Week van de
BEGRAAFPLAATS 26 MEI - 3 JUNI 2018
VRIJDAGMIDDAG 1 JUNI GROTE
UITVAARTMARKT HEIDEHOF
EEN BIJZONDERE HERINNERING... grafmonumenten• herdenkingsmonumenten• eerste stenen• urngedenkstenen• zwerfkeien• ruwe stenen• urnen• as-sieraden•
DIT IS EEN BIJLAGE VAN
KONINGSLIJN 3, 7312 GG APELDOORN TEL. 055 - 576 05 85 WWW.HOOGENBERG-WEGERIF.NL INFO@HOOGENBERG-WEGERIF.NL
WOENSDAG 23 MEI 2018
Week van de BEGRAAFPLAATS
Rouwcentrum Rouwenhorst, voor een stijlvol en persoonlijk afscheid
Wanneer u afscheid moet nemen van een dierbare, staat uw wereld even stil. Een periode van verdriet en gemis breekt aan. Ook een periode waarin er veel moet worden geregeld. Lastige beslissingen en keuzes met betrekking tot het afscheid en de uitvaart. Beslissingen die van invloed zijn op het verwerken van uw verlies en het verdriet. In deze moeilijke tijd wilt u in alle rust afscheid kunnen nemen van uw dierbare. U kunt tijdens deze verdrietige periode rekenen op de goede zorgen en begeleiding van Rouwcentrum Rouwenhorst. Wij zijn er om u te ondersteunen bij het vormgeven van een stijlvol en persoonlijk afscheid. Door noodzakelijke formaliteiten uit handen te nemen, geven wij u de tijd en ruimte om bij uw dierbare te zijn. Het rouwcentrum aan de Christiaan Geurtsweg in Apeldoorn geeft u dit moment van rust. Een sfeervol pand met een huise-
lijke intimiteit, een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Een plek waar u zich thuis voelt. Een plek waar u in alle rust kunt nadenken over de te maken keuzes. Wij streven ernaar om elke uitvaart boven ieders verwachting uit te voeren. Hierbij houden wij rekening met de persoonlijke wensen van u of uw dierbare. Met een mooie passende rouwkaart kunt u een laatste groet, een blijk van waardering en het karakter van uw dierbare weergeven. Bloemen zorgen voor een persoonlijke noot, ingetogen en stijlvol of juist de
levenslust laten spreken met een ware bloemenzee. Een kop koffie of thee tijdens een koffietafel of juist het glas heffen tijdens een aangeklede borrel om te proosten op uw dierbare. Een moment van afscheid, een condoleance, een uitvaart of een viering van het leven, het is geheel in te vullen naar uw wensen of die van uw dierbare. Op www.rouwcentrum-rouwenhorst.nl treft u informatie aan over ons rouwcentrum en uitvaartverzorging, maar ook praktische informatie over het afscheid, de uitvaart en de periode van verwerking. Wij helpen u graag bij het vormgeven van een passend, stijlvol en waardig afscheid. U kunt ons 24 uur per dag bereiken op 055-5414089. Tijdens de Week van de begraafplaats ontmoeten wij u graag op de diverse locaties en informeren wij u over de tal van mogelijkheden van onze diensten. In alle rust thuis op de bank informatie opzoeken voor een uitvaart? Steeds meer mensen gebruiken hiervoor een telefoon of een tablet. Daarom hebben wij een eigen app gelanceerd met uitgebreide informatie en checklisten. Deze app is een aanvulling op onze dienstverlening en biedt u de informatie over het (vooruit) regelen van een uitvaart. De app kunt u downloaden via onze website.
”Een waardevolle herinnering” Iemand herdenken is heel persoonlijk. Ieder mens is anders en zal ook op eigen wijze herdacht of herinnerd worden. Een grafmonument is een stille, maar blijvend waardevolle herinnering. Om een blijvende herinnering te creëren moeten verschillende keuzes gemaakt worden over de vorm van het grafmonument, het materiaal, de kleur, inscriptie, maar vooral ook wat past bij degene die u dierbaar is. Eijgelaar Natuursteen bv werkt met meerdere duurzame materialen, zoals natuursteen, glas, RVS, cortenstaal,
brons, versteend hout en teakhout. Keuze voor een materiaal is heel persoonlijk, wat zijn de eigenschappen van de materialen? Zo ziet u, Eijgelaar Natuursteen bv, werkt met een scala aan materialen, waarbij het thema: “Tussen kunst en kist” zeker van toepassing is! Uniek is wel onze eigen glasatelier in Barneveld, waar onze glasspecialisten het monument naar wens uitwerken tot een tastbare herinnering.
Kortom: Eijgelaar Natuursteen bv, biedt u een diversiteit aan mogelijkheden!
