The Graphic Nomad by studiostudio

09 ——2013 10 ——2013 11 ——2013 12 ——2013 01 ——2014 02 ——2014 03 ——2014 05 ——2014

A CROISSANT FOR EXAMPLE, THOSE DELICIOUS FRENCH PASTRIES ARE NOT FROM FRANCE BUT FROM AUSTRIA, FROM THE TIME WHEN THE TURKS INVADED EASTERN EUROPE

04 ——2014

THE GRAPHIC NOMAD

TGN-book16.indd 1

23/05/14 15:46

TGN-book16.indd 2

23/05/14 15:46

TGN-book16.indd 3

23/05/14 15:46

TGN-book16.indd 4

23/05/14 15:46

TGN-book16.indd 5

23/05/14 15:46

TGN-book16.indd 6

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 7

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 8

23/05/14 15:47

The Graphic Nomad A croissant for example, those delicious french pastries are not from France but from Austria, from the time when the Turks invaded Eastern Europe

TGN-book16.indd 9

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

INDEX The Graphic Nomad A croissant for example, those delicious french pastries are not from France but from Austria, from the time when the Turks invaded Eastern Europe Boek naar aanleiding van het masterproject “The Graphic Nomad” Boekconcept en ontwerp Mathieu Cieters © 2014 Druk- en bindwerk Graphius Group Oostakker Foto’s tijdens het project zijn genomen met een iPhone 4S.

TGN-book16.indd 10

23/05/14 15:47

15 WOORD VOORAF 21 INLEIDING 37 DEEL 1 Grafische globalisering 51 DEEL 2 Voorbereiding 127 DEEL 3 De lokale grafische cultuur 135 LILLE BB Bureau + BIG + Jane Secret 161 ROTTERDAM Studio Joran Koster + Team Thursday 207 DEN HAAG Since Today 233 FRANKFURT Designbüro Frankfurt

261 LEIPZIG David Voss + Lætitia Gorsy 301 KOPENHAGEN Eller Med A + Jeppe Pendrup Jorgensen 327 WARSCHAU Noviki + Powazne Studio 363 SANKT GALLEN Kasper-Florio + Bänziger Hug + Bureau Collective

385 DEEL 4 Besluiten 396 COLOFON

TGN-book16.indd 11

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 12

23/05/14 15:47

WOORD VOORAF

TGN-book16.indd 13

23/05/14 15:47

WOORD VOORAF

TGN-book16.indd 14

23/05/14 15:47

meerdere grafische studio’s of ontwerpers. Eenmaal in een stad aangekomen bepaalde ik op basis van het zoeken naar (cultureel) drukwerk en ontmoetingen met ontwerpers, een grafische eigenheid van een stad of cultuur. In de bezochte studio’s zette ik een dialoog/ onderzoek op rond het thema van de globalisering en de eigenheid van de stijl van het plaatselijke grafisch ontwerp. Met de onderzoeksresultaten initieerde ik, als grafische nomade, telkens een autonoom project om samen met de ontwerper(s) tot een interessant grafisch ontwerp te komen. In alle steden werden de projecten steeds binnen één week tijd gerealiseerd. The Graphic Nomad is een Voordeel van dit onderzoek is masterproject waarbij op zoek gegaan dat je als grafisch nomade op korte tijd werd naar identiteit binnen het grasnel een heleboel projecten realiseert. fisch vormgeven. In tijden van globalisering onderzocht ik of stijlkenmerken Je wordt telkens in grafische bubbel ondergedompeld. Er wordt met het of –elementen nog in een bepaald grafische opgestaan, geleefd, gewerkt land of een bepaalde stad veel vooren geslapen. Deze ‘overload’ zorgt er komen. Door in dialoog te gaan met op een bepaalde psychologische manier ontwerpers en studio’s, die vanuit een voor dat er sterk over het ik en de actibepaalde cultuur werken, kwam ik te viteiten kan worden gereflecteerd. Het weten waarom sommige elementen is een bijzonder intense ervaring, maar als ‘typisch’ voor die bepaalde cultuur oh zo interessant! Door week na week worden beschouwd. Via onderzoek en analyses van ontwerpen, keek ik in hoe- naar een andere plek te reizen, diaverre globalisering invloed heeft op het logen en projecten aan te gaan, komen heel veel vragen naar boven waarop plaatselijk, hedendaags grafisch ontmen gaandeweg antwoorden vindt. Het werp. Bovendien is het door ontwerpers te ontmoeten dat ik het cultureel, zijn die vragen en de zoektocht naar antwoorden die een echte verrijking grafisch erfgoed van binnenuit kon waren voor het project en mijzelf. bekijken en de positie die de ontwerIk heb in deze tekst bewust pers innemen tegenover hun erfgoed gekozen om, naast een theoretische gewaar kon worden. benadering, vooral te focussen op het Na veel voorbereiding trok ik persoonlijke. Deze tekst is daarom dus voor de uitvoering van het project vooral een belevenisvertelling. Het gedurende bijna twee en een halve maand door Europa. Per week bezocht is de kroniek van een evolutie. Een oplijsting van ervaringen die door een ik, in telkens een andere stad, één of 15

TGN-book16.indd 15

23/05/14 15:47

WOORD VOORAF

Op de meeste vragen wordt in het laatste deel, de besluiten, een antwoord geformuleerd. In dit deel wordt ook mijn persoonlijk evolutie geschetst. Het deel is geen besluit maar geeft de finalisering van dit project. Ik kan nu reeds besluiten dat dit project een start is eerder dan een eindpunt. Dit fysiek en mentaal project is een persoonlijke belevenis geweest en het objectief navertellen is een onmogelijke opgave. Er moet dan ook benadrukt worden dat deze tekst het resultaat is van een persoonlijke verkenning van buitenlandse grafische culturen en een persoonlijke zoektocht naar antwoorden op vragen. Als master grafisch ontwerper is het enorm interessant om te weten wat (ons) grafisch erfgoed is alsook bewust te worden van welke culturen (nog) invloeden uitoefenen op hedendaags grafisch ontwerp en tendensen. Verder is het ook enorm belangrijk om de globalisering niet zomaar over zich heen te laten komen. Kritisch zijn en blijven is de boodschap. Het is door een brede waaier aan kennis te bezitten dat men kritisch kan zijn. Grafisch ontwerp blijft boeiend door veel te zien en nog meer door te verkennen. Deze tekst kon slechts tot stand komen dankzij de steun en hulp van vele mensen. Ik wil hierbij dan ook de gelegenheid nemen om deze mensen ongelofelijk hard te bedanken. Vooreerst wil ik graag mijn mentoren Jurgen Maelfeyt, Filip De Baudringhien en Wim De Temmerman bedanken voor hun motivatie, inspiratie, kennisdeling en geloof in mijn project. Daarnaast ook een heel groot dankwoord voor de mensen die mij van dichtbij

onderdompeling binnen de grafische subcultuur gewaar zijn geworden. Deze tekst is het verhaal van een ambitieuze grafische vormgever die zijn weg zoekt naar de titel van master grafisch ontwerp. Het eerste deel van dit boek handelt over het theoretisch onderzoek naar wat globalisering is. Het fenomeen wordt gesitueerd binnen de Westerse (Europese) maatschappij en er wordt gekeken naar wat globalisering binnen de grafische vormgeving is. Aan de hand van vragen en antwoorden wordt een beeld geschetst van de impact van de globalisering op de grafische cultuur. In het tweede deel wordt de voorbereiding uitgebreid getoond. Hier is het begin van dit project. De funderingen voor de fysieke relaties worden op een digitale manier gelegd. In het derde deel worden de plaatselijke culturele grafische biotopen geanalyseerd aan de hand van persoonlijke ervaringen en bevindingen. De nadruk ligt in dit deel op de visuele identiteit van deze biotopen in tijden van globalisering. In dit deel breng ik verslag uit wat mijn zoektocht naar veel voorkomende grafische elementen heeft opgeleverd. Verder wordt er in het derde deel ook aandacht geschonken aan de studio’s en de projecten die met de studio’s gerealiseerd werden. Het is door deze ontmoetingen, gesprekken en het samenwerken dat er dieper kon worden ingegaan op hoe studio’s in andere culturen werken en communiceren, wat hun waarden en normen zijn en welke authenticiteit een bepaalde grafische cultuur nog heeft. 16

TGN-book16.indd 16

23/05/14 15:47

bedanken. Het is niet omdat jullie in een opsomming staan dat de bedankingen onpersoonlijk worden: Jan Opdekamp, Ine Dehandschutter, Nick Mattan, Ben Wuyts, Patrick Vanraes, Elise Wyseure, Fiona Mandos, Julia Gerasko, Julie Bekaert, Benoît Bodhuin en zijn gezin, Nicolas Millot, Jane Secret, Joran De Koster, Daphni Kontou, Josine Slemmer, Sjors van Gelderen, Joep Brouwer, Gwenda Jakobs, Jonathan Loman, Koos Breen, Alexander Lis, Tim Heiler, Katja Bauman, Maike Thalmeier, David Voss, Joscha Bruckert, Felix Herrmann, Laetitia Gorsy, Anaïs Goupy, Thomas Le Bas, Jeppe Pendrup Jorgensen, Karen Grønneberg, Marte Meling Enoksen, Louie McPherson, Kasia en Andrzej, Marcin Nowicki, Kate Nestorowicz, Maja Szczypek, Ania Banaszkiewicz, Samuel Bänziger, Ollie Schaich, Olivier Hug, Rosario Florio, Larissa Kasper, Laura Prim, Nina Baumann, Lukas Schneeberger, Maria Guzzi, Ladina Bischof, Christoph Angehrn, Julia en Noemi Blanchard en alle anderen.

gevolgd en gesteund hebben. Zonder hen zou dit project niet gelukt zijn. Vandaar dank aan: Myriam en Pierre Cieters, Alexia Cieters, Nicolas Cieters, Charles Cieters, David Van De Calseyde, Frederik Willems, Steffen Verstichel, Isabelle Van Belleghem, Thomas De Schryver, Tiene Devos, Mathias De Neve, Joachim Flo, Olivier Rappé, Khen-Ly Arthur Haegeman, Tiene Devos, Timo Bonneure, Thomas Desmet, Nguyen, Nina Dedeken en Annemarije van Harten. Ook graag een heel speciaal dankwoord voor Suzan Vanlerberghe. Zij heeft het project compleet gemaakt. Het is mede dankzij haar dat ik zo positief terugblik op het project. Zij heeft mij de wereld helpen op een andere manier te zien. Suzan was er op goede en slechte momenten. Samen hebben we veel meegemaakt en hebben we de reis tot een goed eind gebracht. Dit verhaal kan voor mij nooit meer stuk en dat is dankzij haar. Ik kan in dit korte dankwoordje niet omschrijven hoe dankbaar ik haar ben. Ik ben er zeker van dat deze reis onze vriendschap bijzonder sterk gemaakt heeft. Onze talloze gesprekken die de ene keer al wat filosofischer dan de ander keer waren, zullen mij altijd bijblijven. Ik hoop dat door het meereizen, het onrechtstreeks meebeleven van dit project en het uitvoeren van haar project, zij haar artistieke toekomst rooskleurig ziet. Mij hoeft ze alvast niet meer te overtuigen want ik ben er zeker van dat ze een heel goede illustrator is en elke dag nog beter wordt. Als laatste wil ik ook graag de studio’s, ontwerpers en mensen die ik gedurende de reis ontmoet heb, 17

TGN-book16.indd 17

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 18

23/05/14 15:47

INLEIDING

TGN-book16.indd 19

23/05/14 15:47

INLEIDING

TGN-book16.indd 20

23/05/14 15:47

DE GRAFISCHE NOMADE

GEGLOBALISEERDE CULTUUR

de ‹f› ‹lidw.› 0.1 ‹zonder nadruk: lidwoord van bepaaldheid› 0.2 ‹met nadruk: gebruikt om de best in zijn soort aan te duiden› ◊ 1.1 ~ man, ~ vrouw 1.2 hij is dè man voor dat karwei.

´glo·ba·li·se·ring ‹f› ‹de ~› 0.1 het proces van wereldwijd worden ◊ 1.1 economische ~ 1.2 militaire ~ 1.3 politieke ~ 1.4 culturele ~ cul´tuur ‹f› ‹de ~ (v);-turen› 0.1 (meervoud: ook cultures) verbouw van gewassen 0.2 op voedingsbodem gekweekte bacteriën 0.3 het geheel van geestelijke verworvenheden van een land, volk enz.; beschaving: eetcultuur, wooncultuur

´gra·fisch ‹f› ‹bn.› 0.1 betr. hebbend op boekdruk- en prentkunst 0.2 schriftelijk, in tekening ◊ 1.1 de ~e industrie; de ~e kunsten; een ~ tekenaar; een ~ ontwerper; ~e vormgeving 1.2 ~e berekening; een ~e voorstelling. no´ma·de ‹de ~ (m.); ~n› 0.1 rondzwervende, steppe-bewoner 0.2 iem. die een zwervend bestaan leidt.

TGN-book16.indd 21

23/05/14 15:47

INLEIDING

TGN-book16.indd 22

23/05/14 15:47

‘I am lucky. I was born in Switzerland, where I learned how you should design. Now I live and work in different countries, I speak different languages, and my friends come from different parts of the world. One family. I am very lucky. Then I think, how come design always looks the same, feels the same? I meet international designers and I can’t see any difference between their work and mine. Even though they come from across the globe, the cultural variety seems to be watered down. Things like the Internet, international exhibitions, low cost airlines and the domination of the English language have opened the door to the whole world. Is it really the whole world or just what is adaptable with western standards? Is it necessary? Or maybe, do I have to know other cultures’ identities in order to understand mine? I don’t know.’ — Christian Etter design21sdn.com/share/125 23

TGN-book16.indd 23

23/05/14 15:47

INLEIDING POSTED MAY 24, 2007 By George Eid Design Diversity in France and the Gaza Strip I moved to Paris almost two years ago and there is one major thing that I noticed the French love diversity! Crazy about it. It's in their blood.... I noticed straight away that French logos were not very appealing to me, my design tastes ... this is the first thing I noticed (sorry Frenchies!!). Every logo tried to be more colorful, more elaborate, more complex and more different then the next. Creating some of the most (in my opinion) ridiculous and god-awful brandmarks that I've every seen. But then I realized that this is coming from my American taste for standardization and compliance and my respect for Scandinavian design practices. So now I am split about what I feel is good design and the idea of diversity in design. I ask a French person and they love these logos and say they are more interesting then the American counter-parts. Hmm.... Similarly, advertising in the Middle East is very different then the western world. I've looked at it in the past only to think bad design. But, if those billboards were designed in a way that I would think "good" ... would that fly in the Gaza Strip? Would the

people think it bad or just strange? Most likely. So, what of the design principles a communications designer learns in school? Typography, grid, colors, etc .... Are these just western standards or inherent principles that all designers must follow? I tend to think that they are and should be standard. They serve a purpose of simplification and communication on a mass level. But I have not come to any final conclusions ... cop-out. sorry........... POSTED MAY 25, 2007 By Maria Sutherland Food for Thought Bonjour Christian! It’s been my experience that good design is more of an inner intuition than something picked up from the outside environment. That may be why everyone seems to be on the same page. Like those monkeys that began to wash their food in Australia, then another group started to do the same in Asia. One theory is that when we sleep, we all download our thoughts to a universal storage bank. I’m not sure if they have theories like that in Switzerland, but it is an interesting idea! Best, Maria

POSTED MAY 25, 2007 By Daniel Stillman Design is Social... read, exists in a Society George’s post/musing on the universality of design got me thinking...*is* there such a thing as Universal Design? I guess designed objects can be usable by a range of differentlyabled people...but then something is lost... maybe it gets washed out. i wish i could reference more than one post...Christian Etter’s recent post on the Globalization of Design points out the homogenization that occurs in the design world with the internet and trade shows. I feel that if you try to do too much, to meet too many requirements, to serve everyone...i think something is lost. Cultural specificity. Appropriateness to a particular time and place. Local flavor. Are the universal principles of Aesthetics? maybe. But you can’t please all of the people all of the time. And who’d want to? POSTED JUNE 01, 2007 By Jennifer Leonard Design Zeitgeist Christian, I think about this often and am happy you called attention to it. Just the fact you’re also thinking what I’m thinking is proof that same thoughts travel across

TGN-book16.indd 24

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 25

23/05/14 15:47

INLEIDING miles simultaneously, without people knowing...until that day a collision occurs or awareness that the other exists, thinking similarly. Mind-bending, eh? But really, I wonder often about “design” dialogue today, in that, more and more, design means more things to more people. From where did this zeitgeist hail? And why is it that so many corporations and social institutions all around the world are all of a sudden (unwittingly?) joining in on the game of design? I like it, if the effects match the good intentions. But still, I wonder. POSTED JUNE 02, 2007 By Jean-Pierre Rossie Globalization and diversity in Moroccan children’s toy design Reading Thoughts on the globalization of design by Christian Etter and the responses to this message, I started to wonder if recent toy design by Moroccan children could add something to the discussion. Although they don’t analyze their selfmade toys in such terms I think they clearly express the influence of globalization. For example, when girls start to use Barbielike dolls they yet dress themselves. In this case a new type of doll is adapted to local custom. Another example making a mobile phone

with clay, using a piece of tin as screen and pebbles as buttons - exemplifies how commonly used material serves to make a high tech communication device that only very recently entered the adult world in southern Morocco. For the moment, the influence of new material and ideas creates a greater diversity in the toys of Moroccan children from rural areas as traditional toymaking techniques and formerly used natural and waste material continue to be used together with cheap imported industrially made toys. Yet, in popular quarters of towns the globalization of toy design and toy marketing brings forward an impoverishment in children’s toys through a depreciation of self-made toys. Jean-Pierre Rossie POSTED JUNE 07, 2007 By Erica Schwartz Japan, the us, and the middle east hi guys.... not that this is necessarily an extremely vital example, but i’ve been designing watches for tiffany’s for few months, and one of the things that my boss explained to me about the brand strikes me as fitting to what you’re talking about here. tiffany’s tries very hard to create products that will work in every market. in the end, i think, this works rela-

tively well. sometimes what ends up happening is that they offer different versions of products, they alter details such as the number of diamonds, the complexity and depth of the designs, the type of metal used. sometimes they’ll produce particular parts for particular marketslike a special dial for a watch to be sold in japan. sometimes people (usu in arab states) buy the watches and have more diamonds set into them. but in the end, there is some aspect of these products to which people everywhere are drawn, and the need to develop adaptable designs (multiple versions or allow people space to embellish) becomes yet another factor in the design process. (disclaimer: yes, people buy the products because they come in a blue box, but there are some tiffany’s products that sell well and others that don’t, so it isn’t simply the desire for the blue box that determines a successful design) POSTED JUNE 08, 2007 By veronica Evolution of pop culture? Ciao Christian! You question is very interesting. Visual language doesn’t need to be translated. This made me think of another internationally understood language, which is music. If we

TGN-book16.indd 26

23/05/14 15:47

consider pop music, it could be seen as a “common, global taste” ruled by the market. It is a “style that sells”. But the more time passes by, and the more “pop” acquires different meanings, and takes inspiration from other styles which were not popular. So, individual and national “styles” earn their voice. It is less and less “western”, and more and more contaminated and various. There is something that I wonder: has music been explored more that graphic design? Is it simply more developed? Graphic design could be a “pop version” of visual arts, such as painting. Graphic design is used in advertising, and generally to sell, so it has a much more western connotation. Visual arts are the mirror of people and countries, they are more free. I wonder if graphic design, just like music, will get more and more rich and diversified in the future, getting closer to pure art. Ciao ciao, Veronica POSTED JUNE 12, 2007 By Scott Boylston ...and clothes, too! Thanks for the post. I couldn’t help but notice that the child in the picture is wearing clothes with an English-language sales pitch on it. This lit-

tle girl is oozing the ill effects globalization--it is her shroud. As exhibited here, the branding of westernization is not just printed ON the garment; it IS the garment. The English words are a brand unto themselves, of course, but then, as if to compound it, the word ‘brand’ is used. She is selling the (western) idea of selling—selling the idea of personal worth as a commodity. Blue Brand, in deed; or should we say branded until we are all blue? POSTED JUNE 13, 2007 By Jean-Pierre Rossie Blue Brand, indeed; or should we say branded until we are all blue? Thanks for directing my ethnographic eye to the brand name on the girl’s trousers. I didn’t notice this till now as I was too much thinking of the message signed through the doll. There is probably a difference between the one buying and wearing such trousers in our consumption society where the name of the brand ads value to the trousers and the one buying or receiving it as second hand cloth in Morocco. The Moroccan mother as well as the girl didn’t care about the brand name but only about the quality and nice look of the trousers and its possible prize. This is not to say that the design of the

trousers and its brand name has no influence over there. Other typical symbols of Western brand names put on clothes and shoes are a real factor in buying these items. They sell very well in Morocco the more as the prizes remain affordable because they are imitations. POSTED JUNE 14, 2007 By Thierry Jeannot In response to Globalization of Design.... Hi Christian. I m Thierry and i live in Mexico city... Well, i kept thinking about your article. I do not think it is the Whole world...As a consultant for crafts and artisanal designs i sometimes get impresed by the strong identity of things in latin america..I feel the same as you describe... is it necessary ? A lot of people still live in condition totally diferent than mine , not only poverty but the way they live, buy, use materials, cook, garden, etc maybe thing we do not value the same way in developed and satured countries.. That world uniformization afraids me sometimes...the other day I was in Beyrouth.. and the old city center is like an airport Mall.. and i was thinking about Lebanon and what people feel about the city they live in.. the wars they lived all those past years.

