Τεύχος 17

ΤΕΥΧΟΣ 17:30 Νοεμβρίου 2015

Πολυτεχνείο 1973: Το μήνυμα είναι επίκαιρο ξανά μετά από 42 ολόκληρα χρόνια

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

2

και θα την καταγράψουμε και εσείς απλά μπορείτε να κρίνετε όλο το έργο.

Σημείωμα του εκδότη 42 Χρόνια μετά το μήνυμα για το πολυτεχνείο είναι επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε:

ΨΩΜΙ Αυτό το κομμάτι του τριαδικού συνθήματος ίσως είναι το πιο επίκαιρο αφού 42 χρόνια μετά η χώρα μας μπορεί να μην έχει χούντα όπως είχε το 1973 αλλά έχει το μνημονιακό Κουαρτέτο, όπου κάποιος ΓΑΠ αποφάσισε να μας βάλει το 2010 μετά από 36 χρόνια μεταπολίτευσης και ένα μεγάλο μέρος του κόσμου έμεινε χωρίς δουλειά, οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά κόρον και χιλιάδες Έλληνες συμπολίτες μας βρέθηκαν στον δρόμο ως αποτέλεσμα λανθασμένων τους επιλογών αλλά το κυριότερο λανθασμένων επιλογών του ίδιου του συστήματος (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ), που κυβέρνησε τον τόπο 41 ολόκληρα χρόνια. Το σύνθημα αυτό λοιπόν παραμένει επίκαιρο.

αριστεροί δημοκράτες μαρτυρήσαν. Έπειτα μετά την ήττα του Δημοκρατικού στρατού άρχισαν οι εξορίες που σαν μέθοδος ξεκίνησε την εποχή Μεταξά αλλά απλώθηκε επί πολλές δεκαετίες. Τι το στρατόπεδο στο Χαϊδάρι, τι η Μπουμπουλίνας, τι βεβαίως η Ικαρία,ο Αη στράτης, η Μακρόνησος.

Βέβαια η παιδεία έχει και άλλες έννοιες όπως ότι η ιστορία αυτού του τόπου δεν διδάσκεται όπως πρέπει, τα γλωσσικά λάθη και κυρίως τα ορθογραφικά από τη γενιά του Ιντερνετ είναι πολλά. Η συζήτηση γύρω από τα θέματα παιδείας πρέπει να ξαναξεκινήσει ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Η δημοκρατία ήταν το κύριο αίτημα των φοιτητών του πολυτεχνείου, μια δημοκρατία που επί αρκετές δεκαετίες μετά το τέλος του β'Παγκοσμίου πολέμου ήταν χαλκευμένη. Είχε ξεκινήσει το σκ ληρό πρόσωπο των καθεστώτων την εποχή Μανιαδάκη και Μεταξά με το ρετσινόλαδο, συνέχισε την περίοδο μετά τον εμφύλιο και την ήττα της αριστεράς. Εκεί κάπου ά λ λωστε δημιουργήθηκε και η οργάνωση που έφερε την χούντα, ο ΙΔΕΑ. Το πραξικόπημα έγινε το 1967 αλλά θα μπορούσε να γίνει και πολύ νωρίτερα, αφού το κυνήγι, οι εξορίες και τα αναμορφωτήρια είχαν ήδη εδραιωθεί επί πολλές δεκαετίες. Στα χέρια του Μανιαδάκη επί δικτατορίας του Μεταξά πολλοί

χούντας? Τι συνέβη εκείνη την νύχτα? Πόσοι ήταν οι νεκροί? Οι φασίστες βέβαια επιμένουν στον μύθο με τις διαφημίσεις του σαμπουάν και άλλα πολλά, αλλά οι μνήμες των ανθρώπων, οι πράξεις της εθνικής μας τραγουδίστριας, Σοφίας Βέμπο και βεβαίως οι πράξεις των ανθρώπων αποδεικνύουν ποιός λέει το ψέμα και ποιός την αλήθεια.

Χιλιάδες Έλληνες αριστεροί δημοκράτες είχαν μαρτυρήσει και το πολυτεχνείο ήταν η ευκαιρία να αρθούν πολλοί περιορισμοί στον λόγο, που ίσχυαν επί δεκαετίες. Βεβαίως εκείνη η γενιά το πέτυχε, αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα να επιτευχθούν στον τομέα αυτό, αφού πρόσφατα διατυπώθηκε και η άποψη να δημιουργηθούν στρατόπεδα συγκέντρωσης σε Ελληνικό νησί, για όσους υποπτεύονται ως τρομοκράτες. Η άνοδος της Χρυσής αυγής στις μέρες μας π ύ κ ν ω σ ε τ ι ς φ ω ν έ ς π ερ ί μ ύ θ ο υ τ ο υ πολυτεχνείου, αυτά που λέγονται ότι δήθεν δεν υπήρξαν νεκροί, ότι όλα είναι ένα ψέμα. Η απάντηση σε αυτή τη βλακεία πέρα από τον επίσημο κατάλογο, είναι και ο λόγος ενός ανθρώπου που το έζησε το πολυτεχνείο και πρόσφατα στην βουλή είπε όσα έζησε, μιλάμε για τον Βασίλη Λεβέντη, που μπορεί να έχω διαφωνίες μαζί του, αλλά ο λόγος του με άγγιξε και για αυτό τον παραθέτω: Πέντε μέρες το Πολυτεχνείο ήταν κλειστό και δεν επέτρεπε η χούντα να μπει φαγητό μέσα, για να φάνε οι φοιτητές. Και ο Γεώργιος Μαύρος με 2-3 αστυνομικούς έβαζε τρόφιμα μέσα στο Πολυτεχνείο.

ΠΑΙΔΕΙΑ 42 χρόνια μετά το πολυτεχνείο η παιδεία στην χώρα μας αν και έχει ύψιστο πνευματικό επίπεδο, δυστυχώς δεν είναι οργανωμένη. Αυτό οφείλεται σε επιλογές των κυβερνήσεων αλλά και διαφόρων ομάδων που δρουν στα ιδρύματα της χώρας μας. Είναι οι ομάδες που κάναν τον συνδικαλισμό, την ΕΦΕΕ δηλαδή, επιτροπές αγώνα και καταλήψεων. Είναι αυτοί που αρνούνται εδώ και δύο δεκαετίες να γίνει το πανσπουδαστικό συνέδριο της ΕΦΕΕ, είναι οι ομάδες που λυμαίνονται τους χώρους του πανεπιστημίου. Η παιδεία δεν είναι δωρεάν, έτσι όπως την ονειρεύτηκε ο Παπανούτσος και αυτό διότι οι χώροι παραπαιδείας έχουν ανθίσει, μιλάμε για τα φροντιστήρια. Την ίδια ώρα με αυτά κάποιοι ονειρεύονται δίδακτρα και ιδιωτικά πανεπιστήμια, που σε άλλες χώρες όντως δουλεύουν αλλά εκεί δουλεύουν και τα δημόσια πανεπιστήμια. Είναι πολύ νωρίς!!!

Ήταν κάτι που ήθελα να το κάνω καιρό και βρίσκω την ευκαιρία τώρα.

Μπορεί να μην ξέρετε ότι όταν η χούντα έριξε την πόρτα υπήρχαν 2.000 παιδιά μέσα εκ των οποίων πάνω από 500 συνελήφθησαν. Τα δε άλλα κατέφυγαν σε γειτονικά κτίρια, μεταξύ των οποίων και εγώ. Όταν μπήκα στο κτίριο που ήταν ένας δερματολόγος που τον γνώριζα, είδα άλλα 150 με 200 άτομα μέσα. Και προσέφεραν καταφύγιο οι γιατροί, οι δικηγόροι και απλοί κάτοικοι, με κίνδυνο τη ζωή τους. Τα προσέφεραν γιατί η χούντα έκανε πολλά αίσχη. Αν μάθαινε ότι φιλοξενείς φοιτητές μπορούσε να κάνει αντίποινα.

Όλες αυτές τις δεκαετίες ξεχάσαμε τους ήρωες του πολυτεχνείου γιατί άλλοι μπήκαμε στη βουλή ως βουλευτές, άλλοι βολευτήκαν στο δημόσιο και άλλοι απλά δεν θέλουν να θυμούνται. Ξεχάσαμε γιατί μας βόλευε να ξεχάσουμε, για να μην μετατοπιστούν εκείνοι που επί χούντας ήταν με το καθεστώς στην ακροδεξιά και στη Χρυσή Αυγή και χάσουν την πρωτοκαθεδρία τους κόμματα σαν αυτό του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας. Εκεί βολευτήκαν εκείνοι που χειροκροτούσαν τον Παπαδόπουλο και στέλνανε λουλούδια σε δικτάτορες. Μερικοί μπήκαν και στις τάξεις του ΚΚΕ αλλά και του κυβερνώντος κόμματος. Ελευθερία λόγου υπάρχει αλλά οι ίδιοι που κυβερνούσαν τότε κυβερνούν και σήμερα και διώκουν με διαφορετικό τρόπο από τι τότε μεν αλλά τα κρούσματα αστυνομικής βίας δεν λείψαν και μετά την χούντα. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον Κύπριο φοιτητή Ιάκωβο Κουμή και την εργάτρια από το Περιστέρι, Σταματίνα Κανελλοπούλου -θύματα και οι δύο της αστυνομικής βίας στην πορεία του Πολυτεχνείου του 1980. Η πορεία αυτή έμεινε στην ιστορία για τα πιο αιματηρά γεγονότα μετά τη μεταπολίτευση. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον 15χρονο μαθητή Μιχάλη

Η χούντα νωρίτερα είχε αφαιρέσει αναβολές στράτευσης λόγω σπουδών και όσους ήταν πιο δραστήριοι τους είχε στείλει στα σύνορα σε απομονωμένες μονάδες. Ήταν το πρώτο κρούσμα που είχε η Χούντα, τότε περίπου 70 άτομα, πρωταιτίους[...] Επίσης ίσως εκείνο που δεν γνωρίζει η βουλή ήταν ότι τη νύχτα εκείνη σημειώθηκαν θάνατοι διπλάσιοι του συνήθους, δηλαδή αν στην Αθήνα λόγω φυσιολογικών αιτιών πέθαιναν 60 έως 80 άτομα την ημέρα, εκείνη την ημέρα θανατώθηκαν διπλοί και τριπλοί σε όλη την Αθήνα και γιατροί με πιστόλι στο κρόταφο υπέγραφαν γνωματεύσεις θανάτου, πλαστές γνωματεύσεις, οι οποίες αντί να δείχνουν θάνατο με σφαίρα δείχνανε θάνατο από φυσιολογικά αίτια. Η χούντα για να μην μιλήσουν κάποιοι εκ των συγγενών των θανατωθέντων τους έβαλε στο δημόσιο. Αυτή του η καταγγελία πως συγγενείς θυμάτων( όχι όλων εννοείται) μπήκαν στο δημόσιο και πως έτσι νεκροί του πολυτεχνείου δεν καταγράφηκαν εκείνη την νύχτα από τα νοσοκομεία ως νεκροί με σφαίρα αλλά ως φυσιολογική θάνατοι, προφανώς ανεβάζει τον αριθμό των θυμάτων της θηριωδίας της Χούντας. Όλες αυτές τις δεκαετίες έπαιξαν δυνατά τη νύχτα εκείνη χωρίς να πούμε την απόλυτη αλήθεια. Ποιά ήταν τα αίτια της

Ο Καλτεζάς νεκρός τη νύχτα του πολυτεχνείου του 1985 Καλτεζά, που τo 1985, κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου πέφτει νεκρός από σφαίρα του αστυνομικού Α. Μελίστα. Είναι πολλά τα θύματα και της μεταπολίτευσης. Βεβαίως δεν πρέπει να ξεχάσουμε τον Τεμπονέρα και τον αρκετά πρόσφατα νεκρό Γρηγορόπουλο, που μπορεί να μην έπεσαν νεκροί σε εορτασμό του πολυτεχνείου αλλά είναι και αυτοί θύματα ακροδεξιών στοιχείων και αστυνομικής βίας. Ίσως το πιο πρόσφατο παράδειγμα που αναμένουμε και τις αποφάσεις της δικαιοσύνης, είναι και αυτό του Παύλου Φύσσα, το 1973 έτσι δολοφονούσε το παρακράτος της χούντας και μετά βάπτιζε το κρέας ψάρι. Όχι εμείς δεν δολοφονήσαμε κανέναν είναι ψέμα λένε οι φασίστες τώρα και το ίδιο λέγαν τότε. Σε αυτό το τεύχος θα ψάξουμε να βρούμε την αλήθεια

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΗ ΠΕΝΑ

Η πρώτη μέρα του πολυτεχνείου

Την Τρίτη (13/11) το δικαστήριο αθώωσε 12 από τους 17 συλληφθέντες στα επεισόδια που σημειώθηκαν στις 4 Νοεμβρίου και επέβαλε στους υπόλοιπους 5 ποινές με αναστολή. Αμέσως αναγγέλθηκαν φοιτητικές συγκεντρώσεις σε διάφορες σχολές για την επόμενη μέρα, γεγονός που προμήνυε το ξέσπασμα εναντίον του χουντικού καθεστώτος. Το π ρ ω ί τ η ς Τε τ ά ρ τ η ς ( 1 4 / 1 1 ) πραγματοποιήθηκαν Γενικές Συνελεύσεις των φοιτητικών συλλόγων, για να συζητηθεί το ζήτημα των φοιτητικών εκλογών. Στη Νομική Σχολή Αθηνών, πραγματοποιήθηκε συγκέντρωση , όπου εξέδωσαν ψήφισμα, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητικών ε κ λ ο γ ώ ν, ε κ δ η μ ο κ ρ ατ ι σ μ ό τ ω ν πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 20% του προϋπολογισμού και ανάκληση του Ν.1347 για την αναγκαστική στράτευση των φοιτητών, γύρω στη 1 το μεσημέρι, έφτασε η πληροφορία ότι στο Πολυτεχνείο υπήρχε ένταση μεταξύ αστυνομικών και φοιτητών. Λίγο αργότερα, ακούστηκε ότι οι αστυνομικοί στο Πολυτεχνείο χτυπούσαν φοιτητές, γεγονός που προκάλεσε αναστάτωση. Κατόπιν πρότασης, που ακούστηκε στη σ υνέλευση, έγινε διαδήλωση προς το Πολυτεχνείο, όπου περίπου 1.500 φοιτητές ξεκίνησαν την πορεία τους από τη Σόλωνος. Οι διαδηλωτές στο δρόμο συγκρούστηκαν με αστυνομικές δυνάμεις. Από τους διαδηλωτές, ορισμένοι ενώθηκαν με όσους βρίσκονταν στο χώρο του Πολυτεχνείου ενώ άλλοι έφυγαν από τους γύρω δρόμους. Μαζί με τις συνελεύσεις στη Νομική άρχισε και η συνέλευση στο χημικό και στην Ιατρική, οι αποφάσεις παρόμοιες και οι φοιτητές αμέσως διαδήλωσαν μέχρι το πολυτεχνείο. Όσο περνούσε η μέρα άρχισαν να μαζεύονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές στο Πολυτεχν εί ο, α λ λά και ά λ λοι που πληροφορήθηκαν το νέο. Η αστυνομία αποδείχθηκε ανίκανη να εμποδίσει την προσέλευση του κόσμου. Το απόγευμα πάρθηκε η απόφαση για κατάληψη του Πολυτεχνείου. Οι πόρτες έκλεισαν και από τότε άρχισε η οργάνωση της εξέγερσης. Το πρώτο βήμα ήταν η εκλογή Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες, με σκοπό να καθοδηγήσει τον αγώνα. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές για να οργανώσουν την κατάληψη και την επικοινωνία με την ελληνική κοινωνία. Εντός και εκτός του κτιρίου του Πολυτεχνείου επικρατούσε ένταση. Οι Γενικές Συνελεύσεις

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

ολο κ ληρ ώ θ ηκαν κα ι ο ι φ ο ιτ ητέ ς το υ Πολυτεχνείου αποφάσισαν να ενωθούν με τους υπόλοιπους. Οι Μηχανολόγοι συνέχισαν τη συνέλευση τους μέχρι το απόγευμα, οπότε και αποχώρησαν από το Πολυτεχνείο. Στις 5 το απόγευμα περίπου, πλησίασε το χώρο της συγκέντρωσης ο εισαγγελέας υπηρεσίας Σανίτας, ο οποίος ενημέρωσε τους σ υγ κ ε ν τρ ω μ έ ν ο υ ς ότ ι μ π ο ρ ο ύν ν α διαδηλώσουν και μετά να διαλυθούν ήσυχα. Μισή ώρα αργότερα, οι αστυνομικοί που είχαν κυκλώσει το κτίριο, αποχώρησαν. Γύρω στις 8 το βράδυ οι συγκεντρωμένοι είχαν π λ έ ο ν π ο λ λ α π λ α σ ι α σ τ ε ί . Ο ι Γε ν ι κ έ ς Συνελεύσεις μέσα στο χτίριο συνεχίζονταν, ενώ έξω από το Πολυτεχνείο τα συνθήματα πλήθαιναν. Τότε έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες χειρόγραφες προκηρύξεις, που μοιράζονταν στα περαστικά αυτοκίνητα. Γύρω στις 9 έγινε ολοκληρωτική κατάληψη του Πολυτεχνείου και του γύρω χώρου και σταμάτησε η κυκλοφορία.Οι διαδηλωτές γρήγορα έγιναν ακόμα περισσότεροι και έξω από το κτίριο ανέμιζαν σημαίες και έκαιγαν ομοιώματα του Παπαδόπουλου και σύμβολα της 21ης Απριλίου. Γύρω στα μεσάνυχτα, έκλεισαν οι πόρτες του Πολυτεχνείου, μέσα στο οπ ο ί ο δ η μ ι ο υ ργ ή θ ηκαν ε πιτρ οπ έ ς περιφρούρησης για τις επισιτιστικές και υγειονομικές ανάγκες.

Συγκροτήθηκε η Συντονιστική Επιτροπή και άρχισε η προετοιμασία της λειτουργίας του Ρα δ ι ο φ ων ι κ ο ύ Στα θ μ ο ύ. Με τα ξύ των κλεισμένων στο κτίριο, βρίσκονταν και αρκετοί εργάτες.Γύρω στη 1 μετά τα μεσάνυχτα, στην αίθουσα του κτιρίου Γκίνη, είχαν συγκεντρωθεί εκατοντάδες άτομα, μεταξύ των οποίων εργάτες και εργαζόμενοι κάθε πολιτικής απόχρωσης. Κατά τη συνέλευση αυτή, εξελέγη μια προσωρινή επιτροπή και αποφασίστηκε να βγει μια διακήρυξη που θα μοιραζόταν το πρωί σ ε εργ ο σ τ ά σ ι α κ α ι σ ε χώ ρ ο υ ς ό π ο υ συγκεντρώνονταν οι εργάτες.

Η κατάληψη συνεχίστηκε και εν τω μεταξύ οι κλεισμένοι στο κτίριο φοιτητές ενώθηκαν με τους συγκεντρωμένους απ' έξω πολίτες και κατέλαβαν όλο το χώρο μπροστά από το Πολυτεχνείο, φωνάζοντας συνθήματα, όπως : "ΚΑΤΩ Η ΧΟΥΝΤΑ", "ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΤΥΡΡΑΝΙΑ", "ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΛΑΕ", "ΑΠΟΨΕ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΤΑΫΛΑΝΛΗ".

Η δεύτερη μέρα του πολυτεχνείου

3

από τη Πάτρα κι αγρότες από τα Μέγαρα, γεγονός που ενίσχυσε τη μαχητική διάθεση. Μπήκε σε λειτουργία ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου, μέσω του οποίου ο λαός καλείτο σε "ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ" και "ΓΕΝΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ". Στ ι ς 8 τ ο π ρ ω ί η Σ ύ γ κ λ η τ ο ς τ ο υ Ε.Μ.Πολυτεχνείου σε έκτακτη συνεδρίαση στα κτίρια του Ζωγράφου αποφάσισε να στείλει έγγραφο στην κυβέρνηση και να ζητήσει να μη γίνει επέμβαση στο Πολυτεχνείο. Στις 2 το μεσημέρι η κυβέρνηση απάντησε στη Σύγκλητο ότι θα σεβαστεί το απαραβίαστο του Πανεπιστημιακού ασύλου.

Όλη τη μέρα γινόταν έλεγχος στις ταυτότητες αυτών που έμπαιναν, μέχρι το απόγευμα, όπου η μαζική είσοδος κόσμου στο χτίριο έκανε αδύνατο ένα τέτοιον έλεγχο. Γύρω στα μεσάνυχτα παρέμεναν μέσα στο χτίριο γύρω στις 4.000 κόσμου και απ' έξω διάφορες ομάδες που διαδήλωναν.

Σε εκδηλώσεις συμπαράστασης κατέβηκαν οι φοιτητές του Πανεπιστημίου της Πάτρας και της Θεσσα λονίκης, ενώ φοιτητές του πανεπιστημίου των Ιωαννίνων κατέλαβαν το κτίριο της σχολής τους.

Στις 2 έκλεισαν οι πόρτες του Πολυτεχνείου, ενώ εξακολουθούσε να υπάρχει ακόμα λίγος κόσμος απέξω. Γίνονταν προμήθειες σε τρόφιμα και άλλα είδη. Στις 3 άρχισαν οι Συνελεύσεις κατά σχολές.

Συγκεντρώθηκαν τρόφιμα, χρήματα, ενώ πλήθος κόσμου έδινε τσιγάρα, χρήματα, ψωμιά και κάθε λογής είδη για την ενίσχυση της κατάληψης.

Από το πρωί χιλιάδες άνθρωποι είχαν συγκεντρωθεί γύρω από το Πολυτεχνείο. Δ ίπ λ α σ το Ρα δ ι ο φ ων ι κ ό σ τα θ μ ό το υ Πολυτεχ ν ε ί ο υ λ ε ιτο υ ργ ο ύ σ αν κα ι 4 ερ ασιτεχνικοί σ ταθμοί, ο ΡΣΟ, ο ΡΣ Κολλιάτσου, ο ΡΣ Φυχικού και ο Πρώτος Βοηθητικός.

Το απόγευμα της Πέμπτης ο κλοιός των αστυνομικών έσπασε. Μέσα στο Πολυτεχνείο μπήκαν πολλοί μαθητές και ιδιαίτερα των τεχνικών σχολών, συγκεντρωμένοι κάτω από ένα μεγάλο πανό. Το π ρ ω ί τ η ς Πέ μ π τ η ς ο χ ώ ρ ο ς τ ο υ Πολυτεχνείου ήταν σχεδόν άδειος από τους εργάτες. Λιγοστά άτομα που είχαν μείνει, έγραφαν προκηρύξεις και έφτιαχναν πανό, όπου κυριαρχούσε το σύνθημα της "Γενικής Απεργίας". Οι διαδηλωτές μαζί με άλλους εργάτες απ το δρόμο μπήκαν ξανά στο Πολυτεχνείο και πήγαν σ τ ο κ τ ί ρ ι ο Γκ ί ν η ό π ο υ ά ρ χ ι σ ε η προγραμματισμένη συνέλευση. Στην αίθουσα βρίσκονταν και πολλοί εργάτες. Η Συντονιστική Επιτροπή δήλωσε ότι η κατά ληψη θ α σ υνεχιστεί μέχρι να ικανοποιηθούν όλα τα αιτήματα. Δημιουργήθηκαν παντού και για κάθε ζήτημα επιτροπές. Η πρώτη μέρα της κατάληψης ήταν κύρια φοιτητική και σπουδαστική. Όμως τις επόμενες δύο μέρες το κατέβασμα πλήθους λαού στους δρόμους ξεπέρασε κάθε πρόβλεψη. Μέσα στο Πολυτεχνείο συνεδρίασε η Εργατική Συνέλευση. Όμως ανάμεσα στους εργάτες και τη Συντονιστική Επιτροπή των φοιτητών δεν υπήρχε συμφωνία. Οι φοιτητές λογόκριναν τις προκηρύξεις της εργατικής συνέλευσης ή δεν τις τύπωναν καθόλου όπως έγινε με τις δύο πρώτες διακηρύξεις.

