Straategie 5 by Straategie.nl

straategie Dé informatiebron voor betonnen bestratingsmaterialen en straataankleding

Nr 5 - juni 2007

Ambiance in vakantiepark Aquadelta

Factory Outlet Rosada: zonder overdrijving mooi

Interview met Ben van Ooijen, Tuinen van Appeltern

“Zorgen voor tuinbeleving”

Beton, oneindig veelzijdig!

www.straategie.nl

inhoud Informeel trappenterras aan het Almeerder water

pag 04

Interview met drs. Johan Veenstra, CIB

“Tijd voor actie in machinaal straten”

pag 06

Aanmelden van projecten: U kunt projectsuggesties aanmelden via de website www.straategie.nl. De redactie zal uw project beoordelen voor publicatie op de website of in het magazine.

Woonwijk Haveltermade Meppel

Meest kindvriendelijke inrichting door bewust ontwerpen

pag 08

Column door Cees van Vliet

Zorg voor goede arbeidsomstandigheden

pag 12

Factory Outlet Rosada: zonder overdrijving mooi

pag 13

Secretariaat Straategie: Postbus 194 3440 AD Woerden Telefoon: 0348 - 484 484 Fax: 0348 - 484 450 Internet: www.straategie.nl E-mail: secretariaat@straategie.nl ISSN 1388 - 3682

Redactie-adres: Straategie Postbus 194 3440 AD Woerden

Hoofdredacteur:

Interview met Ben van Ooijen, Tuinen van Appeltern

“Zorgen voor tuinbeleving”

Straategie, dé informatiebron voor betonnen bestratingsmaterialen en straataankleding, is een periodieke uitgave van de gezamenlijke Nederlandse producenten van betonnen bestratingselementen. Straategie wordt 4 x per jaar (gratis) in een oplage van 7.500 exemplaren in controlled circulation verzonden aan branchegerelateerde bedrijven. U kunt zich aanmelden via www.straategie.nl

pag 16

Paul Engels, Reeuwijk E-mail: hoofdredactie@straategie.nl

Redactiecommissie: Rubriek

Van Formaat

pag 19

Robert Bakker (voorzitter), Job Aalbers, Jan Hoeben, Harold Piet, Mark Swinkels en John van der Wurf (secretaris)

Grafische vormgeving:

Aantrekkelijke speelplaats Pagedal Stadskanaal

PRACHT reclame, Dongen www.prachtreclame.nl

pag 20

Fotografie: Henk Snaterse, Hans Hebbink en anderen

Lof voor camping De Meysberg in Chaam

Productie: pag 21

Giel Nijssen Grafisch Adviesburo bv, Veldhoven

Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming

Ambiance in vakantiepark Aquadelta

van de uitgever worden gekopieerd en/of gebruikt.

pag 22

©straategie 2007

Beton, oneindig veelzijdig! 2 straategie

www.straategie.nl

Kennismissie

Daar past natuurlijk als eerste een mea culpa bij. In die zin dat we betrokkenen bij de inrichting van de openbare ruimte en bestratingen nóg adequater op de kracht van betonnen bestratingsproducten moeten wijzen. Wij zullen er als Straategie in elk geval alles aan doen. Als u suggesties voor nadere uitleg over onderwerpen heeft, horen wij dat graag. Daarnaast kan ik iedereen aanraden een keer langs te gaan bij de fabrikant in de buurt en te ontdekken wat er vandaag de dag allemaal mogelijk is. Een bezoekje aan de website Straategie.nl of de website van de fabrikanten vormt een goede opstap daartoe. Kennis van producten, kennis van toepassingen, kennis van evenwichtige ontwerpen, ook in deze uitgave vindt u er elementen van terug. Bijvoorbeeld Ben van Ooijen, eigenaar van de modeltuinen in Appeltern die tuinenbezitters adviseert om een evenwichtige tuin te creëren. Liever wat extra aandacht voor groen en een iets minder kostbaar terras - bijvoorbeeld met goedkopere sierbetonnen producten in plaats van de duurste materialen - waardoor de tuin intensiever wordt beleefd. Kennis van machinaal straten, waarbij blijkt dat gemeentelijke opdrachtgevers nog niet allemaal op de hoogte zijn van de verplichting om meer dan 1500 m2 verplicht machinaal te straten. Kennis van succesvolle projecten, die anderen op ideeën kunnen brengen voor de gezochte passende oplossing. We zullen die kennismissie elke keer goed voor ogen houden. Hopelijk vindt u in deze Straategie al iets van uw kennisgading. Paul Engels Hoofdredacteur Straategie

Trots op uw project? Presenteer het!

voorwoord

p het moment dat op de vakbeurzen Straatgoed en Urban Design duizenden bezoekers de stand van Straategie passeren - waarbij een groot deel even ‘aanklopt’ en belangstelling toont - dan stuit je op zaken die je sterken in de missie van kennisoverdracht. Bijvoorbeeld de kennis dat betonnen bestratingsproducten niet mogen worden vergeleken met de producten van twintig jaar geleden. Hoe kan het anders dat een wethouder openbare ruimte van een grote gemeente niet weet dat met kleurvaste toplagen het vraagstuk van vergrijzing definitief tot het verleden behoort? Of dat vrijwel elk uiterlijk in beton te realiseren is, van modern tot nostalgisch en van stijlvol tot chique. Bestratingsproducten die ook nog eens een toegevoegde waarde kunnen hebben in de vorm van extra stroefheid, waterpasserendheid, geluidsreductie, verkeersveiligheid et cetera. Die kennis moet nog op meer plekken terechtkomen dan gedacht.

Plaats uw bestratingsproject met (deels) betonnen bestratingsmateriaal van Nederlandse makelij op www.straategie.nl. Een beknopte tekst of projectomschrijving en beeldmateriaal zijn in enkele stappen in te vullen. Jaarlijks wordt de website door duizenden (unieke) bezoekers geraadpleegd. Velen zullen uw creatie zien. Goed voor u en goed voor de kwaliteitssprong in de openbare ruimte. straategie 3

[project]

Informeel trappenterras

Water als belangrijke component in de woonwijk. Voor landschappelijke kwaliteit, als bron voor recreatie en vertier en als plek om overvloedig hemelwater te bergen. Ook in de wijk Tussen de Vaarten in Almere is voldoende rekening gehouden met water. Onder andere in de vorm van een forse vijver, die als diepe kom tussen de stedelijke bebouwingswanden ligt. Een lommerrijk rustpunt met grotendeels natuurlijke oevers, maar ook met een opvallend speels getrapt terras, opgebouwd met hardsteenkleurige betonnen traptreden en zitranden. en majestueuze verpoosplek in een nieuwbouwwijk met ruim 5500 woningen, allerhande voorzieningen, een klein bedrijventerrein en veel water. De wijk is bijvoorbeeld gesitueerd tussen de Hoge Vaart en de Lage Vaart, waterwegen die het polderlandschap doorklieven. Een polderlandschap dat gedeeltelijk plaats heeft gemaakt voor de woonwijk Tussen de Vaarten, die Almere Stad en Almere Buiten verbindt. Een woonwijk waarvoor het thema ‘landelijk wonen’ is ontwikkeld, met veel open ruimte, groen, grachten, een ecosloot en andere waterpartijen.

