Oδηγός Nηπιαγωγού Eκπαιδευτικοί σχεδιασµοί ∆ηµιουργικά περιβάλλοντα µάθησης
ΣYΓΓPAΦEIΣ
ΚΡΙΤΕΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝH ΤΟΥ ΠAI∆AΓΩΓIKOY INΣTITOYTOY KATA TH ΣYΓΓPAΦH ΥΠΕΥΘΥΝH ΥΠΟΕΡΓΟΥ
ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Xαρά ∆αφέρµου, Eρευνήτρια K.E.E. Πηνελόπη Kουλούρη, Eκπαιδευτικός Eλευθερία Mπασαγιάννη, Eκπαιδευτικός Σπύρος Πανταζής, Aναπληρωτής Kαθηγητής του Πανεπιστηµίου Iωαννίνων Έφη Σερλέτη, Σχολική Σύµβουλος Xρύσα Nτινίδου, Eκπαιδευτικός Λίσε-Λόττε Ίβερσεν, Εικονογράφος-Σκιτσογράφος Bασιλική Aναστασοπούλου, Φιλόλογος Nικολέττα Γκλιάου-Xριστοδούλου Mόνιµη Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου Mαρία Πικροδηµήτρη Πάρεδρος E.Θ. του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Aλέκος Φασιανός, Εικαστικός Καλλιτέχνης
ACCESS Γραφικές Tέχνες A.E.
Γ΄ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναµόρφωση των προγραµµάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων» ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Μιχάλης Αγ. Παπαδόπουλος Οµότιµος Καθηγητής του Α.Π.Θ Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Πράξη µε τίτλο:
«Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού µε βάση το ∆ΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το ∆ηµοτικό και το Nηπιαγωγείο» Επιστηµονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Τύπας Mόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αναπληρωτής Επιστηµονικός Υπεύθυνος Έργου Γεώργιος Οικονόµου Mόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Έργο συγχρηµατοδοτούµενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και 25% από εθνικούς πόρους.
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
Xαρά ∆αφέρµου
Πηνελόπη Kουλούρη
Eλευθερία Mπασαγιάννη
ANA∆OXOΣ ΣYΓΓPAΦHΣ: EΛΛHNIKA ΓPAMMATA
Oδηγός Nηπιαγωγού Eκπαιδευτικοί σχεδιασµοί ∆ηµιουργικά περιβάλλοντα µάθησης
OPΓANIΣMOΣ EK∆OΣEΩΣ ∆I∆AKTIKΩN BIBΛIΩN AΘHNA
¶›Ó·Î·˜ ¶ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ ™ÂÏ›‰Â˜ ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ............................................................................................................ 7
ª∂ƒ√™ 1o : ∆√ ¶§∞π™π√ °π∞ ∆∏¡ ∞¡∞¶∆À•∏ ∆√À ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆√™ ...................... 17 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 1: ™‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ...................... 19 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 2: √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ............................................................. 31 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 3: ∏ ηٷÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜........................................................ 41 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 4: ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ................................................................ 49 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 5: ∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ .............................................................................57 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 6: ∂ÚÁ·Û›· Î·È ·È¯Ó›‰È Û ÔÌ¿‰Â˜: ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· οı ·ÙÔÌÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ....................75 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 7: £ÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜: ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ì¿ıËÛ˘ ¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË .......................87
ª∂ƒ√™ 2o: ∏ ∞¡∞¶∆À•∏ ∆√À ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆√™ .............................................95 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 8: ¶ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô: ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ...........................97 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 9: ∆· Ì·ıËÌ·ÙÈο ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ...........................................155 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 10: ªÂϤÙË ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜: ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ì·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ...................215 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 11: ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›· - ¤ÎÊÚ·ÛË ...................................................................289 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 12: √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜...........................................................349
ª∂ƒ√™ 3o: ∂¶∂∫∆∂π¡√¡∆∞™ ∆√ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞ .................................................361 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 13: √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ............................................................363 ∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 14: ∆Ô ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ ˆÚ¿ÚÈÔ: ·˘ÍË̤Ó˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ...........................................................................373
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ..............................................................................381 ¶∞ƒ∞ƒ∆∏ª∞: π‰¤Â˜ Î·È Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ηٷÛ΢‹ ·È¯ÓȉÈÒÓ Î·È ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ .....397
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË, ÛÎÔfi˜ Î·È ÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹
EÈÛ·ÁˆÁ‹ ∞ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË, ÛÎÔfi˜ Î·È ÛÙfi¯ÔÈ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘
∏ ∞¡∆π§∏æ∏ °π∞ ∆∏ ª∞£∏™∏ ∆Ô ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ (¢∂¶¶™) ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂÓ·ÚÌÔÓÈ˙fiÌÂÓÔ Ì ٷ ¢∂¶¶™ ÙˆÓ ÂfiÌÂÓˆÓ ‚·ıÌ›‰ˆÓ, ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ÙË ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ˆ˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ™‡Ìʈӷ Ì ÙË ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ë ÁÓÒÛË ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÔÏfiÙËÙ· Î·È fi¯È ÙÂÌ·¯ÈṲ̂ÓË Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. §fiÁÔ˘ ¯¿ÚË, ηٿ ÙË ÌÂϤÙË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ fiˆ˜ «ÙÔ ÓÂÚfi», ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÚÔÛˆÈο ‚ÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. ·fi ›ÛÎÂ„Ë ÛÙË Ï›ÌÓË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ‹ ·fi ÙÔ fiÛÔ ÓÂÚfi ›ÓÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘), ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙÔ‡Ó ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiˆ˜ Ë ÌÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ (ÌÂÏÂÙԇ̠ÙË Ï›ÌÓË, ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ‹ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜), ÔÈ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ (ÂÍ·¤ÚˆÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È ˘ÁÚÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ˘‰Ú·ÙÌÒÓ), Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο (ÂÎÙ›ÌËÛË ÔÛÔÙ‹ÙˆÓ ÓÂÚÔ‡) Î.Ï. ∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ ÌÔÚ› Ó· ÂÈÙ¢¯ı› Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ Î·È ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ: ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜, ¿ÓÙÏËÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ, ·Ê‹ÁËÛË ÂÌÂÈÚÈÒÓ, ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË, ·Ó¿ÁÓˆÛË ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎÒÓ Î·È ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ÙÚfiÔ Ì ÙÔ ı¤Ì·, ·Ú·ÁˆÁ‹ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÂÈηÛÙÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ¿ÏϘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ Î.Ï. ∆Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi fï˜ Â›Ó·È fiÙÈ Ë ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ ÌÈ· ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ù· ·È‰È¿ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ‰˘Ó·ÌÈο ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ™ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› Ô/Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜1 Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÙȘ ·ÍÈÔÔÈ› ıÂÙÈο ˆ˜ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¤‚ÂÙ·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Ù·˘ÙfiÙËÙ· οı ·È‰ÈÔ‡, ÙÔ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÙÔ ÏfiÁÔ Î·È Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Î·È ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ
1. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔʇÁÔ˘Ì ÙËÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ‰‡Ô Á¤ÓË (Ô/Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜), Ô˘ οÓÂÈ ÎÔ˘Ú·ÛÙÈ΋ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË, Î·È ÂÂȉ‹ –ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÓËÈ·ÁˆÁ›·– ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Á˘Ó·›Î˜, ÚÔÙÈÌ‹Û·Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ ÛÙÔ ıËÏ˘Îfi Á¤ÓÔ˜ (Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜).
9
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Û˘Ó¯Ҙ Ó· ÂÍÂÚÂ˘Ó¿ Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ. ºÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ Ù· ·Ú·¿Óˆ, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÚfiÏÔ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· οı ·È‰ÈÔ‡, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË –ۈ̷ÙÈ΋, Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋, ÓÔËÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋– ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘. ™˘ÓÔÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Piaget ∆Ô ‚·ÛÈÎfi ı¤Ì· Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙËÎÂ Ô Piaget ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ∆Ô ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈÎÔ‰ÔÌÔ‡Ó ÙË ÁÓÒÛË, ÁÈ·Ù› ıÂÒÚËÛ fiÙÈ, ÁÈ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ì ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË ÏÔÁÈ΋ ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·È ÙË ‚¿ÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ, Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·È‰› (Bliss, 2003). °È· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ „˘¯ÔÏÔÁ›·˜ ÙÔ ·È‰› Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ÂÓ‹ÏÈÎÔ ¤Ó·˜ ÛÎÂÙfiÌÂÓÔ˜ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ‹˜ (Ferreiro, 1998). √ Piaget ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ fiÙÈ Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Â›Ó·È ÌÈ· ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÔÈÎÔ‰ÔÌÔ‡Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘˜ ̤۷ ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· (µ·ÚÓ¿‚·™ÎÔ‡Ú·, 1991Ø Ferreiro, 1998). ªÂ ÙȘ ¤Ú¢Ӥ˜ ÙÔ˘ ‰È·›ÛÙˆÛ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÈÔÙÈΤ˜ ‰ÔÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ. ¢ÂÓ Â›Ó·È ·ÏÒ˜ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ͤÚÔ˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚ·, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. À¿Ú¯ÂÈ fï˜ ÌÈ· ÏÔÁÈ΋ Ô˘ ‰È¤ÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÎ ÚÒÙ˘ fi„ˆ˜ ·Ú¿ÍÂÓË ÛΤ„Ë, Î·È ·˘Ù‹ ÙË ÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ Ô Piaget. ÕÊËÛ ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÏÔ‡ÛÈÔ Û ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (µ·ÚÓ¿‚· – ™ÎÔ‡Ú·, 1991, Bliss, 2003) . ∆· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ÙÔ˘ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ.
™‡Ìʈӷ Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë, Ë ÔÔ›· ÚÔˆıÂ›Ù·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô «√‰ËÁfi˜ ¡ËÈ·ÁˆÁÔ‡: ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ۯ‰ȷÛÌÔ› – ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Ì¿ıËÛ˘», Ë Ì¿ıËÛË ıˆÚÂ›Ù·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ Ì›· ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Î·Ù¿ ÙË Û˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È Û ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ¢ÓÔÂ›Ù·È Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ ÙfiÛÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È Ù· ·È‰È¿, fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, Ì ٷ ˘ÏÈο Î·È Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ. ™˘ÓÔÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Vygotsky √ Vygotsky ‰È·Ù‡ˆÛ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰È‰¿ÍÔ˘Ì Û ¤Ó· ·È‰› ÌfiÓÔ ·˘Ùfi Ô˘ Â›Ó·È ÈηÓfi Ó· Ì¿ıÂÈ Î·È ÂÈÛ‹Á·Á ÙË ıˆڛ· Ù˘ «˙ÒÓ˘ Ù˘ ÂÁÁ‡ÙÂÚ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘» (µ˘ÁÎfiÙÛÎÈ, 1998). «∏ ˙ÒÓË Ù˘ ÂÁÁ‡ÙÂÚ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, fiˆ˜ ·˘Ùfi ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙË Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Î·È ÛÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÂÓ ‰˘Ó¿ÌÂÈ ·Ó¿Ù˘Í˘, fiˆ˜ ·˘Ùfi ηıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ Î·ıÔ‰‹ÁËÛË ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ‹ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÈÔ ÈηÓÔ‡˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜» (Vygotsky, 1997, Û. 147). ∂Ô̤ӈ˜ Ë ˙ÒÓË Ù˘ ÂÁÁ‡ÙÂÚ˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ ÙˆÓ ÚÔÛÈÙÒÓ ÁÈ· ÙÔ ·È‰› ÌÂÙ·‚¿ÛÂˆÓ Î·È ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ (µ˘ÁÎfiÙÛÎÈ, 1998). ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Vygotsky, Ë Ì¿ıËÛË Î·È Ë ÂͤÏÈÍË ÛÙÔ ·È‰› ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó. ∆Ô ·È‰› ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ì¤Ûˆ Ù˘ Âη›‰Â˘Û‹˜ ÙÔ˘, ¿Ú· Ë ÂÈÙ˘¯Ò˜ ۯ‰ȷṲ̂ÓË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˘fi„Ë ÙÔ Â›Â‰Ô ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ÙÔ ‚ÔËı¿ Ó· ÌÂÙ·‚› ÛÙË ˙ÒÓË Ù˘ ÂfiÌÂÓ˘ ÂͤÏÈ͢. ∏ Ì¿ıËÛË ÌfiÓÔ ÙfiÙ ¤¯ÂÈ ·Í›·, fiÙ·Ó ÍÂÂÚÓ¿ ÙÔ ˘¿Ú¯ÔÓ Â›Â‰Ô ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ (Bliss, 2003Ø ™·ÎÔÓ›‰Ë˜, 2003). ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ÛËÌ·ÓÙÈο Û ·˘Ù‹ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÌÂÙ¿‚·Û˘ (Vygotsky, 1997).
10
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ √ ™∫√¶√™ ∆√À µπµ§π√À ™ÎÔfi˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Â›Ó·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜ ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·ÓÔȯÙfi Î·È Â˘¤ÏÈÎÙÔ, Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È Â˘ÓÔ› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÂÊfi‰È· ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ı· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ÁÓˆÛÙÈ΋, ÎÔÈÓˆÓÈ΋, Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ Î·È Ê˘ÛÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™˘ÓÔÙÈ΋ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Bernstein ŒÓ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Bernstein Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ‡·ÚÍË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ, Ù·ÍÈο ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÁψÛÛÈÎÒÓ Îˆ‰›ÎˆÓ Î·È ÛÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ›‰ÔÛË. ™Â ·˘ÙfiÓ ÔÊ›ÏÂÙ·È Ë ˘fiıÂÛË fiÙÈ Û ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰ÔÌÈο ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÁψÛÛÈÎÔ› ÎÒ‰ÈΘ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Î·È Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. √ «ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂ÓÔ˜» ÁψÛÛÈÎfi˜ ÎÒ‰Èη˜ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙË «ÌÂÛ·›· Ù¿ÍË» Î·È Ô «ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜» ÁψÛÛÈÎfi˜ ÎÒ‰Èη˜ ÛÙËÓ «ÂÚÁ·ÙÈ΋ Ù¿ÍË». ™ÙÔÓ Bernstein ÔÊ›ÏÂÙ·È Â›Û˘ Ë ˘fiıÂÛË fiÙÈ Ë Â›ÛËÌË Âη›‰Â˘ÛË ˘ÈÔıÂÙ› ÙÔÓ ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂ÓÔ ÁψÛÛÈÎfi ÎÒ‰Èη Î·È fiÙÈ Ë ‰È·ÈÛو̤ÓË Û¯ÂÙÈ΋ ·ÔÙ˘¯›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ·˘Ùfi ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1989). ŒÓ· ÂÍ›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙÔ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ª›ÏËÛ ÁÈ· ÙÔ «‰È‰·ÎÙÈÎfi ÏfiÁÔ», Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ Î·È Ì ÔÈÔ Ú˘ıÌfi ı· ÙÔ Ì¿ıÔ˘Ó, ηıÒ˜ Î·È Ì ÙÔ Ò˜ ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı› ·˘Ùfi Ô˘ ı· Ì¿ıÔ˘Ó, Î·È ÁÈ· ÙÔ «Ú˘ıÌÈÛÙÈÎfi ÏfiÁÔ», Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ÈÂÚ·Ú¯ÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ì ÙÔ Ò˜ ·˘Ù¤˜ ·ÔÙ˘ÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ì·ıËÙ¤˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ̤ۈ Ù˘ ÔÌÈÏ›·˜, Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Ù˘ ÛÙ¿Û˘. ∂ÈÛ‹Á·Á ÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ «Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘» Î·È Ù˘ «ÂÚȯ¿Ú·Í˘», ÙȘ Ôԛ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· Û¯ÔÏÈο ÁÓˆÛÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÛÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Î·È ÛÙËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È Ì·ıËÙÒÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó Û ¤Ó· Û¯ÔÏÂ›Ô Ë ÈÛÙÔÚ›· ‰È‰¿ÛÎÂÙ·È ¯ˆÚÈÛÙ¿ ·fi ÙË ÁˆÁÚ·Ê›·, Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ¤Ó· ÂÓÙÂÏÒ˜ ͯˆÚÈÛÙfi Ì¿ıËÌ·, ÙfiÙÂ Ë ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ë ÁˆÁÚ·Ê›· Â›Ó·È ÈÛ¯˘Ú¿ Ù·ÍÈÓÔÌË̤Ó˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ·Ó Ë ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ë ÁˆÁÚ·Ê›· ¤¯Ô˘Ó Û˘Á¯ˆÓ¢Ù› Û ¤Ó· Ì¿ıËÌ·, ÙfiÙ ÙÔ fiÚÈÔ ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÂÍ·ÛıÂÓ‹ÛÂÈ Î·È Ë Ù·ÍÈÓfiÌËÛË Â›Ó·È ·ÛıÂÓ‹˜ (Bernstein, 1998). «ŸÔ˘ Ë ÂÚȯ¿Ú·ÍË Â›Ó·È ÈÛ¯˘Ú‹, ÙfiÙÂ Ô ‰È‰¿ÛÎˆÓ ÂÈϤÁÂÈ ÔÈÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ı· Â›Ó·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÎÙËı›, Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ (·ÏÏËÏÔ˘¯›·) Î·È Ì ÔÈÔ Ú˘ıÌfi (‚ËÌ·ÙÈÛÌfi) ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÎÙËı› ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ηıÒ˜ Î·È Ì ÔÈ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ı· ·ÍÈÔÏÔÁËı›. ŸÔ˘ Ë ÂÚȯ¿Ú·ÍË Â›Ó·È ·ÛıÂÓ‹˜, Ô ·Ô‰¤ÎÙ˘ (Ì·ıËÙ‹˜) ¤¯ÂÈ ÏfiÁÔ ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘, ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔ˘¯›·, ÛÙÔ ‚ËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÛÙ· ÎÚÈÙ‹ÚÈ·» (Bernstein, 1998). ∏ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ‰ËÏÒÓÂÈ «ÙÈ ı· ·ÔÎÙËı›» Î·È Ë ÂÚȯ¿Ú·ÍË «Ò˜ ı· ·ÔÎÙËı›» (Bernstein, 1998). √È ıˆÚËÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ‰È·Ù‡ˆÛÂ Ô Bernstein Ï‹ÊıËÎ·Ó ˘fi„Ë ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
√π ™∆√Ã√π ∫·ıÒ˜ ÊÈÏÔ‰ÔÍ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ Ô‰ËÁfi ÁÈ· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ: ·) ª›· ‚¿ÛË ıˆÚËÙÈ΋˜ Î·È ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢: √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Û ·˘Ùfi ‚·ÛÈΤ˜ ıˆÚËÙÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ‰È¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË
11
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÈηÓÔًوÓ, ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ˘ ÚfiÏÔ˘ ÙÔ˘˜, ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÙˆÓ ÂÓ·ÚÌÔÓÈ˙fiÌÂÓˆÓ Ì ÙËÓ ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÌÂÓË ıˆڛ· Ì¿ıËÛ˘ Ú·ÎÙÈÎÒÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ·È‰ÈÒÓ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο, ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È Ì·ıËÛȷο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Î·È ·È‰ÈÒÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ηıÒ˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. ‚) ª›· ‚¿ÛË ¿ÌÂÛˆÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ: ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ηχÙÂÙ·È ·fi ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÂÏ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ‚ÚÔ˘Ó Û ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘ ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ Ì›· ÙÚ¿Â˙· ȉÂÒÓ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ì ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. øÛÙfiÛÔ ÎÚ›ıËΠÛÎfiÈÌÔ Ó· ÂÚÈÏËÊıÔ‡Ó ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÈÏÂÁÌ¤ÓˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù˘¯ı› Û ÂÏÏËÓÈο ÓËÈ·ÁˆÁ›·, ÁÈ·Ù› ‰›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ·ÔηχÙÔÓÙ·˜ Ò˜ ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·fi Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÈ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· Ì ÙÔ ¿ÏÏÔ, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÙÔÓ›˙Ô˘Ó ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ›‰ÈÔ ‹ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ı¤Ì·Ù·, Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙfiÓÔÌË Ì¿ıËÛË, ÙÈ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ò˜ Ó· ÙÔ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÒÛÙ ӷ ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ê¿ÎÂÏÔ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ˘ Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘ ÂͤÏÈ͢ Î·È Ù¤ÏÔ˜ ÔȘ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘fi„Ë ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ¤ÚÁÔ˘. ∆Ô ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ∂Ï¢ıÂÚ›·˜ ª·Û·ÁÈ¿ÓÓË, ¤Ó· ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Î·È ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ·Ú¯Â›Ô Ô˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛÂ Ë Ã·Ú¿ ¢·Ê¤ÚÌÔ˘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ÛÙ· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜2, ÂÓÒ ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·ÎfiÌË ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Î·È ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ¶ËÓÂÏfi˘ ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËΠÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ Ù˘ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ ¶.π. ÛÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ∂˘¤ÏÈÎÙ˘ ∑ÒÓ˘3.
2. ∆· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ 1Ô˘ ∂¶∂∞∂∫ (2Ô ∫¶™ – Û¯ÔÏ. ¤ÙË 1997-2000) Ì ÊÔÚ¤· ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ˘Â‡ı˘ÓË ÙËÓ Î·ıËÁ‹ÙÚÈ· ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·. ∆Ô ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·ÔÛÎÔÔ‡Û ÛÙËÓ ÚfiÏË„Ë Î·È ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜ Î·È ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™ÙËÓ Ï‹ÚË ÙÔ˘ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó Û’ ·˘Ùfi 22 ÓËÈ·ÁˆÁ›·, 47 ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· Î·È 56 Á˘ÌÓ¿ÛÈ·. ∆· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ·Ú¯Â›Ô˘ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁÒÓ: °ÈÒÙ·˜ ∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘, ÃÚ‡Û·˜ ∫Ú˘ÔÓÂÚ›‰Ô˘, πˆ¿ÓÓ·˜ æˆÌ·Ù¿ÎË, ª·Ú›·˜ ¶··ıÂÔ‰ÒÚÔ˘, ª·Ú›·˜ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓ›‰Ô˘ Î·È ¶·Ó·ÁÈÒÙ·˜ ™·‚‚·Ó‹. 3. ∆Ô ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ∂˘¤ÏÈÎÙ˘ ∑ÒÓ˘ ·Ó·Ù‡¯ıËΠ̠ÊÔÚ¤· ˘ÏÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ˘Â‡ı˘ÓÔ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ ∏Ï›· ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·. ÕÚ¯ÈÛ ӷ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈο ÙÔ 2001 Î·È Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· Û ÔÏÏ¿ ÓËÈ·ÁˆÁ›·, ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· Î·È Á˘ÌÓ¿ÛÈ· ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ¯ÒÚ·˜. ∞ÔÛÎÔ› «…ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ïȷ΋˜ ‰Ú¿Û˘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ ̤۷ ·fi ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›Â˜ ÔÏÈÛÙÈ΋˜ Î·È ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÙËÓ ˘ÏÔÔ›ËÛË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Û ·ÙÔÌÈÎfi ‹ ÔÌ·‰ÈÎfi ›‰Ի (‚Ï. ∂˘¤ÏÈÎÙË ˙ÒÓË, www.pi-schools.gr). ∆Ô ÂÈÎÔÓÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙȘ ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡˜: µ·Ú‚¿Ú· ∞˘ÁÂÏ‹, ÃÚÈÛÙ›Ó· °¿ÎË, ÃÚ˘ÛԇϷ ∫ÔÏÔ‚Ô‡, ∞ÓÙÈÁfiÓË ¶ÚÈ¿‚·ÏË, µ·ÛÈÏÈ΋ ™·ÓÔ‡‰Ë, ∞˘Á‹ ∆ÂÚ˙ÔÔ‡ÏÔ˘, ∂ϤÓË ∆˙›Ì·.
12
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ¶ÚfiÛıÂÙ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÚÔÛ¤ÊÂÚ·Ó Â›Û˘ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Û˘ÓÂÚÁ¿Ùȉ˜ ÓËÈ·ÁˆÁÔ› Ô˘ Ì·˜ ÂÌÈÛÙ‡ÙËÎ·Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜4. ™Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÂÎÙfi˜ ·fi ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÂÈÏÂÁ̤Ó˜ ·Ú·ÁˆÁ¤˜ ·È‰ÈÒÓ, ˘¿Ú¯ÂÈ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ۯ‰ȷṲ̂ÓÔ ·fi ÙË §›ÛÂ-§fiÙÙ ÿ‚ÂÚÛÂÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÔÛÎÔ› Ó· ‰ÒÛÂÈ È‰¤Â˜ ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ‹/Î·È ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ ÂÎÙÈÌÔ‡Ó fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜. °È· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Û ۯÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· Î·È Û ÙÚ¤¯Ô˘Û˜ ηٿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ Û˘ÁÁÚ·Ê‹˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜5.
∏ ¢√ª∏ ∆√À µπµ§π√À ∫∞𠶃√∆∂π¡√ª∂¡√™ ∆ƒ√¶√™ ∞•π√¶√π∏™∏™ ∆√À ™∆∏¡ ∆∞•∏ ∆Ô ‚È‚Ï›Ô ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È Û ÙÚ›· ̤ÚË. ∆Ô ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ™Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÌÈÎÚ‹˜ ¤ÎÙ·Û˘ Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Û ·˘Ùfi ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÁÂÓÈο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ¿ÍÔÓ˜ Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È ÛÎÈ·ÁÚ·ÊÔ‡Ó ÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ‚ÚÔ˘Ó ¤Ó· ıˆÚËÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·Ù¿ ÁÓˆÛÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ¤Ó·Ó ·ÚÈıÌfi ۯ‰ȷÛÌ¤ÓˆÓ Î·È ÂÊ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Î·ıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜. ∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ ·˘Ùfi ̤ÚÔ˜, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÂȉ‹ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂÎÙÂÓ¤˜ Î·È ÙÔ Î¿ı ÎÂÊ¿Ï·Èfi ÙÔ˘ ·ÚÈıÌ› ÔÏϤ˜ ÛÂÏ›‰Â˜6. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÁÈ· ÎÂÊ¿Ï·È·-ÂÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ¢∂¶¶™ 2003. ∆Ô ÙÚ›ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, Ô˘ Â›Ó·È Î·È ÙÔ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Û ¤ÎÙ·ÛË, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ÂÔÚÙ·ÛÙÈÎÒÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ Î·È Â¤ÎÙ·Û˘ ÙˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ (ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ). £ÂˆÚԇ̠fiÙÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ı· ¤¯ÂÈ ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ηıÒ˜ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘˜, ηٷʇÁÔ˘Ó Û ·˘Ùfi ÁÈ· Ó· 4. ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ʈÙÔÁڷʛ˜ ‹/Î·È ÂÚÁ·Û›Â˜ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜ ÚÔÛ¤ÊÂÚ·Ó ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ÔÈ ÓËÈ·ÁˆÁÔ› ∂Ú·ÛÌ›· ∑ÒÙÔ˘ (¡ÔÌfi˜ ∞ÈÙˆÏԷηÚÓ·Ó›·˜), ƒ·¯‹Ï ª·ÚÙ›‰Ô˘ (¡ÔÌfi˜ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢), ÃÚ‡Û· ¢·ÛοÏÔ˘ Î·È ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· §È¿ÎÔ˘ (¡ÔÌfi˜ ∞ÙÙÈ΋˜), ∞ÊÚÔ‰›ÙË √ÈÎÔÓfiÌÔ˘ (¡ÔÌfi˜ ª·ÁÓËÛ›·˜), °ÈÒÙ· ∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘ Î·È ÃÚ‡Û· ∫Ú˘ÔÓÂÚ›‰Ô˘ (¡ÔÌfi˜ Œ‚ÚÔ˘), ÕÓÓ· ∫·Ú‡‰Ë-¶˘ÚÔ˘Ó¿ÎË, ª·Ú›· ÃÔ‡ÎÏË, ∂ÈÚ‹ÓË ∫˘ÚÏ‹ Î·È µ·˚· ∑˘ÁÔ‡Ú· (¡ÔÌfi˜ µÔȈٛ·˜). 5. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ù· ‚È‚Ï›· ¤¯Ô˘Ó ‰È¿ÚÎÂÈ· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ÂÓÒ ÔÈ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ fi¯È. ∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Î·È Ë ÁÔËÙ›· ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÓË̤ڈÛË Î·È Ì ÙËÓ Â˘ÎÔÏ›· ÚfiÛ‚·Û˘ ÙˆÓ ¯ÚËÛÙÒÓ Û ·˘Ù¤˜. ∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ Ì ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘¯Ó‹˜ ·Ó·ıÂÒÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘. 6. ∂Í·›ÚÂÛË ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ηıÒ˜ Ë ÂÓfiÙËÙ· Ô˘ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ηٷϷ̂¿ÓÂÈ ÙË ÌÈÎÚfiÙÂÚË ¤ÎÙ·ÛË Î·È ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ¢∂¶¶™ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô.
13
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜. ™Â fiÏ· Ù· ÎÂÊ¿Ï·È·, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ΛÌÂÓ· Û Ϸ›ÛÈ· Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ «·Ú·ı‡ÚˆÓ», Ù· ÔÔ›· ÂÚȤ¯Ô˘Ó ›Ù ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ıˆÚËÙÈÎÒÓ, Ù· ÔÔ›· ÂÂÍËÁÔ‡Ó ‹ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ Î˘Ú›ˆ˜ ΛÌÂÓÔ, ›Ù ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, ›Ù «ÁÓÒÛÂȘ ·Ó·ÊÔÚ¿˜», ‰ËÏ·‰‹ ‚·ÛÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ë ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓË Î¿ı ÊÔÚ¿ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ›Ù ȉ¤Â˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, fiˆ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ ÚÔ˜ Ù· ·È‰È¿, ‚·ÛÈÎfi ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î.Ï. ∆· «·Ú¿ı˘Ú·» ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÊfiÓÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÔÌ·‰ÔÔÈËıÔ‡Ó. ŒÙÛÈ ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÏËı› ·fi ÙË Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· (›Ù ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·˘ÙÔ‡ÛÈ· ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ›Ù ÁÈ· ·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·Ùfi˜ ÙÔ˘˜) ¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· Ù˘ Ò¯Ú·˜, ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ·fi ÂÌ¿˜ ȉ¤Â˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ ÚÔ˙, Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ηٷÁÚ·ÊÒÓ ·˘ÙÒÓ Ô˘ ϤÓÂ Î·È Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ Á·Ï¿˙ÈÔ, ÂÓÒ ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ¤¯Ô˘Ó ÊfiÓÙÔ ·ÓÔȯÙfi ̈‚. Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ¯ˆÚ›˙ÂÙ·È Û ÙÚ›· ̤ÚË. K¿ı ÌÂÚÔ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙÔ Â¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜, ÂΛ fiÔ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘. ™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ fï˜, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È, ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈԯ˜, ÁÈ· ÙË ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÓˆÛÙÒÓ Î¿ı ̷ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·. ŒÙÛÈ ÔÈ ÛÂÏ›‰Â˜ ÁÈ· ÙË ÁÏÒÛÛ· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÎÂÚ·ÌÌ˘‰› ¯ÚÒÌ·, ÁÈ· Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο Ì ÌÏÂ, Ì ڿÛÈÓÔ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, Ì ÔÚÙÔηϛ ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-¤ÎÊÚ·ÛË Î·È Ì ÛÎÔ‡ÚÔ ÁÎÚÈ ÁÈ· ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·. T· ¯ÚÒÌ·Ù· ·˘Ù¿ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ¢ÚÂÙ‹ÚÈÔ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ‰Â˘Ù¤ÚÔ˘ ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚʈı› ·fi ÙË Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ¶·Ú¿ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Ù˘ ‡Ï˘ Û ÎÂÊ¿Ï·È·, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ı¤Ì·Ù· fiˆ˜ Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ô˘, ÂÂȉ‹ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ Î·È ıÂÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË, ı›ÁÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Û fiÏ· Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘. ∂›Û˘, ηıÒ˜ Ë ÁÓÒÛË ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÔÏfiÙËÙ· Î·È ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÙ·È Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Û ̛· ÁÓˆÛÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ‹ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì ¿ÏϘ ÂÚÈÔ¯¤˜ (.¯. Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÛÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ fï˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Â›Û˘ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ÂÈηÛÙÈο). ™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 10 Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË «ªÂϤÙË ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜» ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÏÔÎÏËڈ̤ӷ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜. ∂ÈϤͷÌ ӷ ·Ó·‰Â›ÍÔ˘Ì ٷ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÏÔÎÏËڈ̤ӷ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÂÂȉ‹ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
14
ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ øÛÙfiÛÔ ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ¿ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ̷ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹ (.¯. Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ –‚Ï. ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 9– ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÍÂÏȯı› Û ۯ¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÌÂÙ·‚ÔÏÒÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË, ·fi Ì›· ·Ó¿ÁÓˆÛË ‚È‚Ï›Ô˘ ‹ ¿ÏÏÔ˘ ÂÓÙ‡Ô˘ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ı¤Ì·). ∫·ıÒ˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùfi ¤¯ÂÈ ÙËÓ È‰È·ÈÙÂÚfiÙËÙ· Ó· ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÔÏϤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ì fiÏÔ ÙÔ Ê¿ÛÌ· ÙˆÓ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÈÛÙËÌÔÓÈο ‰›· ˘‹ÚÍ ÔχÙÈÌË ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ‹ ÙÔ˘. ∂˘¯·ÚÈÛÙԇ̠ȉȷ›ÙÂÚ· Ù· ̤ÏË ¢∂¶ ÙˆÓ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ∆ÌËÌ¿ÙˆÓ Ã·Ú¿Ï·ÌÔ ™·ÎÔÓ›‰Ë, ¢‹ÌËÙÚ· ∂˘·ÁÁ¤ÏÔ˘, ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·™ÎÔ‡Ú·, ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ƒ·‚¿ÓË, µ·Û›ÏË ∆ÛÂÏʤ, µ·ÛÈÏÈ΋ ª·ÚÌÔ‡ÛË, ∞ÓÙÈÁfiÓË ¶·ÚÔ‡ÛË Î·È ∞ı·Ó¿ÛÈÔ ∞˚‰›ÓË, ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎÔÛ˘Óı¤ÙË ªÈ¯¿ÏË °ÚËÁÔÚ›Ô˘ Î·È ÙË ¢Ú πˆ¿ÓÓ· µÂ·ÚË ÁÈ· ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË. ∫Ï›ÓÔÓÙ·˜, ı· ı¤Ï·Ì ӷ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì fiÙÈ Ë ÂχıÂÚË ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ·ÔÛ·ÛÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙËÓ ÍÂÓfiÁψÛÛË, ÌË ÌÂÙ·ÊÚ·Ṳ̂ÓË ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÂȯÂÈÚ‹ıËΠ·fi ÙȘ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Î·È ·˘Ù¤˜ ʤÚÔ˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘. √È Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ʤÚÔ˘Ó Â›Û˘ ·Î¤Ú·ÈË ÙËÓ Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙȘ ·fi„ÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È Î·ıÒ˜ Î·È ÁÈ· fiÔÈÔ Ï¿ıÔ˜ ‹ ·Ú¿ÏÂÈ„Ë ·Ú·ÙËÚËı› ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘. ∂Ï›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ì·˜ ·˘Ù‹ ı· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ¤Ó· ¯Ú‹ÛÈÌÔ ‚Ô‹ıËÌ· ÁÈ· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ∏ Û˘ÁÁÚ·ÊÈ΋ ÔÌ¿‰·
15
1 M¤ÚÔ˜ Ô
ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
ÎÂÊ¿Ï·È· 1-7
· ÂÙ¿ ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó: ✓ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂÓfi˜ ¢¤ÏÈÎÙÔ˘ Î·È ÊÈÏÈÎÔ‡ ÛÙ· ·È‰È¿ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜, ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó· ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÙË ¯·Ú¿ Î·È ÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘, ✓ ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ô˘ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ, ✓ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∆Ô ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ÙÔ ÚÒÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÊÔÈÙÔ‡Ó ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿ Î·È ÁÈ· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË, ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÛÙËÓ ÚfiÏË„Ë ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ. ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ıˆÚÂ›Ù·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Ë ÂÈÙ˘¯‹˜ Û‡Ó‰ÂÛË ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î·È Ì¿ıËÛ˘. ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¯ÒÚÔ, Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó, Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· Ù· ÂÈχÛÔ˘Ó, Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ¿ÏÏ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ‹ Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. °È· Ó· ÔÚÁ·Óˆı› ¤Ó· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË Î·È ÚÔˆı› ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ›̷ÛÙ Û ı¤ÛË Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘ÌÂ: ✓ Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ✓ ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ Î·È ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Î·È Ò˜ ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ˙Ô˘Ó , ✓ ÙÈ ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙË ı¤ÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË. ∂›Ó·È ÏÔÈfiÓ Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏÂ›Ù·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜, Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ı· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Î·È ı· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ÂͤÏÈÍË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √È ÁÔÓ›˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·‰ÂȯÙÔ‡Ó ÔχÙÈÌÔÈ ·ÚˆÁÔ› Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, ·ÊÔ‡ ·ÊÂÓfi˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ¯Ú‹ÛÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÓÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙfiÛÔ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ fiÛÔ Î·È ·Ó¿ÌÂÛ· Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÁÔÓ›˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ‡ÎÔÏË ˘fiıÂÛË Î·È fiÙÈ Ë ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÔÌ¿‰Â˜ ¤¯ÂÈ ÙȘ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ‰˘ÛÎÔϛ˜. ∫·ıÒ˜ fï˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ Ù· ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘ Â›Ó·È ÂΛӷ Ô˘ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÏÂÎfiÌÂÓÔ˘˜ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· (ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÁÔÓ›˜, ·È‰È¿), ıˆÚԇ̠fiÙÈ ·Í›˙ÂÈ ÙÔÓ ÎfiÔ Ó· ηٷ‚ÏËı› οı ÚÔÛ¿ıÂÈ· Î·È Â˘ÂÏÈÛÙԇ̠fiÙÈ ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ‚ÚÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ı· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË.
∆
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
1
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1 ™‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ∆Ô ÂÚÒÙËÌ· Ô˘ Ù›ıÂÙ·È fiÏÔ Î·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Â›Ó·È Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈ ıÂÙÈο ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂͤÏÈÍË fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÊÔÈÙÔ‡Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ÂÍÂÏȯÙÔ‡Ó Û ÈηÓÔ‡˜ ·˘ÚÈ·ÓÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ Ô˘ ı· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÂÈÙ˘¯›Â˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Û ÈηÓÔ‡˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ıÂÙÈο ÛÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· (Dodge & Colker, 1998); ∂Í·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È ·fi ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔًوÓ, ıˆÚÂ›Ù·È Ë ˘ÈÔı¤ÙËÛË ıÂÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË Ì¿ıËÛË (Katz, 1993). Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ ÁÓˆÛÙfi ·fi Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ (Dodge & Colker, 1998), Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ıÂÙÈΤ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙË Ì¿ıËÛË fiÙ·Ó ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÂÓÂÚÁ¿ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó Ì ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ŒÓ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi Î·È ÏÔ‡ÛÈÔ Û ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÂχıÂÚ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó (‚Ï. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÎÂÊ. 5). ™ËÌ·ÓÙÈ΋ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Â›Ó·È Ë ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡1. ™ËÌ·ÓÙÈ΋ ›Û˘ Â›Ó·È Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi2. 1. √ fiÚÔ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ (Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Î·È ˆ˜ «ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜») ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÙÔÓ ·ÁÁÏÈÎfi fiÚÔ “literacy” Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÚfiÛ‚·Û˘ ÛÙË ÁÚ·Ù‹ ÏËÚÔÊÔÚ›· Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ ̤۷ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙËÓ ÔÔ›· ˙ÂÈ (Baynham, 2001). ™ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹ Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ‰È¢ڇÓÂÙ·È ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÔÏ˘ÙÚÔÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÔÏ˘Ì¤ÛˆÓ. O ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Û ÁψÛÛÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜. H ¤ÓÓÔÈ¿ ÙÔ˘ ÂÂÎÙ›ÓÂÙ·È Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÔÌ›˜, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ fiˆ˜ «·ÚÈıÌËÙÈÛÌfi˜» (numeracy), «ÔÙÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» (visual literacy), «ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» (scientific literacy), «ÏËÚÔÊÔÚÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» (information literacy) Î.¿. (¶·Ô‡ÏÈ·-T˙ÂϤË, 2004) Î·È ‰ÂÓ ·ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ ÁÓÒÛÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¯Ú‹Û˘, fiˆ˜ ·˘Ù¿ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ ÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ (Barton, 2005). √ fiÚÔ˜ «·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ÙÔÓ ·ÁÁÏÈÎfi fiÚÔ “emergent literacy”, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û fiϘ ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ, ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÙfiÛÔ Ì ÙËÓ Îˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛË Î·È ÙËÓ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ Ù˘ ÏËÚÔÊÔÚ›·˜ fiÛÔ Î·È Ì ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙÔ˘ ·fi ·È‰È¿ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÚÔÙÔ‡ ‰ËÏ·‰‹ ·Ú¯›ÛÂÈ Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ (Teale & Sulzby, 1986Ø ¶·Ô‡ÏÈ·-T˙ÂϤË, 2001Ø KÔ˘ÙÛÔ˘Ú¿ÎË, 2001). 2. √ fiÚÔ˜ «Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Â‡ÚÔ˜ ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÔ‡Ó Â·ÚΛ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜.
19
1
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ Ì¿ıËÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ Â›Ï˘ÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ™ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÔ¯‹ Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁÈ΋˜ ¤ÎÚË͢ Î·È Ù˘ Ù·¯Â›·˜ ÌÂÙ¿‰ÔÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ Â›Ó·È ·Úfi‚ÏÂÙ˜. ¡¤· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ·Í›Â˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Ó· ‰È¤Ô˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ˙ˆ‹. ¡¤ÔÈ ÊÔÚ›˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ¡¤· ·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÚÁ·Ûȷο Û¯‹Ì·Ù· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È. ¶fiÛÔ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Û‹ÌÂÚ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡; ¶Ò˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Ë Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Û fiϘ ÙȘ ‚·ıÌ›‰Â˜, ÛÙ· Ó¤· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ‰È·ÚÎÒ˜ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó; √ ηٷÎÂÚÌ·ÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Û ̷ı‹Ì·Ù·, Ë Â·Ó¿ÏË„Ë Î·È Ë ÂÍ¿ÛÎËÛË ˆ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÌÂÙ¿‰ÔÛ‹˜ Ù˘ Â›Ó·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ ·Úˆ¯Ë̤Ó˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÔÏ›ÙË ÙÔ‡ ·‡ÚÈÔ. ™ÙÔÓ ·ÓÙ›Ô‰· Ù˘ ÌÂÙˆÈ΋˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë Ì¿ıËÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Û οı ·È‰› Ó· ·Ó·˙ËÙ¿, Ó· ηٷÓÔ› Î·È Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ «¯Ú‹ÛÈÌË ÁÓÒÛË», ηıÒ˜ ÂÌϤÎÂÙ·È Û ÎÔÈÓˆÓÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ Î·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó¿ÁΘ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ù· ·È‰È¿ Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ Î·È Â˘·ÈÛıËÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ˆ˜ ̤ÏË ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û˘ÓfiÏÔ˘.
Nagel, 1996
Ÿˆ˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÙ·È Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÂÊ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ Û ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ηÈÓÔÙfiÌˆÓ ·È‰·ÁˆÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·ÔÎÙÔ‡Ó Î›ÓËÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ·Ú·¿Óˆ ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙȘ ˘fiÏÔȘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·›˙ÔÓÙ·˜.
1.1 ¶∞π¢∞°ø°π∫∂™ ∫∞π ¢π¢∞∫∆π∫∂™ ¶ƒ√™∂°°π™∂π™ ∫∞∆∞§§∏§∂™ °π∞ ªπ∫ƒ∞ ¶∞π¢π∞ ™Â ÂÎÙÂÓ¤˜ ÙÔ˘˜ ¿ÚıÚÔ ÔÈ Plaisance Î·È Rayna (1997) ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ Û fiÏÔ ÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ò˜ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó, ÛÙÔ ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ Î·Ï‡ÙÂÚ˜ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈ͢, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ·Ú¿ÏÏËÏ˘ ÔÏfiÏ¢Ú˘ ÚÔÛˆÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, Î·È ‰›ÓÂÙ·È fiÏÔ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÛËÌ·Û›·: ✒ ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ Âη›‰Â˘ÛË Î·È ÛÙËÓ ÂÈÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, ✒ ÛÙË Û‡Ó‰ÂÛË ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î·È Ì¿ıËÛ˘, ✒ ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Î·È Ù˘ ÂÎÌ¿ıËÛ˘ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ✒ ÛÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ✒ ÛÙËÓ ·ÚÌÔÓÈ΋ ÂÓۈ̿وÛË ·È‰ÈÒÓ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È ÁψÛÛÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, ✒ ÛÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË ·È‰ÈÒÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ✒ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ø˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ÌÂÏÂÙÒÓ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ηٿ ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1990, ÔÏϤ˜ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó Î·È
20
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
1
·Ó·ÓÂÒÓÔ˘Ó Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ‚ÂÏÙ›ˆÛ˘ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘ Âη›‰Â˘Û˘. °È· Ó· ¤¯Ô˘Ì Èı·ÓfiÙËÙ˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ Û ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ì ηٷÓÔ‹ÛÂÈ Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· Ó· ÙÔ˘˜ ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ì ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó, fiˆ˜ ›Û˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ì ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙÈ ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙË ı¤ÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË (Dodge & Colker, 1998). ¶Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
∫·ıÒ˜ ‚Ï¤Ô˘Ó, ·ÁÁ›˙Ô˘Ó, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó, Á‡ÔÓÙ·È Î·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ∫·ıÒ˜ ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ÌÈ· ¢Ú›· ÔÈÎÈÏ›· ˘ÏÈÎÒÓ. ∫·ıÒ˜ ÌÈÏÔ‡Ó, ·ÎÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó, ÚˆÙÔ‡Ó Î·È ··ÓÙÔ‡Ó. ∫·ıÒ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ·ÎfiÌË Î·È ·Ó οÓÔ˘Ó Ï¿ıË. ∫·ıÒ˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙȘ χÛÂȘ Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó Î·È ·ÍÈÔÏÔÁÔ‡Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ Ú¿ÍÂÒÓ ÙÔ˘˜. ∫·ıÒ˜ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó Ú¿ÁÌ·Ù· fiÌÔÈ· Î·È ·ÓfiÌÔÈ· Î·È ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Î·È ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û‹ ÙÔ˘˜. ∫·ıÒ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜, Î·È ÂÓÂÚÁÔ‡Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡. ∫·ıÒ˜ ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È Î·È ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ Ú¿ÍÂȘ, ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ¿ÏψÓ. ∫·ıÒ˜ ÚÔÛÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜.
∆· ·È‰È¿ ÚÔ‚·›ÓÔ˘Ó Û fiϘ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ÂÓ¤ÚÁÂȘ fiÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·˘ıfiÚÌËÙÔ, ¢¯¿ÚÈÛÙÔ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi. ŸÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó, Ù· ·È‰È¿ ‰Â ¯¿ÓÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ Ô‡Ù ·ÏÒ˜ ÁÂÌ›˙Ô˘Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘˜. ∆Ô ·È¯Ó›‰È Â›Ó·È ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔ Ì¤ÛÔ ‰È¿ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ·. ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÍÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¯ÒÚÔ, Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó, Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· Ù· χÛÔ˘Ó, Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ· Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ó· οÓÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ó· ÚÔ‚Ô‡Ó Û ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ‰ÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ȉÂÒÓ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ Î·È Ú˘ıÌfi. ™ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ӷϿ‚Ô˘Ó Ú¿ÁÌ·Ù· ÙfiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ fiÛ˜ ÂΛӷ ı¤ÏÔ˘Ó, ̤¯ÚȘ fiÙÔ˘ ÓÈÒÛÔ˘Ó fiÙÈ Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌ· Ó· ÚÔ‚Ô‡Ó Û Ӥ˜ ‰Ú¿ÛÂȘ. ∆· ·È‰È¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Î·È Ó· Ì›ÓÔ˘Ó ÈηÓÔÔÈË̤ӷ Ì ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜. ÃÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ì ڿÁÌ·Ù· Ô˘ Ù· ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ¿ÌÂÛ·, ηıÒ˜ ›Û˘ Î·È ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Î·È Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. ∫·ıÒ˜ Ù· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¯ÒÚÔ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÔÚÚÔÊÒÓÙ·È ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó fiϘ ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ·Ô‰ÔÙÈ΋ Ì¿ıËÛË.
Hart et al.,1997Ø NNCC (National Network of Child Care), 1994
™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÂÈϤͷÌ ӷ ·Ó·ÊÂÚıԇ̠ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚ· ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ηÙ¢ı˘ÓÙ‹ÚȘ ·Ú¯¤˜ Î·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚·ÙÔ‡˜, Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÂËÚ¤·Û·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û ·ÁÎfiÛÌÈÔ Â›Â‰Ô ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô: ● ™ÙȘ Hӈ̤Ó˜ ¶ÔÏÈÙ›˜ Ù˘ ∞ÌÂÚÈ΋˜ ÛÙ· ̤۷ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1980 ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÚÔÊ‹ ˘¤Ú ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Ô˘ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Î·È Ò˜ ı· ‰È‰·¯Ù› ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û ÌÂϤÙË Î·È ÁÓÒÛË ÙˆÓ ·Ú·Î¿Ùˆ:
21
1
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·) Ò˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ‚) ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÔÈ ·Ó¿ÁΘ οı ·È‰ÈÔ‡, Á) ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÙÔ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿. √È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË Ì¿ıËÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÓÂÚÁËÙÈ΋-‚Ȉ̷ÙÈ΋ ·ʋ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÔÈΛÏÔ ˘ÏÈÎfi Î·È Ì ·ÓıÚÒÔ˘˜. ∂ÎÙÈÌ¿Ù·È fiÙÈ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÚȤÚÁÂÈ·, ·Ê˘Ó›˙ÂÙ·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜, ÂÓÂÚÁÔÔÈÂ›Ù·È Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË fiÏÔ˘ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó. ™Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· fiÔ˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜, ·È‰·ÁˆÁÔ› Î·È ·È‰È¿ ‰ÚÔ˘Ó ÂÓÂÚÁËÙÈο Î·È ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙË ÁÓÒÛË ·fi ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ٷ ÏÂÁfiÌÂÓ· «·Î·‰ËÌ·˚ο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·», fiÔ˘ ÊÔÚ¤·˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ë ÔÔ›· ÂÈϤÁÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÂÈ, ÚÔÙ›ÓÂÈ Î·È ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ™Ù· ηٿÏÏËÏ· ·Ó·Ù˘Íȷο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÈÏÔÁ¤˜, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ, Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó, Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó, Ó· οÓÔ˘Ó Ï¿ıÔ˜ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ ‰ÈÔÚıÒÛÔ˘Ó, ÙÂÏÈο Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÔÈΛϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ·ÈÁÓÈÒ‰Ë ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, οÔÈ· ·È‰È¿ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ¿ÏÏ· ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Î·È ¿ÏÏ· Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, Î·È Á›ÓÂÙ·È Û‚·ÛÙfi˜ Ô ÚÔÛˆÈÎfi˜ Ú˘ıÌfi˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ «·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ» ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È ¤Ó· ·˘ÛÙËÚfi ÛÙ·ıÂÚfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì fiÏË ÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ë Ì›· ‰È·‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ¿ÏÏË, Ì ÙÔ Ú˘ıÌfi Ô˘ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ (‚Ï. Bredekamp & Copple, 1988Ø ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 1999Ø ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘ 1996 & 2004).
∆Ô ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi ·ÏÏËÏÂȉڷÛÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· (Bank Street) Û˘ÁÎÚÔÙ› ›Ûˆ˜ ÙËÓ ÈÔ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈ΋ ¿Ô„Ë Ù˘ «·È‰ÔÎÂÓÙÚÈ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘ ‰ÂÛfi˙Ô˘Ó Ù¤ÛÛÂÚȘ ÁÂÓÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ: Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜, Ù˘ ·ÙÔÌÈÎfiÙËÙ·˜, Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ Î·È Ù˘ ·ÊÔÌÔ›ˆÛ˘. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ô ÔÔ›Ô˜ ÂÓÂÚÁ› Ì ‚¿ÛË ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÚÊ‹ Ù˘ Ù¿Í˘. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÌÂÌÔӈ̤ӷ ·È‰È¿, ÁÈ· ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÁÈ· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. √ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÈηÓfiÙËÙ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È Û‡ÓıÂÛ˘ ÂÌÂÈÚÈÒÓ. √ ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˜ Û ÁˆÓȤ˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ıˆÚÂ›Ù·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÚԂϤÔÓÙ·È: ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¤Ó·˜ ¿ÓÂÙÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· «·Ó¿ÁÓˆÛË», ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ ÙÔ ·È‰› ı· ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÔÌÔÓÒÓÂÙ·È, ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ fiÏ˘ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Î·È ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚfiÛ‚·Û˘ ÛÙËÓ ·˘Ï‹. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÂχıÂÚ· ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜, Ó· ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂÌÔӈ̤ӷ ‹ Û ÔÌ¿‰Â˜, Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ‹ Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó. ∆Ô ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙË Û˘Ó¯‹ ÂÈÌfiÚʈÛË Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛÙËÓ Â͇ÚÂÛË Î·È ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi ηÈÓÔ‡ÚÁÈˆÓ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘ 1996, ÛÛ. 19-21Ø ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘ , 2003, ÛÛ. 129-131
22
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ●
1
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· 30 ¯ÚfiÓÈ·, ÛÙË ÌÈÎÚ‹ fiÏË ÙÔ˘ Reggio Emilia Ù˘ µfiÚÂÈ·˜ πÙ·Ï›·˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂӉȷʤÚÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ›ڷ̷, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙÚ¿ÊËÎÂ Ë ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1990. ∂Ú¢ÓËÙ¤˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÔ› ·fi fiÏ· Ù· ̤ÚË Ù˘ Á˘ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ÙËÓ πÙ·Ï›· Î·È ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Ù· ÌÔÓ٤Ϸ Âη›‰Â˘Û˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙ· ÚÔÛ¯ÔÏÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ΤÓÙÚ· ÙÔ˘ Reggio Emilia. ∆Ô 1991 ÙÔ ·ÌÂÚÈηÓÈÎfi ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Newsweek ¤ÏÂÍ ¤Ó· ·fi Ù· ΤÓÙÚ· ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ Reggio Emilia, ÙÔ Diana, ˆ˜ ¤Ó· ·fi Ù· ‰¤Î· ηχÙÂÚ· Û¯ÔÏ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ (Hinckle, 1991). ∫˘Ú›·Ú¯Ë ȉ¤· ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ Reggio Emilia Â›Ó·È Ë ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Ë ÔÔ›· Î·È ‰ÔÌÂ›Ù·È Ì¤Û· ·fi ÙË Û¯¤ÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜. ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜, Ì fiϘ ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÙÔ˘˜ «ÁÏÒÛÛ˜», fiˆ˜ ϤÓ ÛÙÔ Reggio Emilia, ‰ËÏ·‰‹ Ì ϤÍÂȘ, ΛÓËÛË, ۯ‰ȷÛÌfi, ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, ηٷÛ΢¤˜, ÁÏ˘ÙÈ΋, ·È¯Ó›‰È Ì ÙȘ ÛÎȤ˜, ÎÔÏ¿˙, ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ∆ËÓ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈÎÒÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÙÔ˘ Reggio Emilia ‰È·ÌfiÚʈÛÂ Ô Loris Malaguzzi, ¤Ó·˜ ʈÙÈṲ̂ÓÔ˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ Ô˘ Û˘ÓÙfiÓÈÛ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ ÁÈ· 40 ÂÚ›Ô˘ ¯ÚfiÓÈ·. ™ÙÔ Reggio Emilia ‰›ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙÔ ÔÔ›Ô Î·Ù·‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· Â›Ó·È ÊÈÏÈÎfi, ÒÛÙ ·È‰È¿, ‰¿ÛηÏÔÈ Î·È ÁÔÓ›˜ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ¿ÓÂÙ· Î·È Â˘¯¿ÚÈÛÙ·. √È ·›ıÔ˘Û˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÁÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÌÈ· Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Î·È Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ¤Ú¢ӷ Î·È ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ. ™ÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ú¤¯ÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È Ì ˘ÏÈο Î·È ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· ÚfiψÓ, ηıÒ˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛʤÚÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜, Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘Ì‚ÔÏÈÎÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÒÓ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. π‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ·fiÏ·˘Û˘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Ú¿Í˘. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Lorris Malaguzzi, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÙÔ˘ Reggio Emilia ·È‰È¿ Î·È ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙËÓ Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË ÛÙÔ Ó· ·›˙Ô˘Ó, Ó· ‰Ô˘Ï‡ԢÓ, Ó· Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó, Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·Ù· Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ (Malaguzzi, 1987). √ ¯ÚfiÓÔ˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ Î·È ‰ÂÓ ˘ÔÏÔÁ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ÚÔÏfiÈ ‹ Ì ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ. ¢›ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· ÛÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ô ÔÔ›Ô˜ Á›ÓÂÙ·È Û‚·ÛÙfi˜. ∆· ·È‰È¿ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÛÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ‚·ıÌfi ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÎÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ Î·Ù·Áڷʤ˜ ÙÔ‡˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ¤ÚÁÔ˘.
23
1
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ™ÙÔ Reggio Emilia Á›ÓÔÓÙ·È Û‚·ÛÙ¿ Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· fiÏˆÓ fiÛÔÈ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·: ·È‰ÈÒÓ, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÁÔÓ¤ˆÓ, Ù˘ ¢ڇÙÂÚ˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜. ¢Èη›ˆÌ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÈηÓÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈı˘Ì›· ÙÔ˘˜ Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì¤Û· Û ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ‰ÈÂÁ›ÚÂÈ ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÍ¿ÙÂÈ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· Ó· ÙÔÏÌÔ‡Ó ÙÔ ¿ÁÓˆÛÙÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, Ó· ·ÔÎÙÔ‡Ó ÂÌÂÈڛ˜, Ó· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ ÌÂ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. ¢Èη›ˆÌ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ Ì¿ıËÛ˘, ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ Ô˘ ı· ı¤ÛÔ˘Ó Î·È Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ Ô˘ ı· ÂÊ·ÚÌfiÛÔ˘Ó. ¢Èη›ˆÌ· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Â›Ó·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ (Edwards et al., 2000. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 1999).
º·ÓÙ¿ÛÔ˘… º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÏÔÈfiÓ ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Û ÂÍÔÏÈṲ̂ӷ ÛÙÔ‡ÓÙÈÔ Î·È ÌÈ· ‰·ÛοϷ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Ó· Ù· ‚ÔËı¿ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ‰·ÛοÏÔ˘˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙȘ ÌÔÁȤ˜, ÙÔÓ ËÏfi, ÙÔ Í‡ÏÔ, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ «ÂηÙfi ÁÏÒÛÛ˜» ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÙȘ ıˆڛ˜ ÙÔ˘˜. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ʈÙÂÈÓ¿ ‰ˆÌ¿ÙÈ·, Ì ·Ú¿ı˘Ú· ·ÓÙÔ‡, ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÔÈÙ¿˙Ô˘Ó ¤Íˆ, Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÙÔ˘˜ Ì¿ÁÂÈÚÔ˘˜ ÛÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ¿ÏÏ˘ Ù¿Í˘. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ‰˘Ô ‰·ÛοÏÔ˘˜ Ó· Â›Ó·È ÔÈ ‰¿ÛηÏÔÈ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙÚ›· ¯ÚfiÓÈ·, Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ¤Ó· ¯ÒÚÔ fiÔ˘ Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ÚÔÛÔ¯‹. ∆· ·È‰È¿ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È Û¯Â‰È¿˙Ô˘Ó ÙÈ ı· Á›ÓÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·. ∆Ș ÙÚÔÔÔÈÔ‡Ó ‹ ÙȘ ·ÔÚÚ›ÙÔ˘Ó, Â¿Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Ô‰ËÁ› Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ·ÏÏÔ‡. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÁÔÓ›˜ Î·È ‰·ÛοÏÔ˘˜ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÈÛfiÙÈÌ·. ∞ÙÂÏ›ˆÙ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ̤¯ÚÈ ·ÚÁ¿ ÙË Ó‡¯Ù·. ŒÓ· Û¯ÔÏÂ›Ô fiÔ˘ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡Ó ÂÈÛΤÙ˜ ·È‰·ÁˆÁÔ‡˜ ·fi fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Î·È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ‰Â›ÓÔ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰· ÂıÂÏÔÓÙÈο. °ÔÓ›˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Û˘ÁÎÈÓË̤ÓÔÈ ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ È‰Ú˘Ù‹ ÙˆÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ ÙÔ˘˜ Loris Malaguzzi. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ¤Ó· Û¯ÔÏÂ›Ô fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ËÌÂÚ‹ÛÈÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÈÛfiÙÈÌ·, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÈÛÙ‡ÂÈ ˆ˜ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ‰ÈηÈÒÌ·Ù· Î·È ˆ˜ Ù· ·È‰È¿ Ì ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿ÁΘ ¤¯Ô˘Ó ȉȷ›ÙÂÚ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÌÈ· fiÏË Ô˘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ¯Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ÂÁηٿÛÙ·ÛË Í¯ˆÚÈÛÙ‹˜ ·ÚÔ¯‹˜ ÓÂÚÔ‡ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈı˘Ì› Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ¤Ó· ¿ÚÎÔ ·Ó·„˘¯‹˜ ÁÈ· Ô˘ÏÈ¿ Î·È ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÓÂÚfi ÁÈ· ÙËÓ ËÁ‹ Î·È ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙˆÓ ÙÚÔ¯ÒÓ. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÌÈ· fiÏË Ô˘ ÈÛÙ‡ÂÈ Û ·˘Ù¿ Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ÂÎϤÁÂÈ ˆ˜ ̤ÏË ÙÔ˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ÂȉÈÎÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ù· ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ¤Ó·Ó ÙfiÔ fiÔ˘ ·˘Ùfi Ô˘ ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ù· Û¯ÔÏ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹, ·ÏÏ¿ Ó· Ù· ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ˙Ô˘Ó Â˘Ù˘¯ÈṲ̂ӷ ÌÈ· ˙ˆ‹ Ì ÓfiËÌ·. º·ÓÙ¿ÛÔ˘ ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘Ì‚Â› Â¿Ó Î·È ÂÛ›˜ Û˘ÌʈÓÔ‡Û·Ù ӷ ÂÓÒÛÂÙ ÙȘ ‰ÈΤ˜ Û·˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Ì fiϘ ÂΛӘ ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ ˘fiÛ¯ÔÓÙ·È Ó· οÓÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿.
Hearron, 1997
24
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
1
√È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ fiˆ˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙȘ ∏¶∞ Î·È ÔÈ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙÔ Reggio Emilia, ÔÈ Ôԛ˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ ˆ˜ ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ, Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ÂËÚ¿˙Ô˘Ó Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Â˘Úˆ·˚Τ˜ ¯ÒÚ˜ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙȘ ∏¶∞. ∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Î·È Ô˘ ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È Û fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Û˘ÓËÁÔÚ› ˘¤Ú Ù˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ ÂÓfi˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡-·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘ ÛÙÔ ·È‰› Î·È ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘ Î·È ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ì¿ıËÛ˘ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È ÛÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È: ✒ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ë ÊˆÓ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë ÔÈ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ ✒ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ✒ ÚÔηÏÂ›Ù·È Ë Ê˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÚȤÚÁÂÈ·, ÂÓÂÚÁÔÔÈÂ›Ù·È Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È ·ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÙ·È Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ✒ ¢ÓÔÂ›Ù·È Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡-·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ Ì ÙÔ ¿ÏÏÔ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· οı ·È‰› ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÒÛÙ ӷ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘ ✒ ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Ì ÙÚfiÔ ‚Ȉ̷ÙÈÎfi ✒ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È ˆ˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ Ì¿ıËÛ˘ ✒ ÂÍ·ÙÔÌÈ·ÔÓÙ·È ÔÈ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ Î·È ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ·Ó¿Ù˘Í˘ οı ·È‰ÈÔ‡. OÈ ·Ú·¿Óˆ ·Ú¯¤˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì ÙË ıˆڛ· Ô˘ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜ «·È‰·ÁˆÁÈ΋ Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘».
∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘: Ì¿ıËÛË ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, Ì¿ıËÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ù˘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó, Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ì·˙› ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. √ ·ÚÈÔ˜ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Â›Ó·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÙȘ ÓÔËÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Ù· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ ÒÛÙ ӷ ÚÔÛ·ÚÌfiÛÔ˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ú·ÎÙÈΤ˜. ∏ ÁÓÒÛË ÙÔ˘ «Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿» Î·È Ë ÁÓÒÛË ÙÔ˘ «ÙÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó» Â›Ó·È ·ÏÏËÏÔÂÍ·ÚÙÒÌÂÓ˜. ∏ ÂÌ‚¿ı˘ÓÛË ÛÙË Ì›· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ¿ÏÏ˘. °È· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ì ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ̤۷ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ì ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÙȘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó. ŸÌˆ˜ ÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ‹‰Ë οÙÈ Û¯ÂÙÈο Ì ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜. ¢ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·ÎÏÔ ·ÏÏ¿ ÁÈ· ÛÈÚ¿Ï: ÙÔ ÛÈÚ¿Ï Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜.
CRESAS, 1992
25
1
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
1.2 √ ™∏ª∞¡∆π∫√™ ƒ√§√™ ∆√À ¶∞πáπ¢π√À ™∆∏¡ ∞¡∞¶∆À•∏ ∆ø¡ ªπ∫ƒø¡ ¶∞π¢πø¡ «∞Ó ı¤ÏÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì ÂÈÙ˘¯›· ÙÒÚ· Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ù· Ì¿ıÔ˘Ì ӷ ÛΤÊÙÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÈηÓfiÙËÙ˜ ηٷÎÙÒÓÙ·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÂÓÂÚÁËÙÈο ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· ·˘Ù¿ Î·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ŸÏ· ·˘Ù¿ Ù· ·È‰È¿ Ù· οÓÔ˘Ó fiÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó» (Dodge & Colker, 1998). Ÿˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÒÚ· ÛÙÔ ·ÚfiÓ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ˆ˜ ΢ڛ·Ú¯Ô ‰È‰·ÎÙÈÎfi ̤ÛÔ, ·ÊÔ‡ ·›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó: ✒ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ (·Ê‹, Û¯‹Ì·, Á‡ÛË, Ì˘Úˆ‰È¿, ‹¯Ô Î.Ï.) ✒ ÙÔ ÓfiËÌ· Î·È ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ··ÚÙ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. ∂›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ·È¯Ó›‰È «…ÌÈ· ÁÂÌ¿ÙË ÓfiËÌ· ‰È·‰Èηۛ·, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Ù· ·È‰È¿ Û˘Ó‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÂÓÂÚÁËÙÈο ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì¤Û· ·fi ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜» (∞˘ÁËÙ›‰Ô˘, 2001, Û. 172). ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Vygotsky, ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Û˘Ì·›ÎÙ˘. ∫‡ÚÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Â›Ó·È Ë Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË (imaginary situation) Î·È ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ Ô˘ ı¤ÙÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ·È‰›. ∆Ô ·È‰›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÌÔχ‚È Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ Â›Ó·È ÙÔ ÎÔ˘Ù¿ÏÈ Ô˘ ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ· Ó· ·Ó·Î·Ù¤„ÂÈ ÙÔ Ê·ÁËÙfi. ∞fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ÙÔ ÌÔχ‚È Í·Ó·Á›ÓÂÙ·È ÌÔχ‚È ·‡ÂÈ ÙÔ ·È¯Ó›‰È. ∫¿ÔÈÔ ·È‰› Ô˘ ·›˙ÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ·›˙ÂÈ ÙË ÌÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ÙË ‰·ÛοϷ Î·È ÙËÓ ¿ÏÏË ÙÔ Ì·ıËÙ‹ ‹ Ó· ‰È¢ı‡ÓÂÈ ÌÈ· Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ÔÚ¯‹ÛÙÚ·. ∆Ô ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È, Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Vygotsky, ‰ÂÓ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È Î·ıÒ˜ ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. ∞ÏÒ˜ ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ Ô˘ ‹Ù·Ó Û ϷÓı¿ÓÔ˘Û· ÌÔÚÊ‹ Á›ÓÔÓÙ·È ÂÌÊ·Ó›˜ Î·È Ë Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÂÚÓ¿ Û ϷÓı¿ÓÔ˘Û· ÌÔÚÊ‹. ∆· ·È¯Ó›‰È· Ì ηÓfiÓ˜ (games) ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ¤ÓÙ ÂÙÒÓ ÂÚ›Ô˘ Î·È ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ·È¯Ó›‰È ηٿ ÙÔ fiÙÈ Û ·˘Ù¿ Ù· ·È¯Ó›‰È· Â›Ó·È Î·Ï˘Ì̤ÓË Ë Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Î·È ÂÌÊ·Ó›˜ ÔÈ Î·ÓfiÓ˜.
Bodrova & Leong, 1996
°È· Ó· ÚÔˆıËı› ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi Î·È ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÔÈΛϷ ˘ÏÈο Î·È ÏËÚÔÊÔÚȷο ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù· ÂÍÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Ë ›‰È· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ı¤ÙÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó. ªÂ ÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ù· ·È‰È¿ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ï›ÁÔ ÈÔ ÚÔˆıË̤Ó˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ‚Ô‹ıÂÈ· (Vygotsky, 1997Ø ∞˘ÁËÙ›‰Ô˘, 2001). ÀÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓ· ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ù· ·È‰È¿ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜ Î·È ˘Ô‰‡ÔÓÙ·È ÚfiÏÔ˘˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ıˆڛ˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ «Ô
26
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
1
ÔÚÈÛÌfi˜ Î·È ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ̤۷ ·fi ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ì¤Û· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÙÔ ·È‰› Ì·ı·›ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈ˙fiÌÂÓÔ Î·È ¯ˆÚ›˜ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ Ó· ÂÎÙÂı› Û ÂÚ›ÙˆÛË Ï¿ıÔ˘˜» (ª·ÎÚ˘ÓÈÒÙË, 1999, Û. 93). ¶ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· ÈÛ¯˘Ú‹ Û˘Û¯¤ÙÈÛË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ó· ˘Ô‰‡ÔÓÙ·È ÚfiÏÔ˘˜ Ì ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ·Î·‰ËÌ·˚ÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ (Johnson, 1990). ∆Ô Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ·Ù› ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·Ê·ÈÚÂÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜. ∫·ıÒ˜ ˘ÔηıÈÛÙÔ‡Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì ۇ̂ÔÏ· (ÙÔ ÌÔχ‚È Á›ÓÂÙ·È Ú·‚‰› Ù˘ Ì¿ÁÈÛÛ·˜) Î·È Ú·ÁÌ·ÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ· ÌÂ Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡˜ (ÌÂ Û˘Ì‚ÔÏÈ΋ ΛÓËÛË ÙÔ ·È‰› ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ÙÔ ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ), Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÓÔËÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÁÓÒÛˆÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ‹ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Â›Ó·È ‚·ÛÈ΋ Ë ÈηÓfiÙËÙ· Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛ˘ ÓÔËÙÈÎÒÓ ÂÈÎfiÓˆÓ, ÙÔ Ó· ÌÔÚ› ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ·È‰› Ó· ÔÙÈÎÔÔÈ› ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÁÈ· Ó· ÙËÓ Î·Ù·ÓÔ› ‹ ÁÈ· Ó· ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÙÈ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· οÓÂÈ (Dodge & Colker, 1998). ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙÔÓ ˘·›ıÚÈÔ ¯ÒÚÔ ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙÔÓ ˘·›ıÚÈÔ ¯ÒÚÔ Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·È¯Ó›‰È ÎÈÓËÙÈÎfi. ™ÙÔ ‰È¿ÏÂÈÌÌ· ÙÔ ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËı› ÂχıÂÚ·, Ó· ÛηÚÊ·ÏÒÛÂÈ, Ó· ˉ‹ÛÂÈ, Ó· ÙÚ¤ÍÂÈ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, Ó· ÂÎÙÔÓˆı›, Ó· ¯·Ï·ÚÒÛÂÈ, Ó· ·Ó·Ó‡ÛÂÈ ÊÚ¤ÛÎÔ ·¤Ú·, Ó· ÂÍÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘, Ó· ηٷÛ΢¿ÛÂÈ ÌÂ Ê˘ÛÈο Î·È ÌÂÁ¿Ï· ˘ÏÈο, Ó· ·›ÍÂÈ Ì ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿, Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÊÈϛ˜. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ¤Íˆ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ˘ÁÈÂÈÓ‹ ˙ˆ‹, ÙËÓ ÂÎÁ‡ÌÓ·ÛË Î·È ÙËÓ ¿ıÏËÛË. √ ˘·›ıÚÈÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ ·È‰› Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÔÏfiÏ¢ڷ. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉfiÙÔÔ˘ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ Ì ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ÛÙ·ÙÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜, fiˆ˜ Â›Ó·È ÔÈ ÎÔ‡ÓȘ, ÔÈ Ùڷ̿Ϙ Î·È ÔÈ ‰ÔÎÔ›, ÚÔÛʤÚÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ۈ̷ÙÈ΋ ¿ÛÎËÛË. ™˘¯Ó¿ Ù· ·È‰È¿ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·˘Ùfi ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ì ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ÙÚfiÔ (.¯. ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ·Ó¤‚Ô˘Ó ·Ó¿Ô‰· ÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ· Î.¿.) √È ·È¯ÓȉÔηٷÛ΢¤˜ ÔÏÏ·Ï‹˜ ¯Ú‹Û˘ (.¯. ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ˜ Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·Ó·ÚÚ›¯ËÛ˘ Î.¿.) ¢ÓÔÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉfiÙÔÔ˘ Ì ÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ ÂÍÔÏÈÛÌfi, ÓÂÚfi, ·ÌÌÔ‰fi¯Ô Î·È Â˘¤ÏÈÎÙ· ˘ÏÈο fiˆ˜ ηÛfiÓÈ·, ͇Ϸ, ÙÔ‡‚Ï·, Ï¿ÛÙȯ·, ÛÎÔÈÓÈ¿, Úfi‰Â˜, ·ÏÈ¿ Ô¯‹Ì·Ù·, ‚¿ÚΘ Î.¿. ÎÈÓËÙÔÔÈ› ÙË Ê·ÓÙ·Û›·, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ, ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ÚfiψÓ, ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ◊Û˘¯ÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ Ì ¯·ÌËÏ¿ ‰¤ÓÙÚ·, Ê˘Ù¿ Î·È Î·ı›ÛÌ·Ù· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ·ÔÌfiÓˆÛË Î·È ÙË ¯·Ï¿ÚˆÛË. √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ·Ú·‰ÔÛȷο ÂÚÈÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ Â›‚ÏÂ„Ë ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ fiˆ˜ «Ù˘ÊÏfiÌ˘Á·», «·Ï¿ÙÈ ¯ÔÓÙÚfi» Î.¿. ™‹ÌÂÚ· Ô Â͈ÙÂÚÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ŒÙÛÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÍÈÔÔÈ› Î·È ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ¯ÒÚÔ, ۯ‰ȿ˙ÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÚÔÛʤÚÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ˘ÏÈÎfi, ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÒÛÙ ӷ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È ÙÔ ·˘ÙfiÓÔÌÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ô˘ ۯ‰ȿ˙ÂÈ Î·È ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ‰È·ÎÚÈÙÈο.
ªfiÙÛÔÁÏÔ˘, 2001, ÛÛ. 19-22
™ÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ÌÈ· Û˘ÓÔÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÔÚÊÒÓ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ.
27
1
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ∆√ ¶∞πáπ¢π ™∆√ ¡∏¶π∞°ø°∂π√ ∂ªº∞¡π∑∂∆∞π
ˆ˜ ̤ÛÔ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÂÓÓÔÈÒÓ ˆ˜ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ‰È¿ÏÂÈÌÌ· Î·È ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ∆Ô ·È¯Ó›‰È ΛÓËÛ˘ ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: ∆Ô ·È¯Ó›‰È ηÓfiÓˆÓ ÌÔÚ› Ó· ñ ∂Í¿ÛÎËÛ˘ (.¯. ÈÛÔÚÚÔ›· ÛÙÔÓ Â›Ó·È: ÂṲ̂ÓÔ ÎÔÚÌfi ÙÔ˘ ‰¤ÓÙÚÔ˘) ñ ™˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È ñ ∫·ÓfiÓˆÓ (.¯. ÎÚ˘ÊÙfi) (.¯. ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ) ñ √Ì·‰ÈÎfi ·È¯Ó›‰È ΛÓËÛ˘ (.¯. ΢ÓËÁËÙfi) ñ ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ·È¯Ó›‰È (.¯. ÙÔ ‰·¯Ù˘Ï›‰È) ñ ∂ÈÙÚ·¤˙ÈÔ ·È¯Ó›‰È (.¯. Êȉ¿ÎÈ)
TO ¶AIXNI¢I ∆Ô Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: ñ ªÂ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‹ ¯ˆÚ›˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (.¯. ÙÔ ÙÚ·Â˙ÔÌ¿ÓÙÈÏÔ Á›ÓÂÙ·È ÛÂÓÙfiÓÈ, ÙÔ ·È‰› Á›ÓÂÙ·È ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ) ñ ªÂ ÚfiÏÔ˘˜ (.¯. Ì·Ì¿ Î·È ·È‰›)
∞ÎfiÌË ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: ñ ªÔÓ·¯ÈÎfi ñ ¶·Ú¿ÏÏËÏÔ ñ ™˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎfi
ˆ˜ ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (ÁˆÓȤ˜, ‡·ÈıÚÔ) ∆Ô ·È¯Ó›‰È Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: ñ ∫›ÓËÛ˘ (.¯. Ô‰fiÛÊ·ÈÚÔ) ñ ™˘Ì‚ÔÏÈÎfi ·È¯Ó›‰È (.¯. ÛÙÔ È·ÙÚÂ›Ô ÙÔ ÌÔχ‚È Á›ÓÂÙ·È Û‡ÚÈÁÁ·) ñ ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ·È¯Ó›‰È ηٷÛ΢ÒÓ (.¯. Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi) ñ ∂ÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Û˘Ó·ÏÏ·Á‹˜ (.¯. ·ÁÔÚ¤˜ ·fi ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ Ù˘ Ù¿Í˘) ñ ∂ÈÙÚ·¤˙ÈÔ ‹ Âȉ·¤‰ÈÔ ·È¯Ó›‰È (.¯. ÓÙfiÌÈÓÔ) ñ ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ·È¯Ó›‰È (.¯. ÙÔ Ì·ÓÙÈÏ¿ÎÈ) ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÁÏÒÛÛ·˜ ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: ñ ∏¯ËÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË (.¯. ‹¯ÔÈ, ÎÚ·˘Á¤˜) ñ ¶·È¯Ó›‰È Ì ϤÍÂȘ Î·È ÊÚ¿ÛÂȘ (.¯. ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·)
1.3 ∏ ™∏ª∞™π∞ ∆∏™ EK¶AI¢EY™H™ ™TI™ MIKPE™ H§IKIE™ K·ıÒ˜ Ë ÁÓÒÛË Î·È Ë Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Ú·Á‰·›· Î·È ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ˙ˆ‹ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ, ÔÈ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Ô Î¿ı ÔÏ›Ù˘ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ÛÙȘ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘ Î·È Ó· ·Û΋ÛÂÈ Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ·˘Í¿ÓÔ˘Ó Û˘Ó¯Ҙ. √È ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· Ù· ‚Á¿ÏÔ˘Ó ¤Ú· ·ÎfiÌ· Î·È Ì ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ (Giere, 1997). ∫·È fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› ·fi ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1960, ·˘ÙÔ› Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌfiÓÔ fiÛÔÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¿ÂÈ Û¯ÔÏ›Ô. À¿Ú¯Ô˘Ó ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÊÔÈÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ Ô¯ÙÒ ¯ÚfiÓÈ· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÓfiËÌ· ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‹ Ó· Û˘ÓÙ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ·Ïfi ηıËÌÂÚÈÓfi Ì‹Ó˘Ì· (Giere, 1997Ø ∫ÔÚÙ¤ÛË-¢·Ê¤ÚÌÔ˘, 1998). ™Â ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜ Î·È Ù˘ Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı˘ ‰È·ÚÚÔ‹˜ ·fi ÙËÓ ˘Ô¯ÚˆÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË ÌÂÏÂÙ¿Ù·È Î·Ù¿ ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜ ·fi ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ı¤Ì·Ù· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ‰ËÏ·‰‹ ·fi „˘¯ÔÏfiÁÔ˘˜, ÎÔÈÓˆÓÈÔÏfiÁÔ˘˜, ·È‰·ÁˆÁÔ‡˜, ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ Ù˘
28
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
1
Âη›‰Â˘Û˘ Î.¿. ™ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Ï·ÈÛ›ˆÓ ÂÚÌËÓ›·˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘ Ë Â˘ı‡ÓË ÌÂٷʤÚÂÙ·È ·fi ÙÔ ¿ÙÔÌÔ –Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰Â Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ¤¯Ô˘Ó οÔÈÔ «ÓÔËÙÈÎfi Úfi‚ÏËÌ·»– ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ –Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰Â Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ¤¯Ô˘Ó «ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ¤ÏÏÂÈÌÌ·», ·ÊÔ‡ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÎÔÈÓˆÓÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· (Fijalkow, 1997). ∫·ıÒ˜ Ë Û˘˙‹ÙËÛË ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·›ÍÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙËÓ ÚfiÏË„Ë Î·È ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜. ∫·È ÙÔ‡ÙÔ fi¯È ÁÈ·Ù› Ë ‚·ÛÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·ÙÚ¤„ÂÈ ÙȘ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ·ÏÏ¿ ÁÈ·Ù› ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÛʤÚÂÈ ıÂÙÈο ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÂÌÂÈڛ˜ ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ¤Ó· Îϛ̷ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘. £· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÛʤÚÂÈ «ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È fi¯È ·ÓÈηÓfiÙËÙ˜» ÛÙ· ·È‰È¿ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÙÚˆÌ¿ÙˆÓ (Bernstein, 1998). ŸÛÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È, ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ·È Ë ı¤ÛË fiÙÈ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ·ÔÙ˘¯›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·fiÊ¢ÎÙË ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯ˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÛÙÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ‰È·Ù˘ÒÓÂÙ·È ÙÔ ·›ÙËÌ· ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙËÓ ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ· ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘, ÁÈ·Ù› fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ fi¯È οو ·fi ÙȘ ›‰È˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Û˘Óı‹Î˜ (CRESAS, 1981, 1984, 1989). ∫·ıÒ˜ Ù· ¯ÚfiÓÈ· ÂÚÓÔ‡Ó, ÔÈ ÌÂϤÙ˜ ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì¤Û· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË. ∂›Û˘, ÂÂȉ‹ Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ·ÔÙ˘¯›· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ·ÔÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘, Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÚfiÏ˄˘ ÙˆÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Î·È Ù˘ ÚÔÒıËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (Migeon, 1989Ø Clay, 2001). ∆· ÛËÌ·ÓÙÈο ÔʤÏË Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘ Œ¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÔÏϤ˜ ÌÂϤÙ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ. ª›· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈ· ÌÂϤÙË, Ë ÔÔ›· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠÛÙȘ ∏¶∞, ÚÔÛÎÔÌ›˙ÂÈ ÂÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÁÈ· ÙË Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË ·Í›· Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì›· ÌÂϤÙË Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÈ·˜ ηϿ ۯ‰ȷṲ̂Ó˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘ (ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· High Scope), ÛÙËÓ ÔÔ›· Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó 123 ·È‰È¿ Ô˘ ηٿ ÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ÂΛÓÔ ˙Ô‡Û·Ó ÛÂ Û˘Óı‹Î˜ ÛÙ¤ÚËÛ˘ Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó Û ΛӉ˘ÓÔ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÌÂÏÂÙ‹ıËÎ·Ó ÂÎÙÂٷ̤ӷ ‰Â‰Ô̤ӷ, ÚÔÂÚ¯fiÌÂÓ· ·fi ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ Ô˘ Î¿Ï˘Ù·Ó ¤Ó· Ì·ÎÚ‡ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Î·È ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ¤ÓÙ·ÍË. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Û˘ÏϤÁÔÓÙ·Ó Î¿ı ¯ÚfiÓÔ ·fi ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ¤ˆ˜ Î·È ÙˆÓ ¤ÓÙÂη ÂÙÒÓ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ 14, ÙˆÓ 15, ÙˆÓ 19 Î·È ÙˆÓ 27 ÂÙÒÓ. ∏ ÌÂϤÙË ÙÂÎÌËÚ›ˆÛ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Û˘ÁÎÚÈÓfiÌÂÓ· Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ‰Â Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó: ñ ›¯·Ó ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ÂÓÙ·¯ıÔ‡Ó Û ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂȉÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ñ ›¯·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ñ ·ÔÊÔÈÙÔ‡Û·Ó Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÔÛÔÛÙfi ·fi ÙÔ Á˘ÌÓ¿ÛÈÔ ÛÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓÔ ¯ÚfiÓÔ (‰ËÏ·‰‹ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó Î·ı˘ÛÙ¤ÚËÛË) ñ ›¯·Ó ˘„ËÏfiÙÂÚ· ›‰· ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ Âη›‰Â˘Û˘ ñ ›¯·Ó ηχÙÂÚË Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·ÔηٿÛÙ·ÛË ÛÙȘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ËÏÈ˘.
Riley, 2003, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹, Û. xvii
29
2
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
M·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ÁÈ· Ù· ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜ Ô HÏ›·˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ̛· ·ÁÂÏ¿‰·, ¤Ó· Û·ÏÔ Î·È ¤Ó·Ó ÎfiÎÎÔÚ·.
30
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
2
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 2 √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ∏ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ̤¯ÚÈ ÚÈÓ ·fi Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó ¿ÚÚËÎÙ· Ì ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ŒÚÂÂ Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜, Ô˘ ‹Ù·Ó –Î·È ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ Û fiÏ· Ù· ÂÏÏËÓÈο ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÓËÈ·ÁˆÁ›·– Á˘Ó·›Î·, Ó· Â›Ó·È «Î·Ï‹», «ÁÏ˘ÎÈ¿», «ÙÚ˘ÊÂÚ‹», «˘ÔÌÔÓÂÙÈ΋», Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ÚfiÙ˘Ô ÌÈ·˜ ηϋ˜ Ì·Ì¿˜ (Pascucci, 1996 & 2004). ™ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÚÔÛ‰ÔÎÒÌÂÓÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Ù˘ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ Ó· ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜. ™‹ÌÂÚ· Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÔÔÈËı› ÛËÌ·ÓÙÈο. ∫·ıÒ˜ ÔÈ ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ, ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Î·È ÔÈ ÚÔÛ‰Ô˘ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‚·ıÌ›‰·˜. «¢Ô˘ÏÂÈ¿ Ì·˜ Â›Ó·È Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ fiÏÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÙÔ˘˜, fiϘ ÙÔ˘˜ ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ Î·È fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ¤ÎÊÚ·Û˘, ˘ÔÛÎÂÏ›˙ÔÓÙ·˜ fiÏ· Ù· Èı·Ó¿ ÂÌfi‰È·», ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô Loris Malaguzzi (1987, Û. 24), ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙ· ∫¤ÓÙÚ· ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ Reggio Emilia. °È· Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó fï˜ Û ¤Ó·Ó Ù¤ÙÔÈÔ ÚfiÏÔ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰ÂÓ ·ÚΛ Ó· ¤¯Ô˘Ó ηϤ˜ ÚÔı¤ÛÂȘ. ∂›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÁÓÒÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È ÙÔ Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ı· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÌÂ Û˘Ó¯‹ ÂÓË̤ڈÛË, ÌÂϤÙË Î·È ÛΤ„Ë (Pascucci, 2004). ¶ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ıˆÚÂ›Ù·È ÙÔ Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÌÂÙ·‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ «ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜», Ó· Ù· Ì˘‹ÛÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ÛÂ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ ÏËı˘ÛÌfi ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Î·È ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙË «‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË». °È· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ ÙÔ ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ Â›Ó·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ ÂÏ΢ÛÙÈÎÔ‡ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô˘ ı· ·Ú·ÎÈÓ› ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, Ó· ·ÓÙÏ› ¢¯·Ú›ÛÙËÛË ·fi ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Î·È Ó· ÂÈχÂÈ ·˘Ùfi‚Ô˘Ï· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È. ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Î·È È‰È·›ÙÂÚ· Ë ÂÓÂÚÁfi˜ ÁψÛÛÈ΋ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› ‹‰Ë ·fi ÙË ‰ÂηÂÙ›· ÙÔ˘ 1980, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, fiÙÈ ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (Crahay, 1984), Ë Â›Ï˘ÛË ‰Â ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ÚÔˆı› ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ôχ ¯Ú‹ÛÈ̘ ÁÈ· ÙË «‰È· ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË», ηıÒ˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙÔ Ó· ıˆڋÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙË Ì¿ıËÛË ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ˘fiıÂÛË (Kazuko Kamii & De Clark, 2003).
31
2
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
°È· Ó· ÌÔÚ› fï˜ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÈ·˜ Ù¿Í˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÂÓÂÚÁ¿ Û fiϘ ÙȘ Ê¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ı· Ú¤ÂÈ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È Ó· Â›Ó·È ·ÓÔȯ٤˜, Ó· Âȉ¤¯ÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÂÚÌËÓ›˜ Î·È ··ÓÙ‹ÛÂȘ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙÔ Î¿ı ·È‰› Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ ÙËÓ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÔÙÈ΋ Î·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ô ··Ú·›ÙËÙÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ οı ·È‰› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi (Curto et al., 1998, ÙfiÌÔ˜ π). \ °È· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∆· ·È‰È¿ ηٿ ηÓfiÓ· ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙË ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ χÛÂÈ Î¿ı Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó. ∏ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚË Î·È Â‡ÎÔÏË ·¿ÓÙËÛË Â›Ó·È Î¿ı ÊÔÚ¿ Ô˘ Ì·˜ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÙÔ˘˜ ԇ̠ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ó· οÓÔ˘Ó. ∏ ·¿ÓÙËÛË fï˜ Ô˘ ÚÔˆı› ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÂΛÓË Ô˘ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ì›· χÛË: «ƒÒÙËÛ ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÛÔ˘ ·Ó Û˘ÌʈÓÔ‡Ó», «∆È ÌÔÚ›Ù ӷ οÓÂÙ ÁÈ· Ó· ÙÔ ‚Ú›Ù» Î.Ï.
Kazuko Kamii & De Clark, 2003, ÛÛ. 183-187
™ÙÔ Ó¤Ô Ì·ıËÛÈ·Îfi Ï·›ÛÈÔ, fiˆ˜ ·˘Ùfi ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (2003), Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ›ٷÈ: ✒ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó· ·ÛʷϤ˜ Ï·›ÛÈÔ ÏÂÎÙÈ΋˜ Î·È ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ̤۷ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ù· ·È‰È¿ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ¿ÓÂÙ· Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂχıÂÚ· Ì οı ÙÚfiÔ, ✒ Ó· ηÏÏÈÂÚÁ› Îϛ̷ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘, ·Ô‰Ô¯‹˜ Î·È ·ÌÔÈ‚·›Ô˘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÌÂٷ͇ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›·˜, fiˆ˜ ÙË Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó Ì¤Û· ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ù¿ÍË, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚ›Á˘ÚÔ, ✒ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Û˘Óı‹Î˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÌÓ‡ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÒÛÙ ӷ ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ı¤ÙÂÈ ¿ÌÂÛÔ˘˜ Î·È Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ ηıÒ˜ Î·È ÙÔ ÁÂÓÈÎfi ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi Â›Â‰Ô ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘, ✒ Ó· ‰›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ÙÈ ı· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ηı·˘Ù‹, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ Ò˜ ı· Ì¿ıÔ˘Ó, ✒ Ó· ·Ú·ÙËÚ› Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Î·È Ó· ·ÎÔ‡ÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÈ ¤¯Ô˘Ó Ó· Ù˘ Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ó· ÚÔÛ·ı› Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ, ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙȘ ÂϤÁÍÔ˘Ó, ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ÙËÓ ›‰È· Î·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙÈ ÂӉȷʤÚÂÈ Ù· ·È‰È¿, ÙÈ ÙÔ˘˜ ÚÔηÏ› ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ· Î·È ÙÈ Ù· ÎÈÓËÙÔÔÈ›, ✒ Ó· ÂÈϤÁÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· Ù· Ô‰ËÁÔ‡Ó ¤Ó· ‚‹Ì· ÈÔ ¤Ú· ·fi ÙÔ Â›Â‰Ô Ô˘ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ, ✒ Ó· ۯ‰ȿ˙ÂÈ Î·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ·ÓÔȯ٤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÙÂÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰È·ÌfiÚʈÛË,
32
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
2
✒ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ› οı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È, ÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ·Ó ÙÔ ÓfiËÌ¿ Ù˘ ‹Ù·Ó ۷ʤ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, ·Ó Ù· ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛ ӷ Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó, ·Ó Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó, ·Ó ¤ÙÚ„ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡-·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ·Ó ‹Ù·Ó ÚÔÛ·ÚÌÔṲ̂ÓË ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ Ù¿Í˘, ·Ó ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËΠÛÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ›¯·Ó ÚÔ‚ÏÂÊÙ› ηٿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÈ ·ÔÎfiÌÈÛ οı ·È‰› ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ Ù˘, ✒ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù· ˘ÏÈο Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ì ÂÈÙ˘¯›· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ÒÛÙ ӷ ÙÔÓÒÓÂÙ·È Ë ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, ✒ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È Ó· ÌËÓ ÚÔÛʤÚÂÈ ·‚›·ÛÙ· ÙË ÛˆÛÙ‹ ·¿ÓÙËÛË, ·ÏÏ¿ Ó· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛ‹ Ù˘, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiψÓ, ✒ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙȘ ηٿÏÏËϘ Û˘Óı‹Î˜, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙ‹ Ë ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤ÓË Î·È Ë ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·, ✒ Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÒÛÙ ӷ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Î·È ·˘ÙÔ› ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·. ∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ∏ ·ÓıÚÒÈÓË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ‰ÈÂÍ¿ÁÂÙ·È Û ‰‡Ô ›‰· Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·: Â›Â‰Ô ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ (ÙÈ Ï¤ÌÂ) Î·È Â›Â‰Ô Û¯¤Û˘ (Ò˜ ÙÔ Ï¤ÌÂ). ∆Ô ÚÒÙÔ ·ÊÔÚ¿ ΢ڛˆ˜ ÛÙË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÓÒ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÙË ÌË ÏÂÎÙÈ΋. ∏ ¤Ú¢ӷ Â›Ó·È ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ô˘ ¤¯ÂÈ Ë ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ fiÙÈ Ë ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÈÔ ÈÛ¯˘Úfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, ηıÒ˜ ÙÔ Ò˜ ÙÔ Ï¤ÌÂ Û˘ÓÈÛÙ¿ ¤Ó· ›‰Ô˜ «ÛȈËÏÒÓ Ô‰ËÁÈÒÓ» ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· fi¯È ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ Û¯¤Û˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó. ∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ‰ÈÂÓÂÚÁÂ›Ù·È Ì¤Ûˆ Έ‰›ÎˆÓ (¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜, ÌÔÚÊ·ÛÌÔ›, ‚ϤÌÌ·, ÙfiÓÔ˜ Ù˘ ʈӋ˜, ÂÓ‰˘Ì·Û›· Î.Ï), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÌÂÙ·‰›‰Ô˘Ó ÌËӇ̷ٷ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙÔÓ ·ÚfiÓÙ· ÙfiÔ Î·È ¯ÚfiÓÔ, ÁÈ·Ù› ··ÈÙÔ‡Ó ÙË Ê˘ÛÈ΋ ·ÚÔ˘Û›· ·˘ÙÔ‡ Ô˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›. ∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ‰˘Ó·ÌÈο ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ (.¯. Ë ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ÎÚ·Ù¿Ì ÌÂٷ͇ Ì·˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ÂÚÌËÓ‡ÂÙ·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·fi Ù· ̤ÏË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ.… øÛÙfiÛÔ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔʇÁÔÓÙ·È ÙfiÛÔ ÔÈ ÁÂÓÈ·ÛÂȘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÌÈ·˜ ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ -‰Â Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È fiÏ· Ù· ¿ÙÔÌ· ÌÈ·˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ-, fiÛÔ Î·È Ë ·fi‰ÔÛË Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Î·È ÌfiÓÔ ÛÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÂÓfi˜ ·ÙfiÌÔ˘ -ηÓ›˜ ‰Â ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ¢ڛÛÎÂÙ·È. ÕÚ· Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, fiÙ·Ó ÛΤÊÙÂÙ·È ¿Óˆ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Â›ÁÓˆÛË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜ ÙˆÓ ÌË ÏÂÎÙÈÎÒÓ ÌËÓ˘Ì¿ÙˆÓ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı› Ó· Ù· Û˘ÓÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٷÓfiËÛ˘ Ù˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÙÔ˘. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÂÚÌËÓ›·˜ Ù˘ ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ıˆÚÂ›Ù·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘, ηıÒ˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÌË ÏÂÎÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Â›Ó·È Ôχ ÈÔ Â˘·›ÛıËÙÔÈ ‰¤ÎÙ˜ Ù˘ ÌË ÏÂÎÙÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì·˙› ÙÔ˘˜.
∫Ô‡ÚÙË, 2003
33
2
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
2.1 ∂¶π¢πø∫√¡∆∞™ ∂¶π∆ÀÃ∂π™ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√À™ ™Ã∂¢π∞™ª√À™ ∫∞π ¶∞π¢∞°ø°π∫∂™ ¶∞ƒ∂ªµ∞™∂π™ √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂȯÂÈÚÔ‡Ó ÂÈÙ˘¯Â›˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ Î·È ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ı¤ÙÔ˘Ó Û˘Ó¯Ҙ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÁÈ· fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı¤ÙÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ♦ ∂›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹ Ó· ·Ú¤Ì‚ˆ ‹ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ê‹Ûˆ ÙÔ ·È‰› Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó· ÂÈχÛÂÈ ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·; ♦ ∆È ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ú¤ÂÈ Ó· οӈ ÁÈ· Ó· ‚ÔËı‹Ûˆ ÙÔ ·È‰› Ó· ÛÎÂÊÙ› ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ χÛ˘; ♦ ∂›Ó·È ÙÔ ·È‰› ¤ÙÔÈÌÔ Ó· ¯ÂÈÚÈÛÙ› Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˘ÏÈο ‹ ı· ·ÔÁÔËÙ¢Ù›; ♦ ∏ ‰È¢ı¤ÙËÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Â›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË, ‹ ı¤ÏÂÈ ÙÚÔÔÔ›ËÛË ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋; ♦ ∆È ÌÔÚÒ Ó· ÂÚÈ̤ӈ ·fi Ù· ·È‰È¿ Û ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘; ♦ ∆È Ú¤ÂÈ Ó· Ì¿ıˆ ·ÎfiÌË ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ·È‰› ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤Ûˆ Ó· ÂÍ·ÙÔÌÈ·ۈ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÌÔ˘; ♦ ¶ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËϘ ÁÈ· οı ·È‰› Î·È ÔÈ· ˘ÏÈο; ♦ Œ¯ˆ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ. ¶Ò˜ ÌÔÚÒ Ó· ÚÔÛ·ÚÌfiÛˆ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ù· ˘ÏÈο ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÁÈ’ ·˘Ù¿; ♦ M ÔÈÔ ÙÚfiÔ Ó· ¯ˆÚ›Ûˆ Ù· ·È‰È¿ Û ÔÌ¿‰Â˜; M‹ˆ˜ Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤„ˆ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜; ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û· Ó· Ù· ‚ÔËı‹Ûˆ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Î·Ù·ÓÔÌ‹˜ Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘˜. ♦ O °ÈÒÚÁÔ˜ ‰˘ÛÎÔχÂÙ·È Ó· ηı›ÛÂÈ ÔÏÏ‹ ÒÚ· ÛÙËÓ Î·Ú¤ÎÏ· ÙÔ˘. M‹ˆ˜ ·Ó ÙÔ˘ ¤ÙÚ· Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ Í·ÏˆÌ¤ÓÔ˜ ÌÚÔ‡Ì˘Ù· ÛÙË ÌÔΤٷ ı· ηٿÊÂÚÓ ӷ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘;
∫‡ÚÈÔ Ì¤ÏËÌ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ· ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ✒ ªÂ ÙÈ ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ӷ ·Û¯ÔÏËı›˜ Û‹ÌÂÚ·; °È· Ó· ÙÔ ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ·˘Ùfi ÚÔÛ·ıÔ‡Ó ✒ ª‹ˆ˜ ı· ‹ıÂϘ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂȘ ÙË ª·Ú›· Ó· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ; Ó· ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ✒ ª‹ˆ˜ ÚÔÙÈÌ¿˜ Ó· ·›ÍÂȘ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈfiÙ·Ó ‰ÂÓ ÙȘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ·Ô‰ÔÙÈΤ˜. Îfi ˘ÏÈÎfi; ∂›Ó·È Ôχ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘✒ ŸÔÈÔ˜ ı¤ÏÂÈ Û‹ÌÂÚ· Ó· ·›ÍÂÈ ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ Â‰Ò ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ ÙÈÎÔ› Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó fiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘1Ø Â›Ó·È Ó· ·ÎÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛÂÎÙÈο, ✒ TÂÏÈο ÁÈ·ÙÚ¤ fiÛÔ˘˜ ‚ÔËıÔ‡˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ ı· Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÛËÌ·Û›· ÛÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, Ó· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›˜; Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿✒ K‡ÚÈ ÊÔ‡ÚÓ·ÚË ‚Ϥˆ ¤¯ÂÙ ÔÏÏ‹ ‰Ô˘ÛÂȘ Ô˘ Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó. ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘ ÏÂÈ¿. E›Ó·È οÔÈÔ˜ ˘Â‡ı˘ÓÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÙ· ·ÎÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹, Ù· ·È‰È¿ ÓÈÒÛÚ¿ÍÂȘ; ıÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο Î·È ·˘Ùfi ÙÔÓÒÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ô˘ Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó, ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙ¿ÛÂȘ ÂϤÁ¯Ô˘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ (Dodge & Colker, 1998). 1. °È· ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ‚Ï. ÎÂÊ. 8.
34
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
2
∂Í›ÛÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙË ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ıˆÚÂ›Ù·È ‚·ÛÈÎfi˜ ·Ú¿ÁˆÓ ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙË Ì·ıËÛȷ΋ fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (‚Ï. ÎÂÊ. 1). ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ °È· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ♦ µÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ȉ¤Â˜ ÚÔÙÔ‡ ·˘Ùfi ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ. °È· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÚˆÙ¿ ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÙËÓ ¿ÏÏË Ì¤Ú·, Ò˜ Ó· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È Î·È Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÙÔÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÛÎËÓÈÎfi. ♦ ¶ÚÔˆı› ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÚˆÙÒÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «µÏ¤ˆ ÊfiÚÂÛ˜ ÙÔ Î·¤ÏÔ ÛÔ˘ ∂ϤÓË. °È· Ô‡ ÙÔ ¤‚·Ï˜ ·Ï‹ıÂÈ·;» ♦ µÔËı¿ ·ÙÔÌÈο οı ·È‰› Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ‚Ô‹ıÂÈ·, ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì ·ÓÔȯ٤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘: .¯. «∆È ı· οÓÂȘ ÙÔ ·ÁˆÙfi Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÂȘ;». ♦ ¶ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙÚfiÔ˘˜ ‰È·Û‡Ó‰ÂÛ˘ ÙˆÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ·fi Ù· ·È‰È¿: .¯. ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ı¤ÏÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ «ÙÔ Áηڿ˙», ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó «ÙÔ Û¯ÔÏ›Ի, ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙÔ ÚÒÙÔ ·È‰› Ó· Á›ÓÂÈ Ô Ì˯·ÓÈÎfi˜ ÛÙÔ Áηڿ˙ Î·È Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ψÊÔÚÂ›Ô Ô˘ ı· ¯·ÏÔ‡ÛÂ.
Bodrova & Leong, 1996
ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ Ï¤ÓÂ Î·È ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ·ÓÂÎÙ›ÌËÙ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÏÏÔ› ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÂÚÔ‡ÓÙ·È ÙË ¯·Ú¿ Î·È ÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÓÈÒÛÔ˘Ó ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂÂȉ‹ Ȥ˙ÔÓÙ·È ·fi ÙȘ ÔÏϤ˜ ÙÔ˘˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ. ∆Ô Ó· ÌÔÚ› fï˜ οÔÈÔ˜ Ó· ¯·›ÚÂÙ·È Î·È Ó· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘ Ì ٷ ·È‰È¿ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi˜ ‰¿ÛηÏÔ˜ (Curtis & Curter, 1996). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙȘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ (‚Ï. ÎÂÊ. 4). ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÊÔÈÙÔ‡Ó ·È‰È¿ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È ÁψÛÛÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· –Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË Û¯ÔÏÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·– Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ò˜ Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο ‚ÈÒÌ·Ù· ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ. ¢Â›¯ÓÂÈ Û‚·ÛÌfi ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ fiÙ·Ó ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ, ·Ô‰¤¯ÂÙ·È Î·È Û¤‚ÂÙ·È ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÙÔ˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ· Î·È ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ (Dodge & Colker, 1998). ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙËı› ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘ Î·È fiÙÈ ÙÔ˘ ÙÔÓÒÓÂÈ ÙÔ ·›ÛıËÌ· ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ˘ Î·È ˘ÂÚËÊ¿ÓÂÈ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚ›·, ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ë ÌË ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÛÔ‚·Ú¿ ÂÌfi‰È· ÛÙË Ì¿ıËÛË (¢Ú·ÁÒÓ·, 2003Ø Vandenbroeck, 2004). ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ «ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi˜ ‰ÈÂÚÌËÓ¤·˜» ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ ΢ڛ·Ú¯Ë˜ ÔÌ¿‰·˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ fiÔÈ·˜ ÌÂÈÔ„ËÊ›·˜ (æ¿ÏÙË Î.¿Ï., 2004), Û˘Ì‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ Ì ÂÈÙ˘¯Â›˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔ-ÁÓˆÚÈÌ›· ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ·ÏÏËÏÔηٷÓfiËÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÌÔÈ‚·›· ·Ô‰Ô¯‹ Î·È ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ó· ı¤ÛÂÈ Ù· ıÂ̤ÏÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÌÔÓÈ΋ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ÙÔ˘˜ Û˘ÓÂη›‰Â˘ÛË (™·Îο, 2004).
35
2
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Í·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·˜ ÔÈfiÙËÙ· ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ∏ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ ̤ۈ Ù˘ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛ˘ Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÁψÛÛÈ΋˜ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›·˜ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi Ì ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÌÈ·˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘. √ Û‚·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ ηٷÓfiËÛ˘ Î·È Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ηıÔÏÈÎÒÓ ·ÍÈÒÓ, fiˆ˜ Ë ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜, Ë ‰ËÌÔÎÚ·Ù›· Î·È Ë ÌË ‚›· Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· Ì ¿ÏϘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú˜ Î·È ÁÏÒÛÛ˜ Î·È ÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ¤Ó·˜ ÙÚfiÔÈ ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ.
UNESCO, 2002
™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÚÒÙË ÁÏÒÛÛ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÒÛÙÂ Ë ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Î·È Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÏÔÈfiÓ Î¿ı ·ÏÏfiÁψÛÛÔ ·È‰› –Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘– Ó· ʤÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ¤Ó· ·Á·Ë̤ÓÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô Î·È Ó· ÙÔ «‰È·‚¿ÛÂÈ» ÛÙ· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿, ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó Ò˜ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ÌÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ·, ‹ Ó· ÎÚ·Ù¿ οÔÈÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ·È¯Ó›‰È Î·È Ó· ÂÍËÁ‹ÛÂÈ ÛÙ· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Ò˜ ·›˙ÂÙ·È. ∆Ô ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ·ÎfiÌË Ó· ÂÈ Î¿ÔÈÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ ‹ ηÏ› Û ‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙÈÁÌ‹ ÙË Ì·Ì¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô –fiˆ˜ ηÏ› fiϘ ÙȘ Ì·Ì¿‰Â˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘– Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÈ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ¤Ó· ·Á·Ë̤ÓÔ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ô˘ ÙÔ˘ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ.
°È· Ó· ‰È‰¿ÍÔ˘Ì ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· … ÁÈ· Ó· ηٷʤڈ Ó· ÚÔηϤۈ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ ÙËÓ ÂÈı˘Ì›· Ó· Ì¿ıÂÈ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›Ûˆ ÙÔ ‚›ˆÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘, Ó· ÙÔÓ Î·Ù·Ï¿‚ˆ, Ó· Ì¿ıˆ ·fi ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘. °È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ô Ì·ıËÙ‹˜ Ó· Ì¿ıÂÈ Ó· Ì·ı·›ÓÂÈ, Ó· ηٷÓÔ› ‰ËÏ·‰‹ ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÂÚÁ·Ï›· ·Ú¤Ì‚·Û˘ Û ·˘Ù‹Ó, ı· Ú¤ÂÈ Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔȯÙfi˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÂÈ ·fi ·˘ÙfiÓ Î·È ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘. °È·Ù› ‰ÂÓ ÌÔÚ›˜ Ó· ‰È‰¿ÍÂȘ ÙËÓ ÔÏÏ·ÏfiÙËÙ· fiÙ·Ó Â›Û·È Ô ›‰ÈÔ˜ ÌÔÓÔÌÂÚ‹˜ Î·È ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂȘ Ó· ·ÓÙÈÏËÊı›˜ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ∞˘Ù‹ Ë ‰È·‰ÚÔÌ‹, ·˘Ùfi ÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· ÚÔ˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ, Â›Ó·È ÛÙËÓ Ô˘Û›· ÙÔ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ô˘ ı· ÛÔ˘ ÂÈÙÚ¤„ÂÈ Ó· ‰ÂȘ ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÛÔ˘ ÔÏϷϤ˜ ˘·ÁˆÁ¤˜, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂȘ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙ›˜ ÙËÓ ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÛÔ˘ Ù¿Í˘. ªÂ ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ·, Ë ‰È·¯Â›ÚÈÛË Ù˘ ÂÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ··ÈÙ› Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ·Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó ÙȘ ÔÏϷϤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜.
∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘ & ∞ÛÎÔ‡ÓË, 2004, ÛÛ. 31-32
∏ ·ÚÔ˘Û›· ·ÏÏfiÁψÛÛˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· ∏ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÌÈ· Ôχ ıÂÙÈ΋ ¢ηÈÚ›·, Ô˘ ‚ÔËı¿ÂÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ó¤Â˜ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙË ÌÔÚʈÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ Ì Ӥ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Î·È ·Ó·‚·ıÌ›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË… π‰È·›ÙÂÚ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiÔ˘ Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤¯ÂÈ ·¤Ú·ÓÙ· ÂÚÈıÒÚÈ· ¤ÎÊÚ·Û˘, ‰›ÓÂÙ·È ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ¢ηÈÚ›· ÁÈ· ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÈÙ˘¯Ô‡˜ ¤ÓÙ·Í˘ ÙˆÓ Í¤ÓˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙ· ÌÔÚʈÙÈο ‰ÚÒÌÂÓ·. ªÈ· ÛˆÛÙ‹ ¤ÓÙ·ÍË ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· ¤¯ÂÈ ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· Ôχ ıÂÙÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ ÁÈ· ÙȘ ˘fiÏÔȘ ‚·ıÌ›‰Â˜.
ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, 2004
36
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
2
ª›· ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ÁÚ¿ÊÂÈ: °È· Ó· ÌÔÚ¤Ûˆ Ó· ˘ÔÛÙËڛ͈ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙË ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÈ΋ ÌÂÈÔÓfiÙËÙ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ¿Ú¯ÈÛ· Ó· ·Ó·˙ËÙÒ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ı· Ì ‚ÔËıÔ‡Û·Ó Ó· ηٷÓÔ‹Ûˆ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Î·È Ó· ÚÔÛÂÁÁ›Ûˆ ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÙˆÓ ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓˆÓ Ù˘ £Ú¿Î˘. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ·Ó·˙‹ÙËÛ· ·È‰Èο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÛÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È ·È‰Èο ÙÔ˘ÚÎÈο ‚È‚Ï›·. ∏ ÚÒÙË ÌÔ˘ ¤Ú¢ӷ ‰ÂÓ ·¤‰ˆÛÂ Î·È ¤ÙÛÈ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ ÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔ˘ ÁÔÓ¤·, ÌÂÙ·ÊÚ¿Û·Ì ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο ¤Ó· ÂÏÏËÓÈÎfi ·È‰ÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ¢È¿ÏÂÍ· ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È «™Î˘Ï›ÙÛ·», Ô˘ ÙÔ ‹ÍÂÚ·Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ ӷ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó… …ŒÂÈÙ· ·fi Ï›Á˜ ̤Ú˜ ÚfiÙÂÈÓ· ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ó ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ì fiÏÔÈ Ó· ÌÈÏ¿ÌÂ Î·È ÙÔ˘ÚÎÈο, ·ÊÔ‡ ›¯·Ì ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙËÓ ∫È·ÌÔ˘Ú¿Ó, ÙÔÓ ∆˙‚ڿ¯ Î·È ÙÔÓ °È·Û¿Ú, Ô˘ Ì¿ı·ÈÓ·Ó ÂÏÏËÓÈο Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó. ¶ÚfiÙÂÈÓ· ˆ˜ ÍÂΛÓËÌ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ӷ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿Ì ÙË «™Î˘Ï›ÙÛ·» Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ŸÏÔÈ ÂÓıÔ˘ÛÈ¿ÛÙËÎ·Ó Ì ÙËÓ È‰¤·. ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ∆˙‚ڿ¯ ÌÂÙ·ÊÚ¿Û·Ì ÙË «™Î˘Ï›ÙÛ·» Î·È ÙË ÁÚ¿„·ÌÂ Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ™˘˙ËÙ‹Û·Ì ÁÈ· Ù· ÂÏÏËÓÈο Î·È Ù· ÙÔ˘ÚÎÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Î·È ÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ÂÓÙÔ›Û·Ì ÙȘ ‰‡Ô ¯ÒÚ˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú· Î·È ¤ÙÛÈ ¿ÓÔÈÍ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË Û˘˙‹ÙËÛË… ∞Ó·ÚÙ‹Û·Ì ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Î·È ÛÙȘ ‰‡Ô ÁÏÒÛÛ˜ Î·È ·Ú¯›Û·Ì ӷ ÙÔ ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ̛· ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο Î·È Ì›· ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ªÂÙ¿ ·Ú¯›Û·Ì ӷ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ. ∏ ¯·Ú¿ ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿. √ ∆˙‚ڿ¯, Ë ∫È·ÌÔ˘Ú¿Ó Î·È Ô °È·Û¿Ú ¤ÓȈı·Ó ÈηÓÔÔÈË̤ÓÔÈ Ô˘ Ì·˜ ‚ÔËıÔ‡Û·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ· Î·È ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ‹Ù·Ó ÂÓıÔ˘ÛÈ·Ṳ̂ÓÔÈ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· «ÌÈÏÔ‡Ó» Î·È ÛÙ· ÙÔ˘ÚÎÈο. ∆ÒÚ· ÌÔ˘ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘ÌÂ Î·È ·ÁÁÏÈο…
§ÈÁÓÔ‡-∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘, 2002, ÛÛ. 6-9
ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÁÈ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ fiÛÔ Î·Ï‡ÙÂÚ· ÌÔÚ› ÙȘ ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. £¤ÙÂÈ Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÁÈ· οı ·È‰› Î·È ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ÚfiÛıÂÙË ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ì ȉȷ›ÙÂÚ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ, Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÙȘ Ôԛ˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ οı ·È‰ÈÔ‡. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ì ÎÈÓËÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ ¤ÙÛÈ Ô˘ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÂÈ ÌfiÓË Ù˘ ‹/Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ Û‡Ì‚Ô˘ÏÔ ∂ȉÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜, ÙÔ ÏËÛȤÛÙÂÚÔ ∫¤ÓÙÚÔ æ˘¯È΋˜ ÀÁÈÂÈÓ‹˜ ‹ fiÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ Û¯ÂÙÈÎfi ›ÛËÌÔ ÊÔÚ¤·, fiˆ˜ Ù· ∫¢∞À (∫¤ÓÙÚ· ¢È¿ÁÓˆÛ˘, ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ÀÔÛÙ‹ÚÈ͢) Î.Ï.
2.2. ∂¡£∞ƒƒÀ¡√¡∆∞™ ∆∏ ™Àªª∂∆√Ã∏ ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡ ™∆π™ ™À∑∏∆∏™∂π™ ¶√À ∞¡∞¶∆À™™√¡∆∞π ™∆∏¡ ∆∞•∏ Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓÈˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Ë ÂÓÂÚÁfi˜ ÏÂÎÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ıÂÙÈο ÛÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (Crahay, 1984). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È ÙȘ ÚÔı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È, Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó, Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó, Ó· ÂÍËÁÔ‡Ó, Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· οı ı¤Ì· Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ Î·È ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÈ Î·ıÂÙ› Ô˘ ϤÓ Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹:
∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË ÏÂÎÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂȘ Ì ·˘Ù¿ Ù· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ·; ¶Ò˜ ÙÔ ÛΤÊÙËΘ; ¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ; ™Â ÙÈ Û ‚Ô‹ıËÛ ·˘Ùfi; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ı˘ÌËı›˜; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÙÔ ‚ÚÂȘ; ªÔ˘ ¿ÚÂÛ Ôχ Ë ÂÚÁ·Û›· ÛÔ˘, ı· ‹ıÂϘ Ó· ÌÔ˘ ÂȘ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤Î·Ó˜;
37
2
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙÔ ·È‰› Ó· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂÈ ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜. ∂ÈϤÔÓ ÙÔ Ú‹Ì· «ÓÔÌ›˙ÂȘ», Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›, ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ÂÚÈ̤ÓÂÈ ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ·¿ÓÙËÛË ÛÙËÓ ÂÚÒÙËÛ‹ Ù˘, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ÂÚÈ̤ÓÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ¿Ô„Ë Û¯ÂÙÈο Ì ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ ÚˆÙ¿ÂÈ, fiÔÈ· Î·È ·Ó Â›Ó·È ·˘Ù‹. ∆Ô ·È‰› ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ÙÔ˘ ˙ËÙ¿ÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ÌÔÚ› Î·È Ó· ÌËÓ ÙÔ Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ, Ì ÛÎÔfi Ó· ÙÔ ÂϤÁÍÂÈ, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ÙËÓ ÂӉȷʤÚÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂÈ Î·È ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÁÓÒÌË, ÂÂȉ‹ ÁÈ· ÂΛÓË ¤¯ÂÈ ·Í›·. ∞˘Ù‹ Ë ÛÙ¿ÛË Ù˘ ‚ÔËı¿ÂÈ ÙÔ ·È‰› Ó· ·ÓÔ›ÁÂÙ·È ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Î·È Ó· ÌÈÏ¿ÂÈ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÎÔÏ›·.
¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› ÙÔ ·È‰› Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘, Ó· ÂÈ Ò˜ ÛΤÊÙËÎÂ Î·È Î·Ù¤ÏËÍ ÛÙËÓ ·¿ÓÙËÛË Ô˘ ¤‰ˆÛ ‹ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙËÓ ËÁ‹ ÏËÚÔÊfiÚËÛ‹˜ ÙÔ˘. §fiÁÔ˘ ¯¿ÚË, fiÙ·Ó ¤Ó· ·È‰› ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ Î¿ÚÙ· Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ÚˆÙ‹ÛÂÈ: «¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘;». ∞fi ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË Ô˘ ı· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ·È‰›, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· ÏËÚÔÊÔÚËı› Û ÔÈÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜ ÛÙ‹ÚÈÍ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ‹ ÙÔ˘: ÛÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÁÚ¿ÌÌ·, ÛÙÔ ÙÂÏÈÎfi ÁÚ¿ÌÌ·, ÛÙÔ fiÙÈ ‹ÁÂ Î·È ÙÔ Û˘Ó¤ÎÚÈÓ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·, ‚ÔËıÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·2, Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÚfiÛıÂÙÔ˘˜ ‰Â›ÎÙ˜, Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙË ÁÚ·Ê‹ (.¯. ÙÔ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÂÂȉ‹ Ë Î·Ú٤Ϸ ›¯Â Ì›· ÌÔ˘ÓÙ˙Ô‡Ú· ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜); OÈ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÈ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ Û ۯ¤ÛË Ì ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁÓÒÛË Î·È Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘ ÔÚ›·˜.
∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜/Ë; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔ ·È‰› ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ù· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ›ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÈ· fiÛ· ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ fiÙÈ Í¤ÚÂÈ, ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ˘ÂÚ·ÛÈÛÙ› ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘. ∂›Û˘, Ì ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË Ô˘ ı· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ·È‰› ÛÙËÓ ÂÚÒÙËÛË, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ·Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ ·È‰› ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·Ù·ÎÙË̤ÓË ÁÓÒÛË ‹ ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ ÙÔ ·È‰› ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ ·ÎfiÌË Ó· Û˘ÓÙÔÓ›ÛÂÈ. ∂›Ó·È ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ò˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, οÙÈ Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÛÔ‚·Ú¿ ˘fi„Ë Ù˘ ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘.
¶ÔÈÔ˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ, ÂÛ‡ ‹ Ô °È¿ÓÓ˘; ªÂ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ʤÚÓÂÈ ÙÔ ·È‰› ·ÓÙÈÌ¤ÙˆÔ Î·È Ì ÌÈ· ¿ÏÏË ¿Ô„Ë ¤Ú· ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘. °È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ ÙÔ ·È‰› Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË, Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ Ù· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ Ì ÂΛӷ ÙÔ˘ Û˘ÌÌ·ıËÙ‹ ÙÔ˘, Ô˘ ÂͤÊÚ·Û ¿ÏÏË ¿Ô„Ë ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì·, Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ, Ó· Û˘Óı¤ÛÂÈ, Ó· ηٷϋÍÂÈ Û ÌÈ· ı¤ÛË Î·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÂÎ Ó¤Ô˘, Ó· ÂÌϷΛ ‰ËÏ·‰‹ Û ÌÈ· Û‡ÓıÂÙË ÓÔËÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·.
™ÙȘ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙË ı¤ÛË Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ˆ˜ «ÛˆÛÙfi» ‹ «Ï¿ıÔ˜», ·ÏÏ¿ ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ Î·ÈÓÔ‡ÚÁȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÌ¿‰·. √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ı· ÚÔ·„Ô˘Ó ÙÂÏÈο ̤۷ ·fi ÙË Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ fï˜ ·˘Ù¤˜ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi Â›Â‰Ô Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ì¤¯ÚÈ ÔÈÔ˘ ÛËÌ›Ԣ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹. √È ÔÈΛϘ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ χÛÂȘ ·fi Ù· ·È‰È¿ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÔ Â›Â‰Ô, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ Î·ı¤Ó·. 2. ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ‚Ï. ÎÂÊ. 8.
38
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
2
∏ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓË; ™ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˘‹Ú¯Â ÌÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Â›Ó·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ, ÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓ· Î·È ÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿. ∏ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓË ‹ ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ϤÂÈ: «¢ÂÓ Í¤Úˆ, ÌÔÚԇ̠ӷ ¿Ì ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ó· ‰Ô‡Ì». Cinieri, 1998, Û. 62
√È ‰È·ÊˆÓ›Â˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË. °È’ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ fiÙ ÌÈ· ȉ¤· Â›Ó·È ÔÚı‹ ‹ Ï·ıÂ̤ÓË Î·È Ó· ηٷϋÁÔ˘Ó ÛÙÔ ÔÈ· Â›Ó·È Ë Î·Ï‡ÙÂÚË. ªÂ ÙȘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ‚ÔËı¿ ÛÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÙÂÏÈο fï˜ ·Ê‹ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÂΛ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÓËÛ˘¯Â› fiÙÈ ı· Ì¿ıÔ˘Ó Î¿ÙÈ Ï·Óı·Ṳ̂ÓÔ Î·È fiÙÈ ı· Ì›ÓÔ˘Ó Û’ ·˘Ùfi. √È Û˘Ó¯›˜ ¢ηÈڛ˜ Ô˘ ı· ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ·Ó·˙‹ÙËÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÔÈ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ‡ÛÙԯ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ı· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙÔ ÛˆÛÙfi.
PˆÙ‹ÛÙ ٷ ·È‰È¿ °È· Ó· ηٷϿ‚ÂÙ ηχÙÂÚ· Ò˜ ÛΤÙÔÓÙ·È, ÚˆÙ‹ÛÙ ٷ ›‰È· Ù· ·È‰È¿. ªË ÛÎÂÊÙ›Ù fiÙÈ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛˆÛÙ¿, ÌË ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ Ôχ ‡ÎÔϘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ, ÌËÓ ˘ÂÚ·ÏÔ˘ÛÙ‡ÂÙÂ. ¢ÒÛÙ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ÏËÚÔÊfiÚËÛË Î·È ·Ê‹ÛÙ ٷ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Î·È Ó· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È…
Cinieri, 1998, Û. 62
2.3 ∂¡£∞ƒƒÀ¡√¡∆∞™ ∆∞ ¶∞π¢π∞ ¡∞ ¢π∞∆À¶ø¡√À¡ À¶√£∂™∂π™ ∫∞π ¡∞ ∂¶π§À√À¡ ¶ƒ√µ§∏ª∞∆∞ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÂÈ Û˘Ó¯›˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ó· ÙȘ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó, Ó· ÙȘ ÂȂ‚·ÈÒÓÔ˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó. √È ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ı· ‰È·Ù˘ÒÛÂÈ Î¿ı ·È‰› ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹. ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Ê‹ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂχıÂÚ·, ¯ˆÚ›˜ Ó· ηٷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È ·fi ¿Á¯Ô˜ fiÙÈ ¯¿ÓÂÙ·È ¯ÚfiÓÔ˜ ‹ fiÙÈ ·ÔÎÏ›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ·Ú¯Èο ›¯·Ó ı¤ÛÂÈ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ÙÔ˘˜, Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘˜ ̤۷ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ Ӥ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË (™Ê˘ÚfiÂÚ·, 2002). √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ۯ‰ȷÛÌÔ› Î·È ÔÈ ·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, fiˆ˜ ÚԉȷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÚÔ¸Ôı¤ÙÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È Î·È ÂÈÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Î·È ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, Ô˘ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÛΤ„ÂȘ, ȉ¤Â˜, ı¤ÛÂȘ, ·fi„ÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÌÂ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ ÙÔ˘˜. £ÂˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ·˘Ù‹ Ë ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÚÔ¿ÁÂÈ ÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË Î·È ÂÊԉȿ˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ì ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ· ÙË Û˘Ó¯‹ ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ¤ÚÁÔ˘ (Pascucci, 2004).
39
2
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ∫·ıÒ˜ ÂÍÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ Ù˘ Ù¿Í˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ¤Ó· ÎÔ˘Ù› ·fi Á¿Ï·3 ηÈ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ù· ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙË Û˘Û΢·Û›·, ÂΛ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ «ºƒ∂™∫√ °∞§∞», Ù· ÚˆÙ¿: «∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Â‰Ò;». ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ÂÈ «°¿Ï· ÁÈ· ·È‰È¿», Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÚˆÙ¿: «™˘ÌʈÓ›Ù fiÏÔÈ fiÙÈ Â‰Ò ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ “°¿Ï· ÁÈ· ·È‰È¿”;». ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ Î¿ÔÈÔ ÁÚ¿ÌÌ·, .¯. ÙÔ º, Î·È ÂÈ: «Œ¯ÂÈ ÙÔ º, ÁÚ¿ÊÂÈ º¿Ó˘ ÁÈ·Ù› ·Ú¯›˙ÂÈ fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘», Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚˆÙ¿ Î·È ¿ÏÈ: «ªÔÚ› ¿Óˆ Û ¤Ó· ÎÔ˘Ù› Á¿Ï· Ó· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡;», ·Ú·ÎÈÓÒÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ Â›Ó·È ÏÔÁÈÎfi. ∆· ·È‰È¿ Ì¿ÏÏÔÓ ı· Ô˘Ó fiÙÈ ·˘Ùfi ‰Â Á›ÓÂÙ·È. ŸÌˆ˜ ÙÔ ·È‰› Ô˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÙÔ º ÂÈ̤ÓÂÈ. ¢Â›¯ÓÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ º¿ÓË ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·. «¡¿ÙÔ, Â‰Ò Â›Ó·È ÙÔ º, ϤÂÈ º¿Ó˘». «¡·È, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ ∞, Ô˘ Â›Ó·È ‰›Ï·, Ô˘ ÙÔ ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ ∞Ï›Î˘», ÌÔÚ› Ó· ÂÈ ¿ÏÏÔ ·È‰› Î·È Ë Û˘˙‹ÙËÛË Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘. À¿Ú¯ÂÈ fï˜ ¿ÓÙ· Î·È Ë Èı·ÓfiÙËÙ· Ë Û˘˙‹ÙËÛË Ó· ÌËÓ ¿ÚÂÈ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÙÚÔ‹. ™ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË «°¿Ï· ÁÈ· ·È‰È¿» ÌÔÚ› Ó· Û˘ÌʈӋÛÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿. «∂›ÛÙ ۛÁÔ˘ÚÔÈ;», ÌÔÚ› Ó· Í·Ó·ÚˆÙ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∞Ó Ù· ·È‰È¿ ÂÈÌ›ÓÔ˘Ó, Ë Û˘˙‹ÙËÛË ÌÔÚ› Ó· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ ÂΛ. ™Â οÔÈ· ¿ÏÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ı· ·ӤÏıÔ˘Ó…
Pascucci, 1999
ŸÙ·Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ë ÌÈ· ÛÙËÓ ¿ÏÏË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ÛÙ‹ÚÈÍË Î·È ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ‰›ÓÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ χÛÂȘ ÛÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· οÓÂÈ ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ÈÔ ·ÛÊ·Ï›˜, ÚÔˆı› ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÚfiÙ˘· ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿. ™ËÌ·ÓÙÈ΋ ›Û˘ Â›Ó·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ì ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ4 ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘: ✒ Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ›‰È˜ ÁÈ· ÙȘ ··ÈÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ë ÂfiÌÂÓË ‚·ıÌ›‰·, ✒ Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ı· ‰È‰¿ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ∞ã ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ηٿ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÊÔ›ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÎÏ›ÛÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ηÓÔÓ›ÛÔ˘Ó ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ ÁÈ· Ó· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ·˘ÙfiÓ, ✒ Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ì ·È‰È¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ۯ‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ Ù˘ ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÎÔÈÓÒÓ ÂΉËÏÒÛˆÓ.
3. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ¿Óˆ ÛÂ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ, ÔÈ Û˘Û΢·Û›Â˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ôχ ÁÓˆÛÙ¤˜, fiÏÔÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó .¯. ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ÎÔ˘Ù› Î·È Ó· ÌËÓ ·Ó·ÚˆÙÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘. ∏ ˘fiıÂÛË Ô˘ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ı· ¤¯ÂÈ Ó· οÓÂÈ ÌfiÓÔ Ì ÙÔ ÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Â¿Óˆ Î·È fi¯È Ì ÙÔ ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ Ë Û˘Û΢·Û›·. 4. ∞Ó Î·È Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Î·È ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎfiÌË ıÂÛÌÔıÂÙËı›, Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ì ڈÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔˆıÂ›Ù·È ÌÈ· Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜ Ë ÔÔ›· ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ÂËÚ¿˙ÂÈ ıÂÙÈο ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· Û¯ÔÏÈ΋ ÂͤÏÈÍË.
40
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3 ∏ ηٷÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÙfiÛÔ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ fiÛÔ Î·È ÛÙÔ ‰ÈÂıÓ‹ ¯ÒÚÔ ¤¯ÂÈ ÂΉËψı› ¤ÓÙÔÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ¤¯ÂÈ ÚÔÎÏËı› ÌÂÁ¿ÏË Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ Î·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Ë ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Û ηıÂÌ›· ·fi ÙȘ ‚·ıÌ›‰Â˜ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘. Œ¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ¤Ú¢Ó˜ Î·È ·Ó·Ï‡ÛÂȘ Î·È ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ù˘ˆı› ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· Â͈ÙÂÚÈ΋ Î·È ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÌÔÓ¿‰ˆÓ Î·È ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÁÈ· ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ì Û ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ¤¯ÂÈ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Î·È ‰È·ÌÔÚʈÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· (‚Ï. Î·È ¢∂¶¶™, 2003), Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ·ÔÛÎÔ›: ✒ ÛÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ✒ ÛÙËÓ ·Ó·ÙÚÔÊÔ‰fiÙËÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ·Ú¯fiÌÂÓ˘ Âη›‰Â˘Û˘, ✒ ÛÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (™ÔÏÔÌÒÓ, 1999. Altrichter et al., 2001). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÌÈ· ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜1, ηıÒ˜ Î·È Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ÂΛӷ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó. ª·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, ÁÈ· Ó· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÔÓÙ·˜ ¢ηÈڛ˜ ÂͤÏÈ͢ Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜ (Dodge & Colker, 1998Ø ™ÔÏÔÌÒÓ, 1999Ø Altrichter et al., 2001). °È· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ ηٷÁÚ·Ê‹˜ fiˆ˜: ✒ Ó· ÙËÚÔ‡Ó Ê·Î¤ÏÔ˘˜ Ì ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË Î¿ı ·È‰ÈÔ‡ Î·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂͤÏÈ͢, ✒ Ó· Ì·ÁÓËÙÔʈÓÔ‡Ó ‹ Î·È Ó· ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÔ‡Ó ·ÊËÁ‹ÛÂȘ, Û˘ÓÔÌÈϛ˜ Î·È ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›Â˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ·ÏÏ¿ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË Î¿ı ÌÔÚÊ‹˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, fiÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ✒ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó (ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, ʈÙÔÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜, 1. ∫·Ù¿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ¤¯ÂÈ ¿ÓÙ· ηٿ ÓÔ˘ fiÙÈ ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ë ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ‰Â ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ·È¯Ó›‰È. ∆· ·È‰È¿ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ·›˙ÔÓÙ·˜.
41
3
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ì·ÁÓËÙÔʈÓÒÓÙ·˜ ‹/Î·È ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÒÓÙ·˜ fiÔ˘ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi) ÙȘ ηٷÛ΢¤˜ Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÙȘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Î.Ï. (The New Jersey Department of Education, 2002). ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ, ·Ó Î·È Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Â›Ó·È ·Ó·Áη›· Ú·ÎÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÔÈ ÙÚfiÔÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ˘Ô¯ÚˆÙÈÎfi ‹ ‰ÂÛÌ¢ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈϤÁÂÈ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‹ ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ıˆÚ› ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÈ Ì ÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· Ô˘ Ë ›‰È· ÎÚ›ÓÂÈ ·Ó·Áη›·.
3.1 ∏ ∆∏ƒ∏™∏ ∆√À ∏ª∂ƒ√§√°π√À ∆Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ë Ù‹ÚËÛË ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷ¯ˆÚ› ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ·fi ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ηıËÌÂÚÈÓ¿ ‹ ÂÚÈÔ‰Èο ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ËÌÂÚ‹ÛÈÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜: fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ‹ Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜, fiÙ·Ó ·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ·È Î·È ·›˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ÛÙËÓ ·˘Ï‹. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ΢ڛˆ˜ Û fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ÂÙ‡¯ÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ·Ú·¤Ú· (The New Jersey Department of Education, 2002).
3.2 ∫∞∆∞°ƒ∞º∂™ ™∆∏¡ ∂¡∞ƒ•∏ ∆∏™ ™Ã√§π∫∏™ Ã√¡π∞™ ™ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· οı ۯÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ÙÔ ™Â٤̂ÚÈÔ, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÁÈ· Ù· ÓËÈ·ÁˆÁ›· Ì‹Ó· ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Î·È Û οı ¿ÏÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË fiˆ˜: ✒ Ò˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ✒ Ò˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜, ✒ Ò˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜. ªÂ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó, ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÛΤ„ÂȘ Î·È ·fi„ÂȘ, Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·. ∏ ·Ú¯È΋ ·˘Ù‹ ηٷÁÚ·Ê‹ Î·È Ë ÂÎÙ›ÌËÛË ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ, ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Î¿ı ·È‰ÈÔ‡ Ù‹˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÂÊfi‰È· ÁÈ· Ó· ۯ‰ȿÛÂÈ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ù˘ ·Ú¤Ì‚·ÛË, ı¤ÙÔÓÙ·˜ Ú·ÏÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ı· ÂȉÈÒÍÂÈ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ٷ ·È‰È¿, ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓË ¿ÓÙ· Û ·˘Ùfi Ô˘ ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó. ∆· ·È‰È¿ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ÙË ÊÔ›ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·ÊÂÙËڛ˜ Î·È ·˘Ùfi Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ. ŸÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘, ÙfiÛÔ Î·Ï‡ÙÂÚ· ηٷÓÔ› ÙÈ Â›Ó·È ÈηÓfi Ó· οÓÂÈ Î¿ı ·È‰› ÌfiÓÔ ÙÔ˘ Î·È ÙÈ Ì ‚Ô‹ıÂÈ·, ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ··ÈÙ‹ÛÂÈ ·fi ÙÔ Î¿ı ·È‰› Î·È Û ÔÈ· ÛËÌ›· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ (Curto et al., 1998). °È· ÙÔÓ ÂÈÙ˘¯‹ ۯ‰ȷÛÌfi Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Â›Ó·È Â›Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Î¿ı ·È‰› Î·È ÙÈ ÙÔ˘ ÚÔηÏ› ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ·.
42
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3
π‰¤Â˜ Î·È ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ °È· ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ Â›Ó·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ¤Ó· ¯ÔÓÙÚfi ÙÂÙÚ¿‰ÈÔ, ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 40 ʇÏψÓ, Ì ÌÂÁ¿Ï· ÂÚÈıÒÚÈ·. ∆· ÂÚÈıÒÚÈ· ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ÛÙÔ Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È ÚÔÛı‹Î˜ ‹ ·Ú·Ô̤˜ Û ¿ÏÏ· ÛËÌ›· ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘. ™ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÌÔÚ›Ù ӷ ηٷÁÚ¿ÊÂÙÂ Û˘¯Ó¿, ·ÎfiÌË Î·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿, Û‡ÓÙÔ̘ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ‹ ȉ¤Â˜ ÁÈ· fi,ÙÈ Û·˜ ··Û¯ÔÏ› Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ Ù¿ÍË Û·˜. ∆fiÙ ÌfiÓÔ ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ¤¯ÂÈ ·Í›·, fiÙ·Ó ÙËÚÂ›Ù·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο.ªÂÚÈÎÔ› ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ¯Ú‹ÛÈÌÔ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÒÚ˜ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È Ó· ÙȘ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÛÙÔ ˆÚÔÏfiÁÈÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ¿ ÙÔ˘˜, ¤ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ë Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Ó· ÌË ¯¿ÓÂÙ·È ÛÙË ‰›ÓË ÙˆÓ Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ ˘Ô¯ÚÂÒÛˆÓ. ¶ÔÏÏÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓËı›ÛÂÈ Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· ηıÈÂÚÒÛÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙË Û˘Ó‹ıÂÈ·. ªÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ Î·Ó›˜ ·fi Ì›· ‰‡ÛÎÔÏË ÂÚ›Ô‰Ô ÚÔÙÔ‡ ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ·ÓÙÏ› ÈηÓÔÔ›ËÛË ·fi ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘. ∂›Ó·È fï˜ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Ù‹ÚËÛË ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ Ù·¯‡ÙËÙ· Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·. ∆ËÚÒÓÙ·˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ¤Ó· ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ı· ¤¯ÂÙ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÙ ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Û·˜ Î·È Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ Û·˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ Î·È Ó· ÂÌ‚·ı‡ÓÂÙ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Û·˜ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó. ™Â οı ËÌÂÚÔÏÔÁȷ΋ ÂÁÁÚ·Ê‹ ÌËÓ Í¯ӿÙ ӷ ÛËÌÂÈÒÓÂÙ ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠÙÔ Û˘Ì‚¿Ó ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· Ù˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜ (.¯. ·Ó Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËΠÙËÓ ›‰È· ̤ڷ, ÙËÓ ÂÔ̤ÓË ‹ ÙË ÌÂıÂÔ̤ÓË ÙÔ˘ Û˘Ì‚¿ÓÙÔ˜) Î·È fi,ÙÈ ¿ÏÏÔ ıˆÚ›Ù ·ÍÈfiÏÔÁÔ ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË ÌÓ‹ÌË Û·˜ (ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ ·Ú·ÙËÚ‹Û·Ù ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙÔ ¯ÒÚÔ, ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Î.Ï). ™ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Â›Û˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È ·Ú·Ô̤˜ Û ̷ÁÓËÙÔʈӋÛÂȘ ‹ ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÂȘ, .¯. ηۤٷ ¡Ô 8 (ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Î¿ı ηۤٷ ·’ ¤Íˆ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔÓ ÙfiÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ Ë ÂÁÁÚ·Ê‹: .¯. ÙËÓÔÙÚÔÊ›Ô, ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›·: .¯. 15/3/2004, ÙËÓ ÔÌ¿‰· Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯Â: .¯. ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ÙÔ ı¤Ì·: .¯. ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ›Û΄˘). ∆Ô ËÌÂÚÔÏfiÁÈfi Û·˜ ı· Â›Ó·È ÈÔ Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙÔ ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔț٠·Ú·ÁÚ¿ÊÔ˘˜, ÂÈÎÂÊ·Ï›‰Â˜ Î·È ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂȘ. ∏ Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ô‚› ÔχÙÈÌË ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÂÙ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙ›Ù ̷˙› ÙÔ˘˜ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ Û·˜, ηıÒ˜ Î·È ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ŒÓ·˜ ηٿÏÔÁÔ˜ ÂÚȯÔÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ ÚÒÙ˜ ‹ ÛÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘ Û¿˜ ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ·Ó·ÙÚ¤¯ÂÙ ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ‰Â‰Ô̤ӷ.
Altrichter et al., 2001
3.3 √π ∞∆√ªπ∫√π º∞∫∂§√π ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡ √È ·ÙÔÌÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (portfolios), ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›Â˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔχÙÈÌÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈ͢. ªÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ʷΤÏÔ˘˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂÈ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔًوÓ, ÒÛÙ ӷ ¤¯ÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÙÔ˘ ·Ó¿ÁΘ. ∏ ıÂÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ οı ·È‰ÈÔ‡ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ Ê·Î¤ÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ÂÈÙ‡¯ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Î·È fi¯È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ηٷʤÚÂÈ ·ÎfiÌË.
43
3
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ Ê·Î¤ÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ √ ·ÙÔÌÈÎfi˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ οı ·È‰ÈÔ‡ ÂÚȤ¯ÂÈ Ì›· Û˘ÏÏÔÁ‹ ·fi ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ Ô˘ Û˘ÓÈÛÙ¿ ÙÂÎÌ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ Î·È ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ÒÛÙ ӷ ¯ˆÚ¿ ¤Ó· ·ÚΤ˜ ‰Â›ÁÌ· ·fi fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù·: ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ Î·È Áڷʤ˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡, ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ÙȘ ηٷÛ΢¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÊÙÈ¿ÍÂÈ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ˘·ÁÔÚ‡ÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹/Î·È ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê‹ÛÂÈ, ˯ÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ηıÒ˜ «‰È·‚¿˙ÂÈ» ‹ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÈÛÙÔڛ˜. √ ÚÔÛˆÈÎfi˜ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î·È ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÔÈ Ôԛ˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ù˘ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. Ÿ,ÙÈ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ Ê¤ÚÂÈ ËÌÂÚÔÌËÓ›·. ∏ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Ô˘ ı· ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ Ê¿ÎÂÏÔ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÚfiÛıÂÙ˜ Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∂ÚˆÙ‹ÛÂȘ fiˆ˜ «¶ÔÈ· ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÛÔ˘ ÛÔ‡ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ;» Î·È «¶ÔÈ· ÂÚÁ·Û›· ‹Ù·Ó ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚË ÁÈ· Û¤Ó·;» ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹. ∞Ó ÔÈ ·ÙÔÌÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ Î·Ù¿ ı¤Ì·Ù· Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È ÛÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi Ô˘ ı· ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ·È‰›.
Dodge & Colker, 1998, Û. 23 ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘ (5 ÂÙÒÓ ¤ˆ˜ 5 ÂÙÒÓ Î·È 8 ÌËÓÒÓ) Ù· ÔÔ›· ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÔÎÙÒ ÌËÓÒÓ2.
4/10
26/11
①
➃
29/10
➁
10/11
➄
2. ™¯ÂÙÈο Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÁÚ·Ê‹˜, ‚Ï. ÎÂÊ. 8.
44
➂
➅
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3
√ ∆¿ÛÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ˘ÔÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ (Â‰Ò ¤¯ÂÈ ·ÔÌÔÓˆı› Ë ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· Ó· ·Ú·ÙËÚËı› Ë ÂͤÏÈÍ‹ Ù˘). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ οı ÊÔÚ¿ Ó· ‰È·‚¿ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘ ÙÈ ‰È·‚¿˙ÂÈ. ∆Ô˘ ˘Ô‚¿ÏÏÂÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È ÎÚ·Ù¿ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, fiˆ˜ ‚Ï¤Ô˘Ì ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ 2 Î·È 5. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰›Ï· ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘, ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ È‰¤Â˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, ȉ¤Â˜ Ô˘ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÔ Â›Â‰fi ÙÔ˘ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜. ™ÙÔÓ ·ÙÔÌÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘ ηٿ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ ÛÂÈÚ¿. •·Ó·‚ϤÔÓÙ¿˜ ÙȘ ·Ó¿ Ù·ÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ·˘Ùfi˜ ¤¯ÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì·. ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 1Ë (4 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘): µÏ¤Ô˘Ì fiÙÈ Ô ∆¿ÛÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·fi ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ fï˜ ·ÎfiÌ· ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ‡ ˙ËÙ¿ Ó· ‰È·‚¿ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘ Ô‡ ‰È·‚¿˙ÂÈ. √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ‚¤ÏÔ˜ Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ: «∂›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ». ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶ÔÈÔ; ∆¿ÛÔ˜: ∆Ô fiÓÔÌ·. ¶È¿ÓÂÈ Ôχ ¯ÒÚÔ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ; ∆¿ÛÔ˜: ∂›Ó·È ‰ÈÎfi ÌÔ˘. ∂ÁÒ Â›Ì·È ÌÂÁ¿ÏÔ˜. ¶ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·’ fiÏÔ˘˜ (Â›Ó·È ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ·ÏfiÛˆÌÔ ·È‰› Ù˘ Ù¿Í˘). °È’ ·˘Ùfi ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ Â›Ó·È ·fi ̤ӷ Ú¤ÂÈ Ó· È¿ÓÂÈ Ôχ ‰ÚfiÌÔ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›. ∞fi ‰ˆ ˆ˜ Â‰Ò (‰Â›¯ÓÂÈ ¿ÏÈ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘). ∞˘Ùfi Ô˘ ϤÂÈ Ô ∆¿ÛÔ˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ÚÔÙÔ‡ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ŒÙÛÈ, ·ÚfiÙÈ ·fi Ôχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó fiÙÈ ¿ÏÏÔ Â›Ó·È ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î·È ¿ÏÏÔ Ë ÁÚ·Ê‹ Î·È Î¿ÓÔ˘Ó Î¿ÙÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·Ó ÙÔ˘˜ ÂȘ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È ·Ó ÙÔ˘˜ ÂȘ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó, Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Â›Ó·È fiÙÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‹ ÚÔÛÒˆÓ ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ‹/Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ·fi fi,ÙÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙˆÓ ÌÈÎÚfiÙÂÚˆÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ‹/Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ·Ô‡ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ‡ ·È‰ÈÔ‡3 . ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 2Ë (29 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· ‚¤ÏË, ÂÈÌË·ÓÔÓÙ·˜ Ù· ʈӋÂÓÙ·: ∆··· –ÛÔÔ˜. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÙÔ ‰È¿‚·Û˜ ÛˆÛÙ¿; ∆¿ÛÔ˜: ¡·È, ÙÔ Â›· ÌÂÁ¿ÏÔ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∫È ·˘Ùfi ÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ; ∆¿ÛÔ˜: ∂ÁÒ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ˆ ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ fiÓÔÌ·.. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∫·È ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ; ∆¿ÛÔ˜: Ÿ¯È. °Ú¿Êˆ Ï›Á·. √ ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÔÏÏ¿. ∞ÏÏ¿ ÙÔ ÌÂÁ·ÏÒÓˆ Î·È ÙÔ Ï¤ˆ ÌÂÁ¿ÏÔ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶Ò˜; ∆È ÂÓÓÔ›˜; ∆¿ÛÔ˜: ŸÙ·Ó ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂȘ Á›ÓÂÙ·È Ó· ÙÔ Î¿ÓÂȘ fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ı¤ÏÂȘ. ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 3Ë (10 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ¿ÏÈ fiˆ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ‚¤ÏÔ˜. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘; ∆¿ÛÔ˜: ¡·È, ÙÔ ı˘Ì¿Ì·È. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∞fi Ô‡; ∆¿ÛÔ˜: ∞fi ÙËÓ Î¿ÚÙ· ÌÔ˘.4 ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ÛÙËÓ Î¿ÚÙ· ÛÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÙÛÈ ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘. ∆¿ÛÔ˜: ŒÙÛÈ Â›Ó·È, ‰Â›¯ÓÂÈ ¤Ó· – ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· Î·È Ï¤ÂÈ:
3. µÏ. Û¯ÂÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· (Ferreiro et al., 1988Ø µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1991Ø Curto et al., 1998) Î·È ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ ÎÂÊ. 8. 4. °È· ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ‚Ï. ÎÂÊ. 8.
45
3
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆: ª›· ÁÚ·ÌÌ‹ ͷψ̤ÓË, Ì›· ÚÔ˜ Ù· οو. ∆Ô ¤ÁÚ·„· ·˘Ùfi. Û: · Û: ÛÔ˜ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ (‰Â›¯ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ Ù· ‰‡Ô Û›ÁÌ· Ô˘ ¤ÁÚ·„Â): ¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ·˘Ù¿ Â›Ó·È ›‰È·, Ô˘ ¤ÁÚ·„˜ ‰Ò. ∞ÏÏ¿ Ù· ‰È¿‚·Û˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο. ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ Â›Ó·È ¤ÙÛÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘; ∆¿ÛÔ˜: ¶Ô‡; ¢ÂÓ ¤ÁÚ·„· ›‰È·. ∞˘Ùfi (‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ÚÒÙÔ Û, ‰›Ï· ÛÙÔ ∆), Â›Ó·È ·. Œ¯ÂÈ Ì›· ÁÚ·ÌÌԇϷ ÌÚÔÛÙ¿ Ô˘ ¿Ì· ‰ÂÓ ÌÔÚ›˜ Ó· ÙËÓ ·˜ οو Î·È Ó· ÙË ÛÙÚ›„ÂȘ, ÙËÓ Î¿ÓÂȘ ›Û· ¤Ú·. °›ÓÂÙ·È ·Ì¤Ûˆ˜. ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 4Ë (26 ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ¿ÏÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ fiÏÔ Ì·˙›, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÛÙ·Ì·Ù¿ÂÈ ÛÙÔ Î¿ı ۇ̂ÔÏÔ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘; ∆¿ÛÔ˜: ¡·È. ∆ÒÚ· ÙÔ Í¤Úˆ. Œ¯ÂÈ ¤ÓÙ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∫Ô›Ù·. ∆· ¤ÁÚ·„· fiÏ· (ÌÂÙÚ¿ÂÈ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜). ŒÓ·, ‰‡Ô, ÙÚ›·, Ù¤ÛÛÂÚ·, ¤ÓÙÂ. ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 5Ë (28 ª·ÚÙ›Ô˘): √ ∆¿ÛÔ˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù· ÛˆÛÙ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ·fi ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ·ÏÏ¿ fiˆ˜ ¯ˆÚ¿Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ› Ô˘ ¤¯ÂÈ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ. ∂ÈϤÔÓ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È ÙÔ Â›ıÂÙfi ÙÔ˘. ¢È·‚¿˙ÂÈ ÔÏÈο. ∆· ‚¤ÏË ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ò˜ ¤‰ÂȯÓ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi ÙÔ˘ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ηıÒ˜ ‰È¿‚·˙Â. ∆¿ÛÔ˜: ∆· ¤ÁÚ·„· fiÏ· Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·; ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∂Û‡ ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂȘ; ∆¿ÛÔ˜: §¤ˆ Ó·È. “∆¿ÛÔ˜”. Œ‚·Ï· ¤ÓÙ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∆· ¤‚·Ï· fiÏ·. ¢ÂÓ Â›Ó·È ›‰È·. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∆È ÂÓÓÔ›˜; ∆¿ÛÔ˜: ¢ÂÓ Â›Ó·È ›‰È· ηӤӷ Ì ¿ÏÏÔ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ∫·È ·˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ù· ¤ÁÚ·„˜ fiÏ·; ∆¿ÛÔ˜: ¡·È. ∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ 6Ë (2 ª·˝Ô˘): ∆· ‚¤ÏË Â›Ó·È ·ÔÎ·Ï˘ÙÈο ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘… √ ∆¿ÛÔ˜ ¤¯ÂÈ ÚÔԉ‡ÛÂÈ ÛÙË ‰fiÌËÛË Ù˘ Û˘Ì‚·ÙÈ΋˜ ·Í›·˜ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, οÙÈ Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙȘ Û˘ÏÏ·‚¤˜ ÙÔ˘ ÔÓÔÌ·ÙˆӇÌÔ˘ ÙÔ˘, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙËı› ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·È (‚Ï. Ò˜ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ Â›ıÂÙfi ÙÔ˘, Ô˘ fiÙ·Ó fï˜ ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ, ÂÎʈÓ› Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË ÛˆÛÙ‹ ÛÂÈÚ¿).
¶ÔχÙÈÌÔ˜ ·ÚˆÁfi˜ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ÂÈÎfiÓ·˜ οı ·È‰ÈÔ‡ Ù˘ Ù¿Í˘ ·ÏÏ¿ Î·È Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡.
T· ·È‰È¿ ·ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó Û ¯·ÚÙ› fiÛ· ›‰·Ó ÛÙËÓ Ï·Ù›·. H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ fiÛ· Ù˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜. E‰Ò Ô N›ÎÔ˜ (5 ÂÙÒÓ Î·È 4 ÌËÓÒÓ) ·Ó¤ÊÂÚÂ: «ZˆÁÚ¿ÊÈÛ· ¤Ó·Ó ÙËÏÂʈÓÈÎfi ı¿Ï·ÌÔ. A˘Ù‹ ÌÈÏ¿ÂÈ. A˘Ùfi˜ ÂÚÈ̤ÓÂÈ. A˘Ù‹ ÌÈÏ¿ÂÈ ÛÙÔ ÎÈÓËÙfi ÁÈ·Ù› ÙÔ ¤¯ÂÈ ÛÙÔ ·˘Ù› Ù˘.»
46
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ5
√¡√ª∞ ¶∞π¢π√À: ∞∫ƒπµ∏™ ∏§π∫π∞: ¶∂ƒπ°ƒ∞º∏ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∞™: ª∞£∏™π∞∫∂™ ∂¶π¢πø•∂π™: Œ‰ÂÈÍ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·; ÃÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ Ù˘; ¶Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ›¯Â ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘; ¶Ò˜ Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËΠ̠ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿; ∂ÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Û ÏÂÎÙÈο ‹ ÌË ÏÂÎÙÈο Ì ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜; ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜: - ˘¤‚·Ï ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ; - ‰È·Ù‡ˆÓ ˘Ôı¤ÛÂȘ; - ¤Î·Ó ÚԂϤ„ÂȘ; - ·Ó¤Ù˘ÛÛ ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù·; - ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó Û ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘; Œ‰ÂȯÓ ¢¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜; ∫·Ù¿ÊÂÚ ӷ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·; £ÂˆÚ›Ù fiÙÈ ÂÈÙ‡¯ıËÎ·Ó ÔÈ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚȯÙ› ηχÙÂÚ· ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·È‰› ηٿ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·; - Œ¯ÔÓÙ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÂÚÁ·Û›· Û ·ÙÔÌÈ΋ ‚¿ÛË Î·È ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ì ÂÛ¿˜; - Œ¯ÔÓÙ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿; ¶ÔÈ·˜ ÌÔÚÊ‹˜ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ıˆÚ›Ù fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ıÂÙÈο ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÙÔ˘ ÚÔÛ¿ıÂÈ·;
5. ∏ ȉ¤· ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ‡ ۯ‰›Ô˘ ηٷÁÚ·Ê‹˜ ·ÓÙÏ‹ıËΠ·fi Û¯ÂÙÈÎfi ʇÏÏÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ô˘ ›¯Â ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ (Ã. ™·ÎÔÓ›‰Ë˜ & ∞. ∫ÏÒıÔ˘) ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜.
47
3
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
O T˙‚ڿ¯ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤ÏË Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿˜ ÙÔ˘ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·.
48
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
4
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4 ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ Ù· ÈÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ÚÒÈÌË ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙËÓ ËÏÈΛ· ·fi ÙÚÈÒÓ ¤ˆ˜ ÔÎÙÒ ÂÙÒÓ, Â›Ó·È ÂΛӷ Ô˘ ÂÌϤÎÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ì¿ıËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜ (Dodge & Colker, 1998Ø Dombey & Meek Spencer, 2001Ø Cagliari & Giudici, 2002). √È ÁÔÓ›˜ Â›Ó·È Ù· ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈο ÚfiÛˆ· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ÚÒÙÔÈ ÙÔ˘˜ ‰¿ÛηÏÔÈ. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘, ÁÈ· ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ‚ÈÒÓÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÎÙfi˜ ÛÈÙÈÔ‡ Î·È Û¯ÔÏ›Ԣ. ∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·Ô‰ÔÙÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ıˆÚÂ›Ù·È Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Îϛ̷ÙÔ˜ ·ÌÔÈ‚·›Ô˘ Û‚·ÛÌÔ‡ Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘. °È· Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Îϛ̷ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· ηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Û˘Ì̤ÙÔ¯Ô˘˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›ٷÈ, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó, ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È ÁÈ· ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó ·fi ÂΛÓÔ˘˜, ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÛÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ ÙÔ˘˜ (Dodge & Colker, 1998Ø QCA, 2004). ∞Ó Î¿ÔÈÔÈ ÁÔÓ›˜ ‰Â ÌÈÏÔ‡Ó ÂÏÏËÓÈο, Û οı ÂÚ›ÙˆÛË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ÙÔ Û›ÙÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‰ÈÂÚÌËÓ›·˜: – ˙ËÙÒÓÙ·˜ ·fi οÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ ÔÌfiÁψÛÛÔ ÁÔÓ¤· Ô˘ ÌÈÏ¿ Î·È ÂÏÏËÓÈο Ó· ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂÈ, – ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÁÔÓ¤· Ô˘ ‰Â ÌÈÏ¿ ÂÏÏËÓÈο Ó· ʤÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ¤Ó· ¿ÙÔÌÔ Ô˘ ı· ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂÈ ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ, – ·Â˘ı˘ÓfiÌÂÓË Û ۯÂÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, Ô˘ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÌÏÔ΋˜ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ‹/Î·È ¿ÏÏˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔ ·È‰› Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ·˘Ùfi ı· ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó È‰È·›ÙÂÚË ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔ Û›ÙÈ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ·ÚÌÔÓÈο, ÓÈÒıÔ˘Ó ÈÔ ·ÛÊ·Ï‹, ηıÒ˜ ÔÈ ‰‡Ô ÎfiÛÌÔÈ ÙÔ˘˜ ÂÓÒÓÔÓÙ·È (Dodge & Colker, 1998).
49
4
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
4.1 ¶ƒ∞∫∆π∫∂™ ∂¶π∫√π¡ø¡π∞™ ª∂ ∆√À™ °√¡∂π™ °È· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÓÂÚÁ·ÛÈÒÓ ··Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË Â›Ó·È Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ì ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ fiˆ˜: ● ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ù˘ Ù¿Í˘, ● ÔÏÈÁfiÏÂÙ˜ ÂÈÎÔÈӈӛ˜ fiÙ·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ● ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ● ÙËÏÂʈÓÈΤ˜ ÂÈÎÔÈӈӛ˜, ● ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂٷʤÚÂÈ ÙÔ ·È‰› ÛÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÙÔ˘, ● ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ Ô ÔÔ›Ô˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ● Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎÒÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ì ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
√È Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ªÂ ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È fiÙÈ fiÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ˜. ∆ËÓ ÚÒÙË Â‚‰ÔÌ¿‰· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÎˉÂÌfiÓ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ̛· ÚÒÙË ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓË Û˘Ó¿ÓÙËÛË, ÌÈ· Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÁÓˆÚÈÌ›·˜. °È· Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Â›Ó·È Ë ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ı· ·ÔÌ·ÎÚ˘ÓıÔ‡Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ÁÔÓ›˜ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ÒÚ˜ οı ̤ڷ ηıÒ˜ Î·È ÙÈ ı· οÓÔ˘Ó ÂΛ. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚÒÙ˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· ÓÈÒÛÔ˘Ó ¿ÓÂÙ·, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÁÓˆÚÈÛÙÔ‡Ó Î¿ÓÔÓÙ·˜ οÔȘ ÊÔÚ¤˜ Î·È Û˘ÛÙ¿ÛÂȘ ηÈ: ✒ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ✒ ÌÈÏ¿ ÁÈ· ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ı· ÂÊ·ÚÌfiÛÂÈ, ✒ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ı¤Ì·Ù· ÛÙ· ÔÔ›· ı· ‹ıÂÏ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜, ✒ ··ÓÙ¿ Û Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜. ™ÙËÓ ÚÒÙË ·˘Ù‹ Û˘Ó¿ÓÙËÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜ ÌÂ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘˜ Û ¤Ó· Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÙÚ¤„ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ó· Ù· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔ˘Ó ÛÙ· ÂÍ‹˜: ✒ ✒ ✒ ✒
50
Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ¿ÏÏ· Û˘ÓÔÌ‹ÏÈη ·È‰È¿, Ó· ·ÎÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ô‰ËÁ›Â˜, Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Ù· Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ì ¿ÏÏÔ˘˜, Ó· ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÙÔ˘·Ï¤Ù· ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ηÓfiÓ˜ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜,
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ✒ ✒ ✒ ✒
4
Ó· ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È Î·È Ó· ÍÂÓÙ‡ÓÔÓÙ·È ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜Ø Ó· ÙÚÒÓ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, Ó· ··ÓÙÔ‡Ó fiÙ·Ó Ù· ηÏÔ‡Ó Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜.
∂›Û˘, ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ηıËÌÂÚÈÓ¿ Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ ÁÔÓ›˜: ✒ Ó· ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ¤Ó·Ó ηÏfi ‡ÓÔ, ✒ Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ˘ÁÈÂÈÓfi ÚˆÈÓfi ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ·Ó·¯ÒÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ, ✒ Ó· ‚‚·ÈÒÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÙÔ ·È‰› ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì ¿ÓÂÙ· Î·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÁÈ· ÙÔÓ Î·ÈÚfi ÚÔ‡¯·, ✒ Ó· ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘ ¤Ó· ˘ÁÈÂÈÓfi ÎÔÏ·ÙÛÈfi, ✒ Ó· ‚¿˙Ô˘Ó ÂÙÈΤÙ˜ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙ· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ÙÔ˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Ì¤¯ÚÈ Ó· ‚‚·ÈˆıÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ Ù· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ, ✒ Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÙÔ˘˜ ηıËÌÂÚÈÓ¿ ÁÈ· Èı·Ó¿ ÛËÌÂÈÒÌ·Ù·. ∞ÊÔ‡ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Û οÔÈÔ ‚·ıÌfi ·˘Ù‹ Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ Ó· ¤¯ÂÈ Ì›· ȉȷ›ÙÂÚË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Ì οı ÁÔÓ¤·, ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ ·È‰› (.¯. ·Ó ¤Ú¯ÂÙ·È Ì ¢¯·Ú›ÛÙËÛË ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÔÈ· Â›Ó·È Ë ·Á·Ë̤ÓË ÙÔ˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÛÙÔ Û›ÙÈ, ÙÈ Â›Â‰Ô ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ, ·Ó ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ·È‰Èο ‚È‚Ï›· Î.Ï.), ÔÈ Ôԛ˜ ı· ÙËÓ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ù˘ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ηχÙÂÚ· ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘. ™ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ✒ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó¤Ù˘Í·Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Û ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·, ✒ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· fiÛ· ηٿÊÂÚ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎÂ, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ȉȷ›ÙÂÚ· Ù· ıÂÙÈο ÛÙÔȯ›· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂͤÏÈ͢, ✒ Ì ‚¿ÛË ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ Ù˘, ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÈ Â˘¯·ÚÈÛÙ› ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ó· οÓÂÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Û ÙÈ Ù· ηٷʤÚÓÂÈ Ôχ ηϿ, ÔÈ· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó, ÙÈ Û¯¤ÛÂȘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Ì ٷ ¿ÏÏ· ·È‰È¿, ✒ ÚˆÙ¿ Ó· Ì¿ıÂÈ ÙÈ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Û›ÙÈ ·fi ÙËÓ ·Ú·ÌÔÓ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (ª·Û·ÁÈ¿ÓÓË, 2003). ∞fi fiÛ· ϤÓ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ fiÛ· ıˆÚ› fiÙÈ ı· ÙËÓ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› ηχÙÂÚ· ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ✒ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÚÁ·Û›Â˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ʷΤÏÔ˘˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ‰›ÓÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· οÓÔ˘Ó Û¯fiÏÈ·, Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÚfiÛıÂÙ˜ ‰È¢ÎÚÈÓ›ÛÂȘ. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› ·ÎfiÌ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ
51
4
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ì·ÁÓËÙÔʈÓË̤ӷ ‹ ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔË̤ӷ ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ·fi ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÛÙ· ÔÔ›· ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› Ô ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ ÏfiÁÔ ı¤ÙÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ Î·È Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÛÙ· ·È‰È¿, ÒÛÙ ӷ Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È Û ηχÙÂÚ· Ì·ıËÛȷο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ë ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÚÈÓ ·fi ÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÁÈ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ı· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÈÙ˘¯›· Ù˘, ÁÈ·Ù› ¤¯Ô˘Ó ÛÎÂÊÙ› Á‡Úˆ ·fi ·˘Ù¿ Î·È Â›Ó·È ÈÔ ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË Û˘˙‹ÙËÛË. ∂›Ó·È ıÂÙÈÎfi Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÚˆÙ¿ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ·Ó ¤¯Ô˘Ó Î·È ÂΛÓÔÈ ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó Î·È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ù· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó. ∏ ÒÚ· ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌ¤ÓˆÓ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂˆÓ ·ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘ ÂÊÈÎÙÔ‡, ÛÂ Û˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó. °È· ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ô˘ ‰Â ÌÈÏÔ‡Ó ÂÏÏËÓÈο, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ηٷ‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‰ÈÂÚÌËÓ›·˜. ∞fi ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ, ÔÈ È‰È·›ÙÂÚ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Â›Ó·È ›Ûˆ˜ ÔÈ ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚ˜. Œ¯Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ ÂÈÙ˘¯›·˜ fiÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Â›Ó·È ÚÔÂÙÔÈÌ·Ṳ̂ÓÔÈ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ı¤ÛÔ˘Ó ÙÔ ˙‹ÙËÌ·, ¤ÙÔÈÌÔÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜. ™˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ♦ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› Û ȉȷ›ÙÂÚË Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘. ♦ ∏ ›‰È· ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ı¤ÛÂÈ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·È Ó· ÙÔ˘˜ ·ÎÔ‡ÛÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ¯ˆÚ›˜ Ó· ˘ÈÔıÂÙ› ÎÚÈÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜. ♦ ™ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ˘ ·ÊÈÂÚÒÓÂÈ Ï›Á· ÏÂÙ¿ ÁÈ· ¿Ù˘Ë Û˘ÓÔÌÈÏ›· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ♦ ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ, ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÙËÓ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ¿„ÂÈ, ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·, ·ÔʇÁÔÓÙ·˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌÔ‡˜: .¯. «√ °ÈÒÚÁÔ˜ ¯Ù‡ËÛ ÙÔ °È¿ÓÓË ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ÙÔ˘ ¤‰ÈÓÂ Ô °È¿ÓÓ˘ ÙÔ ÊÔÚÙËÁfi Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ¤·È˙Â. ÃÙ‡ËÛ ÙË ª·ÚÈ¿ÓÓ· fiÙ·Ó ÙÔ˘ › ӷ ʇÁÂÈ ·fi ÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ ÁÈ·Ù› ÙÔ˘˜ ÂÓÔ¯ÏÔ‡ÛÂ. ¶Ò˜ Â›Ó·È Ë Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔ Û›ÙÈ; ÃÙ˘¿ÂÈ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜; ∂ΛÓÔÓ ÙÔÓ ¯Ù˘¿ÂÈ Î·Ó¤Ó·˜;» ♦ ¶ÚÔÛ·ı› Ó· Û˘ÌʈӋÛÂÈ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ °ÈÒÚÁÔ˘, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÓ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÒÛÙÂ: – Ó· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ Ó· ¯Ù˘¿ÂÈ Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿, – Ó· Ì¿ıÂÈ Ó· ϤÂÈ Ì ÏfiÁÈ· ·˘Ùfi Ô˘ ı¤ÏÂÈ Î·È Ó· ÙÔ ‰ÈÂΉÈΛ, – Ó· Ì¿ıÂÈ Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ♦ §¤ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ò˜ ÛΤÊÙÂÙ·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙÔ ·È‰› ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿ Ó· Ô˘Ó Î·È ÂΛÓÔÈ Ò˜ ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ. ™˘ÌʈÓ› Ì·˙› ÙÔ˘˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù·ÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÁÈ· ·ÏÏËÏÔÂÓË̤ڈÛË.
Dodge & Colker, 1998
52
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
4
ªÂ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ʤÚÓÔ˘Ó Î·È ·›ÚÓÔ˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ Û‡ÓÙÔÌ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ Û˘¯Ó‹ ·˘Ù‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Â›Ó·È ÔχÙÈÌË ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ıÂÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Î¿ÙÈ Ô˘ ηٿÊÂÚ ӷ οÓÂÈ Ì ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ ·È‰› ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô Â›¯Â ıÂÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË. √ ›Ó·Î·˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Ô˘ Â›Ó·È ·Ó·ÚÙË̤ÓÔ˜ ÛÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Â›Û˘ ÛÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ Ì ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÊÔÚÔ‡Ó, fiˆ˜ ÂÍ¿ÏÏÔ˘ Î·È ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÂÈϤÍÂÈ ˆ˜ ̤ÛÔ. °È· ·È‰·ÁˆÁÈο Î·È ¿ÏÏ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ, ·Ó ÙÔ ıˆÚ› ÛÎfiÈÌÔ, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÂȉÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌfiÓˆÓ.
4.2 ∏ ™Àªª∂∆√Ã∏ ∆ø¡ °√¡∂ø¡ ™∆∏¡ ∞¡∞¶∆À•∏ ∆√À ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞∆√™ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆ø¡ ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÂıÂÏÔÓÙÈ΋ ‚Ô‹ıÂÈ·. √ ›Ó·Î·˜ ÂÓË̤ڈÛ˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ù· ı¤Ì·Ù· ÛÙ· ÔÔ›· ÂÈı˘Ì› Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÙÔ˘˜ ηÏ› Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÔÈÔÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó. ŸÙ·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·, Ù· ·È‰È¿ ˆÊÂÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜. ŒÓ·˜ ÂÈϤÔÓ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜ ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ÛËÌ·›ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÚÔÛˆÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡. ∂›Û˘ Ù· ·È‰È¿ ÓÈÒıÔ˘Ó ˘ÂÚ‹Ê·Ó· ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó (Dodge & Colker, 1998). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÔÈ ÁÔÓ›˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó: ♦ ¡· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÚÔÌ‹ıÂȘ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ì ˘ÏÈÎfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¿¯ÚËÛÙÔ ÛÙÔ Û›ÙÈ, Â›Ó·È fï˜ ¯Ú‹ÛÈÌÔ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, fiˆ˜ .¯. ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÎÂÓ¤˜ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î.Ï. ♦ ¡· Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ·ÁÔÚ¤˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ı¤Ì·Ù· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË (.¯. ˘ÏÈο ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ÁχÎÈÛÌ·). ♦ ¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙÔ Úˆ› ‚È‚Ï›· ÛÙ· ·È‰È¿ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘. ♦ ¡· ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ÈÛÙÔڛ˜, Ó· ÙÔ˘˜ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ· ·fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÙÔ˘˜ ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ˙Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙÔÓ ÙfiÔ Î·Ù·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘˜, ÙÈ Û˘Ó‹ıÂȘ ¤¯Ô˘Ó, ÔȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÁÈÔÚÙ¿˙Ô˘Ó, Ò˜ Î·È fiÙÂ, ÙÈ Ê·ÁËÙ¿ ÙÚÒÓÂ, Ò˜ Ù· Ì·ÁÂÈÚÂ‡Ô˘Ó Î·È Ó· ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ·˘Ù‹ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ‚ÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏÔ› Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ˙ˆ‹˜, ÔÏϤ˜ ÁÏÒÛÛ˜, ÔÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤ÙÛÈ ÌÈ· ·›ÛıËÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. ♦ ¡· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂȉÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Â¿ÁÁÂÏÌ¿ ÙÔ˘˜ ‹ Ì ÙȘ ·Á·Ë̤Ó˜ ÙÔ˘˜ ÂÚ·ÛÈÙ¯ÓÈΤ˜ ÂÓ·Û¯ÔÏ‹ÛÂȘ. ♦ ¡· ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·È¯ÓȉÈÒÓ ÛÙËÓ ·˘Ï‹. ♦ ¡· Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÂÍfi‰Ô˘˜ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ .¯. Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ۯ‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Î.Ï.
53
4
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ª·Ì¿ Ô˘ ηٿÁÂÙ·È ·fi ÙËÓ ™˘Ú›· ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù· ÎÔ˘˙ÈÓÈο, Ì ٷ ÔÔ›· ¤·È˙ Ì ÙȘ ʛϘ Ù˘ ÛÙË ¯ÒÚ· Ù˘ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚ‹, ÂÓÒ Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ¿ÏÏÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ò˜ Ó·ÓÔ‡ÚÈ˙·Ó ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ Ì ÙȘ ʛϘ Ù˘ Î·È Ò˜ ¤ÏÂÎ·Ó ÙËÓ Ì¤ÚÙ· ÙÔ˘˜.
4.3 ∂¶∂∫∆∞™∏ ∆∏™ ™À¡∂ƒ°∞™π∞™ ª∂ ∆√ ™¶π∆π °π∞ ∆∏¡ ¶ƒ√ø£∏™∏ ∆∏™ ª∞£∏™∏™ ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡ ∂∫∆√™ ™Ã√§π∫√À ¶§∞π™π√À ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ıÂÙÈο ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ì¿ıËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ, ˆ˜ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô1, Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ηÏÔ‡Ó Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì·˙› ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜. ∆Ô˘˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ÚÔηÏÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÚˆÙÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È ÚԂϤ„ÂȘ ÁÈ· Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ● ¡· ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ ‹ ÙȘ ÈӷΛ‰Â˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ËÁ·›ÓÔ˘Ó ‚fiÏÙ·Ø Ó· ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Î·È Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÚÔηÏÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ÌËӇ̷ٷ Ô˘ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó, ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ fiˆ˜: «∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ‰Â›¯ÓÂÈ; ¶ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙËÓ ¤ÊÙÈ·ÍÂ; °È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ; ™Â ÔÈÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È;». ● ¡· Ù· ·›ÚÓÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ËÁ·›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ‹ ÂÚÈÔ‰Èο, Ó· ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó Ï›ÁÔ ¯ÚfiÓÔ ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ Î·È ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó Ù· ÂÍÒÊ˘ÏÏ· ‹ Ù· ÚˆÙÔÛ¤Ïȉ· Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó.
1. ™¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Î·È ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ ‚Ï. ÎÂÊ. 8 Î·È 9.
54
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
4
¡· ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÔ Û›ÙÈ. ¡· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ «Ì·ÓÙ‡ÔÓÙ·˜» ÙÔÓ ·ÔÛÙÔϤ· Î·È ÙÔ Èı·Ófi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ÂÈÛÙÔÏ‹˜ ‹ ÏÔÁfiÙ˘Ô˘˜ Ô˘ Èı·ÓfiÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó (.¯. √.∆.∂., ¢.∂.∏. Î.Ï.). ¡· Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ê·ÈÚÔ‡Ó ÂÚÈÙ˘Ï›ÁÌ·Ù· ·fi Û˘Û΢·Û›Â˜, ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ fiÁÎÔ Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ ÙȘ È¿ÓÔ˘Ó. ¡· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÙË Ï›ÛÙ· ÁÈ· Ù· „ÒÓÈ· Î·È Ó· Ù· ·›ÚÓÔ˘Ó Ì·˙› ÛÙ· ηٷÛÙ‹Ì·Ù·. ¡· ·ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· ›‰Ë Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó ÛÙË Ï›ÛÙ· Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÙÔ Î·ı¤Ó·. ¡· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙȘ ÈӷΛ‰Â˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ Î¿ı ›‰Ô˜. ¡· Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Î·È ÂΛӷ Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· Ù˘ Ï›ÛÙ·˜. ŸÙ·Ó ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ, Ó· ·Ú·ÎÈÓÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó Î·È Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó fiÛ· ÚÔ˚fiÓÙ· Â›Ó·È ·Î›Ó‰˘Ó· ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ·Ôı‹Î¢Û˘. ŒÙÛÈ, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Û¯‹Ì·Ù·, ÂÙÈΤÙ˜, ÌÂÁ¤ıË Î·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ. ∆¤ÏÔ˜, Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ¯Ú‹Û˘ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¿ӈ ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜. ŸÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ÁÏ˘Îfi ‹ ¤Ó· Ê·ÁËÙfi, Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Ì·˙› Ì ÙÔ ·È‰› ÙË Û˘ÓÙ·Á‹, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È, Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ù· ˘ÏÈο, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÌÈ· Ï›ÛÙ· ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ÙÔ ·È‰› Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ¤ÏÂÁ¯Ô ÎÔÈÙÒÓÙ·˜ Ì·˙› ÛÙÔ ÓÙÔ˘Ï¿È ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ ¤¯Ô˘Ó Î·È ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó. ¡· ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙÔ ·È‰› Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ˘ÏÈο, Ó· ÌÂÙÚ¿ ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È Ó· Ù· ÚÔÛı¤ÙÂÈ ÛÙÔ ‰Ô¯Â›Ô ·Ú·Û΢‹˜. ¡· ·›˙Ô˘Ó Ì·˙› Ì ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È·. ¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ì·˙› ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·›˙ÂÙ·È ÙÔ Î¿ı ·È¯Ó›‰È, Ó· ÂÚÌËÓÂ‡Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ÁÈ· Ó· ÙÔ ·›ÍÔ˘Ó. ŸÙ·Ó ·›˙Ô˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·˜ Û·Ô˘ÓfiÊÔ˘ÛΘ, Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ (.¯. Ì˘ÁÔÛÎÔÙÒÛÙÚ˜, ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ·, ¯ˆÓÈ¿ Î.¿.). ŸÙ·Ó ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›·, Ó· ÍÂÊ˘ÏÏ›˙Ô˘Ó Ì·˙› Ì ÙÔ ·È‰› ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ‹ ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ô˘ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó, Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜, Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ó· ÙÔ˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó fi,ÙÈ ÙÔ˘˜ ˙ËÙ‹ÛÂÈ ‹ fiÙÈ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÎÚ›ÓÔ˘Ó fiÙÈ ı· ÙÔ ÂӉȤÊÂÚÂ Î·È Ó· ÙÔ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Ì·˙›. ¡· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ‹/Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ‹ ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ ÛÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘˜. ¡· Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙÔ Û¯‹Ì· Ù˘ ÛÎÈ¿˜ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙȘ ̤Ú˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹ÏÈÔ. ŸÙ·Ó ÙÔ ·È‰› ·ÚÚˆÛÙ·›ÓÂÈ Î·È ÙÔ ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi, ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ó· ÙÔ˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙË Û˘ÓÙ·Á‹ Î·È ÙȘ Èı·Ó¤˜ Ô‰ËÁ›Â˜ Ô˘ ÙÔ˘ ‰fiıËÎ·Ó (.¯. ÂȉÈÎfi ‰È·ÈÙÔÏfiÁÈÔ, ·Ú·ÌÔÓ‹ ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ Î.Ï.). ¡· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜: ÙÈ
55
4
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
·ÎÚÈ‚Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÈ, ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· οÓÂÈ ÙÔ ·È‰›, ÔÈ· Ê¿Ú̷η ı· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó, οı fiÙ ı· Ù· ›ÓÂÈ, fiÛË ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÔÛfiÙËÙ· οı ÊÔÚ¿. ● ¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ‚È‚Ï›· Ô˘ ÙÔ˘˜ ˙ËÙÔ‡Ó Ù· ›‰È·, ηıÒ˜ ›Û˘ Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ŸÙ·Ó ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ù· ‚È‚Ï›·, Ó· οıÔÓÙ·È Û ÌÈ· ¿ÓÂÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛÙËÓ ·ÁηÏÈ¿ ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜, Ó· ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ, Ó· ÙÔ Î·ÏÔ‡Ó Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙ› ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ϤÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, («°È· ÔÈÔ Ú¿ÁÌ· Ϙ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ;»), Ó· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ô‡ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ÙÔ˘ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊÔ˘, ÙÔ˘ ÂΉÔÙÈÎÔ‡ Ô›ÎÔ˘, Ó· ÙÔ˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ÙÔ ·È‰› ÁÈ· ÙËÓ ˘fiıÂÛË ‹ ÁÈ· Ù· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ οı ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ŸÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ı¤ÏÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó. ∂›Ó·È ·Ï‹ıÂÈ· fiÙÈ ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ÁÔÓ›˜ ÂÈÙ˘¯›· ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÁÚ‹ÁÔÚË Î·Ù¿ÎÙËÛË ¿ÁÈˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂȉÈÒ͈Ó, fiˆ˜ Â›Ó·È ÙÔ ·ÏÊ¿‚ËÙÔ, Ë ·Ú›ıÌËÛË Î·È Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ fiÙÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙËÓ ·È‰È΋ ÙÔ˘˜ ËÏÈΛ· Î·È ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËÏÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Ô˘ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó, ÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Ú˘ıÌÔ‡˜, ÙȘ ÎÏ›ÛÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜. ∆Ô˘˜ ÂÍËÁÔ‡Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiÙÈ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ ·È‰› ÙÔ‡˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÌË Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ Áڷʤ˜ ϤÁÔÓÙ·˜ fiÙÈ ¤ÁÚ·„ ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ‹ ÌË Û˘Ì‚·ÙÈÎÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ Ì¤ÙÚËÛ ٷ ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘, Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ·˘Ùfi Ô˘ ηٷʤÚÓÂÈ Î·È, ·Ó ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘, Ó· ÙÔ˘ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ Î·È Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ. ªÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó Ì·˙› ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ª›· Ù¤ÙÔÈ· Ú·ÎÙÈ΋ ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰Ô˘Ó Ò˜ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Ò˜ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‹ Ò˜ ÎÚ·ÙÔ‡Ó Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÔÈ ÂÓ‹ÏÈΘ (‚Ï. ÎÂÊ. 8 Î·È 9). √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ fiÙÈ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ıÂÙÈο fiϘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ·Ú·¿Óˆ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ·˘Ù¤˜ Ì ÚÔı˘Ì›· Î·È Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Î·È ÁÔÓ›˜ ÔÊ›ÏÔ˘Ó Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È fiÙÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ËÏÈΛ· Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ·›˙ÔÓÙ·˜ Î·È ÂÌϤÎÔÓÙ·È Ôχ Úfiı˘Ì· Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ fiÙ·Ó ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ. ∞fi fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ Á›ÓÂÙ·È Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÔχÙÈÌÔÈ ·ÚˆÁÔ› ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiˆ˜ ›Û˘ fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÌÔÚÔ‡Ó, ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘˜, Ó· ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙË Û¯¤ÛË Ô˘ ı· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ. ∞ÚΛ Ó· ‚ÚÂıÔ‡Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ηӿÏÈ· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ó· ηÏÏÈÂÚÁËı› ¤Ó· Îϛ̷ ·ÏÏËÏÔÂÎÙ›ÌËÛ˘ Î·È ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘. ŸÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ, Â›Ó·È Û›ÁÔ˘ÚÔ fiÙÈ Ë Û˘ÓÂȉËÙ‹ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÌÈ· ÂÈÙ˘¯‹ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ·Í›˙ÂÈ ¿ÓÙ· ÙÔÓ ÎfiÔ.
56
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 5 ∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È Ù˘ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ∆Ô Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· οÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ¿ÓÂÙ· ‹ ¿‚ÔÏ·, ¢¯¿ÚÈÛÙ· ‹ ‰˘Û¿ÚÂÛÙ· Î·È Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÙË Û¯¤ÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈΘ. ∆Ô Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜, ÔÈ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÌÔ›, Ë Â›ÏˆÛË, Ô ÊˆÙÈÛÌfi˜ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙË Ì¿ıËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (Candini, 2000). ™Ùfi¯Ô˜ ÁÈ· ¤Ó· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È Û ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, fiˆ˜ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Â›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ Ó· Â›Ó·È ÂÏ΢ÛÙÈÎfi˜, Ó· ÙÔ˘˜ ÂÌÓ¤ÂÈ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, Ó· ÚÔˆı› ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ù· ÚÔηÏ› Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ê˘ÛÈ΋, ÙË ÓÔËÙÈ΋ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÏÔÈfiÓ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË Ì¤ÚÈÌÓ· ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¯È΋ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙËÓ Â‡ÛÙÔ¯Ë ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ηıÒ˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·.
5.1 √ ∂•ø∆∂ƒπ∫√™ Ãøƒ√™ ∏ ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÌÂÚÈÌÓ¿ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜. ŒÍˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÈÔ ÂχıÂÚ· Î·È Ó· ·ÔÎÙÔ‡Ó Û˘Ó‹ıÂȘ Ê˘ÛÈ΋˜ ¿ÛÎËÛ˘ ÔχÙÈ̘ ÁÈ· ÙËÓ ·È‰È΋ ËÏÈΛ·, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÌÈ· ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ ˘ÁÈ‹ ÂÓ‹ÏÈÎË ˙ˆ‹. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ô Â͈ÙÂÚÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ó· ·Ú¤¯ÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, Ó· Â›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ ¢ڇ¯ˆÚÔ˜, ¢¯¿ÚÈÛÙÔ˜, ·ÛÊ·Ï‹˜ Î·È ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›·. ∞Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·È‰È¿ Ì ÎÈÓËÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ‹ Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· fiÚ·Û˘, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÂȉÈ΋ ̤ÚÈÌÓ· ÒÛÙ ӷ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ë ·ÛÊ·Ï‹˜ ÚfiÛ‚·ÛË Î·È ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·˘Ï‹˜. ¶·Ú¿ ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùfi Ë ÚÔÛÔ¯‹ Ì·˜ ÂÛÙÈ¿˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi, ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜, ÁÈ·Ù› ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‰Â‡ÙÂÚÔ˘ ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ ÁÓˆÛÙÈ΋ ÂÚÈÔ¯‹.
57
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
π‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·˘Ï‹ ♦ Ì›· ͇ÏÈÓË ¯·ÌËÏ‹ Î·È ÛηÛÙ‹ ·ÌÌÔ‰fi¯Ô˜ Î·È ÌÂÁ¿Ï· Ï·ÛÙÈο ·È¯Ó›‰È· (ÎÔ˘‚·‰¿ÎÈ·, ηÚfiÙÛÈ·, ÊÙ˘¿ÚÈ·, ÙÛÔ˘ÁÎÚ¿Ó˜) ♦ ·ÏÈ¿ ÂÏ·ÛÙÈο (Úfi‰Â˜) ♦ Ì›· Û‡ÓıÂÙË Í‡ÏÈÓË Î·Ù·Û΢‹ ÁÈ· ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ♦ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ¿ÚÎÔ Ô‰È΋˜ ΢ÎÏÔÊÔÚ›·˜ ÁÈ· Ó· ·›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ٷ ·˘ÙÔÎÈÓËÙ¿ÎÈ· ÙÔ˘˜ ♦ ¤Ó· ·ÚÙ¤ÚÈ Ô˘ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈο ÙË ÌÔÚÊ‹ ·ÓıfiÎËÔ˘, Ï·¯·ÓfiÎËÔ˘ Î.Ï. Î·È ÂÚÁ·Ï›· ÎËÔ˘ÚÈ΋˜ ♦ Ù·˝ÛÙÚ˜ ÁÈ· Ù· Ô˘ÏÈ¿ ÙÔ˘ Ô˘Ú·ÓÔ‡ ♦ ¤Ó· ÎÈfiÛÎÈ (‹ ‰¤ÓÙÚ·) Ì ·ÁοÎÈ· ♦ Âȉ·¤‰È· ·È¯Ó›‰È· ♦ Ì›· ‚Ú‡ÛË Ì ¯ÙÈÛÙ¤˜ ÏÂοÓ˜ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi ♦ ¯ÒÚÔ ÁÈ· ÈÎ-ÓÈÎ ‹ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È Ì ϿÛË ♦ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÁÈ· ÌÔ˘ÛÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (.¯. ‚·Ú¤ÏÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ‡„Ô˘˜ Î·È Ï¿ÙÔ˘˜, Ì›· ‰ÔÎfi, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÎÚÂÌÔ‡Ó ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ· ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο Î·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË Î.¿.).
¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, ÛÛ. 156 Î·È 230
¶·È¯Ó›‰È ÛÙËÓ ·˘Ï‹
58
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
5
5.2 √ ∂™ø∆∂ƒπ∫√™ Ãøƒ√™ °È· Ó· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ¿ÓÂÙ· Î·È ÔÈΛ· ̤۷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ·›ıÔ˘Û·, Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ó· ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ Ù· ‚ÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜. √È Ó¤Â˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ı· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· ÛÙËÚȯÙÔ‡Ó ÛÙȘ ‚Ȉ̤Ó˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Û fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È ÁψÛÛÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ‹ ·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ı· Ú¤ÂÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ Ó· ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ Î·È Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ‚ÈÒÌ·Ù· (Dodge & Colker, 1998). ∫·ıÒ˜ ÚÔ¯ˆÚ¿ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿, Ô ¯ÒÚÔ˜ «ÌÈÏ¿» ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ· Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó, ÁÈ· ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ·ÏÏËÏ›‰Ú·Û˘ Ô˘ ‚ÈÒÓÔ˘Ó. ∆Ô ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Î·È ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÓÈÒıÔ˘Ó ÂÚ‹Ê·Ó· fiÙ·Ó ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ ·Ó·ÚÙË̤ӷ ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù¿ (Pascucci, 1999Ø Edwards et al., 2000). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ οı ٿ͢ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ÚԂϤÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ˘ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÙÔÌÈ΋˜ ÂÚÁ·Û›·˜, ηıÒ˜ Î·È ÂÚÁ·Û›·˜ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜. ∏ ¯ˆÚÔÙ·ÍÈ΋ ‰È·ÚÚ‡ıÌÈÛË ıˆÚÂ›Ù·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ·Ù› Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿ ηÈ, Ê˘ÛÈο, ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ ¯ÒÚÔ. ÕÏÏÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· .¯. ¤¯ÂÈ Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· fiÙ·Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È ÎÔÓÙ¿ Î·È ÛÙÔ ›‰ÈÔ Â›Â‰Ô Î·È ¿ÏÏÔ fiÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οıÂÙ·È „ËÏfiÙÂÚ· Î·È Û ·fiÛÙ·ÛË ·fi Ù· ·È‰È¿. ∏ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ۈ̷ÙÈ΋˜ ·ʋ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ·È‰ÈÒÓ ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙȘ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ËÏÈ˘. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÏÔÈfiÓ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙËÓ Â˘ÓÔ› (∫ÔÓÙ¿ÎÔ˜ & ¶ÔÏÂÌÈÎfi˜, 2000). ∂›Û˘, ¿ÏϘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ì¿ıËÛË ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·˘ÙfiÓÔÌ· Î·È ¿ÏϘ fiÙ·Ó ÁÈ· οı ÂÓ¤ÚÁÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ·ÈıÔ˘ÛÒÓ Â›Ó·È Û˘¯Ó¿ Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜. °È· ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È Â˘¤ÏÈÎÙ˜ χÛÂȘ Ô˘ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ‡ÎÔÏˆÓ ÚÔÛ·ÚÌÔÁÒÓ, fiÙ·Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÙÔ ··ÈÙÔ‡Ó.
√È ÁˆÓȤ˜ ™Ù· ÂÏÏËÓÈο ÓËÈ·ÁˆÁ›· Ô ÂÛˆÙÂÚÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ οı ٿ͢ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Û ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, Û ÂÚÈÔ¯¤˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È «ÁˆÓȤ˜». ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¯ÒÚÔ˘˜ ·ÏÔ‡˜ Ô˘ Ô Î·ı¤Ó·˜ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È Â›Ó·È ÂÍÔÏÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi (°ÂÚÌ·Ófi˜, 2002). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ì ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ¯ÒÚˆÓ, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ηٿ ÓÔ˘ fiÙÈ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·Ô‰ÔÙÈÎfiÙÂÚ· fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯ÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈۋ ÙÔ˘˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ Î·È ÂΛÓË Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘, Î·È ¿ÏϘ Ô˘ ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿, fiˆ˜ Â›Ó·È Èı·ÓÒ˜ Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ ÌÔ˘Û›Ԣ ‹ Ë ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ·ÔÙÂÏ› ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ
59
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÎÔÌÌ¿ÙÈ ÛÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi Ó· Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi, Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó, Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó, Ó· ‰È·ÊˆÓÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È, Ó· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Ù· ÂÈÏ‡Ô˘Ó, Ó· ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È, Ó· Ù·ÎÙÔÔÈÔ‡Ó, Ó· ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ‹ Ó· ÙÚÔÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜, Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜, Ó· Ê·ÓÙ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó (ProninFromberg, 2000). °È· ¤Ó·Ó ¢¤ÏÈÎÙÔ ¯ÒÚÔ ∂‡ÎÔÏ· ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓ· ¯ˆÚ›ÛÌ·Ù· (.¯. ÎÈÓËÙ¿ ÎÈ‚ÒÙÈ·-Ú¿ÊÈ·), Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÁˆÓȤ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ·ÔıË΢ÙÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ. ∞Ó ¯ÚÂÈ·ÛÙ› ·ÔÛ‡ÚÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ· ÁÈ· Ó· ÂÏ¢ıÂÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ ÁÈ· ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ÃÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó Â›Û˘ ˆ˜ ηı›ÛÌ·Ù·. ŒÓ· Ì·Ô‡ÏÔ Ì ‡¯ÚËÛÙ· ηχÌÌ·Ù·, Ô˘ ηχÙÔ˘Ó Î·È ·ÔηχÙÔ˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ¿ÏÏÔ ˘ÏÈÎfi.
¶·ÓÙ·˙‹˜, 2002, ÛÛ. 125-128
ª›· ·fi ÙȘ ‰‡ÛÎÔϘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È Ó· ۯ‰ȿÛÂÈ ‰È·ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ·È‰È¿ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰· ·Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Î·È ÂӉȷʤÚÔÓÙ·. √È ÁˆÓȤ˜, ηıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· Ù¤ÙÔÈÔ˘˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜. ™Â ·˘Ùfi ÙÔÓ «ÎfiÛÌÔ» Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Î·Ù·ÓÔËÙ¿. √ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Û ÁˆÓȤ˜ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Î·È Û¤‚ÂÙ·È ÙȘ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ (™È‚ÚÔÔ‡ÏÔ˘, 1997). √È ÁˆÓȤ˜ ÂÓÔÔÈÔ‡Ó ÙË Ì¿ıËÛË Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ Î·È ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ·‚›·ÛÙ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·È ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·˘ÙfiÓÔ̘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË. ™ÙȘ ÁˆÓȤ˜ οı ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ Ó· ‰Ô˘Ï¤„ÂÈ ·ÙÔÌÈο, ·Ú¿ÏÏËÏ· ‹ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘ ‹ ˆ˜ ̤ÏÔ˜ ÌÈ·˜ ÌÈÎÚ‹˜ ÔÌ¿‰·˜. ™˘¯Ó¿, Ì ÙÔ ·È¯Ó›‰È Û ηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤Ó˜ ÁˆÓȤ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È Ë ·ÔÛ·Ê‹ÓÈÛË ÂÓÓÔÈÒÓ, ÙȘ Ôԛ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÂÓÙ¿ÍÂÈ ÛÙȘ ÚÔ˜ ›Ù¢ÍË Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ (Isbell, 1995). √ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙ·ıÂÚ¿ ÔÏfiÎÏËÚË ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿, ηıÒ˜ Î·È Ô Û˘ÓÔÏÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ì ÙȘ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ì ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ·˘Ù¤˜. ™ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È: ✒ Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ✒ Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡
60
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
5
✒ Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ✒ Ë ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Î·È fiÔÈ· ¿ÏÏË ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ٷ ·È‰È¿. ª¤ÁÂıÔ˜ Î·È ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ ∫¿ı ÁˆÓÈ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ηϿ Ì 4-6 ·È‰È¿, ·Ó Î·È Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁˆÓȤ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ô ·ÚÈıÌfi˜ Ó· Â›Ó·È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÂÂȉ‹ ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜ Ô˘ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ··ÈÙÔ‡Ó ·ÚÎÂÙfi ¯ÒÚÔ Î·È ÔÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÏËÊıÔ‡Ó fiÙ·Ó ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜ Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ‰‡Ô. µ¤‚·È· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ ΢ڛˆ˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ˘ÏÈο ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û οı ٿÍË Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·. ™Â Ì›· ·›ıÔ˘Û· Ì ›ÎÔÛÈ ·È‰È¿ ÏÔÁÈο ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· 4-5 ÁˆÓȤ˜.
Isbell, 1995, Û. 23
∏ ‰·ÛοϷ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·È‰È¿ Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÏÒÛÛ˜1
1. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ·Ê›Û· Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·ÚÙËı› ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıˆÚ› fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· Û˘Ó¤‚·Ï·Ó ÛÙËÓ ÁÓˆÚÈÌ›· Î·È ·ÌÔÈ‚·›· ·Ô‰Ô¯‹ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ ÔÈ ·Ê›Û˜ Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÔÓÙ·È Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÛÙ· ·È‰È¿ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ÚÔ˜ Û˘˙‹ÙËÛË.
61
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ÂÍÔÏÈÛÌfi Û οÔȘ ÁˆÓȤ˜ °ø¡π∞
∂¡¢∂π∫∆π∫√™ ∂•√¶§π™ª√™
∆∏™ ™À∑∏∆∏™∏™2
∞ʛۘ Î·È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜3, ηڤÎϘ ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿.
∆∏™ µπµ§π√£∏∫∏™
µÈ‚ÏÈÔı‹Î˜ ÙÔ˘ √™∫ ‹ ηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤ӷ Ú¿ÊÈ·, ÚÔÛ·ÚÌÔṲ̂ӷ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô4, ‚È‚Ï›·, ¤Ó· ηϿıÈ ‹ ·ÓÔȯÙfi Û˘ÚfiÌÂÓÔ Í‡ÏÈÓÔ ‹ Ï·ÛÙÈÎfi ÎÔ˘Ù› Ì ÂÚÈÔ‰Èο, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ‰È·ÊËÌÈÛÙÈο Ê˘ÏÏ¿‰È· Î.Ï., ÙÚ·Â˙¿ÎÈ· Î·È Î·Ú¤ÎϘ.
∆ø¡ ∂π∫∞™∆π∫ø¡
ƒ¿ÊÈ·, ÙÚ·Â˙¿ÎÈ· Î·È Î·Ú¤ÎϘ, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, Ù¤ÌÂÚ˜, Ì·Úη‰fiÚÔÈ, ÎÚ·ÁÈfiÓ, ÈӤϷ Î·È Î·‚·Ï¤Ù·, ¯·ÚÙÈ¿, ÎfiϘ, „·Ï›‰È·, ËÏfi˜, Ï·ÛÙÂÏ›ÓË, ÎÔ˘ÙÈ¿ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ, ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ¤ÚÁ· Ù¤¯Ó˘, ʈÙÔÁڷʛ˜ ˙ˆÁڿʈÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ¿ÏÏ· ˘ÏÈο ·fi ÙË Ê‡ÛË, fiˆ˜ ÛfiÚÔÈ ‹ ÂÙÚ·‰¿ÎÈ·, ·fi ÙË Ú·ÙÈ΋ fiˆ˜ ¯¿ÓÙÚ˜ , ÎψÛÙ¤˜ Î·È ˘Ê¿ÛÌ·Ù·, ·fi ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó·, fiˆ˜ ¯·ÚÙÔÛ·ÎԇϘ, η¿ÎÈ· ‰È·ÊfiÚˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ, Ô‰ÔÓÙÔÁÏ˘Ê›‰Â˜, Î.Ï., Ï·ÛÙÈΤ˜ ԉȤ˜ Î·È ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÏÂÚÒÓÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Î·È Ù· ÙÚ·¤˙È·.5
∆ø¡ ª∞£∏ª∞∆π∫ø¡6
∆Ú·¤˙È Î·È Î·Ú¤ÎϘ ÁÈ· 4-5 ·È‰È¿, ÎÔ˘ÙÈ¿ Î·È Ú¿ÊÈ· ÁÈ· ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË, ·È‰·ÁˆÁÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ¯ÔÚËÁ› Ô √™∫, ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, fiˆ˜ ÓÙfiÌÈÓÔ, ·˙Ï, ÏÔÁÈο ÌÏÔÎ, ·È¯Ó›‰È· ÌÓ‹Ì˘, ÏfiÙÔ Î.¿., ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿.
∆√À ∫√À∫§√™¶π∆√À
¡ÙÔ˘Ï¿È· Î·È Û˘ÚÙ¿ÚÈ· È·ÙÈÎÒÓ Î·È ÚÔ‡¯ˆÓ, ËÏÂÎÙÚÈ΋ ÎÔ˘˙›Ó·, ÎÔ‡ÎϘ, ¯·ÌËÏfi ÙÚ·¤˙È Ì ηڤÎϘ, ¤Ó·˜ ηıÚ¤ÊÙ˘, ¤Ó·˜ ÌÈÎÚfi˜ ηӷ¤˜ Î·È ÔÙȉ‹ÔÙ ¿ÏÏÔ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ÛÈÙÈÎÔ‡ ÌÈÎÚfiÎÔÛÌÔ˘. ªÔÚ› ›Û˘ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ¤ÓÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi fiˆ˜ ÙËÏÂʈÓÈÎÔ› ηٿÏÔÁÔÈ, ÂÚÈÔ‰Èο Î·È ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙËÏÂfiÚ·Û˘, ‚È‚Ï›· Û˘ÓÙ·ÁÒÓ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ Î.·. (‚Ï. ∆¿Ê·, 2001, Û. 132).
∆√À ∂ª¶√ƒπ∫√À ∫∂¡∆ƒ√À
ƒ¿ÊÈ·, Ù·ÌÂȷ΋ Ì˯·Ó‹, ηıÚ¤ÊÙ˜, ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙȘ Û˘Ó·ÏÏ·Á¤˜ Î·È Â›‰Ë ÂÌÔÚ›Ô˘ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ηٷÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ‹ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó, ηıÒ˜ Î·È ¿‰ÂÈ· ÎÔ˘ÙÈ¿ ·fi ‰È¿ÊÔÚ· ÚÔ˚fiÓÙ·, ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÈӷΛ‰Â˜ ÁÈ· Ù· ÂÌÔÚ‡̷ٷ, ÈӷΛ‰Â˜ Ì ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î.¿. (‚Ï. ∆¿Ê·, 2001, Û. 133).
2. ∞Ó Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜, Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Î·È Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È Û ¯ÒÚÔ ÁÈ· ·ÙÔÌÈ΋ ‹ ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È. 3. ™ÙÔ ÎÂÊ. 8 ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È È‰¤Â˜ ÁÈ· ÂÚÁ·Û›· Ì ·Ê›Û˜ Î·È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜. 4. ∆· Ú¿ÊÈ· Â›Ó·È ÛÙÂÓ¿, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ ÙÔ˘ √™∫, ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ˆ˜ ÚÔı‹Î˜. ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÎÂÊ. 8. 5. µÏ. Pronin-Fromberg, 2000, ÛÛ. 430 Î·È 431 Î·È ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 226. ™¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, ‚Ï. ÎÂÊ. 9.2. 6. ªÔÚ› Ó· ÔÓÔÌ·ÛÙ› Î·È «ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈÙÚ·¤˙ÈˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ». ¶·›ÚÓÂÈ ÙËÓ ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ô‡ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ¤ÌÊ·ÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹/Î·È ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ.
62
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
5
∆∏™ ª√À™π∫∏™
ªÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó·, ηÛÂÙfiʈÓÔ, ÌÈÎÚ¿ ηÛÂÙfiʈӷ ˯ÔÁÚ¿ÊËÛ˘, ÂÈÎfiÓ˜ ‰È·ÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Ô˘ ·›˙Ô˘Ó Î.¿.