Η τρίτη μέρα του πολυτεχνείου

Τότε έγινε γνωστό ότι καταφθάνουν φοιτητές

Πολλά Γυμνάσια έμειναν άδεια, ενώ οι μαθητές κατέβηκαν στον χώρο του Πολυτεχνείου. Ο κόσμος ολοένα πλήθαινε. Στις 10 το πρωί έγινε η οργανωμένη και με πανό είσοδος οικοδόμων στο κτίριο. Μαζί με τους οικοδόμους μπήκαν και πολλοί μαθητές. Α π ό τ ο ν Ρ α δ ι ο φ ω ν ι κ ό Στ α θ μ ό τ ο υ Πολυτεχνείου καλούσαν και πάλι το λαό σε "ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΕΡΓΙΑ" ενώ για τις 3:30 κλήθηκαν οι δημοσιογράφοι για συνέντευξη Τύπου από τη Συντονιστική Επιτροπή. Στις 3:30 έφτασαν 25 δημο σιογρ άφ οι ελληνικών εφημερίδων και ανταποκριτές ξένων πρακτορείων. Στους φωτογράφους δεν επετράπη να πάρουν φωτογραφίες στη διάρκεια της συνέντευξης αλλά και μετά το τέλος της, για να μην πληροφορηθούν οι αρχές τα πρόσωπα που συντονίζουν τον αγώνα. Στη συνέντευξη διαβάστηκε μόνο μια ανακοίνωση. Μέσα στο Πολυτεχνείο είχαν τοποθετηθεί άτομα με καθρέφτες, για να εμποδίσουν τη λήψη φωτογραφιών από συνεργεία της Ασφάλειας, που είχαν εγκατασταθεί στα γύρω κτίρια. Το πλήθος έξω από το Πολυτεχνείο πύκνωνε συνέχεια και το μεσημέρι όλοι οι δρόμοι γύρω από το Πολυτεχνείο, είχαν καταληφθεί από πλήθη κόσμου. Από το πρωί είχε διακοπεί η κυκλοφορία και πραγματοποιούνταν διαδηλώσεις. Στις 4:30 το απόγευμα έγινε στην αίθουσα που συνεδρίαζαν οι εργάτες, η πρώτη μαθητική συνέλευση, κατά την οποία αποφασίστηκε το κατέβασμα όλων των Γυμνασίων σε γενική απεργία για την επόμενη μέρα. Από νωρίς το απόγευμα η κυκλοφορία από τα βόρεια προάστια προς το κέντρο γινόταν με δυσκολία, ενώ από το ύψος των Αμπελοκήπων ήταν σχεδόν αδύνατη.

Στις 5 το πρωί άρχισαν να ακούγονται τα πρώτα συνθήματα της μέρας, ενώ αστυνομικές δυνάμεις βρίσκονταν στους γύρω του Πολυτεχνείου δρόμους. Γύ ρ ω σ τ ι ς 9 άν ο ι ξαν ο ι π ό ρτ ε ς το υ Πολυτεχν εί ου. Κυκ λο φ όρησ αν πολ λ έ ς προκηρύξεις της Συντονιστικής Επιτροπής, ενώ εξακολουθούσαν να γράφονται και χιλιάδες χειρόγραφες.

μηνύματα συμπαράστασης από διάφορους χώρους, η υποστήριξη του κόσμου στους αγωνιζόμενους, το ότι χτυπούσαν ασταμάτητα οι καμπάνες στις εκκλησίες των συνοικιών, ο ερχομός των αγροτών από τα Μέγαρα όπου γινόταν αγώνας ενάντια στις απαλλοτριώσεις της γης τους από τη χούντα, οι εργατικές συνελεύσεις, έδειχναν ότι η κινητοποίηση αφορούσε πλέον όλο το λαό.

Από την Πέμπτη και μετά, τα γεγονότα δεν μπορούσαν πια να θεωρηθούν φοιτητικά. Το κατέβασμα πλήθους κόσμου στους δρόμους, τα

Στις 4:30 το απόγευμα είχαν πλέον αρχίσει οι συγκρούσεις. Στις 7, άφθονα δακρυγόνα και καπνογόνα έπεφταν πια στο κέντρο της Αθήνας. Πολλά άτομα τραυματίστηκαν και οι διαδηλωτές μετέφεραν τους τραυματίες στο Πολυτεχνείο. Μέσω του Ραδιοσταθμού γίνονταν εκκλήσεις

για φάρμακα, ιατρικά εργαλεία, γιατρούς και ασθενοφόρα. Στις 8, άρχισε η χρήση των δακρυγόνων. Ο σταθμός Α' Βοηθειών ήταν γεμάτος από τραυματίες. Στις 9, οι διαδηλωτές έστησαν οδοφράγματα σε διάφορα σημεία κοντά στο Πολυτεχνείο, χ ρησ ιμοπο ι ών τας αυτοκίν ητα, τρ όλ εϊ, λεωφορεία, διάφορα αντικείμενα, ενώ διαδηλωτές επιτέθηκαν στη Νομαρχία Αττικής στην Αιόλου, την οποία και κατέλαβαν. Ορισμένοι διαδηλωτές πολιόρκησαν ακόμα τα Υπουργεία Παιδείας, Γεωργίας, Δικαιοσύνης, Κοινωνικών Υπηρεσιών και Δημοσίων Έργων. Στις 9:30, με απόφαση της Αστυνομίας απαγορεύτηκε η κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης μέχρι νεωτέρας διαταγής. Το τεράστιο οδόφραγμα που είχε στηθεί στην οδό Σολωμού και Πατησίων δυσκόλευε την προέλαση και των αστυνομικών. Η αστυνομία χρησιμοποιούσε δακρυγόνα εναντίον του πλήθους, το οποίο υποχώρησε προσωρινά. Στις 10:15 τεθωρακισμένα της Αστυνομίας με ορμητήριο το χώρο έξω από το Πολυτεχνείο, επιτέθηκαν στην πλατεία της Λεωφόρου Αλεξάνδρας ρίχνοντας δακρυγόνα στους διαδηλωτές, που στο μεταξύ είχαν ανασυντάξει τις δυνάμεις τους και έτρεχαν προς το Πολυτεχνείο. Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν μέχρι τις 11, όπου στην 3η κατά σειρά έφοδο οι διαδηλωτές έφτασαν στις εσωτερικές σκάλες του κτιρίου. Στις διάφορες συγκρούσεις οι διαδηλωτές άρχισαν να χρησιμοποιούν σποραδικά βόμβες μολότοφ. Στις 10:30 έπεσαν δακρυγόνα από την ασ τ υν ομί α μέ σ α σ το Πολυτεχν εί ο. Νοσοκομειακά αυτοκίνητα γεμάτα αστυνομικούς περνούσαν τα οδοφράγματα και έριχναν δακρυγόνα στο Πολυτεχνείο και στους γύρω χώρους. Το Πολυτεχνείο δεχόταν συνέχεια τραυματίες και νεκρούς, ενώ ασθενοφόρα του Ερυθρού Σταυρού έμπαιναν στο χώρο του Πολυτεχνείου για να παραλάβουν τραυματίες. Ο Ραδιοσταθμός καλούσε συνεχώς το λαό σε σ υμπαρ άστασ η. Αργά τη ν ύχτα, οι πυροβολισμοί γύρω από το Πολυτεχνείο συνεχίζονταν. Με ιδιωτικά αυτοκίνητα μεταφέρονταν τραυματίες και φαρμακευτικό υλικό. Από την αστυνομία ανακοινώθηκε ότι γύρω στα μεσάνυχτα οι διαδηλωτές επιχείρησαν να κ ό ψ ο υ ν σ τ α κ τ ί ρ ι α τ ω ν Υπ ο υ ργ ε ί ω ν Δικαιοσύνης, Δημοσίας Τάξεως και Κοινωνικών Υπηρεσιών. Γύρω στις 12 τα μεσάνυχτα, ξεκίνησε από τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας διαδήλωση χιλιάδων ατόμων, που σ υγ κρ ού στηκαν με του ς αστυνομικούς.

Η τελευταία μέρα του πολυτεχνείου Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, από τους στρατώνες στο Γουδί και του Διόνυσου ξεκίνησαν οι πρώτες φάλαγγες αρμάτων με κατεύθυνση τον χώρο των συγκρούσεων, ενώ 15 λεπτά μετά, τα πρώτα τανκς έκαναν την εμφάνισή τους στον κόμβο των Αμπελοκήπων.

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

4

χτυπήθηκαν υποχώρησαν στο εσωτερικό. Μέσα στο προαύλιο γίνονταν συγκρούσεις ανάμεσα σε αστυνομικούς και αυτούς που βρίσκονταν μέσα. Οι εξεγερμένοι συντάχθηκαν σε φάλαγγες με τα χέρια ψηλά και με τη συνοδεία ΛΟΚ βγήκαν έξω. Οι συγκρούσεις συνεχίζονταν από κτίριο σε κτίριο. Το κέντρο της Αθ ήνας, με άξονα το Πολυτεχνείο, είχε μετατραπεί σε πεδίο μάχης. Τα τανκς κινούνταν άλλα προς τη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας και άλλα προς την Πανεπιστημίου. Λίγο πριν τη 1, τα τανκς μπήκαν στην οδό Πατησίων. Τεθωρακισμένα, στρατιώτες και αστυνομικοί έκαναν κινήσεις γύρω από το Πολυτεχνείο. Λίγο μετά τη 1, με την εμφάνιση των αρμάτων οι διαδηλωτές άρχισαν να υποχωρούν. Αρκετοί βρήκαν καταφύγιο σε πολυκατοικίες, οι πόρτες των οποίων είχαν αφεθεί επίτηδες ανοιχτές. Από τα μεγάφωνα μεταδιδόταν, πως όσοι ήθελαν ν' αποχωρήσουν, μπορούσαν να φύγουν, προτού οι πόρτες κλείσουν οριστικά. Μισή ώρα περίπου μετά τη 1, οι διαδηλωτές έξω από το Πολυτεχνείο παρέμεναν ακόμα. Ελεύθεροι σκοπευτές κατέλαβαν θέσεις στα γύρω από το Πολυτεχνείο κτίρια. Στου ς γ ύρ ω δρ όμου ς οι σ υγ κρ ού σ εις συνεχίζονταν με ένταση. Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός του Πολυτεχνείου εξακολουθούσε να μεταδίδει προς τους στρατιώτες: "Είμαστε άοπλοι, θα σας υποδεχτούμε με χειροκροτήματα". Τα άρματα είχαν σταματήσει στις δύο γωνίες Πατησίων - Αβέρωφ και Πατησίων - Στουρνάρα, ενώ στη γωνία Πατησίων και Στουρνάρα αστυνομικοί περίμεναν. Στη 1:50 μετά τα μεσάνυχτα, ο Ραδιοφωνικός Στ α θ μ ό ς τ ο υ Π ο λυ τ ε χ ν ε ί ο υ δ ι έ κ ο ψ ε προσωρινά, ενώ στη 1:59 ξανάρχισε να λειτουργεί. Τα άρματα Μ 48 και Μ 113 έστρεψαν τα κανόνια τους κατά των κλεισμένων στο Πολυτεχνείο, ενώ με τους προβολείς φώτιζαν τα παράθυρα του κτιρίου. Τρία άρματα προχώρησαν από την Αβέρωφ και σταμάτησαν στην πόρτα του Πολυτεχνείου επί της Πατησίων. Ο χώρος απέναντι από την κεντρική είσοδο του Πολυτεχνείου γέμισε από αστυνομικούς, ενώ κάποια προσπάθεια συνεννόησης ανάμεσα στους επικεφαλής των αρμάτων και των κλεισμένων στο χτίριο άρχισε να φαίνεται. Λίγο πριν τις 3, οι δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας είχαν συνταχθεί σε θέση μάχης έξω από το Πολυτεχνείο. Άρχισαν οι διαπραγματεύσεις με τους κλεισμένους μέσα στο κτίριο, ενώ στην είσοδο, παρατάσσονταν και άλλα τανκς. Ο Ραδιοσταθμός του Πολυτεχνείου είχε και πάλι διακόψει τη μετάδοση του. Στις 2:59 τρία τανκς εφόρμησαν προς το Πολυτεχνείο. Ενώ οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονταν, ένα ΑΜΧ 30 που βρισκόταν απ έ ν αν τ ι απ ό τ ην κ ε ν τρ ι κ ή π ύ λη , οπισθοχώρησε λίγο και μετά έπεσε με ορμή πάνω της. Η πύλη γκρεμίστηκε και πολλά κορμιά πλακώθηκαν. Μετά την είσοδο του τανκ αστυνομικοί και άνδρες των ΛΟΚ μπήκαν στο Πολυτεχνείο, ενώ ό σ ο ι βρ ί σ κον ταν σ τ ην π ύλη κα ι δ ε ν

Σύμφωνα με μαρτυρίες, περίπου 35 λεπτά μετά τις 3, το Πολυτεχνείο είχε αδειάσει και ασθενοφόρα άρχισαν να απομακρύνουν από το κ τ ί ρ ι ο τρ α υ μ α τ ί ε ς κ α ι ν ε κ ρ ο ύ ς . Ο ι πυροβολισμοί και οι συγκρούσεις συνεχίζονταν ωστόσο στους γύρω από το Πολυτεχνείο δρόμους. Στις 5, τα τανκς αποχώρησαν από το χώρο του Πολυτεχνείου και κατευθύνθηκαν προς το Πεδίον του Άρεως. Τανκς και στρατός περικύκλωσαν το κτίριο της Πολυτεχνικής Σχολής Θεσσαλονίκης, που είχε καταληφθεί. Στ ι ς 6 , ε κ κ ε ν ώ θ η κ ε η Π ο λ υ τ ε χ ν ι κ ή Θεσσαλονίκης ενώ στους εξερχόμενους γίνονταν συλλήψεις, ξυλοδαρμοί και έλεγχος στοιχείων. Η Αθήνα έμοιαζε με βομβαρδισμένη πόλη. Στα Χαυτεία, Ομόν οια, Πανεπισ τ ημίου, Κλαυθμώνος και σε δεκάδες δρόμους υπήρχαν ίχνη από οδοφράγματα, φωτιές, κατεστραμμένα αντικείμενα και αίματα. Όλα τα δημόσια κτίρια ήταν κυκλωμένα από ισχυρές δυνάμεις αστυνομικών.

Η εφημερίδα κυκλοφόρησε με τίτλο "Νεκροί και Τραυματίες στο Κέντρο των Αθηνών". Ενδιαφέρον έχει το "Δίδαγμα" της εφημερίδας στην πρώτη σελίδα, το οποίο ανέφερε μεταξύ άλλων: "Από την όλη μέχρι τώρα στάση του ελληνικού λαού και από την διαδρομή των τελευταίων εξήμισυ ετών, μέχρι και των γεγονότων των ημερών αυτών, θα έπρεπε να είχε ήδη πεισθεί η σημερινή Κυβέρνηση πως μοναδική διέξοδον αποτελεί η πραγματική αποκατάσταση της ανόθευτης λαϊκής κυριαρχίας. Στις κρίσιμες αυτές ώρες, υποδηλώνεται πόσον ασύμφορη είναι η εμμονή σε αυταρχικά καθεστώτα. Ο ελληνικός λαός στο σύνολό του, καθώς και οι πραγματικοί του φί λοι στην Ευρώπη, επιθυμούν την πολιτική γαλήνη για τον τόπο μας. Όχι όμως με μιαν επιβεβλημένη αποτελμάτωση που προκαλεί περιοδικά επικίνδυνες εκρήξεις δυσφορίας, α λ λά δημοκρατικήν ομαλότητα που θα ετερμάτιζε μιαν αποδεδειγμένα μη βιώσιμη κατάσταση". Στις εσωτερικές σελίδες η εφημερίδα έδινε επίσης το χρονικό των τραγικών γεγονότων, τους νεκρούς, τους τραυματίες ενώ συνέχιζε το εκτενές ρεπορτάζ της από τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. "ΤΑ ΝΕΑ"

δεκάδες τραυματίες". Στις εσωτερικές σελίδες περιελάμβανε ρεπορτάζ από το χρονικό των μαχών και την έφοδο των τανκς και παρουσίαζε τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας. "Η ΒΡΑΔΥΝΗ"

Στις 7 το πρωί, ο κόσμος διώχθηκε από τα πεζοδρόμια απέναντι από το Πολυτεχνείο. Στις 7:30 άρχισαν και πάλι οι διαδηλώσεις στους δρόμους. Λίγο αργότερα, διαδηλωτές επιχείρησαν να καταλάβουν το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών στην οδό Αριστοτέλους. Έγιναν συγκρούσεις με δυνάμεις αστυνομικών και τανκς που κατέφτασαν και οι διαδηλωτές υποχώρησαν. Στις 11 κηρύχθηκε Στρατιωτικός Νόμος, ωστόσο οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν μέχρι το βράδυ.

Η επόμενη μέρα... Την επόμενη μέρα, Κυριακή 18 Νοέμβρη, οι εφημερίδες έγραφαν.. "ΤΟ ΒΗΜΑ"

Η ε φ η μ ερ ί δ α κ υ κ λ ο φ ό ρ η σ ε μ ε τ ίτλ ο "Εξεκενώθη το Πολυτεχνείο, Επενέβησαν Άρματα Μάχης". Η εφημερίδα έγραφε ακόμα : "θεωρείται πολύ πιθανή αιφνίδια επιστροφή Καραμανλή". Ακόμα, αναφέρονταν τα ονόματα των νεκρών και ο αριθμός των τραυματιών και των συλληφθέντων, ενώ στην πρώτη σελίδα παρέθετε τις "Δηλώσεις των πολιτικών και της Κυβέρνησης". "ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ" Η εφημερίδα κυκλοφόρησε την 17η Νοεμβρίου με τίτλο "3 μετά τα μεσάνυχτα - Τα τανκς κατέστειλαν την εξέγερσι". Στο χρονικό της ανέφερε : "Η τριήμερη φοιτητική εξέγερσις, που άρχισε το μεσημέρι της παρελθούσης Τρίτης με επίκεντρο το Πολυτεχ ν ε ί ο κατε σ τά λη σ ή μ ερ α τα ξημερώματα από τα τανκς που άρχισαν να κατεβαίνουν στο κέντρο της Αθήνας, στις 2 μετά τα μεσάνυχτα και αφού είχαν προηγηθεί σ κ ληρές ένοπ λες σ υγ κρ ού σεις μεταξύ αστυνομίας και φοιτητών σε μεγάλη έκτασι στο κέντρο των Αθηνών, με αποτέλεσμα κατά πρωινές πληροφορίες, τέσσερις νεκρούς και

Η Βραδυνή κυκλοφόρησε με τίτλο: "Άρματα Μάχης Έζωσαν Την Αθήνα". "Αίμα Έρρευσε. Νεκροί και τραυματίαι κατά τας συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών - Αστυνομίας". Το χρονικό της εφημερίδας ανέφερε : "Την 3.30 πρωϊνήν εξεκένωσαν το Πολυτεχνείον. Τα τανκς ενεφανίσθησαν και πάλιν από του μεσονυκτίου εις την πρωτεύουσαν δια να προσδώσουν απολύτως δραματικήν μορφήν εις τας φοιτητικάς εκδηλώσεις, αι οποίαι εσημειώθησαν κατά το τελευταίον τετραήμερον εις Αθήνας, με τον αιματηρόν επίλογον. Ολίγας ώρας ενωρίτερον, το αίμα έρρευσεν εις κεντρικάς περιοχας των Αθηνών, κατόπιν των α λ λ επα λ λήλων δι αδηλώ σ ε ων και των συγκρούσεων αι οποίαι ηκολούθησαν μετά την δυναμικήν επέμβασιν της Αστυνομίας. Υπολογίζονται εις 4 οι νεκροί των χθεσινών αιματηρών συγκρούσεων και εις εκατοντάδας οι τραυματίαι". Σε άλλο άρθρο της η εφημερίδα παρουσίαζε την "εικόνα καταστροφής" που εμφάνιζε το κέντρο της Αθήνας το προηγούμενο βράδυ ενώ

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

φιλοξενούσε και δηλώσεις των πολιτικών και της "κυβέρνησης". Η δικτατορία δήλωνε 34 νεκρούς και 840 συλλήψεις. Με τη μεταπολίτευση δηλώθηκαν άλλες 21 τουλάχιστον περιπτώσεις θανάσιμου τρ αυ μ ατι σ μ ο ύ κα ι το υλάχι σ τον 2 . 4 0 0 συλλήψεις.

25 Νοεμβρίου του 1973: Ο Παπαδόπουλος ανατρέπεται

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου προκάλεσε μια σειρά γεγονότων που έβαλαν ένα απότομο τέλος στις προσπάθειες του Γ. Παπαδόπουλου για επιφανειακή φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος της Χούντας. Ο ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, ένας δυσαρεστημένος αδιάλλακτος χουντικός, χρησιμοποίησε την εξέγερση ως πρόφαση για να αποκαταστήσει τη δημόσια τάξη, και οργάνωσε πραξικόπημα με το οποίο ανατράπηκε ο Παπαδόπουλος και η κυβέρνηση Μαρκεζίνη, στις 25 Νοεμβρίου 1973. Με την επιβολή στρατιωτικού νόμου, η νέα χούντα διόρισε τον στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη Πρ ό ε δ ρ ο τ η ς Δ η μ ο κ ρ α τ ί α ς κ α ι τ ο ν οικονομολόγο Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο ως Πρωθυπουργό, αν και ο Ιωαννίδης παρέμεινε ο ισ χ υρός άνδρας των παρασκηνίων. Η καιροσκοπική επέμβαση του Ιωαννίδη είχε αποτέλεσμα την κατάρρευση του μύθου ότι η χούντα ήταν ιδεαλιστική ομάδα ανώτερων στελεχών του στρατού.

5

υπέρ των ελληνοχριστιανικών αρχών.

ο ίδιος από τις διατάξεις περί "ανευθύνου".

Ο Ιωαννίδης πάντα προτιμούσε να εργάζεται παρ ασ κην ι ακά και δ εν κρ άτ ησ ε ποτέ οποιαδήποτε επίσημη θέση στη χούντα, ενώ προσπαθούσε πάντα να αποφύγει την περιττή δημοσιότητα. Ήταν ο de facto ηγέτης ενός καθεστώτος μαριονετών.

Έπειτα από συνολικά 2,5 μήνες διάρκεια κατά την οποία κατέθεσαν περισσότεροι από 350 μάρτυρες και εξαήμερη σύσκεψη, ο πρόεδρος του δικαστηρίου ανακοίνωσε τις ποινές σε βάρος είκοσι από τους κατηγορούμενους, ενώ απάλλαξε τους υπόλοιπους δώδεκα.