“De opzet met veel watervoorzieningen is mede gekozen in verband met de afwatering in de wijk,” verklaart ir. Monique Schoemaker, landschapsarchitect van Stedenbouw & Landschap, Dienst Stedelijke Ontwikkeling (DSO/S&L) Almere. “Standaard in Almere is het gebruik van het ‘verbeterd gescheiden rioolstelsel’, waarbij het schone regenwater wordt afgevoerd naar het open water. Bij het ecobuurtje in de wijk wilden we het regen-

4 straategie

water zichtbaar afvoeren naar de ecosloot via goten door de tuinen en over de bestrating. De hoogteverschillen in het buurtje waren echter te klein, dus is uiteindelijk dit systeem slechts gedeeltelijk ingevoerd. We zijn wel blijven vasthouden aan veel open water, waaronder een grote vijver als centrale plek tussen omringende middelhoogbouw. Een open ruimte die het stedelijke karakter precies op de goede plek doorbreekt. Een plek ook, die meteen een recreatieve functie diende te vervullen. Lekker met een bootje varen of ’s winters schaatsen.”

Speels Maar geen ‘gecultiveerde’ vijver. Wel één met vele gezichten, om het zo te zeggen. “Gedeelten zijn met natuurlijke oevers met een helling van 1 op 12 ingericht, tevens is er een duikerconstructie door een robuuste wand van schanskorven en daarnaast is plek ingeruimd voor het getrapte terras. We moesten maar liefst twee meter niveauverschil tussen maaiveld en het waterniveau overbruggen. Dan zit je verschillende ontwerpschetsen te maken en dan blijkt zo’n trapsgewijze opzet niet alleen technisch een slimme oplossing, het zorgt ook voor een informeel karakter omdat je een wirwar van verschillende niveaus aan elkaar rijgt. Het is een speels ogend terras geworden, waar je

aan het Almeerder water op alle niveaus kunt zitten en spelen. De onderste trede loopt tot vlak boven het waterniveau. Omdat de vijver hier ondiep is, kunnen kinderen veilig aan het water spelen.” De ontwerper heeft gekozen voor traptreden van 100 cm lengte, 60 cm diepte en een hoogte van 16 cm. Met die traptreden is zij gaan stapelen om luie traptreden te creëren. Door deze traptreden op elkaar te plaatsen, zijn grotere niveauverschillen (32 cm) bereikt. De zitranden (48 cm hoog) bestaan uit een basis van zware trottoirbanden met daar bovenop een traptrede. Drie traptreden op elkaar gaf namelijk niet het gewenste visuele effect en was niet erg stabiel. De afdekkende zitranden zijn extra glad uitgevoerd. Alle betonelementen zijn in hardsteenkleur uitgevoerd om de trappartij een chique uitstraling te geven, maar ook om contrast te krijgen met de lichtgrijze halfverharding (coursmix) die tussen de traptreden is verwerkt. De halfverharding draagt bij aan het informele karakter. Monique Schoemaker: “We wilden een diversiteit in dat terras en we hebben die diversiteit gekregen. Je hebt kleine trappen, grote trappen, luie traptreden, forse traptreden, lage en hoge zitvlakken, loopvlakken, kortom een opbouw vol variatie die aantrekkelijk oogt en voldoende recreatieve mogelijkheden biedt.”

Met betonbanden en betonnen afdekelementen is een speels trappenterras gerealiseerd, dat direct contact met de vijver mogelijk maakt.

Puzzelen Het was puzzelen om de trappartij zodanig uit werken dat die overal netjes uitkwam. “We wilden per se met standaardmaten werken en niet overal passtukken moeten zagen. Gevolg is wel dat je moet passen en meten om zo’n speels trappenterras op te bouwen. Het terras is minder geschikt voor mensen met een rollator, maar die hebben een speciaal pad langs de vijver gekregen, compleet met steiger om te vissen.” Ook zijn er twee heuvels gemaakt met grotere bomen. Geen vijver zonder fontein, dus ook die heeft een plek gekregen, mede om het water schoon te houden. In het oog springt het aparte kunstwerk van Marinus Boezem, een drinkfonteintje opgebouwd uit een aantal stenen schijven die aandoen als boomschijven. In de wijk zijn acht van deze fonteintjes te vinden. Monique Schoemaker besluit: “De vijver is een plek geworden waar het goed toeven is. Met voor elk wat wils.” •

Meer foto’s vindt u op onze website. Opdrachtgever: Gemeente Almere Ontwerp: ir. Monique Schoemaker, Dienst Stedelijke Ontwikkeling (DSO/S&L), Almere

www. straategie.nl

straategie 5

[interview]

Drs. Johan Veenstra, CIB:

“Tijd voor actie in machinaal straten” De wal zal het schip doen keren. Als machinaal straten niet méér wordt ingezet, zal de bestratingsector het zwaar krijgen. Nu al is de uitstroom van straatmakers tweemaal zo groot als de instroom. “Of je het bekijkt vanuit de arbeidsomstandigheden of vanuit economisch toekomstperspectief, machinaal straten kan een bijdrage leveren aan een gezonde toekomst. Gelet op de kennis die nu beschikbaar is, is het tijd voor actie. Alles oprapen wat er aan huidige mogelijkheden ligt en vervolgens met innovaties komen. Dan kan gewerkt worden aan meer machinale toepassing.” rs. Johan Veenstra van het Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom (CIB) ziet de recent gepresenteerde wegwijzer Machinaal Straatwerk als dé opstap naar daadwerkelijke toepassing. De kennispositiestudie die het CIB in opdracht van de vereniging Verbetering Mechanisatie Straattechniek (VMS) heeft uitgevoerd, brengt de mogelijkheden en onmogelijkheden rond machinaal straten in kaart. Dit alles is in een gratis brochure beschreven. “Alles is in kaart gebracht; nu is het tijd voor een krachtig vervolg. Machinaal straten moet én kan. Maar wil de sector dat ook? Het wordt in elk geval steeds minder vrijblijvend. Als je kijkt naar de nieuwe beleidsregel van de Arbeidsinspectie die in principe zegt: machinaal straten als het kan, en je kijkt naar de druk op het straatmakersvak, dan is er geen

6 straategie

ruimte meer voor vrijblijvendheid. Laat staan voor het niet willen.” Daarom krijgt elk bedrijf dat de wegwijzer leest meteen tien dilemma’s voorgelegd. Die zullen eerst beantwoord moeten worden om duidelijk te maken of een bedrijf de kansen wil grijpen. “Niemand kan de bedreiging afwachten. Men zal de samenwerking moeten opzoeken. Bijvoorbeeld door brutaal te zijn en bij een gemeente eens een proefproject te bespreken. Ook de gemeente heeft namelijk te maken met de nieuwe regelgeving rond machinaal straten. Bovendien hebben zij het maatschappelijk belang voor ogen en is het ook belangrijk om het vak straatmaken te behouden. Er blijft altijd handmatig (sier)straatwerk. Maar de bulk zou machinaal of met mechanische hulpmiddelen moeten. Het is de meest voor de hand liggende manier wil men in de toekomst nog brood in deze sector kunnen verdienen.”