∆∏™ ™À°Ãƒ√¡∏™ ∆∂á√§√°π∞™
ÀÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Ì ۷ڈً Î·È ÂÎÙ˘ˆÙ‹, ÙËÏÂfiÚ·ÛË, ‚›ÓÙÂÔ ‹ DVD, ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹, ‚ÈÓÙÂÔοÌÂÚ· Î.¿.
∆∏™ ¶∞ƒ∞∆∏ƒ∏™∏™ ∫∞π ∞¡∞∫∞§Àæ∏™
º·ÎÔ› ÁÈ· ʈÙÈÛÌfi, ÌÂÁÂı˘ÓÙÈÎÔ› Ê·ÎÔ›, ·ÎÔ˘ÛÙÈο, Ì·ÁÓ‹Ù˜, ‰È¿ÊÔÚ· ‰Ô¯Â›· Î.¿.
∆ø¡ ∂º∂Àƒ∂™∂ø¡
∂ÈÎfiÓ˜ ·fi Ù¯ÓÔÏÔÁÈΤ˜ ÂÊ¢ڤÛÂȘ (.¯. Ì˯·Ó¤˜ Î.¿), ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο, ÎÔ˘ÙÈ¿ Û ‰È¿ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÌÂÁ¤ıË, ¯¿ÚÙÈÓÔÈ Î‡ÏÈÓ‰ÚÔÈ, ÎfiÏϘ, „·Ï›‰È Î.¿.
∆√À π∞∆ƒ∂π√À (∏ ÁˆÓÈ¿ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¯ˆÚÈṲ̂ÓË Û ·›ıÔ˘Û· ·Ó·ÌÔÓ‹˜ Î·È Û ÁÚ·ÊÂ›Ô ÁÈ·ÙÚÔ‡)
™ÙÔ ÂÍÂÙ·ÛÙ‹ÚÈÔ: ¤Ó· ÁÚ·Ê›Ô, Ì›· ηڤÎÏ·, ¤Ó· ÎÚ‚¿ÙÈ ‹ ·ÁοÎÈ fiÔ˘ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· Ó· Í·ÏÒÓÂÈ Ô/Ë «·ÛıÂÓ‹˜», ÌÈ· ÙËÏÂʈÓÈ΋ Û˘Û΢‹, Ì›· Ï¢΋ ÌÏÔ‡˙· Î·È ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ·ÙÚÔ‡, ÛÊÚ·Á›‰·, ÏÂ˘Î¿ ¯·ÚÙÈ¿, Ì·Úη‰fiÚÔÈ Î·È Î¿ÚÙ˜ ·ÛıÂÓÒÓ. ™ÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ·Ó·ÌÔÓ‹˜: ηÚÂÎÏ¿ÎÈ· Î·È ¤Ó· ÙÚ·Â˙¿ÎÈ Ì ÂÚÈÔ‰Èο Î·È ¤ÓÙ˘· Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ˘Á›·˜. ∞ʛۘ Ì ȷÙÚÈο ı¤Ì·Ù· ÛÙÔ˘˜ ÙÔ›¯Ô˘˜.
∆∏™ ¢ƒ∞ª∞∆π∫∏™ ∆∂á∏™
ºˆÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÂÈÎfiÓ˜ ÚÔÛÒˆÓ Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ, ÚÔ‡¯· Î·È ¿ÏÏ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘ Ì ʷÓÙ·Û›·, ÎÔ‡ÎϘ ÁÈ· ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ, ÛÎËÓ‹ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘, ÊÈÁÔ‡Ú˜ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë, ›Ûˆ˜ ÌÂÁ¿Ï· Ù·ÌÏfi Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó ˆ˜ ÛÎËÓÈο ·Ú·ÛÙ¿ÛˆÓ, ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ηıÚ¤ÊÙ˘ Î.¿.
ŒÓ· Ì·Ô‡ÏÔ Ì ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘ ŒÓ· Ì·Ô‡ÏÔ Ì ˘ÏÈο ÁÈ· ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘ (ÂÚԇΘ Î·È Ôχ¯ÚˆÌ· ˘Ê¿ÛÌ·Ù·, ÔÌڤϘ Î·È Î·¤Ï·, Ì·ÛÙÔ‡ÓÈ·, ÛÎÂÏÂÙÔ‡˜ Á˘·ÏÈÒÓ, ÙÛ¿ÓÙ˜ Î.¿), ÙÔÔıÂÙË̤ÓÔ Û οÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÔ˘Ó ÙÔ Û˘Ì‚ÔÏÈÎfi ÙÔ˘˜ ·È¯Ó›‰È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ Ì ·˘ÙÔÓÔÌ›·. ∆Ô ˘ÏÈÎfi ÙˆÓ ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂˆÓ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÂÙ·È Î·Ù¿ ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· Ó· ÎÚ·Ù¿ ÂÓÂÚÁfi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
™¯Â‰È¿˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ ™¯ÂÙÈο Ì ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·›ıÔ˘Û·˜ Û ÁˆÓȤ˜ Î·È ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ηٿÏÏËÏ˘ ı¤Û˘ ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ú¤ÂÈ Ó· Ï¿‚ÂÈ ˘fi„Ë Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ: ✒ √È «‹Û˘¯Â˜» ÁˆÓȤ˜ Ó· Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙȘ «ıÔÚ˘‚Ò‰ÂȘ»: °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ‰›Ï· ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ, ηÏfi Â›Ó·È fï˜ Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Î·È ÙˆÓ ÂÈÙÚ·¤˙ÈˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ.
63
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ∆Ô ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Û οı ÁˆÓÈ¿ Ó· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Û ٤ÙÔÈÔ ‡„Ô˜ Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ‚Ï¤Ô˘Ó Î·È Ó· ÙÔ Êı¿ÓÔ˘Ó Â‡ÎÔÏ·. ✒ ∏ ¯ˆÚÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ó· Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ· ÒÛÙÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÔÙ›·. ✒ ¡· ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È Ì ۷ʋÓÂÈ· Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ οı ÁˆÓÈ¿˜, Ì ¯Ú‹ÛË Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎÒÓ Î·È Â›ÏˆÛ˘. ✒ ¡· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È¿‰ÚÔÌÔÈ ¯ˆÚ›˜ ÂÌfi‰È· ÁÈ· ÙËÓ ÂχıÂÚË ÌÂٷΛÓËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ✒ ¡· ˘¿Ú¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÂχıÂÚÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ‹, Û ÂÚ›ÙˆÛË È‰È·›ÙÂÚ· ÌÈÎÚ‹˜ ·›ıÔ˘Û·˜, ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚ› Ó· ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÙ·È Â‡ÎÔÏ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÎÈÓËÙÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙȘ ̤Ú˜ Ô˘ ‰Â ı· Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ·˘Ï‹.
√ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ıˆÚÂ›Ù·È ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ ·˘Ù‹ Ë ‰È·‰Èηۛ· ÚÔˆı› ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û οı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È. Œ¯ÂÈ Â›Û˘ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ì¤Û· ·fi ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ‰È·‰Èηۛ· Ù· ·È‰È¿ Á›ÓÔÓÙ·È ÈÔ ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ¯Ú‹ÛÙ˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ·ÊÔ‡ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˘ÏÈο ÛÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿ Î·È ÁÈ· ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ·. ªÂ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Î¿ı ۯÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˘Ô‰¤¯ÂÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ Ù¿Í˘ ¤¯ÔÓÙ·˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ‰‡Ô ‹ ÙÚÂȘ ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ÁˆÓȤ˜: .¯. ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Î·È ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡. ™ÙËÓ ÔÚ›· ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Î·È ¿ÏϘ ÁˆÓȤ˜. ∞ÔÊ·Û›˙ÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ✒ ∫·Ù·ı¤ÙÂÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û ̛· Ù¿ÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Î·È ÂΛӷ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ı· ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·›˙Ô˘Ó. ✒ ™˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ηٷϋÁÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. ✒ £¤ÙÂÈ ÁÈ· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ·Ó Ô ¯ÒÚÔ˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË fiϘ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÚÔÙ¿ıËÎ·Ó ·fi Ù· ·È‰È¿ ‹ ·Ó ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÔȘ ı· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο Î·È ÔȘ ·ÚÁfiÙÂÚ·. ✒ ∫·Ï› Ó· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ı· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο, ·ÊÔ‡ ÔÈ ÂÈı˘Ì›Â˜ ÙÔ˘˜ ÔÈΛÏÏÔ˘Ó. ✒ ™˘ÓÙÔÓ›˙ÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙËÓ ÔÏÔ̤ÏÂÈ· Ù˘ Ù¿Í˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ Ù· ·È‰È¿ ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο Î·È ÔȘ ·ÚÁfiÙÂÚ·, Î·È Ì ¿ÌÂÛ˜ ‹ ¤ÌÌÂÛ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù· ‚ÔËı¿ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó. ™ËÌÂÈÒÓÂÈ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î¿Ùˆ ·fi ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÚÔÙ›ÌËÛË Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó ÙȘ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
64
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
5
✒ ¶·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· οÓÔ˘Ó Û οı ÁˆÓÈ¿ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ηٷϋÁÔ˘Ó. ŒÙÛÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ì›· Ï›ÛÙ· ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Û οı ÁˆÓÈ¿. ✒ ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ· ˘ÏÈο ‹ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó ÂΛ Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ÚÔ·Ó¤ÊÂÚ·Ó. ✒ ¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·Ù·ÏfiÁÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ÂÍÔ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ÏÈÛÌfi Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿, Ì ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ı· «∫ÔÈÙ¿ÍÙ fiÛË Â›Ó·È Ë Ù¿ÍË Ì·˜. ¡ÔÌ›˙ÂÙ ÂȉÈÒÍÔ˘Ó Ó· ÙÔÓ ÚÔÌËı¢ÙÔ‡Ó. fiÙÈ ¯ˆÚ¿Ó fiϘ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ›·ÙÂ;», «∆È Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· ·›˙ÂÙÂ;», ✒ ¶ÚÔηÏ› Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË «™Â ÔÈÔ˘˜ ·fi Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·›˙ÂÙ Èı·ÓÒÓ ÙÚfiˆÓ ÚÔÌ‹ıÂÈ·˜ (.¯. ¶Ò˜ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ;», «™Â ÔÈÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÚÔÌËı¢Ùԇ̠fiÛ· ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÙÂ Î·È Ó· ·›˙ÂÙ Ì ËÏfi;», ›·Ù fiÙÈ ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÁÈ· ÙÔ È·ÙÚÂ›Ô «™Â ÔÈÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·›˙ÂÙ ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi;» Ù˘ Ù¿Í˘ Ì·˜; ¶Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ‚Úԇ̠ÈÂÛfiÌÂÙÚÔ;)7 ŸÏ˜ ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È Ì Û‚·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹ Î·È –¿ÓÙ· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘– ÂÍÂÙ¿˙ÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ˘ÏÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∏ ·Ô‰Ô¯‹ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡ÓÙ·È fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ. √ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜, ÌfiÓË Ù˘ ‹ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÎÔÏÔ˘ı› ÔÚÈṲ̂Ó˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, fiˆ˜: ✒ ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· Â›Ó·È ¿ÓÂÙ˜, Ì ˙ÂÛÙ¿ Î·È ˆÚ·›· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó ÙË ¯ÚˆÌ·ÙÈ΋ ·ÚÌÔÓ›· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ Ù¿Í˘, ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ Î·È ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÒÛÙ ӷ Ù· ÚÔηÏÔ‡Ó Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ·˘Ù¤˜ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÂÈ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó fiÏÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ì ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ ˘ÏÈÎfi, ÒÛÙ ӷ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó Û˘Ó¯Ҙ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ✒ ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó fiÏÔ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÁˆÓȤ˜ ÁÈ· ÙËÓ Â͢ËÚ¤ÙËÛË ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÂÍÔÏ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙȘ Ì ۯÂÙÈÎÔ‡˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÙÔ ˘fiÏÔÈÔ ·Ó·Áη›Ô ˘ÏÈÎfi. ✒ ¶ÚԂϤÂÈ Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÔıË΢ÙÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ Î·È Ú¿ÊÈ· Û οı ÁˆÓÈ¿ ÁÈ· ÙËÓ ·Ôı‹Î¢ÛË Î·È Ù·ÍÈÓfiÌËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡, Ù· ÔÔ›· Ó· Â›Ó·È ¯·ÌËÏ¿ ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ó ‡ÎÔÏË ÚfiÛ‚·ÛË Ù· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ›Û˘ ‰È¿‰ÚÔÌÔÈ ¯ˆÚ›˜ ÂÌfi‰È· ÁÈ· ÙËÓ ·ÛÊ·Ï‹ ÌÂٷΛÓËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ✒ §·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ™ÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ù¿ÍÂȘ Ù· ·È‰È¿ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·. ∫¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ÂӉȷʤÚÔÓÙ·, ÎÏ›ÛÂȘ, ‰˘ÛÎÔϛ˜, Ú˘ıÌÔ‡˜ ÂͤÏÈ͢… ™ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ˘ÏÈÎfi ηٿÏÏËÏÔ ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì ÙÔ Û›ÙÈ. 7. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù¤ÙÔÈˆÓ Û˘˙ËÙ‹ÛˆÓ, Ù· ·È‰È¿ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó «Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ì» Î·È ¤ÙÛÈ Ë Û˘˙‹ÙËÛË Ó· ÛÙÚ·Ê› ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙËÓ ·ÁÔÚ¿.
65
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ë ¯ˆÚÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· Ó· Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈ· ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó Ù· ¿ÏÏ· Ô˘ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ¿ÏϘ ÁˆÓȤ˜ Î·È Ë ›‰È· Ó· ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Û˘ÓÔÏÈ΋ ÂÔÙ›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘. ∏ ÂÚÈÌÂÙÚÈ΋ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ, Ì ¯·ÌËÏ¿ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈο, ıˆÚÂ›Ù·È ·ÚÎÂÙ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË. ✒ ¶·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Û ÔÈÔ ‡„Ô˜ ı· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ Ù· ˘ÏÈο ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·fi ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ fiÔÙ ı¤ÏÔ˘Ó. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ù· ˘ÏÈο, Ù· ηÏ› Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Î·È Ë ›‰È· οÔÈÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ✒ ∂ÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ fiϘ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ì ‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο Î·È ¿ÏÏ· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈο ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ΛÌÂÓ·. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÓfi˜ ÎÙÈÚ›Ô˘ ‹ ÌÈ·˜ Á¤Ê˘Ú·˜. ŒÓ· ‚È‚Ï›Ô Û˘ÓÙ·ÁÒÓ ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ, ¤Ó·˜ ÙËÏÂʈÓÈÎfi˜ ηٿÏÔÁÔ˜ ‹/Î·È ¯Ú˘Ûfi˜ Ô‰ËÁfi˜ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÙËϤʈÓÔ, ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÔ›ËÛË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ÛÙÔ ·ÓıÔˆÏÂ›Ô Î·È ¿ÏÏ· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ·ÁˆÁ‹ Ù˘ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ‰È¿ÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ë ÔÔ›· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (Dombey & Meek-Spencer, 2001).
¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ✒ ™˘˙ËÙ¿ÂÈ Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Û οı ÁˆÓÈ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·. ∂Λӷ ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ›ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıfiÙËÙ· ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ηٷϋÁÔ˘Ó, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ›Ó·Î˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ Á‡Úˆ ·fi ÙȘ ÁˆÓȤ˜ (.¯. ™ÙÔ Ì·Î¿ÏÈÎÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ù¤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿: ¤Ó· ˆ˜ Ù·Ì›·˜, ¤Ó· ˆ˜ ˆÏËÙ‹˜ Î·È ‰‡Ô ˆ˜ ÂÏ¿Ù˜. ™ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÙÚ›· ·È‰È¿: ¤Ó· ˆ˜ Ì¿ÁÂÈÚ·˜, ¤Ó· ˆ˜ ÛÂÚ‚ÈÙfiÚÔ˜ Î·È ¤Ó· ˆ˜ ÚÔÌËıÂ˘Ù‹˜). ∫¿Ùˆ ·fi ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÌËÓ ÍÂÂÚ¿ÛÂÈ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ. ✒ ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Û ÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ı· ·›ÍÔ˘Ó, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌËÓ ÍÂÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Û˘ÌÌÂÙ¯fiÓÙˆÓ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÔÚÈÛÙ› ÁÈ· οı ÁˆÓÈ¿: .¯. «•¤ÚÂÙ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜. ∞ÔÊ·Û›Û·Ù fiÛ· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿. ™ÎÂÊÙ›Ù ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙ ÒÛÙ fiÏÔÈ Ó· ·›˙ÂÙ Û fiϘ ÙȘ ÁˆÓȤ˜, ·ÏÏ¿ Ó· ÌËÓ Â›ÛÙ οı ÊÔÚ¿ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi fiÛÔ˘˜ Û˘ÌʈӋ۷Ì». ∆· ·È‰È¿ ÛΤÊÙÔÓÙ·È, ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈÏÔÁ‹˜, Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È Ì¤Û· ·fi ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Û˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ì ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ı· ÂÈϤÁÔ˘Ó Û ÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ı· ·›ÍÔ˘Ó. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË Î·ÓfiÓˆÓ Î·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ÂÈÏÔÁ‹˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ·fi Ù· ·È‰È¿.
66
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
5
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜, fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ÎÈÓËÙ‹ ηÚ٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ οو ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó8 …‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ›‰È· ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜.
∂ÈÏÔÁ‹ Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ˆÊÂÏËıÔ‡Ó fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ✒ ¶·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÙÔ Úˆ› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó, Ó· ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÚÙËı› Û οı ÁˆÓÈ¿ ÁÈ· Ó· ı˘ÌËıÔ‡Ó ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ù˘ Ù¿Í˘ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·ÈÎÙÒÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó Û ·˘Ù¤˜, Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ì ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Û‹ÌÂÚ· Î·È Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜. ✒ ŸÙ·Ó οÔÈÔ ·È‰› ‰˘ÛÎÔχÂÙ·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Û ÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ı· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈËı›, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È È‰È·›ÙÂÚ· Ì·˙› ÙÔ˘ Î·È ÙÔ ÚˆÙ¿ ¿ÌÂÛ· «∆È ı· ‹ıÂϘ Ó· οÓÂȘ Û‹ÌÂÚ·; ∆È ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ;» ‹ «ªÂ ÙÈ ÛÎÔ‡ÂȘ Ó· ·Û¯ÔÏËı›˜ Û‹ÌÂÚ·;», Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÁÈ· Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘ Î·È ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÙÔ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÍÂηı·Ú›ÛÂÈ ÙÈ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ı· ‹ıÂÏ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· οÓÂÈ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘. ∞Ó
8. ∞ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ ›Ó·Î˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ Ë ›‰È· ¤¯ÂÈ ÙÚ·‚‹ÍÂÈ ·fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁˆÓȤ˜ Ù˘ Ù¿Í˘.
67
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÙÔ ·È‰› ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ‰ÈÛÙ¿˙ÂÈ Î·È Ó· ‰˘ÛÎÔχÂÙ·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ, ÙÔ ·›ÚÓÂÈ ·fi ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È, ËÁ·›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ ıˆÚ› fiÙÈ ı· ÙÔ˘ ÚÔηÏÔ‡Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ‹ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ï·ÈÛȈı› ‹‰Ë ·fi ·È‰È¿ Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ›, ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ: «ª‹ˆ˜ ı· ‹ıÂϘ...», «£· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛÂ...». ªÔÚ› Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÂÈ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ù· ÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ ·È‰È¿, Ô˘ ‰ÈÛÙ¿˙Ô˘Ó Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ï¤ÁÔÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «µÏ¤ˆ fiÙÈ ·Ú·ÙËÚ›˜ ÙÔ °È¿ÓÓË. ¶ÈÛÙ‡ÂȘ fiÙÈ ı· Ù· ηٷʤÚÂÈ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÙÔ Áηڿ˙; ¶¿Ì ӷ ‰Ô‡Ì ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ οÓÂÈ» ‹ «¶Ôfi, ·Î·Ù·ÛÙ·Û›· ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô! ∂ϤÓË, ÌÔÚ›Ù ÂÛ‡ Î·È Ô £·Ó¿Û˘ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ›Ù ÁÈ· Ó· ÙÔ Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÙÂ;». ✒ ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰‹ÏˆÛ·Ó fiÙÈ ı· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ›‰È· ÁˆÓÈ¿ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ✒ ∞ÔʇÁÂÈ Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ fiÛË ÒÚ· Ù· ·È‰È¿ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· Ó· ÌË Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ˆ˜ ÌÔÓ·‰È΋ ËÁ‹ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘, ·ÏÏ¿ Ó· ηٷʇÁÔ˘Ó ÛÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ù˘ ÌfiÓÔ fiÙ·Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ÙË ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È (Katz, 1993). ✒ ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ ÙËÓ ›‰È· ÁˆÓÈ¿ Û˘Ó¯Ҙ, ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂÈ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Û οÔÈ· ¿ÏÏË ÁˆÓÈ¿ ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ οÓÂÈ Û’ ·˘Ù‹Ó: «¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ÌÔÚ›˜ Ó· Á›ÓÂȘ ¤Ó·˜ Ôχ ηÏfi˜ ˆÏËÙ‹˜. £· ‹ıÂϘ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÂȘ;». ¢È¢ÎÔχÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ∫¿ı ·È‰› Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÌÈ· ¢ηÈÚ›· ηıËÌÂÚÈÓ¿ Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË ÁˆÓÈ¿ fiÔ˘ ı· ·›ÍÂÈ. ∞˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· ÚÔÓfiÌÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÚÔı˘Ì›· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÁÈ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÛÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù· ›‰È· ÂÈϤÍÂÈ, ۯ‰ȿÛÂÈ Î·È ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ÙȘ ÁˆÓȤ˜ Î·È Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙȘ ÂÈϤÁÔ˘Ó ·˘ÙfiÓÔÌ·. ∫¿ÔÈÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· Ù˘ ·˘Ùԉȷ¯Â›ÚÈÛ˘. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ÁˆÓȤ˜ ۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·È Ì ٤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ¯ˆÚÔ‡Ó 4-6 ·È‰È¿ οı ÊÔÚ¿. ∆· ·È‰È¿, ·ÙÔÌÈο ‹ Û ˙¢Á¿ÚÈ· Û˘Ó‹ıˆ˜, ÂÈϤÁÔ˘Ó ÌÈ· ÁˆÓÈ¿ Î·È ·›˙Ô˘Ó ÂΛ ̤¯ÚÈ Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËıÔ‡Ó Û ÌÈ·Ó ¿ÏÏË. ÕÏÏÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· ‰ËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙË ÁˆÓÈ¿ Ô˘ ı· ·›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Û ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ۯ‰ȷṲ̂Ó˜ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Ù˘ Ù¿Í˘, ÁÈ·Ù› ıˆÚÔ‡Ó ˆ˜ ¤ÙÛÈ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÈÏÔÁ‹˜. ∆· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ Î¿ÚÙ· Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ οو ·fi ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó. ŒÙÛÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ê·›ÓÂÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿ Î·È Ô ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ Û οı ÁˆÓÈ¿ Î·È ·˘Ùfi ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ fiÙ·Ó ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓËıÔ‡Ó.
Isbell, 1995, Û. 27
✒ ∞Ó ¤Ó· ·È‰›, ηıÒ˜ ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Û ̛· ÁˆÓÈ¿, οÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ¤Ó· ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ˘ÏÔÔÈ› οÔÈÔÓ, ÙfiÙ ÙÔ˘ ÂÍËÁ› fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ·fi οÔÈÔÓ ·fi fiÏÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÚfiÙÂÈÓÂ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ Û ¤Ó·Ó ÂfiÌÂÓÔ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ·Ó ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ Î·È Ï¤ÂÈ «£· ÊÙȿ͈ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ‰ÚfiÌÔ, ı· ÊÙȿ͈ ÙÔ ‚ÂÓ˙ÈÓ¿‰ÈÎÔ Î·È ¤Ó· Áηڿ˙ Î·È ı· ‚¿Ïˆ Û‹Ì·Ù· ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È ÙÔÓ ÙÚÔ¯ÔÓfiÌÔ», ¯ˆÚ›˜ ˆÛÙfiÛÔ Ó· ÍÂÎÈÓ¿ Ó· οÓÂÈ Ù›ÔÙ· ·fi fiÏ· ·˘Ù¿, ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙ› ÔÈÔ
68
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒
✒
✒
✒
✒
5
ı¤ÏÂÈ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÚÒÙÔ Î·È, ·ÊÔ‡ ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ, Ó· ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÈ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ¤Ó· ¤Ó·. ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ‰ËÏÒÛÂÈ fiÙÈ ı· ÂÚÁ·ÛÙ› Û ̛· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ¿ÂÈ Û οÔÈ· ¿ÏÏË, ÙfiÙ ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ÁÈ· Ó· ÙÔ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· Û˘Ó‰¤ÛÂÈ ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘ Ì ÙȘ ‰Ëψ̤Ó˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘, ϤÁÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «∂ÓÒ Â›Â˜ fiÙÈ ı· Â›Û·È ˆÏËÙ‹˜ ÛÙÔ ˘Ô‰ËÌ·ÙÔÔÈ›Ô, ‚Ϥˆ fiÙÈ ‹Úı˜ ‚ÔËıfi˜ ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô. ∞Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ ı¤ÏÂȘ Ó· ·Ú·Ì›ÓÂȘ Â‰Ò ÁÈ·Ù› ÛÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÙfiÙ ‹Á·ÈÓ ӷ ‚Á¿ÏÂȘ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘ ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ˘Ô‰ËÌ·ÙÔÔÈ›Ԣ Î·È Ó· ÙÔ ‚¿ÏÂȘ οو ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ È·ÙÚ›Ԣ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂȘ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÔ˘, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ÂϤÁÍÂȘ fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ ÂχıÂÚÔ˜ ¯ÒÚÔ˜». ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ˘ÏÈο Î·È ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Û οı ÁˆÓÈ¿, Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È Ó· ÙÔÏÌÔ‡Ó Ó· ÙȘ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó, Ó· ÚˆÙÔ‡Ó Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó. ¢Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÙÈ ÔÈ ÁˆÓȤ˜, Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Ù· ˘ÏÈο ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ οı ÁˆÓÈ¿˜ Î·È Ó· ÙÔÓ ÙÚÔÔÔÈÔ‡Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· οÓÔ˘Ó, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿ÛÂȘ Î·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó ÁÈ· ·˘Ù¤˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙÔ ÎÔÌً̈ÚÈÔ Ù· ·È‰È¿ ·˘ÍÔÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Î·ıÈÛÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ˘¿Ú∫·Ù·Û΢¿˙Ô˘Ó ÂÈÁÚ·Ê‹ ÁÈ· ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ¿ ÙÔ˘˜. ¯Ô˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ fiÛÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜ ÛÎÔÂ‡Ô˘Ó Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÔ˘Ó, ÛÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÙË ‰È¿Ù·ÍË ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÔÈ· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ‰È·ÊËÌ›ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÙÈ̤˜ Î.Ï. ∫ÈÓÂ›Ù·È ‰È·ÎÚÈÙÈο ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁˆÓȤ˜, ·Ú·ÙËÚ› Î·È ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÛË ·ÎÚÈ‚Ò˜ ‚Ô‹ıÂÈ· ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Î·È Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÂÈχÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È: .¯. ∞Ó Â›Ó·È Ì·˙Â̤ӷ ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ¤Íˆ ·fi ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ÂÚÈ̤ÓÔÓÙ·˜ Ó· Â͢ËÚÂÙËıÔ‡Ó, Ì ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ó· ηı˘ÛÙÂÚ› ÙÔ ·È¯Ó›‰È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÈ ÛÙÔÓ Î·Ù·ÛÙËÌ·Ù¿Ú¯Ë: «µÏ¤ˆ fiÙÈ ÂÚÈ̤ÓÂÈ Ôχ˜ ÎfiÛÌÔ˜ Ó· Â͢ËÚÂÙËı› Î·È Ù·Ï·ÈˆÚ›ٷÈ. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ Î·Ù·ÛÙË̷ٿگ˜, fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ‹ ‰Ô˘ÏÂÈ¿, ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÎÈ ¿ÏÏÔ˘˜ ˆÏËÙ¤˜. ∂Û‡ ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· οÓÂȘ ÁÈ· Ó· ÌËÓ Ù·Ï·ÈˆÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÂÏ¿Ù˜ ÛÔ˘;»
69
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ™˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙ· ·È¯Ó›‰È· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ Ô˘ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÁÈ· fiÏÔ˘˜. ∞Ê‹ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ ηÈ, Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·˜ ÈÛfiÙÈÌ·, ·Ú·ÙËÚ›, ηٷÁÚ¿ÊÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ì ÙȘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÛÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ ÙÔ˘˜.
√È ÂÏ¿Ù˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ù· ·Ô‡ÙÛÈ·.
✒ ŸÙ·Ó ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ fiÙÈ Î¿ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù›ÓÔ˘Ó Ó· ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È Û˘Ó¯Ҙ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÚfiÔ, ÂȯÂÈÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ Ó¤· ÒıËÛË ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó¤· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ, ÛÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ‹ ÛÙÔ È·ÙÚÂ›Ô Î·È Î·ÏÒÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ò˜ ˘ÏÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ÔÌ¿‰·˜: «™ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ‚Ϥˆ, ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ÚÔ˚fiÓÙ·. ™ÎÂÊÙ›Ù Ҙ ÌÔÚ›Ù ӷ Ù· ‰È·ÊËÌ›ÛÂÙ ÛÙÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜ Û·˜». ✒ ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, ‚Á¿˙ÔÓÙ·˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ‹/Î·È ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÒÓÙ·˜, ÂÊfiÛÔÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·. √È Î·Ù·Áڷʤ˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ıÂÙÈο ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡. ª¤ÚÔ˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ, ΢ڛˆ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ‚›ÓÙÂÔ, ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÛÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì ٷ ·È‰È¿, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ӤÏıÔ˘Ó Û ·Ï·ÈfiÙÂÚ˜ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ Ì ÛÎÔfi Ù· ›‰È· Ó· ÙȘ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· Ò˜ ÛΤÊÙËηÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: «¶·Ú·Ù‹ÚËÛ· fiÙÈ ÔÈ ˆÏËÙ¤˜ ÛÙÔ ·ÚÙÔÔÈÂ›Ô ÂϤÁ¯·Ù fiÛ· ¯Ú‹Ì·Ù· ÂÈÛÚ¿Í·Ù ·fi Ù· ÎÔ˘ÏÔ‡ÚÈ· Ô˘ Ô˘Ï‹Û·ÙÂ. £· ı¤Ï·Ù ӷ Ì·˜ ›Ù Ҙ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÚÁ·ÛًηÙÂ Î·È ÙÈ ‰È·ÈÛÙÒÛ·ÙÂ;». ∆Ô ˘ÏÈÎfi ÙˆÓ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
70
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ˘¿ÏÏËÏÔ˜ ¯Ù˘¿ÂÈ ÙËÓ ÙÈÌ‹ ÛÙË Ì˯·Ó‹ Î·È Ë Î·Ù·ÛÙË̷ٿگ˘ ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙËÓ ·fi‰ÂÈÍË.
5
™ÙÔ È·ÙÚÂ›Ô Ë ÁÈ·ÙÚfi˜ Ú˘ıÌ›˙ÂÈ ÙÔÓ ÔÚfi ÙÔ˘ ·ÛıÂÓ‹ Î·È Ë ÁÚ·ÌÌ·Ù¤·˜ ÎÚ·Ù¿ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ.
∏ ¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ∆· ·È‰È¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜. ÃÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ¯ÚfiÓÔ ÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ˘ÏÈο, Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÚfiÏÔ˘˜, Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Û ÌÈ· ·ÎÔÏÔ˘ı›·. ∂›Ó·È ηχÙÂÚ· ÁÈ· ¤Ó· ·È‰› Ó· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ·ÚÎÂÙfi ¯ÚfiÓÔ Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿, ·Ú¿ Ó· ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÔÏϤ˜ ÁˆÓȤ˜. ∆Ô˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 30 ÏÂÙ¿ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› Ë ‰Ú¿ÛË Î·È Ó· «Á›ÓÂÈ» ÙÔ ·È¯Ó›‰È, ÂÓÒ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔÈ ÙˆÓ 45 ÏÂÙÒÓ ÂÚ›Ô‰ÔÈ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÌÏÔ΋ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. º˘ÛÈο Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ÂÌÔ‰›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ·fi ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿, ·Ó ÂÈı˘Ì› Ó· ʇÁÂÈ ÓˆÚ›ÙÂÚ·. ŸÌˆ˜ ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ¤Ó· ·È‰› Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿ ÙfiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÌϤÎÂÙ·È ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È Ô˘ Á›ÓÂÙ·È ÂΛ, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÒÛÙ ӷ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÂ›Ù·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜.
Isbell, 1995, Û. 27
✒ ÀÂÓı˘Ì›˙ÂÈ Ù˘¯fiÓ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ù˘ Ù¿Í˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜, fiˆ˜: «£˘ÌËı›Ù fiÙÈ ·ÔÊ·Û›Û·Ù ӷ Ù·ÎÙÔÔț٠ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔț٠fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÓÂÙ ÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ Û·˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜» ‹ «ŸÛÔÈ ‚ϤÂÙ fiÙÈ ¤¯ÂÙ ÔÏÏ‹ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ·ÎfiÌË, ‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÛÙÂÓÔ¯ˆÚËı›ÙÂ. ∂Ï›˙ˆ Ó· ı˘ÌfiÛ·ÛÙ fiÙÈ ÌÔÚ›Ù ӷ Ê˘Ï¿ÍÂÙ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Û·˜ ÛÙÔ Ú¿ÊÈ (‹ ÛÙÔ ÓÙÔ˘Ï¿È) Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Î·È Ó· ÙË Û˘Ó¯›ÛÂÙ ·‡ÚÈÔ ÙÔ Úˆ›». ™˘Á˘Ú›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ ∆Ô Û˘Á‡ÚÈÛÌ· Â›Ó·È ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÛÙË ÁˆÓÈ¿. ∆· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙȘ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ ÙÔ˘˜. ª·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· Â›Ó·È ˘Â‡ı˘Ó·. ∏ Ù·ÎÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Û ·ÔıË΢ÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÂÙÈΤÙ˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ¿ÏϘ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË (·Ó¿ÁÓˆÛË, Ù·ÍÈÓfiÌËÛË).
Isbell, 1995, Û. 28
71
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜ ‹ ÁÈ· fiÛ· ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó, ‰È¿‚·Û·Ó, ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ·Ó ‹ ηٷÛ··Û·Ó. √ ÙÚfiÔ˜ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Ë Î¿ı ÔÌ¿‰· fiÛ· ¤Î·Ó ÂÈϤÁÂÙ·È ·fi Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ÔÌ¿‰·˜: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÂΛ Ù· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ Î·È Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÈ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ Û¯ÂÙÈÎfi ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ·Ú¯Â›Ô. ÕÏÏ· ·È‰È¿ Ô˘ «‰È¿‚·Û·Ó» ¤Ó· ÁÓˆÛÙfi ÙÔ˘˜ ‚È‚Ï›Ô ÌÔÚ› Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Ù· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˘˜ Ô˘ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È. ¢Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ∫¿ÔȘ ÁˆÓȤ˜ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈ̘ οı ̤ڷ. ∫¿ÔȘ ¿ÏϘ fi¯È. ªÔÚ› ¤Ó· Û‹Ì· Ì ÙËÓ ¤Ó‰ÂÈÍË «STOP» Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Î¿ı ÊÔÚ¿ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÂÈ fiÙÈ Ì›· ÁˆÓÈ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌË. √ÚÈṲ̂ÓÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û fiϘ ÙȘ ÁˆÓȤ˜. ŒÙÛÈ, οÔÈ· ¿ÏÏË ÛÙÈÁÌ‹ ÔÚ›˙Ô˘Ó ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÙȘ ÁˆÓȤ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿. ∞˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· Â›Ó·È Ó· ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û οı ·È‰›, Ì›· ÊÔÚ¿ ÙËÓ Ë̤ڷ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ, Ó· οÓÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÂÈÏÔÁ‹ ÁÈ· ÙË ÁˆÓÈ¿ ÛÙËÓ ÔÔ›· ı· ·›ÍÂÈ.
Isbell, 1995, Û. 27
✒ ∆ËÓ ÒÚ· Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ·ÎÔ‡ÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Î·È ÚÔÛ·ı› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙÈ Ù· ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ, ÙÈ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÂÓÙÔÓfiÙÂÚ· ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÔȘ ÛÙ¿ÛÂȘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙȘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ ηıËÎfiÓÙˆÓ, fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ÎÈÓËÙ‹ ηÚ٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ οو ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó9 ‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ›‰È· ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋. 9. ™¯ÂÙÈο Ì ¿ÏϘ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂȘ «ÈÓ¿ÎˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ», ‚Ï. ÎÂÊ. 9 (ÂÓfiÙËÙ· 9.4).
72
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
5
¢È·ÌfiÚʈÛË Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÛÙ· ∫¤ÓÙÚ· ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ Reggio Emilia ♦ ¢›ÓÂÙ·È ÌÂÁ¿ÏË ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ. ∆· ¯ÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÙÔ›¯ˆÓ Î·È Ô ÊˆÙÈÛÌfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Â˘¯¿ÚÈÛÙ·, Ë Â›ÏˆÛË, Ô˘ ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È Î·È Î·Ù·Û΢¿˙ÂÙ·È ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÙ·È Ó· Â›Ó·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ Î·È Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ♦ ªÈÎÚ¤˜ ÁˆÓȤ˜ Ì ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÙfiÔ˘ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ ÂÈÛΤÙË ÙÔ˘ οı ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ· ÛÙÔȯ›· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜. ♦ ªÈÎÚ¤˜ ÂÎı¤ÛÂȘ-·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ ıËÛ·˘ÚÒÓ Ô˘ Û˘Ó¤ÏÂÍ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ‹ ¿ÏϘ ÂÍfi‰Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË fi¯È ÌfiÓÔ ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·Ù·Áڷʤ˜ Ô˘ ÂÓËÌÂÚÒÓÔ˘Ó Î¿ı ÂӉȷÊÂÚfiÌÂÓÔ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ♦ ∆· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ʤÚÓÔ˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˘ÏÈÎfi Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ Û›ÙÈ, .¯. ʈÙÔÁڷʛ˜ ‹ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ‹ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ‹ıË Î·È ¤ıÈÌ·, ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ÂÍfi‰Ô˘˜ Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î.Ï. ∆Ô ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ·fi ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Û ÂÎı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È, ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ·ÙÔÌÈ΋˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ Û ÌÈ· Û˘ÏÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·.
Edwards et al., 2000, ÛÛ. 233-254
∞ÍÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÔȘ ÁˆÓȤ˜ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ù· ·È‰È¿, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ÙËÚ› ‚‰ÔÌ·‰È·›Ô ›Ó·Î· ηٷÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜. ™À°∫∂¡∆ƒø∆π∫√™ ∂µ¢√ª∞¢π∞π√™ ¶π¡∞∫∞™ ∫∞∆∞°ƒ∞º∏™ ∆ø¡ ¶ƒ√∆πª∏™∂ø¡ ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡
∂µ¢√ª∞¢∞………… √¡√ª∞ ¶∞π¢π√À
∫√À∫§√™¶π∆√ √π∫√¢√ªπ∫√ µπµ§π√£∏∫∏ ∂¶π∆ƒ∞¶∂∑π∞ À§π∫√ ¶∞πáπ¢π∞
£∞¡√™
ª∞ƒπ∞
+
∂§∂¡∏
+++
+++
+
++
++
ª∞°∂πƒπ∫∏
¢ƒ∞ª∞∆π∫∏ ∆∂á∏
+
++
73
5
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Î·È ÔÈ ·Ú·¿Óˆ ηٷÁڷʤ˜ ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó Î·Ù¿ fiÛÔ ÔÈ ÁˆÓȤ˜ Â›Ó·È ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈΤ˜ ˆ˜ ¯ÒÚÔÈ Ì¿ıËÛ˘. ¶ÚfiÛıÂÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË (Dodge & Colker, 1998) Â›Ó·È Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ: ● ¶ÔÈ· ˘ÏÈο ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û¿ÓÈ· ·fi Ù· ·È‰È¿; ● ¶ÔÈ· ˘ÏÈο ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘¯ÓfiÙÂÚ·; ● ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ·ÛÊ·Ï‹ ÌÂٷΛÓËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÁˆÓÈ¿ Û ÁˆÓÈ¿ Î·È ÙÔ ·ÛʷϤ˜ ·È¯Ó›‰È; ● ∆· ·È‰È¿ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ù· ›‰È·, ·ÚfiÌÔÈ· ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο οı ̤ڷ; ● ∆· ·È‰È¿ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó, Ó· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Î·È Ó· ·ӷÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜; ● ¶ÔȘ ÁˆÓȤ˜ Î·È ÔÈ· ˘ÏÈο ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ù· ·ÁfiÚÈ· Î·È ÔÈ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ·; ● ∂·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ù· ›‰È· ·È¯Ó›‰È· ‹ ÂÊ¢ڛÛÎÔ˘Ó Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ·; ● ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ì ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ÙÚfiÔ; ∏ ·Ú·¿Óˆ ηٷÁÚ·Ê‹ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ ÙËÓ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹/Î·È Ó· οÓÂÈ ÙȘ ηٿÏÏËϘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó fiÛÔ ÙÔ ‰˘Ó·ÙfiÓ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ Ì¿ıËÛ˘.
∏ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∆· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘˜, Û ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘, ÔÈ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ Û ›Ó·Î˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ‹ ÛÙÔÓ ÚÔı¿Ï·ÌÔ (·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ) Ù˘ Ù¿Í˘ Î.Ï. √È ÌÂÁ¿Ï˜ ηٷÛ΢¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ʈÙÔÁÚ·ÊËıÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÎÙÂıÔ‡Ó ·Ó¿ÏÔÁ·. ª›· Ì ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÂÊÈÎÙfi Î·È ÛÎfiÈÌÔ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È ÂÎı¤ÛÂȘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜, Ù· ΛÌÂÓ· Î·È ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È Û ¯·ÌËÏ¿ Ù·ÌÏfi, Û ÙÚ·Â˙¿ÎÈ· Î·È Ú¿ÊÈ·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÁÔÓ›˜ Î·È ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Ù· ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ù¿. ∏ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Ì ٷ ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È (Pascucci, 1999).
ŒÓ· ‚È‚Ï›Ô ÁÈ· οı ÁˆÓÈ¿ ª›· ηϋ ȉ¤· Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÓfi˜ ‚È‚Ï›Ô˘ ÁÈ· οı ÁˆÓÈ¿, ‹ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÁÈ· ÙȘ ·Á·Ë̤Ó˜ ÁˆÓȤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. «∆Ô ‚È‚Ï›Ô Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘»), fiÔ˘ ı· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Î·È Î·Ù·Áڷʤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î¿ı ÊÔÚ¿ ÁˆÓÈ¿, ηıÒ˜ ›Û˘ ÙȘ ËÌÂÚÔÌËӛ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û οı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î.Ï.
Isbell, 1995
74
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 6 ∂ÚÁ·Û›· Î·È ·È¯Ó›‰È Û ÔÌ¿‰Â˜: ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· οı ·ÙÔÌÈ΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ª·ı·›Óˆ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÔÈÎÔ‰ÔÌÒ ÁÓÒÛÂȘ ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. CRESAS, 1989 ™Â fiÏ· Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Î·È Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· Û˘Ó·Ó·ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·È ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Û˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹˜ ÌÈÌÔ‡ÌÂÓ·, ‰ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜, Û˘ÌʈÓÒÓÙ·˜ Î·È ‰È·ÊˆÓÒÓÙ·˜, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ (Katz et al., 1990). ™ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ù· ·È‰È¿, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠·Ú·Î¿Ùˆ, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÂχıÂÚÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ì ·˘ıfiÚÌËÙÔ ÙÚfiÔ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· Ó· ·›ÍÔ˘Ó, ÁÈ· Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» οÔÈÔ ‚È‚Ï›Ô, ÁÈ· Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì˘ÛÙÈο, ÛΤ„ÂȘ, ȉ¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÁÈ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¯ÒÚÔ.
∆ËÓ ÒÚ· Ù˘ ÚˆÈÓ‹˜ ˘Ô‰Ô¯‹˜ Ë ª·Ú›· ‚Ú›ÛÎÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Ù˘ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ «‰È·‚¿ÛÂÈ» ·Ú·Ì‡ıÈ.
75
6
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
√È ÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÓÙ·È Â›Ù Ì ‚¿ÛË ÙȘ ÊÈϛ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿, ›Ù Ì ‚¿ÛË ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ· Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÂΛÓË ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¿ÓÙÔÙ ¢ηÈÚÈ·Îfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. À¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ô˘ ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì οÔÈ· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ÁÈ·Ù› Ù· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È Î·È ¿ÏÏ· ÁÈ·Ù› Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î¿ÔÈÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ıˆÚÔ‡Ó ÂÏ΢ÛÙÈÎÔ‡˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÙÚÈÒÓ ÙÔ Ôχ ·ÙfïÓ, Î·È ¿ÏÏ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÔÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ‹ Î·È ÙˆÓ ¤ÓÙ ·ÙfïÓ. À¿Ú¯Ô˘Ó ›Û˘ ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¿ Ó· ·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ·È Û οÔÈ· ÁˆÓÈ¿ Î·È Ó· ·›˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Ó ‹ ·ÔʇÁÔ˘Ó ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘, ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ı· ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ Ì ‰È΋ Ù˘ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (Strozzi, 2002). ∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÔÌ¿‰ˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ ÂÓۈ̷ÙÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈËÙÈÎfi Ù˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ë ÔÌ¿‰· ·ÔÙÂÏ› ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ÊÔÚ¤· ·ÁˆÁ‹˜, ÂÂȉ‹, ̤۷ ·fi ÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÌÔÚÊÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ (fiˆ˜ ̤۷ ·fi ÙË Ì›ÌËÛË Ú·ÎÙÈÎÒÓ Î·È ÛÙ¿ÛˆÓ, ÛÙËÓ ·Ú¯‹) Î·È ÙÚfiˆÓ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔÛ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜ (·ÚÁfiÙÂÚ·), Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈο ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÛÙË Ì¿ıËÛË. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË, ȉȷ›ÙÂÚË ‚·Ú‡ÙËÙ· ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ̤۷ ·fi ÙȘ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË, ‰È·ÊˆÓ›·, Ï‹„Ë ·fiÊ·Û˘, ˘ÏÔÔ›ËÛË ÎÔÈÓÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘, ÙȘ Ôԛ˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰·. ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ·˘Ùfi ÙÔ Ï¤ÁÌ· Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ¿Ô„Ë, ÂÂȉ‹ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ˆÚ›Ì·ÓÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ·, ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ηÈ, Û ÙÂÏÂ˘Ù·›· ·Ó¿Ï˘ÛË «Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ·È‰› Ó· Ì·ı·›ÓÂÈ».
°ÂÚÌ·Ófi˜, 2002, Û. 154
ª›· ı¤ÛË ÛÙËÓ ÔÔ›· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÏÔÈ ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓÔÈ ·È‰·ÁˆÁÔ› Â›Ó·È fiÙÈ Ë ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ‰ÚÔ˘Ó Û ÔÌ¿‰Â˜ ÚÔˆı› ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛË Î·È ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË, ·ÊÔ‡ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·ÎÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ, Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÈı·Ú¯Ô‡Ó Û ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Â˘ÓÔ› ÙË Ì¿ıËÛË, ·ÊÔ‡ Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÈÔ ÚÔˆıË̤ӷ ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÌfiÓÔ ÙÔ˘ (Slavin, 1987Ø ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1995Ø Duffy, 2003). ∂Í¿ÏÏÔ˘ Ë Ì¿ıËÛË, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ ·ÚfiÓ ‚È‚Ï›Ô (‚Ï. ÂÈÛ·ÁˆÁ‹), ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÔÈÎÔ‰ÔÌÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙÔ Î¿ı ¿ÙÔÌÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û¯¤Û˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Î·È Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÓÔËÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÓ¤ÚÁÂȘ, ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿, Ì ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏ˘¿ÚÈıÌˆÓ ÌÂÏÂÙÒÓ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Ë Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ Ì¿ıËÛË ÚÔˆı› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· Î·È ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢ÛË (Katz et al., 1990Ø CRESAS, 1992Ø Duffy, 2003). Œ¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› ›Û˘ fiÙÈ Ë ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›· ¢ÓÔ› ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË, ηıÒ˜ ÙÔÓÒÓÂÈ ÙÔ
76
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6
·›ÛıËÌ· ÙÔ˘ «·Ó‹ÎÂÈÓ», Ô˘ Â›Ó·È ÔχÙÈÌÔ ÁÈ· ÙËÓ „˘¯È΋ ÈÛÔÚÚÔ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÙfiÓˆÛË Ù˘ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ (Dodge and Colker, 1998). √È ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È Î·ıÔÚÈÛÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ Îϛ̷ ·ÏÏËÏÔÛ‚·ÛÌÔ‡ Î·È ·ÌÔÈ‚·›·˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ Ô˘ ı· ηÏÏÈÂÚÁËı› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ô˘ ı· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙÔ˘˜.
6.1 ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆∏ ™À°∫ƒ√∆∏™∏ ∆ø¡ √ª∞¢ø¡ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·˘ıfiÚÌËÙË ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ó· Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜, ÙÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ·˘Ù‹ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ÂÈÏÔÁ‹˜ Û ¤Ó· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ï·›ÛÈÔ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, fiÙ·Ó ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ ı¤ÙÔÓÙ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Â›Ó·È ÈÔ ·Ô‰ÔÙÈΤ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿. ∆· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ Î·È ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. ¤Ó· ·È‰› Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ÓÔ, Ô˘ ‰‡ÛÎÔÏ· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· Û ̛· ÔÌ¿‰· Ô˘ ÙÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ÙÔ˘ ·Ê‹ÓÂÈ ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ·’ fi,ÙÈ Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· Ì ·È‰È¿ Ô˘ ·Ú¤ÛÎÔÓÙ·È Ó· ÌÔÓÔˆÏÔ‡Ó ËÁÂÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜) ‹ Ì ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ (¿ÏÏÔÙ ÂÈϤÁÂÈ Ó· Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ›‰È· ÔÌ¿‰· ·È‰È¿ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Â›Â‰Ô ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÙÔÌ›˜, .¯. ÛÙË ÁÚ·Ê‹, Î·È ¿ÏÏÔÙ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÌÔÂȉ›˜. ÕÏÏÔÙ ¿ÏÈ ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÈηÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏËÚˆıÔ‡Ó ÁÈ· ¤Ó· ηχÙÂÚÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, .¯. ÙÔ ¤Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚ·, ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ı˘Ì¿Ù·È Î·È Ó· ·ӷϷ̂¿ÓÂÈ ÛÙÔ Áڷʤ· ·˘Ù¿ Ô˘ Û˘ÌÊÒÓËÛÂ Ë ÔÌ¿‰·, ÂÓÒ ÛÙÔ ÙÚ›ÙÔ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ). ÕÏÏÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Ï¿‚ÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ Â›Ó·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ ‹ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ ÙȘ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ˜ ·Ú·Ì¤ÙÚÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ). ™Â οı ÂÚ›Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÛË Û˘ÓÂÎÙÈÌ¿ fiÛÔ ıÂÙÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Â›ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ó·È ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ë ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ô˘ ·Ó·«ª·Ú›˙·, ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ӷ ‰Ô˘Ï¤„ÂȘ Ì ÙÔÓ Ù‡ÛÛÂÙ·È. ∞Ó·ÛÙ¿ÛË Î·È ÙÔÓ ∞ÓÙÒÓË ÁÈ· ·˘Ù‹ ÙËÓ ·Ê›Û·; ∑ˆÁÚ·Ê›˙ÂȘ Ôχ ˆÚ·›· Î·È ¯ÚÂÈ¿™ÙËÓ ·Ú¯‹, fiÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈ˙ÔÓÙ·È ¤Ó·Ó ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊÔ. ™˘ÌʈÓ›˜;», ¯ÂÈÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Û ÔÌ¿‰Â˜, «¡ÈÎfiÏ· Î·È ŒÓËÙ, ›Ûˆ˜ Ë ∞ÚÂÙ‹ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Î·È Ì¤¯ÚÈ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó·Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ÁÈ· Ó· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Û¯ÂÙÈ΋ ÛÈÙÔ. ªÔÚ›Ù ӷ ÙË ‚ÔËı‹ÛÂÙÂ;» ·˘ÙÔÓÔÌ›·, Â›Ó·È Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· ÙȘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Û ÛÙÈÁ̤˜ Ô˘ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ‰Â ı· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙËÓ ›‰È· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. √È ÂχıÂÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Û ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ·Ù› ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Û οı ÔÌ¿‰· Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ı¤Ì· Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·˘ÙfiÓÔÌË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘. ∆ËÓ ÒÚ· ÏÔÈfiÓ Ô˘ οÔȘ ÔÌ¿‰Â˜ ı· ·›˙Ô˘Ó Ù· ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰Â ı· ‰ÈÂΉÈÎÔ‡Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙ› Ì ÙËÓ ÔÌ¿‰· Ô˘ ı· ı¤ÏÂÈ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÁÈ· Ó· ¿ÂÈ ¤Ó· ‚‹Ì· ·Ú·¤Ú·,
77
6
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
.¯. ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ·˘ÙfiÓÔÌ˘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜, ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ ‹ ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹. ™˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓË Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È Ó· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ·, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Û ¤Ó· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚÔÛˆÈÎfi Â›Â‰Ô ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ (‚Ï. Èı·Ó¤˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙÔ ÎÂÊ. 2). ŸÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ fiÙÈ Ë Û‡ÓıÂÛË Î¿ÔÈ·˜ ÔÌ¿‰·˜ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÛÙÔ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ, ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÊÔÚ¿ ÚÔÛ¤¯ÂÈ ÒÛÙ ÙÔ ·È‰› ‹ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰˘ÛÎÔχÙËÎ·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Ì ٷ ÔÔ›· ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο Î·È ÂÓÈÛ¯˘ÙÈο. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ Â›Ó·È ··Û¯ÔÏË̤ӷ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜, ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÍ·ÙÔÌ›Î¢Û˘ ÒÛÙÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ٷ ·È‰È¿ Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∏ ÔÌÔÈfiÌÔÚÊË ‰È‰·Ûηϛ· ÁÈ· fiÏÔ˘˜ Ÿˆ˜ fiϘ ÔÈ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ¤¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ, Ô fiÚÔ˜ «Ì¤ÛÔ˜ Ì·ıËÙ‹˜» ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ·ÏÏ¿ ÔÚ›˙ÂÙ·È ÂÌÂÈÚÈο Î·È ˆ˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ›‰ÔÛ˘ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÔÈ ÂȉfiÛÂȘ Î·È ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙˆÓ ÌÂÛÔ·ÛÙÈÎÒÓ ÛÙڈ̿وÓ. °Èã ·˘Ùfi ÙÔ ÏfiÁÔ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi «Ì¤ÛÔ» Â›Â‰Ô Û¯ÔÏÈ΋˜ ›‰ÔÛ˘, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Î·È ÁˆÁÚ·ÊÈ΋ ÚԤϢÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÈ·˜ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘.
µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1991, ÛÛ. 79-80
™¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜1 ŒÓ·˜ ÙÚfiÔ˜ ÁÈ· Ó· Û¯ËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ›ӷÈ, οو ·fi ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÁˆÓÈ¿, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÙËÓ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ó· ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 5). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÁˆÓȤ˜, ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙÔ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ «ª·Ú›·, ÙÈ ı· ¤ÏÂÁ˜ Û‹ÌÂÚ· Ó· ‰Ô˘Ï¤„ÂȘ ÛÙÔ È·ÙÚ›Ô; £· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ӷ ‚ÔËı‹ÛÂȘ ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi Ó· ÌÂÙÚ¿ÂÈ ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ. «°ÈÒÚÁÔ, ÙÈ ı· ¤ÏÂÁ˜ Ó· ·Û¯ÔÏËı›Ù Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ì·˙› Ì ÙÔÓ ¡ÙÈϤÓ; •¤ÚÂÙÂ Î·È ÔÈ ‰˘Ô Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÂÙ ˆÚ·›Ô˘˜ „ËÏÔ‡˜ ‡ÚÁÔ˘˜ Î·È ‚Ϥˆ fiÙÈ Û ·˘Ù‹ ÙË ÁˆÓÈ¿ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂχıÂÚ˜ ı¤ÛÂȘ. ™˘ÌʈÓ›ÙÂ;»
ŒÓ·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ·˘ıfiÚÌËÙ· ÙȘ ÁˆÓȤ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó. EÂȉ‹ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ Û οÔȘ ÁˆÓȤ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ fiÔ˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó.
1. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙÔ ·ÚfiÓ ‚È‚Ï›Ô, fiÛ· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Â‰Ò ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌfiÓÔ ¤Ó· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È fi¯È ¤Ó·Ó ηÓfiÓ· ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈı·Ú¯‹ÛÔ˘Ó fiϘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›.
78
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6
™¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ™Â ¤Ó· ÚÒÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Ù· ·È‰È¿ ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ‰˘¿‰Â˜ ÁÈ· Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Ì ÙÔ Îϛ̷ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ê‹ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Ì ·˘ıfiÚÌËÙÔ ÙÚfiÔ ÙÔ Ê›ÏÔ Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ ·È‰È¿ Ó· ‚ÚÔ˘Ó Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË, ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘Ó‰Âı› Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ‰˘¿‰ˆÓ Ì ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÈÓ¿ÎˆÓ Î·È Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ‹/Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÙȘ ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ı· ÙÔ ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Î·È ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ı· ÎÔ˘Ú¿ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿, ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰ËÏÒÓÔ˘Ó Ì ÔÈÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Û ¤Ó·Ó ›Ó·Î· Ô˘ ·Ó·ÚÙÔ‡Ó ÛÙËÓ fiÚÙ· Ù˘ Ù¿Í˘. ∆Ô˘˜ ÙÔ ÚÔÙ›ÓÂÈ Û·Ó ¤Ó· ·È¯Ó›‰È Û˘ÓÂÓÓfiËÛ˘ ¯ˆÚ›˜ ÏfiÁÈ·. ∫¿ı ·È‰› ÙÔ Úˆ› Ô˘ ı· ¤ÚıÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙÔ ÎÔ˘Ù› ‹ ÛÙÔ Î·Ï¿ıÈ Ì ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ηÈ, ‚ÔËıÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 8), ·Ó·˙ËÙ¿ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ‹ Ù˘ Ê›Ï˘ Ô˘ ı· ‹ıÂÏ ӷ ÂÈϤÍÂÈ. ¶·›ÚÓÂÈ Ù· ‰‡Ô ÔÓfiÌ·Ù· Î·È Ù· ·Ó·ÚÙ¿ ÛÙÔÓ ›Ó·Î·. ∞Ó ÛÙÔ ÎÔ˘Ù› ‹ ÛÙÔ Î·Ï·ı¿ÎÈ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ· ‹ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ ¤ÏÂÍ ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË, ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ Ì‹ˆ˜ οÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜ ¤ÏÂÍ ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË ÙÔ ›‰ÈÔ ‹ ÙÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘. ¶ËÁ·›ÓÂÈ ÏÔÈfiÓ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Î·È ·Ú·ÙËÚ› ÙȘ ‰˘¿‰Â˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û¯ËÌ·Ù›ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‹Úı·Ó ÚÈÓ ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ. ∞Ó Î¿ÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜ ¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ ÙÔ Ê›ÏÔ Ô˘ ›¯Â ÛÎÂÊÙ› ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË, ı· Ú¤ÂÈ Ó· οÓÂÈ Ì›· ¿ÏÏË ÂÈÏÔÁ‹. ∞Ó Î¿ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ·È‰›, ÙfiÙ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ÁÈ·Ù› ÙÔ Ù›ÌËÛ Ì ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ·Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ··ÈÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·fi ‰‡Ô ·›¯Ù˜, ÙfiÙ ‰‡Ô ‰˘¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ Û˘ÌʈÓÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙› Î·È ÙÔ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÔ˘Ó. ∫·ıÒ˜ ÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ¤ÙÔ˜ ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ›Ó·Î˜, ÌÔÚ› ÙÔ «·È¯Ó›‰È Ù˘ ÛȈËÏ‹˜ Û˘ÓÂÓÓfiËÛ˘» Ó· ÂÍÂÏȯı›. ∆Ș ̤Ú˜ Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· Û¯ËÌ·Ù›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ·›˙ÔÓÙ·˜ ·˘Ùfi ÙÔ ·È¯Ó›‰È, ÛÙËÓ fiÚÙ· ·Ó·ÚÙ¿Ù·È ¤Ó·˜ ›Ó·Î·˜ Ì ÁÚ·Ì̤ӷ οıÂÙ·, ÙÔ ¤Ó· οو ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ, fiÏ· Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¢›Ï· ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· οı ·È‰ÈÔ‡ ˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó· ÎÂÓfi Ï·›ÛÈÔ. ŸÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, οı ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘, ‚ÔËıÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·, Î·È ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ Ô˘ ¤ÏÂÍÂ. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‚¿˙ÂÈ ¤Ó· ÛÙ·˘Úfi ‰›Ï· ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ·, ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È È· ‰È·ı¤ÛÈÌÔ (‚Ï. ›Ó·Î· 1). ∞Ó ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ¤Ó· ·È¯Ó›‰È ÁÈ· ÙÔ ÔÔ›Ô ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ‰‡Ô ·È‰È¿, .¯. Ô‰fiÛÊ·ÈÚÔ ‹ Ù· Ì‹Ï·, ÙfiÙÂ Î·È ¿ÏÈ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi Ì›· ‰˘¿‰Â˜ Î·È ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Ì ÌÈ· ΢ÎÏÈ΋ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ÔȘ ‰˘¿‰Â˜ ı· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙›. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ̤۷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ Î·È Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ (‚Ï. ÎÂÊ. 9), ÔÈ ›Ó·Î˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Û˘ÓÙÚfiÊÔ˘ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙËÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ÌÔÚÊ‹ (‚Ï. ›Ó·Î· 2), Ô˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ Ì fiÛ· ·È‰È¿ ¤ÏÂÍ·Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜.
79
6
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶INAKA™ 1 ∞£∏¡∞ ∞§∂•∞¡¢ƒ∞ + ∞¡∆ø¡∏™
∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú·
°πøƒ°π∞ ¡∆π§∂¡ ∑ø∏ ∂¡∏∆ ¡π∫√™
∏ ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ °ÈˆÚÁ›·˜ Î·È Ô ¶¤ÙÚÔ˜ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ °È·Û¿Ú Î·È ‚¿˙Ô˘Ó ·fi ¤Ó· ÛÙ·˘Úfi ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ‰›Ï· ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ fiÓÔÌ· ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ‚ÚÂÈ ÙÔ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙË ÙÔ˘˜ Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ÁÚ·Ê‹ ·¤¯ÂÈ ·fi ÙË Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙ‹ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÈÌ·, Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Î·Ù¿ ÙË Û˘Ó‹ıË Ú·ÎÙÈ΋ Ó· Ù˘ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ‰›Ï· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ.
¶¤ÙÚÔ˜
°π∞™∞ƒ ¶∞ƒ∞™∫∂À∏ ¶∂ƒπ∫§∏™ ¶∂∆ƒ√™ + Ãπ™∆π¡∞ EPIºY§H ¶INAKA™ 2
¢∂À∆∂ƒ∞
∆ƒπ∆∏
∆∂∆∞ƒ∆∏ ¶∂ª¶∆∏ ¶∞ƒ∞™∫∂À∏ ™∞µµ∞∆√ ∫Àƒπ∞∫∏
¡›ÎÔ˜
∑ˆ‹
°È·Û¿Ú
∞£∏¡∞ ∞§∂•∞¡¢ƒ∞ ∞¡∆ø¡∏™
¡ÙÈϤÓ
¶ÂÚÈÎÏ‹˜
°πøƒ°π∞ °πøƒ°√™ ∑ø∏ ∂¡∏∆ ¡π∫√§A™ √ƒ∂™∆∏™ EPIºY§H ™√À∫ƒ∞¡ ¶∂ƒπ∫§∏™ «¶·›˙ˆ οı ̤ڷ Ì ¿ÏÏÔ ·È‰› ÁÈ· Ó· ¤¯ˆ ÔÏÏÔ‡˜ Ê›ÏÔ˘˜», ϤÂÈ Ô ∞ÓÙÒÓ˘ Î·È ÌÂÙÚ¿ÂÈ Ì fiÛ· ·È‰È¿ ¤·ÈÍ ·˘Ù‹ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰·. «ªÂ fiÛ· ·ÁfiÚÈ· Î·È Ì fiÛ· ÎÔÚ›ÙÛÈ·;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.
80
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6
™¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ∞ÊÔ‡ Û˘˙ËÙËı› Î·È ·ÔÊ·ÛÈÛÙ› Ì ÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ı· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙȘ ηٷÁÚ¿„ÂÈ ˆ˜ Áڷʤ·˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8), οı ·È‰› ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· Û˘ÌʈÓËı› ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰›Ï· ·fi ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ÙËÓ ÔÔ›· ı¤ÏÂÈ Ó· ·Û¯ÔÏËı›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ηْ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ Î·È Ë ›‰È·, ÂÈÏÂÎÙÈο οı ÊÔÚ¿, ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ Ô˘ ı· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘.
6.2 ª∂ƒπ∫∂™ ¶∞ƒ∞ª∂∆ƒ√π °π∞ ∆∏ ™À°∫ƒ√∆∏™∏ ∆ø¡ √ª∞¢ø¡ ∏ ËÏÈΛ· Î·È ÙÔ Á¤ÓÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÔÈ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ¿ ÙÔ˘˜, ÔÈ ÊÈϛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÓÂÎÙÈÌ¿ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· οÓÂÈ ÂÈÙ˘¯Â›˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ (Krechevsky, 2002). ™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜: Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Â›Ó·È ‰‡Ô ‹ ÙÚ›·, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ÛÂÈÚ¿, Ó· ·ÎÔ‡Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, Ó· Û˘ÁÎÚ·ÙÔ‡Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È. ŸÛÔ ·˘Í¿ÓÂÙ·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ÙfiÛÔ ÈÔ ÔχÏÔÎË Á›ÓÂÙ·È Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Ù˘, ·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È Î·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·ÓÙ·ÏÏ·ÁÒÓ. π‰È·›ÙÂÚ· ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, Ô˘ ÚˆÙÔÌ·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Û ÔÌ¿‰Â˜, ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ó· ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ì ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ·ÙfiÌˆÓ Î·È Ó· ÂÚÓÔ‡Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· Û ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÂÍÔÈÎÂȈı› Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Î·È Û ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ·ÙfïÓ. ∆Ô È‰·ÓÈÎfi ̤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È ‰È·Ú·ÁÌ¿Ù¢Û˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÔÈ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ˜, ÔÌ¿‰Â˜ fï˜ Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi 5 ·È‰È¿ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› fiÙÈ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó (Krechevsky, 2002). ™¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ: √È ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÔÌÔÈÔÁÂÓ‹, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο. ∞Ó Û¯ËÌ·ÙÈÛÙ› ÔÌ¿‰· ·fi ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· ¢¯¤ÚÂÈ· ÛÙÔ ÏfiÁÔ, ı· Ì¿ıÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È ı· Ô‰ËÁËıÔ‡Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ·fi ¿ÏÏË ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÙÔ ¤Ó· ¤¯ÂÈ Â˘¯¤ÚÂÈ· ÛÙÔ ÏfiÁÔ, ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Î·È ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÛÙȘ ηٷÛ΢¤˜ (Krechevsky, 2002). ∞fi ÔÏÏÔ‡˜ ·È‰·ÁˆÁÔ‡˜ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÌÔÈÔÁÂÓ‹˜, ÁÈ·Ù› ¤ÙÛÈ ‰›ÓÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ ‰È·ÏÂÎÙÈ΋˜ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛ˘ Ô˘ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙË Ì¿ıËÛË. ∞Ó fï˜ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Û ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù· ÏÈÁfiÙÂÚÔ Èηӿ ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÚÔÏ·‚·›ÓÔ˘Ó Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, ÂӉ›ÎÓ˘Ù·È Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Î·È Û ÔÌ¿‰Â˜ fiÔ˘ ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÚfiÏÔ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1995). ™Â ÔÚÈṲ̂Ó˜ ˆÛÙfiÛÔ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, fiÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ë Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ··ÈÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈÛfiÙÈÌË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·, ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ë ÔÌ¿‰· Ô˘ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÔÌÔÈÔÁÂÓ‹˜, fiˆ˜ .¯. Û ÔÚÈṲ̂ӷ ·È¯Ó›‰È· ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, fiÔ˘ ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÈÛfiÙÈÌ·, Â›Ó·È ÚÔ¸fiıÂÛË Ó· ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 9).
81
6
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ê‡ÏÔ: √È ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ·ÁÔÚÈÒÓ Û˘¯Ó¿ ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ·fi ÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ. ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· ÌÔÚ› ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹ Ó· ·Ú¤Ì‚ÂÈ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÔÌÔÈÔÁÂÓÒÓ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ê‡ÏÔ ‹ ÌÂÈÎÙÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ, Ô˘ ı· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ Î·È ı· ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ. ™¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Î·È ÙȘ ÊÈϛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ: Ÿˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ· ‹ Â›Ó·È Ê›ÏÔÈ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ı¤ÏÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Î·È Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ì·˙›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ ‰È·ÎÚÈÙÈο ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ¤ÓÙ·ÍË ÙˆÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜. ¶ÚÔÙÚÔ¤˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÙ·ÍË Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜ «™‹ÌÂÚ· ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· οÓÔ˘Ì ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜. °È¿ÓÓË Î·È ∆˙‚ڿ¯, ı¤ÏÂÙ ӷ ÂÍËÁ‹ÛÂÙ ÛÙÔÓ ÕÁÁÂÏÔ Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ٷ ·È¯Ó›‰È· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ;», «¢ËÌ‹ÙÚË, Ì ÔÈÔ ·È¯Ó›‰È ı· ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ۋÌÂÚ· Ó· ·›ÍÂȘ; £¤ÏÂȘ Ó· ÙÔ ·›ÍÂȘ Ì ÙÔÓ ™ÂÚÁΤÈ; ÿÛˆ˜ Ô ™ÂÚÁÎ¤È ÌÔÚ› Ó· ÛÔ˘ Ì¿ıÂÈ Ò˜ ϤÓ ٷ ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘»,
6.3 √π √ª∞¢∂™ ª∂ ¶∞π¢π∞ ¢π∞º√ƒ∂∆π∫ø¡ ∏§π∫πø¡ ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ¯ÒÚÔ ·È‰È¿ ·ÚÎÂÙ¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ËÏÈÎÈÒÓ (4-6 ÂÙÒÓ). ™ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÌÂÈÎÙ¤˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÔÌ¿‰Â˜, ÔÈ Katz, Evangelou Î·È Hartman (1990) ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ¢ÂÚÁÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙfiÛÔ ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ fiÛÔ Î·È ÙˆÓ ÌÈÎÚfiÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ˘Â˘ı˘ÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ηÈ, ıˆÚÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÈηÓÔ‡˜, ÂÈÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ Ô˘ ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÔ˘Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·È Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ËÁÂÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎˆÓ ÙÔ˘˜ Û˘¯Ó¿ ¤¯Ô˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ì ٷ ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Ô˘ Ù· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·Ô‰Ô¯‹ Î·È ı·˘Ì·ÛÌfi, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÙÔÓÒÓÂÈ ÙËÓ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ‰Â Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÛÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ ‹ Ù˘ Ù¿Í˘, ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ·˘ÙÔÂÈı·Ú¯›· ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ù· ›‰È· Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û˘Ó¤ÂÈ·. ∆· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, fiÙ·Ó Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ¿ ÙÔ˘˜, ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ÈÔ ··ÈÙËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·Ú¿ fiÙ·Ó Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ·È‰È¿ Ù˘ ›‰È·˜ Ì ·˘Ù¿ ËÏÈΛ·˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÁÈ· ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛ‹ ÙÔ˘˜. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿‰˘ÛË Ó¤ˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È Ó¤ˆÓ ÁÓÒÛˆÓ. ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Î·È ÙˆÓ ÌÈÎÚfiÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ. Œ¯ÂÈ Â›Û˘ ηٷÁÚ·Ê› fiÙÈ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÂÏÏÈÔ‡˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ›‰È· ÔÌ¿‰· Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ÌÔÚ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ıÂڷ¢ÙÈο. ∆· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ηÈ
82
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6
Û˘¯Ó¿ ÓÈÒıÔ˘Ó ·ÔÌÔӈ̤ӷ Î·È ›Ûˆ˜ ·ÔÚÚÈÌ̤ӷ ·fi ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘˜. ™˘ÌÌÂÙ¤¯ÔÓÙ·˜ Û ÌÈ· ÔÌ¿‰· Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ó· ·ÈÛı¿ÓÔÓÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ·, ·ÊÂÓfi˜ ÁÈ·Ù› Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ·ÊÂÙ¤ÚÔ˘ ÁÈ·Ù› ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Û·Ó «ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜», ¤¯ÔÓÙ·˜ ÌÈ· ıÂÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙ› ÙÔ˘˜ Î·È ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì›· ÂÎ ÙˆÓ ÚÔÙ¤ÚˆÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË. ∏ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·˘Ù‹ ·Ô‰Ô¯‹ ·˘Í¿ÓÂÈ ÙËÓ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ Î·È ·˘Ù‹ Ë ÙfiÓˆÛË Ù˘ ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ Âȉڿ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ıÂÙÈο ÛÙËÓ ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ÙÔ̤·, ÛÙ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ẨÒÛÔ˘Ó ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Î·ıÒ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙȘ «‰È‰¿ÍÔ˘Ó» ÛÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ·, ÂÓÒ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Û˘Ó¯›˜ ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ, Ô˘ ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡Ó ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜. ∏ ıÂÙÈ΋ ·˘Ù‹ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Â˘ÓÔÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ fiÔ˘ Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ËÏÈÎÈÒÓ, ÌÔÚ› fï˜ Ó· ηÏÏÈÂÚÁËı› Î·È ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û˘ÛÙÂÁ·˙fiÌÂÓÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô, fiÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·˘Ù‹ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÎÔÈÓÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Û ٷÎÙ¿ ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· (.¯. ·Ó¿ÁÓˆÛË ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ·fi Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÛÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ‰È·ÌfiÚʈÛË ·ÊÈÛÒÓ Î·È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÁÈ· ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ ı· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î.Ï.).
6.4 ∏ ™À¡∂ƒ°∞™π∞ ∞¡∞ª∂™∞ ™∆π™ √ª∞¢∂™ ∆Ô Â›‰Ô˜ Ù˘ Û¯¤Û˘ Ô˘ ı· ·Ó·Ù˘¯ı› ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜, ‰ËÏ·‰‹ ·Ó ı· Â›Ó·È Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ‹ ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÙÈ΋, ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Îϛ̷ Ô˘ ı· ηÏÏÈÂÚÁËı› ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ηıÒ˜ Î·È ·fi ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È. ŸÙ·Ó fiϘ ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÂÓfi˜ ÎÔÈÓÔ‡ ÛÙfi¯Ô˘ (.¯. ÙËÓ Ù·ÎÙÔÔ›ËÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÁˆÓÈÒÓ ÁÈ· Ó· Â›Ó·È fiÌÔÚÊË Ë Ù¿ÍË ‹ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Î¿ÔÈÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜), Ù· ·È‰È¿ Û˘ÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎÔÈÓfi ÛÎÔfi, fiˆ˜ Î·È fiÛÔ ÌÔÚ› ÙÔ Î·ı¤Ó· (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 1995), Î·È ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÔÓÙ·È ÂÚÈıÒÚÈ· ·ÓÙ·ÁˆÓÈÛÌÒÓ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ «ÔÈÔ˜ ‚Á‹Î ÚÒÙÔ˜». √È Î·ÓfiÓ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛfiÙÈÌË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Î·È ÙË ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ: ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ı· ·›ÚÓÔ˘Ó Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ ÏfiÁÔ ÁÈ· Ó· Ô˘Ó ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜, ı· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ‰Ô˘Ï¤„Ô˘Ó ‹ Ô˘ ı· ·›ÍÔ˘Ó, Û‚fiÌÂÓ· ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ, ı· ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ¤ÙÛÈ Ô˘ Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÏÔÈ Î·È Ó· Â›Ó·È Â˘¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔÈ Î.Ï. ™Â ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È fiÙÈ Î·ı¤Ó·˜ ÛΤÊÙÂÙ·È Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ Î·È ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜, ÙȘ Ôԛ˜ fï˜ Û˘Ó¯Ҙ ÌÔÚ› Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ (Krechevsky, 2002).
6.5 ∏ ¢π∞™º∞§π™∏ ∆∏™ π™√∆πª∏™ ™Àªª∂∆√Ã∏™ ∫∞π ∆∏™ ¢∏ª√∫ƒ∞∆π∫∏™ §∂π∆√Àƒ°π∞™ ∆ø¡ √ª∞¢ø¡ ∞fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜, Ì ·ÊÔÚÌ‹ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi Ù˘¯fiÓ ÂÓÙ¿ÛÂȘ ‹ ‰È·ÊˆÓ›Â˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙› Ì ÔÈÔ ÙÚfiÔ ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È fiÏÔÈ Â˘¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔÈ.
83
6
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ŸÙ·Ó ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜, ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó Î·È ÁÚ·Ù¿ Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È Î·Ï‡ÙÂÚ·. ∆Ô ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÙ‡ˆÛË ÙˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ Û ¯·ÚÙ› ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ οÔÈÔ ·È‰›, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Î·È Ì ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi Â›Â‰Ô Ô˘ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙËı› ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (‚Ï. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÛÙÔ ÎÂÊ. 8). √È Î·ÓfiÓ˜ Í·Ó·Û˘˙ËÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ·Ó·‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Ù˘¯·›ÓÂÈ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ô˘ ‰ÂÓ Ù· ›¯·Ó ÚԂϤ„ÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹.
∏ ÕÓÓ· ·Ó¤Ï·‚ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔÓ Î·ÓfiÓ·, fiˆ˜ ÙÔÓ Û˘ÌÊÒÓËÛ·Ó. ∆Ô Û‹Ì· Ù˘ ··ÁfiÚ¢Û˘ ÙÔ ‰·Ó›ÛÙËÎ·Ó ·fi Ù· Û‹Ì·Ù· Ù˘ ÙÚÔ¯·›·˜. √È ÁÓÒÛÂȘ Ù˘ ÕÓÓ·˜ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Ôχ. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÂÏ›· Î·È ÂÓˆÙÈÎfi! «∆Ô Â›‰· ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·», ›Â. √ ¶¤ÙÚÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. «∞˘Ù¿ Ô˘ ‚Á·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔ ÛÙfiÌ· Â›Ó·È ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÌÂ. ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ù· ϤÌ fiÏÔÈ Ì·˙› ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ·Îԇ̠ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜», ÂÍ‹ÁËÛ ÎÈ ·˘Ùfi˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘.
∆Ô Îϛ̷ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·ÌÔÈ‚·›·˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÂ›Ù·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ÙÔ˘ ·Ó·ÏÔÁ›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ì ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ·fi„ÂˆÓ Î·È ÙËÓ ÈÛfiÙÈÌË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ ‰È¿ıÂÛË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·Ô‰Ô¯‹ ÙˆÓ ¿ÏψÓ. ∏ ÁÏÒÛÛ· Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ∆· ·È‰È¿: «∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ;», «Œ¯ˆ ÌÈ· ȉ¤·», «∫·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ˘», «™Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ·˘Ùfi;», «™˘ÌʈÓ›ÙÂ;», «£¤ÏÂȘ Ó· Û ‚ÔËı‹Ûˆ;», «¶ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· Ì ‚ÔËı‹ÛÂÈ;». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «∂›·Ù fiÏÔÈ ÙË ÁÓÒÌË Û·˜; ∆È ı· οÓÂÙ ÁÈ· Ó· ›۷ÛÙ ۛÁÔ˘ÚÔÈ ÁÈ’ ·˘Ùfi;», «∂›Ó·È ÛˆÛÙfi Ó· ÌÈÏ¿Ó fiÏÔ ÔÈ ›‰ÈÔÈ;», «¶Ò˜ ÌÔÚ›Ù ӷ ͤÚÂÙ fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ Ì›ÏËÛÂ Ô Î·ı¤Ó·˜;», «¶Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÂÙÂ. ¶Ò˜ ÌÔÚ›Ù ӷ ηٷϋÍÂÙ Û ̛· ·fiÊ·ÛË;», «¶ÔÈ·ÓÔ‡ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÌÔÚ›˜ Ó· ˙ËÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÙÔ Î¿ÓÂȘ ·˘Ùfi;», «¶Ò˜ ı· ÙÔ ¯Ù›ÛÂÙ ÙÔ Û›ÙÈ; √ ηı¤Ó·˜ ı· ¯Ù›˙ÂÈ fiÔ˘ ı¤ÏÂÈ; ŒÙÛÈ Ï¤Ù ӷ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì¿ÛÙÔÚ˜;», «ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ë ÂÚÁ·Û›· Û·˜. £¤ÏÂÙ ӷ ÌÔ˘ ›Ù Ҙ Û˘ÓÂÚÁ·ÛًηÙÂ; ¶Ò˜ ·ÔÊ·Û›Û·Ù ÙÈ ı· οÓÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜;», «¶Ô‡ ‰˘ÛÎÔÏÂ˘Ù‹Î·ÙÂ; ∆È Î¿Ó·Ù ÁÈ’ ·˘Ùfi;».
6.6 ¢π∞¢π∫∞™π∂™ ∞•π√§√°∏™∏™ ∆∏™ ¢√À§∂π∞™ ∆∏™ √ª∞¢∞™ °È· Ó· ·ÔÎÙ¿ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ë ÂÚÁ·Û›· Û ÔÌ¿‰Â˜, Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¿Óˆ ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ·Ó ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘˜ ÈηÓÔÔÈ› (.¯. «ªÔÈ¿˙ÂÈ Ì ‡ÚÁÔ, fiˆ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó, Ë Î·Ù·Û΢‹ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó;», «∏ ÂÈÁÚ·Ê‹ Ô˘
84
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6
ηٷÛ··Û·Ó Â›Ó·È ÛÙ· ÛˆÛÙ¿ ̤ÙÚ· ÁÈ· ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ¿ ÙÔ˘˜;», «¡ÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó Î·È ÂΛӷ ÙÔ ·È¯Ó›‰È;»), ·ÏÏ¿ Î·È ·Ó Ë ‰È·‰Èηۛ· ‹Ù·Ó ηٿ ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜ Ë ÛˆÛÙ‹ (.¯. «∂›·Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜;», «µÔ‹ıËÛ·Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÙÔ ¤ÚÁÔ», «∂›¯·Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜ fiÙ·Ó ˙ËÙÔ‡Û·Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi οÔÈÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜;», «∂›Ó·È fiÏÔÈ Â˘¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔÈ ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËηÓ;»). ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ·fi ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ· Û ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÙÔ˘˜, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÂÓÂÚÁfi ÚfiÏÔ ÛÙË Ì¿ıËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÙÔÓÒÓÂÙ·È Ë ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ë ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜.
H AÛË̛ӷ ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ Ì ٷ ·Á·Ë̤ӷ ¯ÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÙȘ ϤÂÈ ÛÙËÓ ¶ËÓÂÏfiË Ô˘ ÙȘ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ.
O ™Ù¤Ê·ÓÔ˜ Ì ÙÔ °È¿ÓÓË Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· Îfi„Ô˘Ó ÈÛÔÌÂÁ¤ıË ÙÔ‡‚Ï· ·fi ËÏfi.
85
6
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÚÈÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ·ÓÂÌfiÌ˘ÏÔ˘.
™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÔÌ¿‰·˜ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÈÚ·ÙÈÎÔ‡ ηڷ‚ÈÔ‡ ·fi Ì·ÁÈ¿ÙÈÎÔ „ˆÌ›.
86
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
7
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 7 £ÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜: ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ì¿ıËÛ˘ ¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ (¢∂¶¶™) ÁÈ· ÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÙfiÛÔ ÔÈ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ fiÛÔ Î·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ «‰›ÓÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÛÙËÓ ÔÏÈÛÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÁÓÒÛ˘ Î·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜, ÙˆÓ È‰ÂÒÓ Î·È ÙˆÓ ‚ÈˆÌ¤ÓˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Û˘ÏÏÔÁÈΤ˜ Î·È Â˘ÓÔÔ‡Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË, ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜, ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ» (¢∂¶¶™, 2003). ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡˜ Î·È ·Ó·Ù˘ÍÈ·ÎÔ‡˜ ÙÔÌ›˜ Á‡Úˆ ·fi ¤Ó· ı¤Ì· ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔÛÂÏ·ÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ÛÊ·ÈÚÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘, Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ηÈ, ÙÔ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi, Ó· ·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙË Û ‚¿ıÔ˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÈÛ·¯ıÔ‡Ó ‰ËÏ·‰‹ Û ڷÎÙÈΤ˜ ÔÈ Ôԛ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ (Evangelou et al., 2003Ø ∆ÛÂÏʤ˜ & ªÔ˘Ûٿη, 2004Ø Katz & Chard, 2004). ∂›Û˘, ‰Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Î·È Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, «…‰›ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ Ù¿ÍË ˆ˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. ∆Ô ‹ıÔ˜ Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È fiÙ·Ó ·Ó·Ì¤ÓÂÙ·È ·fi fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÓÂÈÛʤÚÔ˘Ó ÛÙË ˙ˆ‹ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹Ó ÙÔ˘˜ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ·ÎfiÌË Î·È ·Ó ÙÔ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙÔ Î·ı¤Ó·. … ∏ ·›ÛıËÛË Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Â›Ó·È Èı·ÓfiÙÂÚÔ Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› fiÙ·Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ú΋ ÂÌÂÈÚ›· Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì·» (Katz & Chard, 2004, ÛÛ. 47 Î·È 159). ™ÙÔ ¢∂¶¶™ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (2003) ˆ˜ «ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ» ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÔÈ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÈϤÁÂÈ Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ Û¯Â‰È¿ÛÂÈ ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘˜ Î·È ¤¯ÂÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·È ÙÔ˘˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı· ÂȉÈÒÍÂÈ Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. √ fiÚÔ˜ «Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜» ·Ô‰›‰ÂÙ·È Û ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, Ù· ÔÔ›·, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜. ∏ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ‰È¿ÎÚÈÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ¤ÁÎÂÈÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÔ ‚·ıÌfi ·Ó¿‰˘Û˘ ÙˆÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ ÂÈÏÔÁÒÓ (Stupiansky, 1997), ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÛÙÔ ‚·ıÌfi ÂÌ‚¿ı˘ÓÛ˘ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ (Helm & Katz, 2002). ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ
87
7
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ ‰ËÏ·‰‹ Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÂÓÒ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÚˆÙ·Ú¯Èο ÛÙÔÓ ÂÓÙÔÈÛÌfi Î·È ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ¶ÚÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ (projects) √ ÚÔηٷÚÎÙÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ Ô˘ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô˜ ÁÈ· ¤Ó· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È ÙËÓ ÂÛÙ›·ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· Ì¿ıËÛË Ô˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ·fi ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜. ¢ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ۯ‰ȷÛÌfi Ô˘ ‰ÔÌÂ›Ù·È ¿Óˆ ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÂı›, Ô ÔÔ›Ô˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·Ù¢ı˘ÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ ÚԉȷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙË ÏÂÙÔ̤ÚÂÈ¿ ÙÔ˘˜. ∞ÓÙ’ ·˘ÙÔ‡, Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ ÙËÓ ÂÊ¢ÚÂÙÈ΋ Úfi‚ÏÂ„Ë ÙˆÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó ·ÈÙÈÔÏÔÁË̤ӷ Ó· ·Ó·Ì¤ÓÔÓÙ·È ·fi ÌÈ· Ù¿ÍË ·È‰ÈÒÓ. √/Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ¤Ó·Ó ÈÛÙfi ·fi ȉ¤Â˜ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÌÈ· ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜. ªÔÚ› Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÈ· ÂÚÁ·Û›· ‰›Ô˘, ÁÈ· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ‹ ¿ÏÏÔ˘˜ Èı·ÓÔ‡˜ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜. √/Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ Î¿ÓÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·, ı· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Î·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· Â›Ó·È ‰ÂÎÙÈÎfi˜/‹ ÛÙȘ ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜.
Chard, 1999, Û. 2
øÛÙfiÛÔ ÔÈ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó ÎÔÈÓ¿ ‚·ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù·, ηıÒ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô: ✒ Ë Ì¿ıËÛË ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë, ✒ ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È Ë Û‡Ó‰ÂÛË Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂȉÈÒÍÂˆÓ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2002), ✒ ·›ÚÔÓÙ·È ÔÈ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ë ÁÓÒÛË Û˘ÓÙ›ıÂÙ·È Û ¤Ó· fiÏÔ, ✒ ÔÈ ‰Ú¿ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ÔÔ›· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÛË Ì¤Û· ·fi ·ÙÔÌÈΤ˜ Î·È ÔÌ·‰ÈΤ˜ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ, Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÙË ¯·Ú¿ Ù˘ ÂÈÙ˘¯›·˜ Î·È Ó· ÓÈÒıÔ˘Ó ÙË ¯·Ú¿ Ù˘ Û˘Ì‚ÔÏ‹˜ Û ÌÈ· ÔÌ·‰È΋ ÚÔÛ¿ıÂÈ·, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙÔ ·˘ÙÔÛ˘Ó·›ÛıËÌ¿ ÙÔ˘˜ (ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, 2000), ✒ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ù· ̤ÏË ÌÈ·˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ·ÏÏËÏÔÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ·Í›· ÛÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·, ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ˆ˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌÔ‡ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ (Katz & Chard, 2004). µ·ÛÈΤ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ÔÈ ÂÂÍÂÚÁ·Û›Â˜ ıÂÌ¿ÙˆÓ, ›Ù ÚÔÙ›ÓÂÈ Î·È Û¯Â‰È¿˙ÂÈ Ù· ı¤Ì·Ù· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ›Ù ÚÔ·ÙÔ˘Ó
88
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
7
·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, Â›Ó·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ ÁÈ·: ● ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ì¤Ûˆ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ ·ÙÔÌÈÎÒÓ, ÔÌ·‰ÈÎÒÓ (Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜) Î·È Û˘ÏÏÔÁÈÎÒÓ (Ì ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘) ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ●
ηÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ¢·ÈÛıËÛ›·˜,
●
ÚÔÒıËÛË Ù˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘ Î·È ÙÔ˘ Û‚·ÛÌÔ‡ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›·˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜,
●
ÂÍÔÚÌ‹ÛÂȘ ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ¿ÌÂÛË ·Ú·Ù‹ÚËÛË, Û˘ÏÏÔÁ‹ Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ,
●
‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ, Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ, ‰ÔÎÈ̤˜ Î·È Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ, ÒÛÙ ӷ ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ¤ÓÓÔȘ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÏÔÁÈÎÔÌ·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘,
●
ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È Î·Ù·Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ Î·È Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙÔ ÁÚ·Ùfi,
●
‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Âȉ¤¯ÔÓÙ·È ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË ÌÈ· ˘fiıÂÛË, ÌÈ· Úfi‚ÏÂ„Ë ‹ ¤Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi ÔÚÈÛÌfi,
●
‰ÔÎÈÌ‹, ·ϋı¢ÛË Î·È ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ ··ÓÙ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È,
●
‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ̤ۈ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘, Ù˘ ΛÓËÛ˘ Î·È Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜,
●
·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ Û ÌÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ,
●
·Ó¿Ù˘ÍË ıÂÙÈÎÒÓ ÛÙ¿ÛÂˆÓ Û ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ˘Á›·, ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Î˘Ú›ˆ˜,
●
·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜.
(Stupiansky, 1997Ø Helm & Katz, 2002Ø Farrington, 2002Ø ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, 2002Ø ∆ÛÂÏʤ˜ & ªÔ˘Ûٿη, 2004). ∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Ì ‚¿ÛË ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ∆Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÌÔÓÙ¤ÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙԯ‡ÂÈ Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÚԤϢÛË Î·È ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ˙ˆ‹˜, Ó· Á›ÓÔ˘Ó Èηӿ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙÈ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ·˘ÙfiÓÔÌ· ÛÙȘ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜. ∂›Û˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·ÓÂÍ·ÚÙËÙÔÔ›ËÛË Î·È ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÙÔ Ô‰ËÁ› ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÂÌÂÈÚ›·˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ, fiˆ˜ ÙÔ ı¿ÚÚÔ˜, ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ, Ë ÂÚȤÚÁÂÈ·, Ù· ÔÔ›· ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ ·È‰› Û ̛· ÂÈÙ˘¯‹ ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË Ì ›ηÈÚ˜ ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È ÈÔ ¿ÓÂÙ· Î·È ÔÈÎÂÈÔÔÈÂ›Ù·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÚfiÔ˘˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ı· ÙÔ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ ÁÈ· ·˘ÙfiÓÔ̘ Î·È ÈÔ «ÛˆÛÙ¤˜» ·ÔÊ¿ÛÂȘ.
¶·ÓÙ·˙‹˜, 2002
89
7
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
7.1 O PO§O™ TH™ EK¶AI¢EYTIKOY ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÔÈ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ·ÏÏËÏÔÛ˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·È. ™ÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ì¿ıËÛ˘ (Lake, 1994) Î·È fiÔ˘ Ë ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È Ô ‚·ÛÈÎfi˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ηٿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Î·È Î·ıÒ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÎÔ‡ÂÈ ¿ÓÙ· Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ˘ÈÔıÂÙËıÔ‡Ó ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ›¯·Ó ·Ú¯Èο ÚÔ‚ÏÂÊı›. ¶·ÚfiÙÈ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ‚ÏÂÊı› ¤¯Ô˘Ó ۯ‰ȷÛÙ› ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ·, ÙÔ ¤ÓÙÔÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· οÔÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· ÌÔÚ› Ó· ‰È¢ڇÓÂÈ ÙÔÓ ·Ú¯Èο ÚÔ‚ÏÂfiÌÂÓÔ ¯ÚfiÓÔ. ∫·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·. ∂ÓÒ Ù· ı¤Ì·Ù· ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, Ù· ÔÔ›· Î·È Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ ÔÚ›·˜ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜, ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÂÂÎÙ›ÓÂÈ ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È Û ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ÚԤ΢„·Ó ·fi Ù· ·È‰È¿, ÂÂȉ‹ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ·‚›·ÛÙ· ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ù· ıˆÚ› ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË. ™Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ë ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∫·È ÛÙȘ ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ fï˜, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ¤ÏÂÍÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ÂΛÓË Â›¯Â ÚԂϤ„ÂÈ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· Ó· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ ÙfiÛÔ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ fiÛÔ Î·È ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞˘Ù‹ Ë Â˘ÂÏÈÍ›· ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ÔÔ›· ‚ÈÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÛÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜ (Helm & Katz, 2002). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙËÓ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ı· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ Ô˘ ı· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË Û ‚¿ıÔ˜ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ÂÌϤÎÔÓÙ·˜ fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Á›ÓÂÙ·È Ù· ·È‰È¿ (Katz & Chard, 1989Ø Edwards et al., 1998 & 2000). ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ÂȉÈÒÎÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙfiÛÔ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ fiÛÔ Î·È Ì ÂȉÈÎÔ‡˜, fiÙ·Ó ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ ··ÈÙ›, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘˜ ‹ ÙÔ˘˜ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÂΛÓÔÈ ÙËÓ Ù¿ÍË. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È ÚÔÛˆÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜. ∆· ·ÎÔ‡ÂÈ Ì ÚÔÛÔ¯‹, ÂȉÂÈÎÓ‡ÂÈ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó, Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘ ÂÊÈÎÙÔ‡ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο fiÛ· ϤÓÂ Î·È fiÛ· οÓÔ˘Ó Î·È ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË (‚Ï. ÎÂÊ. 2 Î·È ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, 2002). ªÈ· ÔχÙÈÌË Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Â›Ó·È fiÙÈ ÂÓ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ ÙËÓ Ù¿ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ «…Ó· ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È, Ó· ·ÔÚÚÔÊÒÓÙ·È Î·È Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂȘ ‚¿ıÔ˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ¤Ú¢ӷ Î·È ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜» (Katz & Chard, 2004).
90
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
7
7.2 ∏ ¶OPEIA ANA¶TY•H™ TøN £EMATIKøN ¶PO™E°°I™EøN KAI TøN ™XE¢IøN EP°A™IA™ ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÚfiÙ·ÛË ÙˆÓ Katz Î·È Chard (2004) Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· ·Ú¯È΋, Ì›· ÌÂÛ·›· Î·È Ì›· ηٷÏËÎÙÈ΋ Ê¿ÛË. ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û ʿÛÂȘ ‚ÔËı¿ ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ οı ʿÛ˘ Î·È Ó· ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó. ∞ã Ê¿ÛË: ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ Ù˘ ‰Ú¿Û˘. ∏ ÔÌ¿‰· ÌÔÈÚ¿˙ÂÙ·È ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ı· ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó. ∏ ÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ¤Ó·Ú͢ ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ Ì ٷ ·Ô‡ÙÛÈ· …•ÂΛÓËÛ· ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ̛· ·Ï‹ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó ÛÙÔ Ò˜ ¤¯·Û· ÙÔ ·Ô‡ÙÛÈ ÌÔ˘. ∫·ıÒ˜ ‰ÈËÁÈfiÌÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ›¯· ‚Á¿ÏÂÈ ÙÔ ·Ô‡ÙÛÈ ÌÔ˘ Î·È ÙÔ ÎÚ·ÙÔ‡Û· ÛÙÔ ¯¤ÚÈ. ¶ÚÔÙÔ‡ ηϿ ηϿ ÙÂÏÂÈÒÛˆ, ·ÈÛı¿ÓıËη fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ô˘Ó ÎÈ ·˘Ù¿ ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ·Ô‡ÙÛÈ·, ¤ÙÛÈ Ù· ÚÒÙËÛ·: «Œ¯ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Ó· ÂÈ ÌÈ· ·ÏËıÈÓ‹ ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ·Ô‡ÙÛÈ·;». ¶ÂÚ›Ô˘ Ù· ÌÈÛ¿ ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Û‹ÎˆÛ·Ó ÙÔ ¯¤ÚÈ. ◊Ù·Ó ÔÏÏ¿. À¤ıÂÛ· fiÙÈ ı· ¤ÏÂÁ·Ó fiÏ· οÔÈ· ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ¯·Ì¤ÓÔ ·Ô‡ÙÛÈ Î·È fiÙÈ ·˘Ùfi ı· ‹Ù·Ó Ôχ ‚·ÚÂÙfi ÁÈ· Ù· ˘fiÏÔÈ·. ∂›ÎÔÛÈ ÏÂÙ¿ ·ÚÁfiÙÂÚ· ÔÈ Êfi‚ÔÈ ÌÔ˘ ›¯·Ó ÌÂÙ·Ùڷ› ÛÂ Û˘ÁΛÓËÛË Î·È ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi. ∆· ·È‰È¿ ¤ÏÂÁ·Ó ÙȘ ÈÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜, ÔÈΛϘ, ·ÛÙ›˜, Ï˘ËÙÂÚ¤˜ Î·È ÙÚÔÌ·ÎÙÈΤ˜ ÈÛÙÔڛ˜ ·Ô˘ÙÛÈÒÓ…
Chard, 1999, Û. 4
µã Ê¿ÛË: ŒÚ¢ӷ ‰›Ô˘. ™Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Ë ¤Ú¢ӷ ‰›Ô˘ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ··ÓÙ‹ÛÂˆÓ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Ì¤Ûˆ ΢ڛˆ˜ ÚˆÙÔÁÂÓÔ‡˜, ¿ÌÂÛ˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ÂÌÂÈÚ›·˜ Î·È ÛÙȘ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˘Ôı¤Ì·Ù·. √ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¤ÍÔ‰ÔÈ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÂÈÛΤ„ÂȘ ÂȉÈÎÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ù· ·È‰È¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ Ӥ˜ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜. °ã Ê¿ÛË: ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘ ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ∞Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó¤Â˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰ڷÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛ‹ ÙÔ˘˜, ·Ó·ÎÂÊ·Ï·ÈÒÓÔÓÙ·˜ Î·È ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÓÂÔ·ÔÎÙËı›Û˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ (‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, ÂÎı¤ÛÂȘ Î.Ï.). ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ‹/Î·È ÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ÎÔÈÓfiÙËÙ· Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘.
7.3 ∞•IO§O°H™H ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ô˘ ÚÔÛȉȿ˙ÂÈ ÛÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ¤¯ÂÈ ÂÚÈÁÚ·ÊÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È Â›Ó·È ‰È·ÌÔÚʈÙÈ΋, ÂȯÂÈÚÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ Û ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ (·Ú¯È΋, ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ·, ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË) Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ‰È·ÈÛÙˆıÔ‡Ó ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜, Û ÂÍ·ÙƠ̂΢ÛË Ù˘ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Ì ٷ ·È‰È¿ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ ‰˘ÛÎÔϛ˜, Û ÌÂÚÈ΋ ¯ÚÔÓÈ΋ ¤ÎÙ·ÛË ‹ Û ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Û˘ÚÚ›ÎÓˆÛË ÙˆÓ ·Ú¯Èο ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ·Ó¿ÏÔÁ· ¿ÓÙÔÙ Ì ÙÔ ‚·ıÌfi ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÓÂÚÁÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, 2000). ∫·ıÒ˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÍÈÔÏÔÁ› ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË ÛÙËÓ ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÙË ÏÂÙÔÌÂÚ‹ ÂÚÈÁÚ·Ê‹, ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË Î·È ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙˆÓ
91
7
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
··ÓÙ‹ÛˆÓ. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Û fiϘ ÙȘ Ê¿ÛÂȘ ÙÈ Ï¤ÓÂ Î·È ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÏϤÁÂÈ ·ÍÈfiÈÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙˆÓ ‰ÈÎÒÓ Ù˘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ (Helm et al., 1998Ø Katz & Chard, 2004 Î·È ÎÂÊ. 3).
7.4 ∏ A•IO¶OIH™H °Nø™EøN KAI ¢E•IOTHTøN A¶O ¢IAºOPETIKE™ MA£H™IAKE™ ¶EPIOXE™ ∏ ÁÏÒÛÛ· ∏ ÁÏÒÛÛ· Â›Ó·È ÙÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô ̤ÛÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î¿ı ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ ıÂÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ ÂÚȯfiÌÂÓÔ. ª¤Ûˆ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ˘Ô‚¿ÏÏÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÂÓÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ·Ôڛ˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î¿ı ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈfi ÙÔ˘˜ Î·È Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ‰È·Ù‡ˆÛ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ. ™ÙÔ Â›Â‰Ô ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ¤ÓÙ˘Ô˘ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì· (‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ·Ê›Û˜, ¤ÁÁÚ·Ê·, ÂÈÛÙÔϤ˜ Î.Ï.), Ù· ÔÔ›· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È ·fi Ôχ ÓˆÚ›˜, ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË Î·Ù·ÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜, Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ΛÌÂÓ· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ‰Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο. ∆· ·È‰È¿ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Î›ÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÓËÈ·ÁˆÁfi, Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ Áڷʤ·˜, ‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ì fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 8).
EÈÛΤÊÙËÎ·Ó ÙÔÓ ÔÙ·Ìfi Œ‚ÚÔ, ›‰·Ó Ù· Ê˘Ï¿ÎÈ· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÔÙ‡ˆÛ·Ó ÛÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ fiÛ· ›‰·Ó Î·È ¤Ì·ı·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘.
92
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
7
∆· Ì·ıËÌ·ÙÈο ∫·Ù¿ ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ¢ηÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ÏÔÁÈÎÔÌ·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ (fiˆ˜ ‰È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ, ¤ÏÂÁ¯Ô˜ Î·È Â·Ï‹ı¢ÛË ÙˆÓ Èı·ÓÒÓ ··ÓÙ‹ÛˆÓ, ÂÈÏÔÁ‹ ηٿÏÏËÏˆÓ ÙÚfiˆÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ, ÂÈÏÔÁ‹ ηٿÏÏËÏˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÎÂÚ·›ˆÛË ÂÓfi˜ ¤ÚÁÔ˘ Î.¿.), ηıÒ˜ Î·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔًوÓ. ¢ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¿ÌÂÛÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¢ڇÙÂÚÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜, ÂÎÙÈÌÔ‡Ó ÔÛfiÙËÙ˜ ÛÙÂÚÂÒÓ Î·È ˘ÁÚÒÓ, ··ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó, ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó ÁÈ· ÙËÓ Î¿Ï˘„Ë ÙˆÓ ÂÍfi‰ˆÓ ÌÈ·˜ ›Û΄˘, ·Ê·ÈÚÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÂϤÁÍÔ˘Ó Ù· Ú¤ÛÙ· Î.Ï. (‚Ï. ÎÂÊ. 9).
∑ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ù˘ ‚ÚÔ¯‹˜
∏ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-¤ÎÊÚ·ÛË ¶ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ·fi ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ï¢ڤ˜ ¤Ó· ı¤Ì· ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿: ✒ Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó Î·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó, Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó, Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ¤ÚÁ· ηÏÏÈÙ¯ÓÒÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 11.1), ✒ Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Û¯ÂÙÈÎfi Ì ÙÔ ı¤Ì· ·Ú·Ì‡ıÈ, Ó· ˘Ô‰˘ıÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜, Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ó‚¿ÛÔ˘Ó ¤Ó· ı·ÙÚÈÎfi ‰ÚÒÌÂÓÔ (‚Ï. ÎÂÊ. 11.2), ✒ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ¤ÓÙ¯ӷ, ÎÏ·ÛÈο ‹ ·Ú·‰ÔÛȷο ÌÔ˘ÛÈο ÎÔÌÌ¿ÙÈ·, Ó· Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì·, Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î.Ï. (‚Ï. ÎÂÊ. 11.3).
∏ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ‰›ÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜. ªÂ ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û ÚÔÂÈÏÂÁ̤Ó˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô Î·È Ù˘ÒÓÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ Ù· ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÛηӿÚÔ˘Ó Î·È Ù˘ÒÓÔ˘Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Û ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·ÓÙ›Ù˘· (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 12), ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÏ¿ÈÙ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ
93
7
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ı¤Ì· Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È, ʈÙÔÙ˘Ô‡Ó Î·È ÊˆÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó, ·ӤگÔÓÙ·È Û ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó, Ì·ÁÓËÙÔʈÓÔ‡Ó Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂȘ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ‚›ÓÙÂÔ ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó Ù·Èӛ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ÙÔ ı¤Ì· ‹ ÁÈ· Ó· Í·Ó·‰Ô‡Ó Ì·ÁÓËÙÔÛÎÔË̤Ó˜ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ¢›ÓÔÓÙ·È Â›Û˘ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ò˜ Ù· Ù¯ÓÔÏÔÁÈο ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î¿ı ÊÔÚ¿.
EÎÙ˘ÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ Ù˘
H E˘·ÁÁÂÏ›· ۯ‰›·Û ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ù˘ Ù¿Í˘. AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËıÔ‡Ó ÔÈ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ Ì ÙȘ ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ̤ۈ ÙˆÓ Î·Ïˆ‰›ˆÓ.
94
2 M¤ÚÔ˜ Ô
Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜
ÎÂÊ¿Ï·È· 8-12
Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Û ¤ÎÙ·ÛË Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ÚԂϤÔÓÙ·È ÛÙÔ ∂ÓÈ·›Ô ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô: °ÏÒÛÛ·, ª·ıËÌ·ÙÈο, ªÂϤÙË ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-ŒÎÊÚ·ÛË Î·È ¶ÏËÚÔÊÔÚÈ΋. Ÿˆ˜ ÙÔÓ›ÛÙËΠÛÙÔ ÚÒÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ·ÔÛÎÔ› ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÔÏfiÏ¢Ú˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶·ÚfiÙÈ ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ‚·ÛÈÎÔ› ÛÙfi¯ÔÈ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó, Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì¤Û· Û ¤Ó· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔˆı› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜. µ·ÛÈΤ˜ Û˘ÓÈÛÙÒÛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È Ë Â˘ÂÏÈÍ›· Î·È Ë ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰È¿ÛÙ·ÛË, ηıÒ˜ Î·È Ô ·ÈÁÓÈ҉˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ∫·ıÒ˜ ‰ÂÓ Ù›ıÂÓÙ·È ‰ÂÛ̇ÛÂȘ ˆÚÔÏÔÁ›Ô˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ¯ÚfiÓÔ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ΢ڛˆ˜ ˘fi„Ë ÙȘ ·Ó¿ÁΘ, ÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ Ú˘ıÌÔ‡˜ Î·È ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË. ∫·Ù’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·, ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Â‰Ò ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË «ÙËÓ ‡ÏË» Ô˘ ı· ¤Ú ӷ ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó fiϘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ Î·È ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹, ÊÈÏÔ‰ÔÍÔ‡Ó Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÔÈ Ôԛ˜ ı· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÌÂÚÈΤ˜ Î·È ¿ÏϘ ı· ÙȘ ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ‹ ı· ÙȘ ·ÓÙÈηٷÛÙ‹ÛÔ˘Ó Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ı· ¤¯Ô˘Ó ۯ‰ȿÛÂÈ ÔÈ ›‰È˜ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜. ™ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Î·È Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ηıÒ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ¿ÍÔÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ÚfiÛ‚·ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ηٷÓfiËÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. ŒÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È Â›Û˘ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ‹ Ì ·Ó·‰˘fiÌÂÓ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ. ∆· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ıÂÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È, Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ÛÊ·ÈÚÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÁÓÒÛ˘. ∏ ÂÌÏÔ΋ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ۯ¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¿Ô„Ë ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó, Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙÈ Í¤ÚÔ˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó Î·È ÙÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó. ∏ ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË Î·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ Ï·ÈÛÈÒÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ù˘¯¤˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì¤Ûˆ Ù˘ ·ÂÈÎfiÓÈÛ˘ Î·È Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙËÓ Â˘·ÈÛıËÛ›· Î·È ÙËÓ Î·Ï·ÈÛıËÛ›· ÙÔ˘˜. √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ¿ Ù˘ Ó¤·˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ÛÙË Û‡Á¯ÚÔÓË ˙ˆ‹, ÂÓÒ Ë Î›ÓËÛË ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ú¤¯ÔÓÙ·˜ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚÔ·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ۈ̷ÙÈ΋˜ Î·È „˘¯È΋˜ ÙÔ˘˜ ˘Á›·˜. º˘ÛÈο, fiÛ· ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ÂÈÙ¢¯ıÔ‡Ó ˆ˜ ‰È¿ Ì·Á›·˜ Î·È ·fi ÙË ÌÈ· ̤ڷ ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ∏ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ·Ô‰ÔÙÈ΋, ··ÈÙ› Û˘Ó¯‹ Î·È ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ∂›Ó·È ÏÔÈfiÓ Ê˘ÛÈÎfi ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ‰ÈÏ‹ÌÌ·Ù· ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÁڷʤ˜, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó ·ÏÏ¿ Î·È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó, Ó· ÌËÓ ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó οÔȘ ÊÔÚ¤˜ Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÛÙ·ÁÌfi ‹ ÙËÓ ¿ÚÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó. ∂›Ó·È ›Û˘ Èı·Ófi ÁÈ· ÔÏÏÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜ οÔÈ· ·È‰È¿ Ó· ÌË ‰¤¯ÔÓÙ·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ‹ Ó· ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· ÌÔÓÔˆÏÔ‡Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ Ù˘ ‰·ÛοϷ˜ ÙÔ˘˜. §ÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¢¤ÏÈÎÙ· Î·È ÂÈÓÔÒÓÙ·˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó ÙÂÏÈο Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÚfiÎÏËÛË Ô˘ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙËÓ ˘ÈÔı¤ÙËÛË ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È Ú·ÎÙÈÎÒÓ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË.
∆
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8 ¶ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô: ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ «ª¿ıËÛË Â›Ó·È ÙÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›˜ ÓÔËÙÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ, Ó· ÚÔÛηϤÛÂȘ, Ó· ›ÛÂȘ, Ó· ۯ‰ȿÛÂȘ Ì·˙› Ì ¿ÏÏÔ˘˜…» (CRESAS, 1989)
™ÙÔÓ ·Ú·¿Óˆ ÔÚÈÛÌfi Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Â›Ó·È Ë Î˘Ú›·Ú¯Ë ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ‹ Ù˘. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÁÏÒÛÛ· Â͈ÙÂÚÈ·ԢÌ ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ̿ıÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È ÚˆÙ¿Ì ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·. ™ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡ÌÂ, ÂÓËÌÂÚÒÓÔ˘ÌÂ Î·È ÂÓËÌÂÚˆÓfiÌ·ÛÙÂ, ‰ÈÂΉÈÎÔ‡ÌÂ, ·Ú·ÔÓÈfiÌ·ÛÙÂ, ‰È·Ì·ÚÙ˘ÚfiÌ·ÛÙÂ, ·ÛÙÂÈ¢fiÌ·ÛÙÂ, ¢¯fiÌ·ÛÙÂ Î·È Â˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙËÓ Ô˘Û›· Ú˘ıÌ›˙Ô˘Ì ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ì·˜ Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙË Û¯ÔÏÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÙÔ Â›Â‰Ô Î·Ù¿ÎÙËÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡, ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ۯÂÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜, ¤¯ÂÈ Û˘Ó‰Âı› Ì ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÈÙ˘¯›· ‹ ·ÔÙ˘¯›· (Pearson & Stephens, 1992Ø Émission de la télévision ARTE, 1994 Î.¿.). ∏ Û¯¤ÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ‰È·‰ÚÔÌ‹˜, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ıˆÚÂ›Ù·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ıÂÙÈ΋ Û¯ÔÏÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙË Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ¤ÓÙ·Í‹ ÙÔ˘˜ Û ÌÈ· ÎÔÈÓˆÓ›· ÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ (‚Ï. Delhaxhe et al., 1989Ø Dumazedier & De Gisors, 1989Ø Clay, 1991 & 2001). ™‡Ìʈӷ Ì ¤ÎıÂÛË Ù˘ ÂÈÙÚÔ‹˜ ÂÌÂÈÚÔÁÓˆÌfiÓˆÓ Ù˘ Â˘Úˆ·˚΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜-ÎÏÂȉȿ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÎÔÈӈӛ˜ (ª¿ÚÙÈÔ˜ 2002), Ë Î·Ï‹ ÁÓÒÛË Ù˘ ÌËÙÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ fiÛÔ Î·È ÛÙË ÁÚ·Ù‹ ÂΉԯ‹ Ù˘, ·ÔÙÂÏ› ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ¤ÓÙ·ÍË Î·È ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ˙ˆ‹˜. ∏ ‰fiÌËÛË ÌÈ·˜ ıÂÙÈ΋˜ Û¯¤Û˘ Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Â›Ó·È ÙÔ ÎÏÂȉ› ÁÈ· οı ̿ıËÛË Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘Ù‹Ó (¶ÈÎÚÔ‰ËÌ‹ÙÚË, 2004). ∏ ηϋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙË ‰fiÌËÛË Û˘ÁÎÚÔÙË̤Ó˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ (∫·ÏÏÈÊ·Ù›‰Ë˜, 1994). Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙ· ÂÈÛ·ÁˆÁÈο ΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎÔ‡ ∂ÓÈ·›Ô˘ ¶Ï·ÈÛ›Ô˘ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (¢∂¶¶™, 2003), ÔÈ Û˘ÓÙ¿ÎÙ˜ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙË °ÏÒÛÛ·, ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ, Ó·
97
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÚÔˆı› Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì fiϘ ÙȘ ÂÎÊ¿ÓÛÂȘ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠۠‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Î·È ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘1, Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ ‰ÔÌËÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ÁÓÒÛË Î·È Ë ÁÏÒÛÛ· ‰ÔÌÔ‡ÓÙ·È ÂÍÂÏÈÎÙÈο ̤۷ Û ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ (‚Ï. Î·È ÂÈÛ·ÁˆÁ‹). £· Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ, ·Ú¿ ÙÔ ‰È·¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ·fi ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ, ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ì ӷ ÙËÚ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘ ÁÈ· ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË ÙˆÓ ·Ó·ÁÓˆÛÙÒÓ Î·È ·Ó·ÁÓˆÛÙÚÈÒÓ, ÛÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Î·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ‰Â ‰È·¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È, ηıÒ˜ ̤ۈ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÔÈ ÚÒÙ˜ ÙÔ˘˜ ·ʤ˜ Ì ٷ ÁÚ·Ù¿ ΛÌÂÓ· ÂÓÙfi˜ Î·È ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘: ÔÈ ÁÔÓ›˜ Î·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙÔ‡˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‚È‚Ï›· Î·È ¿ÏÏ· ΛÌÂÓ·, Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÎÔÓÙ·È Ó· ·Ó·‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È –·ÚÈÛÙ¿ÓÔÓÙ·˜ fiÙÈ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó– ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ÙÔ˘˜ Ù· ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ÙÔ˘˜ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ·, Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÙÈ ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È ÙÈ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›· (Plane & Garcia-Debanc, 2004). ∂›Ó·È ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ Ì˘Ô‡ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Î·È ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ∂›Û˘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·Ú¿ÏÏËÏ· Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·Ê‹˜. ¶ÚÔÊÔÚÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È ·È¯Ó›‰È: ÌÈ· Ê˘ÛÈ΋ Û¯¤ÛË ∆· ·È‰È¿ ·›˙ÔÓÙ·˜ ÌÈÏÔ‡Ó ÌÂÁ·Ïfiʈӷ ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ Î·È Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó Ì ÙÔ˘˜ Û˘Ì·›ÎÙ˜ ÙÔ˘˜. ∏ ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È Ê›ÏÔÈ, Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÎfiÛÌÔ˘˜. ªÂ ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È, Á›ÓÂÙ·È Û‡ÓıÂÙÔ, ·ÔÎÙ¿ ÔÈÎÈÏ›· Î·È ¤ÎÙ·ÛË. ∞ÏÏfiÁψÛÛ· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘˜ ÂÂȉ‹ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·È Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘. ∫·ıÒ˜ ·›˙Ô˘Ó Î·È Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ˜.
Hoorn et al., 1999, Û. 81
8.1 ¶ƒ√º√ƒπ∫∏ ∂¶π∫√π¡ø¡π∞: √ªπ§π∞ ∫∞π ∞∫ƒ√∞™∏ ∆· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, fiÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ ÌÂ Ê˘ÛÈÎfi ÙÚfiÔ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ì ÙÔ
1. ∏ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ô‰ËÁÔ‡ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È: ·) Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, Ô˘ ·ÏÏÈÒ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÙȘ ÔÓÔÌ¿ÛÔ˘Ì «‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜», ÔÈ Ôԛ˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·Ù¿ Ì·ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹, Û˘¯Ó¿ fï˜ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· (.¯. Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó ··ÚÈıÌÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ¯ˆÚÔ¯ÚÔÓÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ [ÚÒÙ·, ‡ÛÙÂÚ· Î.Ï.] ‹ Î·È ÛÂ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ [‹Ù·Ó ηÏÔη›ÚÈ, ¤Î·Ó ÔÏÏ‹ ˙¤ÛÙË, ›¯Â Ôχ ‹ÏÈÔ Î·È ÙÔ ÓÂÚfi ‹Ù·Ó Ôχ Ï›ÁÔ ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ], ‚) Û ‰È·ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÂӉȷÊÂÚfiÓÙˆÓ (ÁˆÓȤ˜) Ù˘ Ù¿Í˘, Î·È Û ıÂÌ·ÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ Î·È Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜, fiÔ˘ Ë ÁÓÒÛË ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È ˆ˜ «fiÏÔÓ» Î·È ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ô ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘. ∏ ÁÏÒÛÛ·, ˆ˜ ‚·ÛÈ΋ ·Ú¿ÌÂÙÚÔ˜ οı ̷ıËÛȷ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜, ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Û οı ÂÚ›ÙˆÛË ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ fiÛÔ Î·È ÛÙË ÁÚ·Ù‹ ÂΉԯ‹ Ù˘.
98
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜, Î·È Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·, ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔÓ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÙÔ˘˜ ÂÚ›Á˘ÚÔ. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Î·ÏÂ›Ù·È Ó· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ ÒÛÙ ӷ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ٷ ˙ËÙÔ‡ÌÂÓ· ÛÙȘ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù˜ ÎÔÈӈӛ˜, ‰ËÏ·‰‹ Ó· ηٷÛÙÔ‡Ó Èηӿ: ✒ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ ÏfiÁÔ Î·È ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÔÌÈÏËÙ‹ Î·È ·ÎÚÔ·Ù‹, ✒ Ó· ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ‰È·‰Ô¯È΋ ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ, ✒ Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ÈÛÙÔڛ˜, ✒ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÁÂÁÔÓfiÙ·, ✒ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÂÍËÁ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁÔ‡Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ Î·È ÙȘ Ú¿ÍÂȘ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜.
∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ÚfiÙ˘Ë˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ª·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Â›Ó·È ¿ÓÂÙÔÈ ¯Ú‹ÛÙ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ÌÈÏ¿ÂÈ ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ªÂ ·˘Ù‹ ÙË ÁÏÒÛÛ· οı ·È‰› ÂÈÎÔÈÓˆÓ› ı·˘Ì¿ÛÈ· Û fiÏ· Ù· ›‰· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È Ì fiϘ ÙȘ ÂÚÈÏÔΤ˜ ÙÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ͤÚÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙË ÁÏÒÛÛ· ÁÈ· Ó· ÏËÚÔÊÔÚ› Î·È ÁÈ· Ó· ˙ËÙ¿ÂÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ͤÚÂÈ Ò˜ Ì ÙÔ ÏfiÁÔ Ó· ÌÂÙ·‰›‰ÂÈ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, Ò˜ Ó· ÂËÚ¿˙ÂÈ Î·È Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÙˆÓ Û˘ÓÔÌÈÏËÙÒÓ, Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘, Ó· ˘Ôı¤ÙÂÈ, Ó· ʤÚÓÂÈ ·ÓÙ›ÚÚËÛË, Ó· ·ÌÊÈÛ‚ËÙ›, Ó· ‡¯ÂÙ·È, Ó· ·Ú·Î·Ï›, Ó· Û·ÁËÓ‡ÂÈ, Ó· ·ÛÙÂȇÂÙ·È…, Ô Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ù¤ÏÔ˜. …………………………………………………………………………………………….……………………… ÕÚ· ‰È‰¿ÛÎÂÈ ¤Ó· Ï¿ıÔ˜ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ô˘ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏ¿Ó «ÛˆÛÙ¿», ·ÓÙ› Ó· ÙÔ˘˜ Ì·ı·›ÓÂÈ ÙËÓ ÚfiÙ˘Ë ÁÏÒÛÛ·, ÂÍËÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ fiÙÈ Â›Ó·È ÁÏÒÛÛ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ Ù˘ ÔÈÎÂÈfiÙËÙ·˜ Î·È Î·Ù¿ÏÏËÏË ÁÈ· ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ. ∏ ÁψÛÛÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· ı· ¤Ú ӷ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ‹‰Ë ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿, Ó· ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ·fi ·˘Ù¤˜ Û· ‚¿ÛË, Ó· ηÏÏÈÂÚÁ› ·˘Ù¤˜ ÙȘ ηٷÎÙË̤Ó˜ ÁψÛÛÈΤ˜ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ÙȘ ‰È¢ڇÓÂÈ Ì Ӥ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ··ÈÙÔ‡Ó Î·ÈÓÔ‡ÚȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜. ∂ÈÎÂÓÙڈ̤ÓÔ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙË Ì›· «ÛˆÛÙ‹» ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, ·ÁÓÔ› ÙȘ ÎÂÎÙË̤Ó˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ ÛÙË ÌËÙÚÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ‰ÂÓ ÙȘ ·ÍÈÔÔÈ›, ·ÏÏ¿ ÙȘ ÛÙÈÁÌ·Ù›˙ÂÈ, Û˘ÓÂÒ˜ ‰ÂÓ Ô‰ËÁ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó fiÙÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÂÈÎÔÈÓˆÓȷΤ˜ ·Ó¿ÁΘ, ÔÈ Ôԛ˜ ··ÈÙÔ‡Ó Ó¤Â˜ ÁÓÒÛÂȘ, ÂÊfiÛÔÓ Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÚfiÙ˘Ë˜ ÔÈÎÈÏ›·˜ ·Ú¿ÁÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÓÔ‹Ì·Ù· ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ·˜. ŒÙÛÈ ‰ÂÓ Î·ÏÏÈÂÚÁ› ηÈÓÔ‡ÚÁȘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, ‰ËÏ·‰‹ ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ Ó· Ì¿ıÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ÚfiÙ˘Ë ÁÏÒÛÛ·. ∫È ·ÎfiÌ· ‰ÂÓ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ Ó· ÌÂÙ·‰ÒÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ÏËÚÔÊÔÚ›· ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈÌË Ë ÁÓÒÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÚfiÙ˘Ë˜ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È Û˘ÓÂÒ˜ ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔÓ ÎfiÔ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÙË Ì¿ıÔ˘Ó.
ºÚ·ÁÎÔ˘‰¿ÎË, 2003·, ÛÛ. 20, 21 Î·È 26
99
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ›Û˘, ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· ÌÈ·˜ ÔÚ›·˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi, Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÌÈÏ¿Ì Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜: ‰Â ÌÈÏ¿Ì Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Ì·˜, ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ì·˜, ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ Ì·˜ Î·È ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi, ‰Â ÌÈÏ¿Ì ÛÙÔ ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ófi ÙÚ·¤˙È Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Ô˘ ÌÈÏ¿Ì ÛÙÔ ÙËϤʈÓÔ Î.Ï. Œ¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› fiÙÈ Ë ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÈÔ ÂÂÍÂÚÁ·Ṳ̂Ó˜ ÌÔÚʤ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ô˘ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ‚›ˆÌ·, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙË Ì‡ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ (Plane & Garcia-Debanc, 2004). ™ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÂÏÏËÓÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÛÙ· Û¯ÔÏÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ, Ë ·ÓÔÌÔÈÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ˘ Ì·ıËÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙË ıÚËÛΛ· Î·È ÙËÓ ÂıÓfiÙËÙ· ·ÔÙÂÏ› ϤÔÓ ¤Ó· ·‰È·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙÔ ‰Â‰Ô̤ÓÔ. ∏ ·ÚÔ˘Û›· «¿Ïψӻ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂΉԯ¤˜ Ù˘ ÂÙÂÚfiÙËÙ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ï¤ÔÓ Ë ÂÍ·›ÚÂÛË Ì¤Û· ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ, ·ÏÏ¿ Ù›ÓÂÈ Ó· Á›ÓÂÈ Ô Î·ÓfiÓ·˜ (∞ÛÎÔ‡ÓË & ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, 2001, Û. 14). ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ͢ Ù˘ Û˘ÁÎÚfiÙËÛ˘ Ù˘ ÚfiÙ˘Ë˜ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ·›ÚÓÂÈ Ó¤Â˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ. °È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ΢ڛ·Ú¯Ë˜ ÚfiÙ˘Ë˜ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ Û¤‚ÂÙ·È Î·È ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙȘ ÌËÙÚÈΤ˜ ÁÏÒÛÛ˜ (›Ù ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ͤÓ˜ ÁÏÒÛÛ˜, ›Ù ÁÈ· ÔÈÎÈϛ˜ Ù˘ ÂıÓÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜), Ù· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ÙȘ ÂıÓÈΤ˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰ÂÓ ··ÁÔÚ‡ÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙË ÌËÙÚÈ΋ ÙÔ˘˜ ÁÏÒÛÛ· ‹ ÛÙÔ ÙÔÈÎfi ÁψÛÛÈÎfi ÙÔ˘˜ ȉ›ˆÌ·, ·ÏÏ¿ ·ÓÙ›ıÂÙ· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· Ô˘Ó ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜ .¯. ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ·Á·Ë̤ÓÔ˘ ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ ÙÔ˘˜ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È· ‹ Ó· ηÙÔÓÔÌ¿ÛÔ˘Ó Û˘Ó‹ıÂȘ Î·È ÁÈÔÚÙ¤˜. «ªfiÓÔ Û‚fiÌÂÓÔÈ ÙË ÁÏÒÛÛ·, ÙËÓ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· Î·È ÙË ÁÓÒÛË Î·ıÂÓfi˜ Ô˘ Ì·ı·›ÓÂÈ, ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ì ӷ ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ì ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù˜ Î·È Û¯ÔÏÈο ÂÎ·È‰Â˘Ì¤Ó˜ ÎÔÈӈӛ˜, fiÔ˘ Ë ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË ı· ·ÔÙÂÏ› ÙÔÓ Î·ÓfiÓ·» (UNESCO, 2002). ∏ ·Ô‰Ô¯‹ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ √ ÌÈÎÚfi˜ ƒÈÙ‚¿Ó, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÂÓۈ̷وı› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ó· Ì¿ıÂÈ Î·Ï¿ ÂÏÏËÓÈο, Ó· Û˘Óı¤ÛÂÈ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ ÙÔ˘ Ì ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜, ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ ÂΛӷ Ô˘ ı· ÙÔÓ Î¿ÓÔ˘Ó ÈÛfiÙÈÌÔ Î·È ·Ô‰ÂÎÙfi ̤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ù˘ Ù¿Í˘, ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·Ô‰ÂÎÙ¿ ‚·ÛÈο ÛÙÔȯ›· Ù˘ ȉȷ›ÙÂÚ˘ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜ ÙÔ˘, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È Ë ÂıÓÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ªÂÙÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ, ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ‡ ·ÚÓÂ›Ù·È ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· ‰ÔÌ‹ÛÂÈ ÙË ‰È·ÏÂÎÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ù˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Ù·‡ÙÈÛ˘ Ì ·Ú¿ÏÏËÏË ÙË ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË, Â›Ó·È Û· Ó· ÙÔ˘ ϤÂÈ fiÙÈ ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ ·Ô‰ÂÎÙfi ̤ÏÔ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ Â›Ó·È ‹, ›Ûˆ˜ ¯ÂÈÚfiÙÂÚ·, Ó· ·ÔÎÚ‡ÙÂÈ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘.
¢Ú·ÁÒÓ·, 2003, Û. 32
ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÏÂÎÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ÁψÛÛÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ, ηıÒ˜ Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Â‰Ò ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË ÂÓfi˜ Û˘Ó¯ԇ˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘ Î·È ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ ÙfiÛÔ ÌÂٷ͇
100
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ fiÛÔ Î·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿ (‚Ï. ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Û fiÏ· Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘). ™ËÌ·ÓÙÈÎfi Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Â›Ó·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ô˘ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ¿ÌÂÛÔ ·ÚfiÓ, ÒÛÙ ӷ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÁÂÁÔÓfiÙ· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È ÛÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰ÔÌ‹ Î·È Û˘ÓÔ¯‹ Î·È Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·È (∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘, 1995). √˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÁψÛÛÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiψÓ, ÁÈ·Ù› ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∫·È ‚¤‚·È· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Û¯¤Û˘ Ô˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ë ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (‚Ï. .¯. Î·È ÎÂÊ. 9). ™Â ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ·Ú¯¤˜ Ù˘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤Ó˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ (™Ê˘ÚfiÂÚ·, 2004), ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙Ô˘Ó Û οı ·È‰› ¢ηÈڛ˜ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ÏfiÁÔ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· οı Ë̤ڷ˜ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Î·È ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘, fiˆ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ, ÚÔÙÚÔ¤˜, ηٿÏÏËϘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ Î.Ï. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› Û ̷ÎÚÔ¯ÚfiÓȘ ¤Ú¢Ó˜, Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË Î·È ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÈÙ˘¯›· (Crahay, 1984). ∆È Â›Ó·È Ë ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ∏ ‰È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Â›Ó·È ÌÈ· ·È‰·ÁˆÁÈ΋ Ô˘ Â›Ó·È ÂÈÎÂÓÙڈ̤ÓË ÛÙȘ ›‰È˜ ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ì¿ıËÛ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¿ÙÔÌ·, Î·È fi¯È ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ Ì¿ıËÛ˘. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ Â›Ó·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ ¢¤ÏÈÎÙÔ˘ Ï·ÈÛ›Ô˘ Ô˘ Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙÔÓ Î·ı¤Ó· Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜, ÙÔ˘˜ ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ηٿÎÙËÛ˘ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ·fiÎÙËÛ˘ ‰ÂÍÈÔًوÓ, ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ȉȷ›ÙÂÚË ‘ÓÔËÌÔÛ‡ÓË’. ∂›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÂÍ·ÙÔÌÈÎÂ˘Ì¤Ó˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Ô˘ ÛÙԯ‡ÂÈ ÛÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ·ÔÙ˘¯›·˜ Î·È ·ÓÙÈÙ›ıÂÙ·È ÛÙÔ Ì‡ıÔ Ù˘ ÔÌÔÈÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Î·È ÛÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ fiÏÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ú¿ÁÌ·Ù· Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ…
™Ê˘ÚfiÂÚ·, 2004, ÛÛ. 23 Î·È 24
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ™ÙËÓ ·Ú¯‹ Û˘Ó‹ıˆ˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜, Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·fi ÙÔ ™·‚‚·ÙÔ·ÚÈ·ÎÔ, ¿ÏÏÔÙ Ì ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ¿ÏÏÔÙ Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ÔÈΛϘ ·ÊÔṲ́˜ ÚÔηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ ÏfiÁÔ. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÈËÁËıÔ‡Ó ÂÌÂÈڛ˜ Ù˘ Ë̤ڷ˜ ‹ ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ô˘ ¤Ú·Û·Ó, Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÁÈ· οÙÈ Ô˘ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Ì ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘˜, Ó· ·ÊËÁËıÔ‡Ó ¤Ó· ·Á·Ë̤ÓÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ÙÔ˘˜ › ‹ ÙÔ˘˜ ‰È¿‚·Û οÔÈÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ ‹ Ó· ı˘ÌËıÔ‡Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜. °È· Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ ·È‰ÈÒÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÈËÁËı› ‰ÈΤ˜ Ù˘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰È·‰Ô¯È΋ ÛÂÈÚ¿
101
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ Î·È ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ϤÍÂȘ fiˆ˜ ÚÒÙ·, ÌÂÙ¿, ‡ÛÙÂÚ·, ÌÂÙ¿ ·fi ·˘Ùfi Î.Ï. √È ÚˆÈÓ¤˜ ·˘Ù¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Û˘¯Ó¿ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ΛÌÂÓÔ Û˘¯Ó¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÏÂÎÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÚÔηÏÒÓÙ·˜ Ù· Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ, Ó· ÙȘ Û˘Û¯ÂÙ›˙Ô˘Ó Ì ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ (‚Ï¤Â Î·È ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘). ∞ÊËÁ‹ÛÂȘ Ì ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ♦ ∂ÈϤÍÙ ÌÈ· ·Ï‹ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ Î·È ÙË ÁÓˆÚ›˙ÂÙ ηϿ fiˆ˜ ÈÛÙÔڛ˜ Ù˘ ·È‰È΋˜ Û·˜ ËÏÈΛ·˜ ‹ ¿ÏÏˆÓ ÁÓˆÛÙÒÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ ‹ ·È‰ÈÒÓ. ∫·Ï¤˜ ÊÚ¿ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÙ ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ‰È‹ÁËÛË Â›Ó·È: «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÏÔÈfiÓ... Ô/Ë...», «ŸÙ·Ó ‹ÌÔ˘Ó ÌÈÎÚ‹.....», «™·˜ ¤¯ˆ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ Á·Ù¿ÎÈ ÌÔ˘ ÙÔ ƒÈÚ‹...». ♦ ∂ÈϤÍÙ ÈÛÙÔڛ˜ ·fi ÁÓˆÛÙ¿ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊË̤ӷ ‚È‚Ï›· Ô˘ ¤¯ÂÙ ‹‰Ë ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ Î·È ·ÊËÁËı›Ù ÙȘ ¯ˆÚ›˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô. ∆· ·È‰È¿ ı· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ı· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·. ♦ ¢ÈËÁËı›Ù ÈÛÙÔڛ˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ‹ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ·ÏÏ¿ Î·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁˆÓȤ˜, fiˆ˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÔ‡ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ Î.·. ♦ ŸÙ·Ó ÓÈÒÛÂÙ ¿ÓÂÙ·, ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÙ ÙȘ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ Û·˜. ∞ÏÏ¿ÍÙ ÙÔÓ ÙfiÓÔ Ù˘ ʈӋ˜ Û·˜ fiÔ˘ ÓÔÌ›˙ÂÙÂ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÙ ˘ÏÈο fiˆ˜ ¤Ó· Ì·ÓÙ›ÏÈ Ô˘ ı· ÎÔ˘Ó¿Ù ÁÈ· Ó· ¯·ÈÚÂÙ›ÛÂÙÂ, ¤Ó· ÎÂÚ› ÁÈ· Ó· ʈٛÛÂÙ ٷ ÛÎÔÙ¿‰È·, ÚÔÛı¤ÛÙ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ Ù·ÈÚÈ¿˙Ô˘Ó. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó.
http://teacher.scholastic.com/lessonrepro/lessonplans/ect/curric1297.htm
ÕÏϘ ÊÔÚ¤˜ ¿ÏÈ, Ì ÚÔÙÚÔ‹ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ù· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÍÂÎÈÓ¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÓfi˜ ¿ÁÓˆÛÙÔ˘ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Ì ÙÔ «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó· ηÈÚfi…». ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜, .¯. «ªÈ· ÊÔÚ¿ Î·È ¤Ó·Ó ηÈÚfi ‹Ù·Ó ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ ‚ÔËı¿ÂÈ fiÏ· Ù· ˙Ò· ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜…» ηÈ, ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ÙËÓ ˘fiıÂÛË Ì¤¯ÚȘ ÂÓfi˜ ÛËÌ›Ԣ, ηÏ› οı ÔÌ¿‰· Ó· ÛÎÂÊÙ› ÙË ‰È΋ Ù˘ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÁÈ· ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Î·È ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ Ù¤ÏÔ˜. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ ‰ÈËÁÂ›Ù·È ÛÙȘ ¿ÏϘ ÙË ‰È΋ Ù˘ ÂΉԯ‹ ÁÈ· ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ÂÎʤÚÂÈ ÎÚ›ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂΉԯ¤˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ô‡Ù ÂȯÂÈÚ› ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ ÚÔˆı› ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ Î¿ı ·È‰› ÌÔÚ› Ó· ÛÎÂÊÙ› ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÂΉԯ‹ Î·È Ó· ÙËÓ Î·Ù·ı¤ÛÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘, Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó fiϘ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Ô˘ ı· Â›Ó·È Û‡ÓıÂÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (™·ÓÙ·ÁÎÔÛÙ›ÓÔ, 2003). ™Â ¿ÏϘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÊÔ‡ ¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÔÌ¿‰Â˜, ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ fiÔÈ· ÔÌ¿‰· ı¤ÏÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Î·È ÔÈ ¿ÏϘ Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ó, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ ÏfiÁÔ. ªÈ· ¿ÏÏË Ú·ÎÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Û οı ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ‹ÚˆÂ˜ ÁÓˆÛÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ Î·È Ó· Ù· ηÏ› Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÂӉ¯fiÌÂÓ· Î·È ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙÔ˘˜, .¯ «∞fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ‰È·Ï¤ÍÙ ÙȘ ÙÚÂȘ Ô˘ Û·˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ» ‹ «…¶¿ÚÙÂ
102
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
Ì›· ÂÈÎfiÓ· Ô Î·ı¤Ó·˜ Û·˜, fiÔÈ· Û·˜ ·Ú¤ÛÂÈ»2. ŒÓ·˜ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ì ÙËÓ fi„Ë ÚÔ˜ Ù· οو Î·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ¤Ó·Ó ·ÚÈıÌfi ÂÈÎfiÓˆÓ Ù˘¯·›·. ŸÔÈÔ˜ Î·È ·Ó Â›Ó·È Ô ÙÚfiÔ˜ ÂÈÏÔÁ‹˜, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó Ì›· ÈÛÙÔÚ›·, ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÏÔ΋ Ù˘ ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜, Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó .¯.: «∏ ÎÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ¤¯·Û ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· ÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Ù˘ Î·È ‚Ú¤ıËΠ¤Íˆ ·fi ÙÔ ÛÈÙ¿ÎÈ ÙˆÓ Ó¿ÓˆÓ, Ô˘ ‹Ù·Ó ÎÚ˘Ì̤ÓË Ë ÃÈÔÓ¿ÙË. ÃÙ‡ËÛ ÙËÓ fiÚÙ·. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ¤ÁÈÓ ÌÂÙ¿; ∆È Ï¤Ù ӷ ¤Î·ÓÂ Ô Ï‡ÎÔ˜;» ‹
«ŸÙ·Ó ¤Ê˘ÁÂ Ë Ì·Ì¿ ÙÔ˘˜, Ù· ÂÊÙ¿ ηÙÛÈοÎÈ· ‚Á‹Î·Ó ‚fiÏÙ· ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜. •·ÊÓÈο ›‰·Ó ·fi Ì·ÎÚÈ¿ ÙÔ ‰Ú¿ÎÔ Ô˘ ¤‚Á·˙ ·fi ÙÔ ÛÙfiÌ· ÙÔ˘ ʈÙȤ˜. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ¤Î·Ó·Ó; ∆È Ï¤Ù ӷ ¤Î·ÓÂ Ô Î˘ÓËÁfi˜;»
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ·ÔηχÙÔ˘Ó Î·È ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È .¯. ÁÈ· fiÏÔ˘˜ Ô ‰Ú¿ÎÔ˜ ÙÔ ›‰ÈÔ Î·Îfi˜; ∆È Ï‡ÛÂȘ ‰›ÓÔ˘Ó fiÙ·Ó ÔÈ ‹Úˆ¤˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜; ∂ÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÌfiÓÔ ÛÙȘ Ú¿ÍÂȘ Î·È Ù· ηÙÔÚıÒÌ·Ù· ÙˆÓ ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ ËÚÒˆÓ ‹ Î·È ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ‚ÔËıËÙÈÎÒÓ ÚÔÛˆÈÎÔÙ‹ÙˆÓ (ªˆÚ·˝ÙË, 2003); ∫·ıÒ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Û˘¯Ó¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ ÙÔ ›‰ÈÔ ·Ú·Ì‡ıÈ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜, ·Ó ıÂÏ‹ÛÂÈ, Ó· Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÂÈ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ë ·Ê‹ÁËÛ‹ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ë ∫˘Úȷ΋, ·ÚfiÙÈ Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ·fi ÙÔÓ √ÎÙÒ‚ÚÈÔ ‹‰Ë ÙËÓ ˘fiıÂÛË ÙÔ˘ 2. √È ÂÈÎfiÓ˜ Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ˘ÏÈÎfi ʈÙÔÙ˘ÒÓÙ·˜, ÌÂÁÂı‡ÓÔÓÙ·˜ Î·È Ï·ÛÙÈÎÔÔÈÒÓÙ·˜ ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÁÓˆÛÙ¿ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú·Ì‡ıÈ·.
103
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, Ô˘ ˘Ôı¤ÙÔ˘Ì fiÙÈ Ù˘ ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜, ÛÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÂÌϤÎÂÈ ÛÙÔȯ›· ·fi ÚÔÛˆÈο Ù˘ ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È ÂÚÌËÓ›˜ (Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ›¯Â ‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜, Ô Ï‡ÎÔ˜ ‹Ù·Ó ϷηÙ˙‹˜) Î·È ÛÙÔȯ›· ·fi ¿ÏÏ· ·Ú·Ì‡ıÈ·, fiˆ˜ «Ô ηÏfiηډԘ χÎÔ˜» Ô˘ ‰Â ı¤ÏÂÈ Ó· οÓÂÈ Î·Îfi Û ηӤӷÓ. ∏ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ë ∫˘Úȷ΋ ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ Ô˘ Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Î¿ı ÊÔÚ¿, Ì ÙÔ˘˜ ‰È·ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÂÈ ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÂÈ, Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘, Ì ÙËÓ ÏÔ΋ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÈ Î·È Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÛÙ·Ì·Ù¿ ÙË ÊˆÓ‹ Ù˘ ηıÒ˜ ·ÊËÁ›ٷÈ, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ԇ̠fiÙÈ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙË ÛÙ›ÍË ÙˆÓ ÁÚ·ÙÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ.
∏ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ «∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·» ·fi ÙËÓ ∫˘Úȷ΋ √∫∆øµƒπ√™ «◊Ù·Ó Ì›· ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ‹Ù·Ó ÛÙË Ì›· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘, ÁÈ·Ù› ›¯Â ‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜, Î·È ÌÂÙ¿ Ù˘ ¤‰ˆÛ ʷÁËÙfi Ó· ¿ÂÈ ÛÙËÓ ¿ÏÏË Î·È ‹ÁÂ Î·È Â›‰Â ¤Ó· χÎÔ Î·È ÙËÓ ¤Ê·ÁÂ Î·È ‹Á ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÙËÓ ¿ÏÏË ÎÈ ¤Ê·Á ÎÈ ·˘Ù‹ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ΢ÓËÁfi˜ Î·È ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ Ì›· Ì ̛· ηڷ̛ӷ Î·È ÙȘ ‚Á¿˙ÂÈ Î·È ÙȘ ‰‡Ô ˙ˆÓÙ·ÓÂ̤Ó˜.» ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ë ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û ̛· ηٿ ·Ú¿Ù·ÍË Û‡ÓÙ·ÍË ¯ˆÚ›˜ ·Ó·ÓÔ‹ «Î·È… ηȅ ηȅ» Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÌϤÎÂÈ Î¿ÔÈÔ ÚÔÛˆÈÎfi ‚›ˆÌ·: Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ›¯Â ‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜, fiˆ˜ Èı·ÓfiÓ ¤¯ÂÈ Ë ›‰È·. ∏ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘ Â›Ó·È Û‡ÓÙÔÌË Î·È ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡: Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· («Ì›· ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·», ϤÂÈ Ë ∫˘Úȷ΋) ‹Á ʷÁËÙfi ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘, Ô Ï‡ÎÔ˜ ¤Ê·Á ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ (Î·È ÙȘ ‰‡Ô ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜ ÂÓ ÚÔÎÂÈ̤ӈ…) Î·È Ô Î˘ÓËÁfi˜ ÂÏ¢ı¤ÚˆÛ ÙȘ ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜ ·fi ÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿ ÙÔ˘ χÎÔ˘.
¢∂∫∂ªµƒπ√™ «∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÊÔÚÔ‡Û ¤Ó· ÎfiÎÎÈÓÔ ÛÎÔ˘Ê¿ÎÈ Î·È Â›¯Â ¿ÂÈ ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ Ê·ÁËÙfi Î·È ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Î·È ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Â›‰Â ÙÔ Ï‡ÎÔ Î·È ÙËÓ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ ·ÏÏ¿ ¤ÙÚ¯ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È Â›¯Â ¿ÂÈ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ, ÙËÓ ¤‰ÂÛ ÛÙËÓ Î·Ú¤ÎÏ· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ÙËÓ ¤Ê·ÁÂ Î·È ¤‚·Ï ٷ ÚÔ‡¯· Ù˘ Î·È ¯Ù‡ËÛÂ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÙËÓ fiÚÙ· Î·È Â›Â Ô Ï‡ÎÔ˜: “¡·È, ÎÔÚԇϷ ÌÔ˘. ¡·È. ªÂ˜ ̤۷ ÎfiÚË ÌÔ˘”. ∫·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Ê·ÁÂ Î·È ‹ÚıÂ Ô Î˘ÓËÁfi˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜, ÙÔ˘ ¤ÚÈÍ ̛· ÛÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿ Î·È Â›¯Â ¤Ó· ÈÛÙfiÏÈ Î·È ‚Á·›ÓÂÈ Ë ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ‚Á·›ÓÂÈ Î·È Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ·fi ÎÂÈ.» ¢‡Ô Ì‹Ó˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ë ∫˘Úȷ΋ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘. ∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÊÔÚÔ‡Û ÎfiÎÎÈÓÔ ÛÎÔ˘Ê¿ÎÈ, ÂÎÙfi˜ ·fi Ê·ÁËÙfi ‹Á ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ Î·È ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· (Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ‹Ù·Ó Ì›· ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿, fiˆ˜ ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ), Ô Ï‡ÎÔ˜ ¤ÊÙ·Û ÚÒÙÔ˜ ÁÈ·Ù› ¤ÙÚ¯ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ·, ·ÊÔ‡ ¤Ê·Á ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ¤‚·Ï ٷ ÚÔ‡¯· Ù˘ Î·È ÙË ÌÈÌ‹ıËÎÂ. H ∫˘Úȷ΋ ηٿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ·fi Ï¿ÁÈÔ Û ¢ı‡ ÏfiÁÔ, ÚÔÛ¿ıËÛ fiÙ·Ó ÌÈÏÔ‡Û ˆ˜ χÎÔ˜ Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ Î·È ÙË ÊˆÓ‹ Ù˘. √ χÎÔ˜ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ¤Ê·Á ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·, fiˆ˜ ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ.
º∂µƒ√À∞ƒπ√™ «◊Ù·Ó ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó· ηÈÚfi ÌÈ· KÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ë Ì·Ì¿ Ù˘, Ù˘ › ӷ ¿ÂÈ ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ ÙËÓ ¿ÚÚˆÛÙË Ô˘ ¤ÌÂÈÓ Û ¿ÏÏÔ Û›ÙÈ ÛÙËÓ ¿ÎÚË ·fi ÙÔ ‰¿ÛÔ˜ Î·È ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ‚ڋΠ¤Ó· χÎÔ Ô˘ ¤ÙÚ¯ Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ‹Á ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜, ÙËÓ ÍÂÁ¤Ï·Û fiÙÈ ‹Ù·Ó ÁÈ·ÙÚfi˜ ηÈ
104
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
Ù˘ ¤Î·Ó ̛· ¤ÓÂÛË Ì·ÁÈ΋ Î·È ¤ÁÈÓ ηϿ ÁÈ· Ó· ÌË ÙË ‰ÂÈ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ÛÙÂÓ·¯ˆÚËı› Î·È ÌÂÙ¿ ‹Á ¤Ó·˜ ΢ÓËÁfi˜ Ô˘ ÙÔÓ Â›¯Â ‰ÂÈ Î·È Ô˘ ÓfiÌÈ˙ fiÙÈ ‹ıÂÏÂ Ô Ï‡ÎÔ˜ Ó· ÙË Ê¿ÂÈ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È Â›‰Â Ô˘ ‹Ù·Ó ηÏfi˜ Î·È ÙÔÓ Î¤Ú·Û ÌÈ· ÌÚÈ˙fiÏ· Î·È ÌÂÙ¿ Ë ÎÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ¤ÊÙ·ÛÂ, οıÈÛ ϛÁÔ Î·È ¤Ê˘ÁÂ Î·È Ô Ï‡ÎÔ˜ ÙËÓ ‹Á ۛÙÈ Ù˘ ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÚÔÛ¤¯ÂÈ.» ∫·ıÒ˜ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ Ï‡ÎÔ Î·Ïfi Î·È ÊÈÏÈÎfi, fiˆ˜ «√ ηÏfiηډԘ χÎÔ˜», Ë ∫˘Úȷ΋, Û˘Ó¯›˙ÔÓÙ·˜ Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘, ÍÂÎÈÓ¿ Ì ÙËÓ Ù˘ÔÔÈË̤ÓË ÊÚ¿ÛË «◊Ù·Ó ÌÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó·Ó ηÈÚfi…», ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔÈÎÔ‡˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜, ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ Î·È ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ηÈ, ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÏÔ΋ Î·È Î·Ï‡ÙÂÚË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙˆÓ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ, ‰È·ÊÔÚÔÔÈ› ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ù˘ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·˜, ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÙË ‰È΋ Ù˘, ÈÔ ÊÈÏÈ΋ ÂΉԯ‹…
ª∞´√™ «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó· ηÈÚfi ‹Ù·Ó ¤Ó· ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ Ô˘ ÙÔ ¤ÏÂÁ·Ó ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ù˘ Â›Â Ë Ì·Ì¿ Ù˘: “£· ·˜ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙ›˜ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÛÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ¿ÚÚˆÛÙË Î·È Ó· Ù˘ ·˜ Ê·ÁËÙfi, ·ÏÏ¿ ÚfiÛ¯ ·Ó ‚ÚÂȘ Î·Ó¤Ó·Ó ¿ÁÓˆÛÙÔ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ, ÌËÓ ÙÔ˘ ÌÈÏ‹ÛÂȘ” ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹ıÂÏ ӷ È¿ÓÂÈ ÎÔ˘‚¤ÓÙ· Ì ·ÁÓÒÛÙÔ˘˜. “∂ÓÙ¿ÍÂÈ Ì·Ì¿”, Ù˘ Â›Â Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ÍÂΛÓËÛÂ. ∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Â›‰Â οÙÈ ˆÚ·›· ÏÔ˘ÏÔ˘‰¿ÎÈ· Î·È ÛÙ·Ì¿ÙËÛ ӷ Ì·˙¤„ÂÈ Ï›Á· ÁÈ· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ Î·È Ù˘ ¤È·Û ÎÔ˘‚¤ÓÙ· ¤Ó·˜ χÎÔ˜ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎÂ Î·È ÙÔ˘ › Ԣ ‹Á·ÈÓ ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘, ÁÈ·Ù› ͤ¯·Û Ԣ Ù˘ ›¯Â ÂÈ Ë Ì·Ì¿ Ù˘ Ó· ÌËÓ È¿ÓÂÈ ÎÔ˘‚¤ÓÙ· Ì ·ÁÓÒÛÙÔ˘˜. ŸÌˆ˜ Ô Ï‡ÎÔ˜ ‹Ù·Ó ϷηÙ˙‹˜ Î·È ‹Á ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Î·È ÛΤÊÙËΠ“¡· οӈ ˆ˜ ÙËÓ ¤Ê·Á· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÁÈ· Ó· ÙÚÔÌ¿ÍÂÈ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ó· ‰ˆ ÙÈ ı· οÓÂÈ” Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙËÓ ¤ÎÏÂÈÛ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÛÙËÓ ÓÙÔ˘Ï¿·, ÊfiÚÂÛ ٷ ÚÔ‡¯· Ù˘ Î·È Í¿ÏˆÛ ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ Ù˘ Î·È ¤Î·Ó ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÁÈ· Ó· ÍÂÁÂÏ¿ÛÂÈ ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·. ∞ÏÏ¿ fiÙ·Ó ÙËÓ ¤ÎÏÂÈÓ ÛÙË ÓÙÔ˘Ï¿· Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ÊÒÓ·˙ “‚Ô‹ıÂÈ·, ‚Ô‹ıÂÈ·” Î·È ÙfiÙ ÙËÓ ¿ÎÔ˘Û ¤Ó·˜ ΢ÓËÁfi˜ Î·È ‹Á Û ϛÁÔ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Â›‰Â ÙÔ Ï‡ÎÔ Ô˘ ¤Î·Ó ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ͷψ̤ÓÔ˜ ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ, ÙÔÓ ¤‰ÂÛ Ì ¯ÂÈÚÔ¤‰Â˜, ÙÔ˘ ¤‰ÂÈÍ ÙÔ fiÏÔ ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÌ·ÍÂ. ¢ÂÓ ÙÔÓ ÛÎfiÙˆÛ ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó ÔÈÎÔÏfiÁÔ˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ô Ï‡ÎÔ˜ ÙÔ˘ › ÁÈ· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ô˘ ‹Ù·Ó ÛÙË ÓÙÔ˘Ï¿· Î·È ÁÈ· ÙËÓ Ï¿Î· Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ οÓÂÈ ÛÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·, Î·È ÌÂÙ¿ ‹È·Ó fiÏÔÈ ÙÛ¿È ÛÙÔ Û·ÏfiÓÈ Î·È ÂÚ›ÌÂÓ·Ó ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È ¤Ú·Û·Ó ηϿ. ∫·È ·fi ÙfiÙÂ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ô Ï‡ÎÔ˜ ¤ÁÈÓ·Ó Ê›ÏÔÈ ÎÈ ¤˙ËÛ·Ó ·˘ÙÔ› ηϿ ÎÈ ÂÌ›˜ ηχÙÂÚ·.» Ÿˆ˜ Â›Ó·È Ê·ÓÂÚfi, Ë ·Ê‹ÁËÛË Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÚfiÔ‰Ô. ∏ ‰ÔÌ‹ Ù˘ Û‡ÓÙ·Í˘ Â›Ó·È ÈÔ Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓË, ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÂÈ ÙÔÓ Ï¿ÁÈÔ Ì ÙÔÓ Â˘ı‡ ÏfiÁÔ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ‰Â˘ÙÂÚ‡ԢÛ˜ ÚÔÙ¿ÛÂȘ, ÔÈ ·‡ÛÂȘ, Ô˘ οÓÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ Î·ıÒ˜ ·ÊËÁ›ٷÈ, Ô‰ËÁÔ‡Ó ÛÙË ÛΤ„Ë fiÙÈ Ë ·Ê‹ÁËÛË ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È Ì ÙË ÛÙ›ÍË Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ¿Ù·È ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Â›Ó·È ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚÔ, ÔÈ ÏÂÎÙÈΤ˜ ‰È·Ù˘ÒÛÂȘ Â›Ó·È Û·Ê›˜, Ù· ÓÔ‹Ì·Ù· ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ë ÈÛÙÔÚ›· ¤¯ÂÈ ÏÔ΋ Î·È ÂͤÏÈÍË, ·Ú¯‹, ̤ÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜. ∏ ∫˘Úȷ΋ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛ‹ Ù˘ Ì ÙÔ «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó·Ó ηÈÚfi…» Î·È ÙËÓ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ «¤˙ËÛ·Ó ·˘ÙÔ› ηϿ ÎÈ ÂÌ›˜ ηχÙÂÚ·», fiˆ˜ ·ÚÌfi˙ÂÈ ÛÙ· ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·Ó ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ·, ÌÔÚ› Ó· ηϤÛÂÈ ÙËÓ ∫˘Úȷ΋ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· οÓÔ˘Ó ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ù˘ ‚È‚Ï›Ô, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ Ì›· ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ÂΉԯ‹ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ú¤ÛÂÈ Û ÔÏÏ¿ ·È‰È¿. °Ú¿ÊÂÈ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ (‹ Ì ¢·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ) ÙËÓ ·ÔÌ·ÁÓËÙÔʈÓË̤ÓË ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙË ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙËÓ ∫˘Úȷ΋ ÁÈ· Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÂÈ fiÙÈ ÙÔ ÁÚ·Ì̤ÓÔ Î›ÌÂÓÔ Ï¤ÂÈ fiÛ· Ë ›‰È· ·ÊËÁ‹ıËÎÂ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÔÚ› Ó· Ù˘ ˙ËÙ‹ÛÂÈ Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ò˜ Ó· ¯ˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Û ÛÂÏ›‰Â˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊËı›. ∏ ∫˘Úȷ΋ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê› ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÌfiÓË Ù˘ ‹ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ Ù˘, ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ Â͈ʇÏÏÔ˘ Î·È ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘ Û ÂÚ›ÔÙË ı¤ÛË…
105
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶·È¯Ó›‰È· ÚfiÏˆÓ Î·È ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ∆· ·È¯Ó›‰È· ÚfiÏˆÓ Î·È ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÁÓˆÛÙÒÓ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚÈÒÓ, ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ‹/Î·È ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚfiÏˆÓ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ ÔÈËÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·, ♦ ¶Ò˜ ÌÈÏ¿ÂÈ Ô ÁÈ·ÙÚfi˜ ÛÙÔ˘˜ ·ÛıÂÓ›˜; fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÌÔÚ¶Ò˜ ı· ÌÈÏ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ËÏÈÎȈ̤ÓË Î˘Ú›· Î·È Ò˜ Û ¤Ó· ·È‰›; ¶Ò˜ ÌÈÏÔ‡Ó Ê¤˜ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ ÏfiÁÔ˜ Û ‰È·ÔÈ ·ÛıÂÓ›˜ ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi; ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∆Ô «ÎÔ˘♦ ¶Ò˜ ÌÈÏ¿ÂÈ Ë Ì·Ì¿ ÛÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÏfiÁÔ ÎÏfiÛÈÙÔ», ÙÔ «ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ» ‹ «Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Ô˘ ‹Úı ÁÈ· ÂÈÛ΢‹ ÛÙÔ Û›ÙÈ; ¶Ò˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘», «Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÌÈÏ¿ÂÈ ÛÙÔ ÁÈ·ÙÚfi ·Ó Â›Ó·È Û˘ÁÁÂÓ‹˜ ÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡», «ÙÔ È·ÙÚ›Ի, ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ù˘ Î·È Ò˜ ÙÔ˘ ÌÈÏ¿ÂÈ fiÙ·Ó Â›Ó·È ¿ÁÓˆÛÙÔ˜; ¶Ò˜ ÌÈÏ¿ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘; ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ «ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ» ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ♦ ¶Ò˜ ÌÈÏÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ˘˜ ˆÏËÙ¤˜ ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·ÏÏ¿ Î·È Î¿ı ¯ÒÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ‹Á·Ó ÁÈ· „ÒÚÔ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÓÈ· Î·È Ò˜ ÌÈÏÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜; ·È¯ÓȉÈÒÓ ÚfiÏˆÓ fiÙ·Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ·Ê‹ÓÔ˘Ó ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÈıÒÚÈÔ. ∏ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ë ·Ê‹ÁËÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ ·Ú¤ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ (ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù· ÂÓıÔ˘Û›·ÛÂ Î·È ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·) ‹ Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ (Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Ù˘ ∫˘Úȷ΋˜ ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ‰È·›ÛÙˆÛ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ¤‰ÂÈÍ·Ó ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂΉԯ‹ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·ÛÂ). ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ¤Ú· ·fi ÙËÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ÚÔÛȉȿ˙Ô˘Ó ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ, Ë ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο ΛÌÂÓ·. ∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ÛÙËÓ „˘¯È΋ ÈÛÔÚÚÔ›· Î·È ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ √È ÌÈÎÚÔ› ËÏÈÎȷο ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜, ÂÓÙ·Á̤ÓÔÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÈÛÙÔÚÈÒÓ Ì ˘Ôı¤ÛÂȘ ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ Î·È Û˘¯Ó¿ ¢ÚËÌ·ÙÈΤ˜, ̤۷ ·fi ÌÈ· ÔÈÎÈÏ›· ıÂÌ¿ÙˆÓ, ÌÔÚÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ Ôχ ÌÈÎÚfi ·Ó·ÁÓÒÛÙË ÌÈ· ÃÒÚ· £·˘Ì¿ÙˆÓ, fiÔ˘ ÙÔ ı·‡Ì· Û˘ÓÙÂÏÂ›Ù·È ÛÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡: Ë ÛÙ·‰È·Î‹ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ·fi ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÙˆÓ ‰˘ÛÎÔÏÈÒÓ Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÔÈ ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜ Î·È Ô˘ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜, ÙÔÓ ·Ó·ÎÔ˘Ê›˙Ô˘Ó „˘¯ÔÏÔÁÈο, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔÓ ‰ÈÂÁ›ÚÔ˘Ó ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο.
∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, 2004
8.2 °ƒ∞¶∆√™ §√°√™: ∞¡∞°¡ø™∏ ∫∞π °ƒ∞º∏ ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ˙Ô˘Ó Û ÎÔÈӈӛ˜ ÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ·fi Ôχ ÓˆÚ›˜, ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌ· ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Û‡ÛÙËÌ· ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÔÙÂÏ› ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó Ù·
106
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
·È‰È¿ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ë ÁÚ·Ê‹ ‰ÂÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ› ÌfiÓÔ ÛÙ· ¤ÓÙ˘·, ·ÏÏ¿ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÓÙÔ‡: ÛÙËÓ ÔıfiÓË Ù˘ ÙËÏÂfiÚ·Û˘, ÛÙË Û‹Ì·ÓÛË ÙˆÓ ‰ÚfïÓ, ÛÙȘ ‰È·ÊËÌÈÛÙÈΤ˜ ·Ê›Û˜ Î·È ÛÙ· grafitis, ÛÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ, ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ô˘ Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜, ·ÎfiÌË Î·È ¿Óˆ ÛÙ· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜, ÛÙ· ÚÔ‡¯· Î·È ÛÙ· ·Ô‡ÙÛÈ· Ô˘ ÊÔÚ¿ÓÂ. ∞fi Ôχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ· ÏÔÈfiÓ Ù· ·È‰È¿ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÁÈ·Ù› ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÙÈ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ۇ̂ÔÏ· Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÔ˘Ó ÓfiËÌ·, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ. √È ˘Ôı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·˘Ù¤˜ ‰ÂÓ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È ·Ó·ÁηÛÙÈο Ì ÙȘ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ·Ú·‰Ô¯¤˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷϋÍÂÈ ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ Î·Ù¿ ÙË Ì·ÎÚ¿ ÈÛÙÔÚÈ΋ ‰È·‰ÚÔÌ‹ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, ·ÔηχÙÔ˘Ó ˆÛÙfiÛÔ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÛΤÙÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٿÎÙËÛ˘ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ (FerreirÔ & Teberosky, 1982Ø Ferreiro et al., 1988Ø µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1994 & ˘fi ¤Î‰ÔÛËØ Ferreiro, 1998 & 2000). µ¤‚·È·, fiÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙȘ ›‰È˜ ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ÕÏÏ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ¿ÏÏ· ·fi ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÔÈÎÔÁÂÓÂȷο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, ¿ÏÏ· ›¯·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ¿ÏÏ· ‰ÂÓ ÙËÓ Â›¯·Ó, ¿ÏÏ· ›¯·Ó Î·È ¿ÏÏ· ‰ÂÓ Â›¯·Ó Ù· ÚÔÛˆÈο ÙÔ˘˜ ‚È‚Ï›·, Û ¿ÏÏ· ‰È¿‚·˙·Ó Î·È Û ¿ÏÏ· ‰Â ‰È¿‚·˙·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ·Ú·Ì‡ıÈ·.
O £·Ó¿Û˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙËÓ ÙÔ‡ÚÙ· Ô˘ ı· ‹ıÂÏ ÁÈ· Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘. °ÓˆÚ›˙ÂÈ ‹‰Ë ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ –·ÚfiÙÈ ‰ÂÓ Ù· ÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÊÔÚ¿, Î·È ·ÚÈıÌÔ‡˜, Ô˘ ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ· Ó· ·ÚÈıÌ‹ÛÂÈ Ù· ÎÂÚ¿ÎÈ· Ô˘ ¤‚·Ï ÛÙËÓ ÙÔ‡ÚÙ· ÙÔ˘.
107
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
√È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ù· ΛÌÂÓ· ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ Â›Ó·È tabula rasa. ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Â›Ó·È ÁÂÌ¿Ù· ˘Ôı¤ÛÂȘ, ıˆڛ˜ Î·È ÚÔÛˆÈΤ˜ ÂÔÈı‹ÛÂȘ Ôχ ‚·ıÈ¿ ÚÈ˙ˆÌ¤Ó˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ‰È·‚·ÛÙ›, ÙÈ Â›Ó·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÔÈ· Â›Ó·È Ë Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó. ∆· ·È‰È¿ ÌÂٷ͇ ÙÚÈÒÓ Î·È ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÂÙÒÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÌÂ Û˘ÓÙ·ÎÙÈ΋ ÔÏ˘ÏÔÎfiÙËÙ· ·ÚfiÌÔÈ· Ì ·˘Ù‹ ÙÔ˘ ÂÓËÏ›ÎÔ˘. ∆Ô fiÙÈ Î·Ù¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ ÙÔ‡˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÁÚ·ÙÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ, fiˆ˜ ·Ú·Ì‡ıÈ·, ·ÁÁÂϛ˜, ·Ê›Û˜, ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ, ÂÈÁڷʤ˜, Âȉ‹ÛÂȘ Î.¿. ∂›Û˘ ¤¯Ô˘Ó ÁÓÒÛÂȘ ÁÈ· Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ Ù‡ˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ̛· ‰È·Ê‹ÌÈÛË Î·È ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ. º˘ÛÈο ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙȘ ›‰È˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ·ÊÔ‡ ·˘Ù¤˜ ÁÂÓÓÒÓÙ·È Ì ‚¿ÛË ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘˜. ™Â ÔÏÏ¿ Û›ÙÈ· ‰Â ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ‚È‚Ï›· ‹ ÂÚÈÔ‰Èο, ‰Â ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È ‰Â ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ· Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿. ∫·È, ÂÓ ¿ÛË ÂÚÈÙÒÛÂÈ, Ë ÁÚ·Ù‹ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú· ··ÈÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi fiÛ˜ ·Ú¤¯ÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙ· Û›ÙÈ·. ∞˘Ùfi Â›Ó·È Î¿ÙÈ Ô˘ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· ÙÔ ·Ú¤¯ÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
Curto et al., ÙfiÌÔ˜ π, 1998, ÛÛ. 69-70
∆· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, ÂÂȉ‹ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Û ·ʋ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Î·È Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÁÈ· ÔÈÔ ÛÎÔfi ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ, ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·fi ÓˆÚ›˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘ ‰È¿ÛÙ·ÛË, ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ Î·È ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ, ηٷÓfiËÛË Ô˘ ·ÔÙÂÏ›, ϤÓ ÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜, ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛ‹ ÙÔ˘. Œ¯Ô˘Ó ›Û˘ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹ Î·È Ó· ÙȘ ·ÏËıÂ‡Ô˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ·Ó·ıˆÚÔ‡Ó, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Ù· Ô‰ËÁ› ÚÔԉ¢ÙÈο ÛÙȘ Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ χÛÂȘ. ™ÎÔfi˜ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· ‰ÒÛÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ˜ ¢ηÈڛ˜ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿, Ó· Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÒÛÙ ӷ ¿„ÂÈ ·˘Ù‹ Ó· ·ÔÙÂÏ› «Ì˘ÛÙ‹ÚÈÔ», Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Î›ÓËÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Î·È ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙ˘¯›·˜. °È· ¤Ó· ηÏfi ÍÂΛÓËÌ· ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹… ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛȘ ÂÌÂÈڛ˜ ·ÏÊ·‚ËÙÈÛÌÔ‡, fiÙ·Ó ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û˘Ó‹ıˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÌÂÚÈΤ˜ ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È Î·È Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· Ó· ÌÂٷʤÚÂÈ ÓÔ‹Ì·Ù·. Œ¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ È‰¤Â˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ ·fi Ô‡ ·Ú¯›˙Ô˘Ì ӷ ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ, ÚÔ˜ ÔÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË Ú¤ÂÈ Ë ÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›, Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÏÂÎÙÈΤ˜ ‰Ô̤˜ fiˆ˜ «ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó·Ó ηÈÚfi…» ‹ «◊Ù·Ó ÌÈ· ÊÔÚ¿…» ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ‹ ÁÈ· Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· ‹ ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ. Œ¯Ô˘Ó ¤Ó· ÚÂÂÚÙfiÚÈÔ ‚È‚Ï›ˆÓ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·Ï¿ Î·È ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÁÚ·Ù¿ ۇ̂ÔÏ· Î·È ÌËӇ̷ٷ. ŸÏ· ·˘Ù¿ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÌÈ· Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ˘Ô‰ÔÌ‹ ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó… ∞Ó ÔÈ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Û›ÙÈ ‰ÂÓ ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ·È‰› ¤Ó· ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÙÔ ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô.
Deford, 1991, ÛÛ. 78-79
108
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
∂ÙÔÈÌfiÙËÙ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹ ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¿Ô„Ë Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Ù· ·È‰È¿ ¤Ú ӷ ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Â›Â‰Ô ÓÔËÙÈ΋˜ ˆÚÈÌfiÙËÙ·˜ ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹. ∞˘Ù‹ Ë ¿Ô„Ë Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË ‹Ù·Ó Ë ·fi‰ÔÛË ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ì ‹¯Ô˘˜ (Pearson & Stephens, 1992), ÂÓÒ Ë ÁÚ·Ê‹ Ì›· ηı·Ú‹ ÌÂÙ·ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Û ÁÚ·Ùfi ÎÒ‰Èη. «∏ ÁÚ·Ê‹ ıˆÚ›ÙÔ ·ÏÒ˜ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈÎfiÙËÙ·, fi¯È Ó· ÙËÓ ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ. ¢Â ıˆÚ›ÙÔ ‰ËÏ·‰‹ ¤Ó· ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎfi ̤ÛÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ·ÏÏ¿ ÌÈ· ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÚÌËÓ›·˜ ÙˆÓ ·ÎÔ˘ÛÙÈÎÒÓ ÂÚÂıÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÌÂÙ·ÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘˜ Û ÔÙÈο ÂÚÂı›ÛÌ·Ù·» (Ferreiro, 1998, Û. 19). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ Ë ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÂÈÎÂÓÙÚˆÓfiÙ·Ó ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ, fiˆ˜ ¯¿Ú·ÍË Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È ÛˆÛÙfi˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ‹¯ˆÓ Î.Ï. ∆ËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÙËÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡Û·Ó Ôχ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ·ÊÔ‡ ›¯·Ó ηٷÎÙËı› Ù· ·Ú·¿Óˆ Û ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ‚·ıÌfi. ™‹ÌÂÚ·, ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ‰›Ô, Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ‰È·‰Èηۛ˜ ÂÓÂÚÁÔ‡ ÛΤ„˘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜, ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Î·È ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÌËӇ̷ÙÔ˜ (Short, 1991Ø Anderson et al., 1994Ø Ferreiro, 1998Ø Dodge & Colker, 1998). ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚʈı› Ë ÂÔ›ıËÛË fiÙÈ, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ·fi Ôχ ÓˆÚ›˜ ¢ηÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ì ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘ (Clay, 1991). ∏ ·Ú·¿Óˆ ıÂÒÚËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ Ô‰‹ÁËÛ ÙÔ˘˜ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ÛÙËÓ È‰¤· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÒÓ ÂÚÈ‚·ÏÏfiÓÙˆÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ Ù¿ÍÂˆÓ –ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԗ Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÏË„Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘˜ Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ Â›Ó·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ò˜ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·È Ò˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË Ó¤ˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (Short, 1991). ¶ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÛÙÚ·ÙËÁÈÎÒÓ Â›Ó·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È fi¯È Ì ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰ÂÍÈÔًوÓ. ∏ ·fiÎÙËÛË ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÛÙË Ì¿ıËÛË ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÛË Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ηٷÎÙÔ‡Ó ¤Ó· ‚·ıÌfi ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÛÙË Ì¿ıËÛË Î·È, ηıÒ˜ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹ οı ÊÔÚ¿ Ô˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È Ô˘ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙȘ ›‰È˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ Ú¿ÍÂȘ. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, fiÙ·Ó Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ·Û΋ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ Î¿ı ÊÔÚ¿ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Îˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛ˘ Î·È ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛ˘, Ù· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ·ÔÎÙÔ‡Ó ·˘ÙÔÓÔÌ›·, ·ÏÏ¿ ÂÍ¿ÚÙËÛË ·fi ÙÔ ‰¿ÛηÏÔ Î·È ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó ·fi ·˘ÙfiÓ Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÒÛÂÈ ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ¿ÛÎËÛË ÁÈ· Ó· Û˘Ó¯ÈÛÙ› Ë Ì¿ıËÛË.
Short, 1991, Û. 102
109
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ - H Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ· §·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë fiÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ, Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Û ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÚÔˆı› ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ (Ù· ·È‰È¿ ‰ËÏ·‰‹ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÁÈ· οÔÈÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÎÔfi) ηÈ, Ê˘ÛÈο, Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·, ÙË Ê·ÓÙ·Û›· Î·È ÙËÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ÂÈÙ˘¯›· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ∂ÊfiÛÔÓ Ù· ·È‰È¿, ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ÊÔ›ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ¤¯Ô˘Ó ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÎÂÊ·Ï·ÈÒ‰Ë ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ÁÈ· ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ¿ÓıÚˆÔ Î·È Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌ· Ó· «·ÁˆÓÈÛıÔ‡Ó» ÁÈ· Ó· ÙË Ì¿ıÔ˘Ó, ÙÔ ¤ÚÁÔ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ·Í›˙ÂÈ Ó· ıˆÚÂ›Ù·È ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ, ·ÎfiÌË ÎÈ ·Ó Ù˘Èο ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ «‰È‰¿ÍÂÈ» ÛÙÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ‡˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‹ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó. ∫·Ù·ÓÔÒÓÙ·˜ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ù· ·È‰È¿ ·ÔÎÙÔ‡Ó Ù· ΛÓËÙÚ· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÎfiÔ˘˜ Î·È ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ÚÔ¸Ôı¤ÙÂÈ Ë ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜.
°È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, 2001, Û. 54.
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù˘¯ı› ÌÂÁ¿ÏË Î·È ¤ÓÙÔÓË Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ·Ó Ë ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ· Â›Ó·È ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ‹ ·ÎfiÏÔ˘ıÔ Ù˘ ÂÎÌ¿ıËÛ˘ Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜. ™Â ÌÂϤÙË ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ÔÔ›· ÚÔÛÎÔÌ›˙Ô˘Ó ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ, ÔÈ Vernon Î·È Ferreiro (1999) ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ·ÔÎÙÔ‡Ó Î·È ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ· ÚÔԉ¢ÙÈο, ηıÒ˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó, Î·È fiÙÈ ÙÔ Â›Â‰Ô Î·Ù¿ÎÙËÛ˘ Ù˘ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ·˜ ·˘Ù‹˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Â›Â‰Ô Î·Ù¿ÎÙËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÚ·Ê‹˜. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¿Ô„Ë Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÔÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÚ¢ӋÙÚȘ, ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ۷Ê›˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ó Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘˜, Ù· ·È‰È¿ ÚÔԉ¢ÙÈο Ô‰ËÁÔ‡ÓÙ·È Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË Ù˘ ‰ÔÌ‹˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘, ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙË Û¯¤ÛË ÌÂٷ͇ ÚÔÊÔÚÈÎÔ‡ Î·È ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÁÚ·Ê‹˜ Î·È Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ÚÔÊÂÚfiÌÂÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ·Ó¿ÌÂÛ· ‰ËÏ·‰‹ ÛÙ· ʈӋ̷ٷ Î·È ÛÙ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù·. ÕÏÏÔÈ ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ ˆÛÙfiÛÔ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ô ‚·ıÌfi˜ ʈÓÔÏÔÁÈ΋˜ ›ÁÓˆÛ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÛÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ ÚÔÙÔ‡ ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô, ÙÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ô ÚÔÊÔÚÈÎfi˜ Ì·˜ ÏfiÁÔ˜ ÌÔÚ› Ó· «ÙÂÌ·¯ÈÛÙ›» Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ (fiÙÈ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ‰ËÏ·‰‹ ·fi ϤÍÂȘ, Ô˘ ÎÈ ·˘Ù¤˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi Û˘ÏÏ·‚¤˜, Ô˘ ÎÈ ·˘Ù¤˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ¤Ó·Ó ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜) ÂËÚ¿˙ÂÈ ıÂÙÈο ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ (Brandley & Bryant, 1985Ø ¶fiÚÔ‰·˜, 1989). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÂÌÂÈÚÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙËÓ ·ÁÁÏÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë Û˘¯Ó‹ ·ʋ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ›‰Ë ¤ÌÌÂÙÚÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ڛ̘ (Ï·¯Ó›ÛÌ·Ù·, ÔÈ‹Ì·Ù· Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·) Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ÊˆÓËÌÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È Ë Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ (Brandley & Bryant, 1985Ø Bryant et al., 1989).
110
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
Œ¯ÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Ù· ·Ú·¿Óˆ Ë ∞. °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘ (1998) ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ «Ë ·Ï‹ıÂÈ· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Î¿Ô˘ ÛÙË Ì¤ÛË». ∆Ô ·È‰› Ô˘ ¤¯ÂÈ Â˘·ÈÛıËÙÔÔÈËı› Û ÈηÓfi ‚·ıÌfi ÁÈ· ÙÔ ÊˆÓÔÏÔÁÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÚÔÙÔ‡ ‰È‰·¯Ù› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÈηÓfiÙËÙ· ʈÓËÌÈ΋˜ ·Ó¿Ï˘Û˘ ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Î·È ÙÂÏÈο ÙÂÏÂÈÔÔÈÂ›Ù·È Î·ıÒ˜ Ì·ı·›ÓÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ Î·È Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ. ∆Ë Û¯¤ÛË Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ›ÁÓˆÛË Î·È ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ (.¯. ∞˚‰›Ó˘, ˘fi ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË). Ÿˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi fiÏ· fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËηÓ, Ô ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÔÛÎÔ› Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Â›Ó·È ÌÈ· ηٿÎÙËÛË Ì Ôχ ¢ڇÙÂÚ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜. ∏ ÂÎÌ¿ıËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη Â›Ó·È ÚÔÊ·ÓÒ˜ ·Ó·Áη›· Û˘Óı‹ÎË, fi¯È fï˜ Î·È ÈηӋ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘. ∆· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ì ÂÈÙ˘¯›· ÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË Û ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ Ù· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ó· ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ò˜ ‰ÔÌÂ›Ù·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ ÓfiËÌ·. Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÁÈ· οÔÈÔÓ Û·Ê‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô, ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ÈÔ ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ fi„ÂȘ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜. ª·ı·›ÓÔ˘Ó Â›Û˘ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ËÁ¤˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË (›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο, ·Ê›Û˜, ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·) ÁÈ· Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÔ˘Ó ‹ Ó· ·Ó·ıˆڋÛÔ˘Ó ÙȘ Áڷʤ˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Î·È ÙË ÊˆÓÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘˜ ›ÁÓˆÛË, ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜. ∞ÚÁfiÙÂÚ· ı· Ì¿ıÔ˘Ó ÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ‹ ÔÚıÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ ηÓfiÓ˜, ηıÒ˜ Î·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È ¿ÏϘ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜3. √È ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿, ·fi ÙËÓ Ôχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ·, ηıÒ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» Î·È ÁÈ· Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Î›ÌÂÓ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·, Î·È ÔÈ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘˜ (Deford, 1991Ø Short, 1991Ø Meek, 1998Ø Ferreiro, 1998Ø Teberosky, 1998·Ø Pascucci, 1998. Cinieri, 1998). °È· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ, ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÏÔ‡ÛÈÔ Û ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘4 (¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÌËÓ Ù· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó fiÏ· 3. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ fiÏ· ·˘Ù¿ ‰Â Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÓÔÌÔÙÂÏÂȷο, Ô‡ÙÂ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ‡ÎÔÏ·. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÎfiÌË Î·È Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Â›Ó·È ÌÏÔηÚÈṲ̂ӷ ·fi Ì›· ÛÂÈÚ¿ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·ÎÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Ô˘ ‰˘Û¯ÂÚ·›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚfiÛ‚·Û‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁÓÒÛË. Ÿˆ˜ fï˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÌÂÈÚÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ¤ÌÊ˘ÙË ÂÚȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÂÓÂÚÁÔÔÈ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ ÙÂÏÈο ıÂÙÈο ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË. °È’ ·˘Ùfi Î·È ·Í›˙ÂÈ ÙÔÓ ÎfiÔ Ë Û˘Ó¯‹˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·… 4. ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ «ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ·Ó¿ÁÓˆÛË» ÂÓÓÔԇ̠fiÙÈ Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· Ó· Â͢ËÚÂÙ‹ÛÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ηٿÛÙ·Û˘ Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘ÙÔÛÎÔfi˜. ŒÙÛÈ ¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· Ô˘ Ù· ·È‰È¿ Ê˘Ï¿ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ Ì·›ÓÔ˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È ¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ‹ Ù· ÓÙÔ˘Ï¿È· Ì ٷ ˘ÏÈο ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ Î·ı¤Ó·, Û η̛· ÂÚ›ÙˆÛË fï˜ ‰Â ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ë Ï¤ÍË «fiÚÙ·» ¿Óˆ ÛÙËÓ fiÚÙ· ‹ Ë Ï¤ÍË «·Ú¿ı˘ÚÔ» ¿Óˆ ÛÙÔ ·Ú¿ı˘ÚÔ, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â͢ËÚÂÙ› η̛· Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿ÁÎË Î·È ‰Â Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÔÙ¤ Î·È Ô˘ıÂÓ¿ ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ˙ˆ‹.
111
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜, ¤Íˆ ·fi Ù· ÓÙÔ˘Ï¿È· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ›‰Ë Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Û’ ·˘Ù¿, fiˆ˜ ¯·ÚÙÈ¿, Ì·Úη‰fiÚÔÈ, „·Ï›‰È· Î.Ï.), Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Î·È ÛÙȘ ÎÚÂÌ¿ÛÙÚ˜ Ô˘ ÎÚÂÌÔ‡Ó Ù· ÚÔ‡¯· ÙÔ˘˜, ÛÙ· ÔÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘˜ ÎÏ. °È· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ·˘ÙfiÓÔÌ· Î·È Ó· ·˘ÙÔÂ͢ËÚÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ Ù¿Í˘, ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·˜ Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» fiÛ· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ÁÈ· Ó· Ù· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó, ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÙËÓ ›‰È· ÂÓfiÙËÙ·). ¶fiÙ ٷ ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ™¯ÂÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ôηχ„ÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· fiÙ·Ó ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ Î·È fi¯È ÚÔۯ‰ȷṲ̂Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡. ™Â ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ·fi ÙÔ ·È‰›, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ʤÚÂÈ ÂȘ ¤Ú·˜ ¤Ó· ÛÎÔfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ. ™Â ÌÈ· ÚÔۯ‰ȷṲ̂ÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηıÔÚ›˙ÂÈ ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â›, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙ· ·Ú·Î¿Ùˆ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·: - ŒÓ· ÙÂÙÚ¿¯ÚÔÓÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ ¯·Ú¿ÛÛÂÈ Û ¤Ó· ʇÏÏÔ ¯·ÚÙ› ÌÂÚÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Î·È Û¯‹Ì·Ù· Î·È Ï¤ÂÈ ÛÙË ‰·ÛοϷ Ù˘: «∞˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· ÁÈ· ÙË Ì·Ì¿ ÌÔ˘. ªÔÚ›˜ Ó· ÌÔ˘ ÁÚ¿„ÂȘ Â‰Ò “ª·Ì¿”;», ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ù˘ ÛÙÔ ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› ÙÔ ›‰ÈÔ ·È‰› Ô˘ ÚÔÛ·ı› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ¤Ó· ÎÂÊ·Ï·›Ô ª. - ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ϤÂÈ ÛÙ· ÙÂÙÚ¿¯ÚÔÓ· Î·È ÂÓÙ¿¯ÚÔÓ· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Î¿ÚÙ˜ ÁÈ· ÙË ÁÈÔÚÙ‹ Ù˘ ÌËÙ¤Ú·˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÂÈ Ò˜ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙË Ï¤ÍË «ª·Ì¿». ∆Ô ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ ¯¿ÓÂÙ·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Â›Ó·È Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡.
Dodge & Colker, 1998, Û. 48
¶·Ú¿ÏÏËÏ· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ¢ηÈڛ˜ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÂÓÙ‡ˆÓ (‚È‚Ï›·, ÂÚÈÔ‰Èο, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ·Ê›Û˜, ÂÈÛÙÔϤ˜, Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÁÈ·ÙÚÔ‡, Û˘Û΢·Û›Â˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î.Ï.) (Teberosky, 1998·Ø Pascucci, 1998) Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈ̤ӈÓ. ∞˘Ù‹ Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·ʋ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙË ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ (‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÁÈ· οÔÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î¿ı ÊÔÚ¿ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÎÔfi, Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·) Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ Ù˘, ηıÒ˜ «ÔÈ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ ηٷÎÙÒÓÙ·È Û ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË Ì ٷ ÁÚ·Ù¿ ΛÌÂÓ· Î·È ‰ÂÓ ˆÚÈÌ¿˙Ô˘Ó ·fi ÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜» (Clay, 1991). ∏ ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ∏ ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ÂÓÙ‡ˆÓ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ê˘ÛÈο Ì ÙÔÓ Ù‡Ô ÙÔ˘ οı ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ‰Â ÌÂÙ·‰›‰ÂÙ·È Ì ¿˘ÏË ÌÔÚÊ‹. ™˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ› Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ‚È‚Ï›Ô˘, ÂÊËÌÂÚ›‰·˜, ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÂÁ΢ÎÏԷȉÂÈÒÓ, ÏÂÍÈÎÒÓ Î·È ·ÎfiÌ· Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ. […] ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛ·Á¿ÁÔ˘Ì ̤۷ ÛÙË Û¯ÔÏÈ΋ ·›ıÔ˘Û· ÁÚ·ÊÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ô˘ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó ÛÙË ˙ˆ‹, ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹, ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ‰ËÏ·‰‹ ÌÔÚʤ˜ ‚È‚Ï›ˆÓ, Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÁÈ·Ù› ̤۷ Û’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÌÔÚʤ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Â›Ó·È ÔÚ·Ù‹ Ë Î·Ù·ÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Û ÛÂÏ›‰Â˜, Ë ÛÂÏȉÔÔ›ËÛË, fiˆ˜ ÙËÓ ··ÈÙ› ÙÔ Î¿ı ›‰Ô˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘. ¶Ú¤ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Î·È fi¯È Ó· ÙÔ˘˜ ÙÔ ·ÓÙÈÁÚ¿„Ô˘Ì Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ‹ Ó· ÙÔ˘˜ ʈÙÔÙ˘‹ÛÔ˘Ì ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ô˘ ÂÈϤͷÌ ÁÈ’ ·˘Ù¿. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ˆÊÂÏËıԇ̠·fi ÙËÓ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·, ·fi Ù· ¤ÓÙ˘·, fiˆ˜ ·˘Ù¿ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜, ÁÈ·Ù› Ù· ·È‰È¿ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, ÂÚ¯fiÌÂÓ· Û ·ʋ Ì·˙› ÙÔ˘˜, ı· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ Â͢ËÚÂÙ› ·˘Ù‹ Ë ‰È¿Ù·ÍË ÁÚ·Ê‹˜ ÎÈ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ Ë ÛÂÏȉÔÔ›ËÛË.
Teberosky, 1998·, Û. 31
112
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
¶Ôχ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ¤¯Ô˘Ó:
∏ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘ ™ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÚÔı‹Î˜ Ì ‚È‚Ï›· ÛÙȘ Ôԛ˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ‡ÎÔÏË ÚfiÛ‚·ÛË (ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘˜ ‰ËÏ·‰‹ Â›Ó·È Ù¤ÙÔÈÔ Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ÛÙÔ „ËÏfiÙÂÚÔ Ú¿ÊÈ) Î·È ı¤ÛÂȘ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË, fiÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηı›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó»5 ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó, ÙÔ Î¿ı ·È‰› ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ‹ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ÛȈËÏ¿ ‹ ʈӷ¯Ù¿. ∏ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Û ÌÈ· ʈÙÂÈÓ‹ ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Â˘¯¿ÚÈÛÙÔ˜ ÛÙ· ·È‰È¿. ∆· ‚È‚Ï›· ÂȉÈÒÎÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Â›‰Ô˜ (‚È‚Ï›· Ì Â˙¿ ΛÌÂÓ·, Ì ÔÈ‹Ì·Ù· Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ÎfiÌÈΘ), ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ (‚È‚Ï›· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ·, Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Î·È Ì ÏÈÁfiÙÂÚ· ʇÏÏ·, Ì ÛÎÏËÚfi ‹ Ì ̷ϷÎfi ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ), ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ (ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο, ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î.¿.). √È ÂΉfiÛÂȘ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÚÔÛÂÁ̤Ó˜ Î·È Û οı ÛÂÏ›‰· ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ó· ¤¯ÂÈ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ¤ÎÙ·ÛË Î·È Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ηϷ›ÛıËÙ˜ ÂÈÎfiÓ˜, Ô˘ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÓfiËÌ¿ ÙÔ˘. ∆· ‚È‚Ï›· Ì ÂÎÙÂÓ‹ ΛÌÂÓ· Î·È Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓË ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË ‰ÂÓ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ fiÙ·Ó Ù· Ê˘ÏÏÔÌÂÙÚÔ‡Ó, ·ÏÏ¿ Ô‡ÙÂ Î·È ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ˙ˆÓÙ·Ófi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ Ù· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÒÛÙ ٷ ‚È‚Ï›· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÁÈ· Ó· ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ·Ì›ˆÙÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi Î·È ÂÈı˘ÌËÙfi Ó· ‰ÂÛfi˙Ô˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ (Ô›ËÛË, ı¤·ÙÚÔ, ·Ú·Ì‡ıÈ·6, ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·), Ù· ÔÔ›·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛË Ì ÙË ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ·, Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙËÓ „˘¯È΋ Î·È ÏÔÁÔÙ¯ÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ηÏÏȤÚÁÂÈ·, ÛÙËÓ „˘¯·ÁˆÁ›· ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË Ì‡ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÛÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË (°ÎÏÈ¿Ô˘, 2005). ∏ Û˘˙‹ÙËÛË, Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó (‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ·Ó¿Ï·ÛË ÙˆÓ ÛÎËÓÈÎÒÓ, ÂÈηÛÙÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË ÛÎËÓÒÓ Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ, ·ÔÌÓËÌfiÓ¢ÛË ÔÈËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ) Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ (Curto et al., 1998, ÙfiÌÔ˜ πππ). ∂›Ó·È ›Û˘ ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ù· ΛÌÂÓ· Ù˘ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ËıÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Í›Â˜ Î·È ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ (∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, 2000). øÛÙfiÛÔ Ù· ‚È‚Ï›· ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· Û ÌÈ· Û¯ÔÏÈ΋ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÁÈ·Ù› ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· 5. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ‹Û·Ì ÂÈÛ·ÁˆÁÈο ÂÂȉ‹ Ë Ï¤ÍË «‰È·‚¿˙ˆ» ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ÓfiËÌ· Ô˘ Ù˘ ·Ô‰›‰Ô˘Ì fiÙ·Ó ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ Û ·Ó¿ÁÓˆÛË ÂÓËϛΈÓ. ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ «‰È·‚¿˙Ô˘Ó» Î·È ÚÔÙÔ‡ Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·ÔΈ‰ÈÎÔÔÈÔ‡Ó ÙË ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ·, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È Î·È Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ¿˜ Ù˜ Ì ¿ÏϘ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙÔ˘˜. 6. ∏ ·ʋ Ì ٷ Û‡Á¯ÚÔÓ· Î·È ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ·Ú·Ì‡ıÈ· ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Ì·˜ οÓÂÈ Ó· ÏËÛÌÔÓԇ̠ÙË ÌÂÁ¿ÏË ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÎÏ·ÛÈÎÔ‡˜ Î·È Âͤ¯ÔÓÙ˜ Û˘ÁÁÚ·Ê›˜ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜. ∆· ÎÏ·ÛÈο ·Ú·Ì‡ıÈ·, fiˆ˜ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·, Ë ™Ù·¯ÙÔÔ‡Ù·, Ô ¶·Ô˘Ùۈ̤ÓÔ˜ °¿ÙÔ˜, Ô ¶ÈÓfiÎÈÔ Î.¿. ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ Ù· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔ˘Ó Ì ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ (Curto et al., 1998, ÙfiÌÔ˜ πππ, Û. 100).
113
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÔÏϤ˜ Î·È ÂÎÙÂٷ̤Ó˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ. ∂ÈϤÁÔÓÙ·˜ ‚È‚Ï›· ÁÈ· ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÔÙÈΤ˜ Î·È ·fi„ÂȘ, ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ Î·È Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÙȘ ¢ηÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÎÚÈÙÈÎÔ› ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜. ™Ù· Ú¿ÊÈ· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ¤¯Ô˘Ó ı¤ÛË Î·È Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ηıÒ˜ Î·È Ù· ·Á·Ë̤ӷ ‚È‚Ï›· ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÌËÙÚÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. ™ÙȘ ÚÔı‹Î˜ Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Ì ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÌÚÔÛÙÈÓÔ‡ Â͈ʇÏÏÔ˘ ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·Ì̤ÓË ÚÔ˜ Ù· ·È‰È¿7, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÚ¢ÓËÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ fiÙÈ Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÚÔηÏÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜. ¶›Ûˆ ·fi ÙÔ Î¿ı ‚È‚Ï›Ô ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ë ÊˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘ ÌÚÔÛÙÈÓÔ‡ Â͈ʇÏÏÔ˘ ÙÔ˘, ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· Â›Ó·È Û ı¤ÛË, ·ÊÔ‡ «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, Ó· ÙÔ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Í·Ó¿ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ¯ˆÚ›˜ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡8.
√ §¿˙·ÚÔ˜ ÙÔÔıÂÙ› ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËÎÂ
∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· ÛÙË ÛˆÛÙ‹ ÙÔ˘˜ ı¤ÛË, ‰ÂÓ ÂÚÈÔÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË Ù˘ ʈÙÔÙ˘›·˜ Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ Â͈ʇÏÏÔ˘. ∫·ıÒ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‚È‚Ï›· Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û ÛÂÈÚ¤˜, Ù· ÔÔ›· ÛÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏfi ÙÔ˘˜ 7. ∫·Ù¿ÏÏËϘ ÁÈ· Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Â›Ó·È Î·È ÔÈ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ Ô˘ ‰È·Ó¤ÌÔÓÙ·È ÛÙ· ÓËÈ·ÁˆÁ›· ·fi ÙÔÓ √™∫ 8. ∏ Ú·ÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÂÊ·ÚÌfiÛÙËΠÁÈ· ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Û ÂÏÏËÓÈο ÓËÈ·ÁˆÁ›· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜.
114
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
∞Ó·˙‹ÙËÛË Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË ‚È‚Ï›ˆÓ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘
¤¯Ô˘Ó ·ÚÂÌÊÂÚ‹ ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË (ÂÈϤÔÓ Ë ÂÈÎfiÓ· ÛÙË ÊˆÙÔÙ˘›· ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·È Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·, ¿Ú· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈÛÙfi ·ÓÙ›ÁÚ·ÊÔ), ÚÔ¯ˆÚÔ‡Ó ÛÂ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ¿ӈ ÛÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘, Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ Î·È ‰È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·˜ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜, Ó· ÛÈÁÔ˘Ú¢ÙÔ‡Ó fiÙÈ ÂÓÙfiÈÛ·Ó ÙË ÛˆÛÙ‹ ÙÔ˘˜ ı¤ÛË. ™ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ÚԂϤÂÙ·È Â›Û˘ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÙÔÔı¤ÙËÛË ÙÔ˘ ÚfiÛıÂÙÔ˘ ¤ÓÙ˘Ô˘ ˘ÏÈÎÔ‡ (ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ, ‰È·ÊËÌÈÛÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, ÙËÏÂÔÙÈÎÒÓ Î·È ı·ÙÚÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î.¿.), ÙÔ ÔÔ›Ô ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ·fi Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂχıÂÚˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓˆÓ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Ì ÙÚfiÔ ÂÏ΢ÛÙÈÎfi ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ηÏÏÈÂÚÁ› ÙËÓ ·Á¿Ë ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ù· Ì˘Â› Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ÚÔÛȉȿ˙Ô˘Ó Û ÂÁÁÚ¿ÌÌ·Ù˜ ÎÔÈӈӛ˜. ∏ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Û ÔÈΛϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (.¯. ··ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó, ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó Ù· ‚È‚Ï›· ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ‹/Î·È Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙÔ˘˜, ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó Û ËÁ¤˜ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ı¤Ì·Ù· Ô˘ ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó Ù· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó, ·ÎÔ‡Ó Î·È ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó ÌÂÏÔÔÈË̤ӷ ÔÈ‹Ì·Ù·, ÁÚ·Ì̤ӷ Û ‚È‚Ï›·, ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Î.Ï.).
115
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ˯ËÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘. °È· Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ¤Ó· ηÛÂÙfiʈÓÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¤Ó· ÌÈÎÚfi, ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ηÛÂÙfiʈÓÔ Ô˘ ·ÔÛ‡ÚÂÙ·È Û ¤Ó· Ú¿ÊÈ fiÙ·Ó ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ٷÈ, ·ÎÔ˘ÛÙÈο Î·È Î·Û¤Ù˜ Ì ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ηۤÙ˜ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˯ÔÁÚ·ÊËıÔ‡Ó Û ηۤÙ˜ Ù· ÈÔ ·Á·Ë̤ӷ ‚È‚Ï›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Ì ·Ó·ÁÓÒÛÙÚÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹ ¿ÏÏÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘ÛÙÂÁ¿˙ÂÙ·È Ì ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ªÂ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÌËÙÚÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ˯ÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ·È Î·È Ù·ÎÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ˯ËÙÈ΋˜ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Î·È Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ·Á·Ë̤ӷ ‚È‚Ï›·. ∞˘Ùfi ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Î·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó ÌfiÓÔ ÂÏÏËÓÈο Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó, fiÔÙ ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, Ò˜ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ Î·È Û ÌÈ· ÁÏÒÛÛ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ·fi ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ οı ÛÂÏ›‰·˜ ¤Ó·˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi˜ ‹¯Ô˜, Ô ›‰ÈÔ˜ ¿ÓÙ·, ÌÔÚ› Ó· ÚÔÂȉÔÔÈ› ÁÈ· ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜. √È Î·Û¤Ù˜ ʤÚÔ˘Ó Û ÛÌ›ÎÚ˘ÓÛË ÙË ÊˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘ Â͈ʇÏÏÔ˘ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÂÚȤ¯Ô˘Ó. ∫·Ù’ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿, ·ÊÔ‡ ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Î·Û¤Ù·. ∏ ·Í›· Ù˘ ˯ËÙÈ΋˜ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙÔ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó «‰È·‚¿˙ÔÓÙ·˜» ÙËÓ ·Á·Ë̤ÓË ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›· fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ı¤ÏÔ˘Ó, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË Ó· ÙÔ˘˜ ÙË ‰È·‚¿ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.
H ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù‡ˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ı· ÂӉȤÊÂÚ ٷ ·È‰È¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î¿ı ›‰Ô˘˜ ¤ÓÙ˘Ô, ¤ÁÁÚ·ÊÔ ‹ ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ. ∆· ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ·ÔÛÙÔϤ·˜ Î·È Û˘¯Ó¿ Ù· ηÏ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘ ‹/Î·È ÙÔ˘˜ ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ. ∫¿ÔÈ· ·fi Ù· ΛÌÂÓ· Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›· Ù·¯˘‰ÚÔÌÂ›Ô ‹ ¿ÏÏ·, Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ٷ ·È‰È¿, ·Ó·ÚÙÒÓÙ·È ÛÙÔÓ ♦ ∞˘Ù‹ ÙËÓ ·Ê›Û· Ì·˜ ÙËÓ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ·fi ÙË ¢·ÛÈ΋ ÀËÚÂÛ›·. ª·˙› Ì ÙËÓ ·Ê›Û· ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÁÈ· ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔ‹ÚıÂ Î·È ·˘Ù‹ Ë ÂÈÛÙÔÏ‹. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ ӤˆÓ. T· ·È‰È¿ ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È Û ı¤ÛË fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ; Ó· ˘Ô‰Â›ÍÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ ·Ó·ÎÔÈ♦ ∞˘Ùfi˜ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ Â›Ó·È ·fi ÙÔ ¢‹ÌÔ. °È· ÓÒÛÂȘ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È Û’ ·˘ÙÔ‡˜ Î·È Ó· Ó· ‰Ô‡Ì ÙÈ ÌÔÚ› Ó· Ì·˜ ϤÓÂ… ÙÔ˘˜ ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜, ♦ (¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ‰È·ÊËÌÈÛÙÈÎfi ıÂÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ Î‡ÚÔ˜. ∫·ıÒ˜ ·ÙÚÈ΋˜ ·Ú¿ÛÙ·Û˘): M‹ˆ˜ Û·˜ ı˘ÔÈ ÁÔÓ›˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙȘ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ ÙËÓ ÒÚ· Ì›˙ÂÈ Î¿ÙÈ Ë ÂÈÎfiÓ· Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÓÙ˘Ô; Ô˘ ʤÚÓÔ˘Ó ‹ ·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ ·È‰› ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ¶ÔÈÔÈ ÌÔÚ› Ó· ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È Û‹ÌÂÚ· ¤ÙÛÈ; Û¯ÔÏÂ›Ô ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜ ÚfiÙ˘· ÚÔ˜ Ì›ÌËÛË ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ (∆¿Ê·, 2001, Û. 131).