Η νέα χούντα, παρά τη μάλλον ατυχή προέλευσή της, ακολούθησε επιθετική εσωτερική καταστολή και επεκτατική εξωτερική πολιτική, οδηγώντας τη χώρα στην τραγωδία της Κύπρου. Τελικά κατέρρευσε στις 24 Ιουλίου του 1974. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο πραγματοποιήθηκε 4 ημέρες νωρίτερα (στις 20 Ιουλίου 1974). Η Χούντα του Ιωαννίδη, που είχε την ευθύνη για την προάσπιση του νησιού, δεν αντέδρασε όπως θα έπρεπε, παραπλανημένη από τις διαβεβαιώσεις των Αμερικανών, και έχασε τον πόλεμο, ο οποίος οδήγησε στη διχοτόμηση του νησιού.

• Δημήτριος Ιωαννίδης (επικεφαλής της στρατιωτικής αστυνομίας - ΕΣΑ την εποχή της εξέγερσης): 7 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 7 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση διάπραξης κακουργημάτων, καθ ώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

• Γεώργιος Παπαδόπουλος (εν ενεργεία δικτάτορας την εποχή της εξέγερσης): 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες από πρόθεση και απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και δεκαετής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

• Σταύρος Βαρνάβας (αντιστράτηγος ε.α.): 3 φορές ισόβια για ηθική αυτουργία σε 3 ανθρωποκτονίες από πρόθεση και 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε 17 απόπειρες αν θρ ωποκτονιών και πρ όκ ληση διάπραξης κακουργημάτων, καθώς και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.

• Νικόλαος Ντερτιλής (ταξίαρχος ε.α.): Ισόβια κάθειρξη και διαρκής στέρηση των π ο λιτ ι κ ών το υ δ ι κ α ι ω μ άτων γ ι α ανθρωποκτονία από πρόθεση του φοιτητή Μυρογιάννη.

• Άλλοι τέσσερις ανώτατοι αξιωματικοί καταδικάστηκαν σε 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για ηθική αυτουργία σε συνολικά 12 ανθρωποκτονίες και 56 απόπειρες ανθρωποκτονιών, καθώς και σε δεκαετή στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων.

• Άλλοι 12 κατηγορούμενοι τιμωρήθηκαν με ελαφρύτερες ποινές, από 5 μήνες έως 10 χρόνια κάθειρξη για διάφορες κατηγορίες, κυρίως για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες. (Για ποινές μικρότερες του ενός έτους,υπήρχε δ ι κ α ί ω μ α ε ξαγ ο ρ ά ς ) . Η δ ί κ η το υ πολυτεχνείου υπάρχει σε πρακτικά αλλά και σε βίντεο στο youtube. Ένας από τους ανθρώπου που καταδικάστηκαν ήταν ο αρχιβασανιστής θεοφιλογιαννάκος, πριν από λίγο καιρό έφυγε από την ζωή. Αυτό που έχει σημασία να ειπωθεί είναι πως η λίστα των νεκρών του πολυτεχνείου είναι ακόμα μέχρι σήμερα αμφισβητούμενη και από τους δημοκράτες, καθώς πιστεύεται ότι ήταν πολύ περισσότεροι οι νεκροί που εκείνη την ημέρα καταγράφηκαν ως νεκροί από φυσικά αίτια. Είναι αυτό που επισήμανε και ο πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων

Την ίδια ημέρα έφθασε στην Αθήνα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με το αεριωθούμενο αεροπλάνο της γαλλικής προεδρίας, το οποίο έθεσε στη διάθεσή του ο Γάλλος πρόεδρος Βαλερί Ζισκάρ ντ' Εσταίν, στενός προσωπικός του φί λος. Οι πραξικοπηματίες αργότερα συνελήφθησαν και παραπέμφθηκαν σε δίκη. Η ιστορία της μεταπολιτεύσεως αρχίζει με την δίκη της χούντας, όπου βασανιστές και πρωτοπαλίκαρα της χούντας καταδικάζονται σε ισόβιες ποινές. Μέσα σε όλα τα αδικήματα που καταδικάζονται, είναι και αυτό του πολυτεχνείου, πέρα από την κατάλυση του πολιτεύματος και άλλα αδικήματα

Η δίκη του πολυτεχνείου

Το ν έ ο κ α θ ε σ τ ώ ς κ α τ η γ ό ρ η σ ε τ η ν προηγούμενη φατρία για παρέκκλιση από τις «Αρχές της Επαναστάσεως της 21ης Απριλίου» και διακήρυξε ότι έσωσε την "Επανάσταση" από τη φατρία Παπαδόπουλου. Την ημέρα του κινήματος αναπτύχθηκαν τεθωρακισμένα σε κεντρικά σημεία των πόλεων ενώ μέσω ραδιοφώνου, με μουσική υπόκρουση τα κλασικά στρατιωτικά εμβατήρια, ανακοινώθηκε απαγόρευση της κυκλοφορίας, καθώς και ότι ο στρατός έπαιρνε πίσω τα ηνία της εξουσίας προκειμένου "να σωθούν οι αρχές της Επανάστασης". Ο Ανδρουτσόπουλος δήλωσε σε συνέντευξη τύπου που παρεχώρησε στις 26 Νοεμβρίου 1973 ότι καταργούν ται το ΑΣΔΥ, το Συνταγματικόν Δικαστήριον, αι Περιφερειακαί Διοικήσεις, και ότι η χώρα θα οδηγηθή εις εκλογάς όταν θα είναι ετοίμη. Στις 17 Δεκεμβρίου του 1973 η κυβέρνησή του ψήφισε Νέο Σύνταγμα. Το νέο σύνταγμα προέβλεπε μείωση των προεδρικών αρμοδιοτήτων. Ο Ιωαννίδης επέβαλε σκληρότερη δικτατορία από εκείνη του Παπαδόπουλου. Όλοι οι αμνηστευμένοι πολιτικοί εξορίστηκαν εκ νέου, ακόμα και αριστεροί πολίτες και ηθοποιοί, ό π ω ς ο Στ α ύ ρ ο ς Πα ρ ά β α ς , π ο υ δ ε ν αποτελούσαν κίνδυνο για το νέο καθεστώς. Επίσης επέφερε μερικές επιφανειακές αλλαγές σε ορισμένους τομείς. Εξήγγειλε πως ήταν μαζί με τον λαό, μαζί με τον αγρότη, και ότι ήταν

Η Δίκη του Πολυτεχνείου ξεκίνησε στις 16 Οκτωβρίου του 1975 και ολοκληρώθηκε στις 30 Δεκεμβρίου του 1975. Η δίκη αυτή διεξήχθη ενώπιον του πενταμελούς εφετείου Αθηνών, με κατηγορούμενους 32 στελέχη της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967 για εγκλήματα που σύμφωνα με το κατηγορητήριο, διέπραξαν κατά την Εξέγερση του Πολυτεχνείου (15 Νοεμβρίου - 17 Νοεμβρίου 1973) αλλά και τις μέρες που ακολούθησαν, καθότι το τότε καθεστώς, προκειμένου να αντιμετωπίσει την έκκρυθμη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στη χώρα, κήρυξε στρατιωτικό νόμο, με συνέπεια να χάσουν τη ζωή τους αρκετοί πολίτες, όχι μόνο στο χώρο εντός ή πέριξ του Ε.Μ.Π. αλλά και σε απομακρυσμένες περιοχές της Αθήνας, έως και αρκετές ημέρες μετά τα συμβάντα της εξέγερσης. Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ηγέτης της Χ ο ύ ν τ α ς τ η σ τ ιγ μ ή τ ω ν γ ε γ ο ν ό τ ω ν, αμφισβήτησε με ένστασή του την αρμοδιότητα του δικαστηρίου να κρίνει τις πράξεις του, ισ χ υρι ζόμεν ο ς, ότι, ω ς πρ όεδρ ο ς της Δημοκρατίας ήταν "ανεύθυνος άρχων". Το δικαστήριο απέρριψε την ένστασή του με το αιτιολογικό ότι η κυβέρνησή του είχε προέλθει κατόπιν πρ α ξικοπήματο ς, οπότε ήταν παράνομη και ως εκ τούτου δεν προστατευόταν

επιστημονικό υπεύθυνο τον διευθυντή ερευνών Λεωνίδα Καλλιβρετάκη) υπό τον τίτλο «Τεκμηριώνοντας τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973». Γενικά οι νεκροί του πολυτεχνείου έχουν καταγραφεί ως 24, α λ λά δυστ υχώς η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο τραγική. Αν διαβάσει κανείς μαρτυρίες από όσους ζήσανε τα γεγονότα κατανοεί πως το νούμερο αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο. Αυτοί είναι οι επίσημοι-επώνυμοι νεκροί που έχουν καταγραφεί, ενώ υπάρχουν ακόμα 16 ανώνυμοι νεκροί σύμφωνα με την έρευνα. Το ανώνυμοι βέβαια σημαίνει πολλά, αφού η αδυναμία διευκρίνισης της ταυτοτητάς τους άναψε τις θεωρίες συνωμοσίας, έδωσε πάτημα στον φασισμό να εκμηδενίσει τα γεγονότα και να μιλάει για φαντασιώσεις της αριστεράς, όπως βαπτίζουν οι φασίστες όλους τους δημοκράτες. Κατά αυτούς και στη Νέα Δημοκρατία να είσαι, αριστερός είσαι. Η άποψη αυτών μπορεί να μην αλλάξει ποτέ, αλλά οφείλουμε να μιλάμε με πραγματικά στοιχεία και όχι με αερολογίες. Πέρα από τους 24 επωνύμους και 16 ανωνύμους, υπάρχουν και περίπου 1103 τραυματίες διαπιστευμένοι από τα νοσοκομεία ή τις κλινικές αλλά όπως είπαμε, πολλοί νεκροί βαπτίστηκαν ως νεκροί από φυσικά αίτια, άλλοι από νεκροί γίναν τραυματίες ενώ άλλοι βγήκαν βαριά τραυματισμένοι. Είναι αυτοί που φάγανε την πόρτα στα πόδια, που ζήσανε την φρίκη και όπως λέει και ο οδηγός του Τανκς αν δεν ανοίγαμε σειρά για να φυγαδεύσουμε τους φοιτητές από τους αστυνομικούς, θα είχαμε πολλά θύματα. Κι αυτό δεν είναι μύθος όπως λέει ο κύριος Μιχαλολιάκος. Κανείς δεν είπε ότι το τανκ σκότωσε φοιτητές του Πολυτεχνείου. Δεν θα ξεχάσω όμως ποτέ ότι δίχως να το θέλω -ενώ πρόσεχα πάρα πολύ-, τραυμάτισα σοβαρά την τότε φοιτήτρια Πέπη Ρηγοπούλου, η οποία αν δεν κάνω λάθος είναι σήμερα καθηγήτρια Πανεπιστημίου.

Αυτό που είπε τα λέει όλα. Γλιτώσαμε από την αύξηση των νεκρών διότι το τανκ απλά άνοιξε τον δρόμο που ταμπουρώσαν οι στρατιώτες για να φυγαδεύσουν τους φοιτητές και να γλιτώσουν από τα χέρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ και των διάφορων παρακρατικών. Αυτό ήταν το σημαντικό, πως οι στρατιώτες επειδή απλά είναι άνθρωποι που περνάνε για ένα μικρό δ ι ά σ τ η μ α κα ι ε ίν α ι μ έρ ο ς το υ λα ο ύ, προσπάθησαν να σώσουν ζωές από τα ζώα της χούντας. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι στο σπίτι της εθνικής μας τραγουδίστριας, στην οδό Στουρνάρη 23, είχε στηθεί πρόχειρος σταθμός Πρώτων Βοηθειών όπως μετέδιδε ο σταθμός του Πολυτεχνείου, ενώ η ίδια έκρυψε στο σπίτι της, φοιτητές από τις χουντικές δυνάμεις τη βραδιά του Πολυτεχνείου, τους οποίους αρνήθηκε να παραδώσει στην Ασφάλεια που χτυπούσε επίμονα την πόρτα της. Η Βέμπο συμμετείχε από την πρώτη στιγμή στο αντιδικτατορικό κίνημα.

Οι νεκροί του πολυτεχνείου To θέμα της καταγραφής του ακριβούς αριθμού των νεκρών κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου (αλλά και καθ' όλη τη διάρκεια της χούντας) έχει ερευνηθεί εκτενώς από τον Λεωνίδα Καλλιβρετάκη, διευθυντή ερευνών του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Ε.Ι.Ε.

Τα τελευταία χρόνια διεξάγεται στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών μια ιστορική έρευνα (με

Η Σοφία Βέμπο στο μπαλκόνι της στην οδό Στουρνάρη τις ημέρες του πολυτεχνείου Ποιός φασίστας θα πείραζε την εθνική τραγουδίστρια? Την τραγουδίστρια της νίκης

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

6

του 40 ποιός θα την πείραζε? Αυτό έκανε την Βέμπο ως κομβικό στοιχείο αντίστασης απέναντι στα δεσμά της τυρρανίας. Οι νεκροί του πολυτεχνείου λοιπόν, οι επίσημοι πάντα, ήταν οι παρακάτω: 1. Σπυρίδων Κοντομάρης του Αναστασίου, 57 ετών, δικηγόρος (πρώην βουλευτής Κερκύρας της Ένωσης Κέντρου), κάτοικος Αγίου Μελετίου, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 20.30-21.00, ενώ βρισκόταν στη διασταύρωση οδών Γε ω ρ γ ί ο υ Στ α ύ ρ ο υ & Στ α δ ί ο υ , προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστ υνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

2. Διομήδης Κομνηνός του Ιωάννη, 17 ετών, μαθητής, κάτοικος Λευκάδος 7, Αθήνα. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.30 και 21.45, ενώ βρισκόταν μαζί με άλλους διαδηλωτές στη διασταύρωση των οδών Αβέρωφ & Μάρνη, τραυματίστηκε θανάσιμα στην καρδιά από πυρά που έριξαν εναντίον του άνδρες της φρουράς του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών (όπως λεγόταν τότε το Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο).

3. Σ ω κ ρ ά τ η ς Μ ι χ α ή λ , 5 7 ε τ ώ ν , εμπειρογνώμων ασφαλιστικής εταιρείας, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Στις 16.11.1973, μεταξύ 21.00 και 22.30, ενώ βρισκόταν μεταξύ των οδών Μπουμπουλίν ας και Σόλων ο ς, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστ υνομία κατά των διαδηλωτών, με αποτέλεσμα να υποστεί απόφραξη της αριστεράς στεφανιαίας. Μεταφέρθηκε ημιθανής στο Σταθμό Πρώτων Β οηθειών του Ε.Ε.Σ. (F Σεπτεμβρίου), όπου και πέθανε.

4. Toril Margrethe Engeland του Per Reidar, 22 ετών, φοιτήτρια από το Molde της Νορβηγίας. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο στήθος από πυρά της φρουράς του Υπ ο υ ρ γ ε ί ο υ Δ η μ ο σ ί α ς Τά ξ ε ω ς . Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ» και αργότερα, νεκρή ήδη, στο Σταθμό Πρ ώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Στην αρχή είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Αιγυπτία Τουρίλ Τεκλέτ» αλλά αυτό δεν ισχύει.

5. Βασίλειος Φάμελλος του Παναγιώτη, 26 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από τον Πύργο Ηλείας, κάτοικος Κάσου 1, Κυψέλη, Αθήνα. Στις 16.11.1973, γύρω στις 23.30, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της φρουράς του Υπ ο υ ρ γ ε ί ο υ Δ η μ ο σ ί α ς Τά ξ ε ω ς . Μεταφέρθηκε από διαδηλωτές στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. και από εκεί, νεκρός πλέον, στο Ρυθμιστικό

Κέντρο Αθηνών.

6. Γεώργιος Σαμούρης του Ανδρέα, 22 ετών, φοιτητής Παντείου, από την Πάτρα, κάτοικος πλατείας Κουν τουριώτου 7, Κουκάκι. Στις 16.11.1973 γύρω στις 24.00, ενώ βρισκόταν στην ευρύτερη περιοχή του Πολυτεχνείου (Κα λ λιδρ ομίου και Ζωσιμάδων), τραυματίστηκε θανάσιμα στον τράχηλο από πυρά της αστυνομίας. Μεταφέρθηκε στο πρόχειρο ιατρείο του Πολυτεχνείου, όπου απεβίωσε. Από εκεί μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ι.Κ.Α. Ανακριβώς είχε αναφερθεί αρχικά από την Αστυνομία ως «Χαμουρλής».

7. Δ η μ ή τρ ι ο ς Κυ ρ ι α κ ό π ο υ λ ο ς τ ο υ Αντωνίου, 35 ετών, οικοδόμος, από τα Καλάβρυτα, κάτοικος Περιστερίου Αττικής. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973 ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια και στη συνέχεια κτ υπήθ ηκε από αστ υνομικούς με συμπαγείς ράβδους, συνεπεία των οποίων πέθανε, από οξεία ρήξη αορτής, τρεις ημέρες αργότερα, στις 19.11.1973, ενώ μεταφερόταν στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ.

8. Σπύρος Μαρίνος του Διον υσίου, επονομαζόμενος Γεωργαράς, 31 ετών, ιδιωτικός υπάλληλος, από την Εξωχώρα Ζακύνθου. Κατά τις βράδυνες ώρες της 16.11.1973, ενώ βρισκόταν στην περιοχή του Πολυτεχνείου, κτυπήθηκε από αστυνομικούς με συμπαγείς ράβδους, και υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Μεταφ έρ θ ηκ ε σ το Θερ απ ε υτ ήρ ι ο Πεντέλης, όπου πέθανε τη Δευτέρα, 19.11.1973, από οξύ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Τάφηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου στις 9.9.1974, έγινε τελετή στη μνήμη του.

9. Νικόλαος Μαρκούλης του Πέτρου, 24 ε τών, εργ άτ η ς , απ ό το Παρ θ έ ν ι Θεσσαλονίκης, κάτοικος Χρηστομάνου 67, Σεπόλια, Αθήνα, εργάτης. Κατά τις πρωινές ώρες της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στην πλατεία Βάθης, τραυματίστηκε στην κοιλιά από ριπή στρατιωτικής περιπόλου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε τη Δευτέρα 19.11.1973.

10.Αικατερίνη Αργυροπούλου σύζυγος Αγγελή, 76 ετών, κάτοικος Κέννεντυ και Καλύμνου, Άγιοι Ανάργυροι Αττικής. Στις 10.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην αυλή του σπιτιού της, τραυματίστηκε στην πλάτη από σφαίρα. Διακομίστηκε στην κλινική «Παμμακάριστος» (Κάτω Πατήσια), όπου νοσηλεύτηκε επί ένα μήνα και κατόπιν μεταφέρθηκε στο σπίτι της, όπου πέθανε συνεπεία του τραύματος της μετά από ένα εξάμηνο (Μάιος 1974).

11.Σ τ υ λ ι α ν ό ς Κ α ρ α γ ε ώ ρ γ η ς τ ο υ Αγαμέμνονος, 19 ετών, οικοδόμος, κάτοικος Μιαούλη 38, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 10.15 το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μαζί με

άλλους διαδηλωτές στην οδό Πατησίων, μεταξύ των κινηματογράφων «ΑΕΛΑΩ» και «ΕΑΛΗΝΙΣ», τραυματίστηκε από ριπή πολυβόλου που έριξε εναντίον τους περίπολος πεζοναυτών που επέβαινε ενός τεθωρακισμένου οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου πέθανε μετά από 12 μέρες, στις 30.11.1973.

12.Μάρκος Καραμανής του Δημητρίου, 23 ετών, ηλεκτρολόγος, από τον Πειραιά, κάτοικος Χίου 35, Αιγάλεω. Στις 10.30 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα πολυκατοικίας επί της π λατείας Αιγ ύπτου 1, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Αυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Μεταφέρθηκε στην κλινική «Παντάνασσα» (πλατεία Βικτωρίας), όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

13.Αλέξανδρος Σπαρτίδης του Ευστρατίου, 16 ετών, μαθητής, από τον Πειραιά, κάτοικος Αγίας Λαύρας 80, Αθήνα. Στις 10.30 με 11.00 περίπου το πρωί της 17.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Κότσικα, τραυματίστηκε θανάσιμα στην κοιλιά από πυρά της στρατιωτικής φρουράς που ενέδρευε στην ταράτσα του Ο.Τ.Ε. (αυτουργός ο ανθυπολοχαγός Ιωάννης Δυμπέρης, 573ου Τάγματος Πεζικού). Με διαμπερές τραύμα μεταφέρθηκε στο Κ.Α.Τ., όπου τον βρήκε νεκρό ο πατέρας του.

14.Δημήτριος Παπαϊωάννου, 60 ετών, διευθυντής ταμείου αλευροβιομηχάνων, κάτοικος Αριστομένους 105, Αθήνα. Γύρω στις 11.30 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην πλατεία Ομονοίας, προσβλήθηκε από δακρυγόνα αέρια που έριχνε η Αστυνομία. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του, συνεπεία εμφράγματος.

15.Γεώργιος Γεριτσίδης του Αλεξάνδρου, 47 ετών, εφοριακός υπάλληλος, κάτοικος Ελπίδος 29, Νέο Ηράκλειο Αττικής. Στις 12.00 της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητο του στα Νέα Λιόσια, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά που διέσχισαν τον ουρανό του αυτοκινήτου. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.

16.Βασιλική Μπεκιάρη του Φωτίου, 17 ετών, εργαζόμενη μαθήτρια, από τα Αμπελάκια Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Μεταγένους 8, Νέος Κόσμος. Στις 12.00 το μεσημέρι της 17.11.1973, ενώ βρισκόταν στην ταράτσα του σπιτιού της, τραυματίστηκε θανάσιμα στον αυχένα από πυρά. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και στη συνέχεια στον «Ευαγγελισμό», όπου πέθανε αυθημερόν.

17.Δημήτρης Θεοδώρας του Θεοφάνους, 5 1/2 ετών, κάτοικος Ανακρέοντος 2, Ζωγράφου. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ διέσχιζε με τη μητέρα του τη δ ι α σ τα ύ ρ ω σ η τ η ς ο δ ο ύ Ορ ε ιν ή ς Ταξιαρχίας με τη λεωφόρο Παπάγου σ τ ο υ Ζ ωγρ ά φ ο υ, τρ α υ μ ατ ί σ τ η κ ε θ αν άσ ιμα σ το κ ε φ ά λι από π υρ ά στρατιωτικής περιπόλου με επικεφαλής αξιωματικό (πιθανόν ο ίλαρχος Σπυρίδων Σταθάκης του Κ.Ε.Τ/Θ), που βρισκόταν ακροβολισμένη στο λόφο του Αγίου

Θεράποντος. Εξέπνευσε ακαριαία και όταν μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο των Παίδων, απλώς διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

18.Αλέξανδρος Βασί λειος (Μπασρί) Καράκας, 43 ετών, Αφγανός τουρκικής υπηκο ότητας, ταχ υδακτ υλουργό ς, κ ά τ ο ι κ ο ς Μ ύ ρ ω ν 1 0 , Άγ ι ο ς Παντελεήμονας, Αθήνα. Στις 13.00, της 17.11.1973, ενώ βάδιζε με τον 13χρονο γιο του στη διασταύρωση των οδών Χέϋδεν και Αχαρνών, τραυματίστηκε θ αν άσ ιμα σ τ ην κο ι λι ά από ρ ιπ ή μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε απευθείας στο νεκροτομείο, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

19.Α λ έ ξαν δρ ο ς Παπ α θ αν α σ ί ο υ το υ Σπυρίδωνος, 59 ετών, συνταξιούχος εφοριακός, από το ΚεράσοΒο Αιτωλοακαρνανίας, κάτοικος Νάξου 116, Αθήνα. Στις 13.30 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε με τις ανήλικες κόρες του στη διασταύρωση των οδών Δροσοπούλου και Κύθνου, απέναντι από το ΙΣΤ' Αστυνομικό Τμήμα, βρέθηκε εν μέσω π υ ρ ών, πρ ο ερχο μ έ ν ων απ ό το υ ς ασ τ υν ομικού ς του Τμήματο ς, με αποτέλεσμα να πάθει σ υγκοπή. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών, όπου διαπιστώθηκε ο θάνατος του.