Dramatisch laag Met zo’n 10% van het nieuwe werk wat machinaal straten thans vertegenwoordigt, is nog een flinke stap te maken. Als je dan ook nog het herstraatwerk erbij betrekt, goed voor minimaal 2/3 van het straatwerk, praat je thans over luttele procenten die machinaal worden bestraat. Johan Veenstra: “Dat is dramatisch laag. Positief is dat de ruime meerderheid van de ondervraagden uit diverse enquêtes het machinaal straten ziet zitten. Zeker de jongeren in het vak. Positief is verder dat wij met de wegwijzer nu een aantal bouwstenen hebben aangedragen, waarop de sector verder kan bouwen. Maar dan niet zonder de straatmakers er zélf bij te betrekken. Want het gaat om hún vak. Met partijen samen kun je het proces verbeteren. Dan praat je niet alleen over het leggen van stenen en tegels, maar ook over ontwerp, logistiek, kwaliteit en organisatie van een werk. Wij zijn nu teveel op dat leggen gefocust, terwijl er in alle stappen van het bestratingsproces zeker schakels zitten die we kunnen verbeteren en misschien zelfs kunnen schrappen. Misschien is er straks een multifunctionele machine die ook het

bijeenkomsten, zoals die in Amsterdam, Rotterdam en Breda plaatsvonden, zijn waardevol. Elk initiatief is belangrijk. Ons advies aan de sector is om de acties op brancheniveau te stroomlijnen in vier thema’s: (1) educatie, (2) communicatie, (3) innovatie en (4) certificatie. Op al deze terreinen willen wij actie maken, om het zo te zeggen. Zorgen dat de initiatieven als een olievlek over het land worden verspreid.”

Serieuze kans Machinaal straten loont echter niet zomaar. Elke partij in de straatmakerij zal zich moeten inspannen om machinaal straten een serieuze kans te geven. “Op dit moment is elke schakel nog aan te wijzen als bottleneck in het proces. Er zijn koplopers en volgers die afwachten. Dankzij het beleid van de Arbeidsinspectie is er echter geen ruimte voor afwachten. De AI heeft te kennen gegeven via een meerjarenplan het gezonde werken in de straatmakerij te blijven stimuleren. Natuurlijk komen de excuses, de trucs en de mitsen en maren. Die zullen worden

“Alles is in kaart gebracht; nu is het tijd voor een krachtig vervolg. Machinaal straten moet én kan” schoonmaken en sorteren kan verrichten. Innovatieve technologie is één van de instrumenten om machinaal straten op gang te trekken.” Met de resultaten van de kennispositiestudie kunnen allerlei vernieuwingen worden opgestart, ook qua samenwerking. Bijvoorbeeld met de regionale focusgroepen, waarbij een focusgroep werkt aan een concrete vraag van een (gemeentelijke) opdrachtgever. Zo wordt in Deventer door alle betrokken partijen gekeken naar het machinaal (her)straten. “Het is een voorbeeld van samenwerking waarbij men elkaar inspireert. Er zouden veel van meer van deze regionale focusgroepen kunnen komen. Daarnaast rekenen wij op subsidie van het ministerie van EZ voor innovatieve ontwikkelingen door MKB-bedrijven. Met de zogenoemde InnovatiePrestatieContracten (IPC’s) kunnen 30 ketenpartijen rond bestrating dan maximaal € 50.000 aan innovatiegeld krijgen. Ook de regionale voorlichtings-

doorzien. Wij hebben in de studie geen materialen tegen elkaar afgezet. Ik weet echter dat betonnen bestratingsmaterialen een flinke voorsprong hebben. De fabrikanten hebben volop geïnvesteerd. Zij staan gesteld voor de toekomst, maar zullen toch ook meer moeten samenwerken om innovaties in het proces verder te brengen. Ik verwacht dat zij actief meedoen om de boot niet te missen. Het gevaar van het missen van de boot loert als je als bestratingsbedrijf, opdrachtgever of fabrikant van een ander type bestratingsmateriaal een afwachtende houding blijft aannemen.” •

Wegwijzer machinaal straatwerk De gratis Wegwijzer machinaal straatwerk is op te vragen bij het Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom (CIB) in Zeist, www.bouwkolom.org, e-mail info@bouwkolom.org of bij de Vereniging Mechanisatie Straattechniek (VMS) in Nieuwegein, e-mail info@vmsnet.nl

straategie 7

[project]

Woonwijk Haveltermade Meppel

Meest kindvriendelijke inrichting door bewust ontwerpen

Het Troelstraplein in Meppel is begin 2006 bekroond tot één van de vijf winnaars van meest kindvriendelijke projecten van Nederland. Het plein is een soort verzamelpunt van langgerekte woonstraten in de wijk. Dit gegeven is benut door een strip in de lengterichting van het plein te maken, als rode draad voor verpozen, sport en spel. Een strip in vrolijke kleuren betontegels.

e bekroning tot meest kindvriendelijk project is een initiatief van de Nederlandse tak van het Europese Netwerk Child Friendly Cities. Kindvriendelijkheid is een kwaliteit die niet te vangen is in specifieke voorzieningen. Het gaat veelal om een integrale aanpak. Het gaat zeker ook om bewust ontwerpen. Niet alleen voor die ene doelgroep kinderen, maar het liefst in een totaalaanpak waarbij iedere wijkbewoner de openbare ruimte waardeert en benut. “Dat hoeft heus niet door overal goud neer te leggen in de vorm van de meest dure bestratingsmaterialen als natuursteen,” vindt Marcel Eekhout van Parklaan Landschapsarchitecten uit Den Bosch. “Dat kan ook met materialen als betonnen bestratingsproducten. Je moet gewoon bewust omgaan met de (her)inrichtingopgave. Eerst de wensen van de mensen aanhoren en dan goed vormgeven en vasthouden aan de ontwerpprincipes.”

Het resultaat is te vinden in de herinrichting van de wijk Haveltermade in Meppel. Een wijk uit de jaren ‘50 en ‘60, die fasege-

8 straategie

wijs grondig wordt opgeknapt. Renovatie van woningen, vervangende nieuwbouw én een impuls voor de openbare ruimte. Er was een stedenbouwkundig vertrekpunt van bureau Fijn, op grond waarvan Parklaan Landschapsarchitecten een actieplan ontwikkelde, in samenspraak met de bewoners. Marcel Eekhout: “De wijk had niet meer zo’n goede naam, maar de wijk had wel degelijk mooie elementen zoals lange stedenbouwkundige lijnen, een gebogen wand met flats, goede architectuur, veel bo-

ment dat je de principes hebt ontwikkeld, is de richting helder en kun je consequent doorwerken. Dan ga je niet alles telkens opnieuw ontwerpen. Je verandert alleen iets als een ruimte niet goed functioneert. Dan stuur je bij.”

De wijk Haveltermade in Meppel dateert uit de jaren vijftig en is gerevitaliseerd, inclusief nieuwe bestratingen met veelal betonnen bestratingsmaterialen.

Mooie Nederlandse betontegel

men enzovoorts. Wij hebben vooral rust en ruimte gebracht in de straten en pleinen. Eenvoud, passend ook bij de architectuur uit de jaren ’50. Terughoudend ontworpen in een combinatie van esthetiek en gebruik. Ook met een zekere eenvoud omdat het ten eerste te maken moet zijn en ten tweede ook adequaat moet worden beheerd. Er is een bouwstenenboek gemaakt waarin zaken van de inrichting keurig zijn vastgelegd. Dat werkt goed voor de consequente uitwerking en het goede beheer. Op het mo-

Alles gaat in samenspraak met de bewoners. “Wat willen zij, waaraan ergeren zij zich, zijn er zogenaamde olifantpaden, routes die veel worden gelopen en niet in het ontwerp zitten, hoe ga je parkeren oplossen? Zo is het ontwerp gegroeid. En dan liggen de keuzes vast. Bijvoorbeeld de herinrichting van de woonstraten. Asymmetrisch van opzet, om meer ruimte te scheppen, met parkeren aan één kant. En met een rijbaan van 3,50 voor eenrichtingsverkeer en 4,50 m voor tweerichtingsverkeer. Consequent met klinkers voor de rijbaan en grijze betontegels voor de trottoirs. “Een 30 x 30 cm betontegel is een mooi Nederlands product. In geen enkel land vind je zoiets vertrouwds qua bestratingen. We zijn er in deze wijk subtiel mee omgesprongen, want iets simpel volstraten kan iedereen. Bewoners hebben het door als er nuances in de bestrating zitten, als het net even verschilt.” Details trekken de aandacht. “Vandaar dat wij voor grote delen van de trottoirs hebben gekozen voor halve betontegels in een verspringend blokverband. Tevens hebben wij

De openbare ruimte is een plek voor jong en oud geworden.

straategie 9

Een langgerekte strip als parkzone omvat plekken voor sport, spel en verpozen.

de parkeervakken - in zwarte betonstraatstenen uitgevoerd - aangeven met stippen en strepen in 10 x 10 betonstraatstenen en met vierkante kattenogen. Het is niet té vooropgelegd. Mensen ontdekken langzaam de bestrating. En toch zijn het heel gewone producten. Nogmaals, het hoeft geen goud te zijn wat je neerlegt.”