3
Uitvaartondernemers slaan handen ineen
voor de Week van de Begraafplaats Van maandag 28 mei tot en met zondag 3 juni wordt voor de vijfde maal de Week van de Begraafplaats gehouden. Evenals voorgaande jaren worden tijdens deze dagen de Apeldoornse begraafplaatsen weer in het spreekwoordelijke zonnetje gezet. Dit jaar is het thema ‘Tussen kunst en kist’. Het doel van deze week is om de toegang tot de begraafplaatsen laagdrempeliger te maken en bezoekers te informeren over de vele mogelijkheden die er zijn. Want ondanks het feit dat er steeds meer mensen gecremeerd worden, blijft het begraven in trek en komt het tegenwoordig ook zeer regelmatig voor dat de urn na de crematie wordt begraven in een urnengraf of bijgezet in een urnenmuur op een begraafplaats. Ook dit jaar slaan enkele Apeldoornse ondernemers de handen weer ineen en hebben ze de organisatie van deze week op zich genomen. Samen met de gemeente Apeldoorn en de RoomsKatholieke Begraafplaatsen verzorgen Rouwcentrum Rouwenhorst, Eijgelaar Natuursteen bv, Uitvaartverzorging Kramer, Monuta Apeldoorn en Hoogenberg Wegerif de rondleidingen op de begraafplaatsen, aange-
kleed met een hapje en een drankje. Voorafgaand aan de Week van de Begraafplaats is een tentoonstelling geopend in het ACEC, Roggestraat 44 in Apeldoorn, waar acht kunstenaars hun visie op dit thema weergeven. Deze tentoonstelling loopt tot en met zondag 3 juni. De gepresenteerde werken zullen gedeeltelijk ook op een aantal deelnemende begraafplaatsen getoond worden en zijn allemaal te bewonderen tijdens de uitvaartmarkt. Op dinsdag 29 mei heet de organisatie iedereen van harte welkom op begraafplaats Wenum Wiesel, Ramsbrugweg 10 in Wenum en op de RK begraafplaats aan de Oude Beekbergerweg 159. Op woensdag 30 mei op de begraafplaats aan de Soerenseweg 71 in Apeldoorn. Op donderdag 31 mei op de begraafplaats in Beekbergen aan de Koningsweg 20 en op de RK begraafplaats aan de Arnhemseweg 52 in Apeldoorn. Op vrijdag 1 juni op de RK begraafplaats aan de Haagwinde 91 in Apeldoorn en begraafplaats Heidehof, Engelanderholt 97 te Ugchelen. Voor alle rondleidingen geldt dat men om 18.30 uur aanwezig dient te zijn,
waar men wordt ontvangen met een kopje koffie of thee. Na de rondleidingen is er gelegenheid tot napraten, met een hapje en een drankje. Op de RK begraafplaatsen vinden de rondleidingen plaats tussen 10.00 en 12.00 uur. Tijdens de rondleidingen kan er informatie worden gegeven over de mogelijkheden rondom het begraven op de desbetreffende begraafplaatsen. Op vrijdag 1 juni wordt, naast de rondleidingen, tussen 16.00 en 20.00 uur een uitvaartmarkt gehouden bij het Paviljoen op de begraafplaats Heidehof. Hier gaan ruim 20 standhouders de bezoekers informeren over de vele mogelijkheden rondom uitvaartwensen. Rondleidingen zullen hier verzorgd worden om 16.30 en 19.00 uur. Om 16.00 uur vindt de opening plaats, waarbij de wethouder een monument bij de Anne Frankboom onthult. “Het is belangrijk om juist in zo’n week samen te werken en mensen zo goed mogelijk te informeren over wat er op het gebied van begraven mogelijk is binnen de gemeente Apeldoorn. Daar maken wij ons sterk voor. Klinkt het eensgezind uit de monden van de organisatie. Wij ontvangen u graag met open armen”.
VOOR MEER INFORMATIE: www.weekvandebegraafplaats.nl of https://www.facebook.com/weekvdbegraafplaats/
Week van de BEGRAAFPLAATS
Monument bij de Paardenkastanje Over het kappen van de oorspronkelijke Anne Frankboom is jarenlang discussie gevoerd en uiteindelijk is er voor gekozen om de veterane, aftakelende boom te handhaven. Begin 2009 kreeg de Anne Frankboom uit veiligheidsoverwegingen een groot stalen korset. Met deze bijzondere maatregel moest de achtertuin van het Anne Frankhuis veilig worden. In de nazomerstorm van 23 augustus 2010 is de boom bezweken ondanks de preventieve maatregelen.
Wij vertellen regelmatig aan onze gasten over onze boom en men is vaak zichtbaar ontroerd. Er zijn ook momenten dat er bloemen bij de boom gelegd worden. Inmiddels is de zaailing voor het Paviljoen uitgegroeid tot een mooie jonge boom.
Wij verzorgen: - Intieme huiskamerconcerten in de ouderen-, zieken- en palliatieve zorg. - Persoonlijke concerten thuis of op locatie voor particulieren en bedrijven. - Live muziek bij afscheidsmomenten thuis of bij een condoleance en uitvaart.