20.Ανδρέας Κούμπος του Στέργιου 63 ετών, βιοτέχνης, από την Καρδίτσα, κάτοικος Αμαλιάδος 12, Κολωνός. Γύρω στις 11.00 με 12.00 της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Γ' Σεπτεμβρίου και Καποδιστρίου, τραυματίστηκε στη λεκάνη από πυρά μυδραλίου τεθωρακισμένου στρατιωτικού οχήματος. Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ., κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών και τέλος στο Κ.Α.Τ., όπου και πέθανε στις 30.1.1974.

21.Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 2 0 ε τών, η λ ε κτρ ολόγ ο ς , απ ό τ η Μυτιλήνη, κάτοικος Ασημάκη Φωτήλα 8, Αθήνα. Στις 12.00 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά περιστρόφου αξιωματικού του Στρατού (αυτουργός ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ντερτιλής). Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. σε κωματώδη κατάσταση και κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.

22.Κυριάκος Παντελεάκης του Δημητρίου, 44 ετών, δικηγόρος, από την Κροκέα Λακωνίας, κάτοικος Φερρών 5, Αθήνα. Στις 12.00 με 12.30 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, τραυματίστηκε θανάσιμα από πυρά διερχομένου άρματος μάχης. Μεταφέρθηκε στο Ρυθμιστικό Κέντρο Α θ ην ώ ν, ό π ο υ κ α ι π έ θ α ν ε σ τ ι ς 27.12.1973.

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

23.Ευστάθιος Κολινιάτης, 47 ετών, από τον Πειραιά, κάτοικος Νικοπόλεως 4, Καματερό Αττικής. Κτυπήθηκε στις 18.11.1973 από αστ υνομικούς με σ υ μ π αγ ε ί ς ρ ά β δ ο υ ς , κ α ι υ π έ σ τ η κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, συνεπεία των οποίων πέθανε στις 21.11.1973.

24.Ιωάννης Μικρώνης του Αγγέλου, 22 ε τ ώ ν, φ ο ι τ ητ ή ς σ τ ο τ μ ή μ α Η λ ε κ τρ ο λ ό γ ω ν Μ η χ α ν ι κ ώ ν τ ο υ Πανεπιστημίου Πατρών, από την Άνω Α λισσό Αχαΐας. Συμμετείχε στην κατάληψη του Πανεπιστημίου Πατρών. Κτυπήθηκε μετά τα γεγονότα, υπό συνθήκες που παραμένουν ακόμη αδι ε υκρ ίν ι σ τε ς. Συν επ εί α τ ης κακοποίησης του υπέστη ρήξη του ήπατος, εξαιτίας της οποίας πέθανε στις 17.12.1973 στο Λαϊκό Νοσοκομείο Αθηνών, όπου νοσηλευόταν. Σύμφωνα με ορισμένες ενδείξεις, ο τραυματισμός του συνέβη στην Πάτρα, άλλες όμως πληροφορίες τον τοποθετούν στην Αθήνα. Η περίπτωση του παραμένει υπό έρευνα. Θα πρέπει να πούμε βέβαια πως ο κατάλογος που εκφ ων είται σ τι ς εκδηλώ σ ει ς του πολυτεχνείου συμπεριλαμβάνει 88 άτομα, που είναι τα άτομα που απεβίωσαν κατά τη διάρκεια της χούντας και ήταν θύματα της δικτατορίας. Αυτός ο κατάλογος έχει και τα άτομα που

7

σκοτώθηκαν κατόπιν βασανιστηρίων πολλές φορές από την δικτατορία και θα παρατεθεί παρακάτω.

Κατάλογος θυμάτων που εκφωνείται στην Οι νεκροί της επέτειο της εξέγερσης περιόδου της χούντας του Πολυτεχνείου Η Χούντα των Συνταγματαρχών βαρύνεται και για τις παρακάτω δολοφονίες ή θανάτους λόγω ανήκεστης βλάβης που προήλθαν από βασανισμούς. Βασίλης Πεσλής (ετών 15, 21-4-1967) Μαρία Καλαβρού (ετών 24, 21-4-1967) Παναγιώτης Ελής (ετών 47, 25-4-1967) Νικηφόρος Μανδηλαράς, δικηγόρος υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ • Γιάννης Χαλκίδης, (ετών 27, 5-7-1967) στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη και της ΕΔΑ • Γιώργος Τσαρουχάς, πρώην βουλευτής της ΕΔΑ, δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη • Σπύρος Μουστακλής, δημοκρατικός αξιωματικός, βασανίσθηκε απάνθρωπα στην ΕΑΤ-ΕΣΑ λόγω της συμμετοχής του στο Κίνημα του Ναυτικού το 1973, κατέστη ανάπηρος και απεβίωσε λόγω βαρύτατων επιπλοκών τη δεκαετία του '80.

• • • •

Ο κατάλογος των θυμάτων της Χούντας που εκφ ων είται τα τε λ ε υταί α χ ρ όν ι α σ το πολυτεχνείο περιλαμβάνει τα παρακάτω ονόματα. Συμπεριλαμβάνονται συνολικά 88 ονόματα θυμάτων από ολόκληρη την περίοδο της δικτατορίας (1967-1974).

1. Πεσλής Βασίλης 2. Ελής Παναγιώτης 3. Μανδηλαράς Νικηφόρος 4. Καλαντζής Δημήτρης 5. Ρίζος Τάκης 6. Καλαβρού Μαρία 7. Παναγούλης Γιώργος 8. Τσαρουχάς Γιώργος 9. Θεοδωρίδης Γιώργος 10.Κατσικογιάννης 11.Τζαβαλάς Καρούσος 12.Κώστας Γεωργάκης 13.Αντωνίου Ζήσης 14.Τσιτσιρίγκος Φώτης 15.Κούλης Γεώργιος 16.Πετρόπουλος Παναγιώτης

17.Βασιλόπουλος Γιάννης 18.Κωνσταντίνου Γιώργος 19.Αλβάνογλου Θεόδωρος 20.Σινόπουλος Πέτρος 21.Κομνηνός Διομήδης 22.Παντελεάκης Κυριάκος 23.Βάρσος Ιωάννης 24.Έγκελμαν Ντόρις Μαριέτε 25.Γεώργιος Γεριτσίδης 26.Γεωργαράς Μαρίνος - Σπύρος 27.Παπαϊωάννου Δημήτρης 28.Καραμανής Μάρκος 29.Φαμέλης Βασίλης 30.Μαρκούλης Νίκος 31.Σαμούρης Γιώργος 32.Μυρογιάννης Μιχάλης 33.Καραγεωργίου Στέλιος 34.Φιλίνης Γιάννης 35.Δικάλφα Καλλιόπη 36.Τζιάνος Λάμπρος 37.Σταυρέλης Γιάννης 38.Αργυροπούλου Αικατερίνη 39.Δασκάλου Στέλιος 40.Θεοδώρας Δημήτρης 41.Σίμος Γεώργιος 42.Κυριακόπουλος Σάκης 43.Καζέπης Κώστας 44.Καΐλης Γιάννης 45.Αναγνωστόπουλος 46.Αντάρογλου 47.Αντζελόνι Ελενα Μαρία 48.Αργυρίου

Δείτε και τον χάρτη το πως κινήθηκαν οι δυνάμεις καταστολής της εξέγερσης

Το παρόν είναι μια προσφορά του ikarianews.net.

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

8

49.Βρυώνης 50.Βυθούλκας 51.Γαλάτης Νίκος 52.Γιαννόπουλος 53.Γρέλλος 54.Δημόπουλος 55.Διαμαντάκος 56.Ευαγγελινός 57.Ζησιμόπουλος 58.Ηλιόπουλος 59.Ιωαννίδης 60.Ιωάννου 61.Κούμπουλος 62.Κρητικάκη 63.Λαγαριώτης 64.Μαντζώρος 65.Μαυρογιάννης 66.Μέξης 67.Μικρώνης 68.Μιχαηλίδης 69.Μπονάτος Χρήστος 70.Μώμος 71.Νικολάου 72.Παπαγεωργίου 73.Παπαδόπουλος 74.Ρακιτζής Αλέξανδρος 75.Ράμμος Βασίλειος 76.Σαρμαλής 77.Σπαρτίδης 78.Σταυρόπουλος 79.Σχίζας 80.Σωτηρόπουλος Ιωάννης 81.Τορίλ - Τεκλέτ (Νορβηγία) 82.Τσιγκούνης 83.Τσικουρής 84.Φραγκόπουλος Θεόφιλος 85.Χαλκίδης Γιάννης 86.Χαραλαμπίδης Γιώργος 87.Χατζηβασιλείου 88.Κατής Κώστας

Φοβάμαι

Το πολυτεχνείο στην ποίηση πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.

θέλει σίγουρο χέρι και μυαλό ξουράφι.

για να φέρουν μια νέα Λαοκρατία.

Κι ήταν ο πιο ξυπνός στου Μαστροβάγγου

Της «Νέας Ελλήνων Τάξεως» παίδες ίτε,

-Δω μέσα ρε παιδιά, πηγαίνω στράφι!

με το στιλέτο πάντα γρηγορείτε.

- Ε! όχι δα ρε Μπάμπη, εδώ μαστόροι

33

πολύ παλιοί σου βγάζουν το καπέλο.

Παιδιά του Μετσοβίου Πολυτεχνείου,

Τι παραπάνω θά 'θελες αγόρι;

της λευτεριάς ανοίξατε τη στράτα.

- Θά 'θελα να σπουδάσω, μα όσο κι αν θέλω...

Είστε ο Ιερός Λόχος του Δραγατσανίου,

Πολυτεχνείο το λεν, δεν είν' αστεία,

που 'χε κι εκείνος τα δικά σας νιάτα.

αν βρίσκονταν παράδες κι αν... και αν...

Σας φέρνουν οι δειλοί άνθινα στεφάνια

για φροντιστήρια, δίδακτρα, βιβλία...

και κροκοδείλια τώρα χύνουν δάκρυα

(κι ας λεν πως είναι η παιδεία «Δωρεάν»)

εκείνοι, που προσμέναν στην αφάνεια

Εν τέλει τα κατάφερε και μπήκε

«ευκαιρίες», ζαρωμένοι σε μιαν άκρια.

μέσ' στη σχολή που επόθει, μιαν εσπέρα

Των μεγάλων τα όπλα η υποκρισία.

στα τέλη τον Νοέμβρη. Και μια σφαίρα

Το δικό σας προνόμιον η θυσία.

στα φλογισμένα στήθη τον ευρήκε. Ανέκδοτο, Π. Φάληρο Δεκέμβριος 1973

Ο Γ. Βαφόπουλος δημοσίευσε Τα νέα σατιρικά γυμνάσματα το 1975 με το ψευδώνυμο Λουκίλιος Γιουβενάλης.

Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.

Τα νέα σατιρικά γυμνάσματα

Μικρός τύμβος (17 Νοεμβρίου 1973)

Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.

Του Γιώργου Βαφόπουλου

Του Νικηφόρου Βρεττάκου

Φοβάμαι τους ανθρώπους που σου 'κλειναν την πόρτα μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν. Φοβάμαι τους ανθρώπους που γέμιζαν τις ταβέρνες και τα 'σπαζαν στα μπουζούκια κάθε βράδυ και τώρα τα ξανασπάζουν όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη και έχουν και «απόψεις». Φοβάμαι τους ανθρώπους που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν και τώρα σε λοιδορούν γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόμο.

Το ποίημα «Φοβάμαι» γράφτηκε τον Νοέμβρη του 1983 και δημοσιεύτηκε στην εφημ. Αυγή.

Του Μανώλη Αναγνωστάκη

Του Πολυτεχνείου Του Άχθου Αρούρη

Δίχως τουφέκι και σπαθί, με το ήλιο στο μέτωπο, υπήρξατε ήρωες και ποιητές μαζί. Είστε το Ποίημα. Φοβάμαι Απλώνοντας το χέρι μου δεν φτάνει ως εκεί τους ανθρώπους που εφτά χρόνια

11

έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι

Τώρα όλα στην Ελλάδα έχουν αλλάξει.

και μια ωραία πρωία -μεσούντος κάποιου Ιουλίου-

Οι ξενοκίνητοι έλειψαν προδότες.

που ωραία λουλούδια τις μορφές σας Λιτανεύει ο αέρας της αρετής. Ω παιδιά μου, Φουκαραδάκι ο δύστυχος, είχε τελειώσει Τα παλιά ρούβλια εγίνηκαν στην πράξη β γ ή κ α ν σ τ ι ς π λ ατ ε ί ε ς μ ε σ η μ α ι ά κ ι α κραυγάζοντας

νυχτερινό γυμνάσιο. Για σπουδές δολάρια, για τους γνήσιους πατριώτες. ελπίδα δεν τ' απόμενε ούτε τόση

«Δώστε τη χούντα στο λαό».

Κι ας σχίζονται, μες στο Πολυτεχνείο, Δε βάφονται τ' αυγά με τις πορδές!

Φοβάμαι τους ανθρώπους

Το στρατόπεδο ετέθη πάλι υπό έλεγχον

οι αλήτες, δήθεν για Δημοκρατία, Δούλευε εφαρμοστής. Δουλειά του πάγκου,

που με καταλερωμένη τη φωλιά

Μπροστά σ' αυτό το ποίημα μετράει μόνο η σιωπή.

Του Στέλιου Γεράνη ενώ συνωμοτούν στο καφενείο,

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

9

Στ ο ν ά γ ι ο ή χ ο τ η ς φ ω ν ή ς : « Ε δ ώ Πολυτεχνείο!...» στο κάλεσμα της νιότης μας, που φέρνει προς το φως

κουρέλια εκείνου του

κι άπονα σε σκοτώσαν οι φασίστες.

πάναγνου έρωτα· του πάναγνου έρωτα. Και όσοι τάχθηκαν πρώτοι,

Ο εκφωνητής

εξαργύρωσαν την κραυγή μας ερήμην.

Του Λουκά Θεοδωρακόπουλου

άστραψε σ' όλες τις ψυχές τ' άφταστο μεγαλείο της Λευτεριάς και ξέσπασε κάθε καημός κρυφός! Τ' ατράνταχτα τα στήθια σας, παιδιά, γινήκαν κάστρα, και πάλεψαν σκληρά κι ορθά με τανκς και με πιστόλια

Από κείνη τη νύχτα, ό,τι και αν πω, φωνάζει σαν αίμα. Από τη συλλογή Η Έφεσος των Αλόγων, εκδ. Δελφίνι, 1993.

Διομήδης Κομνηνός Του Ανέστη Ευαγγέλου

Άρχισαν να κλονίζονται τα θεμέλια. Ένας βραχνός λοχίας μας γκρεμίζει στη Νύχτα

σαν η ψυχή σας έφερνε στον ουρανό και στ' άστρα το θρίαμβο της Λευτεριάς, μες σε βροχή από βόλια.

με σιδερένιους λοστούς. Ανοιξιάτικα όνειρα τουφεκίζονται στον αυλόγ υρο του Πολυτεχνείου. Ο στρατοπεδάρχης καπνίζει νευρικά το τσιμπούκι του

Στα παλληκάρια που' πεσαν στην άνιση την πάλη Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη φωνή σου δόξα τούς πρέπει και τιμή μες σε χιλιάδες χρόνια!

γενναίο παιδί:

Μα και σε σας που ζήσατε, για να χαρείτε πάλι

Εδώ Πολυτεχνείο!

ολάκαιρη την Λευτεριά, την πάμφωτη κι αιώνια!...

Εδώ Πολυτεχνείο!

καθαρίζει την υγρασία στα τζάμια και μετράει τους σκοτωμένους απ' το παράθυρο.

Σας μιλάει ο σταθμός Ραφήνα, Τρύγος 1974

Ύστερα σηκώνεται πλένει τα χέρια του ρίχνει μια φευγαλέα ματιά στον καθρέφτη λέει ένα σκληρό «αυτός είμαι» και ξαπλώνει στο κρεβάτι να κοιμηθεί.

των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών

Το ερπετό που ξυπνάει(17 Νοέμβρη 1989)

των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων! Είχες βραχνιάσει να μιλάς με τις ώρες Στερημένος την αγιότητα ενσαρκωμένη, απτή, μα πιο πολύ ήταν το πάθος που ράγιζε εγκάθειρκτος της λογικής, αρνιόμουν να πιστέψω

το πυρωμένο μέταλλο της φωνής σου

σηκώνει με αργές κινήσεις το τηλέφωνο

επίμονα, πως τα οστά μοσχοβολούν και λάμπουν

γεμίζοντας τους αιθέρες μ' ανατριχίλες και δάκρυα.

και καλεί το Επιτελείο: «Στρατηγέ μου,

των αγίων. Ώσμε προχτές που κίνησα κι εγώ

Κι ο πλανταγμένος λαός συσπειρωμένος

η εκστρατεία εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας

να προσκυνήσω το πουκάμισό σου ματωμένο

μισός στους δρόμους και μισός στα σπίτια

Το στρατόπεδο ετέθη πάλι υπό έλεγχον

κι από τα βόλια τρυπημένο των φονιάδων.

ρουφούσε λαίμαργα το τραύλισμα της λευτεριάς

Καληνύχτα σας».

Καθώς πλησίαζα βουρκωμένος, τρέμοντας απ' την ταραχή,

που σπαρταρούσε μέσα στο στήθος σου

βλέπω ν' ανέρχεται τεράστιο το πουκάμισο σου

κι αγωνιούσε και παθαίνονταν κι έκανε

και να καλύπτει όλο το χώρο με φεγγοβολή

προσευχές, Χριστέ μου, να μη σωπάσεις.

Εδώ πολυτεχνείο

γλυκιά, κι από ψηλά, με λεπτό άρωμα, να ευωδιάζει.

Γιατί χρόνια και χρόνια σ' αυτό τον τόπο

Του Φώτου Γιοφύλλη

Καρδιά των καρδιών, που θα 'λεγε κι ο Νικηφόρος,

Μα πριν αδειάσει το γυάλινο μάτι του στο ποτήρι

Του Ηλία Γκρη

Πρώτη δημοσίευση στον τόμο Αντιφασιστικά '67-'74 του Κ. Βαλέτα, εκδ. Γραμμή, 1984.

Θητεύσαμε παιδιά στη νύχτα με ένα σταφύλι θυμού ατρύγητο.

είναι στη μοίρα του ν' ακούει αυτό το τραύλισμα που δεν προφταίνει να γίνει φωνή

έφηβε ωραίε, λαμπρέ, του ελληνικού φωτός, Τι αμόλυντη περηφάνια είχαν τα λόγια μας φωτίζοντας το θαύμα πού· θαύμα δεν έγινε.

που δεν προφταίνει να γίνει φθόγγος που τους ενόχλησες πολύ να κουβαλάς τους λαβωμένους

και μουσική αναστάσιμη.

Είναι από τότε που η μνήμη ερπετό ξυπνάει και τρώει απ' τη θλίψη και ύστερα λουφάζει σε τάφο συλημένο, γιατί πάντα θα ανθίζει η στοργή για τα ναυάγια που επιστρέφουν παράδοξα όπως σκιές του φονιά μέσα στα όνειρα. Και είναι από τότε που βγάζουν στο σφυρί τα

Αυτά είναι μερικά από τα ποιήματα που γράφτηκαν για εκείνη την περίοδο μεταγενέστερα του γεγονότος

Υπεύθυνος έκδοσης:Στέφανος Καραπέτης

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

10

Γιατί χρόνια και χρόνια

Αντιδικτατορικές οργανώσεις και η μετεξέλιξή τους

στην κρίσιμη στιγμή τα δολερά χέρια των τυράννων

διαφωνία ισχυρής τάσης, που επέμενε στη διατήρηση του ευρύτερου πολιτικού χαρακτήρα της οργάνωσης.

υπογράφουν το διάταγμα της σιγής σου.

ΕΚΟΝ- Ρήγας Φεραίος Ο Ρήγας Φεραίος (1967-1999) ήταν η οργάνωση νεολαίας του ΚΚΕ εσωτερικού. Ιδρύθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 1967, ως Πανελλήνια Αντιδικτατορική Οργάνωση Σπουδαστών (ΠΑΟΣ) "Ρήγας Φεραίος", κυρίως από πρώην μέλη της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη και μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ, το 1968, τοποθετήθηκε υπέρ του ΚΚΕ εσωτερικού.

Κατά την διάρκεια της δικτατορίας ανέπτυξε έν τον η αν τιδικτατορική δρ άσ η και εκατοντάδες μέλη της οργάνωσης σ υ ν ε λ ή φ θ η σ α ν, β α σ α ν ί σ τ η κ α ν κ α ι φυλακίστηκαν, ενώ οι καταδίκες των μελών του αθροίζονται σε πολλούς αιώνες. Παράλληλα η συμβολή του "Ρήγα Φεραίου" στην ανάπτυξη του μαζικού αντιδικτατορικού κινήματος ήταν ιδιαιτέρως σημαντική, ενώ επίσης παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην δημιουργία των Φοιτητικών Επιτροπών Αγώνα. Οι πλατιές αυτές συλλογικότητες, που αποτελούνται απο φοιτητές που αναζητούν τρόπους συλλογικής αντιδικτατορικής δράσης, θα δράσουν δημόσια στις σχόλες τους και μέσα στα αμφιθέατρα διεκδικόντας τη δυνατότητα για δημόσιες σ υγκεντώσεις και σ υζητήσης,ενώ προφυλάσσουν τον παράνομο οργανωτικό τους ιστό.