116
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
¶›Ó·Î·˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜
ªÚÔÛÙ¿ Û ̛· ·Ê›Û· ♦ ♦ ♦ ♦
Œ¯ÂÙ ͷӷ‰Â› Ù¤ÙÔȘ ·Ê›Û˜; ¶Ô‡; ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı¤ÏÂÈ Ó· Ì·˜ ÂÈ; ¶ÔÈÔ˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÙËÓ ¤¯ÂÈ ÊÙÈ¿ÍÂÈ; (¢Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ù· ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·) ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Â‰Ò;
∏ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ £ÂˆÚԇ̠ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ ÌÈÏÒÓÙ·˜ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹ ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Û ‰‡Ô ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜: ♦ ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘, Ë Ì›· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË ÙÔ˘ Ì˯·ÓÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη, Ì ÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÒÛÙ ӷ ÂÎʈÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÛˆÛÙÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜, Ô˘ ÛËÌ·›ÓÂÈ Ó· ·ÔΈ‰ÈÎÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÁÚ·Ùfi ΛÌÂÓÔ, ÂÓÒ Ë ¿ÏÏË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË Ì‡ËÛË ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∏ ·Ú¯‹ Ù˘ ̇ËÛ˘ ·˘Ù‹˜ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ ¯ˆÚ›˜ Ó· ͤÚÂÈ ÙÔ ·È‰› Ó· ·ÔΈ‰ÈÎÔÔÈ›. ∆· ·È‰È¿ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÈ Â›Ó·È ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·ıÒ˜ ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ¿ÏÏ· ‚È‚Ï›· ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ì›· ÁÓˆÛÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜, ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙË ÛΤ„Ë. ♦ ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ· Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Ì ÙË ÁÚ·Ê‹. ∏ Ì›· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÙÔ ÌÔχ‚È ÁÈ· Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÚfiÎÂÈÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È Ì ÙË ÏÂÙ‹ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ ¿ÏÏË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÈ· ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜, ‰ËÏ·‰‹ Ì ÙË Ì‡ËÛË ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. ∏ ̇ËÛË ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÙÔ ·È‰› ÙÔ ÌÔχ‚È, ηıÒ˜ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ˘·ÁÔÚ‡ÂÈ ·˘Ù¿ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Û ¤Ó·Ó ÂÓ‹ÏÈÎÔ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ˆ˜ Áڷʤ·˜. Ÿˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘, Ë ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‰›ÓÂÙ·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ. √È ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ ηٿÎÙËÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ·fi ÙÔ ·È‰›, ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë «Ù¯ÓÈ΋» ηٷÎÙ¿Ù·È ÚÔԉ¢ÙÈο, ηıÒ˜ Ù· ·È‰È¿ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·.
Deford, 1991Ø Short, 1991Ø Anderson et all., 1994Ø Meek, 1998Ø Ferreiro, 1998Ø Teberosky, 1998· & 1998‚Ø Pascucci, 1998Ø Cinieri, 1998
117
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
√È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ √˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜. √È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ Ì ϤÍÂȘ Û οıÂÙË ‰È¿Ù·ÍË. ¢›Ï· Û οı ϤÍË ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ÂÈÎfiÓ· Ô˘ Ù˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›, Ë ÔÔ›· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË Î·È ÙËÓ «·Ó¿ÁÓˆÛË» Ù˘ Ϥ͢9. ∏ οıÂÙË ‰È¿Ù·ÍË Â›Û˘, Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ Ï¤ÍÂȘ Û ¤Ó·Ó ηٿÏÔÁÔ, ‚ÔËı¿ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÎÔÏ›· ÙË Ï¤ÍË Ô˘ οı ÊÔÚ¿ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó. √È Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ··ÚÙ›˙Ô˘Ó Î¿ı ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·Û‡Ó‰ÂÙ˜, ·ÏÏ¿ ·˘Ù¿ ÛÙ· ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û οÔÈÔ Û‡ÓÔÏÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ·È‰È¿: .¯. Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘, Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, Ì ٷ ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜, ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜ ‹ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, Ì ٷ ·Á·Ë̤ӷ Ê·ÁËÙ¿ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ì ٷ ‰ÒÚ· ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ Î.Ï. ¢ËÏ·‰‹ οı ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ (Teberosky, 1998‚). √È ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÛÙ·ıÂÚÔ›, Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÛÙËÓ ›‰È· ı¤ÛË ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ‹ Î·È ÁÈ· fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ (fiˆ˜ ÔÈ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ì ٷ ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ‹ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·), ‹ Ó· ·Ó·ÚÙÒÓÙ·È ÁÈ· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (.¯. ÙËÓ ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÌÈ·˜ Û˘ÓÙ·Á‹˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜, ÙÔ ·›ÍÈÌÔ ÂÓfi˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Î.¿.).
√ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ (ÙÔÓ ‚Ï¤Ô˘ÌÂ Â‰Ò Û ‰‡Ô ÂΉԯ¤˜)10 Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ì ‰›Ï·. 9. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Û˘¯Ó¿ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ ·Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÎÂÊ·Ï·›· ‹ Â˙¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜ ·fi ÙÔ ·È‰› Û˘ÁÎÏ›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· Ù· ÎÂÊ·Ï·›· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· fiÙ·Ó ÁÚ¿ÊÔ˘Ó (Worden & Boettcher, 1990Ø ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, 2000Ø °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, 2001 Î.¿.), ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÔÈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎÔ› ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò Â›Ó·È ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔÈ Ì ÎÂÊ·Ï·›· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. øÛÙfiÛÔ Ë ÚfiÙ·ÛË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ÓfiÓ·˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ı· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Î·È ı· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙË ÁÚ·Ê‹ Ô˘ ı· ıˆڋÛÔ˘Ó fiÙÈ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È Ì ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜. 10. OÈ ÂÈÎfiÓ˜, Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Û·Ê›˜ Î·È Ó· ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙË Ï¤ÍË Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ‰›Ï· ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ .¯. Ì ˙Ò· (‚Ï.
118
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
∫¿ı ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Û˘Óԉ‡ÂÙ·È ·fi ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ϤÍÂȘ, ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘Â˜ Ì ·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ ‰›Ï· ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘. ™Â ÌÈ· ÂfiÌÂÓË ÌÔÚÊ‹, ÔÈ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚÔ‡Ó ‰›Ï· ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù˘ÔÔÈË̤Ó˜ ÌÈÎÚ¤˜ ÊÚ¿ÛÂȘ, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ›‰ÈÔ ÙÔ ¤Ó· ÙÔ˘˜ ̤ÚÔ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌfiÓÔ ˆ˜ ÚÔ˜ Ì›· ϤÍË, Ë ÔÔ›· ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ÂÌÚ¿ÁÌ·ÙÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi Î·È Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·. ¶.¯. ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì «Ù· ηı‹ÎÔÓÙ·» ‰›Ï· ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Î¿ı ÊÔÚ¿ ÂÈÎfiÓ· ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÙ·È: «ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ÙÚ·¤˙È·», «ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο», «ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È·»9 Î.Ï. (‚Ï. ÎÂÊ. 5.2). ¶Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ, ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÂÈ Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÎÂÊ·Ï·›Ô˘, ‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 8.2.4.
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ∆· ·È‰È¿ Ì˘Ô‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó. «∞Ó ‰È·‚¿˙Ô˘Ì Ôχ Ì ٷ ·È‰È¿, ·Ó Ù· οÓÔ˘Ì ӷ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÙÂÏÈο ηٷÓÔÔ‡Ó ÙÈ Â›Ó·È Ë ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÙÈ Â›Ó·È Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜, ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌ· ηٷÛÙÔ‡Ó Èηӿ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜» (Teberosky, 1998·). ∏ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙ· ·È‰È¿ ∏ ÌÂÁ·ÏfiʈÓË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÌfiÓÔ ÂÂȉ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ ÏÔ‡ÛȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ¿Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ∞˘Ùfi Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Û›ÁÔ˘Ú·. ∂ÈϤÔÓ fï˜ ÔÈ ›‰È˜ ÔÈ ÈÛÙÔڛ˜ ÂÊԉȿ˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÎÚÔ·Ù¤˜ ÙÔ˘˜ Ì ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÙȘ Û˘ÁÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ÔÈ Ôԛ˜, ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì fi,ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙȘ ¿ÏϘ fi„ÂȘ Ù˘ ˘fiÛÙ·Û‹˜ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ÙÂÚ¿ÛÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È. ∫·ıÒ˜ ϤÓÂ Î·È Í·Ó·Ï¤Ó ÈÛÙÔڛ˜, Ù· ·È‰È¿ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ۇÓıÂÙ· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ¯ÒÚÔ˘ Î·È ¯ÚfiÓÔ˘, ‡·Ú͢ Î·È ·Ó˘·ÚÍ›·˜, Ì ηÓfiÓ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ Î·È Ì ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ì ÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ÈÛÙÔڛ˜ ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ ÁÈ· Ó· Û˘Û¯ÂÙ›ÛÔ˘Ó Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó Ì ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È· fiÛ· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ Î·È ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ·ÎfiÌË. Meek, 1998, Û. 113
√È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÂȉÈÒÎÔ˘Ó Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ‚È‚Ï›· ÛÙ· ·È‰È¿, ¤¯ÔÓÙ·˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÛÙÚ·Ì̤ÓÔ ÚÔ˜ Ù· ·È‰È¿ Î·È ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó. √ ÙÚfiÔ˜ ·˘Ùfi˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ Â˘ÓÔ› ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ÔÔ›· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó, ÁÈ· fiÛ· ‰ÂÓ ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ·ÎfiÌË, fiÙÈ Â›Ó·È ¿ÏÏÔ ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î·È ¿ÏÏÔ Ë ÁÚ·Ê‹ Î·È fiÙÈ ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ Î·È ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ·fi Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿. °È· ÙË ‰È¢ÎfiÏ˘ÓÛË Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηıÒ˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙ·Ì·Ù¿ Î·È Ù· ηÏ› Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ‹ ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ‹ Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜: «∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂ, ¤¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ Ë Á¿Ù· Ô˘ ı· ·Ú¿ÚÙËÌ·) ‹ Ì ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Â›Ó·È ·Ï¿. ∂›Ó·È ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚÔ fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ϤÍÂȘ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙȘ ÂÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ÛÙ· ηÈÚÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· ‹, ·ÎfiÌË ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÛÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜. ™˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ıÂÙÈο ÙÔ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘˜. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Î·Ù¿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙË Ï¤ÍË Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û οı ÂÈÎfiÓ·. √ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ¤¯ÂÈ ‰‡Ô ÂΉԯ¤˜: «√È ÂÔ¯¤˜ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹» Î·È «√È ÂÔ¯¤˜ ÛÙËÓ fiÏË». ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÚÔηÏ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÙÔ˘˜ ı˘Ì›˙ÂÈ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÔÈΛ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ˙Ô˘Ó, Î·È ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È ÛÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÂÔ¯¤˜ Î·È ÙÔ fiÛÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‚ÈÒÓÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜.
119
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
‹ıÂÏ ӷ Â›Ó·È Î¿ÙÈ ¿ÏÏÔ;», «ŒÎ·Ó ηϿ ÙÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ Ô˘ ʤÚıËΠ¤ÙÛÈ ÛÙÔ ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ;», «∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Á›ÓÂÈ ÙÒÚ· Ô˘ Ô Ï‡ÎÔ˜ ‹Ú ÛÙÔ ÎÚ‚¿ÙÈ ÙË ı¤ÛË Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Ù˘ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·˜;». À¿Ú¯Ô˘Ó fï˜ Î·È ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÈ ÚÒÙ· ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË, ΢ڛˆ˜ ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ‚È‚Ï›Ô, ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‡ÊÔ˜ Î·È ÙÔÓ ÙfiÓÔ Ù˘ ʈӋ˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙËÓ ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó ÛȈËÏ¿, Î·È ÌÂÙ¿ Ù· ηÏ› Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Û ÔÈÔ ‚·ıÌfi ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ·Ó·Î·ÏÔ‡Ó ÛÙË ÌÓ‹ÌË ÙÔ˘˜ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ, ·ÚÔ˘Û›· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘, ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ ‚È‚Ï›· Î·È Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ, ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÔÈ ˘fiÏÔȘ ÔÌ¿‰Â˜ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È ·˘ÙfiÓÔÌ· Ì ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (.¯. Ì οÔÈÔ ÂÈÙÚ·¤˙ÈÔ ·È¯Ó›‰È, Ì οÔÈ· ηٷÛ΢‹, Ì ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ‹/Î·È Ì ·Ó¿ÁÓˆÛË ¿ÏÏÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ÌÈÎÚ‹˜ ÔÌ¿‰·˜ ÔÈ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹ Î·È Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ì οı ·È‰› Â›Ó·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚÔ Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 6), ηıÒ˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÌÈÏÔ‡Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿, ·ÎfiÌË Î·È ÂΛӷ Ô˘ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› ÛÙ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·ÎÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÈÛÙÔڛ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈÎÚÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· ηٷÓfiËÛ˘ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·ÎÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÈÛÙÔڛ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ Ù¿Í˘ (Gambrell et al., 2000).
∆Ô ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È·‚¿˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘Û›· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÌÈÏ¿ÂÈ ÁÈ· ‰ÂÈÓfiÛ·˘ÚÔ˘˜. √ ∞ϤͷӉÚÔ˜ ¤¯ÂÈ ·ÓÙÈÚÚ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ËÏÒÓÂÈ Ì ¤ÓÙÔÓÔ ÙÚfiÔ. ¢ÂÈÓfiÛ·˘ÚÔÈ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó!
∆· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Â›Û˘ Ó· «‰È·‚¿˙Ô˘Ó» Ù· ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì‡ıÈ· ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó Ê˘ÛÈο Î·È ÂΛÓÔÈ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ ÁÈ· ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË, ‹ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ‚È‚Ï›· Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ‹ Ó· ‰È·ÊˆÓÔ‡Ó ÁÈ· fiÛ· ϤÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Î·È ÁÈ· fiÛ· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜. ŒÚ¢Ó˜ Î·È ¿ÏÈ ¤¯Ô˘Ó ·Ôηχ„ÂÈ fiÙÈ ÔÈ Û˘¯Ó¤˜ ¢¯¿ÚÈÛÙ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì Î›ÌÂÓ· ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË, fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (Clay, 1976). ¶Ò˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿; Œ¯ÂÈ ·Ô‰ÂȯÙ› fiÙÈ, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‚ÔËıËÙÈο Î·È ¿ÏϘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ¤Ú· ·fi Ù· ›‰È· Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ· ÙË ‰ÔÌ‹ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ‹‰Ë η٤¯Ô˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘. ∞˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· Ù·˘Ù›˙Ô˘Ó Ï¤ÍÂȘ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¿ÓÂÛË Î·È Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÙËÓ Ô˘Û›· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, οÙÈ Ô˘ ‰ÂÓ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ·Ï‹ ÁÚ¿ÌÌ· ÚÔ˜ ÁÚ¿ÌÌ· ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.
Dombey, 1994, Û. 5/21
120
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
∂›Û˘, fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚·ÛÙÔ‡Ó Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ ÔÈ ·Á·Ë̤Ó˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔڛ˜. ∏ Ú·ÎÙÈ΋ ·˘Ù‹ ÚÔÛ¤Ï΢Û ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÔÏÏÒÓ ÂÚ¢ÓËÙÒÓ, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÔÈ ¤Ú¢Ó˜ η٤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Ë Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ Û¯¤Û˘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Û ÔÏÏ¿ ›‰· (Roser & Martinez, 1985Ø Sulzby, 1985Ø Gambrell et al., 2002).
∂ӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë ·Ó¿ÁÓˆÛË Ù˘ ™ÔÊ›·˜, Ë ÔÔ›· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ‹‰Ë ·ÚÎÂÙ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ Î¿ÔȘ ϤÍÂȘ, ΢ڛˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·È. «¢È·‚¿˙ÂÈ» ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Ù˘ ·Ó·Î·ÏÒÓÙ·˜ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·ÔÛÙËı›ÛÂÈ Î·È ·ÓÙÈÛÙÔȯÒÓÙ·˜ ÙÔ Ì ÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, fiˆ˜ Ù˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÓÙ˘ˆı› ·fi ÙȘ ÔÏϤ˜ ·Ó·ÁÓÒÛÂȘ. ŸÛÔ Ë ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË Â›Ó·È ·ÚfiÛÎÔÙË, Ë «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ Î·ÓÔÓÈο. ™Â οÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÛÙ·Ì·Ù¿. √È Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Ì ·˘Ùfi Ô˘ ÂÎʈÓ›. ∫ÔÌÈ¿˙ÂÈ… ∫¿ÔÈ· ·È‰È¿ ·Ó˘ÔÌÔÓÔ‡Ó: «ÕÓÙÂ, ™ÔÊ›·…». «¢ÂÓ ÌÔÚÒ Ó· ÙÔ ‰È·‚¿Ûˆ», ·ÔÏÔÁÂ›Ù·È Ë ™ÔÊ›·. «¢Â ϤÂÈ Â‰Ò ÏÔ˘ÏÔ‡‰È, ‰ÂÓ ÙÔ Í¤Úˆ ·˘Ùfi ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ·» Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Î·È Ë ‰·ÛοϷ Ù˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ¿ÏÏ· ·È‰È¿: «ª‹ˆ˜ ÌÔÚ› ηÓ›˜ Ó· Ì ‚ÔËı‹ÛÂÈ;».
∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ∫·Ù·Áڷʤ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÂÏÂÙÒÓ ÂÚ›ÙˆÛ˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó fiÙÈ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ‚È‚Ï›·, ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÚÒÈÌÔ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi, ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ò˜ Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ, ÙÔ Ù˘ˆÌ¤ÓÔ Ì¤ÚÔ˜ Ô˘ ‰È·‚¿˙ÂÙ·È, ηıÒ˜ ›Û˘ Î·È ÔÈ· Â›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘. ∞ÚÎÂÙ¤˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ë Ú·ÎÙÈ΋ Û˘¯Ó‹˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ‚È‚Ï›ˆÓ Û ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙÔ˘ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘˜ Û ÔÏÏ¿ ›‰·. √È ÌÂϤÙ˜ ·˘Ù¤˜ ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎÒÓ Ù¿ÍˆÓ, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰È¿‚·˙·Ó ÁÈ· ÌÂÁ¿Ï· ¯ÚÔÓÈο ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ÈÛÙÔڛ˜ Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË, ÛËÌ›ˆÓ·Ó Ôχ ηχÙÂÚ˜ ÂȉfiÛÂȘ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ηٷÓfiËÛ˘ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ·fi Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ ÂϤÁ¯Ô˘11, ÛÙ· ÔÔ›· ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ ‰Â ‰È¿‚·˙·Ó ‚È‚Ï›·. Gambrell et al., 2002 11. ™ÙȘ ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ì›· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÌÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË (ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË Ë Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ·Ó¿ÁÓˆÛË ‚È‚Ï›ˆÓ ÁÈ· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ, Û·ÊÒ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ, ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·) Î·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ Ù¿ÍÂȘ ÂϤÁ¯Ô˘, ÔÈ Ôԛ˜ ÂÈϤÁÔÓÙ·È ÒÛÙ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¤Ú¢ӷ˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Ì ÙȘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ (.¯. ·È‰È¿ ›‰ÈˆÓ ËÏÈÎÈÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔÈÎÔÓÔÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, Ì ÁÔÓ›˜ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¯ÚfiÓÔ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î.Ï.) Î·È ÛÙȘ Ôԛ˜ ‰ÂÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË. ¶ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Î·È ÌÂÙ¿ ÙË Ï‹ÍË Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ ÙfiÛÔ ÛÙȘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ Ù¿ÍÂȘ fiÛÔ Î·È ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÂϤÁ¯Ô˘ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁËıÔ‡Ó Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ù˘ ·Ú¤Ì‚·Û˘.
121
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Âȉ‹ Ë Â·Ê‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ù· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÂÈ Ì ÙȘ ÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó Û ‚Ȉ̤Ó˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ˆÊÂÏÂ›Ù·È Î¿ı ¢ηÈÚ›·˜ ÁÈ· Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ Î·È ¿ÏÏ· ΛÌÂÓ· ÂÎÙfi˜ ·fi ·È‰Èο ‚È‚Ï›·, .¯.: ● º¤ÚÓÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î¿ı ¢Â˘Ù¤Ú· Ìi· ΢ÚȷοÙÈÎË ÂÊËÌÂÚ›‰· ÂÓÙÔ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì οÔÈ· ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ›‰ËÛË Î·È Î·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ·Ó ¿ÎÔ˘Û·Ó Î¿ÙÈ Û¯ÂÙÈο Ì ·˘Ù‹ ÙËÓ Â›‰ËÛË ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË. ∞Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ, Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· Î·È ÙÂÏÈο ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙËÓ Â›‰ËÛË. ● ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Î·È ‰È·‚¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê›·˜ Ô˘ ÊÙ¿ÓÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÈÌÔ. ● ¢È·‚¿˙ÂÈ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ ·›ÍÈÌÔ ÙÔ˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ·ÁfiÚ·Û·Ó ‹ ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘ .¯. ʈÙÔÙ˘ÈÎÔ‡ Ì˯·Ó‹Ì·ÙÔ˜. ™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ (ÔÓfiÌ·Ù· ÛÙ· ÎÔ˘‰Ô‡ÓÈ· Ù˘ ÂÈÛfi‰Ô˘, ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÙÚÔÊ›ÌˆÓ ÛÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó·, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÂÚÈÔ‰Èο, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙȘ Ê›Ú̘ ÙˆÓ ÚÔ‡¯ˆÓ ÛÙ· ˘ÓÔ‰ˆÌ¿ÙÈ·, ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙ· ·ÔÚÚ˘·ÓÙÈο ÛÙÔ Ì¿ÓÈÔ Î.Ï.) Î·È Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ (Bernardin, 2002). ∆Ô˘˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÙȘ Áڷʤ˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ: ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÔıÂÙËı› ÂΛ; ∆È Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó; ∫·È Ê˘ÛÈο ÙÔ˘˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ·ÁηÏÈ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰·ÓÂÈÛÙÔ‡Ó ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÚÔηÏÒÓÙ·˜ Ù· Ó· ·ÚÂÌ‚·›ÓÔ˘Ó. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë Û˘˙‹ÙËÛË Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ì ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ÚfiÛˆ·, ΢ڛˆ˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘˜ ȉȷ›ÙÂÚË ·Í›·.
∑‹ÙËÛ·Ó ·fi ÙË Ì·Ì¿ ÙÔ˘ µ·ÁÁ¤ÏË, Ô˘ Â›Ó·È ·fi ÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·, Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰ÈËÁ‹ıËΠÛÙ· ·Ï‚·ÓÈο. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ò˜ ÙÔ ÁÚ¿ÊÂÈ. «°È·Ù› Ϙ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂȘ ·Ï‚·ÓÈο Î·È ‚¿˙ÂȘ ÂÏÏËÓÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù·;» ÚˆÙ¿ Ô °È¿ÓÓ˘. «¶ÔÈ·;» ÚˆÙ¿ Ë Ì·Ì¿ ÙÔ˘ µ·ÁÁ¤ÏË. «∞˘Ù¿», ϤÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘ Î·È Ù· ÁÚ¿ÊÂÈ ‰›Ï·.
122
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·Ê‹˜ ∫·ıÒ˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ì˘Ô‡ÓÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, Ë ÁÚ·Ê‹ ‰Â ÓÔÂ›Ù·È ˆ˜ ·ÏÏËϤӉÂÙË Î·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘, ·ÏÏ¿ ˆ˜ Ì›· ·˘ÙfiÓÔÌË, ·˘ıfiÚÌËÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ Â›Ó·È ·ÏÏËϤӉÂÙ˜ ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÈÛÙˆı› Û ۯÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÏÏËϤӉÂÙ˜ Î·È ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· (Teberosky, 1998·). ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ ÚÔˆıÂ›Ù·È ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô (‚Ï. ÂÈÛ·ÁˆÁ‹), Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó, ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË Ù· ıˆڋÛÔ˘Ì Èηӿ Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó. °È·Ù›, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ë Emilia Ferreiro (1998), Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ì·ÎÚÔ¯ÚfiÓȘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ηٷÎÙÔ‡Ó ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, «Ë ÁÚ·Ê‹ ‰ÂÓ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ڷÁÌ·ÙÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ÚÔı¤ÛÂȘ. ∆· Ú·ÁÌ·ÙÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ÌÔÚ› Î·È fi¯È». ∆· ·È‰È¿ ÏÔÈfiÓ «ÁÚ¿ÊÔ˘Ó» Î·È ÚÔÙÔ‡ Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. «°È· Ó· ͤÚÔ˘Ì ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÁÚ·Ê‹», ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ¿ÏÈ Ë ∂milia Ferreiro, «Ú¤ÂÈ Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ì ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÙÔ ¤ÁÚ·„Â, ÒÛÙ ӷ Ì·˜ ÂÍËÁ‹ÛÂÈ ÙȘ ÚÔı¤ÛÂȘ ÙÔ˘, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÔÚ·Ù¤˜ Û ·˘Ù¿ Ô˘ ¤ÊÙÈ·ÍÂ. ∫·È ÌÂÙ¿ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘ ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ӷ Ì·˜ ‰È·‚¿ÛÂÈ».
ŒÊÙÈ·Í·Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÁÈ· Ù· ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜. ∫¿ı ·È‰› ·Ó¤Ï·‚ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÁÈ· ¤Ó· ˙ÒÔ. √ µ·Û›Ï˘, Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔÓ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜, ¤ÁÚ·„ ÁÈ· ÙÔ Û·ÏÔ. πÛfiÙÈÌË fï˜ ‹Ù·Ó Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘ ¡›ÎÔ˘ Ô˘ ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·ÎfiÌË Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Í›·. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÂÈÎÔÓÈο ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ‰ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÂȘ, Î·È fiÙÈ Î¿ÙÈ ›Ûˆ˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÓÔ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙÔ ¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÁÈ·Ù› Ë ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È Û ۇÓÔÏ· ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÎÂÓ¿. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÔÈ Vernon & Ferreiro (1999, Û. 398), ÔÈ Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Û «ÛˆÛÙ¤˜» Î·È «Ï·Óı·Ṳ̂Ó˜». ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ıˆڛ· ÙÔ˘ Piaget, ÔÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Ï·Óı·Ṳ̂Ó˜ Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Ù· ·È‰È¿.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÔÈfiÓ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ™Ô˘‰ÒÓ ÙÔ˘ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ·Ú¤¯ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÁÚ·Ê‹˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ Ë Ù¿ÍË (.¯. Ó· ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È ‚È‚Ï›· ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË, ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ¤¯Ô˘Ó ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ), ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ΛÌÂÓ· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜: Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ ı·
123
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ó· Û˘ÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó Î·Ù·ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È Ú¿ÁÌ·Ù·, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È ÌÂÙ·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ·, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ‚È‚Ï›·, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÂÚÈÔ‰Èο, ·Ê›Û˜, Ô‰ËÁ›Â˜ ·È¯ÓȉÈÒÓ, ηÓfiÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ Ù¿Í˘, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÂÈÛÙÔϤ˜, ¿ÏÏÔÙ ˘·ÁÔÚ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙË ÓËÈ·ÁˆÁfi, Ë ÔÔ›· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ·, Î·È ¿ÏÏÔÙ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ù· ›‰È· Ì fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÁÈ· Ó· ͤÚÂÈ ÙÈ ¤ÁÚ·„ ÙÔ ·È‰› fiÙ·Ó ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁÓÒÛÈÌÔ, ÙÔ ÚˆÙ¿ÂÈ Î·È Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ Û˘¯Ó¿ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÂÈ ÙÔ ·È‰› fiÙÈ ¤ÁÚ·„Â, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ‰È·‚¿˙ÂÈ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ (Ferreiro, 1998Ø Pascucci, 1998). √ ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ¤Ó· Ì‹Ó˘Ì·, ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û ÔÏÏ¿ ›‰·. Œ¯Ô˘Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Ô˘Ó, ÙÈ ·ÎÔ‡Ó fiÙ·Ó ÙÔ Ï¤ÓÂ Î·È Ò˜ Ó· ÙÔ ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó, Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ Ì¤Û· ÛÙÔ Ì‹Ó˘Ì¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ò˜ Ó· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó Û·Ê¤˜ ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. √È ·Û΋ÛÂȘ ÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ˙ËÙÔ‡Ó ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Í·Ó¿ Î·È Í·Ó¿ ÙËÓ ›‰È· Û˘ÏÏ·‚‹, ÙËÓ ›‰È· ϤÍË ‹ ÙËÓ ›‰È· ÌÈÎÚ‹ ÊÚ¿ÛË, ·ÔÛÎÔÒÓÙ·˜ ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ, ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¿Óˆ Û ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó Ô‡Ù ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· ÁÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. ∆Ô ÌfiÓÔ Ô˘ οÓÔ˘Ó Â›Ó·È Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Ì Ì˯·ÓÈÎfi ÙÚfiÔ Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔ ¯·ÚÙ›, ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ fi„ÂȘ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜. Ÿ,ÙÈ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÓfiËÌ· ÁÈ’ ·˘Ù¿ Î·È Ô ÌfiÓÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Â›Ó·È fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÂÌ›ÛÔ˘Ó ÙË ÛÂÏ›‰·.
Deford, 1991, ÛÛ. 86 Î·È 87
¶ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·ÛÙÔϤ˜ Ó· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÚ·Ê‹˜. ¢ËÏÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, fiÙÈ ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ù· ›ÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ Áڷʤ˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó, fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÂÈ Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Ù· fiÛ· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó. ¢ÂÓ Ù· ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Ù· ·Ôı·ÚÚ‡ÓÂÈ, Ô‡ÙÂ Î·È ÙÔ˘˜ ϤÂÈ fiÙÈ ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó Â›Ó·È ÛˆÛÙfi. ÀÈÔıÂÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÈ‚Ú·‚‡ÛÂȘ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘: «ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ fiˆ˜ ÙÔ ¤ÁÚ·„˜», «∂›Ó·È Ôχ ÂӉȷʤÚÔÓ fiˆ˜ ÛΤÊÙËΘ Ó· ÙÔ ÁÚ¿„ÂȘ», «°È· Ó· ‰Ô‡Ì Ҙ ÙÔ ÛΤÊÙËÎÂ Î·È Ë ª·Ú›·» Î.Ï. Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÚˆÙ·Ú¯ÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ Ô ÁÚ·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ó· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ÛÎÔfi. º˘ÛÈο, ÛÙËÓ ÔÚ›· ηٿÎÙËÛ˘ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ·ÔÎÙÔ‡Ó Û˘Ó¯Ҙ Ӥ˜ ÁÓÒÛÂȘ. ∆· Ï¿ıË Ô˘ ·Ó·fiÊ¢ÎÙ· οÓÔ˘Ó ·ÚÎÂÙ¿ Û˘¯Ó¿ ‰›ÓÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Î·È ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙÔÓ ÂÓ‹ÏÈÎÔ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ï·›ÛÈÔ ÒÛÙ ÙÔ ·È‰› Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Î·È ÛÙȘ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘. «°È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ô ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜ Ó· ÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ó· ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ï¿‚ÂÈ ˘fi„Ë ÙÔ˘ fiÙÈ Ë Û¯¤ÛË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ Ì ÙËÓ ÔÌÈÏ›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÌÂÛ· ·ÓÙÈÏËÙ‹ ·fi ÙÔ ·È‰› Î·È fiÙÈ ÔÈ È‰¤Â˜ ÙÔ˘ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÚÈ˙Èο ·fi ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È Ê˘ÛÈΤ˜ Î·È Î·ÓÔÓÈΤ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Â›Ó·È ÂÍÔÈÎÂȈ̤ÓÔÈ Ì ÙÔÓ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÁÚ·Ê‹˜», ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ë ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (1991)12. 12. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ï¿ıË Ô˘ οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ù· ÔÔ›· ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÈÙ‡¯ÂÈ, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ Î˘Ú›ˆ˜ ÙfiÌÔ Ù˘ ÛÂÈÚ¿˜ °Ú·Ê‹ Î·È ∞Ó¿ÁÓˆÛË (Curto et al., 1998) –ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ›¯Â ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ‰È·ÓÂÌËı› ·fi ÙÔ À¶∂¶£ Û fiÏ· Ù· ÓËÈ·ÁˆÁ›· Ù˘ ¯ÒÚ·˜. ∆· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ÂÚȤ¯ÔÓÙ·È Û ·˘Ù¿ Ù· ‚È‚Ï›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋
124
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
∑ËÙ‹ıËΠ·fi ÙÔ ÃÚ›ÛÙÔ, 5 ÂÙÒÓ Î·È ¤ÍÈ ÌËÓÒÓ, Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Ï¤ÍË «Êˆ˜» Î·È ÙË Ï¤ÍË «‹ÏÈÔ˜». «™ÙÔÓ ‹ÏÈÔ ¤‚·Ï· Ôχ ÈÔ ÔÏÏ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·», Û¯ÔÏ›·ÛÂ, «ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ Ôχ ÈÔ Ôχ ʈ˜». ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ô ÃÚ›ÛÙÔ˜ ‰È·ÙËÚ› ÂÈÎÔÓÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹, ·ÊÔ‡ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙË ÁÚ·Ê‹ Ù˘ Ϥ͢ «‹ÏÈÔ˜» Ì ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ʈÙfi˜ Ô˘ ÂΤÌÂÈ. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Ì ¢·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË fiÙÈ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘13.
√È ‰ÈÔÚıˆÙÈΤ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ∆Ô ˙‹ÙËÌ· ÙˆÓ ‰ÈÔÚıˆÙÈÎÒÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â›Ó·È ·fi Ù· ÈÔ Û‡ÓıÂÙ· Û¯ÔÏÈο ˙ËÙ‹Ì·Ù·, ÁÈ·Ù› ÙÔ Ó· ‰ÈÔÚıÒÓÂȘ οÔÈÔÓ ¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ «ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ·». ∫·Ù’ ·Ú¯‹Ó ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì fiÔÈ· ‰ÈfiÚıˆÛË ı¤ÏÔ˘ÌÂ, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·ÌÈ¿ ·Í›· ·Ó Ô ¿ÏÏÔ˜ ‰ÂÓ Î·Ù·Ï·‚·›ÓÂÈ ÁÈ·Ù› ÙÔÓ ‰ÈÔÚıÒÓÔ˘ÌÂ… ∞˜ ¿ÚÔ˘Ì ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ηÙ‡ı˘ÓÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜, ·fi ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ ‹ ·fi ‰ÂÍÈ¿ ÚÔ˜ Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿. ∆Ô ·È‰› Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ·fi Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ Â›Ó·È Ì›· ·fi ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„Ô˘ÌÂ, Â›Ó·È Ë Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛ‹ Ì·˜, ‰ËÏ·‰‹ Ë «ÛˆÛÙ‹» ÁÈ· ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Û‡ÛÙËÌ· ÁÚ·Ê‹˜ Ì·˜. °È· Ó· Û˘Ì‚Â› ·˘Ùfi Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô οÔȘ ÊÔÚ¤˜ Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Û ¿ÏÏË Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ªfiÓÔ ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏϘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË ÛˆÛÙ‹, ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋… °È· Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ Î·Ó›˜ Û˘Ó›‰ËÛË ÙÔ˘ ÙÈ Â›Ó·È Ï¿ıÔ˜, Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ‰Â¯Ù› fiÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È ¿ÏÏË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÙËÓ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›·, Ó· ı¤ÛÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: «ªÔÚԇ̠ӷ ÁÚ¿ÊÔ˘Ì ¤ÙÛÈ ‹ ·ÏÏÈÒ˜; À¿Ú¯ÂÈ ¿ÏÏÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„Ô˘ÌÂ;»
Teberosky, 1998·, ÛÛ. 37 Î·È 38
ÁÏÒÛÛ·, Ë Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË fï˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ‰Â›¯ÓÂÈ Î·ı·Ú¿ fiÙÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ȉ¤Â˜ Î·È fiÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ï¿ıË. ∫·È ·˘Ùfi Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, ηıÒ˜ ÔÈ È‰¤Â˜ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ˙Ô˘Ó Û ÎÔÈӈӛ˜ ÔÈ Ôԛ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ·ÏÊ·‚ËÙÈÎfi Û‡ÛÙËÌ· ÁÚ·Ê‹˜, ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÎÔÈÓ¿ ÛËÌ›· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ŒÓ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·Ú¯Â›Ô Ì ۯÂÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı› ·fi ÙË ∆˙¤Ï· µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· ̤۷ ·fi ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÚÔÛ·ÚÌÔÛÌ¤ÓˆÓ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ‰ÔÎÈÌ·ÛÈÒÓ Ù˘ E. Ferreiro (µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ˘fi ¤Î‰ÔÛË). 13. ªÈ· ‚·ÛÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÚÔÙÔ‡ ‰È‰·¯ÙÔ‡Ó ÙË ÁÚ·Ê‹ ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ, Â›Ó·È fiÙÈ Ë ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÂÈÎÔÓÈÛÙÈΤ˜ ‹ ¿ÏϘ ÙÔ˘˜ ȉÈfiÙËÙ˜. ŒÙÛÈ Û˘¯Ó¿ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‹/Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ÙË Ï¤ÍË «‚Ô˘Ófi» ·fi ÙË Ï¤ÍË «ÂÙ·ÏÔ‡‰·», Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‹/Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ÁÚ·Ê‹Ì·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ËÏÈÎȈ̤ÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ÌÈÎÚÔ‡ ·È‰ÈÔ‡ (‚Ï. Ferreiro et al., 1988Ø µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, 1994).
125
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹
•ÂÎÈÓÒÓÙ·˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ı· ·Ó·ÊÂÚıԇ̠۠‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ Ù¿Í˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi Û fiÏÔ˘˜ Ì·˜ fiÙÈ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ÙË Ï¤ÍË ·˘Ù‹ Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È. ∏ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ·È‰› Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ·ÔÙÂÏ› ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ΛÓËÙÚÔ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú¿ÛË Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ηٿÎÙËÛ˘ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜ (Delhaxhe et al.Ø 1989. Teberosky, 1998‚). ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ™Â ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ¯·ÚÙfiÓÈ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ¿Óˆ Û ÌÈ· ¿Î·ÌÙË ÂÏ·ÊÚÈ¿ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·, ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ‰›Ï· Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ·.
¶›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÈ·˜ Ù¿Í˘14 ™Â ¤Ó· ηϷı¿ÎÈ ‹ Û ¤Ó· ÎÔ˘Ù› Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ÙÔÔıÂÙ› ¯·ÚÙÔÓ¤ÓȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ›‰È˜ Ì ·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ ‰›Ï· ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜. ∞˘Ùfi Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛ¯Ù› ȉȷ›ÙÂÚ· ÛÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Â›Ó·È Ó· ÌËÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ¿ÏÏ· ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ˘Ô‚ÔËıËÙÈο. ∏ ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ Î·È Ë ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ù· ÌfiÓ· ÛÙÔȯ›· ÛÙ· ÔÔ›· ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó» ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÙÔ˘˜. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‚ÔËıËÙÈÎÔ› ‰Â›ÎÙ˜ (.¯. ·Ó ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ª¿ÓÔ˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚË Î·Ú٤Ϸ ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ªÈ¯¿ÏË, ·Ó ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ µ¿ÛÈ·˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ‹ ÎËÏ›‰· Î.Ï.), ÙÔ Èı·ÓfiÙÂÚÔ Â›Ó·È fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ı· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó Û ·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ‚ÔËıËÙÈÎÔ‡˜ ‰Â›ÎÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ‰Â ı· ÂÛÙÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÎÒ‰Èη.
14. Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÁÈ· οı fiÓÔÌ· Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÎÈÓËÙ‹ ηÚ٤Ϸ. ŒÙÛÈ Î¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ÙË «‰È΋» ÙÔ˘ ηÚ٤Ϸ. ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ·, Ù›ıÂÙ·È ¤Ó· ˙‹ÙËÌ· Ô˘ ¤¯ÂÈ Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ‰È¿ÛÙ·ÛË. ¢ÂÓ ÌÔÚ›
126
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
ªÈ· ȉ¤· ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ: «∆· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ì·˜». ¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ì Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ ı· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ì ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜, .¯. ÔÌ·‰ÔÔÈԇ̠ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·Ú¯ÈÎfi ‹¯Ô, ‹ ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· Î.Ï. ∫ÔÏÏ¿Ì ÚÔÛÂÎÙÈο ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙË Ì›· οو ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË Î·È Áڿʈ, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ˆ˜ Áڷʤ·˜, Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. ¶ÚÔʤڈ ÌÂÁ·Ïfiʈӷ ÙÔ Î¿ı fiÓÔÌ· ηıÒ˜ ÙÔ Áڿʈ. ∆· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Â›Û˘ Î·È Û ÎÈÓËÙ¤˜ ÔÌÔÈfiÌÔÚʘ ηÚ٤Ϙ.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÙÔ˘˜, ̤۷ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· Î·È Û·Ê‹ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô, fiˆ˜ .¯. ÁÈ· Ó· ¿ÚÔ˘Ó ·ÚÔ˘Û›Â˜, ÁÈ· Ó· ˘ÔÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ‰·ÓÂÈÛÙÔ‡Ó ‚È‚Ï›·, ÁÈ· Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ ÛÙÔ Û˘ÚÙ¿ÚÈ Î¿ÔÈÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ Ï›ÂÈ Î.Ï. (‚Ï. Delhaxhe et al., 1989. Teberosky, 1998‚). √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ì ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÙȘ ·Ú·¿Óˆ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ηٿÏÔÁÔ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ¢›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· οı ·È‰ÈÔ‡ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘, Ë ÔÔ›· ‚ÔËı¿ÂÈ ÛÙËÓ «·Ó¿ÁÓˆÛË» ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜.
π‰¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ
1. ¶·ÚÔ˘Û›Â˜ ∞fi ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, Ù· ·È‰È¿ ηıÒ˜ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÙÔ Úˆ› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Û ¤Ó· ›Ó·Î· ·ÚÔ˘Û›·˜ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜. ∞ÚÎÂÙ¿ ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ÙÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÔËıËıÔ‡Ó ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜. ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ˘Ôı¤ÙÔ˘Ó fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ ·Ú·‚¿ÏÏÔ˘Ó Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ‰›Ï· ÛÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘˜, Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·Ï¿ fiÙÈ Ï¤ÂÈ ÙÔ ÛˆÛÙfi. ∞Ó Ô µ·Û›Ï˘ ¿ÚÂÈ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ µ·ÛԇϷ15, ÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔ˜ ·Ú¯Èο ÛÙËÓ ÔÌÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ·Ú¯ÈÎÒÓ ÁÚ·ÊËÌ¿ÙˆÓ, ·Ú·‚¿ÏÏÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ Â›Ó·È ‰›Ï· ÛÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ‰È·ÈÛÙÒÓÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Î·È Â·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ηÚ٤Ϸ. ∞Ó Ô ›‰ÈÔ˜ ‰ÂÓ ÂÛÙÈ¿ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ‰‡Ô ÔÓfiÌ·Ù· Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ·, ÁÈ·Ù› ÙfiÙ Ҙ ı· ͯˆÚ›˙ÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ ÙË ‰È΋ ÙÔ˘; ∏ χÛË Â›Ó·È Ó· ˘¿ÚÍÂÈ ¤Ó·˜ ÚfiÛıÂÙÔ˜ ‰Â›ÎÙ˘. ª›· Û˘Ó‹ı˘ Ú·ÎÙÈ΋ Â›Ó·È Ó· ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È ‰›Ï· ÛÙ· ÔÓfiÌ·Ù· Ô˘ Â›Ó·È ›‰È· ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÙÔ˘ ÂÈı¤ÙÔ˘, fiˆ˜ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ·Ú·Ù›ıÂÙ·È Â‰Ò. ÕÏÏË Ï‡ÛË, ÁÈ· Ó· ·ÔʇÁÂÙ·È ÙÔ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ Û‡Á¯˘Û˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ô‡ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ·, Â›Ó·È ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ÙÔ˘ ÂÈı¤ÙÔ˘ ‹ Î·È ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ Â›ıÂÙÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ›‰È· ÔÓfiÌ·Ù· Ó· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ηÚ٤Ϸ˜. ŒÙÛÈ ÁÈ· Ó· ‚‚·ÈˆıÔ‡Ó .¯. Û ÔÈ· ª·Ú›· ·Ó‹ÎÂÈ Ë Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î·Ú٤Ϸ, ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·Ú¿ Ó· ÙËÓ ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ó Î·È ·fi ÙËÓ ›Ûˆ Ù˘ ÏÂ˘Ú¿. 15. ™ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ fiÓÔÌ· οı ·È‰ÈÔ‡ ÛÙË ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ Ó· ÙÔ ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Ó· ÙÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÁÈ· ‰ÈÎfi ÙÔ˘.
127
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Î·È ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ÙˆÓ ·ÚÔ˘ÛÈÒÓ ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ µ·ÛԇϷ˜ ·ÓÙ› ÁÈ· ÙË ‰È΋ ÙÔ˘, οÔÈÔ ¿ÏÏÔ ·È‰› ı· ÙÔ ·ÓÙÈÏËÊı› Î·È ı· ÙÔ˘ ÙÔ ÂÈÛËÌ¿ÓÂÈ ‹ ı· ÙÔ ·ÓÙÈÏËÊı› Ë µ·ÛԇϷ fiÙ·Ó ı· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ fiÓÔÌ·. ŸÙ·Ó fiÏ· Ù· ·ÚfiÓÙ· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·ÚÔ˘Û›·˜ Î·È Î·ı›ÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ Ù˘¯fiÓ Î·Ú٤Ϙ Ô˘ ÂÚ›ÛÛ„·Ó Î·È ˙ËÙ¿ÂÈ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙË ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó. ∂ÌÊ·Ó›˙ÂÈ Ì›· Ì›· ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ô˘ ÂÚ›ÛÛ„·Ó Î·È ÚˆÙ¿: «¶ÔÈ·ÓÔ‡ Ê›ÏÔ˘ Ì·˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Â‰Ò;». ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ›Ûˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ·, ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ‚È¿˙ÔÓÙ·È Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ηٿ ÙË Û˘Ó‹ıË Ú·ÎÙÈ΋, ÚˆÙ¿ÂÈ ·Ó Â›Ó·È Û›ÁÔ˘Ú·: «¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂÙ fiÙÈ Â‰Ò ÁÚ¿ÊÂÈ °È¿ÓÓ˘;», «¶Ô‡ ı· ‚¿ÏÔ˘Ì ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ı˘ÌfiÌ·ÛÙ fiÙÈ Û‹ÌÂÚ· ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‰Ò Ì·˙› Ì·˜;». ∞ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ «‰È¿‚·Û·Ó», Î·È ÙfiÙ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÁÈ· Ó· ÙÔ ·ÓÙÈ·Ú·‚¿ÏÔ˘Ó Ì ÙȘ ηÚ٤Ϙ ÙÔ˘ ›Ó·Î· Î·È Ó· ‚ÔËıËıÔ‡Ó ·fi ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ó·ÚÙÔ‡Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· Ô˘ ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ «¤ÌÂÈÓ·Ó Û›ÙÈ». ∫·ıÒ˜ Ë ¯ÚÔÓÈ¿ ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ Î·È ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È ·˘Ù¿ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ·Ô˘Û›Â˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÂÎÙ·ı›. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó .¯. fiÛ· ·ÁfiÚÈ· Î·È fiÛ· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 9) ‹ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·Ó¿ ‰‡Ô, ÂÎ ÂÚÈÙÚÔ‹˜, ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ ·Ô˘ÛÈÔÏfiÁˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÛÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ Ì ÙÔ˘˜ ·ÚfiÓÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·fiÓÙ˜ Ù· ηÚÙÂÏ¿ÎÈ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓÔÈ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓÔÈ ¿ÓÙÔÙ ·fi ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜.
∏ ¶ÂÏ·Á›· ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÂÙ·È ÁÈ·Ù› Ô ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ Îڤ̷Û ٷ Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÎÚÂÌ¿ÛÙÚ· Ù˘16. √ ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ ‰ÂÓ Â›ıÂÙ·È ÁÈ·Ù› Î·È ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ fiÓÔÌ· ·Ú¯›˙ÂÈ ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ÁÚ¿ÌÌ·. ∏ ¶ÂÏ·Á›· ÙÔ˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÎÔÈÙ¿ÂÈ Î·È Ù· ¿ÏÏ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, fi¯È ÌfiÓÔ ÙÔ ÚÒÙÔ, Î·È Ê¤ÚÓÂÈ ÙÔ Î·ÚÙÂÏ¿ÎÈ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘ ÙÔ ·Ô‰Â›ÍÂÈ. 16. ™ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂÂȉ‹ ˘‹Ú¯·Ó Û˘ÓˆÓ˘Ì›Â˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÚÔÛı¤ÛÂÈ ÛÙȘ ηÚ٤Ϙ Î·È Ù· ›ıÂÙ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, fiˆ˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ë A. Delhaxhe Î·È ÔÈ Û˘ÓÂÚÁ¿Ù˜ Ù˘ (1989), Ô˘ ÛÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÁÈ· ¢ÓfiËÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó Û‚ËÛÙ›. ∆· ÔÓfiÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó ÁÚ·Ê› Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ì·Úη‰fiÚÔ ·fi Ù· ›ıÂÙ· Î·È ¤¯ÂÈ ˙ËÙËı› ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÚÒÙ·. ∆· ›ıÂÙ·, Ô˘ Â›Ó·È Ì ̷‡Ú· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ù· ÎÔÈÙÔ‡Ó ÌfiÓÔ ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ›‰ÈÔ. øÛÙfiÛÔ Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈ Èı·Ófi Ë ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ‰˘ÛÎÔϛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ô˘, ÚÔÙÔ‡ ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ –ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÙÔ˘˜– ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·ÓÙÈ̤و· Ì ¿ÏϘ ÙfiÛ˜ ϤÍÂȘ, ÙȘ Ôԛ˜ ı· Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÂÎÙÈÌԇ̠fiÙÈ Ì›· Ù¤ÙÔÈ· Ú·ÎÙÈ΋ ‰ÂÓ ÂӉ›ÎÓ˘Ù·È Ó· ÁÂÓÈ΢ٛ. ∆Ô ˙‹ÙËÌ· Ù˘ Û˘ÓˆÓ˘Ì›·˜ ıˆÚÂ›Ù·È ÚÔÙÈÌfiÙÂÚÔ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÂÙ·È fiˆ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙËÓ ˘ÔÛËÌ›ˆÛË Ù˘ ÛÂÏ›‰·˜ 126.
128
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
2. ∞Ó·˙‹ÙËÛË ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËΠٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ¤Íˆ ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ÙÔ˘˜, ÛÙÔ˘˜ ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ Ì ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, ÛÙ· Ú¿ÊÈ· Ô˘ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÛÙȘ ÎÚÂÌ¿ÛÙÚ˜ ÙÔ˘˜. °È· Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ·˘ÙfiÓÔÌ· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ Ù¿Í˘ Û˘¯Ó¿ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ‚ÔËıÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙȘ ÎÈÓËÙ¤˜ ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜.
3. √È ·ÙÔÌÈÎÔ› Ê¿ÎÂÏÔÈ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ™˘Ó‹ıˆ˜ Ù· ·È‰È¿ Û οı ٿÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ¤¯Ô˘Ó ·ÙÔÌÈÎÔ‡˜ ʷΤÏÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∫¿ı ·È‰› ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ¤Ó·Ó ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜, ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡. ∫¿ı ʿÎÂÏÔ˜ ¤¯ÂÈ ·’ ¤Íˆ Ì›· ÂÙÈΤٷ Ì ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡. ™ÎfiÈÌÔ Â›Ó·È ÔÈ ÂÙÈΤÙ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÌÔÈfiÙ˘Â˜, Ó· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ì ̷Úη‰fiÚÔ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Î·È Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √È Ê¿ÎÂÏÔÈ Ì ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Û οÔÈÔ Ú¿ÊÈ Ù˘ Ù¿Í˘. AÓ¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÚÔÛ‰ÒÛÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ✒ οı ·È‰› ·Ó·˙ËÙ¿ ÙÔ Ê¿ÎÂÏfi ÙÔ˘ fiÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ Ì¤Û· ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘, ✒ ¤Ó· ·È‰› ·fi οı ÔÌ¿‰· ·Ó·˙ËÙ¿ Î·È ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘, ✒ ‰‡Ô ·È‰È¿, ·˘Ù¿ Ô˘ ÚÔı˘ÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÂÚÁ·Û›·, ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ʷΤÏÔ˘˜ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜, ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó ÁÈ· ‚Ô‹ıÂÈ· ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜.
4. ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ✒ ∆Ô ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÙÔ ÏfiÙÙÔ ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ∆Ô «ÓÙfiÌÈÓÔ» Î·È ÙÔ «ÏfiÙÙÔ» ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Î·Ù·Û΢¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ÏÔÁÈ΋ ÙˆÓ ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÙˆÓ ÏfiÙÙÔ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ Î·È ·›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·).
5. ÕÏϘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈΤ˜ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ✒ ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ˘ÔÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜. ✒ °Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 5). ✒ °Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ì ÔÈÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ ı· ·›ÍÔ˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 6). ✒ °Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ì ÔÈ· ÂÚÁ·Û›· ı· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 5). ✒ °Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ù· ηı‹ÎÔÓÙ· Ô˘ ı· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 9). ✒ ∞Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ÂÈÛÙÔϤ˜ (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ).
129
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
•¤ÚÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜… ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛˆÛÙ¿ Î·È Ì ¢·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Î·È ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘, fiÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ì ÔÈÔ ÊÒÓËÌ· ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÙÔ Î¿ı ۇ̂ÔÏÔ Ô˘ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó. °È· Ó· ͤÚÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜, ÂÈ‚Ú·‚‡ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Ó· Ù˘ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ Ô‡ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó: «¶Ôχ ˆÚ·›· ÙÔ ¤ÁÚ·„˜. £· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÌÔ˘ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂȘ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿ÎÙ˘Ïfi ÛÔ˘;». ŸÙ·Ó ·˘Ùfi ηıÈÂÚˆı› ˆ˜ Û˘Ó‹ı˘ Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ·È‰È¿ Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Úfiı˘Ì·.
∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ¤ÁÚ·„ Ì ηÏÔۯ‰ȷṲ̂ӷ ÎÂÊ·Ï·›· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù˘ ˙‹ÙËÛ ӷ ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ù˘ Ô‡ ‰È·‚¿˙ÂÈ. «∫ø», ÍÂΛÓËÛÂ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ∫. «™∆∞», Û˘Ó¤¯ÈÛ ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ø, «¡∆π», ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ¡, Î·È «¡∞», ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ™. «ŒÚ ӷ ‹Ù·Ó ÈÔ ÌÈÎÚfi», ›Â. «ª‹ˆ˜ ÂÚÈÛÛÂ‡Ô˘Ó Ù· ˘fiÏÔÈ·; ¡· Ù· Û‚‹ÛÔ˘ÌÂ;» ÚÒÙËÛÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. «Ÿ¯È», ·ÚÓ‹ıËÎÂ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó·. «¢ÂÓ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÌÈÎÚfi. ∆Ô Í¤Úˆ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÈÎÚfi. ∂›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ, fiˆ˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ÌfiÓÔ Ô˘ ÂΛÓÔ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Û ™ Î·È √». ∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ – 5 ÂÙÒÓ Î·È 5 ÌËÓÒÓ) ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ì›· Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË ‰ÔÌ‹ ÙˆÓ Ï¤ÍˆÓ. °ÓˆÚ›˙ÂÈ ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÛˆÛÙ‹ ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·Ùfi˜ Ù˘, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ ÂÌÈÛÙÔÛ‡ÓË ÛÙÔ˘˜ ÂÓËÏ›ÎÔ˘˜ Ô˘ Ù˘ ÙÔ ˘¤‰ÂÈÍ·Ó, Î·È ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ Ó· ÙÔ Û¯Â‰È¿˙ÂÈ Ì ÙÔ Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙfi ÙÚfiÔ, fiÙ·Ó fï˜ Ù˘ ˙ËÙÂ›Ù·È Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ, ÙÔ ÂȯÂÈÚ› Û‡Ìʈӷ Ì ÙË Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ. °È’ ·˘Ù‹Ó, ÚÔ˜ ÙÔ ·ÚfiÓ, Ë ÌÈÎÚfiÙÂÚË ÌÔÓ¿‰· ÛÙÔÓ ÙÂÌ·¯ÈÛÌfi ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ Â›Ó·È Ë Û˘ÏÏ·‚‹. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙË ‰ÈÔÚıÒÛÂÈ, ‰ÂÓ ı· ÙË ‚ÔËı‹ÛÂÈ È‰È·›ÙÂÚ·, ·ÊÔ‡ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· Û ·˘Ù‹ ÙË Ê¿ÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰ÈfiÚıˆÛË. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ù˘ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Ï¤ÍË «ÂÙ·ÏÔ‡‰·», Ô˘ ÙË ‚Ï¤Ô˘Ì ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘, ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Û˘ÏÏ·‚Èο, ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·ÎfiÌË Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Í›·. ∆ÔÓ πÔ‡ÓÈÔ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· (5 ÂÙÒÓ Î·È 11 ÌËÓÒÓ) Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ Ù˘ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ, ˆÛÙfiÛÔ ¤¯ÂÈ ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜. µÏ¤Ô˘Ì fiÙÈ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ Ù˘ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Î·È ¿ÏÈ ÙË Ï¤ÍË «ÂÙ·ÏÔ‡‰·» ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Í›·, ·Ú·Ì¤ÓÔÓÙ·˜ fï˜ ÛÙË Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë: ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· ÁÈ· οıÂ Û˘ÏÏ·‚‹17.
17. ∫·ıÒ˜ Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ηÙËÁÔڛ˜ ÙˆÓ ÂȤ‰ˆÓ ‰fiÌËÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ê‹˜ ·fi Ù· ·È‰È¿, fiˆ˜ ÙȘ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó Ë Emilia Ferreiro Î·È ÔÈ Û˘ÓÂÚÁ¿Ùȉ¤˜ Ù˘ (1988) Û ÌÂÁ¿ÏË ¤ÚÂ˘Ó¿ ÙÔ˘˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÂÓfi˜ ÂηÙÔÌÌ˘Ú›Ô˘ ÂÚ›Ô˘ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ªÂÍÈÎfi ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÓfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜, Ë Û˘ÏÏ·‚È΋ ÁÚ·Ê‹ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ·ÚÎÂÙ¤˜ ˘ÔηÙËÁÔڛ˜ (Û˘ÏÏ·‚ÈΤ˜ Áڷʤ˜ ¯ˆÚ›˜ ˯ËÙÈ΋ Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ·Í›· ÙˆÓ Û˘Ì‚fiψÓ, Û˘ÏÏ·‚ÈΤ˜ Áڷʤ˜ Ì ÈÛ¯˘ÚÔ‡˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÔÛfiÙËÙ·˜ Û˘Ì‚fiψÓ, Û˘ÏÏ·‚ÈΤ˜ Áڷʤ˜ Ì ˯ËÙÈ΋ Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ·Í›· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î.Ï.), Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ·ÚfiÙÈ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Î·Ù·ÎÙÒÓÙ·˜ ÚÔԉ¢ÙÈο ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ·Ô‰ÂÎÙ¤˜ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ, ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÛÙË Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ·ÚÎÂÙfi ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ·. ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÛÙÔȯ›· ¤¯Ô˘Ó ÚÔ·„ÂÈ ·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ ‰ÔÎÈÌ·ÛÈÒÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· (µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ˘fi ¤Î‰ÔÛË).
130
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
¢ÂÓ ¤¯ÂÈ ÏÔÈfiÓ È‰È·›ÙÂÚÔ ÓfiËÌ· Ó· ˙ËÙÂ›Ù·È ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛˆÛÙ¿ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi ‰ÂÓ ı· Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÚËÁÔÚfiÙÂÚ·. ∞Ó ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, ÂÂȉ‹ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÈÏËÊı› fiÙÈ ÂΛ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛˆÛÙ¿ Î·È ‰Â ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÙÔ ÁÚ¿„Ô˘Ó Ï¿ıÔ˜, Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ì ӷ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó, ÙÔ˘˜ ˙ËÙԇ̠fï˜ Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ Ô‡ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ‹ ÙÔ˘ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ì ÙÈ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ∞Ó ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜, Î·È ¿ÏÈ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÌÂ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ì ·˘Ùfi Ô˘ ηٷʤÚÓÔ˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 3, ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÂͤÏÈ͢ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ÔÓfiÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ∆¿ÛÔ˘). µÈÒÓÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜, Ù· ·È‰È¿ ÚÔ¯ˆÚÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο, ÙÔ Î·ı¤Ó· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi, Î·È ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ● √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·18 (·) ¢È·ÎÔÛÌÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡, ¯ÚˆÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ì·ÏfiÓÈ·, Ù· ÔÔ›· ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Îfi‚Ô˘Ó Î·È Ù· ÎÔÏÏÔ‡Ó Û ÂÈÏÂÁ̤ӷ ÛËÌ›·. °È· Ó· Â›Ó·È ÈÔ fiÌÔÚÊË Ë ‰È·ÎfiÛÌËÛË, Ù· Ì·ÏfiÓÈ· Â›Ó·È Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù·. ∞Ó Î¿ı ·È‰› ‰È·Ï¤ÍÂÈ ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÙÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ, ˘¿Ú¯ÂÈ Èı·ÓfiÙËÙ· ÔÈ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ó· Û˘Ì›ÙÔ˘Ó. ∞Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ χÛÂȘ, ˘¿Ú¯ÂÈ Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·. ∆ÔÓ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ı· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó fiÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù· Ì·ÏfiÓÈ· ÙÔ˘˜. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÙÔ Î¿ı ¯ÚÒÌ· Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ Î¿ı ̷ÏfiÓÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó. ∂ÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ÙÔ Â›Â‰Ô ÛÙÔ ÔÔ›Ô ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÁÈ· Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ê‡ÏÏ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿ӈ ¤Ó· Ì·ÏfiÓÈ Î·È ¿ÏÏ· Ì ‰‡Ô Ì·ÏfiÓÈ·, Ô˘ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ú¯›˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ‹ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÛÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Ù· Ì·ÏfiÓÈ·, Ù· ·È‰È¿ ÏËÛÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÙÔ Ê‡ÏÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÔÈÔ ¯ÚÒÌ· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ.
18. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·, fiˆ˜ Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, Â›Ó·È Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ·Ù› ηٿ ÙË ‰È·ÌfiÚʈۋ ÙÔ˘˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·È Ì ÙË ÁÚ·Ê‹. √È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, Ô˘ ηıÒ˜ ‚Ï¤Ô˘Ó ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ .¯. ÙÔ fiÓÔÌ· οı ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÂΛӷ Ù˘ ˘·ÁÔÚ‡ԢÓ, Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó: «∆Ô Ú¿ÛÈÓÔ Â›Ó·È ÈÔ ÌÈÎÚ‹ ϤÍË ·fi ÙÔ ÔÚÙÔηϛ», «∆Ô ÌÏ ¤¯ÂÈ Ù¤ÛÛÂÚ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∞Ú¯›˙ÂÈ fiˆ˜ ÙÔ Ì·‡ÚÔ, ·ÏÏ¿ Ù· ¿ÏÏ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ‰ÂÓ Â›Ó·È ›‰È·» Î.Ï. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏÈ·ÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ fiÏÔ Î·È ÈÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ÎÒ‰Èη Î·È Ô‰ËÁÔ‡Ó ÙÂÏÈο ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È Â›Û˘ fiÙÈ Î¿ı ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› Û ̛· ¢Ú›· Áο̷ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ·ÏÏ¿ Î·È fiÙÈ ÁÈ· οı ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÓÙfiÌÈÓÔ (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·).
131
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
(‚) ∂ÈϤÁÔÓÙ·˜ ¯ÚÒÌ· ÎÔ˘ÛÙÔ˘ÌÈÔ‡ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÌÊ›ÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ÎÔ˘ÛÙÔ˘ÌÈÔ‡ ·fi ÁÎÔÊÚ¤ ¯·ÚÙ› Ô˘ ı· ÊÔÚ¤ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó .¯. ÛÙÔ «¯ÔÚfi ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ» ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ, Ô˘ ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜. °È· Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙ› Ë ÔÏ˘¯ÚˆÌ›· ÙˆÓ ÎÔ˘ÛÙÔ˘ÌÈÒÓ, οı ·È‰› ı· ÊÔÚ¤ÛÂÈ ÙÔ ÎÔ˘ÛÙÔ‡ÌÈ Ì ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ı· ÁÚ¿ÊÂÈ Ë Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ı· ÂÈϤÍÂÈ Ù˘¯·›·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÏÒÓÂÈ ÙȘ
ªÈ· ȉ¤· ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·. √ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·‚·ıÌ›˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜. ™ÙËÓ ·Ú¯‹ ÌÔÚ› Ó· ÂÚȤ¯ÂÈ ÏÈÁfiÙÂÚ· ¯ÚÒÌ·Ù· Ù· ÔÔ›·, ηıÒ˜ Ë ¯ÚÔÓÈ¿ ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ, ·˘Í¿ÓÔÓÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο. ŒÓ·˜ ÙÚfiÔ˜ ‰È·ÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ú¯›˙Ô˘Ó ·fi ÙÔ ›‰ÈÔ ÁÚ¿ÌÌ· Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÙÔ ¤Ó· οو ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
ηÚ٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ ·Ó¿Ô‰·, ÁÈ· Ó· ÌË Ê·›ÓÔÓÙ·È ÔÈ Ï¤ÍÂȘ. ∫¿ı ·È‰› ÛËÎÒÓÂÈ Ì›· ηÚ٤Ϸ ηÈ, ·Ó ‰ÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÙË ‰È·‚¿ÛÂÈ, ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ Î·È Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÎÔ˘ÛÙÔ‡ÌÈ19. (Á) ∞ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙÔ ¯ˆÚÈÛÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÙÚÈÌÂÏ›˜ ‹ ÙÂÙÚ·ÌÂÏ›˜ ÔÌ¿‰Â˜ ÌÂ Ù˘¯·›Ô ÙÚfiÔ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·Ú٤Ϙ Ô˘ ¿ӈ ÙÔ˘˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ¯ÚÒÌ·Ù·, ÙÚÂȘ ‹ Ù¤ÛÛÂÚȘ ηÚ٤Ϙ ÁÈ· οı ¯ÚÒÌ·. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙfiÛ˜ ÙÚÈ¿‰Â˜ ‹ ÙÂÙÚ¿‰Â˜, fiÛ˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ∆ÔÔıÂÙ› ÙȘ ηÚ٤Ϙ Ì ÙË ÁÚ·Ì̤ÓË fi„Ë ÚÔ˜ Ù· οو. ∫¿ı ·È‰› ηÏÂ›Ù·È Ó· ¿ÚÂÈ Ì›· ηÚ٤Ϸ ηÈ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·, Ó· ‰È·‚¿ÛÂÈ ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÈ Â¿Óˆ Î·È Ó· ÂÓÙ·¯ı› ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ÔÌ¿‰·. ●
√ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi
(·) ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ηÈÚÔ‡ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ °È· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘Ó‰˘·ÛÙÈο Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi Î·È Ô Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ù˘ 19. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ fiÙÈ Î¿ı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÂÈϤÁÂÙ·È Ì ÁÓÒÌÔÓ· ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó Î·È ‰È·ÚΛ fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ‰È·ÙËÚÂ›Ù·È ÂÓÂÚÁfi.
132
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
‚‰ÔÌ¿‰·˜. ¶ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ó· ÂÈÛ¿ÁÂÙ·È ÌÂÙ¿ ÙȘ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÍÔÈÎÂȈı› ÙfiÛÔ Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ fiÛÔ Î·È Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ. ∫·È ¿ÏÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ηٿ ÓÔ˘ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈÂ›Ù·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó, ÎÚ›ÓÂÈ Î·È ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÔÈ· Â›Ó·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÁÈ· Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Î¿ı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘20 Ì ÙȘ Ë̤Ú˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi
¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿, ̤ڷ Ì ÙËÓ Ë̤ڷ, Î·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οı ڈ› ı¤ÙÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ·: «∆È Ì¤Ú· ¤¯Ô˘Ì ۋÌÂÚ·;» ∏ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ËÌÂÚÒÓ ‚ÔËı¿ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙË ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Î·È Ó· Ù· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó, fiÛÔ ·˘Ùfi Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi ÁÈ· ÙÔ Î·ı¤Ó·, ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ¯ÚÔÓÈÎÔ‡˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ fiˆ˜ ¯ı˜ Û‹ÌÂÚ·, ·‡ÚÈÔ. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜:∆È Ë̤ڷ ¤¯Ô˘Ì ۋÌÂÚ·; ∆È Ë̤ڷ ›¯·Ì ¯ı˜; ¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ; ∆È Ë̤ڷ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¤¯Ô˘Ì ·‡ÚÈÔ Ô˘ ı· ¤ÏıÔ˘Ì ¿ÏÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô; √È ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ϤÍÂȘ ÛÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ, Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ ™¿‚‚·ÙÔ Î·È Ë ∫˘Úȷ΋, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Û ÊfiÓÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÔÈ Ë̤Ú˜ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ·˘Ù‹ Ë ¯ÚˆÌ·ÙÈ΋ ‰È¿ÎÚÈÛË Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÚÈÔÚ›˙ÂÈ ÙË ‰˘ÛÎÔÏ›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î·.
¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤Ó· Ù·ÌÏfi Ì ¤ÓÙ ¢‰È¿ÎÚÈÙ˜ ÛÂÈÚ¤˜, fiÛ˜ Î·È ÔÈ ÂÚÁ¿ÛÈ̘ Ë̤Ú˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜. ™Â οı ÛÂÈÚ¿ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ‰‡Ô ÊÚ¿ÛÂȘ, Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ì ̛· ¤ÓÙÔÓË ÙÂÏ›·. ∏ οı ÊÚ¿ÛË ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì ÛÙ·ıÂÚ¿ ÛÙÔȯ›· Î·È Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÎÈÓËÙ¿. ∏ ÚÒÙË ÊÚ¿ÛË ·Ú¯›˙ÂÈ: ™‹ÌÂÚ· Â›Ó·È Î·È Ù· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ó ‰›Ï· ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÎÈÓËÙfi ηÚÙÂÏ¿ÎÈ Ô˘ Û˘Óԉ‡ÂÈ ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ÛÈÁÔ˘Ú¢ÙÔ‡Ó Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·˜ Î·È Â·ÏËı‡ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘. ∏ ‰Â‡ÙÂÚË ÊÚ¿ÛË ·Ú¯›˙ÂÈ: ŒÍˆ ¤¯ÂÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙË Ï¤ÍË Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ Î·ÈÚÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ¿ÏÈ Ù· ÎÈÓËÙ¿ ηÚÙÂÏ¿ÎÈ· Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi. ∞ÊÔ‡ Û˘ÌÏËÚˆı› Ô Î·ÈÚfi˜ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó
20. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ‹Û·Ì ÙË Ï¤ÍË «Î·Ù¿ÏÔÁÔ˜» Î·È fi¯È ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ·Ù› ‰›Ï· ÛÙ· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÈÎfiÓ˜, Ô˘ Ó· ·Ú·¤ÌÔ˘Ó Û ·˘Ù¿.
133
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
·ÔÏÔÁÈÛÌfi, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο: ¶fiÛ˜ Ë̤Ú˜ ›¯Â ‹ÏÈÔ, fiÛ˜ ‚ÚÔ¯‹ ÎÏ. ●
√ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ËÚÒˆÓ ÁÓˆÛÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ
¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÌÂ Ù˘¯·›Ô ÙÚfiÔ ÚfiÏÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÈÛÙÔڛ˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ‹ÚˆÂ˜ ÁÓˆÛÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ (‚Ï. .¯. ÙËÓ «∂ΉÚÔÌ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·», ÎÂÊ. 9.5), Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÏÒÓÂÈ Î·È ¿ÏÈ ·Ó¿Ô‰· ÙȘ ηÚ٤Ϙ, ÛÙȘ Ôԛ˜ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÚÒˆÓ, Î·È Î¿ı ·È‰› ηÏÂ›Ù·È Ó· ÙÚ·‚‹ÍÂÈ Ì›· ηÚ٤Ϸ Î·È Ó· ˘Ô‰˘ı› ÙÔÓ ‹Úˆ· Ô˘ ÙÔ˘ ¤Ù˘¯Â. ∆Ô fiÓÔÌ· Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛÙËÓ Î·Ú٤Ϸ ÙÔ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÚÒˆÓ, Ù· ÔÔ›· Ê˘ÛÈο Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ‰›Ï· Û ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜21.
°ÂÓÈο ÁÈ· ÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ŸÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ Â›Ó·È ÌfiÓÔ Î¿ÔÈ· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·. ¶›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÌÈ·˜ ¢Ú›·˜ Áο̷˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, .¯. ÙËÓ ·Ó·Î‡ÎψÛË ÚÔ˚fiÓÙˆÓ –ÁÈ· Ó· ͤÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ô‡ ı· ÂÙ¿ÍÔ˘Ó ÙÔ Î¿ı ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· «‰È·‚¿ÛÔ˘Ó», Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÙȘ ϤÍÂȘ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤Ó˜ ¤Íˆ ·fi ÙÔ˘˜ ο‰Ô˘˜ ·Ó·Î‡ÎψÛ˘–, ÙÔ ÁÚ¿„ÈÌÔ Ù˘ Û˘ÓÙ·Á‹˜ ÙÔ˘ ·Á·Ë̤ÓÔ˘ ÙÔ˘˜ Ê·ÁËÙÔ‡ ‹ ÁÏ˘ÎÔ‡, ÁÈ· Ó· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Î.Ï. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÔÈ ÛÙ·ıÂÚÔ› ΢ڛˆ˜ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù˘ Ù¿Í˘, ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ˆ˜ ÙÚ¿Â˙· ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÙËÓ ÔÔ›· Ù· ·È‰È¿ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó ηıÒ˜ ηٷÎÙÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙÔÓ ÎÒ‰Èη ÁÚ·Ê‹˜: «¶Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ µ», ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Ï¤ÍË ‚fi‰È οو ·fi Ì›· ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ù˘. «∂Û‡ Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÙ·È;» ·ÓÙÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ô˘ ·ÔʇÁÂÈ Ó· Ù˘ ‰ÒÛÂÈ Ï‡ÛË ÛÙÔ Úfi‚ÏËÌ¿ Ù˘. ∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›Ó· ÎÔÈÙ¿ÍÂÈ ÂÍÂÙ·ÛÙÈο Á‡Úˆ Ù˘. «µ, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ µ¿ÛÈ·˜», ʈӿ˙ÂÈ ¯·ÚÔ‡ÌÂÓË. ∆Ô ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·. «√», Ô˘ ÙÔ Í¤ÚÂÈ. «¢; ¶Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ ¢;».
√ ‰·ÓÂÈÛÌfi˜ ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘ ∆· ·È‰È¿ ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È ‚È‚Ï›· ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜: ●
●
OÚ›˙ÂÈ Î¿ÔȘ Ë̤Ú˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ ÁÈ· ‰·ÓÂÈÛÌfi ‹ οÔÈ· ÒÚ· ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ë̤ڷ˜ ˆ˜ «ÒÚ· ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡», ¶ÚÔηÏ› Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿: ÙÈ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛÂ, ÔÈÔÈ ‹Ù·Ó ÔÈ ‹ÚˆÂ˜, Û ÔÈÔÓ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ ı· ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÂÈ Î.Ï.
21. ªÂ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ÁÈ· ¿ÏϘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, fiˆ˜ Ë ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÂÓfi˜ ¯ˆÚÈ¿ÙÈÎÔ˘ Á¿ÌÔ˘, Ô ¯ÔÚfi˜ ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, ÙÔ ¿ÚÙ˘ Ù˘ ηڷÌÂÏÔ¯ÒÚ·˜ ‹ ÙÔ ÌÔ›Ú·ÛÌ· ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÌÈ·˜ ÔÚ¯‹ÛÙÚ·˜ ‹/Î·È ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ·ÚÔ˘Û›· ‹/Î·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È Ô ·Ó¿ÏÔÁÔ˜ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ·È‰È¿ ı· ·Ó·ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙË Ï¤ÍË Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓË ÛÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ ÙÔ˘˜ ¤Ù˘¯Â. º˘ÛÈο ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ‰ÂÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Ì ·ÚÈÔ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙˆÓ Î·ÚÙÂÏÒÓ, ·ÏÏ¿ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ, Ì ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋. ∏ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙȘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ, ÂÈÛ¿ÁÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÛÙÔÈ¯Â›Ô ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ Î·È ¤ÎÏË͢ Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿.
134
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
√È ‰·ÓÂÈÛÌÔ› ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È, fiˆ˜ Á›ÓÂÙ·È Û οı ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË. ∏ ηٷÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·: ✒ ∆· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙË ı¤ÛË Ô˘ ‹Ù·Ó ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ. ✒ ∆· ·È‰È¿ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û ¤Ó· ʇÏÏÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ, fiˆ˜ οÓÂÈ ÛÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜. ✒ ∆· ·È‰È¿ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÌÈ· ηÚ٤Ϸ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡, Ë ÔÔ›· ¤¯ÂÈ ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ı· ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ™ÙËÓ ÈÔ ·Ï‹ ÌÔÚÊ‹ ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙËı› ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËηÓ. ™ÙËÓ ÈÔ ÚÔ¯ˆÚË̤ÓË Ù˘ ÌÔÚÊ‹ Ù· ·È‰È¿ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Û˘ÁÁڷʤ·, ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ Î·È ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡.
ONOMA: TIT§O™
√¡√ª∞: ∆π∆§√™: ™À°°ƒ∞º∂∞™: ∂∫¢√™∂π™: ∏ª∂ƒ√ª∏¡π∞:
™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë Î·Ú٤Ϸ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ ¤¯ÂÈ Ì¤ÁÂıÔ˜ ¯·ÚÙÈÔ‡ ∞4. √È Î·Ú٤Ϙ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Û ÓÙÔÛȤ Ì ¢ÚÂÙ‹ÚÈÔ fiÔ˘ οı ·È‰› ·Ó·˙ËÙ¿ ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË ˙ÂÏ·Ù›Ó· Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ̤۷ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÙÔÔıÂÙ› ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ Ô˘ Û˘ÌÏ‹ÚˆÛÂ. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ Ì‹Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ··ÚÈıÌ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ηÚ٤Ϙ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡ ÁÈ· Ó· ͤÚÔ˘Ó fiÛ· ‚È‚Ï›· ‰·Ó›ÛÙËÎÂ Ô Î·ı¤Ó·˜, ÔÈÔ˜ ‰·Ó›ÛÙËΠٷ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Î·È ÔÈÔ˜ Ù· ÏÈÁfiÙÂÚ·.
135
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆ÔÔıÂÙ› ÙËÓ Î·Ú٤Ϸ Ô˘ Û˘ÌÏ‹ÚˆÛ ÛÙÔ ÓÙÔÛȤ ‰·ÓÂÈÛÌÔ‡, ÛÙË ˙ÂÏ·Ù›Ó· Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘.
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı›, Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·ÔÛÎÔ› ÛÙÔ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ Î¿ı ›‰Ô˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Â͢ËÚÂÙ› ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜. °È· οı Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÔÈ Î·Ù¿ÏÏËϘ ÁψÛÛÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜, Ó· ÂÈϤÁÔÓÙ·È Ù· ηٿÏÏËÏ· ˘ÏÈο Î·È Ó· ÙÔ˘ ‰›ÓÂÙ·È Ë Î·Ù¿ÏÏËÏË ÌÔÚÊ‹. Ÿˆ˜ Û˘¯Ó¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÛÙ· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ Ô G. Kress (ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο 1998, 2001 & 2002), Ë Û‡Á¯ÚÔÓË Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ΛÌÂÓ· ÔÏ˘ÙÚÔÈο, ΛÌÂÓ· ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ ‰Â ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ ÛÙË ÁÏÒÛÛ·. ∆· ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ë ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛ‹ ÙÔ˘ Î·È Ë ÙÂÏÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ·›˙Ô˘Ó Â›Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ÌËӇ̷ÙÔ˜. ∞˘Ùfi˜ Â›Ó·È Î·È Ô ÏfiÁÔ˜ Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ·˘ıÂÓÙÈο ΛÌÂÓ· Î·È fi¯È ̠ΛÌÂÓ· ·ÓÙÈÁÚ·Ì̤ӷ ‹ ʈÙÔÙ˘Ë̤ӷ (‚Ï. Î·È Ï·›ÛÈÔ «∏ ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ», Û.). °È· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Î¿ı ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· Û ‰˘¿‰Â˜ ‹ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Û·ÓÈfiÙÂÚ· ·ÙÔÌÈο. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó: ÔÈÔ˜ ı· ÁÚ¿ÊÂÈ, ·Ó ı· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ÔÈÔ ·È‰› ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ÚfiÏÔ, ·Ó ı· ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ı· Ù˘ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿, ·Ó ı· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ‹ Û ¯·ÚÙ›, ·Ó ÙÔ ¯·ÚÙ› ı· Â›Ó·È ÌÈÎÚfi ‹ ÌÂÁ¿ÏÔ, ·Ó ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÔχ‚È· ‹ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ Î.Ï. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› (‚Ï. ÎÂÊ. 6), ÔÈ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, fiÙ·Ó ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁÚ·Ê‹. ∫·È ηıÒ˜ Ù· ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Ì ÙÔ Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙfi ÙÚfiÔ, ÒÛÙ ӷ Â›Ó·È ·Ó·ÁÓÒÛÈÌ·, Î·È Ê˘ÛÈο ¤¯Ô˘Ó Ï¿ıË, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Ó· Ù˘ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÙÈ ¤ÁÚ·„·Ó ηÈ, fiÙ·Ó ·˘Ùfi Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô, ÙÔ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ.
136
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
ªÔ›Ú·˙·Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ «∆Ô ‚ÚˆÌÔ¯ÒÚÈ». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ÁÚ¿„Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ı· ¤·È˙ ÙÔÓ Î¿ı ÚfiÏÔ ÁÈ· Ó· ÙÔ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È. ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Áڷʤ·˜ Ó· Â›Ó·È Ô ∞Ó¿ÚÁ˘ÚÔ˜. √È ˘fiÏÔÈÔÈ ÙÔ˘ ˘·ÁfiÚ¢·Ó. «¡· ÁÚ¿„Ô˘Ì ·fi ¿Óˆ ÙÈ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ì», Â›Â Ë ∂˘ËϤӷ. °Ú¿„Â: «√È ÚfiÏÔÈ ·fi ÙÔ ‚ÚˆÌÔ¯ÒÚÈ». «£· ‚¿Ïˆ ÂΛÓÔ ÙÔ È Ô˘ ¤¯ÂÈ Î·È ÙÔ Ô, ÁÈ·Ù› ÔÈ ÚfiÏÔÈ Â›Ó·È ÔÏÏÔ›», ‰‹ÏˆÛÂ Ô Áڷʤ·˜, ¤‚·Ï fï˜ ÙÔ Ô ÌÂÙ¿ ÙÔ È ÁÈ·Ù› Ë ·ÎÚÈ‚‹˜ ı¤ÛË ‰ÂÓ Â›¯Â ·ÎfiÌË ÁÈ ·˘ÙfiÓ È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›·. ŸÙ·Ó ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›ÛÙËÎ·Ó Ôχ ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ Ô˘ . ∏ ∑ˆ‹ ¤ÌÂÈÓ fiÙÈ ÙÔ Ô˘ Â›Ó·È ¤Ó· Ô Ì ÌÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ ·fi οو. ŸÙ·Ó ÙÂÏ›ˆÛ·Ó ̤ÙÚËÛ·Ó fiÛÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ›¯·Ó. ∑‹ÙËÛ·Ó ·fi ÙË ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜.
ªÂÚÈο ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ٷ ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿: (·) √È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ √È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÂÚȤ¯Ô˘Ó ϤÍÂȘ ‹ ÊÚ¿ÛÂȘ Û οıÂÙË ‰È¿Ù·ÍË ÔÈ Ôԛ˜ ·Ó‹ÎÔ˘Ó Û οÔÈÔ Û‡ÓÔÏÔ. √ ηٿÏÔÁÔ˜ Â›Ó·È ÌÈ· ÚÔÛÈÙ‹ ÌÔÚÊ‹ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, ÁÈ·Ù› Ë ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ôχ ·Ï‹. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰›ÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ηٷÏfiÁˆÓ, fiˆ˜: ✒ £¤ÏÔÓÙ·˜ Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Î·Ù·ÏfiÁÔ˘˜ Ì ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ οı ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ÁÈ· Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜. ✒ ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙË ‰È·ÙÚÔÊ‹, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì ٷ ÊÚÔ‡Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Ù· Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚Ô˘Ó ÛÙË ÊÚÔ˘ÙÔÛ·Ï¿Ù· Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó. ✒ ™Â Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Ì ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ·Á·Ô‡Ó ÁÈ· Ó· ı˘Ì¿Ù·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· Ù· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Û˘¯ÓfiÙÂÚ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ✒ T· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ‰ÒÚ· Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ʤÚÂÈ Ô ÕÁÈÔ˜ µ·Û›Ï˘. ✒ ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÌÈ· ›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ fiÏ˘ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ Â›‰·Ó ÂΛ, ÁÈ· Ó· ÌËÓ Ù· ͯ¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Ù· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ı· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó. ✒ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ʤÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜. ✒ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ‹ ÛÙË Ï›ÌÓË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ‹ Ó· ¿Ó „˘¯·ÁˆÁÈ΋ ÂΉÚÔÌ‹, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î.Ï.
137
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
√È Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÈ·˜ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˘ ÔÌ¿‰·˜ ‹ ÙÔ˘˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î¿ı ·È‰› ¯ˆÚÈÛÙ¿, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ ÂÚ›ÛÙ·ÛË. °Ú·Ê›˜ Â›Ó·È Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‹ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ηٷÏfiÁÔ˘ οÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. °Ú¿ÊÔÓÙ·˜ ηٿÏÔÁÔ Ì ٷ ˙Ò· Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ √ ™Ù¤ÏÈÔ˜ ı¤ÏÂÈ Ó· Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ ÙË Ï¤ÍË Ô˘ÏÈ¿ ÛÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì ٷ ˙Ò· Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ. §¤ÂÈ Î·È ÁÚ¿ÊÂÈ: «∆ ÂÙ¿Ó Ì ·ÓÔȯٿ ÊÙÂÚ¿, § ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Û ‰‡Ô fi‰È·, L ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È Î·È Û ¤Ó· fi‰È, √ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÚÔÁÁ˘Ïfi ÎÂÊ¿ÏÈ, √/√/√/√/√ Â›Ó·È ÔÏÏ¿ ·ÏÏ¿ ÂÙ¿Ó ¯ˆÚÈÛÙ¿». √ ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ÚÔÛ·ı› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Ë ÁÚ·Ê‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ∏ ¶·Ó·ÁÈÒÙ· ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ: «¢Â ÁÚ¿ÊÂÈ Ô˘ÏÈ¿. ¢Â ϤÌ Ҙ ÂÙ¿ÓÂ Î·È Ò˜ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È fiÙ·Ó ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ, ÌfiÓÔ fiÙ·Ó ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ. ¶Ô˘-ÏÈ¿. ¢ÂÓ ·ÎÔ‡˜ ¶; ∆· Ô˘ÏÈ¿ ·Ú¯›˙Ô˘Ó ·fi ¶, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÌÔ˘. ™‚‹Û ÙÔ ÚÒÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· Î·È ÁÚ¿„ ¶, Ó· ¤ÙÛÈ, Û·Ó ÙÚ·Â˙¿ÎÈ». √ ™Ù¤ÏÈÔ˜ ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ ¶§L√√√√√. ¶·Ó·ÁÈÒÙ·: «¶¿ÏÈ ‰Â ϤÂÈ Ô˘ÏÈ¿. ¶Ô˘ – ÏÈ¿. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ϤÌ ∞, fi¯È √. ¡· Û‚‹ÛÂȘ Ù· ÔÏÏ¿ √.». ∫˘Úȷ΋: «Œ¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ Ë ¶·Ó·ÁÈÒÙ·. §¤Ì ÌÈÎÚ‹ ϤÍË fiÙ·Ó Ï¤Ì ԢÏÈ¿. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÔÏÏ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·». √ ™Ù¤ÏÈÔ˜ ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ Í·Ó¿: ¶§L∞ Î·È ÚˆÙ¿ÂÈ «∆ÒÚ· ϤÂÈ Ô˘ÏÈ¿;». ∫˘Úȷ΋: «¡· Û‚‹ÛÂȘ ·˘Ùfi Ô˘ ›˜ fiÙÈ ÛÙ¤ÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ¤Ó· fi‰È, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÚ¿ÌÌ·». §Ô˘Î¿˜: «¶Ô˘, Ô˘. £¤ÏÂÈ ÙÔ Ô˘ ÙÔ ‰ÈÎfi ÌÔ˘. ∂›Ó·È Ì ‰‡Ô ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ∫Ô›Ù· ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ ÌÔ˘» Î·È ÙÔ˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜. √ ™Ù¤ÏÈÔ˜ Í·Ó·‰ÈÔÚıÒÓÂÈ: ¶√À§∞ Î·È ·Ú·ÙËÚ›: «∂›Ó·È ÙfiÛ· ÔÏÏ¿ Ô˘ÏÈ¿ Î·È ÌfiÓÔ ÙfiÛ· Ï›Á· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·;».
™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰È·ÌfiÚÊˆÓ·Ó Î¿ı ̋ӷ ηٿÏÔÁÔ Ì ÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ÔÔ›· Î·È ·ÚÈıÌÔ‡Û·Ó. ªÂÙ¿ Û˘Ó¤ÎÚÈÓ·Ó ÙÔ˘˜ ηٷÏfiÁÔ˘˜. ¶ÔÈÔ Ì‹Ó· ‰È¿‚·Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‚È‚Ï›·; ¶ÔÈÔ Ì‹Ó· ‰È¿‚·Û·Ó ÏÈÁfiÙÂÚ·; ¶ÔÈ· ‚È‚Ï›· ‰È¿‚·Û·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜; ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·. ∫¿ı ·È‰› ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ¿ÏÏÔ ¯ÚÒÌ· Ì·Úη‰fiÚÔ Î·È ‚ÔËıÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ò˜ ‰È¿‚·Û·Ó fi,ÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙÔ.
138
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
∏ ÃÚ‡Û· Ô˘ Ù˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ ı¤ÏËÛ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ. ∫·È ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ·ÚÎÂÙ¿: ÎÈı¿Ú·, ÓÙ·Ô‡ÏÈ, È¿ÓÔ, ÓÙ¤ÊÈ, ̷ڿΘ, ͢ÏfiʈÓÔ. ¶·Ú¿ ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȘ Ô˘ ·Ú·ÙËÚԇ̠ÛÙË ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÎÈı¿Ú·˜ Î·È ÙÔ˘ ͢ÏfiʈÓÔ˘, Ë ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎfiÌË Û˘Ì‚·ÙÈ΋. ∆· ‰È¿‚·Û ÛÙË ‰·ÛοϷ Ù˘ Î·È ÂΛÓË Ù· ÛËÌ›ˆÛ ·fi ¿Óˆ ‹ ‰›Ï· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ.
«∆Ô Ê·ÁËÙfi ÌÔ˘ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹», ÁÚ¿ÊÂÈ Ô ŒÚ‚ÈÓ, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ fiÛˆÓ ı· ‹ıÂÏ ӷ ¿ÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂΉÚÔÌ‹.
(‚) √È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ∂˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË ÚÔÛÎÏ‹ÛˆÓ: ● H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ Ù·¯˘‰ÚÔÌÂ›Ô ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·fi ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÊÔÚ›˜. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ ·ÔÛÙÔϤ· Î·È ÁÈ· ÙÔ ÛÎÔfi Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘. ● T· ·È‰È¿ ʤÚÓÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÁÈ· Ó· ÚÔÛηϤÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ Ô˘ ı· οÓÔ˘Ó ‹ ÛÙË ‚¿ÊÙÈÛË ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡ ·‰ÂÏÊÔ‡ ÙÔ˘˜. ● H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Ô˘ Ù˘ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÁÈ· Á¿ÌÔ˘˜, ‚·ÊÙ›ÛÈ· ‹ ¿ÏϘ ÂΉËÏÒÛÂȘ. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Â›Ó·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÔȘ ÔÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜
139
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ, ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÁψÛÛÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ Ô˘ ÙȘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó, Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ ¯·ÚÙ› Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤Ó˜ Î·È Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÔÛÙÔÏ‹˜, ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜. °Ú·Ê‹ ÚÔÛÎÏ‹ÛˆÓ: ∆· ·È‰È¿, ¯ˆÚÈṲ̂ӷ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ·ÙÔÌÈΤ˜ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ηϤÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Î.Ï. °Ú¿ÊÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ‹ Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ·. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ÂÈ Ó· Ù˘ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó ‹, Û ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Áڷʤ·˜ Â›Ó·È Ë ›‰È·, ÙÔ˘˜ ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û·Ê‹ÓÂÈ· ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚˆÙ¿: ♦ £· ηٷϿ‚Ô˘Ó Ô‡ Ú¤ÂÈ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó ·˘ÙÔ› Ô˘ ı· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË; ♦ £· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ¤ÁÚ·„ ÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË; ♦ ¶Ò˜ ı· ηٷϿ‚Ô˘Ó ÙÈ ÒÚ· Â›Ó·È Ë ÁÈÔÚÙ‹; ♦ ¶Ò˜ ı· ͤÚÂÈ Ë ª·Ú›Ó· fiÙÈ Ë ÚfiÛÎÏËÛË Â›Ó·È ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó; ♦ £· ηٷϿ‚Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ ÙÌ‹Ì· ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ʤÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘ÌÂ;
¶ÚfiÛÎÏËÛË-·Ê›Û· ÁÈ· ÙÔ ·ÔÎÚÈ¿ÙÈÎÔ ¿ÚÙÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·. Œ¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ ÔÈ ÔÌ·‰ÈΤ˜ Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ÈÔ ÚÔ¯ˆÚË̤Ó˜ ·fi ÙȘ ·ÙÔÌÈΤ˜ ηıÒ˜, ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜, Ù· ·È‰È¿ ·ÏÏËÏÔ‰ÈÔÚıÒÓÔÓÙ·È Î·È ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. K¿ı ÔÌ¿‰· ‰È·ÌfiÚʈÛ ̛· ÚfiÛÎÏËÛË, ÙȘ ʈÙÔÙ‡ËÛ·Ó ¤Á¯ÚˆÌ˜ ηÈ, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, ÙȘ ·Ó¿ÚÙËÛ·Ó ÛÙȘ ‚ÈÙÚ›Ó˜ ηٷÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ fiÏ˘.
140
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
(Á) ∂ÈÛÙÔϤ˜
∂˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ·Ó¿ÁÓˆÛË ÂÈÛÙÔÏÒÓ: ∞ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ú·ÎÙÈ΋ Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÚÔÛÎÏ‹ÛˆÓ. µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË Â›Ó·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì›· ÂÈÛÙÔÏ‹ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô Ô˘ ¤¯Ô˘Ó: ·ÏÏÈÒ˜ .¯. ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ì›· ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ÁÚ·ÊÂ›Ô Âη›‰Â˘Û˘ Û fiÏ· Ù· ÓËÈ·ÁˆÁ›· Î·È ·ÏÏÈÒ˜ Ì›· ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ ÙËÓ ·Â˘ı‡ÓÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ÛÙÔÓ ·‰ÂÏÊfi ÙÔ˘ Ô˘ ˙ÂÈ Û ¿ÏÏË fiÏË, ¿ÏÏË ÁÏÒÛÛ· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÛÙÔ ‰‹Ì·Ú¯Ô Ù˘ fiÏ˘ Ì·˜ Î·È ¿ÏÏË ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ Ì·˜. °Ú·Ê‹ ÂÈÛÙÔÏÒÓ: ∫·ıÒ˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ‰›ÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ·ÊÔṲ́˜ Î·È ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ÂÈÛÙÔÏÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û ÊÔÚ›˜ Ù˘ fiÏ˘ ÁÈ· Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ‹ ÁÈ· Ó· ·Ú·ÔÓÂıÔ‡Ó, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ˘Â‡ı˘ÓÔ˘˜ ÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ Ô˘ ÂÈÛΤÊÙËÎ·Ó ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ˘Ô‰Ô¯‹, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÕÁÈÔ µ·Û›ÏË, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ Ô˘ ‹Á Û ¿ÏÏÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û ·È‰È¿ ¿ÏÏˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁ›ˆÓ ÁÈ· Ó· ÁÓˆÚÈÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ‹ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙË ‰·ÛοϷ
°Ú¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔ ¢‹Ì·Ú¯Ô ÁÈ· Ó· ÙÔ˘ ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ·È¯Ó›‰È· ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ÙÈ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÛÙÔ ÁÚ¿ÌÌ·. √È ÁÚ·Ê›˜ ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È ÁÈ·Ù› ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È «ı· ÎÔ˘Ú·ÛÙ› Ó· ÙÔ ÁÚ¿„ÂÈ ¤Ó·˜». √È ˘fiÏÔÈÔÈ ˘·ÁÔÚ‡ԢÓ.
ŒÍˆ ·fi ÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ Ì ÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ ÂÙԛ̷Û ÁÈ· Ó· ÛÙ›ÏÂÈ ÛÙË ™Ù·˘ÚԇϷ, Ô ∫ˆÛÙ‹˜ ¤ÁÚ·„ ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙÔ˘ ·ÔÛÙÔϤ· Î·È ÙÔ˘ ·Ú·Ï‹ÙË. ∆Ô fiÓÔÌ· Ù˘ ™Ù·˘ÚԇϷ˜ ‰Â ¯ˆÚÔ‡Û ÛÙËÓ ›‰È· ÁÚ·ÌÌ‹. ÕÚ¯ÈÛ ӷ ÁÚ¿ÊÂÈ ™∆∞, ÌÂÙ¿ ¤ÁÚ·„ ·fi ¿Óˆ µ√À Î·È Û˘Ó¤¯ÈÛ ·fi οو §∞. ∆Ô ¤ÁÚ·„ fiÏÔ!
141
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ºÚÂȉÂÚ›ÎË ÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙË ‰·ÛοϷ Ù˘ ÁÈ· Ó· Ù˘ ÂΉËÏÒÛÂÈ ÙËÓ ·Á¿Ë Ù˘. ™°¶ ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È ‰È·‚¿˙ÂÈ «™’ ·Á·Ò», ·ÊÔ‡ Ë ÁÚ·Ê‹ Ù˘ Â›Ó·È Û˘ÏÏ·‚È΋. «™’∞°∞, ∞», Ù˘ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÈ Ô ∞Ó¿ÚÁ˘ÚÔ˜. «¢ÂÓ ÙÔ ·ÎÔ‡˜ ÙÔ ∞;». ∏ ºÚÂȉÂÚ›ÎË ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· fï˜ ÛΤÊÙÂÙ·È fiÙÈ ÛÙË ‰·ÛοϷ Ù˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ÏËı˘ÓÙÈÎfi. «™™°¶¶§» Í·Ó·ÚÔÛ·ı› ı¤ÏÔÓÙ·˜ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ «™∞™ ∞°∞¶ø ¶√§À». ¢Â ÏÂ›Ô˘Ó ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, fiˆ˜ ı· ¤ÏÂÁ οÔÈÔ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ ·ÏÊ·‚ËÙÈο. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ë ºÚÂȉÂÚ›ÎË ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ οı ÁÚ¿ÌÌ· ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û ̛· Û˘ÏÏ·‚‹. ∆· ¤¯ÂÈ ÁÚ¿„ÂÈ ÏÔÈfiÓ fiÏ·! ∆ËÓ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘ ∞Ó¿ÚÁ˘ÚÔ˘ ÙËÓ Í¤¯·Û ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ·ÎfiÌË Û ı¤ÛË Ó· ÙËÓ ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ.
ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÛΤ„ÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ·ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È ÔÈÔ˜ ı· ÁÚ¿„ÂÈ Î·È ÔÈÔ ı· Â›Ó·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÈÛÙÔÏ‹˜, Û˘˙ËÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ·ÔÊ·Û›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÁψÛÛÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜. ‰) √È ·Ê›Û˜ ∂˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ·ÊÈÛÒÓ: ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ê›Û˜ Ô˘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÙÔ Ù·¯˘‰ÚÔÌ›Ô, ÛÙ·Ï̤Ó˜ ·fi ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÊÔÚ›˜22, ·Ê›Û˜ Ô˘ ¤ÊÂÚÂ Ë ›‰È· ‹ ·Ê›Û˜ Ô˘ ¤ÊÂÚ·Ó Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÙÔ Û›ÙÈ. ¶ÚÔηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÓÙ˘Ô Î·È ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ϤÂÈ. ∆· ·È‰È¿ οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÙȘ
22. ∫¿ÔȘ ·Ê›Û˜ ÌÔÚ› Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË Û ÂÈÛÙÔÏ‹ Ô˘ ¤ÛÙÂÈÏ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÊÔÚ›˜ ÁÈ· Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÂÓË̤ڈÛË ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜. ™Ù¤ÏÓÔ˘Ó .¯. ÂÈÛÙÔÏ‹ ÛÙË ¢·ÛÈ΋ ÀËÚÂÛ›· ÁÈ· Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·Ó·‰¿ÛˆÛ˘.
142
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
˘Ôı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Ê›Û·˜, Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ Ù˘¯fiÓ ÂÚȤ¯ÂÈ, Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó fiÛÔ Ï›Á· ‹ ÔÏÏ¿ Î·È fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï· Â›Ó·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÙÈ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ¤¯Ô˘Ó, ·Ó Â›Ó·È ›‰È· Ì ٷ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Ô˘ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó, ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î¿ı ÊÔÚ¿ ·Ê›Û· Ì ¿ÏϘ Ô˘ ›¯·Ó ‰ÂÈ ·ÏÏÔ‡ ‹ Ô˘ ›¯·Ó ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ› Û ¿ÏÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿ÛÂÈ ÙËÓ ·Ê›Û· Î·È Ó· ÚÔηϤÛÂÈ Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi Ù˘. ¶·Ú·ÁˆÁ‹ ·ÊÈÛÒÓ: ∏ ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÌÈ·˜ ·Ê›Û·˜ ÌÔÚ› Ó· ‰Ôı› ·fi ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÌÈ·˜ ·Ê›Û·˜ Ô˘ ¤ÊÙ·Û ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· ¤Ó· ı¤Ì· Ô˘ Û˘ÁÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿, .¯. ÌÈ·˜ ·Ê›Û·˜ Ù˘ Unicef ‹ ÌÈ·˜ ·Ê›Û·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· Ù˘ ı·Ï¿ÛÛÈ·˜ ¯ÂÏÒÓ·˜ ‹ ÙˆÓ ‰·ÛÒÓ, ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ¿ÏÏˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, .¯. ÁÈ· Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Ù¿ÍÂˆÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ¤ÎıÂÛË ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ı· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó, ÁÈ· Ó· ÁÓˆÛÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Û fiÏÔ˘˜ fiÛ· ¤Ì·ı·Ó ÁÈ· ÙËÓ Ô‰È΋ ΢ÎÏÔÊÔÚ›·, ÁÈ· Ó· ηϤÛÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙËÓ ·Ó·‰¿ÛˆÛË, ÁÈ· Ó· ‰È·ÊËÌ›ÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ˚fiÓÙ· Ô˘ Ô˘ÏÔ‡Ó ÛÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ¿ ÙÔ˘˜ Î.Ï.
«∆ËÓ ∫˘Úȷ΋ 28 ª·ÚÙ›Ô˘ ¤Ï· Ì·˙› Ì·˜ ÁÈ· Ó· Û›ÚÂȘ ¤Ó· ‰¤ÓÙÚÔ. ªÔÚ›˜», ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ·Ê›Û· Ô˘ ηÏ› ÛÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙËÓ ·Ó·‰¿ÛˆÛË. ∏ ÂÚÁ·Û›· Â›Ó·È ÔÌ·‰È΋.
143
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
«æˆÓ›ÛÙ „ˆÌ› ¶·ÓÔ˘Û¿ÎË. ∂›Ó·È ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ. ¶ÚÔÙÈÌ‹ÛÙ ÙÔ ‰›ÎÈÏÔ. ¢ÂÓ ÍÂÚ·›ÓÂÙ·È», ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ·Ê›Û·. √ °È¿ÓÓ˘ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ì›· Û˘ÏÏ·‚È΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹. ŸÙ·Ó ÁÚ¿ÊÂÈ «¶·ÓÔ˘Û¿ÎË» ‰Â ̤ÓÂÈ ÈηÓÔÔÈË̤ÓÔ˜. ∂›Ó·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÊÔ‡ÚÓÔ˘ Î·È ÙÔ ¤¯ÂÈ ‰ÂÈ ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜. «¢ÂÓ ÙÔ ¤ÁÚ·„· ÛˆÛÙ¿», ϤÂÈ ÛÙË ‰·ÛοϷ ÙÔ˘. «√ ÊÔ‡ÚÓÔ˜ ¤¯ÂÈ ÈÔ ÔÏÏ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·». ∫·È Í·Ó·ÚÔÛ·ı›. µÔËı¿ÓÂ Î·È ÔÈ ‰ÈÏ·ÓÔ›. «√˘, fiˆ˜ Û ̤ӷ», ϤÂÈ Ô §Ô˘Î¿˜. «£¤ÏÂÈ ÙÔ √ Î·È ÙÔ π». √ °È¿ÓÓ˘ ÚÔÛ·ı› Î·È ÙÚ›ÙË ÊÔÚ¿ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÙÔ˘ ηȅ ‚ϤÂÙ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. √È ÁψÛÛÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÁÈ· ÙË ‰È·Ê‹ÌÈÛË ÙÔ˘ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ı· Û˘ÌʈӋÛÂÙ fiÙÈ Â›Ó·È ·fiÏ˘Ù· ÂÈÙ˘¯Â›˜. π‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘ Ô °È¿ÓÓ˘ ¤ÁÚ·„ ÙË Ï¤ÍË «‰›ÎÈÏÔ». «°È·Ù› ¤ÁÚ·„˜ ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi 2;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. «∞ÊÔ‡ Â›Ó·È ‰›ÎÈÏÔ. ∆Ô ¤Ó· 2 Â›Ó·È ÁÈ· ÙÔ ¤Ó· ÎÈÏfi Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ÁÈ· ÙÔ ¿ÏÏÔ», ϤÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘ ·ÔηχÙÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ‰È·ÙËÚ› ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ Û˘Ì‚fiÏˆÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 9.5).
(Â) §ÔÁÔÙ¯ÓÈο ΛÌÂÓ· ™Â Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË –·Ó¿ÁÓˆÛË Ô˘ fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› ¤¯ÂÈ Ôχ ıÂÙÈΤ˜ Û˘Ó¤ÂȘ ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂͤÏÈÍË Î·È ÛÙË ÁÂÓÈ΋ ηÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ fiÙ·Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Û˘¯Ó¿– Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ ı· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·Ó Û ̛· Ù¤ÙÔÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿: ●
N· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó23 fi,ÙÈ ı¤ÏÂÈ ÙÔ Î·ı¤Ó· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó.
23. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ·fi ÙȘ ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ˜ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ· ÌÔÚ› Ó· ÙÔÓ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Â›Ó·È fï˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ηÏÏÈÂÚÁËı› ¤Ó· Îϛ̷ fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ı· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î·È ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ·˘Ùfi ÙÔ ÚfiÏÔ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È ÁÈ· Ù· Ï¿ıË Ô˘ ı· οÓÔ˘Ó.
144
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
«∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· Î·È Ô §‡ÎÔ˜», ‰È·‚¿˙ÂÈ Ë ∂ϤÓË ÙË ÏÂ˙¿ÓÙ· Ô˘ ¤ÁÚ·„ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ù˘ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ÁÓˆÛÙÔ‡ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. «∫Ô-ÎÎÈ-ÓÔ-ÛÎÔ˘-Ê›-ÙÛ·» ÚfiÊÂÚ ̛· Ì›· Û˘ÏÏ·‚‹, ÎÔ˘ÓÒÓÙ·˜ ·ÚÁ¿ ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ù˘ ¿Óˆ Û ·˘Ùfi Ô˘ ›¯Â ÁÚ¿„ÂÈ. «ŒÁÚ·„· ÔÏÏ¿», Û¯ÔÏ›·ÛÂ, «ÁÈ·Ù› οÓÔ˘Ì ÔÏÏ‹ ÒÚ· Ó· ԇ̠∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·». «Œ‚·Ï· Ï›Á· ÛÙÔ Ï‡ÎÔ; °È·Ù› ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÙfiÌ·. ∞ÏÏÈÒ˜ Ò˜ ı· ¤ÙÚˆÁ ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·», ÌÔÓÔÏfiÁËÛÂ. «∂Û‡ ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂȘ;» ÚÒÙËÛÂ Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜. «£· ‚¿Ïˆ Ï›Á· ·ÎfiÌ·», ›Â. ∆· ¤ÁÚ·„ Ì ڿÛÈÓÔ Ì·Úη‰fiÚÔ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Î·È ÌÂÙ¿ ‰ÈfiÚıˆÛ Ì ÙÔ ÌÏÂ. «¡· Ù· οӈ Ì ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ÚÒÌ·», ›Â, «ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÂȘ Ô˘ Â›Ó·È ¿ÏÏÔ. ŸÏÔ “χÎÔ˜” ÁÚ¿ÊÂÈ». ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ë ∂ϤÓË ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰‡Ô ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, ÂȯÂÈÚÒÓÙ·˜ Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙË ÁÚ·Ê‹ Ù˘. ∞fi ÙË Ì›· Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Û˘Ì‚fiÏˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ì ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÂÎÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ (¤ÁÚ·„ ÔÏÏ¿ ÁÈ·Ù› οÓÔ˘Ì ÔÏÏ‹ ÒÚ· Ó· ԇ̠∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·), ÂÓÒ ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ Û ÂÈÎÔÓÈÛÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· Ó· ÚÔÛı¤ÛÂÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙË Ï¤ÍË «Ï‡ÎÔ˜» (ÂÂȉ‹ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÙfiÌ·).
●
N· ·Ó·Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó, ‚¿˙ÔÓÙ·˜ Û ÛÂÈÚ¿ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰È·Ó¤ÌÔÓÙ·È, ÁÈ· Ó· ÙÔ ‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘˜ ÁÚ·Ì̤ÓÔ Î·È Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ.
145
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ µ·ÛÈÏÈ΋ ¤ÁÚ·„ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ Î·È Ù· ‰È¿‚·ÛÂ: «∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ‹Á ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜, ‚ڋΠÙÔ Ï‡ÎÔ ¤Ê·Á ÙË ÁÈ·······-ÁÈ·», ÚfiÊÂÚ ·ÚÁ¿ ÎÈÓÒÓÙ·˜ ·ÚÁ¿ ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ù˘. «ŒÁÚ·„· ÔÏÏ¿», Û¯ÔÏ›·ÛÂ, «ÁÈ·Ù› ¤Î·Ó ÔÏÏ‹ ÒÚ· Ó· ÙË Ê¿ÂÈ ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏË». «∫·È ÌÂÙ¿ ¤Ê·ÁÂ Î·È ÙËÓ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·», Û˘Ó¤¯ÈÛ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ Î·Ó›˜ Ù· ηϿ ۯ‰ȷṲ̂ӷ, Û˘ÌÌÂÙÚÈο Î·È Â˘ı˘ÁÚ·ÌÌÈṲ̂ӷ ۇ̂ÔÏ·. ∏ µ·ÛÈÏÈ΋ ÂϤÁ¯ÂÈ ·Ôχو˜ ÙÔ ¯¤ÚÈ Ù˘ fiÙ·Ó ÁÚ¿ÊÂÈ, ·ÏÏ¿ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÈÔ ›Ûˆ ·fi ·È‰È¿ Ôχ ÏÈÁfiÙÂÚÔ Èηӿ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ.
∞˘Ù‹ Â›Ó·È Ë ÚÒÙË ÛÂÏ›‰· ·fi ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «∆Ô ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ıËÚ›Ô». ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË, ·ÊÔ‡ ¤‚·Ï·Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ·Ó·‰ÈËÁ‹ıËÎ·Ó ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ, Û˘ÌÊÒÓËÛ·Ó ÙÈ ı· ÁÚ·Ê› Û οı ÛÂÏ›‰· Î·È Î¿ı ·È‰› ·Ó¤Ï·‚ ·fi Ì›·.
146
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÚÒÙË ÛÂÏ›‰· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ «√ ¶·Ú·Ì˘ı¿˜ Î·È Ô °Ï˘ÎÔÌ¿ÁÔ˜». ∆Ô ·Ú·Ì‡ıÈ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˆ˜ Áڷʤ· Î·È ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜24.
●
●
K¿ı ÔÌ¿‰· Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Î·È Ó· ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê‹ÛÂÈ ÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ Ù˘ ·Ú·Ì‡ıÈ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ¤ÎıÂÛË Ì ٷ ·Á·Ë̤ӷ ·Ú·Ì‡ıÈ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÛÙËÓ ÔÔ›· ı· ηϤÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. K¿ı ÔÌ¿‰· Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· Ó· Û˘ÌÂÚÈÏËÊı› ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Ô˘ ÂΉ›‰ÂÈ Ë Ù¿ÍË. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÈÛÙÔÚ›· ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ ÌÈ· ÌfiÓÔ ÂÈÎfiÓ· ‹ Ó· Â›Ó·È ¯ˆÚ›˜ ÂÈÎfiÓ˜, ·ÊÔ‡ Ô ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÙÂı› ÁÈ· ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο ΛÌÂÓ· ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜. ∆· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ·Ó·Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ÚÔÊÔÚÈο ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Û˘ÌʈÓÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È Â›Û˘ Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ·Ó ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó fiÏÔÈ ‹ ·Ó οÔÈÔ˜ ·fi fiÏÔ˘˜ ı· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ· Î·È ı· ÁÚ¿ÊÂÈ fi,ÙÈ ı· ÙÔ˘ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ. ∞ÊÔ‡ ÔÏÔÎÏËÚˆı› Ë ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ηٿ ÙËÓ ¿ÁÈ· Ù·ÎÙÈ΋, ˙ËÙ¿ÂÈ Ó· Ù˘ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó ηÈ, ·Ó ¯ÚÂÈ·ÛÙ›, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ·fi ¿Óˆ Î·È Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ25.
24. ŸÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ·, ÁÚ¿ÊÂÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·˘Ùfi Ô˘ Ù˘ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂϤÁÍÔ˘Ó ·Ó Â›Ó·È ·˘Ùfi ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ô˘ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ ‰ÈÔÚıÒÛÂȘ. ŸÙ·Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Â›Ó·È Û¯ÂÙÈο ÂÎÙÂÓ¤˜, ÙÔ˘˜ ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ Î·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ‰È·ÌfiÚʈۋ˜ ÙÔ˘. 25. ™Â η̛· ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ ÚÔÛ·ıԇ̠ӷ ›ÛÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ ÂÎÙÂÓ¤˜ ΛÌÂÓÔ. ™˘ÌʈÓÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ηٷϷ̂¿ÓÂÈ ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·, ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ·Ó ı· ¤¯ÂÈ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È fiÛ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ. ∞Ó ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· Ù˘ ˘·ÁÔÚ‡ÛÔ˘Ó ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ Î·È Ó· ÙÔ ÁÚ¿„ÂÈ ÂΛÓË ˆ˜ Áڷʤ·˜, ÂΛÓË ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ·›ÙËÌ¿ ÙÔ˘˜.
147
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÂÙ·ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ «O KÔÓÙÔÚ‚˘ıÔ‡Ï˘». ™˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÙÚ›· ·È‰È¿ ÛÙË ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ Ô˘ ÚÔÙ›ÌËÛ·Ó ¿ÏÏÔ Ù›ÙÏÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ Ê·›ÓÂÙ·È ˘ÔÁÚ·ÌÌÈṲ̂ÓÔ˜ ÛÙÔ Â¿Óˆ ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘: «TÈ ¤·ı·Ó οÙÈ ÊÙˆ¯¿ ·‰È¿». K·Ù¿ ÙË ÌÂÙ·ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ¤Î·Ó·Ó ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓÙ‡ˆÛË: «O KÔÓÙÔÚ‚˘ıÔ‡Ï˘ Ì ٷ ·‰¤ÏÊÈ· ÙÔ˘ ¯¿ıËηÓ. ÕÊËÛ·Ó „ˆÌÈ¿. T· ¤Ê·Á·Ó Ù· Ô˘ÏÈ¿. X¿ıËÎ·Ó Î·È ÌÂÙ¿ ‹Á·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÎÔ˘. E›¯Â ÂÊÙ¿ ÎfiÚ˜ Ô˘ ÙȘ ¤Ê·ÁÂ Î·È ‹Á ӷ ‚ÚÂÈ Î·È Ù· ·È‰È¿. ¶¤Ú·Û ÔÏÏ‹ ÒÚ· Î·È ÌÂÙ¿ ÎÔ˘Ú¿ÛÙËÎÂ. KÔÈÌ‹ıËÎÂ. T· ·È‰È¿ ÊÔÚ¤Û·Ó ÙȘ ÌfiÙ˜ ÙÔ˘. O KÔÓÙÔÚ‚˘ıÔ‡Ï˘ ‹Á ÛÙÔ ‚·ÛÈÏÈ¿. ¶È¿Û·Ì ÙÔ ‰Ú¿ÎÔ ÁÈ’ ·˘Ùfi ı¤Ïˆ Ó· ÌÔ˘ ‰ÒÛÂȘ ÏÂÊÙ¿. E›Ì·ÛÙ ÊÙˆ¯‹ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·. Œ˙ËÛ·Ó Î·Ï¿, Á‡ÚÈÛ·Ó Û›ÙÈ ÙÔ˘˜, Ê›ÏËÛ·Ó ÙË Ì·Ì¿ ÙÔ˘˜».
(˙) ¶ÂÚÈÔ‰Èο Î·È ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ™Â Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ Î·È ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ¤ÓÙ˘· Ô˘ ÌÔÚ› ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· Ù· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÊˆÙÔÙ˘Ë̤ӷ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜. ™˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÂÚȤ¯ÂÈ ÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÛًϘ Ù˘ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ê˘ÛÈο ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· ηٷӤÌÔ˘Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· οı ÔÌ¿‰· Û˘˙ËÙ¿ Î·È ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÁÈ· ÙË ÛÙ‹ÏË ‹ ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ. ™Â ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂΉfiÛÂȘ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡Ó Ù· ¤ÓÙ˘· Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙȘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Ô˘ ‰È¿‚·Û·Ó, ΢ڛˆ˜ ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÂÙ·ÁÚ·Ê‹ Âȉ‹ÛˆÓ26. 26. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Î·È ÂÚÈÔ‰Èο, ‚Ï. Curto et al., 1998, ÙfiÌÔ˜ πππ.
148
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÎÔ‡ÛÙËÎ·Ó ÔÏϤ˜ ·fi„ÂȘ Î·È ÙÂÏÈο ÂÈÎÚ¿ÙËÛ ·˘Ù‹. ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÂΉfiÙË, ÙÔÓ ÚfiÙÂÈÓ οÔÈÔ ·È‰› Î·È ¤ÁÈÓ ·Ì¤Ûˆ˜ ÔÌfiʈӷ ‰ÂÎÙfi˜!
8
∏ ÂÊËÌÂÚ›‰· ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÈ È‰È·›ÙÂÚË ÛÙ‹ÏË ÁÈ· ÔÈÎÔÏÔÁÈο ı¤Ì·Ù·. ∂›Ó·È ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ì›ÌËÛ˘ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ›‰Ô˘˜ ÂÓÙ‡Ô˘.
ªÂ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Î·È Ì ¿ÏÏ· ›‰Ë ÎÂÈ̤ӈÓ. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó .¯. Ô‰ËÁ›Â˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ·›˙ÂÙ·È ¤Ó· ·È¯Ó›‰È ÁÈ· Ó· ÙȘ ‰ÒÛÔ˘Ó Î·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ ¿ÏÏ˘ Ù¿Í˘, ηÓfiÓ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù‹ÚËÛË Ù˘ Ù¿Í˘ ‹ ηÓfiÓ˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜, ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ‰È·ÊËÌ›ÛÔ˘Ó Ù· ¤ÚÁ· Ô˘ ı· ÂÎı¤ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ·˙¿ÚÈ Î·È Ê˘ÛÈο Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ‚È‚Ï›·27. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ô ÛÙfi¯Ô˜ Ô˘ Ù›ıÂÙ·È ‰ÂÓ Â›Ó·È Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÛËÌÂ›Ô Î·Ù¿ÎÙËÛ˘ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘, ·ÏÏ¿ Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ Û οı ·È‰› Ó· ·ÓÙÈÏËÊı› ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ Î·È ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ Î·È Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂΛÓÔ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ fiϘ ÔÈ Áڷʤ˜ (Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ Î·È ÌË Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜) Á›ÓÔÓÙ·È ·Ô‰ÂÎÙ¤˜.
27. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÎÂÈ̤ӈÓ, ‚Ï. Curto et al, 1998, ÙfiÌÔ˜ πππ.
149
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ŒÊÙÈ·¯Ó·Ó ÙÔ Â˙Ô‰ÚfiÌÈÔ ¤Íˆ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÎÌÂÙ·ÏχÙËΠÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·. Œ‚Á·ÈÓ·Ó Î¿ı ̤ڷ Î·È ÙÚ·‚Ô‡Û·Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜. ŸÙ·Ó Ë ÂÚÁ·Û›· ÔÏÔÎÏËÚÒıËÎÂ, ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ÂÈϤÍÔ˘Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó ÔÏϤ˜. À‹ÚÍ οÔÈ· ‰˘ÛÎÔÏ›· ÁÈ·Ù› οÔÈÔÈ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÙȘ ‚¿ÏÔ˘Ó fiϘ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ‚¿ÏÔ˘Ó fiÛ˜ ¤ÏÂÍ·Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÔÚ›· ÂͤÏÈ͢ ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ∞ÊÔ‡ ÙÔ ¤Î·Ó·Ó ÎÈ ·˘Ùfi ¤‰ˆÛ ‰‡Ô ʈÙÔÁڷʛ˜ Û οı ÔÌ¿‰· Î·È ÙÔ˘˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ÙȘ ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó Û ʇÏÏ· ¯·ÚÙÈÔ‡ Î·È Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ·fi οو ÙÈ ¤‚Ï·Ó. ªÂÙ¿ ¤‚·Ï ÙȘ ‰È·ÌÔÚʈ̤Ó˜ ÛÂÏ›‰Â˜ ̤۷ Û ˙ÂÏ·Ù›Ó˜ Î·È Î·ÙfiÈÓ ÙȘ ˙ÂÏ·Ù›Ó˜ Û ÓÙÔÛȤ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿, ¤ÙÛÈ Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÍÂÊ˘ÏÏ›˙ÔÓÙ·È Û· ‚È‚Ï›Ô. Œ‰ÂÈÍ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ˙‹ÙËÛ ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ. ŸÙ·Ó ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó, ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ Ô˘ ‚Ï¤Ô˘ÌÂ, ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Ô Ù›ÙÏÔ˜ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ.
EÍÒÊ˘ÏÏÔ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ηٷÛ΢¿ÛÙËΠÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ηÙÔÈΛ‰È· ˙Ò·. º˘ÛÈο ÛÙÔ ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ, Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ.
150
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
∫·È ‚¤‚·È· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÓÙ¿ÛÛÔ˘Ó ÙË ÁÚ·Ê‹ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜:
¢È·Ê‹ÌÈÛË ÁÈ· Á˘·ÏÈ¿ ËÏ›Ô˘. ∆Ô «Ì·Á·˙¿ÎÈ» ¤¯ÂÈ ÌÂÙ·Ùڷ› Û ηٿÛÙËÌ· ÔÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡…
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Û˘ÓÙ·Á‹ ÁÈ·ÙÚÔ‡. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙ ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ÂÁÁÚ¿ÊÔ˘. ∆· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÁÈ·ÙÚÔ‡ (fiÓÔÌ·, ÂȉÈÎfiÙËÙ·, ÙËϤʈÓÔ) ·Ó·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙÔ Â¿Óˆ ̤ÚÔ˜. °È· Ó· Â›Ó·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ô «ÁÈ·ÙÚfi˜» ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ¿ÏÏÔ ¯ÚÒÌ· Ì·Úη‰fiÚÔ. ∞ÎÔÏÔ˘ı› Û˘ÓÙ·Á‹ Î·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ë ˘ÔÁÚ·Ê‹.
151
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ∂Ï¢ıÂÚ›· ˆ˜ Â˘Û˘Ó›‰ËÙË ÓÔÛÔÎfiÌ· ·Ó¿ÚÙËÛ ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ ¤Íˆ ·fi ÙÔ È·ÙÚÂ›Ô ÁÈ· Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ËÛ˘¯›· fiÛÔÈ ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· ·Ó·ÌÔÓ‹˜, ÁÈ·Ù› Ë Ê·Û·Ú›· ÂÓÔ¯ÏÔ‡Û ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi ÛÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ ÙÔ˘.
√ °È¿ÓÓ˘ ¤ÁÚ·„ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË Ì ·Ú·Ï‹Ù˜ ÌfiÓÔ Ù· ·ÁfiÚÈ·!
152
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
8
◊ıÂÏ·Ó Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi ÙȘ Ì·Ì¿‰Â˜ Ó· ÙÔ˘˜ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Ê·ÁËÙ¿ ÁÈ· ÙÔ ¿ÚÙÈ ÙÔ˘˜ Î·È ¤‚Á·Ï·Ó ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∑‹ÙËÛ·Ó Û fiÛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ·fi οو ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, Î·È ¤ÍÈ Ì·Ì¿‰Â˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËηӅ
Ÿˆ˜ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi, fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·˘Ùfi‚Ô˘Ï· ÁÈ· Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Ù· ·ÊÔÚÔ‡Ó… ∂›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Â‰Ò, Ì ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ÊÔ›ÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ‚·ıÌfi ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜, ·ÊÔ‡ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi, Ô ÔÔ›Ô˜ ÔÊ›ÏÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È Û‚·ÛÙfi˜. ∏ Û˘¯Ó‹ ÙÔ˘˜ fï˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, fiˆ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙȘ ÛÂÏ›‰Â˜ ÙÔ˘ ·ÚfiÓÙÔ˜ ‚È‚Ï›Ô˘, Î·È Ë ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û¯Â‰fiÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ¿, ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ‚¿˙ÂÈ ÙȘ ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔÓ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙÔ˘˜ (Ferreiro, 1998. Teberosky, 1998·. Pascucci, 1998. Dodge & Colker, 1998).
153
8
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
H M·Ú›· ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ù˘ Ó· ËÁ·›ÓÂÈ ‚fiÏÙ· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ù˘. “¶‹Á·Ì ÌÈ· ‚fiÏÙ·” ÁÚ¿ÊÂÈ ˆ˜ Ù›ÙÏÔ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ù˘.
154
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 9 ∆· Ì·ıËÌ·ÙÈο ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ 9.1 ª∞£∏ª∞∆π∫∂™ π¢∂∂™ ∫∞π ¶∂ƒπµ∞§§√¡ ª∞£∏™∏™ ∆· Ì·ıËÌ·ÙÈο Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ·fi ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÚÔÛˆÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ·ÙfiÌÔ˘ Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘ Û ¤Ó·Ó ÂÓ‹ÏÈÎÔ ÈηÓfi Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÙfiÛÔ ÛÙÔÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘ ˙ˆ‹. ∞Ó¿ÌÂÛ· Û ·˘Ù¤˜ ȉȷ›ÙÂÚÔ ÚfiÏÔ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙Ô˘Ó ÔÈ ÈηÓfiÙËÙ˜ Ó· ÌÔÚ› οÔÈÔ˜ Ó· ÛΤÊÙÂÙ·È ÏÔÁÈο, Ó· ÂÈχÂÈ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ڿÁÌ·Ù· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ. ∆· Ì·ıËÌ·ÙÈο Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÁÈ· Ó· ÂÚÌËÓ‡ԢÌ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ, ηıÒ˜ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙËÓ Î·ÙËÁÔÚÈÔÔ›ËÛË, ÛÙË Û˘Û¯¤ÙÈÛË, ÛÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË Î·È ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË –ÛÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÂÏÈο- ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Î·È Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiÔ˘ ΢ڛ·Ú¯Ô˜ ÛÙfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ì ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÂÈÛÙ‹ÌË, Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÒÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÛÙ·ÛË, ÙÔ ÏfiÁÔ ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜. °È· Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ì ̷ıËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó, Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˘ÏÈο ÚÔÙÔ‡ ÙÔ˘˜ ˙ËÙËı› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ·ÊËÚË̤ӷ ۇ̂ÔÏ· (Dodge & Colker, 1998Ø Pound, 2003). ∂ÍÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ Ù· ˘ÏÈο ™Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο. ŒÓ· ηϿ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰È·ı¤ÙÂÈ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ‰È·ÎÚÈÙÒÓ Î·È Û˘Ó¯ÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜, ·ÊÔ‡ ηıÒ˜ ·›˙Ô˘Ó ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó È‰ÈfiÙËÙ˜, ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È ÌÂÁ¤ıË, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜, ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ (‚Ï. ºÈÏ›Ô˘ & ÃÚ›ÛÙÔ˘, 1995, ÛÂÏ. 194). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜: «¶ÔÈÔ ÈÓ¤ÏÔ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂȘ ÈÔ Ï·ÙȤ˜ ÁÚ·Ì̤˜;», «¶fiÛË Ï·ÛÙÂÏ›ÓË ÛÔ˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÂȘ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÎÔ˘ÏÔ‡ÚÈ; ŸÛË ÛÔ˘ ¯ÚÂÈ¿ÛÙËÎÂ Î·È ÁÈ· ÙÔ Î·Ï¿ıÈ Ô˘ ¤ÊÙȷ͘; ¶ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ‹ ÏÈÁfiÙÂÚË;», «∫ÔÈÙ¿ÍÙ fiÛ· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· ¤¯ÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ Û·˜. ¶fiÛ· ÌÂÁ¿Ï·; ¶fiÛ· ÌÈÎÚ¿; ¶ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·; ¶ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ ÏÈÁfiÙÂÚ·; ¶ÔÈÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‰˘Ô Û·˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ηٷÛ΢¿ÛÂÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÊÔÚÙËÁfi;».
¶ÚÔηÏÒÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È ¿Óˆ Û ڿÁÌ·Ù· Î·È Û ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹˜ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯Ô˘Ì ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ
155
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Î·È Ó· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛ‹ ÙÔ˘˜ (™·ÎÔÓ›‰Ë˜, 2004). ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ fiˆ˜ Ë Ì·ÁÂÈÚÈ΋, Ë ÎËÔ˘ÚÈ΋ Î·È Ù· „ÒÓÈ·, Ë ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÙˆÓ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Ô˘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ì¿ıËÛ˘, Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ‰È·ÌÂÛÔÏ¿‚ËÛË ÙÔ˘ ÂÓËÏ›ÎÔ˘, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ·fi Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ Î·È Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ÙË Ì‡ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜.
™ÙÔ È·ÙÚÂ›Ô Ô ÁÈ·ÙÚfi˜ ÌÂÙÚ¿ÂÈ ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ·ÛıÂÓÒÓ Ô˘ ÙÔÓ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È. ¶fiÛÔ „ËÏ‹ Â›Ó·È Ë ∂ϤÓË;
∆· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË ·fi ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Î·ıÒ˜ ·ÁˆÓ›˙ÔÓÙ·È Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÓfiËÌ· ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚·ÓÔ̤ÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ. ∏ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ ÙˆÓ ÂÓËÏ›ÎˆÓ Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜, ηıÒ˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ̷ıËÌ·ÙÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜, ‚ÔËı¿ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙËÓ ·ÊËÚË̤ÓË ·˘Ù‹ ÁÏÒÛÛ· Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì·˙› Ù˘, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ıÂÙÈο ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο (Pound, 2003).
156
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ª·ıËÌ·ÙÈο Ì ÂÚȯfiÌÂÓÔ… ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ‰ÔÌÔ‡Ó ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ˙ÒÓÙ·˜ ÛÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ. ∂›Ó·È ·Ó·ÎfiÏÔ˘ıÔ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ ÙÔ Ó· ÚÔ‚·›ÓÔ˘Ó Û ̷ıËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ. ŒÓ· ÌÈÎÚfi ·È‰› .¯. ÌÔÚ› Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ fiÙÈ, ·Ó ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ì Û ‰‡Ô ÁÏÂÈÊÈÙ˙Ô‡ÚÈ· ¿ÏÏÔ ¤Ó·, ı· ¤¯Ô˘Ì ÙÚ›· ÁÏÂÈÊÈÙ˙Ô‡ÚÈ·, ·ÎfiÌ· Î·È ¯ˆÚ›˜ Ó· Ù· ‚ϤÂÈ, ·ÏÏ¿ Ó· ÌËÓ ÌÔÚ› Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ· fiÛÔ Î¿ÓÔ˘Ó ‰‡Ô Î·È ¤Ó·. ∂›Ó·È ηıÒ˜ ÛΤÊÙÔÓÙ·È ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ Ú¿ÁÌ·Ù·, Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÓÔËÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· ·ÊËÚË̤Ó˜ ÔÛfiÙËÙ˜.
Hughes, 1996, Û.80Ø Kazuko Kamii & De Clark, 2003, ÛÛ. 113 Î·È 138
¶fiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô; ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û ·Ï·ÈfiÙÂÚ· Ù· ·È‰È¿, fiÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·Ó ˆ˜ ¿ÁÚ·ÊÔÈ ¯¿ÚÙ˜ (tabula rasa), ¿ӈ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ë «·Î·‰ËÌ·˚΋» ÁÓÒÛË ¤Ú ӷ ·ÔÙ˘ˆı› Ì ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË ÛÂÈÚ¿, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ ·ÏÔ‡ÛÙÂÚÔ Î·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚÔ Î·È ËÁ·›ÓÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÈÔ Û‡ÓıÂÙÔ Î·È ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚÔ. ∏ ‰È‰·ÎÙÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÛ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ‹Ù·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÂÈϤÁÂÈ Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ì ÈÂÚ·Ú¯È΋ ÛÂÈÚ¿ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÈ Ôԛ˜ ›¯·Ó ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÔÈ Ôԛ˜ ·ıÚÔÈ˙fiÌÂÓ˜ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ÙÔ «fiÏÔÓ» Ù˘ οı ÁÓÒÛ˘ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 8, Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹). π‰È·›ÙÂÚ· Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÁÓÒÛË, ÂıˆÚ›ÙÔ fiÙÈ Ë ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ¤Ú ӷ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·ıÔÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙË ÏÔÁÈ΋ Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÙÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÙÔ ›‰ÈÔ. øÛÙfiÛÔ Ë ¤Ú¢ӷ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› Û ı¤Ì·Ù· Ì¿ıËÛ˘ Î·È ‰È‰·Ûηϛ·˜ ¤¯ÂÈ ·Ôηχ„ÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Û fiϘ ÙȘ ËÏÈ˘ ηٷÎÙÔ‡Ó Û˘¯Ó¿ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ Ì ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ‰ÂÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙË ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÙȘ ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·È (Morgan et al., 2004). ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘, ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙÔÓ ÂÚ¢ÓËÙÈÎfi ‰›Ô Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, Ë Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ·Ú¯Èο ÛÙÔ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÂÊfi‰È· ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰›ÓÂÙ·È ‚¿ÚÔ˜ ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ ·ÔÎÙÔ‡Ó ÂÓÙfi˜ Î·È ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈχÛÔ˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, Ù· ·È‰È¿ ÂÈÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ¤Ó· ‡ÚÔ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ. ∏ ÁÂÓÈο ÂÈÎÚ·ÙÔ‡Û· ·ÓÙ›ÏË„Ë Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ô‰ÂÎÙ‹ Û ¤Ó· ‚·ıÌfi ÈÂÚ¿Ú¯ËÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û˘Ó¯ÒÓ ÂÓÔÙ‹ÙˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· ·Ôı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û‡ÓıÂÙ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È· Î·È Ô˘ Û˘¯Ó¿ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÔÈ Ôԛ˜ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜: .¯. ÁÈ· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ·È‰› Ì ÂÈÙ˘¯›· ·ÚÈıÌËÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÎÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡. ∏ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘ ˆÛÙfiÛÔ Û ‰È·‰Èηۛ· .¯. ÌÂÚÈÛÌÔ‡, fiÙ·Ó ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ (.¯. ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ‚fiÏÔ˘˜ Ì ¤Ó· Ê›ÏÔ ÙÔ˘) ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡. ∂›Û˘ ¤¯ÂÈ Á›ÓÂÈ Ê·ÓÂÚfi fiÙÈ
157
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ·˘ÛÙËÚ‹ ÈÂÚ·Ú¯È΋ ÛÂÈÚ¿ (.¯. Ë Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁηÛÙÈο ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡). ŒÙÛÈ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ù· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÂÈχÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔηÏÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ¤Ó· ‡ÚÔ˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂȉÈÒ͈Ó. ∏ ›‰È· Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·˘Ù¤˜, ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ˘ÏÈο Î·È fi¯È ·ÊËÚË̤ӷ ۇ̂ÔÏ·, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÛÙfi¯ˆÓ. ¶.¯. ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÎÙÂϤÛÔ˘Ó ÌÈ· Û˘ÓÙ·Á‹ ÁÈ· ΤÈÎ Ù· ·È‰È¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È: ●
●
●
●
Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ÛÎÂ‡Ë ·fi ÙÔ ¿Óˆ Î·È ·fi ÙÔ Î¿Ùˆ Ú¿ÊÈ, ·fi ÙÔ ÚÒÙÔ Î·È ·fi ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Û˘ÚÙ¿ÚÈ, ·fi ÙÔ ÓÙÔ˘Ï¿È Ô˘ Â›Ó·È ·ÚÈÛÙÂÚ¿ ·fi ÙÔ „˘ÁÂ›Ô Î.Ï. (Èı·Ó¤˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ·, ̤ÙÚËÛË), Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÔ˘Ó Ù· ˘ÏÈο ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÛÙÂÚÂÒÓÔÓÙ·˜ Ù· ·˘Á¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ·Ï‡ÚÈ Î·È ÙË ˙¿¯·ÚË, ‚¿˙ÔÓÙ·˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ ·Ï‡ÚÈ Î·È ›Ûˆ ÙË ˙¿¯·ÚË ÁÈ· Ó· ÌËÓ Î·ÙÚ·Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó Î.Ï. (Èı·Ó¤˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: Û¯ÂÙÈΤ˜ ı¤ÛÂȘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ), Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È: ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ï‡ÚÈ, ÏÈÁfiÙÂÚË ˙¿¯·ÚË, Ù¤ÛÛÂÚ· ·˘Á¿ (Èı·Ó¤˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: Û‡ÁÎÚÈÛË ÔÛÔًوÓ, ̤ÙÚËÛË, ·ÚÈıÌfi˜), Ó· ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó ÙË ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·ÌÂȯıÔ‡Ó Ù· ˘ÏÈο Û‡Ìʈӷ Ì ÙË Û˘ÓÙ·Á‹, ‰ËÏ·‰‹ Ó· ¯Ù˘‹ÛÔ˘Ó ÚÒÙ· ÙË ˙¿¯·ÚË Ì ÙÔ ‚Ô‡Ù˘ÚÔ, ÌÂÙ¿ Ó· ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ó ¤Ó· ¤Ó· Ù· ·˘Á¿ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ï›ÁÔ Ï›ÁÔ ÙÔ ·Ï‡ÚÈ (Èı·Ó¤˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ¤ÓÓÔȘ ¯ÚfiÓÔ˘, ‰È·‰Ô¯‹˜ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ Î.Ï.).
ŸÏ· Ù· ·Ú·¿Óˆ Ù· ·È‰È¿ Ù· οÓÔ˘Ó ·‚›·ÛÙ· Î·È Â˘¯¿ÚÈÛÙ· ηıÒ˜ Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È Ë ¿ÛÎËÛË ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘ÙÔÛÎÔfi˜, ·ÏÏ¿ ¤¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô Ó· Á›ÓÂÈ ÛˆÛÙ¿ ÙÔ Î¤ÈÎ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ. ∫·ıÒ˜ Ë Û¯ÔÏÈ΋ ¯ÚÔÓÈ¿ ÚÔ¯ˆÚ¿, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÒÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ·˘Í·ÓfiÌÂÓÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Î·È Ó· ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ οı ÊÔÚ¿ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·Ú·‚ϤÂÈ fiÙÈ Î¿ı ·È‰› ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ Î·È Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi.
∆Ô ¤ÚÁÔ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ŒÚÁÔ ÏÔÈfiÓ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ›ӷÈ: ✒ N· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ÂÓÂÚÁÔÔÈ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË fiÛ· ¤¯Ô˘Ó ·ÔÎÔÌ›ÛÂÈ ·fi ÙȘ ÏÔ‡ÛȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ (Nunes and Bryant, 1996). ∆· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó Ì·ıËÌ·ÙÈο ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È. ¶ÔÏÏ¿ ·È‰È¿, ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì ·ÚÎÂÙ‹ ¿Ù˘Ë ÁÓÒÛË Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡, ÙȘ ȉÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘ (∫·Ï‰Ú˘Ì›‰Ô˘ & ∫·¤ÏÔ˘, 2003). °ÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Ó· ÂÎʈÓÔ‡Ó ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›·˜ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ, ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹ ·ÎfiÌË Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î¿ÔÈÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜, ͤÚÔ˘Ó Ó·
158
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ï¤ÍÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÈ· Ó· Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÔ˘Ó ‹ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÛfiÙËÙ˜, ÌÂÚÈο ηٷʤÚÓÔ˘Ó ·ÎfiÌË Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó, Ó· ·Ê·ÈÚÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·ÈÚÔ‡Ó, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Û˘¯Ó¿ ÙË Ì¤ıÔ‰Ô Ù˘ ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛ˘ (Bryant, 1998). ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿
√ °ÈÒÚÁÔ˜ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ ·ÎfiÌË ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ·Í›· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fï˜ ÙËÓ ·Í›· ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ 2 Î·È Í¤ÚÂÈ Î·È Ó· ÙÔÓ ÁÚ¿ÊÂÈ: «¢‡Ô ÛËÌ·›Â˜, Ë ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÛËÌ·›· Î·È Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ÛËÌ·›·» Â›Ó·È Ë ÏÂ˙¿ÓÙ· Ô˘ ‚¿˙ÂÈ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÙÔ˘, Ô˘ ÙËÓ ¤ÊÙÈ·Í ‡ÛÙÂÚ· ·fi ›ÛÎÂ„Ë ÛÂ Ê˘Ï¿ÎÈÔ ÛÙÔÓ Œ‚ÚÔ.
ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·‰Â›ÍÔ˘Ó fiÛ· ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ Î·È Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÙË ÁÓÒÛË Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÙ·È ÛÙÔ Û¯ÔÏÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ì fiÛ· ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó. ŸÙ·Ó ·˘Ùfi ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È, Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂٷ͇ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ·È‰ÈÒÓ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È Î·È ¤ÙÛÈ ‰È¢ÎÔχÓÂÙ·È Ë Ì¿ıËÛË (§ÂÌÔÓ›‰Ë˜, 2002Ø Aubrey & Barber, 2003). ∆¤ÛÛÂÚȘ ÔÚÙÔηϿ‰Â˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘ ÚԂϤÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘ ÛÙÔÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÚÔÌËıÂÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ ¿ÚÙ˘ Î·È ÙȘ ۯ‰ȿ˙ÂÈ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ Ì›· ÁÈ· οı ·È‰›. «∆È ¤ÁÚ·„˜ ‰Ò;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. °È¿ÓÓ˘: «¶fiÙ ϋÁÔ˘Ó». ∂Î/Îfi˜: «¢ËÏ·‰‹ ÙÈ ÂÓÓÔ›˜;» °È¿ÓÓ˘: «§‹ÁÔ˘Ó ÙÔ 2002. ª¤¯ÚÈ ÙfiÙ ÙȘ ›ÓÔ˘ÌÂ. °È· fiϘ Â›Ó·È ÙÔ ›‰ÈÔ». ∂Î/Îfi˜: «∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÙÔ ¤ÁÚ·„˜ ÛˆÛÙ¿;» °È¿ÓÓ˘: «∆Ô Á˘Ú›˙Ô˘Ì ͷψ̤ÓÔ ÙÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ Î·È ÙÔ ‰È·‚¿˙ÂÈ Ë Ì·Ì¿ fiÙ ϋÁÂÈ, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÁÚ·„· ÛÙÔ Ï¿È». ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ô °È¿ÓÓ˘ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Ò˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜, Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ› fï˜ fiÙÈ ÙÔ ¤Ó· 2 Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ Î·È ÙÔ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ¢ÚËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ.\
✒ Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÈÎ›ÏˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙȘ ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó, ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ÙË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÛΤ„Ë (∆˙ÂοÎË, 1998Ø Kaldrymidou, 2002). ŸÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰Â ‰›ÓÔ˘Ó ÔÏϤ˜
159
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢ηÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È, Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·ıËÌÂÚÈÓ¿, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·˘ÙÔÓÔÌ›· ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ·ÓÙ›ıÂÙ· ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù¯ÓÈÎÒÓ (Ó· Ù· Ì¿ıÔ˘Ó .¯. Ó· οÓÔ˘Ó ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ‹ Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó Ì˯·ÓÈο), Ù· ·È‰È¿ ‰Â Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÛÙÔ¯¿˙ÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ Ô‡ÙÂ Î·È Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡ (Pound, 2003, ÛÂÏ. 36). ∂›Ó·È ‚¤‚·È· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·ÚÈıÌÔ‡Ó, Ó· ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó, ÂΛÓÔ fï˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÛΤ„˘ Â›Ó·È ÙÔ Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο, Ì ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi Î·È Û˘ÓıÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ Á‡Úˆ ·fi ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ú·ÎÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· (Hughes, 1996, ÛÂÏ. 241). √È Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ∏ Û‡Á¯ÚÔÓË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ‰˘ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ Â›Ó·È ÁÂÌ¿ÙË ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο. ∆· ·È‰È¿ ·fi ÙËÓ ÒÚ· Ô˘ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È ‚ÈÒÓÔ˘Ó ÂÌÂÈڛ˜ ·Ú›ıÌËÛ˘ Î·È ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙÔ ‡„Ô˜, ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ Î·È ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘˜, ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Î·È ÙË ‰È¿Ù·ÍË Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, ÙËÓ ·Í›· ÙˆÓ ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ. ŒÚ¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· Î·È Ì ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È Ì ÙȘ ϤÍÂȘ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ Î·È ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ϤÍÂȘ ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË Î·Ù·ÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÎÚÈ‚‹ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜ Î·È ÙȘ ·Í›Â˜ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó. ∞Ó ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ·fi ·˘Ù¤˜ ÙȘ ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ·fi Ú·ÁÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜, ¤¯ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ù· ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÁÈ· Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó.
Malaguzzi, 1997, Û. 16
√ Ì·Ì¿˜ ÙÔ˘ £Ô‰ˆÚ‹ ı· ·Ó·Ï¿Ì‚·Ó ӷ ÊÙÈ¿ÍÂÈ ›ÙÛ˜ ÁÈ· ÙË ÁÈÔÚÙ‹ Ô˘ ı· ¤Î·Ó·Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. √ £Ô‰ˆÚ‹˜ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ› fiÙÈ ı· Â›Ó·È ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹, Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘, ı· Â›Ó·È ¿Ú· ÔÏÏ¿, Î·È ÁÚ¿ÊÂÈ ÛÙÔ Ì·Ì¿ ÙÔ˘: «ª·Ì¿, ı· Ì·˜ ÊÙÈ¿ÍÂȘ ›ÙÛ˜ ÁÈ· ¯›ÏȘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ·È‰È¿;»
160
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
∏ ηٷÓfiËÛË ÙˆÓ ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ Û˘Ì‚fiψÓ1 ·fi Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ °ÓˆÚ›˙Ô˘Ì Ôχ Ï›Á· ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Î·È ÙË ‰ÔÌ‹ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌËÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. ¢ÂÓ ¤¯ÂÈ ÌÂÏÂÙËı› Û ÂÎÙÂٷ̤ÓÔ ‚·ıÌfi Ë ·Ú¯È΋ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈÚ›· Ì ٷ ·ÚÈıÌËÙÈο ۇ̂ÔÏ·, ·ÏÏ¿ ÚÔÊ·ÓÒ˜ Â›Ó·È ÙfiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ÙÔ˘ ·ÚÈıÌËÙÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ fiÛÔ Â›Ó·È Î·È ÔÈ ÚÒÙ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË. ∆· ·È‰È¿ ÛÙÔ˘˜ ‰˘ÙÈÎÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È ·Ó·fiÊ¢ÎÙ· ÛÙ· ·ÚÈıÌËÙÈο ۇ̂ÔÏ· Û ÔÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ï·›ÛÈ· Ù· ÔÔ›· ÙÔ˘˜ ÚÔÛ‰›‰Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛË̷ۛ˜… ∫·Ù·Ú¯‹Ó ˘¿Ú¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›· Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ·fiÏ˘ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÛÙË ÁÚ·Ù‹ Ô‰ËÁ›· «Û¯Â‰›·Û 3 Ì‹Ï·», Î·È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·˘Ù‹ ÙË ÛËÌ·Û›·, fiˆ˜ Ù· ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›· ۠ψÊÔÚ›·, Û fiÚÙ˜ ÛÈÙÈÒÓ, ÛÙ· ηӿÏÈ· Ù˘ ÙËÏÂfiÚ·Û˘ Î.Ï. ŒÂÈÙ· ˘¿Ú¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚ¿ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›· Ô˘ «·ÚÈıÌÔ‡Ó» (.¯. ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÌÈ·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜) Î·È Û ·˘Ù¿ Ô˘ «ÌÂÙÚÔ‡Ó» (.¯. Ù· ÛËÌ›· Û ¤Ó· ̤ÙÚÔ, Û ÌÈ· ˙˘Á·ÚÈ¿, Û ¤Ó· ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ, Û ¤Ó· ÚÔÏfiÈ ‹ Û ¤Ó· ÊÔ‡ÚÓÔ). ∆· ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›· Ô˘ «·ÚÈıÌÔ‡Ó» Î·È ·˘Ù¿ Ô˘ «ÌÂÙÚÔ‡Ó» ¤¯Ô˘Ó Ôχ ÌÈÎÚ‹ ¿ÌÂÛË ·ÓÙÈÛÙÔȯ›· – ÔÈ ·ÚÈıÌÔ› Ô˘ «ÌÂÙÚÔ‡Ó» Â›Ó·È ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÌÈ· ÌÂÙ·ÊÔÚÈ΋ ¯Ú‹ÛË Ù˘ ·Ú›ıÌËÛ˘, ηıÒ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Û˘Ó¯›˜ Î·È fi¯È ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜. √È ·ÚÈıÌÔ› Ô˘ «·ÚÈıÌÔ‡Ó» ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Û ڿÁÌ·Ù· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ˆ˜ ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜, Ë ÛËÌ·Û›· fï˜ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ Ô˘ «ÌÂÙÚÔ‡Ó» ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚÈ΋˜ ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ·Ú›ıÌËÛ˘ ÛÙËÓ ·Â›Úˆ˜ ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓË ‰È·›ÚÂÛË Ù˘ ‡Ï˘ (.¯. ÙÔ ¤Ó· ÎÈÏfi ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔ ‰È·ÈÚ¤ÛÔ˘Ì Û ·Â›Úˆ˜ ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ̤ÚË).
Munn, 1998, ÛÛ. 54-55
∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ıˆÚÂ›Ù·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi, fiˆ˜ Î·È Û ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È· ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı›, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·, ÙËÓ ·˘ÙÂÓ¤ÚÁÂÈ· Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜, fiˆ˜: ● ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ Î·È ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ ·Ú›ıÌËÛ˘ Î·È Ì¤ÙÚËÛ˘, ● ¯ˆÚÈΤ˜ Î·È ¯ÚÔÓÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ, ● Û¯¤ÛÂȘ Î·È Î·ÓÔÓÈÎfiÙËÙ˜2, ● ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ª·ÁÂÈÚÈ΋ Î·È Ì·ıËÌ·ÙÈο ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÌÈ· ¯Ú‹ÛÈÌË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ηıÒ˜ ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·Ú›ıÌËÛ˘, ÂÎÙ›ÌËÛ˘ ÔÛÔًوÓ, ‚¿ÚÔ˘˜, ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È fiÁÎÔ˘. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ ÌÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÛΤ„Ë ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÔÈ ÂÓ‹ÏÈÎÔÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ Ù˘ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Î·È ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο ÛÙÔȯ›·, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÛÙ· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Ó· ÙȘ ÂϤÁ¯Ô˘Ó: «¶fiÛ· ·˘Á¿ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ¤ÌÂÈÓ·Ó Ì¤Û· ÛÙË Û˘Û΢·Û›· ÙÒÚ· Ô˘ ‹Ú·Ì ‰‡Ô ÁÈ· ÙÔ Î¤ÈÎ;», «¡ÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ˙¿¯·ÚË ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ï‡ÚÈ; °È· Ó· ‰Ô‡Ì ÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Ë Û˘ÓÙ·Á‹»…
Pound, 2003, Û. 68
1. ªÂ ÙÔÓ fiÚÔ ·˘Ùfi Â‰Ò ÂÓÓÔԇ̠ٷ ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›· ·fi 0-9 Î·È ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘˜. 2. ∏ ϤÍË «Î·ÓÔÓÈÎfiÙËÙ·» ·Ô‰›‰ÂÈ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ·ÁÁÏÈÎÔ‡ fiÚÔ˘ «pattern» Î·È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔÓ «Î·ÓfiÓ·» Ô˘ ‰È¤ÂÈ ÌÈ· ηٿÛÙ·ÛË ‹ ¤Ó· Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ: .¯. ÙÔ ÌÔÙ›‚Ô Û ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ, ÙË ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ·ÚÈıÌÔ› Û ̛· ·ÎÔÏÔ˘ı›· Î.Ï.
161
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂›Ó·È ›Û˘ ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ·È Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Ì ÏfiÁÈ· fiÛ· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Î¿ÓÔ˘Ó, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÔÓÙ·È ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È ·˘Ùfi Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ‰›ÓÂÙ·È ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı› ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·Ù¿ÏÏËϘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ‹ Ù˘. ∆· „ËÊ›· ˆ˜ ÎÒ‰Èη˜: ÌÈ· ¿ÏÏË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ Û˘Ì‚fiÏˆÓ ™Ù· ΛÌÂÓ· ÙˆÓ ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ Ô˘ ‰È¿‚·˙·Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÛÂÈÛÌfi, ·Ó·ÊÂÚfiÙ·Ó ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙËÏÂÊÒÓÔ˘ Î·È ¤ÏÂÁ fiÙÈ ÂΛ ÌÔÚÔ‡Ó ÔÈ Ôϛ٘ Ó· ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ó· Á›ÓÂÈ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ ÙÔ˘˜, ·Ó Â›Ó·È ·ÛÊ·Ï‹ ÌÂÙ¿ ÙÔ ÛÂÈÛÌfi. ™˘˙‹ÙËÛ·Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì· Î·È ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ÙËÏÂʈӋÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó ·Ó Î·È ÙÔ ÎÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‹Ù·Ó ·ÛʷϤ˜. ∂Î/Îfi˜: ¶ÔÈÔ˜ ı˘Ì¿Ù·È Ó· ÌÔ˘ ÂÈ Û ÔÈÔÓ ·ÚÈıÌfi Ú¤ÂÈ Ó· ÙËÏÂʈӋÛÔ˘ÌÂ; °È¿ÓÓ˘: ∂ÁÒ. £· ¿ÚÔ˘Ì ÙÚ›· Ìˉ¤Ó , ÙÔ 1, ÙÔ 6, ÙÔ 7, ÙÔ 8 Î·È ‰‡Ô 2… ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Î·È ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÙÔ °È¿ÓÓË Ó· ÙÔÓ Û¯ËÌ·Ù›ÛÂÈ: «√ ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ηÏÂ›Ù·È ‰ÂÓ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÂ Û˘Ó‰ÚÔÌËÙ‹», ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ÛÙÔ ÙËϤʈÓÔ. µ¿ÛÈ·: ŒÎ·Ó ϿıÔ˜ Ô °È¿ÓÓ˘. ¢ÂÓ ‹Ú fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ¤Ó·Ó ÚÔ˜ ¤Ó·Ó Ì ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ›¯·Ó ‰ÂÈ ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·. √ °È¿ÓÓ˘ ÙÔ˘˜ ›¯Â ¿ÚÂÈ fiÏÔ˘˜! ∏ ª›Ó· ÚfiÙÂÈÓÂ: «¡· ¿ÚÔ˘Ì ÚÒÙ· ÙÔ 0 Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ 1, fiˆ˜ fiÙ·Ó ·›ÚÓÔ˘Ì ·ÏÏÔ‡ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÙË £‹‚· Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜». •·Ó·ÚÔÛ·ıÔ‡Ó. ∆Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ‹Ù·Ó Î·È ¿ÏÈ Ó· ÌËÓ Ù· ηٷʤÚÔ˘Ó. ∂Î/Îfi˜: °È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘ÌÂ; ∆¿ÛÔ˜: ¶·›ÚÓÔ˘Ì ̛· ÊÔÚ¿ ÈÔ ÔÏÏÔ‡˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È ÌÂÙ¿ ÈÔ Ï›ÁÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· Í·Ó·ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ›¯·Ó ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Î·È ¿ÏÈ. ∏ ¶¤ÓË ÌÂÙÚ¿ÂÈ Î·È Ï¤ÂÈ: «∂ÓÓ¤· ·ÚÈıÌÔ‡˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Â‰Ò. ∞˘ÙÔ› Ô˘ ·›ÚÓ·Ì ›ӷÈ, ·ÏÏ¿ ÚÒÙ· Â›Ó·È 0, ÌÂÙ¿ ÙÔ 1, ÌÂÙ¿ ÙÔ 6, ÌÂÙ¿ 7, ÌÂÙ¿ 2, ¿ÏÈ 2, ÌÂÙ¿ 8, ÌÂÙ¿ 0, Î·È ¿ÏÈ 0» ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙËÓ ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ÙÔ˘˜ Û¯ËÌ·Ù›ÛÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰·. ™ÙËÓ ¿ÏÏË ¿ÎÚË Ù˘ ÁÚ·ÌÌ‹˜ ·ÎÔ‡ÛÙËÎÂ: «√ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ·ÓÙÈÛÂÈÛÌÈ΋˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜. ∆Ì‹Ì· ÂÓË̤ڈÛ˘ Î·È ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ». ¶¤ÓË: ∆Ô Û‹ÎˆÛ·Ó ÙÒÚ· Ô˘ ‹Ú·Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ‹Ù·Ó ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ∆Ô ÙËÏÂÊÒÓËÌ· ¤‰ˆÛ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ·ÚÈıÌÔ› ÙËÏÂÊÒÓÔ˘ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÎÒ‰Èη˜, Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·‚È¿˙Ô˘Ì ·Ó ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ì Ì οÔÈÔ Û˘Ó‰ÚÔÌËÙ‹.
∞fi ηٷÁÚ·Ê‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡
9.2 ª∞£∏™π∞∫∂™ ∂¶π¢πø•∂π™ ∏ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÓÂÚÁËÙÈ΋˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ’ ·˘Ù¿ Î·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÓfi˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜ Ô˘ Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó Û˘Ó¯Ҙ ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ (Kazuko Kamii & De Clark, 2003) Î·È Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È, ‰ËÏ·‰‹ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο Èηӿ:
162
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
✒ ¡· ÔÌ·‰ÔÔÈÔ‡Ó, Ó· ‰È·Ù¿ÛÛÔ˘Ó, Ó· ÛÂÈ√Ì·‰ÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ ÚÔıÂÙÔ‡Ó Î·È Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó: ™Ù· ÌÈÎÚ¿ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Û˘ÏÏÔÁ¤˜. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶Ò˜ ÌÔÈÚ¿Û·Ù ÙȘ ¯¿ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÔÌ·‰ÔÔÈÔ‡Ó, Ó· ‰È·Ù¿ÛÛÔ˘Ó ÓÙÚ˜ ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÂÙ ٷ ÎÔÏȤ; ‹/Î·È Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·Ù· Û‡Ìʈӷ ¶¿ÓÔ˜: ¶‹Ú· ÂÁÒ ·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï˜ Î·È Ë ÕÓÓ· ·˘Ù¤˜ Ô˘ Â›Ó·È ÌÈÎÚ¤˜ Ì ÙÔ ¯ÚÒÌ·, ÙÔ Û¯‹Ì·, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ‹ ¿ÏÏ· Î·È Ù˘ ‰›Óˆ Î·È ·˘Ù‹ ÙË ¯¿ÓÙÚ· ÁÈ·Ù› ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· ‹ ȉÈfiÂ›Ó·È ÌÈÎÚ‹ Î·È ‹Ù·Ó Â‰Ò Ì ÙȘ ÌÂÁ¿Ï˜. ÙËÙ˜ Î·È Ó· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ‰ÂÓ ·Ó‹™Ô˘ÎÚ¿Ó: ∂ÁÒ ¤ÊÙÈ·Í· ¤Ó· ÎfiÎÎÈÓÔ ÎÔÏÎÔ˘Ó Û ̛· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Û˘ÏÏÔÁ‹. ∂ÓÏȤ Î·È Ë ª·Ú›· ‹Ú ÙȘ ÌÏ ¯¿ÓÙÚ˜ Î·È ı· ÊÙÈ¿ÍÂÈ ¤Ó· ÌϤ. ı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÈÌÂÚ›˙Ô˘Ó ÌÈ· Û˘ÏÏÔÁ‹ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶Ò˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ù·ÎÙÔÔÈ‹Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÛÙË ‚¿ÛË ÂÓfi˜ ‹ Û·Ù ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ; ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ Ë ‰˘ÛÎÔÏ›· ∫ˆÓ/ÓÔ˜: µ¿Ï·Ì Û ¤Ó· ÎÔ˘Ù› fiÛ˜ ‹Ù·Ó ÙÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ·˘Í¿ÓÂÙ·È, Ó· ·Ó·ÁÓˆ¿ÓÙÚ˜ Î·È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ fiÛ˜ ‹Ù·Ó Á˘Ó·›Î˜. Ú›˙Ô˘Ó ÛÙÔȯ›· Ô˘ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Û ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ¯ˆÚÈÛÙ›Ù Û ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· Ó· ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜, Ó· ÂÓÔÔÈÔ‡Ó ·›ÍÂÙ ԉfiÛÊ·ÈÚÔ ÛÙËÓ ·˘Ï‹;», «¶Ò˜ ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ Û ÌÈ· ÌÂÁ·ı· ÚÔÙ›ӷÙ ӷ ‰È·¯ˆÚ›ÛÔ˘Ì ٷ χÙÂÚË. ∆· ·È‰È¿ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ¯·ÚÙfiÓÈ· ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ›Ù ‡ÎÔÏ· Ó· ·Í›· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÔÈ ‰È·‰Èηۛ˜ ÔÌ·‰Ôԛ˂ڛÛÎÂÙ ÂΛÓÔ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÛÙ οı Û˘, ‰È¿Ù·Í˘, ÛÂÈÚÔı¤ÙËÛ˘ Î·È Ù·ÍÈÓfiÊÔÚ¿;», «ªÂ ÔÈÔ ÙÚfiÔ ı· ÚÔÙ›ӷÙ ӷ Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ì ٷ ·È¯Ó›‰È· (‹ Ù· ÌËÛ˘ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ fiÙ·Ó ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘ÂÌÔÚ‡̷ٷ ÛÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ) ÁÈ· Ó· Ù· ηÈÚ›· Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÂÓÂÚÁ¿ Û ۯÂÙÈΤ˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ ‡ÎÔÏ·;» ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ’ ·˘Ù¿, ÁÈ·Ù› ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ‚ÂÏÙÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ‹ ÁÈ·Ù› Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ı¤Ì·Ù· Ô˘ ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∏ ·Ú¿ÏÏËÏË ÚÔÙÚÔ‹ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, Ó· ϤÓ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ οÓÔ˘Ó Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙÔ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Î·È ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ Î·ÓfiÓˆÓ, Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔ‡ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡. ∆Ô «∞Û¯ËÌfi·Ô» Î·È Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙˆÓ Û˘ÓfiÏˆÓ TÔ ÁÓˆÛÙfi ·˘Ùfi ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ˘ ÕÓÙÂÚÛÂÓ ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·ÊÚ·ÛÙ› Ì ̷ıËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜ ˆ˜ Ë ÂÚȤÙÂÈ· ÂÓfi˜ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ∞ Ô˘ ηٿ Ï¿ıÔ˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ µ Î·È Ô˘ ‰ÂÓ ËÛ˘¯¿˙ÂÈ ÒÛÔ˘ Ó· Í·Ó·Ì› ̤۷ ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÙÔ˘ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ∞. ∆Ô ·Ú·Ì‡ıÈ ·˘Ùfi, Â›Ó·È ÌÈ· ¿ÛÎËÛË ÏÔÁÈ΋˜ Ô˘ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘.
ƒÔÓÙ¿ÚÈ, 1985, Û. 163
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÔÌ·‰ÔÔ›ËÛ˘ Î·È Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·¯ˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÂ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ÛÙË ‚¿ÛË ÂÓfi˜ ‹ ÂÚÈÛÛÔÙ¤ÚˆÓ ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ, ·Ó Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜, Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÔ˘Ó ¤ÙÛÈ ‹ ·ÏÏÈÒ˜ Ì›· Û˘ÏÏÔÁ‹ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‹ ˘ÏÈÎÒÓ, Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ï¤ÍÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÔÌ·‰ÔÔ›ËÛË Î·È ÙËÓ Ù·ÍÈÓfiÌËÛË. ∂ÍÂÙ¿˙ÂÈ ·ÎfiÌË ·Ó ‹Ù·Ó ÂÈÙ˘¯Â›˜ ÔÈ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Î·È ·Ó Ù· ·È‰È¿ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËÎ·Ó ÛÙȘ ÚÔÙÚÔ¤˜ Ù˘.
163
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÔÌ·‰ÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· .¯. Ó· Ù·ÎÙÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜ ÒÛÙ ӷ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Â‡ÎÔÏ· Ù· ÈÔ ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜, Ó· Ù·¯ÙÔÔÈÔ‡Ó Ù· ÚÔ‡¯· ÙÔ˘˜ ÛÙ· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘˜, ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‚Ô‹ıÂÈ· ÁÈ· Ó· ‰È·¯ˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ¿ÛÚ· ÚÔ‡¯· ·fi Ù· ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ù· ‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙÔ Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ, ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÔ‡˜ Ô˘ ‹Úı·Ó Ì ÙÔ Ù·¯˘‰ÚÔÌÂ›Ô ·fi Ù· ‰È·ÊËÌÈÛÙÈο Ê˘ÏÏ¿‰È· Î.Ï. √È ÚÔÙÚÔ¤˜ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È Ì ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ‚ÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ, .¯. «¶·Ú·Ù‹ÚËÛ· fiÙÈ ‰˘ÛÎÔχÙËΘ Ôχ Ó· ‚ÚÂȘ ÙËÓ Î·Û¤Ù· Ô˘ ı¤ÏÂȘ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂȘ ÁÈ·Ù› ¤¯Ô˘Ó ÌÂډ¢Ù› ÔÈ Î·Û¤Ù˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ Ì ÙȘ ηۤÙ˜ ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ. ∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ οÓÔ˘Ì ÁÈ· Ó· ‚Ú›ÛÎÂȘ ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· ÙËÓ Î·Û¤Ù· Ô˘ ı¤ÏÂȘ οı ÊÔÚ¿;»
✒ ¡· οÓÔ˘Ó ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ: ∏ ·ÓÙÈ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛ˘ ÛÙÔ›¯ÈÛË ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ·fi ÙȘ ‚·ÛÈΤ˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ·Ó Ù· ·È‰È¿ : ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡. - ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÔ˘Ó Ù· ·ÓÙÈ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ù· ·Î›ÌÂÓ· ‰‡Ô Û˘ÏÏÔÁÒÓ Î·È Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÓÙÈΛÌÂÓ· ‰‡Ô Û˘ÏÏÔÁÒÓ, Ù· ·È‰È¿ ·Ó Â›Ó·È ›Û·, ·Ó οÔÈ· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·, fiÛ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·, Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙË Û¯¤ÛË - Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó fiÙÈ ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÌÈ·˜ Û˘Ï·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÏÔÁ‹˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙ÂÈ fiÙ·Ó ·ÏÏ¿ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È fiÙÈ Ô ·ÚÈıÌfi˜ Ù˘ οı ÍÂÈ Ë ‰È¿Ù·Í‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ, Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ‰Â Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ - ηٷʤÚÓÔ˘Ó Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙË ‰È·ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙ÂÈ fiÙ·Ó ‰Èηۛ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó ÁÈ· Ó· ηٷϋ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ë ‰È¿Ù·ÍË ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÛÙÔ ÍÔ˘Ó Û ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ϤÍÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÁÏÒÛ¯ÒÚÔ. ∫·È ¿ÏÈ Ë ·Í›· ÙˆÓ ·ÓÙÈÛÙÔÈÛ·. ¯›ÛÂˆÓ Á›ÓÂÙ·È Î·Ù·ÓÔËÙ‹ fiÙ·Ó ÙȘ ¯ÚË∂ÍÂÙ¿˙ÂÈ ·Ó ‹Ù·Ó ÂÈÙ˘¯Â›˜ ÔÈ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈχÛÔ˘Ó ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ. ηıËÌÂÚÈÓ¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ∞ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙȘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ê·ÈÚÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·Ù·, ·ÎfiÌË Î·È Ó· ÔÏÏ·Ï·ÛÈ¿˙Ô˘Ó (·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË ÂÓfi˜ ÚÔ˜ ÔÏÏ¿) ‹ Ó· ‰È·ÈÚÔ‡Ó (ÙÔ Ó· ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ‹ Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Ú¿ÁÌ·Ù· Â›Ó·È Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙËÓ ÔÔ›· Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Â›Ó·È Û˘ÓËıÈṲ̂ӷ). ∫·ıËÌÂÚÈÓ¤˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ ♦ ™ÙË ‰·ÓÂÈÛÙÈ΋ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Î¿ı ·È‰› ÙÔÔıÂÙ› ÙËÓ Î¿ÚÙ· Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ Ô˘ ‰·Ó›ÛÙËÎÂ, ‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ fiÙÈ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ˘Â˘ı˘ÓfiÙËÙ· ÂÈÛÙÚÔÊ‹˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘. ♦ ¢ËÏÒÓÔ˘Ó Û ÔÈ· ÁˆÓÈ¿ ı· ·›ÍÔ˘Ó, ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ì ÙȘ ÎԢΛ‰Â˜ ‹ Ì ٷ ÛΛÙÛ· Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó fiÛ· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ô˘ ‹Ú·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË (‚Ï. ÎÂÊ. 5). ♦ ∞Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ÛÙÚÒÛÔ˘Ó ÙÚ·¤˙È ‹ Ó· ‰È·Ó›ÌÔ˘Ó ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘˜, ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (ÙfiÛ˜ ÎfiÏϘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Î·È ÙfiÛ· „·Ï›‰È· fiÛ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜Ø ÙfiÛ· ÔÙ‹ÚÈ·, ÙfiÛ· È¿Ù·, ÙfiÛ˜ ¯·ÚÙÔÂÙÛ¤Ù˜ fiÛ· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ı· ηı›ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È. §Â›Ô˘Ó ηڤÎϘ. ¶fiÛ˜ Ï›ԢÓ; ) ♦ ªÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ‰›Î·È· ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó· (¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Î›ÙÚÈÓÔ ÂÛ‡ Î·È ¤Ó· ÂÁÒ…).
Delhaxhe & Godenir, 1992
164
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
™ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ Ê·Ú̷ΛԢ, Ë ‘Ê·ÚÌ·ÎÔÔÈfi˜’ ÂϤÁ¯ÂÈ ÙȘ ÂÈÛÚ¿ÍÂȘ Ù˘ Î·È Î¿ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÔ‡˜ Ù˘. ∏ ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó· ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ËÛË Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÙËÓ Â͢ËÚÂÙ›…
∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ «Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÛËÌÂÈÒÛˆӻ ∂›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó «Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ» ηıÒ˜ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì·ıËÌ·ÙÈο ۇ̂ÔÏ· Ì fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó (.¯. Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÛÚ¿ÍÂȘ ÛÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ, Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó Ì ̤ÙÚÔ ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Ô˘ ηٷÛ··Û·Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Ù· ÛÎÔÚ ÛÙ· ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ·›˙Ô˘Ó). ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÛÙÔ ÍÂΛÓËÌ· ÌÔÚ› Ó· ·¤¯Ô˘Ó Ôχ ·fi ÙȘ Û˘Ì‚·ÙÈο ·Ô‰ÂÎÙ¤˜, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì fi,ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙȘ ÚÒÙ˜ Áڷʤ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 8). √ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˜ ÚˆÙ¿ Ù· ·È‰È¿ ÙÈ ÛËÌ›ˆÛ·Ó Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ «ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ Î·Ù·Ï·‚·›ÓÔ˘Ó fiÏÔÈ», ·ÎÚÈ‚Ò˜ fiˆ˜ Î·È ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘. ∏ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË ·fi Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ú·ÎÙÈ΋˜ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ·˜ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ÛËÌÂÈÒÛÂˆÓ ·ÔÙÂÏ› ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔًوÓ. ∫·ıÒ˜ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ÛËÌÂÈÒÛÂȘ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙËÓ ·Í›· Ù˘ ı¤Û˘ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó 18, ‚¿˙Ô˘Ó ÙÔ 1 ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ÙÔ 8.
Williams, 1996Ø Gifford, 1995Ø Pound, 2003Ø Thompson, 2003
✒ ¡· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ‰Â‰Ô̤ӷ Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù· ·È‰È¿ ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ (‰ËÏ·‰‹ Ì ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘, ·Ï¿ ÈÛÙÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÂÈÎÔÓÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î.Ï.) ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙȘ ÂÍfi‰Ô˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË, .¯. ·fi ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ˙ˆÔÏÔÁÈÎfi Î‹Ô (ÙÈ ˙Ò· ›‰·Ó), ·fi ÌÈ· ¤Ú¢ӷ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË .¯. Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ÌÂÁ¤ıË ÙˆÓ ·Ô˘ÙÛÈÒÓ ÙÔ˘˜ (ÔÈÔÈ ¤¯Ô˘Ó Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Î·È ÔÈÔÈ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· fi‰È·) Î.Ï.
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· .¯. Ó· ÎÔ˘ÌÒÓÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ù· ÎÔ˘ÌÈ¿ ·fi Ù· ÚÔ‡¯· ÙÔ˘˜, Ó· ÛÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÚ·¤˙È, Ó· Ù·ÎÙÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·Ô‡ÙÛÈ· ÛÙËÓ ·Ô˘ÙÛÔı‹ÎË.
165
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ¡· ·ÚÈıÌÔ‡Ó (‰ËÏ. Ó· ··ÁÁ¤ÏÏÔ˘Ó ÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ), Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó Î·È Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó3: ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÚÈıÌÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· Î·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›·˜ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ Î·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÚÔԉ¢ÙÈο fiÙÈ ÙÔ Î·ıÂÙ› ·ÚÈıÌÂ›Ù·È ÌfiÓÔ Ì›· ÊÔÚ¿, fiÙÈ Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÛÙË ÛÂÈÚ¿ ·Ú›ıÌËÛ˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÌÈ·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ (Î·È ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ̤ÏÔ˘˜ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜) Î·È fiÙÈ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Û˘ÏÏÔÁÒÓ ·ÚÈıÌÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙË ‰È¿Ù·Í‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ (Gelman & Gallister, 1978). ∏ ›‰È· Ë ˙ˆ‹ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹Ó ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ··ÚÈıÌ‹ÛÂȘ Î·È ·ÓÙÈÛÙÔȯ‹ÛÂȘ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ .¯. Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜, Ó· ‰È·Ó›ÌÔ˘Ó ÔÙȉ‹ÔÙ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÛÙÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÙÚ·¤˙È ÁÈ· ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ. «∏ ÈηÓfiÙËÙ· ··Ú›ıÌËÛ˘ Â›Ó·È ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÛΤ„˘. °È· Ó· Â›Ó·È fï˜ ¯Ú‹ÛÈÌÔ ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÁ·Ï›Ô, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ͤÚÂÈ Î·Ó›˜ Ò˜ Î·È fiÙ ӷ ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ» (∫ÔÚÓËÏ¿ÎË, 2002, ÛÂÏ. 61). ∂˘ÎÔÏfiÙÂÚÔ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Â›Ó·È Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó ÎÈÓËÙ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÁÈ·Ù› ÌÔÚÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· Ó· ͯˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ·ÚÈıÌË̤ӷ ·fi Ù· ÌË ·ÚÈıÌË̤ӷ (∫ÔÚÓËÏ¿ÎË, 2002. Thomson, 2003). µ¿˙ÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ ÌÚÔÛÙ¿ Û ηٷÛÙ¿ÛÂȘ fiÔ˘ Ë ··Ú›ıÌËÛË Â›Ó·È ·Ôχو˜ ··Ú·›ÙËÙË ÁÈ· Ó· ÙȘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó, Ù· ‚ÔËıԇ̠ӷ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ¤Ó·Ó ÔÛÔÙÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi ·fiÏ˘Ù· ¯Ú‹ÛÈÌÔ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ Ì·˜ ˙ˆ‹˜. ∞ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ♦ ŒÓ· ·ÁÔÚ¿ÎÈ ÙÚÈ¿ÌÈÛÈ ÂÙÒÓ ··ÓÙ¿ Û ̛· ÔÌ¿‰· ÂÓËÏ›ÎˆÓ fiÙÈ Ô Û·ÏÔ˜ ¤¯ÂÈ Ù¤ÛÛÂÚ· fi‰È·. «∫·È Ë ·ÁÂÏ¿‰·;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ô Ì·Ì¿˜ ÙÔ˘. «Œ¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·», ϤÂÈ ÙÔ ·ÁÔÚ¿ÎÈ. «¶fiÛ· fi‰È· ¤¯ÂÈ Ë ·ÁÂÏ¿‰·;», ÂÈ̤ÓÂÈ Ô Ì·Ì¿˜ ÙÔ˘. «∆¤ÛÛÂÚ·», ··ÓÙ¿ÂÈ Ô ÌÈÎÚfi˜. √È ÌÂÁ¿ÏÔÈ ÍÂÛÔ‡Ó Û Á¤ÏÈ·. «∆È;» ϤÂÈ Ô Ì·Ì¿˜ ÙÔ˘ ÌÈÎÚÔ‡, «∫È ·˘Ù‹ Ù¤ÛÛÂÚ·; Œ¯ÂÈ ÏÔÈfiÓ ÙÔ ›‰ÈÔ Ì ÙÔ Û·ÏÔ!» «Ÿ¯È», ϤÂÈ ¿ÏÈ Ô ÌÈÎÚfi˜, «¤¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·, Â›Ó·È ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ù¤ÛÛÂÚ·». ♦ ŒÓ· ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ¯ÚÔÓÒÓ ‰Â›¯ÓÂÈ Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ‰¿¯Ù˘Ï· ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡ Ù˘ ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ Î·È Ï¤ÂÈ: «∂›Ì·È ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ¯ÚÔÓÒÓ». ∏ ÁÈ·ÁÈ¿ Ù˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ‰‡Ô ‰¿¯Ù˘Ï· ÙÔ˘ ·ÚÈÛÙÂÚÔ‡ Î·È ‰‡Ô ‰¿ÎÙ˘Ï· ÙÔ˘ ‰ÂÍÈÔ‡ ¯ÂÚÈÔ‡ Î·È ÙË ÚˆÙ¿ÂÈ: «∂›Ó·È Î·È ·˘Ù¿ Ù¤ÛÛÂÚ·;» «Ÿ¯È», ϤÂÈ Ë ÌÈÎÚ‹, «‰ÂÓ Â›Ó·È Ù¤ÛÛÂÚ·». ∫·Ó¤Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ‰·ÎÙ‡ÏˆÓ Î·Ù’ ·˘Ù‹Ó ‰ÂÓ Î¿ÓÂÈ Ù¤ÛÛÂÚ·. ∆Ô Ù¤ÛÛÂÚ· Â›Ó·È ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜ Ù·˘ÙÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ٷ Ù¤ÛÛÂÚ· ‰¿¯Ù˘Ï· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡, ¯ˆÚ›˜ ÙÔÓ ·ÓÙ›¯ÂÈÚ·.
Christofides-Henriques.,1996
∞·ÚÈıÌ‹ÛÂȘ Î·È ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ «∆Ô ˙¿ÚÈ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÚÂȘ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜. ¶fiÛ˜ ı¤ÛÂȘ Ϙ Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂȘ ÙÔ ÈfiÓÈ ÛÔ˘;» «¶fiÛ· ¯·ÚÙfiÓÈ· ÛΤÙÂÛ·È Ó· ¿ÚÂȘ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÛÔ˘;» «¶fiÛ· ·È‰È¿ ·Ô˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó; ¶fiÛ· ·ÁfiÚÈ·; ¶fiÛ· ÎÔÚ›ÙÛÈ·;» «¶fiÛ· È·Ù¿ÎÈ· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¿ÚÂÙ ÁÈ· Ó· ‚¿ÏÂÙ ÁÏ˘Îfi ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Û·˜;» «¶fiÛ· ÈӤϷ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›ÙÂ;»
3. √ fiÚÔ˜ «·Ú›ıÌËÛË» ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È fiÙ·Ó ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙËÓ ··ÁÁÂÏ›· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· (Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ‹ ÓÔÂÚ‹) ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ, ÂÓÒ Ô fiÚÔ˜ «··Ú›ıÌËÛË» ‰ËÏÒÓÂÈ ÙËÓ ÂȉÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÔ›· Ë ··ÁÁÂÏ›· Á›ÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó· ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË Ì ·ÚfiÓÙ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ··ÚÈıÌÔ‡ÓÙ·È.
166
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
∫·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÌÂÙÚÔ‡Ó ÙȘ ·Ô˘Û›Â˜ Î·È ÙȘ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Ì fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó
¶fiÛ· Â›Ó·È fiÏ· Ì·˙›; ∞ÎfiÌ· Î·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ó· ··ÁÁ¤ÏÏÔ˘Ó Ì ÙË ÛˆÛÙ‹ ÛÂÈÚ¿ ÙËÓ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ ¯ˆÚ›˜ Ó· οÓÔ˘Ó Ï¿ıË, ‰Â ÛËÌ·›ÓÂÈ ··Ú·›ÙËÙ· fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó, fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ˙ËÙËı›, ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÌÈ·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ÃÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ô ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ·¤‰ˆÛ·Ó ÛÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‰ËÏÒÓÂÈ fiÛ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ¤¯ÂÈ Ë Û˘ÏÏÔÁ‹, Ì ‰Â‰Ô̤ÓÔ ‚¤‚·È· fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ··ÁÁ›ÏÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ··ÚÈıÌ‹ÛÂÈ ÛˆÛÙ¿. ŸÙ·Ó Ù· ÚˆÙ‹ÛÂÈ Î·Ó›˜ fiÛ· Â›Ó·È Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÌÈ·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌfiÏȘ ··ÚÈıÌ‹ÛÂÈ, ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹. £ÂˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ·¿ÓÙËÛË Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË Â›Ó·È ÔÏfiÎÏËÚË Ë ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ··Ú›ıÌËÛ˘. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Î¿ÓÔÓÙ·˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ fiˆ˜: «ÃÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· Ù· ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ fiÏ· Í·Ó¿ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹; ¶ÔÈÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ›˜ fiÙ·Ó Ù· ̤ÙÚËÛ˜ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÊÔÚ¿;» ∞˘Ùfi Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Â›Ó·È fiÙÈ, ·ÊÔ‡ ̤ÙÚËÛ·Ó ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó· fiÏ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜, Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· Ô˘Ó fiÛ· Â›Ó·È fiÏ· Ì·˙›. ªÂ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓË ·¿ÓÙËÛË Û ·˘Ùfi ÙÔ ÂÚÒÙËÌ· Â›Ó·È Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ÂÎÊÒÓËÛ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ··Ú›ıÌËÛ˘.
Thompson, 2003, ÛÂÏ. 129
✒ ¡· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙË ı¤ÛË ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È Ó· ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÔÓÙ·È Û ·˘ÙfiÓ, Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ı¤ÛÂȘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔ Ó· Á›ÓÔÓÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο Èηӿ Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ, ÂÓÒ ÂÈϤÔÓ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ (Û˘ÌÌÂÙڛ˜, ηÓÔÓÈÎfiÙËÙ˜). ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ηıÒ˜ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ٷ Û¯‹Ì·Ù·, ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· «ÌÔÓÙÂÏÔÔÈÔ‡Ó», ‰ËÏ·‰‹ Ó· ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó Ê˘ÛÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Ì fiÏÔ Î·È ÈÔ ·ÊËÚË̤Ó˜ ÊfiÚ̘, ÈηÓfiÙËÙ· Ô˘ ÂÓÈÛ¯‡ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·ÊËÚË̤Ó˘ ÛΤ„˘, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Û ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË. ¶.¯. Á›ÓÔÓÙ·È Èηӿ Ó· ·ÔÙ˘ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ fiÏË ÙÔ˘˜ ÂÈÓÔÒÓÙ·˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ (·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó Ì ÙÂÙÚ¿ÁˆÓ· ÙȘ ÁÂÈÙÔÓȤ˜, Ì ·ÎÏÔ˘˜ ÙȘ Ï·Ù›˜, Ì ÔÚıÔÁÒÓÈ· ·Ú·ÏÏËÏfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Î·È Ù· Á‹Â‰· Î.Ï.) Î·È ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ¿˜ ÙȘ Ì ηٿÏÏËÏÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔ ‰È·ı¤ÛÈÌÔ ¯ÒÚÔ.
167
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™˘Óı¤ÛÂȘ Ì ۯ‹Ì·Ù· ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛı¤ÙÂÈ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÛÊÚ·Á›‰Â˜ Û ‰È¿ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÔÈΛϷ ˘ÏÈο: Û‡ÚÌ· ›·˜, ηϷ̿ÎÈ·, Ô‰ÔÓÙÔÁÏ˘Ê›‰Â˜, ÎÔÚ‰¤Ï˜… ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ‰È¿ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù· ¿ӈ Û ¯·ÚÙfiÓÈ·. ∆· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÊÙÈ·Í·Ó, ÔÈ· Û¯‹Ì·Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó, Ò˜ Ù· Û˘Ó‰‡·Û·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ¶ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÎÈÓ¤˙Èη tangram Î·È Ó· ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó.
∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· Û¯‹Ì·Ù· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «∆È Û¯‹Ì· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ¤¯ÂÈ Ë Ù¿ÍË Ì·˜;» «∆· ·Ú¿ı˘Ú· Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÈ Û¯‹Ì· ¤¯Ô˘Ó;» «∆È Û¯‹Ì· ¤¯ÂÈ Ë fiÚÙ·;» «∆È Û¯‹Ì· ¯·ÚÙfiÓÈ ÚÔÙÈÌ¿˜ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÏÏ¿˙ Ô˘ ı· οÓÂȘ;» «∆È Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÙÈ ¯ÚÒÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó Ù· Û‹Ì·Ù· Ù˘ ÙÚÔ¯·›·˜;» (™Â ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂ÓË ¤ÍÔ‰Ô ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ΢ÎÏÔÊÔÚȷ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ù· Û¯‹Ì·Ù· ÙˆÓ Ô‰ÈÎÒÓ ÛËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ı· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Ù· ʈÙÔÁÚ·Ê‹ÛÔ˘Ó. ™ÙËÓ Ù¿ÍË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ¯ˆÚ›ÛÔ˘Ó Û ηÙËÁÔڛ˜ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Û¯‹Ì· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Ì·˜ ‰›ÓÔ˘Ó Ù· Û‹Ì·Ù· οı ۯ‹Ì·ÙÔ˜).
ªÂÚÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ηÓÔÓÈÎÔÙ‹ÙˆÓ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿: ♦ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙË ‰È·‰Ô¯‹ ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó .¯. Û ¤Ó· ·ÁÁ›Ô, ♦ Ó· ·Ó··Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÌÔÙ›‚Ô, ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ, ♦ Ó· ·Ó··Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Ì›· ‰Â‰Ô̤ÓË ‰È¿Ù·ÍË ·fi ÌÔÙ›‚· Ï·˚ÎÒÓ ÎÂÓÙËÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· Ó· ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÔ˘Ó .¯. ¤Ó· ÙÚ·Â˙ÔÌ¿ÓÙÈÏÔ, ʈÙÔÙ˘ÒÓÙ·˜ Ù· ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·fi οÔÈÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ♦ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Û ˙¢Á¿ÚÈ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ¤Ó· ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÌÔÙ›‚Ô ÁÈ· Ó· ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÔ˘Ó .¯. Û˘ÌÌÂÙÚÈο ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹ ÁÈ· ÙÔ ÂÌÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ηٿÛÙËÌ·,, ♦ Ó· Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ó ¤Ó· ‰Â‰Ô̤ÓÔ ÌÔÙ›‚Ô ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÁÈÚÏ¿ÓÙ˜ ÁÈ· ÙÔ ¿ÚÙÈ ‹ ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ÁÈ· ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·fiÊ·ÛË Ô˘ ‹Ú·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Û ‰Ô˘ÏÂȤ˜ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ï¤ÍÂȘ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ Û¯‹Ì· ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘, .¯. «¢ÒÛ ÌÔ˘ ÙË ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ ȷ٤Ϸ, ʤÚ ÌÔ˘ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÔÚıÔÁÒÓÈÔ ˘Ú¤Í» Î.Ï.
✒ ¡· οÓÔ˘Ó ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ: ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ Î·È ÌË ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜ (.¯. ÙÔ ‚¿ÚÔ˜, ÙÔ Ì‹ÎÔ˜, ÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ÙË ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·, ÙÔ ÂÌ‚·‰fiÓ, ÙÔÓ fiÁÎÔ) ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈχÛÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó Î·ıËÌÂÚÈÓ¿. √È ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ Î·È Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ (Delhaxhe & Godenir, 1992). µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ Î·È ÏÈÁfiÙÂÚÔ Ó· οÓÔ˘Ó ·ÎÚȂ›˜ ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ. ∏ ¯Ú‹ÛË Û˘Ì‚·ÙÈÎÒÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ̤ÙÚËÛ˘ fiˆ˜ ¯¿Ú·Î˜, ̤ÙÚ·, ÚÔÏfiÁÈ·, ıÂÚÌfiÌÂÙÚ·, ˙˘Á·ÚȤ˜, ÎÏ„‡‰Ú˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ̤ÙÚËÛ˘ Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, fiˆ˜ ÎÔ˘Ù¿ÏÈ·, ·Ï¿Ì˜, ¤ÙÚ˜, ̿Ϙ, ·ÂÏ·, ÎÔÚ‰¤Ï˜, οÓÔ˘Ó ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÈÔ ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ıÂÙÈο ÛÙË Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜ Ù˘ ̤ÙÚËÛ˘ ˆ˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜. ŸÙ·Ó ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜, ÙȘ ηٷÓÔÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Î·È ·˘Ùfi
168
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ (Pound, 2003). ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ Î·È ÌË Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ̤ÙÚËÛ˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó fiÙÈ Ô ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙË Ì¤ÙÚËÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ô˘ ÂÚÁ·Ï›Ԣ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹Û·Ì ÁÈ· Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘ÌÂ. °È· Ó· Ô‰ËÁËıÔ‡Ó fï˜ Ù· ·È‰È¿ Û ٤ÙÔȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÙÔ˘˜ ·Ú¤¯Ô˘Ó Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó. π‰¤Â˜ ÁÈ· ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ ¶ÔÈ· ÎÔ‡ÎÏ· Â›Ó·È ÈÔ „ËÏ‹; ¶fiÛÔ „ËÏ‹ Â›Ó·È Ë ª·Ú›·; ¶fiÛ· ‚‹Ì·Ù· ·¤¯ÂÈ Ë ‚Ú‡ÛË Ù˘ ·˘Ï‹˜ ·fi ÙËÓ fiÚÙ· Ù˘ Ù¿Í˘; ¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÌÔÚԇ̠ӷ ˉ‹ÍÔ˘ÌÂ; ¶fiÛÔ˘˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È fiÛÔ˘˜ ÛÙËÓ ·˘Ï‹; ¶fiÛ˜ Îԇ˜ Ú‡˙È ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÁÈ· ÙË ÛÔ‡·;
ªÂÙÚÒÓÙ·˜ ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÛÙ·ıÌ¿ ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Â›Ó·È ÈÔ ‚·Ú‡, ¤Ó· ·Ô‡ÙÛÈ ‹ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô; ¶fiÛ· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· ÈÛÔÚÚÔÔ‡Ó Ì ¤Ó· ˙¢Á¿ÚÈ ·Ô‡ÙÛÈ· ÛÙË ˙˘Á·ÚÈ¿; ∞Ó ‚¿ÏÔ˘Ì ηڇ‰È·, ·ÓÙ› ÁÈ· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ·, fiÛ· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡ÌÂ; ¶fiÛ· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· ˙˘Á›˙ÂÈ Ë ÎÔ‡ÎÏ· Û·˜; (∆· ÙÚ›· Â›Ó·È Ï›Á·. ∂›Ó·È ÈÔ ‚·ÚÈ¿. ∆· Ù¤ÛÛÂÚ· Â›Ó·È ÔÏÏ¿. ∏ ˙˘Á·ÚÈ¿ Á¤ÚÓÂÈ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ Ô˘ Â›Ó·È Ù· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ·). ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ·Ó ‚¿˙·Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· ÁÈ· Ó· ˙˘Á›ÛÔ˘Ì ÙËÓ ÎÔ‡ÎÏ·;
¶ÔÈÔ˜ ˉ¿ÂÈ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿; ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï· Â›Ó·È Ù· ˉ‹Ì·Ù· Ô˘ οӷÙÂ; ª·Ú›·: ¶Ú¤ÂÈ Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÛËÌ¿‰È· ÂΛ Ô˘ ·Ú¯›˙ÂÈ Î·È ÂΛ Ô˘ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ. ∫·È Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì Ì ٷ fi‰È· Ì·˜. ∏ ª·Ú›· ÌÂÙÚ¿ÂÈ Ì ٷ fi‰È· Ù˘ ÙÔ ‹‰ËÌ· Ô˘ ¤Î·ÓÂ. «∆¤ÛÛÂÚ· fi‰È·», ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ. «°È· Ó· ÙÔ ÌÂÙÚ‹Ûˆ ÎÈ ÂÁÒ», ϤÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «∆Ú›· fi‰È·». ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˉ¿ÂÈ Ô ∞ÓÙÚ¤·˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÂÙÚ¿ÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ì ٷ ‰Èο Ù˘ fi‰È· ÙÔ ‹‰ËÌ· Ô˘ οÓÂÈ Î¿ı ·È‰› Î·È ¿ÓÙ· ÙÔ ‚Ú›ÛÎÂÈ ÈÔ ÌÈÎÚfi. ∞˘Ùfi ·Ó·Áο˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó. «∆· fi‰È· ÛÔ˘ Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï·», ϤÂÈ Ô ª¿ÚÎÔ˜, «ÂÌ›˜ ¤¯Ô˘Ì ÌÈÎÚ¿ fi‰È· ÁÈ·Ù› ›̷ÛÙ ÌÈÎÚÔ›».
Castagnetti & Vecchi, 1997, Û. 30
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· ÙÔ ‡„Ô˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÙÔ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó, Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó Ì·˙› Ì ÙÔ ·È‰› ÙÔ Ì‹ÎÔ˜ ÙˆÓ Â›ÏˆÓ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈfi ÙÔ˘, Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ·È‰› Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ ÙÔ ‡„Ô˜ ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ÙÔ˘ Ì ̛· ÎÔÚ‰¤Ï· ‹ Ì ÙÔ Û˘Ì‚·ÙÈÎfi ̤ÙÚÔ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ù· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÛÙ· Ú¿ÊÈ· Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ÙÔ˘.
✒ ¡· οÓÔ˘Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ: ∂ÎÙ›ÌËÛË Â›Ó·È ÌÈ· Â˘Ê˘‹˜ Úfi‚ÏÂ„Ë (‰ËÏ·‰‹ ÌÈ· ÙÂÎÌËÚȈ̤ÓË ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·˜) ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÌÈ·˜ ÔÛfiÙËÙ·˜ ‹ ÁÈ· ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÌÈ·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ‹ ÂÓfi˜ Û˘ÓfiÏÔ˘. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ ÂȉÈÒÎÔ˘Ì ӷ Ù· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ì ӷ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Í›· ÙˆÓ ÂÎÙÈÌ‹ÛÂˆÓ Î·È fi¯È Ó· ¿ÚÔ˘Ì ··Ú·›ÙËÙ· ÙË ÛˆÛÙ‹ ·¿ÓÙËÛË.
169
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂ÎÙÈÌ‹ÛÂȘ ¶fiÛ· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›˜ ÁÈ· Ó· ηٷÛ΢¿ÛÂȘ ¤Ó·Ó Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ ‡ÚÁÔ; £· Ú¤ÂÈ Ó· ¿Ì Ì ٷ͛ ÛÙÔ ÌÔ˘Û›Ô, ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿. ¶fiÛ· ¢ÚÒ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡ÌÂ; ¶fiÛÔ „ËÏ¿ ÂÙÔ‡Ó Ù· ·ÂÚÔÏ¿Ó·; ¶fiÛÔ ÓÂÚfi ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Ë Ï›ÌÓË;
✒ ¡· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ: ∏ ‰È·Ù‡ˆÛË Î·È Ô ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ˘Ôı¤ÛÂˆÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‚·ÛÈο ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È Â›Ó·È ˘Ôı¤ÛÂȘ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: √ °ÈÒÚÁÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ˘˜ Û fiÏÔ ÙÔ Â‡ÚÔ˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÂÓÙÚÂȘ ‚fiÏÔ˘˜ Î·È Ô ¡›ÎÔ˜ ¤¯ÂÈ Ù¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘, ¤ÓÙ ‚fiÏÔ˘˜. √ ¡›ÎÔ˜ ¤¯ÂÈ ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù· ÈÔ ÔÏÏÔ‡˜. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÛΤÙÔÓÙ·È ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ‰ÒÛˆ ¤Ó·Ó Ó· Û˘Ì‚Â› Û ˘ÔıÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÎfiÌË ‚fiÏÔ ÛÙÔ °ÈÒÚÁÔ; ¶ÔÈÔ˜ ı· ¤¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜; ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ Ù˘ ˘fiıÂÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ô˘ Û˘˙ËÙÈ¤Ù·È Î¿ı ÊÔÚ¿. \ ✒ ¡· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·: ∆· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Â›Ó·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÙÔ ·È‰› ηÏÂ›Ù·È Ó· Ï¿‚ÂÈ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ı· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ› οÔȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÔÛÔÙÈÎÔ‡ ‹ ÔÈÔÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ÒÛÙ ӷ Ô‰ËÁËı› Û οÔÈÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ÂϤÁÍÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıfiÙËÙ¿ ÙÔ˘4. ∏ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ù›ıÂÙ·È Ï¤ÔÓ ˆ˜ ·ÚÈÔ˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Û‹ÌÂÚ· (™·ÎÔÓ›‰Ë˜, 2004). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ‰›ÓÔÓÙ·È ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Ì ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÂÓÙfi˜ ‹ ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘. °È· ¤Ó· ÚÒÙÔ ÍÂΛÓËÌ· Ì ·ÚÈıÌÔÌ˯·Ó¤˜ √È ·ÚÈıÌÔÌ˯·Ó¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ·ÚÈıÌÔÌ˯·Ó¤˜ Û ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ ÔÌ¿‰· 3-4 ·È‰ÈÒÓ Î·È ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ Ï¤ÂÈ ÙÔ ¤Ó· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ Î·ıÒ˜ ·ÙÔ‡Ó Ù· Ï‹ÎÙÚ·. ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Ù· ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ Ì¤Û· Û ϛÁ· ÏÂÙ¿ ÔÏÏ¿ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ Í¤ÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜5. ¶·ÚÂÌ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Î·È Ù· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ó· ¿Ó ‚‹Ì· ·Ú·¤Ú·, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔÓÙ·˜ Î·È ¿ÏϘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ï‹ÎÙÚˆÓ6… ∫·ıÒ˜ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ıÂÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙȘ ·ÚÈıÌÔÌ˯·Ó¤˜, Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÌÔÚ› Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜.
Duffin, 2003, ÛÛ. 134 - 135 4. ∏ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ ¤¯ÂÈ Â˘Ú‡ÙÂÚË ‰È¿ÛÙ·ÛË ·fi ·˘Ù‹Ó Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‰È‰·ÎÙÈÎfi ÌÔÓÙ¤ÏÔ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÏˆÓ ÙˆÓ ËÏÈÎÈÒÓ Ó· Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÚÔ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ· ÁÈ· ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡, ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ‡ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ˙ˆ‹˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 1, 2 , 7 Î·È 8). 5. ¢È·ÈÛÙÒÓÂÈ .¯. ·Ó ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÏ˘„‹ÊÈÔ˘˜ ·fi ÌÔÓÔ„‹ÊÈÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜, ·Ó ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ ·fi 0 Î.Ï. 6. ∆· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ .¯. Ó· ·Ù‹ÛÔ˘Ó ‰‡Ô Ï‹ÎÙÚ· Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ‚Á·›ÓÂÈ, Ó· ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÙÚ›· Ï‹ÎÙÚ· Î.Ï.
170
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
✒ ¡· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙË Û‡Á¯ÚÔÓË Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ÁÈ· Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó Ì·ıËÌ·ÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·: ∆· ·È‰È¿ ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ Ú·Á‰·›·˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜. ∏ ·ʋ ÙÔ˘˜ Ì ·ÚÈıÌÔÌ˯·Ó¤˜ Î·È ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ, ÛÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ (Duffin, 2003) [°È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÒÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙÒÓ ‚Ï. ÎÂÊ. 12]. ∆È Ì·ıËÌ·ÙÈο ı¤ÏÔ˘Ì ӷ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿; √È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ· Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ¿ÏÏ·Í·Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂηÂٛ˜. √È ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ ÌÂÙ·ÙÔ›ÛÙËÎ·Ó ·fi ÙËÓ Âȉ›ˆÍË Ù˘ ·Ï‹˜ ηٿÎÙËÛ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ Î·È ÁˆÌÂÙÚÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜, ÛÙËÓ ¤ÌÊ·ÛË Û ‰È·‰Èηۛ˜ Ì¿ıËÛ˘ ̤۷ ·fi ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Û‹ÌÂÚ·, ÛÙËÓ ÂÛÙ›·ÛË ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜. ∆· Û‡Á¯ÚÔÓ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÔ˘‰ÒÓ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡, ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÛÙËÓ ·fiÎÙËÛË ÂÌÈÛÙÔÛ‡Ó˘ ÛÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜. ∏ ¤ÌÊ·ÛË Ù˘ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ Ú¿Í˘ ‰›ÓÂÙ·È Ï¤ÔÓ ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ·È‰È¿ οÓÔ˘Ó ÏÔÁÈΤ˜ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ Î·È ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜ ηٿ ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ηıÒ˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ¿ÏϘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ÈηÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· Ì·˜. µ·ÛÈÎfi˜ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ Ù˘ ÛËÌÂÚÈÓ‹˜ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Â›Ó·È fiÙÈ Ù· ·È‰È¿, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ·Ô‰ÒÛÔ˘Ó ÓfiËÌ· ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ù· ·ÓÙÈÏËÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡ Î·È Â›Ï˘Û˘ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Ì ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛË Î·È Û˘Ó·›ÛıËÛË ÙˆÓ ÚÔÎÏ‹ÛÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÔÏ·‡ÛÂˆÓ Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ·˘Ù¿.
™·ÎÔÓ›‰Ë˜, 2004, ÛÛ. 14 Î·È 15
¢ÈÂÁ›ÚÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÚÔÛÂÏ·ÔÓÙ·˜ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ Î·È ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ ‰ÂÓ Ù· ‚ÔËıԇ̠ÌfiÓÔ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙË Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÛΤ„Ë, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÏÔ‡Ó ·fiÏ·˘ÛË ·fi ÙËÓ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο (Pound, 2003). ∏ ηٷÓfiËÛË ·˘Ù‹, ηıÒ˜ Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ˘ Î·È Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È fiÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯‹ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Î·ıËÌÂÚÈÓÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, ıˆÚÂ›Ù·È ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÁÈ· ÙË ÌÂÙ¤ÂÈÙ· ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ (Aubrey & Barber, 2003). Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÁÚ·Ê› Û ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó ·fi ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο Ì ۷Ê›˜ Î·È ÔÚ·ÙÔ‡˜ ÁÈ’ ·˘Ù¿ ÙÚfiÔ˘˜ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ –.¯. ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó fiÚÁ·Ó· fiˆ˜ ˙˘Á·ÚȤ˜, ÚÔÏfiÁÈ·, ·ÚÈıÌÔÌ˯·Ó¤˜ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Û·Ó ÁÈ· Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÌÂÙÚ‹ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜, ÌÈÏÔ‡Û·Ó ÁÈ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÁÈ· ËÌÂÚÔÌËӛ˜– ›¯·Ó ηχÙÂÚ˜ ÂȉfiÛÂȘ ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο Ì·›ÓÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô (Pound, 2003), ·ÊÔ‡ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ‰›ÓÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÛÙȘ ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙÔ ÛÙÂÓfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ô˘ Â›Ó·È ÁÈ’ ·˘Ù¿ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ› (Rogoff, 1990).
