Wie geef jij het laatste woord? by studiogranaatappel

WIE GEEF JIJ HET

LAATSTE WOORD

Keuzes in begeleiding bij overlijden en afscheid

WIE GEEF JIJ HET LAATSTE WOORD? Keuzes in begeleiding bij overlijden en afscheid

Heleen Litmaath Granaatappel Ritueelbegeleiding & Landelijke Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders Juni 2021

Zijn sporen wie mag er naast ze lopen luisterend en kijkend zonder oordeel? Haar verhaal wie mag dat schrijven en verbeelden en vertellen samen met jullie? Wie geef jij het laatste woord?

Een goede voorbereiding levert je tevredenheid over je keuzes Afscheid in-zicht We weten allemaal dat we er ooit mee te maken krijgen, maar de meeste mensen staan niet graag stil bij onze sterfelijkheid en bij een toekomstig verlies van naasten. Toch is het verstandig om je er eens in te verdiepen. Het overlijden van een naaste stelt je voor een groot scala aan keuzes, en die hebben nogal wat consequenties. Zowel op financieel vlak als qua gevoel. Wat is voor jou belangrijk? Wie wil je dicht bij je hebben in zulke emotionele dagen?

Hoe denk je dat het is om in een zee van emoties beslissingen te nemen? Ben je dan in staat om helder te denken en voor je wensen en (on)mogelijkheden op te komen?

Er is veel informatie beschikbaar die je helpt om alvast op een rijtje te krijgen wat je straks allemaal moet kiezen en regelen. Je komt bijvoorbeeld voor keuzes te staan m.b.t. mortuarium, opbaring (thuis of elders), thanatopraxie (lichte balseming), cremeren of begraven (en binnenkort komt daar resomeren bij, het oplossen in vloeistof), soort kist, bloemen, afscheidslocatie, advertentie, kaarten, (live) muziek, herinneringsprentjes, fotograaf en natuurlijk de uitvaartverzorger en ritueelbegeleider / uitvaartspreker. Kijk op p. 22 voor websites met tips en stappenplan.

Wist je dat...

Een uitvaart kost meestal tussen de € 6.000,- en de € 10.000,-

je ook in deze branche alvast een offerte kunt laten uitbrengen, desgewenst bij verschillende uitvaartondernemingen? En dat je over de prijs mag onderhandelen? Een vergelijking tussen meerdere offertes geeft je daarin houvast. Deze brochure is specifiek gericht op de keuzes die je hebt voor de begeleiding bij het afscheid. 5

Begeleiding bij afscheid: jóuw keuze Zodra je te maken krijgt met een overlijden in eigen kring, sta je voor de keuze wie je inschakelt om het afscheid van jouw dierbare te regelen en vorm te geven. Of je nu wel of geen uitvaartverzekering hebt: jíj mag kiezen welke begeleiding je wilt en door wie.

Je zit niet vast aan de uitvaartverzorger van jouw uitvaartverzekering Als je een uitvaartverzekering hebt, ligt het voor de hand om de verzekeringspapieren te pakken en het vermelde telefoonnummer te bellen. De verzekeraar brengt jou in contact met een uitvaartverzorger die jou gaat begeleiden bij het afscheid. Op dat moment leg je de organisatie van de uitvaart dus in handen van iemand die je (meestal) niet kent. Het is goed om van tevoren te beseffen dat dit een keuzemoment is. Jij mag zélf besluiten of je met deze uitvaartverzorger in zee gaat of met een andere.

Je hebt een keuze! Door wie laat jij je (bege)leiden? Iedereen, of je nou wel of geen uitvaartverzekering hebt, mag de begeleiding inschakelen die hij/zij wenst. Je mag overigens ook alles helemaal zelf regelen, zonder begeleiding. Naast de uitvaartverzorger is er nog een professional voor de begeleiding: de ritueelbegeleider. Hij / zij begeleidt jou specifiek bij het vormgeven van de uitvaartceremonie. Je kunt ook eerst een ritueelbegeleider kiezen en hem/haar om advies vragen m.b.t. een uitvaartverzorger. Er zijn 2 documenten verplicht om een uitvaart te mogen houden: je moet een verklaring van overlijden hebben van een arts en je moet een akte van overlijden hebben van de gemeente. Je mag zelf aangifte doen bij de gemeente, in plaats van de uitvaartverzorger. Begraven of cremeren mag niet eerder dan 36 uur na overlijden en niet later dan 6 werkdagen na overlijden. 6