Opstap naar uitvoering Die aandacht voor de bestrating heeft het bureau voortgezet in een strakke maatvoering en detaillering. Alles is op de maat van halve en hele betontegels afgestemd: inritbanden, betonpaaltjes, plek van lantaarnpalen. Marcel Eekhout: “Het is beDe detaillering van de bestrating zorgt voor een hoogwaardige uitstraling.

10 straategie

langrijk om dat goed uit te tekenen en door te nemen met de aannemers. Op het moment dat je te globaal tekent, gaat in de praktijk die detaillering soms verloren. Gebeurt het goed, dan krijgt de bestrating dankzij de principes extra structuur en kracht.” Zelfs voor het bekroonde Troelstraplein is met relatief eenvoudige materialen gewerkt. “Voorheen lag er een weg vlak voor de flats, was er een groenstrook voor sport en spel en weer een weg. Wij hebben de weg langs de flats toegevoegd aan de groenzone en de wandelstrip. Op die manier gaat de gevel als wand van de ruimte

werken en komt hij ook beter tot zijn recht. Resultaat is een brede verblijfszone, die het plein een totaal ander aanzicht geeft. De strip zelf heeft door kleuren en patronen betontegels een feestelijke sfeer gekregen. Simpele materialen en toch uitnodigend voor de mensen en goed te onderhouden. Langs de strip zijn onder andere verschillende pleintjes gekomen, allemaal met een eigen bestratingspatroon. Dan weer door de kleurencombinatie, dan weer door betonpaaltjes die er een soort doolhof van maken. Pleintjes waar de auto niet kan komen en die vol zitten met speelaanleidingen voor de jeugd. De speelse bestrating vormt een mooie aanvulling op de speeltoestellen.”

Totaalaanpak Het is Parklaan Landschapsarchitecten gelukt om een openbare ruimte te ontwerpen

waarin iedereen zich thuis voelt. Van jong tot oud. De (speel)strip fungeert als plek om elkaar te ontmoeten en samen te spelen. Dat geldt overigens ook voor de woonstraten. “De jeugd is via een prijsvraag bij het ontwerp betrokken geweest. Dan krijg je allerlei suggesties. Er is bijvoorbeeld een gedicht ingestraat. Wij hebben het echter vooral gezocht in een inrichting waar kinderen elkaar opzoeken. Dat blijkt net zo goed te werken met een bestrating die van vijf bloklijnen langzaam afbouwt naar één bloklijn als met speeltoestellen.” Die totaalaanpak maakt van het Troelstraplein een bijzonder element in de wijk. Maar feitelijk is die totaalaanpak door de hele wijk voelbaar. Van een wijk waar toch met zekere minachting over werd gesproken is het nu een gewaardeerde wijk geworden. Bewoners zijn er weer trots op. •

Een uitgebreide fotoreportage vindt u op www.straategie.nl Opdrachtgever: Gemeente Meppel Ontwerp: Parklaan Landschapsarchitecten, Den Bosch

www. straategie.nl

Successtrip Het is een heel ander project, maar ook de verbindende strip tussen het Ploossche Park en de groenzone de Heinis in Den Bosch laat mensen elkaar ontmoeten. Wandelaars van het aanpalende zorgcentrum, kinderen van de school, winkelend publiek, alles komt op de wandelen fietsstrip samen. Ook de auto’s kan men er zijdelings parkeren. Marcel Eekhout: “Allerlei functies die wij in één strip hebben samengebracht. Dan krijg je een mooie ruimte en kun je een parkeerterrein tot pleinruimte verheffen. De strip heeft een hoog inrichtingsniveau en is bestraat met speciale betontegels, ontworpen door Baukje Trenning. Op deze betontegel is een streepjescode zichtbaar. In combinatie met gladde betontegels is een patroon gemaakt waarbij gebruikers weten waar men kan wandelen en fietsen. Geen afgebakende stroken, maar als onderdeel van een brede, ruimtelijke zone. Ook hier weer met relatief simpele producten een goede combinatie van esthetiek en gebruik.”

straategie 11

Zorg voor goede arbeidsomstandigheden Cees van Vliet is Algemeen directeur Arbouw. Arbouw doet al jaren onderzoek naar de effecten van arbovriendelijke methodes. U raadpleegt een uitgebreide database met hulpmiddelen via de website www.arbouw.nl

Bij het verlenen van opdrachten krijgen onderwerpen als de maakbaarheid en de arbeidsomstandigheden niet altijd de nodige aandacht. Bijvoorbeeld in de bestratingbranche. Vaak kĂĄn een machine worden ingezet en gebeurt dat toch niet. Veelvuldig is de prijs de reden om het werk met de hand te doen. Want machines zijn duur. Maar dat is een knap staaltje kortetermijndenken. Beknibbelen op de arbeidsomstandigheden kost uiteindelijk meer geld. Vroeg of laat draait de maatschappij op voor de kosten van verzuim en arbeidsongeschiktheid. Bovendien neemt de kans toe dat werkgevers met een tekort aan personeel te maken krijgen. Nu al is het aantrekken van vakmensen een groot probleem in de bouw.

column

De praktijk is weerbarstig als het gaat om de inzet van hulpmiddelen. Zo leeft bij sommige opdrachtgevers het idee dat elke steen een tik moet hebben. Dat kan alleen als de straatmaker op de knieĂŤn gaat. Soms is ook niet bekend dat er voor een bepaalde methode een arbovriendelijke variant is.