Στις γραμμές της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος διαμορφώθηκε πλειοψηφούσα αριστερή πτέρυγα, η οποία είχε αναφορές στον κριτικό μαρξισμό που εκπροσωπούσαν θεωρητικοί όπως ο Νίκος Πουλαντζάς και ο Λουί Αλτουσέρ καθώς επίσης και σε γεγονότα διεθνούς εμβέλειας όπως ο Γαλλικός Μάης του '68 και η Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα. Η πτέρυγα αυτή διαφωνούσε με τις πολιτικές και στρατηγικές επιλογές του κόμματος. Μετά την εκλογική αποτυχία του 1977, η αριστερή πτέρυγα της ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος όξυνε την κριτική της τονίζοντας πως η δημιουργία του εκλογικού σχήματος της ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ με τα θολά, μετριοπαθή και ετερόκλητα χαρακτηριστικά της, αποτελούσε την κύρια αιτία της εκλογικής συρρίκνωσης. Η εσωτερική κρίση οξύνθηκε μέχρι τις παραμονές τ ης σ ύγ κ λι σ ης τ ης Β' Παν ελ λαδική ς Συνδιάσκεψης της οργάνωσης, την οποία η ηγεσία του ΚΚΕ Εσωτερικού δεν αναγνώρισε. Όσοι συμμετείχαν σε αυτή διαγράφτηκαν από τ ην κομματική ηγ εσία (65%-70% τ ης οργάνωσης). Οι διαγραφέντες ίδρυσαν ξεχωριστή οργάνωση με τον τίτλο ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος - Β΄ Πανελλαδική. Κατά τη διάσπαση του 1987, όταν η πλειοψηφία του ΚΚΕ εσωτερικού ίδρυσε την Ελληνική Αριστερά (ΕΑΡ), ο Ρήγας Φεραίος αποτέλεσε νεολαία του ΚΚΕ εσωτερικού Ανανεωτική Αριστερά. Τα επόμενα χρόνια συρρικνώθηκε και το 1999, τα λίγα μέλη που είχαν απομείνει επέλεξαν να μετονομαστούν σε Νεολαία της Ανανεωτικής Κομμουνιστικής Οικολογικής Αριστεράς (ΑΚΟΑ).

ΚΝΕ κατέστη η μαζικότερη πολιτική οργάνωση νεολαίας. Το φθινόπωρο του 1989, μέσα στη γενικότερη πολιτική κρίση της Αριστεράς στην Ελλάδα, την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ και την συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ/ΝΔ/ ΣΥΝ αποχώρησαν ή/και διεγράφησαν πολλά μέλη του ΚΚΕ (μαζί με 15 μέλη της ΚΕ) και ένα πολύ μεγά λο κομμάτι του στελεχικού δυναμικού και των μελών της ΚΝΕ, με επικεφαλής τον ίδιο τον Γραμματέα του Κεντρικού Συμβουλίου Γιώργο Γράψα.

Η Πανσπουδαστική ιδρύθηκε το 1974. Στην αρχή ονομαζόταν ΠΣΚ (Πανσπουδαστικές Συνδικαλιστικές Κινήσεις) αλλά αργότερα μετονομάστηκε σε Πανσπουδαστική Κίνηση Συνεργασίας. Μετά τις φοιτητικές εκλογές του 2014, αναδείχθηκε μετά από πολλά χρόνια ξανά δεύτερη δύναμη τόσο στα Πανεπιστήμια, όσο και στα ΤΕΙ.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους αγωνιστές του κομμουνιστικού κινήματος συγκρότησαν το Νέο Αριστερό Ρεύμα. Η δε πλειοψηφία της Κ Ν Ε π ο υ σ υ ν τ ά χ τ η κ ε μ ε τ ο Ν Α Ρ, μετονομάστηκε στο 5ο Συνέδριο το 1990 σε ΚΝΕ-ΝΑΡ, τίτλο που θα κρατήσει έως το Συνέδριο μετεξέλιξης το 1995, οπότε θα μετονομαστεί τελικά σε Νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση (ΝΚΑ).

Η διάσπαση της ΚΝΕ πραγματοποιήθηκε το Σεπτέμβρη του 1989. Παρά τη σοβαρή μείωση των δυνάμεών της η ΚΝΕ συνέχισε τη δράση της και σταδιακά (1991-1998) επανέκτησε ένα τμήμα από την παλιά της δυναμική (πορεία ανασυγκρότησης). Σύμφωνα με το καταστατικό της, η ΚΝΕ αγωνίζεται στο πλευρό του ΚΚΕ με στόχο την ανάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη και τους συμμάχους της. Με πρωτοβουλία της ΚΝΕ μετά από απόφαση του 9ου Συνεδρίου της ιδρύθηκε το Νοέμβριο του 2009 το Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών (ΜΑΣ). Το 1972 θα συγκροτηθεί το Διασχολικό των ΦΕΑ που συντονίζει όλες τις σχολές.Το σχημα αυτό θα αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό και θα αποτελέσει τον βασικό ιστό αναπτύξης του φοιτητικού αντιδικτατορικού κινήματος. Παράλληλα εκατοντάδες μέλη του Ρήγα θα σ υμμετάσ χουν στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και η οργάνωση θα έχει την πλειοψηφία στην συντονιστική επιτροπή κατάληψης. Το ν Ιο ύ ν ι ο 1 9 7 4 μ ε τ ο ν ο μ ά σ τ η κ ε σ ε Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΠΟΝ) "Ρήγας Φεραίος" και αυτοαναγνωρίστηκε ως νεολαία του ΚΚΕ εσωτερικού. Στη μεταπολίτευση συνέχισε τη δράση του, έχοντας ιδιαίτερη ανάπτυξη στο φοιτητικό κίνημα. Στην Α΄ Παν ε λ λαδική Συν δι άσ κ ε ψ η του 1976, μετονομάστηκε σε Ελληνική Κομμουνιστική Νεολαία (ΕΚΟΝ) "Ρήγας Φεραίος", παρά τη

ΕΦΕΕ, όπου εξέδιδε το περιοδικό Πανσπουδαστική. Μετά το τέλος της δικτατορίας η ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ μετονομάστηκε σε Παν σπου δασ τική, όπ υ κατέβ αινε σ τις φοιτητικές εκλογές έχοντας απεναντί της τον Δημοκρατικό αγώνα της ΕΚΟΝ-Ρήγας Φεραίος και τις Αριστερές Συσπειρώσεις Φοτιητών, όπου συμμμετείχαν άνθρωποι διαφόρων κομμάτων της αριστεράς. Η ΟΜΛΕ ίδρυσε την ΠΠΣΠ ενώ το ΝΑΡ με την ενωσή του με τις δυνάμεις της ΑΣΦ, όπου μέλη της προήλθαν και από τη β'πανελλαδική του Ρήγα Φεραίου, φτιάξαν την ΕΑΑΚ, όπου δρα στις σχολές μέχρι σήμερα.

Ο Ρήγας Φεραίος εξέδιδε τον Θούριο. Ανάμεσα στους κατά καιρούς γραμματείς της οργάνωσης ήταν οι Κώστας Κωσταράκος, Γιάννης Βούλγαρης, Μάνος Σωτηριάδης, Μπάμπης Γεωργούλας, Νίκος Βούτσης, Νίκος Φίλης, Μιχάλης Σαμπατακάκης κ.ά.

Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα Το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (Π.Α.Κ.) ήταν μια πολιτική αντιδικτατορική οργάνωση που ιδρύθηκε από τον Ανδρέα Παπανδρέου στην Στοκχόλμη της Σουηδίας το 1968 με στόχο μια δυναμική και συντονισμένη αντίσταση στη Δικτατορία που είχε επιβληθεί στην Ελλάδα.

Το Κίνημα ιδρύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 1968, (με αρχική ονομασία "Πανελλήνια Απελευθερωτική Κίνηση"), από τον Ανδρέα Παπανδρέου που είχε καταφύγει εκεί μετά την διακοπή της κράτησής του από την Χούντα και της έκδοσης άδειας εξόδου από τη Χώρα. Δύο ημέρες αργότερα (28 Φεβρουαρίου) πραγματοποιήθηκε μια ιστορική ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου στην αίθουσα του Συλλόγου Ελλήνων Μεταναστών. Αργότερα κυκλοφόρησε το «Εγχειρίδιο και το Πολιτικό Δίκτυο Εσωτερικού» του Π.Α.Κ. Την ηγεσία του Π.Α.Κ. εσωτερικού είχε αναλάβει ο Γιάννης Αλευράς.

ΚΝΕ-ΑΝΤΙ ΕΦΕΕ Η KNE ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια της Χούντας των Συνταγματαρχών. Στις 22 Αυγούστου 1968 το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ αποφάσισε την ίδρυση της ΚΝΕ. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1968 ιδρύθηκε η ΚΝΕ, με τη συγκρότηση του πρώτου καθοδηγητικού οργάνου της. Μετά τη Μεταπολίτευση και τη νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος η

Η ΚΝΕ κατά την διάρκεια της δικτατορίας ίδρυσε την αντιστασιακή οργάνωση της ΑΝΤΙ

Σκοπός της ίδρυσης του Π.Α.Κ. ήταν η ανατροπή της δικτατορίας, ενώ ταυτόχρονα διακήρυττε «την αποδέσμευση της χώρας από

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

την ξένη εξάρτηση» και «την πραγματοποίηση ριζικών αλλαγών, με τελικό στόχο το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της ελληνικής κοινωνίας».

Bάση της ιδρυτικής διακήρυξής του, το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα ιδρύθηκε « γ ι α ν α α π ο τ ε λ έ σ ε ι τ ο κ έ ν τρ ο τ η ς δημοκρατικής αντιστάσης στην Ελλάδα». Ως καθήκον του, η διακήρυξη όριζε «τον συντονισμό της αντίστασης στην Ελλάδα» και σκοπό του «την ανατροπή της χούντας και την ε γ κ α θ ί δ ρ υ σ η γ ν ή σ ι ω ν δ η μ ο κ ρ ατ ι κ ώ ν διαδικασιών που θα ήταν εγγύηση της πλήρους και άνευ όρων λαϊκής κυριαρχίας θεμελιώμενης σε μια μόνιμη και στερεή βάση».

11

του Ρεθύμνου. Αργότερα, η κυβέρνηση προχώρησε στην απόσυρση του επίμαχου νόμου. Η ΠΠΣΠ συμμετείχε σε φοιτητικές εκλογές από το 1974 μέχρι το 1981, όπου και έλαβε ποσοστά 2,64% (1974), 4,3% (1975), 5,47% (1976), 4,8% (1977), 5,4% (1978), 5,6% (1979), 5,6% (1980) και 2,1% (1981).

Δημοκρατική Άμυνα

Η δράση του ΠΑΚ συνεχίστηκε και μετά την δικτατορία αφού μετονομάσθηκε Πανελλήνιος Σύνδεσμος Αγωνιστών ΠΑΚ με πρόεδρο τον Διονύση Καρυπίδη αλλά ουσιαστικά η μετεξέλιξη του ΠΑΚ ήταν το ΠΑΣΟΚ.

Προοδευτική Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Παράταξη

Η Δημοκρατική Άμυνα (Δ.Α.) συγκροτήθηκε στην Αθήνα λίγες μέρες μετά την ίδρυση του ΠΑ Κ τ ο υ Αν δ ρ έ α Πα π α ν δ ρ έ ο υ, α π ό αντιστασιακούς προσκείμενους κυρίως στους χώρους του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς: στελέχη της Ένωσης Κέντρου, του Ομίλου Παπαναστασίου, της Ελληνικής Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης κ.ά. με σκοπό την ανατροπή της Χούντας με κάθε μέσο.

Στο προσωρινό διευθυντήριό της συμμετείχαν οι: Σ. Καράγιωργας, Γ. Μυλωνάς, Σπ. Πλασκοβίτης, Κ. Καλλιγάς και ο Β. Φίλιας, ο οποίος, τοποθετήθηκε ως επικεφαλής του παράνομου Δικτύου της Οργάνωσης. Με συντονισμένες ενέργειες και πρωτοβουλίες όλων, πολύ σύντομα, στρατολογήθηκε ένα πλήθος αγωνιστών και πολλών προσωπικοτήτων του ευρύτερου αντιστασιακού κυκλώματος, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας ισχυρός παράνομος μηχανισμός με πολλούς πυρήνες στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Ειδικότερα, με τις σωστές κατευθύνσεις, που έδινε ο Βασίλης Φίλιας δημιουργήθηκαν διάφορα κλιμάκια αντιστασιακών στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Κοζάνη, την Κρήτη κ.ά. Η Πρ ο ο δ ε υτι κ ή Παν σ πο υ δ α σ τι κ ή Συνδικαλιστική Παράταξη ιδρύθηκε τον Μάιο του 1966, ενώ ασκούσε ιδιαίτερη επιρροή σε φοιτητές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η παράταξη ήταν συνδεδεμένη με την Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας (ΟΜΛΕ) και εξέδιδε την εφημερίδα Σπουδαστικός κόσμος. Κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου, το μέλος της ΠΠΣΠ Γρηγόρης Κολλιτσίδας συμμετείχε στη Συντονιστική Επιτροπή Κατάληψης του Πολυτεχνείου. Μετά την πτώση της Χούντας, η ΟΜΛΕ ίδρυσε την συνδικαλιστική παράταξη Προοδευτική Εργατική Συνδικαλιστική Παράταξη (ΠΕΣΠ) και την Πρ ο οδε υτική Μαθ ητική Συνδικαλιστική Παράταξη (ΠΜΣΠ). Αργότερα, η ΠΠΣΠ έγινε φοιτητική παράταξη του Κομμουν ι σ τικού Κόμματο ς Ε λ λάδ ας (μαρξιστικό-λενινιστικό). Τον Δεκέμβριο του 1979 η ΠΠΣΠ, σε συνεργασία με άλλες παρατάξεις όπως η Αν τ ι φ α σ ι σ τ ι κ ή Αν τ ι ϊ μ π ε ρ ι α λ ι σ τ ι κ ή Σπουδαστική Παράταξη Ελλάδας (ΑΑΣΠΕ) είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στις φοιτητικές κινητοποιήσεις για την κατάργηση του νόμου 815. Οι παρατάξεις αυτές κατάφεραν να κερδίσουν τις περισσότερες ψήφους σε διάφορα Διοικητικά Συμβούλια Φοιτητών, τα οποία και αποφάσισαν την πραγματοποίηση καταλήψεων σε σχολές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, των Ιωαννίνων, της Πάτρας και

Τα δ ί κτ υ α α υτά ήταν ολιγ ο μ ε λή κα ι συγκροτημένα κατά κατηγορίες, όπως ήταν οι δ ι αν ο ο ύ μ ε ν ο ι , ο ι σ τρ ατ ι ωτ ι κ ο ί , ο ι π α ν ε π ι σ τ η μ ι α κ ο ί , ο ι κ α λ λ ιτ έ χ ν ε ς , ο ι δημοσιογράφοι, οι δικαστές, οι λογοτέχνες κ.λπ.

Επίσης, δημιουργήθηκαν διάφορα κλιμάκια στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στο Άμστερνταμ, στη Γενεύη, στη Νέα Υόρκη κ.ά. Ως κύρια αποστολή

τους, στο εξωτερικό, είχαν τον ανεφοδιασμό και τη στήριξη της αντιστασιακής πάλης στο εσωτερικό. Ακόμη, τα δίκτυα εξωτερικού στόχευαν στη διαμόρφωση δυσμενούς κλίματος κατά της Δικτατορίας, καθώς και την εξασφάλιση εκρηκτικών και όπλων για τη δημιουργία επεισοδίων στο εσωτερικό, που, όμως, θα είχαν απήχηση και θα προκαλούσαν πολιτικό κόστος για το δικτατορικό καθεστώς.

Για τον ίδιο λόγο, τα δίκτυα είχαν δημιουργήσει διάφορες διασυνδέσεις στο εξωτερικό με κόμματα, συνδικάτα, πανεπιστήμια κ.ά., καθώς και με τα διεθνή ΜΜΕ για να μεταδίδουν πληροφορίες σχετικά με την τρομοκρατία της Χούντας, τα βασανιστήρια, τον στρατό, τη διοίκηση και την οικονομική κατάσταση της χώρας. Πρώτος πολιτικός εκπρόσωπος της υπήρξε ο Γεώργιος Μυλωνάς, ενώ στο δυναμικό της ανήκαν επιφανείς πρ ο σωπικότ ητες τ ης πανεπισ τ ημιακής κοινότητας και της πνευματικής ζωής (Γεώργιος-Αλέξανδρος Μαγκάκης, Σάκης Καράγιωργας, Βασίλης Φίλιας κ.ά.), πρώην βουλευτές, φοιτητές και επαγγελματίες.

Σύντομα η Δημοκρατική Άμυνα απέκτησε παράρτημα στη Θεσσαλονίκη (Στέλιος Νέστορας, Παύλος Ζάννας κ.ά.), με αξιόλογη αντιδικτατορική παρουσία. Το 1970, η οργάνωση υπέστη συντριπτικό πλήγμα από τις διωκτικές αρχές, μετά την τυχαία πυροδότηση εκρηκτικού μηχανισμού στο σπίτι του καθηγητή Σ. Καράγιωργα, και δεκάδες στελέχη και μέλη της συνελήφθησαν και, μετά από πολύμηνες ταλαιπωρίες από τις ανακριτικές αρχές, δικάστηκαν από έκτακτο στρατοδικείο και καταδικάστηκαν σε βαρύτατες ποινές.

Το στρατιωτικό καθεστώς -επιδιώκοντας να εμφανίσει τους πολεμίους του ως κοινούς τρομοκράτες- έδωσε μεγάλη δημοσιότητα στη δίκη εκείνη, η οποία τελικά αποδείχτηκε «μπούμερανγκ» για το ίδιο, ιδίως με τις αποκαλύψεις για βασανισμούς κρατουμένων και τις θαρραλέες απολογίες πολλών από τους κατηγορουμένους.

Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελλάδας

Ιδρύθηκε το 1970 από Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες, διωκόμενους από τη Χούντα, στο Δυτικό Βερολίνο. Οι ιδεολογικές της αναφορές βρίσκονται στο Μαοϊσμό. Η θέση της, αναφορικά με την κρίση στο ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα, μετά την 6η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, ήταν αυτή της υποστήριξης της νόμιμης ηγεσίας του, δηλαδή του Νίκου Ζαχαριάδη. Στην Προγραμματική Διακήρυξη του, που ψηφίστηκε στο ιδρυτικό συνέδριο την άνοιξη του 1970, το ΕΚΚΕ υποστήριζε ότι ο χαρακτήρας της Επανάστασης στην Ελλάδα θα είναι σοσιαλιστικός, σε αντίθεση με την ΟΜΛΕ, την άλλη μαρξιστική-λενινιστική οργάνωση στην Ελλάδα, που υποστήριζε τον αντιιμπεριαλιστικό λαϊκοδημοκρατικό της

χαρακτήρα. Το ΕΚΚΕ, μέσω της φοιτητικής του παράταξης ΑΑΣΠΕ (Αντιφασιστική Αντιϊμπεριαλιστική Σπουδαστική Παράταξη Ελ λάδας), πρωτοστάτησε στον Αντιδικτατορικό Αγώνα, όπως αυτό φαίνεται και από το μεγάλο αριθμό μελών της στην επιτροπή κατάληψης του Πολυτεχνείου το 1973. Πολλά μέλη του σ υν ε λή φ θ η σ αν κα ι β α σ αν ί σ τ ηκαν ε πί Δ ι κ τατο ρ ί α ς , μ ε χαρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ό τ ερ η περίπτωση εκείνη του Χρήστου Μπίστη. Σε αντίθεση με άλλες οργανώσεις της Αριστεράς, το ΕΚΚΕ κατά τη Μεταπολίτευση δεν υπέβαλε τη δήλωση περί αποκήρυξης της βίαιης επανάστασης. Σε μια περίοδο που το ΚΚΕ μόλις ίδρυε τις πρώτες του Οργανώσεις Βάσης, μετά τη διάλυσή τους, το 1958, το ΕΚΚΕ ισοψηφούσε με το ΚΚΕ σε μέλη. Ήταν μάλιστα η μεγαλύτερη εξωκοινοβουλευτική οργάνωση της Αριστεράς, με 6.000 μέλη κατά τη Μεταπολίτευση. Στις εκλογές του 1974, σε αντίθεση με τις άλλες οργανώσεις της Αριστεράς, το ΕΚΚΕ έλαβε μέρος, αποσπώντας όμως μόνο 11.000 ψήφους, ποσοστό 0,2%. Μικρή αύξηση είχε στις εκλογές του 1977, 0,23%. Η θεωρία των τριών κόσμων που υιοθέτησε και η εξίσωση της επικινδυνότητας ΕΣΣΔ-ΗΠΑ για την Ελλάδα, προκάλεσε αφενός μεν μαζική αποχώρηση μελών και στελεχών του κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970, αφετέρου σύγκλιση ιδεολογική με το Μ-Λ ΚΚΕ, το οποίο τότε ήδη ασπαζόταν τη θεωρία των τριών κόσμων. Έτσι, στις εκλογές του 1981, κατέβηκαν με το ενιαίο ψηφοδέλτιο ΕΚΚΕ-ΜΛ ΚΚΕ, το οποίο, όμως, συγκέντρωσε μόλις 4.700 ψήφους, 0,08%. Η έλ ε υ σ η του ΠΑΣΟΚ στην εξου σία προκάλεσε σύγχυση και στο ΕΚΚΕ, αναφορικά με το χαρακτήρα του κόμματος αυτού, και μεγαλύτερες αποχωρήσεις, παρά τις σχετικές επιτυχίες στις δημοτικές εκλογές του 1982. Ωστόσο, στις εκλογές του 1985, το ΕΚΚΕ αύξησε τις ψήφους που απέσπασε, λαμβάνοντας 7.001 ψήφους και ποσοστό 0,11%. Στις τελευταίες εκλογές που συμμετέχει αυτόνομα, τον Ιούνη του 1989, το ΕΚΚΕ λαμβάνει 2.760 ψήφους, ποσοστό 0,04%. Από εκεί κι έπειτα, το ΕΚΚΕ συμμετέχει στο εκλογικό σχήμα Αριστερή Πρωτοβουλία το Νοέμβρη του 1989 (0,2%, 13.554 ψήφοι), από κοινού με το ΚΚΕ Εσωτερικού-Ανανεωτική Αριστερά, την Εναλλακτική Αντικαπιταλιστική Συσπείρωση και ανένταχτους αριστερούς. Αποτέλεσε ιδρυτική συνιστώσα, τόσο της Μαχόμενης Αριστεράς όσο και του Μετώπου Ριζοσπαστικής Αριστεράς (ΜΕ.Ρ.Α.) ενώ αποτέλεσε ιδρυτική συνιστώσα της πολιτικής συμμαχίας ΑΝΤΑΡΣΥΑ (Αντικαπιταλιστική Αριστερή Συνεργασία για την Ανατροπή) που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2009. Η φοιτητική παράταξη που πρόσκειται στο ΕΚΚΕ συγχωνεύτηκε στην Ενιαία Ανεξάρτητη Αριστερή Κίνηση (ΕΑΑΚ).