TGN-book16.indd 27

23/05/14 15:47

INLEIDING The city soul...became a mall..a mall like in any country in the world....i wanted to have a cafe there and i felt so strange that i went back to the other city..the one with bullets traces on the walls... POSTED OCTOBER 18, 2007 By Mary Abi Nader Universal Soul Good Evening Chrisitan, I come from Beirut, the lovely, viable, outgoing capital of Lebanon. In my opinion, design is a means of expression of the human nature. The human nature, energy & soul is one all over the world. Basically what differs is the style in which this design is relayed, this style vaires according to each culture, the language, traditions, standards, usage of colors, meanings related to it, etc. The more the people are open, have an open spirit, the more the design is one, but only with a style that differentiates it from the rest, just like everything related to art, like music, cooking...it’s intuitive and related to our essence.This essence is the same everywhere. Everything is design and layout and they come with a special breath, the breath of the maker mixed with that of the beholder. Keep it always clean inside!

POSTED OCTOBER 18, 2007 By katy jarjoura Style, a specific soul Style is the soul of the artist that defines the “who” when living the inevitable moment of the here and now. There is no art without a soul that breathes the images put in design. Its the timber of different sounds combined creatively in the expression of layers unkown to the artist at times. Design as a means is universal but what it holds is a specific soul in style.

TGN-book16.indd 28

23/05/14 15:47

Dit citaat van Christian Etter en de antwoorden erop zijn een van de belangrijkste vertrekpunten voor het project ‘The Graphic Nomad’ geweest. Als ‘de grafische nomade’ ging ik op zoek naar sporen van lokale grafische cultuur. Er werden contacten gelegd om vervolgens op een nomadische manier rond te trekken, ontmoetingen te hebben met studio’s en ontwerpers die, aan een door mijzelf, als de nomade, geïnitieerd project, konden meewerken. Deze projecten startten met een dialoog rond het thema van globalisering en culturele eigenheid in het grafisch ontwerp. Om de dialoog op gang te brengen werden volgende vragen gesteld: ‘Kan er in tijden van (Westerse) globalisering nog sprake zijn van grafische culturele eigenheid? Welke tendensen heeft de globalisering meegebracht in de hedendaagse grafische vormgeving? Waar kan men de plaatselijke cultuur binnen de grafische vormgeving terugvinden? Zijn er nog duidelijk kenmerken waaruit kan blijken dat een ontwerp uit een bepaalde cultuur komt?’ Vervolgens werd deze dialoog in een bredere context geplaatst. Hierbij verdiepte de 29

TGN-book16.indd 29

23/05/14 15:47

INLEIDING

TGN-book16.indd 30

23/05/14 15:47

grafische nomade zich in de plaatselijke grafische cultuur en haalde hij grafische elementen uit de dialoog die dan in de geïnitieerde projecten geïnterpreteerd werden. Vragen als ‘Welke zijn typische stijlkenmerken binnen de grafische vormgeving? Wat is er typisch aan het plaatselijk grafisch ontwerp? Wat is de positie van de ontwerper of de studio tegenover het grafisch erfgoed? Door welke stijlen worden de ontwerpers of de studio’s beïnvloed? Waarom? Bestaat er nog zoiets als een grafische ‘coleur locale’? Wordt die nog gebruikt? Waar onderscheidt zich de plaatselijke grafische ontwerpers zich met de rest? Is er wel nog een onderscheid? Hoe zit het met de plaatselijke grafische cultuur? Hoe werkt de plaatselijke grafische communicatie? In welke opzichten verschillen de werkmethodes binnen de verschillende grafische studio’s en ontwerpers? enz. Aangezien ik gedurende dit project de onderbouwing en de kritische blik hoog hanteer, wil ik hier een opmerking maken. Globalisering duidt op het feit dat de wereld kleiner wordt. Landen van over de hele wereld komen 31

TGN-book16.indd 31

23/05/14 15:47

INLEIDING

met elkaar in contact. Ideaal was om over de hele wereld het project aan te vatten. Helaas kon ik omwille van budgettaire redenen als grafische nomade niet de volledige aardbol rondreizen. Daardoor kon ik niet â&#x20AC;&#x2DC;de werkelijke globaliseringâ&#x20AC;&#x2122; onderzoeken. Vanuit eigen interesse en praktische overweging, koos ik ervoor om mij toe te spitsen op delen van Europa, namelijk West- en Centraal-Europa. Desondanks het minder werelds karakter van het project ondervond ik in deze delen ook invloeden en gevolgen van globalisering. Verder bood deze tocht de mogelijkheid om op zoek te gaan naar de eigen grafische identiteit. Vertrekkend met mijn bagage van een driejarige opleiding van bachelor in de grafische vormgeving aan het KASK en met daarnaast nog de ervaring van verschillende opdrachten als web designer, was het de bedoeling om op een intensieve manier zoveel mogelijk te halen uit de masteropleiding grafisch ontwerp. In dit project was het ook mijn bedoeling om terug te gaan naar de idee van de gildes en hun meesterschap. Daarbij trok men 32

TGN-book16.indd 32

23/05/14 15:47

als gezel rond en ging men bij verschillende meesters in de leer om zelf een autonome meester te worden. Het is door samen te werken met ervaren en bijzonder interessante mensen dat men naar meesterschap kan groeien. Niet enkel door het reizen en ontwerpers te ontmoeten gebeuren zoveel zaken, ook door gedachten uit te wisselen en samen te werken met deze ervaren meesters komen andere invalshoeken aan de oppervlakte die nieuwe vragen oproepen. De verschillende interculturele dialogen bieden de mogelijkheid om intens te reflecteren over het eigen werk, werk dat uiteindelijk tot meesterschap moet leiden. Het zijn ook die ontmoetingen en ervaringen die geholpen hebben om nu reeds de mogelijke routes uit te stippelen na de studies.

TGN-book16.indd 33

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 34

23/05/14 15:47

Deel 1

GRAFISCHE GLOBALISERING

TGN-book16.indd 35

23/05/14 15:47

GRAFISCHE GLOBALISERING

TGN-book16.indd 36

23/05/14 15:47

WAT IS GLOBALISERING?

Het woord globalisering is een moeilijk te omschrijven begrip. Het fenomeen is een onduidelijk afgelijnd concept. Het is een containerbegrip, waar men zaken die te maken hebben met hedendaagse economische, politieke of culturele onderwerpen gemakkelijkheidhalve in onder brengt. Om het project ‘The Graphic Nomad’ van een (algemene) theoretische omkadering te voorzien, wordt het begrip globalisering gedefinieerd. Algemeen verwijst het concept globalisering naar het ‘kleiner’ worden van de wereld, of, in meer academische termen, naar een compressie van tijd en plaats. Globalisering impliceert zo een systematische reductie van grenzen. Hier wordt eerst en vooral gewezen op het vervagen van economische grenzen, en dus op de grotere schaal van de markten voor cultuur, goederen, kapitaal en arbeid. In deze betekenis werd globalisering voor het eerst gebruikt in het tijdschrift The Economist in 1959. Het bekend worden van het begrip kwam er dertig jaar later, na de val van de Berlijnse Muur en de doorbraak van het commerciële internet. Beide gebeurtenissen leken in de daaropvolgende jaren een nieuwe wereld te creëren, waarin niet alleen economische grenzen sneuvelden, maar ook andere ‘stromen’ (flows) van kennis, informatie, ideeën, waarden en geloof breder en meer intens zouden worden. Dit verkleinen van de wereld is dus, ogenschijnlijk paradoxaal, het gevolg van een groeiproces, waarbij er steeds meer intermenselijke verbindingen 37

TGN-book16.indd 37

23/05/14 15:47

GRAFISCHE GLOBALISERING

ccc.ugent.be/file/76

In zijn bijdrage “L’émergence d’un régime d’accumulation mondiale à dominante financiére”, in het tijdschrift “La Pensée”, n° 309, 1977 wikipedia.org/wiki/ Mondialisering

ontwikkelen op een steeds groeiende schaal. De hedendaagse globalisering duidt het eindpunt aan van dit groeiproces, waarbij de groei van markten en stromen uiteindelijk het hele oppervlak van de aarde omvat. Klassieke voorbeelden van dit globaliseringproces zijn de groeiende menselijke mobiliteit en de mogelijkheid tot wereldwijde communicatie. Beide voorbeelden wijzen meteen op het belang van technologische ondersteuning voor dit proces, zowel bij transport (vliegtuig, hoge snelheidstrein) als bij communicatie (internet, draadloze telefonie). Globalisering is echter meer dan alleen toegenomen interactie (meer vormen, meer snelheid, meer volume). Het begrip verwijst ook naar de groeiende impact van deze contacten op het sociale en individuele leven. Een van de meest populaire beelden van globalisering is dan ook deze van de wereld, mijn dorp, of van een plaatsloze wereld waar geografie, letterlijk de ‘plaats op de wereld’, minder determinerend wordt in vergelijking met de ‘globale ruimte’ waarin contacten plaatsvinden. Opnieuw bieden de elektronische media een treffende illustratie. Vooral het internet lijkt de belofte van een ‘global village’ in zich te dragen, waar een ieder een virtuele identiteit kan ontwikkelen in contact met andere internauten, en dit naast de identiteit die vorm krijgt binnen het sociale netwerk van de lokaliteit (dorp, stad, werk, voetbalclub). De contacten binnen cyberspace zijn reëel maar minder tastbaar, verbinden mensen over continenten heen, maar altijd via een ‘interface’, nooit rechtstreeks ‘face to face’. Na wat onderzoek kon een bondige definiëring van het woord gevonden worden. François Chesnais, een Franse economist en professor aan de universiteit van Parijs definieert de globalisering als “een, in vele opzichten nieuwe, specifieke werkingswijze van het kapitalisme.” Wikipedia De term globalization of globalisation (mondialisering) wordt vaak toegeschreven aan Theodore Levitt, die het begrip in 1983 hanteerde in het tijdschrift Harvard Business Review. Hij beschreef mondialisering als: “de veranderingen in sociale gedragspatronen en technologie die bedrijven in staat stellen om hetzelfde product over de hele wereld te verkopen”. Volgens een artikel in de New York Times was de term globalization al ruim voor het artikel van Levitt in omloop, in ieder geval vanaf 1944. Onder econo38

TGN-book16.indd 38

23/05/14 15:47

men was de term reeds in 1881 in gebruik. Desondanks kan Levitt wel verantwoordelijk worden gehouden voor de verregaande popularisering van de term. Een andere veelgebruikte definitie is â&#x20AC;&#x2DC;het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemtâ&#x20AC;&#x2122;. Mondialisering kan gezien worden als: 1. 2.

Een proces; het mondiaal dichter bij elkaar komen van verschillende maatschappijen, culturen en economieĂŤn. Een tijdvak; de periode sinds het loslaten van de goudstandaard door Richard Nixon begin jaren zeventig.

Theodore Levitt In 1983 gebruikte hij in HBR voor het eerst de term globalisering.

Aan het einde van de 20e eeuw en het begin van de 21e eeuw vindt een toenemende mondialisering plaats. Soms wordt gesteld dat dit geen nieuw verschijnsel is, aangezien het volume van de wereldhandel aan het begin van de twintigste eeuw een hoogtepunt kende dat pas aan het eind van de eeuw opnieuw bereikt werd; hiertegen kan worden ingebracht dat de verspreiding van productielijnen een recente ontwikkeling is. Enkele andere definities Globalisering, wordt ook wel mondialisering genoemd. Globalisering is de term waarmee de tendens wordt bedoeld dat sociale interactie boven de nationale grenzen aan het uitstijgen is. Mondiaal gezien is er een toename te zien in de omvang van een aantal belangrijke stromen: die van mensen, goederen, geld en informatie. Die stromen trekken zich steeds minder aan van regionale indelingen in natiestaten, waarvan de grenzen voor het grootste gedeelte in de 19de en 20ste eeuw zijn vormgegeven. Het globaliseringproces wordt vaak in economische termen geduid. Ook op het gebied van cultuur is het proces echter van groot belang. Het verschijnsel dat de economie, maar ook bijv. technologie, als gevolg van het verdwijnen van nationale grenzen en deregulering, op wereldwijde schaal plaatsvinden. Tegenstanders van globalisering protesteren tegen de prominente rol die zgn. multinationals hierin spelen en tegen de gevolgen die globalisering voor het milieu en de sociale wetgeving heeft.

encyclo.nl/lokaal/10589

jw.juridischwoordenboek .com/contentDefinition. asp?termRechtsgebied Id=1007915

TGN-book16.indd 39

23/05/14 15:47

GRAFISCHE GLOBALISERING dewereldmorgen.be/ blogs/lievendecauter/ 2013/10/29/ globalisering-voorbeginners

Lieven De Cauter Een Belgisch cultuurfilosoof, activist en dichter.

Manuel Castells Hij publiceerde meer dan twintig boeken, waaronder The Informational City (1989) en de trilogie The Information Age: Economy, Society and Culture (1996).

Een interessante gedachtegang van Lieven De Cauter vinden we op dewereldmorgen.be

“Globalisering is zo oud als de mensheid. Met de trek van de Afrikaanse oermensen naar Azië en naar Europa en zo ook geleidelijk naar de andere continenten, is de globalisering begonnen. Globalisering is prehistorisch. Transhistorisch zelfs: het is niet alleen lang geleden begonnen (zo’n 200.000 jaar) maar het gaat over de hele geschiedenis door. Het is een ‘vector’, een krachtlijn, een pijl in de geschiedenis: de geschiedenis van de mens is een geschiedenis van globalisering. Geschiedenis is globalisering. Drie motoren van globalisering Maar anderzijds is globalisering recent. De neoliberalisering en internationalisering van de economie sinds de jaren tachtig is de drijfveer geweest van de globalisering: productielijnen worden over de hele wereld verspreid. Philips stuurt onderdelen voor TV naar China, waar ze worden geassembleerd en dan teruggestuurd naar Nederland. Of kledingketens laten hun kleren maken in sweatshops - armtierige fabriekjes - met veel mannen en vrouwen, in lage loonlanden, zoals India, Pakistan of Bangladesh. De erbarmelijke omstandigheden in die fabriekjes komen aan het licht als er brand uitbreekt en vele arbeidsters omkomen. Schaalvergroting en het openen van nieuwe markten is de strategie van Multinationals die door mergers (samenvoegingen en opkopen van andere bedrijven), een quasi-monopolie nastreven (Coca Cola, Microsoft, Monsanto). Een tweede belangrijke motor van de globalisering is uiteraard de informatietechnologie. In tijden van internet, mobiele telefonie en alle afgeleiden, is de wereld een instant (communicatie)netwerk geworden: afstanden bestaan niet meer. Deze ‘vernetwerking’ gaf aanleiding tot het ontstaan van ‘de netwerkmaatschappij’ (een term van socioloog Manuel Castells). Bedrijven zijn netwerken geworden, onze vriendenkring is een netwerk geworden (denk aan Facebook), maar ook criminele organisaties zijn netwerken geworden. Het grote netwerk dat het allemaal samenhoudt heet niet toevallig www: World Wide Web. Het netwerk is de dominante organisatie geworden van onze hele maatschappij; vandaar dus The Network Society. Een derde belangrijk aspect van globalisering is migratie. Dit aspect verbindt de recente globalisering met de geschiedenis van volksverhuizingen. Eeuwenlang echter, waren volksverhuizingen slechts sporadische aardschokken (de Hunnen, de Mongolen). De mensen leefden lange tijd honkvast. Het 40

TGN-book16.indd 40

23/05/14 15:47

leven van de meeste mensen speelde zich tot voor kort (tot voor de eerste wereldoorlog) af op een zeer klein gebied, een straal van niet meer dan 15 kilometer rond hun woonplaats. Dat is nu anders, toerisme, reizen, colloquia, handelsmissies, maar dus ook echte migratie maken van de wereld een dorp. Deze komst van de Global Village voorspelde Marshall McLuhan reeds aan het begin van de jaren zestig (van de vorige eeuw). Of zoals een studente het ooit het verwoordde: de wereld is een zakdoek. Zoals vele migraties uit het verleden (denk aan de Ieren die de extreme armoede ontvluchtten door naar Amerika te emigreren), worden de huidige migratiestromen hoofdzakelijk aangedreven door armoede. Daarnaast zijn onveiligheid, zoals oorlogen en burgeroorlogen een oorzaak van migratie. Nieuw zijn de ecologische vluchtelingen, die hun woongebied moeten verlaten omdat het onleefbaar wordt door extreme natuurfenomenen zoals overstromingen of droogte. Problemen van de globalisering Het probleem van de globalisering is de globalisering van de problemen. De klimaatsverandering (het ecologische probleem), de bevolkingsexplosie en de migratie zijn de meest in het oog springende problemen. De recente wereldwijde economische crisis verscherpt die problemen alleen maar. Maar het allergrootste probleem is dat er geen instantie is om die problemen aan te pakken. De politieke structuren die beantwoorden aan de schaalvergroting bestaan eenvoudig weg niet, of zijn zwak, zoals de Verenigde Naties. Bij planetaire problemen op een planetaire schaal horen planetaire politieke structuren. Globalisering betekent: ‘Interdependentie’, onderlinge afhankelijkheid. Benjamin Barber riep 11 september uit tot ‘Interdependance Day’ (woordspeling op Independance Day) om de wereld op te roepen om over deze onderlinge afhankelijkheid in een geglobaliseerde wereld na te denken en er ook naar te handelen. We moeten nog heel veel oefenen... Oefeningen in globalisering beginnen lokaal. Want globalisering betekent dat je eigen stad, je eigen wijk verandert. Oefeningen in globalisering bestaan in vitale contacten met andere culturen. En die zijn er voorlopig te schaars. Het risico bestaat op een samenleving van naast elkaar levende culturen, waarbij mensen zich opsluiten in hun eigen kring, hun eigen beschermd milieu, tot en met ‘Gated communities’, die zich afschermen tegen de getto’s, de slums, de achterbuurten. Deze ‘capsulaire beschaving’ moeten we kost wat kost vermijden.”

Marshall McLuhan Hij was de grondlegger van het concept global village.

Benjamin Barber De Amerikaans politicoloog die bekendheid verwierf met zijn boek Jihad vs. McWorld (1995).

TGN-book16.indd 41

23/05/14 15:47

GRAFISCHE GLOBALISERING Globalization, culture, and communication: Proposal for cultural studies integration within higher education graphic design curriculum, Brooke Scherer, 2010

GLOBALISERING BINNEN DE GRAFISCHE VORMGEVING De voorafgaande definities zijn vooral geldig op een globale maatschappelijke context Maar deze kunnen ook gebruikt worden in het gebied van de grafische vormgeving. Grafisch ontwerp en de toepassingen ervan, is een belangrijk gereedschap voor de mens als het over communiceren en informeren gaat. Afvlakking en integratie van crossculturele invloeden binnen het grafisch vormgeven zijn sinds de democratisering van het internet volop aan de gang. Tot voor kort, bleef uitwisseling van informatie en communicatie enkel een gegeven voor een selecte groep die geld hadden om apparatuur en infrastructuur te betalen. Het is pas naar het einde van de twintigste eeuw dat onder invloed van nieuwe en snelgroeiende computer- en desktop publishing software grafisch vormgeven toegankelijker werd voor een groter groep van gebruikers. Deze evolutie is nog steeds gaande en biedt aan iedereen de mogelijkheid om samen te werken, zaken op te starten of aan wereldwijde wedstrijden mee te doen en zo te concurreren met ontwerpers van over de hele wereld. Zo kwamen ontwerpers in contact met mensen waarmee ze nog nooit in contact waren gekomen, ze werden uitgedaagd door mensen waardoor ze nog nooit uitgedaagd waren. Ontwerpers werkten samen met mensen met een andere culturele achtergrond en realiseerden werk waarvan ze voorheen enkel maar konden dromen. Het is ontegensprekelijk zo dat deze evoluties het vakgebied van het grafisch ontwerp veranderd hebben. Voor de eerste keer laat technologie toe om van elke geïnteresseerde leek een professioneel grafisch ontwerper te maken die dankzij diezelfde technologie wereldwijd kan communiceren en globaal klanten kan prospecteren. Dit heeft voor enorme vooruitgang gezorgd maar ook niet zonder complicaties. Ten eerste biedt de globalisering aan iedereen de mogelijkheid om een computer aan te schaffen, designsoftware te installeren en aan de slag te gaan. Iedereen kan de rol van grafisch ontwerper op zich nemen omdat dit geen erkend beroep is zoals bijvoorbeeld architect dat wel is. Door deze ontwikkelingen kan een ‘leek’ goedkoper werk uitvoeren en bestaat er een groter risico op visuele communicatie van mindere onderbouwde kwaliteit. 42

TGN-book16.indd 42

23/05/14 15:47

Ten tweede gaat door globalisering het gebied van de grafische vormgeving verbreden. Door het ontdekken van andere culturen en media worden de mogelijkheden waarin grafische ontwerpen kunnen verschijnen verruimd. Op die manier is het voor een grafisch ontwerper nodig om zijn kennis en zijn vaardigheden uit te breiden. Hij moet in staat zijn om los van zijn eigen culturele achtergrond te kunnen werken. De ontwerper moet zich kunnen inleven in de cultuur waarvoor hij moet ontwerpen. Indien de grafisch ontwerper wil communiceren in een andere cultuur, is het nodig om de nuances van die cultuur te vatten om zo correcter werk te kunnen maken. Beter nog is het wanneer de grafische ontwerper de cultuur kent door er bijvoorbeeld een tijdje geleefd te hebben. Daardoor onderscheidt de geëduceerde grafisch ontwerper zich van de leek en kan hij garant staan voor kwaliteit, conceptualiteit en verhandelbaarheid van ontwerpen in een geglobaliseerde maatschappij. Als grafisch ontwerper is het dus belangrijk om de eigen cultuur te begrijpen maar daar ook los van te kunnen komen. Door grafisch ontwerp in andere culturen te verkennen en te begrijpen, kan men in een geglobaliseerde wereld gefundeerder aan de slag. Het ‘aan den lijve’ ondervinden van plaatselijke grafisch ontwerp, zorgt ervoor dat men ‘coleurs locales’ kent en dit kan meenemen in het eigen werk. Op die manier kan men specifieker ontwerpen omdat men een gedegen kennis heeft van lokale (grafische) culturen. Vandaag de dag merkt men dat grafisch ontwerp onderhevig is aan globalisering. Door de verschillende netwerken die er vandaag te dag te vinden zijn, komen verschillende ontwerpen met elkaar in contact. Tendensen binnen het grafisch ontwerp zijn daar een gevolg van. Maar als je iets dieper op de zaken ingaat zie je vaak dat er nog steeds een zekere colour ‘locale’ blijft. Het globaal beeld kan onder de noemer van de trends vallen maar de concepten, de werkmethoden binnen de studio’s, alsook sommige esthetische of zelfs enkel visuele zaken, blijven een bepaalde eigenheid hebben die je kan toeschrijven aan de cultuur waarvoor of waarin het ontwerp gemaakt is.

