Paidreacha COMHARTHA NA CROISE In Ainm an Athar Agus an Mhic Agus an Spiorad Naomh AMEN. ÁR N-ATHAIR Ár nAthair, atá ar neamh Go naofar d’ainm Go dtaga do ríocht Go ndéantar do thoil ar talamh mar a dhéanfar ar neamh. Ár n-arán laethúil, tabhair dúinn inniu. Agus maith dúinn ár bhfiacha Mar a mhaithimidne ár bhfiachúna féin Agus ná lig sinn i gcathú Ach saor sinn ó olc. AMEN. SÉ DO BHEATHA, A MHUIRE Sé do bheatha, a Mhuire Atá lán do ghrásta Tá an Tiarna leat Is beannaithe thú idir na mná Agus is beannaithe toradh do bhroinne, Íosa. A Naomh Muire, a mháthair Dé Guígh orainn na peacaigh, anois Agus ar uair ar mbáis AMEN. ALTÚ ROIMH BHIA
ALTÚ I NDIAIDH BHIA
Beannaigh sinn, a Thiarna Beannaigh ár mbia is ár ndeoch Ós tú a cheannaigh sinn go daor, saor sinn ó gach olc Ós tú a cheannaigh sinn, beannaigh sinn. AMEN.
Leathanach 4 www.ardscoilnaomhpol.org
Teanga sa Seomra Ranga Suigh síos!
Éist!
Amharc!
Suígí síos!
Éistigí!
Amharcaigí!
Lámha suas
Seas suas
Ciúnas, le do thoil!
Lámha síos
Seasaigí suas
Ná bí ag caint! Ná bígí ag caint!
Ciúnas, le bhur dtoil!
Ná scairtigh amach! Ná scairtigí amach!
Leathanach 5 www.ardscoilnaomhpol.org
Teanga sa Seomra Ranga Anseo! Níl sé anseo
Níl sí anseo
An bhfuil cead agam dul chuig an leithreas, le do thoil?
An bhfuil cead agam dul amach le do thoil?
An bhfuil cead agam an fhuinneog a oscailt, le do thoil?
Cad é mar a deir tú ...?
Cad é mar a litríonn tú ... ?
Cad é an focal Gaeilge ar ... ?
Abair sin arís, le do thoil
Tá mé tinn! Ba mhaith liom dul chuig an bhanaltra!
I láthair!
Ní thuigim an obair !
Leathanach 6 www.ardscoilnaomhpol.org
Beannachtaí
Dia duit
Dia is Muire Duit
Dia Daoibh
Sé do bheatha
Mora duit
Mora daoibh
Fáilte
Fáilte romhat
Fáilte isteach
Leathanach 7 www.ardscoilnaomhpol.org
Uimhreacha ¼ = ceathrú
⅓ = trian
½ = leath (go leith)
¾ = trí cheathrú
0 = náid
1 a haon
2 a dó
3 a trí
4 a ceathair
5 a cúig
6 a sé
7 a seacht
8 a hocht
9 a naoi
10 a deich
11 a haon déag
12 a dó dhéag
13 a trí déag
14 a ceathair déag
15 a cúig déag
16 a sé déag
17 a seacht déag
18 a hocht déag
19 a naoi déag
20 fiche
21 fiche a haon
22 fiche a dó
23 fiche a trí
24 fiche a ceathair
25 fiche a cúig
26 fiche a sé
27 fiche a seacht
28 fiche a hocht
29 fiche a naoi
30 triocha
31 triocha a haon
32 triocha a dó
33 triocha a trí
34 triocha a ceathair
35 triocha a cúig
36 triocha a sé
37 triocha a seacht
38 triocha a hocht
39 triocha a naoi
40 daichead
41 daichead a haon
42 daichead a dó
43 daichead a trí
44 daichead a ceathair
45 daichead a cúig
46 daichead a sé
47 daichead a seacht
48 daichead a hocht
49 daichead a naoi
50 caoga
51 caoga a haon
52 caoga a dó
53 caoga a trí
54 caoga a ceathair
55 caoga a cúig
56 caoga a sé
57 caoga a seacht
58 caoga a hocht
59 caoga a naoi
60 seasca
61 seasca a haon
62 seasca a dó
63 seasca a trí
64 seasca a ceathair
65 seasca a cúig
66 seasca a sé
67 seasca a seacht