Άλλες οργανώσεις 'Άλλες οργανώσεις που έδρασαν την περίοδο της της Χούντας των Συνταγματαρχών ήταν οι παρακάτω:

• το Εθ νικό Κίν ημα Δημοκρ ατικής Αντιστάσεως (ΕΚΔΑ): που ιδρύθηκε το Μάιο 1967 • οι Δημοκρατικοί Σύνδεσμοι (ΔΣ) • το Αντιδικτατορικό Εργατικό Μέτωπο (ΑΕΜ) • το Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

12

Κρήτης (ΕΑΚΚ) • η Ελληνική Αντίσταση • το Ελληνικό Δημοκρατικό Κίνημα (ΕΔΚ) • οι Δημοκρατικές Επιτροπές Αντιστάσεως (ΔΕΑ) • ο Εθνικός Αντιδικτατορικός Στρατός (ΕΑΣ) • το Κίνημα της 20ης Οκτώβρη • το Αντιδικτατορικό Αγροτικό Μέτωπο της Υπαίθρου (ΑΑΜΥ) • η Ελληνική Μαχητική Αντίσταση (ΕΜΑ) • η Ελληνοευρωπαϊκή Κίνηση Νέων (ΕΚΙΝ) • η Ετ α ι ρ ε ί α Μ ε λ έ τ η ς Ε λ λην ι κ ώ ν Προβλημάτων (ΕΜΕΠ) • η Κομματική Οργάνωση Σπουδαστών (ΚΟΣ) • το Κίνημα Εθνικής Αντιστάσεως (ΚΕΑ) • η Λαικη Αντιστασιακη Οργανωση Σαμποταζ (ΛΑΟΣ) • οι Φοιτητικές Ενώσεις Αντίστασης (ΦΕΑ) • η Σοσιαλιστική Φοιτητική Πρωτοπορία (ΣΦΠ) • το Εθνικό Αντιστασιακό Συμβούλιο (ΕΑΣ) • το Αγωνιστικό Μέτωπο Ελ λήνων Εξωτερικού (ΑΜΕΕ) • η Ένωση Εθνικής Σωτηρίας • οι Ελεύθεροι Έλληνες • η Ένωση Εθνικής Σωτηρίας • το Απελευθερωτικό Κίνημα Ελλάδας (ΑΚΕ) • οι Υπερασπιστές της Ελευθερίας • Αντίσταση Απελευθέρωση Ανεξαρτησία (ΑΑΑ) • οι Αόρατοι Αγωνιστές του Ελληνικού Έθνους

Θ α πρ έπ ει ν α σ ημει ώ σ ουμε ότι όλο ι όσοιαντιστάθηκαν στην χούντα δεν ήταν αριστεροί απαραίτητα, αλλά σίγουρα ήταν δημοκράτες. Στήριξαν με συνέπεια αυτό που έγινε αργότερα και ονομάστηκε δημοκρατία. Πολλές φορές η αριστερά οικοιοποίειτε και μονοπωλεί τον αντιδικτατορικό αγώνα αλλά αν και έπαιξε τον κύριο και πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτόν και ενδεχομένως δικαιωματικά το κάνει. Συνεργάστηκε και συναγωνίστηκε μαζί μ ε π ο λ λ ο ύ ς δ η μ ο κ ρ άτ ε ς α π λ ο ύ ς κ α ι καθημερινούς. Μην ξεχνάμε άλλωστε πως η χούντα κυνήγησε όλους τους δημοκράτες από που και αν προέρχονταν, έδιωξε τον βασιλιά, κάτι που αργότερα το επικύρωσε και ο λαός και κατέλυσε τον θεσμό της βουλής. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κινήματα που συνέβησαν την εποχή εκείνη και εκεί ήταν πραγματικά που εξόργισε και πολλούς υποστηρικτές της χούντας, ήταν το κίνημα του ναυτικού, όπου στρατιωτικοί βρέθηκαν να φυλακίζουν και να βασανίζουν στρατιωτικούς. Θύμα αυτού του κινήματος υπήρξε ο Σπύρος Μουστακλής και άλλοι.

Το κίνημα του ναυτικού

Στη νεότερη ελληνική ιστορία, με τον όρο Κίνημα του Ναυτικού αναφερόμαστε στην αντιστασιακή δράση ομάδας αξιωματικών του Eλληνικού Πολεμικού Ναυτικού, με σκοπό την ανατροπή της Χούντας των Συνταγματαρχών το 1973. Από το 1969 αρχίζει η προετοιμασία και η οργάνωση του Kινήματος, με κύριο πυρήνα την τάξη του 1948. Η οργάνωση εκτός από Αξιωματικούς του Ναυτικού μύησε και μερικούς αξιωματικούς της Αεροπορίας αλλά και του Στρατού. Ειδικότερα στο Στρατό, σημαντικό ρόλο είχαν ο Ιωάννης Αλεξάκης και ο Σπύρος Μουστακλής, που βασανίστηκε απάνθρωπα στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Το Κίνημα θα εκδηλωνόταν στις πρώτες ώρες της 23ης Μαΐου 1973. Τις βραδινές ώρες της 21ης Μαΐου υπήρξαν οι πρώτες ενδείξεις ότι το κίνημα είχε προδοθεί. Στις 23 Μαΐου οι αξιωματικοί τίθενται υπό περιορισμό, ενώ η ΕΣΑ εισβάλει στο Ναύσταθμο. Οι πρώτες συλλήψεις δεν αργούν να γίνουν. Στις 25 Μαΐου ο Νίκος Παππάς και το πολεμικό πλοίο «Β έ λο ς» παίρν ουν τ ην από φ ασ η ν α αποχωρήσουν αιφνιδιαστικά από την άσκηση του Ν.Α.Τ.Ο. και να καταπλεύσουν στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, όπου το πλήρωμά του ζήτησε πολιτικό άσυλο, επιφέροντας σημαντικό πλήγμα στη χούντα. Τη σημασία των γεγονότων στο Ναυτικό προέβαλλαν έντονα οι ξένοι ραδιοφωνικοί σταθμοί στα ελληνικά προγράμματα και η πληροφορία περί ανταρσίας του Βέλος, κυριάρχησε στη διεθνή ειδησεογραφία για πολλές ημέρες. Στην Ελλάδα, οι πολίτες μπορούσαν να ενημερωθούν από τις ελληνικές εκπομπές του βρετανικού BBC και της γερμανικής DW. Η ενέργεια του Ναυτικού προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.

Το Κίνημα του Ναυτικού, η σημαντικότερη ίσως αντίσταση μέχρι τότε, οργανώθηκε με σκοπό την απελευθέρωση της Χώρας και όχι μιας απλής αντικατάστασης των δικτατόρων. Σύμφωνα με τη Χούντα, πολιτικός σύμβουλος των Κινηματιών ήταν ο Ευάγγελος Αβέρωφ και ότι στις 19 Μαΐου παρεδώθηκε στους Κινηματίες σχέδιο Διαγγέλματος, το οποίο θα απηύθυναν από τη Σύρο. Ο δε Πέτρος Γαρουφαλιάς είχε αναλάβει να ενισχύσει του κινηματίες με οικονομική βοήθεια για τη παροχή βοήθειας στις οικογένειες των μονίμων αξιωματικών, των υπηρετούντων στα πλοία τα οποία σχεδίαζαν να κινήσουν οι Κινηματίες. Το καθεστώς θεώρησε εμπλεκόμενο και τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Β΄ και αμέσως μετά, την 1 Ιουνίου 1973, κατάργησε τη Βασιλεία και ανακήρυξε Προεδρική Δημοκρατία. Το σημαντικότερο αποτέλεσμα του Κινήματος του Ναυτικού ήταν η ανανέωση της αντίστασης, αφού από το 1971 η Χούντα είχε δώσει την αίσθηση ότι είχε εδραιωθεί και ότι όλες οι ένοπλες δυνάμεις ήταν με το μέρος της. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όταν εισέβαλαν οι Τούρκοι στην Κύπρο το αντιτορπιλικό Βέλος έσπευσε να βοηθήσει στην άμυνα του νησιού παρόλο που είχε

αποσχιστεί από το ελληνικό ναυτικό λίγους μήνες νωρίτερα. Το βέλος μετά την δικτατορία επέστρεψε στην Ελλάδα και στις 26 Μαρτίου του 1991 παροπλίσθηκε. Το 1994 το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό το ανακήρυξε σε μουσείο για τον αγώνα ενάντια στην δικτατορία και το πλοίο αγκυροβόλησε στον Πόρο.Στις 14 Δεκεμβρίου 2000 μεταφέρθηκε στην Ναυτική βάση της Σαλαμίνας για επισκευή και ανάπλασή του σε επισκέψιμο ναυτικό μουσείο ενώ στις 26 Ιουνίου 2002 αγκυροβόλησε στο πάρκο ναυτικής παράδοσης στο Παλαιό Φάληρο και έγινε επισκέψιμο μουσείο.

Κρατήθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ για 47 ημέρες όπου βασανίστηκε άγρια. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων ένα βίαιο χτ ύπημα σ τ ην καρ ωτίδ α πρ οκά λ εσ ε εγκεφαλικό με αποτέλεσμα να διακομιστεί (με καθυστέρηση πολλών ωρών) στο 401 Γ.Σ.Ν.Α., όπου εισήλθε με το ψευδώνυμο "Μιχαηλίδης" και αιτιολογία εισαγωγής "τρακάρισμα στον Ιππόδρομο". Το εγκεφαλικό τού προκάλεσε ολική παράλυση των δεξιών του άνω και κάτω άκρων.

Σπύρος Μουστακλής

Ο Σπύρος Μουστακλής (1925 - 28 Απριλίου 1986) ήταν Αντιστράτηγος του ελληνικού στρατού με σημαντική αντιδικτατορική δράση, ο οποίος βασανίστηκε άγρια από την Χούντα των Συνταγματαρχών με αποτέλεσμα την παράλυσή του. Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1948. Κατετάγη εθελοντής στην Εθνική Αντίσταση στην οργάνωση Ε.Ο.Ε.Α-Ε.Δ.Ε.Σ. με στρατηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα στις 2/4/1943 μέχρι την 12/2/1945.Ως μέλος της οργάνωσης έλαβε μέρος στις παρακάτω μάχες (4/7/1943) στη Γέ φ υ ρ α Αχ ε λ ώ ο υ κ α τ ά τ ω ν Ιτ α λ ώ ν.

(16-17/7/1943) στη Μακρυνόρο, Σαραντίνα Κρίκελο κατά των Ιταλών. (2-3/10/1943) στον Άγιο Γεώργιο Καστανοχωρίου (Τσακνοχώρι) κατά των Γερμανών.(16-17/10/1943) στους Χαλκιοπούλους Βάλτου κατά των ΕΛΑΣιτών.

(21/10/1943) στη μάχη Τετρακώμου κατά των Γερμανών.(3-7/9/1944) στο Κορφοβούνι και Φιλιππιάδα κατά των Γερμανών. (21/12/1944) στον Προφήτη Ηλία Άρτας κατά ΕΛΑΣιτών. Στη μάχη Προφήτη Ηλία τραυματίσθηκε ( σ υ ν τρ ι π τ ι κ ό κ άτ α γ μ α π ε ρ ό ν η ς ) κ α ι διακομίσθηκε για νοσηλεία στο Συμμαχικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο (Polish General Hos‐ pital-No 14750) στο Μπάρι Ιταλίας. Έλαβε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο (1948-1949) ως Ανθυπολοχαγός (Μάχες Βελούτας, Τούρκα Βάλτου, Γέφυρα Κόρακα Τριχωνίδος, Τρίκορφο, κ.λ.π.) και στη συνέχεια συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας (30/4/1952 - 14/7/1953) ως υπολοχαγός. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας συμμετείχε στο κίνημα του Ναυτικού. Συνεργάστηκε με τους αξιωματικούς του ναυτικού ως ταγματάρχης και ήταν από τους λίγους αξιωματικούς του στρατού που πήραν μέρος. Το κίνημα του Ναυτικού προδόθηκε πριν την εκδήλωσή του, με αποτέλεσμα μεταξύ των αξιωματικών να συλληφθεί και ο ίδιος (22 Μαΐου 1973).

Γιατί οι ήρωες δεν πρέπει να ξεχνιούνται

Η αρχική διάγνωση ήταν "αφασία κινητικού τύπου, με μπλοκαρισμένο το κέντρο της κίνησης και της ομιλίας, εξαιτίας του εγκεφαλικού που προκ λήθηκ ε από βία ιο χ τ ύπημα σ την καρωτίδα". Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Πολυκλινική Αθηνών και ακολούθως στο ΚΑΤ, όπου παρέμεινε για δυο χρόνια, υποβαλλόμενος σε εντατικές φυσικοθεραπείες. Ύστερα από προσπάθειες πολλών μηνών, ο Μουστακλής κατάφερε να σταθεί όρθιος και να περπατήσει, αλλά δεν μπόρεσε να ξαναμιλήσει. Έπειτα από αυτό το συμβάν, το δικτατορικό καθεστώς, φοβούμενο αντιδράσεις, μετρίασε τα βασανιστήρια κατά των αξιωματικών που είχαν σ υλ ληφ θ εί. Η τρ αγ ική κατά ληξη του Μουστακλή αλλά και η ηρωική του στάση παραμένουν ακόμα σύμβολα αντιδικτατορικής δράσης. Μετά το θάνατό του, δόθηκε τιμητικά το όνομά του στο στρατόπεδο-κέντρο νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (Σύνταγμα Πεζικού). Προτομή του έχει αναγερθεί στα πρώην κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ (σήμερα πάρκο Ελευθερίας) στην Αθήνα. Επίσης στο όνομά του υπάρχουν ο δ ο ί σ τ ην Πυλαί α Θεσσα λονίκης, στην Κα λαμαριά, στην Ερμούπολη, στα Χανιά και το Ηράκλειο Κρήτης, στο Ίλιον, στη Λυκόβρυση και στο Αιγάλεω της Αθήνας. Χαρακτηριστικοί είναι οι στίχοι του Αντώνη Δωριάδη που δημο σι εύθ ηκαν στην Ελευθεροτυπία για το μαρτύριο του Σπύρου Μουστακλή:

Του ζήτησαν να μαρτυρήσει / Δε μίλησε / Του τσάκισαν τα δόντια / Του τσάκισαν τα δάχτυλα / Του τσάκισαν τα πλευρά / Σιωπούσε / Του 'καψαν το στήθος / Του 'καψαν τα πόδια / Του 'καψαν την κοιλιά / Δε μαρτυρούσε / Του θραύσαν τις μασέλες / Του μάτωσαν τα νεφρά / Του συνθλίψαν τους όρχεις / Αυτός σιωπούσε / Κοίταζε μόνο / Αιώνες μακριά / Με τα μάτια / Του Ιησού.

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

Μετά από χρόνια ο Στ. Παττακός σχετικά ερωτηθείς δήλωσε κυνικά "Καλά του κάναμε. Να ησυχάσουμε. Η δύναμις επιβάλλεται δια παντός τρόπου. Ό,τι δε λύνεται, κόβεται. Σπαθί."

13

Πνεύμα ελεύθερο και δημοκρατικό, ο Αλέξανδρος Παναγούλης εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στις κεντρώες πολιτικές δυνάμεις του τόπου: στην Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) του Γεωργίου Παπανδρέου. Συγκεκριμένα ο Α.

Αλέξανδρος Παναγούλης

Φαλάτσι αναφέρει τον Α. Παναγούλη ως εξής: Δεν επιδίωξα να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Δεν είμαι ικανός να σκοτώσω έναν άνθρωπο. Επιδίωξα να σκοτώσω έναν τύραννο Μετά από μερόνυχτα συνεχούς βασανισμού, οδηγείται ημιθανής στο νοσοκομείο και κατόπιν δικάζεται από το Στρατοδικείο στις 3 Νοεμβρίου 1968 και καταδικάζεται δις εις θάνατον, μαζί με άλλα μέλη της Εθνικής Αν τίστασης, στις 17 Νοεμβρίου 1968. Μεταφέρεται στην Αίγινα για την εκτέλεση η οποία όμως ματαιώθηκε χάρη στις πιέσεις της διεθνούς κοινότητας και αφού προσπάθησαν να πείσουν τον Παναγούλη να υπογράψει για να του δοθεί χάρη. Στις 25 Νοεμβρίου 1968 ο Παναγούλης μεταφέρθηκε από την Αίγινα στις Στρατιωτικές Φυλακές του Μπογιατίου (Σ.Φ.Μ.), όπου και του επιβλήθηκε η "ποινή του εντοιχισμού" όπως λέει ο ίδιος. Από εκεί δραπετεύει στις 5 Ιουνίου 1969, συλλαμβάνεται όμως εκ νέου και οδηγείται προσωρινά στο στρατόπεδο στου Γουδή για να μεταφερθεί μετά από ένα μήνα και πάλι στις φυλακές Μπογιατίου. Εκεί τον περιμένει η απομόνωση σε κελί που το έφτιαξαν ειδικά για τον Παναγούλη και ήταν σαν αντίγραφο τάφου. Επιχειρεί να δραπετεύσει αρκετές φορές ανεπιτυχώς. Γράφει ποιήματα ως διέξοδο. Συνεχίζει να γράφει ακόμα και όταν του κατάσχουν κάθε γραφική ύλη χρησιμοποιώντας για μελάνι το αίμα του και για χαρτί τους τοίχους του κελιού-τάφου του. Ο Α. Παναγούλης σύμφωνα με ορισμένους αρνείται την πρόταση απονομής χάριτος που του προσέφερε η χούντα. Τον Αύγουστο του 1973 - μετά από τεσσεράμισι σχεδόν χρόνια φυλάκισης - απελευθερώθηκε βάση της γενικής αμνηστίας που απένειμε το καθεστώς των σ υνταγματαρχών στους πολιτικούς κρατούμενους, κατόπιν της αποτυχημένης προσπάθειας του Γ. Παπαδόπουλου να φι λελευθεροποιήσει το καθεστώς του. Αυτοεξορίζεται εκ νέου, αυτή τη φορά στην Φλ ω ρ ε ν τ ί α τ η ς Ιτα λί α ς , γ ι α ν α επαναδραστηριοποιηθεί στην αντίσταση, ουσιαστικά όμως συνεχίζει την αντίσταση στην Ελλάδα ερχόμενος κρυφά όπου και οργανώνει ομάδες αντίστασης. Στ η ν μ ε τ α π ο λ ί τ ε υ σ η ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς Παναγούλης εκλέγεται βουλευτής της Β΄ Αθηνών με την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (Ε.Κ.-Ν.Δ., σήμερα Ένωση Δημοκρατικού Κέντρου) στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974.

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης (2 Ιουλίου 1939 1 Μαΐου 1976) υπήρξε πολιτικός και ποιητής. Δραστηριοποιήθηκε στον αγώνα κατά της Δικτατορίας της Χούντας των Συνταγματαρχών (1967-1974). Παγκόσμια γνωστός έγινε ιδιαίτερα για την θαρραλέα του πράξη της απόπειρας δολοφονίας του δικτάτορ α Γ. Παπαδ όπουλου σ τι ς 13 Αυγούστου 1968, αλλά και για την αντοχή του στα βασανιστήρια που ακολούθησαν. Στην μεταπολίτευση εκλέχθηκε βουλευτής με την Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.). Ο Αλέξανδρος Παναγούλης γεννήθηκε στην Γλυφάδα. Δευτερότοκος γιος της Αθηνάς Κακαβούλη (1908-1991) και του Βασιλείου Παναγούλη, αξιωματικού του στρατού ξηράς. Αδερφός του Γεωργίου Παναγούλη, θύματος του καθεστώτος των Συνταγματαρχών, και του Ευσταθίου Παναγούλη, μετέπειτα πολιτικού άνδρα. Από την πλευρά του πατέρα του κατάγεται από την Δίβρη (Λαμπεία) Ηλείας και από την πλευρά της μητέρας του από το Σύβρο Λευκάδας. Εξαιτίας της κατοχής από τις δυνάμεις του Άξονα, ο Α. Παναγούλης πέρασε μέρος της παιδικής του ηλικίας στη Λευκάδα. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην Σχολή Μηχανολόγων-Ηλεκτρολόγων.

Παναγούλης εντάχθηκε στην οργάνωση της νεολαίας του κόμματος - Οργάνωση Νέων της Έν ω σ ης Κέ ν τρ ου (Ο.Ν.Ε.Κ.) που μετονομάζεται στη συνέχεια σε Ελληνική Δημοκρατική Νεολαία (Ε.ΔΗ.Ν.) για να αναλάβει μετά την μεταπολίτευση την προεδρία της στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης συμμετείχε ενεργά σ τον αγ ών α γ ι α τ ην επαν αφ ορ ά τ ης δημοκρατίας και εναντίον του στρατιωτικού καθεστώτο ς του Γ. Παπαδόπουλου (1967-1973). Λιποτάκτησε από το στράτευμα και ίδρυσε την οργάνωση Εθνική Αντίσταση. Αυ τ ο ε ξο ρ ί σ τ η κ ε σ τ ην Κύ πρ ο γ ι α ν α καταστρώσει σχέδιο δράσης. Εκεί έρχεται σε επαφή με τους πολιτικούς άνδρες του τόπου, όπως ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, με σκοπό να τους ζητήσει να συνδράμουν στην αντίσταση. Επανέρχεται στην Ελλάδα και μαζί με στενούς του συνεργάτες σχεδιάζει την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου την 13η Αυγούστου 1968 κοντά στη Βάρκιζα. Αποτυγχάνει και συλλαμβάνεται. Όπως σημειώνει η Οριάνα Φαλάτσι στην συνέντευξη της με τον Αλέξανδρο Παναγούλη μετά την απελευθέρωση του, η πράξη του ήταν μια πολιτική πράξη εναντίον της δικτατορίας. Η

Επιδιώκει την απομόνωση των πολιτικών που συνεργάστηκαν με το δικτατορικό καθεστώς τ η ς Χο ύν τα ς κα ι ε ξαπ ολύ ε ι σ ω ρ ε ί α καταγγελιών. Λίγο μετά την εκλογή του έρχεται σε ρήξη με την ηγεσία του κόμματος του γιατί είχε συγκεντρώσει στοιχεία για τη συνεργασία του Δημήτρη Τσάτσου με το χουντικό καθεστώς, με συνέπεια να αρνηθεί να συνυπάρξει με τον "προδότη" στο ίδιο κόμμα και παραιτείται.

Παρέμεινε όμως στη Βουλή των Ελλήνων ως ανεξάρτητος βουλευτής. Επιμένει στις καταγγελίες του και έρχεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τον Υπουργό Εθνικής Αμύνης, Ευάγγελο Αβέρωφ και τον Δημήτρη Τσάτσο. Δέχθηκε πολιτικές πιέσεις αλλά και απειλές για τη ζωή του για να αποσύρει τις καταγγελίες του, όπως διαρρήξεις στο πολιτικό του γραφείο, μηνύματα που του άφηναν άγνωστοι κλπ.

μέρες πριν την αποκάλυψη των φακέλων σχετικά με τα όργανα ασφαλείας της Χούντας (Φάκελος ΕΣΑ). Η αποκάλυψη των φακέλων, που δεν έλαβε χώρα ποτέ, λέγεται ότι περιείχε αδιαμφισβήτητες αποδείξεις εις βάρος ορισμένων πολιτικών που συνεργάστηκαν με την χούντα. Κατά πολλούς, το τροχαίο ατύχημα είχε στηθεί για να θέσει τον Αλέξανδρο Παναγούλη εκτός μάχης και να εξαφανίσει τις αποδείξεις που είχε υπό την κατοχή του. Δεν έχει παρουσιαστεί ωστόσο μέχρι σήμερα κανένα τεκμήριο για όλες αυτές τις εικασίες.

Ο Αλέξανδρος Παναγούλης βασανίζεται καθημερινά, με τα πιο ευφάνταστα, σκληρά και αποκρουστικής σύλληψης βασανιστήρια καθ΄ όλη την διάρκεια της κράτησης του. Η αυτοκυριαρχία του, η αυτοπειθαρχία του, το πείσμα στο να υπερασπιστεί αυτό που πιστεύει και το χιούμορ που διέθετε λειτουργούν σαν ασπίδες χάρη στις οποίες κατορθώνει να επιβιώσει τον σωματικό και ψυχικό βιασμό.