171
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆È Î·ÈÚfi ¤Î·Ó ·˘Ùfi ÙÔ Ì‹Ó·; ªÂÙÚÔ‡Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ì·˙›, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÛÙÔȯ›· ·fi ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÙÔ˘˜ ηٷÁڷʤ˜, Î·È Ô ÃÚ‹ÛÙÔ˜ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ. «5 Ë̤Ú˜ ‚ÚÔ¯‹, 4 Ë̤Ú˜ ‹ÏÈÔ Ï›ÁÔ, 2 Ë̤Ú˜ Û˘ÓÓÂÊÈ¿, 6 Ë̤Ú˜ ·¤Ú· Ì ‹ÏÈÔ, 14 Ë̤Ú˜ ‹ÏÈÔ Ôχ». «¶·ÓÙÔ‡ ÁÚ¿ÊÂȘ ÙË Ï¤ÍË Ë̤Ú˜», ·Ú·ÙËÚ› Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜, «·ÏÏ¿ ‚Ϥˆ fiÙÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο È. ¡ÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο È ‹ Ì ¤Ó· ÌfiÓÔ, ¿ÓÙ· ÙÔ ›‰ÈÔ;» «Œ¯Ô˘Ì ÔÏÏ¿ È», ϤÂÈ Ô ÃÚ‹ÛÙÔ˜. «ŸÏ· Â›Ó·È È, ÁÈ’ ·˘Ùfi ϤÂÈ ·ÓÙÔ‡ Ë̤Ú˜. ∂‰Ò (‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÊÔÚ¿ Ô˘ ¤ÁÚ·„ ÙË Ï¤ÍË) ¤‚·Ï· ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ È (ÂÓÓÔ› ÙÔ ÂÈ) ÁÈ·Ù› ›¯Â ÔÏϤ˜ ̤Ú˜ Ôχ ‹ÏÈÔ», ·ÔηχÙÔÓÙ·˜ Ì ÙË ‰‹ÏˆÛË ·˘Ù‹ fiÙÈ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ʈӋ̷ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ· ηıÒ˜ Î·È fiÙÈ Î·Ù¿ ÙË ÁÚ·Ê‹ οÓÔ˘Ì ÔÚıÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜. ™˘Ó‰¤ÂÈ fï˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ·˘Ù¤˜ Ì ÂÈÎÔÓÈο ÛÙÔȯ›·, fiˆ˜ Û˘¯Ó¿ οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÚÔÙÔ‡ ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋ ·Í›· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 8). Ÿˆ˜ ‚Ï¤Ô˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô ÃÚ‹ÛÙÔ˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·ÓÙ›ÏË„Ë Î·È ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ: «∂›Â˜ fiÙÈ ¤ÁÚ·„˜ ‰Âη٤ÛÛÂÚ·», ·Ú·ÙËÚ› Î·È ¿ÏÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∂›Û·È Û›ÁÔ˘ÚÔ˜ fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÙ·È ¤ÙÛÈ; ¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ·˘Ùfi˜ Ô ·ÚÈıÌfi˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ÁÚ·Ì̤ÓÔ˜ Î·È ÛÙËÓ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ Ù¿Í˘ Ì·˜. ∂›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤ÙÛÈ ÁÚ·Ì̤ÓÔ˜;» √ ÃÚ‹ÛÙÔ˜ ËÁ·›ÓÂÈ Î·È ‚ϤÂÈ ÙËÓ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Î·È ÌÂÙ¿ Í·Ó·Á˘ÚÓ¿ÂÈ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘ Î·È ·ÈÙÈÔÏÔÁ›: «Ÿ¯È. ∂Λ ¤¯ÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ 1 Î·È ÙÔ 4 Ì·˙›, ·ÏÏ¿ ·˘Ùfi˜ ÌÂÙÚ¿ÂÈ Ï›Á· ·È‰È¿ (Ë ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ Ù¿Í˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Û ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÂÈ ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÛ Û οı ·ÚÈıÌËÙÈÎfi ۇ̂ÔÏÔ), ÈÔ Ï›Á· ·fi fiÛ· ›̷ÛÙ fiÏ·. ∞ÏÏ¿ ÙÒÚ· Â‰Ò ÌÂÙÚ¿ˆ ̤Ú˜ Ô˘ Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï˜ ·fi ÙÔ Úˆ› ̤¯ÚÈ ÙË Ó‡¯Ù· Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Úˆ›. ¶ÔÏϤ˜ ̤Ú˜, Ô˘ Â›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿Ï˜, ›¯Â Ôχ ‹ÏÈÔ, ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÁÚ·„· ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ‰¤Î·, ÁÈ· Ó· ‰Â›Ù Ԣ Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï˜».
∆Ô ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ˆ˜ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ˘ Î·È Ì¿ıËÛ˘, ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿– ·ÎfiÌË Î·È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ‰ÂÓ ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ·fi ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ– ÙËÓ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓË ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÁÈ· Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· Ù˘ ·fiÎÙËÛ˘ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔًوÓ, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈο ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÎÈÓ‹ÙÚˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο.
172
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
9.3 √π ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ ŸÏ˜ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Î·È Û ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ¤¯Ô˘Ó ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ıˆÚ› ÈÔ Î·Ù¿ÏÏËϘ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘ ‹, ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ȉ¤Â˜ ·fi fiÛ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò, Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ‰ÈΤ˜ Ù˘ Ô˘ ı· Â͢ËÚÂÙÔ‡Û·Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ. √È ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÂ: ✒ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Â›Ï˘Û˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ∞Ó ‚·ÛÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Û‹ÌÂÚ· Â›Ó·È ÙÔ Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘ÌÂ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ڷÁÌ·ÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙȘ ¢ηÈڛ˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ηıËÌÂÚÈÓÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ✒ ¶·È¯Ó›‰È·7 ∆· ·È¯Ó›‰È· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÌÈ· Ê˘ÛÈ΋ ÌÔÚÊ‹ ÂÓÂÚÁËÙÈ΋˜ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜, Ô˘ Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ Ì ÙË Ê‡ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ŸÏÔÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·›˙Ô˘Ó Î·È Ó· Í·Ó··›˙Ô˘Ó Ù· ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·È¯Ó›‰È·, fiˆ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È Ó· Í·Ó·‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ù· ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ‚È‚Ï›·. ∆· ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË Ì›·˜ ÛÂÈÚ¿˜ ÂȉÈÒÍÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ fiÙÈ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔًوÓ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛË Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ˘fi ÙÔÓ fiÚÔ ‚¤‚·È· fiÙÈ ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙÔ˘˜ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Î·È Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿ÛÂȘ, ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Û ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ Ô˘ ı· ÂÈϤÍÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ı· ÂÈÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ٷ ·È‰È¿. ✒ º‡ÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ Ù· ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜, ·Ó Î·È Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈÌ·, ÁÈ·Ù› ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Û ÔÈÔ ‚·ıÌfi Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ ÙÔ˘˜ Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙÔ ¯·ÚÙ›, ÛÎfiÈÌÔ Â›Ó·È Ó· ÌË Á›ÓÂÙ·È Î·Ù¿¯ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÁÈ·Ù› Û˘¯Ó¿ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰Â ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙfiÓÔÌ˘ ÛΤ„˘. °È· ÙËÓ Â˘ÎÔÏfiÙÂÚË ·Ó·˙‹ÙËÛ‹ ÙÔ˘˜, ÛÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùfi ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ¤¯Ô˘Ó Ù·ÍÈÓÔÌËı› Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È, ‰ËÏ·‰‹: ● Û ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‹/Î·È Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ 7. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙÔ Î¿ı ·È¯Ó›‰È, ·Ó ·ӷϷ̂¿ÓÂÙ·È Ì ÌÂÁ¿ÏË Û˘¯ÓfiÙËÙ·, ÌÔÚ› οÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ó· ¯¿ÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ù˘ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿. ∞ÎfiÌË fï˜ Î·È ·Ó Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· ‰È·ÙËÚ› ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ ·fiÏ·˘Û˘, ·fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ı· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÂÈ, ·‡ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ·ÍÈÔÔÈ› Ù· ·È¯Ó›‰È· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÁÓÒÛˆÓ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Î·Ù¿ ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· Ó· Ù· ·Ó·ÓÂÒÓÂÈ ‹/Î·È Ó· Ù· ÙÚÔÔÔÈ› ·˘Í¿ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ÙÔ˘˜.
173
9 ● ● ● ● ● ●
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Û ·˘Ù¤˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ, Ù· ˘ÏÈο Î·È ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û ·˘Ù¤˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·˘Ï‹ Û ·˘Ù¤˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÈÛÙÔڛ˜ Î·È ·Ú·Ì‡ıÈ· Û ·˘Ù¤˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÂÍfi‰Ô˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Û ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ Û ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È·
9.4 π¢∂∂™ °π∞ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™8 ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÂÈÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ‹ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿
™Â٤̂ÚÈÔ˜
∞Ï›ÎË °ÈÒÚÁÔ˜
√ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜
∂ÏfiÓ·
NԤ̂ÚÈÔ˜ ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ I·ÓÔ˘¿ÚÈÔ˜ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜ M¿ÚÙÈÔ˜ AÚ›ÏÈÔ˜ M¿ÈÔ˜ IÔ‡ÓÈÔ˜ IÔ‡ÏÈÔ˜ IÔ‡ÏÈÔ˜ A‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜
ª∞£∏ª∞∆π∫∞ ª∂ ∆∞ °∂¡∂£§π∞ ∆√À™ µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ÚfiÛıÂÛË, ·ÂÈÎfiÓÈÛË ‰Â‰Ô̤ӈÓ, ÛÂÈÚÔı¤ÙËÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·ıÚÔ›˙Ô˘Ó ÔÛfiÙËÙ˜, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ‰Â‰Ô̤ӷ. ªÂ ‚¿ÛË Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó Ì›· ÛÂÈÚ¿ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ηٷÌÂÙÚ‹ÛÂˆÓ Î·È ·ÂÈÎÔÓ›ÛˆÓ, Ô˘ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜. MÔÚÔ‡Ó .¯.: – Ì ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Ë ÎÔÏÏ¿˙ Ó· ·ÔÙ˘ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÙÔ‡ÚÙ· Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÛÙ· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ Î·È ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÎÂÚÈÒÓ Ô˘ ı· Û‚‹ÛÔ˘Ó, – Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ï›ÛÙ˜ ··ÚÈıÌÒÓÙ·˜ Ù· ‰¤ÛÌ·Ù· Ô˘ ı· ‹ıÂÏ·Ó ÁÈ· ÙÔ ¿ÚÙ˘ ÙÔ˘˜, — Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο ÌÔÙ›‚· ÁÈ· ÙÔ ÛÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ Ù¿Í˘, – Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó Û ›Ó·Î˜ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ οı ̋ӷ.
8. ŸÙ·Ó ÔÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÏËı› ·fi Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ËÁ‹, Ë ËÁ‹ ÙÔ˘˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È. ∞ÚÎÂÙ¤˜ fï˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ·Ú·ÏÏ·Á̤Ó˜ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜ Î·È Ë ÂΉԯ‹ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò ÂÈϤ¯ÙËΠ‹/Î·È ÙÚÔÔÔÈ‹ıËΠ·fi ·˘Ù¤˜ Ô˘ Ì·˜ ÚfiÙÂÈÓ·Ó Û˘ÓÂÚÁ¿Ùȉ˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›.
174
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ªÂ Ù· ÚÒÙ· ÁÂÓ¤ıÏÈ· Ô˘ ÁÈÔÚÙ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οÓÂÈ ÌÈ· ÚÒÙË Û˘˙‹ÙËÛË Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜. ¶ÚÔÛ·ı› Ó· ηٷϿ‚ÂÈ ÔÈ· ÔÓfiÌ·Ù· ÌËÓÒÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó, ·Ó ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Û ÔÈÔ Ì‹Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È, ÔÈÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ˜ Î·È ÔÈÔ˜ ı· Â›Ó·È Ô ÂfiÌÂÓÔ˜, ·Ó ÔÈ Ì‹Ó˜ Â›Ó·È ÔÏÏÔ› ‹ Ï›ÁÔÈ, fiÛÔÈ Â›Ó·È Î.Ï. ™˘˙ËÙÔ‡Ó Û ÔÈÔ Ì‹Ó· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔÓ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ¯·ÚÙfiÓÈ. ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ì›· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ ÂÈÎfiÓ· ÁÈ’ ·˘ÙfiÓ ÙÔ Ì‹Ó· ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ ÏÂ˘Ú¿ ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ÌËÓ Í¯ÓÔ‡Ó ÔÈÔ˜ Â›Ó·È (.¯. ¤Ó· ·È‰› Ô˘ ËÁ·›ÓÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ·Ó Â›Ó·È ™Â٤̂ÚÈÔ˜, Ì›· ÂÈÎfiÓ· ‚ÚÔ¯‹˜ ·Ó Â›Ó·È √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜ Î.Ï.). ∫·Ù·‚¿ÏÏÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜ Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ (‚Ï. ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ÛÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ·). ¢›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ì‹Ó· ·fi ÙË ‰ÂÍÈ¿ ÏÂ˘Ú¿ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÁÂÓ¤ıÏÈ· ‹ ηÏ› ÙÔ ·È‰› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, fiˆ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ÁÚ¿„ÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹. ∞Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÙÈ, fiÙ·Ó ı· ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ô Ì‹Ó·˜, ı· Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘ Ì‹Ó· Ô˘ ı· Ì·›ÓÂÈ ÛÙË Ï›ÛÙ· Î·È Î¿ı ÊÔÚ¿ Ô˘ ¤Ó· ·È‰› ¤¯ÂÈ Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘ ı· ÙÔ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Â›Û˘ ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÙÔ Í¯ÓÔ‡Ó. ∫·ıÒ˜ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÚÔ¯ˆÚ¿ Î·È Ô ›Ó·Î·˜ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È, ‰›ÓÂÈ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· ÔÏϤ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ. ¶fiÛ· ·È‰È¿ ›¯·Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÙÔ ™Â٤̂ÚÈÔ; ¶fiÛ· ÙÔÓ √ÎÙÒ‚ÚÈÔ, ÈÔ ÔÏÏ¿ ‹ ÈÔ Ï›Á·; ¶fiÛ· ·È‰È¿ ÁÈfiÚÙ·Û·Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÚÈÓ ·fi Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ· ÙÔ˘ °È¿ÓÓË; ¶fiÛ· ÌÂÙ¿;
¶ÚÔ˜ Ù· Ù¤ÏË ª·˝Ô˘, Ô˘ Ô ›Ó·Î·˜ ¤¯ÂÈ Ï¤ÔÓ Û˘ÌÏËÚˆı› ÛÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‚·ıÌfi, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó fiÛ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ÁÈÔÚÙ¿ÛÂÈ Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÔÈ· ·È‰È¿ ‰ÂÓ Ù· ¤¯Ô˘Ó ÁÈÔÚÙ¿ÛÂÈ ·ÎfiÌË. ¶ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ı· ¤¯Ô˘Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ Ô˘ ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ı· Â›Ó·È ÎÏÂÈÛÙfi Î·È ÙÔ˘˜ ˙ËÙ¿ÂÈ, ·Ó ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÔÈÔ Ì‹Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜, Ó· ʤÚÔ˘Ó ¤Ó· ÛËÌ›ˆÌ· ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Ô˘ Ó· ÙÔ ÁÚ¿ÊÂÈ. ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ÛËÌÂÈˆÌ¿ÙˆÓ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ›Ó·Î· Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ ÁÈ· fiÛ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ. ªÂÙ¿ ÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó ·ÔÏÔÁÈÛÌfi: ¶ÔÈÔ Ì‹Ó· οӷÌ ٷ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¿ÚÙÈ; ¶ÔÈÔ Ì‹Ó· ‰ÂÓ Î¿Ó·Ì ηӤӷ ¿ÚÙÈ; ¶fiÛ· ¿ÚÙÈ Î¿Ó·Ì .¯. ÙÔ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ; À¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ Ì‹Ó˜ Ô˘ οӷÌ ÙfiÛ· ¿ÚÙÈ fiÛ· ÙÔ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ; ¶fiÛÔÈ Â›Ó·È ·˘ÙÔ› ÔÈ Ì‹Ó˜; ∆· ¿ÚÙÈ Ô˘ οӷÌ ÙÔ ª¿ÚÙÈÔ Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‹ ÏÈÁfiÙÂÚ· ·fi Ù· ¿ÚÙÈ Ô˘ οӷÌ ÙÔ ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ; ¶fiÛ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·; ¶fiÛ· ÏÈÁfiÙÂÚ·;
™ÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ÚÒÙÔ˜ Ì‹Ó·˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, ·Ó Ô ›Ó·Î¿˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÛˆÛÙfi˜ ¤ÙÛÈ, ·Ó ı· ¤Ú ӷ ÙÔÓ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ·ÏÏÈÒ˜ Î.Ï. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ·ÎfiÌË ÔÈÔÓ Ù›ÙÏÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î¿ ÙÔ˘˜ Î·È ·Ó ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÂÈÎÔÓ›ÛÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ fiÛ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó οı ̋ӷ Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜.
175
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·ÙÔÌÈ΋ ÂÚÁ·Û›·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· οı ̋ӷ ÙfiÛ· ÔÚıÔÁÒÓÈ·, fiÛ· Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ·Ó ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Î·È ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi. √ §Ô˘Î¿˜ ÂÓÒÓÂÈ Ì ̛· ÁÚ·ÌÌ‹ Ù· ÔÚıÔÁÒÓÈ· Ô˘ ÎÔÏÏ¿ÂÈ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ· οı ̋ӷ ÁÈ· Ó· ÛÈÁÔ˘Ú¢Ù› fiÙÈ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ›‰È· ¢ı›·. ∆Ô ¢ÂΤ̂ÚÈÔ Î·Ó¤Ó· ·È‰› ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ ÙÔ˘. ∂˘Î·ÈÚ›· Ó· Á›ÓÂÈ Ì›· Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ì ·˘Ùfi.
™À°∫ƒπ¡√¡∆∞™ ∆√ ª∂°∂£√™ ∆ø¡ ¶∂§ª∞∆ø¡ ∆√À™ µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ̤ÙÚËÛË, Û‡ÁÎÚÈÛË ÌÂÁÂıÒÓ. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ9: Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ Ì ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ‹ Ì ÙÔ Û˘Ì‚·ÙÈÎfi ̤ÙÚÔ, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË, Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó Û ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ Î·È Ó· ÙȘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ϤÍÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο, Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Î·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ˘ÏÈο (.¯. ¯·ÚÙfiÓÈ· ηÓÛfiÓ, ÎÔÚ‰¤Ï˜, ¤Ó· ̤ÙÚÔ, ÎfiÏÏ·, „·Ï›‰È, Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜). ∏ ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ‰fiıËΠ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· «∆Ô ÛÒÌ· Ì·˜», Ô ∆¿ÛÔ˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ fiÙÈ ¤¯ÂÈ Ù· ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· fi‰È· ·fi fiÏÔ˘˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÂÓÓÔÒÓÙ·˜ Ù· ¤ÏÌ·Ù¿ ÙÔ˘. √ °ÈÒÚÁÔ˜ ÙÔ ·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÛ ϤÁÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘, «¤¯ÂȘ Ù· ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· ·Ô‡ÙÛÈ· ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ¯ÔÓÙÚ¿ ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û›ÁÔ˘ÚÔ fiÙÈ ¤¯ÂȘ Î·È ÙȘ ÈÔ ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÙÔ‡Û˜. µÁ¿Ï ٷ ·Ô‡ÙÛÈ· ÛÔ˘ Ó· ÌÂÙÚËıԇ̻, ÂÓÓÔÒÓÙ·˜ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ Ô‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜. ∏ ȉ¤· Ê¿ÓËΠ‰È·ÛΉ·ÛÙÈ΋ Î·È Â˘¯¿ÚÈÛÙË Î·È ÛÙ· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ Ô˘ ı¤ÏËÛ·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÎÈ ÂΛӷ ̤ÚÔ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó: «¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÌÂÙÚ‹ÛÂÙ ٷ ¤ÏÌ·Ù¿ Û·˜;» ª·Ú›·: «¡· ‚Á¿ÏÔ˘Ì ٷ ·Ô‡ÙÛÈ· Ì·˜, Ó· Í·ÏÒÛÔ˘Ì οو Î·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÙȘ
9. ∞ÎfiÌË Î·È ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ οÔȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, fiˆ˜ ·˘Ù‹ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÒÛÙ ӷ ÂÈÙ¢¯ıÔ‡Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ. ∂Í¿ÏÏÔ˘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Ì¤Û· Û ¤Ó· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ì¿ıËÛ˘ ÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚʈı› Ì ÙÚfiÔ Ô˘ ÚÔηÏ› Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿‰˘Û‹ ÙÔ˘˜.
176
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
·ÙÔ‡Û˜ Ì·˜ Ó· ·ÎÔ˘Ì¿Ó ¤ÙÛÈ (Î·È ‰Â›¯ÓÂÈ Ó· ·ÎÔ˘Ì¿Ó ÛÙË ÊÙ¤ÚÓ·) Î·È Ó· ÎÔÈÙ¿Ó ÔÈ ¿ÏÏÔÈ Ó· ‰Ô˘Ó Î·È Ó· Ì·˜ Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÙÔ‡Û·». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó. •¿ÏˆÛ·Ó ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· ·Ó¿ÛÎÂÏ· Ô ∆¿ÛÔ˜, Ô °ÈÒÚÁÔ˜, Ë ª·Ú›· Î·È Ô ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘. ∆¤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿ ·Ó¤Ï·‚·Ó ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÎÚÈÙ‹. √È ÎÚÈÙ¤˜ fï˜ ‰È·ÊˆÓÔ‡Û·Ó ÁÈ·Ù› Ë ‰È·ÊÔÚ¿ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ ÌÈÎÚ‹ Ô˘ ‰Â Û˘ÌʈÓÔ‡Û·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «°È· ÛÎÂÊÙ›ÙÂ, ˘¿Ú¯ÂÈ ÙÚfiÔ˜ Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÂÙ ηχÙÂÚ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÌ¿ÙˆÓ Û·˜;» ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ·fi„ÂˆÓ Ô˘ ÎÚ¿ÙËÛ ·ÚÎÂÙ‹ ÒÚ· Û˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Î·È ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙfiÓÈ, Ó· ¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó Û ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ‰‡Ô Î·È ÙÔ ¤Ó· ·È‰› Ó· ۯ‰ȿÛÂÈ ÙÔ fi‰È ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ¿ӈ ÛÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ. ∫¿ı ·È‰› ¤ÁÚ·Ê ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ¿Óˆ ÛÙÔ Û¯Â‰È·Ṳ̂ÓÔ ¤ÏÌ· ÙÔ˘. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «∆ÒÚ· fiÏ· Ù· ¤ÏÌ·Ù¿ Û·˜ Â›Ó·È Û¯Â‰È·Ṳ̂ӷ. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ‰È·ÈÛÙÒÛÂÙ ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¤ÏÌ·;» ∫¿ÔÈÔÈ ÚfiÙÂÈÓ·Ó: «¡· Ù· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì fiÏ· Ì ÎÔÚ‰¤Ï˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙȘ ‚¿ÏÔ˘Ì ÛÙË ÛÂÈÚ¿. £· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ì ·fi ÙËÓ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏË». K¿ÔÈÔÈ ˙‹ÙËÛ·Ó ÙÔ Ì¤ÙÚÔ, ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó Û ÔÈÔÓ ·ÚÈıÌfi ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ ¤ÏÌ· ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡. «ÕÌ· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ˆ˜ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·ÚÈıÌfi ¿ÂÈ Ó· ÂÈ Â›Ó·È fiÏ· ÙÔ ›‰ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· Î·È Ï¿ıÔ˜ ÓÔÌ›˙·Ì fiÙÈ ÌÂÚÈÎÔ› ¤¯Ô˘Ó ÈÔ ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÙÔ‡Û˜». ÈڛÛÙËÎ·Ó Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ fiÛ˜ Î·È ÔÈ ÚÔÙ¿ÛÂȘ. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó· Ù· ̤ÏË ÙˆÓ ‰‡Ô ÔÌ¿‰ˆÓ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ «Â›Ó·È Ù¤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿ ÈÔ ÔÏÏ¿ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ Ì¤ÙÚÔ». ŒÙÛÈ Ë ÚfiÙ·ÛË ÂÈÎÚ¿ÙËÛÂ. ¢‡Ô ·È‰È¿ ÚÔı˘ÌÔÔÈ‹ıËηÓ, ̤ÙÚËÛ·Ó Î·È ÛËÌ›ˆÛ·Ó Û οı ¤ÏÌ· ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ¤‰ÂȯÓ ÙÔ Ì¤ÙÚÔ.
∆Ô ¤Ó· ·È‰› ۯ‰ȿ˙ÂÈ ÙÔ fi‰È ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ
ªÂÙÚÔ‡Ó ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î¿ı ¤ÏÌ·ÙÔ˜ Ì ÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó Û ÔÈÔÓ ·ÚÈıÌfi ÊÙ¿ÓÂÈ
177
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó fiÙÈ Î¿ÔÈÔÈ ·ÚÈıÌÔ› ‹Ù·Ó ›‰ÈÔÈ Î·È Î¿ÔÈÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ›. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «∂›·Ù fiÙÈ ÛÙ· ۯ‰ȷṲ̂ӷ ¤ÏÌ·Ù· οÔÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÚ¿„·Ù ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·ÚÈıÌfi. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ ·˘Ùfi;» ∂ϤÓË: «ŸÙÈ ¤¯Ô˘Ó ›Û· ·ÙÔ‡Û˜. ∆Ô ›‰ÈÔ ÌÂÁ¿Ï˜.» ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «∫·È Û οÔÈ· ¿ÏÏ· ›·Ù fiÙÈ ÁÚ¿„·Ù ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜. ∞˘Ùfi ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ;» °ÈÒÚÁÔ˜: «ŸÙÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ¤ÏÌ·Ù· ‰ÂÓ Â›Ó·È ›Û·» ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: «¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· ÈÔ ÌÂÁ¿Ï·;» ∏ Û‡ÁÎÚÈÛË ‰È„‹ÊÈˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ Ù· ‰˘ÛÎfiÏÂ˘Â Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÂ Û˘Ìʈӛ·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛΤÊÙËΠӷ Ù· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ: «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙ ÁÈ· Ó· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÙ ÔÈ· ¤ÏÌ·Ù· Â›Ó·È Ù· ÈÔ ÌÂÁ¿Ï·;» ⁄ÛÙÂÚ· ·fi Û˘˙‹ÙËÛË Î·Ù¤ÏËÍ·Ó Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ Ì¤ÙÚÔ Î·È Ó· Îfi„Ô˘Ó ÎÔÚ‰¤Ï˜ ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿Ï˜, ˆ˜ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ¤ÁÚ·Ê ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ·ÙÔ‡Û·. ™‡ÁÎÚÈÓ·Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì‹ÎË Ô˘ ›¯·Ó ÔÈ ÎÔÚ‰¤Ï˜ Î·È Ù· ¤‚·Ï·Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿ ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ӷ ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ì ÔÈÔ ÙÚfiÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜: «∆ÒÚ· Ô˘ ͤÚÂÙ fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï· Â›Ó·È Ù· ¤ÏÌ·Ù· fiÏˆÓ Û·˜ Û ÔÈÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ηٷϋͷÙÂ; ¶ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¤ÏÌ·;» Î·È «ªÔÚ›Ù ӷ ÛÎÂÊÙ›Ù οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÁÈ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÙ ÙȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ Û·˜; ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙÂ;» ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› ÙȘ ÎÔÚ‰¤Ï˜ ηٿ ̤ÁÂıÔ˜, ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ‰›Ï· ÛÙËÓ Î·ıÂÌ›· ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙËÓ ·ÙÔ‡Û· ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯԇÛÂ.
™Â ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› ÎfiÏÏËÛ·Ó ÙȘ ÎÔÚ‰¤Ï˜ ηٿ ̤ÁÂıÔ˜ Î·È ¤ÁÚ·„·Ó ‰›Ï· Ù· ÔÓfiÌ·Ù·.
178
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ¤ÁÚ·„·Ó ˆ˜ Ù›ÙÏÔ ÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ¿ ÙÔ˘˜ «ªÂÚÈÎÔ› ¤¯Ô˘Ó ›Û· fi‰È·».
¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ ÂÓfi˜ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó Ù· ›‰È·, ‰fiıËΠÛÙ· ·È‰È¿ Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¿ÌÂÛ˜ Î·È ¤ÌÌÂÛ˜ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÏÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜, Ó· ¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó Û ÔÌ¿‰Â˜, Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó Û ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ ̤ÙÚËÛ˘, Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ·Ó¿ ‰‡Ô ÁÈ· Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ·ÚÈıÌÔ‡˜, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË, Ó· ·ÔÙ‡¯Ô˘Ó ·Ú¯Èο ÛÙËÓ ÂÍ·ÁˆÁ‹ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·ÙÔ˜ Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ó¤Ô ÙÚfiÔ Â›Ï˘Û˘ ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜, ‰È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ¤Ó·˜ ÙÚfiÔÈ ÁÈ· Ó· χÛÔ˘Ó ¤Ó· Úfi‚ÏËÌ·, Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó Û ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ, Ó· ÙȘ ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó Î·È Ó· ÙȘ ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ. ∂›Û˘ ¤ÏÂÍ·Ó Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· ÙËÓ ÂÚ›ÛÙ·ÛË ˘ÏÈο. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ÎÚ¿ÙËÛ ·Ì›ˆÙÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÔÈ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Ù· ‚Ô‹ıËÛ·Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Â›Ï˘Û˘, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙȘ ȉ¤Â˜ fiÏˆÓ Î·È ·ÔʇÁÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·ÔÎÏÂÈÛÌÔ‡˜.
°∂§∞™∆√π, £Àªøª∂¡√π, ™∆∂¡√Ãøƒ∏ª∂¡√π (ÂÚÁ·Û›· Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: Û‡ÓÔÏ·, ·ÚÈıÌfi˜, Ù·ÍÈÓfiÌËÛË, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó, Ó· ÔÌ·‰ÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó, Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ʤÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ ‹ ʈÙÔÁÚ·Ê›˙ÂÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘ οıÂ
179
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
·È‰ÈÔ‡ Û ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÛÙÈÁ̤˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ10. ŸÙ·Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚˆı› Ì›· ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏË Û˘ÏÏÔÁ‹ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ, ÚÔÙ›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ‰È·¯ˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ›Ó·Î˜, ·ÈÙÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó Û οı ÔÌ¿‰· ¤Ó·Ó Ù›ÙÏÔ (.¯. «ÁÂÏ·ÛÙÔ›», «ı˘ÌˆÌ¤ÓÔÈ» Î.Ï.) Î·È Ó· ηٷÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó: ¶fiÛ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÁÂÏ·ÛÙÔ‡˜, fiÛ˜ ı˘ÌˆÌ¤ÓÔ˘˜ Î·È fiÛ˜ ÛÙÂÓÔ¯ˆÚË̤ÓÔ˘˜; ¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜; ¶ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÏÈÁfiÙÂÚ˜; ¶ÔÈÔ˜ ‹Ù·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ ÁÂÏ·ÛÙfi˜; ÕÏϘ ÔÌ·‰ÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ: Ì ‚¿ÛË ÙËÓ Î›ÓËÛË Ô˘ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È (·È‰È¿ Ô˘ ÙÚ¤¯Ô˘Ó, Ô˘ ˉ¿ÓÂ, Ô˘ ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Î.Ï.) ‹ Ì ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ·Ó ÔÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Â›Ó·È ÙÚ·‚ËÁ̤Ó˜ ·fi ÎÔÓÙ¿ ‹ ·fi Ì·ÎÚÈ¿.
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ, Ù· ˘ÏÈο Î·È ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ¶∞π∑√¡∆∞™ ª∂ ∆√ √π∫√¢√ªπ∫√ À§π∫√ µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, Û¯‹Ì·Ù·, ̤ÁÂıÔ˜, ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi˜ ÛÙÔ Â›Â‰Ô Î·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· οÓÔ˘Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÌÂÁ¤ıË, Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó, Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ηٿ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÌÈ·˜ ηٷÛ΢‹˜ Ì ÙË ÛˆÛÙ‹ ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÂÈÚ¿ «ÚÒÙ·, ‡ÛÙÂÚ·, ÌÂÙ¿…». ∞fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ̤Ú˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ù· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, Ó· ·ÏÏËÏÂȉÚÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È. °È· Ó· Â›Ó·È Ë ÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈ΋ ı· Ú¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÚÁÔ, Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÌÈ· ηٷÛ΢‹, Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È fi¯È ·Ï¿ Ó· ·›˙Ô˘Ó ·Ú¿ÏÏËÏ· ÛÙÔÓ ›‰ÈÔ ¯ÒÚÔ. °È’ ·˘Ù‹ ÙË ÁˆÓÈ¿ Ì›· ÔÌ¿‰· ÙÚÈÒÓ ·È‰ÈÒÓ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ‹, ÁÈ·Ù› Ô ¯ÒÚÔ˜ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Û’ ·˘ÙfiÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· οÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ (.¯. «¶Ò˜ ÊÙÈ¿Í·Ù ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÔ›¯Ô;») ηıÒ˜ Î·È ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ-ÎÚÈÙ‹ÚÈ· (.¯ «∂›Ó·È ·˘Ù‹ Ë Á¤Ê˘Ú· ·ÚÎÂÙ¿ „ËÏ‹ ÁÈ· Ó· ÂÚÓÔ‡Ó fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂȉÒÓ Ù· ·˘ÙÔΛÓËÙ·;). ∂ÈÓÔ› ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Î·È Î·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù· χÛÔ˘Ó (.¯. «°È· Ó· ¯ˆÚ¿ fiÏË Ë ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È Ó· ¤¯ÂÈ Î¿ı ·È‰› ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ‰ˆÌ¿ÙÈÔ ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘ÌÂ;» «∂›‰·Ì fiÙÈ ¤¯Ô˘Ì ηχ„ÂÈ fiÏÔ ÙÔ ÔÈÎfiÂ‰Ô [¯·ÚÙ› ∞3] Î·È ‰ÂÓ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ¯·Ï¿ÛÔ˘Ì ÙÔÓ Î‹Ô. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÁÈ· Ó· ÌÂÁ·ÏÒÛÔ˘Ì ÙÔ Û›ÙÈ, ÂÊfiÛÔÓ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ì ¿ÏÏÔ ÔÈÎfi‰Ô;»). ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÚÔˆı› ÙË ¯Ú‹ÛË Ì·ıËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘: «°È· ÛΤ„Ô˘, Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ Ê·Ú‰‡˜ Ô ‰ÚfiÌÔ˜ ÁÈ· Ó· ÂÚÓ¿Ó ÊÔÚÙËÁ¿; ∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· οÓÂȘ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ Ê·Ú‰‡ÓÂȘ;» «¶fiÛ· ·Ú¿ı˘Ú· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ ÙÔ Û›ÙÈ ÁÈ· Ó· ¤¯ÂÈ ·ÚÎÂÙfi ʈ˜;» «¶Ô‡ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÙ ٷ ·Ú¿ı˘Ú·;» «¡· Â›Ó·È ÌÈÎÚ¿ ‹ 10. °È· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂÂȉ‹ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· fi,ÙÈ Ù· ·ÊÔÚ¿ ÚÔÛˆÈο. ∞ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ˆÛÙfiÛÔ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·Ù˘¯ı› Ì ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ı· ÂÈϤÍÔ˘Ó Î·È ı· Îfi„Ô˘Ó ·fi ÂÚÈÔ‰Èο.
180
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ÌÂÁ¿Ï·;» «¶fiÛÔ „ËÏ‹ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ë Ì¿ÓÙÚ· Ù˘ ·˘Ï‹˜;», «¶fiÛÔ ¯·ÌËÏ‹;» «¶Ô‡ Ó· Â›Ó·È Ë fiÚÙ· Ù˘ ·˘Ï‹˜; ªÚÔÛÙ¿ ‹ ›Ûˆ; ™ÙÔ Ï¿È, ‰ÂÍÈ¿ ‹ ·ÚÈÛÙÂÚ¿;» ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ηٷÛ΢‹˜ Ù· ·È‰È¿ ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙˆÓ ˘ÔÏÔ›ˆÓ ÔÌ¿‰ˆÓ ÂÍËÁÒÓÙ·˜ ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜. ∫·Ù·Û΢¿˙ÔÓÙ·˜ ÂÈÁÚ·Ê‹ ÁÈ· ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ¿ ÙÔ˘˜ ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙȘ ÁˆÓȤ˜, Ô £·Ó¿Û˘ Î·È Ô ¶·Ú·Û΢¿˜ ı¤ÏËÛ·Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÂÈÁÚ·Ê‹ ·fi ¯·ÚÙfiÓÈ ÁÈ· ÙÔ Î·Ù¿ÛÙËÌ¿ ÙÔ˘˜ Ì Âԯȷο ›‰Ë. «¶Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ· Ó· Ì·˜ ¯ˆÚ¤ÛÂÈ», Â›Â Ô ¶·Ú·Û΢¿˜ Î·È ‹Ú ÙÔ ÛÎÔÈÓ¿ÎÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· ÙȘ ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ.
ª¤ÙÚËÛ ÙÔ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ı¤Û˘, ÛÙËÓ ÔÔ›· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÁÚ·Ê‹. «∆ÒÚ· ı· ÙÂÓÙÒÛÔ˘Ì ÙÔ Û¯ÔÈÓ› Î·È ı· ÙÚ·‚‹ÍÔ˘Ì ̛· ›ÛÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ», ‰‹ÏˆÛÂ.
ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ £·Ó¿ÛË Ù¤ÓÙˆÛ ÙÔ ÛÎÔÈÓ› Î·È ÛËÌ¿‰Â„Â. «¶Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ì ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜», ÂÈÛ‹Ì·ÓÂ Ô £·Ó¿Û˘. «ª›· ¤ÙÛÈ (‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ Ì‹ÎÔ˜) Î·È Ì›· ¤ÙÛÈ (‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ‡„Ô˜)».
181
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™¯ÂÙÈο Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÚ›· √ ¡›ÎÔ˜, ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, ı¤ÏËÛ ӷ ¯ˆÚ›ÛÂÈ Ì›· ÌÂÁ¿ÏË ÎfiÏÏ· ¯·ÚÙ› Û ٤ÛÛÂÚ· ›Û· ̤ÚË, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ ÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÂÔ¯¤˜. ¶‹Ú ¤Ó· Ì·Úη‰fiÚÔ Î·È ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ÙË ¯ˆÚ›ÛÂÈ ÙÚ·‚ÒÓÙ·˜ ‰‡Ô οıÂÙ˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÁÚ·Ì̤˜.
∆Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔÓ ·ÔÁÔ‹Ù¢ÛÂ: «¢ÂÓ Â›Ó·È ›Û· Î·È ÔÈ ÂÔ¯¤˜ Â›Ó·È ÙÔ ›‰ÈÔ ÌÂÁ¿Ï˜», ÌÔÓÔÏfiÁËÛÂ Î·È ¤Ûڈ͠ÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘ ÛÙËÓ ¿ÎÚË. ¶·›ÚÓÂÈ Ì›· ‰Â‡ÙÂÚË ÎfiÏÏ· ¯·ÚÙ›. ™Î¤ÙÂÙ·È ÙÈ Ó· οÓÂÈ. ∞ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ÙÔ ‰ÈÏÒÛÂÈ ÛÙË Ì¤ÛË Î·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ Î·È ÌÂÙ¿ ηٿ Ï¿ÙÔ˜. «∆È ÚÔÛ·ı›˜ Ó· οÓÂȘ;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. «∆Ô ‰ÈÏÒÓˆ ÁÈ· Ó· ‰ˆ ·Ó ı· Á›ÓÂÈ ›Û· ÎÔÌÌ¿ÙÈ·, ÁÈ·Ù› ÚÒÙ· ‰ÂÓ ¤ÁÈÓÂ, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÙÔ Â›¯· ‰ÈÏÒÛÂÈ», ··ÓÙ¿ÂÈ Ô ¡›ÎÔ˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·›ÚÓÂÈ ÙÔ ¯¿Ú·Î· Î·È ¯·Ú¿ÛÛÂÈ ÙËÓ Î¿ıÂÙË ÁÚ·ÌÌ‹ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ ˘‹Ú¯Â Ë ÙÛ¿ÎÈÛË Î·È ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÚÈ˙fiÓÙÈ·. ÷ÌÔÁÂÏ¿ÂÈ Î·È Ï¤ÂÈ: «∆ÒÚ· Â›Ó·È ›Û· ÌÂÁ¿Ï· Ù· ÎÔÌÌ¿ÙÈ·». ∂˘¯·ÚÈÛÙË̤ÓÔ˜, ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ Û οı ÙÂÙ·ÚÙËÌfiÚÈÔ Ì›· ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û ̛· ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘.
182
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
¢π∞ª√ƒºø¡√¡∆∞™ ¶π¡∞∫∂™ ¢π¶§∏™ ∂π™√¢√À µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ÔÚÁ¿ÓˆÛË, ·ÚÔ˘Û›·ÛË Î·È ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó, Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜. √È ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ Â›Ó·È ÌÈ· ÌÔÚÊ‹ ηٷÁÚ·Ê‹˜ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏÔ› ÙÚfiÔÈ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ‰Â‰ÔÌ¤ÓˆÓ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÂÌÂÈڛ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Ì ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹. ™˘Ó‹ıˆ˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‹ ÁÈ· Ó· ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ Ù¿Í˘ Û ÌÈ· ÈÔ Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌË ‚¿ÛË, .¯. ‚‰ÔÌ·‰È·›·. √È ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Û ÙÈ ı· ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó. ªÔÚ› Ó· ÂÚȤ¯Ô˘Ó ϤÍÂȘ, ·ÚÈıÌÔ‡˜ ‹/Î·È ÂÈÎfiÓ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi Â›Â‰Ô ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ì ٷ ÛÙÔȯ›· Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÒÛÙÂ Ë ‰È·ÌfiÚʈۋ ÙÔ˘˜ Ó· ÚÔ·ÙÂÈ ˆ˜ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ·.
ŒÓ· ÚÒÙÔ ÍÂΛÓËÌ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË Ù˘ ÛËÌ·Û›·˜ ÙˆÓ ÈÓ¿ÎˆÓ §›ÁÔ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜ Î·È ·ÊÔ‡ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó Ì¿ıÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È Ù· ηÚÙÂÏ¿ÎÈ· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÎÂÊ.8), Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘˙ËÙ¿ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÔÚÁ·ÓˆıÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ·. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË ¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜. ∫·ıÒ˜ Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Ì›· Ï›ÛÙ· Ì ٷ ηı‹ÎÔÓÙ·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÈÎfiÓ˜ (‚Ï. ÛÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ηıËÎfiÓÙˆÓ) Î·È ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÁÈ· οı ηı‹ÎÔÓ Ì›· ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ı· ÙÔ˘˜ ÙÔ ı‡ÌÈ˙Â. ¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ›Ó·Î· ηıËÎfiÓÙˆÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∞ÔÊ·Û›Û·Ù ÁÈ· ÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÙ οı Ë̤ڷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì fï˜ Ó· ͤÚÔ˘Ì ÔÈÔ ·È‰› ‹ ÔÈ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙËÓ Î¿ı ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÁÈ· Ó· ·Â˘ı˘ÓfiÌ·ÛÙ ے ·˘Ù¿ ·Ó ¯ÚÂÈ·ÛÙ›; ∂ϤÓË: ¡· ‚¿ÏÔ˘Ì οو ·fi οı ηı‹ÎÔÓ Ù· ηÚÙÂÏ¿ÎÈ· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ı· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ÙÚ·¤˙È· ‹ ÁÈ· οÙÈ ¿ÏÏÔ. ∂Î/Îfi˜.: øÚ·›·, ·˜ ÙÔ Î¿ÓÔ˘ÌÂ.
∆ÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙË Ì›· ‰›Ï· ÛÙËÓ ¿ÏÏË, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¤Ó·˜ ›Ó·Î·˜, fiˆ˜ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÌÔÚ›Ù ӷ ‰Â›Ù ÛÙÔ ÎÂÊ. 5, ÛÂÏ. 72. ∫¿Ùˆ ·fi οı ÂÈÎfiÓ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Ì Â˙¿ ‹ ÎÂÊ·Ï·›· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘, ÙË Ï¤ÍË Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ Î·ı‹ÎÔÓ (.¯. «∆ƒ∞¶∂∑π∞»), Ë Ì›· Ù˘ÔÔÈË̤ÓË ÊÚ¿ÛË (.¯. «°È· Ù· ÙÚ·¤˙È· ÊÚÔÓÙ›˙Ô˘Ó», fiˆ˜ ÌÔÚ›Ù ӷ ‰Â›Ù ÛÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›·, ÛÂÏ.72.).
183
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Î/Îfi˜: ª‹ˆ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÌÔ˘ ›Ù ÙÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·›ÚÓÔ˘Ì ÙÒÚ· ·fi ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ›Ó·Î·; §Ô˘Î¿˜: ŸÙÈ ÁÈ· Ù· ÙÚ·¤˙È· ı· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó Ë ∞ÚÂÙ‹ Î·È Ô ¢ËÌ‹ÙÚ˘. ∂Î/Îfi˜: ™˘ÌʈÓ›Ù ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ; ŸÌˆ˜ ÔÈ Î·Ú٤Ϙ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ó· Â›Ó·È Û˘Ó¯Ҙ ÔÈ ›‰È˜; ∆È Ï¤ÙÂ; ∞˙ÓÙÈ¿Ó: ¡· ‚¿˙Ô˘Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿ οı ̤ڷ. °È· Ó· ÌËÓ Î¿ÓÔ˘Ó fiÏÔ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜. ∂Î/Îfi˜: ™Â ÙÈ ı· Ì·˜ ‚ÔËıÔ‡Û ·Ó ͤڷÌ ÔÈ· ·È‰È¿ ·Ó¤Ï·‚·Ó Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó ÁÈ· οı ‰Ô˘ÏÂÈ¿; ÕÏÎËÛÙË: ÕÌ· ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘ÌÂ Î·È ¤¯ÂÈ ¯·Ï·Ṳ̂ÓÔ˘˜ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, ı· ͤÚÔ˘Ì ·fi ÔÈÔ ·È‰› Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ӷ ‚¿ÏÂÈ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘˜ ÛÙ· ‚¿˙·. ∂Î/Îfi˜: ¢ËÏ·‰‹ Ì·˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ¤Ó·˜ Ù¤ÙÔÈÔ˜ ›Ó·Î·˜ ‹ ¿‰Èη ¯¿Û·Ì ÙfiÛË ÒÚ· ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ÊÙÈ¿ÍÔ˘ÌÂ; ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂ; ∞ÔÛÙfiÏ˘: ª·˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÁÈ· Ó· ͤÚÔ˘Ì ÔÈÔ˜ ı· οÓÂÈ ÙËÓ Î¿ı ‰Ô˘ÏÂÈ¿. §›ÁÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ·ÓÙ› Ó· ·Ó·ÚÙÔ‡Ó Ù· ηÚÙÂÏ¿ÎÈ· Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ οو ·fi οı ηı‹ÎÔÓ, ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ÁÚ¿„Ô˘Ó (fiˆ˜ οÓÔ˘Ó Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ Ô˘ ı· ·›ÍÔ˘Ó, ‚Ï.ÎÂÊ.5).
¶ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ÛÙÔ˘˜ ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ ∞ÚÎÂÙ¿ ·ÚÁfiÙÂÚ· ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ¤ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ËÌÂÚÒÓ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· Ù· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ηٷÛ΢‹˜ ÂÓfi˜ ›Ó·Î· ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘, ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ ÒÛÙÂ Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˜ ›Ó·Î·˜ Ó· ÚÔ·ÙÂÈ ˆ˜ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ·. ∂Î/Îfi˜: √ ¡ÙÈÏ¤Ó ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÂÙ·È fiÙÈ ÊÚfiÓÙÈÛ ÁÈ· Ù· ÙÚ·¤˙È· ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Î·È Ï¤ÂÈ fiÙÈ ‰Â ı¤ÏÂÈ È· Ó· ÙÔ Î¿ÓÂÈ. ¡ÔÌ›˙ˆ Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì οÙÈ ÁÈ· Ó· ÌÔÚԇ̠ӷ ͤÚÔ˘Ì ÁÈ· fiϘ ÙȘ ̤Ú˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜, ·fi ÙË ¢Â˘Ù¤Ú· Ô˘ ÂÚ¯fiÌ·ÛÙ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Ì¤¯ÚÈ ÙËÓ ¶·Ú·Û΢‹, ÔÈÔ˜ οÓÂÈ ÙËÓ Î¿ı ‰Ô˘ÏÂÈ¿, ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÙȘ οÓÔ˘Ó fiÏÔ ÔÈ ›‰ÈÔÈ. ¶ÚÔÙ›ӈ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ¤Ó·Ó ›Ó·Î· Ô˘ Ó· Ù· ϤÂÈ fiÏ· ·˘Ù¿. ™˘ÌʈÓ›ÙÂ; ∆· ·È‰È¿ Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘ÌʈÓÔ‡Ó, Ì οÔÈ· ·Ì˯·Ó›·… ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘Ó¯›˙ÂÈ: ∂Î/Îfi˜: ¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÙÔÓ ›Ó·Î· ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹11. (∫¿ıÂÙ·È ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ì·˙‡ÔÓÙ·È Á‡Úˆ Ù˘. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ‰Â ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ·›ÚÓÂÈ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙfiÓÈ Î·È ÁÚ¿ÊÂÈ, ˆ˜ Áڷʤ·˜, Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó ¯·Ú¿ÛÛÔÓÙ·˜ ÙȘ ÁÚ·Ì̤˜, ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Ò˜ ı· ÙȘ οÓÔ˘Ó ›ÛȘ Î.Ï.). ∞˜ ÁÚ¿„Ô˘Ì ÚÒÙ· Ì›· Ï›ÛÙ· Ì ٷ ηı‹ÎÔÓÙ·. ¶Â›Ù ÌÔ˘ ÙÈ ı· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÙ οı ̤ڷ. ∆· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó: «∆· ÙÚ·¤˙È·», «∆Ș ηڤÎϘ», «∆· ¯·ÚÙÈ¿», «∆· ¯ÚÒÌ·Ù·» Î.Ï. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ηı‹-
11. ∏ ηٷÛ΢‹ ÙÔ˘ ›Ó·Î· ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÚÔÙ›ÓÂÙ·È ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Ì›· ¢ηÈÚ›· Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÙÈ ÌÔÚ› Ó· Ì·˜ ¯ÚËÛÈ̇ÛÂÈ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ì˯¿ÓËÌ·. ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÚÔÙ›ÓÂÈ Â¿Ó ¤¯ÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·. ª›· ¿ÏÏË È‰¤· ›Û˘, Î·È ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ Ì›· Ù¤ÙÔÈ· Ú·ÎÙÈ΋ ‰È·ÙËÚ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Â›Ó·È Ô ›Ó·Î·˜ Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› ÚÒÙ· Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ù· ·È‰È¿ ·Ú·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ¯ÚÂÈ¿ÛÙËΠÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ηٷÛ΢‹, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘ ·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜.
184
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ÎÔÓÙ· Î·È Ù· ·È‰È¿ ηٷϋÁÔ˘Ó Û ÚÔÙ¿ÛÂȘ: ∂Î/Îfi˜: ∆Ô fiÓÔÌ· ÔÈÔ˘ ηı‹ÎÔÓÙÔ˜ ı· ϤÁ·Ù ӷ ÁÚ¿„ˆ ÚÒÙ·; ¶·È‰È¿: ∆· ÙÚ·¤˙È·. ∂Î/Îfi˜: ª‹ˆ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÌÔ˘ ‰Â›ÍÂÙ Ԣ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿„ˆ ÙË Ï¤ÍË ÙÚ·¤˙È·; ÕÓÓË: ¡· Â‰Ò Â¿Óˆ (‰Â›¯ÓÂÈ). ¢ËÌ‹ÙÚ˘: ∫·È Â‰Ò Î¿Ùˆ ÌÔÚ›Ù ӷ ÙË ÁÚ¿„ÂÙ» (‰Â›¯ÓÂÈ). ∂Î/Îfi˜: ∂¿Óˆ ‹ οو Ó· ÙË ÁÚ¿„ˆ; ∆È Ï¤ÙÂ; ª·Ú›Ó·: ŸÔ˘ ı¤ÏÂÙÂ. ∂Î/Îfi˜: £˘ÌËı›Ù ˆ˜ ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ٷ ‚È‚Ï›· Ì·˜. ∞fi ¿ӈ ÚÔ˜ Ù· οو ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ‹ ·fi οو ÚÔ˜ Ù· ¿ӈ; £Ô‰ˆÚ‹˜: ∞fi ¿ӈ ÚÔ˜ Ù· οو. ¡· ÁÚ¿„ÂÙ «ÙÚ·¤˙È·», Â‰Ò Â¿Óˆ. ¢ËÌ‹ÙÚ˘: °È·Ù› ¿Ì· ÙÔ ÁÚ¿„ÂÙ οو, ı· ‰È·‚¿˙Ô˘Ì ·Ó¿Ô‰·. ŒÎ·Ó· Ï¿ıÔ˜ ÚÈÓ. ™˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ì ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ˘fiÏÔÈˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ϤÍÂȘ. ∏ Ï›ÛÙ· Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È. ∂Î/Îfi˜: ™˘ÌʈÓ›Ù ÙÒÚ· Ó· ÁÚ¿„ˆ ·fi ·˘Ù‹ ÙË ÌÂÚÈ¿ ÙȘ ̤Ú˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ (·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙȘ ÔÓÔÌ¿ÛÔ˘Ó) Î·È Ó· ÙÚ·‚‹Íˆ ÁÚ·Ì̤˜ ¤ÙÛÈ Ô˘ Ó· ÊÙȿ͈ ÎÔ˘Ù¿ÎÈ·; (‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÙÔÓ ›Ó·Î· Î·È ÙÔÓ Ù˘ÒÓÂÈ). «∂›Ó·È ÌÈÎÚfi˜», ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ (Î·È ÙÔÓ ÌÂÁÂı‡ÓÂÈ ÛÙÔ ÊˆÙÔÙ˘ÈÎfi Û ÎfiÏÏ· ∞3). ∂Î/Îfi˜: °È· Ó· ‰Ô‡Ì ÙÒÚ·. ∂‰Ò ¿Óˆ ¿Óˆ ÁÚ¿ÊÂÈ «¢Â˘Ù¤Ú·». °È· ›Ù ÌÔ˘ ÙÈ ı· οÓÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ Û·˜ ÙË ¢Â˘Ù¤Ú·. §Ô˘Î¿˜: ∂ÁÒ ı· ÊÚÔÓÙ›Ûˆ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜. ∫¿‰ÌÔ˜: ∂ÁÒ ı¤Ïˆ Ó· ÔÙ›Ûˆ. ¢ËÌ‹ÙÚ˘: ∂ÁÒ ı· ÊÚÔÓÙ›Ûˆ ÁÈ· Ù· ÙÚ·¤˙È·. ∂Î/Îfi˜: øÚ·›·. °È· Ó· ‰Ô‡Ì Ҙ ÌÔÚԇ̠ӷ ÙÔ ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ì ÛÙÔÓ ›Ó·Î·. ¢ËÌ‹ÙÚË ÁÈ· ÁÚ¿„ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘ οو ·fi ÙË «¢Â˘Ù¤Ú·» Î·È ‰›Ï· ÛÙ· «∆Ú·¤˙È·»12. (√ ¢ËÌ‹ÙÚ˘ ÙÔ ÁÚ¿ÊÂÈ). øÚ·›·. §Ô˘Î¿, Ô‡ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÁÚ¿„ÂȘ ÙÔ ‰ÈÎfi ÛÔ˘ fiÓÔÌ· ÁÈ· Ó· ͤÚÔ˘Ì fiÙÈ ı· ÊÚÔÓÙ›ÛÂȘ ÁÈ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·; √ §Ô˘Î¿˜ ÛΤÊÙÂÙ·È Ï›ÁÔ. «∂ÁÒ ı· ÁÚ¿„ˆ ÙÔ ‰ÈÎfi ÌÔ˘ fiÓÔÌ· ‰›Ï· ÛÙȘ ηڤÎϘ», ‰ËÏÒÓÂÈ Ô ∞ÔÛÙfiÏ˘. «∫¿Ùˆ ·fi ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚË, ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ÎÔ˘Ù¿ÎÈ. ∞fi ¿Óˆ ÁÚ¿ÊÂÈ ¢Â˘Ù¤Ú· ¿ÏÈ». «∫È ÂÁÒ ‰›Ï· ÛÙ· ¯ÚÒÌ·Ù·», ϤÂÈ Ô §Ô˘Î¿˜. µÔËıÔ‡Ó ÙË ¢‹ÌËÙÚ· Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Î·È ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ fiÓÔÌ· ‰›Ï· ÛÙ· ¯·ÚÙÈ¿. ™˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ̤Ú˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ. ™ÈÁ¿ ÛÈÁ¿ Ô ›Ó·Î·˜ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È. ™ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ›Ó·Î·. ¶.¯. «¶fiÛ· ·È‰È¿ ÊÚfiÓÙÈÛ·Ó ÁÈ· Ù· ÙÚ·¤˙È· ·˘Ù‹ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰·;» «¶ÔÈ· ηı‹ÎÔÓÙ· ·Ó¤Ï·‚Â Ë ª·Ú›Ó·;» «À¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û η̛· ̤ڷ ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜; ∆È ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·›ÓÂÈ ·˘Ùfi;»
12. °È· ÙËÓ Â˘ÎÔÏfiÙÂÚË ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ηı‹ÎÔÓÙ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Û¯ÂÙÈÎfi ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜.
185
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶·Ú·ÏÏ·Á‹: √ ›Ó·Î·˜, Û ÌÈ· ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ÂΉԯ‹ ÙÔ˘, ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ›¯Â ·ÚÈÛÙÂÚ¿, ÛÙËÓ Î¿ıÂÙË ÛÙ‹ÏË, Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙËÓ ÔÚÈ˙fiÓÙÈ· Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ Î·ıËÎfiÓÙˆÓ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙË ÁÚ·ÌÌ‹ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ Ë̤ڷ˜ Ô˘ ı· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î·ı‹ÎÔÓ.
π¢∂∂™ ∫∞π °π∞ ∞§§√À™ ¶π¡∞∫∂™ ¢π¶§∏™ ∂π™√¢√À ™Â ›Ó·Î˜ ‰ÈÏ‹˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÁÚ·ÊÔ‡Ó ‰Â‰Ô̤ӷ ·fi ¤Ú¢Ó˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, fiˆ˜: ● ¶fiÛ· ·‰¤ÏÊÈ· ¤¯ÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜; ● ¶ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ Û·˜ Ê·ÁËÙfi; ● ¶ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ Û·˜ ‚È‚Ï›Ô ™ÙËÓ ·ÚÈÛÙÂÚ‹ ÏÂ˘Ú¿, ÛÙËÓ Î¿ıÂÙË ÛÙ‹ÏË ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÚÒÙË ÔÚÈ˙fiÓÙÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ‹ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÂÈÎfiÓ˜ Ì ٷ Ê·ÁËÙ¿ ‹ Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó ˆ˜ ·Á·Ë̤ӷ (ÁÈ· Ù· ‚È‚Ï›· ÌÔÚ› Ó· ÙÔÔıÂÙËı› Û ÛÌ›ÎÚ˘ÓÛË ÊˆÙÔÙ˘›· ÙÔ˘ Â͈ʇÏÏÔ˘) ‹ Ì ÂÈÎfiÓ· ¿ÏÈ ·Ó··ÚÈÛÙ¿Ù·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙ· ·‰¤ÏÊÈ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó, fiˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ›Ó·Î· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›: ☺ ∞¡¡∞ ∞ƒ°Àƒø µ∞™ø ¡∆π§∂¡ ¢∏ª∏∆ƒ∞
☺☺ +
☺☺☺
☺☺☺☺
☺☺☺☺☺
+ + + +
∫¿ı ·È‰› ‚¿˙ÂÈ ¤Ó· ÛÙ·˘Úfi ÛÙËÓ ÔÚÈ˙fiÓÙÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ ‰›Ï· ÛÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘, ÛÙÔ ÙÂÙÚ·ÁˆÓ¿ÎÈ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·‰ÂÏÊÒÓ Ô˘ ¤¯ÂÈ. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, ÔÈ ›Ó·Î˜ ·˘ÙÔ› ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù‡¯Ô˘Ó ÚfiÛıÂÙ˘ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜, fiˆ˜ ·Ú·Î¿Ùˆ:
186
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ∞¢∂§ºπ∞ ☺ ☺☺ ☺☺☺ ☺☺☺☺ ☺☺☺☺☺
9
∞ƒπ£ª√™ ¶∞π¢πø¡ 4 5 2 1 013
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ∆∞ ¶√À§π∞ ∫∞π √π ºø§π∂™ (¶·È¯Ó›‰È ÌÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÔÏfiÎÏËÚ˘ Ù˘ Ù¿Í˘) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, Ì‹ÎÔ˜/·fiÛÙ·ÛË, Û‡ÁÎÚÈÛË ÌÂÁÂıÒÓ, ·ÂÈÎfiÓÈÛË ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜, Ó· οÓÔ˘Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂȘ, Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó, Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ, Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ϤÍÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ (ÎÔÓÙ¿, Ì·ÎÚÈ¿, ÁÚ‹ÁÔÚ·), Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ Ù·ÎÙÈÎÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ (ÚÒÙÔ˜, ‰Â‡ÙÂÚÔ˜, ÙÚ›ÙÔ˜). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ì ٷ Ô˘ÏÈ¿ Î·È ÙȘ ʈÏȤ˜. ∂ÍËÁ› ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡: «£· Ú¤ÂÈ Ó· ¯ˆÚÈÛÙԇ̠۠ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Ó· ‰È·Ï¤ÍÔ˘Ì ¤Ó·Ó ·Ú¯ËÁfi. ªÂÚÈο ·È‰È¿ ı· Â›Ó·È Ù· Ô˘ÏÈ¿, ÌÂÚÈο Ô˘ÏÈ¿ ı· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙȘ ʈÏȤ˜ Î·È ÌÂÚÈο ·È‰È¿ ı· Â›Ó·È ·Ú·ÙËÚËÙ¤˜. √È ÊˆÏȤ˜ ı· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó Î·È ı· ÎÏ›ÓÔ˘Ó Î·È Ù· Ô˘ÏÈ¿ ı· Ì·›ÓÔ˘Ó Î·È ı· ‚Á·›ÓÔ˘Ó. ¶ÚÒÙ· ı· „ËÊ›ÛÔ˘Ì ÁÈ· ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi (‰ËÏÒÓÔÓÙ·È ˘Ô„ËÊÈfiÙËÙ˜, „ËÊ›˙Ô˘Ó Ì ·Ó¿Ù·ÛË ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡ Î·È ÌÂÙÚÔ‡Ó fiÛÔÈ „‹ÊÈÛ·Ó ÙË ª·Ú›· Î·È fiÛÔÈ ÙÔ °È¿ÓÓË). ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ÔÚ›ÛÔ˘Ì ·Ú·ÙËÚËÙ¤˜ (Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· Â›Ó·È ·Ú·ÙËÚËÙ¤˜ ÛËÎÒÓÔ˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ·. ∞Ó Â›Ó·È ¿Ú· ÔÏÏ¿, Á›ÓÂÙ·È ¿ÏÈ „ËÊÔÊÔÚ›·). ∆ÒÚ· ı· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ÙȘ ʈÏȤ˜. ¶fiÛ· ·È‰È¿ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙԇ̠ÁÈ· οı ʈÏÈ¿, ·Ó ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ¯ˆÚ¿ÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰‡Ô Ô˘ÏÈ¿;» ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ¶fiÛ· ·È‰È¿ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙԇ̠ÁÈ· οı ʈÏÈ¿, ÒÛÙ ӷ ¯ˆÚ¿ÂÈ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ‰‡Ô Ô˘ÏÈ¿; °È¿ÓÓ˘: ¢‡Ô ·È‰È¿. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ™˘ÌʈÓ›Ù ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ; ¢ÂÓ ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ Î·Ó›˜ ·ÓÙ›ÚÚËÛË Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: øÚ·›·! ¶ÔÈÔÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÙȘ ʈÏȤ˜; ŸÙ·Ó ‰‡Ô ·È‰È¿ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÙË ÊˆÏÈ¿ ÂÓÒÓÔÓÙ·˜ Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÌÈÎÚ¿, ¯ˆÚ¿ÂÈ Ì¤Û· ÌfiÓÔ ¤Ó· «Ô˘Ï›», ÎÈ ·˘Ùfi ÛÙÚÈ̈Á̤ӷ. ∆Ô ·È‰›-Ô˘Ï› ‰È·Ì·ÚÙ‡ÚÂÙ·È… ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎfi˜: ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÁÈ· Ó· Á›ÓÂÈ Ë ÊˆÏÈ¿ Ï›ÁÔ ÈÔ Â˘Ú‡¯ˆÚË; ª·Ú›·: ¡· Â›Ó·È ÈÔ ÔÏÏ¿ ·È‰È¿. ¡· Â›Ó·È ÙÚ›·. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÊˆÏȤ˜ Ì ÙÚ›· ·È‰È¿. ŸÙ·Ó Ì·›ÓÔ˘Ó Ì¤Û· ‰‡Ô «Ô˘ÏÈ¿» ¿ÏÈ ‰Â ¯ˆÚ¿ÓÂ. ∫·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó Ó· ÙȘ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ì ٤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿.
13. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ οÔÈ· ÛÙ‹ÏË ‰ÂÓ ÂÈÏÂÁ› ·fi ηӤӷ ·È‰›, ‰›ÓÂÙ·È Ì›· ¢ηÈÚ›· Ó· Û˘˙ËÙËı› Ò˜ ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ·ÂÈÎÔÓÈÛÙ› Î·È Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙ› Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÌˉÂÓfi˜.
187
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ŸÙ·Ó Ô ·Ú¯ËÁfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Û‡ÓıËÌ·, Ô˘ ÙÔ ÂÈϤÁÂÈ Î·È ÙÔ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ (ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi ¯Ù‡ËÌ· ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ ‹ ¤Ó·˜ ¤ÓÙÔÓÔ˜ ‹¯Ô˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡ ÔÚÁ¿ÓÔ˘, .¯. ه̷ÓÔ˘ ‹ ÙÚÔ̤ٷ˜), ÔÈ ÊˆÏȤ˜ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó (Ù· ·È‰È¿ ÛËÎÒÓÔ˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· „ËÏ¿) Î·È Ù· Ô˘ÏÈ¿ ÂÙÔ‡Ó ÂχıÂÚ· ¤Íˆ ·fi ·˘Ù¤˜. ŸÛË ÒÚ· ‰È·ÚΛ Ô ‹¯Ô˜ Ù· Ô˘ÏÈ¿ Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ó· «ÂÙÔ‡Ó» ¤Íˆ ·fi ÙË ÊˆÏÈ¿. ªfiÏȘ Ô ‹¯Ô˜ ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ, ·ÎÈÓËÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂΛ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚˆÙ¿ÂÈ: «¶ÔÈ· Ô˘ÏÈ¿ ¤Ù·Í·Ó Ôχ Ì·ÎÚÈ¿;», «¶ÔÈ· Ô˘ÏÈ¿ ¤Ù·Í·Ó ÈÔ ÎÔÓÙ¿;», «¶fiÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈÓfi Ù·Í›‰È ¤Î·Ó·Ó Ù· Ô˘ÏÈ¿ Ô˘ ‹Á·Ó Ì·ÎÚÈ¿;», «¶fiÛÔ ÈÔ Ôχ ‰ÚfiÌÔ ¤¯Ô˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó Ù· Ô˘ÏÈ¿ Ô˘ ‹Á·Ó Ì·ÎÚÈ¿ ÁÈ· Ó· Á˘Ú›ÛÔ˘Ó ÛÙË ÊˆÏÈ¿ ÙÔ˘˜;» ∆· ·È‰È¿-·Ú·ÙËÚËÙ¤˜ ÌÂÙÚÔ‡Ó ÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ÂÈϤÍÔ˘Ó: Ì ‚‹Ì·Ù·, Ì ̛· ÎÔÚ‰¤Ï· Ì·ÎÚÈ¿ fiÛÔ „ËÏfi˜ Â›Ó·È Ô ∆¿Î˘ ‹ Ì ¤Ó· ̤ÙÚÔ.
√È ÊˆÏȤ˜ Â›Ó·È ÎÏÂÈÛÙ¤˜. ∆· Ô˘ÏÈ¿ Â›Ó·È Ì¤Û·.
√È ÊˆÏȤ˜ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó. ∆· Ô˘ÏÈ¿ ÂÙÔ‡Ó Ì·ÎÚÈ¿.
¶·Ú·ÏÏ·Á‹: ªÂ ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ Ù· Ô˘ÏÈ¿ ÙÚ¤¯Ô˘Ó Ó· ÂÈÛÙÚ¤„Ô˘Ó ÛÙȘ ʈÏȤ˜. ¶ÔÈÔ Ô˘Ï› ¤ÊÙ·Û ÚÒÙÔ, ÔÈÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ, ÔÈÔ ÙÚ›ÙÔ; °È·Ù› ϤÙ ӷ ¤ÊÙ·Û·Ó ÚÒÙ·; (∆· ·È‰È¿ ÌÔÚ› Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ‹Ù·Ó ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ‹ fiÙÈ ¤ÙÚÂÍ·Ó ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ı¤ÛÂÈ Î·È ¿ÏÈ Û „ËÊÔÊÔÚ›· ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜).
æËÊ›˙ÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ·Ú¯ËÁfi ÀÔ„‹ÊÈÔÈ ‹Ù·Ó Ë ª·Ú›· Î·È Ô °È¿ÓÓ˘. ∏ µ·ÛÈÏ›· ·Ó¤Ï·‚ ӷ οÓÂÈ ÙËÓ Î·Ù·Ì¤ÙÚËÛË ÙˆÓ „‹ÊˆÓ, ‰Â ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fï˜ ·ÎfiÌË ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜. °È· οı ·È‰› Ô˘ ‰‹ÏˆÓ Ì ·Ó¿Ù·ÛË ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡ ÔÈÔÓ „ËÊ›˙ÂÈ ÛËÌ›ˆÓ 1 οو ·fi ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ˘Ô„‹ÊÈÔ˘. ªÂÙ¿ ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ fiÛ· ‹Ù·Ó fiÏ· Ì·˙›. ™Î¤ÊÙËΠ۠οı ÂfiÌÂÓÔ 1 Ó· ÚÔÛı¤ÙÂÈ ‰›Ï· Ì›· ÎԢΛ‰·. ªÂÙ¿ ÙȘ ̤ÙÚËÛ fiϘ Ì·˙›. ∞Ú¯ËÁfi˜ ı· Â›Ó·È Ô °È¿ÓÓ˘.
188
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
¶√∆∂ ∏ ª¶∞§∞ ¶∞∂π ¶π√ ª∞∫ƒπ∞; (Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ù¤ÛÛÂÚ· Ì ¤ÓÙ ·È‰È¿) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ̤ÙÚËÛË, Ì‹ÎÔ˜/·fiÛÙ·ÛË14 ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ÙȘ ÂϤÁ¯Ô˘Ó, Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÌÂÙÚÔ‡Ó ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ ÌÂ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ‹ Ì ÌË Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ̤ÙÚËÛ˘ Î·È Ó· ÙȘ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó, Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó fiÙÈ Ë ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ‰È·Ó‡ÂÈ Ë Ì¿Ï· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ÎÏ›ÛË ÙÔ˘ ÂȤ‰Ô˘. ÀÏÈο-ÂÍÔÏÈÛÌfi˜: Ì›· ÊÔÚËÙ‹ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·, Ì›· Ì¿Ï·, ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÎÈ̈ϛ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙ‹ÓÂÈ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙË ÊÔÚËÙ‹ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ· Î·È Î·Ï› Ì›· ÔÌ¿‰· 4-5 ·È‰ÈÒÓ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó Û ¤Ó· ·È¯Ó›‰È «Ì·Ó٤̷ÙÔ˜». «∂Ï¿Ù ӷ ‰Ô‡Ì ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· Ì·ÓÙ¤„ÂÈ Ô‡ ÌÔÚ› Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ Ë Ì¿Ï· fiÙ·Ó ÙË ‚¿˙Ô˘Ì ¿ӈ ÛÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔÔıÂÙ› ÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ· ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ÙÔ Â›Â‰fi Ù˘ Ó· Â›Ó·È ÔÚÈ˙fiÓÙÈÔ ¯ˆÚ›˜ ÎÏ›ÛË Î·È ÚˆÙ¿ÂÈ: «∞Ó ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ Ì¿Ï· ÛÙÔ ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙË ÛÚÒÍÔ˘ÌÂ, ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Û˘Ì‚Â›; £· ÙÛÔ˘Ï‹ÛÂÈ Ë Ì¿Ï·; ¶Ô‡ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ;». ∆· ·È‰È¿ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ. ∞Ó Ù· ·È‰È¿ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó fiÙÈ Ë Ì¿Ï· ı· ÙÛÔ˘Ï‹ÛÂÈ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ηÏ› Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÎÈ̈ϛ˜ Ô‡ ÓÔÌ›˙ÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηÏ› ¤Ó· ·È‰› Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ Ì¿Ï· ÛÙÔ ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·˜. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·ÛËÎÒÓÂÈ ÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ· ÒÛÙ ÙÔ Â›Â‰fi Ù˘ Ó· Â›Ó·È ÂÏ·ÊÚ¿ ÎÂÎÏÈ̤ÓÔ Î·È Î·Ï› Î·È ¿ÏÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ô‡ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ Ë Ì¿Ï· ·Ó ÙËÓ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ „ËÏfiÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô –ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ Ù˘ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·˜– Î·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ÚԂϤ„ÂȘ ÙÔ˘˜: «°È·Ù› ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÂΛ». ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Ì ÙȘ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÎÈ̈ϛ˜ Ô‡ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ, ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· Î·È ÙËÓ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ÙÛÔ˘Ï‹ÛÂÈ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ÙÈ Û˘Ó¤‚Ë ÚÈÓ, ‚Ï¤Ô˘Ó ·Ó ›¯·Ó ‰›ÎÈÔ ‹ ¿‰ÈÎÔ Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·ÛËÎÒÓÂÈ ÎÈ ¿ÏÏÔ ÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·, ÒÛÙ ÙÔ Â›Â‰Ô Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÎÂÎÏÈ̤ÓÔ Î·È Î·Ï› Î·È ¿ÏÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ô‡ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ Ë Ì¿Ï· Î·È Ó· ÙȘ ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ: «¶Ô‡ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ ÙÒÚ· Ë Ì¿Ï·, ÈÔ ÎÔÓÙ¿ ‹ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿;» «°È·Ù› ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ fiÔ˘ Î·È ÚÈÓ;» ‹ «°È·Ù› ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿;», «™˘ÌʈÓ›Ù ÔÈ ¿ÏÏÔÈ;». ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Ì ÙȘ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÎÈ̈ϛ˜ ÙȘ ÚԂϤ„ÂȘ ÙÔ˘˜, ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· Î·È ÙËÓ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ÙÛÔ˘Ï‹ÛÂÈ, ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó. ∫·ıÒ˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·, Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ: «¶fiÙ ‹Á ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ Ë Ì¿Ï·, fiÙ·Ó ‹Ù·Ó Ï›ÁÔ „ËÏ‹ ‹ Ôχ „ËÏ‹ Ë ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·; ¶fiÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ‹Á fiÙ·Ó ‹Ù·Ó Ôχ „ËÏ¿ ÙÔ ÛËÌ›Ô, ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô ÙËÓ Î˘Ï‹Û·ÌÂ;».
14.. ∏ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ·˘Ù‹ ¤¯ÂÈ ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, ·ÊÔ‡ ÂÌϤÎÔÓÙ·È ÔÈ ¤ÓÓÔȘ Ù˘ Ù·¯‡ÙËÙ·˜, ÙÔ˘ ÎÂÎÏÈ̤ÓÔ˘ ÂȤ‰Ô˘ Î·È Ù˘ ÙÚÈ‚‹˜.
189
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆√ ∫√À∆™√ (ÔÌ·‰È΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·)15 µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ›‰· Û¯‹Ì·Ù·, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ̤ÙÚËÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: ¡· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Î·È Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ. ¡· ··ÚÈıÌ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙÔ ¤Ó· ¤ˆ˜ ÙÔ ‰¤Î·, Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙË ‰È·‰Ô¯È΋ ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ Î·È ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ οı ·ÚÈıÌfi Ì ¤Ó· «ÎÔ˘Ù¿ÎÈ». ¡· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È Ï¤ÍÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Ì·ıËÌ·ÙÈο. ÀÏÈο: ÂÈÎfiÓ˜ ‹ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, Ï·ÛÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù·, ÈӤϷ, ÎÈ̈ϛ˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÈÎfiÓ˜ ‹ ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó «ÙÔ ÎÔ˘ÙÛfi», Û ۯ‹Ì· ÔÚıÔÁÒÓÈÔ Î·È ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ, Î·È Ù· ηÏ› Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÈ ‚Ï¤Ô˘Ó ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· Ô˘Ó ·Ó ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ·›ÍÂÈ ÎÔ˘ÙÛfi, Ò˜ ÙÔ ¤¯Ô˘Ó ·›ÍÂÈ Î.Ï. ªÂ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È Î·È ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ô˘Ó Ò˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Â›Ó·È ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ «ÎÔ˘ÙÛfi» Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘: «¶fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ı¤ÏÂÙ ӷ ›ӷÈ;», «ª¤¯ÚÈ Ô‡ Ó· ÊÙ¿ÓÂÈ;» «¶fiÛÔ Ì·ÎÚ‡ Ó· ›ӷÈ;» «¶fiÛÔ Ï·Ù‡;» «¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ οÓÔ˘Ì ›ÛË Î·È ÙËÓ ¿ÏÏË ÙÔ˘ ÏÂ˘Ú¿;» «¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘ÌÂ;» ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙË ÌÔÓ¿‰· ̤ÙÚËÛ˘ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿: ¤Ó· Û¯ÔÈÓ›, Ù· ‚‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ÙÔ Û˘Ì‚·ÙÈÎfi ̤ÙÚÔ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ Ï¢ڤ˜, ÎÚ›ÓÔ˘Ó ·Ó Â›Ó·È ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Î·È ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó ‚ÂÏÙÈÒÛÂȘ.
¶·›˙ÔÓÙ·˜ ÎÔ˘ÙÛfi ÛÙËÓ ·˘Ï‹
15. H ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ, ‰›ÓÂÈ Â˘Î·ÈÚ›· ÁÈ· Ê˘ÛÈ΋ ¿ÛÎËÛË Û Â͈ÙÂÚÈÎfi ¯ÒÚÔ.
190
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔ ¯ˆÚ›ÛÔ˘Ó Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· «ÎÔ˘Ù¿ÎÈ·»: «¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÙÔ ¯ˆÚ›ÛÔ˘Ì Û ‰¤Î· ›Û· ÎÔ˘Ù¿ÎÈ·;». ∆· ·È‰È¿ οÓÔ˘Ó ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È ÙȘ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó. ∞Ó Ë ÌÔÓ¿‰· ̤ÙÚËÛ˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Â›Ó·È ÌË Û˘Ì‚·ÙÈ΋, ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Ó Û ÛΤ„ÂȘ: ∆Ô ÛËÌ·‰¿ÎÈ Ô˘ ¤‚·Ï ¿Óˆ ÛÙË Ì›· ÌÂÁ¿ÏË ÏÂ˘Ú¿ ÌÂÙÚÒÓÙ·˜ ¤Ó· ‚‹Ì· Ô °È¿ÓÓ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·¤Ó·ÓÙÈ ·fi ÙÔ ÛËÌ·‰¿ÎÈ Ô˘ ¤‚·Ï ÌÂÙÚÒÓÙ·˜ ¤Ó· ‚‹Ì· Ë ∞ÚÂÙ‹, ÁÈ’ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÛÙÚ·‚¿ Ù· ÎÔ˘Ù¿ÎÈ·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ. ™Î¤ÊÙÔÓÙ·È Î·È ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ: «¡· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì Ì ¤Ó· Û¯ÔÈÓ›», «¡· ¿ÚÔ˘Ì ÙÔ Ì¤ÙÚÔ, fiˆ˜ Ô Ì·Ì¿˜ ÌÔ˘. ÕÌ· ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·ÚÈıÌfi, Â›Ó·È ›Û·». ∞ÊÔ‡ ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ, ··ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· ÎÔ˘Ù¿ÎÈ· Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿, ·fi ÙÔ ¤Ó· ¤ˆ˜ ÙÔ ‰¤Î· fiˆ˜ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜, ÁÈ· Ó· ͤÚÔ˘Ó Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ ı· Ë‰Ô‡Ó ÛÙ· ÎÔ˘Ù¿ÎÈ·. ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ÙËÓ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ Ù¿Í˘16. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı¤ÙÂÈ Û˘Ó¯Ҙ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·˜ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó: «¶Ô‡ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÙÔ ¤Ó·; ™Â ÔÈÔ ÎÔ˘Ù¿ÎÈ; ¡· ÙÔ ÁÚ¿„ˆ ÂÁÒ; ª‹ˆ˜ ı¤ÏÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Ó· ÙÔ ÁÚ¿„ÂÈ; ∆Ô ‰‡Ô Ô‡ Ó· ÙÔ ÁÚ¿„Ô˘ÌÂ;». ∆· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ÔÈÔ ÙÚfiÔ ı· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ·Ó ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ¤Ó· ›‰ÈÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ ‹ ÛÙÔ Ì·ÏÎfiÓÈ ÙÔ˘˜. ¶·›˙Ô˘Ó Ë‰ÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ ¤Ó· ÎÔ˘Ù¿ÎÈ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙË ‰È·‰Ô¯È΋ ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈ‚Ú·‚‡ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· fiψÓ.
M¤ÙÚËÛ·Ó Î·È Î·Ù¤ÁÚ·„·Ó ÔÈÔ ·È¯Ó›‰È ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ·›˙Ô˘Ó ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ù· ÈÔ ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ÙÔ ·›ÍÔ˘Ó ÚÒÙÔ.
16. º˘ÛÈο fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·fi ÙÔ 1 ¤ˆ˜ ÙÔ 10, οÔÈ· ‰Â ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ô‡ÙÂ Î·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ··ÁÁ¤ÏÏÔ˘Ó. ∞˘Ùfi ‰ÂÓ Ù· ÂÌÔ‰›˙ÂÈ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, ··ÚÈıÌÒÓÙ·˜ fiˆ˜ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÌÔÚ› ηıÒ˜ Ë‰Ô‡Ó ÛÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÎÔ˘Ù¿ÎÈ·. √È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÁÓÒÛ˘.
191
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ª·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÈÛÙÔڛ˜ Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ì ‚¿ÛË ÂÈÎfiÓ˜17 ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓË Ì ̛· ÔÌ¿‰· 4-5 ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘˜ ‰Â›ÍÂÈ Ì›· ÂÈÎfiÓ· fiˆ˜ ÔÈ ·Ú·Î¿Ùˆ Ô˘ ÙËÓ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ë ›‰È· Ì ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ‹ ÎÔÏÏ¿˙ ‹ ÙËÓ ¤¯ÂÈ ‚ÚÂÈ Û οÔÈÔ ‚È‚Ï›Ô. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Î·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÈ ‚Ï¤Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Î·È Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÚÔÛ·ı› Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙËÓ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ Ì·ıËÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi. TA °ATAKIA ¶AIZOYN M¶A§A µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ÚfiÛıÂÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó Î·È Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÌË ÎÈÓËÙÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ.
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi: ∆È ·Ú·ÙËÚ›Ù Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·; ¶fiÛ· Á·Ù¿ÎÈ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó; ¶fiÛ· Á·Ù¿ÎÈ· ·›˙Ô˘Ó Ì¿Ï·; ¶fiÛ· Á·Ù¿ÎÈ· ‰ÂÓ ·›˙Ô˘Ó Ì¿Ï·; ∆È ÌÔÚ› Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ù· Á·Ù¿ÎÈ· Ô˘ ‰ÂÓ ·›˙Ô˘Ó; ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ¤ÁÈÓ ÌÂÙ¿; ∞Ó ¿ÂÈ ¿ÏÏÔ ¤Ó· Á·Ù¿ÎÈ ÛÙËÓ ·Ú¤· ·˘ÙÒÓ Ô˘ ·›˙Ô˘Ó Ì¿Ï·, fiÛ· Á·Ù¿ÎÈ· ı· ·›˙Ô˘Ó Ì·˙›; 17. ∂ÈÎfiÓ˜ fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ÎÚ›ÛË Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ ÙÔ˘ ÂfiÌÂÓÔ˘ ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘ (ÎÂÊ. 8), Ë ‰Â ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· ¤¯ÂÈ ·ÓÙÏËı› ·fi ÙÔ ·È¯Ó›‰È «ª˘ıÈΤ˜ ¯ÒÚ˜» (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 9.4.7).
192
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
TA ¶I£HKAKIA KAI OI M¶ANANE™ µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ÚfiÛıÂÛË, ·Ê·›ÚÂÛË, ‰È·›ÚÂÛË ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó, Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó, Ó· ·Ê·ÈÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ: ¶fiÛ˜ Ì·Ó¿Ó˜ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÙÔ ÈıËοÎÈ; ∆È ÌÔÚ› Ó· ÙÔ˘ ϤÂÈ ÙÔ ¿ÏÏÔ ÈıËοÎÈ; ∞Ó ÙÔ˘ ‰ÒÛÂÈ Ì›· Ì·Ó¿Ó·, fiÛ˜ Ì·Ó¿Ó˜ ı· ÙÔ˘ Ì›ÓÔ˘Ó; ∞Ó ÙÔ˘ ‰ÒÛÂÈ ‰‡Ô; ¶Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ Ì·Ó¿Ó˜ ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ›‰ÈÔ ·ÚÈıÌfi Ì·Ó¿Ó˜ Î·È Ù· ‰‡Ô;
M·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÈÛÙÔڛ˜ Î·È ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ËÚÒˆÓ ÁÓˆÛÙÒÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ18 EK¢POMH ™TH £A§A™™A ª·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ÚfiÛıÂÛË, ·Ê·›ÚÂÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó, Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· οÓÔÓÙ·˜ ·Ï¤˜ ·ÚÈıÌËÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ
18. ∆Ô ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Â›Ó·È ÂÓÙÂÏÒ˜ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÛÙ‹ÓÂÈ ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ‹ Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÛfiÙËÙ˜, Ì ·ÏÔ‡ÛÙÂÚË ‹ ÌÂ Û˘ÓıÂÙfiÙÂÚË ÏÔ΋, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‹ ¯ˆÚ›˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÂÈÎfiÓ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi Â›Â‰Ô ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘. ∞Ó ÂÈÏÂÁ› Ì›· ÂͤÏÈÍË ·ÚÎÂÙ¿ ÂÎÙÂÓ‹˜, fiˆ˜ ·˘Ù‹ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò, ηϿ Â›Ó·È Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È ÛÂ Û˘Ó¤¯ÂȘ, Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ̤Ú˜. °È· Ó· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ Ô˘ ÎÚ¿ÙËÛ·Ó. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·È Ë ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÛËÌÂÈÒÛˆÓ.
193
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÀÏÈο: Ï·ÛÙÂÏ›ÓË, Ï·ÛÙÈο ‹ ·ÏËıÈÓ¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·, ¯·ÚÙÈ¿ Î·È ¯·ÚÙfiÓÈ·, ÌÔχ‚È·, Ì·Úη‰fiÚÔÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÙÈ ı· ÙÔ˘˜ ÂÈ ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ Ì ·ÚÈıÌÔ‡˜. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ¿ÚÔ˘Ó ¯·ÚÙÈ¿ Î·È ÌÔχ‚È· ‹ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ Î·È Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÙÔ˘˜ ͯӿÓÂ. ∆· ÂÊԉȿ˙ÂÈ Ì ϷÛÙÈο ‹ ·ÏËıÈÓ¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Î·È Ì ¯·ÚÙfiÓÈ·, fiÔ˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· Îfi‚Ô˘Ó .¯. Ù· ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ·, ÁÈ· Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó ÌÂÙ·ÎÈÓÒÓÙ·˜ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ηıÒ˜ ηْ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙ¤˜ ÔÈ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ Î·È Ë Î·Ù·Ì¤ÙÚËÛË Â˘ÎÔÏfiÙÂÚË. •ÂÎÈÓ¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÌÈ·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÛÙËÓ ÔÔ›· ÂÌϤÎÂÈ «Î·ÏÔ‡˜» Î·È «Î·ÎÔ‡˜» ‹ÚˆÂ˜ ÁÓˆÛÙÒÓ ÛÙ· ·È‰È¿ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıˆڋÛÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ı· ‰˘ÛÎÔÏ¢ÙÔ‡Ó Ó· ·Ó·Î·Ï¤ÛÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ, ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ηıÒ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û οı ‹Úˆ·. ∆Ô ·Ú·Ì‡ıÈ ·Ú¯›˙ÂÈ:
ªÈ· ÊÔÚ¿ ÎÈ ¤Ó·Ó ηÈÚfi Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·, ηıÒ˜ ‹Á·ÈÓ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ù˘ ÁÈ·ÁÈ¿˜ Ù˘, Û˘Ó¿ÓÙËÛ ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜ ÙË ÃÈÔÓ¿ÙË Ô˘ Ù¿È˙ ٷ ÙÚ›· ÁÔ˘ÚÔ˘Ó¿ÎÈ· (Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙ·Ì·Ù¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ó Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ fiÙÈ ‹Ù·Ó ÙÚ›· Ù· ÁÔ˘ÚÔ˘Ó¿ÎÈ· ÁÈ· Ó· ÙÔ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È). «ŒÏ· Ì·˙› Ì·˜», Ù˘ ›·Ó. ∞ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ ¿Ì ÂΉÚÔÌ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·. «¢ÂÓ ¤¯ˆ Ì·ÁÈfi Ì·˙› ÌÔ˘», ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú‹ıËÎÂ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·. «£· ÛÔ˘ ‰ÒÛˆ ÂÁÒ ¤Ó·», Â›Â Ë ÃÈÔÓ¿ÙË. «Œ¯ˆ ‰‡Ô». «¶Ò˜ ı· ¿Ì ÙfiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿;» Í·Ó·ÚÒÙËÛÂ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·. «£· ¿ÚÔ˘Ì ÙÔ ÏˆÊÔÚ›Ի, Ù˘ › ÙÔ ÚÒÙÔ ÁÔ˘ÚÔ˘Ó¿ÎÈ. «£· ‚Á¿ÏÔ˘Ì ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ·», › ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÁÔ˘ÚÔ˘Ó¿ÎÈ. ∏ ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ· ‰¤¯ÙËΠӷ ¿ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Î·È ÍÂΛÓËÛ·Ó ÁÈ· ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ψÊÔÚ›Ԣ. ✒ ¶fiÛ· ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ· ı· ‚Á¿ÏÔ˘Ó; (∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ì fiÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ı¤ÏÔ˘Ó ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ÛÙËÓ ÔÔ›· ηٷϋÁÔ˘Ó, ÁÈ· Ó· ÙË ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ Î·È ÙËÓ ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó· ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË). ™ÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ·Ó ÙÔ Á›Á·ÓÙ·: «¶Ô‡ ¿Ù fiÏÔÈ Ì·˙›;» ÙÔ˘˜ ÚÒÙËÛ Ì ÙË ‚ÚÔÓÙÂÚ‹ ʈӋ ÙÔ˘. «¶¿Ì ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·», ·¿ÓÙËÛÂ Ë ∫ÔÎÎÈÓÔÛÎÔ˘Ê›ÙÛ·. «øÚ·›·. £· ¤Úıˆ ÎÈ ÂÁÒ Ì·˙› Û·˜ ÁÈ· Ó· Û·˜ ÚÔÛ¤¯ˆ!» › ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈο Ô Á›Á·ÓÙ·˜. ∫·È ÚÔ¯ÒÚËÛ·Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ÚÔ˜ ÙË ÛÙ¿ÛË. «∆ÒÚ· ı· ‚Á¿ÏÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ·», › ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÁÔ˘ÚÔ˘Ó¿ÎÈ. ✒ ¶fiÛ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ· ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó; ¶fiÛ· Â›Ó·È fiÏ· Ì·˙› Ù· ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ· Ô˘ ı· ‚Á¿ÏÔ˘Ó; ™Â Ï›ÁÔ ¤Ú·ÛÂ Ô ÂÈÛÚ¿ÎÙÔÚ·˜. «∆· ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ¿ Û·˜ ·Ú·Î·ÏÒ», ›Â. «¶Â›Ù ÌÔ˘, Û·˜
194
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
·Ú·Î·ÏÒ, fiÛÔ Î¿ÓÂÈ ÙÔ Î¿ı ÂÈÛÈÙ‹ÚÈÔ;» ÚÒÙËÛÂ Ë ÃÈÔÓ¿ÙË. «ŒÓ· ¢ÚÒ», ·¿ÓÙËÛÂ Ô ÂÈÛÚ¿ÎÙÔÚ·˜. ∏ ÃÈÔÓ¿ÙË ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÌÂÙÚ¿ÂÈ Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ ›¯·Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜. (∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔÔıÂÙ› ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÌÈ· ¯Ô‡ÊÙ· Ì ·ÚÎÂÙ¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·). ✒ ¶ÔÈÔ˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ Ì·˙› Ì ÙË ÃÈÔÓ¿ÙË; «ŒÓ·, ‰‡Ô, ÙÚ›·…» ªÂÙÚÔ‡Ó Ù· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ÌÂÙ·ÎÈÓÒÓÙ·˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÛˆÚfi ·˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÌÂÙÚËı›. «…‰Âη¤ÓÙ», ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ .¯. Ë °ÈˆÚÁ›·. ✒ ¶fiÛ· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· ı· ‰ÒÛÔ˘Ó ÁÈ· Ù· ÂÈÛÈÙ‹ÚÈ·; ✒ ¶fiÛ· ¢ÚÒ ÙÔ˘˜ ¤ÌÂÈÓ·Ó; (∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó, ·Ó ı¤ÏÔ˘Ó, Ó· ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó). ™Â Ï›ÁÔ ÙÔ ÏˆÊÔÚÂ›Ô ¤ÊÙ·Û ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·. «ÕÌ· ›۷ÛÙ ηϿ ·È‰È¿, ı· οÓÔ˘ÌÂ Î·È ‚·Úο‰·», Â›Â Ô Á›Á·ÓÙ·˜. ¶·ÓËÁ‡ÚÈÛ·Ó fiÏÔÈ ·fi ÙË ¯·Ú¿ ÙÔ˘˜ Î·È ¤ÙÚÂÍ·Ó ÂΛ Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ‚¿ÚΘ. «™Â οı ‚¿Úη ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÔ˘Ó ‰‡Ô ÂÈ‚¿Ù˜ Î·È ÙÔ ÂÈÛÈÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· οı ÂÈ‚¿ÙË Â›Ó·È ÌÈÛfi ¢ÚÒ», Â›Â Ô Î‡ÚÈÔ˜ Ô˘ ÙȘ ÓÔ›ÎÈ·˙Â. ✒ ¶fiÛ˜ ‚¿ÚΘ Ú¤ÂÈ Ó· ÓÔÈÎÈ¿ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ¯ˆÚ¤ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ; ✒ ¶fiÛ· ¢ÚÒ Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó; ✒ ¶fiÛ· ¢ÚÒ ÙÔ˘˜ ¤ÌÂÈÓ·Ó, ·ÊÔ‡ Ï‹ÚˆÛ·Ó ÙȘ ‚¿ÚΘ; ªÂÙ¿ ÙË ‚·Úο‰· ¤Î·Ó·Ó Ì¿ÓÈÔ. ∫ÔχÌËÛ·Ó ÔÏÏ‹ ÒÚ·, ¤Î·Ó·Ó ‚Ô˘ÙȤ˜, ¤Ù·Í·Ó ÓÂÚ¿ Ô ¤Ó·˜ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ. (∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó, ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·˜ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜: «∫¿ÓÂÙ ‚Ô˘ÙȤ˜ fiÙ·Ó ¿Ù ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·;» «™Â ÔÈÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÔÈ ‚Ô˘ÙȤ˜;» «™Â ÔÈÔ˘˜ ‰ÂÓ ·Ú¤ÛÔ˘Ó;» «°È· Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì Û fiÛÔ˘˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó; ™Â fiÛÔ˘˜ ‰ÂÓ ·Ú¤ÛÔ˘Ó; ¶ÔÈÔÈ Â›Ó·È ÈÔ ÔÏÏÔ›;») ªÂÙ¿ ÙÔ Ì¿ÓÈÔ ÂÙÔÈÌ¿ÛÙËÎ·Ó Ó· Á˘Ú›ÛÔ˘Ó Û›ÙÈ. ∆Ô˘˜ ›¯·Ó ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ fï˜ Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Î·È ‰ÂÓ Â›¯·Ó Ó· ÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÂÈÛÈÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ψÊÔÚ›Ԣ. ∆ÒÚ· ÙÈ ı· οÓÔ˘Ó; ∆· ·È‰È¿ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ Ù¤ÏÔ˜…
√ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ Î·È ÎÔÛÙÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÂÍfi‰Ô˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ÚfiÛıÂÛË, ηٷÁÚ·Ê‹, ÂÂÍÂÚÁ·Û›· Î·È ·ÚÔ˘Û›·ÛË ‰Â‰Ô̤ӈÓ. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó Î·È Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ·Ï¤˜ ·ÚÈıÌËÙÈΤ˜ Ú¿ÍÂȘ, Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó, Ó· ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È, Ó· ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ‰Â‰Ô̤ӷ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜. ÀÏÈο: ¯·ÚÙÈ¿ Î·È Ì·Úη‰fiÚÔÈ. °È· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Î¿ı ÂÍfi‰Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È. ¢È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ï›ÛÙ˜ Ì ٷ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜. (™Â ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ οÔÈÔ ·È‰›. ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÂÚ›ÙˆÛË, ·Ó Ë ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ·¤¯ÂÈ ·fi ÙË Û˘Ì‚·ÙÈ΋, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘ ˙ËÙ¿ÂÈ ¿ÓÙ· Ó· ‰È·‚¿ÛÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÁÚ·„Â Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ «ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ»). ∫·È ‚¤‚·È· ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ Ù˘ ÂÍfi‰Ô˘, ÁÈ· Ó· ʤÚÔ˘Ó Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ¯Ú‹Ì·Ù·. ™ÙȘ Ï›ÛÙ˜ ··ÚÈıÌÔ‡Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, ÁÈ· Ó· Ù· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È Ó· ‚‚·ÈˆıÔ‡Ó fiÙÈ Ù· ‹Ú·Ó fiÏ·. ™Â ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ηٷÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÎfiÛÙÔ˘˜ ÌÈ·˜ ÌÂٷΛÓËÛ˘ ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ
195
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ì¿ÚÎÂÙ, ÂӉȷʤÚÔÓ ¤¯ÂÈ Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÎfiÛÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ °È¿ÓÓË, Ë ÔÔ›· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ:
«ÃÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ¤Ó· ψÊÔÚÂ›Ô ‹ ÔÏÏ¿ Ù·Í›», ÁÚ¿ÊÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘19. ∑ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ Ù· ÎÂÊ·Ï¿ÎÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘, ÎfiÎÎÈÓ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· Î·È ÌÏ ٷ ·ÁfiÚÈ·, Î·È Ù· ··ÚÈıÌ›: «18» ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ, ·ÔηχÙÔÓÙ·˜ fiÙÈ, ‚ÔËıÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ÙËÓ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÓÔ‹ÛÂÈ ÙËÓ ·Í›· Ù˘ ı¤Û˘ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡ ÛÙȘ ‰Âο‰Â˜. «¶fiÛ· Ù·Í› ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡ÌÂ;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. «4 ·È‰È¿ ¯ˆÚ¿Ó Û οı ٷ͛», ‰ËÏÒÓÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘ Î·È ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ. 1,2,3,4 / 1,2,3,4… ¢›ÓÔÓÙ·˜ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ¤Ó·Ó ·ÚÈıÌfi Û οı ·È‰›. «¶ÂÚÈÛÛÂ‡Ô˘Ó ‰‡Ô ·È‰È¿», ͷӷϤÂÈ. «£· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡ÌÂ Î·È ¿ÏÏÔ Ù·Í›». ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ··ÚÈıÌ› Ù· Ù·Í›: «¶¤ÓÙ ٷ͛», ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ. «£· ‰ÒÛÔ˘Ì ÈÔ ÔÏÏ¿ ÏÂÊÙ¿». «∫·È fiÛ· ¯Ú‹Ì·Ù· ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡ÌÂ;», Í·Ó·ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. «3 ¢ÚÒ ·›ÚÓÂÈ ÙÔ Ù·Í›», ϤÂÈ Ô °È¿ÓÓ˘, Ô˘ Â›Ó·È ÂÓËÌÂڈ̤ÓÔ˜, ÁÈ·Ù› ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› Û˘¯Ó¿ Ù·Í› Ë Ì·Ì¿ ÙÔ˘ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ Ê¤ÚÂÈ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô. ∫·È Í·Ó·ÌÂÙÚ¿ÂÈ: «1,2,3 Î·È 1,2,3 Î·È 1,2,3… ¢ÚÒ Ó· Ì·˜ ¿ÂÈ». «¶Ú¤ÂÈ Î·È Ó· Ì·˜ Á˘Ú›ÛÂÈ», ϤÂÈ ÌÂÙ¿ Î·È ·›ÚÓÂÈ ¿ÏÏÔ ¯ÚÒÌ· Ì·Úη‰fiÚÔ. ∞˘Ù‹ ÙË ÊÔÚ¿ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ ·fi ‰ÂÍÈ¿ ÚÔ˜ Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿: «1,2,3 Î·È 1,2,3... Ó· Á˘Ú›ÛÔ˘Ì». «°È·Ù› ÙÒÚ· ÁÚ¿ÊÂȘ ¤ÙÛÈ;» ÚˆÙ¿ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. «°È·Ù› ÙÒÚ· Á˘ÚÓ¿Ì» Â›Ó·È Ë ¿ÌÂÛË ·¿ÓÙËÛË ÙÔ˘ °È¿ÓÓË Ô˘ Û˘Ó¯›˙ÂÈ ÁÈ· Ó· οÓÂÈ ÙËÓ ¿ıÚÔÈÛË: 5 Ù·Í› ·fi ÙÚ›· (Î·È Ù· Í·Ó·ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ·Ó·Ï˘ÙÈο: 1,2,3) Î·È ÙÚ›· (Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ·fi οو 4,5,6) ¢ÚÒ. 5 Ù·Í› ·fi 6 ¢ÚÒ, Í·Ó·ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È ÌÂÙ¿ ‚¿˙ÂÈ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÒÓ: 4 ·È‰È¿, 2 Ù·Í› Î·È 6 ¢ÚÒ.
19. ∆Ô ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎfi Ô‡ÙÂ Î·È ·ÔÙÂÏ› ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÚÔ˜ Ì›ÌËÛË. £ÂˆÚ‹Û·Ì ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÙÔ Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚Ô˘Ì ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ì fiÛÔ ÌÚÔÛÙ¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ∆ËÓ ÒÚ· Ô˘ Ô °È¿ÓÓ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ·˘Ùfi ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹Ù·Ó ‰›Ï· ÙÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÚÔ¤ÙÚ ̠ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù˘. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ì fiÙÈ, ÂÓÒ Ô °È¿ÓÓ˘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÙfiÛÔ Ì ÙË ÁÚ·Ê‹ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Î·È ·ÚÈıÌÒÓ fiÛÔ Î·È Ì ÙËÓ
196
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
«¢ËÏ·‰‹ fiÛ· ¢ÚÒ ı· ÏËÚÒÛÂÈ ÙÔ Î¿ı ·È‰›;», ÚˆÙ¿ÂÈ Î·È ¿ÏÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∫·È Ô °È¿ÓÓ˘ ÚÔÛ·ı› Î·È ¿ÏÈ Ì ¢ÚËÌ·ÙÈÎfi ÙÚfiÔ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÂÈÎfiÓÈÛË Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ ÛÙÔ Úfi‚ÏËÌ·. ∑ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ·È‰È¿ Ô˘ ı· ÌÔ˘Ó ÛÙÔ Î¿ı ٷ͛ Î·È Ù· ¤ÍÈ Â˘ÚÒ Ô˘ ı· ‰ÒÛÔ˘Ó. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ì ¤Ó· ¢ÚÒ. ¶ÂÚÈÛÛÂ‡Ô˘Ó ‰‡Ô. «∆· ˘fiÏÔÈ· Ò˜ ı· Ù· ÌÔÈÚ¿ÛÂȘ;» ÚˆÙ¿ÂÈ ¿ÏÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. √ °È¿ÓÓ˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ ÌÈÛfi ·ÎfiÌË Â˘ÚÒ ÛÙÔ Î¿ı ·È‰› Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ: «ÕÌ· οÓÔ˘Ì ̛· fiÚıÈ· ÁÚ·ÌÌ‹ ‹ Ì›· ͷψ̤ÓË, fiÏÔ ·fi ÌÈÛfi Á›ÓÂÙ·È ÙÔ Â˘ÚÒ». Ÿˆ˜ ·Ú·ÙËÚԇ̠‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ Î·È ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÙÚfiÔ˘˜…
OÈ Ù·Ì›Â˜ ¤ÁÚ·„·Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ‰›Ï· ÛËÌ›ˆÓ·Ó Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ ¤ÊÂÚÓÂ Ô Î·ı¤Ó·˜ ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÔÏfiÎÏËÚÔ Â˘ÚÒ Î·È ¤Ó· ÌÈÛfi, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰ËÏ·‰‹ ÂÈÎÔÓÈ΋ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ·Ó Ò˜ Ó· ÙÔ ÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›·. AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËı› ˆ˜ ¤Î·Ó·Ó ÙËÓ ÚfiÛıÂÛË. AÊÔ‡ ·Ú›ıÌËÛ·Ó Ù· ÔÏfiÎÏËÚ· ¢ÚÒ, ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú›ıÌËÛ·Ó Î·È Ù· ÌÈÛ¿ ΢ÎÏÒÓÔÓÙ¿˜ Ù· ·Ó¿ ‰‡Ô. MÂÙ¿ Ù· ̤ÙÚËÛ·Ó, ·ÓÙÈÛÙÔȯÒÓÙ·˜ Ì›· ÎԢΛ‰· ÁÈ· οı ¢ÚÒ.
Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ÎÚ·Ù¿ ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ·ÔηχÙÂÈ fiÙÈ ¤¯ÂÈ ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ Û˘Ì‚fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ (Munn, 1998). ŸÙ·Ó ÌÂÙÚ¿ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ı· ÌÔ˘Ó ÛÙÔ Î¿ı ٷ͛, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ¢ÚÒ Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ·ÌÔÈ‚‹ ÙÔ˘, Ù· ··ÚÈıÌ› ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó· (1,2,3 Î·È 1,2,3…) ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ·˜ οı ·ÚÈıÌfi Ì ¤Ó· ¢ÚÒ. ∏ ÂÈÎÔÓÈ΋ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÏË„Ë ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ù· ¢ÚÒ Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹, ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ·fi Ù· ‰ÂÍÈ¿ ÚÔ˜ Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿. ∫·È fiÙ·Ó ÂȯÂÈÚ› ÙËÓ ¿ıÚÔÈÛË, ÂÓÒ Ï¤ÂÈ fiÙÈ ÙÔ Î¿ı ٷ͛ ı¤ÏÂÈ ·fi ÙÚ›· Î·È ÙÚ›· ¢ÚÒ, ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ ˘Ô¯Úˆ̤ÓÔ˜ Ó· Ù· ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂÈ Û¯Â‰È¿˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Î·È Ó· Ù· «ÔÓÔÌ¿ÛÂÈ» ·˘Ù¿ Ù· ¢ÚÒ: 1,2,3,4,5,6.
197
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ Ì ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ∞¡∞∫∞§À¶∆√¡∆∞™ ∆∞ ™Ã∏ª∞∆∞ (‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û ÌÈÎÚ‹ ÔÌ¿‰·) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ÛÙÂÚ¿ Î·È Â›Â‰· Û¯‹Ì·Ù·, ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/ ··Ú›ıÌËÛË ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÛÙÂÚ¿ Î·È Â›Â‰· Û¯‹Ì·Ù· Û ̛· ÂÈÎÔÓÈ΋ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË Î·È Ó· Ù· ··ÚÈıÌÔ‡Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Û ʈÙÔÙ˘›Â˜ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ì ÙËÓ ·È¯ÓȉԇÔÏË ‹ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÌÈ·˜ fiÏ˘ Î·È Ù· ηÏ› Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó Ù· Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û’ ·˘Ù‹Ó: fiÛ· ÙÚ›ÁˆÓ·, fiÛ· ÙÂÙÚ¿ÁˆÓ·, fiÛÔÈ Î‡ÎÏÔÈ; ªÔÚÔ‡Ó Ó· ‚¿„Ô˘Ó ÎfiÎÎÈÓ· Ù· ÙÚ›ÁˆÓ·; ¶fiÛ· ›ӷÈ; ¡· ‚¿˙Ô˘Ó Ú¿ÛÈÓ· Ù· ÙÂÙÚ¿ÁˆÓ·; ŒÓ· ¿ÏÏÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘˜ ·ÎÏÔ˘˜; ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ¿ÏÏ· Û¯‹Ì·Ù·; ªÂ ÙÈ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó; ¶∞π∑√¡∆∞™ ª∂ ∆∞ ™Ã∏ª∞∆∞ (ÔÌ·‰È΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: Û¯‹Ì·Ù·, ȉÈfiÙËÙ˜. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· Û¯‹Ì·Ù·, Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂȘ, Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó, Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÂÓ¿ÚÈ·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ οı ÔÌ¿‰·˜ ÎfiÏϘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿ӈ ۯ‰ȷṲ̂ӷ Ù· Û¯‹Ì·Ù·: ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ, ÙÚ›ÁˆÓÔ, ·ÎÏÔ, ÔÚıÔÁÒÓÈÔ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË (‰‡Ô ÎfiÏϘ Ì ÙÂÙÚ¿ÁˆÓ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜, ‰‡Ô ÎfiÏϘ Ì ÙÚ›ÁˆÓ· Î.Ï.). ¶ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ οı ÔÌ¿‰·˜ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi ¤Ó· Û¯‹Ì· Î·È Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙȘ ÎfiÏϘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÙÔ Û¯‹Ì· ·˘Ùfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û¯Â‰È·Ṳ̂ÓÔ Î·È Ù· ηÏ› Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û¯ËÌ·Ù›ÛÔ˘Ó. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· (.¯. Û›ÙÈ·, ·˘ÙÔΛÓËÙ· ÎÏ) οÓÔÓÙ·˜ ÎÔÏÏ¿˙ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÌfiÓÔ Ì ÙÔ Û¯‹Ì· Ô˘ ‰È¿ÏÂÍ ÛÙ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÙÔ˘ ÌÂÁ¤ıË ¿Óˆ Û ¤Ó· ¯·ÚÙfiÓÈ. ŒÙÛÈ ÙÔ ¤Ó· ı· οÓÂÈ .¯. ÙÂÙÚ¿ÁˆÓ· Û›ÙÈ·, ÙÔ ¿ÏÏÔ ÙÚ›ÁˆÓ·, ÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿ Î·È ÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ÔÚıÔÁÒÓÈ·. ∆Ô˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· Îfi„Ô˘Ó Ù· Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ ÎÔÏÏ¿˙ Î·È Ó· Ù· ‚¿„Ô˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó: ¶Ò˜ ı· ‹Ù·Ó Ô ÎfiÛÌÔ˜ Ì·˜ ·Ó fiÏ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ›¯·Ó ÙÔ ›‰ÈÔ Û¯‹Ì·; ∆È ı· Û˘Ó¤‚·ÈÓ ·Ó ˙Ô‡Û·Ì Û ¤Ó· ÛÙÚÔÁÁ˘Ïfi Û›ÙÈ; ∆È ‰˘ÛÎÔϛ˜ ı· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙·ÌÂ; ™Â ÙÈ ‰È·Ê¤ÚÂÈ ¤Ó· ÛÙÚÔÁÁ˘Ïfi Û›ÙÈ ·fi ¤Ó· ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ;
198
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
∆¤ÏÔ˜ ·fi ÙȘ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ›Ó·Î˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ fi„ÂȘ ÂÓfi˜ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘. ¶·Ú·ÏÏ·Á‹: ∞ÓÙ› ÁÈ· Ù· ۯ‰ȷṲ̂ӷ Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÙÔ ÎÔÏÏ¿˙, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÊÚ·Á›‰Â˜ ÙȘ Ôԛ˜ ηٷÛ΢¿˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·fi ·Ù¿Ù· ‹ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ ‹ ÙȘ ÚÔÌËı‡ÂÙ·È ·fi ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ. √È ÛÊÚ·Á›‰Â˜ Â›Ó·È Û ۯ‹Ì· ÙÚ›ÁˆÓÔ, ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ, ·ÎÏÔ Î·È ÔÚıÔÁÒÓÈÔ Î·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË ÁÈ· ÙÔ Î¿ı ۯ‹Ì·. ™¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ¿Óˆ Û ¯·ÚÙfiÓÈ Û¯‹Ì·Ù· ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ì ÙȘ ÛÊÚ·Á›‰Â˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Ô Î·ı¤Ó·˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÙÔ ›‰ÈÔ Û¯‹Ì·, fiˆ˜ Î·È ÛÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÂΉԯ‹.
¢√À§∂À√¡∆∞™ °π∞ ∆∏¡ ∫∞∆∞∫∆∏™∏ ∆∏™ ¢π∞∆∏ƒ∏™∏™ ∆√À ∞ƒπ£ª√À µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: Û‡ÁÎÚÈÛË ÔÛÔًوÓ, ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË, ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/ ··Ú›ıÌËÛË ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ Ï‹ıÔ˜ ÌÈ·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙ÂÈ fiÙ·Ó ·ÏÏ¿˙ÂÈ Ë ‰È¿Ù·Í‹ ÙÔ˘˜ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÂ Â›Ó·È ›Û˜, Ó· ηٷÌÂÙÚÔ‡Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÌË ÎÈÓËÙÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ Û οı ·È‰› ¤Ó· ʇÏÏÔ ¯·ÚÙÈÔ‡, ¿Óˆ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ¤¯ÂÈ Û¯Â‰È¿ÛÂÈ ¤Ó·Ó ›Ó·Î· Ì ÙÂÙÚ·ÁˆÓ¿ÎÈ·. ª¤Û· Û οı ÙÂÙÚ·ÁˆÓ¿ÎÈ ¤¯ÂÈ Û¯Â‰È¿ÛÂÈ ·fi ‰‡Ô ¤ˆ˜ Ù¤ÛÛÂÚ· ΢ÎÏ¿ÎÈ· (̿Ϙ) Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË Î¿ı ÊÔÚ¿. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‚ÚÔ˘Ó Ù· ÎÔ˘Ù¿ÎÈ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ›ÛÔ ·ÚÈıÌfi ̿Ϙ Î·È Ó· ÙȘ ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ÚÒÌ· οı ÊÔÚ¿ (.¯. Ì ¤Ó· ¯ÚÒÌ· ÙȘ ̿Ϙ fiÙ·Ó Â›Ó·È ‰‡Ô ̤۷ ÛÙÔ ÎÔ˘Ù¿ÎÈ, Ì ¿ÏÏÔ ¯ÚÒÌ· ÙȘ ̿Ϙ fiÙ·Ó Â›Ó·È ÙÚÂȘ Î·È Ì ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ ¯ÚÒÌ· fiÙ·Ó Â›Ó·È Ù¤ÛÛÂÚȘ).
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËΠÛÙËÓ Ô‰ËÁ›·. ™˘˙ËÙÒÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ·Ó Â›Ó·È Û ı¤ÛË Ó· ··ÚÈıÌ› Î·È Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÈ ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ηÈ, ·Ó Ó·È, ÙÈ ÙÔÓ Ì¤Ú‰Â„Â ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Ô‰ËÁ›·. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È fiÙÈ ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Â›Ó·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚÔ Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó ÎÈÓËÙ¿ ÛÙÔȯ›· Î·È ‰˘ÛÎÔÏfiÙÂÚÔ Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó ÛÙÔȯ›· Ô˘ ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯·ÚÙ›, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ‰È¿Ù·ÍË Î¿ı ÊÔÚ¿.
199
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ª√πƒ∞∑√¡∆∞™ ∞¡∆π∫∂πª∂¡∞ µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌfi˜, ‰È·›ÚÂÛË (ÌÔ›Ú·ÛÌ·) ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ηٷÓÔÌ‹ ÔÛÔًوÓ, Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ, Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÁÚ·ÙÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜.
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ fiÔ˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ˙Ò·, ¿ÓıÚˆÔÈ Î·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÙÔ˘˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ì›· ÌÈÎÚ‹ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ Ù· Û˘Ó‰¤ÂÈ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·20 Ë ÈÛÙÔÚ›· ›ӷÈ: √ ªÔ‡ÌË, ÙÔ ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ, ı¤ÏÂÈ Ó· οÓÂÈ ·ÙÈÓ¿˙ ÛÙÔÓ ¿ÁÔ Ì ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘ Î·È ¤ÊÂÚ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ÌÔÈÚ¿ÛÂÈ fiÛ· ·Ù›ÓÈ· ›¯Â ÛÙÔ Û›ÙÈ. £· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó Ù· ·Ù›ÓÈ· ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘; ¶Ò˜ ı· Ù· ÌÔÈÚ¿ÛÂÙ ÁÈ· Ó· ‚Ú›Ù fiÛÔÈ Ê›ÏÔÈ ÙÔ˘ ªÔ‡ÌË ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· οÓÔ˘Ó ·ÙÈÓ¿˙ Ì·˙› ÙÔ˘; ∆Ô ÂӉȷʤÚÔÓ Â›Ó·È fiÙÈ, ÂÓÒ Û ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Úfi‚ÏËÌ·, Û‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ· Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ı· ÂÚ›ÌÂÓ ηÓ›˜ Ì›· ÌfiÓÔ ÛˆÛÙ‹ ·¿ÓÙËÛË, Ù· ·È‰È¿, ·Ó ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Î·È Ë ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜, ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ¢ÚËÌ·ÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·˜ fi¯È ÌfiÓÔ ÙȘ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÁÓÒÛÂȘ, ·ÏÏ¿ Î·È ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ, Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ ÂÓÙfi˜ Î·È ÂÎÙfi˜ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘. √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÂÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Ë Ì¿ıËÛË Â›Ó·È Ì›· ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯È΋ ‰È·‰Èηۛ· Î·È fiÙÈ ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ù· ‚ÈÒÌ·Ù·, Ô˘ οı ·È‰› ·ÔÎÙ¿ ÛÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ˙ÂÈ, Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÈ ÙË ÁÓÒÛË (™·ÎÔÓ›‰Ë˜, 2004). ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο Â›Ó·È Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó: 20. AÓÙ›ÛÙÔȯ· ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ÌfiÓË Ù˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.
200
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
√ ¢ËÌ‹ÙÚ˘, ·ÊÔ‡ ¿ÎÔ˘Û ÙË ÓËÈ·ÁˆÁfi21, ÎÔ›Ù·Í ÚÔÛÂÎÙÈο ÙËÓ ÂÈÎfiÓ·. ŒÁÚ·„ ¿ӈ ÛÙÔÓ ªÔ‡ÌË fiÛ· ·Ù›ÓÈ· ÊÔÚ¿ÂÈ Î·È ‰‹ÏˆÛ fiÙÈ Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ı¤ÏÔ˘Ó ·fi ‰‡Ô ·Ù›ÓÈ·. ∞·Ú›ıÌËÛ ٷ ·Ù›ÓÈ· Î·È ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛ οı ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ Ì ‰‡Ô ·Ù›ÓÈ·. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ··Ú›ıÌËÛ fiÛ· ˙¢Á¿ÚÈ· ·Ù›ÓÈ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó («fiÛ˜ ·Ú¤Â˜», Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô) Î·È Û˘Ì¤Ú·Ó fiÛ· ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó ·ÙÈÓ¿˙ Ì·˙› Ì ÙÔÓ ªÔ‡ÌË. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ ÓÈÒıÂÈ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ··ÚÈıÌ› Ù· ·Ù›ÓÈ· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Ì οı ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ (1,2 Î·È ¿ÏÈ 1,2 Î·È Í·Ó¿ 1,2), ÁÈ·Ù› ›Ûˆ˜ ıˆÚ› fiÙÈ ÙÔ Ó· ‰›ÓÂÈ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο ¤Ó·Ó ·ÚÈıÌfi Û οı ·Ù›ÓÈ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Û ̛· ‰È·‰Èηۛ· ··Ú›ıÌËÛ˘ Î·È ÌÂÚÈÛÌÔ‡ (Thomson, 2003). ∫·È ‚¤‚·È· Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Î·ıÒ˜ Ô ¢ËÌ‹ÙÚ˘ Ù˘ ÂÍËÁ› ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¤¯ÂÈ Î¿ÓÂÈ.
∞ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ú·ÎÙÈ΋ Ì ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚË ·ÎÔÏÔ˘ı› Î·È Ë ∂ϤÓË. ªÂÙÚ¿ÂÈ fiÛ· ·Ù›ÓÈ· ÊÔÚ¿ÂÈ Ô ªÔ‡ÌË, ¯ˆÚ›˙ÂÈ Ù· ‰È·ı¤ÛÈÌ· ·Ù›ÓÈ· Û ˙¢Á¿ÚÈ·, ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ Î¿ı ˙¢Á¿ÚÈ Ì ¤Ó· ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ, ÌÂÙÚ¿ÂÈ fiÏ· Ì·˙› Ù· ·Ù›ÓÈ· Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ· Î·È Î·Ù·Ï‹ÁÂÈ ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·: 4 ˙¢Á¿ÚÈ·, ‰‡Ô ‰ÂÓ ı· οÓÔ˘Ó. 21. ¶·Ú·ÙËÚԇ̠fiÙÈ Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜ ¤¯ÂÈ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÌfiÓË Â‰Ò ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ê‡ÏÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜, fiˆ˜ Î·È ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Ì ÙÔ˘˜ ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ˘˜. ¶·›ÚÓÔÓÙ·˜ ȉ¤Â˜ ·fi ·˘Ù¿, ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Î·È ¿ÏÏ· ‰Èο ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi οı ÊÔÚ¿ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· ÌÈÎÚ‹ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ı· ‰›ÓÂÈ ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜: Ô ªÔ‡ÌË ı¤ÏÂÈ Ó· ÌÔÈÚ¿ÛÂÈ ·Ù›ÓÈ· ÛÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘, ÔÈ ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ‚Ô‹ıÂÈ· ÁÈ· Ó· ηı·Ú›ÛÔ˘Ó Ù· ‰fiÓÙÈ· ÙÔ˘˜ Î.Ï.
201
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
√ °È¿ÓÓ˘ ¤¯ÂÈ ¿ÏÏË ¿Ô„Ë. ∂›Ó·È ÌÔÓ·¯Ô·›‰È Î·È ‰ÂÓ ÙÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ̤ÓÂÈ ¤Íˆ ·fi ÙȘ ·Ú¤Â˜. µÚ›ÛÎÂÈ ÏÔÈfiÓ ¤Ó· ÙÚfiÔ Ó· ¯ÔÚ¤„Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ· Ì·˙› Ì ÙÔÓ ªÔ‡ÌË. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ ·fi ¤Ó· ·Ù›ÓÈ ÛÙÔ Î¿ı ·ÚÎÔ˘‰¿ÎÈ Î·È ‰ËÏÒÓÂÈ: «£· ¯ÔÚ¤„Ô˘Ó fiÏÔÈ Ì ÙÔ ¤Ó· fi‰È. ŒÍÈ ¯ÔÚÂ˘Ù¤˜. ¶ÂÚ›ÛÛ„·Ó 2 ·Ù›ÓÈ·»!
∞ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Â›Ó·È Î·È ÙÔ Ê‡ÏÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›. √È ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔÈ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ηı·Ú›ÛÔ˘Ó Ù· ‰fiÓÙÈ· ÙÔ˘˜ Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ Ù· ÌÚÔÛÙÈÓ¿ ÙÔ˘˜ fi‰È·, ϤÂÈ Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜. ∑‹ÙËÛ·Ó ·fi ·˘Ù¿ Ù· Ô˘ÏÈ¿ Ô˘ ‚ϤÂÙ ÛÙÔ ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÂÈÎfiÓ·˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó. ¶fiÛ· Ô˘ÏÈ¿ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ Î¿ı ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ; ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÙÔ ÛËÌÂÈÒÛÂÙ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› Û·˜;
202
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
∏ ∫˘Úȷ΋ ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÙ·È: «3 ÔÌ¿‰Â˜ ı· Á›ÓÔ˘Ó Ù· Ô˘ÏÈ¿, ÁÈ·Ù› 3 Â›Ó·È ÔÈ ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔÈ Ô˘ ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó Ó· ÙÔ˘˜ ηı·Ú›ÛÔ˘Ó Ù· ‰fiÓÙÈ·», ϤÂÈ ÛÙË ÓËÈ·ÁˆÁfi. «∞ÏÏ¿ ‰ÂÓ Í¤Úˆ fiÛ· Ô˘ÏÈ¿ Ó· ‚¿Ïˆ ÛÙËÓ Î¿ı ÔÌ¿‰·». «∆È ÛΤÊÙÂÛ·È Ó· οÓÂȘ;» ÙË ÚˆÙ¿ÂÈ ÂΛÓË ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Ù˘ Î·È ·ÔʇÁÔÓÙ·˜ Ó· Ù˘ ‰ÒÛÂÈ ¤ÙÔÈÌË Ï‡ÛË Û ·˘Ùfi Ô˘ ÙËÓ ··Û¯ÔÏ›. «£· ·Ú¯›Ûˆ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹», ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ë ∫˘Úȷ΋. «£· ¿ÂÈ ÚÒÙ· ·fi ¤Ó· Ô˘Ï› Û οı ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ Î·È ÌÂÙ¿, ¿Ì· ÂÚÈÛÛ¤„Ô˘Ó Ô˘ÏÈ¿, ı· ¿Ó ¿ÏÈ ·fi ¤Ó· Ó· ÙÔÓ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó». ∫·È ¤ÙÛÈ Î¿ÓÂÈ. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ ÚÒÙ· ¤Ó· Ô˘Ï› Ì οı ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ı·Ï·ÛÛ› Ì·Úη‰fiÚÔ Î·È ÌÂÙ¿ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ ·fi ·ÎfiÌ· ¤Ó· Ô˘Ï›, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ηʤ Ì·Úη‰fiÚÔ. ∞ÊÔ‡ ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ϤÂÈ: «ŒÌÂÈÓ ¤Ó· Ô˘Ï›. £· ¿ÂÈ ÛÙÔÓ ÚÒÙÔ ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ ÁÈ·Ù› ¿ÓÙ· ·Ú¯›˙ˆ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹». ªÂÙ¿ ÚfiÛıÂÛ ٷ Ô˘ÏÈ¿ Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ Î¿ı ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ. ªË ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ù˘ ÚfiÛıÂÛ˘, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› οıÂÙ˜ ÁÚ·Ì̤˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ÛÙȘ ˘ÔÁÚ·ÌÌ›ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ‰È·¯ˆÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Ô˘ ÚÔÛı¤ÙÂÈ 1/1/2/1/3 ÁÈ· ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ Î·È ‰È·‚¿˙ÂÈ: «ŒÓ· Î·È ¤Ó· ‰‡Ô Î·È ¤Ó· ÙÚ›·».
∏ •·Óı‹ ¤¯ÂÈ ¿ÏÏË ¿Ô„Ë. ∞ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÂÈ ¤Ó· Ô˘Ï› Ì ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÎÚÔÎfi‰ÂÈÏÔ Î·È ¤Ó· Ô˘Ï› Ì ÙÔÓ ‰Â‡ÙÂÚÔ Î·È fiÏ· Ù· ˘fiÏÔÈ· Ì ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ. «£· ÙÔ˘ ηı·Ú›ÛÔ˘Ó Ù· ‰fiÓÙÈ·. ∆Ô˘ ¤‚·Ï· Ù· ÈÔ ÔÏÏ¿ ÁÈ·Ù› ¤Ê·Á Ôχ Î·È ¤ÛηÛÂ. ∆Ô Î·Ù¿Ï·‚· Ô˘ ͿψÛ οو.» 22.
ª·ı·›ÓÔÓÙ·˜ Ì ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È·23 ∆· ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÚÔÒıËÛ˘ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó 22. ∆· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ Û¯ÔÏÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÂÚÁ·Û›Â˜ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ‹Ù·Ó Û ı¤ÛË ··ÚÈıÌÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙Ô˘Ó ÛˆÛÙ¿. ∫·ıÒ˜ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ, Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ ÛÙËÓ ›‰È· Ù¿ÍË ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÂÈÙ˘¯Â›˜. ™ÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ ·˘Ù¤˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ fiÛÔ ÈÔ ÚÔÛÂÎÙÈο ÌÔÚ› ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÓÂ Î·È Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜. 23. ∆Ô ˘ÏÈÎfi ÁÈ· fiÏ· Ù· ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ·. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÎÙ‡ˆÛ˘ Â›Ó·È ÈηÓÔÔÈËÙÈ΋, ÌÔÚ› Ó· ÌÂÁÂı‡ÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Û ¤Á¯ÚˆÌÔ ÊˆÙÔÙ˘ÈÎfi Ì˯¿ÓËÌ· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ÙËÓ Ï·ÛÙÈÎÔÔÈ‹ÛÂÈ, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ·›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ÂÈÎfiÓ˜ ÙˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ ‰›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÁÈ· Ó· ηٷÛ΢¿ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ·È¯Ó›‰È·.
203
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ fiˆ˜: ● Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· Û¤‚ÔÓÙ·È ÙË ‰È·‰Ô¯È΋ ÛÂÈÚ¿ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ·›˙Ô˘Ó, ● Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó, ● Ó· ͤÚÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ Î·È Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ ·Ó··Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ·˘Ùfi ‰Â›¯ÓÂÈ, ● Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘˜ Û ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓË ‰È·‰ÚÔÌ‹.
•ÂÎÈÓÒÓÙ·˜ Ì ٷ ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·›˙ÂÈ Î¿ı ·È¯Ó›‰È Ô˘ ÚˆÙÔÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÌÈÎÚ‹ οı ÊÔÚ¿ ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ, ÁÈ· Ó· ÙÔ Ì¿ıÔ˘Ó. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· Ù·ÎÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û ı¤ÛÂȘ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ (.¯. ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, ·Ó ˘¿Ú¯ÂÈ) Î·È Ù· ·È‰È¿ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ·˘Ù¿ Ì ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·. ∆Ô ›‰ÈÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó Ù· ˙¿ÚÈ· Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ Ô˘ ı· ÙËÚËıÔ‡Ó. √ ‚·ıÌfi˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Î·È ÔÏ˘ÏÔÎfiÙËÙ·˜ Ô˘ ı· ÂÈϤÍÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ·È¯ÙÒÓ, ηıÒ˜ Î·È Ì ÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË Û¯ÂÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈÚ›·. øÛÙfiÛÔ ÂÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ù· ÚÒÙ· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ı· ·›ÍÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· ¤¯Ô˘Ó ·ÏÔ‡˜ ηÓfiÓ˜, Ó· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È ÏÈÙ¿ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· (·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì ϛÁ˜ Î·È ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ ȉÈfiÙËÙ˜, ÔÈΛ· Î·È ÂÏÂÁ¯fiÌÂÓ· Ï·›ÛÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿˜). ∆· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ¤¯Ô˘Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ÙˆÓ ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ ‹ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ˙¿ÚÈ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ı¤ÛÂˆÓ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÂÙ·ÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘˜. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ηıÒ˜ ÌÂÙÚÔ‡Ó, Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ú›ıÌËÛË ÙË ı¤ÛË ÛÙËÓ ÔÔ›· ‹‰Ë ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘˜ ‹ ÌÂÚ‰Â‡Ô˘Ó ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÔ›· Ú¤ÂÈ Ó· ÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÈfiÓÈ (Delhaxhe & Godenir, 1992). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÙÔ˘˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ó Ì ˘ÔÌÔÓ‹. ∆· ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ‰Ò24 Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο. ∂ÈϤ¯ıËÎ·Ó ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ÙÔ Î·ı¤Ó· ÙÔ˘˜ Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ Î·È ÛÙfi¯Ô ¤¯Ô˘Ó Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Î·È ¿ÏÏˆÓ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ Ô˘ Ë ›‰È· ı· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ ı· ÎÂÚ‰›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙË ‰È·ÊÔÚÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ‚·ıÌÔ‡ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ˙¿ÚÈ, Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È¯Ó›‰È· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ۯ‰ȷÛÙÔ‡Ó Û ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ ›Û˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜, fiˆ˜ ÛÙ· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·‰ÚÔ̤˜ (‚Ï. .¯. ¶¿ÚÎÈÓ, ∆Ú¤¯· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÛÙË ÏÈÌÓԇϷ), ÌÔÚ› ÙÔ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ ‰È·‰ÚÔÌ‹˜ Î·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ı¤ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÈfiÓÈ Ó· ÔÈΛÏÏÔ˘Ó, ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‹ Ó· ÌËÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÌfi‰È·, ÌÔÚ› ÛÙ· ÂÌfi‰È· Ó· Û˘Ó·ÓÙÒÓÙ·È ÛËÌÂÈÒÌ·Ù· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÂÓÙÔϤ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Ô˘ ηٷÎÙÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο Ù· ·È‰È¿ (.¯. ÛÙÔ ¶¿ÚÎÈÓ «°‡ÚÓ· ›Ûˆ. •¤¯·Û˜ ÙÔ ÔÚÙÔÊfiÏÈ ÛÔ˘ ÛÙÔ Û›ÙÈ», ÛÙË ÃÒÚ· ÙˆÓ ÔÓÂ›ÚˆÓ «¶‹Á·ÈÓ ‰‡Ô ı¤ÛÂȘ ·ÚÈÛÙÂÚ¿ Î·È ı· ‚ÚÂȘ οÙÈ Ô˘ ¿ÊËÛ·Ó ÁÈ· Û¤Ó· Ù· Ô˘ÏÈ¿» Î.Ï.). 24. √È ‚·ÛÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ·ÓÙÏ‹ıËÎ·Ó ·fi Ù· ‚È‚Ï›· ÙˆÓ Cazuko Kammii & De Clark, 2003, Delhaxhe & Godenir, 1992 Î·È ·fi ÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Champdavoine, 2001.
204
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ª›· ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â‚‰ÔÌ¿‰· ÌÔÚ› Ó· ηıÈÂÚˆı› «ÒÚ· ÙˆÓ ÂÈÙÚ·¤˙ÈˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ» Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ.
H ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ˙·ÚÈÒÓ ∆· ˙¿ÚÈ·, Ù· ÔÔ›· ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿, ηχÙÂÚ· Â›Ó·È Ó· Â›Ó·È ·˘ÙÔÛ¯¤‰È·, Ó· ηٷÛ΢¿˙ÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ·˘Í·ÓfiÌÂÓÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜, Ô˘ Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ› οı ÊÔÚ¿ ÛÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ·›˙ÂÈ. ¶.¯. ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ¤Ó· ˙¿ÚÈ Ô˘ ¤¯ÂÈ Û οı ÙÔ˘ ÏÂ˘Ú¿ ·fi Ì›· ¤ˆ˜ ÙÚÂȘ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Î¿ı ·ÚÈıÌfi˜ ÎԢΛ‰ˆÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û ‰‡Ô Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ˙·ÚÈÔ‡, fi¯È fï˜ Î·È ÙȘ ‰‡Ô ÊÔÚ¤˜ Ì ÙËÓ ›‰È· ‰È¿Ù·ÍË. °ÂÓÈο Ë ‰È¿Ù·ÍË ÙˆÓ ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ ¿Óˆ ÛÙÔ ˙¿ÚÈ Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· ÌËÓ Â›Ó·È Ù˘ÔÔÈË̤ÓË, ÁÈ·Ù› οÔÈ· ·È‰È¿ ÙËÓ ·ÔÌÓËÌÔÓÂ‡Ô˘Ó Â‡ÎÔÏ· ˆ˜ ÂÈÎfiÓ· Î·È ÙfiÙÂ Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ˙·ÚÈÔ‡ ·‡ÂÈ Ó· Â›Ó·È Ì·ıËÌ·ÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· (Delhaxhe & Godenir, 1992). ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÔÈ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·˘ÍËıÔ‡Ó Û ٤ÛÛÂÚȘ, ÌÂÙ¿ Û ¤ÓÙÂ Î·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Û ¤ÍÈ. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ˙·ÚÈÔ‡ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, .¯. ÌÔÚÔ‡Ó ÔÈ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ Ó· Â›Ó·È Ì¤¯ÚÈ ¤ÓÙÂ Î·È Ì›· ÏÂ˘Ú¿ ÎÂÓ‹. ŸÙ·Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ ¤ÊÙÂÈ ÛÙËÓ ÎÂÓ‹ ÏÂ˘Ú¿ Ô ·›¯Ù˘ ÌÔÚ› Ó· ¯¿ÓÂÈ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰È·Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ‰‡Ô Î·È ÙÔ˘ ÙÚ›·.
ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ÙÔ ¤Ó· ˙¿ÚÈ, ÌÔÚ› ÙÔ ›‰ÈÔ ·È¯Ó›‰È Ó· ·›˙ÂÙ·È Ì ‰‡Ô ˙¿ÚÈ·, Ô˘ ÛÙȘ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘˜ ı· ʤÚÔ˘Ó ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ Ô˘ ı· ÎÚ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Î·È ÙfiÙ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÂÌÂÚȤ¯ÂÈ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ ÚfiÛıÂÛ˘. ŸÙ·Ó ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ù· ˙¿ÚÈ·, ·ÓÙ› ÁÈ· ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ʤÚÔ˘Ó ÛÙȘ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘˜ Ù· ۇ̂ÔÏ· ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ.
205
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆√ ¶∞πáπ¢π ∆ø¡ æ∞ƒπø¡ (‰‡Ô ·›¯Ù˜) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË ÔÛÔًوÓ, ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ÚfiÛıÂÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ÛÂÈÚ¿ ‰È·‰Ô¯‹˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, Ó· ÙËÚÔ‡Ó ·ÏÔ‡˜ ηÓfiÓ˜, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ ¤Ó· ˙¿ÚÈ Î·È ÌÂÙ¿ Î·È Ù· ‰‡Ô, Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ Ô‡ÏȘ, Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜. ÀÏÈÎfi: Ì›· οÚÙ· ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÁÈ· οı ·›¯ÙË, 26 ÎfiÎÎÈÓ˜ Ô‡ÏȘ Î·È 26 Ú¿ÛÈÓ˜ (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·), ¤Ó· ˙¿ÚÈ Ì ¯ÚÒÌ·Ù· (ÙÚÂȘ ÎfiÎÎÈÓ˜ Ï¢ڤ˜ Î·È ¿ÏϘ ÙÚÂȘ Ú¿ÛÈÓ˜ – Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ˙·ÚÈÔ‡ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ› ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡), ¤Ó· ˙¿ÚÈ Ì ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ ‹ Ì ۇ̂ÔÏ· ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ Ô˘ ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ÙÔ˘ ı· ÂÈϤÍÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ (Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ˙¿ÚÈ· ‚Ï. ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÛÂÏ›‰·).
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ¶ÚÒÙË ·Ú·ÏÏ·Á‹ (Ì ¤Ó· ˙¿ÚÈ Ì ·ÚÈıÌfi ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ ‹ ¿ÏÏˆÓ Û˘Ì‚fiψÓ) ∫¿ı ·›¯Ù˘ ÂÈϤÁÂÈ ¤Ó· „¿ÚÈ Î·È ·›ÚÓÂÈ ÙȘ Ô‡ÏȘ ÙÔ˘ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ¤Ó· ˙¿ÚÈ Ô˘ ÛÙȘ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ¤¯ÂÈ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ Î·È ÙË Û‡ÓıÂÛË Ô˘ ı· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÂΛÓË ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Ì¤¯ÚÈ ÙÔ 3 Î·È Î¿ı ·ÚÈıÌfi˜ ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Û ‰‡Ô Ï¢ڤ˜, ̤¯ÚÈ ÙÔ 4 Î·È Ó· ¤¯ÂÈ ‰‡Ô Ï¢ڤ˜ Ï¢Τ˜, ̤¯ÚÈ ÙÔ 5 Î·È Ì›· ÏÂ˘Ú¿ Ï¢΋ Î.Ï.). ƒ›¯ÓÔ˘Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ Î·È ·˘Ùfi˜ Ô˘ ı· ʤÚÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·ÚÈıÌfi ·›˙ÂÈ ÚÒÙÔ˜. ∫¿ı ·›¯Ù˘ Ú›¯ÓÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ÙÔ ˙¿ÚÈ, ·›ÚÓÂÈ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ÙfiÛ˜ Ô‡ÏȘ fiÛ˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ ˙¿ÚÈ Î·È ÙȘ ÙÔÔıÂÙ› ÛÙÔ „¿ÚÈ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÙÔ ˙¿ÚÈ ¤¯ÂÈ Ï¢Τ˜ Ï¢ڤ˜, fiÙ·Ó Ô ·›¯Ù˘ Ú›ÍÂÈ ÙÔ ˙¿ÚÈ Û Ï¢΋ ÏÂ˘Ú¿ ¯¿ÓÂÈ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘. ¡ÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ô˘ ı· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ „¿ÚÈ ÙÔ˘ fiÏ· Ù· Ô‡ÏÈ·. ¢Â‡ÙÂÚË ·Ú·ÏÏ·Á‹ (Ì ‰‡Ô ˙¿ÚÈ·, ¤Ó· Ì ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ¤Ó· Ì ·ÚÈıÌfi ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ ‹ ¿ÏÏˆÓ Û˘Ì‚fiψÓ) ŸÙ·Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ Û˘ÌÏËÚˆı› Î·È ¤¯ÂÈ ÛÙȘ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ·fi Ì›· ¤ˆ˜ ¤ÍÈ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ¤Ó· ˙¿ÚÈ Ì ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÛÙȘ ÙÚÂȘ Ï¢ڤ˜ ¤¯ÂÈ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ „·ÚÈÔ‡ Î·È ÛÙËÓ ¿ÏϘ ÙÚÂȘ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ „·ÚÈÔ‡. ∫¿ı ·›¯Ù˘ Ú›¯ÓÂÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Î·È Ù· ‰‡Ô ˙¿ÚÈ·. ∞Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙÔ ¯ÚÒÌ· ‰ÂÓ ¤ÛÂÈ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ ÙÔ˘ „·ÚÈÔ‡, ÙfiÙ ¯¿ÓÂÈ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘.
206
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
¡ÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ı· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ „¿ÚÈ ÙÔ˘ fiϘ ÙȘ Ô‡ÏȘ.
∆Ú›ÙË ·Ú·ÏÏ·Á‹ (Ì ‰‡Ô ˙¿ÚÈ· Ì ·ÚÈıÌfi ÎÔ˘ÎΛ‰ˆÓ ‹ ¿ÏÏˆÓ Û˘Ì‚fiψÓ) ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‰‡Ô ˙¿ÚÈ· Ì ÔÛfiÙËÙ˜, ·fi ÙÔ 1 ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ 4. ∫¿ı ˙¿ÚÈ ¤¯ÂÈ ‰‡Ô Ï¢ڤ˜ Ï¢Τ˜. ∫¿ı ·›¯Ù˘ ÙÔÔıÂÙ› ÙfiÛ˜, Ô‡ÏȘ fiÛ˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ ¿ıÚÔÈÛÌ· ÙˆÓ ÔÛÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ʤÚÔ˘Ó Î·È Ù· ‰‡Ô ˙¿ÚÈ·. √È Ï¢Τ˜ Ï¢ڤ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙ› Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ÌˉÂÓfi˜. ŸÙ·Ó Î·È Ù· ‰‡Ô ˙¿ÚÈ· ¤ÛÔ˘Ó ÛÙË Ï¢΋ ÏÂ˘Ú¿, ÙfiÙÂ Ô ·›¯Ù˘ ¯¿ÓÂÈ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘. ¡ÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ·˘Ùfi˜ Ô˘ ı· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÚÒÙÔ˜ ÛÙÔ „¿ÚÈ ÙÔ˘ fiϘ ÙȘ Ô‡ÏȘ. ™ËÌ›ˆÛË: ™Â fiϘ ÙȘ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› Ì ˙¿ÚÈ· Ô˘ ·ÓÙ› ÁÈ· ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ ¤¯Ô˘Ó Ù· ۇ̂ÔÏ· ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÚfiÛıÂÙË Ì·ıËÛȷ΋ Âȉ›ˆÍË Â›Ó·È Ë ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ٷ ·ÚÈıÌËÙÈο ۇ̂ÔÏ·.
∆√ ¶∞ƒ∫π¡ (ÙÚÂȘ ·›¯Ù˜) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË, ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ÛÂÈÚ¿ ‰È·‰Ô¯‹˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, Ó· ÙËÚÔ‡Ó ·ÏÔ‡˜ ηÓfiÓ˜, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ ¤Ó· ˙¿ÚÈ Î·È ÌÂÙ¿ Î·È Ù· ‰‡Ô, Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÌÂÙ·ÙÔ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘˜, Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜
ÀÏÈÎfi: Ì›· οÚÙ· ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ì ÙÚÂȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜, Ì›· ÁÈ· οı ·›¯ÙË, ·fi ¤Ó· ÌÈÎÚfi ·˘ÙÔÎÈÓËÙ¿ÎÈ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘25 ˆ˜ ÈfiÓÈ ÁÈ· οı ·›¯ÙË, ¤Ó· ‹ ‰‡Ô ˙¿ÚÈ· Ì ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
25. °È· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ˆ˜ ÈfiÓÈ· ·˘ÙÔÎÈÓËÙ¿ÎÈ· ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·Ó ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ·, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙË ÌÂÁÂı‡ÓÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ·.
207
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ∫¿ı ·›¯Ù˘ Ú›¯ÓÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ÙÔ ˙¿ÚÈ Î·È ·˘Ùfi˜ Ô˘ ʤÚÓÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·ÚÈıÌfi ·›˙ÂÈ ÚÒÙÔ˜. ªÂÙ·ÎÈÓÔ‡Ó ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘˜ (ÛÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi ·˘ÙÔÎÈÓËÙ¿ÎÈ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘) ÙfiÛ˜ ı¤ÛÂȘ, fiÛ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ˙¿ÚÈ. ™ÙËÓ ·Ú¯‹ ‰ÂÓ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘fi„Ë ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡Ó Ù· ÂÌfi‰È· (.¯. ÙÔ ÙËϤʈÓÔ, fiÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛÙ·ıÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÙËÏÂʈӋÛÔ˘Ó ¯¿ÓÔÓÙ·˜ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜, ÙÔ ‚ÂÓ˙ÈÓ¿‰ÈÎÔ, fiÔ˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÛÙ·ıÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó ‚ÂÓ˙›ÓË ‹ ÙÔ Û‹Ì· Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠ‚Ï¿‚Ë). ŸÙ·Ó ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ ÛÙËÓ ÈÔ ·Ï‹ ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘ Î·È Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙË ‰È·‰ÚÔÌ‹, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·˘Í¿ÓÂÈ ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·˜ ÙÔ ˙¿ÚÈ (‹ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ ˙¿ÚÈ26) Î·È ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ Ù· ÂÌfi‰È·. ¶ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È Ô ·›¯Ù˘ Ô˘ ηٷʤÚÓÂÈ ÚÒÙÔ˜ Ó· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙÔ ·˘ÙÔΛÓËÙfi ÙÔ˘ ÛÙÔ ¿ÚÎÈÓ Î·È ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÙÔ Î·Ù·Ê¤ÚÓÂÈ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜.
∆ƒ∂Ã∞ µ∞∆ƒ∞Ã∞∫π ™∆∏ §πª¡√À§∞ (ÙÚÂȘ ·›¯Ù˜) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË, ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ÛÂÈÚ¿ ‰È·‰Ô¯‹˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È, Ó· ÙËÚÔ‡Ó ·ÏÔ‡˜ ηÓfiÓ˜, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ ¤Ó· ˙¿ÚÈ Î·È ÌÂÙ¿ Î·È Ù· ‰‡Ô, Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ı¤ÛÂȘ ÛÙȘ Ôԛ˜ ÌÂÙ·ÙÔ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘˜, Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜
26. ∞Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ‰‡Ô ˙¿ÚÈ·, ÙfiÙ ÙÔ Î·ı¤Ó· ηχÙÂÚ· Ó· ʤÚÂÈ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·fi ÙÔ ¤Ó· ¤ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÛÛÂÚ·, ÁÈ· Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï· Ù· ·ıÚÔ›ÛÌ·Ù·. ∫·È ¿ÏÈ fï˜ Ô ‚·ıÌfi˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi.
208
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ÀÏÈÎfi: Ì›· οÚÙ· ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ì ̛· ‰È·‰ÚÔÌ‹ (ÌÔÓÔ¿ÙÈ Ì η̇Ϙ), ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰È·Û¯›ÛÔ˘Ó Î·È ÔÈ ÙÚÂȘ ·›¯Ù˜, ÙÚ›· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, ¤Ó· ÁÈ· οı ·›¯ÙË Ô˘ Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ˆ˜ ÈfiÓÈ·, ¤Ó· ‹ ‰‡Ô ˙¿ÚÈ· Ì ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ∆· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·Û¯›ÛÔ˘Ó ÙÔ Ì·ÎÚ‡ ÌÔÓÔ¿ÙÈ ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ÛÙË ÏÈÌÓԇϷ. ∫¿ı ·›¯Ù˘ Ú›¯ÓÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ ÙÔ ˙¿ÚÈ (‹ Ù· ˙¿ÚÈ·) Î·È ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ ÙÔ ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÙÔ˘ (ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ ‹ ÛÈÚÙfiÎÔ˘ÙÔ, ˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂ÓÔ ·fi Ù· ·È‰È¿) ÛÙÔ ÌÔÓÔ¿ÙÈ ÙfiÛ˜ ı¤ÛÂȘ, fiÛ˜ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Ô˘ ¤ÊÂÚ Ì ÙÔ ˙¿ÚÈ (‹ Ì ÙÔ ¿ıÚÔÈÛÌ· ÙˆÓ ˙·ÚÈÒÓ). ∆· ˙¿ÚÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó Ï¢Τ˜ Ï¢ڤ˜ Î·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô ·›¯Ù˘ Ó· ¯¿ÓÂÈ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ (‚Ï. ·Ú·¿Óˆ). ¶ÚÒÙÔ˜ ÓÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È Ô ·›¯Ù˘ Ô˘ ÙÔ ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÙÔ˘ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ ÚÒÙÔ ÛÙË ÏÈÌÓԇϷ, ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÙÔ ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÙÔ˘ ı· ÊÙ¿ÛÂÈ ‰Â‡ÙÂÚÔ Î.Ï.
√π ªÀ£π∫∂™ Ãøƒ∂™ (ÙÚÂȘ ·›¯Ù˜) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ¯ˆÚÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ (̤۷, ¤Íˆ, ¿ӈ, οو, ·ÚÈÛÙÂÚ¿, ‰ÂÍÈ¿), ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË ÔÛÔًوÓ, ·ÚÈıÌfi˜, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏ›˙ÔÓÙ·È ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÂÓÙÔϤ˜ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘: ¿ӈ, οو, ·ÚÈÛÙÂÚ¿, ‰ÂÍÈ¿ Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ˙¿ÚÈ, Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË Û¯¤ÛË «Ì¤Û· – ¤Íˆ» (ÔÈÔ˜ ηٿÊÂÚ ӷ ÌÂÈ Ì¤Û· ÛÙËÓ ÂÈı˘ÌËÙ‹ ¯ÒÚ· Î·È ÔÈÔ˜ ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ·’ ¤Íˆ), Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ٷ Ù·ÎÙÈο ·ÚÈıÌËÙÈο (ÚÒÙÔ˜, ‰Â‡ÙÂÚÔ˜, ÙÚ›ÙÔ˜).
209
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÀÏÈÎfi: Ì›· οÚÙ· ·È¯ÓȉÈÔ‡, Ô˘ ÛÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÁˆÓ›Â˜ Ù˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ì˘ıÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ (Ë ¯ÒÚ· ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, Ë ¯ÒÚ· ÙˆÓ ÁÈÁ¿ÓÙˆÓ, Ë ¯ÒÚ· ÙˆÓ ÏÔ˘ÏÔ˘‰ÈÒÓ Î·È Ë ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ÔÓ›ÚÔ˘). ∆Ú›· ÈfiÓÈ·. ™Â ηıÂÌ›· ·fi ÙȘ ÙÚÂȘ ÚÒÙ˜ ¯ÒÚ˜ ΢Úȷگ› ¤Ó· ¯ÚÒÌ· Î·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¯ÚÒÌ· ¤¯Ô˘Ó Ù· ÈfiÓÈ·. ™ÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ÔÓ›ÚÔ˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó fiÏ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·. ¢‡Ô ˙¿ÚÈ·. ∆Ô ¤Ó· ˙¿ÚÈ ¤¯ÂÈ ÁÚ·Ì̤Ó˜ ÛÙȘ Ù¤ÛÛÂÚȘ Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ÙȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ «∂¿Óˆ», «∫¿Ùˆ», «∞ÚÈÛÙÂÚ¿», «¢ÂÍÈ¿» Î·È Û ‰‡Ô Ï¢ڤ˜ ÙÔ˘ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘ ÔÓ›ÚÔ˘ (‚Ï.·Ú¿ÚÙËÌ·) Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ ‹ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·fi ÙÔ 1 ¤ˆ˜ ÙÔ 4 Î·È ‰‡Ô Ï¢ڤ˜ Ï¢Τ˜.
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ √È ÙÚÂȘ ·›¯Ù˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Ù· ÈfiÓÈ· ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ı¤ÛÂȘ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ Ù˘ οÚÙ·˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡. ƒ›¯ÓÔ˘Ó Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ ‹ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È ·˘Ùfi˜ Ô˘ ı· ʤÚÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·ÚÈıÌfi ·›˙ÂÈ ÚÒÙÔ˜. ∫¿ı ·›¯Ù˘ Ú›¯ÓÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘ Î·È Ù· ‰‡Ô ˙¿ÚÈ·. ∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ·Ú·‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÙË Ï¤ÍË Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ÛÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Ì ÙȘ ϤÍÂȘ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤Ó˜ ÛÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¿ÎÚÔ Ù˘ ηÚ٤Ϸ˜ Î·È ÚÔ¯ˆÚ¿ ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ô˘ ÙÔ˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÙfiÛ˜ ı¤ÛÂȘ fiÛ˜ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ ‹ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜. ŸÙ·Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ ¤ÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘ ÔÓ›ÚÔ˘, ÙfiÙÂ Ô ·›¯Ù˘ ÌÂÙ·ÎÈÓ› ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ô˘ ÙÔÓ Ô‰ËÁ› ÚÔ˜ ·˘Ù‹ ÙË ¯ÒÚ·. ŸÙ·Ó ÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ÎÔ˘ÎΛ‰Â˜ ‹ ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ¤ÛÂÈ ÛÙË Ï¢΋ ÏÂ˘Ú¿, ÙfiÙÂ Ô ·›¯Ù˘ ¯¿ÓÂÈ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘. ¡ÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ô˘ ı· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ‚¿ÏÂÈ ÚÒÙÔ˜ ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘ ÛÙË ¯ÒÚ· Ô˘ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› (Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ÚÒÌ· Ì ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘) ‹ ÛÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ÔÓ›ÚÔ˘.
∂˘ÎÔÏfiÙÂÚË ·Ú·ÏÏ·Á‹ ∆Ô ·È¯Ó›‰È ·›˙ÂÙ·È ÌfiÓÔ Ì ÙÔ ˙¿ÚÈ Ì ÙȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ. ∫¿ı ·›¯Ù˘ ÌÂÙ·ÎÈÓ› ÙÔ ÈfiÓÈ ÙÔ˘ Ì›· ı¤ÛË ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ô˘ ÙÔ˘ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÔ ˙¿ÚÈ.
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÚ¿Ô˘Ï˜ Î·È Î¿ÚÙ˜ ∏ ¢π∞ª∞Ã∏ (‰‡Ô ·›¯Ù˜)27 µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: Û‡ÁÎÚÈÛË ÔÛÔًوÓ, ·ÚÈıÌfi˜, ÚfiÛıÂÛË ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÔÛfiÙËÙ˜, Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó, Ó· ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ·ıÚÔ›ÛÌ·Ù· ÔÛÔÙ‹ÙˆÓ 27. ∆Ô Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·È¯Ó›‰È ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· ‚È‚Ï›· ÙˆÓ Delhaxhe & Godenir (1992), Kazuko Kamii & de Clark (2003 Î·È Thomson (2003). MÔÚ› Ó· ÚÔÙ·ı› ÛÙ· ·È‰È¿ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‚·ıÌÔ‡˜ ‰˘ÛÎÔÏ›·˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Â›Â‰Ô Ô˘ ÎÚ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ™ÙËÓ ·Ú¯‹, Ì ٷ ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› Ì ٷ ¯·ÚÙÈ¿ Ô˘ ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó ÔÛfiÙËÙ˜ ·fi ÙÔ 1 ¤ˆ˜ ÙÔ 3, ‰ËÏ·‰‹ Ì 12 ¯·ÚÙÈ¿ Û˘ÓÔÏÈο. ªÂÙ¿ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛÙÂı› Ë ÔÛfiÙËÙ· 4, ‡ÛÙÂÚ· 5 Î.Ï. ∞Ó ı¤ÏÔ˘ÌÂ Ô Û˘ÓÔÏÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ¯·ÚÙÈÒÓ Ó· ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜, ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÂÈÌË·ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚ· Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·Ê·ÈÚԇ̠¯·ÚÙÈ¿ ·fi ÙËÓ Î¿ı ÔÛfiÙËÙ·, ‰›ÓÔ˘Ì .¯. ‰‡Ô ¯·ÚÙÈ¿ Ì ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· 1, ‰‡Ô Ì ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· 2, Ù¤ÛÛÂÚ· Ì ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· 3 Î·È Ù¤ÛÛÂÚ· Ì ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· 4 Î.Ï.
210
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ÀÏÈο: ÙÚ¿Ô˘Ï· ÂȉÈο ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓË ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·) ‹ ÙÚ¿Ô˘Ï· ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ªÔÈÚ¿˙Ô˘Ì ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ Ù˘ ÙÚ¿Ô˘Ï·˜ Ì ٷ ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ì ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·›¯Ù˜. K¿ı ·›¯Ù˘, ¯ˆÚ›˜ Ó· ‰ÂÈ Ù· ʇÏÏ· ÙÔ˘, Ù· ÙÔÔıÂÙ› Û ̛· ÛÙÔ›‚· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘ Ì ÙËÓ fi„Ë Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ ÚÔ˜ Ù· οو. √È ‰‡Ô ·›¯Ù˜ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔ ¿Óˆ ¯·ÚÙ› Ù˘ ÛÙÔ›‚·˜ ÙÔ˘˜. √ ·›¯Ù˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·ÚÈıÌfi Ù· ·›ÚÓÂÈ Î·È Ù· ‰‡Ô. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ Ù· ¯·ÚÙÈ¿ Ô˘ ¿ÓÔÈÍ·Ó Î·È ÔÈ ‰‡Ô ·›¯Ù˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ›‰ÈÔ ·ÚÈıÌfi, ÙfiÙ ¤¯Ô˘Ì «‰È·Ì¿¯Ë». ∆· ·Ê‹ÓÔ˘Ó ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È Î·È ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó Î·È ¿ÏÈ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ù· ÂfiÌÂÓ· ¯·ÚÙÈ¿ Ù˘ ÛÙÔ›‚·˜. ŸÔÈÔ˜ ·ÓÔ›ÍÂÈ ÙÔ Ê‡ÏÏÔ Ì ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·ÚÈıÌfi ·›ÚÓÂÈ Î·È Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ¯·ÚÙÈ¿. ¡ÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È Ô ·›¯Ù˘ Ô˘ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ı· ¤¯ÂÈ Ì·˙¤„ÂÈ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¯·ÚÙÈ¿.
∏ ∞ÚÂÙ‹ Î·È Ë Ã¿ÚË ·›˙Ô˘Ó ÙË «‰È·Ì¿¯Ë» Ì ÙÚ¿Ô˘Ï· ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘28. ¶ÔÈÔ ¯·ÚÙ› ¤¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ·; √È ·ÚÈıÌÔ› Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔÈ Î·È ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó. ∆· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ·fi ÎÔÓÙ¿. ¶ÔÈ· ·fi ÙȘ ‰‡Ô ı· ¿ÚÂÈ Ù· ¯·ÚÙÈ¿;
¶·Ú·ÏÏ·Á‹: ¢I¶§∏ ¢π∞ª∞Ã∏ °È· ÙË ‰ÈÏ‹ ‰È·Ì¿¯Ë ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠32 ʇÏÏ·, ÔÎÙÒ ÁÈ· οı ·ÚÈıÌfi ·fi ÙÔ 1 ¤ˆ˜ ÙÔ 4. ªÔÈÚ¿˙Ô˘Ì fiˆ˜ Î·È ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜ Ù· ʇÏÏ· ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·›¯Ù˜ (‹ Ù· ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· ¤Ó· ÚÔ˜ ¤Ó·) Î·È Ù· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜ Û ‰‡Ô ÛÙÔ›‚˜ Ì ›ÛÔ ·ÚÈıÌÒÓ ¯·ÚÙÈÒÓ Ë Î·ıÂÌÈ¿, Ì ÙËÓ fi„Ë Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ ÚÔ˜ Ù· οو. √È ·›¯Ù˜ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ù· ‰‡Ô ÚÒÙ· ʇÏÏ·, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ·fi ÙËÓ Î¿ı ÛÙÔ›‚· (‰ËÏ·‰‹ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ù¤ÛÛÂÚ· ʇÏÏ·). ªÂÙÚÔ‡Ó ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÔÛfiÙËÙ· Ô˘ ¤¯ÂÈ Ô Î·ı¤Ó·˜ (‰ËÏ·‰‹ ·Ó ÙÔ ¤Ó· ʇÏÏÔ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ¤¯ÂÈ ÙÚÂȘ ̿Ϙ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Ù¤ÛÛÂÚȘ, Ô °È¿ÓÓ˘ Û˘ÓÔÏÈο ¤¯ÂÈ ÂÙ¿ ̿Ϙ). √ ·›¯Ù˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¿ıÚÔÈÛÌ· ·›ÚÓÂÈ Î·È Ù· Ù¤ÛÛÂÚ· ʇÏÏ·. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË ÈÛÔ·Ï›·˜ Î·È ¿ÏÈ ÛËÎÒÓÔ˘Ó Ù· ÂfiÌÂÓ· ʇÏÏ· Î·È fiÔÈÔ˜ ÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÊÔÚ¿ ʤÚÂÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ¿ıÚÔÈÛÌ· ·›ÚÓÂÈ Î·È Ù· ÔÎÙÒ Ê‡ÏÏ·. ¡ÈÎËÙ‹˜ Â›Ó·È Ô ·›¯Ù˘ Ô˘ ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ʇÏÏ·. 28. ŸÙ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÙÚ¿Ô˘Ï˜ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, ·Ê·ÈÚÔ‡ÓÙ·È fiÏ· Ù· ÂÈϤÔÓ Ê‡ÏÏ· Î·È ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ÌfiÓÔ Ù· ʇÏÏ· Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·fi ÙÔ ‰‡Ô ¤ˆ˜ Î·È ÙÔ ‰¤Î·, Ô˘ Â›Ó·È ¯Ú‹ÛÈÌ· ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È.
211
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
µƒ∂™ ∆√¡ ∞ƒπ£ª√ (·›˙ÂÈ Ì›· ÔÌ¿‰· 4-5 ·È‰ÈÒÓ ‹ Î·È fiÏË Ë Ù¿ÍË) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ, ·ÚÈıÌfi˜ ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›·˜ Î·È Ì ٷ ۇ̂ÔÏ· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ·ÚÈıÌÒÓ, Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ‰‡Ô ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È Ó· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÔÈÔ˜ Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ‹ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜. ÀÏÈο: ۯ‰ȷṲ̂ÓË ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹, οÚÙ˜ Ì ·ÚÈıÌÔ‡˜29
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ Ù˘ ¤Ó· Û·ÎÔ˘Ï¿ÎÈ Ì¤Û· ˘¿Ú¯Ô˘Ó οÚÙ˜ Ì ·ÚÈıÌÔ‡˜ (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·) Î·È ›Ûˆ Ù˘ Ì›· ۯ‰ȷṲ̂ÓË ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹30. ∆Ú·‚¿ÂÈ Ì›· οÚÙ· ·fi ÙÔ Û·ÎÔ˘Ï¿ÎÈ Î·È Î·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ˜ ¿Óˆ ÛÙËÓ Î¿ÚÙ·, οÓÔÓÙ·˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ: – ∂›Ó·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÛÙËÓ Î¿ÚÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ˜ ·fi ÙÔ 8; – ¡·È. – ∂›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˜ ·fi ÙÔ 5; – ¡·È. – ª‹ˆ˜ Â›Ó·È ÙÔ 6; – Ÿ¯È. – ∆Ô ‚ڋη, Â›Ó·È ÙÔ 7! ∆Ô ·È‰› Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÈ ÙÔ ÛˆÛÙfi ·ÚÈıÌfi, ÙÚ·‚¿ÂÈ ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ·ÚÈıÌfi Î·È Î·Ï› Ù· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ Ó· ÙÔÓ ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó. ∞Ó Ù· ·È‰È¿ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‚ÔËı¿ÂÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘: «∂›Ó·È ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜ ·Ú·¿Óˆ», «∂›Ó·È ‰‡Ô ·ÚÈıÌÔ› ÏÈÁfiÙÂÚÔ» Î.Ï.
¡∆√ªπ¡√ (‰‡Ô Ì ÙÚÂȘ ·›¯Ù˜)31 µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ·ÓÙÈÛÙÔ›¯ÈÛË, ·Ú›ıÌËÛË/··Ú›ıÌËÛË, ·ÚÈıÌfi˜. 29. ∏ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Î·È ÔÈ Î¿ÚÙ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ˘˜ ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi Â›Â‰Ô ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·fi ÙÔ 1 ¤ˆ˜ ÙÔ 5 Î·È Ó· ÚÔ¯ˆÚÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο, ·˘Í¿ÓÔÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡. 30. ∆ËÓ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ ÌÔÚ› Ó· ÙË Û¯Â‰È¿ÛÂÈ Ë ›‰È· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙ· ·È‰È¿ ‹ Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙËÓ ‹‰Ë ۯ‰ȷṲ̂ÓË ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ô˘ Â›Ó·È ÌfiÓÈÌ· ·Ó·ÚÙË̤ÓË ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∏ ÌfiÓÈÌË ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ Ù¿Í˘ Á›ÓÂÙ·È Â‡ÎÔÏ· ÚÔÛÈÙ‹ ·Ó ÊÙ¿ÓÂÈ Û ·ÚÈıÌfi ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Ì ÙÔ Û˘ÓÔÏÈÎfi ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ∆· ·È‰È¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó Û˘¯Ó¿ ¤ˆ˜ ·˘Ùfi ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ .¯. Ó· ÚԂϤ„Ô˘Ó ˘ÏÈÎfi ‹ ı¤ÛÂȘ ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÙÔÓ ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó fiÙ·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Ì›· ·Ú·ÁÁÂÏ›·, ·ÎfiÌË Î·È Ó· ÙÔÓ ÏËÎÙÚÔÏÔÁÔ‡Ó ÛÙÔ ÊˆÙÔÙ˘ÈÎfi ‹ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÁÈ· Ó· Ù˘ÒÛÔ˘Ó ·ÓÙ›ÁÚ·Ê· ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‹ ÌÈ·˜ ÂÈÎfiÓ·˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜. 31. T· ·È‰È¿ ˘ÔÛÙËÚÈ˙fiÌÂÓ· ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÓÙfiÌÈÓÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‡ÎÔÏ· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÈÌ· ˘ÏÈο, Ù· ÔÔ›· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·).
212
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
9
ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ÙËÚÔ‡Ó ÙË ÛÂÈÚ¿ ‰È·‰Ô¯‹˜ Î·È ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, Ó· ··ÚÈıÌÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÓÙÈÛÙÔȯ›˙Ô˘Ó ÌÈÎÚ¤˜ ÔÛfiÙËÙ˜, Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ٷ ·ÚÈıÌËÙÈο ۇ̂ÔÏ·. ÀÏÈÎfi: ÔÚıÔÁÒÓȘ οÚÙ˜ ¯ˆÚÈṲ̂Ó˜ ÛÙ· ‰‡Ô, ÛÙÔ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ˘¿Ú¯ÂÈ ¤Ó·˜ ·ÚÈıÌfi˜.
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ¶·›˙ÂÙ·È fiˆ˜ Ù· ηÓÔÓÈο ÓÙfiÌÈÓÔ. ™ÙË Ì¤ÛË, Ì ÙËÓ fi„Ë ÚÔ˜ Ù· ¿ӈ, ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙËÓ Ù‡¯Ë Ì›· οÚÙ·. √È ˘fiÏÔȘ οÚÙ˜ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ·›¯Ù˜. √È ·›¯Ù˜ ·›˙Ô˘Ó Ì ÙË ÛÂÈÚ¿. ŸÔÈÔ˜ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÚÒÙÔ˜ fiϘ ÙÔ˘ ÙȘ οÚÙ˜ Â›Ó·È Ô ÓÈÎËÙ‹˜.
™À¡£∂™∂π™ ª∂ ™Ã∏ª∞∆∞ (Tangrams) µ·ÛÈΤ˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜: ¯ˆÚÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ, Û¯‹Ì·Ù·, ȉÈfiÙËÙ˜, Û¯¤ÛÂȘ. ª·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁˆÌÂÙÚÈο Û¯‹Ì·Ù· Î·È Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ· Ó· Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ˜, Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ȉÈfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ ˘¿Ú¯Ô˘Û˜ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ. ÀÏÈÎfi: ∫fiÏϘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿ӈ ۯ‰ȷṲ̂ӷ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û¯‹Ì·Ù· (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·).
213
9
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÎfiÏϘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ¿ӈ ۯ‰ȷṲ̂ӷ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û¯‹Ì·Ù· (‚Ï. ·Ú¿ÚÙËÌ·) Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù· ηÏ› Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜. ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Ì ·˘Ù¿ Ù· Û¯‹Ì·Ù·; ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ù· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Â›Ó·È ˆÚ·ÈfiÙÂÚ·; ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ·fi Ù· ·È‰È¿, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Ù· Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È, Ó· ·Ó··Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û ÛÌ›ÎÚ˘ÓÛË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÈÚ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÎfiÏϘ Ì ۯ‹Ì·Ù· Ô˘ ÔÈΛÏÏÔ˘Ó ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ‚·ıÌfi ‰˘ÛÎÔÏ›·˜ Ô˘ ı¤ÏÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·.
EÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ۯ‹Ì·Ù·.
214
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 10 ªÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜: ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ì·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ŸÏÔÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì fiÙÈ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Â›Ó·È ·fi ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘˜ ÂÚ›ÂÚÁ·. ∆Ô˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÂÚÈÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, οÓÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Î·ıÂÙ› Ô˘ ÚÔÛÂÏ·ÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ÂÍÂÚ¢ӋÛÂȘ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜ οı ÊÔÚ¿ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›·. ƒfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Â›Ó·È Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙȘ ·˘ıfiÚÌËÙ˜ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÂÈÛÙÚ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ηٷÓfiËÛ˘ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ, ηıÒ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ηٷÎÙÔ‡Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ¶ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› Û ·˘Ùfi ÙÔ ÚfiÏÔ, fiˆ˜ ÂÈÛËÌ¿ÓıËΠÛÙ· ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È·, Â›Ó·È Ë ‰È·ÌfiÚʈÛË ÂÓfi˜ Ì·ıËÛÈ·ÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÙ·È ÁÈ· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ, ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ¢ÓÔ› ÙËÓ ·ÚÌÔÓÈ΋ Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË, ÚÔˆı› ÙËÓ ·ÏÏËÏÂÁÁ‡Ë, ÙË Û˘ÓÂÚÁ·ÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·, ÂÈÙÚ¤ÂÈ Î·È ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜. Ÿˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ Î·È ÛÙ· ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È·, Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÈÛ¯‡Ô˘Û˜ Û‹ÌÂÚ· ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ, ¤Ó· Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ Î·È ÚÔˆı› ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· Â›Ó·È ¤Ó· ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÔÈfiÓ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô˘ ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÙ·È Û ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ, Ù· ·È‰È¿ ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·È Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó fiÛ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜, ÂÓÂÚÁÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ Î·È ÂÈÛÙÚ·Ù‡ÔÓÙ·˜ fiÛ˜ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Û οı ÂÚ›ÙˆÛË. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Û˘ÛÙËÌ·ÙÈο, Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ·, Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ì¤Û· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÍÂÙ¿˙Ô˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜, Ó· ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, Ó· ı¤ÙÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ, Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ÙȘ ÂϤÁ¯Ô˘Ó. ¶ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ Ó· ˘ÈÔıÂÙÔ‡Ó ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ·ÊËÚË̤Ó˘ ÛΤ„˘ (ƒ·‚¿Ó˘, 1999) Î·È ÚÔˆıÔ‡Ó ÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi (∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î. ¿Ï., 2002). ™ÙËÓ ÔÚ›· ̇ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi1 Ù· ·È‰È¿ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÈηÓfiÙËÙ˜, ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ 1. √ fiÚÔ˜ «ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ·Ú·¿Óˆ Û ·˘Ùfi ÙÔ Î›ÌÂÓÔ, ÔÈ Ôԛ˜ ÚÔÛȉȿ˙Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ÛΤ„˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÙÚfiÔ˘ ÂÚÁ·Û›·˜. √ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÙÚfiÔ˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÚÔ¿ÁÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ Î·È ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÛÙ¿Û˘ (ƒ·‚¿Ó˘, 1999) Î·È Ì·˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÏԇ̠ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ Î·È Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤Ô˘Ì ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·˘Ù¤˜ Û ÁÓÒÛË (∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î.¿Ï., 2002).
215
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Î·È ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi Î·È ÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ, ÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, Ù· ÂÈηÛÙÈο, Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÙȘ Ôԛ˜ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∫·È ‚¤‚·È· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Ù· ·È‰È¿ ηıÒ˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜. ∞˘Ùfi Ù˘ ‰›ÓÂÈ ÔχÙÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÛΤÊÙÔÓÙ·È, ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Î·È ÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ‰›ÓÂÈ Î·È ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì fiÛÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ù· fiÛ· ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó, Ú·ÎÙÈ΋ Ô˘, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È Ì ÙÔÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ (∆ÛÂÏʤ˜ & ªÔ˘Ûٿη, 2004). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿, ÁÈ·Ù› ·˘Ùfi Ù˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ¤¯ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓ¤˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· Ù· «Û˘Ì·Ú·Û‡ÚÂÈ» Ì ÙÔ ÁÓ‹ÛÈÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ô˘ Ë ›‰È· ÂΉËÏÒÓÂÈ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· ÒÛÙ ӷ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙË ÌÈÌËıÔ‡Ó. ∂›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ Ì·ı‹ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Î·È ÙË Ì›ÌËÛË ÙˆÓ ¿ÏψÓ, Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· fiÛˆÓ «¿Ïψӻ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ› ÁÈ’ ·˘Ù¿ (Sijaj-Blatchford & Macleod-Brudenell, 2003). ∫·È ÁÈ· fiÏ· Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ë ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋. ™‡Ìʈӷ Ì ÙÔ ¢∂¶¶™ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (2003) ÛÙË ÌÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ˆ˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÌÂϤÙ˘ fiÏ· fiÛ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜: Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Î·È Ù· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘, ÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ‰Ô̤˜ Î·È Û¯¤ÛÂȘ, Ù· ˙Ò·, Ù· Ê˘Ù¿, ÔÈ ÙfiÔÈ, Ù· Ê˘ÛÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·È ÔÈ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ. ª¤Ûˆ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Û¯¤ÛÂȘ, Û fiÔÈÔ ‚·ıÌfi Ê˘ÛÈο ÙÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ë Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÌÈÎÚÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜, Ì ÙË ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 7), Â›Ó·È ıÂÌÂÏÈ҉˘, ηıÒ˜ Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ·˘Ù‹ ÂÛÙÈ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È, ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙË Ì¿ıËÛË Ì¤Ûˆ Ù˘ ‰Ú¿Û˘, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÈÛfiÙÈÌˆÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·ÎÒÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Î·È ÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘˜ (Helm & Katz, 2002). ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‚·ÛÈÎÔ› ¿ÍÔÓ˜ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÌÔÚ› Ó· ÛÙËÚȯı› Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÚÔÒıËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ηıÒ˜ Î·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ıˆÚԇ̠fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ê·ÓÔ‡Ó ¯Ú‹ÛÈ̘ ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜. ∆· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Î·È ·Ó¿Ù˘Í˘ ÔÏÔÎÏËÚˆÌ¤ÓˆÓ ıÂÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂˆÓ Î·È Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˘ ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò, fiˆ˜ Î·È Û fiÏ· Ù· ˘fiÏÔÈ· ÎÂÊ¿Ï·È·, Â›Ó·È Û οı ÂÚ›ÙˆÛË ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο. ¢ÂÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙËÓ «‡ÏË» Î·È ‰ÂÓ Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ıÂÌ·ÙÈο ·˘Ù‹ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹. ∂›Ó·È ۷ʤ˜ fiÙÈ Ù· ı¤Ì·Ù· Î·È ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ı· ÂÈϤÍÂÈ ‹ Ô˘ ı· ·ÔÊ·Û›ÛÂÈ Ó· ÂÍÂÏ›ÍÂÈ Î¿ı ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ‰Ú·ÙÙfiÌÂÓË ÙˆÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ Ô˘ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, ı· Ù· ÂÈϤÍÂÈ Ì ÁÓÒÌÔÓ· ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ Ë ›‰È· ı· ¤¯ÂÈ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÂÈ Î·È ı· Ù· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Ì ÙÔ ‰ÈÎfi Ù˘ ÙÚfiÔ, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜, Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ı· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› Ì ÙfiÛÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, fiÛÔÈ Â›Ó·È Î·È ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ô˘ ı· ÙÔ ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó (Farrigton, 2002). ∂›Ó·È ›Û˘ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛÂÏ·ÂÙ·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ¿ÌÂÛÔ˘
216
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜, ·fi Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ù· ÔÔ›· ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ¿ÌÂÛË ‚Ȉ̷ÙÈ΋ ¤Ú¢ӷ (Katz & Chard, 2004). ∞ÚÔÛ‰fiÎËÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ̤۷ Û ¤Ó· ÁÓˆÛÙfi Î·È ÂÌÂÈÚÈο ‚Ȉ̤ÓÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ¿ÓÙ· Ì›· ηϋ ·Ú¯‹ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙÔ˘˜.
10.1 ¢π∂ƒ∂À¡ø¡∆∞™ ∆√ ºÀ™π∫√ ¶∂ƒπµ∞§§√¡ ∏ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ·fi Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, fiˆ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ Ô ∫. ƒ·‚¿Ó˘ «…·ÔÙÂÏ› fi¯È ÌfiÓÔ Ì›· ·Ó·Áη›· Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙÔ Â‰›Ô Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ·ÏÏ¿ ›Û˘ Î·È ¤Ó· ÂӉȷʤÚÔÓ Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ·ÍÈÒÓ, ÁÈ· ÙË Ì‡ËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi ÎfiÛÌÔ, ÙËÓ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ÙˆÓ Û¯¤ÛÂˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Î·È ÎÔÈÓˆÓ›·˜» (1997, Û.31). ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋, Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡ Ó‡̷ÙÔ˜, fiˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› Û ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ·ÔÙÂÏ› ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ· Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘ Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡. ™ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ÛÙ¿Û˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ë ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Ù˘ ÂÚȤÚÁÂÈ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ë ÔÔ›· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ó· ı¤ÙÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ (∆ÛÂÏʤ˜ & ªÔ˘Ûٿη, 2004). ¶ÚfiıÂÛË Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ë Ì‡ËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÁÁÚ¿ÌÌ·ÙË ÎÔÈÓˆÓ›· (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 8,9 Î·È 12). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÓÙ·È ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·Ê·ÈÚÂÙÈ΋˜ ÛΤ„˘. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÙȘ ·Ú·Î¿Ùˆ: ¶·Ú·Ù‹ÚËÛË: ∆Ô ·È‰› ·Ú·ÙËÚ› Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô˘ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Ó ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì›· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ÙÔ˘, ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì ·Ï¿ fiÚÁ·Ó· (ÌÂÁÂı˘ÓÙÈÎÔ‡˜ Ê·ÎÔ‡˜, ·ÎÔ˘ÛÙÈο Î.Ï.) Î·È ÙȘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙË Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙËÓ ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙˆÓ ÂÚÈÁÚ·ÊÒÓ, ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. √È ‰È·‰Èηۛ˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Ô‰ËÁÔ‡Ó ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Ì ÙÔ ÌÂÁÂı˘ÓÙÈÎfi Ê·Îfi ÛÙÔÓ ·ÎÚÈ‚¤ÛÙÂÚÔ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÙÔ˘ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜. ¢È·Ù‡ˆÛË ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ: ∆Ô ·È‰› ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÂÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ¿ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙfiÛÔ Ì¤Û· ·fi fiÛ· ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fiÛÔ Î·È Ì¤Ûˆ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ ‹ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 8 Î·È 9). ¢È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ÂÚÒÙËÌ· ‰›ÓÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÂÂÈÛfi‰È· Ì¿ıËÛ˘.
217
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
E›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜: ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó
¢È·Ù‡ˆÛË ÚԂϤ„ˆÓ: ∆· ·È‰È¿ Á›ÓÔÓÙ·È Èηӿ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ÂÍËÁ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· fiÛ· Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 8 Î·È 9). √È ··ÓÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È ÈÛÔ‰˘Ó·ÌÔ‡Ó, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÚÔÒıËÛ˘ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, Ì ‰È·Ù‡ˆÛË Úfi‚Ï„˘ ÚÔ˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ‰È·Ù‡ˆÛË ÚԂϤ„ÂˆÓ Î·È ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜. ∆È Â›Ó·È Ô ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ∫¿ı ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ·ÔÛÎÔ› ÛÙËÓ ·fi‰ÔÛË ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÚÔÛ‰›‰Ô˘Ì Û ̛· ¤ÓÓÔÈ· ÙË ‰Â‰Ô̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹, Ì ‚¿ÛË ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ì·˜… ŒÓ·˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·Ù˘ˆı› ˆ˜ ¤Ó·˜ ηٿÏÔÁÔ˜ ·fi Ô‰ËÁ›Â˜, ÔÈ Ôԛ˜, ·Ó ·ÎÔÏÔ˘ıËıÔ‡Ó ·fi ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ¿ÙÔÌÔ, ÙÔ ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÂÈ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¤ÓÓÔÈ·… ¶.¯. ¤Ó·˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÓÂÌÔ ÌÔÚ› Ó· ›ӷÈ: ¶¿ÚÙ ¤Ó· Ì·ÓÙ›ÏÈ Î·È ÛÙ·ı›Ù Û Â͈ÙÂÚÈÎfi ¯ÒÚÔ. ∞ÓÔ›ÍÙ ÙÔ Ì·ÓÙ›ÏÈ Î·È ÎÚ·Ù‹ÛÙ ÙÔ ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Û·˜ ¤ÙÛÈ Ô˘ Ó· ÎÚ¤ÌÂÙ·È ·fi ÙË Ì›· ÙÔ˘ ÏÂ˘Ú¿ ÂχıÂÚ·. ™ËÎÒÛÙ „ËÏ¿ ÙÔ ¯¤ÚÈ Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÙÔ Ì·ÓÙ›ÏÈ. ∞Ó ÙÔ Ì·ÓÙ›ÏÈ ÎÈÓÂ›Ù·È Û˘Ó¯Ҙ ÚÔ˜ ÌÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË, ¯ˆÚ›˜ ÂÛ›˜ Ó· ÎÈÓ›Ù ÙÔ ¯¤ÚÈ Û·˜, ÙfiÙ ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÂÌÔ˜». √ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ‰ÂÓ ··ÈÙ› ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‡ˆÛ‹ ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. ¢È·Ù˘ÒÓÂÙ·È ÛÙË Ê˘ÛÈ΋ ηıËÌÂÚÈÓ‹ ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÓÂÌÔ ‰È·Ù˘ÒÓÂÙ·È ÂÓÙÂÏÒ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο, .¯. «ÕÓÂÌÔ˜ Â›Ó·È ·¤Ú·˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ΛÓËÛË ÏfiÁˆ οÔÈ·˜ Ê˘ÛÈ΋˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›·˜. ∏ ‡·ÚÍË ·Ó¤ÌÔ˘ Â›Ó·È ¤Ó· ·fi Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ ηÈÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Û οÔÈÔ ¯ÒÚÔ».
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î.¿Ï., 2002, Û. 34
218
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
¶ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ ˘¿Ú¯ÂÈ Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ ¯ÒÌ·.
¢È·Ù‡ˆÛË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÔÚÈÛÌÒÓ: √ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜ ÌÈ·˜ ¤ÓÓÔÈ·˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙË ‰Â‰Ô̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Î·È ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ‰È·ÊÔÚÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹ ·fi ÙȘ ¿ÏϘ. ∏ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ÔÚÈÛÌÒÓ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ηÈ, Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘, ÚÔˆı› ÙË Û˘Û¯¤ÙÈÛË ÙˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ÙË Û‡Ó‰ÂÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ Ú¿ÍË. °È’ ·˘Ùfi Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜ ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ, ·Ó Î·È Û˘ÁÎÚÔ‡ÂÙ·È Ì ÙËÓ ˘fiıÂÛË ÙÔ˘ ÌÔÓÔÛ‹Ì·ÓÙÔ˘ ÔÚıÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜, Ô˘ ·Ô‰›‰ÂÙ·È ÛÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ. ∂Í·ÁˆÁ‹ Û˘ÌÂÚ·ÛÌ¿ÙˆÓ: ∆· ·È‰È¿ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Î·È, Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Ì ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜, ηٷϋÁÔ˘Ó ÛÂ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù·. ªÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ÁÈ· ÙÔ fiÛÔ Û›ÁÔ˘Ú· Â›Ó·È ÁÈ· Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ¿ÓÙ· ıÂÙÈο ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÂͤÏÈ͢ Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜. ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ ÙÔ Â›Â‰Ô Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Û˘ÓÂÎÙÈÌ¿ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ, ÙȘ ÛΤ„ÂȘ Ô˘ οÓÔ˘Ó Î·È ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ· οıÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· Ô˘ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ. ∫·È Ê˘ÛÈο ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Ë ›‰È· «·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ» Û˘Ì‚·Ù¤˜ Ì ٷ ÌÔÓ٤Ϸ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ÁÈ· ÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ô˘ ÚÔÛÂÁÁ›˙ÂÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ οı ı¤Ì·ÙÔ˜ (ƒ·‚¿Ó˘, 1999, Û. 72), ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÚÔÛ·ı› Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ› Ì ÂÈ̤ÏÂÈ· Ê¿ÎÂÏÔ ÂÓË̤ڈۋ Ù˘ ÁÈ· ¤ÓÓÔȘ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ıÂÙ·È Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ. ™ËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ fï˜ ·fi
219
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
·˘Ùfi, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, Â›Ó·È ÙÔ Ó· ÂÌϤÎÂÙ·È Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ Û ‰È·‰Èηۛ˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È Ó· ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ Ó· Ù· ·ÎÔ‡ÂÈ Ì ÛÎÔfi Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜. ∫·Ù·ÓÔÒÓÙ·˜ ÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÔÎÙ¿ ÛËÌ·ÓÙÈο ÂÊfi‰È· ÁÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·. º˘ÛÈΤ˜ ∂ÈÛً̘ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô: Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ «™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiÙ·Ó ÔÈ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Ì ٷ ÔÔ›· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Î·È ÔÈ º˘ÛÈΤ˜ ∂ÈÛً̘ (Ì·ÁÓ‹Ù˜, ‚¿ÚΘ, ÓÂÚ¿, Ì·ÏfiÓÈ·, ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Î.Ô.Î) ‰ÂÓ ÌÈÏÔ‡Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, ·ÏÏ¿ ÙË Ê˘ÛÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂÌÏÔ˘ÙÈṲ̂ÓË Ì ÂÚÈÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ Î·È Ù¯ÓÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜. øÛÙfiÛÔ ÚÔˆıÔ‡Ó ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÚÔÙÚ¤Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿: ♦ ¡· ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ‰ÔÌÔ‡ÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi «Î·Ù·Û΢·Ṳ̂ӷ» ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘. ∞ÔÙÂÏ› ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙËÓ «ÂÍ·›ÚÂÛË» Î·È Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· ¤ÓÙ·Í‹˜ Ù˘ ÛÙÔÓ Î·ÓfiÓ· (¤ÛÙˆ Î·È Ì ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ηÓfiÓ·). ¢ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ Ë Î·Ù·Û΢‹ ÂÚÌËÓÂÈÒÓ ÁÈ· Ù· ·˘ÙÔÓfiËÙ· (·ÎfiÌË Î·È ·Ó ÙÂÏÈο Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙȘ «ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂȘ» ηٷϋÁÂÈ Ó· ·ÏÏ¿˙ÂÈ ‹ Ó· (·Ó-)ÂÚÌËÓ‡ÂÈ Î·È Ù· ·˘ÙÔÓfiËÙ·).¶.¯. ÎÚÂÌÈ¤Ù·È Ì›· ÁÏ¿ÛÙÚ· ÌÂ Ê˘Ùfi ·Ó¿Ô‰· (ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓË Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÂÍ·›ÚÂÛË, ·ÊÔ‡ ÔÈ ÁÏ¿ÛÙÚ˜ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Î·Ù¿ ηÓfiÓ· fiÚıȘ) Î·È ˙ËÙÂ›Ù·È ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Î·È Ó· ϤÓ fi,ÙÈ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó. ♦ ¡· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÙÔÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜ Î·È ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜. ∫·È ‚¤‚·È· fi¯È ·Ï¿ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó. ∏ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂˆÓ Û ÏfiÁÔ Â›Ó·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋. ∏ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Â›Ó·È Ú·ÎÙÈ΋ ·Ó·ÓıÚÒÈÓË Î·È ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ¿ Ù˘ Û˘Ó¿ÚÙËÛË Ù˘ οı ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú·˜. ♦ ¡· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó/Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÂȘ. ∫·È fi¯È ·Ï¿ Ó· Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó. ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ηٿÏÏËÏ˘ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÁÈ· ¤Ó· Úfi‚ÏËÌ·. ♦ ¡· ÌÂÙÚÔ‡Ó, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ¿Ù˘Â˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ̤ÙÚËÛ˘, fiÙ·Ó ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó. ∫·È fi¯È ·Ï¿ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó. ŸÏ˜ ÔÈ ÎÔ˘ÏÙÔ‡Ú˜ ‚Ú›ıÔ˘Ó ·fi ‰›ÔÏ· (ηÏfi-ηÎfi, ˆÚ·›Ô-¿Û¯ËÌÔ, ¯Ú‹ÛÈÌÔ-¿¯ÚËÛÙÔ Î.Ô.Î) Î·È Î·Ù·ÓÔÔ‡ÓÙ·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ Û˘ÁÎÚ›ÛÂˆÓ Î·È Âı›˙Ô˘Ó ÛÙË Û‡ÁÎÚÈÛË. ∏ ̤ÙÚËÛË ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ¤Ó· ‚‹Ì· ÌÂÙ¿ ÙË Û‡ÁÎÚÈÛË. ♦ ¡· ÂÈϤÁÔ˘Ó Î·È Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÂΛӘ ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, Ô˘ Âȉ¤¯ÔÓÙ·È ˆ˜ ·¿ÓÙËÛË Ì›· Úfi‚Ï„Ë, Ì›· ˘fiıÂÛË ‹ ¤Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi ÔÚÈÛÌfi. ∫·È fi¯È ·Ï¿ Ó· ÚˆÙÔ‡Ó. ™ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù· ·È‰È¿ ı· ‹Ù·Ó ηÏfi Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÚˆÙÔ‡Ó «Ò˜ Á›ÓÂÙ·È» οÙÈ Î·È fi¯È «ÁÈ·Ù› Á›ÓÂÙ·È». ∆Ô ÁÈ·Ù› Âȉ¤¯ÂÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ÊÈÏÔÛÔÊÈΤ˜ ‹ ıÂÔÏÔÁÈΤ˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ. ™¯Â‰fiÓ ÔÙ¤ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜. ♦ ¡· ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ó· ··ÓÙÔ‡Ó ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÙfiÛÔ Ì ÏfiÁÔ, fiÛÔ Î·È Ì ¿ÏÏ· ÂÎÊÚ·ÛÙÈο ̤۷ (Ó‡̷ٷ, ˘Ô‰Â›ÍÂȘ, Û¯‹Ì·Ù· Î.Ô.Î). ø˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› fï˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÍ·ÓÙÏԇ̠ٷ ÂÚÈıÒÚÈ· Ô˘ Ì·˜ ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ΢ڛˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÂÎÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘. ∆· Ó‡̷ٷ Â›Ó·È Ô ÚÔÔÌfi˜ ÌÈ·˜ ·Ó·‰˘fiÌÂÓ˘ ¤ÓÓÔÈ·˜. ∞Ó ÂÈÌ›ÓÔ˘ÌÂ, ÌÔÚ› Î·È Ó· ÙËÓ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ì ӷ ÂÎʤÚÂÙ·È. ♦ ¡· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ (ÚԂϤ„ÂȘ, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜ ÔÚÈÛÌÔ‡˜) ‰ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜, ·ÏËı‡ÔÓÙ·˜, ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ Î.Ô.Î. ∫·È fi¯È ·Ï¿ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó, Ó· ·ÏËı‡ԢÓ, Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó. ∏ ‰ÔÎÈÌ‹, Ë Â·Ï‹ı¢ÛË, Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Â›Ó·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜, fiÙ·Ó Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÚËÙ¿ Ì οÔÈ· Úfi‚Ï„Ë, ˘fiıÂÛË, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi ÔÚÈÛÌfi Î.Ô.Î. ∞fi ÌfiÓ˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¤˜ Ú·ÎÙÈΤ˜. ♦ ¡· Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ‰È·ÊˆÓÔ‡Ó Ì ٷ «ÏÂÁfiÌÂÓ·» Î·È fi¯È Ì ÙÔÓ «Ï¤ÁÔÓÙ·». ∏ ÎÚÈÙÈ΋ Â›Ó·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ Ú·ÎÙÈ΋ Ô˘ ‰ÂÓ ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È Û ÚfiÛˆ·. ∞¢ı‡ÓÂÙ·È ÛÙ· ·ÚfiÛˆ· ΛÌÂÓ· Î·È Î·Ù’ ¤ÎÙ·ÛË ÛÙÔÓ ·ÚfiÛˆÔ ÏfiÁÔ.
∆ÛÂÏʤ˜ & ªÔ˘Ûٿη, 2004, Û. 17
220
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∞Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ Â›Ù ˆ˜ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ›Ù ÂÓÙ·Á̤Ó˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË (.¯. ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ). ™˘¯Ó¿ Ë ÌÂϤÙË ıÂÌ¿ÙˆÓ ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÂÓ·‡ÛÌ·Ù· Ô˘ ‰›ÓÔ˘Ó Ù˘¯·›Â˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ ·fi Ù· ·È‰È¿ (.¯. ·›˙Ô˘Ó Î·È ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ò˜ Û˘ÌÂÚÈʤÚÔÓÙ·È ÔÈ ÛÎȤ˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·˘Ï‹), ÂÓÒ ¿ÏÏÔÙ ۯ‰ȿ˙ÂÈ ÂÍ ·Ú¯‹˜ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÛÙfi¯ˆÓ. ™Â οı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ·fi ¤Ó·˜ ÛÙfi¯ÔÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈϤÁÂÈ Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÛÎÔ‡ÂÈ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÂÈ Î·È, ÛÙȘ ÂÚÈÙÒÛÂȘ Ô˘ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, ÙȘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ‰ÔÎÈÌ·ÛÙÈο ÚÔÙÔ‡ ÙȘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÍÔÈÎÂȈı› Ì ÙÔ ¯ÂÈÚÈÛÌfi ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ ÙË ¯ÚÔÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·, ÙËÓ Èı·Ó‹ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ·Ó·‰È¿Ù·Í˘ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, ÙÔÓ ÂÊÈÎÙfi ‚·ıÌfi ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ì ÙËÓ ÔÔ›· ı· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ªÂ ηٿÏÏËÏ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ·ÓȯÓ‡ÂÈ ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËı› (.¯. ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ fiÙ·Ó Í¯¿ÛÔ˘Ì ٷ ·Á¿ÎÈ· ¤Íˆ ·fi ÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË;). ¶·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Î·È ¿ÏϘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó (.¯. Î·È ÙÔ ·ÁˆÙfi ÏÈÒÓÂÈ ¤Íˆ ·fi ÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË, Ë ÛÔÎÔÏ¿Ù· ÏÈÒÓÂÈ ·Ó ÙËÓ ÎÚ·Ù‹ÛÔ˘Ì ÔÏÏ‹ ÒÚ· ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Ì·˜ Î.Ï.). ¶·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ˘ÏÈο ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· Ù· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó (Ê˘ÛÈο ÌfiÓÔ fiÛ· Â›Ó·È ·ÛÊ·Ï‹ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿). ∏ ›‰È· Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È Ì ٷ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ ı¤ÙÂÈ, Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο, Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ·, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ, Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙȘ ÂϤÁÍÔ˘Ó. ∂·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙË ‰È·‰Èηۛ· ÙÔ˘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ì ¿ÏÏ· ˘ÏÈο Ô˘ οو ·fi ÙȘ ›‰È˜ Û˘Óı‹Î˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ ÌÔÚ› Ó· Âȉ›ÍÔ˘Ó: ·) ›‰È˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜, ÔfiÙ ÂȂ‚·ÈÒÓÔÓÙ·È Ù· ‰Â‰Ô̤ӷ ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡. ‚) ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜, ÔfiÙÂ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡ οو ·fi ÙȘ ›‰È˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ÂÈÚ·Ì·ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Î·È ÁÈ· ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì fiÔÈÔ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ, fiˆ˜: ♦ N· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË Û‡ÓıÂÛË ÂÓfi˜ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ‹ ÌÈ·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi ‹ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fi„ÂȘ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ (.¯. ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ ÁÈ· ¤Ó·Ó Ôχ ‰˘Ó·Ùfi Ì·ÁÓ‹ÙË). ♦ N· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó Ì ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‹ ˘ÏÈο Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó (.¯. ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÍ¿ÙÌÈÛ˘ ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ê·ÁËÙfi Ô˘ ‚Ú¿˙ÂÈ Î·È ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ΛÓËÛ˘ ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ì˯·Ó¤˜, ÙÚÔ¯·Ï›Â˜ ‹ ÌÔ¯ÏÔ‡˜). ♦ N· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤„Ô˘Ó Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÈ Ú·ÁÌ·ÙÈο ¿ÏÏ·Í ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù˘ ÛΤ„˘ ÙÔ˘˜ (.¯. ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÛÎÈ¿˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, ÌÂÙÚÔ‡Ó Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ò˜ ÌÂÙ·‚¿ÏÏÂÙ·È Ë Î·Ù‡ı˘ÓÛË Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ÛÎÈ¿˜ ÙÔ˘ ÎÙËÚ›Ô˘ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ Ù˘ Ë̤ڷ˜. ◊ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ Êˆ˜ ¤Á¯ÚˆÌˆÓ ÚÔ‚ÔϤˆÓ ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÛÎȤ˜, ·›˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘).
ƒ·‚¿Ó˘, 2003, ÛÛ. 6,9,10,17,19,26,61
221
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10.2 ¢π∂ƒ∂À¡ø¡∆∞™ ∆√ ∞¡£ƒø¶√°∂¡∂™ ¶∂ƒπµ∞§§√¡ ™ÙÔ ¢∂¶¶™ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (2003), Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÔÁÂÓÔ‡˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Û˘ÓÈÛÙ¿ ÌÈ· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ¢Ú›· Ì·ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹. ∂ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹Ó fiÏ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ·fi ÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ Û¯¤ÛÂȘ Î·È ÙȘ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ·Ó¿ÁΘ ¤ˆ˜ Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÔÁÂÓÔ‡˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È Î·È Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· Î·È ÙË ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡, ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ Î·È ÚÔÛˆÈ΋˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·˜. ™ÙËÓ Â˘Ú›· ·˘Ù‹ ıÂÌ·ÙÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· ·Ó‹ÎÔ˘Ó Â›Û˘ Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ ¯ÚfiÓÔ˘. ¶ÚÔÛʤÚÂÙ·È ‰ËÏ·‰‹ Ë ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÔÁÂÓÔ‡˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·Ó·‰˘fiÌÂÓˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 7), Ù· ÔÔ›· ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È, ηٿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· ÂͤÏÈÍ‹˜ ÙÔ˘˜, Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜ (ÁÓÒÛÂȘ, ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·). ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÈÛ¯‡Ô˘Ó fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ÛÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ˘ÔÎÂÊ¿Ï·ÈÔ, Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
10.3 ∂¡¢∂π∫∆π∫∞ ¶∞ƒ∞¢∂π°ª∞∆∞ £∂ª∞∆π∫ø¡ ¶ƒ√™∂°°π™∂ø¡ ∫∞π ™Ã∂¢πø¡ ∂ƒ°∞™I∞™ µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÙÔ˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ‡ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, Â›Ó·È «Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·È‰È΋ ÛΤ„Ë Û ̛· ·ÏÏ·Á‹ ı¤·˜ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ Î·È Ù¯ÓËÙÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ·fi ÙÔ ·˘ıfiÚÌËÙÔ ÛÙÔ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎfi, ·fi ÙÔ ·fiÚÈÛÙÔ ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ, ·fi Ù· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜. ∞ÏÏ¿ ÔÈ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ Ô˘ ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÌÂٷ͇ Ê˘ÛÈÎÔ‡ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙ˜. ∞ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·È ·˘Ù¤˜ Û ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ‚·ıÌfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ·Ú¤Ì‚·Û˘, ÙÔ ÔÔ›Ô Ì¿ÏÈÛÙ· ÚÔ··ÈÙ› ÔÏ˘Â›Â‰Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÛÙËÓ Â˘Ú‡ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ ÌÔÚÊ‹ Ù˘, ηıÒ˜ Ë ıÂÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÂÂÎÙ›ÓÂÙ·È ¤Ú·Ó ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ» (ƒ·‚¿Ó˘, 1999, Û. 70). ∏ ÚÒÙË ÂÓfiÙËÙ· ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘ÌÂ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ¤Ó· ı¤Ì· ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙÔ ¡∂ƒ√, ÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ì fi¯È ÌfiÓÔ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ Ô˘ ¿ÙÂÙ·È ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ (˘‰¿ÙÈÓÔÈ fiÚÔÈ, ȉÈfiÙËÙ˜, ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ Î.Ï.), ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘ ‰È¿ÛÙ·ÛË (·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ, ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË Û ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈο ı¤Ì·Ù· Î.Ï.). ∏ ‰Â‡ÙÂÚË ÂÓfiÙËÙ· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ¤Ó· ı¤Ì· ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÔÁÂÓÔ‡˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ÙË ™À¡√π∫π∞, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í‹˜ ÙÔ˘ fï˜, ÂÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÂÓÓÔÈÒÓ Î·È ˙ËÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÔÏ˘ÙÈÛÌÈÎfiÙËÙ·, ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ‹ ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙÔ‡Ó ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ¤ÓÓÔȘ ÁˆÁÚ·Ê›·˜ (.¯. ÂÓ·ÏÏ·Á‹ Ë̤ڷ˜-Ó‡¯Ù·˜ ‹ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÂÔ¯ÒÓ), Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ (ȉÈfiÙËÙ˜ ˘ÏÈÎÒÓ) Î.¿. ∫·È Ù· ‰‡Ô ı¤Ì·Ù· ÚÔÙÈÌ‹ıËÎ·Ó ÂÂȉ‹ ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ¿ÏË Â˘Ú‡ÙËÙ· Î·È fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ ÔÏϤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘Ù¿. ∫·È Ê˘ÛÈο ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ÙˆÓ ‰‡Ô ıÂÌ¿ÙˆÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙÔ‡Ó ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ·, Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, ÙËÓ ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË Î.¿.