In het voorjaar fris groen blad en wij wachten op het moment dat ook onze boom voor het eerst ‘kaarsjes’ laat zien. April is inderdaad schitterend, niet te warm en niet te koud met zo nu en dan een regenbuitje. Onze kastanje is al tamelijk groen, hier en daar zie je zelfs al kleine kaarsjes. Dagboek van Anne Frank 18 april 1944 Op 1 juni 2018 is de officiële onthulling van het monument. Onze boom zal dan veel bladeren hebben en zich opheffen naar de blauwe lucht. De vogels zullen rusten op de takken en in alle stilheid zal een ieder met zijn of haar eigen gedachten kunnen stilstaan bij deze boom vol betekenis. Onze kastanjeboom staat van onder tot boven in volle bloei, hij is vol met bladeren en veel mooier dan verleden jaar. Dagboek van Anne Frank 13 mei 1944
Wilt u ook genieten van betekenisvolle muziek? Wij denken graag met u mee. Kim Schutte inspirator, manager 06-51 96 73 96 Manegeweg 38, 8171 ND Vaassen kim@instrumentvanvrede.nl
Foto: Marleen Sahetapy Fotografie
Wij keken alle twee naar de blauwe hemel, de kale kastanjeboom aan wiens takken kleine druppeltjes schitterden, naar de meeuwen en de andere vogels die in hun scheervlucht wel van zilver leken. Dat alles ontroerde en pakte ons alle twee zo, dat we niet meer konden spreken. Dagboek van Anne Frank 23 februari 1944
muzikanten met een missie! Instrument van Vrede is een platform van bevlogen beroepsmuzikanten, die met hun muziek zingeving, vertrouwen en verbinding willen brengen. We brengen mensen samen voor hartverwarmende muziek bij leven én sterven. Muziek bemoedigt, inspireert, verbindt en geneest. Muziek spreekt de taal van het hart en helpt ons herinneren wie we ten diepste zijn.
Op begraafplaats Heidehof staat voor het mooie Paviljoen een paardenkastanjeboom (Aesculus hippocastanum). Deze kastanjeboom is een zaailing van de beroemde Anne Frankboom waarvan er wereldwijd veel stekken (klonen) en zaailingen groeien. In het voorjaar van 2008 is deze kastanje gekiemd en in de winter van 2013 is de zaailing hier geplant. Om een ieder te kunnen vertellen over onze Paardenkastanje, hebben de gemeente Apeldoorn en Crematorium Heidehof (onderdeel van Monuta) de handen ineen geslagen en een bijzonder mooi monument van zwart graniet laten maken voor bij de boom. Op dit monument staat onder andere het volgende fragment uit het dagboek van Anne Frank:
Instrument van Vrede
5
Uitvaartmarkt Heidehof Op vrijdag 1 juni organiseren we, naast de rondleidingen, tussen 16.00 en 20.00 uur een informatiemarkt bij het Paviljoen op de begraafplaats Heidehof (via ingang P2). Hier zullen ruim 20 standhouders u informeren over de vele mogelijkheden rondom uw uitvaartwensen. Er is een speciale kinderhoek met diverse mogelijkheden om te knutselen. Tijdens de uitvaartmarkt zijn er buiten de aanwezige standhouders en kunstenaars ook diverse optredens en is er een kinder-knutselhoek. De catering wordt verzorgd door Crematorium Heidehof.
Voor kinderen is Miriam van Broekhuijzen aanwezig, schrijfster van het thema-gerelateerde kinderboek Rolderdebolder met Lotje de kat.
Hieronder vindt u het programma voor deze dag: 16.00 uur Opening 16.15 uur Onthulling monument bij de Anne Frankboom door wethouder Wim Willemsen. Er wordt een stukje voorgelezen door Noëlle van Veen uit het dagboek 16.30 uur Rondleiding over de begraafplaats. Miriam van Broekhuizen leest kinderen voor uit Rolderdebolder met Lotje de kat 17.30 uur Optreden van ‘Instrument van de vrede’ Kim Schutte. 18.15 uur Miriam van Broekhuizen leest kinderen voor uit Rolderdebolder met Lotje de kat 18.30 uur Rondleiding over de begraafplaats 19.30 uur optreden van ‘Instrument EEN BIJZONDERE HERINNERING... van de vrede’ Kim Schutte. 20.30 uur einde grafmonumenten•
herdenkingsmonumenten•
eerste stenen•
urngedenkstenen•
zwerfkeien•
ruwe stenen•
urnen•
as-sieraden•
KONINGSLIJN 3, 7312 GG APELDOORN TEL. 055 - 576 05 85 WWW.HOOGENBERG-WEGERIF.NL INFO@HOOGENBERG-WEGERIF.NL
De standhouders die u kunt bezoeken zijn: Nuvema Verzekeringen, Ruesink Audio en Video, lantaarngraveren, DZU kisten, Eijgelaar Natuursteen, Rouwcentrum Rouwenhorst, Graniso, Art Emotions glaskunstwerken, Hoogenberg-Wegerif natuursteen, Duurzaam gedenken, Fotograaf Rob de Joode, Uitvaartverzorging Kramer, Uitvaartwade, Notaris Mireille de Waij, Marinka de Haan uitvaartzorg, Hospice Apeldoorn, De Kap, Gemeente Apeldoorn, Monuta, de Eeuwige lente, Woningontruiming HMS, RK begraafplaatsen, Stichting begrafeniskoets, Mark van der Poel Uitvaartbus, de Zandtekenaar, de Stedendriehoek, Schrijfster Miriam van Broekhuizen.