TGN-book16.indd 43

23/05/14 15:47

GRAFISCHE GLOBALISERING

INVLOEDEN VAN GRAFISCHE GLOBALISERING Globalisering heeft een impact gehad op het vakgebied grafisch ontwerp. De manier waarop werk verspreid wordt is sterk veranderd in vergelijking met een tiental jaar geleden. Dankzij internet kan werk van de ene in een andere cultuur getoond worden. Culturen reageren en geven feedback op werk uit een andere cultuur. Dit gebeurt ook op sociale netwerken. Deze netwerken spelen ook een belangrijke rol bij het verspreiden van grafisch werk. Ontwerpers kunnen door die verspreiding op relatief eenvoudige manieren toegang krijgen tot internationale inspiratiebronnen. Door deze netwerken zijn de invloeden waar een kunstenaar of ontwerper aan onderhevig is op korte tijd heel wat internationaler geworden. Bovendien is ook de respons van de ontvanger/toeschouwer internationaler geworden. De snelheid waarmee ontwerpen rondgaan kunnen ervoor zorgen dat een ontwerp via die nieuwe communicatiemiddelen internationaal kan boomen of afgebroken wordt. De globalisering heeft als gevolg dat het ook voor een ontwerper aanzienlijk makkelijker wordt om een internationaal klantenbestand op te bouwen. Doordat de grafische wereld nu zo open en de manier van communiceren zo uitgebreid geworden is, is het mogelijk eenvoudigweg voor de andere kant van de wereld te ontwerpen. Een mail versturen kan op elk moment van de dag en meestal wordt een antwoord op relatief kort tijd teruggestuurd. Door mobiele toestellen, zoals laptop en telefoontoestellen en dankzij de steeds vaker opduikende, gratis wifi-zones en draadloze netwerken, blijft de wereld binnen handbereik. Ontwerpen kunnen heel snel aan een groot publiek worden getoond. Sociale media worden door een groot aantal gebruikers op de voet gevolgd om zo op de hoogte te blijven van de laatste evoluties. Door die mobiliteit kunnen ontwerpen overal gemaakt worden. Eenmaal men een mobiele computer met daarop de nodige software heeft, kan men aan de slag en ontwerpen bedenken en uitvoeren. Men kan zelfs, eenmaal aangesloten op het wereldwijde web, inspiratie opzoeken 44

TGN-book16.indd 44

23/05/14 15:47

vanuit allerlei culturen. Men kan als het ware ‘crosscultureel beïnvloed worden. In die zin treedt er een voortdurende wisselwerking op tussen het ontwerp en zijn beïnvloeding. Ontwerpen kunnen niet meer losstaan van de wereld wijde web, waarmee niet enkel internet bedoeld wordt, maar de volledige samenhang van de wereld. Ze bezitten geen ‘plaatselijkheid’ meer. Werk wordt niet enkel meer binnen een plaatselijke cultuur gezien maar wordt in een veel breder en internationaler context geplaatst. Het nestelt zich in een ‘crosscultuur’ waarin alle ontwerpen met elkaar kunnen worden vergeleken. Aan de hand van vergelijkingen die voortvloeien uit globalisering kan een soort van Europese grafische stijl worden geabstraheerd. Ontwerpers kunnen, door hun werk op internationaal (Europees) niveau te vergelijken, esthetische/ vormelijke elementen halen die door een breder publiek gesmaakt worden. Sommige van die elementen worden in de juiste context gebuikt, terwijl in sommige ontwerpen die elementen enkel gebruikt worden omwille van het esthetische effect. Om de juiste functie te achterhalen voor het gebruik van bepaalde elementen kan men kijken uit welke cultuur ze afkomstig zijn. Veel van die hedendaagse, moderne elementen vinden hun oorsprong in de Zwitserse en Nederlandse grafische stijl. Deze sterke grafische stijlen hebben in het buitenland nog steeds een groot aanzien en worden dikwijls naar voren geschoven bij de vraag wat inspiratievol grafisch werk is. Er zijn zelfs ontwerpers die durven beweren dat ze niet door die stijlen beïnvloed worden maar niettemin (kenmerken van) de stijlen effectief gebruiken in hun eigen werk. De verspreiding van deze grafische stijlen in culturele grafiek ten gevolge van globalisering kan gevonden worden in de visie die zij hebben. Het zijn stijlen die een duidelijk, herkenbare vormentaal hebben. Ze kunnen duidelijk gedefinieerd worden en daardoor eenvoudig worden opgenomen in het eigen ontwerp. Ze zijn onderbouwd en steunen op systemen die via de computer aan te maken zijn of waar heel veel creatieve mogelijkheden aan verbonden zijn. Ontwerpen die uit die vormentaal voortvloeien kunnen een boodschap op een directe en eigentijdse manier overbrengen. Als reactie op deze sterke beïnvloeding van het crossculturele als gevolg van de globalisering zijn veel ontwerpers naar hun eigen grafisch erfgoed op zoek gegaan. Daardoor hebben ze een beeld kunnen vormen tegenover 45

TGN-book16.indd 45

23/05/14 15:47

GRAFISCHE GLOBALISERING

Edward Hall De Amerikaanse antropoloog en crossculturele onderzoeker

hun eigen grafisch erfgoed. Sommige ontwerpers keren zich volledig af van wat uit hun cultuur komt, terwijl andere net streven om zo dicht mogelijk tegen hun eigen grafische ontwikkelingen te blijven. Nog anderen proberen hun erfgoed te gebruiken maar pogen dit om te buigen tot een modernere interpretatie. Een verschijnsel in hedendaagse, postmoderne ontwerpen is het feit dat er verschillende culturele invloeden te zien zijn. Op basis van voorgaand aangehaalde elementen, is het logisch dat ontwerpen die vandaag gemaakt worden beïnvloed worden door allerlei stijlen en stelling nemen tegen cultuur en hun geschiedenis. In één ontwerp kan men soms zoveel stijlen en culturen terugvinden en zoveel interpretaties of posities tegenover die stijlen dat een ontwerp plots heel boeiend wordt. Op die manier was het wel goed dat globalisering zo’n effect had op het grafisch ontwerp. Het heeft er voor gezorgd dat stijlen niet meer als plaatsgebonden kunnen gedefinieerd worden en toont nogmaals aan dat grenzen steeds meer vervagen. Niettegenstaande deze evoluties en veranderingen blijft elke cultuur toch een zekere eigenheid bewaren. Mensen begrijpen zaken uit hun eigen cultuur meestal beter. Ze zijn gevoelig voor elementen waarmee ze opgegroeid zijn. Iedere cultuur heeft een eigenheid die vasthangt aan de geschiedenis waaruit ze ontstaan is en mensen blijven (on) bewust, ondanks de globalisering, gevoeliger voor ontwerpen en zaken die dicht bij hun eigen cultuur staan. Of zoals de culturele antropoloog Edward Hall zei:

TGN-book16.indd 46

23/05/14 15:47

“CULTUUR IS COMMUNICATIE & COMMUNICATIE IS CULTUUR.” — Edward Hall dare.uva.nl/document/11568 47

TGN-book16.indd 47

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 48

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

Deel 2

VOORBEREIDING

TGN-book16.indd 49

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013 VOORBEREIDING

TGN-book16.indd 50

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË

VOORSTEL

noemen en zich als zodanig vestigen. Hetzelfde kan ook gelden voor ‘de gilde van de grafische ontwerpers’. De verschillende competenties en inzichten die ik in de loop van de jaren verworven heb, de gezonde interesse in (buitenlandse grafische) cultuur en de belangstelling voor de digitale (r)evolutie zijn componenten die ik graag in mijn masterproject wil verwerken. Naar aanleiding van een recent gelezen artikel waarin de levenstijl van een digitale nomade beschreven werd, kon ik deze componenten samenbrengen en ontwikkelen tot een masterproject. Het zou enorm boeiend en een uiterst leerzame ervaring zijn De wereld wordt alsmaar kleiom als grafische nomade enkele maanner. Grenzen vervagen, reiskosten den rond te trekken en ‘alleen afhankeworden goedkoper, internet wordt lijk te zijn van de laptop’. sneller en draadlozer, ... . Maar met Het project kan op de volgende deze nieuwe ontwikkelingen wordt (als manier omschreven worden: student) nauwelijks iets mee gedaan. De grafische nomade heeft geen vast De vaste werkstructuren en -normen woon- of verblijfplaats. Afhankelijk van om te werken blijven quasi onveranwaar hij werk vindt, trekt hij rond. Zijn derd. Nochtans kan men via verschilcommunicatie- en werkmiddel is zijn lende kanalen op een goedkope en laptop en de daarbij horende interleerrijke manier de wereld verkennen. Dit ‘statement’, in combinatie met mijn netverbinding. Hij gaat op zoek naar enthousiasme voor het grafische en de verblijfplaatsen, naar boeiende studio’s, interessante kunstprojecten, merkkunstwereld, lijkt mij een ideaal startwaardige of toonaangevende grafische punt voor een masterproef. Om het project verder te staven, vormgevers, vernieuwende letterontverwijs ik graag naar de (vroegere) de- werpers, vernieuwende designers, ... om zo nieuwe inzichten, nieuwe kunst, finitie van een ‘master’ (meester). Om ‘meester’ te worden is het eerst nodig ... te ontdekken en nieuwe ervaringen op te doen. om lid te worden van een gilde. WanOm alles, binnen het studentneer men zich na twee of drie jaar een zijn, realiseerbaar te houden is de waardig lid van de gilde had getoond, gimmick ‘will design for food’ tot stand werd het beroep tot in de finesses gekomen. Op die manier hoop ik dat aangeleerd bij één of meerdere meesstudio’s of mensen zich tot het project ters. Zodoende kon men na een training en het produceren van ‘een bewijs aangetrokken voelen en meestappen in deze nieuwe manier van werken en van meesterschap’ zichzelf meester 51

TGN-book16.indd 51

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING

“Is het voor een grafische vormgever mogelijk zich niet te binden tot één bepaalde plaats, maar de digitale evolutie gebruiken om zich zoveel mogelijk te verplaatsen binnen de grafische kunstwereld en op die manier verrijkende ervaring opdoen?”

begrijpen dat een student moeilijk alles zelf kan bekostigen. De grafische nomade is dus in zekere zin afhankelijk van een financiële bijdrage. Deze kan echter ook in verschillende alternatieve vormen uitgereikt worden. Het kan als het aanbieden van een verblijfplaats zijn, het meeëten met de mensen van de studio, de vrije toegang gunnen tot musea of tentoonstellingen, ... . De ‘sponsor’ kan dan rekenen op een uiterste gedreven masterstudent die zich ten volle inzet voor de taak die hem gegeven wordt. Het project heeft zeker ook nog andere bijkomende ambities. Niet alleen wordt mijn drang naar kennis gestild door het steeds ontdekken van andere invalshoeken maar bovendien wordt mijn sociale kring enorm uitgebreid door de vele ontmoetigen die gepaard gaan met het leven als grafische nomade, wat dan weer voor het verdere bestaan als (grafische) vormgever enorm belangrijk kan zijn. Uiteindelijk kan het project zeker ook bijdragen tot ontdekking van de huidige reële grafisch werkzame wereld. Als gemotiveerde grafische student is het soms een heel utopische wereld. Maar lijkt de werkelijkheid te kloppen met het beeld dat de student verkrijgt tijdens de opleiding? Het uiteindelijke verhaal van de belevenissen zou ik graag in boekvorm willen uitbrengen en dit als finale masterproef willen bestempelen. Hierin zou ook mijn tekst verwerkt worden. De tekst zou het onderzoek beschrijven naar de nieuwe manier van werken/ denken en zich verplaatsen afhankelijk van werk. De hoofdvraag zou voorlopig als volgt kunnen omschreven worden: 52

TGN-book16.indd 52

23/05/14 15:47

GENT â&#x20AC;&#x201D; BELGIĂ&#x2039; Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Registratie webnaam

Datum:

7 september 2013 20:00:17 GMT+02:00

Aan:

Stein Van Stichel <stein@stone-is.com>

Beste Stein Kun je volgende webnaam registeren? thegraphicnomad.com Dit mag op mijn naam! Groetjes, Mathieu 0487 36 11 22

TGN-book16.indd 53

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Stein Van Stichel <stein@stone-is.com>

Onderwerp:

RE: Registratie webnaam

Datum:

8 september 2013 10:44:47 GMT+02:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Thanks, is geregistreerd.

TGN-book16.indd 54

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Couchsurfing <noreply@couchsurfing.org>

Onderwerp:

Welcome to Couchsurfing!

Datum:

27 september 2013 18:54:24 GMT+02:00

Aan:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

Welcome to Couchsurfing! Dear Mathieu Cieters, Welcome to Couchsurfing! You’ve just joined a community of people in every country across the world. We’re happy to have you! To make sure you get the most out of your Couchsurfing experience, please complete your profile so members can learn what makes you, you. Once that’s done, the fun begins! Here’s how you can start to use Couchsurfing: Surf a couch The Couchsurfing communities in Wellington, Vancouver and Berlin are some of our most active and host thousands of surfers every year. Host a traveler Browse through travelers looking for a couch in your area. (Or just change your couch status to ‘Yes’, write a description of your couch, and see who answers!) Meet people in my city There are dozens of activities happening right now in Gent. Dip your toe into Couchsurfing by heading to an event to meet the fascinating people in your area. If you have any questions, contact us and we’ll do our best to help. We’re so glad to have you part of our community. Happy surfing, The Couchsurfing Team

TGN-book16.indd 55

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING 29/09/2013 11:50 Mathieu Cieters

Hey! Kunde gij mij even helpen met een tekstje na te lezen? please? 29/09/2013 13:34 Nina Dedeken hello? 29/09/2013 13:34 Mathieu Cieters YeS!! Moet just naar de les gaan.. 29/09/2013 13:35 Nina Dedeken veur wadist :-)? 29/09/2013 13:35 Mathieu Cieters Mag ik u tekstje doorsturen? 29/09/2013 13:35 Nina Dedeken stuur maar door wat ik moe nalezen? yesp 29/09/2013 13:35 Mathieu Cieters Keer nalezen en verbeteren, aub!

29/09/2013 13:35 Nina Dedeken

08/10/2013 13:35 Mathieu Cieters Oh you are so kind! :-) 29/09/2013 13:35 Nina Dedeken don’t i know it ;-)

TGN-book16.indd 56

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË 29/09/2013 13:36 Mathieu Cieters Well, hello there. I am a master student graphic design at the School of Arts (KASK), Ghent, Belgium. For my masterproject I want to be a graphic nomad. (You can read the long version of the project here: http://mathieucieters.com/thegraphicnomad/ about ). Concretely, this project involves the search for studios, designers or art projects where I can help with a project. I want to contribute in the doings of their design process. I want to immerse myself in their culture and their influences and approaches. Meanwhile, it is also the intention to map out the cultural differences and to test whether it is possible to omit the regular workstructures and -standards and to work in an innovative way, namely as graphic nomad. The ultimate goal of this project is to publish a book in which not only the studios, designers or art projects where I helped are extensively exposed, but in the book the reader can also see the cultural differences and collaborations inside the graphic subculture and the travelogue what I experienced . So my question to you is: Can you help me achieving this project/ book? I would like to start from January 20, 2014 and would like to continue until April 20, 2014 depending on the opportunities that present themselves. Can I help you during this time on a project? Can you offer me a place to stay? Or can I come visit you to discuss the differences within the graphic subculture? Thanks for an answer. Kind regards, Mathieu Cieters — the graphic nomad PS. You could start helping me by liking my facebookpage: https://www. facebook.com/pages/The-Graphic-Nomad/123894591114187 Or follow @thegraphicnomad

TGN-book16.indd 57

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

Onderwerp:

Couchsurfing

Datum:

7 oktober 2013 20:06:58 GMT+02:00

Aan:

Patrick Vanraes; Ben Wuyts

Hello, Kunnen we eens afspreken? Ik ben mathieucieters.com en zit momenteel ik mijn masterjaar aan KASK, Gent. In dit jaar wil ik het project thegraphicnomad.com uitwerken.. Graag zou ik willen praten over het couchsurfen en natuurlijk ook uw ervaringen.. Groet Mathieu

TGN-book16.indd 58

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Couchsurfing <noreply@couchsurfing.org>

Onderwerp:

[CS msg: Patrick Vanraes] Re: Couchsurfing

Datum:

7 oktober 2013 22:37:39 GMT+02:00

Aan:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

[do not respond directly to this email, use the link] Hey Mathieu, Sure! Deze week zit vol met deadlines, maar vanaf volgende week zou het wat rustiger moeten worden. Het gemakkelijkst is om tijdens de week ‘s avonds af te spreken op maandag, dinsdag of woensdag, want al mijn andere dagen zitten vol met CS-activiteiten :) Tenzij je me daar wilt ontmoeten natuurlijk :) Nog geen specifieke voorkeur voor een dag. Wat je project betreft, ik kan zeggen dat het in theorie hand in hand gaat met couchsurfing, maar dat enkele praktische tips je wel wat tijd kunnen besparen :) CS zit vol artiesten en designers. Je moet ze enkel maar aan de haak weten te slaan. Laat me maar weten! Greetz! Patrick RESPONSE LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=V5HEF4K&mid=1DYK4E78U&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs FORWARD LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=V5HEF4K&fmid=1DYK4E78U&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs PATRICK.VANRAES’s PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ patrick.vanraes/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ thegraphicnomad/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR CS INBOX: http://www.couchsurfing.org/messages. html?message_status=inbox&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs REPORT ABUSE: http://www.couchsurfing.org/abuse/report_user_ content/4639528/messages/255313433?utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs _______________________________________________ NOTE: This email has been sent through the Couchsurfing.org web server. Your email address is not known by the sender of this email. This is done to ensure your privacy. PLEASE DO NOT RESPOND DIRECTLY TO THIS EMAIL. USE THE RESPONSE LINK ABOVE! ***REMOVE INSTRUCTIONS: To stop receiving these emails, please delete your CS profile or modify your email settings from the edit profile area.

TGN-book16.indd 59

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Couchsurfing <noreply@couchsurfing.org>

Onderwerp:

[CS msg: Ben Wuyts] Re: Couchsurfing

Datum:

7 oktober 2013 23:26:11 GMT+02:00

Aan:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

[do not respond directly to this email, use the link] Hallo, Wil gerust wel eens afspreken, zondag goed? Grts, Ben RESPONSE LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message.html?id= DQ9F5NP&mid=1DYLTK4G5&utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs FORWARD LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message.html?id=D Q9F5NP&fmid=1DYLTK4G5&utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs LIGHTGHOST1988’s PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ lightghost1988/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ thegraphicnomad/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR CS INBOX: http://www.couchsurfing.org/messages. html?message_status=inbox&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs REPORT ABUSE: http://www.couchsurfing.org/abuse/report_user_ content/2047564/messages/255320747?utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs _______________________________________________ NOTE: This email has been sent through the Couchsurfing.org web server. Your email address is not known by the sender of this email. This is done to ensure your privacy. PLEASE DO NOT RESPOND DIRECTLY TO THIS EMAIL. USE THE RESPONSE LINK ABOVE! ***REMOVE INSTRUCTIONS: To stop receiving these emails, please delete your CS profile or modify your email settings from the edit profile area.