222
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
™ÙËÓ ÚÒÙË ÂÚ›ÙˆÛË ˆ˜ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁ›· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ë ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÂÓÒ ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ ·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜. ∏ ÂÈÏÔÁ‹ Ù˘ ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Û οı ÂÓfiÙËÙ· Ê˘ÛÈο ‰Â Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ıÂÌ·ÙÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ·Ú·‰Â›ÁÌ·ÙÔ˜. ™Â Ì›· Ù¿ÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Â›Ó·È Èı·Ófi Ë ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ fiˆ˜ «∆Ô ÓÂÚfi» Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ˆ˜ ·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜, ÂÓÒ «∏ Û˘ÓÔÈΛ· Ì·˜» Ó· ۯ‰ȷÛÙ› ÂÍ·Ú¯‹˜ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ˆ˜ ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË. ™Ùfi¯Ô˜ Ù˘ ÂÈÏÔÁ‹˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎÂ Â‰Ò Â›Ó·È Ó· ‰Ôı› Ë Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ‰‡Ô ÌÂıÔ‰ÔÏÔÁÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ, Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Ù· ÛÙÔȯ›· Ù˘ οı ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ô˘ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰Ô˘ÏÂÈ¿˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ıÂÌ¿ÙˆÓ. ∞ÎÔÏÔ˘ı› ¤Ó·˜ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˘ ›Û΄˘ Û ÌÔ˘Û›Ô. ∏ ȉ¤· Ù˘ ›Û΄˘ ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ¤¯ÂÈ ÙÔÔıÂÙËı› Û ·˘Ùfi ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ÁÈ·Ù› ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙÔ˘ ·ÓıÚˆÔÁÂÓÔ‡˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ηıÒ˜ ÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Â›Ó·È ¯ÒÚÔ˜ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÔÙ˘ÒÓÂÙ·È ÔχÏ¢ڷ Ë ·ÓıÚÒÈÓË ·ÚÔ˘Û›· Î·È ·ÓȯÓ‡ÂÙ·È Ë ÈÛÙÔÚ›· (°ÎfiÙÛ˘, 2003, Û.32), Û˘Ó‰¤ÂÙ·È fï˜ Î·È Ì ÙË ıÂÌ·ÙÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· «¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-ŒÎÊÚ·ÛË» Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı›, ηıÒ˜ Ù· ÌÔ˘Û›· Â›Ó·È Î·ÙÂÍÔ¯‹Ó ¯ÒÚÔÈ ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ηÏÏȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙËÓ Â·Ê‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ Ù¤¯ÓË. ∆Ô ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Û˘ÌÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ıÂÌ¿ÙˆÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ Î·È ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‹ ·fi ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ.
∆√ ¡∂ƒ√: ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ √ª∞¢∞: ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ∞π∆π√§√°∏™∏ ∆∏™ ∂¶π§√°∏™ ∆√À £∂ª∞∆√™ ✒ ∆Ô ÓÂÚfi Â›Ó·È ¤Ó· ı¤Ì· ÔÈÎÂ›Ô Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿, ÏÔ‡ÛÈÔ Î·È Ì ÔÏϤ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ. ¢›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÁÈ· ÔÏϤ˜ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ∏ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi, ÙȘ Ù¤¯Ó˜, ÙË ÁˆÁÚ·Ê›·, ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘, ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·Í›Â˜, ÙË ÁÏÒÛÛ·, Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·. ÿÚË ÛÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘, ÛÙȘ ÔÏϤ˜ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ηٿÛÙ·Û˘ Ô˘ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÛÙȘ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ηٿÛÙ·Û˘ ¿ÏÏˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ (.¯. Ì›ÁÌ·Ù· Î·È ‰È·Ï‡Ì·Ù·), ÚÔÛʤÚÂÙ·È ÁÈ· ÔÈΛϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ÚÒÙˆÓ ·ÊËÚËÌ¤ÓˆÓ ÂÓÓÔÈÒÓ (¯. Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ‡Ï˘, Ù˘ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜ ηٿÛÙ·Û˘ Î.Ï.). ✒ ∆Ô ÓÂÚfi Â›Ó·È ·fi Ù· ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚ· ÛÙÔȯ›· Ù˘ Á˘, ··Ú·›ÙËÙÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË fiÏˆÓ ÙˆÓ ˙ÒÓÙˆÓ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ. ∫·ıÒ˜ ÔÈ ÈÛÔÚÚԛ˜ ÛÙÔÓ Ï·Ó‹ÙË Ì·˜ ÂËÚ¿˙ÔÓÙ·È Î·È ·fi ÙȘ Û˘Ó¤ÂȘ ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ·ÚÂÌ‚¿ÛˆÓ, Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙÔ‡Ó ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
223
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ∏ Û˘Ó¯‹˜ ‚ÚÔ¯fiÙˆÛË Î¿ÔÈˆÓ ËÌÂÚÒÓ, Ì›· ÂΉÚÔÌ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ‹ ÛÙË Ï›ÌÓË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ‹ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ô °È¿ÓÓ˘ ˙ËÙ¿ÂÈ Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ›ÓÂÈ ÓÂÚfi ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ı¤Ì·. ✒ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‚ÚÂÈ ÏÔ‡ÛÈÔ ˘ÏÈÎfi Î·È Ó· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘.
¢π∂ƒ∂À¡∏™∏ ∆ø¡ ¶ƒ√∏°√Àª∂¡ø¡ ∂ª¶∂πƒπø¡ ∫∞π °¡ø™∂ø¡ ∆ø¡ ¶∞π¢πø¡ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÛΤ„ÂȘ, Ó· ·Ôηχ„Ô˘Ó ÁÓÒÛÂȘ Î·È Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ı¤Ì·. §·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Î·È ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó, ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ¤Ó· ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÂÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ıˆÚ› ÛÎfiÈÌÔ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜.
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ¶ÔÈÔÈ ›ÓÔ˘Ó ÓÂÚfi; ¶Ô‡ ˘¿Ú¯ÂÈ ÓÂÚfi; ™Â ÙÈ Ì·˜ ¯ÚËÛÈ̇ÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi; ¶Ô‡ ‚¿˙Ô˘Ì ÓÂÚfi; ¶Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ ÓÂÚfi; °È·Ù› ›ÓÔ˘Ì ÓÂÚfi; ¶Ò˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙË ‚Ú‡ÛË Ì·˜; ∆È ·È¯Ó›‰È· ÌÔÚԇ̠ӷ ·›ÍÔ˘Ì Ì ÙÔ ÓÂÚfi; ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ fiÙ·Ó ·›˙Ô˘Ì Ì ÙÔ ÓÂÚfi; ∆È ıÔÚ‡‚Ô˘˜ οÓÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi; ¶Ò˜ οÓÔ˘Ì ·Á¿ÎÈ·;
¶ƒ√∆∂π¡√ª∂¡∂™ ∂¡√∆∏∆∂™ ∆Ô Û¯Â‰È¿ÁÚ·ÌÌ· Ì ÙȘ ÂÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò Â›Ó·È ÂÓÙÂÏÒ˜ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi. √ ۯ‰ȷÛÌfi˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯˆÓ ۯ‰ȷÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¯ÚËÛÈ̇ÂÈ ÁÈ· Ó· ÂÚÈÔÚÈÛÙ› Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Û ‡ÎÔÏ· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÈ̘ ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÂÓfiÙËÙ˜, ÙȘ Ôԛ˜ ı· Ï¿‚ÂÈ ˘fi„Ë Ù˘ ÁÈ· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ì›·˜ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ÙÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÍÈÔÔÈËı› Î·È ˆ˜ Ô‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹ Ù˘. ™¯Â‰È¿˙ÔÓÙ·˜ Ì›· ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂȯÂÈÚ› ¤Ó·Ó ·Ú¯ÈÎfi ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌfi ÙˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂȉÈÒÍÂˆÓ Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Î·È ÂÊÈÎÙfi Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û οı ÂÓfiÙËÙ· (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 7) Î·È ·ÍÈÔÔÈ› Ù· ηٿÏÏËÏ· ÂÓ·‡ÛÌ·Ù·. √π ∏Ã√π ¶√À ¶∞ƒ∞°∂π ∆√ ¡∂ƒ√
∆√ ¡∂ƒ√ ™∆∏ °∏
∏ Ã∏™πª√∆∏∆∞ ∆√À ¡∂ƒ√À °π∞ ∆√¡ ∞¡£ƒø¶√
∏ £∞§∞™™∞, ∆√ ¶√∆∞ªπ ◊ ∏ §πª¡∏ ∆∏™ ¶∂ƒπ√Ã∏™ ª∞™
224
∆Ô ÓÂÚfi ºÀ™π∫∂™ π¢π√∆∏∆∂™ ∆√À ¡∂ƒ√À
ª∂∆∞º√ƒ∞ ∆√À ¡∂ƒ√À
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ª∞£∏™π∞∫∂™ ∂¶π¢πø•∂π™2 ∆Ô ÓÂÚfi ÛÙË ÁË ● ¡· ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ‡·ÚÍË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ¿Óˆ ÛÙË ÁË. ● ¡· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙËÓ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú· Î·È ÛÙÔ ¯¿ÚÙË. ÃÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ ● ¡· ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÁÈ· ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. ● ¡· ¢·ÈÛıËÙÔÔÈËıÔ‡Ó Û ı¤Ì·Ù· ÔÈÎÔÓÔÌ›·˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙÔ˘ ·fi ÙË ÌfiÏ˘ÓÛË.
10
∞Ó ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ‹Ù·Ó Ë ‚ÚÔ¯‹ ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ fiÙ·Ó ‚Ú¤¯ÂÈ; ªÂ fiÛÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÔÚ› Ó· ¤ÊÙÂÈ Ë ‚ÚÔ¯‹ („ȯ¿Ï˜, ÛÙ·ÁfiÓ˜ ¯ÔÓÙÚ¤˜ Î.Ï.). ¶Ô‡ ÌÔÚԇ̠ӷ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ì ÙË ‚ÚÔ¯‹; ∆È ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì fiÙ·Ó ‚Ú¤¯ÂÈ (Ó· ·›ÍÔ˘Ì ¤Íˆ, Ó· ·ÏÒÛÔ˘Ì ÚÔ‡¯· ÎÏ); ∆È ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó ͯ¿ÛÔ˘Ì ڿÁÌ·Ù· ¤Íˆ fiÙ·Ó ‚Ú¤¯ÂÈ; ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ fiÙ·Ó ¤ÊÙÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ‚ÚÔ¯‹ (ÏËÌ̇Ú˜, ηٷÛÙÚÔʤ˜); ∆È ı· Û˘Ó¤‚·ÈÓ ·Ó ‰ÂÓ ¤‚Ú¯Â;
∏ ı¿Ï·ÛÛ·, ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ‹ Ë Ï›ÌÓË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜ ● ¡· ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, ÙˆÓ ÏÈÌÓÒÓ Î·È ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. ● ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙËÓ ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Ì ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ● ¡· ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙÔ ÓÂÚfi. ● ¡· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ıÂÙÈΤ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. º˘ÛÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ● ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ÙÔ˘. ● ¡· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ‰È·Ù‹ÚËÛ˘ Ù˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ˘ÁÚÒÓ, Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó ÔÛfiÙËÙ˜ ÓÂÚÔ‡, ηıÒ˜ Î·È ÙË ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ· ‰È·ÊfiÚˆÓ Û΢ÒÓ Î·È ¯ÒÚˆÓ. ªÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ● ¡· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ·Ó·Î‡ÙÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ˘ÁÚÒÓ Î·È Ó· ·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙÔ Ó· Ù· ÂÈÏ‡Ô˘Ó. ● ¡· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfiÙËÙ·˜. ● ¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó Ò˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙË ‚Ú‡ÛË ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ÙÔ˘˜. √È ‹¯ÔÈ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi ● ¡· ·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙÔ Ó· ·ÎÔ‡Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ● ¡· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Î·È Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi. 2. √È Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Â‰Ò Â›Ó·È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜, fiˆ˜ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ Â›Ó·È Î·È ÔÈ ÚÔÙÂÈÓfiÌÂÓ˜ ÂÓfiÙËÙ˜. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÂÓfiÙËÙ˜ Ô˘ ıˆÚ› fiÙÈ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙÔ ·Ó·Ù˘ÍÈ·Îfi Â›Â‰Ô Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘.
225
10 ●
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ‚·ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ (¤ÓÙ·ÛË, Ô͇ÙËÙ·, ‰È¿ÚÎÂÈ· Î.Ï.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ı· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ● ¡· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÏËÚÔÊfiÚËÛ˘ ·fi ¤ÓÙ˘Â˜ Î·È ËÏÂÎÙÚÔÓÈΤ˜ ËÁ¤˜. ● ¡· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹, ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Î·È ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ. ● ¡· ·ÛÎËıÔ‡Ó ÛÙÔ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ÁÚ·Ê‹, ÙËÓ ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Î.Ï. ● ¡· ·›ÍÔ˘Ó Ì ÙÔ ÓÂÚfi Î·È Ó· ¯·ÚÔ‡Ó ÙË Ê‡ÛË.
∞Ó ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ‹Ù·Ó Ë Ï›ÌÓË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ¶fiÛÔ ÎÔÓÙ¿ Ì·˜ ›ӷÈ; ¶Ò˜ ÙË Ï¤ÓÂ; ¶fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË Â›Ó·È; Œ¯ÂÈ Ôχ ‹ Ï›ÁÔ ÓÂÚfi; ¶fiÙ ¤¯ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÓÂÚfi, ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·, ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË ‹ ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ; ∆È ¯ÚÒÌ· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó Ù· ÓÂÚ¿ Ù˘; ∆Ô ÓÂÚfi Ù˘ Â›Ó·È Î·ı·Úfi ‹ ‚ÚÒÌÈÎÔ; ªÔÚԇ̠ӷ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ‹¯Ô ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Ù˘; °È·Ù›; ∞Ó Ú›ÍÔ˘Ì ¤ÙÚ˜ ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â›; ∆È ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÛÙË Ï›ÌÓË; ¶ÔÈ· ˙Ò· ˙Ô˘Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙË Ï›ÌÓË Ì·˜; À¿Ú¯Ô˘Ó Ê˘Ù¿ Á‡Úˆ ·fi ÙË Ï›ÌÓË; ∂›Ó·È ÌÈÎÚ¿ ‹ ÌÂÁ¿Ï·; °È·Ù› ‚˘ıÈ˙fiÌ·ÛÙ Û ÔÚÈṲ̂ӷ ÛËÌ›·, fiÙ·Ó ÏËÛÈ¿ÛÔ˘Ì Ôχ ÎÔÓÙ¿ (‚¿ÏÙÔ˜, ¤ÏÔ˜);
¢π∞ƒ∫∂π∞3 §·Ì‚¿ÓÂÙ·È ˘fi„Ë ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. º∞∫∂§√™ ¶∞ƒ√À™π∞™∏™ ∆√À £∂ª∞∆√™ ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ı· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ı· ÙÔ ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ› Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿. ∆Ô ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÂÈ ÁÈ· ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È ÌÔÚ› Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È Û˘Ó¯Ҙ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, Ù· ·È‰È¿, ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È fiÔÈÔ˘˜ ÂȉÈÎÔ‡˜ ÎÏËıÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ªÔÚ› Ó· ÂÚȤ¯ÂÈ: ✦ ŒÓÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi ✦ µÈ‚Ï›· ✦ ¶ÂÚÈÔ‰Èο ✦ ∞ÓÙÈΛÌÂÓ· Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì· ✦ ¢È¢ı‡ÓÛÂȘ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰ˆÓ4 ✦ π‰¤Â˜ ÁÈ· ÙË Û‡Ó‰ÂÛË ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Ì ÙÔ Û¯ÔÏ›Ô
°¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ «∆Ô ÓÂÚfi Û ¯·ÌËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ ÛÙÂÚÂÔÔÈÂ›Ù·È Î·È Á›ÓÂÙ·È ¿ÁÔ˜. ♦ µÚ·ÛÌfi˜: ∆Ô ÓÂÚfi Û ˘„ËϤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ ÎԯϿ˙ÂÈ Î·È ÌÂÙ·ÙÚ¤ÂÙ·È Û ˘‰Ú·ÙÌfi. ŸÙ·Ó ÎÚ˘ÒÛÂÈ, Í·Ó·Á›ÓÂÙ·È ÓÂÚfi. ♦ ¢È·ÂÚ·ÙfiÙËÙ·: ªÂÚÈο ˘ÏÈο ·Ê‹ÓÔ˘Ó ÙÔ ÓÂÚfi Ó· Ù· ‰È·ÂÚ¿ÛÂÈ Î·È ¿ÏÏ· fi¯È. ♦ ∞ÔÚÚÔÊËÙÈÎfiÙËÙ·: ªÂÚÈο ˘ÏÈο Û˘ÁÎÚ·ÙÔ‡Ó ÓÂÚfi ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi ¿ÏÏ·. ♦ ŒÓ· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Â›Ù ‚˘ı›˙ÂÙ·È Â›Ù ÂÈϤÂÈ. ♦ ¢È·Ï˘ÙfiÙËÙ·: ∆Ô ÓÂÚfi ‰È·Ï‡ÂÈ Î¿ÔȘ Ô˘Û›Â˜, ÂÓÒ Î¿ÔȘ ¿ÏϘ fi¯È».
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î.¿Ï., 2002, ÛÛ. 74-75 3. ∏ ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ Â›Ó·È ·Ó¿ÏÔÁË Ì ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·ıÒ˜ Î·È Ì ÙÔÓ Û˘Ó‰ÂfiÌÂÓÔ Ì ·˘Ùfi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ı· ÂÈϤÍÂÈ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. 4. µÏ. Î·È ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, ÛÙ‹ÏË ¡¤Â˜ ∆¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, Ù‡¯Ô˜ 17.
226
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∞Ó ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ‹Ù·Ó Ë ı¿Ï·ÛÛ· ¶Ò˜ ÙË Ï¤ÓÂ; ∆È ¯ÚÒÌ· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi Ù˘; ∞Ó ‚¿ÏÔ˘Ì ·fi ÙÔ ÓÂÚfi Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ Û ¤Ó· ¿¯ÚˆÌÔ ‰È·Ê·Ó¤˜ Á˘¿ÏÈÓÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ, ÙÈ ¯ÚÒÌ· ¤¯ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ÓÂÚfi; ªÔÚԇ̠ӷ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ‹¯Ô Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜; ∂›Ó·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ‹¯Ô˜ Ù˘ fiÙ·Ó ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿Ï· ·̷ٷ Î·È fiÙ·Ó Â›Ó·È ‹ÚÂÌË; ∆È ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·; ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ Ù·Íȉ¤„Ô˘Ì ¿Óˆ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·; ªÔÚԇ̠ӷ Ù·Íȉ¤„Ô˘Ì οو ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·;
¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ı¿Ï·ÛÛ·
º∞∫∂§√™ ∂¡∏ª∂ƒø™∏™ ∆∏™ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫√À ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘ÁÎÚÔÙ› ÁÈ· ‰È΋ Ù˘ ÂÓË̤ڈÛË ¤Ó· Ê¿ÎÂÏÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÁÓÒÛÂȘ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ, ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÙÚ¤¯ÂÈ Û ·˘ÙfiÓ fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ¯ÚÂÈ·ÛÙ› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÂÈ. £· Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ·Óı› fiÙÈ ÙÔ ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÛÙfi¯Ô Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ì¿ıËÛ˘ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿. ∏ «ÁÓÒÛË ·Ó·ÊÔÚ¿˜», Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Ì¤Û· Û Ϸ›ÛÈÔ Û ÔÚÈṲ̂ӷ ÛËÌ›· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙÔÓ ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î¿ı ÊÔÚ¿ ı¤Ì·. ∞Ó ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ‹Ù·Ó ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ¶Ò˜ ÙÔ Ï¤ÓÂ; ∞fi Ô‡ ¤Ú¯ÂÙ·È; ¶Ô‡ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ; Œ¯ÂÈ ¿ÓÙ· ÙÔ ›‰ÈÔ Ôχ ÓÂÚfi; ∆È Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÙÔ ¯ÂÈÌÒÓ·, fiÙ·Ó ‚Ú¤¯ÂÈ Ôχ; ªÔÚԇ̠ӷ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ‹¯Ô ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡; ∆È ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ; (¡· ‚¿ÏÔ˘Ì ٷ fi‰È· Ì·˜ Ó· „·Ú¤„Ô˘ÌÂ, Ó· οÓÔ˘Ì ‚·Úο‰·, Î.Ï.). ∆È ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó Ì·˜ ¤ÛÂÈ ¤Ó· ¯·ÚÙ›; ƒ›ÍÙ ¤ÙÚ˜ ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ. ∆È ·Ú·ÙËÚ›ÙÂ; ∆È Ù· ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ٷ ÔÙ¿ÌÈ·; ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÚ¿ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ ·˘ÙÔΛÓËÙfi Ì·˜ ‹ Ì ٷ fi‰È· ÛÙËÓ ·¤Ó·ÓÙÈ fi¯ıË ÂÓfi˜ ÔÙ·ÌÔ‡; (°¤Ê˘Ú˜) ∆È ı· Û˘Ó¤‚·ÈÓ ·Ó ‰ÂÓ ˘‹Ú¯·Ó ÔÙ¿ÌÈ·; ¶ÔÈ· Ê˘Ù¿ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰›Ï· ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ; ∂›Ó·È ÌÂÁ¿Ï· ‹ ÌÈÎÚ¿; °È·Ù›;
√ª∞¢π∫∂™ ∫∞π ∞∆√ªπ∫∂™ ¢∏ªπ√Àƒ°π∫∂™ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È Ó· ÚÔηÏÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜. ¶Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë Î·Ù¿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘˜ Ô Û˘ÓÔÏÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÚÁ·Û›·˜ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÔÈ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜, ÔÈ ÎÏ›ÛÂȘ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ ¢∂¶¶™, 2003).
227
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
1. ¢ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÛÙȘ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ηٿÏÏËÏ· ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ÛÎÔfi ÁˆÓȤ˜ Î·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·˘Ï‹˜ ✦ ¶·È¯Ó›‰È· Î·È ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È Ù˘ ¿ÌÌÔ˘. ✦ ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ› Ì ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, Ù¤ÌÂÚ˜ Î·È Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ. ✦ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙËÓ ·˘Ï‹. ✦ ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ› ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÎÔ˘˙›Ó·˜. 2. ¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂÚ¢ÓÒÓ ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ✦ ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜, ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙË ˙ˆ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ‹ ÛÙË Ï›ÌÓË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ✦ √ÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙËÓ ∂Ù·ÈÚ›· ⁄‰Ú¢Û˘ ‹ ÛÙÔ À‰Ú·ÁˆÁ›Ô5. ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ›Û΄˘ ‹ ¿ÏÏ˘ ÂÍfi‰Ô˘ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ› Ì ÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó, ÙÔÓ ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÚÒÙË Î·È ÂϤÁ¯ÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ™˘˙ËÙÒÓÙ·˜ Ì ٷ ·È‰È¿, ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ÛÎÔfi Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ›Û΄˘. ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÂÈ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿. ∂ÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ˙ËÙ¿ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜.
3. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ Ì ¤ÓÓÔȘ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ¶.¯. ‰È·Ï˘ÙfiÙËÙ·, Ù‹ÍË, ‹ÍË, ÂÍ·¤ÚˆÛË. ¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ› Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ∆È ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ‚¿ÏÔ˘Ì ¤Ó· ·Á¿ÎÈ Û ¤Ó· ÔÙ‹ÚÈ ÓÂÚfi_ µ¿ÏÙ ϛÁÔ ¯ÈfiÓÈ Û ¤Ó· È¿ÙÔ Î·È ˙˘Á›ÛÙ ÙÔ. ∞Ê‹ÛÙ ÙÔ Ó· ÏÈÒÛÂÈ Î·È ˙˘Á›ÛÙ ÙÔ ¿ÏÈ. ∆È ‰Â›¯ÓÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ë ˙˘Á·ÚÈ¿; µ¿ÏÙ ϛÁÔ ¯ÈfiÓÈ ÛÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË. ∆È ·Ú·ÙËÚ›ÙÂ; µ¿ÏÙ ϛÁÔ ¯ÈfiÓÈ Û ÌÈ· ηÙÛ·ÚfiÏ· Ô˘ Â›Ó·È ÛÙË ÊˆÙÈ¿. ∆È ·Ú·ÙËÚ›ÙÂ; °ÂÌ›ÛÙ ̤¯ÚÈ ÙË Ì¤ÛË Ì ÓÂÚfi ‰‡Ô ‰È¿Ê·Ó· ̈Ï. ™ÙÔ ¤Ó· ·fi Ù· ‰‡Ô ‰È·Ï‡ÛÙ ÌÈ· ÎÔ˘Ù·ÏÈ¿ ·Ï¿ÙÈ. µ¿ÏÙÂ Î·È Ù· ‰‡Ô ÌˆÏ ÛÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙ Û fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ·ÁÒÓÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi Û ηı¤Ó· ·fi Ù· ‰‡Ô ̈Ï. ™˘˙ËÙ‹ÛÙ ÁÈ· ÙÔ ·Ï¿ÙÈ Ô˘ Ú›¯ÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÁˆÌ¤ÓÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜. ∆È ı· Û˘Ì‚Â› fiÙ·Ó ‚Ú¤ÍÂÈ Î·È ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ï·ÎÎÔ‡‚˜ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ì ÙËÓ ¿ÛÊ·ÏÙÔ; ∞Ó Ô ‰ÚfiÌÔ˜ Â›Ó·È ·fi ¯ÒÌ·, ÙfiÙ ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â›; ∆È ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ·Ê‹ÛÔ˘Ì ¤Íˆ ÛÙË ‚ÚÔ¯‹ ÌÈ· ÂÊËÌÂÚ›‰·, ÌÈ· Ï·ÛÙÈÎÔÔÈË̤ÓË Î¿ÚÙ·, ¤Ó· ηÚÊ›, ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ „ˆÌ›, ¤Ó· ¯·ÚÙ› ÁÎÔÊÚ¤, ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ ‚·Ì‚¿ÎÈ; µ¿ÏÙ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ‚fiÙÛ·ÏÔ Î·È ¤Ó· Ï·ÛÙȯ¤ÓÈÔ ·È¯Óȉ¿ÎÈ Û ÌÈ· ÏÂοÓË Ì ÓÂÚfi. ∂ÈÏ¤Ô˘Ó ‹ ‚˘ı›˙ÔÓÙ·È; µ¿ÏÙ ÙËÓ ›‰È· ÔÛfiÙËÙ· ÓÂÚÔ‡ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‰Ô¯Â›· Î·È ‚˘ı›ÛÙ ÛÙÔ ÚÒÙÔ ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ, ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ¤Ó· ‚·Ì‚¿ÎÈ, ÛÙÔ ÙÚ›ÙÔ ÌÈ· ¯·ÚÙÔÂÙÛ¤Ù· Î·È ÛÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ÌÈ· Ï·ÛÙÈ΋ οÚÙ·. ∆È ·Ú·ÙËÚ›ÙÂ; ¶ÔÈ· ˘ÏÈο ·ÔÚÚÔÊÔ‡Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÓÂÚfi;
5 ŸÙ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË Â›Û΄Ë, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ› Ì ÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó, ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÚÒÙË ÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È ÂϤÁ¯ÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ™˘˙ËÙÒÓÙ·˜ Ì ٷ ·È‰È¿ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ÛÎÔfi Î·È ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ›Û΄˘. ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÂÈ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë Ì ٷ ·È‰È¿. ∂ÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ˙ËÙ¿ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜.
228
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
4. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ‚ÏÂÊı› ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÚÔ‚ÏÂÊı› ÌÔÚ› Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó ÛÙËÓ ÔÚ›· ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙ· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘˜.
¶·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙËÓ ·˘Ï‹.
5. ∞Ó·‰˘fiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÈ Ôԛ˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó Û ۯ¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ∏ ·Ó¿ÁÓˆÛË ‚È‚Ï›ˆÓ Û¯ÂÙÈÎÒÓ Ì ÙÔ ı¤Ì·, Ì›· ‚ÈÓÙÂÔÙ·ÈÓ›·, οÙÈ Ô˘ › ‹ Ô˘ ¤ÊÂÚ ¤Ó· ·È‰› Î·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ô˘ ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ˘fiÏÔÈ· ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË ÚfiÛıÂÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ÌÈÎÚfiÙÂÚ˘ ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˘ ¯ÚÔÓÈ΋˜ ‰È¿ÚÎÂÈ·˜, Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì·. §¤ÍÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì· µÚÂÁ̤ÓÔ˜, ÛÙÂÁÓfi˜, ˘ÁÚfi˜, ˘ÁÚ·Û›·, ÔÌ›¯ÏË, ‚ÚÔ¯‹, ‚ÚÔ¯ÂÚfi˜, ·‰È¿‚ÚÔ¯Ô˜, ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfi˜, ÏËÌ̇ڷ, Ï·ÙÛÔ‡ÚÈÛÌ·, „ȯ¿Ï·, ηٷÈÁ›‰·, ·ÙÌfi˜, ˘‰Ú·ÙÌfi˜, ·ÁÒÓˆ, ÏÈÒÓˆ, ÂÍ·ÙÌ›˙ÂÙ·È, ·Áfi‚Ô˘ÓÔ, ÎÚ‡ÛÙ·ÏÏÔ, ·ÁˆÌ¤ÓÔ, ηÙ„˘Á̤ÓÔ, ¿¯ÓË, ¯ÈÔÓÔı‡ÂÏÏ·, ·ÚÎÙÈÎfi˜, ÂίÈÔÓÈÛÙÈÎfi, ÔÏÈÎfi˜, ¯ÈÔÓÔÛÙÈ‚¿‰·, ÛÎÈ, ·Ù›ÓÈ, ¤ÏÎËıÚÔ, ·ÁÔ‰ÚfiÌÈÔ, ‚¿Úη, ÏÔ›Ô, ηÁÈ¿Î, ÁÏÈÛÙÚ¿ˆ, ·̷ٷ, ÊÔ˘ÚÙÔ‡Ó·, ÌÔÓ¿ÙÛ· Î.¿.
∂ÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ÔÛfiÙËÙ˜ Î·È ÌÂÁ¤ıË6 (‚¿ÚÔ˜, ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ·, fiÁÎÔ˜, Ï‹ıÔ˜, Ì‹ÎÔ˜/·fiÛÙ·ÛË, ¯ÚfiÓÔ˜) ¶fiÛ· ÔÙ‹ÚÈ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÁÂÌ›ÛÂÙ ·fi ÙËÓ Î¿ı ηӿٷ; ¶fiÛ· ÔÙ‹ÚÈ· ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›Ù ÁÈ· Ó· ț٠fiÏÔÈ ÓÂÚfi; ¶fiÛÔ ÓÂÚfi ¤¯ÂÈ Ë Ï›ÌÓË; ªÔÚԇ̠ӷ ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ ÓÂÚfi Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜; ªÔÚԇ̠ӷ ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ì ٷ „¿ÚÈ· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜; ¶fiÛ· ·È‰È¿ ı· ¤ÚıÔ˘Ó ÛÙËÓ Â›Û΄Ë; ¶fiÛ· ¯Ú‹Ì·Ù· ı· ʤÚÔ˘Ó; ¶fiÛ· ÎÔ˘ÙÈ¿ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ ı· ¿ÚÔ˘Ì ̷˙› Ì·˜ ÛÙËÓ Â›Û΄Ë; ¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ Â›Ó·È Ë Ï›ÌÓË; ¶fiÛÔ Ô˘Ï¿ÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi Ë ∂Ù·ÈÚ›· ⁄‰Ú¢Û˘; ¶fiÛ· Â›Ó·È Ù· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ô˘ ‰È·‚¿Û·ÌÂ; ¶fiÛ· Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘; ∆· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ô˘ ‰È·‚¿Û·ÌÂ Â›Ó·È fiÛ· ›̷ÛÙÂ Î·È ÂÌ›˜; ∂›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‹ ÏÈÁfiÙÂÚ·;
6. ™Â fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ‰ÂÓ ·Ó·Ì¤ÓÔÓÙ·È ·ÎÚȂ›˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ. ¢‡Ô Â›Ó·È ÔÈ Î˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ÙÔ˘˜ ÂȉÈÒÍÂȘ: ·) Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ì fiÏÔ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û·Ê‹ÓÂÈ· Ò˜ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ·¿ÓÙËÛË, ‚) Ó· ‰ÔıÔ‡Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ Ò˜ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿.
229
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÙÔ ÓÂÚfi
¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ √§√∫§∏ƒø™∏™ ∆√À £∂ª∞∆√™ 1. ∂ÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ·ÙÔÌÈÎÒÓ Ê·Î¤ÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÏÏÔÁÈÎÔ‡ ʷΤÏÔ˘ Ù˘ Ù¿Í˘. ™ÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ·ÙÔÌÈΤ˜ ÙÔ˘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Î·È ·ÓÙ›ÁÚ·Ê· ÙˆÓ ÔÌ·‰ÈÎÒÓ. ∆· ÚˆÙfiÙ˘· ÙˆÓ ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÂ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ Î·Ù¿ ı¤Ì·. ™ÙÔ Û˘ÏÏÔÁÈÎfi Ê¿ÎÂÏÔ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Î·È ÙÔ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËΠηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î¿ı ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜. 2. ŒÎıÂÛË ·ÙÔÌÈÎÒÓ Î·È ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¯ÒÚÔ˜ ¤ÎıÂÛ˘ fiÔ˘ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜ Î·È Ù· ¿ÏÏ· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. 3. ¢Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ. ¢Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ‹ ÁÓˆÛÙ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ı¤Ì·. ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÂÎÊÚ·ÛÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋ ¤Ӊ˘ÛË. ¢π∞¢π∫∞™π∂™ ∞•π√§√°∏™∏™ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ∏ ∂Ù·ÈÚ›· ⁄‰Ú¢Û˘ ∆Ô À‰Ú·ÁˆÁÂ›Ô fiÛ· ϤÓÂ Î·È Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ∏ ¶˘ÚÔÛ‚ÂÛÙÈ΋ ÀËÚÂÛ›· ·ÙÔÌÈÎÒÓ Î·È ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ªÂÏÂÙ¿ ∏ ı¿Ï·ÛÛ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ·ÓÙÈ·Ú·‚ÔÏ‹ Ì ÙȘ ∆Ô ÔÙ¿ÌÈ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÔ˘ÃˆÚ¿ÊÈ· Ì ÁˆÙÚ‹ÛÂȘ ‰ÒÓ Ô˘ ıÂÒÚËÛ ηٿ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Ù˘ fiÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÙ¢¯ıÔ‡Ó. ∞Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ó ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ ‰˘ÛÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ‹ ·ӷϷ̂¿ÓÂÈ ¿ÏϘ Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ÂÍ¿ÙÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÁÓÒÛÂˆÓ ‹/Î·È ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ÂÍÈÔًوÓ. ¶Èı·ÓÔ› ¯ÒÚÔÈ ÁÈ· ÂÍfi‰Ô˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË.
230
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ∞ıÏËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÓÂÚfi ∫ÔχÌÈ, ÛÎÈ (ı·Ï¿ÛÛÈÔ Î·È ÛÙÔ ¯ÈfiÓÈ), ·ÙÈÓ¿˙, ·ÁÒÓ˜ Ì ¤ÏÎËıÚ·, ÈÛÙÈÔÏÔ˝·, Û¤ÚÊÈÓÁÎ, ΈËÏ·Û›·, ηÁÈ¿Î, ηٿ‰˘ÛË, „¿ÚÂÌ· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜.
10
ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔ‚·›ÓÂÈ Û ÁÂÓÈ΋ ·ÔÙ›ÌËÛË fiÛˆÓ ÂÈÙ‡¯ıËÎ·Ó ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ, Ô˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ·Ó Ù· ·È‰È¿, ÙȘ ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó Î·È ÙȘ ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ˘ÈÔı¤ÙËÛ·Ó. ∂ÈÛËÌ·›ÓÂÈ Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛ¯ı› ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÂfiÌÂÓÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘.
¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ „¿ÚÈ· Î·È Î·Ï·Ì¿ÚÈ· ·fi ÎÔÓÙ¿
™ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È Â‰Ò, fiˆ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi fiÛ· ·Ó·Ê¤ÚıËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁÈÛÙÔ‡Ó ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘, ÙË ÁÏÒÛÛ·, Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, Ù· ÂÈηÛÙÈο, ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· Î.Ï. §√°√∆∂áπ∞ - ¢È·‚¿˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô (.¯. ∫·Ï¤ ÌÔ˘ ¯ÈÔÓ¿Óıڈ ԇ ·˜ ÙˆÓ Gerda Marie Scheidl Î·È Josef Wilkon.
ºÀ™π∫∂™ ∂¶π™∆∏ª∂™ -µÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÓÂÚfi Î·È ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ˘‰Ú·ÙÌÔ‡˜. -¢È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ Û˘Óı‹Î˜ ÁÈ· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ˘‰Ú·ÙÌÔ› Î·È ¿ÏÈ ÓÂÚfi.
ª∂§∂∆∏ ¶∂ƒπµ∞§§√¡∆√™ ™∆∏ £∞§∞™™∞, ™∆∏ §πª¡∏ ◊ ™∆√ ¶√∆∞ªπ ∆∏™ ¶∂ƒπ√Ã∏™ ª∞™ -¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ÂÚÈÁڷʤ˜, ηٷÁڷʤ˜ Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ. ™∆∏ °∂π∆√¡π∞ - ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È Î·Ù·Áڷʤ˜ ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ÙË ‚ÚÔ¯‹.
∂π∫∞™∆π∫∞ -∞Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·˜ ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ.
∆È ·ÏÏ¿˙ÂÈ Î·È Ò˜;
ºÀ™π∫∂™ ∂¶π™∆∏ª∂™ - ºÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·˜ ·Á¿ÎÈ· Û ‰È¿ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù·. -∞Ê‹ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·Á¿ÎÈ· Ó· ÏÈÒÛÔ˘Ó.
ª∞£∏ª∞∆π∫∞ ™∆∏ °ø¡π∞ ª∂ ∆√ ¡∂ƒ√ - ªÂÙÚÒÓÙ·˜ Ì ·˘ı·›ÚÂÙ˜ Î·È Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜. -∂ÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ÔÛfiÙËÙ˜.
231
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢π∞£∂ª∞∆π∫√∆∏∆∞: ¶PO™E°°IZONTA™ THN ENNOIA TH™ METABO§H™ ª›· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔÛÂÁÁÈÛÙ› ‰È·ıÂÌ·ÙÈο Â›Ó·È Ë ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÌÂÙ·‚ÔÏ‹˜, ηıÒ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏÏÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÓÂÚfi, ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î¿Ùˆ ·fi ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ Î·È Û˘Óı‹Î˜, Ó· ÙȘ Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÙȘ ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó: ÙÔ ÓÂÚfi ˆ˜ ˘ÁÚfi, ÛÙÂÚÂfi Î·È ·¤ÚÈÔ, Ï›ÌÓ˜ Î·È ÔÙ¿ÌÈ· ÙË Ì¤Ú· Î·È ÙË Ó‡¯Ù·, ÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ ÚÈÓ Î·È ÌÂÙ¿ ÙË ‚ÚÔ¯‹, Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ Î.Ï.
∫∞π ∞§§∂™ π¢∂∂™ °π∞ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ ª∂ £∂ª∞ ∆√ ¡∂ƒ√7 π. ∆ÚfiÔÈ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡8 µ·ÛÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ¡· ‰Ôı› ÛÙ· ·È‰È¿ Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ¤¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛË Â·Ê‹ Ì ÙÔ ÓÂÚfi. ¡· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·È Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ˘ÁÚÒÓ. ¡· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfiÙËÙ·˜.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› Û ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ Ê¿ÛÂȘ. ªÂÙ¿ ·fi οı ʿÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ·˘Ùfi Ô˘ ¤Î·Ó·Ó Î·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó ÏÂ˙¿ÓÙ˜ ÛÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ù· ›‰È· ‹ ˘·ÁÔÚ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. 1. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÙÔ ÓÂÚfi ·fi ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÎÔ˘‚¿ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ‰Ô¯Â›· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ‹ ·fiÛÙ·ÛË (1-2 ̤ÙÚˆÓ), ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰ÔıÔ‡Ó ÂÚÁ·Ï›· ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿. ∫·ıÒ˜ Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÙÔ ÓÂÚfi, ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó (.¯. οÔÈ· ‰ÈÛÙ¿˙Ô˘Ó Ó· ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó ÙÔ ÓÂÚfi, οÔÈ· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ì ÙȘ ¯Ô‡ÊÙ˜, ÌÂÚÈο ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÂÓÒÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ¯Ô‡ÊÙ˜ ÙÔ˘˜ Î.Ï.) Î·È ÙÈ Ï¤Ó (.¯. «Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ», «‰ÂÓ ÌÔÚÒ, ʇÁÂÈ», «Â›Ó·È Ùڇȷ Ù· ¯¤ÚÈ· Ì·˜» Î.Ï.). 2. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÙÔ ÓÂÚfi (fiˆ˜ ·Ú·¿Óˆ) ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì›· ÛÂÈÚ¿ ·fi Û·Ë, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó: ÔÙÈÛÙ‹ÚÈ·, ÌÔ˘Î¿ÏÈ·, ÔÙ‹ÚÈ·, ηÙÛ·ÚfiÏÈ·, È¿Ù·, ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ·, ‚·ıȤ˜ ÎÔ˘Ù¿Ï˜, ÎÔ˘Ù¿ÏÈ· Î.Ï. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó (.¯. ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÔ Û·Ԙ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÚÒÙÔ Ô˘ ‚Ú¤ıËΠÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Û·Ԙ, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÙÔ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙÂÚÔ ‹ ÂÈ̤ÓÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔ7. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ‰ÂÓ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ï‹ÚË ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÙȘ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ, ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ¿˜ Ù˜ ÛÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ ı· ı¤ÛÂÈ. ∂ȉÈÒÎÂÙ·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Î·È Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. 8. √È È‰¤Â˜ ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·ÓÙÏ‹ıËÎ·Ó ·fi Ê˘ÏÏ¿‰ÈÔ Ù˘ ¢È‡ı˘ÓÛ˘ ™¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁ›Ԣ ¶·È‰Â›·˜ Ù˘ °·ÏÏ›·˜. ∆Ô Ê˘ÏÏ¿‰ÈÔ ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ “Enseigner les sciences à l’ école” (Documents d’ accompagnement des programmes, Collection École), CNDP Î·È ‰È·Ó¤ÌÂÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘ ·Ó·Ï˘ÙÈÎÔ‡ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∏ ÚÒÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Î·È ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Î·È ÌÔÚ› Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜, fiÙ·Ó Ô Î·ÈÚfi˜ Â›Ó·È ·ÎfiÌË ˙ÂÛÙfi˜.
232
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ÔÈÔ‡Ó ÙÔ ·Ó·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi Û·Ԙ Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ¤Ù˘¯Â Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó, ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÊÚ¿ÍÔ˘Ó Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜, ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ‹ Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙȘ fiÔȘ Ùڇ˜ ‹ ‰È·ÚÚÔ¤˜ ¤¯Ô˘Ó Ù· ÛÎÂ‡Ë ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ Î.Ï.) Î·È ÙÈ Ï¤Ó (.¯. «Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ì ÁÚ‹ÁÔÚ· ÁÈ· Ó· ÌËÓ ÚÔÏ¿‚ÂÈ Ó· ʇÁÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi», «‚¿Ï ÙÔ ¯¤ÚÈ ÛÔ˘ ÂΛ ÁÈ· Ó· ÌË Ê‡ÁÂÈ», «Ú¤ÂÈ Ó· ËÁ·›ÓÔ˘Ì ÛÈÁ¿-ÛÈÁ¿» Î.Ï.). 3. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó ÛÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ Î¿ÔÈ· ÛÎÂ‡Ë Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ·fi ¿ÏÏ· ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ηÙÔÓÔÌ¿ÛÔ˘Ó Ù· Û·Ë, Ó· Ù· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó, Ó· Ù· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁÔ‡Ó ¶ÔÈÔ ·fi Ù· ÛÎÂ‡Ë ‚Ô‹ıËÛ ÈÔ Ôχ ÛÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡; ♦ ∞ÁΛÌ, Û ›‰· Ô˘ ÛÎÂÊÙfiÛÔ˘Ó ÙÈ Ó· ‰È·Ï¤ÍÂȘ Î·È ‰È¿ÏÂ͘ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ηÙÛ·ÚfiÏÈ. °È·Ù› ÙÔ ÚÔÙ›ÌËÛ˜; ♦ ªÔÚԇ̠ӷ ÌÂٷʤÚÔ˘Ì ÙÔ ÓÂÚfi Ì ÙÔ ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ; ♦ ∆È ‹Ù·Ó ηχÙÂÚÔ, ÙÔ ÔÙÈÛÙ‹ÚÈ ‹ ·˘Ùfi ÙÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ; °È·Ù›; ♦ ¶fiÛÔ ÓÂÚfi ¯ˆÚ¿ÂÈ ÙÔ ÎÔ˘Ù¿ÏÈ;
4. ∞ÊÔ‡ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÔÛfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È Ì›ÓÂÈ Ôχ Ï›ÁÔ ÓÂÚfi ÛÙÔÓ ¿ÙÔ ÙÔ˘ ÎÔ˘‚¿, Ì·›ÓÔ˘Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÂ Ó¤Ô Úfi‚ÏËÌ·. ∆È ı· οÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·‰ÂÈ¿ÛÔ˘Ó Î·È ·˘Ùfi ÙÔ ÓÂÚfi; ŸÏ· Ù· ÛÎÂ‡Ë Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ·Ó·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÁÈ· Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›ÛÔ˘Ó ÙË Ó¤· ηٿÛÙ·ÛË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó. ªÂÚÈο ·È‰È¿ ÌÔÚ› Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ·ÎfiÌË ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Û·Ë, fiˆ˜ .¯. ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ ÙÔ˘ ηʤ, ÙÔ ÊÏÈÙ˙¿ÓÈ ·fi ÙÔ ÛÂÚ‚›ÙÛÈÔ Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ Î.Ï. ŸÙ·Ó Î·È ·˘Ù¿ Ù· ÛÎÂ‡Ë ·Ô‰ÂȯÙÔ‡Ó ·Ó·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Ù›ıÂÙ·È Í·Ó¿. ∆È Ó· οÓÔ˘Ó ÙÒÚ·; ∫¿ÔÈ· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó ÚÈ˙ÈΤ˜ χÛÂȘ: «¡· ÛËÎÒÛÔ˘Ì ÙÔÓ ÎÔ˘‚¿ Î·È Ó· ÙÔÓ Á˘Ú›ÛÔ˘Ì ¿Óˆ ·fi ÙÔÓ ¿ÏÏÔ ÌÈÎÚfi ÎÔ˘‚¿, ÁÈ· Ó· ÙÚ¤ÍÂÈ fiÏÔ ÙÔ ÓÂÚfi», ¿ÏÏ· ¿ÏÈ ·Ó·ÙÚ¤¯Ô˘Ó Û ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· Î·È ¯·ÚÙÈ¿, fiˆ˜ Ù· ¤¯ÂÈ ‰È‰¿ÍÂÈ Ë Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈÚ›·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ¿ÓÙ· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó. µÂ‚·ÈÒÓÂÙ·È fiÙÈ È¤˙Ô˘Ó ·ÚÎÂÙ¿ Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο Î·È fiÙÈ ‚Ï¤Ô˘Ó ÙÔ ÓÂÚfi Ó· ‚Á·›ÓÂÈ. ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·˘Ùfi ÁÈ· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Â›¯Â ·ÔÚÚÔÊËı›. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ηÙÔÓÔÌ¿˙Ô˘Ó Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó, .¯. «¶‹Ú· ÙÒÚ· ÙÔ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ ÁÈ·Ù› ÙÔ ¯·ÚÙ› ¯¿Ï·ÛÂ Î·È ‰ÂÓ ÙÔ ÛÎÔ˘›˙ÂÈ È· ÙÔ ÓÂÚfi», «ªÂ ÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ ‰Â Á›ÓÂÙ·È Î·Ï¿, ‰ÂÓ Ì·›ÓÂÈ Ì¤Û· ÙÔ ÓÂÚfi», Î.Ï.
¶Èı·Ó¤˜ ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ ●
●
™ÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÔ˘ÛΤ„Ô˘Ó ·ÍÈÌ¿‰È ‹ Ê·ÛfiÏÈ· ÛÙÔ ÓÂÚfi, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÔÈ· ÙÚfiÊÈÌ· ·ÔÚÚÔÊÔ‡Ó ÓÂÚfi Î·È ÙÈ Á›ÓÂÙ·È ÌÂÙ¿: .¯. «ÙÔ ÓÂÚfi Ì·›ÓÂÈ Ì¤Û· ÛÙ· Ê·ÛfiÏÈ· Î·È ‰ÂÓ Í·Ó·‚Á·›ÓÂÈ». ªÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙË Û¯¤ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ¯ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ Û΢ÒÓ Î·È ÛÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜ Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡: «ÙÔ ÔÙÈÛÙ‹ÚÈ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È Â›Ó·È ‚·Ú‡, ·ÏÏ¿ ÙÔ ÁÂÌ›˙Ô˘Ì ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ÊÔÚ¤˜ Î·È ·‰ÂÈ¿˙ÂÈ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· Ô ÎÔ˘‚¿˜».
233
10 ●
●
●
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ¡· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰Ô¯Â›ˆÓ οÓÔÓÙ·˜ ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ: fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÂÌ›ÛÂÈ ÙÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ ÁÈ· Ó· ·‰ÂÈ¿ÛÂÈ Ô ÎÔ˘‚¿˜; ¶fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÂÌ›ÛÂÈ ÙÔ ÔÙ‹ÚÈ; ¶fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ÙÔ ÎÔ˘Ù¿ÏÈ; ¡· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ÌÂٷʤÚÔ˘Ì ÙÔ ÓÂÚfi ÁÈ· Ó· ÔÙ›ÛÔ˘Ì ٷ Ê˘Ù¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ̤۷ ÛÙÔ Û›ÙÈ ‹ ÛÙÔ Ì·ÏÎfiÓÈ Î·È Ò˜ ÙÔ ÌÂٷʤÚÔ˘Ì ÁÈ· Ó· ÔÙ›ÛÔ˘Ì ÙÔÓ Î‹Ô ‹ ÙÔ ÂÚÈ‚fiÏÈ. ¡· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Â›ÛÎÂ„Ë Û ÂÚÈ‚fiÏÈ Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔÓ ÂÚÈ‚ÔÏ¿ÚË. ¡· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ÊÙ¿ÓÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙË ‚Ú‡ÛË ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ. ¡· ηϤÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂȉÈÎÔ‡˜ Ó· ÙÔ˘˜ ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ fiÛÈÌÔ˘ ÓÂÚÔ‡.
ππ. ∆È ‹¯Ô˘˜ ·Ú¿ÁÂÈ ÙÔ ÓÂÚfi; (µÏ. Î·È ÎÂÊ. 11.3, ÁÈ· ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋).
µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ¡· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ‹¯ˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÓÂÚfi (Î·È ÙÔÓ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÌÂÓÔ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË ÂÍÔÏÈÛÌfi ‹ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ) Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó.
º¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ●
∫·Û¤Ù· Ì ˯ÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ ‹¯ˆÓ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡: ‚Ú‡ÛË Ô˘ ÛÙ¿˙ÂÈ, ‚Ú‡ÛË Ô˘ ÙÚ¤¯ÂÈ Ì ›ÂÛË, η˙·Ó¿ÎÈ, ÚÔ‹ ÓÂÚÔ‡ ·fi ÙËÓ Î·Ó¿Ù· Û ÔÙ‹ÚÈ·, ¿ÓıÚˆÔ˜ Ô˘ οÓÂÈ Á·ÚÁ¿Ú˜, „ȯ¿Ï˜ ‚ÚÔ¯‹˜, ηٷÈÁ›‰·, Î˘Ì·ÙÈÛÌfi˜ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, ηٷÚÚ¿ÎÙ˘ Î.¿. ∂ӉȿÌÂÛ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó ¿ÏÏÔÈ ‹¯ÔÈ .¯. ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó·, ·fi fiÚÙ˜ Ô˘ ÙÚ›˙Ô˘Ó, ·fi ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ¤ÊÙÔ˘Ó Î.Ï., ÁÈ· Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ‰ÈÂÚ¢ӋÛˆÓ, Û˘ÁÎÚ›ÛÂˆÓ Î·È Û˘˙ËÙ‹ÛˆÓ.
●
ºˆÙÔÁڷʛ˜ ‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂Ó˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˯ÔÁÚ·ÊËı›.
●
µ›ÓÙÂÔ Ì ηٷÚÚ¿ÎÙ˜, ·ÊÚÈṲ̂ӷ ·̷ٷ, ËÁ¤˜ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹ Î.Ï.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÙÔ˘ ʷΤÏÔ˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.
234
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ 1. ∞ÎÔ‡Ó ÙËÓ Ë¯ÔÁÚ·ÊË̤ÓË Î·Û¤Ù· Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜. 2. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜. ∞ÎÔ‡Ó ÙËÓ Î·Û¤Ù· Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó ·ÓÙÈÛÙÔȯ›ÛÂȘ ÂÈÎfiÓˆÓ Î·È ‹¯ˆÓ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÒÓÙ·˜. 3. µÏ¤Ô˘Ó ÙÔ ‚›ÓÙÂÔ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi ∆Ô ÓÂÚfi ÂÓıÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÂÂȉ‹ ÙÚ¤¯ÂÈ, ͯ˘Ï›˙ÂÈ, ·ÏÒÓÂÙ·È, ‰ÂÓ È¿ÓÂÙ·È, ‰ÚÔÛ›˙ÂÈ, ͉Ȅ¿, ·ÔÚÚÔÊ¿Ù·È, ·Ê‹ÓÂÈ ÛËÌ¿‰È·, ηı·Ú›˙ÂÈ, Â›Ó·È «··ÁÔÚÂ˘Ì¤ÓÔ». ¶·›˙ÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ ÓÂÚfi ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ì ‹¯Ô˘˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÌÔÚÔ‡ÌÂ: ¡· ÙÔ ·Ê‹ÛÔ˘Ì ӷ ÙÚ¤¯ÂÈ ·fi ÙË ‚Ú‡ÛË Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ›ÂÛË: ÛÙ·ÏÈ¿ ÛÙ·ÏÈ¿, Û· ÌÈ· ÁÚ·ÌÌԇϷ, Ì ‰‡Ó·ÌË. ¡· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ì ӷ ¯˘ı› ¿Óˆ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‡„Ë. ¡· ÙÔ ·Ê‹ÛÔ˘Ì ӷ ÛÙ¿ÍÂÈ Ì ·ÚÁfi Î·È ÌÔÓfiÙÔÓÔ Ú˘ıÌfi. ¡· ÁÂÌ›˙Ô˘ÌÂ Î·È Ó· ·‰ÂÈ¿˙Ô˘Ì ‰Ô¯Â›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ÌÂÁ¤ıÔ˘˜. ¡· ¯Ù˘¿Ì ¿Óˆ ÛÙÔ ÓÂÚfi Ì ٷ ¯¤ÚÈ· οÓÔÓÙ·˜ «Ï·Ê». ¡· Ù·Ú¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÓÂÚfi, Ó· ÙÔ ¯Ù˘¿ÌÂ, Ó· ÙÔ ·Ó·Î·Ù‡ԢÌÂ. ¡· ÈÙÛÈÏ›˙Ô˘ÌÂ, Ó· ηٷ‚Ú¤¯Ô˘ÌÂ. ¡· οÓÔ˘Ì Á·ÚÁ¿Ú˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙÔ ÊÙ‡ÓÔ˘ÌÂ. ¡· Ê˘Û¿Ì ̤۷ ÛÙÔ ÓÂÚfi Ì ¤Ó· ηϷ̿ÎÈ. ¡· οÓÔ˘Ì ӷ ‚Á¿ÏÂÈ ‹¯Ô˘˜ «ÁÔ˘ÚÁÔ˘Ú›ÛÌ·ÙÔ˜» ·‰ÂÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÌÔ˘Î¿ÏÈ ‹ ÙÔ ÛˆÏ‹Ó· ÙÔ˘ ÓÈÙ‹Ú·. ¡· Ú›ÍÔ˘Ì ¤Ó· ‚·Ú‡ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Û ‰Ô¯Â›Ô ÁÂÌ¿ÙÔ Ì ÓÂÚfi, ÒÛÙ ·˘Ùfi Ó· ͯÂÈÏ›ÛÂÈ Î¿ÓÔÓÙ·˜ ıfiÚ˘‚Ô.
Staccioli, 2004, Û. 9
πππ. ∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÁÏ˘ÎÔ‡ ÓÂÚÔ‡ Î·È Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ
µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ∂˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË ÛÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ ÔÚıÔÏÔÁÈ΋˜ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡.
º¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ºˆÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯Ú‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ (.¯. χÛÈÌÔ ÛÙÔ Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ Î·È Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ, Ì¿ÓÈÔ, ÛÈÓÙÚÈ‚¿ÓÈ, ÈÛ›Ó˜, χÛÈÌÔ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙÔ˘ Ì ÎÔ˘‚¿ Î·È Ì ϿÛÙȯÔ, fiÙÈÛÌ· ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ˙ÒˆÓ, ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi Î.Ï.). ª›· Û˘ÏÏÔÁ‹ ·fi ¤ÚÁ· ÌÂÁ¿ÏˆÓ ˙ˆÁÚ¿ÊˆÓ Ù· ÔÔ›· ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯Ú‹Û˘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ·fi ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ. ¶ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Û οÔȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ Á˘ ·fi ¤ÏÏÂÈ„Ë ÓÂÚÔ‡. §ÔÁ·ÚÈ·ÛÌÔ› Ù˘ ∂Ù·ÈÚ›·˜ À‰¿ÙˆÓ.
235
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
«¶ÔÈÔÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ ÓÂÚfi Î·È ÁÈ·Ù›;»: ™ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ÂÎÊÚ¿ÛÙËÎ·Ó Ê˘ÛÈο Ì ÂÈÎfiÓ· Î·È Ì ÏfiÁÔ Î·È Î¿ı ·È‰› ›¯Â ÙË ‰È΋ ÙÔ˘ Û˘Ì‚ÔÏ‹.
236
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ 1. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ˘ÏÈÎfi Î·È ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙȘ Ôԛ˜ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÙÔ ÓÂÚfi. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ Î·È ÙȘ Ù·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó Û ·Ó·Áη›Â˜, ÚÔ·ÈÚÂÙÈΤ˜, ۿٷϘ. 2. ºˆÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·fi ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡, ÙȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, ÙȘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó, ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÔ˘Ó ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ·ÓÙÏÔ‡Ó ·fi ·˘Ù¤˜ Î·È ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó. 3. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈ̇ÛÂÈ ˆ˜ Áڷʤ·˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8), ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ·Ó·ÚÙÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. 4. ∆·ÍÈÓÔÌÔ‡Ó ÙȘ ¯Ú‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Û ·Ó·Áη›Â˜, ÚÔ·ÈÚÂÙÈΤ˜ Î·È Û¿Ù·Ï˜. 5. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ì›· Û˘ÏÏÔÁ‹ ·fi ¤ÚÁ· ˙ˆÁÚ¿ÊˆÓ Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ÙÔ ÓÂÚfi. ∆· ηÏ› Ó· Ù· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È Î·È ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ò˜ ·ÏÏÈÒ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ›¯Â ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì· Ô ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜. ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙË Ì›· ÔÌ¿‰· Ó· ·Ô‰ÒÛÂÈ Ì ̛ÌËÛË ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘, ÙËÓ ¿ÏÏË Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ Ì›· ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÂΉԯ‹ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙËÓ ÙÚ›ÙË Ó· ÛÎÂÊÙ› ¤Ó· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Ù›ÙÏÔ ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ ‹ Ó· ÙÔ ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÂÈ Ì ÌÈ· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· ÌÔ˘ÛÈ΋ Û‡ÓıÂÛË. 6. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÔ‡˜ Ù˘ ∂Ù·ÈÚ›·˜ À‰¿ÙˆÓ (ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÔ‡˜ ÛÈÙÈÒÓ, ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ) Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡. 7. ∆· ·È‰È¿, ¯ˆÚÈṲ̂ӷ Û ÔÌ¿‰Â˜, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó Û ¯·ÚÙ› ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó Î·È ÙË ÁÓÒÛË Ô˘ ·ÔÎfiÌÈÛ·Ó ÁÈ· ı¤Ì·Ù· fiˆ˜: – ¶ÔÈÔÈ ›ÓÔ˘Ó ÓÂÚfi. – ¶Ò˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÓÂÚfi ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ. °È· ÙËÓ ·ÔÙ‡ˆÛË ·˘Ù‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ˆ˜ ÂÚÁ·Ï›· ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ, ÙÔ ¯ÚÒÌ· Î·È ÙË ÁÚ·Ê‹. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ‚È‚Ï›·. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ÚÔ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÔÈ· ı· Â›Ó·È Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ηıÂÓfi˜, ÒÛÙ fiÛ· ı· ·Ú·ı¤ÛÔ˘Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ú¯‹, ̤ÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8).
¶Èı·Ó‹ ¤ÎÙ·ÛË √ÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ ÙÔ˘ Ì·Ì¿ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ÁÈ· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ò˜ ÔÙ›˙ÂÙ·È ÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ Ì ÙÔ ÓÂÚfi Ô˘ ‚Á·›ÓÂÈ Ì ÁÂÒÙÚËÛË. ™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ·fi ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙÔ Û›ÙÈ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ÙÔ˘ ¯Ú‹ÛË.
237
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
πV. ∆Ô ÓÂÚfi ˆ˜ ‰È·Ï˘ÙÈÎfi ̤ÛÔ
µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ¡· Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ì›· ‰È·Ï˘fiÌÂÓË Ô˘Û›· ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Ó· ·ÓȯÓ‡ÂÙ·È, fiÙ·Ó ·‡ÂÈ Ó· Â›Ó·È ÔÚ·Ù‹ ÌÂÙ¿ ÙË ‰È¿Ï˘Û‹ Ù˘.
ÀÏÈο ¢È·Ê·Ó‹ ÔÙ‹ÚÈ· ÓÂÚÔ‡ ªÈ· ηӿٷ ÓÂÚfi ŒÓ· ÎÔ˘Ù› ·Ï¿ÙÈ Î·È ¤Ó· ·Î¤ÙÔ ˙¿¯·ÚË ∫Ô˘Ù·Ï¿ÎÈ· ÙÔ˘ ÁÏ˘ÎÔ‡. ªÂÁ¿Ï˜ ÂÙÈΤÙ˜ Î·È Ì·Úη‰fiÚÔÈ
∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∆· ·È‰È¿: 1. °ÂÌ›˙Ô˘Ó ·fi ÙËÓ Î·Ó¿Ù· ‰‡Ô ÔÙ‹ÚÈ· Ì ÓÂÚfi ̤¯ÚÈ ÙË Ì¤ÛË. 2. ¢ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙË Á‡ÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. 3. ∫¿ÓÔÓÙ·˜ ÚԂϤ„ÂȘ (‚Ï. ÎÂÊ. 8) ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÙȘ ϤÍÂȘ «·Ï¿ÙÈ» Î·È «˙¿¯·ÚË» ¿Óˆ ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ. ¢‡Ô ·È‰È¿, ˆ˜ ÁÚ·Ê›˜, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÂÙÈΤÙ˜ Ì ÙȘ ϤÍÂȘ «·Ï¿ÙÈ» Î·È «˙¿¯·ÚË». ∆Ș ÁÚ¿ÊÔ˘Ó fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Ó ‹ fiˆ˜ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È (‚Ï. ÎÂÊ. 8). 4. •·Ó·ÁÂÌ›˙Ô˘Ó Ì ÓÂÚfi Ù· ÔÙ‹ÚÈ· ÙÔ˘˜, ·Ó ¿‰ÂÈ·Û·Ó. 5. ƒ›¯ÓÔ˘Ó ¤Ó· ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ ˙¿¯·ÚË ÛÙÔ ¤Ó· ÔÙ‹ÚÈ Î·È ·Ó·Î·Ù‡ԢÓ. ∫ÔÏÏÔ‡Ó ÙËÓ ÂÙÈΤٷ Ì ÙË Ï¤ÍË «˙¿¯·ÚË». ¢ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙË Á‡ÛË Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. 6. ƒ›¯ÓÔ˘Ó ¤Ó· ÎÔ˘Ù·Ï¿ÎÈ ·Ï¿ÙÈ ÛÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÔÙ‹ÚÈ Î·È ·Ó·Î·Ù‡ԢÓ. ∫ÔÏÏÔ‡Ó ÙËÓ ÂÙÈΤٷ Ì ÙË Ï¤ÍË «·Ï¿ÙÈ». ¢ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙË Á‡ÛË Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÚÔÊÔÚÈο Ò˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ·fi ÙË Á‡ÛË ÙˆÓ ‰È·Ï˘Ì¿ÙˆÓ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ô˘ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿ÌÈÍË ‰È·Ï‡ıËηÓ. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™9 ∆· ÔÌÔÈÔÁÂÓ‹ Ì›ÁÌ·Ù·, ·˘Ù¿ ‰ËÏ·‰‹ ÛÙ· ÔÔ›· Ù· ˘ÏÈο Ô˘ Ù· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‰Â Â›Ó·È ‰È·ÎÚÈÙ¿, ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ‰È·Ï‡Ì·Ù·. ™Ù· ‰È·Ï‡Ì·Ù· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ÙÔ ‰È·Ï‡ÙË Î·È ÙË ‰È·Ï˘fiÌÂÓË Ô˘Û›·. ø˜ ‰È·Ï‡ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ì ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÙÔ ÔÔ›Ô ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿ÌÈÍË ·Ú·Ì¤ÓÂÈ ÛÙËÓ ·Ú¯È΋ ηٿÛÙ·ÛË Ô˘ ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó. ŒÙÛÈ ·Ó ·Ó·Ì›ÍÔ˘Ì ÓÂÚfi Ì ·Ï¿ÙÈ, ·ÊÔ‡ ÙÔ ·Ï·ÙfiÓÂÚÔ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ˘ÁÚ‹ ηٿÛÙ·ÛË, ˆ˜ ‰È·Ï‡ÙË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ì ÙÔ ÓÂÚfi Î·È ˆ˜ ‰È·Ï˘fiÌÂÓË Ô˘Û›· ÙÔ ·Ï¿ÙÈ. ∞Ó ·Ó·Ì›ÍÔ˘Ì ˘ÏÈο Ù· ÔÔ›· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ›‰È· ·Ú¯È΋ ηٿÛÙ·ÛË, ÛÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ˆ˜ ‰È·Ï‡ÙË ıˆÚԇ̠ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÔÛfiÙËÙ·. ŒÓ· ›‰Ô˜ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÙˆÓ ‰È·Ï˘Ì¿ÙˆÓ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Ì ‚¿ÛË ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ÔÔ›· ·˘Ù¿ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È. ŒÙÛÈ ¤¯Ô˘Ì ·¤ÚÈ· ‰È·Ï‡Ì·Ù· (·¤Ú·˜), ˘ÁÚ¿ ‰È·Ï‡Ì·Ù· fiÔ˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·Ï˘ı› Û οÔÈÔ ˘ÁÚfi, ·¤ÚÈ· (·ÂÚÈÔ‡¯· ÔÙ¿), ˘ÁÚ¿ (‚ÂÓ˙›ÓË) ‹ ÛÙÂÚ¿ (ÓÂÚfi Ì ˙¿¯·ÚË).
∫Ô˘Ï·È‰‹˜. & ƒ·‚¿Ó˘, 1998, Û. 116 9. Ÿˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, ·ÏÏ¿ Î·È Û ¿ÏÏ· ÙÔ˘ ÛËÌ›·, Ë «ÁÓÒÛË ·Ó·ÊÔÚ¿˜» Â›Ó·È ÁÓÒÛË ÂÓËÌÂÚˆÙÈ΋ ÛÙËÓ ÔÔ›· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÙÚ¤¯ÂÈ fiÙ·Ó ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Î·È ‰ÂÓ ·ÔÙÂÏ› ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ì¿ıËÛ˘ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿.
238
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∫·Ù·ÁÚ·Ê‹ ‰È·Ï˘Ì¿ÙˆÓ Ì ÔÚ·Ù¤˜ Î·È ·fiÚ·Ù˜ ‰È·Ï˘fiÌÂÓ˜ Ô˘Û›Â˜
¶Èı·Ó‹ ¤ÎÙ·ÛË ∆· ·È‰È¿ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ¤Ó·Ó ›Ó·Î· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÌÂÈÁÌ¿ÙˆÓ Ì ˘ÏÈο Ô˘ οÓÔ˘Ó ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· ÁÏ˘Îfi Î·È Ì ˘ÏÈο Ô˘ οÓÔ˘Ó ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· ÍÈÓfi Î·È ·ÏÌ˘Úfi.
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË Á‡ÛË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ‰È·Ï˘Ì¿ÙˆÓ (.¯. ÛÈÙÈ΋ ‚˘ÛÈÓ¿‰·, ‚·Ó›ÏÈ· ˘Ô‚Ú‡¯ÈÔ Î.Ï.
V. ∏ ˙ˆ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·
¢È·Ï‡Ô˘Ó ·Ï¿ÙÈ ÛÙÔ ÓÂÚfi Î·È ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙË Á‡ÛË.
µ·ÛÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ¡· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ÓÂÚfi. ¡· ¤ÚıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ¤ÚÁ· Ù¤¯Ó˘ Î·È ÏÔÁÔÙ¯ÓÈο ΛÌÂÓ· Ì ۯÂÙÈÎfi ı¤Ì·. ¡· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó ÂÈηÛÙÈο Ì·ı·›ÓÔÓÙ·˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ÙÚfiÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜ Î·È ¿ÏÏ· ˘ÏÈο (‚Ï. ÎÂÊ. 11.1).
239
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
º¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ¶·È‰Èο ‚È‚Ï›· ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ¿ÏÏÔ ¤ÓÙ˘Ô ˘ÏÈÎfi Ì ¯Ú‹ÛÈ̘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ¤ÚÁ· ÌÂÁ¿ÏˆÓ ˙ˆÁÚ¿ÊˆÓ Ì ı¤Ì· ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ‚È‚Ï›· Ì˘ıÔÏÔÁ›·˜ Î·È ·Ú·Ì‡ıÈ·, ‚›ÓÙÂÔ Ì ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ‚˘ıfi, ı·Ï·ÛÛÈÓ¤˜ ·ÚÔÈ̛˜, ÚÔÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi.
°¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∏ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Ì ÙȘ ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ηٿÏÏËÏË ÁÈ· Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ Î·Ó›˜ ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi Î·È ÙÔ ÓÂÚfi. °È· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ·ÓÔȯÙÒÓ ·Ï ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÛÎÈÒÓ Ú›¯ÓÔ˘Ì ÛÙÔ Ì›ÁÌ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÓÂÚfi ÁÈ· ˙ˆËÚ¿ Î·È ‰˘Ó·Ù¿ ¯ÚÒÌ·Ù· Ú›¯ÓÔ˘Ì ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÓÂÚfi ∞Ó Ú›ÍÂÈ Î·Ó›˜ ·Ï¿ÙÈ ¿Óˆ ÛÙËÓ ˘ÁÚ‹ ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ ‰›ÓÂÈ ÌÈ· ȉȷ›ÙÂÚË ˘Ê‹ fiÙ·Ó ÛÙÂÁÓÒÓÂÈ.
Watt, 2002, Û. 22
ÀÏÈο ∂ȉÈÎfi ¯·ÚÙ› ÁÈ· ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ Ì ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜. ª·Úη‰fiÚÔÈ, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ Î·È ÈӤϷ ¶·Ï¤Ù· ‹ ¤Ó· ·ÏÈfi È¿ÙÔ ∞Ï¿ÙÈ (∂ȉÈÒÎÂÙ·È ÙÔ Î¿ı ·È‰› Ó· ¤¯ÂÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘ ÈӤϷ Î·È ¯ÚÒÌ·Ù· Û ·ÙÔÌÈ΋ ·Ï¤Ù·).
∂Ó‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ‚˘ıfi Î·È Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙȘ ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ·. ¢È·‚¿˙Ô˘Ó ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ÈÛÙÔڛ˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘. µÏ¤Ô˘Ó ‚›ÓÙÂÔ Ì ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ‚˘ıfi. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·. ∆· ·È‰È¿ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ ÙÔ Î·ı¤Ó·.
¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙË ˙ˆ‹ ÛÙÔ ‚˘ıfi.
∂ÈϤÁÔ˘Ó Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÛÙËÓ ·Ï¤Ù·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ‰Â›¯ÓÂÈ Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó „¿ÚÈ· Ì ·Ï¤˜ ÁÚ·Ì̤˜ Î·È ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ï¤Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ ÙÔ˘ ÌÏÂ. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÁÈ· ı¿Ï·ÛÛ· ψڛ‰Â˜ ·Ô¯ÚÒÛÂˆÓ ÙÔ˘ ÌÏ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ „¿ÚÈ. ¶ÚÔÙÔ‡ ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÙÔ˘˜, Ú›¯ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ÌfiÏÈÎÔ ·Ï¿ÙÈ Ô˘ ÙÔ ÙÈÓ¿˙Ô˘Ó fiÙ·Ó ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ Î·Ï¿ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿. ÀÔÁÚ¿ÊÔ˘Ó fiÏÔÈ Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Î·È ·Ó ı¤ÏÔ˘Ó ‚¿˙Ô˘Ó ÏÂ˙¿ÓÙ˜ Î·È ËÌÂÚÔÌËÓ›·.
240
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
°¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ™ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ˙Ô˘Ó ÌÈÎÚ¿ „¿ÚÈ· Î·È ÌÂÁ¿Ï·. À¿Ú¯Ô˘Ó „¿ÚÈ· Ô˘ ʤÁÁÔ˘Ó ‹ Ô˘ ʈÛÊÔÚ›˙Ô˘Ó, „¿ÚÈ· Ì fiÌÔÚÊ· ¯ÚÒÌ·Ù·, Ì·ÚÌÔ‡ÓÈ· Î·È ·ÏÈ¿ÙÛÔÈ, ·ÁÁÂÏfi„·Ú·, „¿ÚÈ· ÂÚ›ÂÚÁ·, Ì ̇Ù˜ ÚÈfiÓÈ·, ̇Ù˜ ÛÊ˘ÚÈ¿ Î·È Ì‡Ù˜ Í›ÊË fiˆ˜ Ù· ÚÈÔÓfi„·Ú·, ÔÈ ÛʇڷÈÓ˜ Î·È ÔÈ ÍÈʛ˜, „¿ÚÈ· Ô˘ ÂÙÔ‡Ó fiˆ˜ Ù· ¯ÂÏȉÔÓfi„·Ú·. ™ÙÔ ‚˘ıfi Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ˙Ô˘Ó Î·È ¿ÏÏ· ˙Ò·, fiˆ˜ ÙÔ ı·Ï¿ÛÛÈÔ Û·ÏÈÁοÚÈ, ÙÔ Û·Ï¿¯È, ÙÔ ·ÏÔÁ¿ÎÈ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜, ÙÔ Î·Ï·Ì¿ÚÈ, ÙÔ ¯Ù·fi‰È, ÔÈ ·¯ÈÓÔ›, Ô ·ÛÙÂÚ›·˜ Î·È Ù· ÎÔÚ¿ÏÏÈ·. √È Ì¤‰Ô˘Û˜ Â›Ó·È ‰È·Ê·Ó›˜ Î·È ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ˙ÂϤ. ∞ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ·fi ÓÂÚfi. ∞Ó Ì›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ ‹ÏÈÔ ÏÈÒÓÔ˘Ó. ™ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ· ʇÎÈ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ú›˙˜, ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Î·È ÊÚÔ‡Ù·, fiˆ˜ Ù· Ê˘Ù¿ Ù˘ ÍËÚ¿˜. ∆· ʇÎÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ê·ÁˆıÔ‡Ó. ™ÙËÓ π·ˆÓ›· ÛÂÚ‚›ÚÔÓÙ·È ÓÔÛÙÈÌfiٷٷ È¿Ù· Ì ‚¿ÛË Ù· ʇÎÈ·. ∞ÎfiÌ· Î·È ÌÂÚÈο Ê¿Ú̷η ηٷÛ΢¿˙ÔÓÙ·È ·fi ʇÎÈ·. ™ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ˘¿Ú¯Ô˘Ó οÔÈ· ˙Ò·, fiˆ˜ Ë ·ÓÂÌÒÓË (·ÎÙ›ÓÈÔ), Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÏÔ˘ÏÔ‡‰È·.
Casalis & Ruccassi, ÃÃ.
¶·ÚÔÈ̛˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÛÙË ˙ˆ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÔÈ Ôԛ˜ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË «°›Ó·Ì ۷ډ¤Ï˜», «™·Ó ÙÔ „¿ÚÈ ¤Íˆ ·fi ÙÔ ÓÂÚfi», «∆· ¤Î·Ó· ı¿Ï·ÛÛ·», «∂‰Ò ηڿ‚È· ¯¿ÓÔÓÙ·È, ‚·ÚÎԇϘ ·ÚÌÂÓ›˙Ô˘Ó».
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ÂÈ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ʤÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ·ÚÔÈ̛˜, ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ·ÊËÁ‹ÛÂȘ Î·È ÂÈÎfiÓ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ Û¯ÂÙÈο ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
£·Ï·ÛÛÔÁڷʛ˜ Ì ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ Î·È ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜
VI. ∂ÈÙÚ·¤˙ÈÔ ·ÈÁÓ›‰È: ∆Ú¤¯Â ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÛÙË ÏÈÌÓԇϷ (µÏ. ÎÂÊ.9.4)10. VII. ∂›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÔÙ¿ÌÈ, ÛÙË Ï›ÌÓË ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙ÂÈ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÁÔÓ›˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó 10. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ۯ‰ȷÛÙ› ÁÈ· Ó· ·È¯Ù› ˆ˜ Âȉ·¤‰ÈÔ Ì ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ.
241
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ηϿ ÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Î·È ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î·È ÚfiÏÔ Û˘ÓÔ‰Ô‡. ªÔÚ› ›Û˘ Ó· ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›ÛÂÈ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë Ì ٷ ·È‰È¿, ·ÚÔÙÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó: ✒ ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· οÓÔ˘Ó .¯. ÛÙË Ï›ÌÓË; ✒ ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó; ✒ ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó; ✒ ∆È ˘ÏÈÎfi ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÔ˘Ó .¯. ÁÈ· ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ; ✒ ∆È ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó fiÙÈ ı· ÙÔ˘˜ ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Ó· ¤¯Ô˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ó· Ù· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È. √ÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ÙÔ ˘ÏÈÎfi. ∞Ó ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ¯Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· ÙË ÌÂٷΛÓËÛË, ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· Ù· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÔ˘Ó, Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÔÈ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ʤÚÂÈ, Ó· οÓÔ˘Ó ·ıÚÔ›ÛÂȘ (‚Ï. ÎÂÊ. 9). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó ÛÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘ ÂÊÈÎÙÔ‡, Ì ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ Î·È Î¿ÌÂÚ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ηٿ ÙËÓ Â›Û΄Ë. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ı· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·, ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜, Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· fiÛ· ›‰·Ó Î·È ¤Î·Ó·Ó. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÙȘ ‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿, Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÏÂ˙¿ÓÙ˜ (Ù· ›‰È· ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˆ˜ Áڷʤ·˜), Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘˜ Û ‚È‚Ï›Ô.
¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ ª∂ £∂ª∞ ∆√ ¡∂ƒ√, √¶ø™ ∞¡∞¶∆Àã∏∫∞¡ ™∂ ∂§§∏¡π∫∞ ¡∏¶π∞°ø°∂π∞ ∞. ¶ÈÔ Ôχ ÓÂÚfi ‹ ¯ÒÌ·; ¶ÈÔ Ôχ ı¿Ï·ÛÛ· ‹ ÛÙÂÚÈ¿;
µ·ÛÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Á˘ ηχÙÂÙ·È ·fi ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ·ÏÌ˘Úfi, ÌË fiÛÈÌÔ ÓÂÚfi. ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ·ÂÈÎfiÓÈÛ˘ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›. ¡· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÛÙ¿ÛÂȘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ¡· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıÔÏÔÁÈ΋ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ Î·È ÙȘ ¢ı‡Ó˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘.
∂ȉÈÒÍÂȘ ηٿ Ì·ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹ 1. ªÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
¡· ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Û¯Â‰È·ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ¯¿ÚÙ˜. ¡· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ÙËÓ ÍËÚ¿ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË Î·È Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ò˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ù· ÔÙ¿ÌÈ· Î·È ÔÈ Ï›ÌÓ˜. ¡· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ¯¿ÚÙ˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó Î¿ÔÈ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Û ÌÈÎÚÔÁÚ·Ê›·.
242
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
2. °ÏÒÛÛ·
¡· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ò˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔ ¯¿ÚÙË ‹/Î·È ÙËÓ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú·. ¡· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÂ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ë ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›·. 3.ª·ıËÌ·ÙÈο
¡· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ·Ó ÛÙË ÁË Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË Ë ÛÙÂÚÈ¿ ‹ ÙÔ ÓÂÚfi. ¡· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ fiÛÔ ÎÔÓÙ¿ ‹ Ì·ÎÚÈ¿ Â›Ó·È ÔÈ Ï›ÌÓ˜ ‹ Ë ı¿Ï·ÛÛ· Î·È fiÛÔ ÓÂÚfi ¤¯Ô˘Ó. 4. ∆¯ÓÔÏÔÁ›·
¡· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ÔÈ ¯¿ÚÙ˜ ·ÂÈÎÔÓ›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. ¡· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ò˜ Ê·›ÓÂÙ·È Ë ÁË ·fi „ËÏ¿ ‹ Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ʈÙÔÁÚ·ÊËı› (‰È·ÛÙËÌfiÏÔÈ·, ·ÂÚÔÏ¿Ó·, ·ÂÚÔʈÙÔÁڷʛ˜). 5. ∂ÈηÛÙÈο
¡· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ· ›‰Ë ÁÚ·ÌÌÒÓ Î·È ÂÚÈÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Î·È Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ Á˘ ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ı· ÙËÓ ¤‚ÏÂ·Ó ·fi „ËÏ¿ ·Ó Ù·Í›‰Â˘·Ó Ì ¤Ó· ‰È·ÛÙËÌfiÏÔÈÔ ‹ ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ.
¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ H§IKIA TøN ¶AI¢IøN H ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¢IAPKEIA TH™ ¢PA™THPIOTHTA™ T¤ÛÛÂÚȘ ÒÚ˜ Û˘ÓÔÏÈο Û ٤ÛÛÂÚȘ ‰È·‰Ô¯ÈΤ˜ Ë̤Ú˜ ‹ fiˆ˜ ·ÏÏÈÒ˜ ÎÚ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜
OP°ANø™H °È· Ó· ÚÔηϤÛÂÈ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÂÚȤÚÁÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤‚·Ï ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ ¤Ó·Ó ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ¯¿ÚÙË, ¤Ó· ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ¯¿ÚÙË
«∂‰Ò ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ Ùڇ˜ Ì ÓÂÚfi.» «¢ÂÓ Â›Ó·È Ùڇ˜, Â›Ó·È Ï›ÌÓ˜.»
¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙËÓ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú·: «°Ú¿ÊÂÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù·.» «°Ú¿ÊÔ˘Ó ÛÙÔ ÓÂÚfi;»
243
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Î·È Ì›· ʈÙÂÈÓ‹ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú·, Ô˘ ›¯Â ÙÔ ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· ηıÒ˜ ¿Ó·‚ ӷ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÈ ÙÔ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ Ù˘ Á˘ Ì ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Ôχ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi. ŸÙ·Ó ¤Û‚ËÓ ‹Ù·Ó Û·Ó Ì›· Û˘ÓËıÈṲ̂ÓË ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú·.
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∆· ·È‰È¿ ·Ú·ÙËÚÔ‡Û·Ó ÙËÓ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú· Î·È ÙÔ ¯¿ÚÙË Î·È ¤Î·Ó·Ó ‰È¿ÊÔÚ· Û¯fiÏÈ·, Û˘˙ËÙÔ‡Û·Ó Î·È ·ÓÙ¿ÏÏ·ÛÛ·Ó È‰¤Â˜. ¶.¯. – ∂›Ó·È Ë °Ë. – ¢ÂÓ Â›Ó·È Ë °Ë ÁÈ·Ù› ‰Â ¯ˆÚ¿ÂÈ. ∂›Ó·È ÌÂÁ¿ÏË. ∂Î/Îfi˜: ∆È Â›Ó·È; – ª›· ÌÂÁ¿ÏË Ì¿Ï· Ô˘ ¤¯ÂÈ ˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂ÓË ÙË ÁË. – ∫È Â‰Ò ÙË °Ë ¤¯ÂÈ (‰Â›¯ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ¯¿ÚÙË). – ∆Ë ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ϿıÔ˜. ∂Î/Îfi˜: °È·Ù›; – ∆ËÓ ¤Î·Ó ͷψ̤ÓË. ÿÛÈ·. ∞ÏÏ¿ ‰ÂÓ ∞fi Â‰Ò ¤ˆ˜ Â‰Ò ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ Ï›ÌÓ˜ ›ӷÈ. ∂Î/Îfi˜: ¶Ò˜ ›ӷÈ; – ™ÙÚÔÁÁ˘Ï‹ Û·Ó ÙË Ì¿Ï·. ∂Î/Îfi˜: ¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ; – ŸÙ·Ó ›·Ì ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Ì¤Ú· Î·È Ó‡¯Ù· ÙÔ Â›·Ì Ԣ Ë °Ë Â›Ó·È ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ Û· Ì¿Ï·. ∂Î/Îfi˜: ∞ÊÔ‡ Â›Ó·È ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ Ë ÁË, fiˆ˜ Ϙ, ÙfiÙ ÁÈ·Ù› ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÙË Û¯Â‰›·Û·Ó ¤ÙÛÈ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË; – °È·Ù› ‰ÂÓ ‹ÍÂÚ Ԣ Â›Ó·È ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í ÙÔ ¯¿ÚÙË. – °È·Ù› ÌÔÚ› Î·È Ó· ‹ıÂÏ ӷ ÙË ‚Ï¤Ô˘Ì fiÏË Ì·˙›. ∂Î/Îfi˜: ∆È ÂÓÓÔ›˜; – ŸÙ·Ó ‚Ï¤Ô˘Ì ÙË °Ë ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ ‚Ï¤Ô˘Ì ÌfiÓÔ ÙÔ ·fi ¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ Ì¿Ï·˜. ∞ÏÏ¿ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË ÙË ‚Ï¤Ô˘Ì fiÏË, Û·Ó Ó· ‹Ù·Ó ›Û· ¤Ú·, fi¯È Û· Ó· ‹Ù·Ó ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹. ∂Î/Îfi˜: √È ˘fiÏÔÈÔÈ ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂÙÂ; ªÂ ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ÙÈ ÛΤÊÙÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ¯¿ÚÙË Î·È ÙËÓ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú· ÒÛÙ ӷ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›ÛÂÈ ÔȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ı· ‹Ù·Ó ηٷÏÏËÏfiÙÂÚ˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ·ÂÈÎÔÓ›ÛÂȘ.
∏ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ˜ ÛÊ·›Ú· ª›· ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËΠÁ‡Úˆ ·fi ÙË ÊˆÙÂÈÓ‹ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú· Î·È ¿Ú¯ÈÛ ӷ ÙËÓ ÂÚÈÂÚÁ¿˙ÂÙ·È.
244
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
– Œ¯ÂÈ ÌÏ ¯ÚÒÌ· Ôχ Î·È ÌÂÙ¿ ÌÂÁ¿Ï· ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿ ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Ì ÔÏÏ¿ ¯ÚÒÌ·Ù·. – ¢ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·Î·ÙÂ̤ӷ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·. ∆ÂÏÂÈÒÓÂÈ ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ Î›ÙÚÈÓÔ Î·È ‰›Ï· ¤¯ÂÈ ¿ÏÏÔ ¯ÚÒÌ· Î·È ÌÂÙ¿ ¿ÏÏÔ ÎÈ ¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿. – °‡Úˆ ·fi Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· ¤¯ÂÈ Ì›· Ì·‡ÚË ÁÚ·ÌÌ‹. – Ÿˆ˜ ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ì ÂÌ›˜. ∞˘Ùfi ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ ËÁ·›ÓÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ∂Î/Îfi˜: ∆È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÓÓÔ›˜; – ¶Ô˘ οÓÔ˘Ì ÚÒÙ· Ì›· Ì·‡ÚË ÁÚ·ÌÌ‹, ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ ‚¿ÊÔ˘Ì ̤۷. ŒÙÛÈ ÙÔ ¤Î·ÓÂ. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË Ô‰‹ÁËÛ ÛÙÔ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ù· fiÚÈ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Î·È Ó· ‰È·¯ˆÚ›ÛÔ˘Ó Ù· ÙÌ‹Ì·Ù· Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ·fi ÂΛӷ Ù˘ ÍËÚ¿˜. ¶·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó fiÙÈ Ë °Ë Ì·˜ ¤¯ÂÈ Î·È «ÌÂÁ¿Ï· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· Ì ÓÂÚfi», ÙȘ ı¿Ï·ÛÛ˜. ∆ËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹ ¤ÎÙÂÈÓ ̛· ¿ÏÏË ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ, Ô˘ ›¯Â ÛÙ·ı› ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ·ÁÎfiÛÌÈÔ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ¯¿ÚÙË Î·È ÙÔÓ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÛÂ, ϤÁÔÓÙ·˜ fiÙÈ «ªÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ÓÂÚfi Î·È Ì¤Û· ÛÙËÓ ÍËÚ¿. Ÿ¯È ÌfiÓÔ ÛÙȘ ı¿Ï·ÛÛ˜. ∫ÔÈÙ¿ÍÙ ¤¯ÂÈ ÌÈÎÚ¿ ÌÏ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· fiˆ˜ Ù˘ ı¿Ï·ÛÛ·˜ ·ÏÏ¿ Ôχ ÌÈÎÚ¿». ∏ ∫·ÙÂÚ›Ó· Ô˘ ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ Ù˘ ÂÌÂÈڛ˜ Ù˘ ¤ÙÚÂ·Ó Ó· ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÙÔ˘˜ › fiÙÈ «Â›Ó·È Ï›ÌÓ˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ı¿Ï·ÛÛ˜. ∂›Ó·È Û·Ó ÙËÓ ÀÏ›ÎË, ÙË Ï›ÌÓË Ô˘ Â›Ó·È ÂΛ ÛÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ ÙÔ˘ ·Ô‡ ÌÔ˘ ‰›Ï·». ¶·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó fiÙÈ ˘‹Ú¯·Ó ÔÏϤ˜ Ï›ÌÓ˜ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË. ∞Ó·ÚˆÙ‹ıËηÓ: – ¶Ò˜ Ì·˙‡ÂÙ·È ÙÔ ÓÂÚfi Û’ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ Î·È Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Ï›ÌÓ˜; – °È·Ù› ¤¯ÂÈ Ï›ÌÓ˜ ÌfiÓÔ Û ÌÂÚÈο ̤ÚË; – ∆È ÙȘ οÓÔ˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÙȘ Ï›ÌÓ˜; ŒÙÛÈ ÙÔ ı¤Ì· ÂÎÙ¿ıËÎÂ Î·È ÚÔ˜ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ. ∂ÓÙfiÈÛ·Ó ·ÎfiÌË ÛÙÔ ¯¿ÚÙË ÌÈÎÚ¤˜ ÌÏ ÁÚ·ÌÌԇϘ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Û·Ó ·fi ‚Ô˘Ó¿, Á›ÓÔÓÙ·Ó fiÏÔ Î·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓ˜ Î·È ¤ÊÙ·Ó·Ó ˆ˜ ÙË ı¿Ï·ÛÛ·. ƒÒÙËÛ·Ó ÙÈ Â›Ó·È ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÁÚ·Ì̤˜ Î·È ÙÈ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ‰ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÙÔ ˘fiÌÓËÌ· ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË, ÏËÚÔÊÔÚ‹ıËÎ·Ó fiÙÈ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ÁÚ·Ì̤˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ù· ÔÙ¿ÌÈ·. ∆Ô ÂÚÒÙËÌ¿ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó Î·È ¿ÏÈ ·fi Ô‡ ËÁ·›ÓÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ ÓÂÚfi ÂΛ Î·È Ò˜ «Á›ÓÔÓÙ·È», (Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È) Ù· ÔÙ¿ÌÈ·, ·Ó Ù· ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙÂ Î·È ÁÈ·Ù›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οÏÂÛ ٷ ·È‰È¿ Ó· ˘Ôı¤ÛÔ˘Ó ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÙ¿ÌÈ· Î·È ¿ÏϘ Ï›ÌÓ˜ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ Î·È Ù· ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ ¯¿ÚÙË Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ·Ó Û˘Ì›ÙÔ˘Ó ‹ fi¯È ÔÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ¯¿ÚÙË Ì ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰È·Ù‡ˆÛ·Ó. √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÂȂ‚·›ˆÛ·Ó ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ οÔÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ‰È¤„Â˘Û·Ó ÙȘ ˘Ôı¤ÛÂȘ οÔÈˆÓ ¿ÏψÓ. ¶.¯. – ¢ÂÓ ı· ¤¯ÂÈ ¿ÏÏË Ï›ÌÓË ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ Á‡Úˆ Á‡Úˆ ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ¤¯ÂÈ Î·È ÙËÓ ÀÏ›ÎË Î·È ÌÂÙ¿ ·Ó ›¯Â ÎÈ ¿ÏϘ Ï›ÌÓ˜ fiÏÔ ÙÚ‡ÈÔ ı· ‹Ù·Ó ÙÔ ¯ÒÌ· Ì ÓÂÚfi; ∫·È Ô‡ ı· ˙Ô‡Û·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ; (∏ ˘fiıÂÛ‹ ÙÔ˘ ‰È·„‡ÛÙËÎÂ.)
245
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
– ªÔÚ› Î·È Ó· ¤¯ÂÈ ÁÈ·Ù› ·fi Ô‡ ı· ›ÓÔ˘Ó ÓÂÚfi fiÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ; °È·Ù› ÙÔ ÓÂÚfi ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Â›Ó·È ·ÏÌ˘Úfi. ¢Â Ì’ ·Ú¤ÛÂÈ fiÙ·Ó ›Óˆ Ô˘ οӈ Ì¿ÓÈÔ.» (H ˘fiıÂÛË ÙÔ˘ ÂȂ‚·ÈÒıËÎÂ.) ª¤ÙÚËÛ·Ó Ì ÛÎÔÈÓ¿ÎÈ· ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË ·fi ÙË ‰È΋ Ì·˜ Ï›ÌÓË ˆ˜ ÙȘ ¿ÏϘ Ô˘ ÂÓÙfiÈÛ·Ó ÛÙÔ ÁÂˆÊ˘ÛÈÎfi ¯¿ÚÙË Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜. ™‡ÁÎÚÈÓ·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ‚ÚÔ˘Ó ÔÈ· Â›Ó·È ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ Ì·˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔ¤ÙÚ„ ٷ ·È‰È¿ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Û ·ÙÔÌÈο ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ÙË °Ë Ì·˜, ¤ÙÛÈ fiˆ˜ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ÙËÓ ¤‚ÏÂ·Ó ·fi „ËÏ¿, ·Ó Ù·Í›‰Â˘·Ó Ì ¤Ó· ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ ‹ ¤Ó· ‰È·ÛÙËÌfiÏÔÈÔ. ∆Ô˘˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Â¿Óˆ Û›ÙÈ· Î·È ·ÓıÚÒÔ˘˜, Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Ì¤Û· ·fi ÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜ Û ÔÈÔ ‚·ıÌfi ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ë °Ë Â›Ó·È ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ (‚Ï. Nunes, 2001).
¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ Â›Ó·È ÔÈ ¿ÏϘ Ï›ÌÓ˜;
¶fiÛÔ ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ Â›Ó·È Ë ÁË ÙÔ˘˜; √ ¢ËÌ‹ÙÚ˘ (‰ÂÍÈ¿ ÂÈÎfiÓ·) ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Ì ٷ „¿ÚÈ· ÙË ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÂÎÙfi˜ Ù˘ Á˘, ÁÈ·Ù› «Ë ı¿Ï·ÛÛ· Â›Ó·È ›ÛÈ·».
∆ËÓ ÂfiÌÂÓË Ë̤ڷ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ¤Ó· ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·fi ¤Ó· ¯ˆÚÈfi Ô˘ ‹Ù·Ó ÎÔÓÙ¿ Û ̛· ¿ÏÏË Ï›ÌÓË, ÙËÓ ÔÔ›· ÂÓÙfiÈÛ·Ó ÛÙÔ ¯¿ÚÙË, ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ Ù˘, ÁÈ· ÙÔ ·Ó Â›Ó·È Î·ı·Úfi ÙÔ ÓÂÚfi Ù˘, ·Ó ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ›ÓÔ˘Ó. ™Ùfi¯Ô˜ ‹Ù·Ó Ë ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· Î·È Ë ·ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ Î·È ÂÌÂÈÚÈÒÓ. ™˘ÓÙ¿¯ıËΠ̛· ÂÈÛÙÔÏ‹, ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ÔÔ›·˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ ˘·ÁfiÚÂ˘Û·Ó ÛÙË ÓËÈ·ÁˆÁfi, Ë ÔÔ›· ›¯Â ÚfiÏÔ Áڷʤ· (‚Ï. ÎÂÊ. 8). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Û˘ÓÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó Úfiı˘Ì· Î·È ¤ÛÙÂÈÏ·Ó ·ÚÎÂÙfi ÏËÚÔÊÔÚÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi, ÙÔ ÔÔ›Ô ¤Ù˘¯Â ÚÔÛÂÎÙÈ΋˜ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜. ∆· ·È‰È¿ Û˘Û¯¤ÙÈÛ·Ó ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ‹Ú·Ó Ì ÙȘ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·fi ÙËÓ ÎÔÓÙÈÓ‹ ÙÔ˘˜ Ï›ÌÓË. √È Ó¤Â˜ ȉ¤Â˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó Ù· ‚Ô‹ıËÛ·Ó Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ ÁÈ· Ú·ÁÌ·ÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Î·ı·ÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙȘ Ï›ÌÓ˜.
246
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∂Î/Îfi˜: ™Â ÙÈ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û·˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ù· fiÛ· ÙÒÚ· ͤÚÂÙÂ; – °È· Ó· οÓÔ˘Ì ÌÂÚÈο Ú¿ÁÌ·Ù· ÁÈ· Ó· ÌË ‚ÚˆÌÈÛÙ› Î·È Ë ‰È΋ Ì·˜ Ë Ï›ÌÓË. – ªÂÙ¿ ı· ‚ÚˆÌÈÛÙ› Î·È ÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙÔ˘ ·Ô‡ ÌÔ˘. ∂›Ó·È ÂΛ ÛÙÔ ·ÓÙÏÈÔÛÙ¿ÛÈÔ. ∂Î/Îfi˜: ™·Ó ÙÈ Ú¿ÁÌ·Ù· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙÂ; ÃÚ‡Û·: ¡· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ̛· ·Ê›Û· Û·Ó ·˘Ù‹ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í ÙÔ ˘Ô˘ÚÁÂ›Ô (·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û ·Ê›Û· ÙÔ˘ À¶∂Ãø¢∂ Ô˘ Ì·˜ ›¯Â ÛÙ›ÏÂÈ ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ô˘ ·ÏÏËÏÔÁÚ·Ê‹Û·ÌÂ). ∂Î: ∫·È Û ÙÈ ı· Û·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ ·˘Ùfi; ÃÚ‡Û·: ¡· ԇ̠ÔÈÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó Î¿ÙÈ Ú¿ÁÌ·Ù· ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Î·ı·Úfi ÙÔ ÓÂÚfi. ™˘˙‹ÙËÛ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ê›Û·. ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ; ¶Ò˜ ı· Ù· ¤‚·˙·Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÒÛÙ ·˘Ù¿ Ô˘ ı· ÁÚ¿ÊÂÈ Ó· Ù· ηٷϷ‚·›ÓÔ˘Ó fiÏÔÈ; ∆È ı· ˙ˆÁÚ¿ÊÈ˙·Ó ·¿Óˆ ÁÈ· Ó· ÙË ‚Ï¤Ô˘Ó Î·È Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÙË ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó; «∆· „¿ÚÈ· „ÔÊ¿Ó ·fi Ù· ‚ÚÒÌÈη ÓÂÚ¿ Ô˘ Ú›¯ÓÔ˘Ó Ù· ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ·», ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ·Ê›Û·. «√ ‰‹Ì·Ú¯Ô˜ Î·È ÔÈ ÔÏÈÙÈÎÔ› Ó· ÙÔ˘˜ ··ÁÔÚ¤„Ô˘Ó Ó· Ú›¯ÓÔ˘Ó Ù· ‚ÚÒÌÈη ÓÂÚ¿ ÛÙË Ï›ÌÓË». ŸÙ·Ó ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ·Ó ÙËÓ ·Ó¿ÚÙËÛ·Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙÔ˘ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÚÔÛ¤Ï΢Û ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √È ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ηٿ ÙË Ê¿ÛË ÙÔ˘ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌÔ‡ ηٿÊÂÚ·Ó Ó· ÚÔÙÚ¤„Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÂχıÂÚ· ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘˜, ÒÛÙ ӷ ·ÔÎ·Ï˘ÊıÔ‡Ó ÔÈ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÁÓÒÛÂȘ, ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜. √È ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Î·È ÔÈ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‰È¢ÎfiÏ˘Ó·Ó Ù· ·È‰È¿ Ó·
247
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ, Ó· ı¤ÙÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ÙȘ ÂϤÁ¯Ô˘Ó. ∂ÎÙÈÌ¿Ù·È fiÙÈ Ë fiÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ ٷ ·È‰È¿ Ó· ·Ó·‰ÈÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜.
µ. √È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡
µ·ÛÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ¡· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘, ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ. ¡· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÈηÓfiÙËÙ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜. ¡· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·Í›· Ù˘ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È ‰È·›ÛÙˆÛ˘. ¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ (˘ÁÚfi, ÛÙÂÚÂfi). ¡· ¤ÏıÔ˘Ó Û ·ʋ Ì ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂÙ·ÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ·fi ÙË Ì›· Ê˘ÛÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ¿ÏÏË.
∂ȉÈÒÍÂȘ ηٿ Ì·ıËÛȷ΋ ÂÚÈÔ¯‹ 1. ªÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
¡· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ Ù‹Í˘ Î·È Ù˘ ‹Í˘, ··ÓÙÒÓÙ·˜ Û ·Ï¿ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, .¯. ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ͯ¿ÛÔ˘Ì ÙË ı‹ÎË Ì ٷ ·Á¿ÎÈ· ¤Íˆ ·fi ÙÔ „˘Á›Ô; ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘, ÙˆÓ ÂÈÚ·Ì¿ÙˆÓ Î·È Ù˘ ·ÎÚÈ‚Ô‡˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ̤ӈÓ. ¡· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó È‰È·›ÙÂÚ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ‹ ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ (Ù‹ÎÂÙ·È, ·ÁÒÓÂÈ). ¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰‡Ô ·fi ÙȘ ÙÚÂȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ ÛÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÎÔÓÙÈÓfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ (ÓÂÚfi, ¯ÈfiÓÈ). 2. °ÏÒÛÛ·
¡· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙȘ ÌÔÚʤ˜ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡. ¡· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó Ì›· ÛÙÔȯÂÈÒ‰Ë ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ÒÛÙ ӷ ·ÈÙÈÔÏÔÁÔ‡Ó ÙȘ ÂÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ÚԂϤ„ÂȘ Ô˘ οÓÔ˘Ó Û ۯ¤ÛË Ì fiÛ· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔÌÈÏËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÚıfiÙËÙ· ÙˆÓ ÂÚÌËÓ¢ÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ ˘Ôı¤ÛˆÓ. ¡· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ Î·Ù·ÓÔÒÓÙ·˜ ·Ï¤˜ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ÌÂÙ·ÊÔÚÈ΋˜ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ (.¯. «Í‡ÏÈ·Û·Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÌÔ˘», «Ù· fi‰È· ÌÔ˘ ¤ÁÈÓ·Ó ¿ÁÔ˜», Ì·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ·ÈÓ›ÁÌ·Ù· Î·È ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÂȉÈÎfi ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ (.¯. ˘ÁÚfi, ÛÙÂÚÂfi, ¿ÁÔ˜, ·Á¿ÎÈ, ÏÈÒÓÂÈ, ·ÁÒÓÂÈ Î.Ï.). 3. ª·ıËÌ·ÙÈο
¡· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ·˘ı·›ÚÂÙ˜ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ (‚¿˙Ô˘Ó ‰‡Ô ¯Ô‡ÊÙ˜ ¯ÈfiÓÈ Û οı ȿÙÔ, ·ÏÒÓÔ˘Ó Û ¤Ó· ÙÚ·¤˙È ¤Ó· ÁÎÔÊÚ¤ ¯·ÚÙ› ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ fiÛÔ Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ·¤˙È Î.Ï.).
248
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
4. ∆¯ÓÔÏÔÁ›·
¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÂÚÁ·Ï›· Ì ٷ ÔÔ›· ÌÔÚԇ̠ӷ Îfi„Ô˘Ì ÙÔÓ ¿ÁÔ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· È¿ÛÔ˘Ì ٷ ·Á¿ÎÈ·. ¡· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô ÌÂÁ¿Ï˜ Ï›ÌÓ˜, ı¿Ï·ÛÛ˜, ¯ÈÔÓÈṲ̂ӷ Î·È ·ÁˆÌ¤Ó· ÙÔ›·. ¡· ÂÓËÌÂÚˆıÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ·ÁÔıÚ·˘ÛÙÈο Î·È ÙȘ Ì˯·Ó¤˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ¿ÁÔ˘. 5. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-¤ÎÊÚ·ÛË
°Ï˘ÙÈ΋ Û ¿ÁÔ (ʈÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ‹ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÏÈÎfi). ÃÔÚfi˜ Û ¿ÁÔ (˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, ÚÔ‚ÔÏ‹ ‚›ÓÙÂÔ, ÌÈÌ‹ÛÂȘ ÎÈÓ‹ÛˆÓ, ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌÔ›). ∫·Ù·Û΢¤˜ (¯ÈÔÓ¿ÓıÚˆÔ˘, ÓÈÊ¿‰ˆÓ ¯ÈÔÓÈÔ‡ ·fi ¯·ÚÙfiÓÈ· ‹ ηϷ̿ÎÈ· Î.Ï.).
¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ H§IKIA TøN ¶AI¢IøN H ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¢IAPKEIA TH™ ¢PA™THPIOTHTA™ ŒÓ· ÔÏfiÎÏËÚÔ ÚˆÈÓfi Y§IKA ¶Ï·ÛÙÈο È¿Ù· ∆Ô ˙ÂÛÙfi ÛÒÌ· ÙÔ˘ ηÏÔÚÈʤÚ. ŒÓ· ÙÚ·¤˙È Ù˘ Ù¿Í˘. ∏ ηٿ„˘ÍË ÙÔ˘ „˘Á›Ԣ.
ŒÓ·˘ÛÌ· ∆Ô ¯ÈfiÓÈ Ô˘ ¤ÂÛ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ ¤‰ˆÛ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÓÂÚfi Û ÌÈ· ¿ÏÏË ÙÔ˘ ÌÔÚÊ‹ ÛÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ∞Ú¯Èο ¤·ÈÍ·Ó Ì ÙÔ ¯ÈfiÓÈ, Ì¿˙„·Ó ¯ÈfiÓÈ ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¯ÈÔÓ¿ÓıÚˆÔ Î·È ¿ÁˆÛ·Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜, ¤ÊÙÈ·Í·Ó ¯ÈÔÓfi̷Ϙ, ¤·ÈÍ·Ó ¯ÈÔÓÔfiÏÂÌÔ Î·È ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ ÙÔ ¯ÈfiÓÈ ‹Ù·Ó Ì·Ï·Îfi. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ¤‰ˆÛ·Ó ÙÔ ÂÚ¤ıÈÛÌ· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ηٿÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ¯ÈÔÓÈÔ‡ ˘fi ÔÚÈṲ̂Ó˜ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ÙË ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙÔ˘ Û ÓÂÚfi Î·È Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ·Ú¯Èο ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ù‹Í˘.
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤‰ˆÛ ÛÙ· ·È‰È¿ ‰‡Ô ›‰È· ‚·ıÈ¿ È¿Ù· Î·È ÙÔ˘˜ ˙‹ÙËÛ ӷ ‚¿ÏÔ˘Ó ·fi ‰˘Ô ¯Ô‡ÊÙ˜ ¯ÈfiÓÈ ÛÙÔ Î·ı¤Ó·. ∆· ÚÔ¤ÙÚ„ ‰È·‰Ô¯Èο Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó: ·) µ∞§√À¡ ∂¡∞ ¶π∞∆√ ª∂ Ãπ√¡π ∂¶∞¡ø ™∆√ ∫∞§√ƒπº∂ƒ ¶√À ∂π¡∞π ∑∂™∆√. √È ÈÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÚԂϤ„ÂȘ ‹Ù·Ó: – £· ˙ÂÛÙ·ı›, fiˆ˜ Ù· Û¿ÓÙÔ˘ÈÙ˜ fiÙ·Ó Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ì ÂΛ, Î·È ÌÂÙ¿ ‰Â ı· ·ÁÒÓÔ˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· Ì·˜ Ô˘ ı· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ì ̿Ϙ.
249
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
– ¢Â ı· ¿ıÂÈ Ù›ÔÙ·, ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Ì¤Û· ÛÙÔ È¿ÙÔ. – ªÔÚ› Ó· ÏÈÒÛÂÈ ÁÈ·Ù› οÓÂÈ ˙¤ÛÙË ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ Î·È ¤Íˆ οÓÂÈ ÎÚ‡Ô ÙÒÚ· Ô˘ ¤¯ÂÈ ¯ÈfiÓÈ. °È’ ·˘Ùfi ‰Â ÏÈÒÓÂÈ ÙÔ ¯ÈfiÓÈ Ô˘ Â›Ó·È ¤Íˆ. ∂Î/Îfi˜: ¶Ò˜ ÙÔ Í¤ÚÂȘ; ¢ : ªÔ˘ ÙÔ Â›Â Ë Ì·Ì¿ ÌÔ˘, Ó· ÌË ‚Á·›Óˆ ¤Íˆ ÁÈ·Ù› ÙÔ ¯ÈfiÓÈ Â›Ó·È ÎÚ‡Ô, ¿ÁÔ˜. ∂: ¶¿ÁÔ˜ Â›Ó·È Ù· ·Á¿ÎÈ· ·fi ÙÔ „˘Á›Ô. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÙÔ ¯ÈfiÓÈ. ¢: ∆È Â›Ó·È ÙÔ ¯ÈfiÓÈ; ∂: ¢ÂÓ Í¤Úˆ, ·ÏÏ¿ Ì ÙÔ ¯ÈfiÓÈ ÊÙÈ¿¯ÓÂȘ ̿Ϙ ÁÈ· ¯ÈÔÓÔfiÏÂÌÔ, Ì ٷ ·Á¿ÎÈ· Ô˘ ‚¿˙ÂÈ Ô Ì·Ì¿˜ ÛÙÔ Ô˘›ÛÎÈ ‰Â Á›ÓÂÙ·È Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÂȘ ̿Ϙ. ‚) µ∞§√À¡ ∂¡∞ ¶π∞∆√ ª∂ Ãπ√¡π ™∆∏¡ ∫∞∆∞æÀ•∏. ∆· ·È‰È¿ ˘¤ıÂÛ·Ó: – £· ÙÔ ¤¯Ô˘ÌÂ Î·È fiÙ·Ó ı· ÏÈÒÛÂÈ ÙÔ ¯ÈfiÓÈ ¤Íˆ. – ¢Â ı· ¿ıÂÈ Ù›ÔÙ· ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Û·Ó ·ÁˆÙfi Î·È Ù· ·ÁˆÙ¿ ‰ÂÓ ·ı·›ÓÔ˘Ó Ù›ÔÙ· ÛÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË. – £· Á›ÓÂÈ ¤Ó· È¿ÙÔ ·Á¿ÎÈ, ·ÏÏ¿ ÌÂÁ¿ÏÔ ·Á¿ÎÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜, ÒÛÙ ̤۷ ·fi ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· ¤Î·Ó·Ó Ó· ÂȂ‚·ÈÒÛÔ˘Ó ‹ Ó· ·Ó·ÙÚ¤„Ô˘Ó ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÚԂϤ„ÂȘ. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÒÓ ÙÔ˘˜ ÙÚ·‚Ô‡Û·Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜. Á) ∞º∏™√À¡ ∆√ Ãπ√¡π ∂¶∞¡ø ™∂ ∂¡∞ ∆ƒ∞¶∂∑π ∆∏™ ∆∞•∏™ ∆· ·È‰È¿ ˘¤ıÂÛ·Ó: ∫: £· ÎÚ˘ÒÛÂÈ. Ÿˆ˜ Ù· Û¿ÓÙÔ˘ÈÙ˜. ŸÛ· Ù· ‚¿˙Ô˘Ì ÛÙÔ Î·ÏÔÚÈÊ¤Ú Ì¤¯ÚÈ Ó· Ê¿Ì ̤ÓÔ˘Ó ›‰È·. ∑ÂÛÙ¿. Ÿˆ˜ Ì·˜ Ù· ʤÚÓÂÈ Ë Î˘Ú›· °ÈÒÙ·. ŸÙ·Ó Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ì ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È ÎÚ˘ÒÓÔ˘Ó. ∂Î/Îfi˜: √È ˘fiÏÔÈÔÈ Û˘ÌʈÓ›Ù Ì ÙË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘; ™: ∂ÁÒ ‰Â Û˘ÌʈÓÒ ÁÈ·Ù› Ù· Û¿ÓÙÔ˘ÈÙ˜ Â›Ó·È ˙ÂÛÙ¿ Î·È ÎÚ˘ÒÓÔ˘Ó ¿Ì· Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ì ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È. ∆Ô ¯ÈfiÓÈ Â›Ó·È ÎÚ‡Ô ·fi ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ÁÈ·Ù› Ì·˜ ¿ÁˆÛ ٷ ¯ÂÚ¿ÎÈ· Ì·˜. °È’ ·˘Ùfi ‰Â ı· ¿ıÂÈ Ù›ÔÙ·. ∂Î/Îfi˜: √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ϤÂÈ fiÙÈ ı· ÎÚ˘ÒÛÂÈ. √ ™ÎÂÏ˙¤Ó ϤÂÈ fiÙÈ ‰Â ı· ¿ıÂÈ Ù›ÔÙ·. ¶ÔÈÔ˜ ϤÙ ӷ ¤¯ÂÈ ‰›ÎÈÔ ·fi ÙÔ˘˜ ‰‡Ô; ◊ Ì‹ˆ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Î·È Î¿ÔÈ· ¿ÏÏË ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ÁÓÒÌË; ∫·Ù·Ù¤ıËÎ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ·fi„ÂȘ ·ÏÏ¿ ηӤӷ ·È‰› ‰Â Ê¿ÓËΠӷ ›ıÂÈ Ì ٷ ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ÙËÓ ÔÌ¿‰·. ŒÙÛÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ‚¿ÏÔ˘Ó ÙÔ È¿ÙÔ Ì ÙÔ ¯ÈfiÓÈ Û ¤Ó· ÙÚ·¤˙È Î·È Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ ı· Á›ÓÂÈ. -¡· ÙÔ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ¯ÈÔÓ¿ÓıÚˆÔ ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÈfiÓÈ ¿Óˆ ÛÙÔ ÙÚ·¤˙È. -¡· ÛÙÚÒÛÔ˘Ì ¤Ó· ¯·ÚÙ› Ó· ÌË ÏÂÚˆı› ÙÔ ÙÚ·¤˙È ·fi ÙÔ ¯ÈfiÓÈ. ªÔÏÔÓfiÙÈ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·Ú¯ÈÎÔ‡ ۯ‰ȷÛÌÔ‡, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· ÚÔ‚Ô‡Ó Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·. ∫¿ÔÈ· ·È‰È¿ ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ó· Ï¿ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÈfiÓÈ
250
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
¿ӈ ÛÙÔ ÁÎÔÊÚ¤ ¯·ÚÙ› ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙÔÓ ¯ÈÔÓ¿ÓıÚˆÔ. ¶·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó fï˜ fiÙÈ ÙÔ ¯·ÚÙ› ÌÔ‡Û΢ ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ô ¡ÙÈϤÓ, ÂÈÎÂÊ·Ï‹˜ ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ÔÌ¿‰·˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡Û ÙÔ ¯ÈfiÓÈ Ô˘ ›¯·Ì ‚¿ÏÂÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ Î·ÏÔÚÈʤÚ. √È ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÓ·Ó ÊˆÓ·¯Ù¿ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, fiÏÔ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó. ¡Ù.(·fi ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘ ηÏÔÚÈʤÚ): ª¤Û· ¤ÁÈÓ ÓÂÚfi Î·È Á‡Úˆ Á‡Úˆ ¤¯ÂÈ ¯ÈfiÓÈ. ª. ∞˘Ùfi Â›Ó·È ¯ÈfiÓÈ ·ÏÏ¿ ¤ÁÈÓ Ôχ ÌÈÎÚ¿ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ·. ∫.(·fi ÙËÓ ÔÌ¿‰· ÙÔ˘ ÙÚ·Â˙ÈÔ‡): ªfiÏȘ ÙÔ ·ÏÒÛ·Ì ¤‚ÚÂÍ ÙÔ ¯·ÚÙ›. ∆Ô ÌÔ‡ÛÎÂ„Â Î·È ÙÒÚ· Îfi‚ÂÙ·È. ŸÛÔ fï˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔ Ï¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙÔ ¯ÈÔÓ¿ÓıÚˆÔ ·Ú·ÙËÚÔ‡Û·Ó fiÙÈ: – ∂Í·Ê·Ó›˙ÂÙ·È. – °›ÓÂÙ·È ÈÔ Ï›ÁÔ. – °›ÓÂÙ·È ÎÈ ·˘Ùfi ÓÂÚfi. – ¢È·Ï‡ÂÙ·È. ¶¿ÂÈ. ∫fiËΠÙÔ ¯·ÚÙ›. – °›ÓÂÙ·È ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ÓÂÚfi. – °›ÓÂÙ·È ÓÂÚfi Î·È ‰È·Ï‡ÂÈ ÙÔ ¯·ÚÙ›. – ¶ÔÚÙÔηϛ ÓÂÚfi. ™·Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ›¯Â ÙÔ ¯·ÚÙ›. – ∞ÏÏ¿ ‰ÂÓ ¤ÁÈÓÂ Î·È ·Ì¤Ûˆ˜ ÓÂÚfi. ªÂÙ¿ ·fi Ï›ÁË ÒÚ· ¤ÁÈÓÂ. – ∞ÏÏ¿ ÙÒÚ· ‚¿ÊÂÈ Ù· ¯¤ÚÈ· Ì·˜. ∫ÔÈٿ٠ٷ ¯¤ÚÈ· ÌÔ˘! µ¿ÊÙËÎ·Ó ÔÚÙÔηϛ. ∂Î/Îfi˜: ™Â oÈÔ È¿ÙÔ ¤ÏȈÛ ÚÒÙ· ÙÔ ¯ÈfiÓÈ; ª: ™’ ·˘Ùfi Ô˘ ‚¿Ï·Ì ÛÙÔ Î·ÏÔÚÈʤÚ. ∂Î/Îfi˜: °È·Ù› ϤÙ ӷ Û˘Ó¤‚Ë ·˘Ùfi; ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂ; ™: ªÔÚ› ÁÈ·Ù› ÙÔ Î·ÏÔÚÈÊ¤Ú Â›Ó·È ˙ÂÛÙfi Ô˘ ÙÔ È¿ÓÔ˘ÌÂ. ∞ÏÏ¿ Ï›ÁÔ ˙ÂÛÙfi. ¢ÂÓ Î·›ÂÈ ÙÔ ¯¤ÚÈ Ì·˜. ∆Ô ÙÚ·¤˙È ‰ÂÓ Â›Ó·È ˙ÂÛÙfi. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù›ÔÙ·. ∂Î/Îfi˜: ∆È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÓÓÔ›˜; ™: ªÔÚ› Ó· ¤ÏȈÛ ÁÚ‹ÁÔÚ· ÁÈ·Ù› ÙÔ ˙¤ÛÙ·ÈÓ ÙÔ Î·ÏÔÚÈʤÚ. ™ÙÔ ÙÚ·¤˙È ¤ÏȈÛ ÈÔ ÌÂÙ¿ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ÙÔ ˙¤ÛÙ·ÈÓ ÙÔ Î·ÏÔÚÈʤÚ. ¢ÂÓ ÙÔ ˙¤ÛÙ·ÈÓ ٛÔÙ·. ∂Î/Îfi˜: ∫·È ÌÂÙ¿ ÁÈ·Ù› ¤ÏȈÛÂ; ŒÍˆ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ¤ÏȈÛ ·ÎfiÌË; ¶: °È·Ù› ¤Íˆ οÓÂÈ ÈÔ ÎÚ‡Ô. ºÔÚ¿Ì ÌÔ˘Ê¿Ó. ™ÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ ̤۷ ‰Â ÊÔÚ¿ÌÂ. √‡Ù ÛÙÔ Û›ÙÈ Ì¤Û·. Œ¯ÂÈ ÈÔ ˙¤ÛÙË. ™Ùfi¯Ô˜ ÙˆÓ ·Ú·¿Óˆ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ ‹Ù·Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚȯÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ù‹Í˘. ∏ Û‡Ó‰ÂÛË ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ Ù‹Í˘ Ì ÙËÓ ·ÚÔ¯‹ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ¤Ó· Ê˘ÛÈÎfi ÂÌfi‰ÈÔ ÛÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (ƒ·‚¿Ó˘, 1999), Ô˘ Ê˘ÛÈο ‰ÂÓ ÍÂÂÚ¿ÛÙËΠÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. øÛÙfiÛÔ Ê¿ÓËΠ̤۷ ·fi ·˘Ùfi ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ fiÙÈ ÔÈ È‰¤Â˜ οÔÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‚Ô‹ıËÛ·Ó Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· Ó· ·Ó·ıˆڋÛÔ˘Ó ÙȘ ·fi„ÂȘ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙËÓ Ù‹ÍË ÙÔ˘ ¯ÈÔÓÈÔ‡ Ì ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ıÂÚÌÔÎڷۛ˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
251
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Û¯ÔÏ‹ıËÎ·Ó Ì ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ ›¯·Ó ÙÚ·‚˯Ù› ηٿ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜. ∆Ș ¤‚·Ï·Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÙÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó, Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ˘¤ıÂÛ·Ó ·Ú¯Èο Î·È ÙÈ ÈÛÙÂ‡Ô˘Ó ÙÒÚ·, ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ù· fiÛ· ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó. ªÂÙ¿ ¯ˆÚ›ÛÙËÎ·Ó Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Î¿ı ÔÌ¿‰· ·Ó¤Ï·‚ ӷ ‚¿ÏÂÈ ÏÂ˙¿ÓÙ· Û ̛· ʈÙÔÁÚ·Ê›·. ™ÙȘ ÏÂ˙¿ÓÙ˜ ı· ·Ó¤ÊÂÚ·Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ‹ ÙȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ì ÙÔ ¯ÈfiÓÈ. ∆· ΛÌÂÓ· ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·Ó Û˘ÏÏÔÁÈο. ™Â οı ÔÌ¿‰· ¤Ó· ·È‰› ¤ÁÚ·ÊÂ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ÙÔ ‚ÔËıÔ‡Û·Ó Ì ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ·ÚÔ˘Û›·Û ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÛÙȘ ˘fiÏÔȘ. Œ‚·Ï·Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿ Ù· ¤ÚÁ· Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó. ∆Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù· ÈηÓÔÔ›ËÛÂ. ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ‚È‚Ï›Ô Ì ٛÙÏÔ. ™˘˙‹ÙËÛ·Ó ÁÈ· ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ. ∆ÂÏÈο η٤ÏËÍ·Ó Ó· ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ «∆È ·ı·›ÓÂÈ ÙÔ ¯ÈfiÓÈ». ∆Ô ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘˜ ̋ΠÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË.
«ª·˙¤„·Ì ¯ÈfiÓÈ Ì·Ï·Îfi Î·È Ù· ¯ÂÚ¿ÎÈ· Ì·˜ ÎÚ‡ˆÛ·Ó.»
«µ¿Ï·Ì ÙÔ ¯ÈfiÓÈ ¿Óˆ ÛÙÔ Î·ÏÔÚÈʤÚ, ¤ÏȈÛ ÌÂÙ¿ Î·È ¤ÁÈÓ ÓÂÚfi.»
252
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
«µ¿Ï·Ì ¯ÈfiÓÈ ¿Óˆ Û ¤Ó· ¯·ÚÙ› ÁÎÔÊÚ¤ Î·È ÌÔ‡Û΄Â.»
10
«µ¿Ï·Ì ¯ÈfiÓÈ Ì¤Û· ÛÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË Î·È ÌÂÙ¿ ¤ÁÈÓ ÈÔ ¿ÁÔ˜, Û·Ó ¤ÙÚ·.»
∂¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚfiÙÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Ì›· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙȘ ϤÍÂȘ: ÎÚ‡Ô, ¯ÈfiÓÈ, ηٿ„˘ÍË, ¿ÁÔ˜, ˙¤ÛÙË, ÓÂÚfi. ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›ÛÙËÎ·Ó Û ÔÌ¿‰Â˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ı¤ÙÔÓÙ·˜ ÙȘ ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. K¿ı ÔÌ¿‰· ¤ÊÙÈ·Í ÙË ‰È΋ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·. ŒÓ· ·È‰› ·fi οı ÔÌ¿‰· ‹Ú ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹ Î·È ÙË ‰ÈËÁ‹ıËÎÂ.
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ·Ú·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ Ù‹Í˘ ΤډÈÛ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÙËÓ Â›‰·Ó ˆ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ·fi ÙËÓ ·˘Ï‹ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó Û˘ÏÏÔÁÈο ·ÏÏ¿ Î·È Û ÔÌ¿‰Â˜. ™˘ÓÙÔÓ›ÛÙËÎ·Ó Î·Ï¿ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. √ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ‹Ù·Ó ÌÂÁ¿ÏÔ˜ Î·È ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ˙ˆËÚ¤˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ٷ Û˘Ó¯‹ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ Ù˘ Ù· ηÏÔ‡Û ӷ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ÙȘ ÂϤÁ¯Ô˘Ó. √È ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ›, ÔÈ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ÔÈ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ Ô˘ ·ÎÔÏÔ‡ıËÛ·Ó Î·È ÔÈ ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È ÔÈ Û¯ÔÏÈ·ÛÌÔ› Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËηÓ, ‚Ô‹ıËÛ·Ó Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·ıˆڋÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ȉ¤Â˜ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÏËÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÂÚÌËÓ›·˜ ÙÔ˘ Ê·ÈÓÔ̤ÓÔ˘. √È ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¤‰ˆÛ·Ó ¢ηÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿, οÓÔÓÙ·˜ Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ, Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÚfiÏÔ Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù˘ Ù‹Í˘ Î·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙȘ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ηٿÛÙ·Û˘ ÙÔ˘ ÓÂÚÔ‡ (˘ÁÚfi, ÛÙÂÚÂfi). º˘ÛÈο ‰ÂÓ ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ıÂÚÌfiÙËÙ· Ô‡Ù ‚¤‚·È· Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ıÂÚÌfiÙËÙ·˜ ·fi ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜.
253
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ™À¡√π∫π∞ ª∞™: ¶Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·Ó·‰˘fiÌÂÓˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ∂¡∞À™ª∞∆∞ ∞˘Ù¿ Ô˘ ϤÓ οı ̤ڷ Ù· ·È‰È¿ ‰›ÓÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜, ηıÒ˜ Â›Ó·È ı¤Ì· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜. ¶.¯. «¶¿ˆ οı ̤ڷ ÛÙËÓ ·È‰È΋ ¯·Ú¿», «¶‹Á· Ó· „ˆÓ›Ûˆ Ì ÙË Ì·Ì¿ ÌÔ˘ ÛÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ», «∆Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ÌÔ˘ ÙËÓ ¤ÚÈÍ οو Ì›· Ì˯·Ó‹ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ Â›¯Â Â˙Ô‰ÚfiÌÈÔ Î·È ÙË ¯Ù‡ËÛ fï˜ Ï›ÁÔ», «¢Â ÌÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ô˘ ¤¯ÂÈ fiÏÔ ÔÏ˘Î·ÙÔÈ˘», «√ ‰ÚfiÌÔ˜ Ì·˜ fiÙ·Ó ‚Ú¤¯ÂÈ ÁÂÌ›˙ÂÈ fiÏÔ ÓÂÚ¿», «∂Λ Ô˘ ̤ӈ ¤¯ÂÈ fiÏÔ Ì·Á·˙È¿», «√È ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ̤ÓÔ˘Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ Ì·˜ ‰Â ÌÈÏ¿Ó ÂÏÏËÓÈο», «∂Λ Ô˘ ·›˙Ô˘ÌÂ Â›Ó·È ‰‡Ô Ôχ ·ÏÈ¿ Û›ÙÈ· ηȅ», «√ Ì·Ì¿˜ ÌÔ˘ η٤‚ËΠÛÙËÓ fiÏË Ó· ¿ÚÂÈ Ê¿Ú̷η ÁÈ· ÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÌÔ˘», «¶‹Ú·Ì ÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· Ô˘ ¤ÛÙÂÈÏÂ Ë ı›· ÌÔ˘ ·fi ÙÔ ÁÚ·ÊÂ›Ô Ù˘ ÎÔÈÓfiÙËÙ·˜», «¢Â ‚ڋη Ù¤ÙÔÈÔ ÙÂÙÚ¿‰ÈÔ ÛÙÔ Ì·Á·˙›», «µÚ‹Î·Ì ¤Ó· Á·Ù¿ÎÈ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ Ì·˜», «∏ ÁÈ·ÁÈ¿ ÌÔ˘ ¤ÊÙÈ·Í ÌÈ· ÎÔ‡ÎÏ· fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤·È˙ ÌÈÎÚ‹. ¶Ô˘ ÙËÓ ¤ÊÙÈ·Í ÌfiÓË Ù˘» Î.Ï. ∆· ·Ú·¿Óˆ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÏfiÁÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ¿ÏÏ· Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ô˘Ó Î¿ı ÛÙÈÁÌ‹, ·Ó ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· Ù· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÂÓ·‡ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÓÔÈΛ·, ÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ Ù˘ fiÏ˘ ‹ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰ÒÛÔ˘Ì fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ·Ó¿Ù˘ÍË ·Ó·‰˘fiÌÂÓˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ ÛÎÔfi Û ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ·Ú¯Èο οÔȘ ȉ¤Â˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ·ÓÂÙ˘Á̤ӷ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ¿ÓÙ· Ì ÙÔ ı¤Ì· Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜, fiˆ˜ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Û ÂÏÏËÓÈο ÓËÈ·ÁˆÁ›·. ∏ ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·È Ë ¤ÎÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È ¿ÓÙ· ·fi ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ✦ ∆Ô ÚÒÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÁÓˆÚÈÌ›· Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ‹Úı·Ó ·fi ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜. ∫·ıÒ˜ ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ù¿ÍÂȘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜, ÌÔÚ› Ó· ‰ÔıÔ‡Ó ¿Ú· ÔÏϤ˜ ·ÊÔṲ́˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯ÂÙÈÎÔ‡ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜, Ô˘ ı· ‰ÒÛÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·/Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ì·˜ ˙ËÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ ·ÚÌÔÓÈ΋˜ Û˘Ó‡·Ú͢ Î·È Ù˘ Û˘ÓÂη›‰Â˘Û˘. ✦ ∆Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ. ¶·ÚfiÙÈ Ë ·ÊÔÚÌ‹ ‰fiıËΠ·fi ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Ô˘ ¤ÙÚˆÁ ÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ ÎÔÏ·ÙÛÈÔ‡ ¤Ó· ·È‰› Ù˘ Ù¿Í˘, ÂÂȉ‹ ÂÂÎÙ¿ıËΠ۠ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÛÙÔ ·ÓÙÔˆÏÂ›Ô Î·È ÙÔ Á·Ï·ÎÙÔˆÏÂ›Ô Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜, ÙÔ ÂÓÙ¿Í·Ì ÛÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ·Ú·‰ÂÈÁÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË Û˘ÓÔÈΛ·. øÛÙfiÛÔ Ë Û˘ÓÔÈΛ·, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, Â›Ó·È ¤Ó· ı¤Ì· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ¢ڇ, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Ì›· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÓfiÙËÙ˜, ·ÚÎÂÙ¤˜ ·fi ÙȘ Ôԛ˜ ‰ÂÓ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ô‡Ù ÛÙ· ÂÚÈÏËÙÈο Ô‡Ù ÛÙ· ·Ó·Ï˘ÙÈο ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù·. ™ÙÔ Û¯Â‰È¿ÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ı› ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ì ÂÓ‰ÂÈÎÙÈο ÌÂÚÈΤ˜ ·fi ·˘Ù¤˜:
254
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ¶Ò˜ ¯Ù›˙ÔÓÙ·È;
∏ ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ
10
√È ·˘Ï¤˜ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ
∆· Û›ÙÈ· Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Ì·˜
ª¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÔÓÔÌ·Û›· Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Ì·˜
ÃÒÚÔÈ „˘¯·ÁˆÁ›·˜
∏ ™À¡√π∫π∞ ª∞™ ∫∞π √π ∞¡£ƒø¶√π ∆∏™
¢ÚfiÌÔÈ
∆· ̤ÚË Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Ì·˜ Ô˘ Ù· ÌÔÈÚ·˙fiÌ·ÛÙ fiÏÔÈ
∆· ηٷÛÙ‹Ì·Ù· Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Ì·˜
¡·Ô›
¶·È‰fiÙÔÔÈ ¶Ï·Ù›˜
∞fi Ô‡ ‹Úı·Ó;
¶ÔÈÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Ì·˜
¶fiÛÔÈ ÔÏÏÔ› ›ӷÈ;
∆È ‰Ô˘ÏÂȤ˜ οÓÔ˘Ó;
π¢∂∂™ °π∞ ™Ã∂¢π∞ ∂ƒ°∞™π∞™ ª∂ ∞•π√¶√π∏™∏ ∆ø¡ ∂¡∞À™ª∞∆ø¡ ¶√À ¢π¡√À¡ ∆∞ ¶∞π¢π∞ I. «¶‹Á· Ó· „ˆÓ›Ûˆ Ì ÙË Ì·Ì¿ ÌÔ˘ ÛÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ.»11 ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ì ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· οÓÂÈ, ‰ÈÂÚÂ˘Ó¿ ÙÈ ÂӉȷʤÚÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ù· ·È‰È¿: Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ, ‹ Ó· ·ÓÔ›ÍÔ˘Ó ÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ fiÏ· Ù· ηٷÛÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜;
11. ∞ÓÙ›ÛÙÔȯ·, οÔÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Ì·Á·˙› ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Î¿Ï˘„˘ ÙˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡: «∆È Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘Ï¿ÂÈ ÙÔ Ì·Á·˙›;», «¶Ò˜ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ‰Ò;», «ªÂ ÔÈÔ ÙÚfiÔ ÚÔÌËı‡ÔÓÙ·È ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Ù· ˘fiÏÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ô˘ ‰ÂÓ Ù· Ô˘Ï¿ÂÈ ÙÔ Ì·Á·˙›;», «¶fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Â›Ó·È ÙÔ Ì·Á·˙›;», «¶¿Ì ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙÔ Ì·Á·˙›;» Î.Ï.
255
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ .¯. ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· fiÛ· Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó ÛÙ· Ú¿ÊÈ· ÙÔ˘ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ, ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·‰Âȯı› Û ۯ¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜.
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ Î·È ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¶fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ‹Ù·Ó; ¶Ô˘ÏÔ‡Û ÔÏÏ¿ Ú¿ÁÌ·Ù·; ∆È Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ÏÔ‡ÛÂ; ¶Ô‡ ·ÏÏÔ‡ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ӷ ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ì ٷ ›‰È· Ú¿ÁÌ·Ù·; ªfiÓÔ ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ Ô˘Ï¿ÂÈ ÎÚ¤·˜; ªfiÓÔ ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ Ô˘Ï¿ÂÈ ÓÙÔÌ¿Ù˜;
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ô˘Ó fiÛ· Û¯ÂÙÈο ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó: «∆Ô ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ ¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ Ú¿ÊÈ· Ì ÔÏÏ¿ Ú¿ÁÌ·Ù·.» «ÕÏÏ· Ú¿ÊÈ· Â›Ó·È ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· Î·È ¿ÏÏ· Â›Ó·È ÈÔ ÌÈÎÚ¿.» «Œ¯ÂÈ ÓÙÔÌ¿Ù˜ Î·È Ì·Î·ÚfiÓÈ· Î·È Û·Ô‡ÓÈ· Î·È ÎÚ¤·˜…» «¢ÂÓ Ù· ¤¯ÂÈ fiÏ· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ì·˙›. ÕÌ· ͤÚÂȘ Ô‡ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ı¤ÏÂȘ Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÂȘ ÙÔ ‚Ú›ÛÎÂȘ. ∞ÏÏÈÒ˜ ÚˆÙ¿˜ ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘ ÊÔÚ¿Ó ›‰È· ÚÔ‡¯·.» «Œ¯ÂÈ ÔÏϤ˜ ÙÛ›¯Ï˜. ¶¿Ú· ÔÏϤ˜.» «¶¿Óˆ ÛÙÔ Î¿ı ڿÁÌ· ¤¯ÂÈ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Ô˘ ϤÓ fiÛ· ¢ÚÒ Î¿ÓÂÈ.» «∏ Ì·Ì¿ ÌÔ‡ ·›ÚÓÂÈ ÌfiÓÔ Ì›· ÛÔÎÔÊÚ¤Ù·.» «¶·›ÚÓÔ˘Ì ÌfiÓÔÈ Ì·˜ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È ÌÂÙ¿ ¿Ì ÂΛ Ô˘ ÏËÚÒÓÔ˘ÌÂ.» «∏ ΢ڛ· Ô˘ Â›Ó·È ÛÙÔ Ù·ÌÂ›Ô ‰Â ‚ϤÂÈ fiÛ· ¢ÚÒ Î¿ÓÂÈ. ∆Ô Î¿ÓÂÈ “¤ÙÛÈ” Î·È ·Îԇ̠¤Ó· ıfiÚ˘‚Ô ÛÙË Ì˯·Ó‹.» ∆· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Â›Û˘ Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜: «¶fiÛ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù· ¤¯ÂÈ ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ;» «¶ÔÈÔ˜ ‚¿˙ÂÈ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙ· Ú¿ÊÈ·;» «¶fiÛÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÂΛ;» «ÕÌ· ÙÂÏÂÈÒÛÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·, Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ¿ÏÏ·; ¶ÔÈÔ˜ Ù· ʤÚÓÂÈ;» «∆È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ù· ÌÂÁ¿Ï· ¯·ÚÙÈ¿ Ô˘ Â›Ó·È ÎÔÏÏË̤ӷ ÛÙ· Ú¿ÊÈ·;» «∆È Î¿ÓÂÈ Ë Î˘Ú›· ÛÙÔ Ù·ÌÂ›Ô ÁÈ· Ó· ͤÚÂÈ fiÛ· ¢ÚÒ Ú¤ÂÈ Ó· ÏËÚÒÛÔ˘ÌÂ;» Î.Ï. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘˙ËÙ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ, Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó fiÛ· Ú¿ÁÌ·Ù· ¤¯ÂÈ, Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó Ô‡ Ù· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È ÔÈÔ˜ Ù· ‚¿˙ÂÈ ÛÙ· Ú¿ÊÈ· Î.Ï. Èڛ˙ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ Â›Û΄Ë: 1Ë ÔÌ¿‰·: £· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ò˜ ı· ¿ÓÂ Î·È ı· ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ó Ù· ¯Ú‹Ì·Ù· Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó. 2Ë ÔÌ¿‰·: £· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó fiÛ· ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ÙÔ˘˜ ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ÛÙËÓ Â›Û΄Ë, ÁÈ· Ó· ÌËÓ Í¯¿ÛÔ˘Ó Ó· Ù· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜. 3Ë ÔÌ¿‰·: £· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È ı· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó fiÛ· Ú¤ÂÈ Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ˘·ÏÏ‹ÏÔ˘˜. 4Ë ÔÌ¿‰·: £· Ô˘Ó ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ó fiÛ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ú¿ÁÌ·Ù· ¤¯ÂÈ ÛÙ· Ú¿ÊÈ·.
256
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
5Ë ÔÌ¿‰·: £· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi ÂÍÔÏÈÛÌfi. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Áڷʤ· Û fiÛ˜ ÔÌ¿‰Â˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ·˘Ù‹ ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË. ∆· ·È‰È¿ οÓÔ˘Ó Û¯¤‰È· ‰›Ï· ÛÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ı˘ÌËıÔ‡Ó ÙËÓ ÂÚÒÙËÛË. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ù˘ ÛÙȘ ˘fiÏÔȘ. ™˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÙÈ ı· οÓÂÈ Î¿ı ÔÌ¿‰· ÂΛ Ô˘ ı· ¿ÓÂ Î·È ÂÓËÌÂÚÒÓÔ˘Ó Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ Û˘ÓÔ‰Ô›. ∫¿ı ÁÔÓÈfi˜ ı· Û˘ÓÔ‰¤„ÂÈ Ì›· ÔÌ¿‰· Î·È Ú¤ÂÈ Ó· ͤÚÂÈ ÔÈ· ı· Â›Ó·È Ë ‰Ô˘ÏÂÈ¿ Ù˘. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙›. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ, Û˘ÌʈÓ› ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ›Û΄˘ Î·È ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ı· ˘Ô‰Â¯ÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Ù˘ ›Û΄˘.
¢È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ï›ÛÙ˜ Ì ٷ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ı· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ.
∞Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ™˘Óԉ¢fiÌÂÓ· ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Û˘ÓÔ‰Ô‡˜ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ. ∂ÊԉȷṲ̂ӷ Ì ̷ÁÓËÙfiʈӷ, ʈÙÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Ì˯·Ó¤˜, ÌÔχ‚È· Î·È ¯·ÚÙÈ¿ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, ÚˆÙÔ‡Ó, Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó. ∏ ∂Ó‹Ù Î·È Ô ¡ÈÎfiÏ·˜ ·›ÚÓÔ˘Ó Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË ·fi ÙËÓ Ù·Ì›·: «ŸÏ· Ù· ÏÂÊÙ¿ Ù· ·›ÚÓÂÙ ÛÙÔ Û›ÙÈ Û·˜;». ∏ ª·Ú›· Î·È Ô ™ÎÂÏ˙¤Ó ÚˆÙÔ‡Ó ÙÔÓ ˆÏËÙ‹ ÙˆÓ Ù˘ÚÈÒÓ: «¶Ô‡ Ù· ‚Ú›ÛÎÂÙ fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· Ù˘ÚÈ¿; ŸÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÓÔ˘Ó ÔÈÔ˜ Ù· ͷӷʤÚÓÂÈ; ¶ÔÈÔ˜ Ù· ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ;». √ °ÈÒÚÁÔ˜ Ì·˙‡ÂÈ ¤Ó· ·Î¤ÙÔ Ì ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ. ∫¿ÔÈ· ·È‰È¿ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÌÂÁ¤ıË ÛÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜, οÔÈ· ¿ÏÏ· ÚˆÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ˘·ÏÏ‹ÏÔ˘˜, ÌÂÙÚÔ‡Ó Î·È
257
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÛËÌÂÈÒÓÔ˘Ó, Ì›· ÔÌ¿‰· ·Û¯ÔÏÂ›Ù·È Ì ÙÔ˘˜ ·˘ÙÔÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜: «¶Ò˜ Á›ÓÂÙ·È Î·È ·ÓÔ›ÁÂÈ ÌfiÓË Ù˘ Ë fiÚÙ· fiÙ·Ó ¿Ì ÎÔÓÙ¿;», «¶Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÈ Ë Ì˯·Ó‹ ÌfiÓË Ù˘ ÙËÓ ÙÈÌ‹;».
«¶Ò˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ÌfiÓË Ù˘ Ë Ì˯·Ó‹ ÙËÓ ÙÈÌ‹», «∆· ·›ÚÓÂÙ fiÏ· ·˘Ù¿ Ù· ÏÂÊÙ¿ ÛÙÔ Û›ÙÈ Û·˜ ÙÔ ‚Ú¿‰˘;»
√ÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ‰È·‰Èηۛ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ™ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Î·È ÌÂÏÂÙÔ‡Ó ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ ÙÔ˘˜. Èڛ˙ÔÓÙ·È ¿ÏÈ Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ›‰·Ó Î·È ¤Ì·ı·Ó. ŒÌ·ı·Ó ·ÚÎÂÙ¿; ∞·ÓÙ‹ıËÎ·Ó Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜; ™Â ÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ¤Ì·ı·Ó; ª‹ˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÒÚ· ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·; ¶ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Ô‡ ·ÏÏÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÚÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÁÔÚ¿ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ. ªÔÚ› Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÔÓ ÂÌÔÚÈÎfi ‰ÚfiÌÔ Ù˘ fiÏ˘ ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ Ì·Á·˙È¿ ¤¯ÂÈ Î·È Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ¿ÏÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ı¤Ì·:
∆∞ ∫∞∆∞™∆∏ª∞∆∞ ∆∏™ ¶∂ƒπ√Ã∏™ ∆È ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· ηٷÛÙ‹Ì·Ù·: «Œ¯Ô˘Ó ‚ÈÙÚ›Ó˜», «ŸÌˆ˜ ÛÙȘ ‚ÈÙÚ›Ó˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È fiÏÔ Ù· ›‰È· Ú¿ÁÌ·Ù·», «Œ¯Ô˘Ó Î·È ÂÈÁڷʤ˜», «Œ¯Ô˘Ó Î·È ÌÂÁ¿Ï˜ ÎÔ‡ÎϘ ÛÙȘ ‚ÈÙÚ›Ó˜, fi¯È Û·Ó ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·›˙Ô˘Ì», «ªfiÓÔ Ù· Ì·Á·˙È¿ Ô˘ Ô˘Ï¿Ó ÚÔ‡¯· ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ¿Ï˜ ÎÔ‡ÎϘ», «ŸÙ·Ó ÏËÚÒÓÔ˘Ì ÛÙÔ Ù·ÌÂ›Ô Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ¯Ù˘¿ÂÈ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Û ̛· Ì˯·Ó‹ Î·È ÙÔ˘ ‰›ÓÔ˘Ì ٷ ÏÂÊÙ¿». ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó: « °È·Ù› ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÙÚ›Ó˜; ∆· ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó. ªfiÓÔ ¯·ÚÙÈ¿ ÛÙ· Ù˙¿ÌÈ·, Ô˘ Â›Ó·È ●
258
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ», «°È·Ù› ÌÂÚÈΤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· ÛÙȘ ‚ÈÙÚ›Ó˜;», «∆È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÛÙȘ ÂÈÁڷʤ˜;», «¶ÔÈÔ˜ ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ Ù· Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ Ô˘Ï¿ÓÂ;». ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ¿Ó ӷ ÙÔ˘˜ ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ·. ™ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ‚Á¿˙Ô˘Ó ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∆Ô˘˜ ˙ËÙÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ Û˘Óԉ‡ÛÔ˘Ó. ªfiÓÔ fiÛÔÈ ÌÔÚÔ‡ÓÂ. °Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ì·˙› ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙȘ ηٷÁڷʤ˜. ∂ÈÛΤÙÔÓÙ·È ÂÌÔÚÈο ηٷÛÙ‹Ì·Ù·, Ì·Ó¿‚Èη, ÎÚÂԈϛ·, ˙·¯·ÚÔÏ·ÛÙ›·. ŸÙ·Ó ÂÈÛÙÚ¤„Ô˘Ó ·fi ÙËÓ ¤ÍÔ‰Ô ı· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Î·È ¿ÏÈ Ù· ÛÙÔȯ›·. £· ‰Ô˘Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ı· Í·Ó·ı˘- ™ÙÔ ˙·¯·ÚÔÏ·ÛÙÂ›Ô ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó, ÛËÌËıÔ‡Ó fiÛ· ›‰·Ó Î·È ¿ÎÔ˘Û·Ó. £· ÌÂÈÒÓÔ˘Ó Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó, ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ì fiÔÈÔÓ Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ·Ó ··ÓÙ‹ıËÎ·Ó fiÏ· ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó. ÙÔ˘˜ Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·. £· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó. ªÔÚ› Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô Ì ٷ ηٷÛÙ‹Ì·Ù· Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ ÙÔ˘˜. ªÔÚ› Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î·È Ì ·Ê›Û˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8). ŸÌˆ˜ fiÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ‰Â ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÛÙ· ηٷÛÙ‹Ì·Ù·. √ÏÔÎÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ù· ηٷÛÙ‹Ì·Ù· ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁËıÔ‡Ó ÛÙ· ·ÁÁ¤ÏÌ·Ù· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ ‹ οÔÈÔ ¿ÏÏÔ ¤Ó·˘ÛÌ· Ó· ÛËÌ¿ÓÂÈ ÙÔ ÍÂΛÓËÌ· ÌÈ·˜ Ôχ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜.
∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÂÈÁڷʤ˜ ÁÈ· Ù· ηٷÛÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜.
∆∞ ∂¶∞°°∂§ª∞∆∞ ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÎÏËıÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ·ÁÁÂÏ̷ٛ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, fiˆ˜ ηٷÛÙË̷ٿگ˜, ˘¿ÏÏËÏÔÈ ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘, Ù˘ ¶˘ÚÔÛ‚ÂÛÙÈ΋˜ ÀËÚÂÛ›·˜ ‹ Ù˘ ∆ÚÔ¯·›·˜, ÔÈÎÔ‰fiÌÔÈ, ·Ú¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ˜, ÁÈ·ÙÚÔ›, ‰ÈÎËÁfiÚÔÈ, ηٷÛ΢·ÛÙ¤˜ ÚÔ‡¯ˆÓ, ÁˆÚÁÔ› Î·È ÎÙËÓÔÙÚfiÊÔÈ, ·Ú·ÁˆÁÔ› ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Î.¿. ●
259
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚÈÓ ·fi ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ·È‰È¿ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ Ô˘ οÓÔ˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó. ªÂ ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ·. ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ͤÚÔ˘Ó; (¶ÚÈÓ ·fi οı ›ÛÎÂ„Ë Á›ÓÂÙ·È Ë Û¯ÂÙÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ, ‚Ï. ›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· «TÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ»). ™Â Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙˆÓ ÂÈÛΤ„ÂˆÓ Î·È ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·˘Í¿ÓÂÙ·È, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÂÈÛΤ„ÂȘ ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÒÓ, Ì ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚıËΠ·Ú·¿Óˆ.
√π ∞§§∞°∂™ ™∆∏ ™À¡√π∫π∞ ª∞™ ∆∏ ª∂ƒ∞ ∫∞π ∆∏ ¡ÀÃ∆∞ ∆Ô ¤Ó·˘ÛÌ· ÌÔÚ› Ó· ‰Ôı› ·fi ÙÔ Û¯fiÏÈÔ Ô˘ ı· οÓÂÈ Î¿ÔÈÔ ·È‰› «ÃÙ˜ ‹ÌÔ˘Ó· Ì ÙÔÓ Ì·Ì¿ ÌÔ˘ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ô˘ ¤Û‚ËÛ·Ó Ù· ÊÒÙ· Î·È ‰Â ‚Ϥ·Ì ٛÔÙ·. ◊Ù·Ó fiÏÔ ÛÎÔÙ¿‰È» ‹ «¢ÂÓ „ˆÓ›˙Ô˘Ì ÙÔ ‚Ú¿‰˘ Ô˘ Â›Ó·È ÎÏÂÈÛÙ¿ Ù· Ì·Á·˙È¿». ™ÎÔfi˜ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ· ÙË Ì¤Ú· Î·È ÙË Ó‡¯Ù·, Ó· ÙȘ ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì fiÛÔ Á›ÓÂÙ·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·ÎÚ›‚ÂÈ· Î·È Ó· ÙȘ ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó. ●
ªÂ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ ÙË Ì¤Ú· Î·È ÙË Ó‡¯Ù·. ºˆÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ›‰ÈÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜, ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜. «∆Ë Ó‡¯Ù· Ù· Ì·Á·˙È¿ Â›Ó·È ÎÏÂÈÛÙ¿», «Œ¯Ô˘Ó ·Ó¿„ÂÈ Ù· ÊÒÙ·», «∆Ë Ì¤Ú· ¤¯ÂÈ ÈÔ ÔÏÏÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜», «™ËÎÒÓÔ˘Ó Î·È ÙȘ Ù¤ÓÙ˜ ÌÂÙ¿ Ô˘ ʇÁÔ˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·fi Ù· Ì·Á·˙È¿».
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ∆È ·ÏÏ¿˙ÂÈ; ¶Ò˜ Â›Ó·È ÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ ÙÔ Úˆ›; ¶Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ ‚Ú¿‰˘; ∆È Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÙÔ Úˆ› Î·È ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ‚Ú¿‰˘; À¿Ú¯Ô˘Ó ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÙÔ ‚Ú¿‰˘; ∆È ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÌÔÚ› Ó· οÓÔ˘Ó; ¶Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ ‚Ú¿‰˘ Ù· Û›ÙÈ·; ŸÏ· Ù· Ì·Á·˙È¿ Â›Ó·È ÎÏÂÈÛÙ¿ ÙÔ ‚Ú¿‰˘; À¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Î¿ÔÈ· Ô˘ Â›Ó·È ·ÓÔȯٿ; ∆È Ì·Á·˙È¿ Â›Ó·È ·˘Ù¿; ∞Ó ‰ÂÓ Â›¯·Ì ËÏÂÎÙÚÈÛÌfi, ÙÈ ı· οӷÌ ÙÔ ‚Ú¿‰˘; ∆È ¤Î·Ó·Ó ·ÏÈ¿ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ‰ÂÓ Â›¯·Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙȘ ‰Ô˘ÏÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ËÏÂÎÙÚÈο ÊÒÙ·; ¶ÔÈÔ˘˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ì ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘ÌÂ;
260
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
√È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ ÙË Ì¤Ú· Î·È ÙË Ó‡¯Ù· ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ· ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÓ·ÏÏ·Á‹˜ Ù˘ ̤ڷ˜ Ì ÙË Ó‡¯Ù· ηÈ, ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ıˆڋÛÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, Ó· ÂÂÎÙ·ıÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ÙÂÛÛ¿ÚˆÓ ÂÔ¯ÒÓ. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ Á˘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ù˘ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂÚÈÊÔÚ¿ Ù˘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ‹ÏÈÔ.
∞ÔÙ˘ÒÓÔ˘Ó ÙË Ì¤Ú· Î·È ÙË Ó‡¯Ù· Î·È ÛÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜. ∆Ô Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Á˘ Ô˘ Â›Ó·È ÚÔ˜ ÙÔÓ ‹ÏÈÔ ¤¯ÂÈ Ì¤Ú· Î·È Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Â›Ó·È ÈÔ ÊˆÙÂÈÓ¿. ∆Ë Ì¤Ú· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Â›Ó·È ÈÔ ÊˆÙÂÈÓ¿. ¶fiÛÔ fï˜ ÛÙÚÔÁÁ˘Ï‹ Â›Ó·È Ë °Ë;
II. «√È ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ̤ÓÔ˘Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ Ì·˜ ‰Â ÌÈÏ¿Ó ÂÏÏËÓÈοػ ∏ ·Ú·¿Óˆ ÊÚ¿ÛË ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ· Ì·˜. ●
¶√π√π ∑√À¡ ™∆∏ ™À¡√π∫π∞ ª∞™; ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ÌÈÏÔ‡Ó ÌfiÓÔ ÂÏÏËÓÈο; ∆È ¿ÏϘ ÁÏÒÛÛ˜ ÌÈÏÔ‡Ó; ¶Ò˜ ÙȘ ¤Ì·ı·Ó ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÁÏÒÛÛ˜; ¶Ô‡ ·ÏÏÔ‡ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÌÈÏÔ‡Ó ÙË ÁÏÒÛÛ· Ù˘ ∂Ó‹Ù; Œ¯ÂÙ ·ÎÔ‡ÛÂÈ ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ‰Â ÌÈÏÔ‡Ó ÂÏÏËÓÈο; ¶Ô‡ ÙÔ˘˜ ¤¯ÂÙ ·ÎÔ‡ÛÂÈ; ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙ ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ, ÛÙËÓ Ï·Ù›· ‹ ÛÙËÓ ·ÁÔÚ¿. ªÈÏÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜; ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Ï¤ÓÂ; ¶Ò˜ Â›Ó·È ÓÙ˘Ì¤ÓÔÈ; ∆È ÚÔ‡¯· ÊÔÚÔ‡Ó ÔÈ ¿Ó‰Ú˜; ∆È ÚÔ‡¯· ÊÔÚÔ‡Ó ÔÈ Á˘Ó·›Î˜; ∂›Ó·È ‚È·ÛÙÈÎÔ› ‹ ¿Ó ‚fiÏÙ·; ∆È ÁÏÒÛÛ· ÌÈÏÔ‡Ó; ªÈÏÔ‡Ó fiÏÔÈ ÙËÓ ›‰È· ÁÏÒÛÛ·; ¶Ô‡ ËÁ·›ÓÔ˘Ó; ∆È ÎÚ·ÙÔ‡Ó; ∆È ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÌÔÚ› Ó· οÓÔ˘Ó; ¶Ò˜ ÙÔ Î·Ù·Ï¿‚·ÙÂ; ∆È Ì·˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ì ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜; ∞fi Ô‡ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ¤ÚıÂÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó ¿ÏÏË ÁÏÒÛÛ·; ¶Ô‡ ÁÂÓÓËı‹Î·Ù ÂÛ›˜; ¶Ô‡ ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ Û·˜; ¶Ô‡ ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó ÔÈ ·Ô‡‰Â˜ Û·˜;
261
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∫·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜, ÔÈ È‰¤Â˜ Î·È Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ì ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ı· ÂÓÂÚÁ‹ÛÔ˘Ó. ªÔÚÔ‡Ó fiÏÔÈ Ì·˙›, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈ΋ Û˘Óԉ›· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, Ó· οÓÔ˘Ó ‚fiÏÙ· ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈΤ˜ Ì˯·Ó¤˜, ηÛÂÙfiʈӷ, ¯·ÚÙÈ¿ Î·È ÌÔχ‚È·. ™ÙËÓ Ù¿ÍË, Ì ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ̤¯ÚÈ ÙÒÚ· ·Ó·‰Â›¯ıËÎ·Ó Î·È Ì fiÛÔ˘˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È ÛÙ· ·ÓÂÙ˘Á̤ӷ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ, ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ÛÙÔȯ›· Î·È ‚Á¿˙Ô˘Ó Ù· Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ı· ÚÔÛÂÏ·ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ ı· ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ‹ Ì Ӥ· ÂÓ·‡ÛÌ·Ù· Ô˘ ı· ‰ÒÛÔ˘Ó, ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÂÎÙ·ı› Î·È Û ¿ÏÏ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙË Û˘ÓÔÈΛ· fiˆ˜:
√π ∆√¶√𠶃√∂§∂À™∏™ ∆ø¡ ∫∞∆√π∫ø¡ ∆∏™ ™À¡√π∫π∞™ °È· ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô, Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË, Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ ÛÙÔ ¯¿ÚÙË ‹ ÛÙËÓ ˘‰ÚfiÁÂÈÔ ÛÊ·›Ú·, Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÔȘ Â›Ó·È ÈÔ ÎÔÓÙ¿ Î·È ÔȘ Ôχ Ì·ÎÚÈ¿, Ó· ÎÔÈÙ¿ÍÔ˘Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ˜, Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÏÒÛÛ˜ Î·È Ó· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙȘ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Û’ ·˘Ù¤˜, Ó· ‰Ô˘Ó Ò˜ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È, Ó· ‰Ô˘Ó ¯ÔÚÔ‡˜ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ˘˜ ¯ÔÚ¤„Ô˘Ó… ∆Ô ı¤Ì· ÂÎÙ›ÓÂÙ·È Ôχ ¤Ú· ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜… ●
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ¶Ô‡ ÁÂÓÓËı‹Î·ÙÂ; ¶Ô‡ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Ô Ì·Ì¿˜ Û·˜; ∏ Ì·Ì¿ Û·˜; √ ·Ô‡˜ Û·˜ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Â‰Ò ‹ ‹Úı ·fi ·ÏÏÔ‡; ∞fi Ô‡ ‹ÚıÂ; ¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÁÂÓÓ‹ıËÎÂ Ô ·Ô‡˜ Û·˜; ¶ÔÈ· fiÏË Â›Ó·È ÈÔ ÌÂÁ¿ÏË12; ¶ÔÈ· ¯ÒÚ· Â›Ó·È ÈÔ ÌÂÁ¿ÏË; ¶ÔÈ· fiÏË Â›Ó·È ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿; ¶ÔÈ· ¯ÒÚ· Â›Ó·È ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿; ¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ Â›Ó·È Ë ∞Ï‚·Ó›·; ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ¿Ì ÛÙËÓ ∞Ï‚·Ó›·; ªÔÚԇ̠ӷ ¿Ì Ì ٷ fi‰È·; ¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ Â›Ó·È Ë ƒˆÛ›·;
●
√π ∆ƒ√¶√π ∂¶π∫√π¡ø¡π∞™ ª∂∆∞•À ∆ø¡ ∞¡£ƒø¶ø¡ ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ¶Ò˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓԇ̠̠fiÛÔ˘˜ ›̷ÛÙ ÎÔÓÙ¿; ¶Ò˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓԇ̠̠fiÛÔ˘˜ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì·ÎÚÈ¿_ ¶Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì Ӥ· ·fi ÂΛÓÔ˘˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì·ÎÚÈ¿ Ì·˜; ¶Ò˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ٷ Ó¤· ·fi fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ; ∞Ó Â›Ì·ÛÙ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ, Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ì Ì ÙÔ Û›ÙÈ Ì·˜; °ÓˆÚ›˙ÂÙ ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙËÏÂÊÒÓÔ˘ Û·˜; Œ¯ÂÈ Ô Ì·Ì¿˜ ‹ Ë Ì·Ì¿ Û·˜ ÎÈÓËÙfi ÙËϤʈÓÔ; ƒˆÙ‹ÛÙ ÙÔ˘˜ ·Ó ›¯·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓËÙfi ÙËϤʈÓÔ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚÔ›. ƒˆÙ‹ÛÙ ÙÔÓ ·Ô‡ Û·˜ ·Ó ›¯Â ÙËϤʈÓÔ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚfi˜.
12. Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı›, ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÔÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ‰ÂÓ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó Û ·ÎÚȂ›˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ. ∂ȉ›ˆÍ‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ó· ÂÓÂÚÁÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ ÏfiÁÔ Î·È Ó· ‰›ÓÔ˘Ó Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ηٷÓÔ› Ò˜ ÛΤÊÙÔÓÙ·È. «√È º¤Ú˜ (ΈÌfiÔÏË ÙÔ˘ ÓÔÌÔ‡ Œ‚ÚÔ˘)», ·¿ÓÙËÛ ̛· ÌÈÎÚ‹ Û ۯÂÙÈ΋ ÂÚÒÙËÛË, «Â›Ó·È ÌÂÁ¿Ï˜, ÈÔ ÌÂÁ¿Ï˜ ·fi ÙËÓ ∞ı‹Ó·, ÁÈ·Ù› ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· Ô˘ ‹Ì·ÛÙ·Ó ÛÙË ÁÈ·ÁÈ¿ ÙËÓ ∂ÏÂÔÓÒÚ·, Ë ·˘Ï‹ ‹Ù·Ó ÈÔ ÌÈÎÚ‹…». ™ÙÔ ›‰ÈÔ Î›ÌÂÓÔ, Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÌÈ·˜ ıÂÌ·ÙÈ΋˜ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ì ı¤Ì· «√ ÙfiÔ˜ Ì·˜, Ù· Û‡ÓÔÚ· Î·È ÔÈ Á›ÙÔÓ˜», ηٷÁÚ¿ÊÂÙ·È fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙȘ º¤Ú˜, ·ÚfiÙÈ Â›¯·Ó ¿ÂÈ ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ¯ˆÚ¿ÊÈ· Ô˘ ›¯·Ó ÔÈ ‰ÈÎÔ› ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÏ¿‰· ÙÔ˘ Œ‚ÚÔ˘ Î·È Â›¯·Ó ‰ÂÈ Ù· ÂÏÏËÓÈο Î·È Ù· ÙÔ˘ÚÎÈο Ê˘Ï¿ÎÈ·, ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ Ë ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ¯ˆÚ›˙ÂÈ ÙȘ º¤Ú˜ ·fi ÙËÓ ∆Ô˘ÚΛ· Â›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏË (‚Ï. ∫Ú˘ÔÓÂÚ›‰Ô˘ & §·‰ÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, ÛÛ. 6 Î·È 7).
262
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
«∆· ·ÏÈ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÊÒÓ·˙·Ó ÁÈ· Ó· Ô˘Ó ¤Ó· Ó¤Ô Ô˘ ¤Î·Ó ÛÂÈÛÌfi»
10
™‹ÌÂÚ· fï˜ «Ì ÙÔ ÙËϤʈÓÔ Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ Ê›ÏÔÈ Ì·˜»
III. «∆Ë ÁÈ·ÁÈ¿ ÌÔ˘ ÙËÓ ¤ÚÈÍ οو Ì›· Ì˯·Ó‹ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ Â›¯Â Â˙Ô‰ÚfiÌÈÔ Î·È ÙË ¯Ù‡ËÛ fï˜ Ï›ÁÔ.» ∏ ·Ú·¿Óˆ ÊÚ¿ÛË, ·Ó ‰Â›ÍÔ˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ Ù· ·È‰È¿, ÌÔÚ› Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÛÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÌÂٷΛÓËÛ˘ ÙˆÓ ËÏÈÎÈˆÌ¤ÓˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ (Â˙Ô‰ÚfiÌÈ·, ڿ̘, Ê·Ó¿ÚÈ· Ì ‹¯Ô Î.Ï.) ‹ Î·È ÛÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂٷΛÓËÛ˘ fiÏˆÓ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ (Û˘ÁÎÔÈÓˆÓ›·, ȉȈÙÈο ·˘ÙÔΛÓËÙ· Î·È Ù·Í›, Ô‰‹Ï·Ù· Î·È Ì˯·Ó¿ÎÈ·, ÛËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË Î.Ï.). ●
√π ª∂∆∞∫π¡∏™∂π™ ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ¶Ò˜ ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ; ¶Ô‡ ÂÚ·Ù¿ÓÂ; ¶Ò˜ ΢ÎÏÔÊÔÚÔ‡Ó Ù· ·˘ÙÔΛÓËÙ·; ∆È Î¿ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ô˘ ÂÚÓÔ‡Ó ·˘ÙÔΛÓËÙ·; À¿Ú¯Ô˘Ó Ê·Ó¿ÚÈ· Û fiÏ· Ù· ··Ú·›ÙËÙ· ÛËÌ›·; ¶ÔÈ· Û‹Ì·Ù· ÁÓˆÚ›˙ÂÙ ÂÛ›˜; ¶ÔÈ· Û‹Ì·Ù· ͤÚÂÙ ÙÈ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó; µÏ¤Ô˘Ó Î·È ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È fiÏÔÈ Â‡ÎÔÏ·; ∆È ı· Û˘Ó¤‚·ÈÓ ·Ó ‰ÂÓ ¤‚Ï οÔÈÔ˜ ‹ ·Ó ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÚ·Ù‹ÛÂÈ; ∫Ï›ÛÙ ٷ Ì¿ÙÈ· Î·È ÚÔÛ·ı‹ÛÙ ӷ ÂÚ·Ù‹ÛÂÙÂ. ™‡ÚÂÙ ¤Ó· ηÚÔÙÛ¿ÎÈ Î·È ÚÔÛ·ı‹ÛÙ ӷ ÙÔ ·Ó‚¿ÛÂÙ ÛÙÔ Â˙Ô‰ÚfiÌÈÔ. ™˘˙ËÙ‹ÛÙ ÁÈ· ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙÔ‡Ó fiÛÔÈ ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Ì ηÚÔÙÛ¿ÎÈ. ∂›Ó·È ηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤ӷ Ù· Â˙Ô‰ÚfiÌÈ· ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜; ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ì ÛÙÔ ‰‹Ì·Ú¯Ô Ù˘ fiÏ˘ ÒÛÙ ӷ ‰È¢ÎÔχÓÔÓÙ·È Î·È ·˘ÙÔ› ÔÈ Û˘ÌÔϛ٘ Ì·˜;
IV. «∏ ÁÈ·ÁÈ¿ ÌÔ˘ ¤ÊÙÈ·Í ÌÈ· ÎÔ‡ÎÏ· fiˆ˜ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ¤·È˙ ÌÈÎÚ‹. ¶Ô˘ ÙËÓ ¤ÊÙÈ·Í ÌfiÓË Ù˘.» ∏ ∑ø∏ ∆ø¡ ∞¡£ƒø¶ø¡ ∆∞ ¶∞§π∞ Ã√¡π∞ ∫∞π ™∏ª∂ƒ∞ «ªÂ ÙÈ ·È¯Ó›‰È· ¤·È˙·Ó fiÙ·Ó ‹Ù·Ó ÌÈÎÚÔ› Ô ·Ô‡˜ Î·È Ë ÁÈ·ÁÈ¿;», «¶Ò˜ ‹Ù·Ó ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÙÔ˘˜;», «¶Ò˜ ‹Ù·Ó Ù· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜;», «¶Ò˜ ‹Ù·Ó ÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ Î·È ÔÈ Ï·Ù›˜ ÂΛ Ô˘ ●
263
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
˙Ô‡Û·Ó;», «¶Ò˜ ÌÂÙ·ÎÈÓÈfiÓÙÔ˘Û·Ó;», «∆È ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ¤Î·ÓÂ Ô Ì·Ì¿˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ë Ì·Ì¿ ÙÔ˘˜;», «∂›¯·Ó ÎÈÓËÙfi ÙËϤʈÓÔ;». ¶Ò˜ Ó· Ù· Ì¿ıÔ˘Ó fiÏ· ·˘Ù¿; ¡· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·Ô‡‰Â˜ Î·È ÙȘ ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ. ¡· ÙÔ˘˜ ηϤÛÔ˘Ó Ó· ¤ÚıÔ˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›. ¶Ò˜ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÎÂÊÙ› Ó· ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó; «¡· ÙȘ ÁÚ¿„Ô˘Ó Û ηÛÂÙfiʈÓÔ», «¡· ÙȘ ÁÚ¿„ÂÈ Ë ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜ Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› Î·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ‰›Ï· ÛÙËÓ Î¿ı ÂÚÒÙËÛË Ì›· ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÙË ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È», «ªÔÚ› fï˜ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È ¿ÏϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ‰Â ı· ÚˆÙÔ‡Ó ÌfiÓÔ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ı· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤Ó˜…».
ŸÙ·Ó ÔÈ ·Ô‡‰Â˜ ‹Ù·Ó ÌÈÎÚÔ› ËÁ·›Ó·Ó ÛÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ Ì Á·˚‰Ô˘Ú¿ÎÈ· Î·È fiÏ· Ù· Û›ÙÈ· ›¯·Ó Ù˙¿ÎÈ·.
TÒÚ· ËÁ·›ÓÔ˘Ì ÂΉÚÔÌ‹ Ì ÙÔ Ô‡ÏÌ·Ó.
264
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ªÔÚ› ·ÎfiÌË Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó ÁÈ· ÌÂϤÙË ı¤Ì·Ù· fiˆ˜: ●
¶ø™ ∫∞∆∞™∫∂À∞∑√¡∆∞π ∆∞ ™¶π∆π∞
ŒÓ· ı¤Ì· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÌÂÈڛ˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ì «·ÏËıÈÓ¿» ˘ÏÈο.
∆∞ ∑ø∞ ¶√À ∑√À¡ ™∆∏ ™À¡√π∫π∞ ª∞™ «¶Ô‡ ˙Ô˘Ó;», «¶Ò˜ ˙Ô˘Ó;», «ªÂ ÙÈ ÙÚ¤ÊÔÓÙ·È;», «∆È Û¯¤ÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó Ì ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜;» Î·È ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ·… ●
∆È Ó· ϤÓ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÔÈ Á¿ÙÔÈ ÛÙ· ÎÂÚ·Ì›‰È·; (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 11.2, ÂÓfiÙËÙ· «To ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ Î·È ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ»)
265
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ √§√∫§∏ƒø™∏™ ∆ø¡ ™Ã∂¢πø¡ ∂ƒ°∞™π∞™ ¢Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ. ¢È·ÌfiÚʈÛË ÂÈÛÙÔÏÒÓ ÛÙÔ˘˜ ·ÚÌÔ‰›Ô˘˜ ÁÈ· ‚ÂÏÙ›ˆÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ·. ¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó. ¢È·ÌfiÚʈÛË ‚È‚Ï›ˆÓ Ì fiÛ· ›‰·Ó Î·È ¤Ì·ı·Ó. ∞¡∞¢À√ª∂¡∞ ™Ã∂¢π∞ ∂ƒ°∞™π∞™ ¶√À ∂¡∆∞™™√¡∆∞π ™∆√ ∂ÀƒÀ∆∂ƒ√ £∂ª∞ ∆∏™ ™À¡√π∫π∞™, √¶ø™ ∞¡∞¶∆Àã∏∫∞¡ ™∂ ∂§§∏¡π∫∞ ¡∏¶π∞°ø°∂π∞ I. √È ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ÙÒÚ· ̤ÓÔ˘Ó ÎÔÓÙ¿ Ì·˜, ÂÓÒ ÚÈÓ ¤ÌÂÓ·Ó Ì·ÎÚÈ¿
∆Ô ¤Ó·˘ÛÌ· ∆· ·È‰È¿ ›¯·Ó ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÓ‰˘Ì·Û›Â˜ ÛÙËÓ Ï·Ù›· Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ Ì·˜ Î·È ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ·Ó ̤ÓÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Ô˘ ‹Úı ·fi ¿ÏÏË ¯ÒÚ· ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ò˜ ÓÙ‡ÓÂÙ·È, ÙÈ Ê·ÁËÙ¿ ÙÚÒÂÈ, ÙÈ ÌÔ˘ÛÈ΋ ·ÎÔ‡ÂÈ, ·Ó ‚ϤÂÈ ¤ÚÁ· Û ηۤÙ˜ ·fi ÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘ Î·È ·fi ÔÈÔ ‚ÈÓÙÂÔÎÏ¿Ì ÙȘ ‰·Ó›˙ÂÙ·È Î.¿. ∆ËÓ ÂfiÌÂÓË Ë̤ڷ ¤Ù˘¯Â Ó· Ì·˜ ηϤÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ‰ÈÏ·ÓÔ‡ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ Ó· ·Ú·ÛÙԇ̠ˆ˜ ÚÔÛÎÂÎÏË̤ÓÔÈ ÛÙÔ Á¿ÌÔ Ô˘ ›¯·Ó ÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÔ˘˜. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜, Ë ∂ϤÓË Ì·˜ › ÁÈ· ÙÔÓ ÚfiÛÊ·ÙÔ Á¿ÌÔ Ù˘ ı›·˜ Ù˘ Î·È Ë °ÈˆÚÁ›·13 Ì·˜ ·Ó¤ÊÂÚ ÁÈ· ÙÔ Á¿ÌÔ ÙÔ˘ Ì·Ì¿ Ù˘ «Ì ÙËÓ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ· ÙË Ì·Ì¿ Ù˘» Ô˘ ‹Á ÛÙËÓ πÓ‰›· ÁÈ· Ó· ÙËÓ ·ÓÙÚ¢Ù› (ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ù˘ Â›Ó·È πÓ‰Ô›), ·ÏÏ¿ ·‰˘Ó·ÙÔ‡Û ӷ ··ÓÙ‹ÛÂÈ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ Ù˘. ∆ÂÏÈο Ù· ·È‰È¿ ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ηϤÛÔ˘Ì ÙÔÓ Ì·Ì¿ Ù˘ °ÈˆÚÁ›·˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· ÂÈ Ò˜ Á›ÓÔÓÙ·È ÔÈ Á¿ÌÔÈ ÛÙËÓ πÓ‰›·.
H ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ∞Ú¯Èο ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· ÙÔ˘ ÁÚ¿„Ô˘Ó Ì›· ÚfiÛÎÏËÛË, ·ÏÏ¿ ÁÚ‹ÁÔÚ· ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜: Ë °ÈˆÚÁ›· ÙÔ˘˜ › «ÌfiÓÔ ÛÙ· ÈÓ‰Èο Ó· ÙË ÁÚ¿„ÂÙ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ Í¤ÚÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ ÂÏÏËÓÈο». ™Î¤ÊÙËÎ·Ó Ó· ÙËÏÂʈӋÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙÔÓ Î·Ï¤ÛÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ ¤ÏÂÈ ÔÏϤ˜ ÒÚ˜ ·fi ÙÔ Û›ÙÈ Î·È ÙȘ ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ÙËÏÂÊÒÓËÛ·Ó ‰ÂÓ ÙÔÓ ‚Ú‹Î·Ó ÂΛ. ŒÙÛÈ ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ¤ÏıÔ˘Ó ÈÔ ÓˆÚ›˜ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ Úˆ› ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ‰Ô˘Ó fiÙ·Ó ı· ¤ÊÂÚÓ ÙË °ÈˆÚÁ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ó· ÙÔ˘ ÙÔ Ô˘Ó. √ Ì·Ì¿˜ Ù˘ ·Ô‰¤¯ÙËΠÙËÓ ÚfiÛÎÏËÛË, ÔÚ›ÛÙËÎÂ Ë Ë̤ڷ, ˘ÔÛ¯¤ıËΠӷ Ì·˜ ʤÚÂÈ Î·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘ Î·È ÚfiÙÂÈÓ ӷ ¤ÏıÂÈ Ì·˙› Ì ÙË ÌÂÁ¿ÏË ÙÔ˘ ÎfiÚË, Ô˘ ÊÔÈÙ¿ ÛÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô, ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Û ÂÚÈÁڷʤ˜ Î·È ‰È¢ÎÚÈÓ›ÛÂȘ Ì ٷ ηχÙÂÚ· ÂÏÏËÓÈο Ù˘.
13. ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ Â›Ó·È Ôχ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ·ÔηχÙÔÓÙ·È Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ÌË ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜ Û οı ٿÍË. ªÂ ÙËÓ ÂÏ›‰· Ó· ÂÓÙ·¯ıÔ‡Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· ÔÈ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂȘ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ ¤¯Ô˘Ó ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ Ú·ÎÙÈ΋ Ó· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Ì ÂÏÏËÓÈο ÔÓfiÌ·Ù·. ŒÙÛÈ Ë ¡ÙÔÌÚ›Ó· ·fi ÙË µÔ˘ÏÁ·Ú›· Á›ÓÂÙ·È ¶fiË, Ë °Î›ÓÙ· ·fi ÙË ™ÚÈ §¿Óη ∂ϤÓË, Ô ¡·¯›Ì Á›ÓÂÙ·È ∆¿ÛÔ˜ Î.Ô.Î. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ ·ÔηχÙÂÈ ÙÔ Êfi‚Ô ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ÌË ·Ô‰Ô¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜. ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô Î·ÏÂ›Ù·È Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ÙfiÓˆÛË ÙÔ˘ ·˘ÙÔÛ˘Ó·ÈÛı‹Ì·ÙÔ˜ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·˜ Î·È ·Ô‰Â¯fiÌÂÓÔ ÙËÓ ÂıÓÈ΋ Î·È ÚÔÛˆÈ΋ ÙÔ˘˜ Ù·˘ÙfiÙËÙ·.
266
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∆· ·È‰È¿ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Î·È ˘·ÁfiÚ¢·Ó ÛÙË ÓËÈ·ÁˆÁfi Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∫·ıÒ˜ Ë Û˘˙‹ÙËÛË ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ, ÂÂÎÙ¿ıËÎÂ Î·È Û ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÔÌ›˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·Ó Ì ÙË ˙ˆ‹ ÛÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘. ∆· ·È‰È¿ ›¯·Ó ÚfiÛÊ·Ù˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·fi ÙË ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ «™˘ÓÔÈΛ·» Î·È ·˘Ùfi Ù· Ô‰‹ÁËÛ ÛÙÔ Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ Û ̷ÎÚÈÓ¤˜ Û˘ÓÔÈ˘, ÂΛ Ô˘ ˙Ô‡Û·Ó ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ù˘ °ÈˆÚÁ›·˜ ÚÔÙÔ‡ ¤ÏıÔ˘Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·. ∆· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ‹Ù·Ó ÔÏÏ¿ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÊÔ‡ ÙÔ˘˜ ‰È¿‚·Û fi,ÙÈ Ù˘ ›¯·Ó ˘·ÁÔÚ‡ÛÂÈ Î·È Â›¯Â ÁÚ¿„ÂÈ, Ù· ‚Ô‹ıËÛ ӷ Ù· ÔÌ·‰ÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ ı· ¤·ÈÚÓ·Ó: «¡ÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ÂӉȷʤÚÂÛÙ ӷ Ì¿ıÂÙ ÁÈ· ÔÏÏ¿ ı¤Ì·Ù·. ∞˜ ‰Ô‡Ì ÁÈ· ÔÈÔ ı¤Ì· ˙ËÙ¿Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ì ηıÂÌÈ¿ ·fi ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ÌÔ˘ ˘·ÁÔÚ‡۷ÙÂ. ™·˜ ÙȘ ‰È·‚¿˙ˆ…» ∫·ıÒ˜ ‰È¿‚·˙Â Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Ù˘ ›¯·Ó ˘·ÁÔÚ‡ÛÂÈ, Ù· ·È‰È¿ Û˘˙ËÙÔ‡Û·Ó Î·È ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ì ÔÈÔ ı¤Ì· Û˘Ó‰ÂfiÙ·Ó ÙÔ Î·ı¤Ó·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÛËÌ›ˆÓ ‰›Ï·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì·Úη‰fiÚÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· οı ı¤Ì·. ŒÙÛÈ ÔÌ·‰ÔÔ›ËÛ·Ó ÙÂÏÈο Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·Ó Ì ı¤Ì·Ù· ÎÔÈÓˆÓÈο, Ì ı¤Ì·Ù· Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, Ì ı¤Ì·Ù· ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡. °È· Ó· ÌË ÚˆÙ¿Ó fiÏÔÈ Ì·˙›, ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó ÔȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ı· οÓÂÈ Î¿ı ÔÌ¿‰·. ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Â›Û˘ fiÙÈ ·Ó ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ì›· ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ÂÚÒÙËÛË, Ô˘ ‰ÂÓ ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ÁÚ¿„ÂÈ, Ê˘ÛÈο ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙËÓ Ô˘Ó. √ Ì·Ì¿˜ Ù˘ °ÈˆÚÁ›·˜ ¤ÊÂÚ ̷˙› ÙÔ˘ ‰‡Ô Ôχ ÌÂÁ¿Ï· ¿ÏÌÔ˘Ì Ì ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ‰‡Ô ‚ÈÓÙÂÔηۤÙ˜ Ô˘ ηı‹ÏˆÛ·Ó ΢ÚÈÔÏÂÎÙÈο Ù· ·È‰È¿. ∆· fiÛ· ›‰·Ó ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÙÔ ‚›ÓÙÂÔ ÙÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó ÔÏÏ¿ Ó¤· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·. ÃÚÂÈ¿ÛÙËÎÂ Ô ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÌÂÓfi˜ Ì·˜ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙ› Ù¤ÛÛÂÚȘ ÊÔÚ¤˜ ÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ó· ··ÓÙ‹ÛÂÈ Û fiϘ ÙÔ˘˜ ÙȘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ʤÚÓÔÓÙ·˜ οı ÊÔÚ¿ Î·È Ó¤Ô ˘ÏÈÎfi fiˆ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ¿Úη, ·fi ·È¯Ó›‰È· ·È‰ÈÒÓ Û˘ÁÁÂÓÒÓ ÙÔ˘, ·fi Ó·Ô‡˜, ·fi ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ÙÂÏÂÙ¤˜, ·fi ÛȉËÚÔ‰ÚÔÌÈÎÔ‡˜ ÛÙ·ıÌÔ‡˜, ·fi ÔÈÎÔÁÂÓÂȷΤ˜ ÂÍfi‰Ô˘˜, ¯¿ÚÙÈÓ· Î·È ÌÂÙ·ÏÏÈο ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Î.¿. ∫¿ı ›ÛÎÂ„Ë Â›¯Â Î·È ¤Ó· ͯˆÚÈÛÙfi ÂӉȷʤÚÔÓ. ∆Ô˘˜ ·Ó¤ÊÂÚ ÈÛÙÔڛ˜ ÁÈ· Ê›‰È· Ô˘ ˙Ô˘Ó ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜, ÁÈ· ÌÈ· Ù›ÁÚË Ô˘ ̋ΠÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ÙÔ˘˜ Î.Ï. √ ™Ù¿ÌÔ˜ › fiÙÈ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ·Ô‡ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi ›¯Â ÌÂÈ ÌÈ· ·ÏÂÔ‡. ™˘˙‹ÙËÛ·Ó ÁÈ· Ù· ˙Ò·. Œ¯Ô˘Ì ٷ ›‰È·; ¶ÔÈ· Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο; ŸÌˆ˜ Î·È Â‰Ò ¤¯Ô˘Ì ٛÁÚË Ô˘ ÙËÓ Â›‰·Ì ÛÙÔ ˙ˆÔÏÔÁÈÎfi ΋Ô. ◊ÚıÂ Î·È ·˘Ù‹ ·fi ÙȘ πÓ‰›Â˜; ∆ËÓ ¤‚·Ï·Ó ÛÙÔ ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ; ∆ÔÓ ÚÒÙËÛ·Ó ÙÈ ÚÔ‡¯· ÊÔÚ¿Ó fiÙ·Ó Î¿ÓÂÈ ÎÚ‡Ô Î·È Ô Î·ÏÂṲ̂ÓÔ˜ Ì·˜ ÙÔ˘˜ Ì›ÏËÛ ÁÈ· ÙȘ ηÈÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ ÛÙË ¯ÒÚ· ÙÔ˘. °È· Ù· ·È‰È¿ Ù· fiÛ· ¿ÎÔ˘Á·Ó Ê¿ÓÙ·˙·Ó ·ÏËıÈÓfi ·Ú·Ì‡ıÈ. ¶ÏËÚÔÊÔÚ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ·ÓÙȉÚÔ‡Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÂΛ ÛÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ Î·È ÁÈ· ÙȘ ÚˆÙfiÁÔÓ˜ Û ÔÏÏ¿ ¯ˆÚÈ¿ È·ÙÚÈΤ˜ ÊÚÔÓÙ›‰Â˜. ŸÙ·Ó ÚÒÙËÛ·Ó .¯. «ŸÙ·Ó ‰¿ÁΈÛ ÙÔÓ ·ÓÈ„Èfi Û·˜ ÙÔ Ê›‰È, ÙÔÓ ‹Á·Ù ÛÙÔ ÓÔÛÔÎÔÌ›Ô;», Ì ¤ÎÏËÍË ¿ÎÔ˘Á·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙȘ ÊÚÔÓÙ›‰Â˜ ÙˆÓ ·ÏÒÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÙÔ˘ ¯ˆÚÈÔ‡ ÙÔ˘ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË. ∂ÚˆÙ‹Ì·Ù· fiˆ˜ «¶fiÛ· ¢ÚÒ Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·ÁˆÙ¿ ÛÙËÓ πÓ‰›·;» ÙÔ˘˜ ¤ÙÚ„·Ó Ó· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÓfiÌÈÛÌ· Ù˘ ¯ÒÚ·˜. ¶·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ¯·ÚÙÔÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Î·È Î¤ÚÌ·Ù·, Û‡ÁÎÚÈÓ·Ó Ù· ÌÂÁ¤ıË ÙÔ˘˜ Ì ٷ ¢ÚÒ, ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó fiÙÈ Î·È ·˘Ù¿ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·ÚÈıÌÔ‡˜ ¿ӈ fiˆ˜ Î·È Ù· ¢ÚÒ Î·È ˙‹ÙËÛ·Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ ÔÈÔÈ Â›Ó·È ·˘ÙÔ› Ô˘ ¤‚·Ï·Ó ÙË ÊˆÙÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘˜ ¿ӈ ÛÙ· ¯·ÚÙÔÓÔÌ›ÛÌ·Ù·. ŒÙÛÈ ¤Ì·ı·Ó ÌÂٷ͇ ¿ÏÏˆÓ Î·È ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ °Î¿ÓÙÈ Î·È ˙‹ÙËÛ·Ó Ó· ÏËÚÔÊÔÚËıÔ‡Ó ÔÈÔ˜ ‹Ù·Ó Î·È ÁÈ·Ù› ÙÔÓ ‚¿˙Ô˘Ó Â¿Óˆ ÛÙ· ¯¿ÚÙÈÓ· ¯Ú‹Ì·Ù·.
267
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¶Ò˜ ·ÓÙÚ‡ÂÛÙÂ; Œ¯ÂÙ ·¿; ∆È ÊÔÚ¿ÂÈ Ë Ó‡ÊË; √ Á·ÌÚfi˜ Ù˘ ‰›ÓÂÈ ·ÓıÔ‰¤ÛÌË; ¶Ô‡ ÙË ‚ڋηÙ ÙË Ó‡ÊË; ∏ °ÈˆÚÁ›· Ì·˜ › fiÙÈ ÙÒÚ· ¤¯ÂÈ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈ· Ì·Ì¿. ¶fiÛ˜ ηÈÓÔ‡ÚÁȘ Ì·Ì¿‰Â˜ ·›ÚÓÂÙ ÛÙË ¯ÒÚ· Û·˜; ¶·Ú·Ó˘Ê¿ÎÈ· ÊÙÈ¿¯ÓÂÙÂ; ™Â ÔÈÔ Û›ÙÈ Ì¤ÓÂÙÂ, ÎÔÓÙ¿ ÛÙË Ì·Ì¿ Ù˘ Á˘Ó·›Î·˜; ¶ÔÈÔ˜ Â›Ó·È ·Ú¯ËÁfi˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ, Ô Ì·Ì¿˜ ‹ Ë Ì·Ì¿ ‹ Â›Ó·È ›Û· ·Ú¯ËÁÔ›; º›ÏÔ˘˜ ¤¯ÂÙ Ԣ Ó· ËÁ·›ÓÂÙ ÛÙ· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜; ¶Ò˜ Â›Ó·È Ù· Û›ÙÈ· ÛÙË ¯ÒÚ· Û·˜; ¶Ô‡ ·›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿; Œ¯Ô˘Ó ·È‰ÈΤ˜ ¯·Ú¤˜; °‹Â‰· ÁÈ· Ù¤ÓȘ Î·È Ì¿ÛÎÂÙ ¤¯Ô˘Ó; ∆È Ì·Á·˙È¿ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙȘ ÁÂÈÙÔÓȤ˜; ¶Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ Ù·¯˘‰ÚÔÌ›Ô; Œ¯ÂÙ ÂÚ›ÙÂÚ· Î·È ÙËÏÂʈÓÈÎÔ‡˜ ı·Ï¿ÌÔ˘˜ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ‹ ÌfiÓÔ ÎÈÓËÙ¿; ¶ÂÚÓ¿ÂÈ Ô ÛÎÔ˘È‰È¿Ú˘ Ó· Ì·˙¤„ÂÈ Ù· ÛÎÔ˘›‰È·; ™Ù· Û¯ÔÏ›· ÂΛ ‚¿˙ÂÈ Ô ‰‹Ì·Ú¯Ô˜ ηϿıÈ ÁÈ· ·Ó·Î‡ÎψÛË; ∆Ú¤ÓÔ Û·Ó ·˘Ùfi Ô˘ ÂÚÓ¿ÂÈ Â‰Ò ‰›Ï· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì·˜ ¤¯ÂÙ ÛÙËÓ πÓ‰›·; ¶Ò˜ Â›Ó·È Ô ÛÙ·ıÌfi˜; ªÂ ÙÈ ¿ÏÏÔ Ù·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙËÓ πÓ‰›·; ªÔ˘Û›· Û·Ó ÙÔ ‰ÈÎfi Ì·˜ ¤¯ÂÙ ÛÙËÓ πÓ‰›· ‹ Â›Ó·È Û·Ó Ù· ¿ÏÏ· Ù· ÌÔ˘Û›· Ô˘ ›‰·Ì ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·; Œ¯ÂÙ ˙Ò·; Œ¯ÂÙ ˙Ò· ÛÙ· Û›ÙÈ·; ∆È ˙Ò· ¤¯ÂÙÂ; ∫¿ÓÂÈ Ôχ ÎÚ‡Ô; Œ¯ÂÙ ı¿Ï·ÛÛ·; ∫¿ÓÂÙ ̿ÓÈÔ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÙÔ Î·ÏÔη›ÚÈ; ∆È ÚÔ‡¯· ÊÔÚ¿Ó ÛÙË ¯ÒÚ· Û·˜, ÁÈ·Ù› ÂÛ›˜ ¤¯ÂÙÂ Û·Ó ÙÔ˘ Ì·Ì¿ Ì·˜, ·ÏÏ¿ οÙÈ ¿ÏÏÔÈ Ô˘ ›‰· ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË Î·È Â›Â Ë Ì·Ì¿ ÌÔ˘ Â›Ó·È πÓ‰Ô› ÊÔÚ¿Ó ¤Ó· Ì·ÎÚ‡ ¿ÛÚÔ ÊÔ˘ÛÙ¿ÓÈ Î·È Î¿ÙÈ ÛÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ.
¡¤· ÂÚˆÙËÌ·ÙÈο ÙÔ˘˜ ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó ÁÈ· ÙÔ Ô‡ ‚Ú›ÛÎÂÈ Ô Ì·Ì¿˜ Ù˘ °ÈˆÚÁ›·˜ ÈÓ‰Èο ÏÂÊÙ¿ ÁÈ· Ó· ¿ÂÈ ÛÙËÓ πÓ‰›·, ÁÈ·Ù› Â‰Ò Ô˘ ‰Ô˘Ï‡ÂÈ ·›ÚÓÂÈ ÌfiÓÔ ÂÏÏËÓÈο ÏÂÊÙ¿. ƒÒÙËÛ·Ó «¶ÔÈÔ˜ Û·˜ ‰›ÓÂÈ ÈÓ‰Èο ÏÂÊÙ¿;» ŒÙÛÈ ¿ÎÔ˘Û·Ó ÁÈ· ÙÔ Û˘Ó¿ÏÏ·ÁÌ· Î·È Î·Ù¤ÏËÍ·Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ·: «√È ÙÚ¿Â˙˜ ¤¯Ô˘Ó ÏÂÊÙ¿ ·fi fiϘ ÙȘ ¯ÒÚ˜». ŸÌˆ˜ «Ò˜ Ù· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó;».
¶·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· ÈÓ‰Èο ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Î·È Û˘Ó¤ÎÚÈÓ·Ó Ù· ÌÂÁ¤ıË ÙÔ˘˜ Ì ٷ ¢ÚÒ. «∫·È ·˘Ù¿ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ·ÚÈıÌÔ‡˜ ¿ӈ».
∆ÔÓ ÚÒÙËÛ·Ó fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ Â›Ó·È Ë πÓ‰›·. ÃÚÂÈ¿ÛÙËΠӷ ʤÚÔ˘Ì ¯¿ÚÙË ÁÈ· Ó· Ì·˜ ÙË ‰Â›ÍÂÈ. ¢ÂÓ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ › fiÙÈ «∂›Ó·È Ôχ ÌÂÁ¿ÏË Ë ¯ÒÚ· ÌÔ˘. ¢ÂÓ Â›Ó·È ÌÈÎÚ‹ Û·Ó ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·». ∑‹ÙËÛ·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ‰Â›Íˆ Ô‡ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ë ∂ÏÏ¿‰·. µ¿ÏıËÎ·Ó Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó Ì ٷ ‰¿¯Ù˘Ï· ÁÈ· Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÌÂÁ¤ıË ÙˆÓ ‰‡Ô ¯ˆÚÒÓ. «¡· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ÁÈ·Ù› ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Â›Ó·È Î·È Ë ∫Ú‹ÙË Ô˘ ‹Á·Ì ‰È·ÎÔ¤˜ ¤Ú˘ÛÈ Î·È Ë ı¿Ï·ÛÛ· Â›Ó·È ∂ÏÏ¿‰· ÁÈ· Ó· ‰Â›Ù Ԣ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏË Î·È Ë ∂ÏÏ¿‰·», ÙÔ˘ Â›Â Ô °ÈÒÚÁÔ˜. ª¤ÙÚËÛ·Ó Ì ÙȘ ·Ï¿Ì˜ fiÛ˜ ·Ï¿Ì˜ Ì·ÎÚÈ¿ Â›Ó·È Ë πÓ‰›· ·fi ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
268
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∑‹ÙËÛ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ò˜ ËÁ·›ÓÂÈ ÂΛ, ·Ó Â›Ó·È ÔÏÏ¿ Ù· ÏÂÊÙ¿ Ô˘ ÏËÚÒÓÂÈ ÁÈ· ÙÔ ÂÈÛÈÙ‹ÚÈÔ Î.¿. ªÈ· ¿ÏÏË ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙÔ˘˜ ¤ÙÚ„ ӷ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ÌÂÙ·ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ÌÂÙ·Ó·ÛÙÒÓ, ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó, ÙÔ Ú·ÙÛÈÛÌfi Î.¿: «∞ÊÔ‡ Â›Ó·È ÙfiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ Î·È Ï¤Ù Ԣ Â›Ó·È ÌÈÎÚ‹ ∂ÏÏ¿‰·, Ò˜ ÙË Ì¿ı·ÙÂ Î·È Ò˜ ‹Úı·Ù ‰Ò;» ÙÔÓ ÚÒÙËÛÂ Ô §Ô˘Î¿˜. «À¿Ú¯Ô˘Ó ÎÈ ¿ÏÏÔÈ ·fi ÙËÓ πÓ‰›· ‰Ò; ∆Ô˘˜ ͤÚÂÙÂ;», ÚfiÛıÂÛÂ Ë °ÂˆÚÁ›·.» «∫·È ÌÂÙ¿ Ô˘ ‰ÂÓ Í¤Ú·Ù ηıfiÏÔ˘ ÂÏÏËÓÈο ÙÈ Î¿Ó·Ù ÁÈ· Ó· ›Ù “ı¤Ïˆ Ó· ‰Ô˘Ï¤„ˆ;”», «™·˜ οÓÔ˘Ó ·Ú¤· ÔÈ ¿ÏÏÔÈ Ô˘ Â›Ó·È ¤ÏÏËÓ˜ ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ‹ ‰Â Û·˜ ı¤ÏÔ˘Ó ÁÈ· Ê›ÏÔ ÁÈ·Ù› ›ÛÙ ÈÓ‰fi˜;» Î.¿. ∫¿ÔȘ ·fi ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÚÒÙ˘ ›Û΄˘ ÙȘ η٤ÁÚ·„·Ó ÛÙÔ ‰ËÌÔÛÈÔÁÚ·ÊÈÎfi ηÛÂÙfiʈÓÔ. øÛÙfiÛÔ ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ ÁÈ·Ù› «¯¿ÓÔ˘Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·» ›·Ó Î·È Â¤ÏÂÍ·Ó Ó· ·ÎÔ‡Ó Î·È Ó· ÚˆÙ¿Ó ÁÈ· ÙÔ ·ÏËıÈÓfi ·Ú·Ì‡ıÈ. ∑‹ÙËÛ·Ó ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· Ù˘ °ÈˆÚÁ›·˜ fiÛ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜ ¿ÚÂÛ·Ó ÁÈ· Ó· ÙȘ ʈÙÔÙ˘‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙȘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∆Ô˘˜ ¤ÙÚ„ ӷ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó. ∆· ·È‰È¿ Ì fiÛ· ›¯·Ó ÏËÚÔÊÔÚËı› ·fi ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ˘·ÁfiÚ¢·Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ¤ÁÚ·Ê ÏÂ˙¿ÓÙ˜ ÁÈ· οı ʈÙÔÁÚ·Ê›·. ∆¤ÏÔ˜ ÙȘ Ï·ÛÙÈÎÔÔ›ËÛ·Ó Î·Ù¿ ÔÌ¿‰Â˜ Û ÌÂÁ¿Ï˜ ‰È·Ê¿ÓÂȘ Î·È ¤ÊÙÈ·Í·Ó ÙË Û˘ÏÏÔÁ‹ ·fi ÙËÓ πÓ‰›·. ∑ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Ê›‰È· ̤۷ ÛÙ· Û›ÙÈ· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È ÂϤʷÓÙ˜ Ó· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ·ÓıÚÒÔ˘˜. ŒÁÚ·„·Ó ÙÈ Â›Ó·È ›‰ÈÔ Î·È ÙÈ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·fi ÙË ˙ˆ‹ ‰Ò.
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘ ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ - ¢È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ¤ÎıÂÛË Ì ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ·fi ÙËÓ πÓ‰›· Î·È Ì ٷ ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Î·È Î¿ÏÂÛ·Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· Ó· ÙÔ˘˜ ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· fiÛ· ¤Ì·ı·Ó. ¢Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ·Ó Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û·Ó ¤Ó·Ó ÈÓ‰ÈÎfi Á¿ÌÔ, ¤Ó· Á¿ÌÔ ÛÙÔ ¯ˆÚÈfi Î·È ¤Ó· Á¿ÌÔ ÛÙËÓ fiÏË. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ η٤ÁÚ·„·Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, Ì›ÏËÛ·Ó ÁÈ· Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÎÔ˘ÛÙÔ‡ÌÈ· Î·È Ù· ‰È·ÌfiÚÊˆÛ·Ó ·fi Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ‰È¤ıÂÙ·Ó ÛÙÔ Ì·Ô‡ÏÔ Ì ÙȘ ÌÂÙ·ÌÊȤÛÂȘ (‚Ï. ÎÂÊ. 5). ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ∆Ô ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·Ú¤ÌÂÈÓ Ôχ ˙ˆÓÙ·Ófi ̤¯ÚÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜. ŸÛ· ›¯·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ¤ÙÚ„·Ó: ✒ ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ Î·È ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ô˘ ˙Ô˘Ó ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ· Ì·˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ¤ÚıÂÈ ·fi ¿ÏÏË ¯ÒÚ· Û ÌÂÚÈο Ú¿ÁÌ·Ù· Â›Ó·È Û·Ó ÂÌ¿˜ Î·È Û οÔÈ· ¿ÏÏ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁψÛÛÈΤ˜, ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ‹ ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ηٷ‚ÔϤ˜. ✒ ¡· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙfiÔ˘˜. ✒ ¡· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÛÙÔȯ›· ÂÓfi˜ ¿ÏÏÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ Î·È Ó· Ù· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ٷ ‰Èο ÙÔ˘˜. «ŸÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ¤¯Ô˘Ó Ó·Ô‡˜, ·ÏÏ¿ ÌÂÚÈÎÔ› ¿ÓıÚˆÔÈ ¤¯Ô˘Ó Î·È Î¿ÙÈ ¿ÏϘ ı¤˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÙȘ ¤¯Ô˘Ì ÂÌ›˜ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛ›· Ì·˜». ✒ ¡· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·fi ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, Ù˘ ÁˆÁÚ·Ê›·˜, Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ù˘ ÌÂϤÙ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
269
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓË̤ڈÛ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Î·È ÙÔ˘˜ ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ fiÛ· Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ÛÙȘ ÂÙÈΤÙ˜ Î·È ÙȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÙˆÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ô˘ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÙfiÔ ÚÔ¤Ï¢Û˘ ‹ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ·fi Ô‡ ‹Úı·Ó Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÚÔ˚fiÓÙ· Î·È Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ¤ÊÙ·Û·Ó ˆ˜ ‰Ò. ∆Ô˘˜ ˙‹ÙËÛ ›Û˘ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Ì ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì·ÎÚÈ¿, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó¤· ·’ fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ. ∆Ô˘˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ›Û˘ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ¯ÒÚÔ Ô˘ Â›Ó·È ÙÚ·‚ËÁ̤ӷ Ù· ÓÙÔÎ˘Ì·ÓÙ¤Ú Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ó ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË.
∞fi ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÙˆÓ Á¿ÌˆÓ
II. ∆Ô ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ ¢È¿ÚÎÂÈ· 3 ‚‰ÔÌ¿‰Â˜
ŒÓ·˘ÛÌ· √ §Ô˘Î¿˜ ÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ ‰ÂηÙÈ·ÓÔ‡ ÙÚÒÂÈ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Î·È ÂÚÈÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÙË Û˘Û΢·Û›· ÙÔ˘. ¶·Ú·ÙËÚ› fiÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È ÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ¶ÚÔÛ·ı› Ó· ‰È·‚¿ÛÂÈ ÙÈ ÁÚ¿ÊÂÈ. ∑ËÙ¿ÂÈ ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∏ ∂ÏfiÓ· Û¯ÔÏÈ¿˙ÂÈ fiÙÈ «°Ú¿ÊÂÈ ÔÏÏ¿, ÙÈ Ï¤ÓÂ; ∆È Â›Ó·È ·˘Ù¿ Ô˘ ‰È·‚¿Û·ÙÂ;». √ π‚¿Ó ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÈÔ ÔÏÏ¿ Ú¿ÁÌ·Ù· ÁÈ· Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Ô˘ ÙÚÒÓ ÁÈ·Ù› Ù· ÙÚÒÓ ÔÏÏ¿ ·È‰È¿. ∏ ÔÌ¿‰· ˘ÈÔıÂÙ› ÙËÓ ÚfiÙ·Û‹ ÙÔ˘.