Keuze in begeleiding: de ritueelbegeleider / uitvaartspreker De uitvaartverzorger is doorgaans (organisatorisch) kundig en zeer betrokken. Het afscheid inhoudelijk vormgeven is echter een ander vak. Daarvoor hebben we tegenwoordig ritueelbegeleiders, ook wel woorddienstbegeleiders genoemd, of uitvaartsprekers of voorgangers. Bij een kerkelijk afscheid vervult een pastor of dominee deze rol. Tegenwoordig doen mensen ook vaak een beroep op een ritueelbegeleider of geestelijk verzorger als ze wel religieuze elementen in de afscheidsdienst willen, maar geen volledig kerkelijke uitvaart. In deze brochure gebruiken we de term 'ritueelbegeleider' om de vakman of -vrouw aan te duiden die - samen met de nabestaanden - het afscheid inhoudelijk vormgeeft en in de meeste gevallen ook de ceremonie leidt. Als een familie het afscheid zelf invult, kan een uitvaartverzorger de mensen welkom heten en de ceremonie in goede banen leiden. Als er behoefte is aan een meer persoonlijke, inhoudelijke (bege)leiding, is een ritueelbegeleider een waardevolle professional om in te schakelen.

Wat is een ritueel? Een ritueel is handeling (of een samenspel van handelingen) met een bijzondere betekenis voor de betrokkene(n). Waarom branden we zo graag een kaarsje voor iemand? Of bij de foto van een overledene? Waarom gieten we water over een kinderhoofdje bij de doop? Of zingen we op een verjaardag 'lang zal hij leven'? Een ritueel zorgt ervoor dat we even bewust stilstaan of handelen en ons verbinden met ons hart, met ons geloof, met elkaar. Soms over zichtbare grenzen heen. Met een ritueel geef je duiding aan een proces of keerpunt met behulp van symbolen, woorden, beelden en/of muziek. Door een persoonlijk, speciaal door of voor jou gemaakt ritueel, geef je een diepere, persoonlijke betekenis aan dit proces of moment. Een afscheidsritueel biedt troost en kracht, op het moment zelf en ook naderhand.

Het vak van ritueelbegeleider Ritueelbegeleiders zijn opgeleid om vorm te geven aan ceremonies rond bijzondere levensgebeurtenissen. Bij een afscheid helpen zij nabestaanden om de overgang te maken naar een leven dat ingrijpend anders zal zijn. Steeds meer uitvaartondernemers kiezen ervoor om zichzelf toe te spitsen op de praktische en organisatorische begeleiding van een uitvaart en voor de inhoudelijke begeleiding een ritueelbegeleider in te schakelen. In feite 'gunnen' ze de nabestaanden de aandacht en creativiteit van een ritueelbegeleider. De logistieke/organisatorische zaken scheiden van de inhoudelijke zaken is vaak beter voor iedereen. Zo krijgen de nabestaanden en andere aanwezigen het beste van twee werelden.

De toegevoegde waarde van een ritueelbegeleider

Een goede ritueelbegeleider is een verhalenluisteraar en een verhalenverteller bij afscheid. Iemand die samen met jou betekenis geeft aan deze grote verandering in jouw leven.

Van luisteren

naar schrijven

en spreken

De kracht van rituelen bij afscheid Een goed ritueel raakt aan de emotionele en levensbeschouwelijke laag in onszelf. Er zijn veel (traditionele) rituelen die al eeuwenlang troost en houvast bieden, zoals de handen van een overledene vouwen, een lichaam zegenen met wierook en (wij)water, klokken luiden, kaarsen branden, buigen voor de kist, een schepje aarde op de kist gooien en ga zo maar door. Maar passen deze rituelen (nog) bij de overledene? Bij de familie? Die vraag mag je jezelf stellen, en er is tegenwoordig ruimte om nieuwe rituelen vorm te geven. Persoonlijke rituelen, die betekenis geven aan iemands leven en sterven. De functie verandert niet: een ritueel is bedoeld om handvatten te bieden, om te troosten, om mensen op weg te helpen in een leven zonder degene die gestorven is. Een goed ritueel verbindt, troost en helpt om de overgang te maken naar de nieuwe situatie, het leven na het afscheid. Ritueelbegeleiders zijn mensen die vanuit hun hart, hun kennis, hun luisterende houding en creatieve geest nieuwe rituelen kunnen vormgeven. Speciaal voor jou.