TGN-book16.indd 60

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

Onderwerp:

Re: Re: Couchsurfing

Datum:

8 oktober 2013 10:40:27 GMT+02:00

Aan:

Ben Wuyts

Hey Ben Zondag lukt moeilijk, lukt volgende week ergens? Groetjes, Mathieu

TGN-book16.indd 61

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

Onderwerp:

Re: Re: Couchsurfing

Datum:

8 oktober 2013 10:51:48 GMT+02:00

Aan:

Patrick Vanraes

Hey Patrick Volgende week maandag lukt voor mij. Waar en rond hoelaat wil je afspreken? Het lijkt mij ideaal om die praktische tips dan door te geven! Alvast bedankt voor de reply! Gr. Mathieu

TGN-book16.indd 62

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Nina D. <nina.d87@gmail.com>

Onderwerp:

tekstje rejigged

Datum:

8 oktober 2013 14:44:24 GMT+02:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Hi, oke, ff gecheckt en kheb redelijk wa re-jigged omdat’t niet zo duidelijk was voor mij of de zinsstructuur ni klopte. Ook wa dingen ge-add omdat k die belangrijk vind... Well, hello there. My name is Mathieu & I am a graphic design master student at the School of Arts (KASK) in Ghent, Belgium. For my master project I want to be a graphic nomad. (You can read the long version of the project here: nobody wants to read a long version of anything Mathieu ;-) You can read all about it here: http://mathieucieters.com/thegraphicnomad/ about. Concretely “concreet” vanuit t nederlands,but aan deze kant vd noordzee is concrete=beton :) In a nutshell, being a graphic nomad involves the me looking for studios, designers or art projects where I can help out: my aim would be to get involved, contribute & collaborate in the doings of day to day design processes & immerse myself in the influences and approaches involved. Meanwhile, it is also my intention to map out any cultural differences and test whether it is possible to omit the regular work structure/ standards by working in an innovative way, namely as graphic nomad. *omit, nice word choice, kende dat woord zelf niet! The ultimate goal of this project is to publish a book in which the studios, designers or art projects where I helped out are extensively exposed, as well as showing the reader the cultural differences inside the graphic subculture. & get them to (verb) the travelogue which I experienced.(zin is al lang genoeg maar als ge perse diene travelogue in wilt steken lemme know) So my question to you is: Can you help me achieve with this project? I would like to start from January 20, 2014 and would like to continue until April 20, 2014 depending on the opportunities that present themselves. Do you need help on a project during this time? Can you offer me a place to stay? Or can I visit you to discuss the differences within the graphic subculture? Thanks for an answer. I look forward to hearing from you, Kind regards, Mathieu Cieters — the graphic nomad PS. You could start helping me by liking my facebook page: https://www.facebook.com/pages/The-GraphicNomad/123894591114187 Or follow @thegraphicnomad 63

TGN-book16.indd 63

23/05/14 15:47

VOORBEREIDING

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

08/10/2013 18:07 Mathieu Cieters Hey Joran! 08/10/2013 18:07 Joran Koster Heeman 08/10/2013 18:07 Mathieu Cieters alles goed? 08/10/2013 18:07 Joran Koster Jaman, met jouw? 08/10/2013 18:08 Mathieu Cieters alles goed alles goed! ik zie dat je je gesettled hebt? 08/10/2013 18:10 Joran Koster yes, ik ben mn eigen studiootje begonnen man! gaat goed tot nu toe 08/10/2013 18:10 Mathieu Cieters zalig! en nu komt een vraag kan/wil je mij helpen? 08/10/2013 18:11 Joran Koster waarmee precies? 08/10/2013 18:11 Mathieu Cieters met mijn master-project www.thegraphicnomad.com 08/10/2013 18:11 Joran Koster ok cool 08/10/2013 18:12 Mathieu Cieters concreet zoek ik plaatsen waar ik kan meehelpen tijdens januari tot april 2014 en daar ook verblijven...

08/10/2013 18:13 Joran Koster ik ga het even doorlezen man

goed thx!

08/10/2013 18:13 Mathieu Cieters

08/10/2013 18:15 Joran Koster ok cool project man 08/10/2013 18:16 Mathieu Cieters hopelijk e 08/10/2013 18:16 Joran Koster en wat verwacht je precies van mij dan? 08/10/2013 18:16 Mathieu Cieters of ik bij jou enkele dagen kan meedraaien en eventueel kan verblijven? 08/10/2013 18:17 Joran Koster ok, en hoeveel dagen zou je dan willen blijven?

08/10/2013 18:19 Joran Koster en desnoods kan je bij mij slapen dan 08/10/2013 18:19 Mathieu Cieters en ik wil dan zeker ook eens je verhalen horen van in india! 08/10/2013 18:20 Joran Koster ja is goed man! dat is ook even afwachten want er is grote kans dat ik ook weer een tijdje naar india terugga om te werken wil jij in europa blijven? 08/10/2013 18:21 Mathieu Cieters momenteel wel maar als ik ergens anders kan gaan, sta ik daar zeker voor open.. mag ik jou bij de upcoming spots op de website zetten? 08/10/2013 18:22 Joran Koster Cool!

08/10/2013 18:17 Mathieu Cieters paar dagen? mss een week? 08/10/2013 18:18 Joran Koster ok man, klinkt leuk man. Ik zou even moeten kijken hoe het gaat lopen met mijn bedrijfje, maar als het niet bij mij lukt kan ik je zowiezo wel introduceren bij wat anderen bedrijven in rotterdam 08/10/2013 18:19 Mathieu Cieters zou cool zijn! 64

TGN-book16.indd 64

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Couchsurfing <noreply@couchsurfing.org>

Onderwerp:

[CS msg: Ben Wuyts] Re: Re: Re: Couchsurfing

Datum:

8 oktober 2013 23:02:46 GMT+02:00

Aan:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

[do not respond directly to this email, use the link] Woensdag de 16de in Le Jardin Bohémien om 14 uur of ‘s avonds in de Vooruit rond 20 uur dan? RESPONSE LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=DQ9F5NP&mid=1E0HNTILF&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs FORWARD LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=DQ9F5NP&fmid=1E0HNTILF&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs LIGHTGHOST1988’s PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ lightghost1988/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ thegraphicnomad/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR CS INBOX: http://www.couchsurfing.org/messages. html?message_status=inbox&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs REPORT ABUSE: http://www.couchsurfing.org/abuse/report_user_ content/2047564/messages/255451940?utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs _______________________________________________ NOTE: This email has been sent through the Couchsurfing.org web server. Your email address is not known by the sender of this email. This is done to ensure your privacy. PLEASE DO NOT RESPOND DIRECTLY TO THIS EMAIL. USE THE RESPONSE LINK ABOVE! ***REMOVE INSTRUCTIONS: To stop receiving these emails, please delete your CS profile or modify your email settings from the edit profile area.

TGN-book16.indd 65

23/05/14 15:47

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Couchsurfing <noreply@couchsurfing.org>

Onderwerp:

[CS msg: Patrick Vanraes] Re: Re: Re: Couchsurfing

Datum:

10 oktober 2013 02:43:00 GMT+02:00

Aan:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

[do not respond directly to this email, use the link] Maandag rond 20u00 zou ideaal zijn. Ergens in het centrum. Ik heb anders nog wel zin in een biertje in het Bierhuis :)

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

Als je dat leuk vindt, kunnen we er meteen een klein event van maken. Er zijn altijd wel wat ervaren CSers te vinden voor een biertje. Wat denk je? RESPONSE LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=V5HEF4K&mid=1E1RRWYLA&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs FORWARD LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=V5HEF4K&fmid=1E1RRWYLA&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs PATRICK.VANRAES’s PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ patrick.vanraes/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ thegraphicnomad/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR CS INBOX: http://www.couchsurfing.org/messages. html?message_status=inbox&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs REPORT ABUSE: http://www.couchsurfing.org/abuse/report_user_ content/4639528/messages/255643891?utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs _______________________________________________ NOTE: This email has been sent through the Couchsurfing.org web server. Your email address is not known by the sender of this email. This is done to ensure your privacy. PLEASE DO NOT RESPOND DIRECTLY TO THIS EMAIL. USE THE RESPONSE LINK ABOVE! ***REMOVE INSTRUCTIONS: To stop receiving these emails, please delete your CS profile or modify your email settings from the edit profile area.

TGN-book16.indd 66

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

Onderwerp:

Re: Re: Re: Re: Couchsurfing

Datum:

10 oktober 2013 21:25:56 GMT+02:00

Aan:

Ben Wuyts

Hey Ben, Lukt dinsdagavond (15e) voor jou, 20u in de Vooruit? Woensdag kan ik niet. Ofwel donderdagavond? gr. Mathieu

TGN-book16.indd 67

23/05/14 15:47

Van:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

Onderwerp:

Re: Re: Re: Re: Couchsurfing

Datum:

10 oktober 2013 21:27:31 GMT+02:00

Aan:

Patrick Vanraes

Maandag 20u, Bierhuis, is voor mij perfect! Tot dan?

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING

TGN-book16.indd 68

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Couchsurfing <noreply@couchsurfing.org>

Onderwerp:

[CS msg: Ben Wuyts] Re: Re: Re: Re: Re: Couchsurfing

Datum:

10 oktober 2013 22:29:15 GMT+02:00

Aan:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

[do not respond directly to this email, use the link] 20 uur klinkt goed de 15de, zal aan de denkbar zitten werken op een notebook tussen ingang en terras. Grts, Ben RESPONSE LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=DQ9F5NP&mid=1E2J647AP&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs FORWARD LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=DQ9F5NP&fmid=1E2J647AP&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs LIGHTGHOST1988’s PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ lightghost1988/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ thegraphicnomad/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR CS INBOX: http://www.couchsurfing.org/messages. html?message_status=inbox&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs REPORT ABUSE: http://www.couchsurfing.org/abuse/report_user_ content/2047564/messages/255756110?utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs _______________________________________________ NOTE: This email has been sent through the Couchsurfing.org web server. Your email address is not known by the sender of this email. This is done to ensure your privacy. PLEASE DO NOT RESPOND DIRECTLY TO THIS EMAIL. USE THE RESPONSE LINK ABOVE! ***REMOVE INSTRUCTIONS: To stop receiving these emails, please delete your CS profile or modify your email settings from the edit profile area.

TGN-book16.indd 69

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Couchsurfing <noreply@couchsurfing.org>

Onderwerp:

[CS msg: Patrick Vanraes] Re: Re: Re: Couchsurfing

Datum:

12 oktober 2013 17:05:58 GMT+02:00

Aan:

thegraphicnomad@mathieucieters.com

[do not respond directly to this email, use the link] Okay, afgesproken! ;) RESPONSE LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=V5HEF4K&mid=1E3PCLQ6F&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs FORWARD LINK: http://www.couchsurfing.org/send_message. html?id=V5HEF4K&fmid=1E3PCLQ6F&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs PATRICK.VANRAES’s PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ patrick.vanraes/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR PROFILE: http://www.couchsurfing.org/people/ thegraphicnomad/?utm_campaign=message&utm_medium=email&utm_ source=cs YOUR CS INBOX: http://www.couchsurfing.org/messages. html?message_status=inbox&utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs REPORT ABUSE: http://www.couchsurfing.org/abuse/report_user_ content/4639528/messages/255931335?utm_campaign=message&utm_ medium=email&utm_source=cs _______________________________________________ NOTE: This email has been sent through the Couchsurfing.org web server. Your email address is not known by the sender of this email. This is done to ensure your privacy. PLEASE DO NOT RESPOND DIRECTLY TO THIS EMAIL. USE THE RESPONSE LINK ABOVE! ***REMOVE INSTRUCTIONS: To stop receiving these emails, please delete your CS profile or modify your email settings from the edit profile area.

TGN-book16.indd 70

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The Graphic Nomad

Datum:

27 oktober 2013 16:29:31 GMT+01:00

Aan:

contact@helmo.fr; bb@bb-bureau.fr

Bonjour à vous, Mon nom est Mathieu Cieters et j’entame mon année « Master » à la School of Arts (KASK) à Gand en Belgique. Comme projet de « Master », je veux être un graphiste nomade. Vous pouvez d’ailleurs tout lire à ce sujet en consultant le site : http://mathieucieters.com/thegraphicnomad/about. Concrètement, pour ce projet, je recherche des studios, des designers ou projets artistiques où je peux apporter mon aide. Eventuellement on peut commencer un projet! Je veux participer à la création et l’élaboration de projets. Je veux me plonger dans leur culture, leur influence et leur approche. Le but est également de pouvoir répertorier les différences culturelles et d’expérimenter ainsi la possibilité de laisser certaines normes et structures professionnelles fixes pour renouveler la manière de travailler, tout comme un graphiste nomade. Le but ultime de ce projet est d’éditer un livre dans lequel, non seulement les studios, designers et projets artistiques où j’aurai pu travailler, seront mis en valeur d’une large façon, mais dans lequel le lecteur pourra également voir les différences et les collaborations dans la sous-culture graphiste. Il lira aussi le récit de mon voyage. Ma question envers vous est la suivante : pouvez-vous m’aider à la réalisation de ce projet/livre ? J’aimerai commencer à partir du 3 février 2014 et voudrais, en fonction des opportunités qui me seront proposées, faire continuer ce projet jusqu’au 20 avril 2014. Avez-vous l’opportunité de me faire participer à un projet chez vous ? Voulez-vous faire un projet avec moi ? Ou pouvez-vous m’héberger ? Ou puis-je me rendre chez vous afin d’expérimenter les différences au sein de la sous-culture graphiste ? Dans l’attente de votre réponse, recevez mes meilleures salutations. Mathieu Cieters « The graphic nomad » thegraphicnomad@mathieucieters.com visit project: www.thegraphicnomad.com PS: Vous pouvez déjà m’aider en approuvant la page Facebook : http://www.facebook.com/pages/The-GraphicNomad/123894591114187 ou suivre sur @thegraphicnomad

TGN-book16.indd 71

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The Graphic Nomad

Datum:

29 oktober 2013 16:35:34 GMT+01:00

Aan:

abakesemail@gmail.com; mail@bureaucollective.ch

Well, hello there. My name is Mathieu & I am a graphic design master student at the School of Arts (KASK) in Ghent, Belgium. For my master project I want to be a graphic nomad. You can read all about it here: http://mathieucieters.com/ thegraphicnomad/about. In a nutshell, being a graphic nomad involves that I am looking for studios, designers or art projects where I can help out: my aim would be to get involved, contribute & collaborate in the doings of day to day design processes & immerse myself in the influences and approaches involved. Meanwhile, it is also my intention to map out any cultural differences and test whether it is possible to omit the regular work structure/standards by working in an innovative way, namely as graphic nomad. The ultimate goal of this project is to publish a book in which the studios, designers or art projects where I helped out are extensively exposed, as well as showing the reader the cultural differences inside the graphic subculture. Of course I also want to get the reader to see the travelogue which I experienced. So my question to you is: Can you help me achieve with this project? I would like to start from February 3, 2014 and would like to continue until April 20, 2014 depending on the opportunities that present themselves. Do you need help on a project during this time? Can we work on a project together or can we initiate one? Can you offer me a place to stay? Or can I visit you to discuss the differences within the graphic subculture? Thanks for an answer. I look forward to hearing from you, Kind regards, Mathieu Cieters — the graphic nomad PS. You could start helping me by liking my facebook page: https://www.facebook.com/pages/The-GraphicNomad/123894591114187 Or follow @thegraphicnomad

TGN-book16.indd 72

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The Graphic Nomad

Datum:

29 oktober 2013 16:36:31 GMT+01:00

Aan:

post@oona.nu; info@studiodumbar.com

Wel, hallo daar. Ik ben Mathieu Cieters en zit in mijn masterjaar grafische vormgeving aan de School of Arts (KASK), Gent, België. Als masterproject wil ik een grafische nomade zijn. U kunt hieromtrent alles lezen op http://mathieucieters.com/ thegraphicnomad/about. Concreet houdt dit project in dat ik op zoek ga naar studios, designers of kunstprojecten waar ik kan meehelpen. Ik wil meedraaien in het doen en laten van hun ontwerpproces. Ik wil mij onderdompelen in hun cultuur en in hun invloeden en benaderingen. Ondertussen is het ook de bedoeling om de culturele verschillen in kaart te brengen en uit te testen of het mogelijk is om de vaste werkstructuren en - normen achterwege te laten en op een (ver)nieuwe(nde) manier te werken, namelijk als grafische nomade. Het uiteindelijk doel van dit project is om een boek uit te brengen waarin niet alleen de studio’s, designers of kunstprojecten bij wie en waaraan ik heb kunnen meehelpen uitgebreid aan bod komen, maar in het boek kan de lezer ook de verschillen en de samenwerkingen binnen de grafische subcultuur te zien en hem alsook het reisverhaal wat ik heb meegemaakt te laten lezen. Mijn vraag naar u toe is de volgende: kunt u mij helpen bij het verwezenlijken van dit project/boek? Ik zou willen starten vanaf 20 januari 2014 en zou, afhankelijk van de mogelijkheden die zich zullen aanbieden, het project willen laten voortduren tot 20 april 2014. Bestaat de mogelijkheid om in deze periode bij u aan een project mee te werken? Kunnen we samen een project maken? Kunt u mij onderdak bieden? Of kan ik bij u op bezoek komen om de verschillen binnen de grafische subcultuur te ondervinden? Alvast bedankt voor een antwoord. Met beleefde groeten, Mathieu Cieters — the graphic nomad PS. U kunt mij alvast helpen met het leuk vinden van de facebookpagina: http://www.facebook.com/pages/The-GraphicNomad/123894591114187 of volgen op @thegraphicnomad

TGN-book16.indd 73

23/05/14 15:47

09 ——2013

VOORBEREIDING

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

Van: Dodo van Aarem | Studio Dumbar <dodo@studiodumbar.com> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 30 oktober 2013 11:51:54 GMT+01:00 Aan: Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com> Beste Mathieu, Hartelijk dank voor je interesse in Studio Dumbar. Als student kun je in aanmerking komen voor een stage in onze studio. Tijdens een stage draai je als volwaardig lid mee met ons creatieve team. Het is helaas niet mogelijk tijdens deze stage een van te voren geformuleerde opdracht uit te voeren. Wel kun je de opdracht die jij beschrijft in jouw vrije tijd doen. Wij hebben nog plaats in de periode februarimaart-april 2014 Stage bij ons duren altijd drie maanden. Laat het ons ajb nog even weten als je interesse hebt in een stage (waarin jouw eigen opdracht dus niet in werktijd kan worden uitgevoerd). We horen graag van je. Vriendelijke groet, Dodo van Aarem Aanwezig op maandag en woensdag. .......................................... Studio Dumbar Lloydstraat 21 Q 3024 EA Rotterdam The Netherlands T +31 10 - 448 22 22 F +31 10 - 448 22 44 W www.studiodumbar.com ..........................................

TGN-book16.indd 74

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

30 oktober 2013 13:58:27 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Ok! Contactez-moi des que vous avez plus de nouvelles. Benoît Bodhuin — www.bb-bureau.fr

TGN-book16.indd 75

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The graphic nomad

Datum:

31 oktober 2013 12:35:33 GMT+01:00

Aan:

experimental@jetset.nl; info@studiomoniker.com;

studio@ ok200.nl; mail@catalogtree.net;

info@letterproeftuin.com; alyar.aynetchi@gmail.com;

staynice@staynice.nl; mail@rubendoornweerd.nl;

there@annelysdevet.nl; matthias@ourpolitesociety.net;

jens@ourpolitesociety.net; sam@samdegroot.nl;

post@robvanhoesel.nl; isabellevaverka@gmail.com;

hello@mrpataki.nl; mail@harmenliemburg.nl;

studio@adriaanmellegers.com; studio@sincetoday.com;

go@teamthursday.com; caroline@agentpekka.com;

mail@werkplaatstypografie.org; info@al-ma-nak.nl;

Hallo. Ik ben Mathieu Cieters en volg het masterjaar grafische vormgeving aan de School of Arts (KASK), Gent, België. Als masterproject zou ik graag ‘een grafische nomade zijn’. Concreet houdt het project in dat ik op zoek ga naar studio’s, ontwerpers, collectieven, ... waar ik aan (kunst)projecten kan meewerken of waarmee ik een project kan realiseren. Het doel is, met het idee van de nomade, te leven en te leren afhankelijk van het werk. Bijkomstig geeft mij dit de gelegenheid om de verschillende invloeden en benaderingen bij het ontwerpproces en de (eventuele nog bestaande?)culturele verschillen te onderzoeken en te ondervinden. Het masterproject heeft als doel om een boek te maken waarin niet alleen de studio’s, ontwerpers, collectieven of kunstprojecten bij wie of waaraan meegeholpen werd, uitgebreid aan bod komen, maar waarin dus ook de invloeden en benaderingen en de eventuele culturele verschillen binnen de grafische subcultuur gedocumenteerd zijn aan de hand van een persoonlijk reisverhaal van een gepassioneerd en nieuwsgierig iemand. Waarom ik stuur. Is het mogelijk om effectief langs te komen in de periode tussen 3 februari en 20 april 2014 om aan een (lopend) project te werken of kunt u tijd vrijmaken voor een gesprek om zo dit project en het boek te verwezenlijken? Heel graag een antwoord.