270
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∞ã º∞™∏: ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ó· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ ÙÈ Í¤ÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Û ¤Ó· ηٿÏÔÁÔ ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜. ∆Ô˘˜ ‰›ÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó. ∆ËÓ ÂÔ̤ÓË Í·Ó·Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÔ ı¤Ì·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚˆÙ¿ÂÈ «∆È ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Ì¿ıÂÙ ÁÈ· ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ;» ªÂ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ ¤Ó· ‰È¿ÁÚ·ÌÌ·. ∞Ú¯Èο ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Û ÌÈÎÚ¿ ·˘ÙÔÎfiÏÏËÙ· ¯·ÚÙ¿ÎÈ· fiÏ· fiÛ· ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó: «¶Ò˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·È Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·;», «∆È ¤¯Ô˘Ó ̤۷;» «¶Ò˜ Á›ÓÔÓÙ·È ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿;», «∆ÚÒÓ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ˙Ô˘Ó Î·È Û ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜;», «¶ÔÈÔ˜ ¤ÊÙÈ·Í ÚÒÙÔ˜ ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ;». ∫ÔÏÏÔ‡Ó Ù· ·˘ÙÔÎfiÏÏËÙ· ¯·ÚÙ¿ÎÈ· Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ, Á‡Úˆ ·fi ¤Ó· ·ÎÏÔ Ì ·ÎÙ›Ó˜, ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤ÁÚ·„ ÙÔ ı¤Ì·. ¶ÚÔÛı¤ÙÂÈ ¿‰ÂÈ· ÎÂÛ‰¿ÎÈ· ·fi ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ˘ Î·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ·fi Û‡Á¯ÚÔÓ˜ Á·Ï·ÎÙÔ‚ÈÔÌ˯·Ó›Â˜. ¶·Ú·ÙËÚ› Ò˜ Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ Ì¤Û· ·fi Ù· ·È¯Ó›‰È· ÙÔ˘˜ Î·È Ù· Û¯fiÏÈ¿ ÙÔ˘˜, ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ì ÙÔ ÔÔ›Ô ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó. ºˆÙÔÁÚ·Ê›˙ÂÈ ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ «Ë Ì·Ì¿» ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛ·ı› Ó· Ù· Ù·˝ÛÂÈ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ. ™¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜. ∆· Û¯fiÏÈ· Û˘Óԉ‡ÔÓÙ·È ·fi ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó ÁÈ·Ù› ÌÔÚ› Ó· ¤Î·Ó ¤Ó·˜ Ê›ÏÔ˜ ·˘Ù‹ ‹ ÙËÓ ¿ÏÏË ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ·. ¡¤· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·È. •·Ó·ÎÔÈÙÔ‡Ó ÙÔ ‰È¿ÁÚ·ÌÌ·, ηÙËÁÔÚÈÔÔÈÔ‡Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ô‡ ı· ÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· Ó¤· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, ÛÙËÓ ¿ÎÚË ÌÈ·˜ Ó¤·˜ ·ÎÙ›Ó·˜ ‹ οو ·fi ¤Ó· ¿ÏÏÔ Û˘Ó·Ê¤˜ ÂÚÒÙËÌ· Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ‹‰Ë ÁÚ·Ì̤ÓÔ; ™˘˙ËÙÔ‡Ó ·fi Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜. ¶ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜, Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÔ˘Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Î·È ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ ·fi ÂÚÈÔ‰Èο, Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÛÙÔ ‚›ÓÙÂÔ fiϘ ÙȘ ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË Ô˘ Â›Ó·È ÁÈ· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ÔÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ ÈÔ Ôχ, Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¤Ó· ·ÓÙÔˆÏÂ›Ô Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Ô˘Ï¿ÂÈ Î·È ¤Ó· Á·Ï·ÎÙÔÎÔÌÂ›Ô ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ò˜ Ù· ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ.
Bã º∞™∏: ∞Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ •·Ó·ÎÔÈÙÔ‡Ó ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì ÙȘ ȉ¤Â˜ ÁÈ· fiÛ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÚÒÙ· ÙÔ ·ÓÙÔˆÏÂ›Ô Î·È ÌÂÙ¿ ÙÔ Á·Ï·ÎÙÔÎÔÌ›Ô. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ·fi ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ: ∞) ™ÙÔ ·ÓÙԈϛÔ: «∞Ó ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ Ô ·ÓÙÔÒÏ˘ Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Ô˘ Ô˘Ï¿ÂÈ ‹ ·Ó Ù· ·ÁÔÚ¿˙ÂÈ ·fi οÔÈÔÓ Î·È ·fi ÔÈÔÓ», «ÔÈÔ˜ Ù· ʤÚÓÂÈ ÛÙÔ Ì·Á·˙›», «Ò˜ Ù· ÎÔ˘‚·Ï¿ÂÈ», «fiÛ· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ·ÁÔÚ¿˙ÂÈ Î·È fiÛÔ», «Û fiÛ˜ ̤Ú˜ Ù· Ô˘Ï¿ÂÈ», «ÙÈ Î¿ÓÂÈ ÌÂÚÈο ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ·Ó ‰ÂÓ Ù· Ô˘Ï‹ÛÂÈ», «fiÛ· Û¯¤‰È· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ¤¯ÂÈ ÛÙÔ Ì·Á·˙› ÙÔ˘», «fiÛ· ÏÂÊÙ¿ ÎÂÚ‰›˙ÂÈ ·fi Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·», «ÔÈÔÈ ·ÁÔÚ¿˙Ô˘Ó ÈÔ ÔÏÏ¿ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·, ÔÈ ÌÂÁ¿ÏÔÈ ‹ ·˘ÙÔ› Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·È‰È¿;». µ) ™ÙÔ Á·Ï·ÎÙÔÎÔÌ›Ô: «¶fiÛ· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ», «Ò˜ Ù· ÊÙÈ¿¯ÓÂÈ», «ÙÈ ˘ÏÈο ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Î·È ·fi Ô‡ Ù· ·ÁÔÚ¿˙ÂÈ», «·Ó ¤¯ÂÈ ÌfiÓÔ Ì›· ‹ ÔÏϤ˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜ ÁÈ· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·» «fiÛË ÒÚ· οÓÂÈ Ó· Ù· ÊÙÈ¿ÍÂÈ», «Ô‡ Ù· Ô˘Ï¿ÂÈ», «·Ó Â›Ó·È ÎÔ˘Ú·ÛÙÈ΋ ‰Ô˘ÏÂÈ¿». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÚˆÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. ∂Λӷ ‰›Ï· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ÂÚÒÙËÛ˘. ºˆÙÔÙ˘Ô‡Ó Î·È ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ·. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÔÈ· ·È‰È¿ ı· οÓÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ηÈ
271
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
·›˙Ô˘Ó ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ Û˘ÓÂÓÙ‡ÍÂˆÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ì ٷ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÚÔ˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ∫·ÓÔÓ›˙Ô˘Ó ÔÈÔÈ ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó, ÔÈÔ˜ ı· ʈÙÔÁÚ·Ê›ÛÂÈ, ÔÈÔÈ ı· Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÔ˘Ó Î·È ÔÈÔÈ ı· Ì·ÁÓËÙÔÛÎÔ‹ÛÔ˘Ó. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÌ¿‰Â˜ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Û ¤Ó· ¯·ÚÙ› ÔÈÔÈ ·Ó¤Ï·‚·Ó ÙÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÙÔ˘˜ ÂÈÏÂÁ̤ÓÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ›Û΄˘, ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ fiÛ· ·È‰È¿ ÌÔÚ› Ó· ÊÈÏÔÍÂÓ‹ÛÂÈ Ô ¯ÒÚÔ˜ Ì ·ÛÊ¿ÏÂÈ·, ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Û˘ÓÔ‰¤„Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿, Û˘˙ËÙ¿ Ì ÙÔ˘˜ ˘Â˘ı‡ÓÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘Ô‰Ô¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. °ÓˆÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ Ù˘ ÍÂÓ¿ÁËÛ˘, ÙÔÓ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÁÈ· fiÛ· ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Û˘ÏϤÁÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ (·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ, ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ·, ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜, ʈÙÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ, Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÂȘ, Ì·ÁÓËÙÔÛÎÔ‹ÛÂȘ). ∂ÍËÁ› fiÛÔ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Â›Ó·È Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ·˘Ù‹ ÁÈ· ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ˙ËÙ¿ ÙËÓ ¿‰ÂÈ· ÁÈ· ÙȘ ηٷÁڷʤ˜. √Ú›˙Ô˘Ó ÙË Ì¤Ú· Î·È ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ›Û΄˘ ÁÈ· ÙÔÓ Î¿ı ¯ÒÚÔ ¯ˆÚÈÛÙ¿. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÌÂÙ¿‚·Û˘ Î·È ˙ËÙÔ‡Ó ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÁÈ· Ó· Ù· Û˘Óԉ‡ÛÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘ÓÔ‰Ô‡˜ ÁÈ· ÙȘ ÂȉÈÒÍÂȘ Ù˘ ›Û΄˘, ÁÈ· Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Î·Ù·ÓÔÌ‹˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ Ù˘ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ ÛÙȘ ÔÌ¿‰Â˜. ∞ÔÊ·Û›˙ÂÈ ÔÈ· ÔÌ¿‰· ı· ÂȂϤÂÈ Î¿ıÂ Û˘ÓÔ‰fi˜ Î·È ÔȘ Â›Ó·È ÔÈ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ›Û΄˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ¯ÚfiÓÔ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È, ¤Ú· ·fi ÙȘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈṲ̂Ó˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ı¤ÛÔ˘Ó Î·È Ó¤Â˜. ¶·Ú·ÙËÚ› ÔÈ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ‹ ÔȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ·fi fiÛ˜ Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÂΛ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹ Ù· Û¯fiÏÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ï¤ÂÈ ÛÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ Ù˘ ÍÂÓ¿ÁËÛ˘ .¯. fiÙÈ «Ô °È¿ÓÓ˘ › fiÙÈ ·˘Ù¿ Ù· ‰‡Ô ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Â›Ó·È ¿ÏÏË Ì¿Úη. °Ú¿ÊÔ˘Ó ¿ÏÏ· ¿ӈ. ∞˘Ùfi ÁÚ¿ÊÂÈ ¢¤ÏÙ· Î·È ·˘Ùfi º¿ÁÂ Û·Ó ÙÔ Á¿Ï·. ÿÛˆ˜ ı· ÙÔÓ ÂӉȤÊÂÚ ӷ Ì¿ıÂÈ ·fi ÔȘ ¿ÏϘ ÂÙ·Èڛ˜ ¤¯ÂÙ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·». ¡¤· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÚԤ΢„·Ó fiˆ˜: «ŸÏ˜ ÔÈ ÂÙ·Èڛ˜ Û·˜ ʤÚÓÔ˘Ó ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ÙËÓ ›‰È· ̤ڷ;», «¢Â ı˘ÌÒÓÂÈ Ë Ì›· ÂÙ·ÈÚ›· Ô˘ Ô˘Ï¿Ù ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Î·È ·fi ÙȘ ¿ÏϘ;», «∞fi fiϘ ÙȘ ÂÙ·Èڛ˜ Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· οÓÔ˘Ó Ù· ›‰È· ÏÂÊÙ¿;», «µ¿˙ÂÙ ¿ÓÙ· Û’ ·˘Ùfi ÙÔ Ú¿ÊÈ Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ·fi ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÙ·ÈÚ›· ‹ Ù· ‚¿˙ÂÙ fiÔ˘ ¤¯ÂÈ ¯ÒÚÔ;», «∞fi ÔÈ· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Ô˘Ï¿Ù ÈÔ ÔÏÏ¿, ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ÙÚÒÓ ٷ ·È‰È¿ ‹ ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ Â›Ó·È ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜;» «∞fi Ô‡ ·ÁÔÚ¿Û·Ù ·˘Ùfi ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ „˘Á›Ô; ∞fi ÎÂÈ Ô˘ ‹Ú·Ì ÎÈ ÂÌ›˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ Ì·˜;» Î.¿. ¶È¿ÓÔ˘Ó ÎÂÛ‰¿ÎÈ· Ì ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ, Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó Û¯‹Ì·, ‚¿ÚÔ˜, ̤ÁÂıÔ˜, ÂÚÈÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ù· Ú¿ÊÈ· ÙÔ˘ „˘Á›Ԣ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ·Ô‰ÒÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜: .¯. «™Â ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÛÔ˘ Ϙ Ó· ۯ‰ȿÛÂȘ ÙÔ „˘ÁÂ›Ô Ì ٷ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·; ¶fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ Û¯Â‰È¿ÛÂȘ; ¶fiÛÔ „ËÏfi ı· ‹ıÂϘ Ó· ›ӷÈ; ∞fi ÔÈ· ̤ÚË ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ÙÔ „˘Á›Ô; ¶fiÛ· Ú¿ÊÈ· ÛÎÔ‡ÂȘ Ó· ۯ‰ȿÛÂȘ ÛÙÔ „˘Á›Ô;» Î.Ï. ∂ÂÎÙ›ÓÂÈ Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÔÛÔÙÈΤ˜ ηٷÁڷʤ˜: .¯. «ªÂ ÔÈÔ ÙÚfiÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÛËÌÂÈÒÛÂÙ fiÛ· ›‰Ë ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÒÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ „˘Á›Ô; ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ‰Â›ÍÂÙ fiÛ· ·fi ·˘Ù¿ Ù· ›‰Ë Â›Ó·È ÁÈ· ÂÛ¿˜ Ù· ·È‰È¿ Î·È fiÛ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜; ∞Ó Û¯Â‰È¿˙·Ù ¤Ó· ›Ó·Î· Ì ÎÔ˘Ù¿ÎÈ·, Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Û·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÈ ÁÈ· Ó· ηٷÁÚ¿„ÂÙ fiÛ· ·fi ·˘Ù¿ Ù· ›‰Ë Â›Ó·È ÁÈ· ÂÛ¿˜ Ù· ·È‰È¿ Î·È fiÛ· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜;» Î.Ï. ∆¤ÏÔ˜, ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Î·È Ì·ÁÓËÙÔʈÓÔ‡Ó ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È ¤Ó·˜ ÁÔÓ¤·˜ ‚ÔËı¿ÂÈ ÙËÓ
272
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∂Ó‹Ù Ó· ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÂÈ. ªÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‹Ú·Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∞ÎÔ‡Ó ÙȘ Ì·ÁÓËÙÔʈÓË̤Ó˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó Ù· fiÛ· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙËÓ ·Ú¯È΋ Û˘Ó¤ÓÙ¢ÍË. ∂ÌÊ·Ó›˙Ô˘Ó Î·È ‚Ï¤Ô˘Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÙÔ ‚›ÓÙÂÔ. °ÂÏ¿Ó Ì ÙȘ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜, ÙȘ Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó, ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È Ê·›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ ‚›ÓÙÂÔ. ∫ÔÏÏÔ‡Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Û ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‹ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÏÂ˙¿ÓÙ˜ Ô˘ ÏËÚÔÊÔÚÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘˜. µÏ¤ÔÓÙ·˜ ÙÔ ‚›ÓÙÂÔ ·›˙Ô˘Ó ·È¯Ó›‰È· ÚfiψÓ. ∫¿ÓÔ˘Ó ÙÔÓ ˘Â‡ı˘ÓÔ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Û ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ·È‰ÈÒÓ, ÙÔÓ ˆÏËÙ‹ Î.Ï. ¡¤· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È. £¤ÏÔ˘Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ÔÈ ‚ÈÔÌ˯·Ó›Â˜. ∫·ÏÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ¤Ó· ¯ËÌÈÎfi Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËΠ۠‚ÈÔÌ˯·Ó›· Á¿Ï·ÎÙÔ˜ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ì›· ÚfiÛÎÏËÛË. ™˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó ÛÙ· ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Ù· ÔÔ›· ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Û ̛· Ï›ÛÙ· Î·È ÂΛӷ ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ‰›Ï· ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ı· Ù· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ÂÚˆÙ‹ÛˆÓ: «¶fiÛ· ÊÔÚÙËÁ¿ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó; ¶Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙfiÛÔ Ôχ Á¿Ï·; ¶Ò˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó fiÏÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Ì Ӥ˜ Á‡ÛÂȘ; ¶Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙȘ Û˘ÓÙ·Á¤˜; ¶Ò˜ ͤÚÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ÁÈ· fiÛÔ Î·ÈÚfi ı· Â›Ó·È Î·Ïfi ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Î·È fiÙ ı· ¯·Ï¿ÛÂÈ; ¶Ò˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·È Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ¯ˆÚ›˜ ϛԘ;» Î.¿. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔÓ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÁÈ· fiÛ· ‹‰Ë ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Î·È ÁÈ· Ù· Ó¤· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÛÙ· ÔÔ›· ˙ËÙÔ‡Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ. ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ Ë̤ڷ Î·È ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ›Û΄˘. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÈ ı· ʤÚÂÈ Ó· ‰Â›ÍÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿. ∂›Ó·È ‰È·Ê¿ÓÂȘ ·fi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙË ÌÂÁ¿ÏË ‚ÈÔÌ˯·Ó›· Á¿Ï·ÎÙÔ˜. ∆ËÓ Ë̤ڷ Ù˘ ›Û΄˘ ‚Ï¤Ô˘Ó ÙËÓ Î¿ı ‰È·Ê¿ÓÂÈ· Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó Ì·˙› ÙÔ˘. ∫·È ¿ÏÈ ÚÔÛÙ›ıÂÓÙ·È Ó¤· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È Ó¤Â˜ ϤÍÂȘ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÚÔÛ·ı› Ó· ‰ÂÈ ÙÈ Î·Ù·ÓÔÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿: .¯. «∆ÂÏÈο Ò˜ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ ¤Ó· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ ÛÙÚ·ÁÁÈÛÙfi; ∆È Î¿ÓÔ˘Ó;» ¶ÏËÚÔÊÔÚÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Û‡ÓıÂÛË Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÔ‡ Î·È ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÁÈ·Ù› Ú¤ÂÈ Ó· ÙË ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ Î·È Ô‡ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓË ÛÙË Û˘Û΢·Û›·. ª·ı·›ÓÔ˘Ó Ò˜ Á›ÓÔÓÙ·È Ù· ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Î·È Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·-·ÁˆÙ¿. ∏¯ÔÁÚ·ÊÔ‡Ó ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂȉÈÎÔ‡. ªÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙ¤ÏÓÔ˘Ó Â˘¯·ÚÈÛÙ‹ÚÈ· ÂÈÛÙÔÏ‹ Î·È Í·Ó·Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· fiÛ· ¿ÎÔ˘Û·Ó. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó fi,ÙÈ Ù· ÂÓÙ˘ˆÛ›·Û ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi fiÛ· ›‰·Ó ÛÙȘ ‰È·Ê¿ÓÂȘ. ∆¤ÏÔ˜, ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÙÔ ·˘ÙÔΛÓËÙÔ Ô˘ ÌÂٷʤÚÂÈ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ „˘Á›Ԣ, ÁÈ· ÙÔ fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË ı· Â›Ó·È Ë Î·Ì›Ó· ÙÔ˘ Ô‰ËÁÔ‡, ÔÈÔ ÎÔ˘Ù› Ù·ÈÚÈ¿˙ÂÈ Ì ÔÈÔ, fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï˜ Ó· Â›Ó·È ÔÈ Úfi‰Â˜, Ò˜ ı· Ù· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, Ì ÙÈ ı· ÙÔ ‚¿„Ô˘Ó, ÙÈ ı· ÁÚ¿ÊÂÈ ·’ ¤Íˆ ÙÔ ÊÔÚÙËÁfi, Ò˜ ı· ÙÔ ÁÚ¿„Ô˘Ó, ÔÈÔ˜ ı· οÓÂÈ ÙËÓ Î¿ı ÂÚÁ·Û›·. ªÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ Á·Ï·ÎÙÔÎÔÌÂ›Ô ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤„Ô˘Ó ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ Û Á·Ï·ÎÙÔÎÔÌÂ›Ô Î·È ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ Ù˘ Ù¿Í˘ Û Á·Ï·ÎÙԈϛÔ. ∏ Û˘ÓÙ·Á‹ ÙÔ˘ Á·Ï·ÎÙÔÎfiÌÔ˘ ‰›ÓÂÈ ·ÊÔÚÌ‹ Ó· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·Û΢‹˜ ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÔ‡. °Ú¿ÊÔ˘Ó ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙÔÓ ·Ô‡ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË Ô˘ ¤¯ÂÈ Úfi‚·Ù· Î·È ÙÔ˘ ˙ËÙÔ‡Ó Á¿Ï·. ∞˘Ùfi˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È Î·È ÙÔ Á¿Ï· ¤Ú¯ÂÙ·È. ∞ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ‚‹Ì· ÚÔ˜ ‚‹Ì· ÙË Û˘ÓÙ·Á‹, Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó Û·Ë, ˘ÏÈο, ‰·Ó›˙ÔÓÙ·È ıÂÚÌfiÌÂÙÚÔ Î·È ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÙÔ ÚÒÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ. ∆ËÓ ÂÔ̤ÓË ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Ì ·Á·Ë̤Ó˜ ÙÔ˘˜ Á‡ÛÂȘ. µÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ Á¿Ï· Î·È ÙÔ ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó Û ›Û˜ ÔÛfiÙËÙ˜ Û ÎÂÛ‰¿ÎÈ· Ì ÙËÓ
273
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∫·Ù·Û΢¿˙Ô˘Ó ÊÔÚÙËÁfi-„˘ÁÂ›Ô ÁÈ· ÙË ÌÂÙ·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÔ‡ Ì ÎÔ˘ÙÈ¿ ·fi Á¿Ï· Ô˘ Ù· ÓÙ‡ÓÔ˘Ó Ì ÎfiÏϘ ÁÏ·Û¤
›‚ÏÂ„Ë Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ªÂÙÚÔ‡Ó Î·È ÚÔÛı¤ÙÔ˘Ó Û οı ÎÂÛ‰¿ÎÈ ·Á·Ë̤Ó˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Á‡ÛÂȘ (ÛÈÚfiÈ ÛÔÎÔÏ¿Ù·˜, ÊÚ¿Ô˘Ï·˜, ̤ÏÈ Î·È ÎÔÚÓ-ÊϤÈΘ, ÊÚÔ‡Ù·, ÎÔÌfiÛÙ·). ∑ËÙÔ‡Ó ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙȘ Û˘ÓÙ·Á¤˜. ∆· ›‰È· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ¤Ó· ¢¯·ÚÈÛÙ‹ÚÈÔ ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙÔÓ ·Ô‡ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ÁÈ· ÙÔ Á¿Ï·. ºˆÙÔÙ˘Ô‡Ó ÙȘ Û˘ÓÙ·Á¤˜ Ó· ÙȘ ‰ÒÛÔ˘Ó ÛÙË Ì·Ì¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ.
ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Ì ·Ú·‰ÔÛȷ΋ Û˘ÓÙ·Á‹: «£· ‚¿Ïˆ ·fi Ì›· ÎÔ˘Ù¿Ï· Á¿Ï· ÛÙÔ Î·ı¤Ó· ÁÈ· Ó· Ê¿Ì ·fi ›ÛÈ· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Ù· ·ÁfiÚÈ· Î·È Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ·».
274
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∆Ô ‚È‚Ï›Ô °È·Ô‡ÚÙÈ, ¢¯·ÚÈÛÙÒ ı· ¿Úˆ! (™Ê˘Ú‹, 2000) Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ Û ‰Â‰Ô̤ÓË ÛÙÈÁÌ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È ÙÔ ÚÔÛı¤ÙÂÈ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˘ ÂÂÎÙ›ÓÂÈ ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜. ª·ı·›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÔ‡ Î·È Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë Á¿Ï·ÎÙÔ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·Û΢‹ ÙÔ˘ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜. 濯ÓÔ˘Ó ÛÙÔ ˘ÏÈÎfi Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È Îfi‚Ô˘Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ˙ÒˆÓ Ô˘ ÙÔ Á¿Ï· ÙÔ˘˜ ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜ ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ. ∞Ó·˙ËÙÔ‡Ó Û ¤Ó· ·ÁÎfiÛÌÈÔ ¯¿ÚÙË ·˘Ù¤˜ ÙȘ ¯ÒÚ˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Î·È ÎÔÏÏÔ‡Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· οı ˙ÒÔ˘ ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ¯ÒÚ·. ∞fi ÙÔ ›‰ÈÔ ‚È‚Ï›Ô ÏËÚÔÊÔÚÔ‡ÓÙ·È Â›Û˘ ÁÈ· ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯Ú‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÔ‡: ÛÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋, ÛÙË ˙·¯·ÚÔÏ·ÛÙÈ΋, ÛÙËÓ ÎÔÛÌÂÙÈ΋. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÔ˘Ó Û˘ÓÙ·Á¤˜ ·fi ÙȘ Ì·Ì¿‰Â˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÁÏ˘Î¿, Ê·ÁËÙ¿ Î·È Ì¿ÛΘ ÚÔÛÒÔ˘ Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ì ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ. ŸÙ·Ó ÙȘ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ·Ó, ÙȘ ¤‰ÂÛ·Ó Û ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ÙÔÔıÂÙ‹ıËΠÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘. ™ÈÁ¿ ÛÈÁ¿ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ÌÂÈÒÓÂÙ·È. ¢ÂÓ ÔÏ˘¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ÎÂÛ‰¿ÎÈ· ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÎÔ˘ÎÏfiÛÈÙÔ Î·È ‰ÂÓ ·Ó·‰‡ÔÓÙ·È Ó¤· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÎÚ›ÓÂÈ fiÙÈ ‹ÚıÂ Ë ÒÚ· Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Áã Ê¿ÛË ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜.
µ¿˙Ô˘Ó ÊÚ¿Ô˘Ï· ÛÙË ÁÈ·Ô˘ÚÙÔÌ·ÁÈ¿ ÁÈ· Ó· ¤¯ÂÈ Á‡ÛË ÊÚ¿Ô˘Ï·˜ ÙÔ ÁÏ˘Îfi.
275
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
°ã º∞™∏: √ÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú¯›˙ÂÈ ÌÈ· Û˘˙‹ÙËÛË Ì ٷ ·È‰È¿: «∞˜ ‰Ô‡Ì ÙÂÏÈο ÙÈ Ì¿ı·Ì ÁÈ· Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· Î·È ÙÈ Í¤ÚÔ˘Ì ÙÒÚ·. ∫·Ù·Ê¤Ú·Ù ӷ ¿ÚÂÙ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Û fiÏ· Û·˜ Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·; ¶ÔÈ· ‹Ù·Ó ·˘Ù¿;» •·Ó·ÎÔÈÙÔ‡Ó ÙÔÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì ٷ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó (˙ˆÁÚ·ÊȤ˜, ʈÙÔÁڷʛ˜ Î.Ï.) Î·È ·Ó·Î·ÏÔ‡Ó ÙȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ô˘ Û˘Ó¤ÏÂÍ·Ó. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ¤Ó· Ó¤Ô Î·Ù¿ÏÔÁÔ Ì fiÛ· ÙÒÚ· ͤÚÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó: .¯. «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙ ÁÈ· Ó· ı˘ÌfiÛ·ÛÙ ÙÈ Ì¿ı·Ù ÁÈ· Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·; ∞Ó Û·˜ ¤ÏÂÁ· Ó· ‰Â›ÍÂÙ Ì ÌÈ· ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÙÈ Ì¿ı·Ù ÁÈ· Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ· ÙÈ ı· ‰È·Ï¤Á·Ù ӷ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÙÂ; ∞Ó Û·˜ ÚfiÙÂÈÓ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ¤Ó· ‰È¿ÁÚ·ÌÌ·, ‚¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÙË Ï¤ÍË “ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ” ̤۷ Û ÌÈ· ÎÏÂÈÛÙ‹ ÁÚ·ÌÌ‹ Î·È Á‡Úˆ Á‡Úˆ Ù· ·Ú¯Èο Û·˜ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Ò˜ ı· ÚÔÙ›ӷÙ ӷ Û˘Ó¯›ÛÔ˘Ì ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ì ٷ fiÛ· Ì¿ı·ÙÂ; ™ÎÂÊÙ›Ù Ҙ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û·˜ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó ÔÈ Î·Ù¿ÏÔÁÔÈ Ô˘ ÊÙÈ¿¯Ó·Ì οı ÊÔÚ¿». ∆· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ¿ÏÏÔ˘˜: .¯. «∆ÒÚ· Ô˘ ͤÚÂÙ fiÏ· ·˘Ù¿ Ò˜ ÌÔÚ›Ù ӷ ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÙÂ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ô˘ Ì¿ı·Ù ÁÈ· Ù· ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ·; ¶ÔÈÔÈ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Â›Ó·È ·˘ÙÔ›; °È· ÔÈ· ·ÎÚÈ‚Ò˜ ·fi fiÛ· Ì¿ı·Ù ı· ı¤Ï·Ù ӷ ÙÔ˘˜ ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÂÙÂ;» ∂ÈϤÁÔ˘Ó Ó· ηϤÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ Î·È: ✒ Ó· ÙÔ˘˜ ‰Â›ÍÔ˘Ó ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ì ‰ÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ó· ÙÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ù˘ Ù¿Í˘, ✒ Ó· ÙÔ˘˜ Ô˘Ó ·ÚÔÈ̛˜ Î·È Ó· Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó, .¯. «fiÔÈÔ˜ η› Ì ÙÔ ¯˘Ïfi, Ê˘Û¿ÂÈ Î·È ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ», ✒ Ó· ‰È·Ï¤ÍÔ˘Ó ÌÂÚÈΤ˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜ Ô˘ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· ·Ú¤ÛÔ˘Ó Î·È ÛÙ· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ (.¯. ÌÈÊÙ¤ÎÈ· Ì ÁÈ·Ô˘ÚÙÔÛ¿ÏÙÛ· ·fi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Û˘ÓÙ·ÁÒÓ), Ó· ÙȘ ʈÙÔÙ˘‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ÙȘ ¯·Ú›ÛÔ˘Ó, ✒ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó «ÌÈ· ·Ê›Û· ÌÂÁ¿ÏË Û· ”Á›Á·ÓÙ·” ÁÈ· Ó· ‰È·ÊËÌ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÍÔ˘Ó fiÏÔÈ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó fiÙÈ Â›Ó·È Î·Ï‹ ÙÚÔÊ‹». ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÔÈÔÈ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÈ. °Ú¿ÊÔ˘Ó Ì›· ÚfiÛÎÏËÛË, ÙË ÊˆÙÔÙ˘Ô‡Ó Î·È ÙË ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÛÙ· ¿ÏÏ· ÙÌ‹Ì·Ù·. √Ú›˙ÂÙ·È Ë Ë̤ڷ Î·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ù˘ ›Û΄˘. ¡ÈÒıÔ˘Ó ÂÚ‹Ê·ÓÔÈ ÔÈÎÔ‰ÂÛfiÙ˜ Î·È ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜.
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ∆Ô ı¤Ì· ÎÚ¿ÙËÛ ·Ì›ˆÙÔ ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ‚ÔËıÔ‡Û·Ó Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Ô˘ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·Ó Î˘Ú›ˆ˜ ÛÙȘ ηٷÁڷʤ˜. √È ÔÌ¿‰Â˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ οı ÔÌ¿‰·˜ ‰È·ÌfiÚÊˆÓ·Ó Î¿ı ÊÔÚ¿. ∆Ô Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ¤‰ˆÛ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÛÙfi¯Ô˘˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ¢È¿‚·Û·Ó ÏÂ˙¿ÓÙ˜, ÂÈÁڷʤ˜, ‚È‚Ï›·, Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó ·ÚÔÈ̛˜, ›‰·Ó Î·È Û¯ÔÏ›·Û·Ó ‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ, ÏÔÁfiÙ˘Ô˘˜, ¤ÁÚ·„·Ó ÏÂ˙¿ÓÙ˜ ÛÂ
276
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ʈÙÔÁڷʛ˜, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ, ÂÈÛÙÔϤ˜, ˘¤‚·Ï·Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Û˘˙‹ÙËÛ·Ó Î·È ·ÓÙ¿ÏÏ·Í·Ó È‰¤Â˜. ª¤ÙÚËÛ·Ó ÔÛfiÙËÙ˜, Û‡ÁÎÚÈÓ·Ó ÌÂÁ¤ıË Î·È ‚¿ÚË ÛÂ Û˘Û΢·Û›Â˜, ̤ÙÚËÛ·Ó Î·È ˘ÔÏfiÁÈÛ·Ó ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ. ÃÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó ÔÈΛϷ ˘ÏÈο ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Î·È ·ÍÈÔÔ›ËÛ·Ó ÙËÓ Ù¯ÓÔÏÔÁ›· (ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹, ‚›ÓÙÂÔ, ʈÙÔÙ˘ÈÎfi). ∂ÎÊÚ¿ÛÙËÎ·Ó Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜: ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ, ÌÔ˘ÛÈ΋, ηٷÛ΢¤˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÛÂ, η٤ÁÚ·Ê fi,ÙÈ Î·È fiˆ˜ Ù˘ ÙÔ ˘·ÁfiÚ¢·Ó Ù· ·È‰È¿, ·Ú·ÎÈÓÔ‡ÛÂ, ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÂ Î·È Ì ηٿÏÏËÏ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ‚ÔËıÔ‡Û ӷ ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰Ú¿ÛÂȘ ÙÔ˘˜. √ ÚÔÛÎÂÎÏË̤ÓÔ˜ ¯ËÌÈÎfi˜ Î·È ÔÈ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ¯ÒÚÔ˘˜ ·Ú·Û΢‹˜ ÁÈ·Ô˘ÚÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ÙË ÁÓÒÛË ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈ΋ ˙ˆ‹. ∆¤ÏÔ˜, Ë ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜ Û ÔÌ¿‰Â˜ Û˘ÓÔÌËÏ›ÎˆÓ ·‡ÍËÛ ÙÔ ‚·ıÌfi ˘Â˘ı˘ÓfiÙËÙ·˜ Î·È ÙËÓ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ‹ ÙÔ˘˜.
ªπ∞ ∂¶π™∫∂æ∏ ™∆√ ª√À™∂π√ (£ÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË). ∆· ÌÔ˘Û›·, fiˆ˜ fiÏÔÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘ÌÂ, Â›Ó·È ¯ÒÚÔÈ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Î·È Ì ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ (∫fiÎÎÔÙ·˜, 2004). ™ÎÔfi˜ ÙˆÓ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌË Ì¤ÓÔ˘Ó ·ÏÔ› ı·٤˜ ÂÈÛÎÂÙfiÌÂÓ· Ù· ÌÔ˘Û›·, ·ÏÏ¿ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Ì ٷ ÂÎı¤Ì·Ù·, Ó· ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Ù· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó Î·È Ì¤Û· ·fi ·˘Ù¿ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ηٷÛ΢‹˜ ÙÔ˘˜. ªÂ ηٿÏÏËÏ· ‰È·ÌÔÚʈ̤ӷ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ù· ÌÔ˘Û›·, ·fi ¯ÒÚÔÈ ÛÙ›ڷ˜ ÁÓÒÛ˘, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙ·ÙÚ·Ô‡Ó Û ¯ÒÚÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ Ì¿ıËÛ˘, ¤ÌÓ¢Û˘ Î·È ¯·Ú¿˜ (æ·ÚÚ¿ÎË-ªÂÏÂÛÈÒÙË, 1997Ø ¡¿ÎÔ˘, 2001). ∞fi ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜ ÙÔ˘ 1970 Û ÔÏÏ¿ ÌÔ˘Û›· ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ·È‰È¿ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ Â·Ê‹ Ì ÙÔ ÌÔ˘Û›Ô, ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ÎÚ›Û˘, ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÙÔ˘ ηÏÏÈÙ¯ÓÈÎÔ‡ ·ÈÛıËÙËÚ›Ô˘, ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· (æ·ÚÚ¿ÎË-ªÂÏÂÛÈÒÙË, 1997). °È· Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ì›· ›ÛÎÂ„Ë Û ¤Ó· ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ù˘ fiÏ˘ (‹ Ù˘ ÎÔÓÙÈÓ‹˜ ÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Ô˘ ˙Ô˘Ó fiÏ˘) ÌÔÚ› Ó· ÚÔ·„ÂÈ Ì ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜. ¶.¯. ✒ ∞fi ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È·: ∆· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ¤·È˙·Ó ÔÈ ·Ô‡‰Â˜ Î·È ÔÈ ÁÈ·ÁÈ¿‰Â˜, ÙÈ ¿ÏÏ· Ú¿ÁÌ·Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ·ÏÈ¿ Ô˘ ‰ÂÓ Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠ȷ Û‹ÌÂÚ·, ÙÈ ÚÔ‡¯· ÊÔÚÔ‡Û·Ó, ÙÈ Û˘Û΢¤˜ Î·È ÙÈ ÛÎÂ‡Ë ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó, Ô‡ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡Ì ڿÁÌ·Ù· Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó Ôχ ·ÏÈ¿ Î.Ï. ✒ ∞fi ·ÏȤ˜ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷΤ˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ Ó· ʤÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È Ô˘ ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Ù˜ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÙÔÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÂÓ‰˘Ì·Û›·˜ Î·È ¯ÙÂÓÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‰Ô˘Ó ÚÔ‡¯· Ô˘ ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ·ÏÈ¿. ✒ ∞fi ¤Ó·Ó ÂÚ›·ÙÔ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹: ŒÓ·˜ ÂÚ›·ÙÔ˜ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹ ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ·ÊÔÚÌ‹ ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÏÔ˘ÏÔ˘‰ÈÒÓ Î·È ¤Ó·˜ ÂÚ›·ÙÔ˜ Û ÌÈ·Ó ·ÎÚÔÁÈ·ÏÈ¿ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· Û˘ÏÏÔÁ‹ ·fi ‚fiÙÛ·Ï·. ∏ ‰È·‰Èηۛ· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Î·È ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi Ù˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÛÙË ÌÂϤÙË .¯. Ù˘ ¯ÏˆÚ›‰·˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜
277
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜, Ô˘ ÌÔÚ› Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ù˘ Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ›ÛÎÂ„Ë Î·È ÌÂϤÙË ÂÓfi˜ ÌÔ˘Û›Ԣ. µ¤‚·È· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÔıÔ‡Ó ÔÏϤ˜ ·ÎfiÌË ·ÊÔṲ́˜.
∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË ÌÈ·˜ ›Û΄˘ Û ÌÔ˘ÛÂ›Ô √È Û¯Â‰È·Ṳ̂Ó˜ Î·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÂÈÛΤ„ÂȘ Û ÌÔ˘Û›· ¤¯Ô˘Ó ÛÙfi¯Ô Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó: ✒ ÛÙËÓ ·Ê‡ÓÈÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿ Î·È Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, ✒ ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ηÏÏȤÚÁÂÈ·, ✒ ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË Ù˘ ηٷÓfiËÛ˘ ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ Î·È Ù¯ÓËÙÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ì·˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ, ✒ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ó· οÓÔ˘Ó Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ÚÔÁfiÓˆÓ ÙÔ˘˜, ✒ ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·È ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Î·È ÛÙË Ì‡ËÛ‹ ÙÔ˘˜ Û ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Ô˘ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ·˘ÙfiÓÔÌË Ì¿ıËÛË. (∞ϯ·Û›‰Ë˜, 1997Ø Gelles, 1981Ø ∫fiÎÎÔÙ·˜, 2004)
∏ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· °È· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ Ì›· ›ÛÎÂ„Ë Û ÌÔ˘ÛÂ›Ô Â˘¯¿ÚÈÛÙ˜ Î·È ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÂÈÛΤÙÂÙ·È ÚÒÙË ·˘Ù‹ ÙÔ ÌÔ˘Û›Ô, Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÂÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ˘Â˘ı‡ÓÔ˘˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ (‹ Ù˘ ÍÂÓ¿ÁËÛ˘, ·Ó ‰ÂÓ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÌÔ˘Û›Ô), ÌÂÏÂÙ¿ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ Î·È ÂÎÙÈÌ¿ Ì ÔÈÔ ÙÚfiÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Ì·ıËÛȷο Ù· ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Ô˘ ı· ÚÔÛʤÚÂÈ Ë Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ Ù˘. ¶ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙÔ «Ê¿ÎÂÏÔ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜» Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·˜ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ¿ÏÏÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ı· Ù˘ ¯ÚËÛÈ̇ÛÂÈ Î·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·. ™˘˙ËÙ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ô˘ ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ‰Ô˘Ó ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Î·È ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ô˘ ¤¯ÂÈ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ. ¢Â›¯ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ÂÎı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ, Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο, ÂÛÙÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ, Ó· Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙȘ ÂϤÁÍÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÏËÚÔÊÔÚÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Û ÔÌ¿‰Â˜, ÁÈ· Ó· ÙÔ ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Î·È Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Ù· ÎÚÈÙ‹ÚÈ· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó. ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Î¿ı ÔÌ¿‰· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ Ô˘ ı· ¤¯ÂÈ Ì¿ıÂÈ ÌÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÌÔ˘Û›Ô.
278
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∫·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ı¤Ì·Ù· ÁÈ· Ù· ÔÔ›· ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Î·È ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Ì·˙› Ù˘ ηٿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ (‚Ï. ›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ).
∏ ›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ ∂ȉÈÒÍÂȘ ·˘Ù‹˜ Ù˘ Ê¿Û˘ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿: ✒ ¡· Û˘Ó‰¤ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ì fiÛ· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì·. ✒ ¡· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ÂÎı¤Ì·Ù·. ✒ ¡· Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÂÎı¤Ì·Ù· Ì ‚¿ÛË Î¿ÔÈ· ÎÔÈÓ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘˜ ‹ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÎÔÈÓ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ˘Â‡ı˘ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ Ó· Ù· Ù·ÍÈÓÔÌ‹ÛÔ˘Ó ¤ÙÛÈ ÛÙȘ ÚÔı‹Î˜. ✒ ¡· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÙˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, .¯. ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÊÔÚÂÛÈ¿˜. ✒ ¡· ηÏÏÈÂÚÁËı› Ë ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜. ✒ ¡· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ✒ ¡· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ, Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ··ÓÙ‹ÛÂȘ. ∆· ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ›Ûˆ˜ ÌÔÈÚ¿ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û’ ·˘Ù‹ ÙË Ê¿ÛË ÌÔÚ›: ✒ ¡· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÂÎı¤Ì·Ù· Ù· ÔÔ›· ı· Ù· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Û ÎÂÓÙÚÈο ÛËÌ›· ‹ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÚÔı‹Î˜ ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ. ✒ ¡· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛΛÙÛ· ·fi Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÂÎı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ Ù· ÔÔ›· ı· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ù· ·È‰È¿, ·ÊÔ‡ Ù· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó Î·È Ù· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· Ù· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Ì ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ¯ÚÒÌ·Ù·. ✒ ¡· Â›Ó·È ÏÂ˘Î¿ ʇÏÏ· ÁÈ· Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ˆ˜ ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜ ‹ Ù¯ӛÙ˜ ÂΛӢ Ù˘ ÂÔ¯‹˜, .¯. Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ·ÌÊÔÚ›˜ ‹ ·ÁÁ›·. ✒ ¡· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È·, fiˆ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ ÎÚ˘Ì̤ÓÔ˘ ıËÛ·˘ÚÔ‡: .¯. Û ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Â›Ó·È Û¯Â‰È·Ṳ̂ÓÔ ¤Ó· ·ÁÁÂ›Ô Î·È Û οÔÈÔ ¿ÏÏÔ ¤Ó·˜ ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˜ Î·È ÙÔ ·È‰› Ó· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·Î·Ï‡„ÂÈ Ì¤Û· ·fi ÔÈ· ‰È·‰ÚÔÌ‹ Ô ·Ú¯·ÈÔÏfiÁÔ˜ ı· Ô‰ËÁËı› ÁÚËÁÔÚfiÙÂÚ· ÛÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ ·ÁÁ›Ԣ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Â›Û˘ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÁڷʤ˜ Ô˘ Û˘ÓÔ‰Â‡Ô˘Ó Ù· ÂÎı¤Ì·Ù·, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó. ∏ ›‰È· ÙÔ˘˜ ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Î·È ÌÂÙ¿ ˙ËÙ¿ÂÈ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÎÚ·Ù‹ÛÂÈ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈ̇ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË: «¶ÔÈÔ˜ ϤÂÈ fiÙÈ ÊÔÚÔ‡Û ·˘Ù‹ ÙË ÊÔÚÂÛÈ¿; ∆È Ï¤Ù ӷ ‹Ù·Ó ·˘Ùfi˜; ¶Ò˜ ÙÔ ÛÎÂÊًηÙÂ;», «∞fi ÙÈ ˘ÏÈο ϤÂÈ fiÙÈ Î·Ù·Û΢¿ÛÙËÎ·Ó ·˘Ù¿ Ù· ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·; ∂Û›˜ ÊÔÚ¿Ù ÎÔÛÌ‹Ì·Ù·; ∞fi ÙÈ ˘ÏÈÎfi Â›Ó·È Î·Ù·Û΢·Ṳ̂ӷ, ͤÚÂÙÂ;», «¶Ò˜ ϤÂÈ fiÙÈ Î·Ù·Û··˙·Ó Ù· ·ÚÒÌ·Ù·;»
279
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ŸÛ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ÙȘ ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì fiÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÌÔÚÔ‡Ó: ›Ù ÛÙÔ Î·ÛÂÙfiʈÓÔ (.¯. ÙȘ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Ë ÍÂÓ·Áfi˜ ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ), ›Ù ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ›Ù ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ˘·ÁÔÚ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi (.¯. «ŸÏ˜ ÔÈ Ï¿ÚӷΘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Â›Ó·È ·fi ÙËÓ ∆·Ó¿ÁÚ·. ∂Λ ‚Ú¤ıËηӻ). ∆¤ÏÔ˜, ÌÔÚÔ‡Ó ÛÂ Û˘ÓÂÓÓfiËÛË Ì ÙÔ˘˜ ˘Â˘ı‡ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ Î·È ÂÊfiÛÔÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ï·ÛÙÈÎÒÓ Ù¯ÓÒÓ, Ó· ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÔ˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ·Á¿ÏÌ·Ù·, ÎÔÛÌ‹Ì·Ù· Î.Ï.
™ÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ¤Ó· ΤÓÙËÌ· Î·È Ô ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ Ì›· ȷ٤Ϸ
¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÌÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ∂ȉÈÒÍÂȘ Ù˘ Ê¿Û˘ ·˘Ù‹˜ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ (∫fiÎÎÔÙ·˜, 2004): – ¡· ı˘ÌËıÔ‡Ó Í·Ó¿ fiÛ· ›‰·Ó Î·È ¤Ì·ı·Ó ÛÙÔ ÌÔ˘Û›Ô. – ¡· ·Ê‹ÛÔ˘Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ Ó· Ù·Íȉ¤„ÂÈ. – ¡· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÌÔÓ٤Ϸ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜. – ¡· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ (ı·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È) Î·È Ó· „˘¯·ÁˆÁËıÔ‡Ó. ŒÙÛÈ ÂÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ì ÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÌÔÚÔ‡Ó: ✒ ¡· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ÌÈ· ¤ÎıÂÛË Ì ÙÔ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi Î·È ÂÔÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó, Ì ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ Î·È ÌÔÓ٤Ϸ ‹ ηٷÛ΢¤˜ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó Ù· ›‰È· Î·È Ó· ηϤÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· Ó· ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó. ✒ ¡· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ¤Ó· ΛÌÂÓÔ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó ÁÈ· Ó· ÏËÚÔÊÔÚ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ‹ ÁÈ· Ó· ÙÔ Û˘ÌÂÚÈÏ¿‚Ô˘Ó ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÙÔ˘˜. ✒ ¡· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ¯¿ÚÙË ÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ ·Ó‡ÚÂÛ˘ ÙˆÓ ÂÎıÂÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ÌÔ˘Û›Ԣ ηÈ, ·ÊÔ‡ ÙÔ˘˜ ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó, Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÛËÌ·‰¿ÎÈ. ¡· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÙfiˆÓ ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ‚Ú¤ıËÎ·Ó Ù· ÂÎı¤Ì·Ù· ·fi
280
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ÙËÓ fiÏË Ô˘ ÛÙÂÁ¿˙ÂÈ ÙÔ ÌÔ˘Û›Ô, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ‹ ·˘ı·›ÚÂÙ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ̤ÙÚËÛ˘ ÁÈ· Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó ÛÙÔ Û˘Ì¤Ú·ÛÌ· ÔÈ· ÂÎı¤Ì·Ù· Ù·Í›‰Â„·Ó ÙÔÓ ÈÔ Ì·ÎÚ‡ ‰ÚfiÌÔ ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó ˆ˜ ÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ô˘ Ù· ÛÙÂÁ¿˙ÂÈ Û‹ÌÂÚ·. ✒ ¡· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈ΋ ÂͤÏÈÍË ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ ‹ ÂÓfi˜ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ .¯. ›‰·Ó ÙÔ ÚÒÙÔ Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ ÛÙÔ ·È‰ÈÎfi ÌÔ˘Û›Ô, ÙÔ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ÛËÌÂÚÈÓfi Î·È Û¯Â‰È¿˙Ô˘Ó ‹ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ ̤ÏÏÔÓÙÔ˜ Ò˜ ÙÔ Ê·ÓÙ¿˙ÔÓÙ·È, ÙÈ ¿ÏÏÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ οÓÂÈ Î.Ï. ✒ ¡· ·›ÍÔ˘Ó ¤Ó· ·È¯Ó›‰È ÁÓÒÛˆÓ. ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ì›· ÎÏ„‡‰Ú·. ∂Ó·ÏÏ¿Í Ë Ì›· ÔÌ¿‰· οÓÂÈ Ì›· ÂÚÒÙËÛË ÛÙËÓ ¿ÏÏË Î·È ¤ˆ˜ fiÙÔ˘ ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ù˘ ÎÏ„‡‰Ú·˜ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ô˘ ‰¤¯ÙËΠÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÓÙÏÒÓÙ·˜ ·fi ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó. ✒ ¡· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ‰Èο ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È Ù˘ Ï·ÛÙÈ΋˜ .¯. Ì ۷ԇÓÈ, ËÏfi, Á‡„Ô, ÌÂ Û˘ÏÏÔÁ¤˜ ·fi ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο, ÌÂ Ù˘ÒÌ·Ù·, Ì ÂÈÎfiÏÏËÛË Î·ÚÙÒÓ Î.¿. Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ˘ÏÈο Ì ȉȷ›ÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ (.¯. Îfi‚Ô˘Ó ·fi οÚÙ˜ ‹ ·ÏÈ¿ ÂÚÈÔ‰Èο ÂÈÎfiÓ˜ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ì›· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÚÔı‹ÎË ÌÔ˘Û›Ԣ Î.Ï.). ✒ ¡· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ¤Ó· ı·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È. ¶.¯. ÌÂÙ¿ ·fi Ì›· ›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ ÌÔ˘ÛÂ›Ô Ì ٷ ηٷÛÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ·ÏÈ¿˜ ∞ı‹Ó·˜ ÌÔÚ› Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ηٷÛÙË̷ٿگ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÏ¿Ù˜, Ó· Ô˘Ï‹ÛÔ˘Ó, Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ó, Ó· „˘¯·ÁˆÁËıÔ‡Ó. ✒ ¡· ÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó ¤Ó· ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÂ›Ô ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÌÔÓ٤Ϸ-·ÓÙ›ÁÚ·Ê· Ô˘ ı· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ‹ Ì ·ÏÈ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ı· ʤÚÔ˘Ó ·fi Ù· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜.
¢È·‰Èηۛ· ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ÛÂÈ ÙËÓ Â›Û΄Ë, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë Ù˘: ✒ TÈ Î·Ù¿ÊÂÚ·Ó Ó· ηٷÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û ۯ¤ÛË Ì ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ Î·È ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ›Û΄˘. ✒ ¶fiÛÔ Â˘¯¿ÚÈÛÙË ‹Ù·Ó ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ë ÂÌÂÈÚ›·. ✒ ¶fiÛÔ Î·Ï¿ ‹Ù·Ó Û˘ÁÎÚÔÙË̤ÓÔ˜ Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÙÔ˘ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÂÈÌÂÏ‹ıËÎÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È fiÛÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ‹Ù·Ó Ë ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ô˘ ÚÔÛ¤ÊÂÚ ÁÈ· ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘. ✒ ¶Ò˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ·Ó Î·È fiÛÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ‹Ù·Ó Ù· ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ‰È·ÌfiÚʈÛ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, fiÛÔ Ù· ‚Ô‹ıËÛ·Ó Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÂÎı¤Ì·Ù· ‹ Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ ÙÔ˘˜. ✒ AÓ Ë Â›ÛÎÂ„Ë Û˘Ó¤‚·Ï ÛÙËÓ ÚÔÒıËÛË ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ✒ ¶ÔȘ ÚfiÛıÂÙ˜ ÁÓÒÛÂȘ ·¤ÎÙËÛÂ Ë ›‰È· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÌÂϤÙËÛ Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Ù˘.
281
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
π¢∂∂™ °π∞ ¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∂™ ¶∂ƒπµ∞§§√¡∆π∫∏™ ∂∫¶∞π¢∂À™∏™ ¶√À ª¶√ƒ√À¡ ¡∞ ™À¡¢∂£√À¡ ª∂ ∆√ £∂ª∞ ∆∏™ ™À¡√π∫π∞™14 ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤Ó· ÌÈÎÚfi Ù˘ÈÎfi ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi Î‹Ô ∆· ·È‰È¿, ÂÍÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜, ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë Ú·Û›ÓÔ˘. ™˘ÏϤÁÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ Úfi‚ÏËÌ· Î·È Ù· ·›ÙÈ¿ ÙÔ˘ (Ë ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ fiÏ˘, ˘ÂÚ‚fiÛÎËÛË, ˘ÚηÁȤ˜ Î.Ï.). ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· Ê˘Ù¤„Ô˘Ó Ê˘Ù¿ Û ÂÈÏÂÁ̤Ó˜ ı¤ÛÂȘ. ∫·ÏÔ‡Ó ¤Ó· ‰·ÛÔÏfiÁÔ Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔ˘˜ ÌÈÏ¿ ÁÈ· Ù· ÌÂÛÔÁÂȷο ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·Ù·. ªÂÏÂÙÔ‡Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ‹ ‰È·Ê¿ÓÂȘ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ. ∂ÈϤÁÔ˘Ó Î·È Ê˘ÙÂ‡Ô˘Ó ÌÈÎÚ¿ Ê˘Ù¿ (·ÚÙ›Ê˘Ù·) ·fi Ù· ÎÏ·ÛÈο Ê˘Ù¿ ÙˆÓ ÌÂÛÔÁÂÈ·ÎÒÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ (‡ÎÔ, Ô˘ÚÓ¿ÚÈ, Û¯›ÓÔ, ·ÁÚ¤ÏË, ÁÎÔÚÙÛÈ¿, ÈÎÚÔ‰¿ÊÓË, ‰Ú˘˜ Î·È ÌÂÚÈο ·ÚˆÌ·ÙÈο fiˆ˜ Ú›Á·ÓË ‹ ̤ÓÙ·) ÛÙÔ ¿ÚÎÔ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ ‹ ÛÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ‰·Û¿ÎÈ. ∆·˝˙ÔÓÙ·˜ Ù· Ô˘ÏÈ¿ ∆· ·È‰È¿ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÊÙÂÚˆÙÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ Ù˘ Û˘ÓÔÈΛ·˜ ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ¯ÂÈÌÒÓ· Ù· Ô˘ÏÈ¿ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ‰‡ÛÎÔÏ· ÙÚÔÊ‹. ™˘ÏϤÁÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ›‰Ë Ô˘ÏÈÒÓ Î·È ÙËÓ ÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘˜. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· Ù· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó Î·È Î·Ù·Û΢¿˙Ô˘Ó Ù·˝ÛÙÚ˜ ‹ ʈÏȤ˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ı¤ÛË Î·È ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ ʈÏÈ¿˜ ÒÛÙ ӷ Ì·›ÓÂÈ Ô ‹ÏÈÔ˜ ̤۷ fiÏË ÙËÓ Ë̤ڷ, Ó· ʈٛ˙ÂÈ Î·È Ó· ˙ÂÛÙ·›ÓÂÈ Ù· Ô˘ÏÈ¿, Î·È Ó· ÌË ÙË ¯Ù˘Ô‡Ó ÔÈ ‚ÔÚÈ¿‰Â˜. ∞ÔÍËÚ·›ÓÔÓÙ·˜ Ê˘Ù¿ Î·È ¿ÓıË ∆· ·È‰È¿ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Ù· Ê˘Ù¿ Î·È Ù· ¿ÓıË ÛÙË Û˘ÓÔÈΛ· ÙÔ˘˜. ªÂÏÂÙÔ‡Ó ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ ÛÙË ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÙˆÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ. ∂ÈÛΤÙÔÓÙ·È ¤Ó· ·ÓıÔˆÏÂ›Ô Î·È ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ ·ÔÍËÚ·Ì¤ÓˆÓ Ê˘ÙÒÓ. ∫fi‚Ô˘Ó Ê˘Ù¿ Î·È ¿ÓıË ·fi ΋Ԣ˜ ‹ ÎÔÓÙÈÓÔ‡˜ ·ÁÚÔ‡˜, Ù· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ‰¤ÓÔ˘Ó Ì ¤Ó· ÎÔÚ‰fiÓÈ ‹ Ì ۇÚÌ· Û ÌÔ˘Î¤Ù·, Ù· ÎÚÂÌÔ‡Ó ·Ó¿Ô‰· ÁÈ· Ó· ÍÂÚ·ıÔ‡Ó Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ. ∫¿‰Ô˜ ·Ó·Î‡ÎψÛ˘ ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î‡ÎψÛË. ∆ÔÔıÂÙÔ‡Ó ¤Ó· ÎÔ˘Ù› ¤Íˆ ·fi ÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·Î‡ÎψÛË Ì·Ù·ÚÈÒÓ. ∂ÓËÌÂÚÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·. √È ÍÂÚÔÏÈıȤ˜ ∫¿ÓÔÓÙ·˜ ÂÚ›·ÙÔ Û ¤Ó· ÌÔÓÔ¿ÙÈ Ì ÍÂÚÔÏÈıȤ˜ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ Â›Ó·È 14. °È· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È Â‰Ò ‚Ï. ª·ÓÔ‡ÛÔ˘, 2000 Î·È ¶···‡ÏÔ˘ Î.¿Ï., 2002. ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ‰È·ı¤ÙÂÈ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÂÏÈÍ›· ·fi Ù· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ‚·ıÌ›‰ˆÓ Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ªÂϤÙ˘ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓۈ̷وıÔ‡Ó Î·ÈÓÔÙfi̘ ‰Ú¿ÛÂȘ fiˆ˜ «¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË», «∞ÁˆÁ‹ ÀÁ›·˜», «¶ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜», ÔÈ Ôԛ˜ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ıÂÛÌÔıÂÙË̤ӷ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·. ŒÙÛÈ ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· .¯. ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ‚·ÛÈÎfi ÈÛÙfi ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ó· ‰È·ÚΤÛÂÈ ÙfiÛÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· fiÛÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÔÈ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ı¤ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜.
282
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
ηٷÛ΢·Ṳ̂ÓÔ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È ¿ÏϘ ηٷÛ΢¤˜ Ì ¤ÙÚ· (Ì¿ÓÙÚ˜, ·Ó·‚·ıÌ›‰Â˜), ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ô˘Û›· Û˘Ó‰ÂÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡, Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ٷ fiÛ· ¤Ì·ı·Ó ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙˆÓ ÛÈÙÈÒÓ. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Î·Ù·Û΢¤˜ Ì ¤ÙÚ˜.
π¢∂∂™ °π∞ ™Ã∂¢π∞ ∂ƒ°∞™π∞™ ¶√À ª¶√ƒ√À¡ ¡∞ •∂∫π¡∏™√À¡ ∂π∆∂ ∞¶√ ∆∞ π¢π∞ ∆∞ ¶∞π¢π∞ ∂π∆∂ ∞¶√ ∫∞£∏ª∂ƒπ¡∂™ ∂•∂ƒ∂À¡∏™∂π™ ™∆∏¡ ∞À§∏… EÌ›˜ ‹ ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ· ‹ Ô Â·˘Ùfi˜ Ì·˜ ∞ÊÔṲ́˜ ÁÈ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ٷ ·Ú·¿Óˆ ı¤Ì·Ù· ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¿ ·fi Ù· ·È‰È¿ ηıÒ˜ .¯. Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ «∂ÁÒ Â›Ì·È ÈÔ „ËÏfi˜» ‹ «Œ¯ˆ ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· ¯¤ÚÈ·» ‹ ηıÒ˜ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ «¢ÂÓ ÌÔÚÒ Ó· ÙÔ ÊÙ¿Ûˆ. ¢ÂÓ Â›Ì·È ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË» ‹ ·ÎfiÌ· Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙË ı¤·ÛË ‹ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÓfi˜ ·ÙfiÌÔ˘ Ì ÎÈÓËÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ì ηٿÏÏËÏ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÒÛÙ ӷ Ù· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÙÈ ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó ‹/Î·È Û ÙÈ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó Ù· ·ÓıÚÒÈÓ· ̤ÏË. ªÔÚ›, ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ, Ó· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ʤÚÔ˘Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ·fi ÙfiÙ Ԣ ‹Ù·Ó ÌÈÎÚ¿, Ó· ÙȘ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó Ì ÚfiÛÊ·Ù˜ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜. ªÔÚ› Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ, ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Û ÙÈ ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Â›Ó·È Í¯ˆÚÈÛÙfi˜. ªÔÚ› Ó· Û˘ÛÙ·ı› Ì›· ÂÈÙÚÔ‹ ·Ú·ÙËÚËÙÒÓ Ë ÔÔ›· ı· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÚÔÛÂÎÙÈο ‰‡Ô ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ÂÓÙÔ›ÛÂÈ ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜: «∏ ∂ÏfiÓ· Â›Ó·È ÈÔ „ËÏ‹ ·fi ÙËÓ ∞ÁÁÂÏÈ΋», «√ °È¿ÓÓ˘ ¤¯ÂÈ ÈÔ ÌÂÁ¿Ï· Ì¿ÙÈ· ·fi ÙÔ ™Ù¿ÌÔ», «√ ¡ÙÈÏ¤Ó ¤¯ÂÈ Ì·‡Ú· Ì¿ÙÈ·, ÂÓÒ Ô ª·ÓfiÏ˘ ¤¯ÂÈ Ú¿ÛÈÓ·. Œ¯Ô˘Ó fï˜ Î·È ÔÈ ‰‡Ô Ì·‡Ú· Ì·ÏÏÈ¿, ·ÏÏ¿ Ô ¡ÙÈÏ¤Ó ¤¯ÂÈ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿». ªÔÚÔ‡Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È·: ¢‡Ô ·È‰È¿ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ ·È‰› Ù˘ Ù¿Í˘, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó Í¯ˆÚÈÛÙfi. ∆· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó Û ÔÈÔ ·È‰› ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È. ªÔÚ› Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó ·ÓıÚÒÔ˘˜ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο. ™Î¤ÙÔÓÙ·È Î·È Ï¤Ó ÙÈ ÂÚÈ̤ÓÔ˘Ó Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ ÌÂÁ·ÏÒÓÔ˘Ó. ∞ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÌfiÓÔ ·˘Ù¿ Ô˘ Ê·›ÓÔÓÙ·È; ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó fiÙ·Ó ÌÂÁ·ÏÒÛÔ˘Ó Ô˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó ÙÒÚ· Î·È ÁÈ·Ù›; ∂ӉȷʤÚÔÓ ¤¯ÂÈ ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Î·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ò˜ Â›Ó·È ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ ·fi ̤۷. ¶·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ Ù· fiÚÁ·Ó· Ô˘ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ηÈ, ·Ó ÙÔ ıˆÚ› ÛÎfiÈÌÔ, Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ηÙ¢ı‡ÓÂÈ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË Î·È Û ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ Ô˘ Èı·ÓfiÓ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÔÙ˘ˆı› Î·È Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÚÔηϤÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Î·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ: .¯. «∆È Á›ÓÂÙ·È ÙÔ Ê·ÁËÙfi Ô˘ ÙÚÒÌÂ;» Î.Ï. ∏ Û˘˙‹ÙËÛË ÌÔÚ› Ó· ÂÂÎÙ·ı› ÛÙË ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘˜ (Û˘Óı‹Î˜ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜, ‰È·ÙÚÔÊ‹, ·Ù˘¯‹Ì·Ù· Î.Ï.) Î·È Û ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ó· ÎÏËıÔ‡Ó Î·È ÂȉÈÎÔ› Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÓËÌÂÚÒÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ··ÓÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ (.¯. ·È‰›·ÙÚÔÈ, ·È‰Ô„˘¯ÔÏfiÁÔÈ Î.Ï.).
283
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆∞ ªÀƒª∏°∫π∞ ∏ ¤ÌÊ˘ÙË ÂÚȤÚÁÂÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û˘¯Ó¿ Ù· Ô‰ËÁ› Û ·˘ıfiÚÌËÙ˜ ÂÍÂÚ¢ӋÛÂȘ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ŸÛ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚Ô‡Ó ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·˘Ï‹˜ (.¯. Ù· ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ· Ô˘ ÙËÓ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È, Ù· ¯ÂÏȉfiÓÈ· Ô˘ ¤Î·Ó·Ó ÙË ÊˆÏÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÎÂÚ·Ì›‰È·, Ô ¶¤ÙÚÔ˜ Ô˘ ¤ÂÛÂ Î·È ¯Ù‡ËÛ ÛÙÔ ÙÛÈ̤ÓÙÔ Î.Ï.) Î·È ÔÈ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ô˘ οÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ fiÔÈˆÓ ÂÍÂÚ¢ӋÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ·ÊÔṲ́˜ Ô˘ ·Ó, ıÂÏ‹ÛÂÈ Ó· ÙȘ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ê˘Ó›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‚¿ıÔ˜ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ÂοÛÙÔÙ ı¤Ì·ÙÔ˜. ∆Ô Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·, Ô˘ ÂÚÈÏËÙÈο Û·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ì ‰Ò, ÚԤ΢„ ̛· ¿ÓÔÈÍË Ô˘ ·˘Ù¿ Ù· ÌÈÎÚÔÛÎÔÈο ˙ˆ¿ÎÈ· ›¯·Ó ηٷÎχÛÂÈ ÙËÓ ·˘Ï‹ ÂÓfi˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ∏ ÚÔÛÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÚ¿ÊËΠÛÙȘ ·ÙÂÏ›ˆÙ˜ ÛÙÚ·ÙȤ˜ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Ô˘ ·Ó‚Ôη٤‚·ÈÓ·Ó ÛÙÔÓ ÎÔÚÌfi ÂÓfi˜ ‰¤ÓÙÚÔ˘. ∆· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó ·fi Ô‡ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î·È Ô‡ ¿ÓÂ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ıÂÒÚËÛ fiÙÈ Â›Ó·È Ì›· ηϋ ¢ηÈÚ›· Ó· Ù· Ì˘‹ÛÂÈ ÛÙË ÏÔÁÈ΋ Ù˘ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜.
∞ã º∞™∏ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ô˘Ó ÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ∫·È Ù· ·È‰È¿, ·Ú·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓ· Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ (‚Ï. ¿ÏÏ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ ÎÂÊ. 10), ϤÓÂ: ∑Ô˘Ó Î·È ÛÙ· Û›ÙÈ· Ì·˜, ÙÚÒÓ „ˆÌ› Î·È ¿ÏÏ· Ê·ÁËÙ¿, ·Ó‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·, ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó Ê‡ÏÏ·, ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó Î·È ÛfiÚÔ˘˜ Î·È ÙÚ›ÌÌ·Ù· ·fi „ˆÌ› Î.Ï. ™Â ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οÓÂÈ ¤Ó· Û¯‹Ì· Ô‚¿Ï Î·È ÁÚ¿ÊÂÈ Ì¤Û· ÙË Ï¤ÍË «ªÀƒª∏°∫π∞», ÂÍËÁÒÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÈ Î¿ÓÂÈ. °‡Úˆ Á‡Úˆ ı· ÁÚ¿„ÂÈ fiÛ· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ŒÙÛÈ, ·Ó ͯ¿ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ, ı· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ Í·Ó·ı˘ÌËıÔ‡Ó…
∑Ô˘Ó Î·È ÛÙ· Û›ÙÈ· Ì·˜
∆ÚÒÓ „ˆÌ› Î·È ¿ÏÏ· Ê·ÁËÙ¿
∞Ó‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·
∫Ô˘‚·ÏÔ‡Ó Ê‡ÏÏ·
MYPMH°KIA
∆· ÙÚÒÓ ٷ Ô˘ÏÈ¿ Œ¯Ô˘Ó Ì¿ÙÈ·
∆· ·Ù¿ÓÂ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ
284
∫Ô˘‚·ÏÔ‡Ó ÙÚÔÊ‹
∑Ô˘Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙË ÁË
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ∆È ı· ‹ıÂÏ·Ó ÏÔÈfiÓ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ·Ú·¿Óˆ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·; ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Ù· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ·ÎfiÌË ÈÔ ÚÔÛÂÎÙÈο Î·È Ó· ‰È·Ù˘ÒÛÔ˘Ó Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∂ΛÓË Ù· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ì ÚÔÛÔ¯‹. ¶Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· Ì¿ıÔ˘Ó fiÏ· ·˘Ù¿; ∆È ı· Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó; ∆· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó: «¡· ‚Úԇ̠fiϘ ÙȘ Ì˘ÚÌËÁÎÔʈÏȤ˜ Î·È Ùڇ˜»,
10
∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ¶Ô‡ ˙Ô˘Ó; ∑Ô˘Ó Î¿Ùˆ ÛÙÔ ¯ÒÌ· ‹ Î·È ¿Óˆ ÛÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ; ∆È ÙÚÒÓÂ; ∆ÚÒÓ ʇÏÏ·; ¶Ô‡ Ù· ¿Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó; ¶Ò˜ Á›ÓÔÓÙ·È Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·; ¶Ò˜ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È; ¶Ò˜ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜; °È·Ù› ¤¯Ô˘Ó ÎÂÚ·›Â˜; ∆È Î¿ÓÔ˘Ó Î¿Ùˆ ·fi ÙË ÁË;
«¡· „¿ÍÔ˘Ì ÁÈ· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÛÙÔ Û›ÙÈ Ì·˜ Î·È ÛÙÔ Ì·ÏÎfiÓÈ Î·È ÛÙÔÓ Î‹Ô», «¡· ʤÚÔ˘ÌÂ Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ó· Ù· Ù·˝ÛÔ˘Ì», «¡· Ù· ‰Ô‡ÌÂ Î·È ÛÙÔ ÌÈÎÚÔÛÎfiÈÔ». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ·Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ¿ÏÏÔÈ ÙÚfiÔÈ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ∆Ô˘˜ ı˘Ì›˙ÂÈ Ò˜ ¤Ì·ı·Ó Î·È ÁÈ· Ù· ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ·. ∆· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó: «¡· ‚ÚÔ‡ÌÂ Î·È ‚È‚Ï›·», «¡· „¿ÍÔ˘ÌÂ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹».
µã º∞™∏ ∆· ·È‰È¿ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ôχ ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ∞fi Ô‡ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Î·È Ô‡ ¿ÓÂ; ∂ÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÙȘ Ì˘ÚÌËÁÎÔʈÏȤ˜. ∆· ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ›. ∂ÈÛΤÙÔÓÙ·È ÙȘ Ì˘ÚÌËÁÎÔʈÏȤ˜ Î·È ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ̤Ú˜. ∫¿ÓÔ˘Ó Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÙȘ ›‰È˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜; ¶fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜ οÓÔ˘Ó;
¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ¶Ô‡ ¿ÓÂ; ¶fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿;
285
10
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆Ô Î·ı¤Ó· ÌÂٷʤÚÂÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ Ù· ÛfiÚÈ· Î·È Ù· ʇÏÏ· ‹ Ù· ÌÂٷʤÚÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›; ™¤ÚÓÔ˘Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘˜ ÙÚ›ÌÌ·Ù· ·fi „ˆÌ› ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ·Ó ı· Ù· ÎÔ˘‚·Ï‹ÛÔ˘Ó Î·È ·˘Ù¿. ¶fiÛË ÒÚ· οÓÔ˘Ó Ó· ¿Ó ÛÙË ÊˆÏÈ¿ ÙÔ˘˜; ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔÔ‡Ó ÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜. ™ÙËÓ Ù¿ÍË Ù· Í·Ó·‚Ï¤Ô˘Ó ÛÙÔ ‚›ÓÙÂÔ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ó·˙ËÙ¿, ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô. ∫·Ù‚¿˙Ô˘Ó ÊˆÙÔÁڷʛ˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 12). ∆Ș ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó, ÙȘ ÌÈÎÚ·›ÓÔ˘Ó Î·È ÙȘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Î·È ÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜ ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ¯ÔÓÙÚÔ‡˜ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Ì ϷÛÙÂÏ›ÓË ‹ ÂÈÂṲ̂ÓÔ ¯·ÚÙ› (papier maché). ¢È·‚¿˙Ô˘Ó Î›ÌÂÓ· Ì ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. ¶ÏËÚÔÊÔÚÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Î·È ÁÈ· Ù· ÂÏÒÚÈ· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘˜ Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ì ÔÏÏ¿ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ·fi Û·Ṳ̂ÓÔ Î·ıÚ¤ÊÙË. ª·ı·›ÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˜ ÎÔÈӈӛ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÁÈ· ÙË ‚·Û›ÏÈÛÛ·, Ô˘ Â›Ó·È ÌËÙ¤Ú· fiÏˆÓ ÙˆÓ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Ù˘ ›‰È·˜ ʈÏÈ¿˜. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÈÛÙÔڛ˜ ÁÈ· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Î·È ÙȘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó.
°ã º∞™∏ ¢È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ∆· ·È‰È¿ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ·ÊËÁËıÔ‡Ó ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∞ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó. ∞˘Ùfi ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·‚ÈÒÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÙȘ ·ÓÂÍÂÙ¿ÛÔ˘Ó. ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙÔ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙÂÚÔ ˘ÏÈÎfi ·fi ÙÔ ·Ú¯Â›Ô ÙÔ˘˜ (ʈÙÔÁڷʛ˜, ΛÌÂÓ· Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó fiˆ˜ ÙÔ ÚÔÛ¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜, ÙÔ ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈÔ, ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ÛηӿÚÔ˘Ó Î·È ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ›¯·Ó ηÙ‚¿ÛÂÈ ·fi ÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô) Î·È ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· Û˘ÓÙ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Î¿Ùˆ ·fi οı ÂÈÎfiÓ· Ù· Û¯fiÏÈ· Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó. ™ÙËÓ ÚÒÙË ÛÂÏ›‰· ÚÔÛı¤ÙÂÈ ˆ˜ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙȘ ‰ÈΤ˜ Ù˘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜.
“TÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ”, ÁÚ¿ÊÂÈ Ë XÚ‡Û·, “ÎÔÈÙ¿ÂÈ Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Î·È ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· Â›Ó·È ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ”.
286
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
10
∞Á·ËÙÔ› ÁÔÓ›˜ √È ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Î·È ÔÈ Î·Ù·Áڷʤ˜ ÛÙÔÓ Î‹Ô Â›Ó·È ÌÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙÔ˘˜ ÚÒÙÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ÛÙ· ·È‰È¿. √ ΋Ԙ ¿ÏψÛÙÂ, ÛÙ·ıÂÚfi ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜, ÚÔÛʤÚÂÙ·È ˆ˜ ‰›Ô ¤Ú¢ӷ˜ ÙˆÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ÛÙË Ê‡ÛË Û‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ηÈÚÈΤ˜ Û˘Óı‹Î˜ Î·È ÙȘ ÂÔ¯¤˜. ™ÙË ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ¿ÓÙ· ÙÔ ··Ú·›ÙËÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙȘ ηٷÁڷʤ˜ ÙÔ˘˜ fiˆ˜ ›Ó·Î˜ (clipboards), Ì·Úη‰fiÚÔÈ, ¯·Û·fi¯·ÚÙÔ, ¯·ÚÙÈ¿ ∞4 Î.¿. ∞˘Ù‹ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÌÂÁ¿Ï˜ ·ÏÏ·Á¤˜ Û˘ÓÙÂÏÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ Ì·˜. ∆· ‰¤ÓÙÚ· Ú·ÛÈÓ›˙Ô˘Ó, ÂÓÒ Ù· ÌÈÎÚÔÛÎÔÈο ¤ÓÙÔÌ· οÓÔ˘Ó ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜. ∆· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ¤ÁÈÓ·Ó ÙÔ ·Á·Ë̤ÓÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ·Ú·Ù‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ fiÛˆÓ ÁÓÒÚÈ˙·Ó Î·È ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ¤ıÂÛ·Ó, ·ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ οÓÔ˘Ì ÌÈ· ¤Ú¢ӷ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Ú¿ÁÌ·Ù· ÁÈ’ ·˘Ù¿. ™Â fiÏË ÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ¤ÌÊ·ÛË ‰fiıËΠÛÙËÓ ·Ó·˙‹ÙËÛË ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜, ÛÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË, ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, ÙËÓ ÂÈÓfiËÛË ÙÚfiˆÓ Â›Ï˘Û˘ ÙˆÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Ù¤ıËηÓ, ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È ÛÙo ‰È¿ÏÔÁÔ. ª¤Û· ·fi ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘˙‹ÙËÛ·Ó, ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏfiÁËÛ·Ó, ¤ıÂÛ·Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, ·ÚÔ˘Û›·Û·Ó Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ·Ó ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, ̤ÙÚËÛ·Ó ÔÛfiÙËÙ˜, ·ÊËÁ‹ıËÎ·Ó Î·È ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ·Ó ÈÛÙÔڛ˜, ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Î·È ¤Î·Ó·Ó ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ηٷÛ΢¤˜ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ˘ÏÈο, ¤Ì·ı·Ó ÔÏÏ¿ ÁÈ· ÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÛÙË Ê‡ÛË. ÃÚËÛÈÌÔÔÈ‹Û·Ì ›Û˘ ÙËÓ „ËÊȷ΋ οÌÂÚ· ÁÈ· Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Û·Ó, ÙÔ ÌÈÎÚÔÛÎfiÈÔ ÁÈ· Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙȘ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Î·È ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÁÈ· Ó· ÂÈÛÎÂÊÙԇ̠¯Ú‹ÛÈ̘ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜. ŒÓ· ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ˘ÏÈÎÔ‡ Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËΠ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜, ηıÒ˜ Î·È ‰Â›ÁÌ· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚ›Ù ӷ ‰Â›Ù Û ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó Ù· ›‰È· ÁÈ· ÂÛ¿˜. ¢È·‚¿ÛÙ ̷˙› Ì ÙÔ ·È‰› Û·˜ ·˘Ùfi ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Î·È ˙ËÙ‹ÛÙ ÙÔ˘ Ó· Û·˜ ·ÊËÁËı› Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÂÈ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘.
287
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
O °ÈÒÚÁÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÔÏÏ¿ Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·. T· ›‰Â Ô˘ ÂÚ·ÙÔ‡Û·Ó ÛÙÔÓ Î‹Ô.
288
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 11 ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›·-¤ÎÊÚ·ÛË: ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· √È Ù¤¯Ó˜ fiˆ˜ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, Ë ÁÏ˘ÙÈ΋, Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, Ë Î›ÓËÛË Î·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÏ·ÛÔ˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÓ Ôχ ÌÈÎÚ‹ ÙÔ˘˜ ËÏÈΛ·. ∏ ·ʋ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ¤ÚÁ· Ù¤¯Ó˘ ÚÔÛʤÚÂÈ ÏÔ‡ÛÈ· ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÁÈ· ÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· Ù˘ ·ÈÛıËÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ‡˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó Ì›· ÚÔÛˆÈ΋ Û¯¤ÛË Ì ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi (µ·Ê¤·, 2002). ∏ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜-ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË, ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙfiÛÔ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ Ì·ıËÛȷ΋˜ ÙÔ˘˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ Î·È Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ÛÙÔ ‚·ıÌfi Ô˘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó: ✒ Ó· ‰ÈÂÁ›ÚÔ˘Ó Î·È Ó· ‰È·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ✒ Ó· ÚÔˆıÔ‡Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ÂÚÂı›˙Ô˘Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜, ✒ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÛΤ„˘, ✒ Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ì¤Û· ÙË ÛΤ„Ë Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ÏË„Ë. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ó· «ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Ô˘ ÎÂÓÙÚ›˙Ô˘Ó ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ Î·È ÙË ‰È¿ıÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·, ÂÓÒ ·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¿ÁÓˆÛÙ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ÚˆÙfiÙ˘· ˘ÏÈο Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Ó¤Â˜ ÂÎÊÚ·ÛÙÈΤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜» (µ·Ê¤·, 2002). √È Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ (ÂÈηÛÙÈΤ˜, ı·ÙÚÈΤ˜, ÌÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈΤ˜) ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙ· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ (‚Ï. ÎÂÊ. 7 Î·È 10) ‰È¢ڇÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È Ù· ·È‰È¿, ·ÊÔ‡ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÛÙ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ó· Â͈ÙÂÚÈ·ÛÔ˘Ó Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏÔ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ÏfiÁÔ. ∫·È Ê˘ÛÈο ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜ ÔÈ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰È·Ï¤ÎÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜. √ ¯ÔÚfi˜ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË Î·È Ì ÂÈηÛÙÈο ÛÙÔȯ›· Î.Ï. Ÿˆ˜ Î·È ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ˘fiÏÔȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı¤ÙÂÈ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ› ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÌÂÁ¿Ï· ÂÚÈıÒÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÂχıÂÚË ÚÔÛˆÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÁÈ· ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌÔÁ¤˜, Ô˘ Ë ›‰È· ı· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÂÈ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙȘ ·ÓÙȉڿÛÂȘ ÙÔ˘˜.
289
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11.1 ∏ ∂π∫∞™∆π∫∏ ∂∫ºƒ∞™∏ Ÿˆ˜ Ê¿ÓËΠ۠fiÏ· Ù· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËηÓ, ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ Î·È Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó Ù· ̤۷ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜, ÙȘ ÛΤ„ÂȘ, Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ηıÒ˜ Î·È Ë ¤ÎÊÚ·ÛË Ì¤Ûˆ ¿ÏÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ù¤¯Ó˘ (ΛÓËÛË, ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË), ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó ·ÌÂÛfiÙÂÚ· Î·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ·’ fi,ÙÈ Ì ÙÔ ÏfiÁÔ. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÂӉȷʤÚÔÓ Ô˘ ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο (Terrieux et al., 1996). ∆Ô˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· Ù· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· Ù· ·ÁÁ›˙Ô˘Ó Î·È Ó· Ù· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È ¯·›ÚÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜. ∞ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË Î·ı·˘Ù‹, ¯ˆÚ›˜ Ó· Ù· ··Û¯ÔÏ› Ì ÙÈ ı· ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ÂÈηÛÙÈ΋˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó. Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ̷Úη‰fiÚÔ˘˜, ͢ÏÔÌÔÁȤ˜, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, Ï·ÛÙÂÏ›ÓË, ËÏfi Î·È ˘ÏÈο ÁÈ· ÎÔÏÏ¿˙ Î·È Î·Ù·Û΢¤˜, Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, ηÏÏÈÂÚÁÒÓÙ·˜ ÙËÓ Â˘Ê˘˝·, ÙËÓ ÂÊ¢ÚÂÙÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙÔ˘˜ (Prendice et al, 2003). ¢ÔÎÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ù· ·Ú·¿Óˆ ˘ÏÈο, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ‚ÈÒÓÔ˘Ó ·ÈÛıËÙËÚȷΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË (Dodge & Colker, 1998), ·ÏÏ¿ Î·È ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù· ‚ÈÒÌ·Ù· Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003). ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙȘ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷÓÔ‹ÛÂÈ ÔÏÏ¿ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ÙfiÛÔ ÙÔ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎfiÛÌÔ, fiÛÔ Î·È ÙȘ ȉ¤Â˜ Î·È ÙȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÁÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ. ∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÊ¢ÚÂÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ¿ÓıËÛË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Ë ÂÓÂÚÁfi˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÏÔ΋ Û ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ·Ú·ÁˆÁ¤˜ (Prendice et al., 2003). Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· οÓÔ˘Ó ‰ÔÎÈ̤˜ Î·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Ì ¯ÚÒÌ·Ù·, Û¯‹Ì·Ù· Î·È fiÁÎÔ˘˜, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛıÂÙ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÙËÓ ·Ó··Ú·ÛÙ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÛΤ„Ë Î·È Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Û˘Ì‚ÔÏÈÛÌÔ‡, ηٷÎÙÒÓÙ·˜ Ì ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÊfi‰È· Ô˘ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÙËÓ ÂÚÌËÓ›·, ·ÏÏ¿ Î·È ÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ. º˘ÛÈο, ‚·ÛÈÎfi˜ ÛÙfi¯Ô˜ Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Ë ‰È·‰Èηۛ· Î·È fi¯È ÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÔ˘Ó ÂÈηÛÙÈο. ™ÙËÓ ·Ú¯‹ Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÚˆÙfiÏÂÈ·, ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È fï˜ ηıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Î·È Î·ıÒ˜ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ù¯ÓÈΤ˜, ÂÍÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÂÚÁ·Ï›· Î·È ˘ÏÈο. ∆Ô Î·Ïfi ·ÈÛıËÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÚÔ·ÙÂÈ fiÙ·Ó ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ∞fi Ù· ·Ú¯Èο, ÚˆÙfiÏÂÈ· Û¯¤‰È· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ÏÔ‡ÛÈ· Î·È Î·Ù¿ÏÏËÏ· ˘ÏÈο.
290
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÔÓÙ·È Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ· Û¯‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ‰ÂÓ ·›ÚÓÂÈ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹.
∫·ıÒ˜ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÂÚÁ·Ï›·, Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ˘ÏÈο, Ù· Û¯¤‰È¿ ÙÔ˘˜ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È. ™ÙËÓ ÚÔÎÂÈ̤ÓË ÂÚ›ÙˆÛË ¤Î·Ó·Ó ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ Ì ̛· ÎÏÂÈÛÙ‹ ÁÚ·ÌÌ‹. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ÙËÚÔ‡Û Ì ÙÈ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›ÛÙËÎÂ Î·È ÙÔ˘ ÚfiÛıÂÙ·Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· Î·È ÛÙÔȯ›· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ¤ÙÚÂ·Ó Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó Î·È ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ÙÈ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜. H E‡· ¤Î·Ó ÌÈ· ÁÔÚÁfiÓ· ÙÚ·ÁÔ˘‰›ÛÙÚÈ·.
291
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
TÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ∏ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ʇÏÏ· ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ‚È‚Ï›· Ô˘ ÂÚȤ¯Ô˘Ó ÌÔÙ›‚· Î·È ÂÚÈÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂÈÎfiÓˆÓ, Ù· ÔÔ›· ηÏÔ‡ÓÙ·È ·Ï¿ Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó, Ë ·ÓÙÈÁÚ·Ê‹ ÚÔۯ‰ȷÛÌ¤ÓˆÓ ÌÔÙ›‚ˆÓ, Ë ¤ÓˆÛË ÙÂÏÂÈÒÓ Ì ÁÚ·Ì̤˜ ÒÛÙ ӷ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Ë Î·Ù·Û΢‹ ÔÌÔÈfiÌÔÚÊˆÓ ¯ÂÈÚÔÙ¯ÓÈÒÓ, Ô˘ ‚·Û›˙ÔÓÙ·È Û ¤ÙÔÈÌ· ÚÔۯ‰ȷṲ̂ӷ Û¯‹Ì·Ù· ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙÔ‡Ó ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ‰ÂÓ ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ‰ÂÓ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛ˘ Î·È Ù˘ ·˘ÙÔÂÎÙ›ÌËÛ‹˜ ÙÔ˘˜. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ù· ˆıÔ‡Ó Û Ì˯·ÓÈÛÙÈÎÔ‡ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÂÓ¤ÚÁÂȘ ÔÈ Ôԛ˜ ηٷÛÙ¤ÏÏÔ˘Ó Î¿ı ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ‰È¿ıÂÛË, Î·È ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÌÂÈÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ·˘ÙÔÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘˜, ÁÈ·Ù›, ηıÒ˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ Ô‰ËÁ›Â˜, Ô˘ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙȘ ·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ, Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÁÈ· οÔÈÔ ÏfiÁÔ ‰ÂÓ ı· Ù· ηٷʤÚÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ ·Ôı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È.
Schirrmacher, 1998, ÛÛ. 22-25
Ÿˆ˜ Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙ· ÎÂÊ¿Ï·È· Ô˘ ÚÔËÁ‹ıËÎ·Ó (‚Ï. ΢ڛˆ˜ ÎÂÊ. 8, 9 Î·È 10) ·ÏÏ¿ Î·È Û ·˘Ù¿ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó, Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ٷ ÂÈηÛÙÈο ÙÔ‡˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜, Ó· ÁÂÓÓÔ‡Ó È‰¤Â˜ Î·È Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÌÔÚÊ‹, Ó· ‰ÔÌÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·‰ÔÌÔ‡Ó ÓÔ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó Ù· ÂÎÊÚ·ÛÙÈο ÙÔ˘˜ ̤۷, ·ÓÙ·ÔÎÚÈÓfiÌÂÓ· Û ÚÔÎÏ‹ÛÂȘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Ì·ıËÛȷο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (Prendice et al., 2003). ∫·ıÒ˜ Ë Ù¤¯ÓË Â›Ó·È ¿ÏÏÔ˜ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘, fiˆ˜ Ë ÁÚ·Ê‹ ‹ ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜ Ì ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ˘ÏÈÎfi, ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰ÂıÔ‡Ó Ì fiϘ ÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÔ˘‰ÒÓ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ë ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË ÌÔÚ› Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ¤Ó· ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÈηÓÔÔÈËÙÈÎfi ̤ÛÔ ÂÍÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È ·Ó··Ú¿ÛÙ·Û˘ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ ÌÂϤÙ˘. √È ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ ÌÂٷʤÚÔ˘Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋ ̤۷ ·fi ÙËÓ ·Ú·Ù‹ÚËÛË ··ÈÙ› ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÎÔÈÙ¿˙Ô˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó Û˘¯ÓÔ‡˜ ÂϤÁ¯Ô˘˜ ÙˆÓ Ê·ÈÓÔÌ¤ÓˆÓ Ô˘ ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ Î·È ÁÈ· ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÙˆÓ ÌÂÚÒÓ Ì ÙÔ fiÏÔ (Katz & Chard, 2004). ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó Ì ÂÈÂṲ̂ÓÔ ¯·ÚÙ› (papier maché), Ì ϷÛÙÂÏ›ÓË ‹ Ì ËÏfi Ù· ˙Ò· ‹ Ù· Ê˘Ù¿ Ô˘ ÌÂϤÙËÛ·Ó ÛÙË ÌÂϤÙË ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, Ó· ·ÂÈÎÔÓ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÔÛfiÙËÙ˜ Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ˘ÔÏÔÁ›ÛÔ˘Ó ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο, Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· Ù· ‚È‚Ï›· Ô˘ ¤ÁÚ·„·Ó, Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÊÈÏÔÙ¯ӋÛÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔًوÓ. ∂›Û˘ Ù· Û¯¤‰È· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÔηχÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ Ù· ›‰È· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ Ú·ÁÌ¿ÙˆÓ (Katz & Chard, 2004). ∂›Û˘, ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·, ηıÒ˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ηÏÏÈÙ¯ÓÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ¤¯Ô˘Ó ¢ηÈڛ˜ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÁÓÒÛÂȘ, ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì fiϘ ÙȘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜: ✒ ¢ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ Ù· ˘ÏÈο ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ó· οÓÔ˘Ó ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÁÈ· ÙȘ ȉÈfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘: ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·È ‹ ‰ÂÓ ·Ó·ÌÂÈÁÓ‡ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜, ‰È·Ï‡ÔÓÙ·È ‹ ÛÙÂÚÂÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, Â›Ó·È Ì·Ï·Î¿ ‹ ÛÎÏËÚ¿, Îfi‚ÔÓÙ·È Â‡ÎÔÏ·, ‰‡ÛÎÔÏ· ‹ ηıfiÏÔ˘ Î.Ï.
292
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
✒ ÀÔÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Î·È ‚¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Ù›ÙÏÔ˘˜ Î·È ÏÂ˙¿ÓÙ˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÁÚ·Ê‹˜. ✒ ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‡ϷÛÙ· ˘ÏÈο, fiˆ˜ Ï·ÛÙÂÏ›ÓË, ˙˘Ì¿ÚÈ, ËÏfi Î.¿., ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Û¯ËÌ¿ÙˆÓ Î·È ÌÂÁÂıÒÓ Î·È, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÚÔ˜ ÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ fiˆ˜ Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË Ù˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ (.¯. Ì ÙËÓ ›‰È· ÔÛfiÙËÙ· Ï·ÛÙÂÏ›Ó˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó Ì›· ÌÂÁ¿ÏË Ì¿Ï· ‹ ÔÏϤ˜ ÌÈÎÚ¤˜). ✒ ∫·ıÒ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËηÓ, Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Ù· ˘ÏÈο Î·È ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó Î·È Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó ÁÈ· ÙȘ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜, ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÁÈ· ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ·, Ù· ·È‰È¿ ¤Î·Ó·Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÛÙÔ Î¿ı ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó ÎÂÊ¿ÏÈ, ¯¤ÚÈ· Î·È fi‰È·, ¤ÊÙÈ·Í·Ó Ì·ÏÏÈ¿, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì·ÏÏ› ÏÂ̷͛ÙÔ˜ Î·È ÙÔ ¤ÓÙ˘Û·Ó Î¿ÓÔÓÙ·˜ ÎÔÏÏ¿˙ ·fi ˘Ê¿ÛÌ·Ù· Î·È ¯·ÚÙÈ¿.
ªÂÙ¿ Ì›ÏËÛ·Ó ÁÈ· Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÈÓÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È Ù· ÛËÌ›ˆÛ·Ó ¿Óˆ ÛÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜. √ ηı¤Ó·˜ ¤ÁÚ·Ê fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÁÚ¿„ÂÈ. ŒÁÚ·„·Ó «ÎÂÊ¿ÏÈ», «Ï·ÈÌfi˜», «¯¤ÚÈ», fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ù· ÁÚ¿„Ô˘Ó (‚Ï. ÎÂÊ. 8).
293
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂ȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ· Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Û ¯·ÚÙ› Ô˘ ·Ó·Î‡ÎÏˆÛ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË1
∏ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·È‰ÈÎÔ‡ ۯ‰›Ô˘ Œ¯ÔÓÙ·˜ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ ÂÈηÛÙÈ΋˜ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ˘ Ù· ·È‰È¿ ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ Ò˜ Ó· ÎÚ·ÙÔ‡Ó Î·È Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÌÔχ‚È·, Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ Î·È ÈӤϷ Î·È Ò˜ Ó· ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó È‰¤Â˜ Î·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ªÂÏÂÙËÙ¤˜ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ó fiÙÈ ‰È·Ó‡Ô˘Ó ÙÚ›·-Ù¤ÛÛÂÚ· ‚·ÛÈο ÛÙ¿‰È· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ù‹˜ ÙÔ˘˜ Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘. 1. ¶ÚÒÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: ∆· ÌÔ˘Ù˙Ô˘ÚÒÌ·Ù·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÁÚ·Ì̤˜ ¯ˆÚ›˜ ¤ÏÂÁ¯Ô Î·È ¯ˆÚ›˜ η̛· ‰È¿Ù·ÍË. 2. ¢Â‡ÙÂÚÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: ∂ϤÁ¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘˜ Î·È Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÙÔ‡Ó Â·Ó·Ï·Ì‚·ÓfiÌÂÓ· ÌÔÙ›‚· Î·È Û¯‹Ì·Ù· ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÙÔ˘˜, ¯ˆÚ›˜ fï˜ ·˘Ù‹ Ó· ·›ÚÓÂÈ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÌÔÚÊ‹. 3. ∆Ú›ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: √ÓÔÌ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó, Ë ÔÔ›· fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÈÌË ·fi ¿ÏÏÔ˘˜. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ Î·È Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ‰ÂÓ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ì ۷ʋ ÚfiıÂÛË Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ, ·ÏÏ¿ ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ¯ˆÚ›˜ Ó· ¤¯Ô˘Ó οÙÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Î·Ù¿ ÓÔ˘ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ϤÓ fiÙÈ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ˘˜ ı˘Ì›˙ÂÈ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. 4. ∆¤Ù·ÚÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ: ∞Ó·ÎÔÈÓÒÓÔ˘Ó ÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î·È ÙÔ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ. ™ÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÁÚ·Ì̤˜ Ô˘ ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ (.¯. Ô˘Ú·Ófi˜, ÁË), ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÚÔÔÙÈ΋ Î·È Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ·Ó·ÏÔÁÈÒÓ Î·È ˘¿Ú¯ÂÈ ‰È·Ê¿ÓÂÈ· (.¯. ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Û›ÙÈ· ̤۷ ÛÙ· ÔÔ›· Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó, ı¿Ï·ÛÛ· Ô˘ ̤۷ Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· „¿ÚÈ· Î.Ï.). ∫·ıÒ˜ οı ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙÔ˘˜ ÚÔÛˆÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡˜ ·Ó¿Ù˘Í˘, ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ηٿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚÓÔ‡Ó ·fi ÙÔ ¤Ó· ÛÙ¿‰ÈÔ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. °‡Úˆ ÛÙ· ¤ÓÙ ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÈ· ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ. ªÂ ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·, ÙËÓ ˆÚ›Ì·ÓÛË Î·È ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË, Ù· ·È‰È¿ ·Ú¯›˙Ô˘Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Û˘Ì‚·ÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È Ó· ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È ÚfiÙ˘·.
Matil & Marzan, 1981Ø ÛÛ. 5-6. ∫¿ÓÈÛÙÚ·, 1991, Û. 18Ø Dodge & Colker, 1998, ÛÛ. 177-179
1. ªÂ ÙËÓ ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË Î·È ÙËÓ Î·ıÔ‰‹ÁËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔ‡ÏÈ·Û·Ó ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ Î·È ÙȘ ˙‡ÌˆÛ·Ó, ÒÛÔ˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÌÈ· Ì¿˙·. ∆Ș ¤‚·Ï·Ó ÛÙÔ ÌϤÓÙÂÚ, ÚfiÛıÂÛ·Ó Ï›ÁÔ ÓÂÚfi ·ÎfiÌË Î·È ·ÙÏ·ÎfiÏ. ÕÏÂÈ„·Ó ¤Ó· ʇÏÏÔ ÂÊËÌÂÚ›‰·˜ Ì ‚·˙ÂÏ›ÓË Î·È ÙÔÔı¤ÙËÛ·Ó Â¿Óˆ ÙÔÓ ÔÏÙfi ÙÔ˘˜. ∆ÔÓ ¿ÏˆÛ·Ó ηϿ ÒÛÔ˘ Ó· Á›ÓÂÈ Ë ÛÙÚÒÛË fiÛÔ ÈÔ ÏÂÙ‹ ÌÔÚÔ‡Û·Ó. ŸÙ·Ó ÛÙ¤ÁÓˆÛÂ, ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ·Ó Â¿Óˆ.
294
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ηÏÏȤÚÁÂÈ· Î·È ÙËÓ ÂÈηÛÙÈ΋ Ì¿ıËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ ¤Ó· ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Î·È Û¯fiÏÈ· ÛÙ· Ï·›ÛÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ¢ÓÔ› ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ·È‰È¿ ÂÓfi˜ «ÔÙÈÎÔ‡ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘»2 (Prendice et al., – ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ÙÔ ÎÔÏÏ¿˙ Û·˜. ∆È ¿ÏÏÔ ÛΤÊÙÂÛÙ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ÚÔÛı¤2003) Î·È ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÛÂÙÂ; ÙÔ˘ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ – ∞˜ ÛÎÂÊÙԇ̠Ҙ ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· Î·È ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂȘ Ì›· Á¿Ù·. ∞fi Ô‡ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ Î·Ù‡ı˘ÓÛË, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÂÍÔÏ›˙ÂÈ ÙË ı· ÌÔÚÔ‡Û˜ Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂȘ; ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Ì ÏÔ‡ÛÈÔ ÂÈÎÔÓÈÎfi – ∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó ‚˘ı›ÛÂȘ ·˘Ùfi ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ Ì ÙËÓ ÎfiÎÎÈÓË ˘ÏÈÎfi (‚Ï. ÎÂÊ. 5), ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È Ú·ÌÔÁÈ¿ ̤۷ ÛÙÔ ÔÙ‹ÚÈ Ì ÙËÓ Î›ÙÚÈÓË; ÁÌ·ÙÔÔÈ› ÂÈÛΤ„ÂȘ Û ÂÎı¤ÛÂȘ, ÌÔ˘– ¶ÔÈ·ÓÔ‡ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· Û›·, ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ÌÔ˘Û›· ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ ÚÒÙË, Ù˘ ∂Ó‹Ù Ô˘ ¤‚·„ Ì Ϸ˚΋˜ Ù¤¯Ó˘, ÈÓ·ÎÔı‹Î˜ Î·È Î·ÏÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ ‹ ÙÔ˘ °ÈÒÚÁÔ˘ Ô˘ ¤‚·„ Ì ÏÈÙ¯ÓÈο ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈ·, fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜; ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰Ô˘Ó Î·È Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó – ¶Ò˜ ÙÔ ¤ÊÙȷ͘ ·˘Ùfi ÙÔ Î·ÈÓÔ‡ÚÁÈÔ ¯ÚÒÌ·; ∂›Ó·È Ôχ fiÌÔÚÊÔ! ¤ÚÁ· ÂÒÓ˘ÌˆÓ Î·È Ï·˚ÎÒÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ. – ŒÊÙȷ͘ ÔÏϤ˜ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ Û‹ÌÂÚ·. ¶ÔÈ· ∂›Û˘ ηÏ› ηÏÏÈÙ¤¯Ó˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÚÔÙ›ÓÂȘ Ó· ÎÚÂÌ¿ÛÔ˘Ì ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô; ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ· Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ÙË – À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û¯‹Ì·Ù· Û’ ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ·È‰È¿, Ù· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó ·˘Ùfi ÙÔ Û¯¤‰ÈÔ! ¶ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· Ù· Ó· ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. ∂ȉÈÒÎÂÙ·È ·fi ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ; – ¢È¿ÏÂ͘ Ôχ ˙ÂÛÙ¿ ¯ÚÒÌ·Ù·! ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Î¿ı ›ÛÎÂ„Ë Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙÔ Ôχ Ô ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ΛÙÚÈÓÔ˜ ‹ÏÈÔ˜. º·›ÓÂÙ·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ‰˘Ó·Ùfi fiÊÂÏÔ˜. ŒÙÛÈ ÔÈ ÂÈÔχ Ï·ÌÂÚfi˜! ÛΤ„ÂȘ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·È, ηٿ ÙËÓ ÚÔ– ¢Ô˘Ï¤„·Ù Ôχ Ì ÙÔÓ ËÏfi! £¤ÏÂÙ ӷ ÂÙÔÈÌ·Û›·, ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· Ì·˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÙ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙȘ ÚԂϤ„ÂȘ Î·È ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ Ô˘ ÊÙÈ¿Í·ÙÂ; – ∆È ‰Â›¯ÓÂÈ Ë ÌÔÚÊ‹ Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ˜; ÙÔ˘˜. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ›Û΄˘ ÛÙÔÓ – ¶ÔÈÔ ·fi Ù· ¤ÚÁ· Ô˘ ¤ÊÙȷ͘ Û‹ÌÂÚ· ÛÔ˘ ÔÔÈÔ‰‹ÔÙ ¯ÒÚÔ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÚˆÙ‹·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ; ÛÔ˘Ó, Ó· ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó, Ó· Ì˘Ú›ÛÔ˘Ó, ·ÍÈÔÔÈ– ¶Ò˜ ÙÔ ¤ÊÙȷ͘ ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÚÒÌ·; ÒÓÙ·˜ ÙÔ Ì˘·Ïfi Î·È ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜. – ∏ ı¿Ï·ÛÛ· ‰Â›¯ÓÂÈ Û· Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÙÔ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙfi ¯·ÚÙÔÌ¿ÓÙÈÏÔ Ô˘ Ù˘ ¤‚·Ï˜. ªÂÙ¿ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë ÚÔÙÚ¤ÔÓÙ·È Ó· – ∆È ÛÔ˘ ¿ÚÂÛ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î·ıÒ˜ ¤ÊÙÈ·¯Ó˜ ·ÔÙ˘ÒÛÔ˘Ó Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ·˘Ùfi ÙÔ ¤ÚÁÔ; ÂÈηÛÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ fiÛ· ›‰·Ó Î·È ¤Ì·ı·Ó, ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ Ù· ηٿÏÏËÏ· ˘ÏÈο ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Î·ıÂÙ› (.¯. ∆È ¯ÚÒÌ· Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ı¿Ï·ÛÛ·; ∆È ¿ÏÏ· ˘ÏÈο Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙË ‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÚÈ΢ÌÈṲ̂ÓË Î·È ·ÊÚÈṲ̂ÓË; ¶Ò˜ Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÙÚ¤ÓÔ; ¶Ò˜ Ó· ÂÓÒÛÔ˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‚·ÁfiÓÈ·;).
2. ¡· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ ¤ÓÓÔȘ fiˆ˜ ¯ÚÒÌ·, Û¯‹Ì·, ÁÚ·ÌÌ‹, ÌÔÙ›‚Ô, ˘Ê‹, ÌÔÚÊ‹, Î·È Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙȘ ¯ÂÈÚÈÛÙÔ‡Ó ÂÈηÛÙÈο.
295
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ Â›ÛÎÂ„Ë – ∂›·Ì fiÙÈ ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ı· ¿Ì ӷ ‰Ô‡Ì ٷ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ Ù· ·ÏÈ¿ ¯ÚfiÓÈ·. ∆È Ú¿ÁÌ·Ù· Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ‰Ô‡ÌÂ; – √ ˙ˆÔÏÔÁÈÎfi˜ ΋Ԙ Ô˘ ı· ÂÈÛÎÂÊÙԇ̠¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ ˙Ò· Ô˘ ηÓÔÓÈο ˙Ô˘Ó ÛÙË ˙Ô‡ÁÎÏ·. ¶ÔÈ· ˙Ò· Ù˘ ˙Ô‡ÁÎÏ·˜ ·fi ·˘Ù¿ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙ÂÙ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘ÌÂ;
º˘ÛÈο Ë ÁÏÒÛÛ·, fiˆ˜ Î·È Û οı ¿ÏÏË ÂÚ›ÙˆÛË (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9 Î·È 10), ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÂÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Î·È ÛÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙË Ì¿ıËÛË Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ηϤ˜ Ù¤¯Ó˜. ª¤Ûˆ Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ·ÚÔÌÔÈÒÛÂȘ, ÌÂÙ·ÊÔÚ¤˜ Î·È ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ (Prendice et al., 2003). ¶ÈÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ: ✒ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÛÙ· ˘ÏÈο Î·È ÙÔ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÙÔ˘˜ ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ô˘ ı· ‰ÒÛÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ‡ÊÔ˜ ÛÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙÔ˘˜, ✒ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÚˆÙfiÙ˘Â˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ✒ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜: «ªfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ˙ÂÈ Ô Ï·Áfi˜ ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜;», «∆È Ãڈ̷ٛ˙Ô˘Ó ÁÏ˘Ù¿ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ¿ÏÏÔ ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ·fi ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ ‹ ËÏfi ¤¯ÂÈ Â¿Óˆ ·˘Ùfi ÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ;»
∂ÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ∂ÎÙfi˜ ·fi Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÙÔ ÎÂÊ.5 (‚Ï.ÛÂÏ.73), ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó3: °È· ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋: ºÙÂÚ¿ ·fi ÌÈÎÚ¿ ÍÂÛÎÔÓÈÛÙ‹ÚÈ·, Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ· Ê·Ú̷ΛԢ Ì ÌÈÎÚfi ¿ÓÔÈÁÌ· (ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ì¤Û· ÙÔ ¯ÚÒÌ· Î·È Î·ıÒ˜ Û¤ÚÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ ÌÔ˘Î¿ÏÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Û¯¤‰È·), ÚÔÏ¿ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ, ÛÎÔÈÓÈ¿, ÎÔÚ‰fiÓÈ·, ·Ï˘Û›‰Â˜, ÛÊÚ·Á›‰Â˜ ·fi ÊÚÔ‡Ù·, Ï·¯·ÓÈο ‹ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· Î.Ï. Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÛ΢¿ÛÂÈ Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿, ÊÂÏÏÔ›, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· Ì ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ Ùڇ˜, Ì›ÏȘ ÌÂÁ¿Ï˜, ·Ï¿ÙÈ ¯ÔÓÙÚfi, ÏÈÓ¿ÙÛ·, ηڷ‚fi·ÓÔ, ÎÂÚ·Ì›‰È·, ÎÂÚÈ¿, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù· Î.Ï. °È· ÎÔÏÏ¿˙: ÃfiÚÙ· ·ÔÍËڷ̤ӷ ‹ Û˘ÓıÂÙÈο, ʇÏÏ·, ÛfiÚÔÈ Î·È ˙˘Ì·ÚÈο, ÎÔ¯‡ÏÈ·, ¤ÙÚ˜, ¿ÌÌÔ˜, ÚÈÔÓ›‰È·, ¯¿ÓÙÚ˜ Î·È Ô‡ÏȘ (ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ Î·È ˘Ê‹˜), ÎÔ˘ÌÈ¿, ‚·Ì‚¿ÎÈ, ¢ÎÔ‚ÂÏfiÓ˜, Û¿ÁÎÔÈ, Ó‹Ì·Ù·, Ù·Èӛ˜ (˘Ê·ÛÌ¿ÙÈÓ˜, Ï·ÛÙÈΤ˜, ÎÔÏÏËÙÈΤ˜ Î·È ‰ÈÏ‹˜ fi„˘, ÌÔÓˆÙÈΤ˜), ÏÈÓ¿ÙÛ·, ˘Ê¿ÛÌ·Ù· (‰È·ÊfiÚˆÓ ÔÈÔًوÓ, ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÌÂÁÂıÒÓ .¯. ÙÛfi¯· Î.Ï.), ‰Ô¯Â›· Î·È ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÂÁÂıÒÓ Î·È Û¯ËÌ¿ÙˆÓ, 3. √È È‰¤Â˜ ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο Â›Ó·È Î·È ¿ÏÈ ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍÔÏ›˙ÂÈ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘, Û˘ÓÂÎÙÈÌÒÓÙ·˜ ¿ÓÙ· Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ì ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ı· Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
296
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
‰›¯Ù˘·, ÊÂÏÏÔ› Î·È ÒÌ·Ù·, Ì¿ÙÈ· Ï·ÛÙÈο, ÎÂÚ·Ì›‰È·, ÛÂÏÔÊ¿Ó, ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ·, Ô‰ÔÓÙÔÁÏ˘Ê›‰Â˜, ÎÔÌÊÂÙ›, ‰È·ÊfiÚˆÓ Ù‡ˆÓ ÌË ÙÔÍÈΤ˜ ÎfiÏϘ ηٿÏÏËϘ ÁÈ· ·È‰È¿ Î.Ï. °È· ηٷÛ΢¤˜: ∫·ÚÔ‡ÏÈ·, Ó‹Ì·Ù·, ÎψÛÙ¤˜, ÏÈÓ¿ÙÛ·, ˘Ê¿ÛÌ·Ù·, οÏÙÛ˜, ηÚÊÈ¿, ‰Ô¯Â›·, ‰›¯Ù˘, ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ, ÒÌ·Ù· Î·È ÊÂÏÏÔ›, ÛÂÏÔÊ¿Ó, ·˘ÁÔı‹Î˜, ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ·, ¯·ÚÙÔÛ·ÎԇϘ, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù·, Û‡ÚÌ· ›·˜, Í˘Ï¿ÎÈ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÔÈ ÁÈ·ÙÚÔ› ÁÈ· Ó· ‚Ï¤Ô˘Ó ÙÔ Ï·ÈÌfi, ‰ÈÏfiηÚÊ·, ˘ÏÈο Ú·„›Ì·ÙÔ˜, Û˘ÚÚ·ÙÈο, ‰È·ÙÚËÙÈΤ˜ Ì˯·Ó¤˜, ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Î·È ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· Î.Ï. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™: Ãøª∞, ª√∆πµ√, Àº∏ ∆· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· Â›Ó·È ÙÔ Î›ÙÚÈÓÔ, ÙÔ ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È ÙÔ ÌÏÂ. ∆Ô ¿ÛÚÔ Î·È ÙÔ Ì·‡ÚÔ ‰›ÓÔ˘Ó fiϘ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Èı·ÓÒÓ ‰È·‚·ı̛ۈÓ. ∂›Ó·È ÂӉȷʤÚÔÓ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ Ù· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Â˘Ú¤ˆ˜ fiÔ˘ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ÂÚÂıÈÛÙ› ȉȷ›ÙÂÚ· Ë ·›ÛıËÛË Ù˘ fiÚ·Û˘ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ (‰È·ÊËÌ›ÛÂȘ, Ô‰Èο Û‹Ì·Ù· Î.Ï.). ∞Ó Ù· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ó·ÌÂȯıÔ‡Ó Û ›Û˜ ÔÛfiÙËÙ˜, ÚÔ·ÙÔ˘Ó: ♦ ∞fi ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È Î›ÙÚÈÓÔ _ ÔÚÙÔηϛ. ♦ ∞fi ÎfiÎÎÈÓÔ Î·È ÌÏ _ ̈‚ ♦ ∞fi ÌÏÂ Î·È Î›ÙÚÈÓÔ _ Ú¿ÛÈÓÔ ∆· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Ï¤ÁÔÓÙ·È ·Ú¿ÁˆÁ· ¯ÚÒÌ·Ù·, Â›Ó·È Û‡ÓıÂÙ· Î·È ·ÓÙ›ıÂÙ· ·fi ÂΛÓÔ Ô˘ ‰ÂÓ Ì‹Î ÛÙËÓ ·Ó¿ÌÂÈÍË. ∆Ô ¯ÚÒÌ· Ô˘ ‰ÂÓ Ì‹Î ÛÙËÓ ·Ó¿ÌÂÈÍË Ì·˙› Ì ÂΛÓÔ Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ·˘Ù‹Ó, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Ù· ˙¢Á¿ÚÈ· ÙˆÓ Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ (ÌÏÂÔÚÙÔηϛ, ÎfiÎÎÈÓÔ-Ú¿ÛÈÓÔ, ΛÙÚÈÓÔ -̈‚). ∆· Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ó ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ‰›Ï· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ‰›ÓÔ˘Ó ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÓÙ›ıÂÛË. ∞Ó ·Ó·ÌÂȯıÔ‡Ó fï˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÁÎÚ›˙Ô˘˜ ÙfiÓÔ˘˜. ∞Ó ¤Ó· ·fi Ù· ·Ú¿ÁˆÁ· ¯ÚÒÌ·Ù· ÙÔ ·Ó·Î·Ù¤„Ô˘Ì Ì ̛· ›ÛË ÔÛfiÙËÙ· ÂÓfi˜ ‚·ÛÈÎÔ‡ –·’ ·˘Ù¿ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ– ¤¯Ô˘Ì ÌÈ· ηÈÓÔ‡ÚÁÈ· ·Ú·ÏÏ·Á‹, ÛÙËÓ ÔÔ›· ΢Úȷگ› ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÏÂÔÓ¿˙ÂÈ. ¶.¯. ΛÙÚÈÓÔ Î·È Ú¿ÛÈÓÔ = ÎÈÙÚÈÓÔÚ¿ÛÈÓÔ. ∞fi Û˘Ó¯›˜ Ù¤ÙÔȘ ·Ó·Ì›ÍÂȘ ÚÔ·ÙÂÈ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈÏ›· ·Ô¯ÚÒÛÂˆÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙÔ ¯ÚˆÌ·ÙÈÎfi ·ÎÏÔ. ¶ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ Ï¢Îfi ‹ Ì·‡ÚÔ ÛÙȘ ·Ó·Ì›ÍÂȘ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È Ì›· ÔÈÎÈÏ›· ·fi ·ÓÔȯÙfiÙÂÚ˜ ‹ ÛÎÔ˘ÚfiÙÂÚ˜ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ. ∞ӷηÙ‡ÔÓÙ·˜ Ì·‡ÚÔ Î·È ¿ÛÚÔ Û ›Û˜ ÔÛfiÙËÙ˜ ÚÔ·ÙÂÈ ¤Ó· ‚·Ú‡ ÁÎÚ›˙Ô ¯ÚÒÌ·. ∞Ó Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ÁÎÚ›˙Ô ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ì οÔÈÔ ·fi Ù· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù·, ·ÔÎÙ¿ ÎÈ ·˘Ùfi ÌÈ· ηÙ‡ı˘ÓÛË .¯. ÁÎÚ›˙Ô Î·È Ú¿ÛÈÓÔ = ÁÎÚÈ˙ÔÚ¿ÛÈÓÔ. T· ÙÚ›· ‚·ÛÈο ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙÔ ¿ÛÚÔ Î·È Ì·‡ÚÔ ·Ó ·Ó·ÌÂȯıÔ‡Ó Û ›Û˜ ÔÛfiÙËÙ˜, ‰›ÓÔ˘Ó ¤Ó· ÁÎÚ›˙Ô ¯ÚÒÌ·. ∆Ô ¯ÚÒÌ· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙÚÂȘ ȉÈfiÙËÙ˜: ÙËÓ ·fi¯ÚˆÛË, ÙÔÓ ÙfiÓÔ Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË. ∞fi¯ÚˆÛË Â›Ó·È ÙÔ Ó¤Ô ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙËÓ ·Ó¿ÌÈÍË ¿ÏÏˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ. ∆fiÓÔ˜ Â›Ó·È Ë ‰È·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ·fi ÙÔ ·ÓÔȯÙfi ÛÙÔ ÛÎÔ‡ÚÔ. ºˆÙÂÈÓfiÙËÙ· Â›Ó·È ÙÔ ÔÛÔÛÙfi Ͽ̄˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ¤Ó· ¯ÚÒÌ·. ∆Ô Êˆ˜ Î·È Ë ÛÎÈ¿ ·Ô‰›‰ÔÓÙ·È ˆ˜ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì·‡ÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¿ÛÚÔ˘ ‹ ˆ˜ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ fiÔ˘ ÙÔ ÊˆÙÂÈÓfiÙÂÚÔ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÙÔ Êˆ˜. ∆· ¯ÚÒÌ·Ù· ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·È Û ‰‡Ô ·ÎfiÌË Î·ÙËÁÔڛ˜: Ù· „˘¯Ú¿ Î·È Ù· ıÂÚÌ¿. ¶ÚÔÛ¤¯ÔÓÙ·˜ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ·Ó¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ Ï¢ÎÔ‡ ʈÙfi˜ ÛÙÔ Ê¿ÛÌ·, ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì fiÙÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜: ÌÔ‚, ÌÏÂ Î·È Ú¿ÛÈÓÔ (ÔÌ¿‰· ÙˆÓ „˘¯ÚÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ) Î·È Î›ÙÚÈÓÔ, ÔÚÙÔηϛ Î·È ÎfiÎÎÈÓÔ (ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ıÂÚÌÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ). ∏ ˘Ê‹ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. ªÔÚ› Ó· Â›Ó·È ¿ÁÚÈ·, ̷Ϸ΋, ˘ÁÚ‹, ÎÔÏÏ҉˘, Ï·ÌÂÚ‹, ÌÔ˘ÓÙ‹, ÁÔ‡ÓÈÓË, ÙÚ·¯È¿, ÛÔÁÁ҉˘, ÔÏÈÛıËÚ‹ Î.¿. ∆· ÌÔÙ›‚· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÓÙ·È Ì ¯ÚÒÌ·Ù·, Û¯‹Ì·Ù· ‹ ۇ̂ÔÏ· Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Û ÌÈ· ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Î·È ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÚÔ‹, Ú˘ıÌfi ηÓÔÓÈÎfiÙËÙ· Î·È Â·Ó¿ÏË„Ë. ∞ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ‰È·ÎÔÛÌËÙÈ΋.
Matil & Marzan, 1981Ø ∫¿ÓÈÛÙÚ·,1991Ø Schirrmacher, 1998Ø ™ÈÁÔ‡ÚÔ˜, 2001
297
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÔÈΛϘ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È ˘ÏÈο4 ∆· ·È‰È¿, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÔÈΛϷ ˘ÏÈο ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜ fiˆ˜ ÌÔχ‚È·, Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, ͢ÏÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, Î¿Ú‚Ô˘Ó·, Ï·‰Ô·ÛÙ¤Ï, ÎÈ̈ϛ˜, Ù¤ÌÂÚ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ˘ÏÈο ‰È·ÙÚÔÊ‹˜, fiˆ˜ ̷ηÚfiÓÈ·, Ê·ÛfiÏÈ·, ʷΤ˜ ‹ ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο fiˆ˜ ÎÔ˘ÙÈ¿ ·fi Û˘Û΢·Û›Â˜ Î·È ·ÏÈ¿ ÂÚÈÔ‰Èο Î.Ï., ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Ù¯ÓÈΤ˜5. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ÌÔÚÔ‡Ó: ● N· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ì ٷ ‰¿¯Ù˘Ï¿ ÙÔ˘˜ ‹ Ì ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· ‚Ô˘ÙËÁ̤ӷ Û ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜. ● N· ηχ„Ô˘Ó Ì ¤Ó· ·¯‡ ÛÙÚÒÌ· ʈÙÂÈÓÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁÈ¿˜ ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂÙ¿, ÛÙË Óˆ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·, Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó Ì ¤Ó· ·È¯ÌËÚfi ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ (.¯. ͇ÏÈÓÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ). ● N· ‚¿„Ô˘Ó Ì ·Ú·Èfi ‹ Ì ˘ÎÓfi ¯ÚÒÌ· ‹ Ó· Ù· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó Î·È Ù· ‰‡Ô. ● N· ·ÏÒÛÔ˘Ó Ì ¤Ó· ‚·Ì‚¿ÎÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ ͇ÛÌ·Ù· ͢ÏÔÌÔÁÈ¿˜, ÎÈ̈ϛ·˜ ‹ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ˘ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ·fi ¿Óˆ. ● N· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ¿Óˆ Û ‚ÚÂÁ̤ÓÔ ¯·ÚÙ›. ● N· ‰È·ÎÔÛÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜ Ì ÔÏÏÒÓ ÂȉÒÓ ÙÂÏ›˜ ‹ ÁÚ·Ì̤˜. ● N· ‚Ú¤ÍÔ˘Ó ÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ì ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó Â¿Óˆ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÎËÏ›‰Â˜ Ì ÌÂÏ¿ÓÈ. ● N· ‚Ú¤ÍÔ˘Ó ÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ì ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Î·È Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Â¿Óˆ Ì ٤ÌÂÚ˜ ·Ú·ÈˆÌ¤Ó˜. ● N· Ú›ÍÔ˘Ó ·Ï¿ÙÈ Â¿Óˆ ÛÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó Ì ٤ÌÂÚ˜, Ó· ÙËÓ ·Ê‹ÛÔ˘Ó N· ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙË ‚Ô˘ÚÙÛ›ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ʇÁÂÈ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ. ● N· Ú›ÍÔ˘Ó ÛÙ·ÁfiÓ˜ ·Ú·ÈˆÌ¤ÓÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· Ê˘Û‹ÍÔ˘Ó Ì ¤Ó· ηϷ̿ÎÈ. ● N· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó Â¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ì ¯·ÚÙÔÙ¤È ÊÈÁÔ‡Ú˜ Î·È Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ¤ÎÔ„·Ó ·fi ÂÚÈÔ‰Èο, Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó fiÏË ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ηÈ, ·ÊÔ‡ ÛÙÂÁÓÒÛÔ˘Ó Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·, Ó· ·Ê·ÈÚ¤ÛÔ˘Ó ÙȘ ÊÈÁÔ‡Ú˜ Î·È Ù· Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ÎfiÏÏËÛ·Ó. ● N· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Ì·ÙÔÓ¤Ù˜ ‚Ô˘ÙËÁ̤Ó˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ¯ÚÒÌ·Ù· ‹ ÎÔÌÌ·Ù¿ÎÈ· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ Ùڇ˜. ● N· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó, ·ÓÙ› ÁÈ· ÌÔχ‚È, ÎÂÚ› ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó fiÏÔ ÙÔ ¯·ÚÙ› Ì ÈÓ¤ÏÔ ‚Ô˘ÙËÁ̤ÓÔ Û ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ú·ÈˆÌ¤Ó˘ Ù¤ÌÂÚ·˜. ● N· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÛÊÚ·Á›‰Â˜ (.¯. ·fi ·Ù¿Ù·), Ó· ÙȘ ·Ï›„Ô˘Ó Ì ¯ÚÒÌ· Î·È Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ· ÌÔÙ›‚·. 4. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË, ÚÈÓ ·fi ÙË ¯Ú‹ÛË Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÈÎÒÓ Î·È ˘ÏÈÎÒÓ, ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘˙ËÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Ó· Û˘Ó·ÔÊ·Û›˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ·È‰È¿ ÔÈ Î·ÓfiÓ˜ ·ÛÊ·Ï›·˜. ¶.¯. fiÙ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·Ï·Ì¿ÎÈ ÁÈ· Ó· Ê˘Û‹ÍÔ˘Ó ÙÔ ¯ÚÒÌ· Ô˘ ÙÔÔı¤ÙËÛ·Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘˜ Ê˘ÛÔ‡Ó ÌfiÓÔ Î·È ‰Â ÚÔ˘ÊÔ‡Ó, ‰Â ‚¿˙Ô˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÛÙÔ ÛÙfiÌ· fiÙ·Ó Â›Ó·È ÁÂÌ¿Ù· ÌÔÁȤ˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Ï·ÛÙÈΤ˜ ԉȤ˜ ‹ Î·È Á¿ÓÙÈ· Î.Ï. 5. √È È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ·ÓÙÏ‹ıËÎ·Ó ·fi Ù· ‚È‚Ï›·: ª·ÁÔ˘ÏÈÒÙ˘, 1989Ø ∫¿ÓÈÛÙÚ·, 1991Ø Delpeux, 1987Ø ¶·ÚÔ‡ÛË, 1995.
298
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
º˘ÛÔ‡Ó Ì ηϷ̿ÎÈ ÙÔ ¯ÚÒÌ· ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›.
●
●
●
●
●
●
11
∫ÔÏÏ¿˙ Ì ٷ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Ô˘ Ì¿˙„·Ó ηٿ ÙËÓ ¤ÍÔ‰fi ÙÔ˘˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÌ·‰È΋ ÂÚÁ·Û›·.
N· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó Â›Â‰· ‹ ·Ó¿ÁÏ˘Ê· ÎÔÏÏ¿˙ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÎÔÌ̤ӷ Û ‰È¿ÊÔÚ· Û¯‹Ì·Ù· ¯·ÚÙÈ¿ Î·È ˘Ê¿ÛÌ·Ù· Ù˘ ›‰È·˜ ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ ˘Ê‹˜, ʈÙÔÁڷʛ˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ê‡ÏÏ· ‰¤ÓÙÚˆÓ, ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ‹ ‚fiÙÛ·Ï·, fiÛÚÈ·, ˙˘Ì·ÚÈο, „ËÊ›‰Â˜ Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ·fi ËÏfi Î·È ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ. N· ÂȯÂÈÚ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙˆÓ Î·Ù·Û΢ÒÓ (.¯. ÙË Ì·Î¤Ù· Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜, ¤Ó· ·ÛıÂÓÔÊfiÚÔ ÁÈ· ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ È·ÙÚ›Ԣ, ¤Ó· ·˘ÙÔΛÓËÙÔ ÙÚÔÊÔ‰ÔÛ›·˜ ÁÈ· ÙÔ Ì·Á·˙¿ÎÈ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹ ·ÎfiÌË Î·È ÌÂÁ¿Ï˜ ηٷÛ΢¤˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ·˘Ï‹˜) ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ¯·ÚÙÔÓ¤ÓȘ Û˘Û΢·Û›Â˜ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ Ô˘ ÙȘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÈηÛÙÈο. N· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ì›· ·ÚÎÂÙÔ‡ ¿¯Ô˘˜ Â›Â‰Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ·fi ËÏfi, ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ, ¯·ÚÙÔÔÏÙfi ‹ Ï·ÛÙÂÏ›ÓË Î·È Ó· ȤÛÔ˘Ó Â¿Óˆ Ù˘ ‰˘Ó·Ù¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÊfiÚ̘ ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û¯¤‰È·, Ù· ÔÔ›· ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚¿„Ô˘Ó Ì ÈӤϷ. N· ÂÓÒÛÔ˘Ó Ì ÎfiÏÏ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ·fi ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ ‹ ËÏfi, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÁÏ˘ÙÈ΋˜. N· ÎÔÏÏ‹ÛÔ˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Óˆ¿ ‹ ·ÔÍËڷ̤ӷ ÊÚÔ‡Ù·, Ï·¯·ÓÈο, ¤ÙÚ˜, ˙˘Ì·ÚÈο Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ¤Ó· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ›‰Ë ˘ÏÈÎÒÓ. N· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÎÔ‡ÎϘ ·fi ·ÏȤ˜ οÏÙÛ˜, Ì·Ï¿ÎÈ·, ¯·ÚÙfiÓÈ· Î·È ¯·ÚÙÈ¿, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ¯·ÚÙÔÔÏÙfi, ͇Ϸ Î·È Î·Ï·Ì¿ÎÈ·, ÂÓÙ˘ˆÛȷο ˘Ê¿ÛÌ·Ù· Î.Ï. (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 11.2 ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· «TÔ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ Î·È ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ»)6.
6. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ȉ¤Â˜ Î·È ÏËÚÔÊÔڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ ‚Ï. Delpeux (1987) Î·È ¶·ÚÔ‡ÛË (1995). ∂›Û˘ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ Î·È Î·Ù·Û΢¤˜ Ì ÔÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ ˘ÏÈο ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÂÚÈÔ‰Èο, ‚Ï. .¯. Ù· ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, ¶·Ú¿ı˘ÚÔ ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË, ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î.Ï., ηıÒ˜ Î·È Û¯ÂÙÈΤ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜.
299
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
N· ÛηϛÛÔ˘Ó Ì ¤Ó· ÎÔ˘Ù¿ÏÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ Û¯¤‰È· Û ̷ϷÎfi Û·Ô‡ÓÈ, Á‡„Ô Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÛÙÂÁÓÒÛÂÈ Î·Ï¿, ¿„ËÙÔ ËÏfi ‹ ÊÂÏÈ˙fiÏ, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ÁÏ˘Ù¿ Ù· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›ÛÔ˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿ ÛÙÔ ›‰ÈÔ ¤ÚÁÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi Ì›· Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È Ó· ●
ŒÊÙÈ·Í·Ó ÎÔ‡ÎÏ· ÁÈ· Ó· ‰È·ÊËÌ›˙ÂÈ ÙÔ ÊÔ‡ÚÓÔ ÙÔ˘˜ Ì ¯·ÚÙ› ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘.
ŒÊÙÈ·Í·Ó ¯·ÚÙÔÓ¤ÓÈ· ÛÔ˘Ï¿ Î·È Ù· ‰È·ÎÔÛÌÔ‡Ó Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜
300
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÂÚÁ·Ï›· Î·È ˘ÏÈο. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û οı ÂÚ›ÙˆÛË Ì ηٿÏÏËϘ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙÔ˘˜, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ì ı·˘Ì·ÛÌfi Î·È ·Ô‰Ô¯‹ ÛÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ¤ÚÁˆÓ ÙÔ˘˜, ÚÔÙÚ¤ÂÈ Î·È Ù· ·È‰È¿ Ó· Û¯ÔÏÈ¿ÛÔ˘Ó ÙÈ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ·Ó·ÊÂÚıÔ‡Ó ÛÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ˘˜ ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ηϋ˜ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ.
11
¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ – ∆È ÈÛÙ‡ÂȘ fiÙÈ ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ·Ó ˙ˆÁÚ¿ÊÈ˙˜ Ì ÙÔ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ Ô˘ ‰È¿ÏÂ͘ ¿Óˆ Û ‚ÚÂÁ̤ÓÔ ¯·ÚÙ›; – µÏ¤ˆ fiÙÈ ¤ÛÙÚˆÛ˜ ÙÔ ¯·ÚÙ› ÛÔ˘ Ì ¤Ó· ·¯‡ ÛÙÚÒÌ· Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜. ∆È ı· ÁÈÓfiÙ·Ó ·Ó ‰ÔΛ̷˙˜ Ó· ۯ‰ȿÛÂȘ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯ÚÒÌ· Ì ͇ÏÈÓÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ; – ªÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ·˘Ù‹ Ë Î·Ù·Û΢‹ Ì ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· Î·È ¯·ÚÙÔÔÏÙfi. ¶Ò˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙÔ ¤Î·Ó˜; – ¶Ò˜ ηٿÊÂÚ˜ Ó· Ê·›ÓÂÙ·È Ë ı¿Ï·ÛÛ· ÙfiÛÔ ·ÊÚÈṲ̂ÓË; – ∆È ¯ÚÒÌ· ‡Ê·ÛÌ· ÛΤÙÂÛ·È Ó· ‰È·Ï¤ÍÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÊfiÚÂÌ· Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ Ô˘ ¤ÊÙȷ͘; – ™Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ Î·Ú¿‚È Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ˜ Ì ÙÔ˘˜ Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜ ‹ ·˘Ùfi Ô˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ˜ Ì ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ; – ∫Ï›۷Ù ηϿ Ù· ÛˆÏËÓ¿ÚÈ· Ì ÙȘ Ù¤ÌÂÚ˜; – £˘Ì¿ÛÙ Ҙ ηı·Ú›˙Ô˘Ì ٷ ÈӤϷ ÁÈ· Ó· Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÊÔÚ¿;
∑ˆÁÚ·ÊÈ΋ Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜ Î·È Í‡ÏÈÓÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ: «ŒÓ·˜ ‰Ú¿ÎÔ˜ Î·È ¤Ó· Ô˘Ï› Ô˘ ÌÂÙ¿ ¤ÁÈÓ·Ó Ê›ÏÔÈ».
301
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¢π∞ª√ƒºø¡√¡∆∞™ ªπ∞ ∂∫£∂™∏ ∑ø°ƒ∞ºπ∫∏™ ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· «√È ˙ˆÁÚ¿ÊÔÈ» Ù· ·È‰È¿ ÂÙÔ›Ì·Û·Ó ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ¤ÎıÂÛË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜. ∆· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Ù·ÍÈÓÔÌ‹ıËÎ·Ó Î·È ÂÎÙ¤ıËÎ·Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ı¤Ì·: ÚÔÛˆÔÁڷʛ˜, ı¤Ì·Ù· ÓÂÎÚ‹˜ ʇÛ˘, ı·Ï·ÛÛÔÁڷʛ˜ Î.Ï. ∫¿ı «˙ˆÁÚ¿ÊÔ˜» ·ÚÔ˘Û›·Û ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ Î·È ·Ó·Ê¤ÚıËΠÛÙȘ Ù¯ÓÈΤ˜ Î·È Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ.
¶ÚÔÛˆÔÁڷʛ˜: ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο Î·È Ù¯ÓÈΤ˜. ∏ ∂ÏfiÓ·, Ë ª·Ú›· Î·È Ë µ·ÏÂÓÙ›ÓË ÚÔÙ›ÌËÛ·Ó ÈӤϷ, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜ Î·È ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, ÂÓÒ Ë ƒ¤ÓÈ· ¤·ÈÍ Ì ÙÔ ÌÔχ‚È Î·È ÙȘ ÁÚ·Ì̤˜.
∏ ̇ËÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ηÓfiÓ˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ ∂ÓÒ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ·ÓÔȯ٤˜ Î·È Ó· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÙË ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË, ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ·Ó·Î¿Ï˘„Ë, ·Ú¿ÏÏËÏË Âȉ›ˆÍË Â›Ó·È Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔ ÛˆÛÙfi ÙÚfiÔ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ Î·È Ó· Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ‰È·‰Èηۛ˜ ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÂÓ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ͯӿ fiÙÈ Î¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ Ú˘ıÌfi ·Ó¿Ù˘Í˘. ∫·Ó¤Ó· ·È‰› ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÔÁÔËÙ‡ÂÙ·È ‹ Ó· ÎÔ˘Ú¿˙ÂÙ·È Ì ‰‡ÛÎÔϘ, ÏÂÙÔÌÂÚ›˜ ‹ Û˘¯Ó¿ ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙÔ Îfi„ÈÌÔ Ì „·Ï›‰È, Ë ‰È·ÎfiÛÌËÛË ÂÈÊ·ÓÂÈÒÓ Ì ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ· ÌÔÙ›‚· Î.¿.
Schirrmacher, 1998.
302
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ∞. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛ˘ Î·È ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Ì ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ˘ÏÈο 1. °¡øƒπªπ∞ ª∂ ∆∞ À§π∫∞: ∆√ Ã∞ƒ∆π ∫∞π √π π¢π√∆∏∆∂™ ∆√À
µ·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙËÓ ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfiÙËÙ· ˆ˜ ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ë ÔÔ›· ÂËÚ¿˙ÂÈ ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∆Ô ¯ÚÒÌ·, Ë ˘Ê‹ Î·È Ë ·ÔÚÚÔÊËÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜.
Matil & Marzan, 1981
ÀÏÈο ÃÔÓÙÚfi ¯·ÚÙ› (¯·Û·fi¯·ÚÙÔ), ÚÔÏfi ¯·ÚÙ› ÎÔ˘˙›Ó·˜, ÎfiÏϘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Û ̤ÁÂıÔ˜ ∞4, Ê›ÏÙÚ· ÙÔ˘ ηʤ, ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ, ÛÂÏÔÊ¿Ó, ‰È¿ÊÔÚ· ›‰Ë Ú¢ÛÙÒÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ (ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, Ï·ÛÙÈο Î.¿) Î·È ÂÚÁ·Ï›ˆÓ (‚Ô‡ÚÙÛ˜, ÈӤϷ, ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚ·, ÎψÛÙ‹ Î.¿.).
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∆· ·È‰È¿ ·Ú¯Èο ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ Ì ÓÂÚÔÌÔÁÈ¿ Î·È ÈÓ¤ÏÔ. ∫¿ÓÔ˘Ó ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ, Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ Î·È ÚԂϤ„ÂȘ ηıÒ˜ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÎÔ˘˙›Ó·˜, ÛÙ· Ê›ÏÙÚ· ÙÔ˘ ηʤ, ÛÙÔ ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ Î·È ÛÙ· ˘fiÏÔÈ· ˘ÏÈο. ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ·È‰È¿ ∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ fiÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÎÚ·Ù‹ÛÂȘ ·ÚÎÂÙ‹ ÒÚ· ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ ·Î›ÓËÙÔ ¿Óˆ ÛÙÔ ¯·ÚÙ›; ∆È ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó Ú›ÍÂȘ ÌÔÁÈ¿ Ì ÙÔ ÛÙ·ÁÔÓfiÌÂÙÚÔ ÛÙÔ ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ Î·È ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÙË Ú›ÍÂȘ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÎÔ˘˙›Ó·˜;
™‡Ó‰ÂÛË Ì ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ∫·ıÒ˜ Ë ·Ú·¿Óˆ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Â›Ó·È ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈ΋, ÌÔÚ› Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› ˆ˜ ÚÔηٷÚÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ù· ηٿÏÏËÏ· ˘ÏÈο ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ı· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó.
2. ¶√ƒ∆ƒ∂∆∞ ∫∞π °∫ƒπª∞∆™∂™7 ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ˙¢Á¿ÚÈ· ÙÔ ¤Ó· ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ Î·È Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ì ӷ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. «¶Ò˜ Â›Ó·È Ù· Ì·ÏÏÈ¿ ÙÔ˘; ∂›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ‹ ÎÔÓÙ¿;», «∆È ¯ÚÒÌ· ¤¯Ô˘Ó Ù· Ì¿ÙÈ· ÙÔ˘;», «¶Ò˜ ·ÎÚÈ‚Ò˜ Â›Ó·È Ù· ÊÚ‡‰È· ÙÔ˘;», «∏ ̇ÙË ÙÔ˘;», «∆· ¯Â›ÏÈ· ÙÔ˘;». ∞ÊÔ‡ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÁÈ· Ï›Á· ÏÂÙ¿, ÙÔ˘˜ ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ì ¯·ÚÙfiÓÈ· Î·È ÌÔÁȤ˜ Î·È Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÔ˘Ì ӷ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙÔ ÔÚÙÚ¤ÙÔ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Ô˘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó. 7. √È È‰¤Â˜ ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó Î·È ÁÈ· ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ٷ Û›ÙÈ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ¤ÓÙ˘Ô «∂ÈηÛÙÈο ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË» (∫·Ó¿ÎË & ∫·Ú·ÓÙ¿Ó·, 1998).
303
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂Âȉ‹ Ù· ·È‰È¿ fiÙ·Ó ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ Û˘¯Ó¿ οÓÔ˘Ó ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ ‹ ÁÂÏ¿ÓÂ, Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÔÚ› Ó· ÙÚÔÔÔÈËı›. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔÓ Î¿ÓÔÓÙ·˜ ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙË. ∏ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰Âı› Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘.
K¿ÓÔ˘Ó ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ.
µ. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ۯ¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ 1. ∆√ ™¶π∆π ¶√À ª∞™ ∞ƒ∂™∂π ªÈ· ‚fiÏÙ· ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÌÔÚ› Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ηÙÔÈ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ Ù· Û›ÙÈ· Ô˘ ‚Ï¤Ô˘Ó Î·È Ó· Ù· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Ì fiÛ˜ ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó: fiÛÔ˘˜ ÔÚfiÊÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó, ¤¯Ô˘Ó Ì·ÏÎfiÓÈ·, Ò˜ Â›Ó·È Ù· ·Ú¿ı˘Ú¿ ÙÔ˘˜, ÙÈ ¯ÚÒÌ· ¤¯Ô˘Ó, ¤¯Ô˘Ó ·˘Ï¤˜, ¤¯Ô˘Ó Â͈ÙÂÚÈΤ˜ ÛοϘ, ÎÏËÌ·Ù·ÚȤ˜, ÊÂÁÁ›Ù˜, ¤¯Ô˘Ó ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· ÛÙȘ ·˘Ï¤˜ ‹ Ù· Ì·ÏÎfiÓÈ· Î.Ï. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó fiÛ· ›‰·Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· Â›Ó·È ÙÔ Û›ÙÈ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ˙Ô˘Ó. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó Û ÔÌ¿‰Â˜ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ·ÙfiÌˆÓ Î·È Ó· ÚÔÛ·ı‹ÛÔ˘Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÙÔ Û›ÙÈ ÙˆÓ ÔÓÂ›ÚˆÓ ÙÔ˘˜. £· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú¤ÛÂÈ Î·È ÛÙÔ˘˜ ÙÚÂȘ, ·ÊÔ‡ ÙÔ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ˙‹ÛÔ˘Ó Î·È ÔÈ ÙÚÂȘ ÂΛ ̤۷.
ÀÏÈο ÷ÚÙÔÓ¤ÓÈ· ÎÔ˘ÙÈ¿ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÌÂÁ¤ıË, ¯·ÚÙÔÙ¤È, ¯ÚÒÌ·Ù·, ÈӤϷ, ¤Ó· ÎÔ›‰È ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi.
TÚfiÔ˜ ηٷÛ΢‹˜ ™ÙËÓ ·fiÊ·Û‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔ Â›‰Ô˜ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Ô˘ ı· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÓÂÎÙÈÌ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ Û¯‹Ì· Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÙÈÔ‡ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ‚ÔËı¿ÂÈ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·˜ ÙȘ fiÚÙ˜ Î·È Ù· ·Ú¿ı˘Ú· Ô˘ ı· ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙÔ ÎÔ›‰È. ∫¿ı ÔÌ¿‰· ¤¯ÂÈ ÛÙË ‰È¿ıÂÛ‹ Ù˘ ÌfiÓÔ ¤Ó· ¯ÚÒÌ· ÁÈ· Ó· ‚¿„ÂÈ ÙÔ Û›ÙÈ Ù˘,
304
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ÙÔ ¿ÛÚÔ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ ÙÔ˘. ŸÏ· Ù· Û›ÙÈ· Ô˘ ı· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· Ù· ‚¿ÏÔ˘Ó Ì·˙› ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Ì›· ÔÏÈÙ›·, Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙË ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ‰¤ÓÙÚ·, Ï·Ù›˜ Î·È Û¯ÔÏ›· Î·È Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡Ó ÙË ˙ˆ‹ ÛÙËÓ ÔÏÈÙ›· ÙÔ˘˜. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ˘ÚÔ‰ÔÙ‹ÛÂÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È ÌÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜.
2. ª∂§∂∆ø¡∆∞™ ∆∞ ¢∂¡∆ƒ∞ ∆∏™ ¶∂ƒπ√Ã∏™
¶Èı·Ófi ÛËÌÂ›Ô ÂÎΛÓËÛ˘ Î·È ÂȉÈÒÍÂȘ √È ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·, ÙȘ Ôԛ˜ Â›Ó·È Èı·ÓfiÓ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ ÂÔ¯ÒÓ Î·Ù¿ ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ¿ÚÎÔ, ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÂÎΛÓËÛ˘ ÁÈ· ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ٷ ‰¤ÓÙÚ· Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜. ∂ÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙËÓ ÔÚ›· ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÙÔ˘˜, Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›·: – ¡· ÂÍÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙˆÓ Ì¤ÛˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó (ÌÔχ‚È·, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, „·Ï›‰È·, ÎfiÏϘ Î.¿.). – ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ ÛÙÔȯ›· fiˆ˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ·, Ë ˘Ê‹, Ë ˘ÎÓfiÙËÙ· Î·È ÙÔ Û¯‹Ì· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ. – ¡· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·, Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Î·ÓÔÓÈÎfiÙËÙ˜. – ¡· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ì ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, ÙÔ ÎÔÏÏ¿˙ ÙË ÁÏ˘ÙÈ΋. – ¡· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÔÓ fiÁÎÔ Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÚÈۉȿÛٷ٘ ηٷÛ΢¤˜. – ¡· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ È‰¤· Ù˘ ·Ó·Î‡ÎψÛ˘. – ¡· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ Î·È Ù· ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ·Ó. – ¡· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ò˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ‰¤ÓÙÚ· ÛÙ· ¤ÚÁ· ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·ÏÏÈÙ¯ÓÒÓ.
¶ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∫·Ù¿ ÙȘ ÂÈÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÚÎÔ Ù· ·È‰È¿, ÂÊԉȷṲ̂ӷ Ì ηٿÏÏËÏ· ̤۷, fiˆ˜ ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹, ›Ó·Î˜ Ì ÎÏÈ, ¯·ÚÙÈ¿ ∞4, Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, ÌÔχ‚È· Î.¿., ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó fi,ÙÈ ÙÔ˘˜ ÚÔηÏ› ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ì fiÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ı¤ÏÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó fiϘ ÙȘ ·ÈÛı‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó, Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ Î·È Û¯¤ÛÂȘ. ∞ÎÔ‡Ó ÙÔ ıÚfiÈÛÌ· ÙˆÓ Ê‡ÏψÓ, Ì·ÁÓËÙÔʈÓÔ‡Ó Ù· Ô˘ÏÈ¿, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó ÙÔÓ ·¤Ú·, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·, Ù· Û¯‹Ì·Ù·, ÙȘ ηÓÔÓÈÎfiÙËÙ˜. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ· ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ùfi Ô˘ οÓÔ˘Ó, Ó· ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁÔ‡Ó, Ó· ı¤ÙÔ˘Ó ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·, Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ï‡ÛÂȘ ηıÒ˜ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Ì ٷ ˘ÏÈο. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ‰¤ÓÙÚ· Î·È ÁÈ· Ù· ˘fiÏÔÈ· ÛÙÔȯ›· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘Ù¿. ¶¿Óˆ ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ˙Ô˘Ó Ô˘ÏÈ¿ Î·È ¤ÓÙÔÌ·. √ ‹ÏÈÔ˜ Ù· ʈٛ˙ÂÈ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÛÎȤ˜. ∆· ʇÏÏ· ÙÔ˘˜ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ¯ÚÒÌ· ‹/Î·È ¤ÊÙÔ˘Ó ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂÔ¯¤˜.
305
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÈ ÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ·ÚÔ˘Û›·Û˘8 Ì ¤ÚÁ· ˙ˆÁڿʈÓ, ʈÙÔÁڷʛ˜, Ù·Èӛ˜, οÚÙ˜, ·Ê›Û˜ Î·È ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ Ì ÙÔ›· Î·È ‰¤ÓÙÚ·. ¢›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó ÂÈηÛÙÈο, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì›· ÔÈÎÈÏ›· ·fi ‰È·ı¤ÛÈÌ· ˘ÏÈο. ●
∫ÔÏÏ¿˙ Ì ʇÏÏ·
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ Û¯‹Ì· Î·È ÙÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ Ô˘ Û˘Ó¤ÏÂÍ·Ó Î·Ù¿ ÙËÓ Â›Û΄‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÚÎÔ. ∂›Ó·È ÌÈÎÚ¿, ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿, Ì˘ÙÂÚ¿. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘Ó ·ÏËıÈÓ¿ ʇÏÏ· Î·È ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ¿ӈ Û ÌÈ· ÂÈÊ¿ÓÂÈ·. ∞ÁÁ›˙Ô˘Ó Ù· ʇÏÏ· Î·È Î·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙËÓ ˘Ê‹ ÙÔ˘˜. ∫¿ÔÈ· Â›Ó·È ··Ï¿. ÕÏÏ· Â›Ó·È Á˘·ÏÈÛÙÂÚ¿. ∂ÈϤÁÔ˘Ó Î·Ù¿ÏÏËÏ· ˘ÏÈο fiˆ˜ Ú¿ÛÈÓÔ ‚ÂÏÔ‡‰Ô ‡Ê·ÛÌ·, ‚ÂÏÔ˘Ù¤ Î·È ÁÏ·Û¤ ¯·ÚÙ›, ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ‰È¿ÊÔÚ· ʇÏÏ·, Ù· Îfi‚Ô˘Ó Î·È Ù· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó. ™˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ÙË Û‡ÓıÂÛË ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·˜ .¯. ÙÔ˘˜ ÎÔÚÌÔ‡˜ ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ, ¤Ó· ÙÔ›Ô Ì ʇÏÏ· ÛÙË ÁË Î.¿. √ÚÈṲ̂ӷ ·È‰È¿ ÌÔÚ› Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÚˆÙfiÙ˘Â˜ Î·È fi¯È Ú·ÏÈÛÙÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ, fiˆ˜ ÂÓfiÙËÙ˜ Î·È ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ Ì ٷ Û¯‹Ì·Ù· Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ Ê‡ÏψÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Ì·˙› fiÏ· Ù· ÛÙÚÔÁÁ˘Ï¿ ʇÏÏ· Î·È ·ÏÏÔ‡ Ù· Ì˘ÙÂÚ¿ ʇÏÏ·, ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ·Ú·È¿ Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Î·È ÈÔ ˘ÎÓ¿ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ·, Ù· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó Î˘ÎÏÈο Î.Ï. ●
∑ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ʇÏÏ·
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ ÙÚ¿‚ËÍ·Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÔ¯¤˜ ÛÙÔ ¿ÚÎÔ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù· ıÂÚÌ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· Û ʈÙÔÁڷʛ˜ ÊıÈÓÔˆÚÈÓÒÓ ÙÔ›ˆÓ (ÎfiÎÎÈÓ·, ΛÙÚÈÓ· Î·È ÔÚÙÔηÏÈ¿) Î·È ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙˆÓ Ê‡ÏÏˆÓ Û ·ÓÔÈÍÈ¿ÙÈη ÙÔ›·. ¢ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ·Ó·Ì›ÍÂȘ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜ Î·È Ù¤ÌÂÚ˜ ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ¶ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÂÙ‡¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ ÙÔ˘ Ú¿ÛÈÓÔ˘, ÙÔ˘ ηʤ Î·È ÙÔ˘ ΛÙÚÈÓÔ˘. ∆Ô Ê‡Ïψ̷ οı ‰¤ÓÙÚÔ˘ ¤¯ÂÈ ÔÏϤ˜ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ‰¤ÓÙÚ· Û ÌÂÁ¿Ï˜ ÂÈÊ¿ÓÂȘ ¯·ÚÙÈÔ‡. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÊıÈÓÔˆÚÈÓ¿ ÙÔ›· Ì ٷ ıÂÚÌ¿ ¯ÚÒÌ·Ù·. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÌÔ˘ÓÙ¿ Î·È ‚ÚÔ¯ÂÚ¿ ÙÔ›·. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó fiÙÈ Ô ‹ÏÈÔ˜ οÓÂÈ ÈÔ ÊˆÙÂÈÓ¿ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÛÎȤ˜. Èڛ˜ ʈ˜ ‰ÂÓ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Ô‡Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù·. ™˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙÔ›· ÌÔ˘ÓÙ¿, ‰Ô˘Ï‡ÔÓÙ·˜ Ì ÛÎÔ‡Ú· ¯ÚÒÌ·Ù·. ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¶fiÛ· Ú¿ÛÈÓ· ¯ÚÒÌ·Ù· ‚ϤÂÙ ÛÙ· ʇÏÏ·; ¶fiÛ· ηÊÂÙÈ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ú·ÙËÚ›Ù ÛÙÔÓ ÎÔÚÌfi; ªÂ ÙÈ ˘ÏÈο ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÙ‡¯Ô˘Ì ηχÙÂÚ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÙȘ ·Ô¯ÚÒÛÂȘ; ¶Ò˜ Ê·›ÓÔÓÙ·È Ù· ‰¤ÓÙÚ· ÙË Ó‡¯Ù·; ¶Ò˜ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙÔ˘˜ ·Ó Û˘ÓÓÂÊÈ¿ÛÂÈ Í·ÊÓÈο;
¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ù· ÎÏ·‰È¿ ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ. ¶ÚÔÛ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ÁÚ·Ì̤˜. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ ¤ÚÁÔ «∫fiÎÎÈÓÔ ‰¤ÓÙÚÔ» ÙÔ˘ ¶ÈÂÙ ªÔÓÙÚÈ¿Ó9. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙËÓ ÔÈÎÈÏ›· ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌfi Î·È ÙË Û˘˙‹ÙËÛË: ÙÈ ˘ÏÈο Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹8. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Â›Ó·È Ô Ê¿ÎÂÏÔ˜ Ì ÙÔ ÂÔÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ Û˘ÁÎÚÔÙ› Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜. 9. http://www.artchive.com/artchive/M/mondrian/mondrian_red_tree.jpg.html Î·È http://www.artland.co.uk/page752b.htm
306
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó Ù· ‰¤ÓÙÚ· ÙÔ˘˜ Ì ·˘Ù¿; ™¯Â‰È¿˙Ô˘Ó ‰¤ÓÙÚ· Ì Á˘ÌÓ¿ ÎÏ·‰È¿ ÂÈϤÁÔÓÙ·˜ Î¿Ú‚Ô˘ÓÔ, ÌÔχ‚È· Î·È Ì·Úη‰fiÚÔ˘˜, Ê˘ÛÒÓÙ·˜ Ú¢ÛÙ¿ ¯ÚÒÌ·Ù· Ì ÙÔ Î·Ï·Ì¿ÎÈ, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ÛÙ·ÁfiÓ˜ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó ÂχıÂÚ· ÛÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ‰¤ÓÙÚ· Ì ·Ó¿ÁÏ˘ÊË ˘Ê‹, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÁÈ· ÎÔÚÌfi ÊÂÏÏfi, ¯·ÚÙ› ÔÓÙÔ˘Ï¤, ÏÈÓ¿ÙÛ·, Á˘·Ïfi¯·ÚÙÔ, Ù۷ϷΈ̤ÓÔ ¯·ÚÙ› Ô˘ ‚¿ÊÔ˘Ó Ì ÓÂÚÔÌÔÁÈ¿. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ‰¤ÓÙÚ· Î·È ÎÏ·‰È¿ ¿Óˆ ÛÂ Â›Â‰Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Ì ÛÎÔÈÓÈ¿ Î·È Ó‹Ì·Ù· ÏÂ̷͛ÙÔ˜. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÙÚÈۉȿÛٷ٘ ηٷÛ΢¤˜ ‰¤ÓÙÚˆÓ Ì ۇÚÌ·, ηϷ̿ÎÈ·, ËÏfi Î·È Ï·ÛÙÂÏ›ÓË. ¶Èı·Ó¤˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÙÔÓ ÎÔÚÌfi ¤ÙÛÈ ¿ÁÚÈÔ; ¶Ò˜ ÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Ù· ÎÏ·‰È¿ ÛÙÔÓ ÎÔÚÌfi; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ٷ ʇÏÏ· Ó· Â›Ó·È ˘ÎÓ¿; ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‰Â›ÍÔ˘Ì ÚÔ˜ Ù· Ô‡ Ê˘Û¿ÂÈ Ô ·¤Ú·˜; ¶Ò˜ ı· ‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ Ù· ʇÏÏ· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È; ¶fiÛÔ Ôχ ‚Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔ ÙÔ›Ô Ô˘ ۯ‰›·Û˜; ¶ÔÈÔ ˘ÏÈÎfi ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÈÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ÁÈ· Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ì ÙȘ ¢ÎÔ‚ÂÏfiÓ˜;
¢È·‰Èηۛ˜ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, fiˆ˜ οÓÂÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ fiÏˆÓ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, ÚÔÛ·ı›, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ÂÊÈÎÙÔ‡, Ó· ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ Ù˘ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿ (Ù‹ÚËÛË ËÌÂÚÔÏÔÁ›Ô˘, ˯ÔÁÚ·Ê‹ÛÂȘ, ʈÙÔÁڷʛ˜, ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÂȘ) Î·È ÁÈ· ÙȘ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ·Ó. √È Î·Ù·Áڷʤ˜ Ù‹˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÌÂÏÂÙ¿ ÙȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ì¿ıËÛ˘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È, Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÂÈ ÛΤ„ÂȘ Î·È ·fi„ÂȘ Ì ÙȘ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ Ù˘, Ó· ·Ó·ıˆÚ› Î·È Ó· ‚ÂÏÙÈÒÓÂÈ ÙȘ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ù˘ (‚Ï. ÎÂÊ. 3). ¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÈ ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÈ Î¿ı ·È‰› Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ÂÓÙÔ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ Ï‡ÛÂȘ Ô˘ ı· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ó· Ù· ηٷʤÚÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ·. ¶.¯.: ✒ ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ‰ÂÓ Ù· ηٷʤÚÓÂÈ Ó· Îfi‚ÂÈ Ì ÙÔ „·Ï›‰È, ÚÔÛ·ı› Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ·Ó ¤¯ÂÈ Î·Ù·ÓÔ‹ÛÂÈ Ì ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ‹/Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ χÛÂȘ, fiˆ˜ Ó· Û¯›ÛÂÈ Ù· ¯·ÚÙÈ¿ ·ÓÙ› Ó· Ù· Îfi„ÂÈ ‹ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ ¤Ó· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ›‰Ô˜ „·ÏȉÈÔ‡ (.¯. „·Ï›‰È ÁÈ· ·ÚÈÛÙÂÚfi¯ÂÈÚ˜). ✒ ∞Ó ¤Ó· ·È‰› ‰Â›¯ÓÂÈ ÌÂȈ̤ÓÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ï·ÛÙÈ΋˜, ÛΤÙÂÙ·È Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ÂÓÂÚÁÔÔÈ‹ÛÂÈ (.¯. ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ ¯ÚÒÌ· ÛÙÔ ·È¯ÓȉÔ˙˘Ì¿ÚÈ ‹ ‰›ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘ ÂÓÙ˘ˆÛȷΤ˜ ÊfiÚ̘ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ). ✒ ∞Ó ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰› Ì ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÙÔ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛˆÓ, ÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û ÂÓfiÙËÙ˜, ÁÈ· Ó· ÙËÓ ˘ÏÔÔÈ› ‚‹Ì· ÚÔ˜ ‚‹Ì·10. ✒ AÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰› Ì ÌÂȈ̤ÓË fiÚ·ÛË, ‚¿˙ÂÈ Î›ÙÚÈÓË ÌÔÁÈ¿ ÛÙËÓ ÎfiÏÏ· Ó· Á›ÓÂÈ ÈÔ Â˘‰È¿ÎÚÈÙË ‹ Ú›¯ÓÂÈ ÚÈÔÓ›‰È· Î·È ¿ÌÌÔ ÁÈ· ÈÔ ¤ÓÙÔÓË ·›ÛıËÛË ·Ê‹˜, Î.¿.
10. °È· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ·È‰ÈÒÓ Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÂȉÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·, ‚Ï. °ÎÔ˘ÓÙ ™¿ÏÏÈ‚·Ó, 2002.
307
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™˘ÓÂÚÁ·ÙÈΤ˜ ÂÈηÛÙÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›Â˜ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ ÛÙËÓ ·˘Ï‹
™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜: ♦ Ó· ·Ú¤¯Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ¢ηÈڛ˜ Î·È ˘ÏÈο ÁÈ· ÂÈηÛÙÈ΋ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Î·È ÛÙÔ Û›ÙÈ, ♦ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ¿¯ÚËÛÙ· ˘ÏÈο Î·È ˘ÏÈο ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘ ·fi ÙË Ï›ÛÙ· Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ (·ÏÈ¿ ÂÚÈÔ‰Èο, ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ ÎÔ˘ÙÈ¿, ¯·ÚÙÔÓ¤ÓÈÔ˘˜ Î˘Ï›Ó‰ÚÔ˘˜ ·fi ¯·ÚÙÈ¿ ÎÔ˘˙›Ó·˜ Î·È ¯·ÚÙÈ¿ ˘Á›·˜, ·ÏȤ˜ ÙÛ¿ÓÙ˜ Î·È ·ÏÈÔ‡˜ ÛÎÂÏÂÙÔ‡˜ ·fi Ì˘ˆÈο Á˘·ÏÈ¿ Î·È ·fi Á˘·ÏÈ¿ ËÏ›Ô˘, ‚·Ì‚¿ÎÈ Î·È ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ·Ï‡ÚÈ, ˙˘Ì·ÚÈο, Ê·ÛfiÏÈ·, ʷΤ˜ Î.Ï.) Î·È Ì·˙‡ÔÓÙ·˜ ·fi ÙË Ê‡ÛË ˘ÏÈο Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÍfi‰ˆÓ ÛÙËÓ ÂÍÔ¯‹ (ʇÏÏ·, ‚fiÙÛ·Ï· Î.Ï.), ♦ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó, fiÛÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ı¤ÛÔ˘Ó ¯ÚfiÓÔ, ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙˆÓ ÂÈηÛÙÈÎÒÓ, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ÂÓËÌÂÚˆıÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¤ÚÁÔ, Û ۷ÊÒ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚfiÓÔ, ♦ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ˆ˜ Û˘ÓÔ‰Ô› ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂÍfi‰ˆÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË.
11.2 ∏ ¢ƒ∞ª∞∆π∫∏ ∆∂á∏ ∏ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÚÔ·ÙÂÈ ·‚›·ÛÙ· Î·È Ê˘ÛÈο ÛÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·fi ÙËÓ Ôχ ÌÈÎÚ‹ ËÏÈΛ·, ηıÒ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È ÚfiÏÔ˘˜ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙfi˜ ÙÔ˘˜ (·›˙Ô˘Ó ÙË Ì·Ì¿, ÙÔÓ Ì·Ì¿, ÙÔ ÌˆÚfi, ÙÔ ÁÈ·ÙÚfi Î.Ï.) ‹ ÚfiÏÔ˘˜ ÂÌÓ¢Ṳ̂ÓÔ˘˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ·Á·ËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ (·›˙Ô˘Ó ÙÔ Ï‡ÎÔ, Ù· Á·Ù¿ÎÈ·, ÙÔ˘˜ ÂÙ¿ Ó¿ÓÔ˘˜ Î.Ï.) ‹ ·fi ‹ÚˆÂ˜ ·È‰ÈÎÒÓ ÙËÏÂÔÙÈÎÒÓ ÛÂÈÚÒÓ. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÊÚÔÓÙ›˙ÔÓÙ·˜ Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÂÈ ÙË ‰È¿ıÂÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ·Ó·Î¿Ï˘„Ë Î·È ·È¯Ó›‰È, ÂȉÈÒÎÂÈ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙË ÌÂÙ¿‚·Û‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÂχıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È, fiÔ˘ Ë ‰Ú¿ÛË ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ÌÂ Ê˘ÛÈÎfi ÙÚfiÔ, ÛÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ηٿÎÙËÛË ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ ÁÏÒÛÛ·˜. ∏ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ·˘Ù‹ ηٿÎÙËÛË, Ë ÔÔ›· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Û˘ÓÂȉËÙÔ‡˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡˜ Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙȘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ οı ÊÔÚ¿ Û˘Óı‹Î˜ Ù˘ ‰Ú¿Û˘, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (.¯. Ò˜ ı·
308
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Û˘ÌÂÚÈÊÂÚfiÙ·Ó Ô Ï‡ÎÔ˜ ·Ó ‹Ù·Ó ηÏfi˜, ÙÈ ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ ÙÔ ÎÔÚÈÙÛ¿ÎÈ ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÂÈ fiÙÈ Â›Ó·È ¯·ÚÔ‡ÌÂÓÔ Î.Ï.) (Somers, 2000). ∆· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È È‰¤Â˜, Ó· ·Ó·Ï¿‚Ô˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó, Ó· Û˘Ó·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó, Ó· «ÌÔ˘Ó ÛÙÔ ÎÔÛÙÔ‡ÌÈ ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘», Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÎÚÈÙÈο Î·È Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ, Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Ì‚¿ÛÂȘ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ÔÈ Î·ÏÏÈÙ¤¯Ó˜ ÂÚÌËÓÂ‡Ô˘Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ÁÏÒÛÛ·. ™Â οı ·fiÂÈÚ· ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÂÌϤÎÔÓÙ·È Ë ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, Ô ‹¯Ô˜ Î·È Ë Î›ÓËÛË, ÛÙÔȯ›· ‰ËÏ·‰‹ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ Ù¤¯Ó˜. ∏ Û‡ÓıÂÛË ·˘Ù‹ ÛÙÔȯ›ˆÓ ·fi fiϘ ÙȘ Ù¤¯Ó˜ Û ¤Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎfi Û‡ÓÔÏÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÔ˘Ó ÙȘ Ù¤¯Ó˜ ˆ˜ ÌÈ· ÂÓÈ·›· ÌÔÚÊ‹ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜, ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ (∫Ô˘ÚÂÙ˙‹˜, 1997). º˘ÛÈο fiϘ ÔÈ ÌÔÚʤ˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Î·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË (‚Ï. Û¯ÂÙÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÛÙÔ ÎÂÊ.10). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË (fiˆ˜ Î·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ Ù¤¯Ó˜) Ù· ·È‰È¿ ‰Â ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÌfiÓÔ ˆ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ›, ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ·ÎÚÔ·Ù¤˜ Î·È ı·٤˜. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ı·ÙÚÈΤ˜ ·ÊËÁ‹ÛÂȘ ÈÛÙÔÚÈÒÓ ‚ÂÏÙÈÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÈÛıËÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ·ÓÙ›ÏË„Ë, ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙË ÁψÛÛÈ΋ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ· Î·È ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi (MacGaslin, 2000). ∆· ·È‰È¿, ·›˙ÔÓÙ·˜ ı¤·ÙÚÔ, ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ, ·ÓÙƠ̷̂ Î.Ï., Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ª√ƒº∂™ ∆∏™ ¢ƒ∞ª∞∆π∫∏™ ∆∂á∏™ ™∆π™ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ηÈ, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ‚Ȉ̤Ó˜ ∆∞•∂π™ ∆ø¡ ªπ∫ƒø¡ ¶∞π¢πø¡ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ 1. ∏ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË Î·È Ô ¯ÔÚfi˜ ˙ˆ‹˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙÔ ·È2. ∏ ÌÈÌÈ΋/·ÓÙƠ̷̂ 3 √ ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌfi˜ ¯Ó›‰È ÙÔ˘˜ Î·È Ì ηٿÏÏËϘ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ 4. ∏ Ì ı·ÙÚÈÎfi ÙÚfiÔ ·Ê‹ÁËÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ 5. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ Î·È ÁÓˆÛÙÒÓ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ fiˆ˜ Ë ¤ÓÙ·ÛË, Ë ·ÓÙ›ıÂÛË, Ë ÈÛÙÔÚÈÒÓ ÂÛÙ›·ÛË, Ù· ۇ̂ÔÏ· Î.Ï.. ∞ÏÏËÏÂȉÚÒ6 ∆Ô ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ Î·È ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ ÓÙ·˜ Ì·˙› ÙÔ˘˜ Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó 7. ∆Ô ·›ÍÈÌÔ Ì ̿ÛΘ 8. ∏ ‚ÈÓÙÂÔÛÎfiËÛË ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂˆÓ ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È 9. ∏ ı·ÙÚÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ó· ÛÙ‹ÓÔ˘Ó ÛÎËÓÈο –¯ˆÚ›˜ Ó· ÂÌÔ‰›˙ÔÓÙ·È MacGaslin, 2000 ·fi ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë Ù¯ÓÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔًوӖ, Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó ˘ÏÈο Ì ·ÚfiÛÌÂÓÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ì ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Î·È ÂÍÔÏ›˙ÂÈ Ì ÏÔ‡ÛÈÔ ˘ÏÈÎfi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 5). ∆Ô Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙË Ê·ÓÙ·Ûȷ΋ ηٿÛÙ·ÛË ÔÈÎ›ÏˆÓ ÌÔÚÊÒÓ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó Î·È Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ› ¤Ó· Îϛ̷ ÂÏ¢ıÂÚ›·˜ Î·È ·Ô‰Ô¯‹˜ ÙÔ˘ οı ·ÙfiÌÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ¯ˆÚ›˜ ·Ó·ÛÙÔϤ˜ ÙȘ ÛΤ„ÂȘ, ÙÔ Êfi‚Ô Î·È ÙË ¯·Ú¿ ÙÔ˘˜. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙË Ì›ÌËÛË ‚Ȉ̷ÙÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛˆÓ, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (ÈÚ¿Óı˘, 1989). ∞Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ Î·È ÂΛÓË ÚfiÏÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÒıËÛË ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜. ªÂ Ù· ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ
309
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÛÙ· ·È‰È¿ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÎÊÚ·ÛÙÈÎÒÓ ÙÔ˘˜ Ì¤ÛˆÓ Î·È ÛÙËÓ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ ηٿÎÙËÛË Ù˘ Û¯ÂÙÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘ (Edwards et al., 2000). º˘ÛÈο ÁÈ· Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈı› Û ·˘Ùfi ÙÔ ÚfiÏÔ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ÂÍ·ÛΛ Ù· ‰Èο Ù˘ ÂÎÊÚ·ÛÙÈο ̤۷ Î·È Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÂÙ·È ÁÈ· Ӥ˜ Ù¯ÓÈΤ˜ (µ·Ê¤·, 2002). Ÿˆ˜ Î·È Û ¿ÏÏ· ÛËÌ›· ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9, 10 Î·È 12), Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· ÙȘ ›‰È˜ ÂÌÂÈڛ˜. À¿Ú¯Ô˘Ó .¯. ·È‰È¿ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÌËÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÂÈ ÔÙ¤ ı·ÙÚÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ‹ ÔÈ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ fiÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ Ù· ı¿̷ٷ Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÂÚÁ·Û›Â˜ ·ÌÊÈ‚fiÏÔ˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ (∫·ÁÁÂÏ¿ÚË, 1989). ∂ÈϤÔÓ Ù· ªª∂ Ù· ‚ÔÌ‚·Ú‰›˙Ô˘Ó Ì ı¿̷ٷ ¯·ÌËÏ‹˜ ÔÈfiÙËÙ·˜, Ù· ÔÔ›· ηٷӷϛÛÎÔ˘Ó, ·ÊÔ‡ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈ΋ ÚfiÙ·ÛË ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂχıÂÚÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÙÔ˘˜ (µ·Ê¤·, 2002). ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿, ȉȷ›ÙÂÚ· Û ·˘Ù¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÌË ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, ÔÏϤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÂÌÂÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜ Û fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Â·Ê‹ Ì ÙȘ Ù¤¯Ó˜ Î·È ÁÈ· Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ·ÈÛıËÙÈ΋ ηÏÏȤÚÁÂÈ·. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∆· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Û οı ÌÔÚÊ‹ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ú¿ÍË Â›Ó·È: √ ¯ÒÚÔ˜: ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ‹ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ë ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ú¿ÍË (.¯. Ë ¯ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ¤Ó·˜ ·ÁÚfi˜, ÙÔ ·ÓıÚÒÈÓÔ ÛÒÌ· Î.Ï.) Î·È ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ¯ÒÚÔ (Û¯‹Ì·, ̤ÁÂıÔ˜, ÔÚÁ¿ÓˆÛË). √ ¯ÚfiÓÔ˜: ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· (·ÚÂÏıfiÓ, ·ÚfiÓ ‹ ̤ÏÏÔÓ), ÁÈ· ÙËÓ ÂÔ¯‹, ÁÈ· ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙˆÓ ËÚÒˆÓ, ÁÈ· ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Î·È ÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ‰Ú¿Û˘. ∆· ۇ̂ÔÏ·: ¶ÚfiÛˆ·, ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È ÂÈÎfiÓ˜, ÛËÌ·›Â˜ Î·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ Î·È ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯Ô˘Ó ȉȷ›ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ÛÙ· ‰ÚÒÌÂÓ· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È. ∏ ·ÓÙ›ıÂÛË: ∏ ·ÓÙ›ıÂÛË Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È fiÙ·Ó Ë Î›ÓËÛË Û˘Ó‰˘·ÛÙ› Ì ÙËÓ ·ÎÈÓËÛ›·, ÙÔ Êˆ˜ Ì ÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È, Ô ‹¯Ô˜ Ì ÙË ÛȈ‹ Î.¿. ∂›Û˘ Ù· Ê˘ÛÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο fiˆ˜ ÙÔ Û¯‹Ì·, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜, Ë ËÏÈΛ·, ÔÈ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘, Ë ÊˆÓ‹, Ë ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ, ηıÒ˜ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù‡Ô˘˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∏ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ ¤ÓÙ·ÛË: ∏ ¤ÎÏËÍË, ÙÔ ·Ó·¿ÓÙ¯Ô, ÙÔ Ì˘ÛÙËÚÈ҉˜, Ë Û‡ÁÎÚÔ˘ÛË Î.¿. ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË. ∆Ô Îϛ̷: ∫ϛ̷ ‹ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Â›Ó·È Ë ·›ÛıËÛË Ô˘ Ï·Ó¿Ù·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜.
MacGaslin, 2000Ø Croft-Piggin, 2005
1.∏ ∂∫ºƒ∞™∆π∫∏ ∫π¡∏™∏ ∫∞π √ Ã√ƒ√™ ∏ ΛÓËÛË Â›Ó·È Ô Ê˘ÛÈÎfiÙÂÚÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ª¤Ûˆ Ù˘ ΛÓËÛ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Û˘¯Ó¿ Ôχ ÈÔ Â‡ÁψÙÙ· ·’ fi,ÙÈ Ì ÙË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· (‚Ï. ÎÂÊ.2 Î·È ÎÂÊ.11.3). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙÔ ¯ÔÚfi. ¡· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Û˘¯Ó¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÂχıÂÚ· ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ˜ 11.3 Î·È 11.4). ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ì ·˘Ù¤˜ ȉ¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂˆÓ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,
310
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi, ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, ÙˆÓ ·ÂÚÔÏ¿ÓˆÓ, ÙˆÓ Û‡ÓÓÂÊˆÓ Î.¿. ªÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ¤Ó· ˙ˆÁÚ·ÊÈÎfi ›Ó·Î· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ù· ÚfiÛˆ·, Ù· ÛÙÔȯ›· ‹ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. µÁ·›ÓÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· Î·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÂχıÂÚ· ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ŒÓ· ·È‰› ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ Ô˘ ·ӷۯ‰ȿ˙ÂÈ ÙÔÓ ›Ó·Î· ηÏÒÓÙ·˜ Ù· Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ‹ ÌÈ· Ó¤· ı¤ÛË ÛÙÔÓ ›Ó·Î·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (¶.¯. ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· «∞Ú·Á̤ӷ ηڿ‚È·» ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ µÔÏ·Ó¿ÎË11) ¶Ô‡ ¿Ó ٷ Ô˘ÏÈ¿; ∆· ηڿ‚È·; ∆È ı· Û˘Ì‚Â› ÛÙ· Û‡ÓÓÂÊ·; ∆È Î·ÈÚfi οÓÂÈ; ¶Ò˜ ı· ‰Â›ÍÔ˘Ì fiÙÈ Ù· ηڿ‚È· Ù·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó Û ‹ÚÂÌË ı¿Ï·ÛÛ·; ∆È Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ Ó·‡Ù˜;
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ۯ‰ȿ˙ÂÈ ·È¯Ó›‰È· ÁÈ· ̤۷ Î·È ¤Íˆ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË, Ù· ÔÔ›· ‰›ÓÔ˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Î·È Â›Â‰·, Ú˘ıÌÔ‡˜ Î·È ÙÚfiÔ˘˜ ΛÓËÛ˘, ηıÒ˜ Î·È ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜. ∂ÈϤÁÂÈ ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ·ÊÔṲ́˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Û ÁÓˆÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ∆Ô˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ·Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙËÓ ¿ÌÌÔ Ù˘ ·Ú·Ï›·˜ Î·È fi¯È ÛÙËÓ ¤ÚËÌÔ. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô˘ ˙Ô˘Ó, Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ .¯. Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó Û·Ó Ó· Â›Ó·È Î·Ófi˜ Ô˘ ÛÙÚÈÊÔÁ˘Ú›˙ÂÈ, fiÚÙ· Ô˘ ·ÓÔÈÁÔÎÏ›ÓÂÈ, ÎÔ‡ÓÈ· Ô˘ ·ÈˆÚ›ٷÈ, ÎÂÚ› Ô˘ ÙÚÂÌÔÛ‚‹ÓÂÈ, ÙÚ¤ÓÔ ·ÚÁfi Î·È ÙÚ¤ÓÔ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚÔ, ¯ÂÏÒÓ·, Ï·Áfi˜, ÂÙ·ÏÔ‡‰·, Ì·ÏfiÓÈ, ʇÏÏÔ Ô˘ ÙÔ ·›ÚÓÂÈ Ô ¿ÓÂÌÔ˜, ÛËÌ·›· ÛÙÔ ÎÔÓÙ¿ÚÈ, Ê›‰È· Ô˘ ¤ÚÔ˘Ó ÛÙË ÁË, Á¿Ù·, ÏÈÔÓÙ¿ÚÈ, ÂϤʷÓÙ·˜, ¯Ù·fi‰È, Ï¿ÛÙÈ¯Ô Ô˘ ÍÂÊÔ˘ÛÎÒÓÂÈ, ÓÂÚfi Ô˘ Ú¤ÂÈ, Ì¿Ï· Ô˘ ¯ÔÚÔˉ¿ÂÈ, ˉ¿ „ËÏ¿, Î˘Ï¿ÂÈ ‹ ÛÙ·Ì·Ù¿. ÕÏϘ ÊÔÚ¤˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ΛÓËÛ˘ Ì ÙÔ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ, ηıÒ˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ÙË ‰Ú¿ÛË: .¯. Ù· ·È‰È¿ ‚·‰›˙Ô˘Ó ·ÚÁ¿ οو ·fi ÙÔÓ ‹ÏÈÔ, ÛÙËÓ ¤ÚËÌÔ, ÛÙÔ ¯ÈfiÓÈ, ÙÚ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Í¤ÊˆÙÔ, Ë‰Ô‡Ó ÙÔ ÔÙ¿ÌÈ, ÛηÚÊ·ÏÒÓÔ˘Ó Û ¤Ó· ÏfiÊÔ ÙÚ¤¯Ô˘Ó Ó· ÎÚ˘ÊÙÔ‡Ó ÛÙË ÛÎÔÙÂÈÓ‹ ÛËÏÈ¿, ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÛÙ· Ù˘ÊÏ¿ ̤۷ ÛÙË ÛËÏÈ¿, ‚Á·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Êˆ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ‹¯Ô˘˜ Î·È Ë¯ËÙÈΤ˜ ËÁ¤˜ ÁÈ· Ó· Û˘Óԉ‡ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó Ì¤Ûˆ Ù˘ ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋˜ ΛÓËÛ˘ Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ‹ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ● ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÙË ı¿Ï·ÛÛ· ÙÈÓ¿˙ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ηٿÏÏËÏ˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ¿ÛÚ· Î·È ÌÏ ÛÂÓÙfiÓÈ·, ● ΢ÏÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‡Ê·ÛÌ· Î·È Á›ÓÔÓÙ·È Î‡Ì·Ù·, „¿ÚÈ· Ô˘ ÎÔÏ˘ÌÔ‡Ó Î·È Û ˙¢Á¿ÚÈ· ‚¿ÚΘ Ô˘ ·ÚÌÂÓ›˙Ô˘Ó, ● Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÓfi˜ Ê·ÎÔ‡ Ô˘ ·Ó·‚ÔÛ‚‹ÓÂÈ, ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Û ˘ÁÔÏ·Ì›‰Â˜ Ô˘ ¯ÔÚÂ‡Ô˘Ó ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜, ● ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ηÛÙ·ÓȤÙ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÙËÓ ·›ÛıËÛË Ù˘ ‚ÚÔ¯‹˜, ÎÔ˘ÓÔ‡Ó ¤Ó· ʇÏÏÔ ·ÏÔ˘ÌÈÓfi¯·ÚÙÔ ÁÈ· ·ÛÙÚ·‹ ηıÒ˜ ¤ÊÙÔ˘Ó ÛÙË ÁË.
11. http://www.culture.gr/2/21/214/21406m/g06m019.html
311
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∫˘ÏÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ‡Ê·ÛÌ· Î·È Á›ÓÔÓÙ·È „¿ÚÈ· Ô˘ ÎÔÏ˘ÌÔ‡Ó.
¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ÙËÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ: Ù· ηÏ› Ó· ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Û ˙¢Á¿ÚÈ·, Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ Ì ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ (.¯. Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ·ÛÙÚ·¤˜ Î·È ‚ÚÔÓÙ¤˜ ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ η¿ÎÈ· ·fi ηÙÛ·ÚfiϘ, ·Ó·‚ÔÛ‚‹ÓÔÓÙ·˜ Ê·ÎÔ‡˜ Î·È ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ). ∫·Ï› ¤Ó· ·È‰› Ó· οÓÂÈ ÌÈ· ΛÓËÛË Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Ó· ÙË Û˘Ó¯›ÛÂÈ ‹ Ó· ÙË Û˘ÌÏËÚÒÛÂÈ: ÙÔ ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È Ô ·¤Ú·˜ Ô˘ Ê˘Û¿ ÙÔ ¿ÏÏÔ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ Ô˘ Ï˘Á›˙ÂÈ, ÙÔ ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È Ë ‚ÚÔ¯‹ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ fiÏÔ Î·È ÈÔ ‰˘Ó·Ù¿ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Á›ÓÂÙ·È ¯Â›Ì·ÚÚÔ˜ Ô˘ ·Ú·Û‡ÚÂÈ Ù· ¿ÓÙ· ÛÙÔ ¤Ú·Ì¿ ÙÔ˘ ̤¯ÚÈ Ô˘ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ‹ ÙÔ ¤Ó· ·È‰› Â›Ó·È Ì·ÏfiÓÈ Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ ·È‰› ÙÔ ÊÔ˘ÛÎÒÓÂÈ Ì ÌÈ· ÙÚfiÌ· Î·È Ì ÙÔ ÛÙfiÌ·. ªÂ ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙÔ ¯ÔÚfi Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÊËÁËıÔ‡Ó ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ÈÛÙÔڛ˜, ÁÓˆÛÙÔ‡˜ ̇ıÔ˘˜ Î·È ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈο ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «∏ ‚·Û›ÏÈÛÛ· ÙÔ˘ ¯ÈÔÓÈÔ‡» ÙÔ˘ ÷Ә ∫ÚÈÛÙÈ·Ó ÕÓÙÂÚÛÂÓ, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› ¯ˆÚ›˜ ÙÔ˘˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˘˜ ·fi Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿, Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·ÊËÁËÙ‹.
312
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
2. ∏ ªπªπ∫∏/¶∞¡∆√ªπª∞ ∏ ÌÈÌÈ΋/·ÓÙƠ̷̂, fiˆ˜ Î·È Ë ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ÛȈËÏ‹ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÔÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ‰È·Ì¤ÛÔ˘ Ù˘ ¯ÂÈÚÔÓÔÌ›·˜ Î·È Ù˘ Ú¿Í˘ Û ¯ÒÚÔ ÈÔ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ Î·È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ·fi ÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È Ë ÂÎÊÚ·ÛÙÈ΋ ΛÓËÛË (MacGaslin, 2000). ™Â ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÌÔÚÊ·ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Î·È ÙȘ ·ÎÚȂ›˜ ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ì›ÌËÛ˘. ∆Ô ÛÒÌ· ÙÔ ›‰ÈÔ Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÚ·‚‹ÍÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ Î·È fi¯È Ù· ÛÎËÓÈο Î·È Ù· ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο ÛÙÔȯ›· (ª·ÚÙ› & ™ÌÈı, 2004·). ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ηıÚ¤ÊÙË ‹ ¤Ó· ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ Ï·›ÛÈÔ ›Ûˆ ·fi ÙÔ ÔÔ›Ô Ê·›ÓÂÙ·È ÌfiÓÔ ÙÔ ÚfiÛˆfi ÙÔ˘˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó Ì ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ˜ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, fiˆ˜ ¯·Ú¿, χË, ı˘Ìfi Î.¿12. ∆· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÙÔ Û˘Ó·›ÛıËÌ· Ô˘ ÓÈÒıÔ˘Ó Î·ıÒ˜ ‚Ï¤Ô˘Ó, ·ÎÔ‡Ó, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó, ·ÁÁ›˙Ô˘Ó ‹ Á‡ÔÓÙ·È Î.Ï. ¶·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· fiÙÈ ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ¤Ó· η¤ÏÔ Ì¤Û· ÛÙÔ Ì·Ô‡ÏÔ Ì ٷ ÚÔ‡¯· Î·È ÂΉËÏÒÓÔ˘Ó ÙË ¯·Ú¿ ÙÔ˘˜ fiÙ·Ó ÙÔ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó. ∫¿ÓÔ˘Ó fiÙÈ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ¤Ó· ·ÂÚÔÏ¿ÓÔ Ó· ÂÙ¿, ¤Ó· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ Ô˘ ÂÚ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÚÔÙÚÔ¤˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ∆ÒÚ· ›̷ÛÙ „ËÏÔ›, Ôχ „ËÏÔ›… ∆ÒÚ· ¤¯Ô˘Ì ·Ù¿, fiÙÈ ÙÚÒÓ ¤Ó· ÊÚÔ‡ÙÔ, ›ÓÔ˘Ó ¯˘ı˘ÌÒÛÂÈ Ôχ… ∆ÒÚ· Û˘Ó·ÓÙԇ̠¤Ó·Ó ηÏfi Ìfi, ·ÎÔ‡Ó ¤Ó· ‰˘Ó·Ùfi ıfiÚ˘‚Ô Û·Ó ¤ÎÚËÍË Ê›ÏÔ… ∆ÒÚ· ›̷ÛÙ ÌÈÎÚÔ›, Ôχ ÌÈÎÚÔ›, fiˆ˜ Î·È ÙÚÔÌ¿˙Ô˘Ó, È¿ÓÔ˘Ó ·Á¿ÎÈ· Î·È Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·… ∆ÒÚ· ›ÓÔ˘Ì ÙË ÏÂÌÔÓ¿‰· Ì ·ÁÒÓÔ˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜. ¶·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó fiÙÈ ÌÂÁ¿ÏË Â˘¯·Ú›ÛÙËÛË… ∆ÒÚ· ›̷ÛÙ ¿ÚÚˆÛÙÔÈ ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È, ·ÎÂÙ¿ÚÔ˘Ó Ú¿ÁÌ·Ù·, Ì·Î·È ›ÓÔ˘Ì ÙÔ Ê¿ÚÌ·ÎÔ Ô˘ ‰Â Ì·˜ ·Ú¤ÛÂÈ… ÁÂÈÚ‡ԢÓ, ·ÏÒÓÔ˘Ó ÚÔ‡¯·, ÂÍÂÙ¿˙Ô˘Ó ¤Ó·Ó ·ÛıÂÓ‹ Î.Ï. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜, Ì ηٿÏÏËϘ ÚÔÙÚÔ¤˜ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ÌÔÚÊ·ÛÌÔ‡˜, ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ Î·È ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ·, ˘ÏÈο Î·È ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÌÂÏÂÙÔ‡Ó. ∫¿ı ·È‰› Á›ÓÂÙ·È .¯. ¤Ó· ·È¯Ó›‰È, ÚÔÌfiÙ, ÎÔ‡ÎÏ·, ·˘ÙÔÎÈÓËÙ¿ÎÈ, Ì¿Ï· Î.¿. Ô˘ ‚Á·›ÓÂÈ ·fi ÙÔ ÎÔ˘Ù› Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ÚÔÛfiÓÙ· ÙÔ˘ ¯ˆÚ›˜ Ó· ÌÈÏ¿, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ì ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ ¤Ó· ¿ÁÁÂÏÌ·, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ ¤Ó·Ó Ù‡Ô Î.Ï. ∫·ÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Û˘ÓÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ˙¢Á¿ÚÈ· Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜. ∆· ·È‰È¿, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Û ˙¢Á¿ÚÈ· Á›ÓÔÓÙ·È ÁÏ˘Ù¿. ŒÓ· ÙÚ›ÙÔ ·È‰› ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË Û‡ÓıÂÛË. ¢‡Ô ·È‰È¿ ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ¤Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎfi ˙ÒÔ Ì ‰˘Ô ÎÂÊ¿ÏÈ·. 12. ™˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ì ÂÈηÛÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ÙË ÁÎÚÈÌ¿ÙÛ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ ÙÔ˘˜ Ô˘ ÙË ‚Ï¤Ô˘Ó Ì¤Û· ÛÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙË (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.1).
313
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3. √ ∞À∆√™Ã∂¢π∞™ª√™ √ ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌfi˜ ‰Â ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Û Î›ÌÂÓÔ Î·È ‰ÂÓ ÚÔۯ‰ȿ˙ÂÙ·È. ¶ÚÔÙ›ÓÂÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ˆ˜ ÔÌ·‰È΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∏ ÂͤÏÈÍË Î·È ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ‰ÂÓ ÚÔηıÔÚ›˙ÔÓÙ·È. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜: «∂ÁÒ ı· Â›Ì·È Ë ‰·ÛοϷ Î·È ÂÛ›˜ Ù· ·È‰È¿, ÂÓÙ¿ÍÂÈ;». ∏ ‰Ú¿ÛË ‰È·ÎfiÙÂÙ·È Ù·ÎÙÈο ÁÈ· Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó –ÂÎÙfi˜ ÚfiÏÔ˘– ÔÈ ÔÌ¿‰Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÙËÓ È‰¤· ‹ ÙÔ ı¤Ì· (MacGaslin, 2000). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔηÏ› ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· fiˆ˜ ÌÈ· ˘Í›‰·, ¤Ó· ·ÏÈfi η¤ÏÔ, ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ, ÌÈ· ٷ̤Ϸ, ÌÈ· Ì¿Ûη ˘ÚÔÛ‚¤ÛÙË, ÌÈ· ·Ï˘Û›‰· Û·ÏÔ˘, ¤Ó· ÎÔ˘›, ¤Ó· ÙÚÈ·ÓÙ¿Ê˘ÏÏÔ, ÌÈ· ÛÔÎÔÏ¿Ù· Î.¿. ∆· ·È‰È¿ ηıÈṲ̂ӷ Û ·ÎÏÔ ÌÂÙ¿ ·fi ¤Ó·Ó ηٷÈÁÈÛÌfi ȉÂÒÓ Ô˘ ÙÔÓ ¤¯ÂÈ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ‚Ú¤ıËΠÂΛ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ, ·fi Ô‡ ‹ÚıÂ, Û ÔÈÔÓ ·Ó‹ÎÂÈ Î·È ÙÈ Ú¤ÂÈ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· οÓÔ˘Ó Î·È Ò˜. ∫¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ Ó· ÂÈ Î·È Ó· ‰Â›ÍÂÈ Î¿ÙÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÚÔ‡¯· Î·È ˘ÏÈο ·fi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ Î·È Ó· ·›˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜. ¶ÚÔηÏ› ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ Î·È Ë ›‰È· ÚfiÏÔ˘˜, fiˆ˜ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Ù·¯˘‰ÚfiÌÔ˘, ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ ÁÓˆÚ›˙ÂÈ Î·È ·Ó·˙ËÙ¿ ÏËÚÔÊÔڛ˜, ÂΛÓÔ˘ Ô˘ ¤¯ÂÈ ¯·ı› Î¿Ô˘, ÙÔ˘ Ù·ÍȉÈÒÙË, ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘, ÙÔ˘ ÛÔÊÔ‡, ÙÔ˘ ˆÏËÙ‹, ÙÔ˘ ·ÓÂÈı‡ÌËÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î.Ï.
4. ∏ £∂∞∆ƒπ∫∏ ∞º∏°∏™∏ ªπ∞™ π™∆√ƒπ∞™ ∏ Ì ı·ÙÚÈÎfi ÙÚfiÔ ·Ê‹ÁËÛË ÌÈ·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ¤ÏÎÂÈ ÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ Ù˘ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú·Ì˘ı¿‰Â˜. √È ·Ú·Ì˘ı¿‰Â˜ ‹Ù·Ó Ï·˚ÎÔ› ·ÊËÁËÙ¤˜ ÈÛÙÔÚÈÒÓ Ô˘ Ì ÙËÓ Ù¤¯ÓË Î·È ÙÔ Ù·Ï¤ÓÙÔ ÙÔ˘˜ ÁÔ‹Ù¢·Ó ÌÈÎÚÔ‡˜ Î·È ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜. ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ë ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ· Ô˘ ı· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ηٿ ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ ¤¯ÂÈ ÚˆÙ·Ú¯È΋ ÛËÌ·Û›·. ªÈ· ÎÔ‡ÎÏ· ‹ ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô Ô˘ ı· ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÔ˘Ó ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘, ÙÔ Ì·ÁÈÎfi Ú·‚‰› Ù˘ ÓÂڿȉ·˜, ¤Ó· Á¿ÓÙÈ ‹ ¤Ó· ·ÏÈfi η¤ÏÔ, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙË Ì·Á›· Ù˘
314
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
·Ú·ÛÙ·ÙÈ΋˜ ·Ê‹ÁËÛ˘ (∫·Ï·Ì·Ï›ÎË-ª¿Ô˘, 1997). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηÏ› Ì ÓfiËÌ·, Ì ‹¯Ô ‹ Ì ϤÍÂȘ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘ÌÌÂÙ¿Û¯Ô˘Ó, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÌÈ· ‰È·‰Ú·ÛÙÈ΋ Û¯¤ÛË Ì ÙÔ ·ÎÚÔ·Ù‹ÚÈÔ.
5. ∏ ¢ƒ∞ª∞∆√¶√π∏™∏ ªπ∞™ π™∆√ƒπ∞™ ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÓÙ·Ó¤„Ô˘Ó Ì ΛÓËÛË ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ·Ú¯Èο ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ÂÂÓ‰‡ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ Ì ηٿÏÏËÏË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ‹¯Ô˘˜, Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË. ∫·ıÒ˜ ·ÊËÁÂ›Ù·È ¿ÏÈ ·ÚÁ¿ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ù· ·È‰È¿ ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó Ì ΛÓËÛË fi,ÙÈ Ù· ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ¯ÚˆÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ηٿÏÏËÏ· ÙË ÊˆÓ‹ Ù˘ Î·È ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ, ‰È¢ÎÔχÓÂÈ ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘˜. ™Â ÂfiÌÂÓ˜ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ηÏ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ηÈ, ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÔÓÙ·˜ ÚÔÙÚÔ¤˜ ηٿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙˆÓ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹: .¯. «∆· Ó·Ó¿ÎÈ· ÍÂΛÓËÛ·Ó ÁÈ· Ó· ¿Ó ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜. ∂Ï¿Ù ӷӿÎÈ·…» ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÈ ÚfiÏÔ˘˜ ÁÈ· fiÏÔ˘˜. ™Â ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ÔÈ ÚfiÏÔÈ ‰ÂÓ Â·ÚÎÔ‡Ó, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÙÂıÔ‡Ó ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ‹ Ó· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈËıÔ‡Ó ÛÙÔȯ›· Ù˘ ʇÛ˘, fiˆ˜ ÔÈ ÎÂÚ·˘ÓÔ›, ÔÈ ·ÛÙÚ·¤˜, Ë Î·Ù·ÈÁ›‰· Î.Ï. ∞·Ú¿‚·ÙÔ˜ fiÚÔ˜ Â›Ó·È fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÚfiÏÔ. ªÈ· ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ ÌÔÚ› Ó· ·Û¯ÔÏËı› Ì ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙˆÓ ÛÎËÓÈÎÒÓ. ∆ÔÓ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›ˆÓ Î·È ¯·Ú·ÎÙ‹ÚˆÓ ¶ÂÚ·ÙÔ‡Ó ·ÁηÏÈ·Ṳ̂ÓÔÈ ÛÊȯٿ ÁÈ·Ù› Â›Ó·È Ôχ Ê›ÏÔÈ… √ Ì¿ÁÔ˜ Â›Ó·È „ËÏfi˜ Î·È ÎÈÓÂ›Ù·È ·ÚÁ¿, Ôχ ·ÚÁ¿… ∆· ‰˘Ô ·È‰È¿ ‹Ù·Ó Ôχ ¯·ÚÔ‡ÌÂÓ·. ÃÔÚÔË‰Ô‡Û·Ó „ËÏ¿. ∞ÎfiÌË ÈÔ „ËÏ¿… ∏ ¤ÙÚ· ¤ÂÛ ÛÙÔ ÓÂÚfi, ¤Î·Ó ¤Ó· ‰˘Ó·Ùfi, Ôχ ‰˘Ó·Ùfi ıfiÚ˘‚Ô Î·È fiÏ· Ù· „¿ÚÈ· ¤ÙÚÂÍ·Ó Ó· ÎÚ˘ÊÙÔ‡Ó…
∏ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·, ÔÈ Î·ıËÌÂÚÈÓ¤˜ ÂÌÂÈڛ˜, Ë Ê·ÓÙ·Û›·, ¤Ó· ›ηÈÚÔ ÁÂÁÔÓfi˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ËÁ¤˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Î·È ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÈÛÙÔÚÈÒÓ. √È ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ¿ÏÏÔÙÂ Â›Ó·È ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜, ‰È·ÌÔÚʈ̤Ó˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ ‹/Î·È ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ÂÓÒ ¿ÏÏÔÙ ٷ ·È‰È¿ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÁÓˆÛÙ¤˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔڛ˜ ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜. ∏ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË, ·ÓÔȯً ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜, Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÂÈ ÙËÓ ÚˆÙfiÙ˘Ë ‹ Î·È Ó· Â›Ó·È Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÈ·˜ ¿ÏÏ˘. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ· Ë ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛË ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÌÔÚ› Ó· ·Ó·‰Âȯı› ˆ˜ ÌÈ· ·ÓÔȯً ‰È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∞ÓÔȯً ÁÈ·Ù› ·Ó·‰‡ÂÙ·È ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Ù· ÔÔ›· ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜, ÙȘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó, ÙȘ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Î·È ÙȘ ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó. ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÁÈ·Ù› ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ Ì ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ Î·È ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈ΋ Ù¤¯ÓË, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÔÏϤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ÂÊfiÛÔÓ ·ÓÙÏ› ÙÔ ˘ÏÈÎfi Ù˘ ·fi Ù· ı¤Ì·Ù· Ù˘ ˙ˆ‹˜. ∆· ·È‰È¿ ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÔ ı¤Ì· ‹ Ù· ı¤Ì·Ù· Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓËıÔ‡Ó ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÓÙÏ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó. ∞Ó·-
315
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
˙ËÙÔ‡Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜, Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. √ Ê¿ÎÂÏÔ˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÂÙ·È Û˘Ó¯Ҙ ηٿ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘, ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È Ë ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ‰ÔÌ‹. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ¤¯ÔÓÙ·˜ ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ÚfiÏÔ Î·È Ë ›‰È·, ı¤ÙÂÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È ÚÔηÏ› Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ. ¶·È‰È¿ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Á›ÓÔÓÙ·È ËıÔÔÈÔ›, ÎÔÈÓfi, ÎÚÈÙÈÎÔ›. ∞ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ‰Ú¿ÛË. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ¤ÙÛÈ ¤Ó·˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜, ÌÈ· ‰È·‰Ú·ÛÙÈ΋ Û¯¤ÛË. ∏ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÚfiψÓ, Û ÂȉÈο ‰È·Ï›ÌÌ·Ù· ηٿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, ηıÒ˜ Î·È Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÂÓÙ˘ÒÛÂˆÓ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÔÈÎ›ÏˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ.