Gebroken Uit: Ik zou het niet kunnen - Annelies Brinkhuis Het was de alcohol die zijn leven regeerde, de alcohol die zijn stemming bepaalde. Niemand weet waarom hij koos voor een vlucht in de drank, welke pijn hierachter schuilging. Wat iedereen wel weet, is dat hij niet de man en vader kon zijn die zijn gezin nodig had. Omdat de drank alles kapot had gemaakt, ook de mensen die hij liefhad. Met gemengde gevoelens zitten ze in de aula, zijn vrouw en kinderen. Rust en opluchting dat hij niet meer hun leven kan bepalen, nauwelijks ingehouden woede om wat hij hen heeft aangedaan en daarachter het verdriet om alles wat er had kunnen zijn, maar er nooit is geweest. De zoon is op het uiterste puntje van de voorste bank gaan zitten, zo ver mogelijk bij de kist met zijn vader vandaan. Hij draagt een oude spijkerbroek, een zwart Tshirt en afgetrapte gympen. No way dat hij nog moeite gaat doen voor zijn vader. Zijn zus en moeder hebben zich, vanuit een vage gedachte van fatsoen, wel in het net gestoken, al is het dan voor deze man. Ze zitten ver uit elkaar, alsof ze verwachten dat er nog mensen tussen komen zitten. Eilandjes van verdriet. Ik vertel het eerlijke verhaal, de pijnlijke waarheid. En toch wil ik daar nog iets aan toevoegen. Want ook h mocht er zijn als mens, ondanks zijn tekortkomingen en beperkingen. Ik weet dat ik makkelijk praten heb. Ik heb niet geleden onder zijn grillen, ik ken de angst niet waarin zij hebben geleefd, de wanhoop die ze gevoeld moeten hebben. En toch… Het was een moeizame zoektocht naar mooie herinneringen, maar ooit, lang geleden, was hij een jonge man en zij een jong meisje en stonden ze samen aan het begin van hun leven. Maakten ze plannen en zagen ze een toekomst voor zich. En ook dat verhaal mag vandaag klinken. Niet alleen om hém recht te doen, maar ook om háár recht te doen. Want hoe vaak was het haar niet gezegd, voor de voeten geworpen: ‘Waarom laat je dit allemaal gebeuren!? Ga toch bij hem weg!’ Door de jaren heen hebben veel mensen haar laten vallen, soms veroordelend, soms machteloos. Een eenzaam leven. En dus vertel ik vandaag bij zijn afscheid ook over die rustige jongeman met zijn mooie lange haren op die barkruk in een discotheek. De jongen met de lieve, zachte ogen die niet kon dansen, maar haar die avond wel met zijn brommer naar huis bracht. Met wie ze nachtenlang kon praten en in wiens sterke armen ze zich veilig voelde. De dochter frummelt aan haar zakdoek. De zoon zakt zo mogelijk nog verder onderuit en kijkt nukkig naar de kale neuzen van zijn gympen. Maar als ik de blik vang van de echtgenote, zie ik haar ogen even oplichten en dwars door de pijn heen vang ik een glimp op van de liefde die er ooit was en die nooit helemaal is verdwenen. 12