TGN-book16.indd 76

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Met groeten, Mathieu Cieters — the graphic nomad PS. follow: http://www.facebook.com/pages/The-GraphicNomad/123894591114187 of @thegraphicnomad Uitgebreide info op http://mathieucieters.com/thegraphicnomad/ about

TGN-book16.indd 77

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

31 oktober 2013 16:44:39 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Jep… je bent van harte welkom! Kom langs.. Slaap je dan op de studio? Leuk project en goeie timing! Ik geef ook les op de KABK dus zal je ook daar mee naar toemoeten. Some input : http://swipetv.dropmark.com/147511/2470607 Thanks, Gwenda Jakobs and Jonathan Looman studio@sincetoday.com www.sincetoday.com shop.sincetoday.com

TGN-book16.indd 78

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

31 oktober 2013 16:49:58 GMT+01:00

Aan:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Super! Als dat lukt, slaap ik graag op de studio! :) Heel graag wil ik mee naar KABK! Super! En interessante ‘input’! Alvast bedankt. Ik hou jullie op de hoogte! Mathieu Cieters — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com visit project: www.thegraphicnomad.com

TGN-book16.indd 79

23/05/14 15:47

Van:

Team Thursday <teamthursday.com@teamthursday.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

31 oktober 2013 18:06:25 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Beste Mathieu, Dat is zeker mogelijk, je project klinkt heel interessant. Ik denk dat ons eind februari het best uitkomt - in maart zouden wij zelf weg kunnen zijn. Laat maar weten wat voor jou handig is, en hoeveel tijd je nodig hebt. Groet! Simone

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013 10 ——2013

09 ——2013

VOORBEREIDING

TGN-book16.indd 80

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van: Sam de Groot <samdegroot@gmail.com> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 2 november 2013 13:57:10 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

Van: Rob van Hoesel <post@robvanhoesel.nl> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 5 november 2013 09:23:22 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

Beste Mathieu,

Beste Mathieu, dank voor je interesse in mijn werk. De grafische nomade, een interessant en aansprekend idee. Je werk ziet er goed uit ook. Ik heb echter weinig zicht op hoeveelheid werk en andere ontwikkelingen de komende tijd. Zodoende kan ik je geen plek aanbieden.

Bedankt voor je mail. Mijn praktijk is meestal te klein en onregelmatig om samen te kunnen werken, maar als je langs Amsterdam komt, kun je wel langskomen voor een gesprek als je wilt. Succes met je project,

Succes met je project! groet, Rob

Sam Van: Studio Moniker <info@studiomoniker.com> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 4 november 2013 11:45:27 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Rob van Hoesel / grafisch ontwerp Reigerstraat 16 / 4811 XB Breda 06 19110305 / post@robvanhoesel.nl www.robvanhoesel.nl

Beste Mathieu,

Van: Harmen Liemburg <mail@harmenliemburg.nl> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 5 november 2013 11:37:03 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

* Niet bereikbaar op woensdag – – –

Hartelijk dank voor je interesse in onze studio voor je project. Helaas zijn wij niet in de gelegenheid eraan deel te nemen. We wensen je heel veel succes met je afstuderen. Met vriendelijke groeten, Eve Dullaart

beste mathieu, in de periode die je noemt ben ik zelf voornamelijk bezig met het voorlopig ontwerp van dit lopende project: http://www.harmenliemburg.nl/2013/05/16/ proposal-for-noordzuidlijn-selected/ dat moet ik echt zelf doen... ja mag echter altijd langskomenvoor een gesprek/sessie of een dagje meelopen op de GRA, kijk maar wat je wilt. ik hoor tegen die tijd wel wat het gaat worden, okay? succes met je project en groet, harmen

Project Manager | Moniker Working Monday, Wednesday and Thursday Tweede Leeghwaterstraat 7 M 1018 RA Amsterdam T 00 31 (0)20 7791180 www.studiomoniker.com www.conditionaldesign.org Van: CATALOGTREE <mail@catalogtree.net> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 4 november 2013 12:04:47 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com> Beste Mathieu, bedankt voor je interesse in onze studio als mogelijke station tijdens je ‘reis’. Helaas zien we geen mogelijkheid om je project in ons planning op te nemen. Succes met het afstuderen & vriendelijke groet, Nina ------------------catalogtree Trompetstraat 4 6811 HK Arnhem The Netherlands +31 (0)26 4420440 www.catalogtree.net -------------------

TGN-book16.indd 81

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Marc Popelier <Marc.Popelier@hogent.be>

Onderwerp:

Nomadz

Datum:

3 november 2013 22:03:55 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

Dag Mathieu, Ken jij Inne dehandschutter al, die heeft een jaar overal ter wereld gewerkt en daar een blog van bijgehouden. Dit ligt in de lijn van je masterproject... Misschien eens contact opnemen met haar, dit kan volgens mij zeker voor jou verrijkend en leerzaam zijn. Mocht je ze contacteren doe ze zeker de groeten van mij... Groeten Marc Haar project: http://nomadz.nu/ Je kan ze verder vinden op Facebook en diverse websites

-----------------------------Verstuurd vanaf mijn iPad

TGN-book16.indd 82

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Doorst.: Nomadz

Datum:

4 november 2013 13:40:43 GMT+01:00

Aan:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Hey Ine Mathieu Cieters is de naam, very James Bond-ish. :) Ik volg momenteel het masterjaar aan KASK, Gent. Als masterproject wil ik ‘een grafische nomade zijn.’ Nu heb ik, zoals je hieronder kan lezen, je project via Marc Popelier leren kennen. Ik zou, zoals je hieronder ook kan lezen, het inderdaad enorm verrijkend en leerzaam vinden zouden we over het project kunnen spreken. Is het mogelijk om eens af te spreken? Heel graag een antwoord. met vriendelijke groeten, Mathieu Cieters mathieucieters@gmail.com www.mathieucieters.com Begin doorgestuurd bericht: Van:

Marc Popelier <Marc.Popelier@hogent.be>

Onderwerp:

Nomadz

Datum:

3 november 2013 22:03:55 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

TGN-book16.indd 83

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

4 november 2013 14:22:28 GMT+01:00

Aan:

Marc Popelier <Marc.Popelier@hogent.be>

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

Dag Marc Bedankt voor deze link. Ik kende haar/hun project niet. Het lijkt mij inderdaad zeer boeiend om eens contact te leggen en af te spreken. Ik heb haar een mail gestuurd! Heel erg bedankt! Mathieu Cieters mathieucieters@gmail.com www.mathieucieters.com

TGN-book16.indd 84

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË 4/11/2013 14:27 David Voss hey mathieu, just read the post by jurgen on your project. thought about leipzig? what is your shedule, how long do you stay in one place? best, david 4/11/2013 14:31 The Graphic Nomad Hey David I’d love to come to Leipzig. My plan is to stay from a few days to maximum two weeks. Currently all the time between February 3 and April 20 is free, so if you prefer that I come at certain dates, let me know! Kind regards, Mathieu 4/11/2013 16:55 David Voss hey mathieu, ok, that’s not that long. right now i don’t know what projects i will work on exactly beginnig 2014, but as always there are many things to do... maybe for some clients like “schauspiel leipzig” or stuff i always wanted to do but never made it (like my own website). if you like you can stop by here in leipzig. what time would fit best for you? best, david 6/11/2013 15:12 The Graphic Nomad Great news! About the timing, I think it is better to

ask you when it fits the best.. David Voss 6/11/ 15:25 ok. so let me know when its best for you. when do you think you can say it for sure? middle of februar there is the “rundgang” at the academy of visual arts here in leipzig. all students show their work and do party. might be a good reason/ date. The Graphic Nomad 6/11/2013 15:47 Yes, sounds interesting! And when exactly is this ‘rundgang’ ? 6/11/2013 16:06 David Voss Donnerstag, 13.02. bis Sonntag, 16.02.2014. 6/11/2013 16:16 The Graphic Nomad Ok, very good. I wrote it down! As soon as I know more, I contact you. But I’m pretty sure that I will come by those days and maybe longer to help with the projects you are offering me and of course to talk about graphic design! In every way, thank you very much! 6/11/2013 18:30 David Voss hey. yes, come around. some days working together would be nice. just let me know when and we figure something out. have good time! d 85

TGN-book16.indd 85

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The Graphic Nomad

Datum:

6 november 2013 16:06:38 GMT+01:00

Aan:

barcelona@wearemucho.com; info@solofficial.com

info@losiento.net; afs@folchstudio.com;

bureau@mirkoborsche.com; contact@manystuff.org;

info@resortstudio.ch; volk@volkvolk.info;

laetgorsy@hotmail.fr; hello@lundgrenlindqvist.se;

info@ludovic-balland.ch; pieter@modem.ws;

contact@hort.org.uk; info@L2M3.com;

office@pwr-stud.io; contact@tsto.org;

post@hegi-weidmann.ch; info@kokoromoi.com;

bonjour@undemi.fr; hello@alexanderlis.com;

info@anymadestudio.com; tellme@bankassociates.de;

hi@baenziger-hug.com; ludvig@bureaubruneau.com;

hello@thisiscatalogue.co.uk; post@feixen.ch;

info@zakgroup.co.uk; tereza@therodina.com;

hey@heystudio.es; jens@ourpolitesociety.net;

contact@t-wo.it; matthias@ourpolitesociety.net;

Hello. My name is Mathieu Cieters and I follow the master year graphic design at the School of Arts (KASK), Ghent, Belgium. As a master project I’d be ‘a graphic nomad’. In a nutshell the project involves that I’m looking for studios, designers, collectives , ... where I can contribute to (art) projects or that I can realize a project. The goal is, with the idea of the nomad, to live and learn depending on the work. Incidentally this gives me the opportunity to explore and experience the various influences and approaches in the design process and the (any remaining?) cultural differences. The goal of this master project is to publish a book in which not only the studios, designers, collectives or art projects where I helped out are extensively exposed but in which also the encountered influences and approaches and the possible cultural differences within the graphic subculture are documented in a personal travelogue of a passionate and curious person. This book will be made on the road and as a ‘work in progress’- object could lead to interesting conversations. The reason why I contact you. Is it possible to effectively come over between February 3 and April 20, 2014 to work on an (ongoing) project or you can make time for an interview, to attain this project and the book? 86

TGN-book16.indd 86

23/05/14 15:47

GENT â&#x20AC;&#x201D; BELGIĂ&#x2039; Thanks for an answer. I look forward to hearing from you. With Regards, Mathieu Cieters - the graphic nomad PS . follow : http://www.facebook.com/pages/The-GraphicNomad/123894591114187 or @thegraphicnomad Detailed information on http://mathieucieters.com/ thegraphicnomad/about

TGN-book16.indd 87

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING 08/11/2013 12:10 Mathieu Cieters Hey Jan is het mogelijk om de afspraak te verleggen naar volgende week dinsdag?

06/11/2013 16:31 Jan Opdekamp

08/11/2013 13:55 Jan Opdekamp

(Y)

11 ——2013 05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

06/11/2013 16:17 Mathieu Cieters Hey Jan, vraagje.. Zou het komende tijd eens lukken om af te spreken? Ik heb een fotografische vraag..

06/11/2013 16:31 Jan Opdekamp Morgen ? 06/11/2013 16:31 Mathieu Cieters morgen lukt moeilijk vrijdag na 18u? 06/11/2013 16:33 Jan Opdekamp (Y) 06/11/2013 16:33 Jan Opdekamp When / where ? 06/11/2013 19:17 Mathieu Cieters Tegen 18u aan de vooruit? Kun je jouw nummer geven?

11/11/2013 20:04 Jan Opdekamp ben der over kleine 10! excuus 11/11/2013 20:04 Mathieu Cieters Geen probleem, ik sta aan de ingang..

08/11/2013 17:26 Mathieu Cieters ok, ideaal. Dinsdag tegen 20u vooruit? 08/11/2013 17:48 Jan Opdekamp deal 08/11/2013 18:35 Mathieu Cieters sorry Jan, ik bedoelde maandag om 20u

08/11/2013 18:49 Jan Opdekamp

06/11/2013 20:08 Jan Opdekamp 0477227724 Check Staat genoteerd

13/11/2013 19:37 Mathieu Cieters Hey Jan Merci voor jouw interessante uitleg 88

TGN-book16.indd 88

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË

TGN-book16.indd 89

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The Graphic Nomad

Datum:

7 november 2013 10:33:25 GMT+01:00

Aan:

hoang@neoneo.ch; mathias@ateliertoutvabien.com

anna@ateliertoutvabien.com; erni@neoneo.ch;

welcome@a-is-a.name; info@a3studio.ch;

bonjour@b--i--g.com; poke@mmmmm.fr; bb@bb-bureau.fr

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

Bonjour Mon nom est Mathieu Cieters et je suis l’année Master en Graphisme à la School of Arts (KASK), à Gand en Belgique. “Etre un nomade graphiste” est le but de mon projet de master. Concrètement le projet consiste dans le fait que je vais à la recherche de studios, de créateurs, de collectifs, … auprès de qui je pourrais participer des projets (d’art) ou avec qui je pourrais réaliser un projet. Le but est dans l’idée du nomade, de vivre et d’apprendre par le travail. Accessoirement, cela me donne l’opportunité d’expérimenter et d’éprouver les différentes influences et approches dans le processus de création et les différences culturelles (si celles-çi existent encore). Le master-projet a pour but final la réalisation d’un livre dans lequel, non seulement les studios, les créateurs, les collectifs ou les projets d’art que j’ai aidé sont mis en avant, mais dans lequel également les influences et approches et les éventuelles différences culturelles au sein de la sousculture du graphisme sont documentées au moyen d’un récit personnel de voyage d’une personne curieuse et passionnée. Pourquoi je vous envoie ce courrier. Est-il possible de venir effectivement quelque part durant la période située entre le 3 février et le 20 avril 2014 pour travailler sur un projet (en cours) ou pouvez-vous libérer du temps pour une conversation afin de réaliser ce master-projet et le livre. Comptant sur une réponse positive, recevez mes meilleures salutations. Mathieu Cieters — the graphic nomad PS. Vous pouvez déjà m’aider en approuvent la page Facebook: https://www.facebook.com/pages/The-GraphicNomad/123894591114187 ou suivre sur @thegraphicnomad

TGN-book16.indd 90

23/05/14 15:47

GENT â&#x20AC;&#x201D; BELGIĂ&#x2039; Van:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

7 november 2013 14:26:02 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Dag Mathieu. Het is nu even druk, net terug van vakantie. Stel maar enkel data voor voor binnen een 2tal weken. Grtn ine

TGN-book16.indd 91

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van: Staynice <staynice@staynice.nl> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 7 november 2013 12:20:19 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Is het een idee dat als er een nieuw project aankomt dat we je dat laten weten en we dan kunnen kijken of dat iets is voor jou? Met vriendelijke groet, Yorit

Beste Mathieu,

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

Klinkt als een interessant project. Maar we zullen je toch teleur moeten stellen, ons bureau is niet ingesteld op goede begeleiding van een stagiaire of iets dergelijks als jouw project, vandaar dat we er dan ook niet aan beginnen. Groeten, Barry en Rob Van: Pablo Salas <pablo@losiento.net> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 8 november 2013 18:49:14 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com> Hi Mathieu, we will be pleased to recieve you for an interview from febreuary 3 to april 20th 2014. We cannot involve you in any project, there is no possibility, the studio is full at these dates, no fisical space and no time to develop no more projects than the ones we already have scheduled. Hope you understand Best regards Pablo Salas Project Manager ---------------------------------Ca Alegre de Dalt 55 Entresuelo 1ºA Barcelona 08024 Spain ---------------------------------+ 0034 93 210 32 49 ---------------------------------www.losiento.net www.behance.net/losiento Fb: losientostudio Twitter: @LoSientoStudio losientostudio.wordpress.com Van: Yorit Kluitman <mail@yorit.info> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 10 november 2013 11:16:51 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com> Hoi Mathieu, Ten eerste bedankt voor je mail en een gaaf project. Wij van de Letterproeftuin zijn niet echt een vaste studio en we werken alleen op projectbasis samen. Het is voor ons dan ook lastig om nu al te kunnen zeggen dat we tussen 3 feb. en 20 apr. een plek kunnen bieden. Al staan we hier zeker wel voor open.

TGN-book16.indd 92

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Onderwerp:

RE: The Graphic Nomad

Datum:

11 november 2013 12:08:08 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

hello Mathieu how long exactly do you want to stay ? february to april ? thx

TGN-book16.indd 93

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

11 november 2013 15:13:52 GMT+01:00

Aan:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Is it correct that you are in Leipzig? Mathieu Cieters — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com visit project: www.thegraphicnomad.com

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

I want to stay from a few days till maximum 2 weeks somewhere in the period between february and april.

TGN-book16.indd 94

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Onderwerp:

RE: The Graphic Nomad

Datum:

11 november 2013 15:27:42 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

yes leipzig ok i see - so yes i would recommend you to come in february the two first week otherwise end of march i’ll to change of studio the 1st march - that’s a lot of movement - so maybe you can benefit of the last days of my studio gallery or come later - up to you i can drive you here the only thing is that i don not have money to pay you i can maybe offer you a bed somewhere and a lot of discovery you can fallow me in my daily work let me know what exactly you want to and when all the best laetitia

TGN-book16.indd 95

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

11 november 2013 16:16:05 GMT+01:00

Aan:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

Hey Ine Deze data kan ik: - Maandag 18/11 vanaf 19u - Dinsdag 19/11 vanaf 19u - Woensdag 20/11 volledige dag - Donderdag 21/11 vanaf 19u - Vrijdag 22/11 vanaf 19u Alvast bedankt voor je tijd! Groetjes, Mathieu Cieters mathieucieters@gmail.com www.mathieucieters.com

TGN-book16.indd 96

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË 11/11/2013 10:54 Mathieu Cieters Hello. My name is Mathieu Cieters and I follow the master year graphic design at the School of Arts (KASK), Ghent, Belgium. As a master project I’d be ‘a graphic nomad’. In a nutshell the project involves that I’m looking for studios, designers, collectives , ... where I can contribute to (art) projects or that I can realize a project. The goal is, with the idea of the nomad, to live and learn depending on the work. Incidentally this gives me the opportunity to explore and experience the various influences and approaches in the design process and the (any remaining?) cultural differences. The goal of this master project is to publish a book in which not only the studios, designers, collectives or art projects where I helped out are extensively exposed but in which also the encountered influences and approaches and the possible cultural differences within the graphic subculture are documented in a personal travelogue of a passionate and curious person. This book will be made on the road and as a ‘work in progress’object could lead to interesting

conversations. The reason why I contact you. Is it possible to effectively come over between February 3 and April 20, 2014 to work on an (ongoing) project or you can make time for an interview, to attain this project and the book? Thanks for an answer. I look forward to hearing from you. With Regards, Mathieu Cieters - the graphic nomad 16/11/2013 12:35 Larissa Kasper Hi Mathieu, Apologies for the late reply. We’ve been on different locations the last week and didn’t have the chance to discuss your request until now. Your project sounds very interesting and you’re more than welcome to stop by our studio during that time. Because there is still a bit time until then, it’s a bit hard for us to say what projects we’ll be working on. But there is always something interesting going on and of course many things to discuss within our working field. Keep us updated about your project and let us know if you have any questions before your trip. We’d be happy to welcome you in Switzerland. Best wishes, Rosario & Larissa

TGN-book16.indd 97

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

12 november 2013 17:45:30 GMT+01:00

Aan:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Wow, that is a great offer! Thanks for that!

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

A bed would be very good and the discovery just great!