12 straategie

Het niet hanteren van arbovriendelijke methoden en hulpmiddelen vind ik een gemiste kans. Immers, de aanpak met hulpmiddelen vermindert de lichamelijke belasting. Dit leidt tot een verlaging van het ziekteverzuim en de WAO-instroom. Oudere werknemers kunnen langer gezond aan de slag. Goede arbeidsomstandigheden verbeteren ook het imago van de sector, wat de aantrekkelijkheid ervan voor nieuw personeel ten goede komt. Wie draagt nu verantwoordelijkheid om van arbovriendelijke methodes gemeengoed te maken? Om te beginnen de bedrijven zelf. Werkgevers moeten zich realiseren dat arbovriendelijk werken weliswaar kosten met zich meebrengt, maar loont op de lange termijn. Bovendien doet de werkgever zijn medewerkers een plezier en zorgt voor een positieve uitstraling naar zijn opdrachtgevers. Deze laatste groep zou niet per definitie moeten kiezen voor de laagst mogelijke prijs. Dat geldt met name voor de situatie waarin de overheid optreedt als opdrachtgever. Ook het Rijk, de provincies en gemeenten maken zich schuldig aan het kortetermijndenken. Er zijn zelfs gemeenten die eisen dat het straatwerk met de hand gebeurt. Een kwalijke zaak. De overheid moet altijd het goede voorbeeld geven. Naast de overheid spelen ook de fabrikanten en leveranciers van bestratingmaterialen een belangrijke rol. Bijvoorbeeld in de wijze waarop de materialen worden aangeleverd. Dit zou zodanig moeten gebeuren dat het product mechanisch kan worden verwerkt. Hiervoor moet steevast de dialoog met de afnemers worden aangegaan. De arbeidsomstandigheden maken deel uit van een doorlopend proces. Wanneer dit proces goed verloopt, heeft dit tal van voordelen. Goede arbeidsomstandigheden zorgen ervoor dat de planning wordt gehaald en de kwaliteit gewaarborgd blijft. Goede arbeidsomstandigheden leiden tot minder uitval, waarmee waardevolle arbeidskrachten worden behouden. Arbouw helpt de bedrijfstak hierbij. Cees van Vliet, Algemeen directeur Arbouw

[project]

Factory Outlet Rosada: zonder overdrijving mooi Bij de inrichting van Factory Outlet Rosada in Roosendaal was duidelijk dat de bestrating mooi moest worden. “Warm en sfeervol, passend bij de stijl van ons winkelcentrum met z’n vrolijke, felle kleuren en variatie in architectuur. Een mooie bestrating, maar tegelijkertijd mocht deze niet overdreven aanwezig zijn. Het gaat erom dat de mensen hun aandacht richten op de winkels en slechts zijdelings op de bestrating,” stelt Peter de Laet MSc, Facility Manager van Rosada.

straategie 13

dezelfde bontgenuanceerde kleurstelling of vlakken ‘neutrale’ rode klinkers of zwarte natuursteen. Met die vlakken is de positie van de winkelgevels/entrees extra geaccentueerd. Het totaalresultaat is een harmonieuze bestrating in warme tinten, waarbij de ritmische accenten het gevoel van uniformiteit doorbreken. Maar nogmaals, detaillering zonder overdreven aanwezig te zijn. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor het metselwerk en de voegen. “Aanvankelijk wilden wij dat bontgekleurd hebben met voegen met kleurspikkels, maar dat is teruggebracht tot neutraal, stijlvol metselwerk met extra ruwe stenen in mooie grijstinten. Wederom op zichzelf een fraai materiaal met voldoende uitstraling, maar in z’n toepassing toch niet te schreeuwerig.”

Proefstukken Op die manier zijn alle materialen gewogen en gekozen. Voor de bestrating zijn proefstukjes met alle beoogde materialen aangelegd om de keuzes gefundeerd te kunnen maken. De voorgestelde opzet met getrommelde betonstraatstenen met vlakaccenten bleek een schot in de roos. “Er werd een esthetisch en kostentechnisch evenwicht bereikt in de uiteindelijke keuze van het straatwerk. Want het gekozen betonnen materiaal biedt een goede, functionele en toch ook plezierige bestrating. Voor ons was belangrijk de lange en brede Het winkelcentrum Rosada heeft een basisbestrating van bont genuanceerde getrommelde betonstraatstenen gekregen.

De bestrating is sfeervol doch terughoudend van karakter; het publiek dient zich immers op de winkels te richten.

14 straategie

e zou kunnen spreken over de gulden middenweg: Enerzijds een fraaie bestrating nastreven die bijdraagt aan de beleving van het winkelen en die anderzijds op een terughoudende manier aanwezig is. Maar wél indirect doorklinkt in de beleving van mensen die er lopen te shoppen. Opdrachtgever MDG Europe Management en aannemer Strabag Bouw en Ontwikkeling BV zijn er in geslaagd die twee ‘aparte werelden’ met elkaar te verbinden. De opdracht om de bestrating te ontwerpen en aan te leggen zit vervat in de Design&Build van Strabag. Deze kwam met de opzet van een basisbestrating van getrommelde betonstraatstenen in een zacht genuanceerd kleurenspectrum. Een uniforme, vrolijk getinte stadsvloer. Als verbijzondering zijn tussen de hoekgevels van tegenoverliggende winkelpanden lijnen van betonstraatstenen van 21 x 42 cm gelegd. In dezelfde kleurstelling als de basisbestrating. Geen opvallend contrast maar een fijnzinnig detail. Heel consequent zijn deze dwarslijnen aangebracht, soms vrijwel haaks, soms taps toelopend. Tussen deze lijnen zijn met regelmaat vlakken betontegels 42 x 42 cm gelegd - eveneens in

winkelstraten genoeg variatie mee te geven. Het gaat immers om een hoogwaardig winkelcentrum, waarin op alle details is gelet bij het ontwerp en de realisatie. Ik denk dat een dergelijke bestrating in menige andere openbare ruimte sterk opvalt. Maar hier in de drukte van de vele winkels met de kleurrijke gevels en het talrijke winkelende publiek toont de bestrating zich bescheiden. Precies zoals de bedoeling was.” De winkeliers zijn tevreden na ruim een half jaar dat Rosada geopend is. Peter de Laet: “ In het begin hebben wij hier en daar een stukje moeten herstraten om de vorming van plassen te minimaliseren, maar daar is het dan ook bij gebleven. De bestrating ligt er strak bij. Dat willen wij ook zo houden. Daarom zijn bij de recente aanplant van tien appelbomen wel plantvakken gemaakt, maar is met opzet geen elektriciteitskabel getrokken om de bomen te kunnen aanlichten. Op het moment dat je dit met de aannemer bespreekt, is duidelijk dat je daarmee de kwaliteit van de bestrating aantast. En die kwaliteit is ons heilig. We zorgen er bijvoorbeeld voor dat we kauwgom, sigarettenpeuken en ander vuil meteen verwijderen. Daardoor gaan bezoekers ook zelf bewuster met hun afval om. De bestrating ziet er na een half jaar nog uit als nieuw. Dit is ook feitelijk onze filosofie. Ervoor zorgen dat Rosada zijn nieuwstaat behoudt. Ook al is het winkelcentrum straks een paar jaar oud.”

Bij de entrees van de winkels liggen vlakken met andere

Uitbreiding

bestratingsmaterialen,

De verwachting is dat Rosada over een paar jaar nog een stuk groter is. Er liggen plannen om de 15.600 m2 winkeloppervlakte uit te breiden met nog eens 5.000 m2. Peter de Laet: “Bij de opening een half jaar geleden hadden wij direct een bezetting van 65%. Dat is hoog, zeker in vergelijking met andere startende factory outlets. We zitten nu op 70% winkelbezetting. Maar als je in ogenschouw neemt dat wij pas een half jaar op weg zijn en dat op drukke dagen alle 1.600 parkeerplekken en de fietsenstalling bezet zijn en dat we met pendeldiensten mensen aan- en afrijden van andere parkeerplaatsen en vanuit de binnenstad, dan is één ding duidelijk: het winkelend publiek is enthousiast. Als wij er dan voor zorgen dat mensen hier prettig winkelen in een schone, sfeervolle en veilige omgeving, dan moet die groei kunnen slagen. We doen er in elk geval alles aan om het onze gasten naar de zin te maken. Ook met een warme, mooie en comfortabele bestrating met betonnen producten.” •

waaronder betontegels in dezelfde kleurstelling als de basisbestrating.