We hopen u te zien op vrijdag 1 juni tijdens de uitvaartmarkt.
de Zandtekenaar
Welkom in de in de fascinerende wereld van de Zandtekenaar. Ze strooit, veegt en schuift met hand en zand op een imposante lichtbak. Zo creëert de Zandtekenaar levensechte zandschilderijen van mensen, verhalen en vormen. De voorstelling Verlicht is een troostend verhaal over liefde, afscheid en mooie herinneringen. Het is speciaal ontwikkeld voor lichtjesavonden en herdenkingsbijeenkomsten. Op verzoek kunnen er ook een of meerdere portretten gemaakt worden van degenen die herdacht worden. Of een verhaal op maat, geschilderd in zand. In combinatie met Verlicht creëert u een stijlvol en intiem moment met de nabestaanden. De zandtekenaar laat haar kunsten zien tijdens de uitvaartmarkt. Referentie, Peter Muller van Eer & Volharding: De avond is zeker goed ontvangen en daar voegde de bijdrage van Monique, de zandtekenaar, zeker veel aan toe!
Week van de BEGRAAFPLAATS
Rooms Katholieke Begraafplaatsen De mogelijkheid om begraven te kunnen worden op een rooms katholieke begraafplaats in Apeldoorn dateert van 1872, het jaar waarin door de Mariaparochie aan de Arnhemseweg een kerkhof in gebruik werd genomen. Nadien zijn achtereenvolgens aan de Oude Beekbergerweg en de Haagwinde nog twee parochiële begraafplaatsen geopend. Waren het vroeger begraafplaatsen die specifiek bij de katholieke kerkgemeenschap behoorden, thans kan iedereen zijn laatste rustplaats vinden op een van de R.K. begraafplaatsen. Kleinschalig, met duidelijke kenmerken van het rijke geloofsverleden, liggend in het stedelijk gebied, met een keur aan bijzondere planten en bomen, met parkeergelegenheid voor de poort en zorgvuldig onderhouden door een enthousiaste groep van vrijwilligers. Die vrijwilligers zijn voor ons van zeer groot belang. Wij zijn er trots en zuinig op. Voelt u er iets voor om een van de teams te komen versterken, dan wordt u met open armen ontvangen. Dankzij de inzet van die vrijwilligers kunnen wij de tarieven voor onze begraafplaatsen laag houden
en zijn wij een van de goedkoopste in de regio. Ons motto ‘Kies uit overtuiging voor een R.K. begraafplaats’ hebben wij in de afgelopen jaren proberen extra inhoud te geven door alle mogelijke vormen van begraven, bijzetten (in urn nissen, urnengraven, in bestaande graven) en verstrooien van de as op onze begraafplaatsen te realiseren. Onze begraafplaatsen lopen daarmee in de pas met de veranderende inzichten omtrent begraven en cremeren. Ook de activiteiten die wij organiseren op onze begraafplaatsen rond Allerzielen en Kerst, getuigen van ons geloof in het hiernamaals en de zorg voor overledenen en nabestaanden. Op onze begraafplaats kan iedereen die de eigenheid
van een R.K. begraafplaats respecteert, zijn laatste rustplaats vinden. Verdere informatie kunt u vinden op www.rkbegraafplaatsenapeldoorn.nl Wij nodigen u van harte uit dit met eigen ogen te komen aanschouwen. Gedurende de Week van de Begraafplaatsen zijn wij geopend op: - 29 mei 2018: De Oude Beekbergerweg - 30 mei 2018: De Arnhemseweg - 1 juni 2018: De Haagwinde Tussen 10.00 en 12.00 uur krijgt u een rondleiding en uitleg omtrent de historische bijzonderheden op de betreffende locatie Bestuur en Vrijwilligers R.K. Begraafplaatsen Apeldoorn
Natuurlijke as- en begraafmogelijkheden Op de gemeentelijke begraafplaatsen is het mogelijk om in een natuurlijk beheerde omgeving begraven te worden of urnen te plaatsen. Op de oude stukken van voor de jaren ‘60 worden weer op beperkte schaal graven uitgegeven. Deze oude grafvelden worden op een extensieve manier onderhouden, waardoor wilde flora en oude bomen de sfeer aangeven. Op de begraafplaatsen Heidehof en sinds kort ook aan de Soerenseweg is het mogelijk om urnen in de oude, natuurlijke bossingels van de begraafplaats te begraven in een Bosurnengraf. Hier kunnen mensen een plek voor 10 jaar uitkiezen, waarbij de urnengraven langs slingerpaadjes in het bos zijn gesitueerd. Als u het wenst is er de mogelijkheid om een gedenkteken op eigen kosten te plaatsen.
Dit kan door bijvoorbeeld een houtschijf met daarop tekst gemaakt of door een veldkei of versteend hout. Er mogen alleen natuurlijke materialen gebruikt worden die zo dicht mogelijk bij de oorsprong horen te blijven en in deze rustieke natuurlijke omgeving passen. In de bosurnentuin op Heidehof is een insectenhotel aangelegd. De Bosurngraven worden voor 10 jaar uitgegeven en kunnen per 5 jaar onbeperkt verlengd worden. Een andere mogelijkheid is een Bosurnament. Hier kunnen mensen op een zelf uitgekozen plek op eigen kosten een ‘kunst’urnament plaatsen. U mag zelf of door een kunstenaar een urnament laten ontwerpen en plaatsen. De urn mag in, op of onder het urnament geplaatst worden. Het ontwerp mag maximaal 1,50 meter hoog worden. De afstand tussen de urna-
menten zal ongeveer 8 à 10 meter zijn, zodat het kunstobject ook goed tot zijn recht kan komen. Ook deze urnamenten worden voor 10 jaar uitgegeven en kunnen onbeperkt met 5 jaar verlengd worden. In de bossingel is de mogelijkheid om op een willekeurige plek een liggend Bladurnament uit te kiezen. Deze Bladurnamenten zijn ontworpen door de Apeldoornse kunstenares Luci Colstee. De urnamenten zijn, zoals de naam het al aangeeft, in de vorm van een blad en uit te kiezen in diverse, pastelachtige herfstkleuren. Bloemen leggen in deze bosstroken is toegestaan of eventueel in een steekvaas. Het planten van bodembedekkers die daar al van nature voorkomen, zoals klimop, maagdenpalm, lelietjes van dalen, boshyacint, bosanemoon, bosviooltje en diverse dovenetelsoorten is toegestaan.