TGN-book16.indd 98

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Nicolas Millot <bonjour@b--i--g.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

13 november 2013 18:20:04 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

Bonjour Mathieu, Ton projet me semble très intéressant ! Je suis donc d’accord pour que l’on se rencontre pour discuter et éventuellement collaborer sur un projet. Sinon, je connais Benoît, peut-être pouvons nous confronter nos pratiques au même moment dans l’idée d’une discussion croisée ? Peut-être élaborer un projet à trois pour l’occasion ? J’aime l’idée que la rencontre favorise l’élaboration de nouveau projet. Mais peut-être n’est-ce pas dans l’optique de ton projet ? Bref, bon courage pour la suite. A bientôt ! -Nicolas Millot BIG - Bureau d’Investigation Graphique — http://www.b--i--g.com +33 (0)6 33 19 22 17

TGN-book16.indd 99

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

SB – Bänziger Hug <sb@baenziger-hug.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

14 november 2013 07:19:49 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

Kopie: Olivier Hug Bänziger Hug <oh@baenziger-hug.com>

Hi Mathieu

11 ——2013

Sounds nice, let’s do it! Best wishes, Sämi

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

Samuel Bänziger Art-Direction and Graphic Design – Bänziger Hug – sb@baenziger-hug.com www.baenziger-hug.com Frongartenstrasse 11 9000 St.Gallen +41 79 220 48 38 –

100

TGN-book16.indd 100

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

DESIGNBÜRO FRANKFURT <kontakt@designbuero-frankfurt.de>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

14 november 2013 10:45:34 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

Hey, That sounds like it very interesting project. We are in. All the best Designbüro Frankfurt (Alexander Lis)

-DESIGNBÜRO FRANKFURT Kommunikation und Identität -Westend Carree - Creative Carree Im Trutz Frankfurt 55 60322 Frankfurt am Main Germany -+49 (0)69 84 770 532 +49 (0)176 211 24699 -www.DesignBuero-Frankfurt.de Kontakt@DesignBuero-Frankfurt.de

101

TGN-book16.indd 101

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Filip de Baudringhien <filip@typejamming.com>

Onderwerp:

Doorst.: STEFAAN VAN BIESEN “Wander Lust”

Datum:

14 november 2013 11:26:28 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

Dag Mathieu, Als bijlage de uitnodiging voor de opening van ‘Wander Lust’ een project van Stefaan Van Biesen. Kan interessant zijn om je master vanuit theoretisch oogpunt te funderen. groeten, Filip Begin doorgestuurd bericht: Van:

Galerie S&H De Buck <sdebuck@skynet.be>

Datum:

14 november 2013 10:47:59 GMT+01:00

Aan:

Filip de <filip@typejamming.com>

Onderwerp:

STEFAAN VAN BIESEN “Wander Lust”

Antwoord aan:

Galerie S&H De Buck <sdebuck@skynet.be>

Welkom op de tentoonstelling Opening 22 november 2013 20 u. door Ernest Van Buynder (Voorzitter vrienden van het MUHKA) Sinds 1990 onderneemt Stefaan Van Biesen in binnenen buitenland wandelingen, die hij bij wijze van performance, documenteert met video,foto’s, maquettes, teksten, tekeningen. De Zwitserse socioloog en urbanist, Lucius Burckhardt (1925-2003) introduceerde in de negentiger jaren het begrip” Spaziergangwissenschaft” , Stefaan Van Biesen wou deze ‘wetenschap van het wandelen’ verruimen door het wandelen te zien als een subjectieve gedachteoefening in het stedelijk weefsel en in het landschap, (‘Hoofdzwerver’ 2002). Dit resulteerde in ‘Sensitive Islands’ waarbij maatschappelijke waarnemingen vanuit een onbevangen standpunt werden vastgelegd. Zo ontstonden er in diverse bibliotheken ‘Bibliotheken der Wandelingen’ (waarvan de meest recente te zien was in Brasilia (Jardim Botanico, Brazilië 2012). De kern blijft een vraagstelling, een uitnodiging tot de ‘ kunst van het dolen’, waarbij de bestemming ondergeschikt is aan de weg zelf. De dag als cyclus van ontmoetingen, het lichaam als bewegend middelpunt, instrument van kennis, ervaring en creativiteit. “Stefaan van Biesen’s denken sluit op een actuele manier aan bij het nomadische aspect van de 102

TGN-book16.indd 102

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË renaissancekunstenaars die heel Europa afreisden. Albrecht Dürer (1471-1528) is hier een sprekend voorbeeld van. Deze reizen waren kunstprojecten, waarbij uit ontmoetingen stromingen van gedachten, tekeningen en andere artefacten ontstonden. Deze reizen waren laboratoria van de gedachten. Kennis transformeerde tot een bezield weten. Stefaan Van Biesen toont dit labo. Notities, artefacten en tekeningen stofferen zijn reis.” (Geert Vermeire, curator ‘Anatomia da Escrita’ Nationaal Museum Brasilia Brazilië 2012) De kunstenaar besteedt een belangrijk deel van zijn artistieke activiteit aan uitwisselingen en samenwerkingen met andere kunstenaars en deskundigen uit verscheidene disciplines. Hij is mede oprichter en lid van The Milena principle (www.themilena.com), een Europese denktank die kunstenaars en wetenschappers verenigt en WIT urban team. Hij werkte als kunstenaar in België, Nederland, Duitsland, Polen, Italië, Griekenland, Portugal, Brazilië en China. Galerie S&H De Buck toont werk uit de verscheidene projecten sinds 2010:(Growing silence) GoetheInstitut Griekenland 2010, < (Handwritings) ‘Anatomia da Escrita’ Nationaal Museum Brasilia Brazilië 2011, (curator : Geert Vermeire) < (Sensitive Islands) ( Sinfosaramago Congres) Casa dos Bicos, Fundaçao José Saramago Lissabon Portugal 2012, Art Borgloon België 2012,(The go-between) Museum Nogueira da Silva (Minho universiteit) Braga Portugal 2012, (Wander Lust) Galerie S&H De Buck Gent België 2013, < O Passeio Branco) Spaziergangwissenschaft postdoctoraal onderzoek Simona Vermeire, Minho universiteit Braga Portugal. Een samenwerking van Fundaçao José Saramago en Fernando Pessoa Museum, Lissabon Portugal 2015. Een monoloog van de kunstenaar “Campo da Venus”, met eigen artwork, wordt ter gelegenheid van “Wander Lust” uitgegeven op 33 exemplaren.

103

TGN-book16.indd 103

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: STEFAAN VAN BIESEN “Wander Lust”

Datum:

15 november 2013 11:22:39 GMT+01:00

Aan:

Filip de Baudringhien <filip@typejamming.com>

Bedankt!

gr. Mathieu

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013

11 ——2013

Ik zal op 22 november eens gaan kijken en luisteren.

104

TGN-book16.indd 104

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van: contact t-wo <contact@t-wo.it> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 21 november 2013 19:19:21 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Agent Pekka AMS Herengracht 328, 1016 CE Amsterdam, The Netherlands +31 6 4629 0589 / caroline@agentpekka.com

Hello Mathieu, nice to meet you, your project sound really good, and we’ve seen you will meet along your road some great designers, and also some friends of us. We will be very very busy in that period, but please give us more details and we will consider how to help you. It’s not so easy to consider to work together on something, as we work in a very independent way, and we can’t follow any intern, due to the many things we have to do, but it’s more easy if you are asking to share some words and to make an interview.

New talent : Magnus Voll Mathiassen www.agentpekka.com/talent/magnus-vollmathiassen/

Let us know, very best, Alberto T W O Van: WT mail <mail@werkplaatstypografie.org> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 22 november 2013 10:58:39 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com> Beste Mathieu, dank voor je mail, ik heb deze voorgelegd aan de overige staf. Je hoort nog van mij, met vriendelijke groet, Liesbeth Doornbosch --------------------------------------Office Werkplaats Typografie / ArtEZ Institute of the Arts Agnietenplaats 2 6822 JD Arnhem t: +31 (0)26 - 353 5664 www.werkplaatstypografie.org

Visit our new site : www.agentpekka.com New talent : Robin Davey www.agentpekka.com/talent/robin-davey/

Latest work : www.agentpekka.com/work/nike-fuelband-se/ Van: Matthias Kreutzer <matthias@ourpolitesociety.net> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 30 november 2013 09:55:14 GMT+01:00 Aan: Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com> Kopie: jens@ourpolitesociety.net Hi Mathieu, Your project sounds very interesting, and I’m curious about the resulting book. At the moment, I’m in the process of changing studio spaces, so I can’t really tell how the situation next year will look like. Also, at OPS we don’t have interns and/or assistants, it just doesn’t make sense for a small office like ours. But I wish you good luck with your journey and hope that you’ll be able to find interesting hosts. All the best, Matthias

Van: Caroline Svensson <caroline@agentpekka.com> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 22 november 2013 12:51:20 GMT+01:00 Aan: The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com> Hi Mathieu, Thanks so much for getting in touch with us and for your interest in Agent Pekka! What a great project! I really like your idea so I’m very sorry to say that we won’t be able to take you on. I’m working on my own as a producer here in the Amsterdam office while our illustrators are all based around the world, working from their own studio or homes, so we haven’t got a shared space where everyone works unfortunately. I’m wishing you all the best in your search! Have a great weekend, Caroline Caroline Svensson Agent & Producer

105

TGN-book16.indd 105

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

27 november 2013 22:26:04 GMT+01:00

Aan:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Hey Ine

Alvast bedankt, Mathieu Cieters

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013 11 ——2013

Ik vroeg mij af of het nog mogelijk was om eens af te spreken. Kan je je even vrijmaken?

106

TGN-book16.indd 106

23/05/14 15:47

GENT â&#x20AC;&#x201D; BELGIĂ&#x2039; Van:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

2 december 2013 09:17:51 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Dag Mathieu, Sorry, razend druk en kapote auto hebben roet in het eten gegeooid. Stuur jij nog enkele data, liefst volgende week. tx ine

107

TGN-book16.indd 107

23/05/14 15:47

11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

5 december 2013 21:43:32 GMT+01:00

Aan:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Hey, Geen probleem. Ik kan volgende week elke avond en woensdag vooren namiddag... Groeten,

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013

Mathieu Cieters 0487/36.11.22 mathieucieters@gmail.com

108

TGN-book16.indd 108

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

7 december 2013 13:20:50 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

13.30 lunch bij clouds in my coffee? grtn ine

109

TGN-book16.indd 109

23/05/14 15:47

11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

7 december 2013 13:37:39 GMT+01:00

Aan:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Is goed. Volgende week woensdag! Tot dan.

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013

Mathieu Cieters 0487/36.11.22 mathieucieters@gmail.com

110

TGN-book16.indd 110

23/05/14 15:47

GENT â&#x20AC;&#x201D; BELGIĂ&#x2039; Van: WT mail <mail@werkplaatstypografie.org> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad Datum: 8 december 2013 22:42:07 GMT+01:00 Aan: Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com> Beste Mathieu, onze excuses dat we zo lang de tijd namen om tot een antwoord te komen. En dan is het vermoedelijk ook nog een ander antwoord dan waar je op hoopte. Want, helaas kunnen we je geen plek bieden. We hebben met veel interesse de informatie op je website gelezen en zeer zeker sympathie voor je project. Maar gezien het intensieve karakter van ons master-programma in combinatie met een kleine organisatie is het lastig om mensen voor een kortere periode (dan de twee jaar) toe te laten. Op dit moment zijn er 18 deelnemers aan ons programma waarmee we ook de ruimtelijke grenzen van onze gebouw hebben bereikt. Er is simpelweg dus ook fysiek geen plek voor een nomade. Dat vinden we jammer, desalniettemin zijn we nieuwsgierig naar hoe jouw project zich ontwikkelt en vernemen we graag wanneer het boek uitkomt. Met vriendelijke groeten, Liesbeth

111

TGN-book16.indd 111

23/05/14 15:47

11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

11 december 2013 13:36:51 GMT+01:00

Aan:

Ine Dehandschutter <ine@nomadz.nu>

Hey Ben je in clouds in my coffee?

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013

Mathieu Cieters 0487/36.11.22 mathieucieters@gmail.com

112

TGN-book16.indd 112

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË

113

TGN-book16.indd 113

23/05/14 15:47

11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Matuvu <ine@matuvu.nu>

Onderwerp:

Antw.: Nomadz

Datum:

11 december 2013 14:43:05 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Hier nog even mijn specs: Ine 0477439060 matuvu.nu

grtjs ine

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013

nomadz.nu nomadz.nu/lifestyledesign nomadz.nu/traveljournal

114

TGN-book16.indd 114

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Mathieu <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The Graphic Nomad would like to come over!

Datum:

29 januari 2014 20:18:43 GMT+01:00

Aan:

marek@veryniceworks.com; rafaela.drazic@gmail.com;

martaniedbal@gmail.com; bardzo@powaznestudio.com;

studio@polkadot.com.pl; noviki@noviki.net;

contact@moonmadness.com; contact.mnms@gmail.com;

jakub.pionty@gmail.com; studio@full-metal-jacket.pl;

info@waaitt.dk; hello@madsjakobpoulsen.com;

Well hello there! I have two questions for you and you could really help me out by answering them with a double yes! First let me quickly introduce myself: I am Mathieu Cieters, a Master’s student in Graphic Design at the School of Arts in Ghent, Belgium and currently working on my Master’s project ‘The Graphic Nomad’. And no, I don’t want an internship, so please continue reading. In a nutshell, being The Graphic Nomad consists of me looking for studios, designers or art projects where I can come over during one week. During this week I like to collaborate with you. I can help with an existing project or initiate a project while I’m there. At the same time, I can do some research and map out any (remaining?) cultural differences in graphic design in times of globalization. My final goal with this project is to publish a book in which the studios, designers or art projects where I helped out, are extensively exhibited, as well as showing the reader the remaining cultural differences in the graphic subculture. So this is the reason why I’m contacting you: Can you help me realize this research by collaborate with you? I would like to come over from March 24th until March 30th. Hopefully you can make me very happy with a YES! If you would like more info on my project, don’t hesitate and contact me! I’m really (really!) looking forward to hearing from you, Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com Follow me on: Facebook, Twitter, Instagram, Skype

115

TGN-book16.indd 115

23/05/14 15:47

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

noviki <noviki@noviki.net>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad would like to come over!

Datum:

18 februari 2014 12:19:24 GMT+01:00

Aan:

Mathieu <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

yes

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014

Marcin Nowicki NOVIKI STD T: (+48) 691 354 565 www.noviki.net

116

TGN-book16.indd 116

23/05/14 15:47

DEN HAAG — NEDERLAND Van:

POWAZNE STUDIO <bardzo@powaznestudio.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad would like to come over!

Datum:

19 februari 2014 16:07:15 GMT+01:00

Aan:

Mathieu <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Hello, we really like your project and we’ll be glad to colaborate with you. Although you should know that we are very small studio – just the three people. At the end of March we’ll be probably finishing few projects, so we can’t promise, that it’ll be possible for you to take part in them. Could you give us some more details about your visit? greetings Powazne Studio

117

TGN-book16.indd 117

23/05/14 15:47

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van: Marta Niedbal <martaniedbal@gmail.com> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad would like to come over! Datum: 21 februari 2014 15:36:32 GMT+01:00 Aan: Mathieu - The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com> Hi Mathieu! Thank You for Your message! It sounds like great idea, and I wish I could make it. There is few issues which can make this quite problematic, mostly: 1. My old friend is visiting me from 20th of March and I am taking smth like min. month break of anyy project. 2. And probably even more important, I am working mostly from my flat on my projects, sometimes when collaborating with other people i am renting a work space, e.x due to the Kioosk I’m very pleased that You wrote to me, but not sure if could help You with this ;-/ I’ve seen on Your website You are planning to go to Warsaw/ Poznan. Did You were thinking about any particualar studios? maybe at least I can help You with that. Let me know.

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014 02 ——2014

Best, Marta -Marta Niedbał www.qosma.com www.martaniedbal.com __________________ Van: MNMS <contact.mnms@gmail.com> Onderwerp: Antw.: The Graphic Nomad would like to come over! Datum: 8 maart 2014 23:38:29 GMT+01:00 Aan: Mathieu - The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com> Hello Mathieu, Sorry for not answearing for such a long time but our studio has a new member - our daughter. Me and my fiance are running small studio in Wroclaw, and some time ago we became a parents, this is the reason we are bit slooow these days :) We are interested in what You wrote to us, so we think we could help You - Poland is good place for doing such a research, cause lots of things are happening now. As I wrote, because of our fresh parenthood we slowed down our work, but starting some new projects soon. We are running a gallery here in Wroclaw and organizing exhibitions - we are interested in young polish (contemporary) illustration and painting - and this is the best part of our work! :) Feel invited to Wroclaw, it will be a pleasure to have You here for some days, we can talk, work and have some fun.. we are still young :) ..Hmmm, maybe you would like to exhibit some of your works in our gallery in future.. ;) > https://www.facebook.com/poco.galeria Ciao Mathieu, Maciek & Marysia / MnM’s / POCO Gallery

118

TGN-book16.indd 118

23/05/14 15:47

DEN HAAG — NEDERLAND + FRANKFURT — DUITSLAND Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Book about Graphic Design

Datum:

1 maart 2014 11:27:23 GMT+01:00

Aan:

studio@allthewaytoparis.com; studio@ironflag.net;

post@eller-med-a.net; hansmunk@gmail.com; hello@b14.dk

luimcp@gmail.com; jan@shft.dk; benjamin@shft.dk

windelev@re-public.com; hello@mariannebeck.tv;

frederik@surpluswonder.com;

Hello, My name is Mathieu Cieters. I’m a master student Graphic Design at the KASK in Ghent, Belgium. For my master ‘s project I’m traveling across Europe, seeking for Graphic Designers. Searching answers to the following questions: What is contemporary graphic design? What are the difference in culture and what is Universal? What is the influence of the globalization? What is my place in to all that? On the basis of meetings with graphic designers I make a book. Further, I would also like to collaborate on a project together with you because I think there will be nice results arise. You can see some of the results already made during my journey: www.thegraphicnomad.com From 12 until 23 March I’m staying in Copenhagen. I was wondering if you would be interested to meet me one or several times and contribute to my project. Hope to hear from you, Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

119

TGN-book16.indd 119

23/05/14 15:47

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Louie McPherson <luimcp@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: Book about Graphic Design

Datum:

1 maart 2014 12:52:59 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Hey Mathieu! That sounds very interesting, i would love to participate. I will be kinda busy at work, but we’ll figure it out! Also, if you should need a place to crash, you’re welcome to stay here for a day or 5, if you like - free of charge of course :) What kind of project did you have in mind? Can i ask how you found me? Through Daphni? :) See you soon :)

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

- Louie McPherson

120

TGN-book16.indd 120

23/05/14 15:47

FRANKFURT + LEIPZIG — DUITSLAND Van: marianne beck <hello@mariannebeck.tv> Onderwerp: Antw.: Book about graphic design Datum: 2 maart 2014 21:44:34 GMT+01:00 Aan: Mathieu Cieters <mathieu@mathieucieters.com> Dear Mathieu, Thank you for your mail. I think your project is great and very interesting, and I would have loved to be part of it, but I actually do not live in Copenhagen. I am Danish, but I live and work in Paris. So if you pass by Paris, we could meet up. Good luck with your project,

Best regards, marianne * Marianne Beck AD/ Graphic design 11 rue d’Uzès 75002 Paris +33 (0)6 21 61 71 56 http://www.mariannebeck.tv Van: Rasmus Høymann Laursen <rasmus@b14.dk> Onderwerp: Antw.: Book about Graphic Design Datum: 5 maart 2014 16:09:08 GMT+01:00 Aan: Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com> Hi Mathieu Thanks for your interest in our agency. It sound like an important project and we like your approach, but unfortunately we are too busy a the moment to engage in meetings and such. We wish you all the best. /R Rasmus H. Laursen Partner, chefdesigner m 0045 5194 7252 e rasmus@b14.dk a Værnedamsvej 15, 1. 1819 Frederiksberg C w b14.dk

121

TGN-book16.indd 121

23/05/14 15:47

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

VOORBEREIDING Van:

Karen Grønneberg <karen@eller-med-a.net>

Onderwerp:

Antw.: Book about Graphic Design

Datum:

3 maart 2014 19:56:16 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Dear Mathieu, and thank you for your mail. It sounds like an interesting project. You are very welcome to stop by our studio when you are in Copenhagen. For instance the thursday the 13th? Let’s start with a coffee and take it from there.

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

All the best, Karen

122

TGN-book16.indd 122

23/05/14 15:47

FRANKFURT + LEIPZIG — DUITSLAND 01/03/2014 12:30 Mathieu Cieters Hey Jeppe I am a Master’s student at KASK, Ghent, Belgium. My project is www. thegraphicnomad.com. In a nutshell, I’m traveling through Europe and I’m looking for Graphic Designers where I can collaborate on a project with. I was wondering if you would like to do something together? Or perhaps we could meet? I will be in Copenhagen from 12 March till 22 March. I would really appriciate your help! Thank you very much! Best regards, Mathieu 01/03/2014 12:35 Jeppe Pendrup Jorgensen Hey, Mathieu. That sound like a great idea. I am a masters student at KADK in Copenhagen, and been focusing on typography for the last year/ year and a half. Do you have any ideas of what you want to do? 01/03/2014 12:35 Mathieu Cieters

Hey No not really.. I am open for everything 01/03/2014 12:36 Jeppe Pendrup Jorgensen We can meet in copenhagen, when you arrive and have a beer, and i can show you the school, and talk of projects?

01/03/2014 12:36 Mathieu Cieters But my project is focusing on the cultural differences in times of globalization.. So maybe we can do something about that? yeah! would be great! 01/03/2014 12:39 Jeppe Pendrup Jorgensen uuh sounds interresting. Maybe something about vanishing cultural differences or contagious cultural blandness? 01/03/2014 12:40 Mathieu Cieters yes. Sounds good well I will also think about things i want to have some typical danish design in the project and i think you really could help me with that 01/03/2014 12:45 Jeppe Pendrup Jorgensen I will do my best, although i have a hard time pinpointing what typical Danish design is, wich probably leads back to the dissapearrence of cultural differences in the times of globalization. But lets meet and talk. 01/03/2014 12:45 Mathieu Cieters yes very good! i will let you know when we can meet! thank you very much!