Meer foto’s staan op onze website. Opdrachtgever: MDG Europe Management B.V., Roosendaal Ontwerp: Strabag Bouw en Ontwikkeling BV, Vlaardingen

www. straategie.nl

straategie 15

[interview]

Ben van Ooijen, Tuinen van Appeltern:

In tegenstelling tot wat velen denken, is de tuin nog lang niet zo populair als zou kunnen én moeten. De auto, vakantie en sport beconcurreren de tuin. “Daarbij komt dat wij de tuin onvoldoende beleven. Bovendien ook nog eens de verkeerde tuin aanleggen. Zonder evenwicht, zonder emotie, zonder doorkijk naar de langere termijn. Mensen weten dat niet. Daarom zullen wij onze informatieve functie als

“Zorgen voor tuinbeleving” modeltuinen versterken, de beleving extra aandacht geven en ook de professionele sector ondersteunen bij de inrichting van de openbare ruimte. Samen met alle participanten, zoals de fabrikanten van betonnen sierbestratingsmaterialen. Ook zij kunnen de handschoen voor een evenwichtiger tuin oppakken.”

16 straategie

en van Ooijen, directeur/eigenaar van de Tuinen van Appeltern ziet nog een schone taak voor hem weggelegd om via modeltuinen, website, boeken en andere voorlichtingsmedia échte tuinliefhebbers te creëren. Mensen die hun tuin gaan zien als essentiële component in hun ontspanning. “De tuin koesteren, dat kan iedereen. Mensen hebben veelal niet de goede ervaring. Als iemand een gazon in de tuin heeft maar geen tijd voor maaien, gaat de tuin hem of haar tegenstaan. Als je achter je terras pas op enkele meters groen hebt staan, dan heb je het gevoel op een parkeerterrein te zitten in plaats van in een aangename tuin. Wij zien het als taak om de mensen de weg te wijzen naar evenwichtige tuinen. Niemand vertelt dat de mensen.” Een tuin met beleving, gevoel, emotie. Een tuin die doordacht wordt aangelegd en aangekleed met groen. “Het gaat om evenwicht, vlakverdeling, verhoudingen, afwisseling, diepte, niveauverschillen en om groen.

willen een koppeling maken tussen die thema’s en de tuin. Bijvoorbeeld door kruiden in de tuin voor verzorging of beweging in de tuin. Elementen een plek dicht bij huis geven. Die combinaties gaan wij opzoeken. Daarnaast gaan wij ook trends laten zien en de relatie binnen-buiten benadrukken. Ook komen er vijf tuinen die in toenemende mate spelen met aankleding, maat, diepte, niveauverschillen et cetera. Om het effect van dergelijke elementen te benadrukken.” “Voorts willen wij de professional ontvangen om voorbeelden van de inrichting van de openbare ruimte te laten zien,” vervolgt Ben van Ooijen. “Daarbij maken wij dankbaar gebruik van de tuinen landschapsarchitecten. Voorheen gold wat onze modeltuinen betreft een scheiding tussen de hoveniers en de architecten, die modeltuinen maar niks vonden, maar in toenemende mate wordt de onderlinge band versterkt en

“Wij zien het als taak om de mensen de weg te wijzen naar evenwichtige tuinen” Veelal is 1/3 van de oppervlakte van de tuin verhard met terrassen en dat is ook prima, mits men maar beseft dat dit onderdeel van het geheel moet zijn. Het hangt niet op een bepaald materiaal. Ook fabrikanten zouden zich dit goed moeten realiseren. Het gaat er niet om zoveel mogelijk stenen en tegels te verkopen, maar een tuin te verkopen met jouw stenen en tegels. Wij vertellen dat verhaal en laten dat zien in ruim 180 modeltuinen. Ik denk dat fabrikanten hun strategie kunnen bijstellen op dit gebied en durf zouden kunnen tonen. Waarom niet proberen? Laat ze ook meedenken hoe een consument een tuin moet aankleden in z’n totaliteit.”

Groei De Tuinen van Appeltern groeien van 13 naar 22 ha. Het merendeel van die uitbreiding wordt niet gebruikt voor nog meer modeltuinen, maar voor een andere benadering om mensen te laten kijken wat ze willen, te laten ervaren en dan toegepast te krijgen. “We willen dat mensen zich ook op een andere manier interesseren voor de tuin. Onder meer via thema’s als voeding, gezondheid, welness, sport en wonen. We

presenteert bijvoorbeeld ook de NVTL zich in Appeltern. Wij kunnen immers een objectief beeld schetsen. Alleen informeren zonder commerciële nasleep. Op die manier de beslissers de mogelijkheden van een goede inrichting laten zien.”

Objectieve voorlichting Het is precies het concept dat de Tuinen van Appeltern al 25 jaar de gewaardeerde plek geeft. Met op dit moment 150.000 bezoekers op jaarbasis en 1,5 miljoen website-bezoekers worden mensen op weg geholpen. Tevens vanuit de inbreng van fabrikanten, hoveniers, architecten, bestratingsbedrijven et cetera. “Maar wel objectief. Wij blijven ook waken voor strijdige belangen. Wij hebben wel een club van veertig vaste hoveniers rondom ons verzameld, maar onze bezoekers moeten die zelf opzoeken. Dat is enerzijds de sterkte van ons concept en anderzijds de zwakte. Want door alleen bezoekers te ontvangen, verdien je net aan genoeg voor het fenomeen modeltuinen. Wij staan wel

straategie 17

Met betonnen bestratingsmaterialen is een fraai tuinterras te creëren, dat past in de totaliteit van de tuin.

eens voor de keuze om óf objectieve voorlichting te blijven geven óf om commercieel te gaan. Maar zolang de mensen nog behoefte hebben aan goede voorlichting voor hun tuin, zal dat eerste onze insteek blijven. Wij zijn straight in onze voorlichting.” Het commerciële vervolg zit bij de toeleveranciers, die exposeren in het tuinvoorlichtingsconcept en daarmee een stukje financieel bijdragen aan onder andere de inrichting. Over betrokkenheid van de fabrikanten van betonnen bestratingsmaterialen heeft Van Ooijen niet te klagen. “De meeste zijn hier al vertegenwoordigd en er liggen nog meer aanvragen. Wij willen een zo breed mogelijk assortiment laten zien en zeker met de vele, kleurrijke betonnen sierproducten lukt dat goed. Met regelmaat ver-

Om het even In de ruim 180 modeltuinen van De Tuinen van Appeltern liggen talrijke voorbeelden van (sier)bestratingen met betonnen bestratingsmaterialen. Ben van Ooijen laat vanuit zijn objectiviteit ruimte voor alle soorten materialen. “Bezie het bestratingsmateriaal altijd in het grotere geheel van de tuininrichting. Het gaat niet om een product sec. Je kunt het duurste van het duurste materiaal in tuinen leggen, maar zonder groen, juiste vlakverdeling, niveauverschillen en dieptewerking gaat zelfs het duurste materiaal verloren. Je haalt dat goede gevoel niet automatisch binnen met het allerduurste natuurstenen product. Omgekeerd past een goedkope betontegel net zo goed in een succesvolle tuin. Het gaat om het evenwicht. Het is doorgaans om het even welk materiaal je kiest. Als het qua inpassing en harmonie maar past en goede eigenschappen als stroefheid, comfort en vlakheid bezit. Het voordeel van beton is ook dat het ook nog eens kleurrijk, maatvast, goedkoop, gemakkelijk te verwerken en goed te zagen is. Dat kunnen aspecten zijn die bij de keuze een rol spelen.”