68 seasca a hocht
69 seasca a naoi
70 seachtó
71 seachtó a haon
72 seachtó a dó
73 seachtó a trí
74 seachtó a ceathair
75 seachtó a cúig
76 seachtó a sé
77 seachtó a seacht
78 seachtó a hocht
79 seachtó a naoi
80 ochtó
81 ochtó a haon
82 ochtó a dó
83 ochtó a trí
84 ochtó a ceathair
85 ochtó a cúig
86 ochtó a sé
87 ochtó a seacht
88 ochtó a hocht
89 ochtó a naoi
90 nócha
91 nócha a haon
92 nócha a dó
93 nócha a trí
94 nócha a ceathair
95 nócha a cúig
96 nócha a sé
97 nócha a seacht
98 nócha a hocht
99 nócha a naoi
100 céad
200 dhá chéad
300 trí chéad
400 ceithre chéad
500 cúig chéad
600 sé chéad
700 seacht gcéad
800 ocht gcéad
900 naoi gcéad
1000
1000000
míle
milliún
Leathanach 8 www.ardscoilnaomhpol.org
Am Tá sé a haon a’chlog Tá sé a dó a’chlog Tá sé a trí a’chlog Tá sé a ceathair a’chlog Tá sé a cúig a’chlog Tá sé a sé a chlog
Tá sé a seacht a’chlog Tá sé a hocht a’chlog Tá sé a naoi a’chlog Tá sé a deich a’chlog Tá sé a haon déag a’chlog Tá sé a dó dhéag a’chlog
It is one o’clock It is two o’clock It is three o’clock It is four o’clock It is five o’clock It is six o’clock
It is seven o’clock It is eight o’clock It is nine o’clock It is ten o’clock It is eleven o’clock It is twelve o’clock
i ndiaidh past cúig i ndiaidh five past deich i ndiaidh ten past ceathrú i ndiaidh quarter past fiche i ndiaidh twenty past fiche a cúig i ndiaidh twenty five past leath i ndiaidh half past go dtí to cúig go dtí five to deich go dtí ten to ceathrú go dtí quarter to fiche go dtí twenty to fiche a cúig go dtí twenty five to Tá sé cúig i ndiaidh a haon Tá sé deich i ndiaidh a dó Tá sé ceathrú i ndiaidh a trí Tá sé fiche i ndiaidh a ceathair Tá sé fiche a cúig i ndiaidh a cúig Tá sé leath i ndiaidh a sé
It’s five past one It’s ten past two It’s quarter past three It’s twenty past four It’s twenty five past five It’s half past six
Tá sé a fiche a cúig go dtí a seacht Tá sé fiche go dtí a hocht Tá sé ceathrú go dtí a naoi Tá sé a deich go dtí a deich Tá sé cúig go dtí a haon déag
maidin meánlae nóin tráthnóna tráthnóna oíche meánoíche
morning midday noon afternoon evening night midnight
inniu inné amárach
today yesterday tomorrow
anocht aréir
tonight last night
lá seachtain deireadh seachtaine coicís mí séasúr bliain
day week weekend fortnight month season year
an tseachtain seo caite last week an tseachtain seo this week an tseachtain seo chugainn next week an tseachtain ina dhiaidh sin the week after that
arú inné arú amárach anoirthear arú aréir
It’s twenty five to seven It’s twenty to eight It’s quarter to nine It’s ten to ten It’s five to eleven
day before yesterday day after tomorrow day after that night before last
an bhliain seo caite anuraidh
last year last year
i mbliana
this year
an bhliain seo chugainn next year
Leathanach 9 www.ardscoilnaomhpol.org
Laethanta, Míonna, Séasúir Laethanta na Seachtaine • Days of the Week An Luan