123

TGN-book16.indd 123

23/05/14 15:47

TGN-book16.indd 124

23/05/14 15:47

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013 09 ——2013

Deel 3

DE LOKALE GRAFISCHE CULTUUR

125

TGN-book16.indd 125

23/05/14 15:47

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

126

TGN-book16.indd 126

23/05/14 15:47

INLEIDING

Een lokale cultuur verkennen kan het best wanneer men naar de plaats gaat en er effectief verblijft. Tegenwoordig gaat men vlug een gebied via digitale kanalen verkennen. Wanneer men iets te weten wil komen over een bepaalde plaats, zoekt men dit vlug op het wereldwijde web. Men raadpleegt de digitale kanalen om een globaal beeld te krijgen over een cultuur. Af en toe wordt er nog naar een boek gegrepen maar ook dat lijkt stilaan te verdwijnen. Om een gefundeerd beeld te krijgen van een plaats, is er niets beter dan werkelijk op een plaats mensen te ontmoeten, te werken en te verblijven. Pas door ondergedompeld te worden kan de eigenheid van een plaats op korte termijn geschetst worden. Door lokale mensen te ontmoeten en er samen mee te werken, kan men die eigenheid nog beter leren kennen. Autochtonen kennen hun cultuur als de besten. Dit is ook het geval bij grafische ontwerpers. Als grafische ontwerper krijg je impulsen van je eigen stad en cultuur. Door te leven en te werken in de plaatselijke (grafische) cultuur weten ontwerpers vaak wat er gaande is. Ontwerpers kunnen meestal aantonen wat specifiek is voor hun eigen grafische cultuur. Door projecten te initiëren rond het thema globalisering en ‘couleur(s) locale(s)’, kunnen op relatief korte tijd plaatselijke stijlkenmerken gevonden worden. Grafische ontwerpers zijn zich bewust 127

TGN-book16.indd 127

23/05/14 15:47

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

van hun cultuur grafisch (erf)goed. Door samen te werken met iemand uit een andere cultuur worden ontwerpers zich (nog meer) bewust van wat er zo specifiek is aan de cultuur waarin ze dagelijks werken en leven. Door de vraagstelling naar wat er zo kenmerkend is aan hun eigen (grafische) cultuur en het samenwerken errond wordt hen een soort spiegel aangeboden. Het laat hen toe om te reflecteren en te zoeken naar hun eigen typische stijlkenmerken. De samenwerking zorgt voor een constante wisselwerking tussen verschillende (invloeden van) culturen. Tijdens het uitvoeren van projecten werd er een soort van positieve afstandelijkheid ondervonden. Iedere ontwerper keek vanuit zijn grafische en culturele achtergrond naar de samenwerking. Door aan een gemeenschappelijk project te werken met iemand die vanuit een andere cultuur naar hun werk kijkt, worden ontwerpers zich bewust van het bijna automatisch gebruiken van hun eigen elementen en methodes. Maar er moet gezegd worden dat de spiegel die gecreĂŤerd wordt, op een persoonlijke en tijdsgebonden manier wordt vastgehouden. Het is omdat die bepaalde personen in die bepaalde tijd en in die bepaalde context samen aan een project werken. In dat opzicht is het een heel individueel en uniek gebeuren. Het is een heel persoonlijke ervaring. En het is deze ervaring die aan bod komt in de tekst. Het is een reconstructie en een interpretatie van mijn bevindingen en ervaringen. Het is geenszins de bedoeling om zaken te veralgemenen maar wel om een persoonlijk onderzoek en een persoonlijke evolutie mee te delen. Het is door het leiden van een nomadisch bestaan en het initiĂŤren van projecten dat de volgende standpunten en interpretaties ervaren zijn. Deze tekst is tot stand gekomen na het rondtrekken in 7 verschillende landen (Frankrijk, Nederland, Duitsland, Denemarken, Zweden, Polen en Zwitserland), te verblijven in 9 verschillende steden (Lille, Rotterdam, Den Haag, Frankfurt, Leipzig, Berlijn, Kopenhagen, Warschau en Sankt Gallen) en te reizen gedurende een periode van 9 weken. De tocht vond plaats van 2 februari 2014 tot en met 6 april 2014. 128

TGN-book16.indd 128

23/05/14 15:47

DE (VISUELE) GRAFISCHE (SUB)CULTUUR In dit deel van de scriptie wordt een beeld geschetst van de (visuele) grafische cultuur zoals die ervaren werd tijdens het verloop van de reis. Met de (visuele) grafische cultuur wordt bedoeld hetgeen opgevallen is door de ogen van een grafische ontwerper. Het zijn momentopnames met een heel persoonlijke insteek. Tijdens deze ervaringen werd getracht te onderzoeken in hoeverre globalisering invloed gehad heeft op een grafische cultuur binnen een bepaalde stad. Door verschillende steden te bezoeken en te bestuderen kan men vergelijkende studies doen. Het valt op waar en in hoeverre globalisering op bepaalde (grafische) culturen inwerkingen heeft gehad. Men kan zelfs stellen dat door globalisering een ‘Europese grafische stijl’ ontstaan is. Tijdens het project ‘The graphic nomad’ heb ik onderzoek gedaan naar het ontstaan van die stijl. Verder werd er ook naar de (grafische) handtekening, eigen aan een bepaalde stad, gezocht. Er wordt nagegaan of een stad en de grafische beelden nog een ‘colour locale’ hebben en waar die dan precies te vinden zijn. Weliswaar is het niet mogelijk om op korte tijd (in de meeste gevallen was dit 1 week) alles te weten te komen over de plaatselijke grafische subcultuur. De geschreven bevindingen reflecteren (helaas) slechts ‘een fractie’ van wat er allemaal gaande is. In de ene stad vallen nu eenmaal sneller zaken op dan in een andere stad en ontmoetingen zorgen ervoor dat men vooral subjectieve zaken te weten komt. Hoewel het mijn ambitie was om zo diep mogelijk te graven, kan het zijn dat ik soms wat aan de oppervlakte blijft.

129

TGN-book16.indd 129

23/05/14 15:47

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

KADER Met de grafische (visuele) cultuur wordt in deze tekst bedoeld: alles wat er tijdens het project aan grafische producten gezien en ervaren werd. Het betreft persoonlijke beelden die gevormd zijn door de combinatie van de (ervaren) cultuur, kunstgeschiedenis, filosofie en erfgoed alsook de kennis en vaststellingen die al voor het project aanwezig waren. In dit stuk van de tekst wordt er vooral gefocust op tweedimensionale beelden. Wanneer men als grafisch ontwerper in een stad terecht komt die men niet kent, vallen bepaalde (visuele) grafische elementen en beelden op. Is er sprake van beroepmisvorming? Tijdens het project werd gezocht naar grafisch ontwerp dat te vinden was in het stadsbeeld, in culturele instellingen, academies, boekenwinkels, musea en plaatsen die voorgesteld werden door ontwerpers en studioâ&#x20AC;&#x2122;s. Zoals de kritische lezer kan opmerken zijn het vooral ontwerpen uit de culturele sector. Er moet dan ook bemerkt worden dat tijdens een kortstondig verblijf op een plaats niet de volledige grafische cultuur verkent kan worden. Zo zijn er ontwerpers die verkiezen om niet commercieel of zelfs niet cultureel gebonden te ontwerpen. Deze vallen buitden de focus van dit project. De focus van dit onderzoek ligt eerder op de gemakkelijk toegankelijke ontwerpen. Door in het stadsbeeld, op drukwerk en door ontmoetingen vallen bepaalde beelden op. Het woord beelden wordt hier in de breedst mogelijk zin gebruikt. Met beelden worden zaken bedoeld die gezien, gehoord, ondervonden en geĂŻnterpreteerd kunnen worden. Het zijn in sommige gevallen slechts eerste indrukken, maar door ontmoetingen en gesprekken, komt vaak meer naar boven dan aanvankelijk gedacht. Een van de voordelen van het project was juist dat beelden en indrukken bijgeschaafd en meer gefundeerd worden en op deze manier een beter inzicht verschaffen in de eigenheid ervan. Door met experten in het vakgebied te praten en te werken wordt vakkennis doorgeven, vakkennis die niet via virtuele weg te vinden is. In het volgende deel belicht ik deze werkwijze en bevindingen. 130

TGN-book16.indd 130

23/05/14 15:47

Er werd gekozen om te vertrekken van de impressie die ik tijdens mijn bezoek van een bepaalde stad had. Deze impressies zijn eerste indrukken. Het is de uitwerking van iets op het gemoed of de geest. Nadien wordt gefocust op het onderzoek dat gevoerd werd in de stad. Deze was per stad verschillend, maar de vragen zoals besproken in de inleiding zijn wel steeds ter sprake gekomen. Nadien werd per stad telkens een plaatselijke grafische taal geabstraheerd. Deze taal is gebaseerd op geschiedkundige feiten, ondervindingen en kenmerken die door ontwerpers zijn meegedeeld. Als laatste deel zijn de studio’s en de geïnitieerde projecten beschreven per stad. Aangezien het om een bijzonder persoonlijke kijk en interpretatie gaat, spreek ik in dit hoofdstuk uit eigen naam.

“Bij het interpreteren is het lastig om neutraal te zijn; elke waarneming lijkt te zijn gestoeld op de in het verleden opgedane ervaring met een opkomende associatie met de huidige gebeurtenis. Bij die waarnemingen maken we niet alleen gebruik van onze 5 zintuigen, zijnde horen, zien, proeven, voelen en ruiken. Ook het menselijk gevoel en denken speelt een rol. Bovendien is de door de mens gevormde overtuiging, een opeenstapeling van overgeleverde wijsheden en aangeleerde vaardigheden, maar ook van de eigen intuïtie. Waarnemingen wat betreft het minder-meetbare, zoals de interpretatie van iemands gemoedsgestel en het esthetische blijven lastiger. De inschattingen die daar het gevolg van zijn, kunnen evenzogoed missers als treffers zijn.” 131

TGN-book16.indd 131

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013

10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 132

23/05/14 15:47

LI L L E Frankrijk

133

TGN-book16.indd 133

23/05/14 15:47

10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

The Graphic Nomad

Datum:

27 november 2013 17:50:21 GMT+01:00

Aan:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013 11 ——2013

Bonjour Benoit! Alors, j’ai des nouvelles! J’aimerais bien venir chez vous la première semaine du mois de février. Est-ce cela est possible? J’ai aussi encore quelques questions supplémentaires: 1. J’aimerais bien rester sur place pendant que je travaille chez vous. Pourriez- vous m’aider avec cela? OUu connaissezvous un endroit (chez quelqu’un) ou je sais loger? 2. Je me demandais aussi si il est possible de visiter votre école et éventuellement suivre ou participer à un projet? Ou avez-vous des autres propositions? 3. Avez-vous déjà une idée de ce que je sais faire chez vous? Vos proposions que vous avez donner par Facebook me semble parfait! 4. Est-il possible d’être payer d’une façon ou l’autre? Par exemple si je suis ‘nourrit’ ou si il serait possible de recevoir un ‘récompense? Comme-ça je sais continuer plus facilement mon projet! Merci pour votre réponse! Bien amicalement, Mathieu Cieters +32 487 36 11 22 www.thegraphicnomad.com

134

TGN-book16.indd 134

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Antw.:

The Graphic Nomad

Datum:

9 december 2013 17:42:14 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Le 27 nov. 2013 à 17:50, The Graphic Nomad a écrit : Bonjour Benoit! Salut Mathieu! Alors, j’ai des nouvelles! J’aimerais bien venir chez vous la première semaine du mois de février. Est-ce cela est possible? Oui, du 3 fév. au 7 (environ) ? Je donne des cours le lundi (de 9h à 15h), tu pourrais m’accompagner si ça t’intéresse et puis le reste de la semaine on peut attaquer autre chose… J’ai aussi encore quelques questions supplémentaires: 1. J’aimerais bien rester sur place pendant que je travaille chez vous. Pourriez- vous m’aider avec cela? OUu connaissez-vous un endroit (chez quelqu’un) ou je sais loger? Tu peux loger ici chez moi (nous) : on a un lit (pas trop confortable malheureusement) pour toi. 2. Je me demandais aussi si il est possible de visiter votre école et éventuellement suivre ou participer à un projet? Ou avez-vous des autres propositions? Comme proposé plus haut tu m’accompagnerais et pourrais conseiller les étudiants (1e et 2e années) 3. Avez-vous déjà une idée de ce que je sais faire chez vous? 4. Est-il possible d’être payer d’une façon ou l’autre? Par exemple si je suis ‘nourrit’ ou si il serait possible de recevoir un ‘récompense? Comme-ça je sais continuer plus facilement mon projet! Je ne peux pas vraiment te rémunérer, mais je peux te proposer de travailler sur un specimen de typo que je ferai imprimer (et les bénéfices seraient pour toi). Le plus simple est d’en discuter via skype par exemple : on peu se fixer un rdv téléphonique. Merci pour votre réponse! Et vraiment désolé de t’avoir fait attendre si longtemps avant de te répondre. Bien amicalement, Mathieu Cieters +32 487 36 11 22 www.thegraphicnomad.com 135

TGN-book16.indd 135

23/05/14 15:47

11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

12 december 2013 20:17:58 GMT+01:00

Aan:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Bonjour Benoit!

Du 3 février au 7 (ou même le weekend) c’est parfait pour moi! Si le lit n’est pas confortable, ce n’est pas grave du tout. Je suis déjà vraiment content que vous pouvez me loger. J’aimerais bien vous accompagner à votre école et conseiller les étudiants. Je pense que moi, je pourrais beaucoup apprendre d’eux et les élèves, eux aussi, peuvent s’inspirer de mon expérience. Le travail que vous me proposez, travailler sur un specimen de typo, me semble vraiment très intéressant. J’y travaillerai avec beaucoup de plaisir! Pour le rendez-vous téléphonique, vous pouvez m’ajouter sur skype (mathieucieters) et on sait se voir et discuter ainsi? Bien à vous, Mathieu Cieters — The Graphic Nomad www.thegraphicnomad.com

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013

Des nouvelles excellentes!

136

TGN-book16.indd 136

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

6 januari 2014 20:53:10 GMT+01:00

Aan:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Bonjour Benoit! Tout d’abord BONNE ANNÉE! Comment allez-vous? Je vous ai ajouté sur Skype. Si possible, pourriez-vous m’appeler? Sinon on continue par mail? Bien à vous, Mathieu Cieters — The Graphic Nomad +32 487 36 11 22 thegraphicnomad@mathieucieters.com visit project: www.thegraphicnomad.com

137

TGN-book16.indd 137

23/05/14 15:47

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

25 januari 2014 12:03:28 GMT+01:00

Aan:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Bonjour Benoît, Comme mentionné la dernière fois par Skype, je viendrai à partir du dimanche 2 février jusqu’au vendredi 7 février pour participer à vos projets. J’ai de la chance, quelqu’un peut me conduire jusqu’à chez vous. Pourriez-vous me dire à partir de quelle heure et où exactement vous m’attendez? Déjà un tout grand merci pour votre accueil! Bien à vous,

Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014

Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com

138

TGN-book16.indd 138

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 21:03:49 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Hello Mathieu, Tu arrives quand ça t’arrange en milieu d’apres-midi. Voilà mon adresse, si ça ne convient pas au conducteur, on peut aller te chercher quelque part. 48 Allée des Herboristes 59650 Villeneuve d’Ascq France À bientôt,

139

TGN-book16.indd 139

23/05/14 15:47

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

1 februari 2014 19:06:41 GMT+01:00

Aan:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Bonsoir Benoit! J’arriverai demain entre 15 et 17h.

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014

A demain! Mathieu Cieters 0487/36.11.22 mathieucieters@gmail.com

140

TGN-book16.indd 140

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË Van:

Benoît Bodhuin <bb@bb-bureau.fr>

Onderwerp:

Antw.: *** PROBABLY SPAM *** Re: The Graphic Nomad

Datum:

1 februari 2014 19:15:33 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Impecable. à demain Benoît Bodhuin — www.bb-bureau.fr

141

TGN-book16.indd 141

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

142

TGN-book16.indd 142

23/05/14 15:47

LILLE — FRANKRIJK

143

TGN-book16.indd 143

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

144

TGN-book16.indd 144

23/05/14 15:47

LILLE — FRANKRIJK

145

TGN-book16.indd 145

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

146

TGN-book16.indd 146

23/05/14 15:47

LILLE — FRANKRIJK

IMPRESSIE Na een eerste blik door Lille heb ik de indruk dat er weinig visuele communicatie in het stadsbeeld is dat de aandacht trekt. De stad lijkt te rusten op zaken die er al lang zijn en die als mooi en goed ervaren worden. Het lijkt niet per se nodig om modern en grafisch te veranderen. Reclame, billboards en visuele beelden vallen niet echt in het straatbeeld op hoewel de stad vrij groot is en je toch verwacht van specifieke communicatie aan te treffen voor bepaalde instanties. Ik verwachtte er meer hedendaagse vormgeving aan te treffen. Een verkennende tocht door de binnenstad leidt hier en daar naar enkele kleine hedendaagse affiches die naast ‘ouderwets ogende’ 01 commerciële affiches hangen. Die kleine affiches hebben een eigentijds ontwerp. Ze worden door eenzelfde ontwerpstudio gemaakt. De hedendaagse trendy elementen die ze in het ontwerp gebruiken vertellen mijns inziens niet echt een verhaal. Ik zou om die reden misschien zelfs durven zeggen dat ze nutteloos gebruikt worden. In het straatbeeld ben ik verder niet echt moderne ontwerpen tegengekomen. Ik bleef in Lille op gebied van contemporaine vormgeving een beetje op mijn honger zitten. Lille leek voor mij niet heel progressief te zijn. In het straatbeeld merk ik in het algemeen weinig affiches, noch voor commerciële noch voor culturele doeleinden. Wanneer ik dan toch affiches vind, lijkt het alsof de culturele sector zich vastklampt aan gekende grafische stijlen. Ze lijken de

durf of de wil niet te hebben om in hun communicatie progressief te zijn. ONDERZOEK Door gesprekken met ontwerpers ben ik te weten gekomen dat ze vaak tegen muren aanlopen wanneer zij experimentelere vormgeving aan een instantie voorstellen. Het lijkt voor hen vrij moeilijk om in alle vrijheid aan grafisch ontwerp te kunnen doen. Een reden daarvoor zijn de kleinere budgetten van culturele instanties. Toegankelijker commercieël werk maken is hier vaak een oplossing en zorgt ervoor dat dat soort van communicatie werkt. Ontwerpers krijgen op deze manier weinig speelruimte om nieuwe manieren van visuele communicatie in de vormgeving te integreren, Gevolg is dat het daardoor bijzonder moeilijk is om de grenzen op te zoeken en los te komen van de gekende, conservatieve vormgeving. Echter zijn er wel enkele groeperingen die op zelfstandige basis trachten postmodernistische en geavanceerde vormgeving te maken. Er is een kleine ‘undergroundscène’ die autonoom werkt. Deze ‘commune’ is bijzonder interessant op het gebied van grafische kunst. Het zijn zij die voor vooruitstrevende ontwerpen zorgen en de grafische vormgeving in beweging houden. Helaas komen deze groeperingen niet echt aan de oppervlakte. Ze blijven vrij anoniem en krijgen ook weinig kansen, zo blijkt uit gesprekken die ik met ontwerpers gehad heb. Een andere conclusie die uit het onderzoek bleek is het semantisch probleem met de term ‘le graphisme’, 147

TGN-book16.indd 147

23/05/14 15:47

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013 05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

van hun inhoud gezien en als autonome elementen behandeld, weliswaar in spanning en samenhang met het totaalbeeld. Door de individuele tekens ‘decoratief’ te gebruiken ontstaan opnieuw nieuwe illustratieve beelden. Een ander opvallend aspect wat in de ontwerpen te zien is, gaat over het kleurgebruik. In de beelden heb ik nauwelijks monochrome kleuren gezien. Kleurrijke ontwerpen 04 zijn de norm. Door het kleurgebruik wordt in de ontwerpen een bepaalde speelsheid gebracht. Bovendien wordt die speelsheid versterkt door (kleine) ornamenten te gebruiken. Er worden (illustratieve) beelden gemaakt aan de hand van kleurrijke typografische composities waar extra details aan toegevoegd is. Deze ontwerpen vertellen, door de ornamenten GRAFISCHE TAAL en het illustratieve karakter en in vergelijking met het neutrale Zwitsers Wat vooral opgevalt in ontwerpen, is de manier waarop typografie ontwerp, veel meer. Aan de ontwerpen gebruikt wordt. In de ontwerpen wordt wordt een sfeer en gevoel verbonden er met letters gespeeld. Een voorbeeld en zorgt er alsdusdanig voor dat er van gereserveerdheid geen sprake is. daarvan vind ik terug in de keuze van Deze manieren van ontwerpen het gebruik van lettertypes. Bestaande zijn mogelijk afkomstig van Grapus, een lettertypes worden vervormd of collectief van grafische ontwer03 er worden lettertypes gekozen die 05 pers werkzaam tussen 1970 en figuratiever zijn dan de doorsnee 1991, die zelf geïnspireerd werden strakke, schreefloze letters. Op die door de Poolse posterkunst. manier wordt aan tekst een figuurlijke betekenis gekoppeld. Er wordt in een nieuwe laag een nieuwe (figuurlijke) taal gecreëerd. Verder kan een ander voorbeeld van het spelen met typografie gevonden worden: woorden worden uit elkaar gehaald opdat letters als individuele tekens geïnterpreteerd kunnen worden. Er ontstaat een vrijheid om met tekens, losstaand van hun context, te spelen. Letters worden los die door voornamelijk de oudere generatie grafische ontwerpers gebruikt wordt. De nieuwere generatie grafisch ontwerpers wil maar al te graag deze term vervangen door het concept 02 ‘la conception graphique’ of naar Engelstalige analogie, ‘le design graphique’. Op die manier probeert de nieuwe generatie los te komen van de vastgeroeste grafische vormgeving en eigenen ze zichzelf veel meer toe dan enkel het vormgeven. Ze vatten de grafisch vormgeving op als een totaalproces., zoals wel vaker het geval is in postmoderne tijden, tracht de nieuwe generatie grafisch te ontwerpen door het concept en het proces te integreren in het totaalpakket.