De mogelijke taken en rollen van de ritueelbegeleider begeleiden van de nabestaanden bij het inhoudelijk vormgeven van het afscheid; de familie en de overledene persoonlijk leren kennen door te luisteren naar verhalen en anekdotes bij de familie thuis; levensverhaal schrijven en voordragen; welkomstwoord en slotwoord schrijven en voordragen, evenals verbindende teksten tussen andere sprekers en/of muziekstukken; passende gedichten zoeken of zelf een gedicht schrijven voor de overledene en/of de nabestaanden; samen muziek uitkiezen en de gekozen stukken aanleveren bij crematorium/uitvaartgelegenheid. Soms muziekstukken converteren en bewerken (bijvoorbeeld applaus wegknippen); film/powerpoint maken van aangeleverde foto's op muziek en aanleveren bij crematorium/uitvaartgelegenheid. Soms foto's bewerken om er een betere kwaliteit van te maken; tekst schrijven voor herinneringsprentje en aanleveren bij uitvaartondernemer/drukker; alle teksten afstemmen met de nabestaanden; voorgaan bij de afscheidsceremonie (ceremonieleider); advies geven/creatieve vormen bedenken en uitvoeren om het afscheid een diepere betekenis te geven; samen met de nabestaanden een passend (persoonlijk) ritueel vormgeven; (klein)kinderen betrekken bij het afscheid; rekening houden met overige bijzondere genodigden.

Er zijn veel verschillende ritueelbegeleiders met ieder een eigen stijl en eigen talenten. Een goede ritueelbegeleider is iemand die: de tijd neemt om écht te luisteren; verbindt; goed kan schrijven en spreken (woordkeus, symboliek, humor, stilte); een extra laag aanbrengt in teksten en tussen de regels; creatief denkt en adviseert, waardoor er betekenisvolle handelingen ontstaan; een geheel kan maken van alle componenten van een afscheid; als betrokken buitenstaander helpt bij hobbels/onenigheid; bewust iedereen recht wil doen: in het verdelen van aandacht, in liedkeuze, in behoefte aan al dan niet religieuze taal en gebruiken; een basis schept voor het rouwproces door van het afscheid een overgangsritueel te maken; ontzorgt: de familie regelwerk en kopzorgen uit handen neemt zodat zij tijd hebben om stil te staan bij hun eigen afscheid (bijvoorbeeld een eigen tekst schrijven en voorbereiden).

Wanneer schakel je een ritueelbegeleider in? In het zicht van een afscheid Het is mogelijk om al in het zicht van een overlijden een ritueelbegeleider in te schakelen. In dat geval kan degene die gaat sterven wellicht zelf nog van gedachten wisselen of wensen aangeven. De ritueelbegeleider leert de familie dan vast een beetje kennen en kan nog persoonlijker betrokken zijn bij het afscheid. Hetzelfde geldt overigens voor een uitvaartondernemer. Ook met hem of haar kun je tevoren al heel wat wensen bespreken en vastleggen. Dit heet een 'voorregeling' en wordt steeds gebruikelijker, het kan zelfs al lang tevoren. Op het moment dat je een uitvaart regelt

Hoe schakel je een ritueelbegeleider in? Zelf

Je kunt ALTIJD als particulier een ritueelbegeleider inhuren. In dat geval neem je zelf contact op met de ritueelbegeleider die jij verkiest en vraag je hem/haar jou te begeleiden bij het afscheid. Uiteraard licht je de uitvaartondernemer hierover in, of de ritueelbegeleider doet dat namens jou. Er is sprake van een zakelijke overeenkomst tussen jou en de ritueelbegeleider. Via de uitvaartondernemer Sommige uitvaartondernemers hebben een vaste ritueelbegeleider met wie ze samenwerken. Deze ritueelbegeleider kan er in dienst zijn of ingehuurd worden. De meeste ritueelbegeleiders zijn ZZP'ers. Ze werken voor verschillende uitvaartondernemingen. Veel uitvaartondernemers hebben een 'pool' van ritueelbegeleiders die ze kunnen inschakelen. Ze kijken per overlijden welke ritueelbegeleider ze het beste vinden passen bij de familie van de overledene en schakelen deze in. DELA heeft een uitgebreide portefeuille aan - zoals zij het noemen - woorddienstbegeleiders.