18 straategie

nieuwen zij hun producten. Maar ze zouden grootschaliger kunnen denken en kijken hoe je meer beleving bereikt. Want ben je eenmaal een liefhebber, dan blijf je ook investeren in je tuin. Vergelijk het met een boekliefhebber, die boeken blijft kopen. Zo zal ook de tuinliefhebber blijven investeren. Ook in een nieuw terras. Als dat maar die bescheiden plek in de tuin krijgt, als onderdeel van een evenwichtige tuin. Want bescheidenheid siert de mens, maar bescheidenheid siert ook de tuin.” •

[van formaat]

De Stelling

De resultaten van het stemmen op de maandelijkse Stelling op de website www.straategie.nl: Nederland zou net als Zuid-Europese landen speelse en kleurrijke bestrating kunnen gebruiken. Eens 71% Oneens 29% Bij het ontwerp wordt voldoende rekening gehouden met beheer en onderhoud. Eens 35% Oneens 65% KOMO voor betonnen bestratingsproducten is voor mij belangrijk. Eens 91% Oneens 9%

Nieuwe Stelling maand juni 2007 op www.straategie.nl: Het is nuttig voor mij als de modeltuinen van Appeltern ook de inrichting van de openbare ruimte bestrijken. Ja/nee.

Vakbeurzen: bron van nieuwe abonnees en projecten De aanwezigheid van Straategie op de vakbeurzen Straatgoed 2007 en Urban Design heeft ruim 200 aanmeldingen voor een abonnement op het gratis magazine opgeleverd. Tientallen andere geïnteresseerden zegden toe zich de komende tijd aan te melden via de website www.straategie.nl. Daarmee mag het vakmagazine zich verheugen in een alsmaar grotere lezersschare, verdeeld over diverse categorieën van ontwerpers tot stedenbouwkundigen, van opdrachtgevers tot onderwijsafgevaardigden en van aannemers tot projectontwikkelaars. Zeker niet minder belangrijk was de aanmelding van diverse interessante bestratingsprojecten door bezoekers. Zowel op de website als in de komende uitgaven van Straategie zullen deze spraakmakende projecten, waarbij betonnen bestratingsproducten een hoofdrol spelen, in woord en beeld worden belicht. Met het oogmerk dat deze spraakmakende projecten mensen op ideeën brengen, bijdragen aan de kwaliteitssprong in de openbare ruimte en laten zien hoe moderne producten op creatieve wijze worden ingezet. •

[Beton geknipt] Resultaten onderzoek mechanisch straten In opdracht van de VMS is een kennispositiestudie van de mechanisatie van het bestratingsproces uitgevoerd. De resultaten en aanbevelingen zijn opgenomen in de gratis te verkrijgen Wegwijzer machinaal straatwerk. Deze is op te vragen bij het Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom (CIB) in Zeist, www.bouwkolom.org, e-mail: info@bouwkolom.org of bij de Vereniging Mechanisatie Straattechniek (VMS) in Nieuwegein, e-mail: info@vmsnet.nl. Zie voorts het interview over machinaal straten in deze uitgave. •

• De Dam in Amsterdam is met z’n bestrating met natuursteenkeitjes het meest hak-onvriendelijke plein van Nederland, zo bleek uit een enquête onder vrouwen door Compeed, producent van voetverzorgingsproducten. Maatvaste bestratingsproducten bieden het meeste comfort. • Op 21 juni 2007 verzorgt Michel Lafaille namens de Tuinacademie een lezing in het tuinarchitectuurpark Makeblijde in Houten. Ook de ideeën van de Deense landschapsontwerper Sven-Ingvar Andersson komen daarbij aan bod. Informatie: www.tuinacademie.nl • Op de vraag of men werk maakt van mechanisatie binnen de eigen organisatie antwoordt 89% ja en 11% nee. • De modeltuinen in Appeltern worden in omvang bijna verdubbeld. Behalve tuinthema’s voor particulieren wordt ook de professional op weg geholpen via voorbeelden van de inrichting van de openbare ruimte. • Het technische katern van december 2007 gaat over waterpasserende bestratingen. Heeft u zo’n project? Meld het alvast aan via www.straategie.nl

Het juiste verkeersplateau De nieuwe CROW-publicatie 244 ‘Richtlijn verkeersplateaus’ is een aanvulling op CROWpublicatie 172 ‘Richtlijn verkeersdrempels’. Een verkeersplateau is een effectieve maatregel ter ondersteuning van het gewenste snelheidsregime en attentieverhoging. Verkeersplateaus kennen een grote verscheidenheid in uitvoering en vormgeving. De publicatie geeft richtlijnen voor de vormgeving, aanleg, constructie en toepassing van verkeersplateaus voor passeersnelheden van 30, 50 en 60 km/h. De aanbevolen hoogte voor een verkeersplateau is naar keuze 8 of 12 cm, wat overeenkomt met de aanbevolen hoogten uit de ‘Richtlijn verkeersdrempels’. In de publicatie zijn tegelijkertijd geactualiseerde gegevens over verkeersdrempels opgenomen. Meer informatie: www.crow.nl. •

straategie 19

[projecten]

Aantrekkelijke speelplaats

Pagedal Stadskanaal et bungalowpark annex conferentiecentrum Pagedal in Stadskanaal heeft een fraaie zand/waterspeelplaats gekregen. Daarbij is tegelijkertijd een groot deel van de omgeving aangepast, met een bestrating van betontegels, zitrand van U-vormige betonblokken, uitnodigende trappartij en langgerekt terras tot aan de kiosk. Op die manier is een aantrekkelijke speel- en verpoosplek gecreëerd. Landschapsontwerper Filippus van Leeuwen heeft er een samenhangende, evenwichtige inrichting van gemaakt, waar het voor jong en oud goed toeven is. Na eerdere

De nieuwe speelvoorzieningen zijn onderdeel van een samenhangende inrichting, met zorgvuldig gekozen betonnen producten voor zitrand, trap en bestrating.

20 straategie

recreatieve voorzieningen, zoals een voetbalkooi en volleybalveld, heeft Pagedal met de speelplaats een prima extra voorziening in huis, die bij mooi weer trekpleister nummer één vormt. De speelplaats is onderdeel van een masterplan om het park op te waarderen. Filippus van Leeuwen: “De sport- en speelvoorzieningen zijn nu grotendeels gerealiseerd. Die kun je wel als eilanden verspreid over het park plaatsen, maar het is veel beter om dat als samenhangend gebied te ontwerpen, zodat er veel meer harmonie in de inrichting komt. Een dijkje scheidt de sport- en speelactiviteiten van het rustige parkdeel. Dit dijkje is benut om er een lange bank van betonnen U-blokken langs te maken. Ook de trap van standaard betonbanden kon mooi op deze plek worden aangelegd. Centraal ligt de waterspeelplaats. Het langgerekte terras omkadert alle elementen. Dit terras is bestraat met standaard halve betontegels, waarbij 10% donkere betontegels voor een ‘hagelslageffect’ zorgen. Het is een speelplaats die dankzij de samenhangende inrichting en materiaalgebruik meteen een fraai stukje park vormt.” •