Monday
Dé Luain
on Monday
An Mháirt
Tuesday
Dé Máirt
on Tuesday
An Chéadaoin
Wednesday
Dé Céadaoin
on Wednesday
An Déardaoin
Thursday
Déardaoin
on Thursday
An Aoine
Friday
Dé hAoine
on Friday
An Satharn
Saturday
Dé Sathairn
on Saturday
An Domhnach
Sunday
Dé Domhnaigh
on Sunday
Míonna na Bliana • Months of the Year Eanáir
January
Mí Eanáir
Month of January
Feabhra
February
Mí Feabhra
Month of February
Márta
March
Mí an Mhárta
Month of March
Aibreán
April
Mí Aibreáin
Month of April
Bealtaine
May
Mí na Bealtaine
Month of May
Meitheamh
June
Mí an Mheithimh
Month of June
Iúil
July
Mí Iúil
Month of July
Lúnasa
August
Mí Lúnasa
Month of August
Meán Fómhair
September
Mí Mheán Fómhair
Month of September
Deireadh Fómhair
October
Mí Dheireadh Fómhair
Month of October
Samhain
November
Mí na Samhna
Month of November
Nollaig
December
Mí na Nollag
Month of December
Séasúir na Bliana • Seasons of the Year Samhradh (An Samhradh)
Summer (the Summer)
i lár an tsamhraidh
in the middle of the summer
Fómhair (An Fómhair)
Autumn (the Autumn)
ag tús an fhómhair
at the beginning of autumn
Geimhreadh (An Geimhreadh)
Winter (the Winter)
fuacht an gheimhridh
the coldness of winter
Earrach (An tEarrach)
Spring (the Spring)
glantachán an earraigh
spring cleaning
2007
2008
2009
2010
2011
2012
dhá mhíle agus a seacht
dhá mhíle agus a hocht
dhá mhíle agus a naoi
dhá mhíle agus a deich (fiche deich)
dhá mhíle agus a haon déag (fiche haon déag)
dhá mhíle agus a dó dhéag (fiche dó dhéag)
Leathanach 10 www.ardscoilnaomhpol.org
Ag scríobh dátaí 1st
an chéad lá
11th
an t-aonú lá déag
21st
an t-aonú lá is fiche
2nd
an dara lá
12th
an dara lá déag
22nd
an dara lá is fiche
3rd
an tríú lá
13th
an tríú lá déag
23rd
an tríú lá is fiche
4th
an ceathrú lá
14th
an ceathrú lá déag
24th
an ceathrú lá is fiche
5th
an cúigiú lá
15th
an cúigiú lá déag
25th
an cúigiú lá is fiche
6th
an séú lá
16th
an séú lá déag
26th
an séú lá is fiche
7th
an seachtú lá
17th
an seachtú lá déag
27th
an seachtú lá is fiche
8th
an t-ochtú lá
18th
an t-ochtú lá déag
28th
an t-ochtú lá is fiche
9th
an naoú lá
19th
an naoú lá déag
29th
an naoú lá is fiche
10th
an deichiú lá
20th
ag ficheadú lá
30th
an triochadú lá
31st
an t-aonú lá is triocha
Inniu an Luan, an deichiú lá de Mhí Mheán Fómhair, dhá mhíle agus a hocht. Today is Monday, the tenth day of the Month of September, 2008. Inné an Chéadaoin, an seachtú lá is fiche de Mhí an Mheithimh, dhá mhíle agus a seacht. Yesterday was Wednesday, the twenty seventh day of June, 2007. Amárach an Domhnach, an t-aonú lá is triocha de Mhí na Nollag, dhá mhíle agus a naoi. Tomorrow is Sunday, the thirty first day of December, 2009. Chífidh mé thú Dé hAoine, an cúigiú lá déag de Mhí Aibreáin. I’ll see you on Friday, the fifteenth day of April. Beidh mé ann Déardaoin, an naoú lá de Mhí Dheireadh Fómhair. I’ll be there on Thursday, the ninth day of October.