Je mag altijd zelf om een specifieke ritueelbegeleider vragen of iemand aandragen die je kent. Je mag natuurlijk ook afzien van het inschakelen van een ritueelbegeleider / woorddienstbegeleider; in dat geval bereid je de afscheidsceremonie helemaal zelf voor. In het eerste regelgesprek met de uitvaartondernemer worden alle wensen besproken. Dat is ook het moment om te besluiten of je een ritueelbegeleider wilt inschakelen. Het kan zijn dat de uitvaartondernemer je deze vraag stelt, maar je kunt natuurlijk ook zelf aangeven dat je graag een ritueelbegeleider erbij wilt hebben. De uitvaartondernemer belt meestal tijdens het regelgesprek al een ritueelbegeleider om te horen of deze beschikbaar is op de dag en het tijdstip van de uitvaart. Dan wordt er ook meteen een afspraak gemaakt voor een bezoek. Dit bezoek vindt doorgaans 1 of 2 dagen later plaats. De ritueelbegeleider komt dan naar de familie toe om samen de afscheidsbijeenkomst voor te bereiden. Dit bezoek is meestal in het huis van de overledene of van een familielid. Het is prettig als er meerdere familieleden bij het gesprek zijn (bijvoorbeeld alle kinderen van de overledene, of meerdere generaties) om het afscheid zo in te vullen dat het aan zoveel mogelijk mensen recht doet. Een voorbereidend gesprek neemt al gauw 2 à 3 uur in beslag. In de aanloop naar de uitvaart heb je contact met de uitvaartondernemer over de praktische en organisatorische zaken en met de ritueelbegeleider over de inhoud van de dienst. Op de dag van de uitvaart werken de uitvaartondernemer en de ritueelbegeleider samen om jou precies het afscheid te geven dat je wenst.

Verhuisd

Door: Heleen Litmaath - Granaatappel Ritueelbegeleiding

De man die overleden is, was pas 58 jaar. COPD. Hij wist dat hij niet oud zou worden, en dat wist zijn vriendin en de familie ook. Hij was een nuchtere kerel: hart op de tong, botte bijl, zwarte humor. Tevreden met een eenvoudig leven: huizen schilderen en klussen, thuis genieten van Hollandse pot en goed gezelschap, zaterdagavond samen naar de kroeg, een feestje op zijn tijd en natuurlijk zijn eeuwige sigaret. Stoppen? Geen denken aan. "'k leef maar één keer!" was zijn motto. Wat hij deed, deed hij goed. Of goed fout, in de ogen van de dokters. Dat boeide 'm niks, en ook niet dat hij zijn eigen doodvonnis tekende. Het was de laatste tijd ziekenhuis in, ziekenhuis uit. Ook deze laatste keer dacht iedereen dat hij het er wel weer levend vanaf zou brengen. Niet dus. Toen hij doorkreeg dat hij “kapotging”, heeft hij nog snel een paar dingen kunnen zeggen. Dat hij gecremeerd wilde worden en waar hij uitgestrooid wilde worden. En dat iedereen vooral samen in de kroeg moest proosten op het leven. Het crematorium moet eraan geloven. Vandaag geen gesmoorde snikken en ingehouden gefluister. Geen zachte instrumentalen, Marco B. of Frans B. We dragen hem binnen met Thunderstruck van AC / DC. Op het scherm geen lachende portretfoto maar een knallende striptekening van Hein de Kort. Een verhuiskaart. Ze moesten hem in duidelijke rouwenveloppen stoppen, anders zouden mensen niet doorhebben dat deze verhuiskaart een overlijdensbericht was. Het scherm dat doorgaans een zonnig inkijkje geeft in iemands leven, blijkt ook prima te werken als doorgeefluik van een live concert van AD / DC. “Harder! Harder!” roepen de kleinkinderen op de eerste rij. De aulamedewerkster draait de volumeknop naar extremen waar deze boxen nog nooit geweest zijn. Hij krijgt een koekje van eigen deeg. Bloemen en kaarsjes, daar had hij een gruwelijke hekel aan. Alles met een luchtje sloeg immers op zijn longen. Maar nu zijn ze er, de bloemen op de kist, en de kleinkinderen steken kaarsen aan. Omdat het nou eenmaal manieren zijn om iets te zeggen zonder woorden. En een liefdevol trapje na, dat ook. Er wordt gelachen, ik hoor woorden uit mijn mond komen die ik zelf nooit zou zeggen, laat staan bij een uitvaart. Maar ze vallen in goede aarde. Ze horen hier, nu, bij de laatste eer die we brengen aan deze man. Het is nog steeds coronatijd. Er is geen nazit in het crematorium. Maar weggaan zonder te proosten, dat kan niet. Zeker niet nu ik gezegd heb dat we hopen dat er - tegen de bekende uitspraak in - wél bier is in de hemel. 17

In overleg met de mensen van het crematorium hebben we voor elkaar gekregen dat iedereen een flesje bier mee naar huis krijgt. Mooi ingepakt in cellofaan, met een bedankkaartje eraan. Om thuis een toost uit te brengen op deze man, deze vriend, deze vader en opa. We brengen een laatste groet met Metallica. Een paar weken later kom ik in een speciaal winkeltje een bijzonder biertje tegen. Het etiket vertoont een schilderij en een barcode voor een lied op Spotify. Thunderstruck.