Lof voor camping De Meysberg in Chaam l meer dan veertig jaar is camping De Meysberg in het Brabantse Chaam het geliefde domein van kampeerders die er een vaste plek hebben. Drie jaar geleden heeft eigenaar Rob van Gestel het roer in zoverre omgegooid dat het nog steeds een camping voor vaste gasten blijft, maar dat het tevens een kindvriendelijke camping moest worden. Behalve een forse uitbreiding van het terrein met 2,5 hectare, is ingezet op onder andere een indoor speeltuin, zwembad en grote speel/zandplek. Hoogwaardige voorzieningen, centraal in het park. Daarbij hoort natuurlijk een mooie en degelijke bestrating. Vandaar dat vorig jaar dit gedeelte is voorzien van een nieuwe kleurrijke bestrating met betonstraatstenen en betontegels, die er voor zorgen dat het ‘hart van het bedrijf’, zoals Rob van Gestel het noemt, ook een fraaie uitstraling zou krijgen. Hij had de beoogde bestrating in zijn hoofd, is samen met ontwerper Giel-Jan Verhaar uit Breda naar de fabrikant van betonnen (sier)bestratingsmaterialen getogen en heeft daar zijn keuze gemaakt: mooie okergele betontegels in halfsteensverband rond het zwembad en paarse betonstraatstenen in wildverbandformaat voor het speelgedeelte. “Mooie kleuren, die

een zonnige uitstraling hebben. Zeker dat geel dat doet denken aan een zandstrand bij het zwembad. Ik krijg alleen maar lof van onze gasten voor deze nieuwe voorzieningen en bestrating. Op mijn beurt heb ik ook lof voor de manier waarop met partijen is samengewerkt, zoals aannemer De Oude Pastorie uit Ulicoten en Schaafstra Bouwmaterialen uit Dongen. Zij hebben meegewerkt aan de beste oplossing. We hebben als camping gekregen wat we wilden hebben: een fraaie en functionele bestrating waarover iedereen tevreden is.” •

Gele betontegels zorgen voor het idee van een zandstrand rond het zwembad.

Bij de speelplek zijn paarse betonstraatstenen in wildverband toegepast.

straategie 21

[project]

Ambiance in VakantiePark Aquadelta

Als je als slogan hanteert dat mensen ‘zich thuis voelen op vakantie’, dan moet je ook zorgen voor de goede huiselijke ambiance. Uiteraard betekent dit voor VakantiePark Aquadelta in het Zeeuwse Bruinisse dat de vakantiewoningen en faciliteiten van hoog niveau zijn. Tevens moeten locatie en omgeving aantrekkelijk zijn. Als dan ook nog eens het centrum van het park wordt gerenoveerd en een fraaie bestrating van rode betonstraatstenen en grootformaat betontegels krijgt, is wederom een stap gezet om de gasten vier seizoenen lang een complete vakantie te bieden.

22 straategie

et vakantiepark aan het Grevelingenmeer was na ruim 25 jaar bestaan toe aan een revitalisering. Niet alleen wordt het park thans uitgebreid met een paradepaardje in de vorm van Resort Aquastaete - onder stijlvolle architectuur gebouwde buitenhuizen in een parkachtige en waterrijke omgeving - tevens is het bestaande gedeelte fors opgeknapt. Zo ook het centrumgebied, dat als kloppend hart van het park fungeert. Hier zijn de meeste faciliteiten gesitueerd. En bij

een centrum hoort een pleinbestrating die past bij de boogde sfeervolle ambiance. Directeur A.H. Verharen van VakantiePark Aquadelta legt de revitalisering van woningen en bestrating uit. “We geven een behoorlijke kwaliteitsimpuls aan het park. Kijk alleen maar naar de woningen. Vroeger moesten acht personen het met 45 m2 woning doen, thans beschikken ze bijna over het driedubbele aan woonoppervlakte in de nieuwe woningen. We realiseren moderne woningen, maar wel met een prettige uitstraling dankzij een tikkeltje romantisch klassieke architectuur en de vrolijke kleuren en rode dakpannen. De bestaande centrumwoningen zijn allemaal gerenoveerd met nieuwe gevels en eveneens rode pannendaken. We zijn klaar voor de toekomst. Zeker ook omdat bestrating meteen is opgewaardeerd. De verouderde verharding heeft plaats gemaakt voor een helder gekleurde bestrating met rode betonstraatstenen en grijze betontegels. We wilden een bestrating die past bij de vernieuwde gevels in het centrumgebied. In eerste instantie kwam men aan met gebakken klinkers, maar toen wij daar eenmaal goed over spraken bleek dat de kleurvaste betonstraatstenen diezelfde warme tinten geven. Prijstechnisch was het veel interessanter. Maar even los van de prijs, het ging ons om de uitstraling en kwaliteit en die hebben wij beide absoluut te pakken.”

handen genomen. Medio vorig jaar was het centrumplein gereed. Dan ervaar je toch meteen het grote verschil tussen de oude verharding en zo’n nieuwe, sfeervolle bestrating.”

Sfeervol plein Directeur Verharen spreekt van een passende harmonie tussen bestrating en woningen, en van een warme, tijdloze uitstraling. “Het is een sfeervol plein geworden, gedeeltelijk verdiept, waarbij de 35 jaar oude leilindes voor een prachtig decor zorgen. Anderhalf jaar geleden zijn wij met de renovatie van de centrumwoningen begonnen. Als nieuw zien de woningen eruit, met fraaie klassieke lijnelementen. Aansluitend is de bestrating onder

Voor de omringende faciliteiten liggen terrassen met grote 50 x 50 cm betontegels. Ook de entrees zijn met grootformaat betontegels aangegeven. Op die manier is duidelijk gemaakt waar de entrees zijn of waar je kunt zitten. De loopgedeelten zijn grotendeels in rode betonstraatstenen (speciaal langformaat 24 x 6 cm) uitgevoerd. Het verdiepte pleingedeelte is omrand met traptreden in de vorm van gestapelde betonbanden. “Ook hierbij is sprake van een klassiek, tijdloos karakter van zo’n plein, dat voor de vertrouwde huiselijke ambiance zorgt. We merken dat gasten de revitalisering waarderen. Er is sprake van een flinke sprong in bezetting, nog los van de autonome groei in vraag naar vakantiewoningen. Wij hebben ons als vakantiepark nóg nadrukkelijker op de kaart gezet. We stonden in 1980 al direct stevig op de kaart toen wij als eerste tweedewoning-project van Europa van start gingen en bovendien met zoveel faciliteiten dat sprake was van een écht vakantieverblijf. Anno 2007 is het allemaal nog een stuk luxueuzer en sfeervoller. Ambiance aan de poort in Zeeland.” Mede dankzij betonnen bestratingsproducten. •

Bij een vakantiepark hoort een sfeervol centrumgebied met vriendelijke bestrating.

Centraal ligt een verdiept speelplein, met daaromheen een brede zone voor wandelen, voor de terrassen en voor de entrees.

Meer foto’s zijn opgenomen op www.straategie.nl, samen met nadere projectgegevens. Opdrachtgever: Aquadelta Exploitatiemaatschappij B.V. Ontwerp: Zeelenberg Architectuur

www. straategie.nl

straategie 23

Hoezo, het formaat doet er niet toeâ&#x20AC;Ś?

Betonnen bestratingselementen zijn in vele formaten en vormen leverbaar. Beleef de sfeer en laat u inspireren door de vele mogelijkheden en het uitgebreide kleurenpallet. CreĂŤer unieke combinaties. Strak en modern of sfeervol en traditioneel. Volledig in harmonie met de bestaande omgeving of juist verrassend anders. Betonnen bestrating voelt zich overal thuis. Dat maakt beton tot het meest veelzijdige bestratings- en straataankledingsmateriaal. Sterk verbeterd, duurzaam en voortdurend in ontwikkeling.

Beton, oneindig veelzijdig!