Κατά πολλούς, στις φυλακές του Μπογιατίου γράφει τα καλύτερα του ποιήματα στον τοίχο του κελιού του ή σε μικροσκοπικά παλιόχαρτα, με μελάνι συχνά το ίδιο του το αίμα. Πολλά από τα ποιήματα του δεν διασώθηκαν. Αρκετά όμως από αυτά είτε κατάφερε να τα βγάλει από την φυλακή με διάφορους τρόπους είτε να τα ξαναγράψει αργότερα χάρη στο ισχυρό μνημονικό του. Το 1972, ενώ ήταν ακόμη στη φυλακή, εκδίδεται στο Παλέρμο η πρώτη ποιητική του συλλογή στα Ιταλικά Altri seguiranno: poesie e documenti dal carcere di Boyati (Άλλοι θα ακολουθήσουν: ποίηση και ντοκουμέντα από τις Φυλακές του Μπογιατίου) με εισαγωγικό σημείωμα από τον Ιταλό πολιτικό Φερούτσιο Πάρη και τον Ιταλό σκηνοθέτη και καλλιτέχνη Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Για το έργο του αυτό ο Α. Παναγούλης βραβεύτηκε με το Διεθ νές Βραβείο Λογοτεχνίας Βιαρέτζιο (Premio Viareggio In‐ ternazionnale) τη χρονιά που ακολούθησε. Μετά την απελευθέρωση του ο Α. Παναγούλης εξέδωσε στο Μιλάνο την δεύτερή του ποιητική συλλογή στα Ιταλικά Vi scrivo da un carcere in Grecia (Μέσα από Φυλακή σας γράφω στην Ελλάδα) με εισαγωγικό σημείωμα από τον Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Είχε προηγηθεί η έκδοση στα ελληνικά τετραδίων όπως η συλλογή με τίτλο Η Μπογιά.

Ποιήματα Υπόσχεση Τα δάκρυα που στα μάτια μας

θα δείτε ν' αναβρύζουν Σκοτώνεται την πρωτομαγιά του 1976 σε ηλικία 36 ετών κατόπιν τροχαίου ατυχήματος στην λεωφόρο Βουλιαγμένης (το αυτοκίνητό του πήγε και έπεσε σε υπόγειο κατάστημα επί της λεωφόρου κάθετα στην πορεία), λίγες

ποτέ μην τα πιστέψετε απελπισιάς σημάδια.Υ

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

14

κεντρικού συμβουλίου της ΚΝΕ. Το 1974 συλλαμβάνεται και βασανίζεται από το ΕΑΤΕΣΑ. Υπήρξε ένας από τους βασικούς μάρτυρες στην δίκη των βασανιστών της χούντας.

πόσχεση είναι μοναχάγι' Αγώνα υπόσχεση ( Στρ ατ ι ω τ ι κ έ ς Φ υ λ α κ έ ς Μπ ο γ ι ατ ί ο υ, Φεβρουάριος 1972) Vi scrivo da un carcere in Grecia, 1974

Διεύθυνσή μου

Ένα σπιρτόξυλο για πέννα

αίμα στο πάτωμα χυμένο για μελάνι

φόρο τιμής γραμματόσημο (σειρά «Πρόσωπα» - 1996), τηλεκάρτα (1996) και έδωσε το όνομα του σε δημόσιους χώρους όπως σε δρόμους και πλατείες, μεταξύ των οποίων και ο «Σταθμός Άγιος Δημήτριος - Αλέξανδρος Παναγούλης» του μετρό της Αθήνας (2004). Ο ανδριάντας του ανεγέρθηκε το 2012 στην πλατεία Δικαιοσύνης της Αθήνας, ενώ προτομή βρ ί σ κ ε τα ι σ τ ην π λ ατ ε ί α Α λ έ ξαν δρ ο υ Παναγούλη, κοντά στην ομώνυμη στάση του Μετρό στον Αγιο Δημήτριο, στο σημείο όπου εκτυλίχθηκαν τα δραματικά συμβάντα της Πρωτομαγιάς του 1976. Επίσης προτομή του κοσμεί τον Σύβρο Λευκάδας, πατρίδα της μητέρας του.

το ξεχασμένο περιτύλιγμα της γάζας για χαρτί Πάλης ξεκίνημα-μελοποιημένο από τον Μίκη Θεοδωράκη Μα τι να γράψω; Τη Διεύθυνσή μου μονάχα ίσως προφτάσω

Πάλης ξεκίνημα νέοι αγώνες οδηγοί της ελπίδας οι πρώτοι νεκροί.

Εκλέχτηκε βουλευτής του ΚΚΕ το 1974 και έκτοτε εκλεγόταν ανελλιπώς μέχρι το 1989. Επίσης, τον Φεβρουάριο του 1981 αν τι κατέ σ τ η σ ε τον Κώ σ τα Λο υλ έ ω ς ευρωβουλευτής με το ΚΚΕ. Υπηρέτησε ως ευρωβουλευτής ως τον Οκτώβριο του 1981. Τον Ιούνιο του 1989 δεν προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση και ο ενιαίος Συνασπισμός σχημάτισε μαζί με τη Νέα Δημοκρατία συγκυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Τζαννή Τζαννετάκη, στέλεχος της Ν.Δ. Αίσθηση προκάλεσε η τοποθέτηση του Κώστα Κάππου ως κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΚΚΕ στην Βουλή ότι θα καταψηφίσει την κυβέρνηση Τζαννετάκη: «Ψήφισα λευκό γιατί είμαι αντίθετος στη συνεργασία του Συνασπισμού με τη Νέα Δημοκρατία (...) Πιστεύω επίσης ότι η συνεργασία αυτή είναι ολέθρια για τo ΚΚΕ (...) Το ΚΚΕ τείνει να υποταχτεί σε μικροαστικές και αστικές "εκσυγχ ρονιστικές θέσεις" (...) Αποκορύφωμα αυτής της στάσης υποταγής είναι η σ τ ή ρ ι ξη τ η ς κ υ β έρν η σ η ς τ η ς Νέ α ς Δημοκρατίας από τον Συνασπισμό (...) Βεβαίως, είμαι κατά της συνεργασίας του Συνασπισμού και με το ΠΑΣΟΚ (...)»

ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις έκαναν έφοδο σε διαμέρισμα στην οδό Φιλελλήνων 55 (σήμερα ο δρόμος αυτός ονομάζεται Θ. Νάτσινα) στην ανατολική Θεσσαλονίκη όπου βρισκοταν τα μέλη Πατριωτικού Μετώπου Γιάννης Χαλκίδης, Γρηγόρης Παντής και Φερδινάνδος (Νάντης) Χατζηγιάννης. Οι τρεις άνδρες προσπάθησαν να διαφύγουν αλλά ο Χαλκίδης σκοτώθηκε από τους αστυνομικούς με δυο σφαίρες στην πλάτη και στην κοιλιά και οι άλλοι δύο συνελήφθησαν (ο Παντής είχε επίσης τραυματιστεί από σφαίρα). Οι συλληφθέντες καταδικάστηκαν από το έκτακτο στρατοδικείο στις 26 Νοεμβρίου του ίδιου έτους σε κάθειρξη 20 χρόνων. Είχε προηγηθεί στις 2 Σεπτεμβρίου η ανατίναξη κολόνας της ΔΕΗ, στη διάρκεια των εγκαινίων της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, από μέλη της οργάνωσης, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Γιάννης Χαλκίδης, που προκάλεσε ολιγόλεπτη διακοπή του ρεύματος στο χώρο της έκθεσης.

Γιώργος Τσαρουχάς

Στις 21 Σεπτεμβρίου 1989 και στο φόντο της κατάρρευσης των "σοσιαλιστικών" καθεστώτων στην Ανατολική Ευρώπη πραγματοποιείται η διάσπαση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Ο Κώστας Κάππος μαζί με άλλα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, συμβάλλει στην ίδρυση του Νέου Αριστερού Ρεύματος. Από το ΝΑΡ απ οχώ ρ η σ ε το ' 9 1 , λίγ ο μ ε τά τ η 2 η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του εργάστηκε στο Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών (ΚΜΕ) ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του, ενώ συνέχιζε να συμμετέχει στους λαϊκούς αγώνες. Σπουδαίο είναι το θεωρητικό έργο του Κώστα Κάππου. Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται σειρά άρθρων, συνεντεύξεων, μελετών και βιβλίων.

Παράξενο και πήζει το μελάνι

Μέσ' από φυλακή σας γράφω

Όχι άλλα δάκρυα κλείσαν οι τάφοι λευτεριάς λίπασμα οι πρώτοι νεκροί.

στην Ελλάδα

(Στρατιωτικές Φυλακές Μπογιατίου, 5 Ιουνίου 1971 - Μετά ξυλοδαρμό) Vi scrivo da un carcere in Grecia, 1974. Η ζωή και το έργο του Αλέξανδρου Παναγούλη τροφοδότησε τους καλλιτεχνικούς κύκλους. Συγκεκριμένα, ο διάσημος μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, κατατρεγμένος επίσης για τα πολιτικά του πιστεύω από την Χούντα των Συνταγματαρχών, μελοποίησε ποιήματα του. Ακόμη, η ποίηση και η ζωή του Α. Παναγούλη έγινε αντικείμενο μελέτης για πολλούς ερευνητές. Σε αυτή την ομάδα εντάσσεται και το έργο Un Uomo (Ένας Άντρας) που εκπονήθηκε από την Ιταλίδα δημοσιογράφο και σύντροφό του Οριάνα Φαλάτσι. Κατά πολλούς, ο Αλέξανδρος Παναγούλης, ο παραλίγο «τυραννοκτόνος», με την θαρραλέα του πράξη (την απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα) έχει καθιερωθεί σαν σύμβολο της ελευθερίας, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών και πολιτικών ελευθεριών και χάρη στο πολιτικό του ήθος εμπνέει τις νέες γενιές στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Η ελληνική πολιτεία, κατόπιν παρότρυνσης συναγωνιστών, φίλων και θαυμαστών του, για τ ην αν αγ ν ώρ ι σ η τ ης πρ ο σ φ ορ άς του Αλέξανδρου Παναγούλη εξέδωσε σαν ελάχιστο

Ο Κώστας Κάππος πέθανε σε ηλικία 68 ετών το 2005.

Γιάννης Χαλκίδης

Λουλούδι φωτιάς βγαίνει στους τάφους μήνυμα στέλνουν οι πρώτοι νεκροί.

Γεννήθηκε το 1912 στην περιοχή της Αδριανούπολης και το 1924, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο χωριό Δρυινοχώρι, κοντά στην Καρπερή Σερρών. Γράφτηκε στην Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, από όπου όμως αποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, για ένα χρόνο, εξαιτίας της συνδικαλιστικής του δράσης και για τη συμμετοχή του στο ΚΚΕ. Μετά την λήξη της αποβολής του, πήρε μεταγραφή στην Νομική Αθηνών, από όπου αποφοίτησε.

Απάντηση θα πάρουν ενότητα κι αγώνα για νά `βρουν ανάπαυση οι πρώτοι νεκροί.

Κώστας Κάππος

Γεννήθηκε στο Κεφαλόβρυσο Αργολίδας. Προερχόμενος από αριστερή οικογένεια σε ηλικία 18 ετών οργανώνεται στη νεολαία της ΕΔΑ. Σπούδασε στην Ανωτάτη Βιομηχανική και εργάστηκε ως λογιστής. Κατά διάρκεια της δικτατορίας, εξορίστηκε στη Γυάρο και στην Λέρο, ενώ με την επιστροφή του από την εξορία διατέλεσε μέλος του γραφείου του

Ο Γιώργος Τσαρουχάς (1912 - 9 Μαΐου 1968) ήταν Έλληνας αντιστασιακός, βουλευτής της ΕΔΑ και ένας από τους πρωτεργάτες του αγώνα κατά της χούντας των συνταγματαρχών. Πέθανε κατά τη διάρκεια βασανιστηρίων, μετά τη σύλληψή του από τη χούντα.

Ο Γιάννης Χαλκίδης (Σφενδάμι Πιερίας 1940Θεσσαλονίκη 1967) ήταν στέλεχος της Νεολαίας Λαμπράκη και της ΕΔΑ και μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης Πατριωτικό Μέτωπο. Δολοφονήθηκε το Σεπτέμβριο του 1967 στη Θεσσαλονίκη από άντρες της Ασφάλειας.

Πήρε μέρος στον πόλεμο του '40 ως εθελοντής, κατά τ η δι άρκ ει α τ ης κατοχής έ γ ιν ε γραμματέας του ΕΑΜ Ανατολικής Μακεδονίας και μετά την απελευθέρωση διορίστηκε νομάρχης Καβάλας. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου συνελήφθη, καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκιση από τα Έκτακτα Στρατοδικεία της εποχής και εξορίστηκε στη Γυάρο. Αφέθηκε ελεύθερος το 1951, συνελήφθη όμως ξανά δύο χρόνια αργότερα και εξορίστηκε εκ νέου, αυτή τη φορά στον Αη Στράτη. Τελικά αφέθηκε ελεύθερος το 1961 και αφού μετέβη στη Μόσχα για να υποβληθεί σε θεραπεία στο μάτι (όπου είχε μόνιμο πρόβλημα), επέστρεψε στην Ελλάδα και στις εκλογές του 1961 εκλέχτηκε βουλευτής με την ΕΔΑ.

Ξημερώματα της 5ης Σεπτεμβρίου του 1967

Στις 27 Μαΐου του 1963, το βράδυ της

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο Γιώργος Τσαρουχάς δέχτηκε και αυτός επίθεση, ενώ κατευθυνόταν στην αίθουσα που θα μιλούσε ο Λαμπράκης, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί στο κεφάλι και να μεταφερθεί αιμόφυρτος στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε 29 ημέρες. Ήταν δε βασικός μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη των δολοφόνων του Λαμπράκη. Μετά την επιβολή της δικτατορίας το 1967, ανέλαβε επικεφαλής της αντιδικτατορικής οργάνωσης Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ) Θεσσαλονίκης και της παράνομης κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ στη Θεσσαλονίκη. Τάχθηκε δε με το μέρος του γραφείου εσωτερικού του κόμματος και εναντίον της 12ης Ολομέλειας του ΚΚΕ που έγινε το 1968 και όπου οι διαφωνούντες θεώρησαν ότι εγκαταλείφθηκε ο επαναστατικός χαρακτήρας του κόμματος. Γεννήθηκε το 1912 στην περιοχή της Αδριανούπολης και το 1924, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο χωριό Δρυινοχώρι, κοντά στην Καρπερή Σερρών. Γράφτηκε στην Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, από όπου όμως αποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, για ένα χρόνο, εξαιτίας της συνδικαλιστικής του δράσης και για τη συμμετοχή του στο ΚΚΕ. Μετά την λήξη της αποβολής του, πήρε μεταγραφή στην Νομική Αθηνών, από όπου αποφοίτησε. Πήρε μέρος στον πόλεμο του '40 ως εθελοντής, κατά τ η δι άρκ ει α τ ης κατοχής έ γ ιν ε γραμματέας του ΕΑΜ Ανατολικής Μακεδονίας και μετά την απελευθέρωση διορίστηκε νομάρχης Καβάλας. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου συνελήφθη, καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκιση από τα Έκτακτα Στρατοδικεία της εποχής και εξορίστηκε στη Γυάρο. Αφέθηκε ελεύθερος το 1951, συνελήφθη όμως ξανά δύο χρόνια αργότερα και εξορίστηκε εκ νέου, αυτή τη φορά στον Αη Στράτη. Τελικά αφέθηκε ελεύθερος το 1961 και αφού μετέβη στη Μόσχα για να υποβληθεί σε θεραπεία στο μάτι (όπου είχε μόνιμο πρόβλημα), επέστρεψε στην Ελλάδα και στις εκλογές του 1961 εκλέχτηκε βουλευτής με την ΕΔΑ. Στις 27 Μαΐου του 1963, το βράδυ της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο Γιώργος Τσαρουχάς δέχτηκε και αυτός επίθεση, ενώ κατευθυνόταν στην αίθουσα που θα μιλούσε ο Λαμπράκης, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί στο κεφάλι και να μεταφερθεί αιμόφυρτος στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε 29 ημέρες. Ήταν δε βασικός μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη των δολοφόνων του Λαμπράκη. Μετά την επιβολή της δικτατορίας το 1967, ανέλαβε επικεφαλής της αντιδικτατορικής οργάνωσης Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ) Θεσσαλονίκης και της παράνομης κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ στη Θεσσαλονίκη. Τάχθηκε δε με το μέρος του γραφείου εσωτερικού του κόμματος και εναντίον της 12ης Ολομέλειας του ΚΚΕ που έγινε το 1968 και όπου οι διαφωνούντες θεώρησαν ότι εγκαταλείφθηκε ο επαναστατικός χαρακτήρας του κόμματος. Γεννήθηκε το 1912 στην περιοχή της Αδριανούπολης και το 1924, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο χωριό Δρυινοχώρι, κοντά στην Καρπερή Σερρών. Γράφτηκε στην Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης, από όπου όμως αποβλήθηκε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, για ένα χρόνο, εξαιτίας της συνδικαλιστικής του δράσης και για τη συμμετοχή του στο ΚΚΕ. Μετά την λήξη της αποβολής του, πήρε μεταγραφή στην Νομική Αθηνών, από όπου αποφοίτησε. Πήρε μέρος στον πόλεμο του '40 ως εθελοντής, κατά τ η δι άρκ ει α τ ης κατοχής έ γ ιν ε γραμματέας του ΕΑΜ Ανατολικής Μακεδονίας

15

και μετά την απελευθέρωση διορίστηκε νομάρχης Καβάλας. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου συνελήφθη, καταδικάστηκε σε 12 χρόνια φυλάκιση από τα Έκτακτα Στρατοδικεία της εποχής και εξορίστηκε στη Γυάρο. Αφέθηκε ελεύθερος το 1951, συνελήφθη όμως ξανά δύο χρόνια αργότερα και εξορίστηκε εκ νέου, αυτή τη φορά στον Αη Στράτη. Τελικά αφέθηκε ελεύθερος το 1961 και αφού μετέβη στη Μόσχα για να υποβληθεί σε θεραπεία στο μάτι (όπου είχε μόνιμο πρόβλημα), επέστρεψε στην Ελλάδα και στις εκλογές του 1961 εκλέχτηκε βουλευτής με την ΕΔΑ.

κομμουνιστών μάλλον τους ενίσχυε παρά τους αποδυνάμωνε.

Στις 27 Μαΐου του 1963, το βράδυ της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη, ο Γιώργος Τσαρουχάς δέχτηκε και αυτός επίθεση, ενώ κατευθυνόταν στην αίθουσα που θα μιλούσε ο Λαμπράκης, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί στο κεφάλι και να μεταφερθεί αιμόφυρτος στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύτηκε 29 ημέρες. Ήταν δε βασικός μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη των δολοφόνων του Λαμπράκη. Μετά την επιβολή της δικτατορίας το 1967, ανέλαβε επικεφαλής της αντιδικτατορικής οργάνωσης Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ) Θεσσαλονίκης και της παράνομης κομματικής οργάνωσης του ΚΚΕ στη Θεσσαλονίκη. Τάχθηκε δε με το μέρος του γραφείου εσωτερικού του κόμματος και εναντίον της 12ης Ολομέλειας του ΚΚΕ που έγινε το 1968 και όπου οι διαφωνούντες θεώρησαν ότι εγκαταλείφθηκε ο επαναστατικός χαρακτήρας του κόμματος.

Η προηγούμενη προσπάθεια ελέγχου του στρατεύματος από την κυβέρνηση είχε καταλήξει σε σύγκρουση με τα ανάκτορα και την Αποστασία του 1965. Αν η Ένωση Κέντρου επανεκλεγόταν, η παρέμβαση των ανακτόρων θα ήταν πολύ πιο δύσκολη. Την ίδια στιγμή οι αντιαμερικανικές δηλώσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, η χείρα φιλίας που έτεινε προς την ΕΔΑ και οι προτροπές του για ενίσχυση της φιλίας με τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας είχαν θορυβήσει όλους τους δεξιούς θεσμικούς και εξωθεσμικούς παράγοντες, περιλαμβανομένων και των Αμερικανών. Ο Γε ώ ρ γ ι ι ο ς Π α π α ν δ ρ έ ο υ λ ό γ ω τ η ς προχωρημένης ηλικίας του θα άφηνε τον Α. Παπανδρέου ως διάδοχό του σε περίπτωση νίκης στις εκλογές.

Στις 10 Μαΐου του 1968 δημοσιεύτηκε στον τύπο η είδηση ότι ο κομμουνιστής Γιώργος Τσαρουχάς συνελήφθη ενώ πήγαινε από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα και ότι πέθανε από καρδιακή προσβολή. Όμως κατά την ανάκριση που διεξήχθη μετά την πτώση της δικτατορίας, ο ανακριτής Ηλιάδης βρήκε στη θυρίδα της Σήμανσης ένα φιλμ από το οποίο προέκυψε ότι ο Τσαρουχάς είχε υποστεί βασανιστήρια μετά τη σύλληψή του. Επρ όκειτο για φ ωτογρ αφί ες του κακοποιημένου σώματος του νεκρού πια βουλευτή,στις οποίες φαίνονταν τα μαστιγώματα στην πλάτη, τα πρησμένα κάτω άκρα και κυρίως τα χτυπήματα στο εσωτερικό των μηρών που, σύμφωνα με γιατρούς που είδαν τις φωτογραφίες, πρέπει να ήταν τα μοιραία. Ο Τσαρουχάς κατά τη σύλληψη του,είχε πάνω του ένα σημείωμα με την τελευταία απόφαση της κομματικής οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ,το οποίο πρόλαβε να καταπιεί. Το σημείωμα αυτό βρέθηκε κατά την νεκροψίανεκροτομή και φωτοτυπία του συμπεριελήφθη στη δικογραφία για την υπόθεση Τσαρουχά και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη στις 10 Μαΐου 1979. Το καλοκαίρι του ίδιου έτους έγινε η δίκη για τη δολοφονία του Τσαρουχά, όπου κατηγορούμενοι ήταν οι Στέφανος Καραμπέρης, Φωκίων Καραπάνος, Δημήτριος Σταματόπουλος και Δημήτριος Τασόπουλος, αξιωματικοί της αστυνομίας που η χούντα είχε παρασημοφορήσει για τη σύλληψη του Τσαρουχά. Καταδικάστηκαν σε μικρές ποινές φυλάκισης.

Το χρονικό της Χούντας Στις 21 Απριλίου 1967, και ενώ είχαν προκηρυχθεί εκλογές για τις 28 Μαΐου, επίορκοι αξιωματικοί του στρατού, υπό την ηγ ε σ ί α το υ σ υν ταγ μ ατάρχη Γε ω ργ ί ο υ Παπαδόπουλου, με τη σ υμμετοχή του ταξίαρχου τεθ ωρ ακισμένων Στ υλιανού Παττακού και του συνταγματάρχη Νικόλαου Μακαρέζου, όπως και άλλων αξιωματικών του στρατού ξηράς, κατέλαβαν την εξουσία με

Ο ι π ρ α ξ ι κ ο π η μ α τ ί ε ς φ ο β ο ύ ν τ α ν τ ην πιθανότητα νέας νίκης της Ενώσεως Κέντρου στις εκλογές, διότι αυτό θα σήμαινε ενίσχυση της πτέρυγας του Ανδρέα Παπανδρέου και πιθανή κάθαρση του στρατεύματος από τα υπερδεξιά στοιχεία. Μια κάθαρση που θα περιλάμβανε αναμφισβήτητα πολλά από τα ηγετικά στελέχη του κινήματος.