7
5 2 6 3
7
1 4 DINSDAG 29 MEI
Begraafplaats Wenum Wiesel 2 Ramsbrugweg 10, Wenum. Aanvang 18.30 uur, rondleiding om 19.00 uur
RK Begraafplaats 7 Oude Beekbergerweg 159, Apeldoorn. Tussen 10.00 en 12.00 uur WOENSDAG 30 MEI
Begraafplaats Soerenseweg 3 Soerenseweg 71, Apeldoorn. Aanvang 18.30 uur, rondleiding om 19.00 uur
DONDERDAG 31 MEI
Begraafplaats Beekbergen 4 Koningsweg 20, Beekbergen. Aanvang 18.30 uur, rondleiding om 19.00 uur
RK Begraafplaats 6 Arnhemseweg 52, Apeldoorn. Tussen 10.00 en 12.00 uur VRIJDAG 1 JUNI Week van de
BEGRAAFPLAATS 26 MEI - 3 JUNI 2018
Begraafplaats Heidehof / Paviljoen 1 Engelanderholt 97, Ugchelen (via P2). Tussen 16.00 en 20.00 uur. Rondleidingen om 16.30 en 19.00 uur RK Begraafplaats 5 Haagwinde 91, Apeldoorn. Tussen 10.00 en 12.00 uur
Week van de BEGRAAFPLAATS
Hoe het allemaal begon… In de 17e en 18e eeuw verzorgden de gilden (belangenverenigingen van vakbroeders) of dorpsgenoten een begrafenis. Deze betaalden zij van het geld uit speciale fondsen, ook wel ‘dodenbussen’ genoemd. Toen de gilden verdwenen, bleven de dodenbussen bestaan. Toch was het geld daaruit vaak niet voldoende voor een begrafenis. Daarom ontstonden steeds meer aparte begrafenisfondsen. Zo werd in 1923 ook de ‘Apeldoornsche Begrafenisvereeniging’ opgericht. Een vereniging die later in een stichting veranderde en in 1955 de naam ‘Monuta Stichting’ kreeg. Monuta is afgeleid van Mors janua vitae. Dit betekent: de dood is de poort tot het leven. En in die woorden gelooft Monuta nog steeds. Aan de ene kant is het leven eindig: we sluiten iets af, omgeven door verdriet. Tegelijkertijd zorgt een bijzonder afscheid ervoor dat er juist iets wordt doorgegeven. Een moment dat we de rest van het leven in ons hart meedragen. Dat is ook de reden dat men steeds vaker kiest voor een persoonlijke uitvaart. Vroeger was het een gewoonte dat nabestaanden kozen voor een begrafenis. Eeuwenlang kon men
in Nederland na een overlijden ook alleen maar kiezen voor begraven. Pas eind jaren zestig vond de eerste crematie plaats en daarna steeg het aantal crematies snel. Toch kiest tegenwoordig nog steeds zo’n 40% van de mensen voor begraven. En niet zonder reden. De charme van een begraafplaats wordt namelijk nog steeds gewaardeerd. De mogelijkheden bij een begrafenis Waar vroeger iedereen zwarte kleding droeg tijdens een begrafenis en ervoor koos om de afscheidsdienst te houden in de kerk, maakt men nu ook andere keuzes. Aan een afscheidsdienst in de kerk geeft men vaak een andere invulling of er wordt gekozen voor een dienst op een andere locatie. Na afloop loopt men dan
samen naar het graf om de sfeer van de begraafplaats te voelen. Ook bij het graf kan nog een ceremonie worden gehouden. Zoals het spelen van muziek of het vertellen van een mooi verhaal. Bij de keuze voor een begraafplaats vinden nabestaanden het vaak waardevol dat ze een plek houden waar ze naartoe kunnen gaan om hun dierbare te herdenken. En ook anderen hebben zo een plek om de overledene nog eens te bezoeken. Al sinds 1923 organiseert en begeleidt Monuta dus al uitvaarten volgens de meest uiteenlopende persoonlijke wensen en voor iedereen. Vraagt u de uitvaartverzorgers van Monuta Apeldoorn daarom gerust naar de mogelijkheden.