Féilte na Bliana Lá Caille
New Year’s Day
Lá Fhéile Bríde
St Brigid’s Day
Lá Nollag na mBan
Epiphany (6th January)
Lá Fhéile Pádraig
St Patrick’s Day
Máirt Inide
Shrove (Pancake) Tuesday
Nollaig
Christmas
An Carghas
Lent
Oíche Nollag
Christmas Eve
Aoine an Chéasta
Good Friday
Lá Nollag
Christmas Day
Domhnach Cásca
Easter Sunday
Lá Fhéile Stiofáin
St Stephen’s Day
An Cháisc
Easter
Leathanach 11 www.ardscoilnaomhpol.org
Dathanna
bán
dubh
liath
dearg
buí
glas
gorm
dúghorm
bándearg
oraiste
marún
donn
Leathanach 12 www.ardscoilnaomhpol.org
Éire Is í Éire an t-ainm atá ar an tír seo. Baile Átha Cliath an t-ainm ar phríomhchathair na hÉireann. Tá 32 contae in Éirinn roinnte idir ceithre chúige. GRAMADACH Have you noticed that there are three different ways of referring to Ireland? Be careful and make sure you use the correct one. • Éire = name of the country, used on maps etc • Éirinn = used when stating where you are (eg in Éirinn, go hÉirinn) • Éireann = used when stating things of Ireland (eg Banc na hÉireann) Ulaidh Cúige Uladh
Laighin Cúige Laighean
FOCLÓIR tír príomhchathair príomh cathair contae roinnte idir cúige
Mumha Cúige Mumhan
county capital main city county divided between province Connachta Cúige Chonnacht
Aontroim
Contae Aontroma
Corcaigh
Contae Chorcaí
Gallimh
Contae na Gaillimhe
Ard Mhacha
Contae Ard Mhacha
Ciarraí
Contae Chiarraí
Maigh Eo
Contae Mhaigh Eo
An Dún
Contae an Dúin
An Clár
Contae an Chláir
Ros Comáin
Contae Ros Comáin
Tír Eoghain
Contae Thír Eoghain
Luimneach
Contae Luimní
Sligeach
Contae Shligigh
Doire
Contae Dhoire
Tiobráid Árann
Contae Thiobráid Árann
Liatroim
Contae Liatroma
Dún na nGall *
Contae Dhún na nGall
Port Lairge
Contae Phort Lairge
Fear Manach
Contae Fhear Manach
Muineachán
Contae Mhuineacháin
An Cabhán
Contae an Chabháin
Contae Dhún na nGall is sometimes referred to as Tír Chonaill. This term generally refers to the Gaeltacht areas of County Donegal. While it is correct to say ‘bhí mé ar mo laethanta saoire i dTír Chonaill’, it is never referred to as Contae Thír Chonaill !
PRÍOMHBHAILTE NA hÉIREANN
MAIN TOWNS OF IRELAND
Baile Átha Cliath - Dublin Béal Feirste - Belfast Corcaigh - Cork Ard Mhacha - Armagh Iúr Cinn Trá (An tIúr) - Newry Dún Geanainn - Dungannon Port an Dúnáin - Portadown Doire - Derry
An Ómaigh - Omagh Inis Ceithleann - Enniskillen Leitir Ceanainn - Letterkenny Gaillimh - Galway Áth Luain - Athlone Trá Lí - Tralee Cill Airne - Killarney Dún Dealgan - Dundalk
Leathanach 13 www.ardscoilnaomhpol.org