πραξικόπημα, το οποίο οι ίδιοι ονόμαζαν επανάσταση της 21ης Απριλίου.

Την πρ ά ξη του ς, ο ι πρ α ξικοπ ηματί ε ς δικαιολόγησαν ως απαραίτητη προκειμένου να αποφευχθεί αναρχία την οποία σχεδίαζαν κεντροαριστερές ομάδες, κάτι το οποίο, ωστόσο, δεν μπόρεσαν να αποδείξουν με πειστικά στοιχεία. Η δημοκρατία και οι θεσμοί καταλύθηκαν για επτά χρόνια, ως τις 24 Ιουλίου 1974, όταν η Χούν τα των Συνταγματαρχών κατέρρευσε κατά τη διάρκεια της εισβολής της Τουρκίας στην Κύπρο.Η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων, με το Δ΄ ψήφισμα στις 8 Ιανουαρίου 1975 χαρακτήρισε τ ην κίν η σ η τ η ς 2 1 η ς Απρ ι λί ο υ 1 9 6 7 πραξικόπημα. Η ιστορία της χούντας ξεκινά τον Εμφύλιο του 1946-49, όπου ήταν διάχυτος ο φόβος της επικράτησης του κομμουνισμού παρά την ήττα του ΔΣΕ και την εξορία των ηγετικών στελεχών του ΚΚΕ. Οι κυβερνήσεις λάμβαναν μέτρα όπως η απαγόρευση του ΚΚΕ, η εκτόπιση αντιφρονούντων κ.λπ. Ορισμένοι αξιωματικοί στο στρατό, στην αστυνομία/χωροφυλακή, στην ΚΥΠ και αλλού θεωρούσαν ότι οι πολιτικοί δε λάμβαναν αρκετά μέτρα ή ότι δεν ήταν αρκετά ικανοί να αποτρέψουν τον κίνδυνο και είχαν ουσιαστικά αυτονομίσει τη δράση τους, δημιουργώντας το λεγόμενο «παρακράτος». Δημιουργήθηκαν ομάδες αξιωματικών, οι οποίες συνέρχονταν και αποφάσιζαν κοινή δράση χωρίς να λογοδοτούν ή να ελέγχονται από την πολιτική ηγεσία.

Υπήρχαν πολλές αναφορές στο ενδεχόμενο πολιτειακής εκτροπής, ενώ σχεδιαζόταν πραξικόπημα και από ανώτερους αξιωματικούς υπό τον στρατηγό Σπαντιδάκη με την ανοχή (αν όχι με την ενθάρρυνση) του βασιλιά Κωνσταντίνου Β'. Τα σενάρια αυτά αφορούσαν την αφαίρεση της εξουσίας από την Ένωση Κέντρου, σε περίπτωση νίκης της τελευταίας στις επερχόμενες εκλογές, και την αναστολή εφαρμογής ορισμένων άρθρων του Συντάγματος για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Οι αξιωματικοί που τελικά προέβησαν στο πραξικόπημα την 21η Απριλίου 1967 κινήθηκαν πιο γρήγορα και εξέπληξαν τους πάντες. Το καθεστώς δικαιολόγησε την κατάληψη της εξουσίας υποστηρίζοντας ότι υπήρχε κίνδυνος ν α κ ατ α λη φ θ ε ί η ε ξο υ σ ί α α π ό τ ο υ ς κομμουνιστές. Επίσης, ισχυρίστηκαν ότι είχαν ανακαλύψει εβδομήντα φορτηγά αυτοκίνητα φορτωμένα με ψεύτικες στρατιωτικές στολές, που οι κομμουνιστές θα χρησιμοποιούσαν για να κάνουν πραξικόπημα. Ποτέ όμως δεν παρουσίασαν κάποιο από αυτά τα αποδεικτικά στοιχεία και σύντομα και οι ίδιοι εγκατέλειψαν τη πρόφαση του επερχόμενου κομμουνιστικού κινδύνου. Το χρονικό

Ταυτόχρονα με ψευδείς εκθέσεις ή με προβοκάτσιες προσπαθούσαν να πείσουν ότι η αριστερά είχε οργανωμένη δράση για την κατάληψη της εξουσίας. Οι κυβερνήσεις της εποχής κατά τις δεκαετίες '50 και '60 δε στάθηκε δυνατόν να ελέγξουν αυτούς τους παρακρατικούς μηχανισμούς, είτε διότι δεν αντιλαμβάνονταν τη σοβαρότητα του κινδύνου για τη δημοκρατία, είτε πολλές φορές τα ανάκτορα παρενέβαιναν υπέρ τους, νομίζοντας ότι οι παρακρατικοί είναι ως επί το πλείστον ορκισμένοι φιλομοναρχικοί.

Δείγματα της δράσης των παρακρατικών ήταν το σχέδιο «Περικλής», ως ένα βαθμό η «βία και νοθεία» στις εκλογές του 1961 και η δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη το 1963.Η δρ άσ η των αν τιδημοκρ ατικών ακροδεξιών ομάδων αυτών εντάθηκε μετά τη νίκη στις εκλογές του 1963 της Ενώσεως Κέντρου με αρχηγό τον Γεώργιο Παπανδρέου, ο οποίος ήταν μεν αντικομμουνιστής, πίστευε όμως ότι η πολιτική διώξεων κατά των

Ο Συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο Ταξίαρχος Στ υλιανός Παττακός και ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος σ υναντήθηκαν στο αρχηγείο των Τεθωρακισμένων στο Γουδή, στις 11.30΄ της 20ης Απριλίου . Ο Παπαδόπουλος δεν είχε λάβει ακόμα κάποιες πληροφορίες και πρότεινε να αναβάλουν το πραξικόπημα κατά είκοσι τέσσερις ώρες. Ο Παττακός αρνήθηκε κι η διαφωνία τους κράτησε αρκετή ώρα. Τελικά ο Πατ τακ ό ς αν ακ ο ίν ω σ ε σ το υ ς ά λ λ ο υ ς συνωμότες ότι εκείνος θα ξεκινούσε το κίνημα είτε τον ακολουθούσαν, είτε όχι και τότε συμφώνησαν κι οι υπόλοιποι. Ωστόσο , το πραξικόπημα, είχε ήδη καθυστερήσει κατά μία ώρα και οι πρώτες μετακινήσεις μονάδων άρχισαν μετά τη 1π.μ. O λόγος που δίσταζε ο Παπαδόπουλος ήταν γιατί το μεσημέρι της ίδιας μέρας κάποιος είχε τηλεφωνήσει ανώνυμα στη γυναίκα του Συν/χη Λάζαρη και της είχε πει ότι η πολιτική ηγεσία ήξερε για τη βραδινή κίνηση.

ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ

16

Έλεγχος τηλεπικοινωνιών-Συλλήψεις Τα πρώτα τμήματα που κινήθηκαν ήταν αυτά των καταδρομέων (ΛΟΚ), που αποτελούσαν τη λυδία λίθο επιτυχίας του κινήματος. Αν οι μονάδες αυτές κατόρθωναν να καταλάβουν όλα τα τηλεπικοινωνιακά κέντρα χωρίς να δοθεί το σήμα συναγερμού, να ειδοποιηθούν και να κινητοποιηθούν ο βασιλιάς, οι στρατηγοί, η κυβέρνηση, πριν ολοκληρωθούν οι βασικοί στόχοι του κινήματος, τότε το κίνημα θα πετύχαινε. Οι τηλεπικοινωνίες κατελήφθησαν μεταξύ 1 και 1.30΄ π.μ. χωρίς να δοθεί το σήμα του συναγερμού. Στους δρόμους επικρατούσε ησυχία, αφού δεν είχαν ακόμα κινηθεί τα τανκς και δεν κυκλοφορούσαν ομαδικά διάφορα στρατιωτικά καμιόνια. Οι στρατιώτες μετακινούνταν γρήγορα και αθ όρυβ α, κατά μικρές ομάδες, σ του ς προκαθορισμένους στόχους δίχως να κινούν την προσοχή ή την περιέργεια. Ένα τζιπ γεμάτο στρατιώτες δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο στους αθηναϊκούς δρόμους. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά οι στρατιώτες της Χούντας είχαν θέσει υπό το λειτουργικό έλεγχό τους όλα τα τηλεπικοινωνιακά κέντρα Ο Παπαδόπουλος είχε ετοιμάσει μια γραπτή διαταγή , που όριζε τις μετακινήσεις των α ν α γ κ α ί ω ν σ τ ρ α τ ι ω τ ι κ ώ ν μ ο ν ά δ ω ν, πλαστογραφώντας το όνομα του Βασιλιά. Οι συνωμότες απευθύνθηκαν στους αγουροξυπνημένους στρατιώτες διαβάζοντάς τους τη διαταγή και τους ανέπτυξαν το σχέδιο μάχης, στο όνομα του Βασιλιά. Στη συνέχεια ο Παπαδόπουλος έστειλε το κωδικό σήμα για την ενεργοποίηση του Σχεδίου Προμηθεύς, σχέδιο εκτάκτης ανάγκης του ΝΑΤΟ. Το συγκεκριμένο σχέδιο προορίζονταν για την αναγκαστική ανάληψη εξουσίας από το στρατό με σκοπό την εξουδετέρωση κομμουνιστικής εξέγερσης, σε περίπτωση που εισέβαλαν στην Ελλάδα δυνάμεις του Σοβιετικού Στρατού. Βασικό στοιχείο του σχεδίου ήταν ότι έθετε όλες τις στρατιωτικές μονάδες υπό την άμεση ηγεσία του Υπουργού Άμυνας ή του Αρχηγού ΓΕΣ, στρατηγού Σπαντιδάκη ή του Βασιλιά, απαγορεύοντας ρητά την υπακοή τους σε οποιαδήποτε άλλη διαταγή. Ο έμπιστος του βασιλιά αρχηγός του Γενικού Ε π ι τ ε λ ε ί ο υ Στ ρ α τ ο ύ , σ τ ρ α τ η γ ό ς Γ . Σπαντιδάκης, αντικαταστάθηκε από τον Οδυσσέα Αγγελή, όπου κάνοντας χρήση του νέου του αξιώματος έδωσε εντολή στο Γ' Σώμα Στρατού στη Θεσσαλονίκη να εφαρμόσει το Σχέδιο Προμηθεύς σε όλη τη χώρα. Έχοντας πια στη διάθεσή τους τηλέφωνα και ασυρμάτους, οι κινηματίες ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν στην επόμενη φάση του σχεδίου τους, στις συλλήψεις. Είχαν αναθέσει σε ειδικές ομάδες τη σύλληψη κορυφαίων πολιτικών. Μόλις άρχισαν οι συλλήψεις, άρχισαν να κινούνται τα τανκς και οι μονάδες Λοκατζήδων. Ο Παπαδόπουλος έφτασε στο Πεντάγωνο, όπου τον περίμεναν ο Συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς και ο Αν τ ι σ υ ν τ α γ μ α τ ά ρ χ η ς Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς Ασλανίδης.

Οι στασιαστές όρμησαν μέσα και κατέλαβαν το κτίριο, χωρίς πάλι να δοθεί το σήμα του σ υ ν αγ ερ μ ο ύ. Δ ώ δ ε κ α ταν κ ς κ ι ο κ τώ θωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού κύκλωσαν το Πεντάγωνο, ενώ άλλα τανκς βρέθηκαν μπροστά στα κτίρια της τηλεόρασης, των ρ αδι ο φ ων ικών σ ταθμών και των τηλεφωνικών κέντρων, ώστε να αποκρουστεί κάθε απόπειρα ανακατάληψής τους.

Τανκς άρχισαν να καταλαμβάνουν θέσεις στην

πλατεία Συντάγματος, μπροστά από μεγάλα ξενοδοχεία (Χίλτον) και άλλα σφράγιζαν τους δρόμους που οδηγούσαν από την επαρχία στην Αθήνα, ενώ αποκλείστηκε και το αεροδρόμιο του Ελληνικού.

είχαν θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχό τους την Αθήνα. Είχαν εγκλείσει τους σημαντικότερους κρατούμενούς τους στους θαλάμους των Υποψηφίων Εφέδρων Αξιωματικών, στο δεύτερο όροφο της Σχολής Τεθωρακισμένων, στο Γουδί, ενώ χιλιάδες πολίτες είχαν

Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Β΄ ανάμεσα σε μέλη της δικτατορικής κυβέρνησης αμέσως μετά την ορκωμοσία του δεύτερου κλιμακίου στις 22 Απριλίου 1967. Διακρίνονται οι Παπαδόπουλος, Κόλλιας, Σπαντιδάκης (πρώτη σειρά), Ζωιτάκης, Παττακός (δεύτερη σειρά). Η πρώτη ειδοποίηση που πήρε ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος για όσα συνέβαιναν ήταν από τον υπασπιστή του, Ταγματάρχη Μιχάλη Αρναούτη, όταν είδε ομάδα στρατιωτών να εισβάλλει στην κατοικία του στο Παλαιό Ψυχικό. Το τηλέφωνό του όμως νεκρώθηκε και τελικώς συνελήφθη και οδηγήθηκε στο Πεν τάγωνο. Από τις βρ ον τές των πυροβολισμών, ξύπνησε και η Μαργαρίτα Παπανδρέου. Η κατοικία του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν γειτονική του Μιχάλη Αρναούτη.

Ένας Λοχαγός και τέσσερις κομάντος εισέβαλαν στην οικία του και μετά από επεισοδιακή καταδίωξη συνέλαβαν τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Κωνσταντίνος αμέσως τηλεφώνησε στον Πρωθυπουργό Παναγιώτη Κανελλόπουλο όπου ο τελευταίος τον πληροφορούσε ότι τον συνελάμβαναν εκείνη ακριβώς τη στιγμή, στις 2.23' το πρωί. Η δεύτερη ειδοποίηση ότι βρισκόταν σε εξέλιξη πραξικόπημα ήρθε στις 2.10΄ το πρωί, όταν ο α σ τ υν ο μ ι κ ό ς δ ι ε υ θ υν τ ή ς τ η ς Αθ ήν α ς Τασιγιώργος άκουσε τις κινήσεις των στρατιωτικών μονάδων και τηλεφώνησε στον Υπουργό Δημοσίας Τάξης Γεώργιο Ράλλη. Ο Ράλλης προσπάθησε να τηλεφωνήσει στο Τατόι, αλλά το τηλέφωνό του είχε νεκρωθεί. Κατευθύνθηκε στο γειτονικό αστυνομικό τμήμα, από όπου κατόρθωσε μέσω ασυρμάτου να συνδεθεί με το Βασιλιά. Ο Βασιλιάς έδωσε εντολή στον Ράλλη να επικοινωνήσει με τους αξιωματικούς υπηρεσίας των Σωμάτων Στρατού στη Θεσσαλονίκη, την Καβάλα, και σε άλλες πόλ εις, ν α του ς θ έσ ει σ ε κατάσ τασ η συναγερμού και να κινηθούν προς την Αθήνα.

O Γε ώ ρ γ ι ο ς Ρά λ λη ς πρ ο σ π ά θ η σ ε ν α επικοινωνήσει με τους επιτελάρχες αλλά δεν πρόλαβε, αφού το σχέδιο Προμηθεύς είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή με αποτέλεσμα να αγνοούν τα σηματά του.

Ο Λεωνίδας Κύρκος και ο Μανώλης Γλέζος ήταν από τα πρώτα μέλη της Αριστεράς που συνελήφθησαν. Ο Γεώργιος Παπανδρέου συνελήφθη από αξιωματικούς στις 2.45΄ λέγοντάς τους, με τα προτεταμένα όπλα προς αυτόν: «Είναι η πέμπτη φορά που μου συμβαίνει!». Πριν η ώρα πάει 3.00 π.μ., οι πραξικοπηματίες

μαντρωθεί στον Ιππόδρομο, στο Φαληρικό Δέλτα, στο γήπεδο Καραϊσκάκη και στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας. Διαπραγματεύσεις Στις 5.30΄ το πρωί, ο Ράλλης τηλεφώνησε πάλι στον Βασιλιά, του ανέφερε τις αποτυχημένες προσπάθειές του να επικοινωνήσει με τα Σώματα.

Στις 6.00΄ το πρωί οι Συνταγματάρχες βγήκαν στο ραδιόφωνο για να αναγγείλουν την ανάληψη της εξουσίας από το στρατό στο όνομα του Βασιλιά. Ανήγγειλαν την αναστολή των άρθρων 5,6,8,10,11,12,14,18,20,95 και 97 του συντάγματος. Κάτι που σήμαινε ότι δεν ίσχυαν πια οι διατάξεις που προέβλεπαν ότι κανένας δεν συλλαμβάνεται χωρίς δικαστικό ένταλμα και έδιναν το απαραβίαστο στη ναλληλογραφία και την απαγόρευση της θανατικής ποινής σε πολιτικά εγκλήματα.

Στις 8.00΄ το πρωί οι κινηματίες ζήτησαν συνάντηση με τον Βασιλιά στο περικυκλωμένο από τανκς Τατόι, αφού παρέδωσαν τα όπλα τους στο φυλάκιο εισόδου, συνάντησαν τον Κωνσταντίνο από τον οποίο και ζήτησαν να υπογράψει διακηρύξεις, οι οποίες θα επέτρεπαν το σχηματισμό κυβέρνησης. Επικαλέσθηκαν τον κομμουνιστικό κίνδυνο και την προστασία το υ Θρ ό ν ο υ κ α ι , σ τ ι ς αρ ν ή σ ε ι ς το υ Κωνσταντίνου, ο Παττακός του δήλωσε : Οι Επαναστάτες δεν συζητούν, απαιτούν!

Τελικά, ο Κωνσταντίνος δέχθηκε να μεταβεί στο Πεντάγωνο για μια τελική συνάντηση. Εκεί είχαν μεταφερθεί και κορυφαίοι πολιτικοί ηγ έ τ ε ς κ α θ ώ ς κ α ι ο Πρ ω θ υ π ο υ ρ γ ό ς Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Πριν μεταβεί στο Πεντάγωνο, ο Κωνσταντίνος πέρασε από την κατοικία της μητέρας του, Φρειδερίκης στο Πα λ α ι ό Ψυχι κ ό, μ ά λ λ ον γ ι α ν α τ η συμβουλευτεί. Στο Πεντάγωνο επικρατούσε χαώδης κατάσταση. Καθώς οι ώρες περνούσαν και δεν διαφαινόταν κάποια λύση, κατώτεροι αξιωματικοί απει λούσαν ανοιχτά, κραυγάζοντας, τους ανωτέρους τους.

Ο Κωνσταντίνος μπόρεσε και συνάντησε τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο για λίγα λεπτά. Ο Π. Κανελλόπουλος εισηγήθηκε στον Βασιλιά να διατάξει τους αξιωματικούς να καταθέσουν τα όπλα. Ο Βασιλιάς, όμως, δεν έλεγχε κανέναν

από αυτούς που οπλοφορούσαν. Ο Βασιλιάς υποχωρεί, η Χούντα νομιμοποιείται Αργά το μεσημέρι οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία. Ο Βασιλιάς δέχτηκε να αναλάβουν υπουργεία στρατιωτικοί και οι πραξικοπηματίες δέχτηκαν να γίνει Πρωθ υπουργός μη στρατιωτικός. Ο Κωνσταντίνος πρότεινε τον Κωνσταντίνο Κόλλια, εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Η επιλογή προκάλεσε γενική έκπληξη, ο δε Παπαδόπουλος αναγκάστηκε να ρωτήσει ποιος ήταν αυτός ο Κόλλιας. Ο Γρηγόριος Σπαντιδάκης ανέλαβε Υπουργός Άμυνας με υφυπουργό τον Στρατηγό Γεώργιο Ζωιτάκη και οι συνωμότες Γ. Παπαδόπουλος Υπουργός Προεδρίας, Στ υλ. Παττακός Υπουργός Εσωτερικών και Νικ. Μακαρέζος Υπουργός Συντονισμού. Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρεσβευτή Φίλιπ Τάλμποτ, ο οποίος επισκέφθηκε τον Βασιλιά Κωνσταντίνο στα Ανάκτορα της οδού Ηρώδου Αττικού λίγο μετά την ορκωμοσία, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος του αποκάλυψε ότι δεν έλεγχε πλέον το στράτευμα και πως «Ορισμένοι απίστευτα βλάκες ακροδεξιοί μπάσταρδοι, που είχαν τον έλεγχο των τανκς, οδήγησαν την Ελλάδα στην καταστροφή».

Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος δεν ήταν καθόλου βέβαιος για τις επόμενες κινήσεις του και σκεπτόταν σοβαράνα φύγει από τη χώρα. Ρώτησε τον Τάλμποτ πόσος χρόνος θα χρειαζόταν για να φτάσουν στο Τατόι αμερικανικά ελικόπτερα, προκειμένου να μεταφέρουν τον ίδιο και την οικογένειά του εκτός Ελλάδας και αν υπήρχε περίπτωση να αποβιβαστούν Αμερικανοί πεζοναύτες στην Ελλάδα για να τον βοηθήσουν να ανακτήσει τον έλεγχο των Ενόπλων Δυνάμεων. Συνέντευξη Παπαδόπουλου Στις 27 Απριλίου ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, με την ιδιότητα του υπουργού Προεδρίας, έδωσε συνέντευξη τύπου σε Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους. Δικαιολόγησε το πραξικόπημα λέγοντας πως η επέμβαση του στρατού ήταν επιβεβλημένη εξαιτίας της πορείας της χώρας προς τον κομμουνισμό. Ως αιτίες αυτής της πορείας παρουσίασε την αδυναμία συνεννόησης των πολιτικών μεταξύ τους και με τον Βασιλιά, καθώς και μια σχεδόν καθολική αντίληψη αναρχίας στην ελληνική κοινωνία. Κατά τον Παπαδόπουλο ο στρατός ήταν η μόνη πολιτικά ουδέτερη δύναμη ικανή να αποτρέψει την καταστροφή. Ισχυρίστηκε πως το πραξικόπημα ήταν αναίμακτο. Προσδιόρισε τους πολιτικούς που είχαν τεθεί υπό περιορισμό σε περίπου 25 και είπε πως σύντομα θα ήταν ελεύθεροι. Επίσης ανέφερε πως είχαν συλληφθεί περίπου 5.000 επικίνδυνοι κομμουνιστές, η τύχη των οποίων θα κρινόταν από επιτροπές ασφαλείας. Υποστήριξε πως είχε βρεθεί υλικό, για τη συγκέντρωση του οποίου απαιτήθηκαν 70 φορτηγά, που αποδείκνυε ότι προετοιμαζόταν κομμουνιστικό πραξικόπημα. Ως πρωταρχικό στόχο του νέου καθεστώτος παρουσίασε την ανάπλαση της κοινωνίας ώστε να αποβληθεί η αναρχική αντίληψη. Για την τύχη της Αριστεράς είπε πως θα δημιουργούνταν συνθήκες τέτοιες που θα έκαναν τον κομμουνισμό ακίνδυνο, όπως στις μεγάλες χώρες της δυτικής Ευρώπης.

Το τέυχος αυτό είναι αφιερωμένο σε όλους εκείνους που αγωνίστηκαν για τη δημοκρατία