Een parel in Gods hand, is wat de nabestaanden vinden. Ma was een kostbare parel en zij had de overtuiging dat God veel van haar hield. Haar leefwijze, de goedheid richting anderen en haar geloof maken haar een parel van God. Ma hield zich vast aan het verhaal van Jezus over de koopman die op zoek was naar mooie parels. Toen hij die parel vond besloot hij alles te verkopen wat hij had, om die parel te kopen. Ma was ervan overtuigd dat wij voor de Here kostbare parels zijn; zij heeft er zo voor geleefd en zette daarvoor alles opzij. Het hart op het graf is het symbool van liefde. Ma had iedereen lief, kende geen haat en hielp iedereen die hulp nodig had. Dat hart is onlosmakelijk verbonden met ma en haar levensstijl. Voor ma was de vlinder een symbool van het geloof. Natuurlijk is de vlinder een mooi
dier, maar door de vlinder hield ma geloof in het leven en het hiernamaals, terwijl ze zich overgaf aan overgangen en veranderingen die we ondergaan. Ook vlinders doen dat natuurlijk: van eieren tot larven tot rups tot vlinder. Ook is de vlinder een symbool van vrolijkheid en dansen, kenmerkend voor ma, die altijd heel erg positief in het leven stond. De grafsteen past precies bij ma, hoe ze was. Dhr. Gort gunde zijn vrouw altijd het mooiste, het beste! Hij heeft er dan ook alles aan gedaan om te zorgen voor een mooie herinnering in de vorm van deze steen. De eenheid, die ze waren, komt dan ook zeker terug in de vorm van dit monument.
9
De kunstenaars...
DE KUNSTENAARS DIE UITGENODIGD ZIJN OM EEN BIJDRAGE TE LEVEREN AAN DE ‘TUSSEN KUNST EN KIST’-MANIFESTATIE HEBBEN ALLEMAAL ENTHOUSIAST GEREAGEERD OP DIT VERZOEK. Kunstwerk Henk Ronner
Willem van Ballegooyen, Henk Ronner en Tirza Verrips hebben in het verleden grafmonumenten ontworpen en van hen zijn ook al verscheidene monumenten uitgevoerd waar tijdens de rondleidingen op de begraafplaatsen ook bij stilgestaan zal worden. Voor Camiel Andriessen, Stephan Peters, Vincent Rijnbende en Ferry Staverman is het een nieuw onderwerp en bovendien is natuursteen voor hen ook onbekend materiaal. De samenwerking tussen kunstenaar en steenhouwer, die overigens past in een lang en rijke traditie, heeft geresulteerd in een serie totaal verschillend vormgegeven grafmonumenten. De kunstenaars over hun ontwerpen en het thema: STEPHAN PETERS: Mijn ontwerp NU WAS IS ZAL ZIJN verbeeld de constante transformatie die wij zijn door de wolk in de steen die balancerend zijn woorden langs de piramide regent. VINCENT RIJNBENDE: Het liefst zou ik met mijn ontwerp het mysterie van de dood in twijfel willen trekken, maar toch ook een ode willen brengen, daarom noem ik het “de levende steen” . Het ontwerp, een abstracte herinnering aan een dierbare, is eenvoudig en gracieus vormgegeven. Een opstaand randje zorgt er voor, zodra het regent of met water besprenkeld wordt, er ook nog letterlijk een naam zal opdoemen. FERRY STAVERMAN: Ik was meteen enthousiast bij de vraag. Mijn grootvader was architect en ontwierp daarnaast ook monumenten en ik ken ook een graf van zijn hand. Het voelt met het maken van dit ontwerp dat ik in zijn voetstappen sta. In de zomer van vorig jaar maakte ik een beeld met een vrouwen figuur omgeven met strengen water. Met deze water-strengen heb ik een lege ruimte omsloten.
TIRZA VERRIPS: Het door mij ontworpen grafmonument draagt als naam “ Heaven” (Hemel) Wanneer men er voorstaat begint het grafmonument op een ‘nulpunt’ refererend aan het begin van een leven. In oplopende lijn ontwikkelt het zich steeds breder, vergelijkbaar met de ontwikkeling van een leven in al zijn glorie, het glanst! Op een breekpunt waar ouderdom zijn intrede doet verliest het steeds meer glans, door ziekte en gebrek wordt het leven steeds meer aangetast en verdampt het leven in de ruimte. In mijn keuze qua steensoort “Star Galaxy” ( Sterren Ruimte) wordt een verband gelegd met de oneindigheid, de eeuwigheid, de dood. JACK’S ART: Een persoonlijk kunstwerk is een prachtige herinnering aan een bijzondere situatie of mooie momenten in het leven. U kunt het zo persoonlijk maken als u zelf wilt ter nagedachtenis aan een dierbare overledene. Bij het laatstgenoemde kan er ook voor gekozen worden om de as van de overledene op een bijzondere manier te laten verwerken in een kunstwerk en/of het laten beschilderen van een grafkist.
HENK RONNER: Een begraafplaats: meer dan een plek om te herdenken. Een begraafplaats: niet alleen verdriet en gemis, maar ook een plek van bezinning, rust en harmonie. Een begraafplaats: een plek waar je gelijkgestemden tegenkomt WILLEM VAN BALLEGOOYEN: Schilder en ontwerper, voelt zich verwant aan het constructivisme. Door het materiaal steen kon er een logische vervolg stap gemaakt worden binnen zijn oeuvre. De gerealiseerde grafstenen zijn een prachtig voorbeeld van hoe zijn abstracte geometrische beeldtaal nu tastbaar aanwezig is. Een aantal van de door deze kunstenaars ontworpen monumenten zullen tijdens week van de begraafplaats op diverse begraafplaatsen opgesteld worden en tijdens de rondleidingen zullen de kunstenaars tekst uitleg bij hun ontwerp geven. Aan de het thema ‘Tussen Kunst en Kist’ zal na afloop van de week van de begraafplaats een vervolg gegeven worden door alle monumenten ten toon te stellen in de modeltuin van Hoogenberg–Wegerif aan de Koningslijn 3.