∆Ô ÌÏ ·Ó› ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È Ù· ·È‰È¿, Ì ÛÎÔ˘fiÍ˘Ï· ÁÈ· ÎÔ˘È¿, Â›Ó·È ÎˆËÏ¿Ù˜…
EÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÔÚ›· ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ 1. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ È‰¤· ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘ ÌÈ·˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È·˜ ÈÛÙÔÚ›·˜
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ Ù· ÂӉȷʤÚÂÈ. 2. ∞ÓÙ·ÏÏ·Á‹ ÏËÚÔÊÔÚÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì·
∆›ıÂÓÙ·È ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÔÈ È‰¤Â˜ Î·È ÔÈ ÁÓÒÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ÚfiÙÂÈÓ·Ó. ∞Ó·˙ËÙÔ‡ÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛı¤ÙÂÈ Î·È ÂΛÓË ÏËÚÔÊÔڛ˜, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ÊˆÙÔÁڷʛ˜, ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜, ÌÈÎÚ¿ ‚›ÓÙÂÔ Î.Ï. 3. ¶¤Ú·ÛÌ· ·fi ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ηٿÛÙ·ÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Á›ÓÂÙ·È Ì¤ÏÔ˜ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¤Ó· ÚfiÏÔ, ·ÎfiÌË Î·È ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ fiÙ·Ó ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, Î·È Ì ηٿÏÏËÏ· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ‚ÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÔÈ· ·fi Ù· ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘: .¯. «¶Ò˜ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Â›Ó·È Ô ‹Úˆ·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ì·˜;», «¶Ò˜ Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÂÚ·Ù¿ÂÈ; ¶Ò˜ ϤÙ ӷ ÌÈÏ¿ÂÈ;». 4. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘
∏ ÈÛÙÔÚ›· ‰ÔÌÂ›Ù·È ÛÙ·‰È·Î¿ ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ·fi Ù· ·È‰È¿. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ì ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÂȉÈÒÎÔ˘Ó: – Ó· Ù· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÔÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÙfiÔ, .¯. «¶Ô‡ ÌÔÚ› Ó· ‹Á·Ó Ù· ˙Ò· ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜ ÌÈ· ËÏÈfiÏÔ˘ÛÙË Ì¤Ú· ÙÔ˘ ηÏÔηÈÚÈÔ‡;»
316
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
– Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡Ó ‰Ú¿ÛÂȘ Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜, .¯. «∆È ÌÔÚ› Ó· ¤Î·Ó·Ó ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Ù· ˙Ò·;» – Ó· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ηıÒ˜ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó, .¯. «£· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ‰Â›ÍÔ˘Ì ·›˙ÔÓÙ·˜ ÙÈ ¤Î·Ó·Ó…;», «¶Ò˜;» ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Î¿ı ÔÌ¿‰· Û˘˙ËÙ¿, ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·È ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙËÓ È‰¤· Ù˘. ™˘Óı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰Ú¿ÛÂȘ-·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂȘ Û ̛· ÛÎËÓ‹ Ô˘ ·›˙Ô˘Ó fiÏÔÈ (.¯. Â›Ó·È fiÏÔÈ Ì·˙› ÛÙË ÛÎËÓ‹ Î·È Ù· ·È‰È¿-ÎÔ˘ÓÂÏ¿ÎÈ· ·›˙Ô˘Ó Ì¿Ï·, Ù· ·È‰È¿¯ÂÏÒÓ˜ οÓÔ˘Ó ËÏÈÔıÂڷ›· Î.¿. ). 5. ∂ÛÙ›·ÛË ÛÙÔ ÚfiÏÔ
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ÛÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ı¤ÏÔÓÙ·˜ Ó· ÂÈÛÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÚfiÏÔ: .¯. «¡ÔÌ›˙ˆ ˆ˜ ¤ÊÙ·ÛÂ Ë ÒÚ· Ó· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ‹Úˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ì·˜», «¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÙ ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ‹Úˆ·, ·Ó ÎÚ·Ù¿ οÙÈ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘, ·Ó οÙÈ ı¤ÏÂÈ Ó· Û·˜ ÂÈ…». √ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜ Ì·›ÓÂÈ ÛÙË ÛÎËÓ‹ Î·È ·›˙ÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘. 6. ∞Ê‹ÁËÛË Ù˘ Ú¿Í˘ Ô˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ·Ó, Û¯ÔÏÈ·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÚfiÏÔ˘ Î·È ÙˆÓ Û˘Ì‚ÔÏÈÎÒÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹, ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Û˘Ó·ÈÛıËÌ¿ÙˆÓ
™ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·˘Ùfi ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ë ÚÒÙË Ú¿ÍË Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔ›ËÛ˘. ∆· ·È‰È¿ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ οıÔÓÙ·È Û ·ÎÏÔ (·ã Û˘Ó‰ڛ·) Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó fi,ÙÈ ¤·ÈÍ·Ó Ì¤¯ÚÈ ÙÒÚ·. ™¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙÔÓ ÙfiÔ fiÔ˘ ‰È·‰Ú·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ·, οÓÔ˘Ó ÂÚÌËÓ¢ÙÈΤ˜ ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙȘ Û˘Ì‚ÔÏÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ Ô ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹˜, ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ∆È ¤ÁÈÓ ̤¯ÚÈ ÙÒÚ· ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ì·˜; ∆È Â›¯Â Û˘Ì‚Â› ÛÙÔÓ ‹Úˆ·; ¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ Û˘Ó¤‚Ë; ¶Ô‡ ϤÙ ӷ ‹Ù·Ó Ô ‹Úˆ·˜ ÚÈÓ; ¶Ô‡ ‹Á·ÈÓÂ; ∆È ‹ıÂÏ ӷ ÂÈ Ì ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘; ¶Ò˜ ÙÔ ÛΤÊÙËΘ; ∆È ÌÔÚ› Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡ÛÂ; ¶Ò˜ ÓÈÒıÂÈ ÙÒÚ·; ∂Û›˜ Ò˜ ÓÈÒıÂÙÂ;
7. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ (ÏÔ΋, ÎÏÈ̿ΈÛË, χÛË)
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˘Ô‚¿ÏÏÂÈ Î·È ¿ÏÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ÂȉÈÒÎÔÓÙ·˜ Ó· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÏÔ΋ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜, Ó· ÙËÓ Ô‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó Û ̛· ÎÏÈ̿ΈÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜, Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó Û χÛË. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ¶Ò˜ ÌÔÚԇ̠ӷ ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ì ÙÔÓ ‹Úˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜; ∆È Ï¤Ù ӷ οÓÔ˘Ì ÙÒÚ·; ¶Ô‡ ÚÔÙ›ÓÂÙ ӷ ¿ÌÂ; ¶Ò˜ ı· ¿ÌÂ; ∆È ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÁÈ· ÙÔ Ù·Í›‰È; ∆È Ï¤Ù ӷ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ì·˜;
¶Èı·Ó¤˜ ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ Î·È Û˘Ó‰¤ÛÂȘ ª›· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· ÈÛÙÔÚ›· ÌÔÚ›: – Ó· Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û ÌÈ· ·Ú¿ÛÙ·ÛË, ·Ó Ù· ·È‰È¿ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Û ¤Ó· ¢ڇÙÂÚÔ ÎÔÈÓfi, – Ó· Â›Ó·È ÙÔ ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ ·ÓÙ›ıÂÙ· Ó· ·Ó·Ù˘¯ı› ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛ˘ ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜.
317
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6. ∆√ ∫√À∫§√£∂∞∆ƒ√ ∫∞π ∆√ £∂∞∆ƒ√ ™∫πø¡13 ∏ ηٷÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ¤ÊÙÈ·Í ÎÔ‡ÎϘ-ÔÌÔÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ıÂÒÓ ÙÔ˘ Ôχ ÓˆÚ›˜. ™Â ÔÏÏ¿ ̤ÚË ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÔÈ ÎÔ‡ÎϘ ·˘Ù¤˜, ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ï·ÙÚ›·˜ Î·È ÂÍ¢ÌÂÓÈÛÌÔ‡, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Î·È ÛÙÔ ıÂfi. ™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ Ì˘ıÔÏÔÁ›·, Ô ıÂfi˜ ◊Ê·ÈÛÙÔ˜ ›¯Â ÊÙÈ¿ÍÂÈ Ì›· ÛÂÈÚ¿ ·fi ¯Ú˘Û¤˜ Ì˯·ÓÈΤ˜ Á˘Ó·›Î˜ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙÔ Ì˯·ÓÔ˘ÚÁÂ›Ô ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÙÔÓ ¯¿ÏÎÈÓÔ Á›Á·ÓÙ· ∆¿Ïˆ, ‡ÛÙÂÚ· ·fi ·Ú·ÁÁÂÏ›· ÙÔ˘ ª›Óˆ·. √ ¢·›‰·ÏÔ˜, ıˆÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ ˆ˜ Ì·ÎÚÈÓfi˜ ·fiÁÔÓÔ˜ ÙÔ˘ ◊Ê·ÈÛÙÔ˘, ÙÂÏÂÈÔÔ›ËÛ ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ÙˆÓ ·Á·ÏÌ¿ÙˆÓ Î·È Ì ÙË ¯Ú‹ÛË ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Ô˘ Ô ›‰ÈÔ˜ ›¯Â ÂÈÓÔ‹ÛÂÈ. ∆· ·Á¿ÏÌ·Ù¿ ÙÔ˘ ›¯·Ó Ù¤ÙÔÈ· ˙ˆÓÙ¿ÓÈ· Ô˘ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ›ÛÙ¢·Ó fiÙÈ, ·Ó ‰ÂÓ Ù· ¤‰ÂÓ·Ó, ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ʇÁÔ˘Ó. ∏ „¢‰·›ÛıËÛË Ù˘ ΛÓËÛ˘ ÙˆÓ ·Á·ÏÌ¿ÙˆÓ Û˘Ó‰¤ıËΠ̠ÙËÓ È‰¤· fiÙÈ Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· ¤¯Ô˘Ó „˘¯‹.
¶·ÚÔ‡ÛË, 2003, Û. 22
∆Ô ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ ÌÔÚ› Ó· ÂÓÙ·¯ı› ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì ÙÔ˘˜ ·Ú·Î¿Ùˆ ÙÚfiÔ˘˜: 1. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÌÈ·˜ ÁˆÓÈ¿˜ Ì ÎÔ‡ÎϘ. ∂›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ı· ·›ÍÔ˘Ó Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ, ı· ·˘ÙÔۯ‰ȿÛÔ˘Ó ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο. ∏ ÁˆÓÈ¿ ı· ¤¯ÂÈ ÎÔ‡ÎϘ Ô˘ ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÁÈ· Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ. 2. ⁄·ÚÍË Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ Ù˘ Ù¿Í˘ (Ì ÌÔÚÊ‹ ·ÓıÚÒÈÓË ‹ ˙ÒÔ˘). ∂›Ó·È Ë ÎÔ‡ÎÏ· Ô˘ ¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È Ô ‰¿ÛηÏÔ˜, Â›Ó·È ÌÈ· ·˘ÙfiÓÔÌË ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·, ‰ÂÓ ˘ÔηıÈÛÙ¿ ÙÔ ‰¿ÛηÏÔ, ·ÏÏ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ˆ˜ ·Ó·ÊÔÚ¿, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÌÈ· ͯˆÚÈÛÙ‹ Û¯¤ÛË Ì ٷ ·È‰È¿ (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ «∏ ÎÔ‡ÎÏ· Ù˘ Ù¿Í˘»). ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ¤¯ÂÈ ÂÈϤÍÂÈ ÙËÓ ÎÔ‡ÎÏ· Ô˘ Ù˘ ·Ú¤ÛÂÈ, Ë ÔÔ›· ı· Â›Ó·È ‚ÔÏÈ΋ Î·È Â‡¯ÚËÛÙË. 3. ∆· ·È‰È¿ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÎÔ‡ÎϘ. ∏ ηٷÛ΢‹ ÌÈ·˜ ÎÔ‡ÎÏ·˜ ·fi ÙÔ ·È‰› ÍÂÂÚÓ¿ÂÈ ÙËÓ ·Ï‹ ¯ÂÈÚÔÙ¯ӛ·, ÁÈ·Ù› Ë ÎÔ‡ÎÏ· ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È Ì ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÌ„‡¯ˆÛ‹ Ù˘. 4. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ¤Ó· ÌÈÎÚfi ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘Ô ¿Óˆ Ûã ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ı¤Ì· Î·È Î·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÎÔ‡ÎϘ Ì ·Ï¿ ∫Ô‡ÎϘ ·fi ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ˘ÏÈο Î·È Ó· ÙȘ ÂÌ„˘¯ÒÛÔ˘Ó.
13. √È ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Ô˘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÓfiÙËÙ· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÚÔÛˆÈÎfi ·Ú¯Â›Ô Ù˘ ∞. ¶·ÚÔ‡ÛË Î·È ·fi ÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ù˘ ÛÙÔ ∆Ì‹Ì· ∂η›‰Â˘Û˘ Î·È ∞ÁˆÁ‹˜ ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∏ÏÈΛ· ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∞ıËÓÒÓ.
318
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
5. ∆· ·È‰È¿ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Â·ÁÁÂÏÌ·ÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÁÈ·Ù› Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÂÓÂÚÁÔ› ı·٤˜. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÌÈ· ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ù· ·È‰È¿ ·Ú·Û‡ÚÔÓÙ·È ·fi ÙË Ì·Á›· Ù˘ ı·ÙÚÈ΋˜ ·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ·˜, Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· fï˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÔ˘Ó ÙË ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ Ù˘ ·Ú¿ÛÙ·Û˘, ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ, ÙˆÓ ÛÎËÓÈÎÒÓ, ÙÔ˘ ʈÙÈÛÌÔ‡, Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Î.Ï. ™˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ·˘Ù¤˜ ÙÔ˘˜ ÙȘ ‰È·ÈÛÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ÌÔÚÔ‡Ó ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÈ· ·ÁÁÂÏÌ·ÙÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ·fi ÙȘ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
∞ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ¤Ó· Ì·Ï¿ÎÈ ·fi ÊÂÏÈ˙fiÏ, ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÎÔ‡ÎϘ ª·ÚfiÙ Î·È ÎÔ‡ÎÏ· Á¿ÓÙÈ.
°¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∫Ô‡ÎϘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Î·È ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È ÔÈ ·Ú·Î¿Ùˆ: ∫√À∫§∞ °∞¡∆π: ∆Ô ›‰ÈÔ ÙÔ ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ˙ˆÁÚ·ÊÈṲ̂ÓÔ ‹ ÓÙ˘Ì¤ÓÔ Ì ¤Ó· Á¿ÓÙÈ Á›ÓÂÙ·È ÎÔ‡ÎÏ·. ™ÙÔÓ ‰Â›ÎÙË ÛÙÂÚÂÒÓÔ˘Ì ¤Ó· ÎÂÊ¿ÏÈ (¤Ó· Ì·Ï¿ÎÈ ÊÂÏÈ˙fiÏ, ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ Î.Ï.) ™ÙËÓ ·ÏÔ‡ÛÙÂÚË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ Ë ÎÔ‡ÎÏ· Á›ÓÂÙ·È Ì ¤Ó· Ì·ÓÙ›ÏÈ ‹ ÌÈ· ÂÙÛ¤Ù· Ô˘ ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ÛÙÔ ¯¤ÚÈ. √ ‰Â›ÎÙ˘ ÂÚÓ¿ ̤۷ ·fi ÌÈ· ÙÚ‡· Ô˘ ·ÓÔ›ÁÂÙ·È ÛÙË Ì¤ÛË ÙÔ˘ ˘Ê¿ÛÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· Ó· ÛÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÊÙÈ·Á̤ÓÔ ·fi ÊÚÔ‡Ù·, ̿Ϙ, ¯¿ÚÙÈÓ˜ Û˘Û΢·Û›Â˜, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· ‰Â̤ӷ ‹ ÙÚ˘Ë̤ӷ Û ÔÚÈṲ̂ӷ ÛËÌ›· ÁÈ· Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο (·˘ÙÈ¿, ÛÙfiÌ· Î.¿.) ¢∞Ã∆À§√∫√À∫§∂™: ∂›Ó·È ÔÈ ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ÎÔ‡ÎϘ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È ÌÈÎÚ¿ ˙ˆ‡ÊÈ·, Ó‡̷ٷ, ÛÙÔȯÂÈ¿ Î.¿. Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó Â›Ù Ì ¯·ÚÙfiÓÈ· ‹ ·ÏÈ¿ Á¿ÓÙÈ·, ›Ù ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÔÓÙ·˜ ·Â˘ı›·˜ Ù· ‰¿¯Ù˘Ï·. ∫√À∫§∂™ ª∞¶∂∆: ∫Ô‡ÎϘ ·fi οÏÙÛ˜ ÔÈ Ôԛ˜ ÂÊ·ÚÌfi˙Ô˘Ó ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ·Ú¤¯Ô˘Ó ÔÏϤ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜. ªÔÚÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ˙Ò· ·ÏÏ¿ Î·È ·ÓıÚÒÈÓ˜ ÊÈÁÔ‡Ú˜ ·Ó ÙÔÔıÂÙËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎÔ˘Ú¤ÏÈ·, ·ÊÚÔÏ¤Í Î.¿. Î·È ‰Ôı› ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Û¯‹Ì·. AÓ ÙÔÔıÂÙËı› Ô ·ÓÙ›¯ÂÈÚ·˜ ÂÛˆÙÂÚÈο ÛÙË ı¤ÛË Ù˘ ÊÙ¤ÚÓ·˜ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ‰¿¯Ù˘Ï· ÛÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ‰·¯Ù‡ÏˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ÛÙfiÌ· Ô˘ ·ÓÔÈÁÔÎÏ›ÓÂÈ. ∞˘Ù‹ Ë ÎÔ‡ÎÏ· ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿. ∫√À∫§∂™ ª∞ƒ√∆ (ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÛÙÂÚÂÒÓÂÙ·È Û ¤Ó· ͇ÏÔ): ∆· ÎÂÊ¿ÏÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·fi Ì·Ï¿ÎÈ· ÊÂÏÈ˙fiÏ, ¯·ÚÙÔÔÏÙfi Ô˘ ‚¿ÊÂÙ·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ̠ϢÎfi Ï·ÛÙÈÎfi ¯ÚÒÌ·, Û·ÎԇϘ ¯¿ÚÙÈÓ˜, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù·, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ÎÔ˘ÙÈ¿ Î·È ¯·ÚÙfiÓÈ· Î.Ï. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Í‡ÏÈÓ˜ ÎÔ˘Ù¿Ï˜ Î·È ÛÔ˘ÚˆÙ‹ÚÈ· ÓÙ˘Ì¤Ó· Ì Á¿˙· ÎÔÏÏË̤ÓË Ì ·ÙÏ·ÎfiÏ ÁÈ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ˆÁÚ·ÊÈÛÙÔ‡Ó ‹ Ó· ÎÔÏÏËıÔ‡Ó Â¿Óˆ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ÚÔÛÒÔ˘. °π°∞¡∆∂™ ª∞ƒ√∆: MÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ÛÎԇ˜, ÔÈ ÛÊÔ˘ÁÁ·Ú›ÛÙÚ˜, ÔÈ ‚Ô‡ÚÙÛ˜ ‚·„›Ì·ÙÔ˜ ÌÂ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÙȘ ÙÚ›¯Â˜ Î·È Ù· ÎÔ˘Ú¤ÏÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ‰È¿ÊÔÚ· ¯ÙÂÓ›ÛÌ·Ù· Î.¿. °È· ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Â›Â‰Â˜ ÎÔ‡ÎϘ ÛÙÂÚˆ̤Ó˜ Û ¤Ó· Ú·‚‰› ·fi ÙË Ì¤ÛË ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÔÚı‹ ÁˆÓ›· ηıÒ˜ ÙȘ ÎÚ·Ù¿ Î·È ÙȘ ÎÈÓ› Ô ·›¯Ù˘ ›Ûˆ ·fi ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ Ô˘ ʈٛ˙ÂÙ·È ·fi Ì›· Ï¿Ì·.
Matil & Marzan, 1981Ø Delpeux , 1987Ø ¶·ÚÔ‡ÛË, 2003
319
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
6. ∆· ·È‰È¿ ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ·›˙ÔÓÙ·˜ Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ ·ÙÔÌÈο ‹ Û ÔÌ¿‰Â˜. ∞Ó Î·È ÁÈ· ÙÔ ·›ÍÈÌÔ Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÓÙ· ··Ú·›ÙËÙË Ë ÛÎËÓ‹, ÌÔÚ› οÔÈÔ˜ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ÌÈ· ÛÎËÓ‹ Ì ·Ï¿ ̤۷ fiˆ˜: ÙÔÔıÂÙÒÓÙ·˜ ¤Ó· ÙÚ·¤˙È ÛÙÔ Ï¿È ÁÈ· Ó· ÎÚ‡‚ÔÓÙ·È ÔÈ ÎÔ˘ÎÏÔ·›¯Ù˜ ·fi ›Ûˆ, ÛÙÂÚÂÒÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ ÙÂÓو̤ÓÔ Û ηڤÎϘ ‹ Û ‰¤Ó‰Ú· Î·È ı¿ÌÓÔ˘˜ ÛÙÔÓ Î‹Ô, fiÔ˘ ‰›ÓÂÙ·È Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ˆ˜ Ê˘ÛÈÎfi ÛÎËÓÈÎfi. ∂ÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi ÛÎËÓÈÎfi ÌÔÚ› ›Û˘ Ó· Á›ÓÂÈ ÌÈ· ÛοϷ ·ÓÔȯً ‹ ÌÈ· ÔÌڤϷ ı·Ï¿ÛÛ˘ Î·Ï˘Ì̤ÓË Ì ¤Ó· ÛÂÓÙfiÓÈ. ∂‡¯ÚËÛÙÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÌÂÁ¿Ï˜ ηٷÛ΢¤˜ Â›Ó·È ÙÔ ¯·ÚÙfiÓÈ ÔÓÙÔ˘Ï¤ (¯·ÚÙ› Û˘Û΢·Û›·˜ ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘), Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÛÙ¤ÎÂÙ·È fiÚıÈÔ. ºÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·˜ ·ÓÔ›ÁÌ·Ù· ÁÈ· ·Ú¿ı˘Ú· Î·È fiÚÙ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒÛÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ Û ۛÙÈ, οÛÙÚÔ Î.Ï. √È ÎÔ‡ÎϘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ·fi Ù· ·Ú¿ı˘Ú·. ∫¿ÛÙÚ·, ‡ÚÁÔÈ, ¿Ì·Í˜ ‚¿ÚΘ Î.Ï. ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó Â‡ÎÔÏ· Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÛÙ· ÔÔ›· ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ÙȘ ÎÔ‡ÎϘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ηٷÛ΢¿ÛÂÈ. (¶·ÚÔ‡ÛË, 2003).
∆Ô Î¿ÛÙÚÔ Î·Ù·Û΢·Ṳ̂ÓÔ ·fi ¯·ÚÙ› ÔÓÙÔ˘Ï¤ Î·È ÙÔ ÔÓÙÈοÎÈ ÎÔ‡ÎÏ· – Á¿ÓÙÈ ·fi ÏÔ‡ÙÚÈÓÔ ˙ˆ¿ÎÈ Ô˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ·‰ÂÈ¿ÛÂÈ ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘
∆Ô ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Á›ÓÂÙ·È ÎÔ‡ÎÏ·
ø˜ ÚÔ˜ ÙÔ £¤·ÙÚÔ ™ÎÈÒÓ, Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ Â›Ó·È ‹‰Ë ÂÍÔÈÎÂȈ̤ӷ Ì ÙÔÓ ∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë, ÂÔ̤ӈ˜ ÌÔÚ› οÔÈÔ˜ Ó· ‰Ô˘Ï¤„ÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘˜ ¿Óˆ Û ÔÏÏ¿ ı¤Ì·Ù· ·fi ÙË Ï·˚΋ Ì·˜ ·Ú¿‰ÔÛË (ÂÓ‰˘Ì·Û›·, ÓÙÔÈÔÏ·ÏÈ¿, ÌÔ˘ÛÈ΋), ·ÏÏ¿ ÌÔÚ› Ó· ÂÂÎÙ·ı› Î·È Û ¿ÏϘ –ÈÔ ·Ï¤˜ Î·È ÈÔ Û‡Á¯ÚÔÓ˜– Ù¯ÓÈΤ˜ ¯Ú‹Û˘ Ù˘ ÛÎÈ¿˜. ¢ËÏ·‰‹ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó ·›˙ÔÓÙ·˜ Ì ʷÎÔ‡˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÂÈÎfiÓ˜ Ì ÛÎȤ˜ ÚÔÛÒˆÓ ‹ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ. ∏ ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙˆÓ ÛÎÈÒÓ Á›ÓÂÙ·È ÌÚÔÛÙ¿ ·fi ¤Ó· ÙÂÓو̤ÓÔ ‡Ê·ÛÌ·, ¤Ó· ¿ÛÚÔ ¯·ÚÙ›, ÌÈ· ·ÓÔȯً ‰È·Ê·Ó‹ ·ÓÔȯÙfi¯ÚˆÌË ÔÌڤϷ. ª›· ËÁ‹ ʈÙfi˜ (Ê·Îfi˜, ÚÔ‚ÔϤ·˜ Î.Ï.) ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È Ì ÙÚfiÔ Ô˘ Ó· ʈٛ˙ÂÙ·È Ë ÛÎËÓ‹ ·fi ÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜. ™Ù¤ÎÔÓÙ·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ Êˆ˜ Î·È ÙÔ ·Ó› Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Î¿ÓÔÓÙ·˜ ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ Êˆ˜ (ÏËÛÈ¿˙ÔÓÙ·˜ ‹ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ ÒÛÙ ӷ ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ ‹ Ó· ÌÈÎÚ·›ÓÂÈ Ë ÛÎÈ¿, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰‡Ô ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÊÒÙ· ÁÈ· Ó· ‚Á¿˙Ô˘Ó ‰ÈÏ‹, ÙÚÈÏ‹ ÛÎÈ¿, ‚¿˙ÔÓÙ·˜ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ˙ÂÏ·Ù›Ó˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ Êˆ˜ ‹ ÛÙ· ·ÓÔ›ÁÌ·Ù· Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ¤¯ÂÈ Ë ¯¿ÚÙÈÓË ÊÈÁÔ‡Ú· ÒÛÙ ӷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¤˜ ÛÎȤ˜ Î.Ï.). ªÔÚÔ‡Ó Ó·
320
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÊÈÁÔ‡Ú˜ Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ì ¯·ÚÙfiÓÈ, ‰È·Ê·Ó‹ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿ ¯·ÚÙÈ¿, ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ‹ Ó· ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÛÎȤ˜ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜. ªÈÎÚfi ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› ‡ÎÔÏ· ·fi ¤Ó· ¯·ÚÙfiÎÔ˘ÙÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ÔÈ ·¤Ó·ÓÙÈ Ï¢ڤ˜ ·ÓÔ›ÁÔÓÙ·È Î·È Ë ÌÈ· ·fi ·˘Ù¤˜ ηχÙÂÙ·È Ì ¿ÛÚÔ ¯·ÚÙ›. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢¿ÛÔ˘Ó ÛÎËÓÈο Ì ‰È·Ê·Ó‹ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙ¿ ¯·ÚÙÈ¿ Î·È ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. (ª·ÚÙ› & ™ÌÈı, 2004‚).
ª›· ‰È·Ê·Ó‹˜ ·ÓÔȯÙfi¯ÚˆÌË ÔÌڤϷ ÌÔÚ› Ó· ·ÔÙÂϤÛÂÈ ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ÁÈ· ÙÔ ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÎÔ‡ÎϘ Î·È ÊÈÁÔ‡Ú˜ Ì ˘ÏÈο Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó, Ó· ·›˙Ô˘Ó ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ Î·È ı¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Î·È Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È ÁÓˆÛÙ¤˜ Î·È ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ÈÛÙÔڛ˜. ∫·Ù¿ Ù·ÎÙ¿ ‰È·ÛÙ‹Ì·Ù· ·›˙ÂÈ Ë ›‰È· ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ ÛÙ· ·È‰È¿. √ÚÈṲ̂Ó˜ ÈÛÙÔڛ˜, ·Ú·Ì‡ıÈ· Î·È ı¤Ì·Ù· ·fi ÙËÓ ÂÈηÈÚfiÙËÙ· ‹ ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂȈıÔ‡Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Ì ·˘Ù‹ ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù¤¯Ó˘. ∫·ıÒ˜ ·›˙ÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÔÈ ÎÔ‡ÎϘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÔÌÈÏÔ‡Ó Ì ٷ ·È‰È¿ Ù· ÔÔ›· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Î·È ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ηıÔÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ÔÈ ‹¯ÔÈ ˙ˆÓÙ·ÓÂ‡Ô˘Ó ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË. ∏ ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ Î·È ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ ÛÎÈÒÓ –fiˆ˜ ¿ÏψÛÙÂ Ë ·Ú·ÎÔÏÔ‡ıËÛË fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂȉÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛˆӖ ÙÚÔÊÔ‰ÔÙ› Ù· ·È‰È¿ Ì ÂÌÂÈڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ Ù¯ÓÈ΋ ·˘Ù‹˜ Ù˘ ÌÔÚÊ‹˜ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘.
∆¯ÓÈΤ˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘ ¶·Ú·‰ÔÛÈ·Îfi ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ: ¶·›˙ÂÙ·È ›Ûˆ ·fi ¤Ó· ·Ú·‚¿Ó ΢ڛˆ˜ Ì ÎÔ‡ÎϘ Á¿ÓÙÈ ‹ Ì·ÚfiÙ. ª·ÚÈÔÓ¤Ù˜: ∆· ̤ÏË Â›Ó·È ÛÙÂÚˆ̤ӷ Û ÛÎÔÈÓÈ¿ Ù· ÔÔ›· ηٷϋÁÔ˘Ó Û ¤Ó· ÛÙ·˘Úfi (Ù· ÛÎÔÈÓÈ¿ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ·fi ¿Óˆ ÚÔ˜ Ù· οو). ∫Ô‡ÎϘ Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ¿Óˆ Û ¤Ó· ÙÚ·¤˙È. £¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ: ∆¯ÓÈΤ˜ Ù˘ ÛÎÈ¿˜. ª·‡ÚÔ ı¤·ÙÚÔ: ∆¯ÓÈ΋ black light. ªÂ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Êˆ˜ ʈٛ˙ÔÓÙ·È ÛÙË ÛÎËÓ‹ ÌfiÓÔ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ô˘ Â›Ó·È Û ¯ÚÒÌ·Ù· ÊÏÔ‡Ô ‹ ¿ÛÚ· Î·È ÂÍ·Ê·Ó›˙ÔÓÙ·È fiÛ· Â›Ó·È Ì·‡Ú·. √È ¯ÂÈÚÈÛÙ¤˜ ÙˆÓ ¯ÚˆÌ·ÙÈÛÙÒÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ‹ ÙˆÓ ÎÔ˘ÎÏÒÓ Â›Ó·È ÓÙ˘Ì¤ÓÔÈ ÛÙ· Ì·‡Ú·. √È ÎÔ‡ÎϘ Ê·›ÓÔÓÙ·È Û·Ó Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È Ì·ÁÈο. ∂Ì„‡¯ˆÛË ·ÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ: ™˘ÓËıÈṲ̂ӷ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÌÂÙ·ÙÚ¤ÔÓÙ·È Û ÎÔ‡ÎϘ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘.
¶·ÚÔ‡ÛË, 2003
321
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
EÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘: H ÎÔ‡ÎÏ· Ù˘ Ù¿Í˘14 ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÌÂÈÚ›· Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ‰‡Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, Ì ‚·ÛÈ΋ Âȉ›ˆÍË ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÚÔÊÔÚÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™Î¤ÊÙËÎ·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹ Ì›· ÎÔ‡ÎÏ· Î·È Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ·Ó ı· ‰È¢ÎÔχÓÂÈ Ù· ·È‰È¿, ȉȷ›ÙÂÚ· Ù· ÈÔ Û˘ÓÂÛÙ·Ï̤ӷ, Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÙÔ ÚfiÏÔ. ∫·ıÒ˜ Ë Ì›· ·fi ÙȘ ‰‡Ô ›¯Â ÂÌÂÈڛ˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÎÔ˘ÎÏÔı¿ÙÚÔ˘ Û ٿÍÂȘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ›¯Â ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÎÔ‡ÎϘ, ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎÔ‡ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ù· ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ·ÂÏ¢ıÂÚÒÓÔÓÙ·È, Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· ÛΤ„ÂȘ Î·È Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ∆Ș ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó Û·Ó ˙ˆÓÙ·Ó¤˜, ·ÚfiÙÈ ‚Ï¤Ô˘Ó ÔÈÔ˜ ÙȘ ÎÈÓ› Î·È ÔÈÔ˜ ÌÈÏ¿ ·ÓÙ› ÁÈ’ ·˘Ù¤˜. ∫·È ¤ÂÈÛÂ Î·È ÙËÓ ¿ÏÏË. ∏ ȉ¤· ‹Ù·Ó Ë ÎÔ‡ÎÏ· Ó· ÂÌÊ·ÓÈÛÙ› ˆ˜ Û˘ÓÔ‰fi˜ Ù˘ ÌÈ·˜ ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡ Ô˘ ÂÈÛÎÂÙfiÙ·Ó ÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ¿ÏÏ˘. ∞ÊËÁÂ›Ù·È Ë ÓËÈ·ÁˆÁfi˜-ÂÈÛΤÙÚÈ·:
«∏ ÚÒÙË Ì¤Ú· ŸÙ·Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚÒıËÎ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘, Ë ‰·ÛοϷ ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ Ì ۇÛÙËÛÂ, ÙÔ˘˜ › fiÙÈ Ì·˙› ÌÔ˘ ›¯· ʤÚÂÈ ÙË §›˙· Ô˘ ‹ıÂÏ ӷ ÙÔ˘˜ ÁÓˆÚ›ÛÂÈ. ªÚÔÛÙ¿ ÛÙ· ÂÚ›ÂÚÁ· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ë §›˙· ÍÂÙÚ‡ˆÛ ‰ÂÈÏ¿ ·fi ÙËÓ ÙÛ¿ÓÙ· ÌÔ˘. ∫ÔÓÙÔÛÙ¿ıËΠϛÁÔ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·, ÂÙ¿¯ÙËΠ¤Íˆ, Ù›Ó·Í ӷ˙È¿ÚÈη ÙȘ ÏÂÍ›‰Â˜ Ù˘ Î·È ¯·ÈÚ¤ÙÈÛ ٷ ·È‰È¿. ∞˘Ùfi ‹Ù·Ó. ∆· ·È‰È¿ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËÎ·Ó Ì ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi. ¢ÂÓ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ó· ¤¯ÂÈ ·Ó¿ÁÎË ·fi ÛÎËÓÈÎfi Ë §›˙· ÁÈ· Ó· Ù· ›ÛÂÈ Ó· ÙËÓ ·Ô‰ÂÎÙÔ‡Ó. À‹Ú¯Â ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜. ™˘ÛÙ‹ıËÎÂ Î·È Â›Â ÌÂÚÈΤ˜ ÊÚ¿ÛÂȘ. ™‡ÓÙÔÌ· ¿Ú¯ÈÛ ¤Ó·˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜. ∏ §›˙· ˙ËÙÔ‡Û ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ËÏÈΛ· ÙÔ˘˜, ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜, Û¯ÔÏ›·˙ ٷ ÂÎı¤Ì·Ù· Î·È ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜, ÙÚ·ÁÔ‡‰ËÛÂ Î·È Â›Â ·ÛÙ›·. ∆· ·È‰È¿ ¤Î·Ó·Ó ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ, ÙË ÚÒÙËÛ·Ó ·Ó ¤¯ÂÈ ·‰¤ÏÊÈ·, ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ·Á·Ë̤ÓÔ˜ Ù˘ Ê›ÏÔ˜, Ù˘ ÙÚ·ÁÔ‡‰ËÛ·Ó Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜, Ù˘ ÂÍ‹ÁËÛ·Ó Ò˜ ÂÚÓÔ‡Ó ÙË Ì¤Ú· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È Ù˘ ¤‰ÂÈÍ·Ó ÙÔ ·ÚÔ˘ÛÈÔÏfiÁÈÔ, ÙÔ ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ Î.¿ ∞ÚÁfiÙÂÚ· ÂÚ¿ÙËÛ ÛÙËÓ ·›ıÔ˘Û· Ì·˙› ÌÔ˘ Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Û Ì ٷ ·È‰È¿ ηıÒ˜ ·˘Ù¿ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·Ó ÔÌ·‰Èο Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Û Ì ÂӉȷʤÚÔÓ ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· οı ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÂΉ‹ÏˆÓ ÙÔÓ ÂÓıÔ˘ÛÈ·ÛÌfi Ù˘. ¢ÂÓ ÓÙÚÂfiÙ·Ó Ó· ÚˆÙ‹ÛÂÈ ·Ó ‰ÂÓ Î·Ù·Ï¿‚·ÈÓ οÙÈ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÚÒÙËÛ ÙÔÓ √Ú¤ÛÙË Ò˜ Î·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ô˘ ¤ÁÚ·Ê ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ ¤ÁÈÓ·Ó Ú¿ÛÈÓ·, ·ÊÔ‡ ‚Ô˘ÙÔ‡Û ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÌÏ ÌÔÁÈ¿. Œ·ÈÍ Ì ٷ ˙¿ÚÈ· ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È· Î·È Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÂÍ‹ÁËÛ·Ó ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡. ¢ÂÓ ÌÂډ‡ÙËΠηıfiÏÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ Î·È ÛÙ· ¯ÚÒÌ·Ù· Ù· ηٿÊÂÚ ηϿ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ™Ï¿‚·. ¢˘ÛÎÔχÙËΠϛÁÔ Ì ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘. ∂¤ÌÂÓ ˆ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ ÔÈ Ì·ÁÓ‹Ù˜ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÚ·‚Ô‡Ó ÔÏfiÎÏËÚÔ ÛȉÂÚ¤ÓÈÔ ¤Ù·ÏÔ Î·È Ó· ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· ÛËÎÒÛÔ˘Ó Ï›Á· Í˘Ï·Ú¿ÎÈ·. º˘ÛÈο ›ÛÙËΠfiÙ·Ó Ë ∞ÓÙÈÁfiÓË Ù˘ ¤‰ÂÈÍ Ҙ Á›ÓÂÙ·È. ∏ ÕÓÓ· ¤Î·Ó ÛÙÔ Î·‚·Ï¤ÙÔ Ì ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜ ÙÔ ÔÚÙÚ¤ÙÔ Ù˘ §›˙·˜. ∏ §›˙· ¤ÌÂÈÓ ·Î›ÓËÙË Î·È Û˘Ó¯Ҙ ¤ÏÂÁ ÛÙËÓ ÕÓÓ·: “ÕÓÓ·, ÚfiÛÂÍÂ! T· Ì¿ÙÈ· ÌÔ˘ Â›Ó·È Î·ÛÙ·Ó¿. ∆· 14. http://www.puppetools.com/v3/library/pdf/Journals.pdf. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› Ù˘ ÚˆÙÔ‚¿ıÌÈ·˜ Î·È Ù˘ ‰Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÂÎı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ ÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË ¯Ú‹ÛË Ù˘ ÎÔ‡ÎÏ·˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·Ù¿ ÙË Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·.
322
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Ì·ÏÏÈ¿ ÌÔ˘ Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ˆ˜ ÙÔ˘˜ ÒÌÔ˘˜. ªË Ù· οÓÂȘ ÈÔ ÎÔÓÙ¿” ŒÂÈÙ· Ë ÕÓÓ· ı¤ÏËÛ ӷ ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· Ù˘ §›˙·˜. “∞Ú¯›˙ÂÈ ·fi § ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÛÔ˘, fiˆ˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ §‡Û·Ó‰ÚÔ˘” Ù˘ ›Â. “ªÂÙ¿ ÙÈ Ú¤ÂÈ Ó· ‚¿ÏÔ˘ÌÂ;” “¡ÔÌ›˙ˆ Ú¤ÂÈ Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÙÔ π fiˆ˜ ÛÙËÓ πˆ¿ÓÓ·”, Â›Â Ë §›˙·. “Ÿ¯È ÌÂÙ¿ ÙÔ §π Â›Ó·È ÙÔ ∑∞. XÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ÙÔ ∑∞ Ô˘ Â›Ó·È ÛÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ∑¿¯Ô˘. §∑∞! ¡¿ÙÔ”! ∆ËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡ ˙‹ÙËÛ ӷ ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙËÓ ·Á·Ë̤ÓË Ù˘ ÈÛÙÔÚ›· «√È Ó¿ÓÔÈ ÙÔ˘ °ÎÓÔ˘» Ô˘ ¤ÊÂÚ ̷˙› Ù˘. ∆· ·È‰È¿ ¿ÎÔ˘Û·Ó Ì ÂӉȷʤÚÔÓ Î·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ Û¯ÔÏ›·Û·Ó ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ. ∆· ·È‰È¿ ¤Î·Ó·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Û¯fiÏÈ· Î·È ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ, ·’ fi,ÙÈ Û˘Ó‹ıˆ˜. ∆Ô ÈÔ ÛÔ˘‰·›Ô fï˜ ‹Ù·Ó fiÙÈ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó Ì ΤÊÈ Î·È ·È‰È¿ Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂӉȷʤÚÔÓÙ·Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·. ∏ §›˙· ·ÚÁfiÙÂÚ· ¤ÏÂÍ ӷ Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ ÔÌ¿‰· Ô˘ ¤Î·Ó ÎÔÏÏ¿˙ Î·È Î·Ù·Û··˙ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË fiÏË. ∂Λ ‚Ô‹ıËÛ Ôχ. ÀÂÓı‡ÌÈÛ ٷ ÓÔ‡ÌÂÚ· ÛÙÔ °ÈÒÚÁÔ Ô˘ ÎÚ·ÙÔ‡Û ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ηıÒ˜ ˘ÔÏfiÁÈ˙ fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ı· ¤Ú ӷ Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ›ÁˆÓÔ Ô˘ ı· ¤‚·˙·Ó ÁÈ· Û΋ ÛÙÔ ‰ËÌ·Ú¯Â›Ô Ù˘ fiÏ˘. µÔ‹ıËÛ ÙËÓ ∂ϤÓË Ó· ÌÂÙÚ‹ÛÂÈ ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙÔ˘ ̤ÙÚÔ˘ ÙÔ Ì‹ÎÔ˜ Ô˘ ›¯Â ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ÛÙÔ ¯¿Ú·Î· Ô °ÈÒÚÁÔ˜ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙË ÌÈ· ¿ÎÚË.
∏ ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ô¯ˆÚÈÛÌÔ‡ ∏ ÒÚ· ¤Ú·Û ÁÚ‹ÁÔÚ·. ™Â Ï›ÁÔ Ù· ·È‰È¿ ı· ¤Ú ӷ ʇÁÔ˘Ó. ∏ ÃÚ‡Û· Ù· οÏÂÛ ӷ ÂÙÔÈÌ·ÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÂÓÙÚˆıÔ‡Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘. ™‡ÓÙÔÌ· ¤ÁÈÓ ËÛ˘¯›·. ∆· Ì¿ÙÈ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ‹Ù·Ó ÛÙÚ·Ì̤ӷ ÛÙË §›˙· Ô˘ ÙÒÚ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔ ¯¤ÚÈ Ù˘ ÃÚ‡Û·˜. ∞ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ ·Ê‹ÛÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ÚÒÙ·. ∏ ∂ϤÓË Û‹ÎˆÛ ‰ÂÈÏ¿ ÙÔ ¯¤ÚÈ Ù˘ Î·È ÚÒÙËÛ ·Ó ÌÔÚ› Ó· ÚˆÙ‹ÛÂÈ Î¿ÙÈ ÙË §›˙·. “£· ¤ÚıÂȘ ¿ÏÈ;”, ÙË ÚÒÙËÛÂ. “º˘ÛÈο, ı· ¤Úıˆ ·‡ÚÈÔ!”, ·¿ÓÙËÛ ÂΛÓË Ì ¤ÌÊ·ÛË. ∆· ·È‰È¿, ·ÚfiÏÔ Ô˘ Ë ·¿ÓÙËÛË ‹Ù·Ó ‚Á·Ï̤ÓË ·fi ÙÔ ÛÙfiÌ· Ù˘ ÃÚ‡Û·˜, ¿ÎÔ˘Û·Ó ÙËÓ ˘fiÛ¯ÂÛË Ù˘ §›˙·˜. ∆˘ ¯·ÌÔÁ¤Ï·Û·Ó. ∏ ÎÔ‡ÎÏ· ›¯Â ‰È΋ Ù˘ ˘fiÛÙ·ÛË. ∆· ·È‰È¿ ʇÁÔÓÙ·˜ ·Ô¯·ÈÚÂÙÔ‡Û·Ó ÙÔ Î·ı¤Ó· ͯˆÚÈÛÙ¿ ÙË §›˙·. ∫¿ÔÈÔÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ÌÈÏÔ‡Û·Ó Î·È ·˘ÙÔ› ÛÙËÓ ÎÔ‡ÎÏ·. ∆È Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ¤ÏÎÂÈ ÂÎÙfi˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÓ‹ÏÈÎÔ˘˜ ·ÎfiÌ·; ∏ ÎÔ‡ÎÏ· ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ· ¿ÓÙ· ∞fi ‰ˆ Î·È ¤Ú· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÙÔ‡Ó ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ §›˙·˜, Ë ÔÔ›· ÌÔÚ›: ● ˆ˜ Û˘ÓÂÚÁ¿ÙȘ, ‚ÔËıfi˜ Î·È ‰È·ÌÂÛÔÏ·‚ËÙ‹˜ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙ÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜, ● ˆ˜ ͯˆÚÈÛÙ‹ Ê›ÏË Ó· Ù· ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Ó· Ù· ‚ÔËı¿ Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·, ÛΤ„ÂȘ Î·È Êfi‚Ô˘˜, ● ˆ˜ Û˘ÓÂÚ¢ӋÙÚÈ· Ó· Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó, Ó· ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó, Ó· χÓÔ˘Ó Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ÙÔ˘˜ Ù›ıÂÓÙ·È Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜ Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜.»
323
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
7. ∆√ ¶∞π•πª√ ª∂ ª∞™∫∂™ ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·›ÍÈÌÔ ÂÓfi˜ ÚfiÏÔ˘ Ì ÙÔ ÚfiÛˆÔ Î·Ï˘Ì̤ÓÔ ÔÏÈο ‹ ηٿ ÙÔ ‹ÌÈÛ˘ Ì ̿Ûη (MacGaslin, 2000). ∏ ΛÓËÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Î·È ÔÈ ¯ÂÈÚÔÓƠ̂˜ ·›˙Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ. ∫¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ fiÏÔÈ ÔÈ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÊÔÚÔ‡Ó Ì¿Ûη, ÂÓÒ Î¿ÔȘ ¿ÏϘ Ì¿Ûη ÊÔÚ¿ ÌfiÓÔ ¤Ó·˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙÔÓÈÛÙ› Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘. √È Ì¿ÛΘ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ô˘‰¤ÙÂÚ˜, Ì Ԣ‰¤ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ¯ÚÒÌ· ‹ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÂÓfi˜ Ù‡Ô˘ (Matil & Marzan, 1981). ™˘¯Ó¿ Ù· ·È‰È¿ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÙȘ Ì¿ÛΘ Ô˘ ÊÔÚÔ‡Ó. √È Ì¿ÛΘ Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ¯·ÚÙÔÛ·ÎԇϘ, ¯¿ÚÙÈÓ· È¿Ù·, Ì·ÍÈÏ·ÚÔı‹Î˜, ¯·ÚÙfiÓÈ· Î·È ¯·ÚÙÔÔÏÙfi (Matil & Marzan, 1981). ∆Ô Ì·ÎÈÁÈ¿˙ ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ Â›Ó·È Î·È ·˘Ùfi ¤Ó· ›‰Ô˜ Ì¿Ûη˜. √È Ì¿ÛΘ √È Ì¿ÛΘ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ Ú›˙˜ ÙÔ˘˜ ‚·ıÈ¿ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·. Œ¯Ô˘Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Û ÔÏÏÔ‡˜ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜ Û fiÏÔ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, Â‰Ò Î·È ÔÏÏÔ‡˜ ·ÈÒÓ˜ ÁÈ· ÛÎÔÔ‡˜ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜, ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡˜, ıÂڷ¢ÙÈÎÔ‡˜ Î.Ï. °È· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ·ÍÈÔÔÈËı› ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο, fiˆ˜ ͇ÏÔ, ÊÙÂÚ¿, ¯Ú˘Ûfi, ‰¤ÚÌ· Î.¿. ¶›Ûˆ ·fi ÙȘ Ì¿ÛΘ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ¤ÎÚ˘‚·Ó ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Á›ÓÔÓÙ·Ó «¿ÏÏÔÈ». √È Ì¿ÛΘ ·ÓÙÈÚÔÛÒ¢·Ó ıÂfiÙËÙ˜, ˙Ò· Î.¿. ∂›¯·Ó ‰‡Ó·ÌË Ì·ÁÈ΋. ∆· ‰È¿ÊÔÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο οı ̿Ûη˜ fiˆ˜ ÙÔ ¯ÚÒÌ·, ÙÔ Û¯‹Ì·, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î.Ï. ›¯·Ó ͯˆÚÈÛÙ‹ ÛËÌ·Û›· ÁÈ· οı ÔÏÈÙÈÛÌfi.
http://www.anmask.com/historyofmask
™Â ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· fi¯È ÌfiÓÔ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô Ù˘ ·ÔÎÚÈ¿˜ ·ÏÏ¿ Î·È Û ¿ÏϘ ÂÔ¯¤˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Ó· ÌÂÙ·ÌÊȤ˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· ÓÙ‡ÓÔÓÙ·È ∫Ô˘‰Ô˘Ó¿ÙÔÈ, ¶ÈÂÚfiÙÔÈ, °È·Ó›ÙÛ·ÚÔÈ, ∫Ô˘ÎÔ‡ÁÂÚÔÈ, ª·Ûηڿ‰Â˜) Î.¿., Ó· Ì·˙‡ÔÓÙ·È Û ÔÌ¿‰Â˜, Ó· ¯ÔÚ‡ԢÓ, Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó, Ó· ‰›ÓÔ˘Ó ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ‹ Ó· ·Ó··ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ¤Ó· Á¿ÌÔ, ¤Ó· ÁϤÓÙÈ Î.¿.
324
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÌÂÏÂÙÒÓÙ·˜ ÙȘ Ì¿ÛΘ Ô˘ ÊÔÚÔ‡Ó Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜, ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ‚ÈÒÌ·Ù·, Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·È Î·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÙÔÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ Î·È Ó· ·Ó·‚ÈÒÓÔ˘Ó Ù· ¤ıÈÌ· Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó. ™ÙÔÏ›˙Ô˘Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ Î·È ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ Ì ̷ÁÈ¿ÙÈη ÏÔ˘ÏÔ‡‰È· Î·È ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÎÔ˘‰Ô‡ÓÈ· ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Á˘Ú›˙Ô˘Ó ÛÙ· Ì·Á·˙È¿ Î·È Ù· Û›ÙÈ· ÙÚ·ÁÔ˘‰ÒÓÙ·˜ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙÔ˘ ª¿Ë. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ Ì¿ÛΘ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ fiˆ˜ ÙˆÓ Yup’ik Ù˘ ∞Ï¿Ûη, ÙȘ Ì¿ÛΘ Ù˘ ∞ÊÚÈ΋˜, ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÙÔ˘ Northwest Coast Ù˘ µ. ∞ÌÂÚÈ΋˜, ÙË Ì¿Ûη Ù˘ commedia dell arte, ÙȘ Ì¿ÛΘ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ Έ̈‰›·˜ Î·È ÙÚ·Áˆ‰›·˜. °È’ ·˘Ùfi ÙÔ ÛÎÔfi ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ¯¿ÚÙ˜ Î·È ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ËÁ¤˜. ¶ÔÈÔÈ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ÙȘ Ì¿ÛΘ; °È·Ù›; ¶Ô‡ ˙Ô‡Û·Ó; ¶Ò˜; ¶fiÙÂ; ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ Ì¿Ûη, ÙË ÊÔÚÔ‡Ó Î·È ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó15 ·ÙÔÌÈο Î·È Û ˙¢Á¿ÚÈ·. ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ˘ÏÈο ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜, Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ì¿ÛΘ Î·È Ó· ÌÂÙ·ÌÊȤ˙ÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ¤Ó· ÚfiÏÔ Ô˘ ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛˆÓ.
8. µπ¡∆∂√™∫√¶∏™∏ ¢ƒ∞ª∞∆√¶√π∏™∂ø¡ ∆· ·È‰È¿ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ‹ ÌÈ· ÁÓˆÛÙ‹ ÈÛÙÔÚ›· ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ Î·È ·Ú¿ÏÏËÏ· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ηÏÏÈÙ¯ÓÈο Î·È Ù¯ÓÈο ı¤Ì·Ù· Ù˘ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ fiˆ˜ Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘ οÌÂÚ·˜, ÙˆÓ Ë¯ËÙÈÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ Î.¿. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ ‚Ï¤Ô˘Ó ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔË̤ÓÔ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜, ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘˜, Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ Ó· ÙË ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó. ∏ ‚ÈÓÙÂÔÛÎfiËÛË ÌÔÚ› Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Û fiÏ· Ù· ›‰Ë ı·ÙÚÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘. 9. ∏ £∂∞∆ƒπ∫∏ ¶∞ƒ∞™∆∞™∏ ∏ ı·ÙÚÈ΋ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔÓ ·˘ÙÔۯ‰ȷÛÌfi Î·È ÛÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (‚Ï. ÎÂÊ. 12). ∆Ô ·Ó¤‚·ÛÌ· ÌÈ·˜ ı·ÙÚÈ΋˜ ·Ú¿ÛÙ·Û˘ Â›Ó·È ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜. ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙÔ ı¤Ì· Ô˘ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ Ù˘ ‰Ú·Ì·ÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘. ™˘˙ËÙÔ‡Ó, ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜, ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ˘˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˘˜ Î·È ÙËÓ Î›ÓËÛË. ∫·Ù·Û΢¿˙Ô˘Ó Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÛÎËÓÈο, ÎÔ˘ÛÙÔ‡ÌÈ·, ÛÎËÓÈο ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì ·Ï¿ Î·È ·Ó·Î˘ÎÏÒÛÈÌ· ˘ÏÈο, ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ Û ·˘Ùfi ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ¤ÓÓÔȘ Î·È ÁÓÒÛÂȘ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ∂ÂÓ‰‡Ô˘Ó Ì ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È ‹¯Ô˘˜ ÙËÓ ·Ú¿ÛÙ·ÛË. ∏ ı·ÙÚÈ΋ ·˘Ù‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Û˘Ó‹ıˆ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓfi, ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ÛÙËÓ ÙÔÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ‰ÈÂÚ‡ÓÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ·Ê›Û˜, ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Î.¿. (‚Ï. ÎÂÊ. 12).
15. π‰¤Â˜ ÁÈ· ηٷÛ΢¤˜ Ì¿Ûη˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο ÂÚÈÔ‰Èο, ‚Ï. .¯. ÂÚÈÔ‰Èο °¤Ê˘Ú˜, ¶·Ú¿ı˘ÚÔ ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË, ÙÔ ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î.¿., ηıÒ˜ Î·È Û ۯÂÙÈΤ˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜ (fiˆ˜ ‹‰Ë ¤¯ÂÈ ·Ó·ÊÂÚı›, ÛÙÔ ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜ ˘¿Ú¯ÂÈ ÂȉÈ΋ ÛÙ‹ÏË Ô˘ ·Ú·¤ÌÂÈ Û ÈÛÙÔÛÂÏ›‰Â˜).
325
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11.3 ∏ ª√À™π∫∏ ∆· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ÁÂÓÓËıÔ‡Ó, fiÙ·Ó Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿ ·ÎÔ‡Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Ô˘ ·ÎÔ‡ÂÈ Î·È Ë ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È Ì¿ÏÈÛÙ· ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ù˘¯ı› ıˆڛ˜ Ô˘ ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó fiÙÈ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ Âȉڿ ÛÙÔ ¤Ì‚Ú˘Ô ÂËÚ¿˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ „˘¯ÔÏÔÁ›· ÙÔ˘. ∞fi ÙȘ ÚÒÙ˜ ̤Ú˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ·ÎÔ‡Ó Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· Î·È ÛÙ· ÚÒÙ· ‰ÒÚ· Ô˘ ÙÔ˘˜ οÓÔ˘Ó Û˘ÁÁÂÓ›˜ Î·È Ê›ÏÔÈ Û˘ÁηٷϤÁÔÓÙ·È ·È¯Ó›‰È· Ô˘ fiÙ·Ó ÙÔ˘˜ ÙÚ·‚¿˜ ¤Ó· ÎÔÚ‰ÔÓ¿ÎÈ ‹ ·Ù¿˜ ¤Ó· ÎÔ˘Ì› ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ÌÈ· ÌÔ˘ÛÈ΋… Œ¯ÂÈ ·fi fiÏÔ˘˜ Ì·˜ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ‚Ú¤ÊË ·ÓÙȉÚÔ‡Ó ıÂÙÈο Û ·˘Ù¿ Ù· ÚÒÙ· ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ¢Â›¯ÓÔ˘Ó Ó· ¯·Ï·ÚÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ËÚÂÌÔ‡Ó. ¶ÚÔÙÔ‡ ·ÎfiÌË ÎÏ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÚÒÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘˜ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿ ·ÓÙȉÚÔ‡Ó Ì ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ‰ËÏ·‰‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙȘ ÚÒÙ˜ ıÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √ Froebel ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ fiÙÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ô˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó ÔÈ ÌËÙ¤Ú˜ ÛÙ· ̈ڿ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏ› ˙ˆÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È fiÙÈ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋ Û˘ÓÈÛÙ¿ «¤Ó· ·fi Ù· ÚÒÙ· ̤۷ Á¤ÓÂÛ˘ Î·È ¤ÎÊÚ·Û˘ Ù˘ Â˘Ù˘¯›·˜» (Kendall, 1986, Û. 45). ∆È Â›Ó·È fï˜ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋; ∫·È ÁÈ· ÔÈÔ ÏfiÁÔ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÔ˘ÛÈ΋; ∆È Â›Ó·È Ë ÌÔ˘ÛÈ΋; °È·Ù› Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÔ˘ÛÈ΋; ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Â›Ó·È ‹¯ÔÈ. ∫¿ı ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Îԇ̠fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. √ ‹¯Ô˜ Ù˘ ‚ÚÔ¯‹˜, ÙÔ Á¿‚ÁÈÛÌ· ÂÓfi˜ Û·ÏÔ˘, ¤Ó· ͢ÓËÙ‹ÚÈ, Ô ÎÚfiÙÔ˜ ·fi ¤Ó· ه̷ÓÔ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ ·fi ÙÔ Ú¿ÊÈ ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋, Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ‹¯ÔÈ. °È· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ‹¯ÔÈ ÌÔ˘ÛÈ΋ Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔ˘Ó Û οÔÈ· ÛÂÈÚ¿, Û οÔÈ· Ù¿ÍË, Ú¤ÂÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ¿ÏÏÔ Ì οÔÈ· ÏÔÁÈ΋. °È· Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÔÈ ‹¯ÔÈ ÌÔ˘ÛÈ΋ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Î¿ÔÈ· ÔÚÁ¿ÓˆÛË. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÏÔÈfiÓ Â›Ó·È ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔÈ ‹¯ÔÈ. ŸÏÔÈ fï˜ ÔÈ ‹¯ÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó οÔÈ· ÏÔÁÈ΋ Î·È Î¿ÔÈ· ÔÚÁ¿ÓˆÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·ÁηÛÙÈο ÌÔ˘ÛÈ΋. √ Ú˘ıÌÈÎfi˜ ‹¯Ô˜ ÌÈ·˜ ·ÙÌÔÌ˯·Ó‹˜, ¤Ó· ·Ù˙Ô‡ÚÈ Ô˘ ÙÚ›˙ÂÈ Ú˘ıÌÈο fiÙ·Ó ÙÔ ÎÔ˘Ó¿ÂÈ Ô ·¤Ú·˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ∞ÎfiÌ· Î·È ÙÔ ÌÂψ‰ÈÎfi ÎÂϿˉËÌ· ÂÓfi˜ Ô˘ÏÈÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÔÚ› Ó· Ì·˜ ·Ú¤ÛÂÈ fiÙ·Ó ÙÔ ·ÎÔ‡ÌÂ, ÌÔÚ› Ó· ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ì ÌÔ˘ÛÈ΋, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋. √È ‹¯ÔÈ Ù˘ ʇÛ˘ ·fi ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÌÔ˘ÛÈ΋, Â›Ó·È ·ÏÒ˜ ‹¯ÔÈ, ˆÚ·›ÔÈ ‹ ¿Û¯ËÌÔÈ. ªÔ˘ÛÈ΋ Â›Ó·È ÌfiÓÔ ÔÈ ‹¯ÔÈ Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ Ì ÛÎÔfi Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ Î¿ÙÈ Ì’ ·˘ÙÔ‡˜. √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÔ˘ÛÈ΋ ÂÂȉ‹ ı¤ÏÂÈ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙ› Î·È Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÂÈ. ªÂ ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚ› Ó· οÓÂÈ ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÓıÚÒÔ˘˜ ÙÔ˘ Ó· ¯·›ÚÔÓÙ·È ‹ Ó· Ï˘Ô‡ÓÙ·È, Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È ‹ Ó· ı˘ÌÔ‡ÓÙ·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Î·È Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ‰ÂÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÌfiÓÔ Ì ٷ ÏfiÁÈ· ‹ ‰ÂÓ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È Î·ıfiÏÔ˘ Ì ٷ ÏfiÁÈ·! ŸÙ·Ó ¤Ó·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ·›˙ÂÈ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Ì·˜ ÌÂÙ·‰›‰ÂÈ Ì’·˘Ù‹Ó ÙȘ ‰È·ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘, Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘. ∞Îԇ̠ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÙÔ˘ Î·È ÌÔÚԇ̠ӷ ηٷϿ‚Ô˘Ì fiÙÂ Â›Ó·È ¯·ÚÔ‡ÌÂÓÔ˜ Î·È fiÙÂ Ï˘Ë̤ÓÔ˜, fiÙÂ Â›Ó·È ·È¯ÓȉȿÚ˘ Î·È fiÙ ÛÔ‚·Úfi˜. √ ÌÔ˘ÛÈÎfi˜ ‰ËÏ·‰‹ ÌÔÚ› Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ÙȘ ‰È·ı¤ÛÂȘ ÙÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÎÈ ÂÌ›˜ ‚¤‚·È· ÌÔÚԇ̠ӷ ÙȘ ηٷϷ‚·›ÓÔ˘ÌÂ. ÕÚ· Ô ÌÔ˘ÛÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ› Ì·˙› Ì·˜ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Ô˘ ·›˙ÂÈ. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÏÔÈfiÓ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ ¤ÎÊÚ·Û˘, Â›Ó·È ÎÈ ¤Ó·˜ ÙÚfiÔ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜… ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Â›Ó·È Ù¤¯ÓË…
°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994, ÛÛ. 19-21
√È ¿ÓıÚˆÔÈ ÁÂÓÓÈÔ‡ÓÙ·È Ì ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÌÔ˘ÛÈ΋. ∏ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ¤¯ÂÈ Î¿ÙÈ ÎÔÈÓfi Ì ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜. ™Ù· ÚÒÙ· ÛÙ¿‰È·
326
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Â›Ó·È Î·Ù¿ Ôχ ‰È·ÈÛıËÙÈ΋ Î·È Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ٷ ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· Î·È ÙȘ ÂÈÚÚÔ¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ·È‰› ·fi ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘, Ì ÙË Ì›ÌËÛË Î·È ÙÔÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌfi. ™ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ë ÌÔ˘ÛÈ΋, fiˆ˜ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤۷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ù¤¯Ó˜, ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙËÓ ÔÌÔÚÊÈ¿ Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜ (Dodge & Colker, 1998) Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È Ì¤Û· ÙËÓ Û˘Ó¯Ҙ ·˘Í·ÓfiÌÂÓË Î·Ù·ÓfiËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ (Pound & Harrison, 2003). ∆· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó Î·È Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜, Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰Ô‡Ó, Ó· ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ Ú˘ıÌfi, Ó· ¯ÔÚ‡ԢÓ, Ó· ·›˙Ô˘Ó ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Î·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Û˘Óı¤ÛÂȘ. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÂÈÛ¿ÁÔ˘Ó Ù· Ó‹È· Û ÙÚfiÔ˘˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈÎÔ‡˜ Î·È Û˘ÌÏËڈ̷ÙÈÎÔ‡˜ ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ (™ˆÙËÚÔÔ‡ÏÔ˘-∑ÔÚÌ·Ï¿, 2005). ª¤Ûˆ Ù˘ ·ÎÚfi·Û˘ Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘ Î·È Ù˘ ÂÚÌËÓ›·˜ Ù· ·È‰È¿ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Î·È Î·Ù·ÓÔÔ‡Ó ÌÔ˘ÛÈΤ˜ ȉ¤Â˜. ∞ÎÚfi·ÛË, Û‡ÓıÂÛË Î·È ÂÚÌËÓ›· ÛÙȘ Ù¿ÍÂȘ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ∞ÎÚfi·ÛË ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÛËÌ·›ÓÂÈ ·ÎÔ‡ˆ Ì ÚÔÛÔ¯‹. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ̤۷ ·fi ·ÈÁÓÈÒ‰ÂȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÔÈΛϷ ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·, ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁËÙÈ΋ ·ÎÚfi·ÛË, ‰ËÏ·‰‹ ÛÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÚÔÛ¤¯Ô˘Ó ÙË ÌÂψ‰È΋ ÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, Ù· Ú˘ıÌÈο Ù˘ ÛÙÔȯ›·, ÙȘ ˯ԯڈ̷ÙÈΤ˜ Î·È ÂÎÊÚ·ÛÙÈΤ˜ ȉȷÈÙÂÚfiÙËÙ˜ Î·È Ó· ‰Â›¯ÓÔ˘Ó Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ fiÙÈ ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó. ∆¤ÙÔÈÔÈ ÙÚfiÔÈ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ë Î›ÓËÛË Ì ÙÔ ÛÒÌ·, Ë Û˘Óԉ›· Ì ·Ï·Ì¿ÎÈ· ÛÙÔ Ú˘ıÌfi ‹ Ì fiÚÁ·Ó· Î·È Ë Î·Ù·ÁÚ·Ê‹, ΢ڛˆ˜ Ì ÁÚ·ÊÈ΋ ·ÂÈÎfiÓÈÛË. √È ·ÎÚÔ¿ÛÂȘ ¤¯Ô˘Ó Û‡ÓÙÔÌË ‰È¿ÚÎÂÈ· (30ãã-60ãã) ηÈ, ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÔ˘ÛÈο ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù·, ÂÈϤÁÔÓÙ·È Î·È Ë¯ÔÁÚ·ÊÔ‡ÓÙ·È ÂÎ ÙˆÓ ÚÔÙ¤ÚˆÓ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi. ∏ ÈηÓfiÙËÙ· Ù˘ ·ÎÚfi·Û˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ ·ÎÔ˘ÛÙÈ΋˜ ÂÍÔÈΛˆÛ˘ Î·È ÚÔÛÔ¯‹˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ì¤Ûˆ Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘. ™‡ÓıÂÛË ÛËÌ·›ÓÂÈ Û˘Ó-Ù·›ÚÈ·ÛÌ· ‹¯ˆÓ, ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ Ì ٤ÙÔÈÔ ÙÚfiÔ ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ó ·Ú¯‹, ̤ÛË Î·È Ù¤ÏÔ˜, Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÌÈ· ÔÏfiÙËÙ· Ì ÓfiËÌ·. T· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ·ӷϷ̂¿ÓÔÓÙ·˜ ‹¯Ô˘˜, ÌÂψ‰Èο ‹ Ú˘ıÌÈο ÛÙÔȯ›· Î.Ï. √È ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ‹ Ó· ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·È. ∏ Û‡ÓıÂÛË ÂÚȤ¯ÂÈ Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓ›·. ∂ÚÌËÓ›· ÛËÌ·›ÓÂÈ ¤ÏÂÁ¯Ô˜ ¯ÂÈÚÈÛÌÔ‡ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Î·È ÊˆÓ‹˜ Î·È Î¿ÔȘ ÊÔÚ¤˜ ·ÔΈ‰ÈÎÔÔ›ËÛË Ù˘ ÛËÌÂÈÔÁÚ·Ê›·˜. ∂ÈϤÔÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ È‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ Î¿ı ÎÔÌÌ·ÙÈÔ‡ Î·È ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙˆÓ ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ù˘ ÊfiÚÌ·˜ ÙÔ˘. ŸÙ·Ó ¤Ó· ·È‰› ηÏÂ›Ù·È Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ ¤Ó· ÎÔÌÌ¿ÙÈ, ›ÙÂ Â›Ó·È ÙÚ·ÁÔ‡‰È ›Ù ÌfiÓÔ ÌÔ˘ÛÈ΋, ηÏÂ›Ù·È Ó· ÁÓˆÚ›ÛÂÈ fiÏ· ÂΛӷ Ù· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ÛÙÔȯ›· Ù˘ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È Ù˘ ÊfiÚÌ·˜ fiˆ˜ ÙÔ fiÛÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ‹ ·ÚÁ¿ ı· ÂÚÌËÓ¢Ù› οı ÎÔÌÌ¿ÙÈ, ÙÔ ‡ÊÔ˜ ÙÔ˘ (‰ËÏ·‰‹ ·Ó Â›Ó·È ·Ó¿Ï·ÊÚÔ, ‚·Ú‡ Î.Ï.), ÙȘ ·ӷϋ„ÂȘ, ÙȘ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ, Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ̤ÚË Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘ Î.¿.
∆Û·ÊÙ·Ú›‰Ë˜,2002, ÛÛ. 11-15
¢ÈÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÌÔ˘ÛÈ΋ °È· Ó· ·›ÍÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋, ϤÓ ÔÈ ÂȉÈÎÔ›, «‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ͤÚÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋, Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ¤¯Ô˘Ì ÙË ÁÓÒÛË Ó· ÙËÓ ·Ó·Ï‡ÛÔ˘Ì ‹ Ó· ÙËÓ ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘ÌÂ. ∂›Ó·È fiˆ˜ fiÙ·Ó ÌÈÏ¿ÌÂ, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ͤÚÔ˘Ì ÁÚ·ÌÌ·ÙÈ΋, ‹ fiˆ˜ fiÙ·Ó ÎÈÓԇ̷ÛÙÂ, Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ͤÚÔ˘Ì ·Ó·ÙÔÌ›·» (Staccioli, 2004). ∆· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ‰ÂÓ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÔÚԇ̠ӷ ·›ÍÔ˘Ì ÌÔ˘ÛÈ΋ ·ÎfiÌË Î·È Ì ÙÔ ›‰ÈÔ Ì·˜ ÙÔ ÛÒÌ· fiˆ˜ Ì ·Ï·Ì¿ÎÈ·, Ì ¯Ù˘‹Ì·Ù· ÙˆÓ Ô‰ÈÒÓ, Ì ÌÔ˘ÚÌÔ˘ÚËÙ¿ Î.Ï. (°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994).
327
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ŒÓ· ÚÔÓÔÌÈ·Îfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ·È¯Ó›‰È Ì ‹¯Ô˘˜, ÂÂȉ‹ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ ÛÙ· ·È‰È¿, Â›Ó·È ÙÔ ÓÂÚfi. ªÂ ÙÔ ÓÂÚfi ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú¿ÁÔ˘Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ˆ˜ ÂÍÔÏÈÛÌfi ÏÂοÓ˜, Îԇ˜, ÎÔ˘‚·‰¿ÎÈ·, ÔÙÈÛÙ‹ÚÈ·, ÌÔ˘Î¿ÏÈ·, ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ·, ¯ˆÓÈ¿, ÎÔ˘Ù¿ÏÈ·, ηϷ̿ÎÈ· Î.Ï., Î·È ‚¤‚·È· ÙȘ ··Ú·›ÙËÙ˜ Ï·ÛÙÈΤ˜ ԉȤ˜ ÒÛÙ ӷ ÌË ‚Ú¤¯ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ (Staccioli, 2004). °È· Ù· ˯ËÙÈο ·È¯Ó›‰È· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Â›Û˘ ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ·, ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ· Î·È ÎÔ˘Ù¿ÏÈ· Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ú·Á¿ÁÂÈ ‹¯Ô. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È, Ó· ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚Á¿ÏÔ˘Ó Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ‹ ·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ¿˜ ÙÔ˘˜, Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Ô˘ Ù· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ì ӷ ·Û¯ÔÏËıÔ‡Ó Ì ¿ÏÏ· ˘ÏÈο (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9.2 Î·È 10). ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ .¯. ÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Ì ·˘Ù‹Ó, fiˆ˜ Ó· ÙËÓ Î¿ÓÔ˘Ó ¯ˆÓ› Î·È Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘Ó ‚¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ÛÙfiÌ· ÙÔ˘˜, Ó· ÙÚ›„Ô˘Ó Ù· ʇÏÏ· Ù˘, Ó· ÙËÓ ÙÛ·Ï·ÎÒÛÔ˘Ó, Ó· ÙËÓ ÛΛÛÔ˘Ó, Ó· ÙË Û‡ÚÔ˘Ó ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· Î.Ï. (ƒ‹Á·, 2001). ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó Ì ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, ÎÔ˘ÓÒÓÙ·˜ Ù˜ ‹ ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ Ù˜ Ú˘ıÌÈο. ™Â οı ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙÂ›Ù·È ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·ÎÔ‡Ó ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ· Û ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘˜ fiˆ˜ Ë ¤ÓÙ·ÛË, Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· Î.Ï., οÙÈ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔÓ ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÌfi ÙÔ˘ ÏÂÍÈÏÔÁ›Ô˘ ÙÔ˘˜ Ì Ӥ˜ ¤ÓÓÔȘ. ∞˘Ù¤˜ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· «ÌÈ·˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿˜ ·ÎÔ‹˜, ÌÈ·˜ ÛÙ¿Û˘ ˙ˆ‹˜ Ô˘ Ì·˜ οÓÂÈ Ó· ·Îԇ̠ٷ ¿ÓÙ·, Û fiϘ ÙȘ ÂÚÈÛÙ¿ÛÂȘ, Ó· ·Îԇ̠ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Ó· ·Îԇ̠ÙËÓ Î¿ı ΛÓËÛ‹ Ì·˜ ̤۷ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. ¡· ·Îԇ̠ÙËÓ ·Ó·ÓÔ‹ Ì·˜, Ù· ‚‹Ì·Ù¿ Ì·˜, ÙË ÊˆÓ‹ Ì·˜, ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ù· ¯¤ÚÈ· Ì·˜ ·ÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ¡· ·Îԇ̠ÙËÓ Ë¯ËÙÈÎfiÙËÙ¿ Ì·˜ Î·È ÙËÓ Ë¯ËÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Á‡Úˆ Ì·˜» (Staccioli, 2004). ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤ӷ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·ÏÏ¿ Î·È Ù· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ·Ï¿ ˘ÏÈο Ô˘ ÂÈϤÁÔ˘Ó (‚Ï. ·Ú·Î¿Ùˆ). ∂ÎÙfi˜ ÙÔ˘ fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó fiÔÙ ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, ·ÔÌÔÓÒÓÔÓÙ·˜ ‹ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÂȯÂÈÚÒÓÙ·˜ Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ, Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ÛÙ· ÌÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È·. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Î·È ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ¿ÏÏˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ (‚ÈÔÏÈÔ‡, ÎÈı¿Ú·˜, ÌÔ˘˙Ô˘ÎÈÔ‡, È¿ÓÔ˘ Î.¿.), ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙ· ‰È¿ÊÔÚ· ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÈ·˜ Ù¤ÙÔÈ·˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ·˜ ·Ú¯Èο Î·È ÂÊfiÛÔÓ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·ÎÔ˘ÛÙÈο ÙÔÓ ‹¯Ô ÂÓfi˜ ÔÚÁ¿ÓÔ˘ (.¯. ηÏ› οÔÈÔÓ Ô˘ ·›˙ÂÈ ÌÔ˘˙Ô‡ÎÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ô ÔÔ›Ô˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·Ú·Á¿ÁÂÈ Ì ·˘Ùfi ‹ ·ÎÔ‡Ó ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÌÔ˘˙Ô˘ÎÈÔ‡ ˯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ˘˜). ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ ‹ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘ ÔÚÁ¿ÓÔ˘, ÙÔ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ·˘Ùfi (.¯. M ÔÈÔ ¿ÏÏÔ fiÚÁ·ÓÔ ÌÔÈ¿˙ÂÈ; ∂›Ó·È ¤Á¯ÔÚ‰Ô ‹ ÎÚÔ˘ÛÙfi; ∞fi ÔÈ· ̤ÚË ·ÔÙÂÏ›ٷÈ; ¶Ò˜ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢¿˙ÂÙ·È; Î.Ï.). ∞ÎÔ‡Ó ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ, Ô˘ ÙÔ ÂÈϤÁÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÙÔ ÔÔ›Ô Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó Î·È ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È Î·ı·Ú¿ ÔÈ ‹¯ÔÈ ·fi ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi fiÚÁ·ÓÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È Ó· ÙÔ ‰ËÏÒÛÔ˘Ó Ì οÔÈÔ ÙÚfiÔ: .¯. fiÙ·Ó ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ·ÎÔ‡Ù ‹¯Ô˘˜ ·fi ÌÔ˘˙Ô‡ÎÈ ÌÔÚ›Ù ӷ ¯Ù˘¿Ù ·Ï·Ì¿ÎÈ·. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜
328
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÂȯÂÈÚ› ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ¤Ó· ‰Â‡ÙÂÚÔ Î·È ¤Ó· ÙÚ›ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ. ∫·ıÒ˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ë ÂÍÔÈΛˆÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Î·È Ë ÈηÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Ó· ÙÔ˘˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ Î·È ·˘Ùfi ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ··ÓÙÔ‡Ó Û ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· fiˆ˜ «¶ÔÈ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ¤·È˙·Ó Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ô˘ ·ÎÔ‡Û·ÌÂ;» ‹ «¶ÔÈ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ Ô Û˘Óı¤Ù˘ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡;». ŒÙÛÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÛÙ·‰È·Î¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ ÁÈ· ‹¯Ô˘˜ Î·È ÌÂψ‰›Â˜ Î·È Î·ÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Ì¤Ûˆ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ. °¡ø™∏ ∞¡∞º√ƒ∞™ ∆· ȉȷ›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ ›ӷÈ: ∆Ô Ë¯fi¯ÚˆÌ·: ∂›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‹¯Ô˘ ‹ Ù˘ ʈӋ˜ ÔÚÁ¿ÓˆÓ ‹ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ Ë ‰È·ÊÔÚ¿ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ¤Ó·˜ ‹¯Ô˜ ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘ ‡„Ô˘˜ fiÙ·Ó ·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο fiÚÁ·Ó· ‹ ʈӤ˜, .¯. ‹¯Ô˜ ·fi ¤Ó· ÊÏ¿Ô˘ÙÔ Î·È ·fi ¤Ó· ÎÏ·ÚÈÓ¤ÙÔ, Ì›· ÛÔÚ¿ÓÔ ·fi Ì›· ÌÂÛfiʈÓË Î.Ï. ∏ ‰È¿ÚÎÂÈ·: ∂›Ó·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ô˘ ‰È·ÚΛ ¤Ó·˜ ‹¯Ô˜ Û ۯ¤ÛË Î·È ·Ó·ÏÔÁ›· ÚÔ˜ ¤Ó· ÛÙ·ıÂÚfi ‹ ·Î·ıfiÚÈÛÙ˘ ·ÎÚ›‚ÂÈ·˜ ÚfiÙ˘Ô Ì¤ÙÚÔ. ŸÙ·Ó ‰ËÏ·‰‹ ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙȘ ·Í›Â˜ «ÔÏfiÎÏËÚÔ», «ÌÈÛfi», «Ù¤Ù·ÚÙÔ», «fiÁ‰ÔÔ» ÎÏ ‰ÂÓ ÂÓÓÔԇ̠fiÙÈ ÙÔ «ÔÏfiÎÏËÚÔ» ¤¯ÂÈ Ì›· –Î·È ¿ÓÙ· ÙËÓ ›‰È·– ηıÔÚÈṲ̂ÓË ¯ÚÔÓÔÌÂÙÚÈ΋ ‰È¿ÚÎÂÈ·, ·ÏÏ¿ fiÙÈ ·Ó ÙÔ «ÔÏfiÎÏËÚÔ» ‰È·ÚΛ .¯. ÔÎÙÒ ‰Â˘ÙÂÚfiÏÂÙ·, ÙfiÙ ÙÔ «ÌÈÛfi» ‰È·ÚΛ Ù¤ÛÛÂÚ·, ÙÔ «Ù¤Ù·ÚÙÔ» ‰‡Ô Î.Ï. ∆Ô «ÔÏfiÎÏËÚÔ» fï˜ ÌÔÚ› Ó· ‰È·ÚΛ Î·È ¤Ó· ‰Â˘ÙÂÚfiÏÂÙÔ. ∆Ô Ù¤ÌÔ: ∞ӷʤÚÂÙ·È ÛÙȘ Ù·¯‡ÙËÙ˜ Ì ÙȘ Ôԛ˜ ·›˙ÂÙ·È ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ: ™ÙȘ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ ÙÔ˘ ·ÚÁ¿ (lento) Î·È ÙÔ˘ ÁÚ‹ÁÔÚ· (allegro). √ Ú˘ıÌfi˜: ∂›Ó·È Ô ÛÙ·ıÂÚfi˜ Ú˘ıÌfi˜ ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÊıfiÁÁˆÓ Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ. ∏ ÌÂψ‰›·: ∂›Ó·È Ë ‰È·‰Ô¯‹ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÊıfiÁÁˆÓ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÚÔηÏÔ‡Ó ·›ÛıËÌ· ¢·Ú¤ÛÎÂÈ·˜. ∞ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÂÓfi˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡ ¤ÚÁÔ˘. ƒ˘ıÌÈÎfi ‹ ÌÂψ‰ÈÎfi Û¯‹Ì·: ŒÓ· ÌÈÎÚfi ÌÂψ‰ÈÎfi ‹ Ú˘ıÌÈÎfi ÌÔÙ›‚Ô Ô˘ ÌÔÚ› Î·È Ó· ÌËÓ Â·Ó·ÏËÊı›. ªÔÙ›‚Ô: ∆Ô ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ Û¯‹Ì· (ÌÂψ‰ÈÎfi ‹ Ú˘ıÌÈÎfi) Û ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ¤ÚÁÔ. ∏ ¤ÓÙ·ÛË: µ·ÛÈ΋ ȉÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ‹¯ˆÓ, ‚¿ÛÂÈ Ù˘ ÔÔ›·˜ ÙÔ˘˜ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì Û ‰˘Ó·ÙÔ‡˜ Î·È ÛÈÁ·ÓÔ‡˜ (piano: ··Ï¿, forte: ‰˘Ó·Ù¿, crescendo: ‚·ıÌÈ·›· ·‡ÍËÛË Ù˘ ¤ÓÙ·Û˘ ÙÔ˘ ‹¯Ô˘, diminuendo: ÛÈÁ¿ ÛÈÁ¿ Ô ‹¯Ô˜ Á›ÓÂÙ·È ÈÔ ··Ïfi˜, fortissimo: Ôχ ‰˘Ó·Ù¿, accent: ÙÔÓÈÛÌfi˜, sforzando: Í·ÊÓÈÎfi˜ ÙÔÓÈÛÌfi˜). ∆Ô ‡„Ô˜: ∂›Ó·È ÙÔ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÔÓÈÎfi ‡„Ô˜ ÙˆÓ ‹¯ˆÓ Î·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ Ù›ıÂÙ·È Û ·ÏÌÈ΋ ΛÓËÛË.
Kennedy, 1985. À¶∂¶£ & ¶π, 1991Ø ∂Á΢ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ¶·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ªÔ˘ÛÈ΋˜, 1993Ø ¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘ Î ¿Ï., 1995
∏ ηٷÛ΢‹ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ16 ™Ù· ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ôχ Ó· ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Î·È Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜. ¶ÔÏÏ¿ ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· fiÚÁ·Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·fi ηıËÌÂÚÈÓ¿ ˘ÏÈο, fiˆ˜ .¯.: 16. √È ÂÈÎfiÓ˜ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ù˘ ÃÚ‡Û·˜ ¢·ÛοÏÔ˘, ÂÓÒ ÔÈ È‰¤Â˜ ÁÈ· Ù· ·˘ÙÔÛ¯¤‰È· fiÚÁ·Ó· ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÏËı› ·fi Ù· ‚È‚Ï›·: ™ÈÎÔÚÔ‡Î, (1984), ¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘ Î.¿Ï., (1995), Î·È ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· http://www.atozkidsstuff.com/musicpre. html
329
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆‡Ì·Ó· Ì ÌÈ· ÏÂοÓË, Ì›· ÁÏ¿ÛÙÚ· Ï·ÛÙÈ΋, Ì›· ηÙÛ·ÚfiÏ· ‹ ·fi ÎÔ˘ÙÈ¿ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ, ÌÂÁÂıÒÓ Î·È ÔÈÔًوÓ. ™Î¿˙Ô˘Ó Ù· ·Ú·¿Óˆ ÛÎÂ‡Ë Ì ϷÛÙÈÎfi ÌÔ˘Û·Ì¿, Ì ¯ÔÓÙÚfi Ó¿ÈÏÔÓ ‹ Ì ‰¤ÚÌ· Î·È Ù· ‰¤ÓÔ˘Ó ÛÊȯٿ, Á‡Úˆ Á‡Úˆ, Ì ۇÚÌ· ‹ Ì ÂÙÔÓÈ¿. ÃÙ˘Ô‡Ó ÙÔ Ù‡Ì·ÓÔ Ì ͇ÏÈÓË ÎÔ˘Ù¿Ï·. ª·Ú¿Î˜ ·fi ÎÔ˘ÙÈ¿ Î·È ÌÔ˘Î¿ÏÈ· ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂȉÒÓ Î·È ÔÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÌÈÎÚÔ·ÓÙÈΛÌÂÓ· fiˆ˜ ÛfiÚÔ˘˜, ‚fiÏÔ˘˜, ¯¿ÓÙÚ˜, ÎÔ˘ÌÈ¿, ‚fiÙÛ·Ï·, ¿ÌÌÔ Î.Ï. µ¿˙Ô˘Ó ÛÙ· ‰Ô¯Â›· ÌÂÚÈο ·fi Ù· ÌÈÎÚÔ·ÓÙÈΛÌÂÓ· (ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚¿ÏÔ˘Ó Ù· ›‰È· ‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û οı ‰Ô¯Â›Ô) Î·È Ù· ÎÏ›ÓÔ˘Ó Î·Ï¿. ™Â›ÛÙÚ· ÊÙÈ·Á̤ӷ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ‰Ô¯Â›· fiˆ˜ Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ·, ÎÂÛ‰¿ÎÈ· ·fi ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ, ÎÔÓۤڂ˜ Î.¿. Ù· ÔÔ›· ÁÂÌ›˙Ô˘Ó Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο fiˆ˜ fiÛÚÈ·, Ú‡˙È, Û˘Ó‰ÂÙ‹Ú˜, ¯¿ÓÙÚ˜ Î.¿. ∫Ô˘‰Ô‡ÓÈ·, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÛÊÂÓÙfiÓ˜, ÛÙȘ Ôԛ˜ ÎÚÂÌÔ‡Ó ÎÏÂȉȿ ‹ Á¿ÓÙ˙Ô˘˜ ÁÈ· ο‰Ú· Û ¤Ó· ÙÂÓو̤ÓÔ ÛÎÔÈÓ›, Û‡ÚÌ· ‹ ÌÂÙÔÓÈ¿. ∫ÚÔ˘ÛÙ¿ ÌÂ Í˘Ï¿ÎÈ· ΢ÏÈÓ‰ÚÈο, ‚fiÙÛ·Ï· Î·È ¤ÙÚ˜. ª·ÓÙÔÏ›ÓÔ ·fi ÓÂÚÔÎÔÏÔ·ı· Î·È ÂÙÔÓÈ¿ ÁÈ· ¯ÔÚ‰‹ ÙËÓ ÔÔ›· ÛÙÂÚÂÒÓÔ˘Ó ÛÙÔ ¿ÓÔÈÁÌ· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó Î·È ·ÊÔ‡ ·Ê·ÈÚ¤ÛÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÛfiÚÔ˘˜ ·fi ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi. ºÏÔÁ¤Ú· ÙÔ˘ ¶¿Ó·, Ì ÌÂÚÈο ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ηϷÌÈÔ‡ Û ‰È¿ÊÔÚ· Ì‹ÎË ·fi 3-5 ÂηÙÔÛÙ¿. ºÏÔÁ¤Ú˜ ·fi ÍÂÚ¿ ηϿÌÈ· ÛÙ· ÔÔ›· ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÌÈ· ‹ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Ùڇ˜. ∫Èı¿Ú˜ Ì ¿‰ÂÈ· ÎÔ˘ÙÈ¿ ·Ô˘ÙÛÈÒÓ ÛÙÔ Î·¿ÎÈ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ·ÓÔ›ÁÔ˘Ó ÌÈ· ÙÚ‡·. ™ÙȘ ¿ÎÚ˜ ηٿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘ ÎÔ˘ÙÈÔ‡ ÛÙÂÚÂÒÓÔ˘Ó ÙÂÓو̤ӷ ¤ÓÙ ϿÛÙȯ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ¿¯Ô˘˜.
ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· «∆· ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· ‚·Û›˙ÔÓÙ·È ÛÙË ¯Ú‹ÛË ·ÏÒÓ ‹ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÔÚÁ¿ÓˆÓ, ΢ڛˆ˜ ÎÚÔ˘ÛÙÒÓ, Î·È ·Ô‚Ï¤Ô˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ·ÓÙ›Ï˄˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∞ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ηÓfiÓ˜ Î·È ‰È·‰Èηۛ˜ Ô˘ ı˘Ì›˙Ô˘Ó ÔÌ·‰ÈÎfi ·È¯Ó›‰È, Ù· ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· ‚ÔËıÔ‡Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÌÈ· ÂÓÂÚÁfi Û¯¤ÛË Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Î·È Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ì ÂÌÂÈÚÈÎfi ÙÚfiÔ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ‚·ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ fiˆ˜ ˯fi¯ÚˆÌ·, ÙÔÓÈÎfi ‡ÊÔ˜, ‰˘Ó·ÌÈ΋, ηıÒ˜ ›Û˘ ÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡, Ù˘ ÌÂψ‰›·˜, ÙÔ˘ ÔÌ·‰ÈÎÔ‡ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡ Î.Ï.» (°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994, Û. 5). 1. °ÓˆÚÈÌ›· Ì ٷ fiÚÁ·Ó· ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È fiÏÔÈ Ì·˙› ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ. ∫¿ı ·È‰› ÂÈϤÁÂÈ Î·È ·›ÚÓÂÈ ¤Ó· fiÚÁ·ÓÔ ·fi Ù· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· Ô˘ ÂÍÔÏ›˙Ô˘Ó ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜: Ù˘Ì·Ó¿ÎÈ·, ÓÙ¤ÊÈ, ̷ڿΘ, ÙÚ›ÁˆÓÔ, ÎÔ˘‰Ô˘Ó¿ÎÈ·, ÌÂÙ·ÏÏÔʈӿÎÈ, ͢ÏfiʈÓÔ, Í˘Ï¿-
330
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÎÈ·, ͇ÛÙÚ·, È·Ù›ÓÈ· Î.¿. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ Ó· ·›ÍÂÈ ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ fiÛË ÒÚ· ı¤ÏÂÈ Î·È fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ ·›˙ÂÈ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ·È‰›. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ÌÔÚ› Ó· ÙÚÔÔÔÈËı›. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ó· ·›˙ÂÈ Î·È ÛÙ·Ì·Ù¿ÂÈ ÌfiÏȘ ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ ÙÔ ÂfiÌÂÓÔ ·È‰›. ∞˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È ¯ˆÚ›˜ ÏfiÁÈ·, ÌfiÓÔ Ì ÙÔ ¿ÎÔ˘ÛÌ· ÙÔ˘ ηÈÓÔ‡ÚÁÈÔ˘ ‹¯Ô˘. ∫·ıÒ˜ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ٷ fiÚÁ·Ó· Î·È ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·Ùڷ› Î·È Ó· ÂÌÏÔ˘ÙÈÛÙ›. ∆· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÌÂÙ¿ ÙÔ ¿ÏÏÔ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ: Ô ÚÒÙÔ˜ ·›˙ÂÈ ·ÚÁ¿, Ô ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ÁÚ‹ÁÔÚ·, Ô ÙÚ›ÙÔ˜ ·ÚÁ¿, Ô Ù¤Ù·ÚÙÔ˜ ‰˘Ó·Ù¿ Î.Ï. ŒÙÛÈ Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ·ÎÔ‡Ó ÙÔÓ ¿ÏÏÔ Î·È Ó· ÙÔ˘ ··ÓÙÔ‡Ó ÛÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì·.
2. ∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ Û˘˙‹ÙËÛË ¢‡Ô ·È‰È¿ ÎÚ·ÙÔ‡Ó ·fi ¤Ó· fiÌÔÈÔ fiÚÁ·ÓÔ. ∆Ô ¤Ó· ·È‰› ÚÔÙ›ÓÂÈ ¤Ó· Ú˘ıÌÈÎfi Û¯‹Ì· Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ Â·Ó·Ï¿‚ÂÈ Â·ÎÚÈ‚Ò˜ [¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ Ù¤ÌÔ]. 3. √ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÌÔ˘ÛÈ΋ ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ·ÎÏÔ ‹ Û ËÌÈ·ÎÏÈÔ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi ¤Ó· fiÚÁ·ÓÔ. ™˘ÌʈÓÔ‡Ó fiÙÈ Î¿ı fiÚÁ·ÓÔ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ¤Ó· ̤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜. ∆Ô Ù‡Ì·ÓÔ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ Ù· fi‰È·, Ù· ÎÔ˘‰Ô˘Ó¿ÎÈ· Ù· ¯¤ÚÈ·, ÙÔ ÌÂÙ·ÏÏfiʈÓÔ ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ, ÔÈ Ì·Ú¿Î˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÊÔ‡˜ Î.Ï. ŒÓ· ·È‰› ÛËÎÒÓÂÙ·È ÛÙË Ì¤ÛË Î·È ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ¯ÔÚ‡ÂÈ ÎÈÓÒÓÙ·˜ ¤Ó· ¤Ó· Ù· ̤ÏË ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘. ∆· ·È‰È¿ Ô˘ οıÔÓÙ·È ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ ·›˙Ô˘Ó Î¿ı ÊÔÚ¿ Ù· fiÚÁ·Ó· Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ Ì¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ÎÈÓ›ٷÈ. ∆Ô ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Â›Ó·È ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi ÎÔÌÌ¿ÙÈ Ô˘ ÂÓ·ÚÌÔÓ›˙ÂÙ·È ·fiÏ˘Ù· Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË. 4. √ ‰È¢ı˘ÓÙ‹˜ Ù˘ ÔÚ¯‹ÛÙÚ·˜17 £¤ÏÔ˘Ì ӷ ÂÙ‡¯Ô˘Ì ӷ ·›ÍÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ì·˙› ¤Ó·Ó ÍÂÚfi ‹¯Ô. ∞˘Ùfi ··ÈÙ› Ì›· ΛÓËÛË Ì·¤ÛÙÚÔ˘. ™˘Ó‹ıˆ˜ ¤Ó·˜ Ì·¤ÛÙÚÔ˜, ÁÈ· Ó· ÂÙ‡¯ÂÈ Î¿ÙÈ Ù¤ÙÔÈÔ, οÓÂÈ Ì›· ‰ÈÏ‹ ΛÓËÛË: ·Ó‚¿˙ÂÈ ·ÚÁ¿ ÙÔ ¯¤ÚÈ Î·È ·Ì¤Ûˆ˜ ÙÔ Î·Ù‚¿˙ÂÈ ·fiÙÔÌ·. ∏ ÚÒÙË Î›ÓËÛË (Ô˘ ·Ó·ÏÔÁ› ÛÙËÓ ÂÈÛÓÔ‹) ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ‡˜, ÂÓÒ Ë ÙÒÛË ÙÔ˘ ¯ÂÚÈÔ‡ (Ô˘ ·Ó·ÏÔÁ› ÛÙËÓ ÂÎÓÔ‹) Û˘Ì›ÙÂÈ Ì ÙÔÓ ‹¯Ô. ∆· ·È‰È¿ ‰È·ÛΉ¿˙Ô˘Ó Ôχ Ì ·˘Ùfi ÙÔ ·È¯Ó›‰È, ȉ›ˆ˜ fiÙ·Ó ‚¿ÏÔ˘Ì οÔÈÔ ·È‰› Ó· οÓÂÈ ÙÔ Ì·¤ÛÙÚÔ. ŸÙ·Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ó Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ, ÌÔÚԇ̠ӷ ÂÈÛ·Á¿ÁÔ˘Ì ÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ forte (‰˘Ó·Ù¿) Î·È ÙÔ˘ piano (··Ï¿). ŸÙ·Ó Ô Ì·¤ÛÙÚÔ˜ ¤¯ÂÈ ·Ó‚·Ṳ̂ÓÔ ÙÔ ·ÚÈÛÙÂÚfi ÙÔ˘ ¯¤ÚÈ Ù· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó forte, ÂÓÒ fiÙ·Ó ÙÔ ¤¯ÂÈ Î·Ù‚·Ṳ̂ÓÔ ·›˙Ô˘Ó piano. ∆Ô fiÙ ı· ·›ÍÔ˘Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ ‰ÂÍ› ¯¤ÚÈ ÙÔ˘ Ì·¤ÛÙÚÔ˘. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ˙ËÙԇ̠·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›ÍÔ˘Ó tremolo (‰ËÏ·‰‹ ¤Ó·Ó ‹¯Ô ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓÔ Ì ÙfiÛÔ ÌÂÁ¿ÏË Û˘¯ÓfiÙËÙ·, Ô˘ Ó· Ê·›ÓÂÙ·È Û· Û˘Ó¯fiÌÂÓÔ˜). ∞˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ÙÔ ›‰ÈÔ Â‡ÎÔÏÔ Ó· ÂÈÙ¢¯ı› Ì fiÏ· Ù· fiÚÁ·Ó·. ¶.¯. ÔÈ Ì·Ú¿Î˜ Â›Ó·È ÊÙÈ·Á̤Ó˜ ÁÈ· ÙÔ tremolo, ÂÓÒ ÙÔ tremolo Ì ٷ Í˘Ï¿ÎÈ· Â›Ó·È «Î·Ù’ ¢ÊËÌÈÛÌfiÓ» tremolo. ∞˘Ùfi Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛËÌ·Û›· Â›Ó·È Ó· ηٷϿ‚Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù‹ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ·. √È ‹¯ÔÈ tremolo ·fi fiÏË ÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˙› ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ì ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ ‰˘Ó·Ùfi, ÙÔ ÛÈÁ·Ófi Î·È fiϘ ÙȘ ÂӉȿÌÂÛ˜ ‰È·‚·ıÌ›ÛÂȘ, ÁÈ·Ù› Ì·˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó Ó· ÂÚÓ¿Ì ÎÏÈ̷Έٿ ·fi ÙË Ì›· ¤ÓÙ·ÛË ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ∆Ô ·È‰› Ô˘ ˘Ô‰‡ÂÙ·È ÙÔ Ì·¤ÛÙÚÔ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‰È¢ı‡ÓÂÈ, ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÙȘ Ô‰ËÁ›Â˜ Ô˘ ‰fiıËÎ·Ó ÚÔËÁÔ˘Ì¤Óˆ˜. 17. ∆Ô ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ̛ÌËÛË ÚfiÏˆÓ Î·È ÌÔÚ› Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.2).
331
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ TÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÁÈ· ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ‰È··È‰·ÁÒÁËÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ıˆÚÂ›Ù·È Ôχ ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ·fi Ù· ÌÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ÚԷӷʤÚıËηÓ. ∆· ÛËÌÂÚÈÓ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ª¤Ûˆ Ù˘ ÙËÏÂfiÚ·Û˘, ÙÔ˘ Ú·‰ÈÔÊÒÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ÎÈÓËÌ·ÙÔÁÚ¿ÊÔ˘ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÔÏ˘ÁψÛÛ›· Ô˘ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔ Û‡Á¯ÚÔÓÔ ÔÏÈÙÈÛÌfi (Ì ÙËÓ ‡·ÚÍË ‰ËÏ·‰‹ ÔÏÏÒÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂȉÒÓ, ÌÔÚÊÒÓ Î·È ÛÙ˘Ï ÌÔ˘ÛÈ΋˜). ∆Ô Û¯ÔÏÂ›Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÎÚÈÙËÚ›ˆÓ Ô˘ ı· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÔÈÔÙÈΤ˜ ÂÈÏÔÁ¤˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘, ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ· Û ¤Ó· Ï‹ıÔ˜ ˆÚ·›ˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Î¿ı ›‰Ô˘˜ (‰ËÌÔÙÈÎÒÓ, ÚÂ̤ÙÈΈÓ, ¤ÓÙ¯ӈÓ, Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ì·Ï¿ÓÙ·˜, ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂÚÈfi‰ˆÓ Î·È ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ Î.Ï.). Ÿˆ˜ ‰È·Ê·›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏÏÒÓ ÎÂÊ·Ï·›ˆÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘, Ù· ·È‰È¿ Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÌÈÌÔ‡ÌÂÓ· ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ. ∫·È ÙÔ ·ÈÛıËÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ Î·ÏÏÈÂÚÁÂ›Ù·È Ì¤Ûˆ Ù˘ Ù¤¯Ó˘ ÙˆÓ ÂÓËϛΈÓ. ∞Ó ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ì ÌÈ· ·ÔÌ›ÌËÛË fiÛˆÓ ·˘Ù¿ Ù· ›‰È· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· οÓÔ˘Ó, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÚÔ¯ÂÈÚÔÁÚ·Ì̤ӷ ·È‰Èο ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, Ù· ÛÙÂÚԇ̠·fi ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÍÂÏȯıÔ‡Ó Ì¤Ûˆ Ù˘ Ì›ÌËÛ˘. ª·ı·›ÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ô˘ ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ18: ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
∞ÎÔ‡Ó ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÔÈ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·È ÛÙÔ Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È. ∞ÎÔ‡Ó Î·È ¿ÏÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Î·È Ù· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ¯Ù˘¿Ó ÙÔ Ú˘ıÌfi (.¯. ·Ï·Ì¿ÎÈ·). ÷ÌËÏÒÓÔ˘Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÚÔÛÂÎÙÈο Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓfi ÙÔ˘, ÙÔ ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁfi, ÙÔÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ‹ Î·È ÙÔ Û˘Óı¤ÙË. ∆· ·È‰È¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜: ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ. ∏ ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙÒÓ ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰‹ÛÂÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Î·È Ë ÔÌ¿‰· ÙˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ Û˘Óԉ‡ÂÈ ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ ÙÔ Ú˘ıÌfi (.¯. Ì ·Ï·Ì¿ÎÈ· ‹ Ì ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó·). √È ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜. ™Â ÂfiÌÂÓË ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÔÈ ÌÔ˘ÛÈÎÔ› Á›ÓÔÓÙ·È ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¤˜ Î·È ÔÈ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¤˜ ÌÔ˘ÛÈÎÔ›.
18. ∞·Ú·›ÙËÙË ÚÔ¸fiıÂÛË ÁÈ· Ó· ˘Ô‚ÏËıÔ‡Ó ÛÙËÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ‰È·‰Èηۛ· Â›Ó·È ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È Ó· ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Î·È Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÙÔ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ÁÈ· Ó· ÙÔ Ì¿ıÔ˘Ó.
332
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
∏ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÔÏ˘ÁψÛÛ›· «∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÔÏ˘ÁψÛÛ›·˜, Ù· ·È‰È¿ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ì¤Û· ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ ¤¯Ô˘Ó ˘¿ÚÍÂÈ ÔÏÏÔ› ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ Ì ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, Î·È Ì¤Û· Û’ ·˘ÙÔ‡˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·È ÔÈ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ Ï·ÒÓ Î·È ÔÈ ÌÔÚʤ˜ Ù˘ “¤ÓÙ¯Ó˘” ÌÔ˘ÛÈ΋˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÌÔÚʤ˜ fiˆ˜ Ë Ù˙·˙, Ë ÚÔÎ ÎÏ» (°ÚËÁÔÚ›Ô˘, 1994, Û.6). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ÚfiÏÔ˘˜ Î·È ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÏÔÈfiÓ ÙˆÓ ‰Ú·- ·›˙Ô˘Ó ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¤¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ ÌÔ˘ÛÈο ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù·. ∫·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 10) ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ¿ÏÏˆÓ Ï·ÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ. ªÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ô‰ÂȯÙ› Ôχ ÂӉȷʤÚÔ˘Û· ı· ‹Ù·Ó Ó· ¤‚ÚÈÛÎÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ¿ÏÏˆÓ ÌÔ˘ÛÈÎÒÓ ·Ú·‰fiÛÂˆÓ Ù· ÔÔ›· ÌÈÏÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ›‰È· Ú¿ÁÌ·Ù· Ì ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÂÏÏËÓÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· (.¯. Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·, Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù· Î.Ï.). ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÔχÙÈÌË Â›Ó·È Ë Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÁÔÓ›˜ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·. ª¤Û· ·fi ·˘Ù‹ ÙË ‰È·‰Èηۛ· Ù· ·È‰È¿ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ Ô ·ÓıÚÒÈÓÔ˜ ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ¤¯ÂÈ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ηıÔÏÈΤ˜ ÛÙ·ıÂÚ¤˜, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ fiÏÔÈ ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÁÂÏÔ‡Ó, ¯·›ÚÔÓÙ·È, ÎÏ·›ÓÂ, ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È Î·È ·Á·Ô‡Ó Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ, ·ÏÏ¿ ·Ï¿ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ·˘Ù¿ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ̤۷ ·fi ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÏÒÛÛ˜.
∏ ¤ÓÙ¯ÓË ‹ ÎÏ·ÛÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋ ∏ ÎÏ·ÛÈ΋ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ÛÙËÓ ÂÍÔÈΛˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ «·ÎÔ‡ˆ ÌÔ˘ÛÈ΋». ªÔÚ› Ó· Ù· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ Ó· ·Ú¯›ÛÔ˘Ó Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ ÙËÓ ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ Î·È ÙË ‰‡Ó·Ì‹ Ù˘ Ó· ÁÂÓÓ¿ Û˘ÓÂÈÚÌÔ‡˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ηıÈÂÚÒÛÂÈ Î¿ÔÈÔ ¯ÚfiÓÔ Î·Ù¿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ù· ·È‰È¿ ı· ·ÎÔ‡Ó Î¿ÔÈ· ȉȷ›ÙÂÚ· ÂÓÙ˘ˆÛȷο ¤ÚÁ· Ù˘ ÎÏ·ÛÈ΋˜ ·Ú¿‰ÔÛ˘, fiˆ˜ Û˘Ìʈӛ˜ Î·È ÎÔÓÛ¤ÚÙ· ÙÔ˘ ªÂÙfi‚ÂÓ, οÔÈÔ ÔÚ·ÙfiÚÈÔ ÙÔ˘ ª·¯, ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙÔ˘ ™Ô¤Ó Î.Ï. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÌÔÚ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÌÔÈÚ·ÛÙÔ‡Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÙȘ ÛΤ„ÂȘ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔοÏÂÛÂ Ë ÌÔ˘ÛÈ΋. ªÂ ·˘Ùfi ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚȯÙÔ‡Ó ÛÙÔ Ó· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó ÙËÓ ÈηÓfiÙËÙ· Û‡ÓıÂÙˆÓ ˘ÔÎÂÈÌÂÓÈÎÒÓ Û˘ÓÂÈÚÌÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ˆ˜ Ì›· ·˘ÙfiÓÔÌË ÁÏÒÛÛ·. ¶·Ú¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÔÏÏÔ‡˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ì ÙȘ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÙ› ÙÔ
333
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ٷϤÓÙÔ Î¿ÔÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜ Û˘Ó‹ıÂȘ Ô˘ ÂÌÏÔ˘Ù›˙Ô˘Ó ÙÔ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈÎfi ÙÔ˘˜ ÎfiÛÌÔ Î·È ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Á·Ï‹ÓË Î·È ÈÛÔÚÚÔ›· ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ 1. ∆A•I¢EYONTA™ ™TON KO™MO ME TH MOY™IKH ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ Ì›· ηۤٷ Ì ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ ÛÙÔ Ê¿ÎÂÏÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙȘ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ¯ÒÚ˜: ‚›ÓÙÂÔ, ʈÙÔÁڷʛ˜ Î.Ï. ∞Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ·È‰È¿ ·fi ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜, ÂÈϤÁÂÈ Î˘Ú›ˆ˜ ÌÔ˘ÛÈΤ˜ ·fi ÙȘ ¯ÒÚ˜ ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹˜ ÙÔ˘˜. ™˘˙ËÙ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ· ÙȘ ¯ÒÚ˜ ·˘Ù¤˜. ∞ӷʤÚÔÓÙ·È ÛÙË ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘˜, ÛÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ ¯ÔÚÔ‡˜ ÙÔ˘˜. µÏ¤Ô˘Ó ÂÈÎfiÓ˜ ·fi ÙËÓ Î¿ı ¯ÒÚ· Î·È ·ÎÔ‡Ó ÙËÓ Î·Û¤Ù· Ì ٷ ÙÚ·ÁÔ‡‰È·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·È‰È¿ Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋. ∆· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î¿ÔȘ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ·ӷϷ̂·ÓfiÌÂÓ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÙÂϤÛÔ˘Ó ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ¯ÔÚfi. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÚÔÙÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ «ÎÈÓËÛÈÔÏÔÁ›Â˜» Î·È «¯ÔÚÔÁڷʛ˜» ¿Óˆ Û ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ∞ÊÚÈ΋, ÙËÓ ∞Û›· Î.Ï. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÙËÚ› Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÈ Î¿ÓÂÈ ÙÔ Î¿ı ·È‰›. ¢Â›¯ÓÂÈ Ó· ÙÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋; ª‹ˆ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓı¿ÚÚ˘ÓÛË; ∫ÈÓÂ›Ù·È Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiÔ ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ›‰Ë ÌÔ˘ÛÈ΋˜; ªÈÌÂ›Ù·È ÙËÓ Î›ÓËÛË ¿ÏψÓ; ªÔÚ› Ó· ÌÈÌËı› ¯ÔÚ¢ÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ‚ϤÂÈ .¯. Û ‚›ÓÙÂÔ; ∂ȯÂÈÚ› Ӥ˜ ¯ÔÚ¢ÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ; 2. ™YN£ETONTA™ ENA MOY™IKO ¶APAMY£I √ÚÁ¿ÓˆÛË: ™˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹ ÌÈ· ÔÌ¿‰· ·È‰ÈÒÓ Î·ıÈṲ̂ӷ ΢ÎÏÈο ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘. ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹: ∆· ·È‰È¿ ·ÎÔ‡Ó ÚÔÛÂÎÙÈο ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «√ ¶¤ÙÚÔ˜ Î·È Ô §‡ÎÔ˜» Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ÀÏÈο: ªÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ‹/Î·È Ë¯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔÈ ‹¯ÔÈ. ªÔÚÔ‡Ó Â›Û˘ Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ‹¯ÔÈ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. µ·ÛÈ΋ Ì·ıËÛȷ΋ Âȉ›ˆÍË: ¡· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Î·È Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜ Ì ‚¿ÛË ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ӷ ÎÚÈÙ‹ÚÈ·.
¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ οÔÈÔ ·È‰› ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È ¤Ó· ÁÓˆÛÙfi ‹ ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈÔ ·Ú·Ì‡ıÈ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÔÈÔÈ ‹¯ÔÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹ÚˆÂ˜ ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡. ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÓˆÚ›ÛÌ·Ù· Î·È ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÙˆÓ ËÚÒˆÓ. ¶Ò˜ ı· Ú¤ÂÈ .¯. Ó· Â›Ó·È Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ı· ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÙË ÃÈÔÓ¿ÙË, Ô˘ Â›Ó·È ÏÂÙ‹, fiÌÔÚÊË Î·È ¤¯ÂÈ ·Ó¿Ï·ÊÚ˜ Î·È Â˘ÁÂÓÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ; ¶Ò˜ ·Ó Â›Ó·È Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ı· ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ ÙËÓ ·ÚÎÔ‡‰· ‹ ÙÔ Ï‡ÎÔ; ∆È Â›‰Ô˘˜ ‹¯Ô ı· Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·Á¿ÁÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·Ô‰ÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÎÂϿˉËÌ· ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, ÙÔ ‚·Ú‡ ‚‹Ì· ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· ‹ ÙÔ Êfi‚Ô ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ; ∂ÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓ Ë¯ËÙÈ΋ ËÁ‹ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ÙÔÓ Î¿ı ‹¯Ô (.¯. Û˘ÌʈÓÔ‡Ó Ì ÙÔ Ù‡Ì·ÓÔ ‹ Ì ·ÚÁ¿ ¯Ù˘‹Ì·Ù· Ù˘ ·Ï¿Ì˘ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· Ó· ·Ó··-
334
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
ÚÈÛÙÔ‡Ó Ù· ‚‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ·, Ê˘ÛÒÓÙ·˜ ÂÏ·ÊÚ¿ Ì ̛· ÛÊ˘Ú›¯ÙÚ· ‹ οÓÔÓÙ·˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Ì ÙÔ ÛÙfiÌ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ÙÈÙ›‚ÈÛÌ· ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ, Ì ÙȘ ̷ڿΘ Ó· ·Ó··ÚÈÛÙÔ‡Ó ÙȘ Ì·˚ÌÔ‡‰Â˜ Ô˘ Ë‰Ô‡Ó ·fi ‰¤ÓÙÚÔ Û ‰¤ÓÙÚÔ Î.Ï.) ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ӷϷ̂¿ÓÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ù· ·È‰È¿ ÂÎÙÂÏÔ‡Ó ÙÔÓ ‹¯Ô Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó ÁÈ· οı ‹Úˆ· fiÙ·Ó ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Û’ ·˘ÙfiÓ Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÛÙ·Ì·Ù¿ ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ Â›Ó·È Ó· ·ÚÂÌ‚ÏËı› οı ‹¯Ô˜, Ó· ·ÚÂÌ‚¿ÏÏÂÙ·È Ô ‹¯Ô˜ ·fi Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· ÙË Û˘Ó¯›˙ÂÈ ¿ÏÈ. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Î·È Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ˘˜. ¶.¯. Û ¤Ó· ¯·ÚÙ› ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ¤Ó· ÙÚ›ÁˆÓÔ ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó fiÙÈ ÚÒÙ· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ô ‹¯Ô˜ ÙÚÈÁÒÓˆÓ, ‰›Ï· ¤Ó· ·ÎÏÔ ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ‹¯Ô Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È ·fi ÓÙ¤ÊÈ, Î.Ô.Î. ∆· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ó· ·ӷϿ‚Ô˘Ó ÙËÓ ·Ê‹ÁËÛË ·›˙ÔÓÙ·˜ ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ÙÔ˘˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ¤ÙÛÈ ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈ΋ Û‡ÓıÂÛË. ™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘˜ Ë ·Ú·¿Óˆ ηٷÁÚ·Ê‹ ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ÔχÙÈÌË. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ ÌÈ·˜ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ÈÛÙÔÚ›·˜, Î·È Î·ıÒ˜ ·˘Í¿ÓÂÙ·È Ë ÂÈÙˉÂÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó ‹¯Ô˘˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ¿ÏÏÔ˘˜ ˯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ (.¯. ¤Ó·˜ ˯ÔÁÚ·ÊË̤ÓÔ˜ ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ ÙÚ›ÍÈÌÔ ÌÈ·˜ fiÚÙ·˜ Ô˘ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙÔÓ ‹¯Ô Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙË Ì¿ÁÈÛÛ· Ô˘ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙËÓ fiÚÙ·).◊ ÌÔÚ› Ó· Û˘ÌʈӋÛÔ˘Ó Î¿ÔÈÔÈ ‹¯ÔÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰È¿ÚÎÂÈ·, Ó· ·ÎÔ‡ÁÔÓÙ·È ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ÒÚ· (.¯. Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· ÛÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «Ô ∆˙·Î Î·È Ë Ê·ÛÔÏÈ¿», ÌÔÚ› Ó· ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì ÙÔÓ ‹¯Ô Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔÓ ∆˙·Î ÁÈ· fiÛË ÒÚ· Ô ∆˙·Î ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ· Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ó· ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È Î·È Ô ‹¯Ô˜ Ô˘ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ÙÔ Ì·Ô‡ÏÔ ÙÔ˘ ıËÛ·˘ÚÔ‡ Ô˘ ·Ó·Î·Ï‡ÙÂÈ Ô ∆˙·Î ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ·).
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ™˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Î·È ÛΤÙÔÓÙ·È Á‡Úˆ ·fi ·˘Ù‹Ó Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, fiˆ˜: ¶Ò˜ ÍÂΛÓËÛ ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi Ì·˜ ·Ú·Ì‡ıÈ; ¶Ò˜ ÙÂÏ›ˆÛÂ; ¶ÔÈÔ˜ ‹¯Ô˜ ¤‰ÂÈÍÂ…; À‹Ú¯·Ó ‹¯ÔÈ Ô˘ ‰‹ÏˆÓ·Ó ·ÓÙ›ıÂÙ· Ú¿ÁÌ·Ù·; ∏ ÂÎÙ¤ÏÂÛË Ò˜ Û·˜ Ê¿ÓËÎÂ; ◊Ù·Ó Â‡ÎÔÏË; ∆È Û·˜ ‰˘ÛÎfiÏ„Â; £· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi Ì·˜ ·Ú·Ì‡ıÈ; ∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ οÓÔ˘ÌÂ;
π‰¤Â˜ ÁÈ· ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ ªÔÚ› Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÌÈ· ˯ËÙÈ΋ ÈÛÙÔÚ›· ηÈ, ÍÂÎÈÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜, Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ÌÈ· ÈÛÙÔÚ›· Ì ÏfiÁÈ·. ¶.¯. Ù· ·È‰È¿ ηıÈṲ̂ӷ ÛÙÔÓ Î‡ÎÏÔ Î·È ¤¯ÔÓÙ·˜ ÌÚÔÛÙ¿ ÙÔ˘ ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi ¤Ó· ÌÔ˘ÛÈÎfi fiÚÁ·ÓÔ ‰›ÓÂÈ ¤Ó· ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ‹¯Ô. ∆· ˘fiÏÔÈ· ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó ÙÈ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ ·˘Ùfi˜ Ô ‹¯Ô˜ (.¯. Ô ‹¯Ô˜ Ì ÁÚ‹ÁÔÚ· ¯Ù˘‹Ì·Ù· ÙÔ˘ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ˘ ϤÓ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ·Ó··ÚÈÛÙ¿ Ù· ‚È·ÛÙÈο ‚‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Î.Ô.Î.) ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ηٷÁÚ¿ÊÂÈ Ì ϤÍÂȘ ÙÈ Ê·ÓÙ¿˙ÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ·Ó··ÚÈÛÙ¿ Ô Î¿ı ‹¯Ô˜. ªÂ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ Ô˘ η٤ÁÚ·„ ٷ ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· Û˘Óı¤ÛÔ˘Ó ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›·.
335
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ηٷÁÚ·Ê‹ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙË Û˘Ì‚·Ù‹ ÌÔ˘ÛÈ΋ ÁÏÒÛÛ·, ·ÏÏ¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ÙË ‰È΋ ÙÔ˘˜ ·ÚÙÈÙÔ‡Ú· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ÛËÌÂÈÔÏÔÁ›· (.¯. ÂÈÎfiÓ˜, ۇ̂ÔÏ·, ϤÍÂȘ, ÁÚ·Ì̤˜, ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Î.¿.) ÙËÓ ÔÔ›· ÂÈÓÔÔ‡Ó Ù· ›‰È· ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‹ Û˘Ó-‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔÙ˘ÒÛÔ˘Ó ÛÙÔ ¯·ÚÙ› ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÌÔ˘ÛÈΤ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ. ªÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· Ì·ÁÓËÙÔʈӋÛÔ˘Ó ‹ Ó· ‚ÈÓÙÂÔÛÎÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ӤÏıÔ˘Ó Î·È Ó· ÙȘ ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ‹ Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ·ÏÈfiÙÂÚ˜ Ì ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚ˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈΤ˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, Ô˘ ı· ‚ÔËı‹ÛÔ˘Ó Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Ë ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜. ∆¤ÏÔ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ‹ ÙȘ Û˘Óı¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ù˘ Ù¿Í˘ ÙÔ˘˜. ∏ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÂÈϤÔÓ Î·È ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ (.¯. Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó Ó¤Â˜ Û˘Óı¤ÛÂȘ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ Ô˘ η٤ÁÚ·„·Ó Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯ÚÔÓÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜), Ó· ÚÔÛı¤ÛÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ· ÛÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ ÙÔ˘˜ ‹ Ó· ÂÂÓ‰‡ÛÔ˘Ó ÌÔ˘ÛÈο ¤Ó· ‚›ÓÙÂÔ Ô˘ ¤Î·Ó·Ó (.¯. ‡ÛÙÂÚ· ·fi Ì›· ›Û΄Ë). øÛÙfiÛÔ ÁÈ· Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó Û ÌÈ· Ù¤ÙÔÈÔ˘ ›‰Ô˘˜ ηٷÁÚ·Ê‹ Â›Ó·È ·Ó·Áη›· Ë Û¯ÂÙÈ΋ ÁÓÒÛË Î·È Ë ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
∆Û·ÊÙ·Ú›‰Ë˜, 2002
11.4 ∏ ºÀ™π∫∏ ∞°ø°∏ ∆· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË. ∂˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÓÙ·È Ó· ÙÚ¤¯Ô˘Ó, Ó· ¯ÔÚÔˉԇÓ, Ó· ÛηÚÊ·ÏÒÓÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ù· fiÚÈ¿ ÙÔ˘˜. ∞fi ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ù˘ Á¤ÓÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ó¿ÁΘ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ΛÓËÛ˘ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜. ∏ ÚÔԉ¢ÙÈ΋ Û˘ÓÂȉËÙÔÔ›ËÛË ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘ Ó· ‰Ú· Î·È Ó· Âȉڿ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÈ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÚÚËÎÙ· Ì ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜. ŸÙ·Ó ÙÔ ·È‰› ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ Î·È ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È fiÙÈ ÙÔ ˘·ÎÔ‡ÂÈ, ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ÌÔÚ› Ó· ÙÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ› ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘, ÙfiÙ ÓÔÈÒıÂÈ ¿ÓÂÛË Î·È ÛÈÁÔ˘ÚÈ¿ (ª·ÚÌÔ‡ÛË, 1999 – 2004). ¶ÚfiÛÊ·Ù˜ ¤Ú¢Ó˜ ·ÔηχÙÔ˘Ó fiÙÈ: ✒ ÙÔ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ÎÈÓËÙÈÎfi ·È¯Ó›‰È, ✒ Û fiÏ· Ù· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· Ù· ·È‰È¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÂχıÂÚ˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È Û ÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Ì ηÓfiÓ˜, ✒ Ù· ·È‰È¿ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó ÙÔ ÎÈÓËÙÈÎfi ·È¯Ó›‰È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·fi οı ¿ÏÏË ‰È·ÛΤ‰·ÛË, ✒ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔ˘Ó ÛÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·Ú¿ ÛÙȘ ¿ÏϘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ✒ Ë ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ·Ô‰Ô¯‹˜ Û fiÏÔ ÙÔ Ê¿ÛÌ· Ù˘ ·È‰È΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÙfiÛÔ ÁÈ· Ù· ·ÁfiÚÈ·, fiÛÔ Î·È ÁÈ· Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ·, ✒ Ë Ù·ÎÙÈ΋ ÎÈÓËÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· Û˘ÓÂÈÛʤÚÂÈ ÛÙË Ê˘ÛÈ΋, ÙË ÁÓˆÛÙÈ΋ Î·È ÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. (Doherty & Bailey, 2003)
336
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
M ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ ÌÈÎÚfi ·È‰› ÂÍÂÚÂ˘Ó¿ ÙȘ ¤ÓÓÔȘ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ô‰›‰ÂÈ ÚÔÛˆÈÎfi ÓfiËÌ·. ¶ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÂÙ·È Ò˜ ı· ÎÈÓËı› ÛÙÔÓ ÙÚÈۉȿÛÙ·ÙÔ ÎfiÛÌÔ, Ò˜ ı· ÙÚ¤ÍÂÈ, Ò˜ ı· ˉ‹ÍÂÈ, Û fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ı· ‰È·Ó‡ÛÂÈ ÌÈ· ·fiÛÙ·ÛË, ÚÔ˜ Ù· Ô‡ ı· ηÙ¢ı˘Óı›, fiÛÔ Ì·ÎÚÈ¿ ı· ÂÙ¿ÍÂÈ ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ (∆Û··Î›‰Ô˘, 1997). ∞ÈÛı¿ÓÂÙ·È fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È ÁÚ‹ÁÔÚ· ‹ ·ÚÁ¿ Î·È ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο Ò˜ ·˘Ù¤˜ ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘ (ª·ÚÌÔ‡ÛË, 1999-2004). µ·ÛÈÎfi˜ ÛÎÔfi˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ º˘ÛÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ Û ÔÈΛϘ ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ ÁÈ’ ·˘Ù¿ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ΛÓËÛ˘, ÔÈ Ôԛ˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó fi¯È ÌfiÓÔ Ó· ·ӷϷ̂¿ÓÔ˘Ó, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÂÍÂÏ›ÛÛÔ˘Ó ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÚÔ‚·›ÓÔÓÙ·˜ Û Ӥ˜ ÂÍÂÚ¢ӋÛÂȘ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘˜ (North, 1990). Œ¯ÔÓÙ·˜ ÔÏϤ˜ Î·È Û˘¯Ó¤˜ ¢ηÈڛ˜ ΛÓËÛ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÔÏÏÒÓ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÚÔԉ¢ÙÈο Á›ÓÔÓÙ·È Èηӿ: ✒ Ó· ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ÙÔ ÂϤÁ¯Ô˘Ó, ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÊÚÔÓÙ›‰·˜ Î·È ¿ÛÎËÛ˘ ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜, ✒ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈο Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ Ë Î›ÓËÛË Â›Ó·È Ô Ê˘ÛÈÎfiÙÂÚÔ˜ ÙÚfiÔ˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ ÁÈ’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ËÏÈΛ·. ª¤Ûˆ Ù˘ ΛÓËÛ˘ ÂÈÎÔÈÓˆÓÔ‡Ó Î·È ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜ Û˘¯Ó¿ Ôχ ÈÔ Â‡ÁψÙÙ· ·fi fi,ÙÈ Ì ÙË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· (‚Ï. Î·È ÎÂÊ.2). ✒ Ó· ÂÈÏ‡Ô˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÙÔ ÛÙfi¯Ô ÙÔ˘˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË Î›ÓËÛË Î·È Ó· Á›ÓÔÓÙ·È Ôχ ÌÈÎÚÔ› ÁÈ· Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó Ôχ ÁÚ‹ÁÔÚ·, Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Î›ÓËÛË ·ÚÁ‹ ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó .¯. ÙËÓ ·ÚÎÔ‡‰· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛˆÓ, Ó· ˘ÔÏÔÁ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ ¯Ù˘‹Ì·ÙÔ˜ Ù˘ Ì¿Ï·˜ ÁÈ· Ó· ηٷʤÚÔ˘Ó Ó· ÙËÓ ÂÚ¿ÛÔ˘Ó Ì¤Û· ·fi ÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ. ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ Î¿ı ·È‰› ¤¯ÂÈ Ù· ‰Èο ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙ· Î·È ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ÚÔÙÈÌ‹ÛÂȘ Î·È ÈηÓfiÙËÙ˜ Î·È Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· Û¤‚ÔÓÙ·È ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ Ê˘ÛÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘ÌÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ΛÓËÛ˘ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔ Ú˘ıÌfi, Ì ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È Ì ÙÔ ¯ÔÚfi, ηıÒ˜ Î·È ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ ̇ËÛ˘ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ·ıÏËÙÈÛÌÔ‡.
µ·ÛÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ ∞Ó·Ï˘ÙÈÎfiÙÂÚ·, ÔÈ ‚·ÛÈÎfiÙÂÚ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ Ô˘ ı¤ÙÂÈ ¤Ó· ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ (Slater, 1993): ·) ™˘Ó›‰ËÛË ÙÔ˘ ÛÒÌ·Ùfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ ÙÔ˘. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó Ì οı ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜. ‚) AÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ÔÈfiÙËÙ·˜ Ù˘ ΛÓËÛ˘. ∫·ıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó ¢ηÈڛ˜ Ó· ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÌÈΤ˜ ·fi ÙȘ ·Ó¿Ï·ÊÚ˜
337
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÎÈÓ‹ÛÂȘ, ÙȘ ÁÚ‹ÁÔÚ˜ Î·È ·fiÙÔ̘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ·fi ÙȘ ·ÚÁ¤˜ Î·È Û˘ÁÎÚ·ÙË̤Ó˜ (.¯. ¶Ò˜ ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ·ÚÎÔ‡‰· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂˆÓ Î·È Ò˜ ÁÈ· Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÙ·ÏÔ‡‰· ‹ ÙË Ì¤ÏÈÛÛ·; ¶Ò˜ ·ÚÈÛÙ¿ÓÔ˘Ó ÙÔ ‚fiÙÛ·ÏÔ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ Ì ÔÚÌ‹ ÛÙÔ ÓÂÚfi Î·È Ò˜ ÙÔ Ê‡ÏÏÔ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ ¤ÊÙÂÈ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜;)19. ¶ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙȘ ‰È·‰ÚÔ̤˜ Ô˘ ‰È·Ó‡Ô˘Ó ÔÈ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÛÙÔÓ ·¤Ú· Î·È ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜. Œ¯Ô˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Î·Ù‡ı˘ÓÛË ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ‹ Â›Ó·È Â‡Î·ÌÙ˜ Î·È Â˘¤ÏÈÎÙ˜; Á) AÓÙ›ÏË„Ë ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ̤۷ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙÔ ¯ÒÚÔ Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜, ̤ۈ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÌÂÏÒÓ ÙÔ˘. ¢ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂٷΛÓËÛ˘ ·fi ÙÔÓ ¤Ó· ¯ÒÚÔ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ Î·È ·fi ÙÔ ¤Ó· Â›Â‰Ô ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ™˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Ó ÙÈ ÛËÌ·›ÓÂÈ ÎÔÓÙ¿ Î·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜. ∞ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Ù˘ ΛÓËÛ˘ Î·È Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÙÔ ¯ÒÚÔ Ì ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Ô˘ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È. ‰) AÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ΛÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. √È Û¯¤ÛÂȘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Â›Ó·È Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÓfi˜ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÎÈÓËÙÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜. ∆· ·È‰È¿ ‰Â Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÌfiÓÔ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ¯ÒÚÔ Ì·˙› Ì ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ¤¯Ô˘Ó ¢ηÈڛ˜ Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂÌÂÈڛ˜ ΛÓËÛ˘, Ó· ηıÔ‰ËÁÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ‰›ÓÔÓÙ·È Â˘Î·Èڛ˜ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Î·Ù¿ ˙‡ÁË, Û ÙÚÈ¿‰Â˜ ‹ Î·È Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜, ÒÛÙ ӷ Û˘ÓÙÔÓ›˙Ô˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ¤Ó· ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ∂›Û˘, ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ·Ú¤¯ÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó ˙ËÙ‹Ì·Ù· Î·È Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂȘ Ô˘ ‰Â Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Ì ı¤Ì·Ù· ΛÓËÛ˘, fiˆ˜: ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È, ̤ۈ ÙˆÓ ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ, ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ηÓfiÓˆÓ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Î·È Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜, ✒ Ó· ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ηÓfiÓˆÓ ·ÛÊ·Ï›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÔÊ˘Á‹ ·Ù˘¯ËÌ¿ÙˆÓ. ™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∂›Ó·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ù· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÔÚÔ‡Ó ¿ÓÂÙ· ÚÔ‡¯· Î·È ·Ô‡ÙÛÈ·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ Û¯ÂÙÈο ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Î·È ˙ËÙ¿ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘˜.
19. £ÂˆÚÂ›Ù·È ·˘ÙÔÓfiËÙÔ fiÙÈ ÔÈ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È ÔÈ ÌÈÌ‹ÛÂȘ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó È‰È·›ÙÂÚÔ ÓfiËÌ·. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÁÈ· ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ ÁÓˆÛÙÒÓ ÛÙ· ·È‰È¿ ‹/Î·È ·˘ÙÔÛ¯¤‰ÈˆÓ ÈÛÙÔÚÈÒÓ, Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜.
338
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
√ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ÿˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ¤Ó· ̤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ‰Ú¿ÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ¿ÏϘ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8, 9 Î·È 10). øÛÙfiÛÔ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ Ô˘ ·›ÚÓÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·È¯ÓȉÈÔ‡, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ÎÔÚ‰¤Ï˜, ̿Ϙ, Ì·ÏfiÓÈ· Î.¿. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ú˘ıÌÈ΋˜ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· ηٷϷ̂¿ÓÔ˘Ó ·ÚÎÂÙfi ¯ÒÚÔ ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ÁÈ·Ù› Ô Ú˘ıÌfi˜ Â›Ó·È Ë ‚¿ÛË Û fiϘ ÙȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ Ù˘ ˙ˆ‹˜. √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ›, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÎÊÚ·ÛÙÔ‡Ó Ì ÙËÓ Î›ÓËÛË, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔÓÙ·˜ Î·È ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ˜, Â›Ó·È ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ Ó· ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÔÏÏ¿ ÂÎÊÚ·ÛÙÈο ̤۷, fiˆ˜ ÙÔÓ ÚÔÊÔÚÈÎfi ÏfiÁÔ, ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÙË ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋, ÙË ÁÏ˘ÙÈ΋ Î.Ï. (∫˘ÓËÁÔ‡-ºÏ¿ÌÔ˘Ú·, 1993, Û. 5). °È· Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ú˘ıÌÈ΋˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ÚÔÙ›ÓÔÓÙ·È, ·˘Ù¤˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ‰È·ÛΉ·ÛÙÈΤ˜. ™˘¯Ó¿ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· Ì ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ÛÙË ‚¿ÛË Î¿ÔÈÔ˘ Ú˘ıÌÔ‡, fiˆ˜ (Slater, 1993): ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ¯¤ÚÈ·: ÃÙ˘Ô‡Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ ‰˘Ó·Ù¿ Î·È ··Ï¿, ¯Ù˘Ô‡Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ¿ÏψÓ, ¯Ù˘Ô‡Ó Ù· ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘˜ Á‡Úˆ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ·, Ù· ¯Ù˘Ô‡Ó ÎÔÓÙ¿ Î·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜, ¯Ù˘ÒÓÙ·˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÏË ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ¿ÙˆÌ· ·Ú¿ÁÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ ‹ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÌÔÙ›‚·. ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ fi‰È·: ∫¿ÓÔ˘Ó ÌÈÎÚ¿ Î·È ÌÂÁ¿Ï·, ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ·ÚÁ¿ ‚‹Ì·Ù·. XÔÚÔˉԇÓ. ¶Ë‰Ô‡Ó ÛÙÔ ¤Ó· fi‰È Î·È ‡ÛÙÂÚ· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ∆Ú¤¯Ô˘Ó, ηϿ˙Ô˘Ó, ·Ó·ÚÚȯÒÓÙ·È. ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜: ÛÚÒ¯ÓÔÓÙ·È ··Ï¿ Ì ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜. ∫ÈÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜ ÙÔ˘˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ ÌÔÙ›‚· ÛÙÔÓ ·¤Ú·. ∆Ô˘˜ ÎÈÓÔ‡Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ‰˘Ó·ÌÈο ‹ ·ÚÁ¿ Î·È Óˆ¯ÂÏÈο. ∫ÈÓÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ·ÁÎÒÓ˜ ÙÔ˘˜ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·˜ Û¯‹Ì·Ù·, .¯. Û· Ó· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Î¿ÙÈ ÛÙÔÓ ·¤Ú·20, ✒ ¶·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ÁfiÓ·Ù·: ¶ÂÚ·ÙÔ‡Ó Ì ÙÂÓو̤ӷ ‹ ÌÂ Ï˘ÁÈṲ̂ӷ ÁfiÓ·Ù·. ¶ÚÔ‚¿ÏÏÔ˘Ó Ù· ÁfiÓ·Ù· ÌÚÔÛÙ¿ Î·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ô˘ ÙÔ˘˜ ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡Ô˘Ó. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Ì ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ú˘ıÌÈ΋˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó Û ÌÂÁ¿Ï· Ì·ÓÙ›ÏÈ·, ÎÔÚ‰¤Ï˜ ÛÙ· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· Î·È ÛÙȘ ̿Ϙ Ì ÙË Û˘Óԉ›· ÌÔ˘ÛÈ΋˜. ∞ӷηχÙÔ˘Ó ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· fiÙÈ Ì ٷ Ì·ÓÙ›ÏÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó Î‡ÎÏÔ˘˜, ·ÈˆÚ‹ÛÂȘ, ˙ÈÁÎ ˙·ÁÎ, Ó· Ù· ÂÙÔ‡Ó „ËÏ¿, Ó· οıÔÓÙ·È Î¿Ùˆ Î·È Ó· Ù· ·Ê‹ÓÔ˘Ó Ó· ¤ÛÔ˘Ó ¿Óˆ ÙÔ˘˜ Î.¿. ªÂ ÙȘ ̿Ϙ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· οÓÔ˘Ó ·Ó·Ë‰‹ÛÂȘ, ÙڛϘ Î.¿. ªÂ Ù· ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ·ÏÈÛÌ·, ÛÙÚÔ‚›ÏÈÛÌ·, Ó· ÂÚÓÔ‡Ó ·Ó¿ÌÂÛ· Î.¿. ™ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È Â›Û˘ Ë Î·ÏÏȤÚÁÂÈ· ÎÈÓËÙÈÎÒÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ fiˆ˜ ·ÏÈÛÌ·, ÙÚ¤ÍÈÌÔ, ÛÙÚÔʤ˜, ¿ÏÌ·Ù·, ·ÈˆÚ‹ÛÂȘ, ¯ÂÈÚÈÛÌÔ› Ù˘ Ì¿Ï·˜ Î·È ¿ÏÏˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ Î.Ï. 20. ∞˘Ùfi ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Î·È Ì ¿ÏÏ· ̤ÏË ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, .¯. ÁfiÓ·Ù·, ÎÔÈÏÈ¿, Û·ÁfiÓÈ, ÊÙ¤ÚÓ· Î.Ï.
339
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶ÚÔÛÂÁÁ›˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ·fiÛÙ·Û˘ ∏ ·fiÛÙ·ÛË, Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ì·ÎÚÈ¿ Î·È ÎÔÓÙ¿, Á›ÓÂÙ·È ·ÓÙÈÏËÙ‹ Ì ÙÔ ÛÒÌ· Î·È ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ. ∆Ô ·È‰› ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÂÙÚ‹ÛÈ̘ Û¯¤ÛÂȘ Ì ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ Î·È Ù· ˘ÏÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, fiˆ˜ fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ› Ó· ¿ÂÈ ÛÙÔ ¤Ó· ‹ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ÛËÌ›Ô, fiÛ· ‚‹Ì·Ù· ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡Ó ‹ Ì ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ı· ¿ÂÈ ÈÔ Â‡ÎÔÏ· Î·È ·Ó Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ‹ Ì·ÎÚÈ¿. ªÂ ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ·È‰› Ì·ı·›ÓÂÈ Ó· Û˘Û¯ÂÙ›˙ÂÈ ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ. ∞Ó·ÁÓˆÚ›˙ÂÈ ÔÈÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ ÙÔ˘ Î·È ÔÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÙÔ˘, Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Î·È ÌÂÙÚÒÓÙ·˜ ÙËÓ Ì ÙËÓ Î›ÓËÛ‹ ÙÔ˘, Ì ٷ ‚‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘ ‹ Ì ‰È¿ÊÔÚ· ·ÓÙÈΛÌÂÓ·. ¶ÂÙÒÓÙ·˜ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Û ÎÔÓÙÈÓÔ‡˜ Î·È ÈÔ Ì·ÎÚÈÓÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜, Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ› ÚÔԉ¢ÙÈο ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë ·fiÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙË ‰‡Ó·ÌË Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ηٷ‚¿ÏÏÂÈ ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ÂÈÙ‡¯ÂÈ. ¶ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Ù· ·È‰È¿, ÌÂÚ‰Â‡Ô˘Ó ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ù˘ ΛÓËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ Ì ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË. ª›· ·fiÛÙ·ÛË Û ·ÓËÊfiÚ· ÙË ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ì·ÎÚ‡ÙÂÚË ·fi Ì›· ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ·fiÛÙ·ÛË Û ηÙËÊfiÚ· ‹ Û ›‰Ô. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ ηٷ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÌÂÁ·ÏÒÓÂÈ ÛÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„‹ ÙÔ˘˜ ÙËÓ ·fiÛÙ·ÛË Ô˘ ‰È·Ó‡Ô˘Ó.
∆Û··Î›‰Ô˘, 1997, ÛÛ. 31 -32
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Î·È Û¯Â‰È¿˙ÂÈ ÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Ì·˙› Ì ٷ ·È‰È¿. µ·ÛÈ΋ ·Ú¯‹ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÛÙ·Ì·Ù¿ ÙÔ Î¿ı ·È¯Ó›‰È fiÛÔ Ù· ·È‰È¿ ‰È·ÛΉ¿˙Ô˘Ó ·ÎfiÌË Ì ·˘Ùfi, ÒÛÙ ӷ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ Í·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ¢ηÈڛ˜ Ó· ÂÈÙ‡¯Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ÙÔ ÂÍÂÏ›ÍÔ˘Ó.
∆· ·È‰È¿ ÂÓÂÚÁÔ‡Ó ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È ‹/Î·È ¯ˆÚ›˜ ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ê˘ÛÈ΋˜ ·ÁˆÁ‹˜ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ¤Íˆ ÛÙË ·˘Ï‹ ‹ Û ¿ÏÏÔ˘˜ ηٿÏÏËÏÔ˘˜ ˘·›ıÚÈÔ˘˜ Î·È ÎÏÂÈÛÙÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜.
340
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¶ƒ√∆∞™∂π™ °π∞ ∂•√¶§π™ª√ ª¿Ï˜ Û ‰È¿ÊÔÚ· ÌÂÁ¤ıË, ¯·ÚÙfi̷Ϙ, ̿Ϙ ı·Ï¿ÛÛ˘, Ì·ÏfiÓÈ·, Û·ÎÔ˘Ï¿ÎÈ· ·fi ‡Ê·ÛÌ· Ì fiÛÚÈ·, ÎÔ˘‚¿ÚÈ·, ¿ÁÎÔÈ, ηڤÎϘ, ÙÚ·Â˙¿ÎÈ·, Û·Ó›‰Â˜, ÎÒÓÔÈ, ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ‚¿ÛÂȘ, Ì·ÓÙ›ÏÈ·, ÌÂÙ·ÏÏÈο ÎÔ˘ÙÈ¿, ÛÎÔÈÓ¿ÎÈ·, ÌÂÁ¿Ï˜ ÎÔ‡Ù˜, ‚·Ú¤ÏÈ·, ÎÔÓÙ¿ÚÈ·, ·ÏÔÁ¿ÎÈ·, Ì¿Ú˜, ÎÚ›ÎÔÈ, ʷډȿ Ï¿ÛÙȯ·, Ì·ÎÚÈ¿ Û¯ÔÈÓÈ¿, ÛÙÚÒÌ·Ù·, ÛÂÓÙfiÓÈ·, Ù·Èӛ˜ Î.¿. √ ÂÍÔÏÈÛÌfi˜ Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È Â›Ó·È ·Ïfi˜ Î·È ÚÔÛÈÙfi˜ Î·È Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È ·fi ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜. ¶ÚfiÛıÂÙÔ˜ ÂÍÔÏÈÛÌfi˜, ¯Ú‹ÛÈÌÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÎÈÓËÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› Ì ·Ï¿ ̤۷ fiˆ˜ ·ÏÔÁ¿ÎÈ· ÁÈ· Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ηϷÛÌÔ‡˜, Ù· ÔÔ›· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·fi ÚÔÏfi ¯·ÚÙfiÓÈ Ù˘ÏÈÁ̤ÓÔ ÛÊȯٿ, Û·ÎÔ˘Ï¿ÎÈ· Ì fiÛÚÈ· ÁÈ· ÙȘ Ú›„ÂȘ Î.¿. ∫·È Ê˘ÛÈο Ë Î›ÓËÛË Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ¿ÌÂÛ· Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.3).
π‰¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜
1. ¶AIXNI¢IA °NøPIMIA™21 √ÓfiÌ·Ù· Ì ڢıÌÈÎÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ·ÎÏÔ Î·È Î¿ı ·È‰› ϤÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ Î·È „¿¯ÓÂÈ Ó· ‚ÚÂÈ ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ÙÔ ÚÔʤÚÂÈ: .¯. ·ÚÁ¿, ÁÚ‹ÁÔÚ·, ÛÈÁ¿, ‰˘Ó·Ù¿, Û˘ÏÏ·‚ÈÛÙ¿, ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ¿ Î.Ï. ŸÙ·Ó οı ·È‰› ¤¯ÂÈ Î·Ù·Ï‹ÍÂÈ Û ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÙÚfiÔ, ÚÔÛ·ı› Ó· ÂÚ·Ù‹ÛÂÈ Û‡Ìʈӷ Ì ·˘ÙfiÓ Î·È Ó· οÓÂÈ Î·È ·Ó¿ÏÔÁ˜ ÎÈÓ‹ÛÂȘ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· ÙÔ˘. ªÂÙ¿ Á›ÓÂÙ·È ˙¢Á¿ÚÈ Ì ¤Ó· ·È‰› Ô˘ ¤¯ÂÈ ‰È·Ï¤ÍÂÈ ÙÔÓ ·ÓÙ›ıÂÙÔ ÙÚfiÔ: .¯. ·˘Ùfi˜ Ô˘ ÚÔʤÚÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ·ÚÁ¿ Á›ÓÂÙ·È ˙¢Á¿ÚÈ Ì ·˘ÙfiÓ Ô˘ ÙÔ ÚÔʤÚÂÈ ÁÚ‹ÁÔÚ· Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÔ‡Ó ‹/Î·È Ó· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó Ô ¤Ó·˜ ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·Ú¯Èο ¤ÏÂÍÂ Ô ¿ÏÏÔ˜.
µfiÏÂ˚ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ∆· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÌÈ· Ì¿Ï· Ô˘ ÙËÓ ÂÙ¿ÂÈ Ô ¤Ó·˜ ÛÙÔÓ ¿ÏÏÔ, ʈӿ˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ fiÓÔÌ· ÂΛÓÔ˘ ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÙË ÛÙ¤ÏÓÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿. √ ÙÚfiÔ˜ Ô˘ Ô Î·ı¤Ó·˜ ϤÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ· Î·È ÎÈÓÂ›Ù·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¤Ó· ·È‰› ÚÔÙ›ÓÂÈ ¤Ó·Ó ÙÚfiÔ Î›ÓËÛ˘ Ô˘ ÙÔÓ ·ÎÔÏÔ˘ı› fiÏË Ë ÔÌ¿‰·, ̤¯ÚȘ fiÙÔ˘ ¤Ó· ¿ÏÏÔ ·È‰› ÙÔÓ ·ÏÏ¿ÍÂÈ Î·È Á›ÓÔ˘Ó ¿ÏÈ Ù· ›‰È·. ∫·Ïfi Â›Ó·È ÔÈ ·ÏÏ·Á¤˜ Ó· ÌË Á›ÓÔÓÙ·È ÁÚ‹ÁÔÚ· ÁÈ· Ó· ‰›ÓÂÙ·È ¯ÚfiÓÔ˜ Ó· ·ÔÎÙËı› Ì›· Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ¤Ó·˜ Ú˘ıÌfi˜.
2. ¶·È¯Ó›‰È· ÌÂٷΛÓËÛ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ÛËÌ›· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Î·Ù¿ÏÏËÏ· ÙÔ ¯ÒÚÔ. ™˘Ó‰È·ÌÔÚÊÒÓÂÈ Ì ٷ ·È‰È¿ ¤Ó· ÛÎËÓÈÎfi ‰Ú¿Û˘ Ì ˘ÏÈο fiˆ˜ ÌÂÁ¿Ï· ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù· ÁÈ· ÙÔ‡ÓÂÏ, ÎÒÓÔ˘˜ ÁÈ· ‰¤ÓÙÚ·, ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ÁÈ· Ï·Ù›˜, ÛÎÔÈÓÈ¿ ÁÈ· ‰ÚfiÌÔ˘˜. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÊËÁÂ›Ù·È ÌÈÎÚ¿ ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ˘Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·˜ ÛÙ· ·È‰È¿ ÔÈΛÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂٷΛÓËÛ˘ Û ۯ¤ÛË Ì ·˘Ù¿. ∫·Ï› ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ù· ·È‰È¿ Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ì¿Ï˜ ÌÈÎÚ¤˜, ÌÂÁ¿Ï˜, ÂÏ·ÊÚȤ˜, ‚·ÚȤ˜, Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó
21. °È· Ù· ·È¯Ó›‰È· ÁÓˆÚÈÌ›·˜ ‚Ï.ªÈ¯·‹Ï, 1998.
341
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÛÙ· ÙÔ‡ÓÂÏ, ÂÌÚfi˜, ›Ûˆ, Ó· ˉ‹ÛÔ˘Ó Ì¤Û· Î·È ¤Íˆ ·fi Ù· ÛÙÂÊ¿ÓÈ·, Ó· οÓÔ˘Ó ˙ÈÁÎ ˙·ÁÎ ·Ó¿ÌÂÛ· ·fi Ù· ‰¤ÓÙÚ·, Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ηٿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, Ó· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÓËÊfiÚ·. ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ ÛÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜ Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜ Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó ÔÌ¿‰· ‰Ú¿Û˘ Î·È ÚfiÏÔ˘˜ Î·È Ó· ÎÈÓËıÔ‡Ó ·Ó¿ÏÔÁ·. ¶.¯. Ù· ·È‰È¿ ÂÈϤÁÔ˘Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· ‹ ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜. √È ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜ ÂÙÔ‡Ó ·fi ÏÔ˘ÏÔ‡‰È Û ÏÔ˘ÏÔ‡‰È.(Û ÛÙÂÊ¿ÓÈ·). ∆· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· ı¤ÏÔ˘Ó Ó· ÂÙ¿ÍÔ˘Ó fiˆ˜ ÔÈ ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜. ¶Ë‰Ô‡Ó ·fi ÓԇʷÚÔ Û ÓԇʷÚÔ, ÂÌÚfi˜, ›Ûˆ, ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ˉ‹ÍÔ˘Ó „ËÏ¿ ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó. √È ÈÛÙÔڛ˜ Ì ٷ ˙Ò· Â›Ó·È ÂÏ΢ÛÙÈΤ˜ ÛÙ· ·È‰È¿. ¶·›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÚÔÛÂÁÁ›˙Ô˘Ó Î·È ¿ÏϘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó Ù· ˙Ò·, fiˆ˜ ÙȘ Û¯¤ÛÂȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ (.¯. ÔÈ ÂÙ·ÏÔ‡‰Â˜ ÂÙÔ‡Ó, Ù· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ· ˉԇÓ), ÙȘ ‰È·ÙÚÔÊÈΤ˜ Û˘Ó‹ıÂȘ ÙˆÓ ˙ÒˆÓ (.¯. ÔÈ Á¿Ù˜ ΢ÓËÁÔ‡Ó Î·È ÙÚÒÓ ٷ ÔÓÙ›ÎÈ·).
∆ÛÔ˘‚·ÏÔ‰ÚƠ̂˜. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÔ˘Ó Ì ˉ‹Ì·Ù·, ¤¯ÔÓÙ·˜ Âӈ̤ӷ Ù· fi‰È·;
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ·Ú¯È΋ ȉ¤·, ÙÔÓ ÚÔÛ·Ó·ÙÔÏÈÛÌfi Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ ÙË Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó. ¶ÚÔÙ›ÓÂÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ó· ¿Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ÌÈ· Ê·ÓÙ·ÛÙÈ΋ ‚fiÏÙ· ÛÙÔ ‰¿ÛÔ˜ Ó· ʈÙÔÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó Ù· ˙Ò·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ˙ËÙ¿ ·fi Ù· ·È‰È¿ Ó· ·˘ÙÔۯ‰ȿÛÔ˘Ó Î·È Ó· ˘Ô‰Â›ÍÔ˘Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂٷΛÓËÛ˘. £¤ÙÂÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ: «¶Ô‡ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÙÔ ÛÎÈÔ˘Ú¿ÎÈ;», «¶Ò˜ ı· ÙÔ ÏËÛÈ¿ÛÔ˘ÌÂ;», «∆È Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÙÒÚ·;» Î.Ï. ∆· ·È‰È¿ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ˉ‹ÍÔ˘Ó Ì¤Û· ÛÙË Ï›ÌÓË-ÛÙÂÊ¿ÓÈ, Ó· ÌÔ˘Ó ÛÙË ÛËÏÈ¿-ÎÔ‡Ù·, Ó· ‰Ô˘Ó Ù· ÏÈÔÓÙ·Ú¿ÎÈ·,
342
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Ó· ȇÛÔ˘Ó Ù· ·ÏÔÁ¿ÎÈ· Î·È Ó· οÓÔ˘Ó ÁηÏfi ηٿ Ì‹ÎÔ˜ Ù˘ fi¯ı˘ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ÎÔÚ‰¤Ï·˜ ·ÏˆÌ¤Ó˘ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜, Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ó Ó· ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó ÙÔ ÂÏ¿ÊÈ Î.¿. ∆¤ÏÔ˜, ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó ·È¯Ó›‰È· Î·È Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ù· ›‰È· ηٿÏÏËÏ· ÙÔ ¯ÒÚÔ. £¤ÙÂÈ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Î·È ‰›ÓÂÈ ÒıËÛË ÛÙÔ ·È¯Ó›‰È ¯ˆÚ›˜ fï˜ Ó· Ì·Ù·ÈÒÓÂÈ ÙȘ ÚÔı¤ÛÂȘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔڛ˜. ∆·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó ÛÙÔ ‰È¿ÛÙËÌ· Ì ¯·ÚÙfiÎÔ˘Ù·-‰È·ÛÙËÌfiÏÔÈ·, Ë‰Ô‡Ó ·fi ¿ÛÙÚÔ-ÛÙÂÊ¿ÓÈ Û ¿ÛÙÚÔÛÙÂÊ¿ÓÈ, ÎÚ¤ÌÔÓÙ·È ·fi ¤Ó·Ó ÎÔÌ‹ÙË-Ì¿Ú·, ·ÈˆÚÔ‡ÓÙ·È Î·ıÒ˜ ÎψÙÛÔ‡Ó Ù· Û‡ÓÓÂÊ·, ·Ó·ÚÚȯÒÓÙ·È ÛÙËÓ ÙÛÔ˘Ï‹ıÚ·-Ô˘Ú¿ÓÈÔ ÙfiÍÔ, ÈÛÔÚÚÔÔ‡Ó ÛÙÔÓ ÈÛÙfi Ù˘ ÙÂÚ¿ÛÙÈ·˜ ·Ú¿¯Ó˘ Î.¿.
3. ¶AIXNI¢IA MIMH™H™37 ∏ Ì›ÌËÛË ÁÈ· Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·ÔÙÂÏ› ‚·ÛÈÎfi ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ˘ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ì·ı·›ÓÔ˘Ó (‚Ï. Î·È ÂÓfiÙËÙ· 11.2). TÔ Ó· ÚÔÙÚ¤Ô˘Ì ٷ ·È‰È¿ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ ˆ˜ ΛÓËÙÚÔ ÁÈ· Ó· ‰ÔÎÈÌ¿ÛÔ˘Ó ÎÈÓ‹ÛÂȘ ‹ fi˙˜ Ô˘ ·fi ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ ı· ÙȘ ÂȯÂÈÚÔ‡Û·Ó. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ˙ÒˆÓ ‹ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 11.2), Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· Ù· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ. ·) ∆· ·È‰È¿ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ì›· ÁÚ·ÌÌ‹, Ì·›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ¤Ó· ›Ûˆ ·fi ÙÔ ¿ÏÏÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚¿˙ÂÈ Ì›· ÌÔ˘ÛÈ΋ Ì ¤ÓÙÔÓÔ Ú˘ıÌfi, .¯. Ï·ÙÈÓÔ-·ÌÂÚÈηÓÈ΋, ¯Ô Î.Ï. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ÛÙË ÁÚ·ÌÌ‹ Â›Ó·È Ô ·Ú¯ËÁfi˜. ∞Ú¯›˙ÂÈ Ó· ÎÈÓÂ›Ù·È ÛÙÔ Ú˘ıÌfi Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, fiˆ˜ ı¤ÏÂÈ, Î·È ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ÙÔ ÌÈÌÔ‡ÓÙ·È. ŸÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰ÒÛÂÈ ¤Ó· Û‹Ì· ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ¤¯Ô˘Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÙÔ ÚÒÙÔ ·È‰› Á›ÓÂÙ·È ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Î·È ·Ú¯ËÁfi˜ Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ·È‰› Ô˘ ·Ú¯Èο ‹Ù·Ó ‰Â‡ÙÂÚÔ. ŒÙÛÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Á›ÓÔÓÙ·È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ ·Ú¯ËÁÔ›. ™Â ·˘Ùfi ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÙ·È Ë ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·, ηıÒ˜ fiÏÔÈ Û ‰Â‰Ô̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ηıÔ‰ËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÔÌ¿‰·, ·ÏÏ¿ Î·È Ë ·˘ÙÔÂÈı·Ú¯›·, ηıÒ˜ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÈÛÙ¿ ÙËÓ Î›ÓËÛË Î¿ÔÈÔ˘ ¿ÏÏÔ˘. ∂¿Ó Â›Ó·È ÔÏÏ¿ Ù· ·È‰È¿ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÌÔÚ› Ó· ·È¯Ù› Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ Ì ‰‡Ô ·Ú¯ËÁÔ‡˜, ÁÈ·Ù› ·ÏÏÈÒ˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Èı·ÓfiÙËÙ· Ó· ÎÔ˘Ú·ÛÙÔ‡Ó Î·È Î¿ÔÈÔÈ Ó· ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ó ÚÔÙÔ‡ ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·Ú¯ËÁÔ›. ∞ÚÁfiÙÂÚ· Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ ·Ú¯ËÁÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ÛËÌ·ÙÔ‰ÔÙÂ›Ù·È Ì ·ÏÏ·Á‹ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜. ŸÙ·Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ÙÔ Ì‹Ó˘Ì· Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ Ô ·Ú¯ËÁfi˜, ·ÏÏ¿˙ÂÈ ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋. ‚) ∆· ·È‰È¿ οıÔÓÙ·È Û ˙¢Á¿ÚÈ·, Ì Á˘ÚÈṲ̂Ó˜ Ï¿Ù˜ ÙÔ ¤Ó· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ∆Ô ÚÒÙÔ ·È‰› ·fi ÙÔ Î¿ı ˙¢Á¿ÚÈ ·›ÚÓÂÈ Ì›· ÛÙ¿ÛË ·Á¿ÏÌ·ÙÔ˜, ›Ù ηıÈÛÙfi, ›Ù fiÚıÈÔ. ŸÙ·Ó fiÏ· Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· Â›Ó·È ¤ÙÔÈÌ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ Û‹Ì· Ó· Á˘Ú›ÛÔ˘Ó ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ·›ÎÙ˜ Î·È Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô ¿Á·ÏÌ·, ÌÂÙÚÒÓÙ·˜ ̤¯ÚÈ ÙÔ ¤ÓÙÂ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù· οıÔÓÙ·È Î¿Ùˆ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ¿ÏÏÔÈ ·›ÎÙ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ·Ó··Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ó ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙËÓ ›‰È· ÊÈÁÔ‡Ú·. ªÂÙ¿ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÙÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ˘‹Ú¯·Ó ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ·Á·ÏÌ¿ÙˆÓ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ÚfiÏÔ˘˜. ŸÔÙ ·˘Ùfi Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÙȘ fi˙˜ ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ „ËÊȷ΋ Ì˯·Ó‹, Ó· Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ Ù˜ ÚÔÛÂÎÙÈο ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜. 22. °È· Ù· ÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Ì›ÌËÛ˘ Î·È ·ÓÙ›‰Ú·Û˘, ‚Ï. Wiertsema, 1991.
343
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
4. ¶AIXNI¢IA ANTI¢PA™H™ ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙȘ ÁÚ‹ÁÔÚ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ Î·È ··ÈÙÔ‡Ó ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶ÚÔηÏÔ‡Ó ÙÔÓ ·›ÎÙË Ó· Â›Ó·È ·ÓÔÈÎÙfi˜ ÛÙÔ ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î¿ı ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ó· ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙȉڿÛÂÈ Û ·˘Ùfi. ™˘¯Ó¿ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Û οÔÈÔ ‹¯Ô. °È· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ·ÍÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÙÚ›· ‹ Ù¤ÛÛÂÚ· ÌÔ˘ÛÈο fiÚÁ·Ó· ·fi ÙË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÌÔ˘ÛÈ΋˜, .¯. Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ, Í˘Ï¿ÎÈ·, È·Ù›ÓÈ·, ̷ڿΘ. ŒÓ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜: ∆· ·È‰È¿ ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ó Ì›· ÁÚ·ÌÌ‹, ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜, ÙÔ ¤Ó· ‰›Ï· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ. ÃÙ‡Ô˜ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ˘: ¤Ó· ‚‹Ì· ÌÚÔÛÙ¿ ÃÙ‡Ô˜ ÌÂ Í˘Ï¿ÎÈ·: ·Ï·Ì¿ÎÈ ÃÙ‡Ô˜ Ì ȷٛÓÈ·: fi˙·. ™˘Ó¯fiÌÂÓÔ ¯Ù‡ËÌ· Ì ̷ڿΘ: ÂÈÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÙÚ¤¯ÔÓÙ·˜ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·’ fiÔ˘ ÍÂΛÓËÛ·Ó. ∫¿ÔÈÔ ·È‰› ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ ¯Ù˘¿ÂÈ Ù· ·Ú·¿Óˆ fiÚÁ·Ó· ‰›ÓÔÓÙ·˜ Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ·Ú·ÁÁ¤ÏÌ·Ù·. (ªÔÚ› ÙËÓ ÚÒÙË ÊÔÚ¿ Ô˘ ı· ·È¯Ù› ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ó· ÍÂÎÈÓ‹ÛÂÈ Ì ‰‡Ô ÌfiÓÔ fiÚÁ·Ó· Î·È Ó· ÂÈÛ·¯ıÔ‡Ó Ù· ˘fiÏÔÈ· ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ ÊÔÚ¤˜, ÚÔԉ¢ÙÈο). ∫¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ù· ·È‰È¿, ÚÔ¯ˆÚÒÓÙ·˜ ¿ÓÙ· ÌÚÔÛÙ¿, ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ¿ÏÏË ¿ÎÚË Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜. ŸÙ·Ó ¯Ù˘‹ÛÔ˘Ó Û˘Ó¯fiÌÂÓ· .¯. ÔÈ Ì·Ú¿Î˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÙÚ¤ÍÔ˘Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ÛÙÔ ›Ûˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜, ·’ fiÔ˘ ÍÂΛÓËÛ·Ó.
5. ¢PA™THPIOTHTE™ XEIPI™MOY °ÓˆÚÈÌ›· Ì ÙȘ ̿Ϙ ™Â ÔÏÏ¿ ÛÔÚ ÔÈ ·›ÎÙ˜ ÎψÙÛÔ‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· Î·È Û ¿ÏÏ· ÙËÓ ÂÙÔ‡Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Û˘˙ËÙ¿ Ì ٷ ·È‰È¿ ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· ÛÔÚ. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· ÎψÙÛÔ‡Ó Ì·ÏfiÓÈ· Î·È ‰È¿ÊÔÚ˜ ̿Ϙ ·ÎÈÓËÙÔÔÈË̤Ó˜, Ó· ÂÙÔ‡Ó ÌÈÎÚ¤˜ ̿Ϙ ÙÔ˘ Ù¤ÓȘ Î·È ÌÂÁ¿Ï˜ ̿Ϙ ı·Ï¿ÛÛ˘ ‹ ¯·ÚÙfi̷Ϙ fiÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÌÔÚÔ‡Ó. ¡· ÙÚ¤¯Ô˘Ó Ó· ÚÔÏ¿‚Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ̿Ϙ Ô˘ ΢ÏÔ‡Ó. ¡· ÂÍÂÙ¿˙Ô˘Ó ÔȘ ̿Ϙ ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ‹ ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· Î·È ÔȘ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ì·ÎÚ‡ÙÂÚ· Î.Ï. Î·È Ó· ηٷÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· Â˘Ú‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘˜. (‚Ï. Î·È ÎÂÊ.9) ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›˙Ô˘Ó Î·È Ó· ÂÈÓÔÔ‡Ó ·È¯Ó›‰È· Ì ÙȘ ̿Ϙ. ƒˆÙ¿ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: – ∆È ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì Ì ÌÈ· Ì¿Ï· ı·Ï¿ÛÛ˘; ∆· ·È‰È¿ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Î·È ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó: – ªÔÚԇ̠ӷ ÙËÓ ÂÙ¿Ì ÛÙÔÓ ·¤Ú· Î·È Ó· ÙËÓ È¿ÓÔ˘ÌÂ, Ó· ÙËÓ Î˘Ï¿Ì ÛÙ¤ÏÓÔÓÙ¿˜ ÙËÓ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô Î·È Ó· ÚÔÏ·‚·›ÓÔ˘Ì ӷ ÙËÓ È¿ÓÔ˘Ì fiÙ·Ó ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ, Ó· ÙËÓ Î¿ÓÔ˘Ì ӷ ·Ó·Ë‰¿, Ó· ÙËÓ ÂÙ¿Ì ͷψ̤ÓÔÈ „ËÏ¿ Î·È Ó· ÙËÓ È¿ÓÔ˘Ì fiÚıÈÔÈ Î.Ï. ƒˆÙ¿: – ∆È ÌÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì Ì ÌÈ· Ì¿Ï· Ô‰ÔÛÊ·›ÚÔ˘; – ªÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì ÓÙڛϘ Ì ٷ ¯¤ÚÈ· Î·È Ù· fi‰È·. ¡· ÙË ÌÂÙ·ÎÈÓԇ̠̠ÓÙڛϘ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ‰È·‰ÚÔ̤˜. ¡· ÙËÓ Î˘Ï‹ÛÔ˘Ì fiÛÔ ÈÔ Ì·ÎÚÈ¿ ÌÔÚԇ̠ӷ ‚¿ÏÔ˘Ì ÛËÌ¿‰È ̤¯ÚÈ ÂΛ Ô˘ ¤Êı·ÛÂ. ªÂÙ¿ ·fi ·˘Ù‹ ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÌÔÚԇ̠ӷ ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÔ˘ÌÂ
344
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
Ù· ·È‰È¿ Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ù· ›‰È· Ì·Ï›ÙÛ˜ Î·È Ì ÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘˜ Ó· ÌÈÌËıÔ‡Ó ÙËÓ Î›ÓËÛË Ù˘ Ì¿Ï·˜: Ó· Î˘Ï‹ÛÔ˘Ó, Ó· ·Ó·Ë‰‹ÛÔ˘Ó, Ó· οÓÔ˘Ó Û‚Ô‡Ú· Î.Ï. ™˘ÌʈÓË̤ӷ ˯ËÙÈο ۇ̂ÔÏ· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡: fiÙ·Ó ¯Ù˘¿Ì ÙÔ Ù·ÌÔ˘Ú›ÓÔ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·›ÚÓÔ˘Ó ÙÔ Û¯‹Ì· Ù˘ Ì¿Ï·˜ (ÂÓÛ·ÚÎÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ÊfiÚÌ· ÙÔ Î·ı¤Ó· Ì ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÙÚfiÔ), ÂÓÒ fiÙ·Ó ¯Ù˘¿Ì ÙËÓ Î·Ì·ÓԇϷ ·Ó·Ë‰Ô‡Ó fiˆ˜ Ë Ì¿Ï· Î.Ï. ∫ÈÓËÙÈΤ˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ∆· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ÂÓÒ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÎψÙÛÔ‡Ó ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Ì fiÏË ÙÔ˘˜ ÙË ‰‡Ó·ÌË, ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·È Ó· Ù· È¿ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ ·¤Ú· fiÙ·Ó Ù· ÂÙÔ‡Ó. ªÔÚÔ‡Ó fï˜ Ó· ÛÙ·Ì·ÙÔ‡Ó Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ΢ÏÔ‡Ó Î·È ·˘Ùfi ÁÈ·Ù› ‰›ÓÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÁÈ· Ó· Ù· ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· Ù· È¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÏÏËÏË ÛÙÈÁÌ‹. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ηٷʤÚÓÔ˘Ó Ó· È¿ÓÔ˘Ó Ì·Ï·Î¿ Î·È ÂÏ·ÊÚ¿ ·ÓÙÈΛÌÂÓ· ÛÙÔÓ ·¤Ú· ÂÊfiÛÔÓ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ô ¯ÚfiÓÔ˜ Ó· ·ÓÙȉڿÛÔ˘Ó.
Payne & Rink, 1997
6. °NøPIMIA ME TA ™¶OP ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ·›˙Ô˘Ó: ✒ µfiÏÂ˚ Ì ̷ÏfiÓÈ· Û ˙‡ÁË. °È· ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔÔıÂÙ› ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÌÈ· ψڛ‰· Ù·ÈÓ›·˜. ✒ µfiÏÂ˚ Ì ̷ÏfiÓÈ· Ì ‰˘Ô ˙¢Á¿ÚÈ· ·È‰ÈÒÓ. ∆ÔÔıÂÙ› ¤Ó· ÊÈϤ ‹ ¤Ó· ÛÎÔÈÓ› ÛÙËÚÈÁ̤ÓÔ Û ηڤÎϘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ‰˘Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÛÙÔ ‡„Ô˜ Ù˘ ̤Û˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· È¿ÓÔ˘Ó fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ı¤ÏÔ˘Ó ÙËÓ Ì¿Ï· ÚÔÙÔ‡ ÙË ÛÙ›ÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÓÙ›·ÏË ÔÌ¿‰·. ™Â ÔÏÏ¿ ÛÔÚ ÔÈ ·›¯Ù˜ ¯Ù˘Ô‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· Ì ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ˆı‹ÛÔ˘Ó. ∆· ·È‰È¿ Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ’ ·˘Ù¿ Ù· ÛÔÚ Î·È ·›˙Ô˘Ó: ✒ ∆¤ÓȘ Ì ̷ÏfiÓÈ·. ∆· ·È‰È¿ ÂÍÔÈÎÂÈÒÓÔÓÙ·È Ì ÙË Ú·Î¤Ù· ı·Ï¿ÛÛ˘. ÃÙ˘Ô‡Ó ÙÔ Ì·ÏfiÓÈ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÙÚfiÔ˘˜ Î·È ÙÔ ÌÂÙ·ÎÈÓÔ‡Ó ÚÔ˜ ‰È¿ÊÔÚ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ. ∆· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·È‰È¿ ·›˙Ô˘Ó Ù¤ÓȘ Û ˙‡ÁË. ✒ °ÎÔÏÊ Ì ¤Ó· Ì·ÛÙÔ‡ÓÈ Î·È ÌÈ· ÌÈÎÚ‹ Ï·ÛÙÈ΋ Ì¿Ï· ÁÈ· οı ·È‰›. ∆· ·È‰È¿ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ÙÔ Ì·ÛÙÔ‡ÓÈ ÙÔ˘ ÁÎÔÏÊ Ì ٷ ‰˘Ô ¯¤ÚÈ· ¯Ù˘Ô‡Ó ÙËÓ Ì¿Ï· ÁÈ· Ó· ÙË ÛÙ›ÏÔ˘Ó Ì¤Û· Û ÛÙÂÊ¿ÓÈ· ·ÚÈıÌË̤ӷ Ô˘ ÙÔÔıÂÙ› Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜. °È· Ù· ÏÈÁfiÙÂÚÔ ¤ÌÂÈÚ· ·È‰È¿ ·ÚΛ Ë Ì¿Ï· Ó· ˉ‹ÛÂÈ Ì¤Û· ÛÙÔ ÛÙÂÊ¿ÓÈ. ∞ÎfiÌË Î·È ·Ó ˉ‹ÛÂÈ ¤Íˆ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ë ÚÔÛ¿ıÂÈ· ıˆÚÂ›Ù·È ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓË. ∆· ·È‰È¿ ‰È·ÛΉ¿˙Ô˘Ó Â›Û˘ ·›˙ÔÓÙ·˜: ✒ ªfiÔ˘ÏÈÓÁÎ. ∆· ·È‰È¿ ΢ÏÔ‡Ó ÌÈ· Ì¿Ï· ‰¿ÊÔ˘˜ Û ÛÙfi¯Ô˘˜ ·fi ÙÂÓÂΉ¿ÎÈ·, Ï·ÛÙÈο ÌÔ˘Î¿ÏÈ· Î.¿. ✒ ¶›ÓÁÎ ÔÓÁÎ Ì ÌÈ· ÏÂοÓË ÁÂÌ¿ÙË ÓÂÚfi Î·È ¤Ó· Ì·Ï¿ÎÈ ÙÔ˘ ÈÓÁÎ ÔÓÁÎ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ Ì ÌÈ· Ï·ÛÙÈ΋ Ù·ÈÓ›· ÙÔ Ù¤ÚÌ· ÛÙȘ ‰˘Ô ·ÓÙÈÎÚÈÛÙ¤˜ Ï¢ڤ˜ Ù˘ ÏÂοÓ˘. ∆· ·È‰È¿ Ê˘ÛÔ‡Ó ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ Ì ‰‡Ó·ÌË Î¿ı ÊÔÚ¿. √ ‰È·ÈÙËÙ‹˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÙÔ ÛÎÔÚ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ô˘ ÙÔ Ì·Ï¿ÎÈ Êı¿ÓÂÈ ÛÙÔ Ù¤ÚÌ· ÙÔ˘ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘.
345
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î¿ı ÊÔÚ¿ ÁÈ· ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÒıËÛ˘ Ù˘ Ì¿Ï·˜, ÁÈ· ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó Î.Ï. ºÚÔÓÙ›˙ÂÈ Â›Û˘ Ó· ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÊÈÏÈÎÔ‡˜ ·ÁÒÓ˜ ‚fiÏÂ˚, ÌfiÔ˘ÏÈÓÁÎ Î.¿.
7. °NøPIMIA ME TH °YMNA™TIKH KAI TO ™TIBO ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ ¿ıÏËÌ· ÙÔ˘ ÛÙ›‚Ô˘ Î·È ÙË Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ¤˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ó· Âȉ›‰ÔÓÙ·È Û ‰È¿ÊÔÚ˜ Á˘ÌÓ·ÛÙÈΤ˜ ·Û΋ÛÂȘ: ✒ ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÍÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÚfiÔ˘˜ ÛÙ‹ÚÈ͢ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Î·È ÛÙ· fi‰È·, Ó· οÓÔ˘Ó Û˘ÛÂÈÚÒÛÂȘ Î·È ÂÎÙ¿ÛÂȘ, Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ÂÚ·Ù‹ÛÔ˘Ó ÈÛÔÚÚÔÒÓÙ·˜ ¿Óˆ Û ¤Ó· Û¯ÔÈÓ› ·ÏˆÌ¤ÓÔ ÛÙÔ ¤‰·ÊÔ˜. ¡· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ÂÚ·ÙÔ‡Ó ÈÛÔÚÚÔÒÓÙ·˜ ¿Óˆ Û ¤Ó·Ó ¿ÁÎÔ ‹ Û ̛· ‰ÔÎfi, Ó· ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó Î·Ù‡ı˘ÓÛË. ¡· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ˉ‹ÛÔ˘Ó ·fi ÙÔÓ ¿ÁÎÔ Î·È Ó· ÛÙ·ıÔ‡Ó ÛÙ· ‰˘Ô fi‰È· ÈÛÔÚÚÔÒÓÙ·˜ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÛËÌ›Ô. ✒ ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ΢ÏÈÔ‡ÓÙ·È Î·È Ó· οÓÔ˘Ó Ùԇ̘ ÛÙ· ÛÙÚÒÌ·Ù· Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ¿ Ù˘. ∆· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ¿ÏÌ·Ù· ˉÒÓÙ·˜ ¿Óˆ ·fi ¤Ó· Ì·ÍÈÏ¿ÚÈ Î·È Ó· ÚÔÛÁÂÈÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· ‰˘Ô fi‰È· ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ÛËÌ›Ô. ¡· οÓÔ˘Ó ·Ó·ÚÙ‹ÛÂȘ, ÛÙËÚ›ÍÂȘ, ¤ÏÍÂȘ Î·È ·ÈˆÚ‹ÛÂȘ Û ̿Ú˜ ‹ Û ÎÚ›ÎÔ˘˜. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÈ Î¿ı ÊÔÚ¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ, Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó, Ó· ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘˜, Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ï‡ÛÂȘ. ƒˆÙ¿ .¯. «∆È Ú¤ÂÈ Ó· οÓÔ˘Ì ÁÈ· Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ì ηÙ‡ı˘ÓÛË;», «∆È ÓÔÌ›˙ÂȘ ı· Û˘Ì‚Â› ÛÙÔ ÛÒÌ· ÛÔ˘ fiÙ·Ó Ë‰‹ÍÂȘ „ËÏ¿;», «∆È Û˘Ó¤‚Ë ÛÙÔ ÛÒÌ· ÙÔ˘ √Ú¤ÛÙË fiÙ·Ó ‹‰ËÍ „ËÏ¿;» ✒ ™˘¯Ó¿ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·ÁˆÓ›ÛÌ·Ù· ÛÙ›‚Ô˘ fiˆ˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Ì ÂÌfi‰È·, ÛÎ˘Ù·ÏÔ‰ÚƠ̂˜, ¿ÏÌ·Ù·, Ú›„ÂȘ. ∫·Ï› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó ÔÚÈṲ̂ÓÔ ·ÚÈıÌfi ·Û΋ÛÂˆÓ Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ÚfiÁÚ·ÌÌ·. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·ıÏËÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‰È·‰Ô¯Èο ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·Ú·ÙËÚËÙ‹ Î·È ÙÔ˘ ÎÚÈÙ‹. ªÂÙÚÔ‡Ó ÙȘ ·ÔÛÙ¿ÛÂȘ ÌÂ Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ Î·È ÌË Û˘Ì‚·ÙÈΤ˜ ÌÔÓ¿‰Â˜ ̤ÙÚËÛ˘ Î·È ÙȘ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó.
8. ¶APA¢O™IAKA ¶AIXNI¢IA ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ·›˙Ô˘Ó ·Ú·‰ÔÛȷο ·È¯Ó›‰È· Ù˘ ¯ÒÚ·˜ Ì·˜ (.¯. «·Ï¿ÙÈ ¯ÔÓÙÚfi, ·Ï¿ÙÈ „ÈÏfi» , «Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜», «Ô‡’Ó’ÙÔ ÙÔ ‰·¯Ù˘Ï›‰È», «Ù˘ÊÏfiÌ˘Á·», «Ë ÌÈÎÚ‹ ∂ϤÓË», «¤Ó·, ‰‡Ô, ÙÚ›·, ÎfiÎÎÈÓÔ Êˆ˜», «ÙÔ Ì·ÓÙÈÏ¿ÎÈ», «Ì¤ÓÙ·-̤ÓÙ·», «ÌÈ˙», «ÙÔ ÚÔÏfiÈ», «ÂÚÓ¿ ÂÚÓ¿ Ë Ì¤ÏÈÛÛ·», «ÛÙÚ·ÙȈٿÎÈ· ·ÎÔ‡ÓËÙ·, ·Ì›ÏËÙ· Î·È ·Á¤Ï·ÛÙ·») Î·È ·Ú·‰ÔÛȷο ·È¯Ó›‰È· ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ (.¯. «ÙÛ›ÁÎÏÈ», «¿Êη» Î.¿.). ¶·Ú·ÎÈÓ› Ù· ·È‰È¿ Ó· ÚˆÙÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ¤·È˙·Ó ÌÈÎÚÔ›. ∫·Ï› ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘Ó Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ¤·È˙·Ó Î·È Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì ٷ ·È‰È¿.
346
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
11
¶·›˙Ô˘Ó Ù˘ÊÏfiÌ˘Á·
¶·›˙Ô˘Ó ÂÚÓ¿-ÂÚÓ¿ Ë Ì¤ÏÈÛÛ·
347
11
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¶Èı·Ó¤˜ ¤ÍÔ‰ÔÈ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ∆· ·È‰È¿ ÂÈÛΤÙÔÓÙ·È ¤Ó· Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈÔ, ¤Ó· ÛÙ¿‰ÈÔ, ÌÈ· ÈÛ›Ó·, ÙËÓ ·›ıÔ˘Û· Á˘ÌÓ·ÛÙÈ΋˜ ÂÓfi˜ Û¯ÔÏ›Ԣ ‹ ÙËÓ ∞Ú¯·›· √Ï˘Ì›·. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ¤Ó·Ó ·ÁÒÓ· Ì¿ÛÎÂÙ, Ô‰ÔÛÊ·›ÚÔ˘, Ù¤ÓȘ Î.¿. √ÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó Ì›· Â˙ÔÔÚ›· ‹ ÔÚÂÈ‚·Û›·.
K¿ÓÔ˘Ó Â˙ÔÔÚ›· ÛÙÔ ÎÔÓÙÈÓfi ‰¿ÛÔ˜
348
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 12 √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ™ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ‰˘ÙÈΤ˜ ÎÔÈӈӛ˜ Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙÔ˘˜ ˙ˆ‹ Ì ¤Ó· ‡ÚÔ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÈÙ¢ÁÌ¿ÙˆÓ Ôχ ÚÔÙÔ‡ ÊÔÈÙ‹ÛÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô. ∏ Û‡Á¯ÚÔÓË Ù¯ÓÔÏÔÁ›· ¤¯ÂÈ ÂÈʤÚÂÈ, ÙfiÛÔ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÂÚÁ·Û›·˜, fiÛÔ Î·È ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ıÂÌÂÏȷΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜. ∞ÎfiÌË ÎÈ ·Ó ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÂÈÛ·¯ı› ÛÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜, Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ ÙËÏÂfiÚ·ÛË Î·È Û˘¯Ó¿ ‚›ÓÙÂÔ, ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Ó· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ÎÈÓËÙ¿ ÙËϤʈӷ, Ì˯·Ó‹Ì·Ù· ÙÚ·Â˙ÒÓ ÁÈ· ·Ó¿ÏË„Ë ¯ÚËÌ¿ÙˆÓ, ÔÈÎȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ fiˆ˜ Ï˘ÓÙ‹ÚÈ·, ÊÔ‡ÚÓÔ˘˜ ÌÈÎÚÔÎ˘Ì¿ÙˆÓ, ›Ûˆ˜ Î·È ·˘ÙÔΛÓËÙ· Ô˘ ÎÏÂȉÒÓÔ˘Ó Î·È ÍÂÎÏÂȉÒÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ¿ÙËÌ· ÂÓfi˜ ÎÔ˘ÌÈÔ‡ ÛÙÔ ÌÈÎÚfi ÙËϯÂÈÚÈÛÙ‹ÚÈÔ-ÌÚÂÏfiÎ. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ˘·ÏÏ‹ÏÔ˘˜ ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ Ó· ÂÚÓÔ‡Ó ÙȘ ÂÙÈΤÙ˜ Ô˘ ·Ó·ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÔ˘˜ Έ‰ÈÎÔ‡˜ Î·È ÙȘ ÙÈ̤˜ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÚÔ˚fiÓÙˆÓ ÌÚÔÛÙ¿ ·fi Ì›· ÌÈÎÚ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· Û·ÚˆÙ‹ Î·È ·˘ÙÔÌ¿Ùˆ˜, Ì ÙÔ ¿ÎÔ˘ÛÌ· ÂÓfi˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÔ‡ ‹¯Ô˘, Ó· ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È Ë ÙÈÌ‹ ÙÔ˘ ÚÔ˚fiÓÙÔ˜ ÛÙËÓ ÔıfiÓË Ù˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙÈ΋˜ Ì˯·Ó‹˜. Œ¯Ô˘Ó ‰ËÏ·‰‹ Ì›· ÛÂÈÚ¿ ·fi ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ·˘ÙÔÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ‰ÂÈ Î·È ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÈ Û˘Û΢¤˜ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÌÈÎÚÔÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ¤˜. ∂ÈϤÔÓ «Ë ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Û ˘ËÚÂۛ˜, ȉȈÙÈο ÁÚ·Ê›·, ηٷÛÙ‹Ì·Ù· Î·È Û ÔÏÏ¿ Û›ÙÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÙËÓ ·ÓÙ›ÏË„Ë fiÙÈ Â›Ó·È ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Î·ıËÌÂÚÈÓ‹˜ ¯Ú‹Û˘» (µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘ & ¶··Ó‰Ú¤Ô˘,2000, Û. 7). ∫È ·ÎfiÌË Î¿ÔÈ· ·È‰È¿ ‚Ï¤Ô˘Ó ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ÙÔ˘˜, Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ·‰¤ÏÊÈ· ÙÔ˘˜ ‹/Î·È Ù· ›‰È· ¯ÂÈÚ›˙ÔÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÔÓÈο ·È¯Ó›‰È·. ∆Ô ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰Â ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÁÓÔ› ·˘Ù‹ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·. ∫·ıÒ˜ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ Â›Ó·È Ó· ·ÍÈÔÔÈ› ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚ÈÒÛÂÈ Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÙȘ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ, ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· Ó· ÙȘ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó ÚÔ¯ˆÚÔ‡Ó ·Ú·¤Ú· Û ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, Î·È Ì ‰Â‰Ô̤ÓË ÙË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ¤¯ÂÈ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ÎÔÈÓˆÓÈÒÓ Ô «Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜» (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 1, Û.19), ·Ó·ÌÂÓfiÌÂÓÔ Â›Ó·È Ó· ÛÙÚ¤ÊÂÙ·È Î·È ÚÔ˜ ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ Ú·ÎÙÈΤ˜ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜. ŒÙÛÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ Î·È ¿ÏϘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ¤¯Ô˘Ó οÓÂÈ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙ· ÓËÈ·ÁˆÁ›· Û ÔÏϤ˜ ¯ÒÚ˜ ÙÔ˘ ‰˘ÙÈÎÔ‡ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜. ∆È ÌÔÚÔ‡Ó fï˜ Ó· οÓÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ì ÙȘ Ӥ˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ Û ̛· Ù¿ÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ; ™ÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÌÔÚÔ‡Ó Î·Ù’ ·Ú¯‹Ó Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ÂÍÔÏÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‰È·Ù›ıÂÙ·È (ʈÙÔÙ˘ÈÎfi Ì˯¿ÓËÌ·, ‚ÈÓÙÂÔο̷ڷ, „ËÊȷ΋ ‹ ·Ó·ÏÔÁÈ΋ ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ ÎÏ) Î·È Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Ó· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÛÎÔÔ‡˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È· (‚Ï.
349
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ· ÎÂÊ¿Ï·È·). ∆Ô ÂÚÁ·ÏÂ›Ô fï˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰È¢ڇÓÂÈ ÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈΤ˜ ¢ηÈڛ˜ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ, ÚÔÛ‰›‰ÔÓÙ·˜ Ó¤· ‰È¿ÛÙ·ÛË ÛÙȘ ·Ó·Ù˘ÛÛfiÌÂÓ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Î·È ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·˜ ÙË ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙÔ˘ ‰ÈÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡ -‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÔ‡ ÙÔ˘˜ ·È¯ÓȉÈÔ‡, Â›Ó·È Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜. ∞Ó ·ÍÈÔÔÈËı› Û ηٿÏÏËÏ· ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Ì·ıËÛÈ·Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·fi ÂÓËÌÂڈ̤ÓÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ, ÚÔˆıÒÓÙ·˜ ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ [ÂÚ¢ÓËÙÈο ‰Â‰Ô̤ӷ ·ÔηχÙÔ˘Ó fiÙÈ Ù· ·È‰È¿ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ·Ó¿ ‰‡Ô ‹ ÙÚ›· ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ·Ú¿ Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ (Clemens et al; 1993)], Ó· ÂÓÈÛ¯‡ÛÂÈ ÙËÓ Â˘ÂÏÈÍ›· Ù˘ ÛΤ„˘ Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ (SirajBlatchford & Whitebread, 2003). Œ¯ÂÈ Â›Û˘ ηٷÁÚ·Ê› fiÙÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ù· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÚÔÊÔÚÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ˘„ËÏÔ‡ ÂȤ‰Ô˘ Î·È ÁÂÓÈο ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ Ô˘ Û˘¯Ó¿ Â›Ó·È ÈÔ ÚÔ¯ˆÚË̤Ó˜ ·fi ÂΛӘ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó fiÙ·Ó ÂÌϤÎÔÓÙ·È Û ÈÔ ·Ú·‰ÔÛȷΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, fiˆ˜ Ù· ·˙Ï Î·È Ù· ÙÔ˘‚Ï¿ÎÈ· (Siraj-Blatchford & Whitebread, 2003). ∂ÈϤÔÓ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ: ● ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›Â˜, Ó· οÓÔ˘Ó ÂÈÏÔÁ¤˜ Î·È Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ·ÏÏËÏÂȉÚÒÓÙ·˜ ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ô ÔÔ›Ô˜ ÙÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ Ó· ÂÈÚ·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È, Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó Î·È Ó· ÂϤÁ¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛ· Ù· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÌÒÓ ÙÔ˘˜), ● ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÁÓÒÛˆÓ, ÈηÓÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ¿ÏϘ ÁÓˆÛÙÈΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË (.¯. ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË Ù˘ ·Ó·ÁÓˆÛÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜, Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ·˜ Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙÔ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ô‰ËÁ›Â˜, Ó· ÙËÚÔ‡Ó Î·ÓfiÓ˜, Ó· ÂÎÙÂÏÔ‡Ó ÂÓ¤ÚÁÂȘ Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Î.Ï.), ● ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÏÂÙ‹˜ ÙÔ˘˜ ÎÈÓËÙÈÎfiÙËÙ·˜ (ηıÒ˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÎÈÓ‹ÛÔ˘Ó Ì ·ÎÚ›‚ÂÈ· ÙÔÓ Î¤ÓÛÔÚ· ÁÈ· Ó· ÂÈϤÍÔ˘Ó, Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó, Ó· ·ÓÙÈÁÚ¿„Ô˘Ó, Ó· ۯ‰ȿÛÔ˘Ó), ● ÛÙËÓ ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ·Ú·ÙËÚËÙÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ (ηıÒ˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÏÂÙÔ̤ÚÂȘ ÛÙËÓ ÔıfiÓË), ● ÛÙËÓ Î·Ù·ÓfiËÛË ·ÈÙ›Ô˘-·ÔÙÂϤÛÌ·ÙÔ˜ (ηıÒ˜ ·ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÙÔ «ÎÏÈλ Ì ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ ¿Óˆ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¤Ó‰ÂÈÍË ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÌÔÚ› Ó· ÌÂÁÂı‡ÓÂÈ Î·È Ó· ÌÈÎÚ‡ÓÂÈ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ó· ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÙÔ ¯ÚÒÌ·, ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘˜ ÎÏ.). ∆fiÛÔ ÛÙË ¯ÒÚ· Ì·˜ fiÛÔ Î·È Û ¯ÒÚ˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÂÍÔÈÎÂȈ̤Ó˜ Ì ÙËÓ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÒÓ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ (.¯. ∞ÁÁÏ›·, ∏¶∞ Î.·) ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÔÓÙ·È ÂÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ ·fi ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÌÂÏÂÙËÙ¤˜ Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙȘ ÌÈÎÚ¤˜ ËÏÈ˘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ·Ó Ë ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ Â›Ó·È ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËÏË ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿. Œ¯Ô˘Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ·ÚÎÂÙ¤˜ ¤Ú¢Ó˜ ˆÛÙfiÛÔ Ô˘ ·ÔηχÙÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ‰È¢ڇÓÔ˘Ó Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÙȘ ¢ηÈڛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË Î·È ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙË Û˘ÓÔÏÈ΋ ÁÓˆÛÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË (Clemens, 1994). ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ Î·Ù·ÏÏËÏfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· Û¯ÂÙÈÎÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó fiÙÈ ·˘Ù‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ (Dodge & Colker, 1998). Ÿˆ˜
350
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹
Î·È Î¿ı ¿ÏÏÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÂÚÁ·Ï›Ô, ÔÈ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Ì ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÁÈ· Ó· ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó ıÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ì¿ıËÛ˘ (Clemens, 1987). ∂›Ó·È ‰Â ÙfiÛÔ ‰˘Ó·ÌÈ΋ Ë ÚfiÛÊ·ÙË Â›ÛÔ‰fi˜ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· fiÏˆÓ ÙˆÓ ÚÔËÁÌ¤ÓˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ Ô˘ Ë Û˘˙‹ÙËÛË Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó·Ù˘Íȷ΋ ÙÔ˘˜ ηٷÏÏËÏfiÙËÙ·, ·Ú’fiÙÈ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ı› Ó· ··Û¯ÔÏ› ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ÎÔÈÓfiÙËÙ·, ıˆÚÂ›Ù·È Ï¤ÔÓ ·ÚÂÏıfiÓ. ª¿ÏÈÛÙ· Â›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ Ó¤Â˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, ÂÂȉ‹ ÂÍÂÏ›ÛÛÔÓÙ·È Ôχ ÈÔ ÁÚ‹ÁÔÚ· ·fi ÙȘ ıˆڛ˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ì¿ıËÛ˘, ʤÚÓÔ˘Ó Ù· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÚÔ ÙÂÙÂÏÂÛÌ¤ÓˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÂÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ó¤ˆÓ ıˆڋÛˆÓ, ÔÈ Ôԛ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó Î·È Ó· ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙÂÚ· ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ì·ıËÛÈ·ÎÒÓ ÂÚÈ‚·ÏÏfiÓÙˆÓ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·È Ì ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜. ∞fi Ù· ·Ú·¿Óˆ Û˘Ó¿ÁÂÙ·È fiÙÈ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Î·È Ë ·Ó¿Ù˘ÍË ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·ÍÈÔÔÈÔ‡Ó ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ˆ˜ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ·Ó·fiÊ¢ÎÙË, Ì ‰‡Ô ‰È·ÎÚÈÙÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜: ✒ N· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÔȘ ·Ó¿ÁΘ ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ Â͢ËÚÂÙÔ‡Ó ÔÈ Ó¤Â˜ Ù¯ÓÔÏÔÁ›Â˜ Î·È Û ÙÈ ¯ÚËÛÈÌÂ‡Ô˘Ó ÛÙË ˙ˆ‹ Ì·˜. ✒ N· ·Ó·Ù‡ÍÔ˘Ó (Ù· ·È‰È¿) ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎÒÓ ÂÈÙ¢ÁÌ¿ÙˆÓ –Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹– ˆ˜ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ ÁÈ· ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂȘ, ÙȘ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ·Ú·ÁˆÁ¤˜ ÙÔ˘˜. ∂›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ fiÙÈ fiÏ· Ù· ·È‰È¿ fiÙ·Ó ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ›‰È˜ ÂÌÂÈڛ˜ Û fiÙÈ ·ÊÔÚ¿ Ù· Û‡Á¯ÚÔÓ· Ù¯ÓÔÏÔÁÈο ÂÈÙ‡ÁÌ·Ù·, fiˆ˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÙȘ ›‰È˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8.2), Ô‡Ù ÙȘ ›‰È˜ Ì·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜ (‚Ï. ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 9). ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¤¯Ô˘Ó ÏÔ˘ÛÈfiÙÂÚ˜ Î·È ÈÔ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤Ó˜ Û¯ÂÙÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÂÓÒ Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÚÔ¤Ú-
351
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
¯ÔÓÙ·È ·fi ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÚÔÓÔÌÈÔ‡¯· ‹/Î·È ·ÔÌÂÌ·ÎÚ˘Ṳ̂ӷ ·ÁÚÔÙÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ· ¤¯Ô˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ¤ˆ˜ Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜. ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ fï˜ ¤¯Ô˘Ó οÔȘ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È ¤Ó· ÚÒÙÔ Ì¤ÏËÌ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ Â›Ó·È Ó· ÙȘ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÂÈ ÙË ‰È‡ڢÓÛË Î·È ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË Û˘ÁÎÚfiÙËÛ‹ ÙÔ˘˜. ∆Ô ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ¤Ú¯ÔÓÙ·È Û ·ʋ Ì ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÛÙ· Û›ÙÈ· ÙÔ˘˜ ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ‡·Ú͢ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 156). ∫·ıÒ˜ ÔÈ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ ÎÔÈӈӛ˜, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ··ÈÙÔ‡Ó ÙÔÓ Ù¯ÓÔÏÔÁÈÎfi ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÙÔ˘˜, Ë Ì‡ËÛË ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ Ù¯ÓÔÏÔÁ›·˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙË ‰È‡ڢÓÛË ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ ÙÔ˘˜. ∆›ıÂÙ·È ÏÔÈfiÓ ˆ˜ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· Ë ÂÈÌfiÚʈÛË Î·È ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÛÙËÓ ÚÔÔÙÈ΋ Ù˘ ·Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËÏ˘ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô.
√ÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ √ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ÌÔÚ› Ó· ÙÔÔıÂÙËı› Û ̛· ÁˆÓÈ¿, ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë Ì ÙȘ ¿ÏϘ ÁˆÓȤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ, Ô˘ ı· ‰È·ÌÔÚʈı› ηٿÏÏËÏ· ÁÈ· Ó· ÙÔÓ ˘Ô‰Â¯Ù›. ∂ÈϤÁÂÙ·È ÌÈ· ‹Û˘¯Ë ÁˆÓÈ¿, Û ÌÈ·Ó ¿ÎÚË Ù˘ Ù¿Í˘ Ô˘ ‰ÂÓ ı· ·ÔÙÂÏ› ¤Ú·ÛÌ·, ÎÔÓÙ¿ Û ¿ÏϘ ‹Û˘¯Â˜ ÁˆÓȤ˜, fiˆ˜ .¯. Ë ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË, Î·È Ì·ÎÚÈ¿ ·fi ÁˆÓȤ˜ Ô˘ Ù· ˘ÏÈο ÙÔ˘˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó ·ÈÙ›· ·Ù˘¯ËÌ¿ÙˆÓ (.¯. Ó· ¤ÛÔ˘Ó ¯ÚÒÌ·Ù· ¿Óˆ ÛÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ Î.Ï.). ºÚÔÓÙ›˙ÂÙ·È Â›Û˘ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ Ù¿Í˘ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ı· ÙÔÔıÂÙËı› Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙȘ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓ˜ ·ÚÔ¯¤˜ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡. ∂›Ó·È ηχÙÂÚ· Ô ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Ó· ÙÔÔıÂÙÂ›Ù·È ¿Óˆ Û ¿ÁÎÔ Ô˘ ·ÎÔ˘Ì¿ÂÈ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ·ÔʇÁÂÙ·È Ë Â·Ê‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ٷ ηÏ҉ȷ. º˘ÛÈο Ô ¿ÁÎÔ˜ ÂÈϤÁÂÙ·È ÒÛÙ ӷ ¤¯ÂÈ ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ ‡„Ô˜ ÁÈ· ·È‰È¿ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ËÏÈΛ·˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÂÓ·Û¯fiÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÛÙfi¯Ô˜ Â›Ó·È Ù· ·È‰È¿ Ó· Ì¿ıÔ˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ, ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ, ÙÔ Û·ÚˆÙ‹ (ÛοÓÂÚ), ÙÔÓ ÂÎÙ˘ˆÙ‹ Î.Ï. °È· Ó· Â›Ó·È ÂÊÈÎÙfi˜ ·˘Ùfi˜ Ô ÛÙfi¯Ô˜, fiÏ· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Û ı¤ÛÂȘ Ô˘ Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ù· ÊÙ¿ÓÔ˘Ó ÌfiÓ· ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿ Ì ÙÚfiÔ ·ÛÊ·Ï‹. ∆Ë ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Û˘ÌÏËÚÒÓÔ˘Ó ¤Ó·˜ ›Ó·Î·˜ ·ÚÔ˘Û›·Û˘ ÛÙÔÓ ÙÔ›¯Ô, Û ‡„Ô˜ Ô˘ Ó· ÙÔÓ ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÁÈ· Ó· ·Ó·ÚÙÔ‡Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜, Î·È ÌÂÚÈο Ú¿ÊÈ·, Ô˘ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ó ˆ˜ ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜, ÛÙ· ÔÔ›· ı· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Ù· CD ÛÙ· ÔÔ›· ı· ·ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜, Ù· ÌÔ˘ÛÈο CD, Ù˘¯fiÓ ÏÔÁÈÛÌÈο1 ÎÏ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÈϤÁÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹,
1. ™ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ‰ÂÓ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ·ÓÂÙ˘Á̤ÓÔ˜ Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙˆÓ Î·Ù¿ÏÏËÏˆÓ ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÏÔÁÈÛÌÈÎÒÓ, ÁÈ’ ·˘Ùfi Î·È ÛÙÔ ·ÚfiÓ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È ·ÔÎÏÂÈÛÙÈο ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ WINDOWS –ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ΢ڛˆ˜ Word Î·È Paint, Ù· ÔÔ›· ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜, ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ¢˘ÙÈ΋˜ ∂˘ÚÒ˘ Î·È Ù˘ ∞ÌÂÚÈ΋˜ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÏÔÁÈÛÌÈο ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘ ·ÔÛÎÔÔ‡Ó ÛÙËÓ ÂÍ¿ÛÎËÛË ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ‰ÂÓ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó Î¿ÙÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÛÙËÓ Î·Ù‡ı˘ÓÛË Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ Ù˘ ÛΤ„˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. À¿Ú¯Ô˘Ó fï˜ Î·È ÏÔÁÈÛÌÈο, ·ÓÂÙ˘Á̤ӷ ΢ڛˆ˜ ·fi ÂÚ¢ÓËÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚ›˜, Ù· ÔÔ›· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙˆÓ ÌÈÎÚÒÓ ·È‰ÈÒÓ Û ‰È·‰Èηۛ˜ ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂˆÓ Ô˘ ÚÔ¿ÁÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë Î·È ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ÈηÓÔًوÓ, ‰ÂÍÈÔًوÓ
352
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
fiˆ˜ Û οı ¿ÏÏË ÁˆÓÈ¿ Ù˘ Ù¿Í˘ (‚Ï. ÎÂÊ. 5). Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› (‚Ï. ÎÂÊ. 1), ÙÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ıˆÚÂ›Ù·È ¤Ó· Ôχ ÈÛ¯˘Úfi Î·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfi ̤ÛÔ Ì¿ıËÛ˘. ∆Ô Ó· ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ ¢ηÈڛ˜ Ó· ·›˙Ô˘Ó Ì ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Î·È Ó· ÙÔÓ ‰ÈÂÚ¢ÓÔ‡Ó, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÈηÓfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ ÁÈ· Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ÷›ÚÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó fiÙÈ È¤˙ÔÓÙ·˜ .¯. ÛÙ·ıÂÚ¿ ÙÔ ›‰ÈÔ Ï‹ÎÙÚÔ ·Ú¿ÁÂÙ·È Ì›· ·Ù¤ÚÌÔÓË ÚÔ‹ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Î·È fiÙÈ ·Ó ÌÂÙ¿ ȤÛÔ˘Ó ¤Ó· Ï‹ÎÙÚÔ Ô˘ Â›Ó·È Ï›ÁÔ ·ÏÏÈÒÙÈÎÔ ·fi Ù· ¿ÏÏ· Î·È ¤¯ÂÈ Â¿Óˆ ¤Ó· ‚¤ÏÔ˜ Î·È ÔÏÏ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· (Backspace), Ë ÌÂÁ¿ÏË ·˘Ù‹ ÁÚ·ÌÌ‹ ÙˆÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÂÍ·Ê·Ó›˙ÂÙ·È. ∂Ú¢ÓËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ fiÙÈ ·È‰È¿ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ËÏÂÎÙÚÔÓÈο ·È¯Ó›‰È· Û˘¯Ó¿ Ȥ˙Ô˘Ó Â›Ùˉ˜ ÙÔ Ï¿ıÔ˜ Ï‹ÎÙÚÔ ÁÈ· Ó· ‰Ô˘Ó ÙÈ ı· Û˘Ì‚Â› (Siraj-Blatchford & Whitebread, 2003). ∂ÊÈÛÙ¿Ù·È ˆÛÙfiÛÔ Ë ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ı· ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Î·È ÛÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ·, Ì ÙËÓ ÔÔ›· ı· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó, ηıÒ˜ Â›Ó·È Ï¤ÔÓ ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ë ÔχˆÚË Î·È Û˘¯Ó‹ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ¤¯ÂÈ ·ÚÓËÙÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ ˘Á›· ÙÔ˘˜ (ÂÊ. ∂Ï¢ıÂÚÔÙ˘›·, 30/3/2005). ªÂ ·˘Ùfi ÙÔ ‰Â‰Ô̤ÓÔ, Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ó· Ù›ıÂÓÙ·È fiÚÈ· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ Î·È ÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· ¤ÎıÂÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙËÓ ·ÎÙÈÓÔ‚ÔÏ›· Ù˘ ÔıfiÓ˘. £ÂˆÚÂ›Ù·È ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Û¯ÂÙÈ΋˜ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Ó· ÂÓËÌÂÚÒÓÔÓÙ·È Û¯ÂÙÈο Î·È ÔÈ ÁÔÓ›˜, ÙfiÛÔ ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, fiÛÔ Î·È ·fi ÂȉÈÎÔ‡˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ˜ Ô˘ ı· ηϤÛÂÈ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ŒÓ·˜ ηÓÔÓÈÛÌfi˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ‰È·ÌÔÚʈ̤ÓÔ˜ Ì ٷ ·È‰È¿, ıˆÚÂ›Ù·È fiÙÈ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ù‹ÚËÛ˘ ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÂı›.
√ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ ˆ˜ ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË °È· Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Ù· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ÙË ¯ÚËÛÈÌfiÙËÙ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Â›Ó·È ·Ó·Áη›Ô Ó· ÙÔÓ ‰Ô˘Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È Â›Ï˘ÛË Ú·ÁÌ·ÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ Û ¤Ó· Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÓfiËÌ· ÁÈ· Ù· ›‰È·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÚÔˆı‹ÛÂÈ ÙË Û‡Ó‰ÂÛ‹ ÙÔ˘ Ì ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, fiˆ˜: ✒ ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË Â˘¯ÂÙ‹ÚÈˆÓ Î·ÚÙÒÓ, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ Î·È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ ÁÈ· ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È ÂΉËÏÒÛÂȘ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ✒ ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ, ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, ËÌÂÚÔÏÔÁ›ˆÓ Î·È ·ÊÈÛÒÓ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË,
Î·È ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÔÏϤ˜ Ì·ıËÛȷΤ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ∞Ó Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚ÚÂı› ÛÙË ı¤ÛË Ó· ı¤ÏÂÈ Ó· ÂÈϤÍÂÈ ÏÔÁÈÛÌÈο ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÂÈ: - Ó· ÌËÓ ·Ó‹ÎÔ˘Ó ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Î·ÙËÁÔÚ›· ÙˆÓ ÏÔÁÈÛÌÈÎÒÓ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÂÈ̤ÚÔ˘˜ ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜, ·ÏÏ¿ Ó· Â›Ó·È ÛÙËÓ ÏÂÈÔÓfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ÏÔÁÈÛÌÈο Ô˘ ı¤ÙÔ˘Ó ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ Âȉ¤¯ÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ·fi Ì›· χÛÂȘ, ÒÛÙ ӷ ÚÔˆıÔ‡Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÊ¢ÚÂÙÈ΋˜ ÈηÓfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, - Ó· ¤¯Ô˘Ó ÂӉȷʤÚÔÓ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, - Ó· Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó ÚÔԉ¢ÙÈο ·fi Ù· ·È‰È¿ Î·È ¯ˆÚ›˜ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ Ù˘, - Ó· ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙËÓ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ·ÏÏËÏ›‰Ú·ÛË, - Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙÔ˘˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È Ó· ÚÔÛʤÚÔÓÙ·È ÁÈ· ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË (Dodge & Colker, 1998).
353
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
✒ ÙËÓ Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ‰·ÓÂÈÛÌÒÓ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡Ó ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Ù˘ Ù¿Í˘, ✒ ÙËÓ ·Ú¯ÂÈÔı¤ÙËÛË ÙˆÓ ·Á·ËÌ¤ÓˆÓ ÙÔ˘˜ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ, ✒ ÙËÓ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ʈÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÙÚ·‚‹ÍÂÈ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÂÍfi‰ˆÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË Î·Ù¿ ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›ˆÓ ÂÚÁ·Û›·˜. ∏ ÂÓ·Û¯fiÏËÛË Ì ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Â›Ó·È ÏÔÁÈÎfi Ó· ÍÂÎÈÓ¿ ¤Ó· Ì ÂÓ¿ÌÈÛ˘ Ì‹Ó· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜ –ηٿ ÙËÓ ÎÚ›ÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡– ÁÈ· Ó· ¤¯ÂÈ ‰Ôı› ÙÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ÂÚÈıÒÚÈÔ Ó· ÂÍÔÈÎÂȈıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù˘ ÁˆÓÈÒÓ. Ÿˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Ì fiÏ· Ù· ·ÓÙÈΛÌÂÓ· Î·È Ì ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ¤ÙÛÈ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ù· ·È‰È¿ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÔÓ ÁÓˆÚ›ÛÔ˘Ó. ∫·ıÒ˜ ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÙ·È Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÔÓ ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Ì ·˘ÙfiÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÂÈ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë ‚ÈÒÛÂÈ Î·È ÙȘ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ›Ûˆ˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷÎÙ‹ÛÂÈ. ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ë ÔÔ›· ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÚÔԉ¢ÙÈο, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ Î·È ÚÔÙ›ÓÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜2 Ô˘ ÙË ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂÈ fiÛ· ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ‹‰Ë Ù· ·È‰È¿: ♦ K·ıÒ˜ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙ· ·È‰È¿ Ë Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙÔÓ ·ÁÁ›ÍÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÂÈ ÙË ÛÙÔ‡Ó Ì ·˘ÙfiÓ, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ˘˜ ÁÓˆÚÈÌ›· Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ù· ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÚË Î·È ♦ ∆È ·Îԇ̠fiÙ·Ó ·Ù‹ÛÔ˘Ì ÙÔ ÎÔ˘Ì› Ô˘ ÙȘ ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ÙÔ˘ ˘Ô·ÓÔ›ÁÂÈ ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÓ¿‰·; ÏÔÁÈÛÙ‹ (ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÓ¿‰·, ÔıfiÓË, ♦ °È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ Ï¤Ù ӷ ÔÓfiÌ·Û·Ó ·˘Ù‹ ÙË ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ, ÔÓÙ›ÎÈ, ÂÎÙ˘ˆÙ‹˜ Û˘Û΢‹ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÌÔÓ¿‰·; ♦ ∏ ÔıfiÓË, ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ Î·È Ë ÎÂÓÙÚÈ΋ Û·ÚˆÙ‹˜, ˯›·) Î·È Ù· ηÏ› Ó· οÌÔÓ¿‰· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜; ¶Ò˜ ÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ÙÈ ÌÔÌÔÚ› Ó· Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È; ∞fi Ô‡ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Ú› Ó· ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜. Î·È Ô‡ ηٷϋÁÔ˘Ó Ù· ηÏ҉ȷ; ♦ ∆È ˘¿Ú¯ÂÈ Â¿Óˆ ÛÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ; ∆È ♦ M ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ù· ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·Ú·Â›Ó·È ÛËÌÂȈ̤ÓÔ Â¿Óˆ ÛÙÔ Î¿ı ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ Û˘Ó‰¤ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ Ï‹ÎÙÚÔ; ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ Û˘Û΢¤˜ ÙÔ˘ ËÏÂ♦ ¶Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Ô‡ ÔÈ ÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹. ·ÚÈıÌÔ›; °È·Ù› ϤÙ ӷ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ‚¿ÏÂÈ ¯ÒÚÈ·; ♦ T· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙÔ ♦ ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ. ·Ù‹ÛÔ˘Ì ٷ Ï‹ÎÙÚ· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‚¤ÏË; ♦ K·ıÒ˜ ·ÓÔ›ÁÂÈ ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, Ù· ♦ ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚Â› ·Ó ÚÔÙÚ¤ÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÂÚÈȤÛÔ˘Ì Ì ÙÔ ‰¿¯Ù˘Ïfi Ì·˜ ÛÙ·ıÂÚ¿ ¤Ó· Ï‹ÎÙÚÔ; ÁÚ¿„Ô˘Ó ÙÔ˘˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ‹¯Ô˘˜ ♦ ∞Ó È¤ÛÔ˘Ì Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ fiÏ· Ù· Ï‹ÎÙÚ· ÙÈ Î¿ıÂ Û˘Û΢‹˜. ı· Û˘Ì‚Â›; ♦ T· ηÏ› Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ♦ °È·Ù› ϤÙ ӷ ÔÓfiÌ·Û·Ó ·˘Ù‹ ÙË Û˘Û΢‹ ÚԂϤ„Ô˘Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ Û˘Ì‚·›«ÔÓÙ›ÎÈ»; ♦ £· ı¤Ï·Ù ӷ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÙ ÙÔ ‰ÈÎfi Û·˜ ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔıfiÓË Î·ıÒ˜ Ë ›‰È· ÎÈÓ› ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ fiˆ˜ ÙÔÓ Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙÂ; ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ ‹ Ȥ˙ÂÈ Ù· Ï‹ÎÙÚ·.
2. °È· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÓˆÚÈÌ›·˜ Ì ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ‚Ï. ∫ÔÓ‰‡ÏË, 2000.
354
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
♦ T· ηÏ›, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· Û ‰˘¿‰Â˜, Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, fiˆ˜ ı· ‹ıÂÏ·Ó Ó· ›ӷÈ. ∏ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·˘Ù‹ Ù˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÙÈ Â›Ó·È ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Î·È Û ÔÈÔ ‚·ıÌfi ¤¯Ô˘Ó Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ ˙ËÙ‹Ì·Ù· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘, fiˆ˜ .¯. fiÙÈ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› Ì Ú‡̷, Ì ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì¤Ûˆ ηψ‰›ˆÓ, fiÙÈ Ì ٷ ηÏ҉ȷ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂÚÈÊÂÚÂȷΤ˜ ÙÔ˘ Û˘Û΢¤˜ Î.Ï (¶··Ó‰Ú¤Ô˘ & µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘, 2000Ø µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘ & ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, 2000).
¶·Ú·ÙËÚÒÓÙ·˜ ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı› ÛÙÔ ÎÂÊ. 7 (‚Ï.ÛÂÏ.140), ÛÙ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜. ∫·ÏÒÓÙ·˜ Ù· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÚԂϤ„Ô˘Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ Ô˘ Û˘Ì‚·›ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ ÔıfiÓË ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ fiÙ·Ó Á›ÓÔÓÙ·È Ì ÙÔ ÔÓÙ›ÎÈ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÂÈÏÔÁ¤˜, ÌÔÚ› Ó· ÁÚ¿„ÂÈ, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ, Ì ÌÂÁ¿Ï· Î·È Â˘·Ó¿ÁÓˆÛÙ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ fiÓÔÌ· ÂÓfi˜ ·È‰ÈÔ‡ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙÔ ÌÂÙ·ÙÚ¤„ÂÈ Û ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· ‹ Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Û ÎÂÊ·Ï·›·, Û ηÏÏÈÁÚ·ÊÈο, Û ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¿ÏÏÔ˘ ¯ÚÒÌ·ÙÔ˜ Î.Ï. ∆· ·È‰È¿ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ·ÈÙÈÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó ·Ó ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ fiÓÔÌ· ‹ ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Î·È Ó· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó ÙÂÏÈο fiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏÔ› Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ› ÙÚfiÔÈ ÁÚ·Ê‹˜:
ª·Ú›· ª·Ú›· ª∞ƒπ∞ ª·Ú›· ª·Ú›· ª·Ú›·
M
˜ „
∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜
1. ™XE¢IO KAI Zø°PAºIKH ™TH °øNIA TOY H§EKTPONIKOY Y¶O§O°I™TH ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È ˙ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó Ì ̷Úη‰fiÚÔ˘˜, ÎËÚÔÌÔÁȤ˜, ÓÂÚÔÌÔÁȤ˜, ‰·ÎÙ˘ÏÔÌÔÁȤ˜, Ï·ÛÙÂÏ›ÓË Î·È ËÏfi (‚Ï. ÎÂÊ. 11.2). ∏ ۯ‰›·ÛË ÛÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ‰ÂÓ ¤Ú¯ÂÙ·È Ó· ˘ÔηٷÛÙ‹ÛÂÈ ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÂÌÂÈڛ˜ Ô˘ ıˆÚÔ‡ÓÙ·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈο ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈ· Ù· ·È‰È¿, ·ÏÏ¿ Ó· ÙȘ ‰È¢ڇÓÂÈ. ŒÓ· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜, fiˆ˜ ÙÔ Paint, Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ Û οı ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ‰›ÓÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ¤¯Ô˘Ó Ӥ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Ì ٷ Û¯‹Ì·Ù· Î·È Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· (∫·Ú‡‰Ë¶˘ÚÔ˘Ó¿ÎË, 2002). ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Î·È Ù· ·Ê‹ÓÂÈ Ó· ÙÔ ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó. ¶ÚÔԉ¢ÙÈο, Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ· Û ‰˘¿‰Â˜ ‹ ÙÚÈ¿‰Â˜, Á›ÓÔÓÙ·È Èηӿ Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·È Ó· ¯ÚˆÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Â¿Óˆ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜3 ‹/Î·È ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›·4 Î·È Ó· ·ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ Û ʷΤÏÔ˘˜ Ì ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜.
3. °Ú¿ÊÔ˘Ó ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘˜ fiˆ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ÁÚ¿„Ô˘Ó ‹ Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·È, ·Ó ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, ÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù·, fiˆ˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È fiÙ·Ó ˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙȘ ÂÚÁ·Û›Â˜ Ô˘ οÓÔ˘Ó Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ. 4. ™Ù· ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙËÓ ËÌÂÚÔÌËÓ›· ÙËÓ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙÈÁÚ¿„ÂÈ ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î·, ÛÙÔÓ ÔÔ›ÔÓ ÙËÓ ¤¯ÂÈ ÁÚ¿ÊÂÈ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜. ∏ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ ËÌÂÚÔÌËÓ›·˜ Ù· ‚ÔËı¿ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó fiÙÈ Ù· ·ÚÈıÌËÙÈο ۇ̂ÔÏ· Â›Ó·È Û ¿ÏÏË ı¤ÛË ·fi Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙÔ ÏËÎÙÚÔÏfiÁÈÔ Î·È Ì ·Ú·Î›ÓËÛË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó Û¯ÂÙÈο Ì’ ·˘Ùfi.
355
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
√ °ÈÒÚÁÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ̛· ÂÙ·ÏÔ‡‰·
√ ¶·ÓÙÂÏ‹˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙÔÓ ‹ÏÈÔ, ¤Ó· ‰¤ÓÙÚÔ Î·È ¤Ó· Û›ÙÈ
356
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
2. ¶AIZONTA™ ME TA OP°ANA TOY™ ∫ø™∆∞¡∆∏™
™√À∫ƒ∞¡
∂§§π∞
¢∞¡∞∏
ª∞¡√§∏™
ªÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Î·È ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ·È¯Ó›‰È· Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ‰È·ÌÔÚÊÒÓÔ˘Ó Ì ÌÔχ‚È Î·È ¯·ÚÙ›. ¶.¯.: ∂ÈÛ¿ÁÔÓÙ·˜ ¤Ó·Ó ›Ó·Î· ·fi ÙÔ Word, ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ Ì›· οو ·fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜, Ô˘ ÓˆÚ›ÙÂÚ· ¤¯Ô˘Ó Û·ÚÒÛÂÈ Î·È ·ÔıË·ÛÂÈ. ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË Î¿ıÂÙË ÁÚ·ÌÌ‹ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÏËÎÙÚÔÏÔÁ› Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜, ·ÏÏ¿ fi¯È Ì ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤Ó˜ ÔÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ ÙÔ˘˜, fiˆ˜ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜ ÛÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô˘ Ê·›ÓÂÙ·È ‰›Ï·. ∆· ·È‰È¿ Ì “·ÔÎÔ‹” Î·È “ÂÈÎfiÏÏËÛË” ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ì›· Ì›· ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜, Ó· ÙȘ ·ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó ÚÔÛˆÚÈÓ¿ ÛÙÔ ÂχıÂÚÔ ÙÂÙÚ·ÁˆÓ¿ÎÈ ÛÙÔ Î¿Ùˆ ̤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ›Ó·Î· Î·È Ó· ÙȘ ·ӷÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ¤ÙÛÈ ÒÛÙ ӷ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ӷ ‰›Ï·. ªÔÚÔ‡Ó ·ÎfiÌË Ó· ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó ÙÔÓ ›Ó·Î·, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ·ÚÎÂÙ‹ ·fiÛÙ·ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù·, Ó· ÙÔÓ Ù˘ÒÛÔ˘Ó Î·È Ì ÙÔ ÌÔχ‚È ÙÔ˘˜ Ó· ÂÓÒÛÔ˘Ó ÙËÓ Î¿ı ʈÙÔÁÚ·Ê›· Ì ÙÔ fiÓÔÌ· Ô˘ Ù˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ›. Ÿˆ˜ Â›Ó·È ÚÔÊ·Ó¤˜, ÙÔ ·È¯Ó›‰È ·˘Ùfi ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÙ·ÙÈÎfi. ∫·ıÒ˜ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÌÔÚ› Ó· ÌÂÙ·ÎÈÓ› ÙË ı¤ÛË ÙˆÓ ÔÓÔÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ·Ó·ÓÂÒÓÂÙ·È Û˘¯Ó¿.
357
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
3. ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ●
●
●
ªÂ Ì›· „ËÊȷ΋ ʈÙÔÁÚ·ÊÈ΋ Ì˯·Ó‹ Î·È Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, fiÔ˘ ·˘Ù‹ ÎÚ›ÓÂÙ·È ··Ú·›ÙËÙË, ʈÙÔÁÚ·Ê›˙Ô˘Ó ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ·fi ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ ÛÙÈÁÌÈfiÙ˘· ÂÍfi‰ˆÓ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË. ¶ÂÚÓÔ‡Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÛÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÙȘ ‚¿˙Ô˘Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿ Î·È ÙȘ Ù˘ÒÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ô˘ ı· οÓÔ˘Ó ÛÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∫·ıÒ˜ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ˘ÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Î·Ï‡„Ô˘Ó Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙȘ ÌÈÎÚ‡ÓÔ˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ÌÂÁ·ÏÒÛÔ˘Ó, Ó· ‰ÈÂÚ¢ӋÛÔ˘Ó ÙÈ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ fiÙ·Ó ÙȘ ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Ì›· ÙÔ˘˜ ÌfiÓÔ ‰È¿ÛÙ·ÛË Î·È Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Â¤Ì‚Ô˘Ó Û¯Â‰È·ÛÙÈο. ∞ÔıËÎÂ‡Ô˘Ó ÙȘ ʈÙÔÁڷʛ˜ ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Î·È ·ÚÁfiÙÂÚ·, .¯. Û ̛· ¤ÎıÂÛË Ô˘ ÚfiÎÂÈÙ·È Ó· ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÛÔ˘Ó, ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ›‰· ‹ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ı· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó. ¶ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ‰È·ÌÔÚÊÒÛÔ˘Ó Ù· ‚È‚Ï›· ÙÔ˘˜ (‚Ï. ÎÂÊ. 8), ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘·ÁÔÚ‡ÛÔ˘Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‹ Û ¤Ó· ÁÔÓ¤· Î·È ÂΛÓÔÈ Ó· ÙÔ ÏËÎÙÚÔÏÔÁ‹ÛÔ˘Ó, Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Ó· Û·ÚÒÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔÔıÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜ ̤۷ ÛÙÔ Î›ÌÂÓÔ, Ó· ÂÈÚ·Ì·ÙÈÛÙÔ‡Ó Î·È Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ÁÈ· Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÛÂÏ›‰ˆÓ Î·È Ó· Ù˘ÒÛÔ˘Ó ÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ¡· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙȘ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÙȘ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ¤ÊÙÈ·Í·Ó ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ Ì ÂΛӷ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÊÙÈ¿ÍÂÈ Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ, ·ÏÏ¿ Î·È Ì ٷ ‚È‚Ï›· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÛÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔ˘˜. ªÂ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ηÚÙÒÓ, ·ÊÈÛÒÓ, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂˆÓ Î·È ËÌÂÚÔÏÔÁ›ˆÓ. ∞ÓÙÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È fiÙÈ ÔÙȉ‹ÔÙ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ ·ÔıË·ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÙÔ Ù˘ÒÛÔ˘Ó fiÔÙ ı¤ÏÔ˘Ó, fiÛ˜ ÊÔÚ¤˜ ı¤ÏÔ˘Ó. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÌÔÚ› Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ı¤Ì·Ù· ÙÔ˘ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ªÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ηÙ‚¿ÛÔ˘Ó ÂÈÎfiÓ˜ ÙȘ Ôԛ˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ó· ÙȘ ÌÂÁÂı‡ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙȘ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ‹ Ó· ÙȘ ÌÈÎÚ‡ÓÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÙȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÙȘ ·Ó¿ÁΘ οÔÈ·˜ ¿ÏÏ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Î·Ù·ÁÚ·ÊÒÓ ÛÙÔÓ Î‹Ô ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ· ÚÔÛ¤ÏÎ˘Û·Ó ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ÕÚ¯ÈÛ·Ó Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È Ó· ÚˆÙÔ‡Ó ÁÈ ·˘Ù¿.. ∆Ô ÂӉȷʤÚÔÓ ÙÔ˘˜ Ô‰‹ÁËÛ ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Û¯Â‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ ·Ó·˙‹ÙËÛ·Ó ÏËÚÔÊÔڛ˜ Î·È ÂÈÎfiÓ˜ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô5 Ô˘ ÙȘ ÌÂÁ¤ı˘Ó·Ó Î·È ÙȘ ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó Ì ÚÔÛÔ¯‹. ∆Ș Û˘Ó¤ÎÚÈÓ·Ó Ì fiÛ· ›‰·Ó Î·È ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó ÛÙÔÓ Î‹Ô. ∆È ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó Ù· Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·; ¶Ô‡ Ù· ¿Ó ·˘Ù¿ Ô˘ ÎÔ˘‚·ÏÔ‡Ó; ™Â ¤Ó·Ó ÂȉÈο ۯ‰ȷṲ̂ÓÔ ÁÈ· ÌÈÎÚ¿ ·È‰È¿ ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ Ô˘ ÂÓÙfiÈÛÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜6 ›¯·Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ÙË ˙ˆ‹ Î·È ÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ Ì˘ÚÌËÁÎÈÒÓ Î¿Ùˆ ·fi ÙË ÁË.
¶Ò˜ ÁÂÓÓÔ‡Ó Ù· ·˘Á¿ ÙÔ˘˜, Ò˜ Ûο‚Ô˘Ó, Ò˜ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡Ó ÙË ÁË ÙÔ˘˜;
5. http://ant.edb.miyakyo-u.ac.jp/INTRODUCTION/Gakken79E/Page04.html 6. http://home.att.net/~B-P.TRUSCIO/STRANGER.htm ™Â ¤Ó·Ó ¿ÏÏÔ ‰ÈÎÙ˘·Îfi ÙfiÔ, ·›˙ÔÓÙ·˜ ÌÂÙÚÔ‡Ó Ì˘ÚÌ‹ÁÎÈ·, ÂÓÒ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· Ì·ı·›ÓÔ˘Ó Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó Î·È ÛÙ· ·ÁÁÏÈο (www.juliasrainbowcorner.com/ants. html).
358
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
12
∞ÍÈÔÏÔÁÒÓÙ·˜ ÙË ÁˆÓÈ¿ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ¶ÚÔÊ·ÓÒ˜ Ë ¯Ú‹ÛË Î·È ÌfiÓÔ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‰ÂÓ ÂÁÁ˘¿Ù·È ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›·. ∫·ıÒ˜, fiˆ˜ ‹‰Ë ·Ó·Ê¤ÚıËÎÂ, ¿ÏÏ· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ Î·È ¿ÏÏ· ÏÈÁfiÙÂÚ˜ ¤ˆ˜ ηıfiÏÔ˘ ÂÌÂÈڛ˜ ·fi ÙÔ ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ·Îfi ÙÔ˘˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Î·È Â›Û˘ ¤¯ÂÈ ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ Ù· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Ôχ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ·fi Ù· ·ÁfiÚÈ·, ··ÈÙÂ›Ù·È Ë ÚÔÛÔ¯‹ Î·È ÔÈ Â‡ÛÙԯ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÒÛÙÂ Ô ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹˜ Ó· ·Ô‚› ¤Ó· ÂÚÁ·ÏÂ›Ô Ô˘ ı· ‰È¢ڇÓÂÈ ÙȘ ¢ηÈڛ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË, ‰Â ı· ÂÓÈÛ¯‡ÂÈ ÙȘ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜ Î·È ‰Â ı· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ·ÔÌfiÓˆÛË Î¿ÔÈˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ™Â Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ÚÔÔÙÈ΋ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ Â›Ó·È Ë ÚÔÛÂÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹: «∆ËÓ ÂÈϤÁÔ˘Ó fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ù˘ Ù¿Í˘;», «∂ÈϤÁÂÙ·È ÂÍ›ÛÔ˘ ·fi ·ÁfiÚÈ· Î·È ÎÔÚ›ÙÛÈ·;», «∆È ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó;», «∞ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó È‰¤Â˜ Î·È Û˘Ó·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó ÁÈ· ÙȘ ÂÓ¤ÚÁÂȤ˜ ÙÔ˘˜ ηıÒ˜ οıÔÓÙ·È ·Ó¿ ‰‡Ô ‹ ·Ó¿ ÙÚÂȘ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ‹ οÔÈ· ·È‰È¿ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÛÙ·ıÂÚ¿ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙÈÎÔ‡˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÂÓÒ Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· ·Ï¿ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó;», «∫·Ù·ÎÙÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ·˘ÙÔÓÔÌ›·;». ™˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙÔ Û›ÙÈ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È ÙÔ˘˜ ηÏ› Ó· ¤ÚıÔ˘Ó Ó· ‰Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ÙÔ˘˜ Ó· ‰Ô˘ÏÂ‡Ô˘Ó ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿. ∞Ó ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÔÓ›˜ Ì ȉȷ›ÙÂÚ˜ ÁÓÒÛÂȘ, ÌÔÚ› Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙË Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜. ªÂ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û ÚÔÛ‰ÈÔÚÈṲ̂ÓÔ Î·È Û˘ÌʈÓË̤ÓÔ ¯ÚfiÓÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‚ÔËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Ó· Û·ÚÒÓÔ˘Ó, Ó· ·ÔıË·ԢÓ, Ó· ·Ú¯ÂÈÔıÂÙÔ‡Ó ‹ Ó· ‚¿˙Ô˘Ó ÛÙË ÛÂÈÚ¿ ÙȘ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ÙÔ˘˜, Ó· ÏËÎÙÚÔÏÔÁÔ‡Ó ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ô˘ ÂΛӷ ÙÔ˘˜ ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È, Ó· Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙȘ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂȘ ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô Î.Ï. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ Â›Û˘ ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÁÈ· Ù· fiÚÈ· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙË Û˘¯ÓfiÙËÙ· Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Ì›ÓÔ˘Ó Î·ıËψ̤ӷ ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹.
359
12
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
O °ÈÒÚÁÔ˜ ˙ˆÁÚ¿ÊÈÛ ÙÔ ·Ï¿ÙÈ Ù˘ ÂÓÙ¿ÌÔÚÊ˘. AÍ›˙ÂÈ Ó· ·Ú·ÙËÚËı› Ë ÚÔÔÙÈ΋ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È ÛÙ· ÎÙ‹ÚÈ·. MÂÙ¿ ‹ıÂÏ ӷ ÙÔ ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ Î·È Ì ÙÔÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹.
360
3 M¤ÚÔ˜ Ô
ÎÂÊ¿Ï·È· 13-14
ÂÂÎÙ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ·
∆
Ô ÙÚ›ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ‰‡Ô ÎÂÊ¿Ï·È·.
∆Ô ÚÒÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi, ÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÔÔ›ËÛË ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ. °›ÓÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·, Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ·Ó·‰ÂȯÙ› fiÙÈ Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË ÂΉËÏÒÛÂˆÓ Â›Ó·È Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ Û˘ÓÔÏÈ΋˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ‰È·‰Èηۛ·˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ‰ÂÓ ÚÔ·ÙÂÈ ·fi ÙË Ì›· ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙËÓ ¿ÏÏË. ∏ ÂÓÂÚÁfi˜ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û’ ·˘Ù‹Ó Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Î·È ÛÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ Ê·ÓÙ·Û›·˜ ÙÔ˘˜, ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ¿˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÛÙË Ì·ıËÛȷ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂͤÏÈÍË. ¶·ÚfiÙÈ Ë ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ ÂΉËÏÒÛÂˆÓ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ· ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ Î·È ·ÔÙÂÏ› Û˘Ó¤¯ÂÈ¿ Ù˘, Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi Ó· ··ÈÙÂ›Ù·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÁÚ‹ÁÔÚÛË ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÁÈ· ÙÔ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi ÔÏÏÒÓ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÂÓÂÚÁÂÈÒÓ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ·. øÛÙfiÛÔ ÙÔ ÂÁ¯Â›ÚËÌ· ·Í›˙ÂÈ ÙÔÓ ÎfiÔ, ÁÈ·Ù› ̤۷ ·fi Ù¤ÙÔȘ ‰È·‰Èηۛ˜ Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÚfiÛıÂÙ˜ ÂÌÂÈڛ˜ Î·È Ó· ‚ÈÒÛÔ˘Ó ÙË ¯·Ú¿ Ô˘ ÚÔÛʤÚÂÈ Ë ıÂÙÈ΋ ·ÓÙ·fiÎÚÈÛË ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡ ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ô˘ η٤‚·Ï·Ó. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ÁÔÓÈÒÓ Û ¤Ó· Ù¤ÙÔÈÔ Ï·›ÛÈÔ ÌÔÚ› Ó· ·Ô‰ÂȯÙ› ÔχÙÈÌË. ™ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ıˆڋ۷Ì ÛÎfiÈÌÔ Ó· οÓÔ˘Ì ȉȷ›ÙÂÚË ·Ó·ÊÔÚ¿ ÁÈ· ÙÔ fiÛÔ ÔχÙÈÌÔ˜ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ô ÚfiÛıÂÙÔ˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋˜, Ù˘ ÁÓˆÛÙÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÎÔÈÓˆÓÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘Í˘ (¶·ÙÈÓÈÒÙ˘, 1999). ∫·ıÒ˜ ÙÔ ÂÎÙÂÓ¤ÛÙÂÚÔ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ Â˘Î·ÈÚÈÒÓ ÁÈ· Ì¿ıËÛË, ÂÚÈÛÛfiÙÂÚˆÓ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÛÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi Ú˘ıÌfi ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡, ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, fiˆ˜ Î·È Û¯ÂÙÈΤ˜ ¤Ú¢Ó˜ ¤¯Ô˘Ó ·Ôηχ„ÂÈ, Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÌÂÏÏÔÓÙÈ΋ Û¯ÔÏÈ΋ ›‰ÔÛË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ô˘ ÊÔÈÙÔ‡Ó Û’ ·˘Ùfi (¶·ÙÈÓÈÒÙ˘ Î.¿Ï., 2002). ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘, Ë ÎÔ˘˙›Ó· ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È ˆ˜ ÚÔÓÔÌÈ·Îfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ·ÍÈÔÔÈËı› ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙË ÁÏÒÛÛ·, Ù· Ì·ıËÌ·ÙÈο, ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘, ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ‰ÒÛÂÈ ÔÏÏ¿ ÂÚÂı›ÛÌ·Ù· ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË (ÂÈηÛÙÈο, ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ Î.Ï.).
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 13 √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Â›Ó·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ·ÓÔȯ٤˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·È Â›Ù Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÂÓfi˜ ¢¯¿ÚÈÛÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜, .¯. Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÙˆÓ ÁÂÓÂıÏ›ˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ›Ù Ì ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÌÈ·˜ ÁÈÔÚÙ‹˜ ‹ ÂÓfi˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ ÁÈ· ÙË Û¯ÔÏÈ΋ ˙ˆ‹ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜ (.¯. Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÔ˘Á¤ÓÓˆÓ, Ë ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÂÓfi˜ ۯ‰›Ô˘ ÂÚÁ·Û›·˜ ‹ Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÁÈ· ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜). Ÿˆ˜ ¤¯ÂÈ ‹‰Ë ·Ó·ÊÂÚı›, Ë ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ ÁÈÔÚÙÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÔÎÔÌ̤ÓË ·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ·ÓÙ›ıÂÙ· ·ÔÙÂÏ› ̤ÚÔ˜ Î·È Û˘Ó¤¯ÂÈ¿ Ù˘. ∫·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙˆÓ ÂÔÚÙÒÓ Ë ¤ÌÊ·ÛË ‰›ÓÂÙ·È Î·È ¿ÏÈ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· Î·È fi¯È ÛÙÔ ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·, ÙÔ ÔÔ›Ô, Û οı ÂÚ›ÙˆÛË, Â›Ó·È ·˘Ùfi Ô˘ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È Ù· ÂӉȷʤÚÔÓÙ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∆Ô ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· Ì›· Û¯ÔÏÈ΋ ÂΉ‹ÏˆÛË ‰ÂÓ Â›Ó·È Ì›· ηϋ ÙÂÏÈ΋ ·ÚÔ˘Û›·ÛË, ·ÏÏ¿ Ë ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË Î·È Ë ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ηıÒ˜ Î·È ÔÈ Â˘Î·Èڛ˜ Ô˘ ı· ÙÔ˘˜ ‰ÔıÔ‡Ó ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË Î·È ÂÓ›Û¯˘ÛË Ù˘ ·˘ÙÔÂÈÎfiÓ·˜ ÙÔ˘˜. √È ÁÈÔÚÙ¤˜ ÌÔÚ› Ó· ÔÚÁ·ÓˆıÔ‡Ó: ✒ Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÓfi˜ ı¤Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ··ÈÙ› ‰ÈÂÚ‡ÓËÛË (.¯. Ù· ÃÚÈÛÙÔ‡ÁÂÓÓ· ‹ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ1). ™Â ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ë ÁÈÔÚÙ‹ ۯ‰ȿ˙ÂÙ·È Î·È ÔÚÁ·ÓÒÓÂÙ·È fiˆ˜ οı ¿ÏÏÔ Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È Ù· ·È‰È¿, Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ÂÈϤÁÔ˘Ó ÙÈ Î·È Ò˜ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ›. ✒ Ì ÙËÓ ÌÔÚÊ‹ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤Ó˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÁÓÒÛÂˆÓ Î·È ÂÌÂÈÚÈÒÓ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó Ù· ·È‰È¿ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (.¯. Ë ÁÈÔÚÙ‹ ÁÈ· ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜). √È ÁÈÔÚÙ¤˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó: ✒ ŒÎıÂÛË ·ÙÔÌÈÎÒÓ Î·È ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ. ¢È·ÌÔÚÊÒÓÂÙ·È ¯ÒÚÔ˜ ¤ÎıÂÛ˘, fiÔ˘ ÂÎÙ›ıÂÓÙ·È ÔÈ Î·Ù·Û΢¤˜ Î·È Ù· ¿ÏÏ· ¤ÚÁ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÚÔÛÈÙfi ÁÈ· Ù· ›‰È· ÔÙÈÎfi ›‰Ô. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Ó· ÍÂÓ·ÁÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÂÈÛΤÙ˜ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ¤ÎıÂÛ˘. ✒ ¢Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÂȘ: ∆· ·È‰È¿, Ì ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡, ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡Ó ·˘ÙÔÛ¯¤‰È˜ ÈÛÙÔڛ˜ ‹ ÁÓˆÛÙ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜ ·˘ÙÔۯ‰ȿ˙ÔÓÙ·˜ (‚Ï. Î·È ÎÂÊ. 11.2). 1. ŸÙ·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·È‰È¿ ·fi ¿ÏÏ· ÔÏÈÙÈÛÌÈο ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·, Ë ÁÈÔÚÙ‹ Â›Ó·È ÂȂ‚ÏË̤ÓÔ Ó· ·›ÚÓÂÈ ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ªÔÚÔ‡Ó .¯. Ó· ηٷÁÚ·ÊÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈη ¤ıÈÌ· ·fi ¿ÏϘ ¯ÒÚ˜ ‹ ¤ıÈÌ· ·fi ·ÓÙ›ÛÙÔȯ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ Î·È Ó· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó ÔÈ ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ÔÈ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÙÔ˘˜.
363
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∂¡¢∂π∫∆π∫∏ ¶∞ƒ√À™π∞™∏ ªπ∞™ °π√ƒ∆∏™ °π∞ ∆√ ∆∂§√™ ∆∏™ Ã√¡π∞™
ŒÓ·˘ÛÌ· ªÈ· ·Ê›Û· Î·È Ì›· ÚfiÛÎÏËÛË Ô˘ ›¯·Ó ÛÙ·Ï› ·fi ÙÔ ∂ȉÈÎfi ™¯ÔÏÂ›Ô Ù˘ fiÏ˘ ÁÈ· ÙËÓ Ë̤ڷ ÙˆÓ ·ÙfiÌˆÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ¤‰ˆÛ·Ó ÙËÓ ·ÊÔÚÌ‹ Ó· Û˘˙ËÙËıÔ‡Ó ÔÈ ‰˘ÛÎÔϛ˜ Î·È Ù· ‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ. ∞ÚÎÂÙfi ηÈÚfi ·ÚÁfiÙÂÚ·, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Î·È Ù· ·È‰È¿ Û˘˙ËÙÔ‡Û·Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÔÈÔÓ ÙÚfiÔ Ó· ÁÈÔÚÙ¿ÛÔ˘Ó ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ¯ÚÔÓÈ¿˜. H Û˘˙‹ÙËÛË ÂÈÎÂÓÙÚÒıËΠÛÙÔ ÙÈ ı· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó ·fi fiÛ· ›¯·Ó Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËı› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·È Û ÔÈÔ˘˜. TfiÙ ÌÂٷ͇ ÔÏÏÒÓ ¿ÏÏˆÓ Î·Ù·Ù¤ıËÎÂ Î·È Ë ÚfiÙ·ÛË Ù˘ ¶·Ó·ÁÈÒÙ·˜ «Ó· οÓÔ˘Ì ÌÈ· ÁÈÔÚÙ‹ Ô˘ Ó· ηϤÛÔ˘ÌÂ Î·È Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙÔ ÂȉÈÎfi Û¯ÔÏÂ›Ô Ô˘ ͤÚÔ˘Ì ÁÈ’ ·˘Ù¿ Î·È Ó· Ô‡ÌÂ Î·È Û ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Ó· ¤ÏıÔ˘Ó ÁÈ· Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ê›ÏÔÈ ÙÔ˘˜». ∏ ȉ¤· ˘ÂÚ„ËÊ›ÛÙËÎÂ.
™¯Â‰È·ÛÌfi˜ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Á‡Úˆ ·fi ÙÔ ı¤Ì·. ƒÒÙËÛÂ: «TÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙÂ, Ò˜ ÙË Ê·ÓÙ·˙fiÛ·ÛÙ ·˘Ù‹ ÙË ÁÈÔÚÙ‹;» ∫·Ù·Ù¤ıËÎ·Ó ÔÏϤ˜ ȉ¤Â˜ fiˆ˜: «¡· ·›ÍÔ˘Ì ̷˙› ·È¯Ó›‰È·», «¡· οÓÔ˘Ì ¿ÚÙÈ ·ÏËıÈÓfi, Ì ʷÁËÙ¿ Î·È Ó· ¯ÔÚ¤„Ô˘ÌÂ. Ÿˆ˜ ÛÙ· ÁÂÓ¤ıÏÈ·», «¡· ÙÔ˘˜ ·›ÍÔ˘Ì ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· οÓÔ˘ÌÂ Î·È ¿ÚÙÈ», «¡· ÙÔ˘˜ ‰Â›ÍÔ˘Ì ·˘Ù¿ Ô˘ ÊÙÈ¿Í·Ì ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜», «Ÿ¯È. ¡· ÙÔ˘˜ Ù· ¯·Ú›ÛÔ˘Ì». ¶·Ó·ÁÈÒÙ·: «¡· ηϤÛÔ˘Ì ÔÏÏÔ‡˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜.» ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚfiÙÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ηıÂÌÈ¿ ·fi ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó. ∫·Ù¤ÁÚ·„ ÙȘ ÚÔÙ¿ÛÂȘ Ô˘ Ù˘ ˘·ÁfiÚÂ˘Û·Ó, ·ÏÏ¿ ÂΛӷ ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·Ó Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó, ·ÊÔ‡ fiϘ ÙȘ ¤‚ÚÈÛÎ·Ó ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜. øÛÙfiÛÔ Û˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÚÒÙ· ÔÈÔ ·Ú·Ì‡ıÈ ı· ·›ÍÔ˘Ó. ∂›¯·Ó ÔÏϤ˜ ȉ¤Â˜, ·ÏÏ¿ ηıÒ˜ Ù˘ ˘·ÁfiÚ¢·Ó Î·È ¤ÁÚ·Ê fiÛ· ÚfiÛˆ· ı˘ÌfiÙ·Ó ˆ˜ ‹ÚˆÂ˜ ÙÔ˘ οı ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ‰È·›ÛÙˆÓ·Ó fiÙÈ: «E›Ó·È Ï›ÁÔÈ ÔÈ ‹ÚˆÂ˜ Î·È ÂÌ›˜ ›̷ÛÙ ÔÏÏÔ›. ¢Â ÊÙ¿ÓÔ˘Ó Ó· ·›ÍÔ˘Ì fiÏÔÈ.» √ ¡ÙÈÏ¤Ó ÚfiÙÂÈÓÂ: «N· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ¤Ó· ¤ÚÁÔ Ô˘ Ó· ÙÔ Ô‡Ì ÙÔ ¿ÚÙÈ ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘, fiˆ˜ ›¯Â Ù›ÙÏÔ ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÁÈ· ı¤·ÙÚÔ Ô˘ ›¯·Ì ‰È·‚¿ÛÂÈ Ì›· ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜, Î·È ÌÂÙ¿ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ ·˘Ùfi, Ô ‹ÏÈÔ˜ Ó· ηϤÛÂÈ fiÔÈÔ˘˜ ı¤ÏÔ˘Ì ÂÌ›˜. ∫·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÔÏÏÔ‡˜ ‹ÚˆÂ˜, Ô˘ Ó· Â›Ó·È fiÏÔÈ Ê›ÏÔÈ Ì ÙÔÓ ‹ÏÈÔ». ∏ ȉ¤· ÙÔ˘ ¡ÙÈÏ¤Ó Ê¿ÓËΠӷ ‚Á¿˙ÂÈ ·fi ÙÔ ·‰È¤ÍÔ‰Ô ÙËÓ ÔÌ¿‰·. ŸÏ· Ù· ·È‰È¿ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ηٷı¤ÙÔ˘Ó ÙȘ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ȉ¤Â˜ ÁÈ· ÙÔ ÔÈÔÈ ı· ‹Ù·Ó ÔÈ ÚÔÛÎÂÎÏË̤ÓÔÈ. ∞Ú¯Èο ÚfiÙÂÈÓ·Ó ‹ÚˆÂ˜ ·fi ·È‰ÈΤ˜ ÂÎÔ̤˜ ·ÏÏ¿ Î·È ‹ÚˆÂ˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ. ŸÌˆ˜, fiÙ·Ó ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÛΤÊÙÔÓÙ·È ÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ϤÓ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ: «¢Â ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó. ¢Â ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó Ê›ÏÔÈ. ÕÌ· ‰ÂÓ Â›Ó·È Ê›ÏÔÈ, ‰Â ı· ÂÚ¿ÛÔ˘Ó Î·Ï¿ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ. ¡· ‚Úԇ̠¿ÏÏÔ˘˜». π‚¿Ó: «∞fi Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ¿Ó fiÏÔÈ.» °È¿ÓÓ˘: «ªÂÙ¿ Ó· ‚ÚÔ‡ÌÂ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ·fi ‚È‚Ï›·.» ™Ô˘ÎÚ¿Ó: «¡· ¿Ó ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ·fi ÙȘ ·ÛÙ›˜ ÈÛÙÔڛ˜.» ŒÙÛÈ ÚfiÛıÂÛ·Ó ÛÙ· ÚfiÛˆ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È ÌÔ›Ú·Û·Ó ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÚfiÏÔ˘˜ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÔ Î¿ı ·È‰› ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ ‰›Ï· ÛÙÔ ÚfiÏÔ Ô˘ ı· ÚÔÙÈÌÔ‡ÛÂ.
364
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó: «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ϤÂÈ Ô Î¿ı ‹Úˆ·˜ Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Ì·˜;» ÈڛÛÙËÎ·Ó Û ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜. ∂ΛÓË ÙˆÓ ¯ÚˆÌ¿ÙˆÓ Î·È ÂΛÓË ÙˆÓ ËÚÒˆÓ ·fi Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·. ∆Ô Î¿ı ·È‰› ÛΤÊÙËΠÁÈ· ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÏÔ Î·È ·ÚÔ˘Û›·˙ ·˘Ù¿ Ô˘ ÛÎÂÊÙfiÙ·Ó Ó· ÂÈ ÛÙË ‰È΋ ÙÔ˘ ÔÌ¿‰·. ™ÙȘ ·Ú¯ÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ ˘‹ÚÍ·Ó ·ÚÎÂÙ¤˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ, ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ Î·È Â·ÓÔÚıÒÛÂȘ ·fi Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: √ ¢ËÌ‹ÙÚ˘, Ô˘ ›¯Â ÂÈϤÍÂÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ Á›Á·ÓÙ·, ÚfiÙÂÈÓ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ: «¶ÂÈÓ¿ˆ! ¶ÂÈÓ¿ˆ! º¤ÚÙ ÌÔ˘ Ó· Ê¿ˆ! ∂›Ì·È Ô Á›Á·ÓÙ·˜, ÙÚÒˆ Ôχ» (ȉ¤Â˜ ·fi ÙË ÛÂÈÚ¿ «7 ̤Ú˜ Ì ÙÔ Á›Á·ÓÙ·») Î·È «ª·˙‡ˆ ¯Ú˘Û¿ÊÈ Î·È ÊÏÔ˘ÚÈ¿ Î·È Ì ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿» (·fi ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ «O ∆˙·Î Î·È Ë Ê·ÛÔÏÈ¿»). ¶·Ó·ÁÈÒÙ·: «Ÿ¯È ¿ÓÙ·. √ ∆˙·Î Û ӛÎËÛÂ. ¡· ÙÔ ÂȘ ÎÈ ·˘Ùfi.» ¢ËÌ‹ÙÚ˘: «¶Ò˜; ∂Ó‹Ù: «¶Â˜ ÙÔ ¿ÏÈ ·fi ÙËÓ ·Ú¯‹ ·˘Ùfi Ô˘ ›˜ Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙÔ ÂȘ. £· Â›Ó·È Û· Ô›ËÌ·.» ¢ËÌ‹ÙÚ˘: «¶ÂÈÓ¿ˆ! ¶ÂÈÓ¿ˆ! º¤ÚÙ ÌÔ˘ Ó· Ê¿ˆ! / ∂›Ì·È Ô Á›Á·ÓÙ·˜, ÙÚÒˆ Ôχ. / ª·˙‡ˆ ¯Ú˘Û¿ÊÈ Î·È ÊÏÔ˘ÚÈ¿ / Î·È Ì ÊÔ‚Ô‡ÓÙ·È Ù· ·È‰È¿. / MfiÓÔ Ô ∆˙·Î Ì ӛÎËÛ ·fi ÙË Ê·ÛÔÏÈ¿.» ™ˆÙËÚ›·: «∫·È ÙÒÚ· ÂÛ‡ Â›Û·È Î·Îfi˜; ¡· Û ÊÔ‚fiÌ·ÛÙ ÂÌ›˜;» ¢ËÌ‹ÙÚ˘: «∂Ì›˜ ÔÈ Á›Á·ÓÙ˜ ‰ÂÓ Â›Ì·ÛÙ ηÎÔ›. / ª·˜ ϤÓ ηÎÔ‡˜ Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·, ÁÈ· Ó· Ì·ı·›ÓÔ˘Ì ÂÌ›˜ Ù· ·È‰È¿ / fiÙÈ ÓÈοÌÂ Î·È ÙÔ˘˜ Á›Á·ÓÙ˜ ¿Ì· ›̷ÛÙ ¤Í˘Ó·, Û·Ó ÙÔ ∆˙·Î Ì ÙË Ê·ÛÔÏÈ¿». ∆· ΛÌÂÓ· Ô˘ ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÁÈ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· ‹Ù·Ó ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ı˘ÌÔ‡ÓÙ·Ó ·fi Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ‚È‚Ï›· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‹ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÈÛÙ¿ ÛÙ· ÚˆÙfiÙ˘·. ¶.¯. «∂ÁÒ Â›Ì·È ÙÔ Î›ÙÚÈÓÔ / Ô˘ ‚¿Êˆ ΛÙÚÈÓ· Ù· ÏÂÌfiÓÈ·, Ù· ÂfiÓÈ·, / ÙȘ Ì·Ó¿Ó˜ Î·È Ù· ·Ë‰fiÓÈ· / Î·È Ù· ʇÏÏ· ÛÙ· ‰¤ÓÙÚ· Î·È Ù· ʇÏÏ· Ô˘ ¤ÊÙÔ˘Ó ÛÙË ÁË ÌfiÓÔ ÙÔ ÊıÈÓfiˆÚÔ…» √È ‰È¿ÏÔÁÔÈ Î·È ÔÈ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂȘ Ô˘ Ô‰ËÁÔ‡Û·Ó Û ÂÂÎÙ¿ÛÂȘ ‹ ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ·Ú¯ÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·Ó ÁÈ· ÙËÓ Î¿ı ÔÌ¿‰· Ì ÙÔ Î·ÛÂÙfiʈÓÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ÛÙ· ̤ÏË Î¿ı ÔÌ¿‰·˜ Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ÙÔ Î·ÛÂÙfiʈÓÔ Ù· ΛÌÂÓ· ÁÈ· Ù· ÔÔ›· ›¯·Ó Û˘ÌʈӋÛÂÈ. ∆ËÓ ÂfiÌÂÓË Ë̤ڷ ÙÔ˘˜ ‰È¿‚·Û ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ù˘ ·ÔÌ·ÁÓËÙÔÊÒÓËÛ˘. «¢È·‚¿˙ÂÙ ·˘Ù¿ Ô˘ ϤÌ ÂÌ›˜ ÛÙÔ Î·ÛÂÙfiʈÓÔ», ·Ú·Ù‹ÚËÛÂ Ë ¢¤ÛÔÈÓ·. ∫·È ÙÂÏÂÈÒÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË, Ë ∂Ó‹Ù Û¯ÔÏ›·ÛÂ: «ª’ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ·˘Ù¿ Ù· ÔÈ‹Ì·Ù·. ∞ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÈÛÙÔÚ›·. ¶Ò˜ ı· ÙÔ ·›ÍÔ˘ÌÂ;» ŒıÂÛ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ˙‹ÙËÌ· Ù˘ Û‡ÓıÂÛ˘ Î·È ÙÔ˘ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡ ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, ÒÛÙ ӷ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ¤Ó· Û‡ÓıÂÙÔ ¤ÚÁÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚfiÙÂÈÓ ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ÍÂÎÈÓ¿ÂÈ Ì›· ÈÛÙÔÚ›· Î·È Ò˜ ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Î·È ÔÈÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ÙËÓ ·ÊËÁ›ٷÈ, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô˘ ÙËÓ ¤˙ËÛ ‹ οÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜: «¶ÔÈÔ˜ ı· ı¤Ï·Ù ӷ Ì·˜ ϤÂÈ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ‹ÏÈÔ˜ Ô˘ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ ÙÔ ¿ÚÙÈ ‹ οÔÈÔ˜ ¿ÏÏÔ˜;» ™˘˙‹ÙËÛ·Ó Î·È ÙÂÏÈο ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· Â›Ó·È ·ÊËÁËÙ‹˜ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ‹ÏÈÔ˜: «¡· Ì·˜ ÂÈ ÚÒÙ· Ô ‹ÏÈÔ˜ ÁÈ·Ù› οÓÂÈ ¿ÚÙÈ». ºÚfiÛˆ: «¡·È. ∫·È ÌÂÙ¿ Ó· ԇ̠ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· ·˘Ù¿ Ô˘ ÛÎÂÊًηÌÂ Î·È ÌÂÙ¿ ı· ‰Ô‡Ì Ҙ ı· ÙË ÊÙÈ¿¯ÓÔ˘Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·, ¿Ì· ‰Â Ì·˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ô˘ ı· ÙËÓ ·›˙Ô˘ÌÂ.»
365
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆Ô Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó Î·ıÒ˜ ı· ·›˙Ô˘Ó, fiˆ˜ ÚfiÙÂÈÓÂ Ë ºÚfiÛˆ, ··ÈÙ› ¢ÂÏÈÍ›· Î·È ÚÔˆı› ÙËÓ ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· ÛÙËÓ Â›Ï˘ÛË ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ. ª¤Û· ·fi Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ÔÚ›· ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ÁÂÌ›˙Ô˘Ó ‚‹Ì· ‚‹Ì· Ù· ¯¿ÛÌ·Ù· Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó. °È· Ó· ‰¤ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›·ÛË ÂÈÓfiËÛ·Ó ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ‹: «¡· οÓÔ˘Ì fiˆ˜ ·˘ÙÔ› ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË, Ô˘ ηÏÔ‡Ó ¿ÏÏÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó. ¡· ¤¯ÂÈ ¿ÚÂÈ ¤Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ‹ Î·È Ô ‹ÏÈÔ˜ Î·È Ó· ϤÂÈ ÔÈÔÈ ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÙÒÚ· ÛÙÔ ¿ÚÙÈ».
∂ÂÎÙ›ÓÔÓÙ·˜ ÙË Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È Ì ٷ ¿ÏÏ· ÙÌ‹Ì·Ù· √È ˘Â‡ı˘ÓÔÈ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ Ù¿Í˘ Ì ٷ ¿ÏÏ· ÙÌ‹Ì·Ù· ‹Á·Ó Î·È ÙÔ˘˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ·Ó ÙËÓ È‰¤· ÁÈ· ÙË ÁÈÔÚÙ‹. ªÈ· ·ÓÙÈÚÔۈ›· ÙÔ˘ ÂÓfi˜ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ fiÙÈ ‹ıÂÏ·Ó Ó· ÙÔ˘˜ ηϤÛÂÈ ÎÈ ·˘ÙÔ‡˜ Ô ‹ÏÈÔ˜ ÛÙÔ ¿ÚÙÈ ÙÔ˘. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·ÚfiÙÚ˘Ó ٷ ·È‰È¿ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ·Ó ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‚ÚÂıÔ‡Ó Ï›ÁÔÈ ÚfiÏÔÈ ·ÎfiÌË ÁÈ· Ó· ·›ÍÔ˘Ó Î·È Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿. ¢ÂÓ ‹ÍÂÚ·Ó fiÛ· ‹Ù·Ó Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿ Î·È ¤ÙÛÈ Ô ˘Â‡ı˘ÓÔ˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ Ù˘ Ù¿Í˘ ‹ÁÂ Î·È ÚÒÙËÛ fiÛ· ·È‰È¿ Â›Ó·È ÛÙËÓ ¿ÏÏË Ù¿ÍË. ∂ÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛÂ: «XÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ 18 ÚfiÏÔ˘˜ ·ÎfiÌË. ∂›Ó·È ÔÏÏÔ›. ∂›Ó·È fiÛÔÈ Â›Ì·ÛÙ ÂÌ›˜». ∂Î/Îfi˜: «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙÂ;» ∞Ó¿ÌÂÛ· Û ¿ÏÏÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú˜, ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÓÂڿȉ˜ Î·È ÌÔ›Ú˜. ŸÌˆ˜ ·‰˘Ó·ÙÔ‡Û·Ó Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ¤Ó· ΛÌÂÓÔ. ŒÙÛÈ ˙‹ÙËÛ·Ó ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ∆Ô ¤ÚÁÔ ‰ÂÓ Í‰ÈÏÒıËΠÛÙ·‰È·Î¿ Î·È Ì ÛÙ·ıÂÚ¿ ÂÍÂÏÈÎÙÈο ‚‹Ì·Ù·, ·ÏÏ¿ ›¯Â Ì›· ÔÚ›· ÌÚÔ˜ ›Ûˆ, ËÁ·›ÓÔÓÙ·˜ ·fi ÙÔ fiÏÔ ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Î·È ·ÓÙ›ÛÙÚÔÊ·. ™Â οÔÈ· ÛËÌ›· Âȯ›ÚËÛ·Ó ·Ó·ÙÚÔ¤˜ ‹ ÌÔÈÚ¿ÛÙËÎ·Ó Î·È ÚfiÏÔ˘˜, .¯. ¤‚·Ï·Ó ‰‡Ô χÎÔ˘˜, fiÙ·Ó Â›‰·Ó fiÙÈ ‰ÂÓ ˘‹Ú¯Â ¤Ó·˜ ÚfiÏÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ Î·ı¤Ó·. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ÚÔÛ‰ÈÔÚ›ÛÔ˘Ó ÙÔÓ ÙfiÔ Î·È ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ı· ÂÍÂÏ›ÛÛÂÙ·È Ë ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜, Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜ ÁÈ· ÙÔ Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ Á›ÓÂÙ·È ·˘Ùfi ÙÔ ¿ÚÙÈ, Û ÔÈ· ÂÔ¯‹ Î·È ÂÔ̤ӈ˜ ÙÈ ÚÔ‡¯· ı· ÊÔÚ¿Ó ÔÈ Î·ÏÂṲ̂ÓÔÈ. £· Â›Ó·È ÌÔÓÙ¤ÚÓ· ‹ fiˆ˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ÊÔÚ¿Ó ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ÛÙȘ ÂÈÎfiÓ˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ; ªÂ ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ·Ó Ì›· ÙÚ¿Â˙· ȉÂÒÓ Ô˘ ‚Ô‹ıËÛ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÙËÓ ÂÈÏÔÁ‹ ÛÎËÓÈÎÒÓ. ŸÙ·Ó ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û·Ó ·‰È¤ÍÔ‰Ô, ·ÚÂÓ¤‚·ÈÓÂ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ϤÁÔÓÙ·˜: «∆È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ οÓÂÙ ÁÈ· Ó· χÛÂÙ ·˘Ùfi ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·;». ŒÙÛÈ Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ Û fiÏ· Ù· ›‰· ÚÔ¯ˆÚÔ‡ÛÂ Û˘ÌÌÂÙÔ¯Èο Î·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÙ· ·‰È¤ÍÔ‰· ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· Û˘Ó‰˘¿ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜. √È ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›Â˜ ‹Ù·Ó ¿Ú· ÔÏϤ˜ ÁÈ· Ó· ÊÙ¿ÛÔ˘Ó Û ̛· ÙÂÏÈ΋ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÚfiÙ·ÛË Î·È Ì¿ÏÏÔÓ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ ÔÈ ‰È·ÚÔÛˆÈΤ˜ Û¯¤ÛÂȘ Â›Ó·È Ë Ì˘ÛÙÈ΋ Û˘ÓÙ·Á‹ ÁÈ· ¤Ó· ÂÈÙ˘¯Ë̤ÓÔ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfi ۯ‰ȷÛÌfi.
366
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
™’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛÂ Î·È Î·Ù¤ÁÚ·„Â: ✒ ¶Ò˜ ÚÔÛ·ıÔ‡Û·Ó Ó· Û˘ÓÙÔÓ›ÛÔ˘Ó ÙȘ ÚÔÛ¿ıÂȤ˜ ÙÔ˘˜ Ù· ·È‰È¿. ✒ ¶ˆ˜ ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·Ó ÙȘ ÛΤ„ÂȘ ÙÔ˘˜. ✒ ∆ÔÓ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô Âȯ›ÚËÛ·Ó Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó (.¯. ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÙÔ Î·ı¤Ó· ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÏÔ Î·È ÙÔ ‰ÈÎfi ÙÔ˘ ÎÔÛÙÔ‡ÌÈ ‹ η٤ıÂÙ·Ó ÙËÓ ¿Ô„‹ ÙÔ˘˜ Î·È Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÔÓÙ·Ó ÙÔ ¤Ó· ÙÔ ¿ÏÏÔ;). ✒ ∆ÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·ÓÙ¿ÏÏ·ÛÛ·Ó È‰¤Â˜ Î·È ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ‚Ô‹ıÂÈ· ¤‰ÈÓ·Ó ‹ ˙ËÙÔ‡Û·Ó. ✒ ∞Ó ˘ÂÓı‡ÌÈ˙·Ó ÙÔ ¤Ó· ÛÙÔ ¿ÏÏÔ Î·ÓfiÓ˜ Î·È Û˘Ìʈӛ˜ Ô˘ ›¯·Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ fiÏÔÈ Ì·˙› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û οÔÈ· ¿ÏÏË ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ Ò˜ ÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È Û ÌÈÎÚfiÙÂÚ˜ ‹ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ˜ ÔÌ¿‰Â˜. °È· Ó· Ù· ηٷʤÚÔ˘Ó ‰·Ó›ÛÙËÎ·Ó È‰¤Â˜: ● °È· ÙȘ ÎÈÓ‹ÛÂȘ, Ù· ÌÂÓ ¯ÚÒÌ·Ù· ·Ú·Ù‹ÚËÛ·Ó Ù· ÛΛÙÛ· ÛÙ· ‚È‚Ï›·, ÔÈ ‰Â ‹ÚˆÂ˜ ÙˆÓ ·Ú·Ì˘ıÈÒÓ ¿ÓÙÏËÛ·Ó È‰¤Â˜ ·fi ‚›ÓÙÂÔ ‹ ·È‰ÈΤ˜ ÂÎÔ̤˜ Ô˘ ›¯·Ó ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÂÈ ÛÙÔ ÚfiÛÊ·ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ. ● °È· ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ‹Ù·Ó ¢ÎÔÏfiÙÂÚ· Ù· Ú¿ÁÌ·Ù·. ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó «Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ì ¤Ó· Ôχ ÌÂÁ¿ÏÔ ‹ÏÈÔ Î·È Î¿ÙÈ Ô˘ Ó· ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Î¿ÏÂÛ ÛÙË ÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ Ù· ¯ÚÒÌ·Ù· Î·È Ù· ÚfiÛˆ· ·fi Ù· ·Ú·Ì‡ıÈ·». ª·˙› Ì ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¤„·Í·Ó ·Ú¯Èο Ó· ‰Ô˘Ó ·Ó ı· ‹Ù·Ó ηٿÏÏËÏÔ Î¿ÔÈÔ ·fi Ù· ÛÎËÓÈο Ô˘ ˘‹Ú¯·Ó ÛÙËÓ ·Ôı‹ÎË ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ·fi ¿ÏϘ ÁÈÔÚÙ¤˜. ¢È¿ÏÂÍ·Ó ÌfiÓÔ ¤Ó· Ô˘ ÙÔ˘˜ ı‡ÌÈ˙ ·Ï¿ÙÈ ·fi ·Ú·Ì‡ıÈ·, fiˆ˜ ›·Ó. ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó Ó· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÔ˘Ó ¤Ó· ÛÎËÓÈÎfi Ì ‹ÏÈÔ Î·È ¤Ó· Ì ÙÔ Ô˘Ú¿ÓÈÔ ÙfiÍÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ fiÏ· Ù· ¯ÚÒÌ·Ù·. ∂ÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· Ù· ÛÎËÓÈο ‰‡Ô ÚˆÈÓ¿. ∏ ÁÚ·Ê‹ ‚ÔËıÔ‡Û ӷ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ‰È·‰Èηۛ·˜ ∆· ·È‰È¿ η٤ÁÚ·Ê·Ó Ù· ÚfiÛˆ· Ù˘ ÈÛÙÔÚ›·˜ Î·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘. ŸÙ·Ó ‰˘ÛÎÔχÔÓÙ·Ó Ó· ηٷϋÍÔ˘Ó Û ̛· ·fiÊ·ÛË (.¯. ÙÈ Â›‰Ô˘˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ı· Â›Ó·È Ô Ï‡ÎÔ˜), ÙfiÙÂ Ë ÁÚ·Ê‹ ÚÔÛ¤ÊÂÚ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÂΉԯ¤˜ ÙÔ˘ ȉ›Ô˘ ÚfiÏÔ˘. ∏ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ‡ÎÔÏË √È È‰¤Â˜, fiˆ˜ Î·È ÔÈ ˘Ôı¤ÛÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒÓÔÓÙ·Ó, ‹Ù·Ó ·Ú¯Èο Ôχ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜. ∫¿ÔÈ· ·È‰È¿ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ·Ú·¿Óˆ, οÔÈ· ‹Ù·Ó ÈÔ ÂÓÂÚÁ¿ Û ı¤Ì·Ù· ÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ Î·È Î·Ù·Û΢ÒÓ Î·È Î¿ÔÈ· Û ı¤Ì·Ù· ÁÚ·„›Ì·ÙÔ˜ Î·È ·ÚÔ˘Û›·Û˘. ∫¿ÔÈ· ·Ó·Ï¿Ì‚·Ó·Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Î˘Ú›·Ú¯Ô ÚfiÏÔ Û ¤Ó· ÛËÌÂ›Ô Î·È Î¿ÔÈ· ¿ÏÏ· Û ¤Ó· ¿ÏÏÔ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó Û˘¯Ó¿ Ó· ÎÚ·Ù¿ ÙȘ ÈÛÔÚÚԛ˜. ¶Ò˜ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ·Ê›Û·: ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜ ›¯·Ó ‰ÂÈ, ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂÈ Î·È ÂÂÍÂÚÁ·ÛÙ› ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ê›Û˜, ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Î·È ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ù· ÔÔ›· ¤ÊÙ·Ó·Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì ÙÔ Ù·¯˘‰ÚÔÌ›Ô.
367
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∞Ú¯Èο ˘ÈÔı¤ÙËÛ·Ó ÙËÓ È‰¤· ÙÔ˘ ¢ËÌ‹ÙÚË: fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙÔ ÂȉÈÎfi Û¯ÔÏ›Ô. ∏ πÛÌ‹ÓË ÚfiÙÂÈÓÂ: «∏ ·˘Ï‹ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏË Ô˘ ı· οÓÔ˘Ì ÙÔ ¿ÚÙÈ. ∂›ÛÙ ӷ ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ì Ì fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi ÙËÓ fiÏË; Ÿˆ˜ ÙȘ ·fiÎÚȘ Ì ÙȘ ÛÙÔϤ˜;» ∏ ȉ¤· Ù˘ ¿ÚÂÛ ÛÙ· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿, ·ÏÏ¿ ÛΤÊÙËÎ·Ó fiÙÈ «‰Â Á›ÓÂÙ·È Ó· ÛÙ›ÏÔ˘Ì ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Û fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi fiÏ· Ù· Û¯ÔÏ›·. ¢ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì ԇ ̤ÓÔ˘Ó. ¡· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ, ·ÏÏ¿ ÌÂÁ¿Ï˜ Û·Ó ·Ê›Û˜. Ÿˆ˜ ÁÈ· ÙȘ ·ÔÎÚȤ˜.» ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ‚Ô‹ıËÛ ӷ ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô Ô˘ ı· Â͢ËÚÂÙÔ‡ÛÂ Ë ·Ê›Û·: «°È· ÔÈÔ ÏfiÁÔ ı· ÙËÓ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ·ÎÚÈ‚Ò˜; ™Â ÙÈ ı· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Î·È Û ÔÈÔ˘˜ ı· ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È;». ™˘˙‹ÙËÛ·Ó Î·È ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó fiÏÔÈ Ì·˙› ÁÈ·: ● TÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘, ‰ËÏ·‰‹ ÙÈ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ı· Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ. ● T· Ù˘ÔÁÚ·ÊÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο: £· ¤¯ÂÈ ÌfiÓÔ Î›ÌÂÓÔ ‹ ÌfiÓÔ ˙ˆÁÚ·ÊȤ˜ ‹ Î·È Ù· ‰‡Ô; ¶ÔÈÔ ı· Â›Ó·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ, ÙÔ Î›ÌÂÓÔ ‹ Ë ˙ˆÁÚ·ÊÈ¿; ¶ÔÈÔ˜ ı· ˙ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ; ¶fiÛÔ ÌÂÁ¿Ï· ı· Â›Ó·È Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù·; £· ¤¯Ô˘Ó fiÏ· ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ÚÒÌ·; ● TÔÓ ÙÚfiÔ Î·Ù·Û΢‹˜: £· ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ó ÙËÓ ·Ê›Û· ·ÙÔÌÈο ‹ ÔÌ·‰Èο Î·È ÔÈÔ˜ ı· οÓÂÈ ÙÈ. ∂Âȉ‹ ‰È·›ÛÙˆÛ·Ó fiÙÈ Ì¿ÏÏÔÓ ı· ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Î›ÌÂÓÔ, ÁÈ·Ù› «¶Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ ÁÈ· fiÏ·. ∂›Ó·È ÔÏÏ¿. £· ÎÔ˘Ú·ÛÙԇ̠ӷ ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÏ· Ù· ·È‰È¿ ·fi Ì›·», ÚfiÙÂÈÓ·Ó «Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì ̛· Î·È ÌÂÙ¿ Ó· ÙË ‚Á¿ÏÔ˘Ì ʈÙÔÙ˘›· ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ÁÈ·Ù› ¤¯ÂÈ ÔÏÏ¿ Û¯ÔÏ›· Î·È ÔÏÏ¿ ·È‰È¿ Ô˘ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ ηϤÛÔ˘Ì». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ÂÓı¿ÚÚ˘Ó ӷ ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Î·È Ù· ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍ ے ·˘Ù‹ ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ·. ƒÒÙËÛÂ: «¶Ô‡ ı· ÙËÓ ÁÚ¿„ÂÙÂ; ∆È ÚÔÙ›ÓÂÙ ӷ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ, ¯·ÚÙfiÓÈ· ‹ ¯·ÚÙÈ¿;» ¶ÚfiÙÂÈÓ·Ó ¯·ÚÙÈ¿, «ÁÈ·Ù› ‰Â Á›ÓÂÙ·È Ó· ‚¿ÏÔ˘Ì ÛÙÔ ÊˆÙÔÙ˘ÈÎfi Ì·˜ ¯·ÚÙfiÓÈ·». ∆· ·ÚfiÙÚ˘Ó ӷ ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡, ÚˆÙÒÓÙ·˜: «¶fiÛÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙ›ÙÂ;» ¢È¿ÏÂÍ·Ó Ì¤ÁÂıÔ˜ ∞3, «ÁÈ·Ù› ı· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÔÏÏ¿ Î·È ·˘Ùfi Â›Ó·È ÙÔ ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ¯·ÚÙ› Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ ÁÈ· ÙÔ ÊˆÙÔÙ˘ÈÎfi». ¢È¢ÎfiÏ˘Ó ÙÔ Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ fiˆ˜: «£¤ÏÂÙ ӷ ÌÔ˘ ϤÙÂ Î·È Ó· Áڿʈ ÂÁÒ ‹ Ì‹ˆ˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ Î¿ÔÈÔ˜ ‹ οÔÈÔÈ ·fi ÂÛ¿˜;». ∂¤ÏÂÍ·Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÂΛӷ. ™˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Ó· οÓÂÈ Î¿ı ÔÌ¿‰· ÙË ‰È΋ Ù˘ ·Ê›Û·. ŒÓ· ·È‰› Ó· ÁÚ¿ÊÂÈ Î·È Ù· ˘fiÏÔÈ· Ó· ÙÔ ‚ÔËıÔ‡Ó Ì ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙÔ˘˜. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ù· ·Ú·ÎÈÓÔ‡Û ӷ ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙË ÛΤ„Ë ÙÔ˘˜ ÌÂ Û˘Ó¯‹ ÂÚˆÙ‹Ì·Ù·: «™Â ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ ÚÔÙ›ÓÂÙ ӷ ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ;», «£· ¤¯ÂÈ Ù›ÙÏÔ; ™ÎÂÊÙ›Ù ÙȘ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ Î·È ÙȘ ·Ê›Û˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ì ‰È·‚¿ÛÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜. E›¯·Ó Ù›ÙÏÔ;» ¶·Ú¤ÂÌ Û ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜, Ì ÛÙfi¯Ô Ó· ÂÓÙÔ›ÛÔ˘Ó ËÁ¤˜ ÁÈ· Ó· ·Ó·Î·Ï¤ÛÔ˘Ó Î·È Ó· ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜. ™Î¤ÊÙËÎ·Ó fiÙÈ ÔÈ ·Ê›Û˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Ù›ÙÏÔ, ·ÏÏ¿ «ÂÌ›˜ ı¤ÏÔ˘Ì ӷ Â›Ó·È ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ ÌÂÁ¿Ï˜ Û·Ó ·Ê›Û˜. °È’ ·˘Ùfi Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÙÈ Â›Ó·È ÚfiÛÎÏËÛË, ÁÈ· Ó· ÙËÓ ÚÔÛ¤ÍÔ˘Ó». ŸÌˆ˜ ÙÈ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÚÒÙ· Î·È ÙÈ ÌÂÙ¿; «¡· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÚÒÙ· fiÙÈ ÙÔ˘˜ ηÏԇ̠ӷ ¤ÚıÔ˘Ó ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ì·˜. ¶Ú¤ÂÈ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÙ ӷ ¤ÚıÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ÌËÓ Î¿ÓÔ˘Ó Ï¿ıÔ˜», ÚfiÙÂÈÓÂ Ë ∂ÏfiÓ·.
368
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
∏ ·Ê›Û· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ̠Áڷʤ· ÙËÓ ∞ÛË̛ӷ.
∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠÛÙ·‰È·Î¿ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈο. ⁄ÛÙÂÚ· οı ÔÌ¿‰· ‰È·ÌfiÚʈÛ ÙË ‰È΋ Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛË-·Ê›Û·. ¢‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ÁÔÓ¤ˆÓ Ì·˙› Ì ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ ·Ó¤Ï·‚·Ó Ó· ‚Á¿ÏÔ˘Ó ¤Á¯ÚˆÌ˜ ʈÙÔÙ˘›Â˜ Î·È Ó· ·Ó·ÚÙ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ·Ê›Û˜, Ë Ì›· ÔÌ¿‰· ¤Íˆ ·fi ÓËÈ·ÁˆÁ›· Î·È ‰ËÌÔÙÈο Û¯ÔÏ›· Î·È Ë ¿ÏÏË ÛÙȘ ‚ÈÙÚ›Ó˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Ù˘ fiÏ˘.
ª›· ‰Â‡ÙÂÚË ·Ê›Û· Ì Áڷʤ· ÙË ªÂÏÔ̤ÓË.
369
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∆ËÓ ÂÔ̤ÓË ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ·Ó fiÙÈ «ı· ¤ÚıÔ˘Ó ÔÏÏ¿ ·È‰È¿, ¯ÈÏÈ¿‰Â˜». ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÒÙËÛÂ: «¶Ò˜ ›ÛÙ ۛÁÔ˘ÚÔÈ;» H ∞ÁÁÂÏÈ΋, ÂÚÌËÓ‡ÔÓÙ·˜ Ù· fiÛ· ¿ÎÔ˘ÛÂ, ·¿ÓÙËÛÂ: «∞ÊÔ‡ fiÏ· Ì·˜ ¤ÏÂÁ·Ó “¶fiÙ ı· Á›ÓÂÈ ÙÔ ¿ÚÙÈ; £· ’Úıԇ̔». «∫·È Û’ÂÌ¿˜», Â›Â Ô ÃÚ‹ÛÙÔ˜ «Ì·˜ ¤ÏÂÁ·Ó “ªÚ¿‚Ô ı· ’Úıԇ̔». √ £Ô‰ˆÚ‹˜, Ô˘ Ô ·Ù¤Ú·˜ ÙÔ˘ ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÈÙÛ·Ú›· ÛÙËÓ fiÏË Ì·˜, fiÙ·Ó ¿ÎÔ˘Û fiÙÈ ı· ¤ÚıÔ˘Ó ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ·È‰È¿, ¤ÁÚ·„ ÌfiÓÔ˜ ÙÔ˘ ¤Ó· ÛËÌ›ˆÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ ˙ËÙÒÓÙ·˜ ÙÔ˘ Ó· Ì·˜ ʤÚÂÈ ›ÙÛ˜ ÁÈ· ¯›ÏȘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ ·È‰È¿… (‚Ï. ÎÂÊ. 9, Û. 160). ∫·Ù·Áڷʤ˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ™ÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ·Ú·Ù‹ÚËÛÂ Î·È Î·Ù¤ÁÚ·„Â: ● ∞Ó Ù· ·È‰È¿ Û˘ÓÂȉËÙÔÔÈÔ‡Û·Ó ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈ΋ ÛËÌ·Û›· Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘. ● ∆Ô ‚·ıÌfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹˜ ÙÔ˘ οı ·È‰ÈÔ‡ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ‰È·ÌfiÚʈÛ˘ Ù˘ ÚfiÛÎÏËÛ˘. ● ™Â ÔÈÔ ‚·ıÌfi ¤‰ÂÈ¯Ó·Ó Ó· ηٷÓÔÔ‡Ó ÎÂÈÌÂÓÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ·Ê›Û˜ Î·È ÙȘ ÚÔÛÎÏ‹ÛÂȘ (.¯. ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÂÚȯfiÌÂÓÔ, ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ·Ê›Û˜ Î·È ÙȘ ÂÈÛÙÔϤ˜) Î·È ÙË ÛËÌ·Û›· Ô˘ ¤¯ÂÈ Ë ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÂÓfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ô˘ ‰ËÌÔÛÈÔÔÈÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙÔ˘ ÛÙfi¯Ô˘ ÙÔ˘ (.¯. ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ·ÚÔ˘Û›·Û˘, ‰È·ÎfiÛÌËÛË Î.Ï.) ¶Ò˜ ÂÚÁ¿ÛÙËÎ·Ó ÁÈ· ÙËÓ ÂÓË̤ڈÛË ÙˆÓ ÁÔÓ¤ˆÓ ∞ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó ÌÈ· ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË ÁÈ· Ó· ÙË ‚¿ÏÔ˘Ó ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ Î·È Ó· ÙË ‰Ô˘Ó fiÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜. (∞˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÔÈ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂȘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘Ó‹ıË Ú·ÎÙÈ΋ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË Ù¿ÍË.) ∫·ıfiÚÈÛ·Ó ÙÔÓ ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÛÙfi¯Ô Ù˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘. °È·Ù› ı· ÙË ÁÚ¿„Ô˘Ó; ∆È ı· ϤÂÈ; ¶Ò˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÙÔ Ô˘Ó ÁÈ· Ó· Â›Ó·È Â˘ÁÂÓÈÎfi; ∏ ·Ú¯È΋ ÚfiÙ·ÛË ÁÈ· ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‹Ù·Ó: «°ÔÓ›˜, Û·˜ ·Ú·Î·Ïԇ̠ӷ ¤ÚıÂÙ fiÏÔÈ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Ó· Ì·˜ ‚ÔËı‹ÛÂÙ». ∫·ıÒ˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘Ó ·fi„ÂȘ ÁÈ· ÙȘ ÚÔÛ‰Ô˘ Î·È ÙȘ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂȘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Û ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙÔ˘ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛ˘, οÔÈ· ›·Ó: «∏ Ì·Ì¿ ÌÔ˘ Î·È Ô Ì·Ì¿˜ ÌÔ˘ ‰Â Á›ÓÂÙ·È Ó· ¤ÚıÔ˘Ó, ÁÈ·Ù› ÙÔ Úˆ› ¿Ó ÛÙË ‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÙÔ˘˜. ¡· ÌË Ô‡Ì ӷ ¤ÏıÔ˘Ó fiÏÔÈ». ∞ÎÔÏÔ‡ıËÛ ¤Ó·˜ ‰È¿ÏÔÁÔ˜ ÁÈ· ÙÔ «ÔÈÔÈ ÁÔÓ›˜ Ó· ¤ÚıÔ˘Ó». AÓ·˙ËÙÒÓÙ·˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ Û ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ÚÔ¤Î˘Ù·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ‰Ú¿Û˘ (.¯. «¶Ô‡ ı· ͤÚÔ˘Ì ¿Ì· ı· ¤ÚıÔ˘Ó;»), ÙÚÔÔÔÈÔ‡Û·Ó Î·È Â·Ó·‰È·ÌfiÚÊˆÓ·Ó ÙÔ ·Ú¯ÈÎfi ΛÌÂÓÔ. ŒÙÛÈ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠÚÔÊÔÚÈο Î·È Û˘ÏÏÔÁÈο ¤Ó· ÚÔηٷÚÎÙÈÎfi ΛÌÂÓÔ. ™˘˙‹ÙËÛ·Ó ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙÔ˘ ¯·ÚÙÈÔ‡ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Û·Ó: «¡· Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ ÁÈ· Ó· ¯ˆÚ¿ÂÈ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜ ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ı· ¤ÚıÔ˘Ó», Ì·˜ Â›Â Ô µ·Û›Ï˘. «√ˆÛ‰‹ÔÙ ӷ Â›Ó·È ÌÂÁ¿ÏÔ, ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ Í¤ÚÔ˘Ì ÙÈ ÁÚ¿ÌÌ·Ù· οÓÔ˘Ó fiÏÔÈ ÔÈ ÁÔÓ›˜. ªÔÚ› Ó· Ù· ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ôχ ÌÂÁ¿Ï·. ∫·È ÌÂÙ¿ ı¤ÏÔ˘Ó Ôχ ¯ÒÚÔ», ÚfiÛıÂÛÂ Ë ™Ô˘ÎÚ¿Ó. ∆¤ÏÔ˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÒÙËÛ ÔÈÔ˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛË. H ›‰È· Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, Ô˘ ı· Ù˘ ˘·ÁÔÚÂ‡Ô˘Ó ÙÈ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ, ‹ οÔÈ· ·È‰È¿. ™˘ÌÊÒÓËÛ·Ó Ó· ÁÚ¿„ÂÈ ÙÔ Î›ÌÂÓÔ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·ÏÏ¿ Ó· ÙÔ ˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. K¿ÔÈÔ˜ ÚfiÙÂÈÓÂ:
370
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
13
«¡· ÌË ÁÚ¿„Ô˘Ì fiÏ· Ù· ÔÓfiÌ·Ù· ÁÈ·Ù› ‰Â ı· Ì›ÓÂÈ ¯ÒÚÔ˜ Ó· ÁÚ¿„Ô˘Ó Ù· ‰Èο ÙÔ˘˜ ÔÓfiÌ·Ù· ÔÈ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ı· ¤ÚıÔ˘Ó. ¡· ÁÚ¿„Ô˘Ì ÌfiÓÔ “∆· ·È‰È¿ Û·˜”». √È ÁÔÓ›˜ ·ÓÙ·ÔÎÚ›ıËÎ·Ó ÛÙÔ Î¿ÏÂÛÌ· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ ÙȘ ÂfiÌÂÓ˜ Ë̤Ú˜: ♦ EÙÔÈÌ¿ÛÙËÎ·Ó ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù· ·fi ·È‰È¿ Î·È ÁÔÓ›˜. ∫·Ù·Û΢¿ÛÙËÎ·Ó ‰È·ÎÔÛÌËÙÈο ÁÈ· Ó· ÛÙÔÏÈÛÙÔ‡Ó ÔÈ È·Ù¤Ï˜ Ì ٷ ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù·. ♦ EÙÔÈÌ¿ÛÙËΠÂÈÁÚ·Ê‹ ·fi οı ·È‰› ÁÈ· ÙÔ ¤ÚÁÔ Ô˘ ı· ¤‚·˙ ÛÙËÓ ¤ÎıÂÛË. ♦ OÚÁ·ÓÒıËÎÂ Ô ¯ÒÚÔ˜ Ù˘ ·˘Ï‹˜. ∞ÔÊ·Û›ÛÙËΠԇ ı· ÛÙËı› ÙÔ Î·ıÂÙ›. ŒÁÈÓ·Ó ‰‡Ô Úfi‚˜, ˘ÏÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘˜, ÔÈÔ˜ ı· ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi Ô‡ Î·È ÚÔ˜ Ù· Ô‡ ı· ËÁ·›ÓÂÈ, ÙÈ ı· οÓÂÈ fiÙ·Ó ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ Ì ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘, ÔÈÔ˜ ı· Â›Ó·È ÛÙȘ ˆÏ‹ÛÂȘ, ÔÈÔÈ ÔÈ ÛÂÚ‚ÈÙfiÚÔÈ ÛÙÔ ÌÔ˘Ê¤, ÔÈÔÈ ı· ÌÔÈÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÛÙÔ˘˜ ηÏÂṲ̂ÓÔ˘˜, ÔÈÔÈ ı· ˘Ô‰¤¯ÔÓÙ·È ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Î·È Û ÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ·˘Ï‹˜, Ô‡ ı· ÙÔ˘˜ ηÙ¢ı‡ÓÔ˘Ó. ∏ ÁÈÔÚÙ‹ ÂÚÈÏ¿Ì‚·ÓÂ Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋ ÁÈ· ÙÔ ¯ÔÚfi ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ì fiÏ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ Ô˘ ›¯·Ó ¤ÚıÂÈ Ó· ÙËÓ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÔ˘Ó. ∂¤ÏÂÍ·Ó ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋ Ì ‚¿ÛË ·ÎÔ‡ÛÌ·Ù· Ì ٷ ÔÔ›· ›¯·Ó ÂÍÔÈÎÂȈı› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜. ∏ Û‡ÓıÂÛË ÙˆÓ ÂÈÏÔÁÒÓ ¤ÁÈÓ ÛÙ·‰È·Î¿ ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ Î·È ·ÓÙÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ηۤÙ˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÙËÓ Â›‚ÏÂ„Ë Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡.
∏ ·ÚÔ˘Û›·ÛË Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ ∆ËÓ Ë̤ڷ Ù˘ ÁÈÔÚÙ‹˜ Ë ÂÈÙ˘¯›· ͤڷÛÂ Î·È ÙȘ ÈÔ ·ÈÛÈfi‰Ô͘ ÚԂϤ„ÂȘ. ∆· ·È‰È¿ ·Ô‰Â›¯ÙËÎ·Ó ÌÂÁ¿ÏÔÈ ı·ÙÚ›ÓÔÈ, ·ÊÔ‡ ÂÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ· ÌÈ· ‰È΋ ÙÔ˘˜ ·Ú·ÁˆÁ‹ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘Ó Ì ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÙÚfiÔ ·ÊÔ‡ ÁÓÒÚÈ˙·Ó ÙÔ Ò˜ Î·È ÙÔ ÁÈ·Ù›. ◊Ù·Ó Î·È ÛÔ˘‰·›ÔÈ ÔÈÎÔ‰ÂÛfiÙ˜, ÚÔÛʤÚÔÓÙ·˜ ÎÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÛÙÔ˘˜ ηÏÂṲ̂ÓÔ˘˜ Î·È Î·ÏÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó· ¯ÔÚ¤„Ô˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙›, ·ÏÏ¿ Î·È ÂÍ›ÛÔ˘ ηÏÔ› ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ¤˜, ·ÊÔ‡ ·ÚÔ˘Û›·˙·Ó Ì ÌÂÁ¿ÏË Û·Ê‹ÓÂÈ· Ù· ¤ÚÁ· ÙÔ˘˜ ÛÙÔ ÎÔÈÓfi.
∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ∏ ÁÈÔÚÙ‹ ¤‰ˆÛ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙ· ·È‰È¿: ♦ N· ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÓÒÛÂȘ Î·È ‰ÂÍÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·¤ÎÙËÛ·Ó Ì¤Û· ·fi fiϘ ÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô fiÏË ÙË ¯ÚÔÓÈ¿. ♦ N· ·ÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ·˘ÙÔÂÔ›ıËÛË, ‰È·ÈÛÙÒÓÔÓÙ·˜ fiÛ· Ú·ÁÌ·ÙÈο ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷʤÚÔ˘Ó, Ó· ÂÌÈÛÙ¢ÙÔ‡Ó ÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜, Ó· Û‚·ÛÙÔ‡Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜ Î·È Ó· ÙȘ Û˘Óı¤ÙÔ˘Ó ¯ˆÚ›˜ ηӤӷ Ó· ÓÈÒıÂÈ fiÙÈ ‰ÂÓ ·Í›˙Ô˘Ó ÔÈ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘ ȉ¤Â˜, Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, Ó· ÂÂÎÙ›ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔÔ›ËÛ‹ ÙÔ˘˜ ¤¯ÔÓÙ·˜ ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÚfiÏÔ Û ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ÂΉ‹ÏˆÛË Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÁÓˆÛÙÔ‡˜ Î·È ¿ÁÓˆÛÙÔ˘˜, Û˘ÓÔÌ‹ÏÈÎÔ˘˜ Î·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ˘˜.
371
13
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ¯ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈ΢ ÁÈÔÚÙ‹˜ ÂÙÔ›Ì·Û·Ó Â˘¯ÂÙ‹ÚȘ οÚÙ˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Ê›ÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜.
372
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 14 ∆Ô ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ ˆÚ¿ÚÈÔ: ·˘ÍË̤Ó˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ë ÔÏÈÙ›· ÚÔ¯ÒÚËÛ ÛÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÔÏÔ‹ÌÂÚˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁ›ˆÓ Î·È ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ Û¯ÔÏ›ˆÓ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÙfiÛÔ Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ù˘ Û‡Á¯ÚÔÓ˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ fiÛÔ Î·È Ù· ÔÚ›ÛÌ·Ù· ‰ÈÂıÓÒÓ ÂÚ¢ÓÒÓ. ™‡Ìʈӷ Ì ÙȘ ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ «Ù· ·È‰È¿ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙ· ÔÏÔ‹ÌÂÚ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÂȉÂÈÎÓ‡Ô˘Ó Â·˘ÍË̤Ó˜ ·Î·‰ËÌ·˚Τ˜ ÈηÓfiÙËÙ˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· Î·È ÌÂȈ̤Ó˜ Èı·ÓfiÙËÙ˜ Ó· ·ӷϿ‚Ô˘Ó ÙËÓ ›‰È· Ù¿ÍË. …∂›Û˘ Ù· ·È‰È¿ ·˘Ù¿ ˆÊÂÏÔ‡ÓÙ·È ÎÔÈÓˆÓÈο Î·È Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈο. …∞ÎfiÌË Ù· ·È‰È¿ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û ÔÏÔ‹ÌÂÚ· ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, Û ۯ¤ÛË Ì ÂΛӷ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ›¯·Ó ÛÙ· ÎÏ·ÛÈο, ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, ·Ú·ÁˆÁÈÎfiÙËÙ·, ·ÓÂÍ·ÚÙËÛ›· ÛÙË Ì¿ıËÛË, ÂÙÔÈÌfiÙËÙ· ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó, ÂÓÒ Â›Û˘ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÏÈÁfiÙÂÚÔ ¿Á¯Ô˜, ·ÔÁÔ‹Ù¢ÛË, ı˘Ìfi, ÓÙÚÔ‹, ·fiÚÚÈ„Ë ‹ ÌÓËÛÈηΛ·» (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 8). ∏ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·ÍÈÔÏÔÁ‹ıËΠ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÔÌ¿‰· Ô˘ ÙÔ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ηٿ ÙÔ ÚÒÙÔ Î·È ÙÔ Ù¤Ù·ÚÙÔ ¤ÙÔ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ÙÔ˘. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ Ù˘ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ‹˜ ÙÔ˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹ıËÎ·Ó ‰‡Ô ¤Ú¢Ó˜ (Ë ÚÒÙË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ Î·È Ë ‰Â‡ÙÂÚË ÌÂÙ¿ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘ ٤ٷÚÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜), ÔÈ Ôԛ˜ ·Â˘ı‡ÓıËÎ·Ó Ì ÂÚˆÙËÌ·ÙÔÏfiÁÈ· Û fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÂÌÏÂÎfiÌÂÓÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜. ∆· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· ÙˆÓ ÂÚ¢ÓÒÓ ¤‰ÂÈÍ·Ó fiÙÈ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ ›¯·Ó ·Ó·Ù‡ÍÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ıÂÙÈΤ˜ ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘, ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·˜ ΢ڛˆ˜ ÙȘ ıÂÙÈΤ˜ ÂÈÙÒÛÂȘ ÛÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, ÛÛ. 9 Î·È 10). ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë Â¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ Î·È Ë ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÛ Ӥ˜ ·Ó¿ÁΘ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, fiˆ˜ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜, ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÚfiÛÏ˄˘ ‚ÔËıËÙÈÎÔ‡ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Î.¿., ·Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ ¤‰ˆÛÂ Î·È Ì›· Ó¤· ‰˘Ó·ÌÈ΋. √È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÒÚ˜ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓÔ Î·È ˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·˘ÍË̤Ó˜ ¢ηÈڛ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÌÏÔ΋ ÙÔ˘˜ Û ÔÌ·‰ÈΤ˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË Û˘Ó·ÈÛıËÌ·ÙÈ΋, ÁÓˆÛÙÈ΋ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈ΋ ÙÔ˘˜ ·Ó¿Ù˘ÍË. ∆Ô ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ ·fi ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘, Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË fï˜ ¿ÓÂÛË ¯ÚfiÓÔ˘ Ô˘ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÚÔÛʤÚÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÔÓÙ·È ·˘ÙÔ› ÔÈ ÛÙfi¯ÔÈ Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Â˘ÎÔÏ›· (¶·ÙÈÓÈÒÙ˘ Î.¿Ï., 2002). ∏ ¢¯¤ÚÂÈ· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË Ù˘ ÂÍÈÛÔÚÚfiËÛ˘ «·Ó¿ÌÂÛ· Û ‹Û˘¯Â˜ Î·È ÂÓÂÚÁËÙÈΤ˜
373
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÂÛˆÙÂÚÈÎÔ‡ Î·È Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È Û ÌÂÌÔӈ̤ӷ ·È‰È¿, Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Û ÔÏfiÎÏËÚË ÙËÓ Ù¿ÍË, ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÚÔÁÚ·ÌÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÔÈ ÓËÈ·ÁˆÁÔ›, ·ÏÏ¿ Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿» (¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, 2003, Û. 10). ™˘Ó·ÎfiÏÔ˘ı· ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ıÂÙÈÎfiÙÂÚ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ Û‚·ÛÌfi ÙˆÓ È‰È·›ÙÂÚˆÓ ·Ó·ÁÎÒÓ Î·È ÙÔ˘ ÚÔÛˆÈÎÔ‡ Ú˘ıÌÔ‡ ·Ó¿Ù˘Í˘ οı ·È‰ÈÔ‡.
∆√ ¶ƒ√°ƒ∞ªª∞ «∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÌÈ·˜ Ë̤ڷ˜ ÛÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÈÁ̤˜ ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ fiÏ˘ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ ÛÙËÓ ·Ú¯‹ ÙÔ˘ ÚˆÈÓÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ·ÔÁ‡̷ÙÔ˜ Î·È ›Ûˆ˜ Î·È ÌÈ· ÈÔ Û‡ÓÙÔÌË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË Á‡Úˆ ÛÙȘ 11:00. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Î·È ¿ÏÈ, ı· οÓÂÙ ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚ¿ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Ì ÙÔ Î¿ı ·È‰› Î·È Ì ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ηٿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ Ë̤ڷ˜, ηıÒ˜ ÎÈÓ›ÛÙ ̤۷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË» (Pronin-Fromberg, 2000, Û. 178). ™ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÌÔÚ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó οÔȘ ÛÙ·ıÂÚ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ Á›ÓÔÓÙ·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ ÙËÓ ›‰È· ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ (.¯. ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ófi Ê·ÁËÙfi, ÍÂÎÔ‡Ú·ÛË, ‰È·ÛΤ‰·ÛË) Î·È Î¿ÔȘ ¿ÏϘ Ô˘ Ë ¯ÚÔÓÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ Ô˘ ı· ˘ÏÔÔÈËıÔ‡Ó, ηıÒ˜ Î·È Ë ‰È¿ÚÎÂÈ¿ ÙÔ˘˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Î·È ·fi ÙÔÓ ÚÔÛˆÈÎfi ‹ ÔÌ·‰ÈÎfi Ú˘ıÌfi ÙÔ˘˜. ™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ ‰›ÓÔÓÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, ·ÏÏ¿ Î·È Â˘Î·Èڛ˜ ÁÈ· Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏ˘ Ù˘ ÔÌ¿‰·˜ Û ÎÔÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜, fiˆ˜ Ë ÒÚ· ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, Ë ı¤·ÛË ÂÓfi˜ ‚›ÓÙÂÔ, ÔÈ Û˘˙ËÙ‹ÛÂȘ ÁÈ· ı¤Ì·Ù· ÔÌ·‰ÈÎÒÓ ‰È·‰ÈηÛÈÒÓ Î.Ï. (Pronin-Fromberg, 2000, ÛÛ. 190-191). √ƒ°∞¡ø¡√¡∆∞™ ∆√ Ãøƒ√ ∆√À √§√∏ª∂ƒ√À ∆ª∏ª∞∆√™ √È ÚfiÛıÂÙ˜ ·Ó·Áη›Â˜ ÁˆÓȤ˜ ÁÈ· ÙÔ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Â›Ó·È ÂΛӘ Ù˘ ÍÂÎÔ‡Ú·Û˘ Î·È Ù˘ ÎÔ˘˙›Ó·˜.
∏ ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÍÂÎÔ‡Ú·Û˘ ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ˘fi„Ë ÙȘ Û˘Ó‹ıÂȘ ÂÓfi˜ ÛÈÙÈÔ‡ ηٿ ÙË ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ó‹ ·‡ÛË: .¯. οÔÈÔÈ ÌÔÚ› Ó· ÎÔÈÌÔ‡ÓÙ·È Î·È Î¿ÔÈÔÈ ¿ÏÏÔÈ Ó· ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È Ì ÈÔ ‹Û˘¯Â˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ‰ÂÓ ÂÓÔ¯ÏÔ‡Ó Ù· ˘fiÏÔÈ· ̤ÏË Ù˘ ÔÌ¿‰·˜. °È· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ÂÈı˘ÌÔ‡Ó Ó· ÍÂÎÔ˘Ú·ÛÙÔ‡Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ÌÈ· ‹Û˘¯Ë Î·È ·ÔÌÔӈ̤ÓË ÁˆÓÈ¿, .¯. Ì ¤Ó· ¯·ÌËÏfi ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi ‹ Ì ‚·ÚȤ˜ ÎÔ˘ÚÙ›Ó˜ ÁÈ· Ó· ÛÎÔÙÂÈÓÈ¿˙ÂÈ Û ÂΛÓÔ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô ¯ÒÚÔ˜. ∆ÔÔıÂÙ› Û’ ·˘Ùfi ÙÔ ¯ÒÚÔ Ù˘ ÍÂÎÔ‡Ú·Û˘ ÌÈ· ·¯È¿ ÌÔΤٷ, ¤Ó· ÓÙÔ˘Ï¿È ·Ôı‹Î¢Û˘ ÙˆÓ ˘ÓfiÛ·ÎˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ¤Ó· ÓÙÔ˘Ï¿È Ù·ÎÙÔÔ›ËÛ˘ ÙˆÓ ·Ô˘ÙÛÈÒÓ Î·È ¤Ó· ÎÔ˘Ù› Ì ٷ ·Á·Ë̤ӷ ÙÔ˘˜ ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Û˘ÓËı›˙Ô˘Ó Ó· ·›ÚÓÔ˘Ó ·ÁηÏÈ¿ fiÙ·Ó ÎÔÈÌÔ‡ÓÙ·È. ™˘¯Ó¿ ÁÈ· ÙËÓ ÒÚ· Ù˘ ¯·Ï¿ÚˆÛ˘ ÔÈ Ù˘ÛÛfiÌÂÓÔÈ Î·Ó·¤‰Â˜ Ù˘ ÁˆÓÈ¿˜ Ù˘ Û˘˙‹ÙËÛ˘ ·Ó·‰È·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È ‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÂȉÈο ÛÙÚÒÌ·Ù·. AÓ ˘¿Ú¯ÂÈ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ·Ó¿·˘Ï·˜, Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÛΤÊÙÂÙ·È Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯·Ï·ÚÒÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿. ∂ÈϤÁÂÈ ¯ÚÒÌ·Ù· ··Ï¿ Î·È ÌÈÎÚ¿ Ù˘ÛÛfiÌÂÓ· ÎÚ‚·Ù¿ÎÈ· Ì ÎÏÈÓÔÛοÛÌ·Ù· ÁÈ· οı ·È‰› Ù· ÔÔ›· ı· ÌÔÚ› οı ÌËÙ¤Ú· ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ‚‰ÔÌ¿‰·˜ Ó· Ù· ·›ÚÓÂÈ ÁÈ· Ó· Ù· χÓÂÈ. ∆· ˘fiÏÔÈ· ·È‰È¿ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ Î·ı¤Ó· οÔÈÔ ‚È‚Ï›Ô ·fi ÙË ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË Î·È Ó· ··Û¯ÔÏËıÔ‡Ó ‹Û˘¯·.
374
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
14
™ÙÈÁ̤˜ ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ó‹˜ ¯·Ï¿ÚˆÛ˘: ∆· ‚È‚Ï›· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È Î·ÏÔ› Û‡ÓÙÚÔÊÔÈ ÁÈ· fiÛÔ˘˜ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ‰È¿ıÂÛË ÁÈ· ‡ÓÔ.
øÛÙfiÛÔ, ÂÂȉ‹ Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÌÂÁ¿ÏË, ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÛÙÈÁ̤˜ Ù˘ ̤ڷ˜ οÔÈ· ·È‰È¿ Ó· ¤¯Ô˘Ó ·Ó¿ÁÎË ¯·Ï¿ÚˆÛ˘ ‹ ·ÔÌfiÓˆÛ˘. ∫·Ïfi Â›Ó·È Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ Ó· ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ÒÛÙ ӷ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ì›· ‹ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÁˆÓȤ˜ Ô˘ Ó· ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ·˘Ù‹ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·, fiˆ˜ .¯. Ì›· ÌÈÎÚ‹ ÛÎËÓ‹ ÛÙË̤ÓË Û οÔÈÔ ÛËÌÂ›Ô Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜ ‹ ÌÈ· ÌÔΤٷ οو ·fi ¤Ó· ÙÚ·¤˙È ÛηṲ̂ÓÔ Ì ‡Ê·ÛÌ· Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿ Ô˘ ‰ÂÓ ÔÏ˘¯ÚËÛÈÌÔÔÈ›ٷÈ.
375
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
∏ ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÎÔ˘˙›Ó·˜ ∏ ÎÔ˘˙›Ó· ÌÔÚ› Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ ¯ÒÚÔ ‹ Î·È Û ÌÈ· ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ·›ıÔ˘Û·˜, ¯ˆÚÈṲ̂ÓË Ì ¤Ó· ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎfi. ∂›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ‰È·ı¤ÙÂÈ ÙÔÓ ··ÈÙÔ‡ÌÂÓÔ ÂÍÔÏÈÛÌfi: „˘Á›Ô, ÎÔ˘˙›Ó·, ÊÔ‡ÚÓÔ ÌÈÎÚÔÎ˘Ì¿ÙˆÓ, Û·Ë, ÓÂÚÔ¯‡Ù˜, Ï˘ÓÙ‹ÚÈÔ È¿ÙˆÓ, Û˘Û΢¤˜ (·Ô¯˘ÌˆÙ‹, Ì›ÍÂÚ Î.Ï.). ∂›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÚÈÓ ·fi ÙÔ Ê·ÁËÙfi .¯. Ó· ÛÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÚ·Â˙ÔÌ¿ÓÙÈÏ·, Ó· ‚¿˙Ô˘Ó ¯·ÚÙÔÂÙÛ¤Ù˜ Î·È Ì·¯·ÈÚÔ‹ÚÔ˘Ó·, Ó· ‚ÔËıÔ‡Ó ÛÙÔ ÛÂÚ‚›ÚÈÛÌ·. √È ÔÌ¿‰Â˜ ·˘Ù¤˜ (‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·Ó¿ Ë̤ڷ ‹ ‚‰ÔÌ¿‰·) ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î·È ÙËÓ Ù·ÎÙÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÌÂÙ¿ ÙÔ Ê·ÁËÙfi. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ·˘Ù¤˜ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ Î·È Ù˘ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂ÈÁڷʤ˜ Ì ÂÈÎfiÓ˜ Î·È Î›ÌÂÓ· ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙȘ οÓÔ˘Ó ÈÔ ÂӉȷʤÚÔ˘Û˜ Î·È Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ó· ˘ÂÓı˘Ì›˙Ô˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Úı› ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Ì fiÏË ÙËÓ Ù¿ÍË. ¶.¯. «£˘ÌfiÛ·ÛÙ Ҙ ·ÔÊ·Û›Û·Ì ӷ ÂÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ì ÙÔ ÙÚ·¤˙È Ì·˜ ÒÛÙ ӷ ¤¯Ô˘Ì fiÏ· fiÛ· ¯ÚÂÈ·˙fiÌ·ÛÙ ηٿ ÙËÓ ÒÚ· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ ÁÈ· Ó· ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙÔ Ê·ÁËÙfi Ì·˜; √È ÂÈÁڷʤ˜ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ… (·Ó·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ·Ó¿ÚÙËÛ˘ ÙˆÓ ÂÈÁÚ·ÊÒÓ) Î·È ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Û·˜ ‰È¢ÎÔχÓÔ˘Ó ·Ó ‰ÂÓ ı˘ÌfiÛ·ÛÙ ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÙȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ Û·˜». ∂›Û˘ Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ Ó· ˘ÂÓı˘Ì›˙ÂÈ Ì ‰È·ÎÚÈÙÈÎfi ÙÚfiÔ ÛÙ· ·È‰È¿, ¯ˆÚ›˜ Ó· Ù· ·Á¯ÒÓÂÈ, fiÙÈ Ô ¯ÚfiÓÔ˜ ·Ú·ÌÔÓ‹˜ ÛÙËÓ ÙÚ·Â˙·Ú›· ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÙÂÏ›ˆÙÔ˜ Î·È Î¿ÔÈ· ÛÙÈÁÌ‹ ·Ó·ÎÔÈÓÒÓÂÈ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘: .¯. «NÔÌ›˙ˆ fiÙÈ ÙÒÚ· Â›Ó·È Ë ÒÚ· Ó· Ì·˙¤„ÂÙ ٷ È¿Ù· Î·È Ó· Ù·ÎÙÔÔÈ‹ÛÂÙ ÙÔ ÙÚ·¤˙È Û·˜». ∆Ô Ì¿˙ÂÌ· ÙˆÓ ÙÚ·Â˙ÈÒÓ Á›ÓÂÙ·È fiˆ˜ ¤¯ÂÈ Û˘ÌʈÓËı›. ∫¿ı ·È‰› Ì·˙‡ÂÈ ÙÔ È¿ÙÔ ÙÔ˘ Î·È Î·ı·Ú›˙ÂÈ ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ‹ Ì·˙Â‡Ô˘Ó fiÏ· Ù· ÙÚ·¤˙È· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·Ó·Ï¿‚ÂÈ ·˘Ùfi ÙÔ Î·ı‹ÎÔÓ. ∆Ô Ê·ÁËÙfi ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙÔ ‰ÂηÙÈ·Ófi Î·È ÙÔ ÌÂÛËÌÂÚÈ·Ófi Á‡̷. ∏ ÒÚ· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ Â›Ó·È ÌÈ· ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÛÙÈÁÌ‹ ÛÙÔ Î·ıËÌÂÚÈÓfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Ó· ‚ÚÂıÔ‡Ó Ì ÙÔ Ê›ÏÔ ÙÔ˘˜ Û ÌÈ· ÈÔ ¯·Ï·Ú‹ ÛÙÈÁÌ‹ Î·È Ó· ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó ÙÔ ¤Ó· ÙËÓ ·Ú¤· ÙÔ˘ ¿ÏÏÔ˘ ÙÚÒÁÔÓÙ·˜ Î·È Û˘˙ËÙÒÓÙ·˜.
∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ ∏ Ì·ÁÂÈÚÈ΋ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ‚Ȉ̤Ó˜ ÂÌÂÈڛ˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. √È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙËÓ ÎÔ˘˙›Ó· –·fi ÙȘ ϤÔÓ ÚÔÎÏËÙÈΤ˜ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜– ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚÔ ¤‰·ÊÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘Í‹ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∆· ·È‰È¿ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó Û’ ·˘Ù¤˜ Ì ¯·Ú¿. µÏ¤Ô˘Ó, Ì˘Ú›˙Ô˘Ó, ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó, ·Ó·Î·ÙÂ‡Ô˘Ó Ù· ˘ÏÈο, ·ÎÔ‡Ó ÙÔÓ ‹¯Ô ÙÔ˘ ‚Ú·ÛÌÔ‡, ÙÔ˘ ÙËÁ·Ó›ÛÌ·ÙÔ˜. ª·ı·›ÓÔ˘Ó ÙȘ Ì˘Úˆ‰È¤˜ Î·È ÙȘ Á‡ÛÂȘ, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜ (.¯. H ÁÚ·Ó›Ù· ÔÚÙÔοÏÈ ¤¯ÂÈ ÙËÓ ›‰È· Á‡ÛË Ì ÙËÓ ÔÚÙÔηϿ‰·;). ∆Ô˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· οÓÔ˘Ó ÚԂϤ„ÂȘ Î·È Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ÙȘ ÂϤÁ¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛ·. ª·ı·›ÓÔ˘Ó Ó¤Â˜ ϤÍÂȘ, ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‰È·‰Èηۛ˜, ‰È·‚¿˙Ô˘Ó Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘Ó Û˘ÓÙ·Á¤˜. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÌÂ˙Ô‡Ú˜ Î·È Î¿ÓÔ˘Ó ÌÂÙÚ‹ÛÂȘ Î·È Û˘ÁÎÚ›ÛÂȘ ÔÛÔًوÓ, ˘ÁÚÒÓ Î·È ÛÙÂÚÂÒÓ ˘ÏÈÎÒÓ. ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ó Î·È ÌÂÙÚÔ‡Ó fiÛ· ·‚Á¿ ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È ÁÈ· ÙÔ Î¤ÈÎ, fiÛË ˙¿¯·ÚË, ‚Ô‡Ù˘ÚÔ, ·Ï‡ÚÈ, Á¿Ï· Î·È ‚·Ó›ÏÈ·. ¶·Ú·ÙËÚÔ‡Ó ÙȘ ·ÏÏ·Á¤˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Î·ıÒ˜ ·Ó·Î·Ù‡ÔÓÙ·È, ‚Ú¿˙Ô˘Ó, „‹ÓÔÓÙ·È Î·È Á›ÓÔÓÙ·È ·fi ˘ÁÚ¿ ÛÙÂÚ¿ ‹ ÏÈÒÓÔ˘Ó ÛÙË ÊˆÙÈ¿.
376
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
14
ª·ı·›ÓÔ˘Ó Î·ÓfiÓ˜ ˘ÁÈÂÈÓ‹˜, ÚfiÏ˄˘, ÛˆÛÙ‹˜ ‰È·ÙÚÔÊ‹˜ Î·È ·ÛÊ¿ÏÂÈ·˜ (ÙË ÛËÌ·Û›· Ù˘ ηı·ÚÈfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰ÔÓÙÈÒÓ, ÙËÓ ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ Ï˘Û›Ì·ÙÔ˜ ÙˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, ÙË ‰È·ÙÚÔÊÈ΋ ·Í›· ÙÔ˘ Á¿Ï·ÎÙÔ˜, ÙȘ ÂÈÙÒÛÂȘ Ù˘ ˙¿¯·Ú˘ ÛÙ· ‰fiÓÙÈ·, ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡, ÙÔ˘˜ ÎÈÓ‰‡ÓÔ˘˜ ·fi ÂÁη‡Ì·Ù· Î.Ï.). ª·ı·›ÓÔ˘Ó ÁÈ· ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜: .¯. ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ¤Ó· Û¯¤‰ÈÔ ÂÚÁ·Û›·˜ Ì ı¤Ì· ÙÔ „ˆÌ› Î·È ÌÂÏÂÙÔ‡Ó Ù· „ˆÌÈ¿ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ‹ ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó Á‡ÛÂȘ ÎÔ˘˙›Ó·˜ ¿ÏÏˆÓ ÔÏÈÙÈÛÌÒÓ. ª·ÁÂÈÚ‡ԢÓ, ‰È·ÎÔÛÌÔ‡Ó ÙÔ Ê·ÁËÙfi, ÛÙÚÒÓÔ˘Ó Î·È ÛÙÔÏ›˙Ô˘Ó ÙÔ ÙÚ·¤˙È, ÙÚÒÓ ·Ú¤· Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó. ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ Â›Ó·È fiϘ ÔÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜-‚‹Ì·Ù· ·fi ÙËÓ ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›· ̤¯ÚÈ Î·È ÙÔ ÛÂÚ‚›ÚÈÛÌ· ÙÔ˘ Ê·ÁËÙÔ‡ ‹ ÙÔ˘ ÂȉÔÚ›Ô˘ Ì ‹ ¯ˆÚ›˜ ÙË ‰È·‰Èηۛ· „Ë̷ۛÙÔ˜. ∞ÎfiÌË Î·È ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÔÓÙ·˜ ‰¤ÛÌ·Ù· Î·È ÔÙ¿ Ô˘ ‰Â ¯ÚÂÈ¿˙ÔÓÙ·È „‹ÛÈÌÔ, Ù· ·È‰È¿, ηıÒ˜ ηı·Ú›˙Ô˘Ó, Îfi‚Ô˘Ó, ÛÙ‡‚Ô˘Ó ÊÚÔ‡Ù· Î·È Ï·¯·ÓÈο, ·Ó·Î·Ï‡ÙÔ˘Ó ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ȉÈfiÙËÙ˜ ÙˆÓ ˘ÏÈÎÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÚÁ·Ï›ˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó. ∆· ÊÚÔ‡Ù·, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ Á‡ÛË Î·È ¯ÚÒÌ·. √ÚÈṲ̂ӷ ηı·Ú›˙ÔÓÙ·È Â˘ÎÔÏfiÙÂÚ· Ì ٷ Ï·ÛÙÈο Ì·¯·›ÚÈ·, ¿ÏÏ· Ì ÙÔ ¯¤ÚÈ, οÔÈ· Â›Ó·È Ôχ ˙Ô˘ÌÂÚ¿ Î·È ÛÙ‡‚ÔÓÙ·È ÛÙÔÓ ·Ô¯˘ÌˆÙ‹. ÕÏÏ· Îfi‚ÔÓÙ·È Û ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚ¿ ÎÔÌÌ¿ÙÈ·, ¿ÏÏ· ÛÙË Ì¤ÛË, ÂÓÒ Ù· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· fiˆ˜ Ù· ÛٷʇÏÈ· ÙÚÒÁÔÓÙ·È ÔÏfiÎÏËÚ·. ŸÙ·Ó ·Ó·Î·Ù¤„ÂÈ Î·Ó›˜ ÙÔ˘˜ ÊÚÔ˘ÙÔ¯˘ÌÔ‡˜, ÔÈ Á‡ÛÂȘ ÌÂډ‡ÔÓÙ·È Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·¯ˆÚÈÛÙÔ‡Ó ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·. ∞Ó Ú›ÍÔ˘Ó ˙¿¯·ÚË ÛÙÔ ¯˘Ìfi, Ë ˙¿¯·ÚË ‰È·Ï‡ÂÙ·È Î·È Ë Á‡ÛË ·ÏÏ¿˙ÂÈ. ∞ÏÏ·Á¤˜ ›Û˘ Á›ÓÔÓÙ·È fiÙ·Ó Î¿ÔÈÔ˜ ÙÔÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù¿„˘ÍË ÙÔ˘˜ ¯˘ÌÔ‡˜ ‹ ÙÔ˘˜ ·Ó·Î·Ù¤„ÂÈ Ì ˙ÂϤ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔ˘˜ ·ÁÒÛÂÈ. ∫·È ÛÙ· Û¿ÓÙÔ˘ÈÙ˜ Ë Á‡ÛË ·ÏÏ¿˙ÂÈ ·Ó¿ÏÔÁ· Ì ٷ ˘ÏÈο. ∆· ˘ÏÈο fï˜ Û ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ‰È·¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È. ∆Ô ›‰ÈÔ Á›ÓÂÙ·È Ì ÙÔ ÁÈ·Ô‡ÚÙÈ Î·È Ù· ÔÏfiÎÏËÚ· ÊÚÔ‡Ù·.
∏ ™À¡∂ƒ°∞™π∞ ª∂∆∞•À ∆ø¡ ∂∫¶∞π¢∂À∆π∫ø¡ ª›· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈ΋ Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ‰ÈÂ˘Ú˘Ì¤ÓÔ˘ ˆÚ·Ú›Ô˘ Â›Ó·È fiÙÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ηχÙÂÚ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË ıÂÙÈÎÒÓ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂˆÓ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ Û˘ÓÂÚÁ·Û›·˜ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ. ∆Ô˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ۯ‰ȿ˙Ô˘Ó ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Î·È Ó· ÌÔÈÚ¿˙ÔÓÙ·È ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÂÌÂÈڛ˜ Û¯ÂÙÈο Ì ٷ ·È‰È¿ Ù˘ ›‰È·˜ Ù¿Í˘. ∆Ô˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· Û˘Ó·ÓÙÈÔ‡ÓÙ·È Î·ıËÌÂÚÈÓ¿ Î·È Ó· Û˘˙ËÙÔ‡Ó Î·È, ·Ó ÙÔ ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó, Ó· ¤¯Ô˘Ó ÙË ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ÂÌÂÈÚ›· Ù˘ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜ ̤۷ ÛÙËÓ ›‰È· Ù¿ÍË. ∏ Ù·˘-
377
14
ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ
Ùfi¯ÚÔÓË Û˘Ó‡·ÚÍË ÛÙËÓ ›‰È· Ù¿ÍË ‰‡Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ¤ÛÙˆ Î·È ÁÈ· Ôχ ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ¯ÚÔÓÈÎfi ‰È¿ÛÙËÌ· Û ηıËÌÂÚÈÓ‹ ‚¿ÛË, ÙÔ˘˜ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˘ÔÛÙËÚ›ÍÔ˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈο ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜, Ó· ηٷÁÚ¿„Ô˘Ó Ì ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¿ÓÂÛË ÙËÓ ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜, Ó· ÂÛÙÈ¿ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ÌÂÌÔӈ̤ӷ ·È‰È¿ Ô˘ ÂÎÙÈÌÔ‡Ó fiÙÈ ¤¯Ô˘Ó ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË ÙÔ˘˜. ∆Ô ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ‰›ÓÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· ÛÙȘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó Ì ÙÚfiÔ Ô˘ ı· ÙȘ ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ó· ηٷÓÔ‹ÛÔ˘Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· ÙÔ Ò˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔ˘Ó Î·È Ó· ˘ÔÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ÔÏfiÏ¢ÚË ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. °È· Ó· Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ Ë ÁˆÓÈ¿ Ù˘ ÎÔ˘˙›Ó·˜: ♦ •ÂÎÈÓ‹ÛÙ Ì ·Ï¤˜ Û˘ÓÙ·Á¤˜. ♦ ™¯Â‰È¿ÛÙ ٷ ‚‹Ì·Ù· Ù˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·˜ Î·È Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÙÂ, fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÛÙ ÎÔÓÙ¿ Û·˜. ♦ ¢ÒÛÙ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ Î·ı·ÚÈfiÙËÙ· (χÛÈÌÔ ÙˆÓ ¯ÂÚÈÒÓ, ÙˆÓ ÊÚÔ‡ÙˆÓ, ÙˆÓ Ï·¯·ÓÈÎÒÓ, Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ Ô˘ ı· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËı› Î.Ï.). ♦ ¢ÒÛÙ ÔÈÎÈÏ›· ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜. ♦ ∂ȉÈÒÍÙ ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∂ÌϤÍÙ ٷ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ·. £¤ÛÙ ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ. ¡· ÛÎÂÊıÔ‡Ó Î·È Ó· ·ÔÊ·Û›ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ù· ˘ÏÈο, ÙË ÛÂÈÚ¿ Ô˘ ı· Ù· Ú›ÍÔ˘Ó, fiÛË ÒÚ· ı· Ú¤ÂÈ Ó· ‚Ú¿ÛÔ˘Ó, Ó· ‰È·‚¿ÛÔ˘Ó ÌÈ· Û˘Û΢·Û›· Î.¿. øı‹ÛÙ ٷ ·È‰È¿ Ó· ÂÓÂÚÁÔ‡Ó. ∫¿ÓÂÙ ÂÛ›˜ ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÌfiÓÔ fi,ÙÈ Â›Ó·È ÂÈΛӉ˘ÓÔ ‹ Ôχ ‰‡ÛÎÔÏÔ. ∆· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÌÂÙÚÔ‡Ó, Ó· Ú›¯ÓÔ˘Ó Ù· ˘ÏÈο, Ó· Û¿ÓÂ Î·È Ó· ¯Ù˘Ô‡Ó Ù· ·˘Á¿, Ó· Ï¿ıÔ˘Ó, Ó· ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙÔ Ì›ÁÌ· ÛÙÔ Ù·„›, Ó· ÛÙ‡‚Ô˘Ó ÔÚÙÔοÏÈ·, Ó· ¯Ù˘Ô‡Ó ÛÙÔ Û¤ÈÎÂÚ ‹ ÛÙÔ Ì›ÍÂÚ ˘ÏÈο, Ó· Û¿Ó ÙÔÓ ¿ÁÔ, Ó· ‰ÔÎÈÌ¿˙Ô˘Ó ·Ó ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ·Ï¿ÙÈ ‹ ˙¿¯·ÚË Ó· ‰È·ÎÔÛÌÔ‡Ó ÙÔ ÁÏ˘Îfi ‹ ÌÈ· ȷ٤Ϸ, Ó· ÛÙÚÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÙÚ·¤˙È Î.¿. ∂Óı·ÚÚ‡ÓÂÙ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË. ∑ËÙ‹ÛÙ ӷ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó ÙÈ Î¿ÓÔ˘Ó, Ó· ÂÍËÁÔ‡Ó ÁÈ·Ù› ÙÔ Î¿ÓÔ˘Ó. ¡· οÓÔ˘Ó ˘Ôı¤ÛÂȘ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÂÚȤ¯ÂÈ ·˘Ùfi Ô˘ Ì˘Ú›˙Ô˘Ó ‹ ·˘Ùfi Ô˘ Á‡ÔÓÙ·È. ♦ ¢ÒÛÙ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË ¤ÌÊ·ÛË ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ·Ú¿ ÛÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·. ♦ ™˘Ó‰¤ÛÙ ÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋ ÌÂ Û˘Ó·Ê›˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜: .¯. Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ‚È‚Ï›Ô˘ Ì·ÁÂÈÚÈ΋˜ ‹ ÂÓfi˜ ÏÂÍÈÎÔ‡, Ì ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ˙·¯·ÚÔÏ·ÛÙ›Ԣ ÛÙËÓ Ù¿ÍË, Ì ÂÈÛΤ„ÂȘ ÛÙÔ ÛÔ‡ÂÚ Ì¿ÚÎÂÙ, ÛÙÔ Ï·¯·ÓfiÎËÔ, ÛÙÔ ·ÁˆÙ·Ù˙›‰ÈÎÔ, ÛÙÔ ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈÔ, Û ÂÚÁÔÛÙ¿ÛÈ· ·Ú·Û΢‹˜ ÙÚÔÊÒÓ, ÛÙÔ ÊÔ‡ÚÓÔ Ù˘ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜. ♦ ™˘Ó‰¤ÛÙ ÙË Ì·ÁÂÈÚÈ΋ Ì ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂΉËÏÒÛÂȘ, ‹ıË, ¤ıÈÌ· Î·È ·Ú·‰fiÛÂȘ ÙˆÓ Ï·ÒÓ (.¯. ÙÔ ‚¿„ÈÌÔ ÙˆÓ ·Û¯·ÏÈÓÒÓ ·˘ÁÒÓ Û ‰È¿ÊÔÚ˜ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈΤ˜ ¯ÒÚ˜, ÙËÓ ·Ú·Û΢‹ ÙÔ˘ ¡·Û› §ÂÌ¿Î Ì ‚¿ÛË ÙÔ Ú‡˙È ÁÈ· Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ· Ù˘ ∆›Ó· ∏fi ·fi ÙË ª·Ï·ÈÛ›· Î.¿.).
Mayesky, 1998
378
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο ∞˚‰›Ó˘, A., ˘fi ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË, «∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ʈÓÔÏÔÁÈ΋˜ ›ÁÓˆÛ˘ Î·È Ë Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙËÓ ÚÒÙË ÁÚ·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË» ÛÙÔÓ 3Ô ÙfiÌÔ Ù˘ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ∂ÂÙËÚ›‰·˜ Ù˘ æ˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ∂Ù·ÈÚ›·˜ µÔÚ›Ԣ ∂ÏÏ¿‰Ô˜. Altrichter, H., Posch, P., & Somekh, B., 2001, √È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ› ÂÚ¢ÓÔ‡Ó ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘˜, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ. ∞ϯ·Û›‰Ë˜, ¡., 1997, «∂›ÛÎÂ„Ë ÛÙÔ §·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô ∫·ÛÙÔÚÈ¿˜: ŒÓ· ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ·», ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙËÓ ËÌÂÚ›‰· ª¤Ú˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ – ª∂§π¡∞, ∂η›‰Â˘ÛË, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋ ∞Ó¿Ù˘ÍË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ º›ÏˆÓ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ªÂϛӷ ªÂÚÎÔ‡ÚË, ÛÛ. 64-65. Anderson, R.C., Hiebert, E.H., Scott, J.A., & Wilkinson, J.A.G., (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÚfiÏÔÁÔ˜ ™. µÔÛÓÈ¿‰Ô˘), 1994, ¶Ò˜ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÔ˘Ì ¤Ó· ¤ıÓÔ˜ ·fi ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜. ∞fi ÙËÓ æ˘¯ÔÏÔÁ›· Ù˘ ∞Ó¿ÁÓˆÛ˘ ÛÙËÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ¶Ú·ÎÙÈ΋, ÂΉ. Gutenberg. ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, ∞., & ∞ÛÎÔ‡ÓË, ¡., 2004, ∂ÙÂÚÔÁ¤ÓÂÈ· Î·È Û¯ÔÏ›Ô, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ∞ÛÎÔ‡ÓË, ¡., & ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, ∞., 2001, «√È “¿ÏÏÔÈ” Ì·ıËÙ¤˜ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô: ·fi ÙËÓ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË ÙˆÓ ‰È·ÊÔÚÒÓ ÛÙË “‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋” ·Ó·˙‹ÙËÛË». ™ÙÔ ∂η›‰Â˘ÛË: ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ·ÓÈÛfiÙËÙ˜, ÙfiÌÔ˜ µã (∂ıÓÔÔÏÈÙÈÛÌÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Î·È Âη›‰Â˘ÛË), ∂ÏÏËÓÈÎfi AÓÔÈÎÙfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ, ÛÛ. 13-45. ∞˘ÁËÙ›‰Ô˘, ™., 2001, ∆Ô ·È¯Ó›‰È – ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ÂÚ¢ÓËÙÈΤ˜ Î·È ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ∆˙., 1991, £¤Ì·Ù· °ÓˆÛÙÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘, ª¿ıËÛ˘ Î·È ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ÂΉ. ¶··˙‹Û˘. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ∆˙., 1994, «√È È‰¤Â˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÁÈ· ÙË ÁÚ·Ê‹ Î·È Ë Ì·ıËÛȷ΋ ‰È·‰Èηۛ·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂Î·È‰Â˘ÙÈ΋ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·, Ù¯. 27, ÛÛ. 18-20. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ∆˙., ˘fi ¤Î‰ÔÛË, °Ú·Ê‹ Î·È ·Ó¿ÁÓˆÛË ÛÙËÓ ÚÒÙË ·È‰È΋ ËÏÈΛ· – ∂ÌÂÈÚÈΤ˜ ÌÂϤÙ˜, ÂΉ. ¶··˙‹Û˘. Barton, D., 2005, ªÈ· ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓË ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÂΉ. ¶··˙‹Û˘. µ·Ê¤·, A., 2002 (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶Ú·ÎÙÈÎfi˜ Ô‰ËÁfi˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÛÙ· ∫¤ÓÙÚ· ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ∞·Û¯fiÏËÛ˘ ¶·È‰ÈÒÓ, ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ∆ÔÈ΋˜ ∞Ó¿Ù˘Í˘ Î·È ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛ˘. Baynham, M., 2001, ¶Ú·ÎÙÈΤ˜ °Ú·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ. µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘, ∞., & ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, ª., 2000, ∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙÔ M. ∫ÔÓ‰‡ÏË (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ÃÚ‹ÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·.
381
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Bliss, J., 2003, «Piaget Î·È Vygotsky: Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Î·È ÙËÓ ÂÎÌ¿ıËÛË ÙˆÓ ıÂÙÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 8, ÛÛ. 68-81. Bredekamp, S., & Copple, C., 1988 (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘), ∫·ÈÓÔÙƠ̂˜ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ∞Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ÛÙ· ÚÔÛ¯ÔÏÈο ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù·, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. µ˘ÁÎfiÙÛÎÈ, §., 1988, ™Î¤„Ë Î·È °ÏÒÛÛ·, ÂΉ. °ÓÒÛË. °ÂÚÌ·Ófi˜, ¢., 2002, √È ÙÔ›¯ÔÈ Ù˘ ÁÓÒÛ˘ – ™¯ÔÏÈÎfi˜ ¯ÒÚÔ˜ Î·È Âη›‰Â˘ÛË, ÂΉ. Gutenberg. °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, ∞.∞., 1998, ∞fi ÙËÓ ÚÔ·Ó¿ÁÓˆÛË ÛÙËÓ ·Ó¿ÁÓˆÛË – √‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÁÔÓ›˜ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. °È·ÓÓÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, ∞.∞., 2001, ∏ ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. °ÎÏÈ¿Ô˘, ¡., 2005, «§ÔÁÔÙ¯ӛ· Î·È ‰È·ıÂÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙÔ ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ™Ô˘‰ÒÓ ÁÈ· ÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ի. ™ÙÔ ¢. °ÂÚÌ·Ófi˜, ∫. ª›ÎÔ˜, ª. ªÈÚÌ›ÏË, ∂. ¶·Ó·ÁȈٛ‰Ô˘ & ∫. ªfiÙÛÔÁÏÔ˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ¢È‰·Ûηϛ·˜ Î·È Ù˘ ª¿ıËÛ˘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Î·È ÙËÓ ÚÒÙË Û¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·, ¶Ú·ÎÙÈο ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÛÛ. 449-456. °ÎÔ˘ÓÙ, ¶., & ™¿ÏÏÈ‚·Ó, ∆˙., 2002, ª›· Ù¿ÍË ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÁÈ· fiÏ· Ù· ·È‰È¿, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. °ÚËÁÔÚ›Ô˘, ª., 1994, ªÔ˘ÛÈ΋ ÁÈ· ·È‰È¿ Î·È ÁÈ· ¤Í˘ÓÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ (∞ã ÙfiÌÔ˜), ÂΉ. ¡ÂʤÏË. Candini, L., 2000, «ÃÒÚÔÈ Âη›‰Â˘Û˘ Î·È ÊÚÔÓÙ›‰·˜». ™ÙÔ C. Edwards, C. Candini, & C. Forman, (ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), Reggio Emilia: √È ¯›ÏȘ ÁÏÒÛÛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘, ÛÛ. 232-254. Casalis, A., & Ruccassi, A., XX, ∏ ı¿Ï·ÛÛ·, ÙÔ Á·Ï¿˙ÈÔ Ù˘ Á˘, ÂΉ. ™ÙÚ·Ù›Î˘. Cinieri, ª., 1998, «∏ ÁÚ·Ù‹ ÁÏÒÛÛ· ÛÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 50-63. Curto, L., Morillo, M., & TeixidÔ, M., 1998, °Ú·Ê‹ Î·È ∞Ó¿ÁÓˆÛË (ÙfiÌÔÈ π, ππ, πππ), ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ. Delpeux, H., 1987, ∫Ô‡ÎϘ Î·È ª·ÚÈÔÓ¤Ù˜, ÂΉ. Gutenberg. ¢∂¶¶™ (¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ), ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, º∂∫ 1366 / 18-10-2001, Ù¯. µ. ¢∂¶¶™ (¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfi ∂ÓÈ·›Ô ¶Ï·›ÛÈÔ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ™Ô˘‰ÒÓ), ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, º∂∫ 303 Î·È 304 / 13-3-2003 , Ù¯. µ, ÙfiÌÔÈ ∞ãÎ·È µã. Dombey, H., 1994, «∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÛÙÔ ÁÚ·Ùfi ÏfiÁÔ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi EÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ∫ÔÈÓfiÙËÙ·, Ù¯. 27, ª¿ÚÙÈÔ˜-∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ˜, ÛÛ. 21-23. Dombey, H., & Meek Spencer, M., 2001, ¶ÚÒÙË ∞Ó¿ÁÓˆÛË Î·È °Ú·Ê‹. ™˘ÓÂÚÁ·Û›· ÛÈÙÈÔ‡Û¯ÔÏ›Ԣ-·È‰ÈÔ‡, ∂˘Úˆ·˚Τ˜ ÂÌÂÈڛ˜, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ.
382
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ¢Ú·ÁÒÓ·, £., 2003, ∆·˘ÙfiÙËÙ· ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 20022004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net Duffy, B., 2003, ÀÔÛÙËÚ›˙ÔÓÙ·˜ ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ· Î·È ÙË Ê·ÓÙ·Û›· ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·, ÂΉ. ™·‚‚¿Ï·˜. ∂Á΢ÎÏÔ·›‰ÂÈ· ¶·ÁÎfiÛÌÈ·˜ ªÔ˘ÛÈ΋˜, 1993, ÂΉ. ∞Ï΢ÒÓ. Edwards, C., Candini, C., & Forman, G., 2000 (ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), Reggio Emilia: √È ¯›ÏȘ ÁÏÒÛÛ˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. Ferreiro, E., 1998, «¢È·‰Èηۛ˜ ÓÔËÌ·ÙÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜. ¶·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ·fi ·È‰È¿ Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ¯ÒÚ˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 17-25. Fijalkow, J., 1997, ∫·ÎÔ› ∞Ó·ÁÓÒÛÙ˜ °È·Ù›;, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. Giere, U., 1997, «√ ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ·Ó¿ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ». ™ÙÔ Ù‡¯Ô˜ ∆·Í›‰È ÛÙ· °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÙÔ ÔÔ›Ô Û˘Ófi‰Â˘Â ÙËÓ ¤ÎıÂÛË ·Ê›Û·˜ Ì ˘ÏÈÎfi Û˘ÁÎÂÓÙڈ̤ÓÔ ·fi ÙÔ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Ù˘ Unesco ÁÈ· ÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÙËΠÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË. √ÚÁ·ÓˆÙ¤˜: ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ™¯ÔÏ‹ ∞ÚÈÛÙÔÙÂÏ›Ԣ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, °ÂÓÈ΋ °Ú·ÌÌ·Ù›· §·˚΋˜ ∂ÈÌfiÚʈÛ˘, πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ ¢È·ÚÎÔ‡˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ∂ÓËϛΈÓ. Helm, J.H., & Katz, L.G., 2002 (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ∫. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜ & ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), ª¤ıÔ‰Ô˜ Project Î·È ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË – ªÈÎÚÔ› ∂Ú¢ÓËÙ¤˜, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ. Hughes, M., 1996, ∆· ·È‰È¿ Î·È Ë ¤ÓÓÔÈ· ÙˆÓ ·ÚÈıÌÒÓ, ÂΉ. Gutenberg. ∫·ÁÁÂÏ¿ÚË, ¢., 1989, «£¤·ÙÚÔ ÁÈ· ·È‰È¿: 6 Ù‡„ÂȘ + Î·È 1 ÂÏ›‰·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¢È·‚¿˙ˆ, ÛÛ. 56-58. ∫·Ï·Ì·Ï›ÎË-ª¿Ô˘, £., 1997, «∂Ï¿Ù ӷ ‰ÈËÁËıԇ̠·Ú·Ì‡ıÈ·…». ™ÙÔ K. ∫Ô˘ÏÔ˘Ì‹¶··ÂÙÚÔÔ‡ÏÔ˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ∆¤¯ÓË Ù˘ ∞Ê‹ÁËÛ˘, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. ∫·Ï‰Ú˘Ì›‰Ô˘, ª., & ∫·¤ÏÔ˘, ∞., 2003, «¶ÔÛÔÙÈΤ˜ Î·È ÔÈÔÙÈΤ˜ ·ÏÏ·Á¤˜ ÛÙÔ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ·ÚÈıÌËÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ ÌÂÙ¿ ·fi ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ì ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ÙÂÏÂÛÙÒÓ». ™ÙÔ T. ∆ÚÈ·ÓÙ·Ê˘ÏÏ›‰Ë˜, K. ÷Ù˙Ë΢ÚÈ¿ÎÔ˘, ¶. ¶ÔÏ›Ù˘ & ∞. ÃÚÔÓ¿ÎË (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ Î·È ¶ÏËÚÔÊÔÚÈ΋ ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË. ¶Ú·ÎÙÈο ÙÔ˘ 6Ô˘ ¶·ÓÂÏÏËÓ›Ô˘ ™˘Ó‰ڛԢ Ì ‰ÈÂıÓ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·Ï›·˜, √ÎÙÒ‚ÚÈÔ˜, ÛÛ. 199-206. ∫·ÏÏÈÊ·Ù›‰Ë˜, £., 1994, °ÏÒÛÛ· Î·È Ù·˘ÙfiÙËÙ·, ·Ó·ÌÓËÛÙÈ΋ ¤Î‰ÔÛË Ì ·ÊÔÚÌ‹ ÙË Û˘˙‹ÙËÛË ÛÙÔ °·ÏÏÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ Ì ı¤Ì· LANGUE ET IDENTITE ÙËÓ ∆Ú›ÙË 25 √ÎÙˆ‚Ú›Ô˘ 1994, ÂΉ. °·‚ÚÈËÏ›‰Ë˜. ∫·Ó¿ÎË, ∞., & ∫·Ú·ÓÙ¿Ó·, ¶., 1998, ∂ÈηÛÙÈο ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, ∫∂£π, ∫¤ÓÙÚ· ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ∞·Û¯fiÏËÛ˘ ¶·È‰ÈÒÓ. ∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, ª., 2000, π‰ÂÔÏÔÁÈΤ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ·È‰È΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ∫·Ó·ÙÛÔ‡ÏË, ª., 2004, «◊Ù·Ó ¤Ó· ·È‰¿ÎÈ ÙÔÛÔ‰Ô‡ÏÈ… ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ·fi ‰¿ÎÙ˘ÏÔ, Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ÙÔ Â›¯·Ó ‚Á¿ÏÂÈ ¢·ÎÙ˘Ï¿ÎË: ªÈÎÚÔ› ÏÔÁÔÙ¯ÓÈÎÔ› ‹ÚˆÂ˜ Û ÌÈÎÚ¤˜ ÈÛÙÔڛ˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù¯. 41, ÛÛ. 20-26.
383
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ∫¿ÓÈÛÙÚ·, ª., 1991, ∏ Û‡Á¯ÚÔÓË ÂÈηÛÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹ ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÂΉ. ™Ì›ÏË. ∫·Ú‡‰Ë-¶˘ÚÔ˘Ó¿ÎË, ∞., 2002, «¶·›˙ˆ, ·Ó·Î·Ï‡Ùˆ Î·È Ì·ı·›Óˆ Ì ÙÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ¤˜ ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ի. ™ÙÔ ∫. ∆ÛÔϷΛ‰Ë˜ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ∏ ¶ÏËÚÔÊÔÚÈ΋ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË – ∆¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜, ηٿÚÙÈÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∞ÈÁ·›Ô˘, Ú·ÎÙÈο Û˘Ó‰ڛԢ. Katz, L.G., & Chard, S.C., 2004 (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ª. ∫fiÓÛÔÏ·˜), ∏ ̤ıÔ‰Ô˜ project: ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÎÚÈÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ Î·È Ù˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈÎfiÙËÙ·˜ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ∞ÙÚ·fi˜. Kazuko Kamii, C., & De Clark, G., 2003, ∆· ·È‰È¿ Í·Ó·ÂÊ¢ڛÛÎÔ˘Ó ÙËÓ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ – ¶ÚÔÂÎÙ¿ÛÂȘ Î·È ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ıˆڛ·˜ ÙÔ˘ Piaget, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. Kennedy, M., 1985, §ÂÍÈÎfi ªÔ˘ÛÈ΋˜ Ù˘ √ÍÊfiډ˘, Oxford University Press (∂ÏÏËÓÈ΋ ¤Î‰ÔÛË, ÂΉ. °È·ÏϤÏ˘). ∫fiÎÎÔÙ·˜, ¶., 2004, ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, ª¤ÚÔ˜ ππ, ∞ı‹Ó·. ∫ÔÓ‰‡ÏË, ª. (ÂÈ̤ÏÂÈ·), 2000, ÃÚ‹ÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ˘ÔÏÔÁÈÛÙ‹, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. ∫ÔÓÙ¿ÎÔ˜, ∞., & ¶ÔÏÂÌÈÎfi˜, ¡., 2000, ∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. ∫ÔÚÓËÏ¿ÎË, ∫., 2002, «µ‹Ì·Ù· ÛÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ Ì·ıËÌ·ÙÈ΋˜ ÛΤ„˘ ÛÙËÓ ÚÒÈÌË ·È‰È΋ ËÏÈΛ·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 6, ÛÛ. 58-65. ∫ÔÚÙ¤ÛË-¢·Ê¤ÚÌÔ˘, Ã., 1998, °Ú·Ùfi˜ ÏfiÁÔ˜ Î·È Û¯ÔÏÈ΋ ÂͤÏÈÍË, ÂΉ. ŒÏÏËÓ. ∫Ô˘Ï·È‰‹˜, µ., & ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 1998, ¡¤Â˜ ∆¯ÓÔÏÔÁ›Â˜, º˘ÛÈΤ˜ ∂ÈÛً̘ Î·È ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Î·È ¶ÚÒÙË Û¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·, ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· TINTS. ∫Ô˘ÏÔ‡ÚË, ¶., 2002, «∆· Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙÔ ·Ó·‰˘fiÌÂÓÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÛÙ· ÓËÈ·ÁˆÁ›·: ‚·ÛÈΤ˜ ·Ú¯¤˜ Î·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂ÈıÂÒÚËÛË ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ £ÂÌ¿ÙˆÓ, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, Ù¯. 6, ÛÛ. 40-56. ∫Ô˘ÚÂÙ˙‹˜, §., 1997, «∆Ô ı·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È ÛÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋ ‰È·‰Èηۛ·». ™ÙÔ ª¤Ú˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ –ªÂϛӷ, ∂η›‰Â˘ÛË, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋ ∞Ó¿Ù˘ÍË, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ º›ÏˆÓ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ªÂϛӷ ªÂÚÎÔ‡ÚË, ÛÛ. 38-44. ∫Ô‡ÚÙË, ∂., 2003, ∏ ÌË ÏÂÎÙÈ΋ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, ∂., 1996, «∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ Bank Street». ™ÙÔ µ. Biber, ∏ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ·È‰·ÁˆÁÈ΋˜ Û¯ÔÏ‹˜ BANK STREET ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË, (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘), ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, ∂., 2000, ¶ÚÒÙË ·Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹. ™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜, ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘, ∂., 2004, ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ Î·È Ë ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ¢È‰·ÎÙÈ΋ ¶ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜.
384
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ∫Ô˘ÙÛÔ˘Ú¿ÎË, ™., 2001, «∞Ó·‰˘fiÌÂÓÔ˜ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜. ∏ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ‰ÂÍÈÔÙ‹ÙˆÓ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È ÁÚ·Ê‹˜ ÛÙËÓ ÚÒÈÌË ·È‰È΋ ËÏÈΛ·», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂ÈÛً̘ ∞ÁˆÁ‹˜, Ù¯. 2-3, ÛÛ. 59-76. Kress, G., 1998, «¶ÔÏ˘ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ›», ÂÈÛ‹ÁËÛË Û ÂÈÌÔÚʈÙÈ΋ ËÌÂÚ›‰· ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜ (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˘Â‡ı˘ÓË ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·), ∫¤ÓÙÚÔ πÛÙÔÚ›·˜, ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË (·‰ËÌÔÛ›Â˘ÙË). Kress, G., 2002, «°ÏÒÛÛ· Î·È Âη›‰Â˘ÛË ÛÙÔ Ó¤Ô ÂÈÎÔÈÓˆÓÈ·Îfi ÙÔ›Ô», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 3, ÛÛ. 32-57 Î·È Ù¯. 6., ÛÛ. 32-57. ∫Ú˘ÔÓÂÚ›‰Ô˘, Ã., & §·‰ÔÔ‡ÏÔ˘, §., 2003, «√ ÙfiÔ˜ Ì·˜, Ù· Û‡ÓÔÚ·, ÔÈ Á›ÙÔÓ˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 9, ÛÛ. 6-11. ∫˘ÓËÁÔ‡-ºÏ¿ÌÔ˘Ú·, ª., 1993, ƒ˘ıÌfi˜-ƒ˘ıÌÈ΋. ™ÙÔȯ›·, ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο, ÎÂÊ¿Ï·È·, ÂΉ. º›ÏÈÔ˜ ¡¿Î·˜. ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ∫., ºÂÚˆÓ‡ÌÔ˘, °., ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘, Ã., & ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘, ∂., 2002, √È Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ∫‡ÚÔ˘. §ÂÌÔÓ›‰Ë˜, Ã., 2002, «ª›· Ó¤· ÚfiÙ·ÛË ‰È‰·Ûηϛ·˜ ÛÙ· Ì·ıËÌ·ÙÈο ÁÈ· ÙȘ ÚÒÙ˜ Ù¿ÍÂȘ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÙÈÎÔ‡ Û¯ÔÏ›Ԣ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi £¤Ì·Ù· ÛÙËÓ ∂η›‰Â˘ÛË, ÙfiÌÔ˜ 3, Ù¯. 1, ÛÛ. 5-22. §ÈÁÓÔ‡-∫Â˚‚·Ó›‰Ô˘, °., 2002, «ª·˙› ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ի, ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 3, ÛÛ. 6-9. ª·ÁÔ˘ÏÈÒÙ˘, ∞., 1989, ∑ˆÁÚ·ÊÈ΋-°Ï˘ÙÈ΋-÷ڷÎÙÈ΋, ÂΉ. Gutenberg. ª·ÎÚ˘ÓÈÒÙË, ¢., 1999, «∆Ô ·È¯Ó›‰È ÛÙÔ ·Ó·Ï˘ÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ԣ. ª›· ÎÚÈÙÈ΋ ·Ó¿ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ·È‰ÔÎÂÓÙÚÈÎÔ‡ ·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ ÏfiÁÔ˘». ™ÙÔ ∫. °ÎÔ˘ÁÎÔ˘Ï‹ & ∞. ∫Ô‡ÚÈ· (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶·È‰› Î·È ·È¯Ó›‰È ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ÎÔÈÓˆÓ›· (19Ô˜ Î·È 20fi˜ ·ÈÒÓ·˜), ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘, ÛÛ. 85-172. ª·ÓÔ‡ÛÔ˘, °., 2000, √ ͯ·Ṳ̂ÓÔ˜ ‰ÚfiÌÔ˜ ÙÔ˘ ÌÔÓÔ·ÙÈÔ‡, ÂΉ. ™ˆÙËÚfiÔ˘ÏÔ˜. ª·ÚÙ›, ª., & ™ÌÈı, π., 2004·, ª·ÚÈÔÓ¤Ù˜ Î·È ·ÓÙƠ̷̂, ÂΉ. ¡ÙÔ˘ÓÙÔ‡Ì˘. ª·ÚÙ›, ª., & ™ÌÈı, π., 2004‚, £¤·ÙÚÔ ÛÎÈÒÓ Î·È Ì¿ÛΘ, ÂΉ. ¡ÙÔ˘ÓÙÔ‡Ì˘. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏., 1995, √Ì·‰ÔÎÂÓÙÚÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· Î·È Ì¿ıËÛË, ÂΉ. °ÚËÁfiÚ˘. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏., 2000, ™ÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜: ∏ ∫ÚÈÙÈ΋ ™Î¤„Ë ÛÙË ¢È‰·ÎÙÈ΋ ¶Ú¿ÍË, ÂΉ. Gutenberg. ª·ÙÛ·ÁÁÔ‡Ú·˜, ∏., 2002, ∏ ¢È·ıÂÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙË ™¯ÔÏÈ΋ °ÓÒÛË, ÂΉ. °ÚËÁfiÚ˘. ªÈ¯·‹Ï, ¢., 1998, ªÔ˘ÛÈÎÔÎÈÓËÙÈο ·È¯Ó›‰È· Î·È ‰È·ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, ∫∂£π, ∫¤ÓÙÚ· ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋˜ ∞·Û¯fiÏËÛ˘ ¶·È‰ÈÒÓ. ª·ÚÌÔ‡ÛË, µ., 1999-2004, «√Ú¯ËÛÙÚÈ΋ Î·È ÎÈÓËÙÈ΋ ·ÁˆÁ‹», ¶·ÓÂÈÛÙËÌȷΤ˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ ÛÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜ ÙÔ˘ ∆Ì‹Ì·ÙÔ˜ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∂η›‰Â˘Û˘ ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ £ÂÛÛ·Ï›·˜. ª·Û·ÁÈ¿ÓÓË, ∂., 2003, «¶Ò˜ Û˘ÓÂÚÁ·˙fiÌ·ÛÙ Ì ÙÔ˘˜ ÁÔÓ›˜ ÛÙÔ 4Ô ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô £‹‚·˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 11, ÛÛ. 6-21. ªfiÙÛÔÁÏÔ˘, ∫., 2001, «∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÔÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ˘·›ıÚÈˆÓ ¯ÒÚˆÓ ·È¯ÓȉÈÔ‡». ™ÙÔ ™. ∞˘ÁËÙ›‰Ô˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÂÈÛ·ÁˆÁ‹), ∆Ô ·È¯Ó›‰È: ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ∂Ú¢ÓËÙÈΤ˜ Î·È ¢È‰·ÎÙÈΤ˜ ¶ÚÔÛÂÁÁ›ÛÂȘ, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ, ÛÛ. 365-390.
385
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ªˆÚ·˝ÙË, ∆., 2003, √ Ì·ÁÈÎfi˜ ‚ÔËıfi˜ – √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ Ì·ÁÈÎÔ‡ ‚ÔËıÔ‡ ÛÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙÔ˘ ·Ú·Ì˘ıÈÔ‡, ÂΉ. ∆·ÍÈ‰Â˘Ù‹˜. ¡¿ÎÔ˘, ∂., 2001, ªÔ˘Û›·: ∂Ì›˜, Ù· ¶Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ÂΉ. ¡‹ÛÔ˜. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, ∂., 1999, ™‡Á¯ÚÔÓ˜ ∆¿ÛÂȘ Ù˘ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∞ÁˆÁ‹˜, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, ∂., 2003, ™‡Á¯ÚÔÓ· ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÁÈ· ¶·È‰È¿ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ∏ÏÈΛ·˜, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. Nunes, T., 2001, «ªÔÚԇ̠ӷ οÓÔ˘Ì οı ·È‰› ÂÓ¿ÚÈıÌÔ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 1. ÛÛ. 54-61. ¶·ÓÙ·˙‹˜, ™., 2002, ∏ ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÂÚÁ·Û›· ÛÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô – ªÈ· ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ì¤Û· ·fi ÙËÓ Ú¿ÍË, ÂΉ. Gutenberg. ¶··Ó‰Ú¤Ô˘, ª., & µÂÏÏÔÔ‡ÏÔ˘, ∞., 2000, «∆¯ÓÔÏÔÁ›· ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ËÏÈΛ·: ÙÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙˆÓ ˘ÔÏÔÁÈÛÙÒÓ». ™ÙÔ °. ª·Á¿Î˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶ÚÔ·ÈÚÂÙÈο ∂Î·È‰Â˘ÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È ™¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË, ÂΉ. ªÂÙ·›¯ÌÈÔ, ÛÛ. 216-223. ¶···‡ÏÔ˘, £., æ·ÏÏȉ¿˜, µ., ∫·Ï·ÈÙ˙›‰Ë˜, ¢., ¶ÂÚÈÎÏ¤Ô˘˜, £., ∫Ô˘ÚÔ˘˙›‰Ë˜, ¶., ™Ù·ıfiÔ˘ÏÔ˜, ¶., & ™ÎÔ‡ÏÔ˜, ª., 2002, ∆Ô ™ÔÚ¿ÎÈ, ËÁ‹ Ù˘ ˙ˆ‹˜, ∂ÏÏËÓÈ΋ ∂Ù·ÈÚ›· ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È Ù˘ ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈ΋˜ ∫ÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜, ∞ı‹Ó·. ¶··¯ÚÈÛÙÔÊfiÚÔ˘, §., ºÂÚˆÓ‡ÌÔ˘, °., ∆ÛÔ˘·Ó‹-™¿‚‚·, ∞., ∞Ó·ÛÙ·ÛÈ¿‰Ô˘, ∂., ∫˘ÚȷΛ‰Ô˘, ∂., & ¡ÈÎÔÏ¿Ô˘, Ã., 1995, ªÔ˘ÛÈ΋ ∞ÁˆÁ‹ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶·È‰Â›·˜ Î·È ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ∫‡ÚÔ˘. ¶·Ô‡ÏÈ·-∆˙ÂϤË, ¶., 2001, ∞Ó¿‰˘ÛË ÙÔ˘ °Ú·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. ¶·Ô‡ÏÈ·-∆˙ÂϤË, ¶., 2004, «°Ú·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ‹ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ›: Ë ÚfiÎÏËÛË ÙÔ˘ 21Ô˘ ·ÈÒÓ·». ™ÙÔ ¶. ¶·Ô‡ÏÈ·-∆˙ÂÏ¤Ë & ∂. ∆¿Ê· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÂÈ̤ÏÂÈ·), °ÏÒÛÛ· Î·È ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÛÙË Ó¤· ¯ÈÏÈÂÙ›·, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. ¶·ÚÔ‡ÛË, ∞., 1995, ∫Ô‡ÎϘ ∫Ô˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ˘, ÂΉ. ¢ÂÏÊ›ÓÈ, ∞ı‹Ó·. ¶·ÚÔ‡ÛË, ∞., 2003, «∫Ô˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ: ∆Ô ¤Ú·ÛÌ· ÛÙË ı·ÙÚÈ΋ Ú¿ÍË Î·È Ë ·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÙÔ˘ ·ÍÈÔÔ›ËÛË», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 11, ÛÛ. 22-27. Pascucci, M., 1998, «∏ ηٷÛ΢‹ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ Ù‡ˆÓ ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ·fi ÌÈÎÚ¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ ·È‰ÈÒÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Î·È ÚÒÙ˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 65-70. Pascucci, ª., 1999, «∏ ‰fiÌËÛË ÙÔ˘ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ ·fi ÙÔ ·È‰›», ™ÂÈÚ¿ ÂÈÛËÁ‹ÛÂˆÓ Û ÂÈÌÔÚʈÙÈΤ˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ Ì ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ¶ÈÏÔÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜, ª¿ÚÙÈÔ˜-ª¿˚Ô˜, ∞ı‹Ó·, ¶¿ÙÚ·, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË. ¶·ÙÈÓÈÒÙ˘, ¡., 1999, «∆Ô ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ի, ¤ÎıÂÛË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÔÌ¿‰·˜ ÁÈ· ÙÔ ÔÏÔ‹ÌÂÚÔ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ô, À¶∂¶£. ¶·ÙÈÓÈÒÙ˘, ¡., ¡ÙÔÏÈÔÔ‡ÏÔ˘, ∂., & £ˆÌ¿, ∂., 2002, «√ÏÔ‹ÌÂÚÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô – ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË ÙÔ˘ ٤ٷÚÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ Ù˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈ΋˜ ηÈÓÔÙÔÌ›·», ŒÎıÂÛË ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ¶·ÙÚÒÓ.
386
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ¶ÈÎÚÔ‰ËÌ‹ÙÚË, ª., 2004, «∆· ™¯¤‰È· ∂ÚÁ·Û›·˜ ÛÙËÓ ·Ó¿‰˘ÛË Ù˘ ÁÏÒÛÛ·˜-ÂÁÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ի, ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂ÈıÂÒÚËÛË ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ £ÂÌ¿ÙˆÓ, Ù¯. 9, ÛÛ. 53-61. ¶fiÚÔ‰·˜, ∫., 1989, «∏ ÂÎÌ¿ıËÛË Ù˘ ·Ó¿ÁÓˆÛ˘ Î·È Ù˘ ÔÚıÔÁÚ·Ê›·˜ Û ۯ¤ÛË Ì ÙËÓ ËÏÈΛ· Î·È ÙË ÊˆÓËÌÈ΋ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ·», Ú·ÎÙÈο 1Ô˘ ¶·ÓÂÏÏ‹ÓÈÔ˘ ™˘Ó‰ڛԢ æ˘¯ÔÏÔÁÈ΋˜ ŒÚ¢ӷ˜, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ª¿ÈÔ˜ 1989. Pronin-Fromberg, D., 2000, ∆Ô √ÏÔ‹ÌÂÚÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô (ÂÈÛ·ÁˆÁ‹-ÂÈ̤ÏÂÈ· ∂. ∫Ô˘ÙÛÔ˘‚¿ÓÔ˘ & ∫. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜), ÂΉ. √‰˘ÛÛ¤·˜. ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 1997, «√È Ê˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË: ¢˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ Î·È ·Ó·ÁηÈfiÙËÙ˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi §¤Û¯Ë ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ, ÛÛ. 29-31. ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 1999, √È º˘ÛÈΤ˜ ÂÈÛً̘ ÛÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∂η›‰Â˘ÛË – ¢È‰·ÎÙÈ΋ Î·È ÁÓˆÛÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ƒ·‚¿Ó˘, ∫., 2003, ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô ·fi ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ Ù˘ º˘ÛÈ΋˜, ÂΉ. ¢›Ù˘¯Ô. ƒ‹Á·, µ., 2001, ∏ ۈ̷ÙÈ΋ ¤ÎÊÚ·ÛË ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁÂ›Ô Î·È ÙÔ ¢ËÌÔÙÈÎfi ™¯ÔÏ›Ô, ÂΉ. ∆˘ˆı‹Ùˆ. ƒÔÓÙ¿ÚÈ, ∆., 1985, ∏ °Ú·ÌÌ·ÙÈ΋ Ù˘ º·ÓÙ·Û›·˜, ÂΉ. ∆ÂÎÌ‹ÚÈÔ. ™·Îο, ¢., 2004, «ŒÓÙ·ÍË ·È‰ÈÒÓ ·ÏÈÓÓÔÛÙÔ‡ÓÙˆÓ Î·È ·ÏÏÔ‰·ÒÓ Ì¤Ûˆ Ù˘ ÂÓ‰˘Ó¿ÌˆÛ˘ Î·È Ù˘ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ Âη›‰Â˘Û˘ ÙˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ: ŒÓ· ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‰Ú¿Û˘», ÛÙ· Ú·ÎÙÈο Ù˘ ËÌÂÚ›‰·˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô: √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (ÂÈ̤ÏÂÈ· ¢. ™·Îο & ∞.æ¿ÏÙË), ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË, À¶∂¶£ Î·È ¢¶£, ÛÛ. 35-45. ™·ÎÔÓ›‰Ë˜, Ã., 2003, «ª¿ıËÛË Î·È ¢È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ ª·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ: ·fi ÙÔ Ì·ıËÙ‹ ÛÙȘ ÎÔÈÓfiÙËÙ˜ Ú·ÎÙÈ΋˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË». ™ÙÔ √ÌÔÈfiÙËÙ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜: ·Ó·˙ËÙÒÓÙ·˜ Ó¤Ô˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, Ú·ÎÙÈο Û˘Ó‰ڛԢ, À¶∂¶£ (ŒÎ‰ÔÛË ÙÔ˘ ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ÛÛ. 67-86. ™·ÎÔÓ›‰Ë˜, Ã., 2004, ª·ı·›ÓÔÓÙ·˜ Î·È ‰È‰¿ÛÎÔÓÙ·˜ Ì·ıËÌ·ÙÈο, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ™·ÓÙ·ÁÎÔÛÙ›ÓÔ, ¶., 2003, ¶Ò˜ Ó· ‰ÈËÁԇ̷ÛÙ ¤Ó· ·Ú·Ì‡ıÈ… Î·È Ó· ÂÈÓÔԇ̠¿ÏÏ· ÂηÙfi, ÂΉ. ∫·ÛÙ·ÓÈÒÙ˘. Schirrmacher, R., 1998 (ÂÈ̤ÏÂÈ· ƒ. ∫·ÏÔ‡ÚË), ∆¤¯ÓË Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ·Ó¿Ù˘ÍË ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ÂΉ. ÿˆÓ. ™È‚ÚÔÔ‡ÏÔ˘ ƒ., 1997, ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Ô Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ (ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ) ÛÙÔ Ï·›ÛÈÔ ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡, ÂΉ. ¶·Ù¿Î˘. ™ÈÁÔ‡ÚÔ˜, °., 2001, ∞ӷηχو Ù· Ì˘ÛÙÈο Ù˘ ˙ˆÁÚ·ÊÈ΋˜, ÂΉ. ∫¤‰ÚÔ˜. ™ÈÎÔÚÔ‡Î, §., 1984, º˘ÛÈ΋ ÁÈ· ·È‰È¿, ÂΉ. ™‡Á¯ÚÔÓË ∂Ô¯‹. ™ÔÏÔÌÒÓ, π., 1989, «∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙËÓ ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈ΋ Ù˘ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋˜ ·Ó··Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ Basil Bernstein». ™ÙÔ µ. Bernstein, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ› ÎÒ‰ÈΘ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ¤ÏÂÁ¯Ô˜, ÂΉ. ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·.
387
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ™ÔÏÔÌÒÓ, π. (ÂÈ̤ÏÂÈ· - ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË), 1999, ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ∞ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ŒÚÁÔ˘ ÛÙË ™¯ÔÏÈ΋ ªÔÓ¿‰·, ¶·È‰·ÁˆÁÈÎfi πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ, ∆Ì‹Ì· ∞ÍÈÔÏfiÁËÛ˘, ∂¶∂∞∂∫ 1.1.·. Somers, J., 2001, «∆Ô ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ‰Ú¿Ì· (Drama in Education): ∆È Î¿ÓÔ˘Ó ÔÈ ‰¿ÛηÏÔÈ Î·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜», ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎfi ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∂η›‰Â˘ÛË & £¤·ÙÚÔ, Ù¯. 1, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜ 2001, ÛÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· http://www.theatro.edu.gr Staccioli, G., 2004, «ªÔ˘ÛÈο ·È¯Ó›‰È· Ì ÙÔ ÓÂÚfi», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜, Ù¯. 19, ÛÛ. 6-13. ™Ê˘Ú‹, ∂., 2000, °È·Ô‡ÚÙÈ Â˘¯·ÚÈÛÙÒ, ı· ¿Úˆ!, ÂΉ. º˘ÙÚ¿Î˘. ™Ê˘ÚfiÂÚ·, ª., 2002, ¢È·ıÂÌ·ÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË Ù˘ ÁÓÒÛ˘, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net. ™Ê˘ÚfiÂÚ·, ª., 2004, ¢È·ÊÔÚÔÔÈË̤ÓË ·È‰·ÁˆÁÈ΋, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net. ™ˆÙËÚÔÔ‡ÏÔ˘-∑ÔÚÌ·Ï¿, ª., 2005, «°ÓÒÛË Î·È ÌÔ˘ÛÈ΋ – ∞Ó·Ù˘Íȷο ηٿÏÏËϘ Ú·ÎÙÈΤ˜ ˯ËÙÈ΋˜-ÌÔ˘ÛÈ΋˜ ¢·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛ˘», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù¯. 45, ÛÛ. 49-56. ∆¿Ê·, ∂., 2001, ∞Ó¿ÁÓˆÛË Î·È ÁÚ·Ê‹ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ Âη›‰Â˘ÛË, ÂΉ. ∂ÏÏËÓÈο °Ú¿ÌÌ·Ù·. Teberosky, A., 1998·, «¢ÔÌËÙÈ΋ Ì¿ıËÛË Ù˘ ÁÚ·Ù‹˜ ÁÏÒÛÛ·˜». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 2735. Teberosky A., 1998‚, «¶·ÚÔ˘Û›·ÛË ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡: ∆· ‚È‚Ï›· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡˜ Ô˘ ÂΉfiıËÎ·Ó ÛÙË µ·ÚÎÂÏÒÓË». ™ÙÔ ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú· (ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ¢ı‡ÓË Î·È Û˘ÓÙÔÓÈÛÌfi˜), ∆Ô ·È‰› Î·È Ë ÁÚ·Ê‹ – ª›· Û¯¤ÛË ÎÏÂȉ› ÁÈ· ÙË ‰È¿ ‚›Ô˘ Ì¿ıËÛË, ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∫¤ÓÙÚÔ ∫·ÈÓÔÙÔÌÈÎÒÓ ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ, √∂¢µ (Ú·ÎÙÈο ÛÂÌÈÓ·Ú›Ô˘), ÛÛ. 84-90. ∆˙ÂοÎË, ª., 1998, ª·ıËÌ·ÙÈΤ˜ ¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ∏ÏÈΛ·, ÂΉ. Gutenberg. ∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘, ª., 1995, √ ÏfiÁÔ˜ ÙÔ˘ ·È‰ÈÔ‡ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜, ÂΉ. ¶ÚÔÌËı‡˜. ∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘, ª., & ª¿ÚÌ·˜, °., 2001, «¶·È‰È¿ Ì ÂȉÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ ÛÙËÓ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋ ·ÁˆÁ‹: ÔÈ ·fi„ÂȘ ÙˆÓ ÓËÈ·ÁˆÁÒÓ». ™ÙÔ ª. ∆˙Ô˘ÚÈ¿‰Ô˘ (ÂÈ̤ÏÂÈ·), ¶ÚÒÈÌË ·Ú¤Ì‚·ÛË – ™‡Á¯ÚÔÓ˜ Ù¿ÛÂȘ Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜, ÂΉ. ¶ÚÔÌËı‡˜. ∆Û··Î›‰Ô˘, A., 1997, ∫ÈÓËÙÈΤ˜ ¢ÂÍÈfiÙËÙ˜, ÂΉ. University Studio Press. ∆Û·ÊÙ·Ú›‰Ë˜, ¡., 2002, ™ËÌ›ˆÌ· ÙÔ˘ ÂÈÌÂÏËÙ‹ ÛÙÔ D. Wheway & Sh. Thomson, ∂ÍÂÚ¢ÓÒÓÙ·˜ ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, ÂΉ. ¡‹ÛÔ˜, ÙÂÙÚ¿‰È· 7. ∆ÛÂÏʤ˜, µ., & ªÔ˘Ûٿη, ª., 2004, «™¯ÂÙÈο Ì ÙË Ê‡ÛË Ù˘ ‰È‰·ÛÎfiÌÂÓ˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ ÛÙ· ·È‰È¿ Ù˘ ÚÔÛ¯ÔÏÈ΋˜ Î·È Ù˘ ÚÒÙ˘ Û¯ÔÏÈ΋˜ ËÏÈΛ·˜», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¢È‰·Ûηϛ·
388
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÙˆÓ º˘ÛÈÎÒÓ ∂ÈÛÙËÌÒÓ, ŒÚ¢ӷ Î·È ¶Ú¿ÍË, Ù¯. 7, ∞ÊȤڈ̷ ÛÙÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, ∂.¢π.º.∂., ÂΉ. °ÚËÁfiÚ˘, ÛÛ. 12-18. À¶∂¶£ & ¶π, 1991, µÈ‚Ï›Ô ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÓËÈ·ÁˆÁÂ›Ô – ‚È‚Ï›Ô ÓËÈ·ÁˆÁÔ‡. ºÈÏ›Ô˘, °., & ÃÚ‹ÛÙÔ˘, ∫., 1995, ¢È‰·ÎÙÈ΋ ÙˆÓ Ì·ıËÌ·ÙÈÎÒÓ, ÂΉ. ¢·Ú‰·Ófi˜. ºÚ·ÁÎÔ˘‰¿ÎË, ∞., 2003·, °ÏÒÛÛ· ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ Î·È ÁÏÒÛÛ· ÙÔ˘ Û¯ÔÏ›Ԣ, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ºÚ·ÁÎÔ˘‰¿ÎË, ∞., 2003‚, ∏ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È Ë ÁψÛÛÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ·, ∂η›‰Â˘ÛË ªÔ˘ÛÔ˘ÏÌ·ÓÔ·›‰ˆÓ 2002-2004 (À¶∂¶£, ∂¶∂∞∂∫ ππ, ª¤ÙÚÔ 1.1.), ™ÂÈÚ¿: ∫ÏÂȉȿ Î·È ∞ÓÙÈÎÏ›‰È·, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ À‡ı˘ÓË: ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú· ∞Ó‰ÚÔ‡ÛÔ˘, www.kleidiakaiantikleidia.net ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, ∫., 2000, µÈˆÌ·ÙÈ΋-ÂÈÎÔÈÓˆÓȷ΋ ‰È‰·Ûηϛ·. ∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ Ù˘ ÌÂıfi‰Ô˘ Project ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô, ÂΉ. Gutenberg, ¶·È‰·ÁˆÁÈ΋ ÛÂÈÚ¿. ÃÚ˘Û·Ê›‰Ë˜, ∫., 2004, «¶·È‰·ÁˆÁÈΤ˜ ·fi„ÂȘ», ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ™‡Á¯ÚÔÓÔ ¡ËÈ·ÁˆÁ›Ô, Ù¯. 37, ÛÛ. 24-25. ÈÚ¿Óı˘, ∫., 1989, «∏ Û˘Ì‚·ÙÈÎfiÙËÙ· ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿Ûˆӻ, ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ¢È·‚¿˙ˆ, ÛÛ. 23-27. æ¿ÏÙË, ∞., ¢È·Ì·ÓÙ›‰Ô˘, ∫., & ¶··ı·Ó·Û›Ô˘, ª., 2004, «∂η›‰Â˘ÛË ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ Ì ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÙÔ˘˜ ÂÓËÌÂÚfiÙËÙ·: ŒÓ·˜ ¯ÚfiÓÔ˜ ÌÂÙ¿» ÛÙ· Ú·ÎÙÈο Ù˘ ËÌÂÚ›‰·˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÈ΋ ÔÈÎÈÏÔÌÔÚÊ›· ÛÙÔ Û¯ÔÏ›Ô: √ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ (ÂÈ̤ÏÂÈ· ¢. ™·Îο Î·È ∞. æ¿ÏÙË), ∞ÏÂÍ·Ó‰ÚÔ‡ÔÏË, À¶∂¶£ Î·È ¢¶£, ÛÛ. 46-55. æ·ÚÚ¿ÎË-ªÂÏÂÛÈÒÙË, ¡., 1997, «¶ÈÏÔÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· "ªÂϛӷ". ∏ ªÔ˘ÛÂȷ΋ ∞ÁˆÁ‹ Î·È ÙÔ ∆Ì‹Ì· ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ¶ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ªÔ˘Û›Ԣ ªÂÓ¿ÎË», ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙËÓ ËÌÂÚ›‰· ª¤Ú˜ ¤ÎÊÚ·Û˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·˜ – ª∂§π¡∞, ∂η›‰Â˘ÛË, ¶ÔÏÈÙÈÛÌfi˜, ¶ÂÚÈÊÂÚÂȷ΋ ∞Ó¿Ù˘ÍË, ¶Ú·ÎÙÈο ËÌÂÚ›‰·˜, ¤Î‰ÔÛË ÙˆÓ º›ÏˆÓ ÙÔ˘ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜ ªÂϛӷ ªÂÚÎÔ‡ÚË, ÛÛ. 55-63. Vandenbroeck, M., 2004, ªÂ ÙË Ì·ÙÈ¿ ÙÔ˘ °¤ÙÈ – ∏ ηÏÏȤÚÁÂÈ· ÙÔ˘ Û‚·ÛÌÔ‡ ÙÔ˘ «¿ÏÏÔ˘» ÛÙËÓ Âη›‰Â˘ÛË, ÂΉ. ¡‹ÛÔ˜. Vygotsky, L.S., 1997, ¡Ô˘˜ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· (ÂÈ̤ÏÂÈ· ™. µÔÛÓÈ¿‰Ô˘), ÂΉ. Gutenberg. Wiertsema, H., 1991, 100 ·È¯Ó›‰È· Ì ΛÓËÛË (ÂÈ̤ÏÂÈ·-ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ª. ∆fiÌÏÂÚ), edition Orpheus, ™. & ª. ¡ÈÎÔÏ·˝‰Ë˜.
389
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ ÛÙ· ·ÁÁÏÈο Î·È ÛÙ· Á·ÏÏÈο Aubrey, C., & Barber, P., 2003, "Mathematical development and education". ™ÙÔ J. Riley (ed.), Learning in the Early Years. A guide for teachers of children 3-7, Paul Chapman Publishing. Bernardin, J., 2002, Comment les enfants entrent dans la culture écrite, éditions Retz. Berstein, B., 1998, “The nature of pedagogic communication: a sociological analysis”, ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙË ‰ÈËÌÂÚ›‰· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜: ıˆÚËÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ, ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜ (∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˘Â‡ı˘ÓË ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ·‰ËÌÔÛ›Â˘Ù· Ú·ÎÙÈο, ª¤Á·ÚÔ ªÔ˘ÛÈ΋˜, ∞ı‹Ó·, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜). Bodrova, E., & Leong, D., 1996, Tools of the mind – The Vygotskian Approach to Early Childhood Education, Prentice Hall. Bradley, L., & Bryant, P.E., 1985, Rhyme and reason in reading and spelling, University of Michigan Press. Bryant, P.E., 1998, "Understanding multiplication from preschool to fifteen years", ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙË ‰ÈËÌÂÚ›‰· ¶ÈÏÔÙÈο ¶ÚÔÁÚ¿ÌÌ·Ù· ∂ÓÈÛ¯˘ÙÈ΋˜ ¢È‰·Ûηϛ·˜: ıˆÚËÙÈΤ˜ ηÙ¢ı‡ÓÛÂȘ, ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù· Î·È ÚÔÔÙÈΤ˜ (∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÂÈÔ ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ˘Â‡ı˘ÓË ∆˙. µ·ÚÓ¿‚·-™ÎÔ‡Ú·, ·‰ËÌÔÛ›Â˘Ù· Ú·ÎÙÈο, ª¤Á·ÚÔ ªÔ˘ÛÈ΋˜, ∞ı‹Ó·, ¢ÂΤ̂ÚÈÔ˜). Bryant, P.E, Bradley, L., MacLean, M., & Crossland, J., 1989, "Nursery rhymes, phonological skills and reading", Journal of Child Language, 16, 407-428. Cagliari, P., & Giudici, C., 2002, "School as a place of group learning for parents". ™ÙÔ C. Giudici & C. Rinaldi (coordinators), Making learning visible. Children as individual and group learners, Project Zero, Reggio Children, pp. 136-147. Castagnetti, M., & Vecchi, V., (coordinators), 1997, Reggio Children, Scarpa e metro, (pedagogical consultancy: L. Malaguzzi). Champdavoine, L., 2001, 17 Jeux Mathématiques en grande section, Collection dirigée par Yvette Jenger-Dufayet, éditions Nathan. Chard, S.C., 1999, “From Themes to Projects”, Early Childhood Research and Practice, Volume 1, Number 1. Christophides-Henriques, A., 1996, «Les débuts de la construction du nombre». ™ÙÔ Aspects de la construction du nombre chez le jeune enfant, six documents video VHS, realisation et production: Archives de Jean Piaget, Genève et Lausanne. Clay, M., 1976, Reading: The patterning of complex behavior, Auckland, Heinemann. Clay, M., 1991, Becoming Literate – The construction of inner control, Heinemann. Clay, M., 2001, Change over time in children’s literacy development, Heinemann.
390
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Clemens, D.H., 1987, "Computers and Young Children: A review of research", Young Children, 43,1. Clemens, D.H., 1994, "The uniqueness of the computer as a learning tool: Insights from research and practice". ™ÙÔ J.L. Wright & D.D. Shade (eds), Young Children: Active learners in a technological age, ÛÛ. 31-50, Washington DC, NAEYC. Clemens, D.H., Nastasi, B.K., & Swaminathan, 1993, "Young children and computers: Crossroads and directions from research, Young children, 48 (2), ÛÛ. 56-64. Commission expert group on "Key competencies", March 2002, The Key competencies in a knowledge based economy: a first step towards selection, definition and description, report. Crahay, M., 1984, «Comment favoriser la participation verbale des enfants», ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙÔ Û˘Ó¤‰ÚÈÔ Ì ı¤Ì·: L’ évaluation dans l’ Enseignement, Valenciennes, le 24 Octobre 1984. CRESAS, 1981, Le handicap socio-culturel en question, Paris, ESF. CRESAS, 1984, L’ échec scolaire n’ est pas une fatalité, Paris, ESF. CRESAS, 1989, On n’apprend pas tout seul. Intéractions sociales et construction des savois, Paris, ESF. CRESAS, 1992, Vers une pédagogie interactive. On n’ apprend pas tout seul, Paris, INRP. Croft-Piggin, L., 2005, The elements of drama, http://www.curriculumsupport.nsw.edu.au/CreativeArts/files/Cre Curtis, D., & Curter, M., 1996, Reflecting Children’s Lives, Redleaf Press. Deford, D.E., 1991, “Using reading and writing to support the reader”. ™ÙÔ D.E. Deford, C.A. Lyons & G.S. Pinnell, Bridges to Literacy – Learning from Reading Recovery, Heinemann Portsmouth, NH, ÛÛ. 77-95. Delhaxhe, A., & Godenir, A., 1992, Agir avec le nombre, éditions Labor. Delhaxhe, A., Terwaghe, S., & Massoz, D., 1989, Agir avec le langage écrit, Labor, Bruxelles. Dodge, D.T., & Colker, L.J., 1998, The Creative Curriculum for early childhood, Teaching Strategies Inc., Washington DC. Doherty, J., & Bailey, R., 2003, Supporting Physical Development and Physical Education in the Early Years, Open University Press. Duffin, J., 2003 "The role of calculators". ™ÙÔ π. Thomson (ed.), Teaching and learning early number, Open University Press. Duffy, B., 1998, Supporting creativity and imagination in the early years, Open University Press. Dumazedier, J., & De Gisors, H., 1989, «Français analphabètes ou illetrés?», Revue Française de Pédagogie, ·ÊȤڈ̷: Apprendre a lire et a écrire, ÛÛ. 203-209. Edwards, C., Candini, C., & Forman, G. (eds), 1998, The hundred languages of children: The Reggio Emilia Approach, Advanced Reflexions, Ablex. Emission de la télévision ARTE, 1994 (Septembre), «La lecture buissonière – Illetrisme dans les pays industrialisés».
391
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Evangelou, D., Kontos, S., & File, N., 2003, "Training teachers for research purposes: insights and challenges", EECERA Annual Conference. Farrington, R., 2002, Themes to Teach by, http://www.earlychildhood.com/Articles/index.cfm Ferreiro, E., 2000, L’ écriture avant la lettre, Paris, Hachette. Ferreiro, E., Gomez Palacio, M., & collaborateurs, 1988, Lire-écrire à l' école, comment s' y apprennent-ils?, Centre Régional de Documentation Pédagogique, Académie de Lyon. Ferreiro, E., & Teberosky, A., 1982, Literacy before schooling, London, Heinemann. Gambrell, L., Morrow, L.M., & Pennington, C., 2002, "Early Childhood and Elementary Literature-Based Instruction: Current Perspectives and Special Issues", Reading Online (www.readingonline.org/articles/handbook/index.html), a peer-reviewed journal of the International Reading Association. Gelles, B., 1981, Museums, Magic and Children, Assosiation of Science Technology Center. Gelman, R., & Gallister, C.R., 1978, The Child’s Understanding of Number, Cambridge, Mass., Harvard University Press. Gifford, S., 1995, "Number in early childhood", Early Childhood Development and Care. Hart, H.G., Burts, C.D., & Charlesworth, R., 1997, Integrated Curriculum and Developmentally Appropriate Practice: Birth to Age Eight, State University of New York. Hearron Patricia, 1997, Imagine, http://www1.appstate.edu/~carpentr/lucybrock/reggio1.html Helm, J.H., Beneke, S., & Steinheimer, K., 1998, Windows on Learning, New York: Teachers College Press. Hinckle, P., 1991, "A School Must Rest on the Idea That All Children Are Different. Early Childhood Education in Reggio Emilia, Italy. The Best Schools in the World", Newsweek, December 2, ÛÛ. 60-64. Hoorn, V., Nourot, M.P., Scales, B., & Alward, R.K., 1999, Play at the center of the curriculum, Prentice Hall. Isbell, R., 1995, The Complete Learning Center Book, Cryphon House Inc. Johnson, J.E, 1990, "The role of play in Cognitive Development". ™ÙÔ ∂. Klugman & S. Smilansky, Children’s Play and Learning: Perspectives and Policy Implications, Teachers College Press, New York. Kaldrymidou, M., 2002, "Teachers’ role in the management of mathematical knowledge: an analysis of a problem solving process". ™ÙÔ A.D. Cockburn & E. Nardi, Proceedings of the 26th Annual Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education (PME), Volume 3, ÛÛ. 169-176. Katz, L., 1993, Dispositions as Educational Goals, ERIC Digest, http://www.ericfacility.net/databases/ERIC_Digests/ed363454.html
392
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Katz, L., & Chard, S.,1989, Engaging children’s mind: The project approach, Ablex. Katz, L.G., Evangelou, D., & Hartman, J.A, 1990, The Case for Mixed – Age Grouping in Early Education, National Association for the Education of Young Children, Washington. Kendall, S., 1986, "The harmony of human life: an exploration of the ideas of Pestalozzi and Froebel in relation to music education", British Journal of Music ∂ducation, 3 (1), ÛÛ. 35-48. Krechevsky, M., 2002, "Form, Function and Understanding in Learning Groups: Propositions from the Reggio Classrooms". ™ÙÔ Project Zero, Making learning visible – children as individual and group learners, Reggio Children, ÛÛ. 246-303. Kress, G., 2001, "¡ew forms of text: learning in the age of the screen", ÂÈÛ‹ÁËÛË ÛÙÔ 8Ô ¢ÈÂıÓ¤˜ ™˘Ó¤‰ÚÈÔ ÁÈ· ÙË ª¿ıËÛË, ™¤ÙÛ˜, 4-8 πÔ˘Ï›Ô˘. Lake, K., 1994, Integrated Curriculum, http://www.nwrel.org/scpd/sirs/8/c016.html MacGaslin, N., 2000, Creative Drama in the Classroom and beyond, Longman. Malaguzzi, L., 1987, "The Hundred Languages of Children", The Hundred Language of Children, edition of Region of Emilia Romagna, City of Reggio Emilia, Department of Education. Malaguzzi, L., 1997, "Shoe and Meter". ™ÙÔ ª. Castagnetti & V. Vecchi (coordinators), (pedagogical consultancy: L. Malaguzzi), Reggio Children, Scarpa e metro, ÛÛ. 1617. Matil, E., & Marzan, B., 1981, Meaning in Children’s Art, North Texas State University, Prentice Hall. Mayesky, M., 1998, Creative activities for young children, Delmar. Meek, M., 1998, On Being Literate, The Bodley Head, London. Migeon, M., 1989, La réussite à l’école, quelques propositions, Ministère de l’ Education Nationale, Paris. Mitchell, A., & Balaban, N., 1992, "The learning environment". ™ÙÔ A. Mitchell & J. David (eds), Explorations with young children: A curriculum guide from the Bank Street College of Education. Mt Rainier, MD, Gryphon House Inc. Morgan, C., Watson, A., & Tikly, C., 2004, Teaching School Subjects 11-19: Mathematics, Routledge Falmer. Munn, P., 1998, "Symbolic function in pre-schoolers". ™ÙÔ Ch. Donlan (ed.), The Development of Mathematical Skills, Psychology Press. Munn, P., 2003, "Children’s beliefs about counting". ™ÙÔ I. Thomson (ed.), Teaching and learning early number, Open University Press. Nagel, G.N., 1996, Learning through real-world problem solving: the power of interactive teaching, CÔrwin Press. NNCC (National Network of Child Care), 1994, Better Kid Care: Play is the business of kids, www.nncc.org/Curriculum/better.play.html North, M., 1990, The practice of movement teaching, Northcote House Publishers. Nunes, T., & Bryant, P., 1996, Children Doing Mathematics, Oxford, Blackwell.
393
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Pascucci-Formisano, ª., 1996, Bambini, Insegnanti, Curricoli – Appunti Pedagogia, Edizioni Universitarie di Lettere Economia Diritto, Milano. Pascucci, M., 2004, "Gli insegnanti e i loro problemi", Pedagogia e Scuola, Carocci, Roma. Payne, Gr., & Rink, J., 1997, "Physical Education in the Developmentally Appropriate Integrated Curriculum". ™ÙÔ Cr. Hart, D. Burts & R. Charlesworth, Integrated Curriculum and Developmentally Appropriate Practice, Collins. Pearson, D.P., & Stephens, D., 1992, "Learning about Literacy: A 30-years journey". ™ÙÔ R. Ruddell, M. Rapp-Ruddell & H. Singer (eds), Theoretical models and processes of reading, International Reading Association, Newark, Delaware, U.S.A. Plaisance, E., & Rayna, S., 1997, "L’ éducation préscolaire aujourd’hui: realités, questions et perspectives", Revue Française de Pédagogie, 119, ÛÛ. 107-139. Plane, S., & Garcia-Debanc, C., 2004, "L’ enseignement de l’ oral: enjeux et évolution». ™ÙÔ C. Garcia-Debanc & S. Plane (coordination), Comment enseigner l’ oral à l’ école primaire?, éditions Hatier, ÛÛ. 11-38. Pound, L., 2003, Supporting Mathematical Development in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (series editors), Open University Press. Pound, L., & Harrison, Ch., 2003, Supporting musical development in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (Series editors), Open University Press. Prendice, R., Matthews, J., & Taylor, H., 2003, "Creative development: learning and the arts". ™ÙÔ J. Riley (ed.), Learning in the Early Years. A guide for teachers of children 3-7, Paul Chapman Publishing. QCA (Qualifications and Curriculum Authority), 2004, Ages 3-14 – Assessment for learning – ten principles, www.qua.org.uk Riley, J. (editor), 2003, Learning in the early years. A guide for teachers of children 3-7, Paul Chapman Publishing. Rogoff, B., 1990, Apprenticeship in Thinking, Oxford University Press. Roser, N., & Martinez, M., 1985, "Roles adults play in preschoolers’ response to literature", Language Arts, 62, ÛÛ. 485-490. Short, K.G., 1991, "Literacy environments that support strategic readers". ™ÙÔ D.E. Deford, C.A. Lyons & G.S. Pinnell, Bridges to Literacy – Learning from Reading Recovery, Heinemann Portsmouth, NH, ÛÛ. 97-118. Siraj-Blatchford, J., & MacLeod-Brudenell, 2003, Supporting Science, Design and Technology in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (series editors), Open University Press. Siraj-Blatchford, J., & Whitebread, D., 2003, Supporting Information and Communications Technology in the Early Years, Series: Supporting Early Learning, V. Hurst & J. Joseph (series editors), Open University Press. Slater, W., 1993, Dance and movement in the primary school. Across-curricular approach to lesson panning, Northcote House.
394
BÈ‚ÏÈÔÁÚ·ÊÈΤ˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ Slavin, R.E., 1987, "Developmental and motivational perspectives on cooperative learning. A reconciliation", Child Development, 58, ÛÛ. 1161-1167. Smilansky, S., Children’s Play and Learning: Perspectives and Policy Implications, Teachers College Press, New York. Strozzi, P., 2002, "Daily Life at School: Seeing the Extraordinary in the Ordinary". ™ÙÔ Project Zero, Making learning visible – children as individual and group learners, Reggio Children, ÛÛ. 58-77. Stupiansky, S., 1997, Building Understanding together: A constructivist Approach to Early Childhood Education, Delmar. Sulzby, E., 1985, "Children’s emergent reading of favorite books: A developmental study", Reading Research Quarterly, 20, 458-481. Teale, W.H., & Sulzby, E., 1986, "Emergent literacy as a perspective for examining how young children become writers and readers". ™ÙÔ W.H. Teale & E. Sulzby (eds), Emergent Literacy: Writing and reading. Terrieux, J., Pierre, R., & Babin, N., 1996, Programme, Projets, Activités, éditions Hachette. ∆he ¡ew Jersey Department of Education (Draft), 2002, Early Childhood Education Program Expectations Standard of Quality, http://www.state.nj.us/njded/ece/expectations/2002/expectations.pdf Thomson, I., 2003, "Developing young children’s counting skills". ™ÙÔ π. Thomson (ed.), Teaching and learning early number, Open University Press. UNESCO, 2002, www.unesco.org, «Education and cultural diversity». Vernon, S., & Ferreiro, E., 1999, "Writing Development: A Neglected Variable in the Consideration of Phonological Awareness", Harvard Educational Review, vol. 69, No 4. Watt, F., 2002, Art Ideas, Usborne. Wenham, M. (University of Leicester), 2003, Understanding Art: A guide for teachers, Paul Chapman. Williams, H., 1996, "Developing numeracy in the early years". ™ÙÔ R. Merttens (ed.), Teaching Numeracy, Leamington Spa: Scholastic. Worden, P.E., & Boettcher, W., 1990, "Young children’s acquisition of alphabet knowledge", Journal of Reading Behavior, 22 (3), ÛÛ. 277-295.
395
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∆√ ¶∞ƒ∞ƒ∆∏ª∞ ¶∂ƒπ∂Ã∂π1: ∞. π‰¤Â˜ Î·È ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜. ∞1 ¡ÙfiÌÈÓÔ Ì ÂÈÎfiÓ˜ Î·È ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›·. ∞2 ¡ÙfiÌÈÓÔ Ì ۇÓÔÏ· ·fi ηıËÌÂÚÈÓ¿ ˘ÏÈο. ∞3 ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘. ∞4 ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ›Ó·Î· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÓÙfiÌÈÓÔ Ì ٷ ˙Ò· Ù˘ ·˘Ï‹˜. µ. ¶·È¯Ó›‰È· Ì ˙¿ÚÈ· µ1 ∆Ô ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ „·ÚÈÒÓ µ2 ∆Ô ¿ÚÎÈÓ µ3 ª˘ıÈΤ˜ ¯ÒÚ˜ µ4 ∆Ú¤¯· ‚·ÙÚ·¯¿ÎÈ ÛÙË ÏÈÌÓԇϷ °. ∫¿ÚÙ˜, ÙÚ¿Ô˘Ï˜ ‹ ˙¿ÚÈ· Ì ۇÓÔÏ· Î·È ·ÚÈıÌËÙÈο „ËÊ›·. ¢. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË ‹/Î·È ·Ó¿Ù˘ÍË ÈÛÙÔÚÈÒÓ. E. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ÂÈÎfiÓ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ›Ó·Î· ηıËÎfiÓÙˆÓ. Z. ª›· ÂÓ‰ÂÈÎÙÈ΋ ȉ¤· ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÈıÌÔÁÚ·ÌÌ‹ Ù˘ Ù¿Í˘.
1. H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜, ·Ó ÂÎÙÈÌ‹ÛÂÈ fiÙÈ Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÎÙ‡ˆÛ˘ ÙÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ, ÌÔÚ› Ó· ·Ó··Ú¿ÁÂÈ Î·È Ó· ÌÂÁÂı‡ÓÂÈ ÙÔ ÂÈÎÔÓÈÎfi ˘ÏÈÎfi Ô˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÔ ·Ú¿ÚÙËÌ· –Î·È ›Ûˆ˜ Ó· ÙÔ Ï·ÛÙÈÎÔÔÈ‹ÛÂÈ– ÁÈ· Ó· ÙÔ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÂÈ ÛÙȘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ù˘ Ù¿Í˘.
399
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∞. π‰¤Â˜ Î·È ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ Î·È ÈÓ¿ÎˆÓ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆∞ ¡∆√ªπ¡√ ∆Ô ÓÙfiÌÈÓÔ Â›Ó·È ¤Ó· ·È¯Ó›‰È Ô˘ ·Ú¤ÛÂÈ ÛÙ· ·È‰È¿ Î·È Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ηٷÛ΢·ÛÙ› ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜. ∆Ô ¤Ó·˘ÛÌ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÂÓfi˜ ÓÙfiÌÈÓÔ ÌÔÚ› Ó· ‰Ôı› ›Ù ·fi Ù· ›‰È· Ù· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÌÂÈڛ˜ ·fi ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÂÌÔÚÈο ·È¯Ó›‰È· ›Ù ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Ô˘ ÌÔÚ› Ó· Ù· ·Ú·ÎÈÓ‹ÛÂÈ Ó· ÂÌÏ·ÎÔ‡Ó ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ηٷÛ΢‹˜, ϤÁÔÓÙ·˜ .¯. «£· ı¤Ï·Ù ӷ ÊÙÈ¿ÍÔ˘Ì ¤Ó· ÓÙfiÌÈÓÔ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù¿ Û·˜, fiˆ˜ ·˘Ù¿ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙË ÁˆÓÈ¿ Ì ٷ ÂÈÙÚ·¤˙È· ·È¯Ó›‰È·; £· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ·›˙ÂÙ Ì ·˘Ùfi, fiˆ˜ ·›˙ÂÙÂ Î·È Ì ٷ ˘fiÏÔÈ· ÓÙfiÌÈÓÔ. ∆È Ï¤ÙÂ, ı· ı¤Ï·ÙÂ;». ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÂÚÒÙËÛË Ô˘ ·›ÚÓÂÈ Î·Ù¿ ηÓfiÓ· ıÂÙÈΤ˜ ··ÓÙ‹ÛÂȘ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÂÌϤÎÂÈ Ù· ·È‰È¿ Û fiÔÈÔ ‚·ıÌfi ÂÎÙÈÌ¿ fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚÈıÔ‡Ó, Ù· ηÏ› .¯. Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ÙÔ Î·Ù·Û΢¿ÛÔ˘Ó (¶Ò˜ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ÙÔ ÊÙÈ¿ÍÔ˘ÌÂ; ∆È ˘ÏÈο ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙÔ‡ÌÂ;). ∂ÙÔÈÌ¿˙Ô˘Ó fiÏÔÈ Ì·˙› Ì›· Ï›ÛÙ· Ì ٷ ˘ÏÈο Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó. ∆· ·È‰È¿ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ÊÚÔÓÙ›‰· ÙÔ˘˜ ÙË Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ˘ÏÈÎÒÓ ÁÈ· ·˘Ù‹ ÙËÓ Ë̤ڷ ·›ÚÓÔ˘Ó ÙË Ï›ÛÙ· Î·È ·Ó·˙ËÙÔ‡Ó Î·È ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ù· ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ˘ÏÈο ·fi Ù· Û˘ÚÙ¿ÚÈ· ÛÙ· ÔÔ›· Â›Ó·È ÙÔÔıÂÙË̤ӷ. ∞Ó Ë ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÙÔ ÎÚ›ÓÂÈ ÛÎfiÈÌÔ, Ë Î·Ù·Û΢‹ Á›ÓÂÙ·È Û˘ÏÏÔÁÈο Ì ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ÚÔÛ·ı› Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ Ó· Ù· ·Ú·ÎÈÓ› Ó· ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Ï‡ÛÂȘ. ¶.¯. «¶fiÛ˜ ηÚ٤Ϙ ÓÔÌ›˙ÂÙ fiÙÈ ı· ¯ÚÂÈ·ÛÙԇ̠·Ó ı· ‹ıÂÏ οı ·È‰› Ó· ¿ÚÂÈ ·fi ‰‡Ô ηÚ٤Ϙ;», «ŸÏ˜ ÔÈ Î·Ú٤Ϙ Ì·˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÔ ›‰ÈÔ ¯ÚÒÌ·. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ì ӷ ͤÚÔ˘Ì Ì ÔÈ· ηÚ٤Ϸ ı· ·Ú¯›˙ÂÈ ÙÔ ·È¯Ó›‰È Ì·˜; Œ¯ÂÙ οÙÈ Ó· ÚÔÙ›ÓÂÙÂ;» ∆· ·È‰È¿ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÚÔÙ›ÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÁÈ· ÙËÓ ¤Ó·ÚÍË ÙÔ˘ ·È¯ÓȉÈÔ‡ Ô˘ ÙȘ ·ÓÙÏÔ‡Ó ·fi Ù· ÓÙfiÌÈÓÔ ÙÔ˘ ÂÌÔÚ›Ô˘, fiˆ˜ Ó· ·Ú¯›˙ÂÈ Ë ÚÒÙË Î·Ú٤Ϸ Ì ¤Ó· ‚¤ÏÔ˜ ‹ Ì ̛· ÌÂÁ¿ÏË ÎԢΛ‰· Î.Ï. ∂ÈϤÁÂÙ·È Ë È‰¤· Ô˘ ˘ÈÔıÂÙÂ›Ù·È ·fi Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ·È‰È¿. ∏ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ›Û˘ ÌÔÚ› Ó· Ù· ÚÔÙÚ¤„ÂÈ Ó· ÛÎÂÊÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ Î·ÚÙÒÓ, .¯. «∆È ı· ÚÔÙ›ӷÙ ӷ ‚¿ÏÔ˘Ì ÌÂÙ¿; ºˆÙÔÁÚ·Ê›· ‹ fiÓÔÌ·; °È·Ù›; ¶ÔÈÔ fiÓÔÌ·; °È·Ù›;». ⁄ÛÙÂÚ· ·fi ÔÏϤ˜ ‰ÔÎÈ̤˜ ·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó Ì ÔÈ· ÛÂÈÚ¿ ı· ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÊˆÙÔÁڷʛ˜ Î·È Ù· ÔÓfiÌ·Ù· Î·È Ù· ·È‰È¿ ÂÓı·ÚÚ‡ÓÔÓÙ·È Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔ˘Ó Û ÙÈ ÓÔÌ›˙Ô˘Ó fiÙÈ ı· Ù· ‚ÔËı‹ÛÂÈ Ô ÙÚfiÔ˜ Ô˘ ¤ÏÂÍ·Ó. ∆· ÔÓfiÌ·Ù· ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi, ·ÚÔ˘Û›· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. ¶¿ÓÙ· Ì ÂÚˆÙ‹ÛÂȘ ˘ÔÎÈÓ› ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·Ó·˙‹ÙËÛ˘ ‚Ô‹ıÂÈ·˜: .¯. «¶Ô‡ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÙ ‚Ô‹ıÂÈ·, ·Ó Û·˜ ¯ÚÂÈ·ÛÙ›, ÁÈ· Ó· ‰È·‚¿ÛÂÙ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ Ê›ÏÔ˘ Û·˜ Ô˘ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔ ÛÙËÓ Î·Ú٤Ϸ;», «™ÎÂÊÙ›Ù ԇ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÁÚ·Ì̤ӷ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ Ù· ÔÓfiÌ·Ù· fiÏˆÓ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ. £· ÌÔÚÔ‡Û·Ù ӷ ‚ÔËıËı›Ù ·fi ÙÔÓ ›Ó·Î· ·˘ÙfiÓ; ¶Ò˜;» ™˘Ó‹ıˆ˜ Ù· ·È‰È¿ ·Á·Ô‡Ó Ôχ Ù· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ Ù· ›‰È· ¤¯Ô˘Ó Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· Ù· ·›˙Ô˘Ó Û˘¯Ó¿.
400
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∆· ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ηٷÛ΢¿˙Ô˘Ó Ù· ·È‰È¿ ¤¯Ô˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙË ÁˆÓÈ¿ ‹ ÛÙÔ Ú¿ÊÈ ÙˆÓ ÂÈÙÚ·¤˙ÈˆÓ ·È¯ÓȉÈÒÓ. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙȘ ȉ¤Â˜ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÔÓÙ·È Â‰Ò, ÓÙfiÌÈÓÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ηٷÛ΢·ÛÙÔ‡Ó ·ÎfiÌË: ● Ì ٷ ˙Ò· ÙÔ˘ ‰¿ÛÔ˘˜, ● Ì ٷ Ê˘Ù¿ ÙÔ˘ ΋Ԣ ÙÔ˘ ÓËÈ·ÁˆÁ›Ԣ, ● Ì ٷ ·È¯Ó›‰È· Ô˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿, ● Ì ٷ ¯ÚÒÌ·Ù· Ô˘ ·Ú¤ÛÔ˘Ó ÛÙ· ·È‰È¿, Î·È ÔÏÏ¿ ¿ÏÏ· Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ Û¯¤‰È· ÂÚÁ·Û›·˜ Î·È ÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ˜ Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔÓÙ·È ÛÙËÓ Ù¿ÍË.
™Ã∂∆π∫∞ ª∂ ∆√À™ ¶π¡∞∫∂™ ∞¡∞º√ƒ∞™ √ ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ٷ ÔÓfiÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù˘ Ù¿Í˘ Î·È ›Ûˆ˜ Ô ›Ó·Î·˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Ì ÙÔÓ Î·ÈÚfi (‚Ï. ÎÂÊ. 8) Â›Ó·È ÔÈ ÌfiÓÔÈ Ô˘ ·Ú·Ì¤ÓÔ˘Ó ·Ó·ÚÙË̤ÓÔÈ Û ÛÙ·ıÂÚ‹ ı¤ÛË Ì¤Û· ÛÙËÓ Ù¿ÍË Î·ı’ fiÏË ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ¯ÚÔÓÈ¿˜. ŸÏÔÈ ÔÈ ˘fiÏÔÈÔÈ ›Ó·Î˜ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ·Ó·ÚÙÒÓÙ·È ÁÈ· fiÛÔ ¯ÚfiÓÔ ‰È·ÚΛ Ë ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÂοÛÙÔÙ ı¤Ì·ÙÔ˜ Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ı¤ÛË, ·’ fiÔ˘ Ù· ·È‰È¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÙÔ˘˜ ·Ó·Û‡ÚÔ˘Ó fiÙ·Ó ıÂÏ‹ÛÔ˘Ó Ó· ÙÔ˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó ÁÈ· Ó· ·›ÍÔ˘Ó Ì ٷ ÓÙfiÌÈÓÔ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ·˘ÙÔ‡˜. ∫·È ·˘Ùfi ÁÈ·Ù› ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÁÚ·ÙÔ‡ ÏfiÁÔ˘ Ù˘ Ù¿Í˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÛÎfiÈÌÔ Ó· Â›Ó·È «ÊÔÚو̤ÓÔ». ŒÓ· ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù¿Í˘ ÁÂÌ¿ÙÔ Ì ÔÏϤ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ÁÚ·Ù¤˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Â›Ó·È ÎÔ˘Ú·ÛÙÈÎfi ÁÈ· Ù· ·È‰È¿ Î·È ÂÓ‰¤¯ÂÙ·È Ó· ÙÔ˘˜ ÚÔηϤÛÂÈ Û‡Á¯˘ÛË.
401
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α1 Ντόµινο µε εικόνες και αριθµητικά ψηφία
402
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
403
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α2 Nτόµινο µε σύνολα από καθηµερινά υλικά2
°È· ÙËÓ Î·Ù·Û΢‹ ÓÙfiÌÈÓÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÍÈÔÔÈËıÔ‡Ó ÔÏÏ¿ Î·È ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ˘ÏÈο fiˆ˜ ¯·ÚÙfiÓÈ·, ÛfiÚÔÈ, ÎÔ˘ÌÈ¿ ÎÈ ·ÎfiÌË Û›ÚÙ·, Ô‰ÔÓÙÔÁÏ˘Ê›‰Â˜, ÛÎÏËÚ¿ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ· ÁÈ· ηÙÛ·ÚfiϘ Î.¿. H ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ‚ÔËı¿ Ù· ·È‰È¿ Ó· οÓÔ˘Ó fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡˜ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÚÈıÌÔ‡˜ ·fi ÙÔ ¤Ó· ¤ˆ˜ ÙÔ ¤ÍÈ.
2. °È· Ù· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÓÙfiÌÈÓÔ, ‚Ï. ÂÚÈÔ‰ÈÎfi °¤Ê˘Ú˜,«EÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi ˘ÏÈÎfi», Ù‡¯Ô˜ 16, ÛÛ. 41 Î·È 48.
404
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α3 Ενδεικτικό υλικό για την κατασκευή ντόµινο µε τα ονόµατα των παιδιών της τάξης
405
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Α4 Ενδεικτικές εικόνες για την κατασκευή πίνακα αναφοράς και ντόµινο µε τα ζώα της αυλής
406
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
407
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β. Παιχνίδια µε ζάρια Β1 Το παιχνίδι των ψαριών
408
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
409
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Πούλιες για το παιχνίδι των ψαριών
410
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β2 Το πάρκιν
411
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β3 Οι µυθικές χώρες
412
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Υλικό για το ζάρι του παιχνιδιού «Μυθικές χώρες»
413
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Β4 Τρέχα βατραχάκι στη λιµνούλα
414
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Γ. Kάρτες, τράπουλες ή ζάρια µε σύνολα και αριθµητικά ψηφία
415
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
416
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
417
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
418
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
419
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
420
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ∆. Ενδεικτικές εικόνες για συζήτηση ή/και ανάπτυξη ιστοριών
421
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
422
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
423
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
424
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
425
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
426
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
427
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
428
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
429
¶·Ú¿ÚÙËÌ· E. Ενδεικτικές εικόνες για τη διαµόρφωση του πίνακα καθηκόντων3
3. √È ÂÓ‰ÂÈÎÙÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ÂÈÎfiÓ˜ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈËıÔ‡Ó Î·È ÁÈ· Û˘˙‹ÙËÛË.
430
¶·Ú¿ÚÙËÌ· Z. Μία ενδεικτική ιδέα για αριθµογραµµή της τάξης
431
Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης τα διδακτικά βιβλία του ∆ηµοτικού, του Γυµνασίου και του Λυκείου τυπώνονται από τον Οργανισµό Εκδόσεως ∆ιδακτικών Βιβλίων και διανέµονται δωρεάν στα ∆ηµόσια Σχολεία. Τα βιβλία µπορεί να διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν βιβλιόσηµο προς απόδειξη της γνησιότητάς τους. Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση και δεν φέρει βιβλιόσηµο, θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7, του Νόµου 1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦEK 1946, 108, A΄).
BIBΛIOΣHMO
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τµήµατος αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώµατα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε µορφή, χωρίς τη γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.