De familie doet niet open als ik onverwacht op de stoep sta. Ik laat het achter bij de voordeur, met een krabbeltje op een stukje papier. Ik krijg een appje terug met veel smileys. Het flesje krijgt een plekje in de kamer.

Hoe vind je een ritueelbegeleider die bij jou past? Als je nog geen ritueelbegeleider kent, is het het eenvoudigst om op internet te zoeken naar iemand die jou aanspreekt. Zoektermen: ritueelbegeleider, begeleider bij afscheid, ceremonieleider bij afscheid, uitvaartspreker. Je kunt ook te rade gaan bij vrienden en kennissen die wellicht al eerder gebruik hebben gemaakt van een ritueelbegeleider. Of je neemt contact op met een uitvaartondernemer en vraagt met welke ritueelbegeleiders zij samenwerken of wie zij aanraden.

Ritueelbegeleiders bij jou in de buurt Op de site van de Landelijke Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders (LBvR) kun je zoeken naar een ritueelbegeleider op regio en plaatsnaam. Alle aangesloten ritueelbegeleiders staan erop met foto en een link naar de eigen website. Kijk op www.lbvr.nl.

De kosten van een ritueelbegeleider De meeste ritueelbegeleiders zijn ZZP'er en hebben een vast tarief voor de complete begeleiding van het afscheid. Het tarief ligt doorgaans rond de € 500,- en is vrij van BTW. De beroepsvereniging van ritueelbegeleiders is bezig met het opstellen van een register om de kwaliteit van de beoefenaars van het vak te waarborgen. Ritueelbegeleider is een vrij beroep. Degenen die in het register willen worden opgenomen, moeten aan een aantal kwaliteitseisen voldoen. In de nabije toekomst zullen Register-Ritueelbegeleiders het keurmerk RR achter hun naam krijgen. Het tarief van Register-Ritueelbegeleiders wordt verhoogd. De kosten van de ritueelbegeleider/uitvaartspreker zitten niet standaard in een verzekerd pakket. Bij een naturaverzekering betaal je deze kosten uit je eigen portemonnee. Als de ritueelbegeleider via de uitvaartondernemer wordt ingeschakeld, komen de kosten als aparte post op de factuur te staan. Een uitvaartondernemer die transparant is over de kosten zal dit vooraf noemen. Veel uitvaartondernemers rekenen het bedrag netto door, zonder er commissie over te berekenen, maar dat geldt niet voor iedereen.

Vergoeding ritueelbegeleiding door verzekering

Bron: Uitvaartverzekering.nl

Keuze in begeleiding: de uitvaartondernemer In Nederland heeft 70% van de mensen een uitvaartverzekering. Het is een misverstand dat je vast zit aan de verzekeraar om een uitvaart te regelen. Het kán vaak wel, maar het hóeft niet. Bij ALLE soorten verzekeringen ben je als verzekerde vrij om je eigen uitvaartondernemer te kiezen. En heb je geen uitvaartverzekering? Dan ben je uiteraard ook volledig vrij in je keuze.

Uitvaartverzekeringen In Nederland zijn er 12 uitvaartverzekeraars actief, waarvan 3 grote tevens een eigen uitvaartbedrijf hebben. Dat zijn DELA, Yarden en Monuta. Met hun eigen uitvaartcentra, crematoria en begraafplaatsen kunnen zij de complete dienstverlening rond een uitvaart bieden. In 2021 wordt Yarden overgenomen door DELA.