Week van de BEGRAAFPLAATS
Grafkunst Tussen Kunst en Kist is een thema dat voor een steenhouwer veel associaties oproept met de geschiedenis van het ambacht. Al sinds mensenheugenis wordt natuursteen toegepast om monumenten te realiseren die de nagedachtenis aan overledenen vormgeven. De bekendste en meest raadselachtige grafmonumenten zijn de piramides in Egypte. Los van de ongelooflijke logistieke operatie die aan de totstandkoming van deze gedenktekens ten grondslag ligt, is het steenhouwerswerk van de beeldhouwwerken en ornamenten van een bijzonder hoog niveau. In Nederland zijn de oudste bewaard gebleven monumenten de Hunebedden die hoogstwaarschijnlijk ook als grafmonument of gedenkplaats voor de overledenen gediend hebben. Met de komst van het Christendom veranderde de plaats van begraven en werden voorname personen in kerken begraven. Voor de eenvoudiger mensen werd rondom de kerk het kerkhof ingericht. In veel oude kerken zijn de voornamelijk hardstenen zerken, in de loop der eeuwen door de vele voetstappen wat uitgesleten, nog steeds te bewonderen. Voor heel voorname personen werden door kunstenaars en steenhouwers uitgevoerde praalgraven opgericht. Zoals het beroemde door Hendrick de Keyser ontworpen monument voor Willem van Oranje in Delft. Ook in Apeldoorn werd oorspronkelijk in en rond de kerk begraven; op het huidige raadhuisplein stond tot 1842 een kerk met kerkhof. Op initiatief van Koning Willem I werd dichter bij het Loo een nieuwe kerk gebouwd, op de plaats van de huidige grote kerk. Aan deze kerk was ook een kerkhof verbonden, op de plaats waar tegenwoordig Orpheus staat, waar tot 1923 begraven werd. Van deze twee oude begraafplaatsen is vrijwel niets overgebleven. Aan
het eind van de 19e eeuw groeide Apeldoorn sterk en moest bijgevolg ook meer ruimte gerealiseerd worden om te begraven. In 1897 werd de begraafplaats aan de Soerenseweg geopend. In datzelfde jaar werd aan de Nieuwstraat een steenhouwerij, het huidige Hoogenberg-Wegerif, opgericht door de overgrootvader van de huidige eigenaar. Tot in de jaren ‘60 waren de gemeentelijke begraafplaatsen opgedeeld in verschillende klassen en komt dit onderscheid ook in de grafmonumenten tot uitdrukking. Van eenvoudige kleine stenen tot monumentale bouwwerken zoals op de oude gedeeltes van de begraafplaatsen goed te zien is. Vanaf de jaren ‘70 veranderde de grafcultuur; er werd vooral gekozen voor een praktische inrichting en invulling van begraafplaatsen. Ook de opkomst van het cremeren heeft gevolgen voor de inrichting van begraafplaatsen en de vormgeving van monumenten. Nabestaanden hebben toch behoefte aan een plek om de overledenen te gedenken en zo zijn op diverse begraafplaatsen ook ruimtes voor urnengraven, urnenmuren en strooivelden met een herdenkingsmonument ingericht. De minder grote rol die religie in de
samenleving speelt en de toegenomen individualisering, heeft ook gevolgen voor de wijze waarop vorm gegeven wordt aan rouwverwerking en gedenken. Grafmonumenten worden uitbundiger en persoonlijker uitgevoerd. Vanaf de oprichting in 1897 heeft Hoogenberg-Wegerif samengewerkt met kunstenaars en vormgevers, zowel voor grafmonumenten als monumenten voor in de openbare ruimte. Deze traditie zet het bedrijf voort en het thema van de Week van de Begraafplaats 2018 vormt een mooie aanleiding de samenwerking tussen kunstenaar en steenhouwer een extra impuls te geven. Acht Apeldoornse kunstenaars hebben speciaal rond dit thema een monument ontworpen dat door Hoogenberg-Wegerif uitgevoerd wordt. In het ACEC worden deze ontwerpen tentoongesteld tot en met 3 juni. Tijdens de rondleidingen op de begraafplaatsen zullen een aantal van deze monumenten opgesteld worden en zal de kunstenaar tekst en uitleg geven. Na afloop van de Week van de Begraafplaats zullen deze monumenten opgesteld worden in de modeltuin aan de Koningslijn en wordt de mogelijkheid geboden in contact te komen met de kunstenaar en zo een persoonlijk monument te ontwerpen.