Er zijn verschillende soorten verzekeringen: Kapitaalverzekering (bij overlijden wordt geld uitgekeerd, naar eigen inzicht te besteden) (Natura) Sommenverzekering (alleen vergoeding van uitvaartgerelateerde diensten) Naturaverzekering (vast dienstenpakket voor een uitvaart) Combinatieverzekering (vast basispakket plus een vrij te besteden bedrag) Zelfs als je een naturaverzekering hebt, waarbij je dienstverlening ontvangt, mag je zelf een uitvaartverzorger kiezen. Je krijgt dan een bedrag uitgekeerd conform de inkoopwaarde van de verzekeraar. Vaak is dat te weinig om bij een andere onderneming precies dezelfde diensten te krijgen. Dat kan een goede reden zijn om te kiezen voor het verzekerde dienstenpakket inclusief de uitvaartverzorger die de verzekeraar aanwijst. MAAR... vergis je niet. Als je in zee gaat met de uitvaartverzorger van de verzekeraar, moet je je precies houden aan het verzekerde pakket. Elke extra post (andere kist, meer kaarten, meer koffie, ritueelbegeleider/uitvaartspreker etc.) moet worden bijbetaald, en die bedragen liegen er vaak niet om. Dat is ook logisch: juist op de extra's maakt zo'n onderneming winst.

Waarom zelf een uitvaartverzorger kiezen? Er kunnen verschillende redenen zijn om zelf een uitvaartondernemer te kiezen: je kunt iemand inschakelen bij wie je je goed voelt. Misschien ken je iemand persoonlijk of je hebt hem/haar meegemaakt bij het regelen van een eerdere uitvaart. Of je hebt een afscheid bijgewoond waarbij de uitvaartondernemer je in positieve zin is opgevallen. je kunt een uitvaartondernemer kiezen met een speciale expertise, bijvoorbeeld natuurbegraven. Mogelijke voordelen van lokale en/of kleine uitvaartondernemingen: een lokale ondernemer heeft een lokaal netwerk en kent de omgeving en de gebruiken; een lokale ondernemer heeft een naam te vestigen of hoog te houden. Zowel goede als slechte ervaringen worden direct rondgepraat; de persoonlijke betrokkenheid van een kleine ondernemer is meestal erg groot.

TIPS

http://www.begrafenis-uitvaart.net/uitvaart-regelen/uitvaart-regelenkeuzes-maken/ https://www.afscheidspunt.nl/zelf-regelen/stappenplan-1e-hulp-bijoverlijden/ https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/overlijden/vraag-enantwoord/checklist-bij-overlijden Laat je niet kisten door de commercie - Marieke Henselmans (boek en werkboek, ook los verkrijgbaar) Een mooie uitvaart voor elk budget LET OP! Uitvaartondernemer / uitvaartverzorger is een vrij beroep. Iedereen mag zich uitvaartverzorger noemen. Er zijn verschillende keurmerken die de kwaliteit en betrouwbaarheid van de uitvaartverzorger moeten waarborgen. Het bekendste is het Keurmerk Uitvaartzorg van de SKU (Stichting Keurmerk Uitvaartzorg). Daarnaast is er het Keurmerk Persoonlijke Uitvaart voor kleine(re) uitvaartondernemingen. Bij het Keurmerk Persoonlijke Uitvaart draait het primair om de persoonlijke benadering en niet om het volgen van protocollen en processen. De beoordeling wordt gedaan door de nabestaanden voor wie de uitvaartondernemer een uitvaart heeft mogen verzorgen.

Natuurlijk zegt een keurmerk niet alles. Als je zelf of iemand uit je naaste omgeving goede ervaringen heeft met een uitvaartverzorger, is dat een uitstekende reden om deze uitvaartverzorger te kiezen.

Fotoverantwoording De foto's op pagina 5, 7, 9, 11 en 21 zijn gemaakt door afscheidfotografe Boukje Canaan. Terug kunnen kijken op zo'n belangrijk moment in ons leven is waardevol. Soms zie je pas achteraf wie er achter je zat, of die hand op je schouder. Afscheidsfotograaf.nl

"Ik schuw de intimiteit niet, zie de lichaamstaal en fotografeer slechts de liefde die er is." - Boukje 22

Voor de dag van je leven spaar je kosten nog moeite Jij staat centraal, al jouw geliefden zijn er om met jou het leven te vieren. Voor de dag over jouw leven is het misschien de moeite waard te sparen en moeite te doen Jij staat centraal, al jouw geliefden zijn er om jouw leven te vieren en om afscheid te nemen van jou.