11
Monument ‘Loslaten’ op Heidehof
Afscheidshuys Kramer Vak met liefde en passie uitoefenen
Op zondag 22 juni 2008 is op begraafplaats Heidehof het bronzen monument ‘Loslaten’ onthuld, ter nagedachtenis aan alle kindjes die zeer vroeg zijn overleden in de zwangerschap. Het monument is er gekomen op initiatief van het Gelre Ziekenhuis in Apeldoorn, samen met de gemeente Apeldoorn. De kunstenares is Elbreg Scheele. Het was een bijzondere middag. De dag begon met mooie woorden in de aula, omlijst door de tere klanken van de harp. Daarna is het monument onthuld; na het voorlezen van een gedicht en het leggen van een groot hart van bloemen, zijn er 6 witte duiven losgelaten. De duiven vlogen in de stilte van het moment weg. Het was een indrukwekkende middag. Ook nu, tien jaar later, wordt het monument regelmatig bezocht en is het voor veel mensen een betekenisvolle plaats. Toen jij stierf is de wereld gewoon doorgegaan met draaien. Het werd nacht en ook weer morgen, er was lawaai en stilte. En ook om ons heen, maakte het leven van alledag evenveel lawaai als anders. alleen bij ons kwam dat harder aan dan normaal. Wat deed het pijn te zien en te horen dat alles gewoon doorging toen jij gestorven was. Was het niet in dat verleden Dat we allerlei plannen hadden voor de toekomst Was het niet toen Dat vasthouden loslaten was En loslaten vasthouden Aan wat we waren en zouden blijven.
Uitvaartverzorging Kramer - anno 1885 - is een gerenommeerd familiebedrijf. Het Kramerteam bestaat uit professionals die hun vak met liefde en passie uitoefenen. Ook dit jaar zetten wij ons weer in, samen met de gemeente en andere ondernemers in Apeldoorn, voor de Week van de Begraafplaats. Dit jaar met een uitvaartmarkt op vrijdag 1 juni, om het publiek meer bewust te maken wat er allemaal kan bij een uitvaart. Het thema dit jaar is ‘Tussen kunst en kist’. Juist daarin is er van alles mogelijk. Niet alleen een monument op het graf, gemaakt door een kunstenaar, maar men kan ook denken aan bijvoorbeeld een kist die door de nabestaanden beschilderd kan worden. Wij hebben regelmatig in onze rouwkamer kinderen die de uitvaartkist van bijvoorbeeld opa of oma met veel creativiteit beschilderen. Hoe mooi is het om een eigen kunstzinnige creatie te maken die in een afscheid verwerkt is? Denk dan bijvoorbeeld aan een kist met alleen handafdrukken van nabestaanden, de pootafdruk van de hond of foto’s van mooie herinneringen.
werk jaren later pas op het graf. Ook in asbestemmingen is vaak veel kunst verwerkt. Denk aan de diverse soorten asbestemmingen in glas, keramiek, brons, sieraden maar ook in schilderijen. Indien u hier meer over wilt weten, kom dan beslist naar de uitvaartmarkt. Wij kunnen u er veel over vertellen. Tevens kunnen wij u informeren wat er allemaal mogelijk is om de uitvaartplechtigheid persoonlijk en naar uw wensen vorm te geven. Wij werken niet met standaardpakketten, omdat iedere uitvaart maatwerk en dus anders is. Wat je niet gebruikt hoef je tenslotte ook niet te betalen.
Vroeger was het heel normaal dat de kist werd versierd. De rijk versierde of gebeeldhouwde sacrofagen zijn nog in diverse musea te zien. In sommige delen in de wereld zijn mensen vaak jaren aan het sparen om een zo mooi mogelijk, vaak gebeeldhouwd monument te kunnen aanschaffen. Al vroeg in het leven gaat men hier met de dood en het monument om. Vaak komt het kunst-
Onze vestiging bij de historische begraafplaats aan de Soerenseweg in Apeldoorn, het Afscheidshuys Kramer, is een monumentaal pand dat volledig ingericht is om in een kleine kring en in een warme sfeer afscheid te nemen. Het Afscheidshuys is ook te huur als u de uitvaart door een andere uitvaartondernemer laat verzorgen.
Wilt u vrijblijvend informatie ontvangen, neemt u dan contact met ons op of vraag het ons bij de uitvaartmarkt. AFSCHEIDSHUYSAPELDOORN.NL 055-2069999
Dé bloemisten voor al uw graf- en rouwwerk Bloemisterij
Labberton
Julianalaan 11 - T. 055-5215565 Open: ma. t/m vr. 8.30-17.30 uur za. 08.00-16.00 uur Filiaal: Hoge Dries - Eendrachtstraat (parkeerplaats Aldi) Open: ma. t/m za. 8.30-17.30 uur www.bloemisterijlabberton.nl Bloemisterij Labberton
natuurlijk ... een bloem Asselsestraat 40 - 7311 EM Apeldoorn www.eenbloem.nl - T. 055 3554585 / eenbloemNL
Bloemenmagazijn
“Margriet” Stationsstraat 150 7311 MJ Apeldoorn T. 055-5212078 www.eeuwige-lente.nl Bloembinderij-De-Eeuwige-Lente
Schubertlaan 20 - 7333 CV Apeldoorn Tel. 055 - 533 26 55 www.flowerserviceapeldoorn.com info: margrietbloemen@vbw-groenplein.nl Bloemenmagazijn Margriet 6 DAGEN PER WEEK OPEN V.A. 8.00 UUR