148

TGN-book16.indd 148

23/05/14 15:47

“As the Swiss style movement reached the 1960s the younger generation was itching for something new. The new generation was looking for something out of the box, something that spoke socially and politically, which soon came to be called the student movement. In France a group of three students, Pierre Bernard, Francois Miehe, and Gerard Paris-Clavel formed a group called Grapus in 1970 in order to bring culture to politics. The group was founded in France in 1970 by Pierre Bernard, who had studied with the Polish poster designer Henryk Tomaszewski. Grapus made unconventional posters to address human needs and current political issues. They used universal symbols that often contradicted themselves to convey messages with an element of shock. Unlike the Swiss movement, which was based on refined typography and technical rendering, Grapus moved toward hand rendering text, graffiti, and images with lots of feeling. Their posters focused on “…the social history of the 1960s and 1970s, the political battles of the period, the liberation of the Third World, Vietnam, Chile … Organised groups, trade unions, institutions and political parties shared our commitment and gave us the means to produce our images” (Gerard Paris-Clavel) Grapus stayed together as a group up until 1991 splitting up because the group realized that their work has reached their limit. The group became so popular that Grapus became in a sense a name brand. The group then came to the cross roads where they could either continue marketing themselves and making more money but at the cost of losing their political and social integrity.” — Nameless modernpostmodern.wordpress.com/2012/03/03/ 149

TGN-book16.indd 149

23/05/14 15:47

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE STUDIO’S EN ONTWERPSTER — BB BUREAU, BIG & JANE SECRET In Lille heb ik bij Benoît Bodhuin (BB Bureau) een project geïnitieerd. Verder heb ik Nicolas Millot (Bureau d’Investigation Graphique - BIG) en Jane Secret ontmoet. Door de samenwerking evenals de ontmoetingen heb ik kunnen ondervinden dat de ontwerpers nauw aansluiten aan de hierboven beschreven grafische taal. Ze maken graag gebruik van illustratieve en decoratieve ontwerpen en gebruiken letters als meer dan enkel maar leesbare tekens. Neutrale ontwerpen, zoals bijvoorbeeld bij het Zwitsers ontwerp via grids zijn niet zo prominent aanwezig. Wanneer het niet onmiddellijk noodzakelijk is, proberen de ontwerpers het grid niet te gebruiken. Speelsheid en kleurrijke elementen komen frequent voor in hun ontwerpen. Deze elementen zijn bij het project dat ik initieerde, ook ter sprake gekomen. Deze kenmerken vormden de basis bij het ontwerpen van 06 de poster. Hierbij hebben we ons laten beïnvloeden door Pierre Faucheux, een ‘graphiste français’. Pierre Faucheux is naast Cassandre een belangrijk ontwerper binnen de Franse grafisch vormgeving. Het resultaat probeert de ondervonden zaken op een samenvattende manier weer te geven. In de poster komen de voorgaande besproken elementen terug.

150

TGN-book16.indd 150

23/05/14 15:47

“Pierre Faucheux (1924-1999) aura été l’une des figures majeures de l’édition française après la seconde guerre mondiale. Renouvelant largement ce champ particulier du graphisme, Faucheux traversa la seconde moitié du XXe siècle en y laissant des empreintes multiples qui sont autant d’expérimentations revisitant les avant-gardes. Elles définissent un territoire large où se manifeste l’envie utopique de créer un «système des systèmes», ou «topologie dynamique généralisée». L’usage de notions comme la topologie et le territoire soulignent à quel point l’espace, dans ses acceptions multiples, est indissociable du travail de Faucheux. Il rencontre Le Corbusier en 1947 et ne cessera durant toute sa vie de circuler entre sa pratique de graphiste et ses travaux de mise en espace (scénographies d’expositions et collaborations avec des architectes). Se définissant comme un architecte du livre et comme un écrivain de l’espace, Faucheux pratiqua en quelque sorte cette figure chère à Charles Fourier et qui donna son titre, en 1965, à la 11e Exposition Internationale du Surréalisme: L’Écart Absolu. Pour cette exposition dont il fut le scénographe, Pierre Faucheux réalisa un de ses premiers «écartelages». L’image ainsi produite, visible sur le catalogue de l’exposition, s’y désarticule de manière infinie, définissant une géographie théâtralisée dans ses nouveaux replis. Poursuivant ses expérimentations d’assemblages, Faucheux dessine ici un espace des possibles qui est une formalisation toute personnelle de l’idée fouriériste d’écart absolu, à savoir un mode de pensée fondé sur une pratique de la contradiction, du contraste et du contre-pied.” — Nameless supercontinuum.eu/journeefaucheux2011.html 151

TGN-book16.indd 151

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 152

23/05/14 15:47

LILLE — FRANKRIJK

02 TGN-book16.indd 153

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 154

23/05/14 15:47

LILLE — FRANKRIJK

04 TGN-book16.indd 155

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

WAT? DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 156

23/05/14 15:47

LILLE — FRANKRIJK

06 TGN-book16.indd 157

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 158

23/05/14 15:47

Nederland

R M TGN-book16.indd 159

159

23/05/14 15:47

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

25/01/2014 13:57 Mathieu Cieters Hey Joran! alles goed? 25/01/2014 13:57 Joran Koster Heeman ja zker, met jouw dan? 25/01/2014 13:57 Mathieu Cieters jup jup! even nog concreter.. wanneer heb je het liefst dat ik toekom? zondagavond of maandagvoormiddag?

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014

25/01/2014 13:58 Joran Koster maandag, want zondag kom ik zelf terug uit turkije 25/01/2014 13:59 Mathieu Cieters

ok! dus maandag 10 februari!

25/01/2014 13:59 Joran Koster prima! Laat maar weten wanneer je aankomt, ik kom je waarsch even ophalen. Anders zit de studio op 1 minuut lopen van station Rotterdam Blaak 25/01/2014 14:00 Mathieu Cieters wel ik ben nu aan het kijken hoe ik naar Rotterdam kom..

25/01/2014 14:01 Joran Koster

25/01/2014 14:01 Mathieu Cieters mss Eurolines?

25/01/2014 14:01 Mathieu Cieters uit Gent 25/01/2014 14:02 Joran Koster er gaat een trein uit antwerpen, dat duurt een uur vanuit gent 2 uur 25/01/2014 14:03 Mathieu Cieters jup maar eurolines is iets goedkoper denk ik 25/01/2014 14:03 Joran Koster yes waarsch wel 25/01/2014 14:05 Mathieu Cieters nog even zoeken trouwens ken jij Team Thursday? 25/01/2014 14:06 Joran Koster

nee ook een studio?

25/01/2014 14:06 Mathieu Cieters jup in Rotterdam 25/01/2014 14:06 Joran Koster owh ok ff opzoeken zo 25/01/2014 14:08 Mathieu Cieters als ik met de bus kom, kom ik toe om 9u30 in e Conradstraat.. lukt dit? 25/01/2014 14:10 Joran Koster ja als het moet, ik ben zondag pas om 00:30 thuis, is dat de enige bus die rijdt?

25/01/2014 14:01 Joran Koster waar kom je vandaan?

25/01/2014 14:12 Mathieu Cieters er is ook nog een die toekomt om 13.30 25/01/2014 14:12 Joran Koster zou voor mij iets beter zijn, maar zeg jij het maar mattheu! 25/01/2014 14:12 Mathieu Cieters

ok ik laat je het nog weten 25/01/2014 14:13 Joran Koster isgoed! 25/01/2014 14:13 Mathieu Cieters van zodra ik meer weet, laat ik het jou weten! 25/01/2014 14:14 Joran Koster goed man! 25/01/2014 14:15 Mathieu Cieters als je even tijd hebt mijn project is verder geëvolueerd alsook de website moet maar eens kijken en de about lezen www.thegraphicnomad.com 25/01/2014 14:16 Joran Koster ga ik doen man

cool

25/01/2014 14:16 Mathieu Cieters

25/01/2014 14:16 Joran Koster kan je je tel nog een keer geven? 25/01/2014 14:17 Mathieu Cieters +32 487 36 11 22 en heb jij skype?

160

TGN-book16.indd 160

23/05/14 15:47

GENT — BELGIË + LILLE — FRANKRIJK

yes

25/01/2014 14:17 Joran Koster

25/01/2014 14:17 Mathieu Cieters onder welke naam?

10/02/2014 01:04 Mathieu Cieters Jup.. In nood heb ik je nummer...

25/01/2014 14:17 Joran Koster info@jorankoster.nl denk ik of najor585@hotmail.com 25/01/2014 14:18 Mathieu Cieters jup gevonden en toegevoegd.. hoor je snel!

yo!

25/01/2014 14:23 Joran Koster

09/02/2014 17:04 Mathieu Cieters Hey Joran Ik wou je even herinneren dat ik morgen om 13.30u toekom in de Conradstraat... Tot morgen! Ik kijk er alvast naar uit.. 10/02/2014 00:20 Joran Koster Yes prima, ik haal je op, je hebt me tel? Tot morgen!

161

TGN-book16.indd 161

23/05/14 15:47

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 09:56:29 GMT+01:00

Aan:

Team Thursday <teamthursday.com@teamthursday.com>

Hey Simone, Na een lange stilte, maar zeker geen stilstand, contacteer ik u om te vragen of het mogelijk is om langs te komen en (samen) te werken? Van 10 februari tot 16 februari staat Rotterdam op het programma. Ik zou er graag met jullie samenwerken alsook met Joran Koster (jorankoster.nl).Graag zou ik de week verdelen tussen jullie studio en zijn studio. Ook biedt hij mij een slaapplaats aan voor de dagen die ik bij hem werk. Zou het ook mogelijk zijn om bij jullie te verblijven?

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014

Graag een antwoord! En hopelijk tot binnenkort! Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

162

TGN-book16.indd 162

23/05/14 15:47

LILLE â&#x20AC;&#x201D; FRANKRIJK Van:

Simone Trum <simone@teamthursday.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

28 januari 2014 14:45:20 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Ha Mathieu, Dat is zeker mogelijk. Voor ons is 1/2 dagen het handigst, het liefst in het begin of midden van de week. Schikt dat jou ook? Slaapplek is ook mogelijk! Heb je al bepaalde dingen waar je zelf aan aan het werken bent, of vind je het leuk om dan samen aan iets te werken? Groet! Simone

163

TGN-book16.indd 163

23/05/14 15:47

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

29 januari 2014 17:10:54 GMT+01:00

Aan:

Simone Trum <simone@teamthursday.com>

Hey Simone Ik zal woensdag 12 februari bij jullie langskomen. Is het dan ook mogelijk om die avond bij jullie te blijven overnachten? De volgende dag zal ik dan terugkeren naar Joran. Het liefst zou ik graag iets samenwerken. Ik heb enkele projecten die ik graag zou willen doen tijdens de reis dus als jullie het zouden zien zitten om daar iets mee te doen? Het thema van die projecten, wat ook vervat zit in mijn thesis, is ‘culturele sporen in tijden van globalisering binnen de grafische vormgeving’. Dit houdt in dat ik op zoek ga naar wat er nog overblijft en wat de typische stijlkenmerken zijn van elke cultuur/nationaliteit.

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014

Alvast bedankt! Gr. Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

164

TGN-book16.indd 164

23/05/14 15:47

LILLE â&#x20AC;&#x201D; FRANKRIJK Van:

Simone Trum <simone@teamthursday.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

30 januari 2014 11:44:42 GMT+01:00

Aan:

Mathieu <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Ha Mathieu, Dat is prima, en overnachten kan ook! Wij vinden het leuk om iets met jouw project te doen. Als je ons vooraf hier nog informatie over wil sturen kan dat, en anders kijken we woensdag 12 februari wat we precies gaan doen! Tot binnenkort! ~Simone

165

TGN-book16.indd 165

23/05/14 15:47

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

166

TGN-book16.indd 166

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

167

TGN-book16.indd 167

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

168

TGN-book16.indd 168

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

169

TGN-book16.indd 169

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

170

TGN-book16.indd 170

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

171

TGN-book16.indd 171

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

172

TGN-book16.indd 172

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

173

TGN-book16.indd 173

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

174

TGN-book16.indd 174

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

175

TGN-book16.indd 175

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

176

TGN-book16.indd 176

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

177

TGN-book16.indd 177

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

178

TGN-book16.indd 178

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

179

TGN-book16.indd 179

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

180

TGN-book16.indd 180

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

IMPRESSIE De volgende bezochte stad was Rotterdam, wat een groot verschil met Lille! In het straatbeeld zijn veel affiches te vinden en de promotie van (culturele) evenementen valt op door modern ogende communicatie. Ik merk op dat grafische elementen, die door de globalisering te zien zijn in ‘hip’ grafisch werk, talrijk aanwezig zijn. Dit doet echter de vraag rijzen waar de oorsprong van deze elementen ligt. Komt het door de globalisering dat ze hier te vinden zijn of is het misschien net omgekeerd, dat de moderne geglobaliseerde vormgeving uit de Nederlandse grafische stijl zijn ‘trendy’ elementen gehaald heeft? Door de blog Another Graphic, gedurende al meer dan 3 jaren bij te houden en door het nomadisch project kan de Dutch style in behoorlijk wat hedendaagse grafische ontwerpen teruggevonden worden. Internationale ontwerpers halen inspiratie uit de Nederlandse stijl. Een mogelijke reden hiervoor is om de hedendaagse kenmerken van de stijl te benoemen door aan internationale ontwerpers te vragen hoe zij de Dutch style zien. Ze beschrijven het als direct, experimenteel, typografisch en kleurrijk. Deze elementen zijn alvast in het Rotterdams straatbeeld en het plaatselijke cultureel drukwerk te vinden. ONDERZOEK De Rotterdamse grafische subcultuur is progressief. Er zijn tal van zaken deze stelling kunnen duiden. Zo is er de mogelijkheid om in Rot-

terdam gratis gebruik te maken 07 van moderne technologieën zoals lasercutten alsook spotgoedkoop 3D te printen. Deze nieuwe 08 technieken vergroten de media waarmee ontwerpen kunnen gemaakt worden. Ook op het vlak van ‘gewoon’ drukwerk kunnen argumenten gevonden worden die staven dat de beeldcultuur van Rotterdam als progressief en modern bestempeld kan worden. Ik merkte op dat culturele instanties openstaan voor eigentijdse vormgeving. Naast het gebruik van moderne lettertypes, worden experimentele ontwerpen teruggevonden in het drukwerk. Culturele instanties schrikken er niet voor terug een duidelijke eigenwijze visie te hebben en deze ook te tonen. Dit kan door mee te zijn met de tijd en experimentele ontwerpen leunen zich daar perfect toe. GRAFISCHE TAAL In de visuele cultuur vinden we conceptuele, experimentele ontwerpen en typografische ontwerpen met actuele lettertypes. De typografie wordt vaak gemaakt met de laatste nieuwe lettertypes, getekend door autonome letterontwerpers of ‘type foundries’. Schreefloze letters genieten de voorkeur. Deze letters staan in vette varianten op het drukwerk. De boodschappen worden zo op een directe, ornamentloze manier gecommuniceerd met het publiek. Kleur wordt op een eenvoudige manier gehanteerd. Het blijft meestal beperkt tot één kleur naast zwart of wit. Foto’s worden monotoon of in duotoon

181

TGN-book16.indd 181

23/05/14 15:48

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

gebruikt. Indien de ontwerper toch kiest om de foto ‘full color’ te gebruiken, wordt dit gecompenseerd door de bijkomende typografie in één kleur te zetten. Zonder extra visuele elementen wordt er gestreefd om sterke beelden en boodschappen over te brengen. Wel wordt, in vergelijking met de grafische taal in Lille, het grid meer in ontwerpen teruggevonden. Composities zijn strak en mooi uitgelijnd. De ontwerpen bezitten daardoor een zekere neutraliteit, wat in heel wat hedendaagse ontwerpen wordt nagestreefd. Indien extra elementen dan toch gebruikt worden, sluiten ze aan bij het totaalconcept. Spanning wordt gecreëerd door gebruik te maken van typografie.

DE STUDIO’S — STUDIO JORAN KOSTER & TEAM THURSDAY Studio Joran Koster is een studio die zich toespitst op het ecologische en experimentele aspect van het grafisch ontwerp. Momenteel is het bezig met een project, Ideas of Jugaad, waarbij het de ideeën van Jugaad wilt promoten. Jugaad staat voor innovatieve manier om voorwerpen te gebruiken. Het idee komt van India waar bijvoorbeeld een strijkijzer als kookplaat gebruikt wordt. Om dit project te promoten werd een project bedacht. We hebben ons hiervoor laten beïnvloeden door enerzijds de directe op typografie gebaseerde grafische taal en anderzijds de progressiviteit die te vinden is de Rotterdamse stad. Op de Blaak, waar de studio gelegen is, blijven er elke dinsdag en zaterdag na de markt appelsienkratjes over. Deze houten kratjes kunnen 08 perfect gebruik worden om op te lasercutten. Op die manier wordt aan een bestaand voorwerp een andere functie toegekend en valt het binnen de idee van Jugaad. Door 10 gebruik te maken van ‘aanvallende’ tekst en via het grid op een directe typografische manier vorm te geven, worden de Rotterdamse mensen aangesproken. Ze worden geprikkeld om meer te weten te komen over Ideas of Jugaad. De andere studio waarmee ik in Rotterdam een project initieerde, was Team Thursday. Team 11 Thursday is een studio die graag moderne, eigentijdse vormgeving gebruikt. Ze weten wat er in grafisch

182

TGN-book16.indd 182

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

land gaande is en hebben progressieve visies. Op een halve dag werd een project bedacht en uitgevoerd. 12 Tijdens de ontmoeting kwam de vraag aan bod van wat nu precies ‘typisch’ Nederlandse en ‘typisch’ Belgische kenmerken in de grafische vormgeving zijn. Vanuit deze vraagstelling werd een onderzoek bedacht. Er werd op internet gezocht naar hedendaagse Nederlandse en Belgische ontwerpen. Op basis van de gevonden ontwerpen werden kenmerken geabstraheerd die in de ontwerpen dikwijls voorkwamen. Team Thursday 13 maakte een lijst met ‘Belgische’ kenmerken en ik zocht naar ‘Nederlandse’ kenmerken. Vervol14 gens werden de lijsten gewisseld en maakt Team Thursday een volgens de lijst ‘typisch’ Neder15 lands ontwerp en ik deed hetzelfde voor het ‘typisch’ Belgisch ontwerp. Nadien werd ook hier 16 geopteerd om de progressiviteit aan te duiden door de ontwerpen recto-verso te drukken met een risograph. Risographs zijn in Rotterdam gemakkelijk te vinden en te gebruiken en worden in hedendaagse ontwerpen veel gevonden.

183

TGN-book16.indd 183

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 184

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

08 TGN-book16.indd 185

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 186

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

10 TGN-book16.indd 187

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 188

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

12 TGN-book16.indd 189

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 190

23/05/14 15:48

ROTTERDAM — NEDERLAND

14 TGN-book16.indd 191

23/05/14 15:48

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 192

23/05/14 15:49

ROTTERDAM — NEDERLAND

16 TGN-book16.indd 193

23/05/14 15:49

INTERMEZZO

THE FALL AND RISE OF DUTCH DESIGN Feb 12, 2014 11:30 am

The question ‘What is Dutch graphic design now?’ is harder to answer than it used to be. The Netherlands, like London, has become a Mecca for designers seeking a highly creative place to work that offers many opportunities. Dutch graphic design was once unambiguously the creation of the Dutch. Now it’s produced by a multinational cast of designers who perhaps travelled there to study and stayed, or simply decided that it would make an ideal base from which to make a fresh start. Consider a project such as Works That Work, an unusual, outward-looking design magazine that has attracted attention and admiration since it launched early in 2013. Its publisher and editor is the multi-talented Slovakian designer Peter Bil’ak, who has lived in The Hague since he completed his postgraduate studies in the 1990s at the Jan van Eyck Academy in Maastricht. Bil’ak decided that he wouldn’t have time to design Works That Work himself – although he set its visual direction – so he asked a local studio named Atelier Carvalho Bernau to do the job. Susana Car194

TGN-book16.indd 194

23/05/14 15:49

valho is Portuguese; Kai Bernau is German. They have lived in The Netherlands for around a decade since studying type and media at the Royal Academy of Art (KABK) in The Hague. Given its multinational creators, is Works That Work strictly speaking a piece of Dutch design? Its typographic style and layout are restrained, giving it a controlled, conceptual appearance, though one not without warmth. “We believe in ‘modern’, not in ‘ism’,” say Carvalho and Bernau. “While our work often comes out as sober and reduced, this is not a dogmatic attitude or a preference, but always a reaction to the content and the ideas that we shape. An international outlook Works That Work doesn’t look especially Dutch - if by that we mean modernist and belonging to the lineage that stretches from Piet Zwart in the 1920s to Experimental Jetset in the 2000s - but nor does it suggest any obvious alternative point of origin. Since this English-language magazine was conceived, designed and published in The Netherlands, we have to regard it as a product of the expanded field that is contemporary Dutch design. Nor is this international dimension in any way unusual now. Other examples of non-Dutch designers who are fully integrated into the Dutch scene include long-term residents such as type designer David Quay (in Amsterdam) and graphic designer Simon Davies (Rotterdam), who are both British; The Stone Twins, Declan and Garech, who swapped Dublin for Amsterdam; and Ryan Pescatore Frisk, an American who partners a Dutch designer, Catelijne van Middelkoop, in Strange Attractors in Rotterdam. As a result of these inward-bound influences, 195

TGN-book16.indd 195

23/05/14 15:49

INTERMEZZO

196

TGN-book16.indd 196

23/05/14 15:49

combined with the openness to new developments of a small but highly successful trading nation, Dutch graphic design is probably more variegated and tougher to characterise now than it has ever been. It’s still possible to find younger and middle-career Dutch designers who adhere to the old, outsider’s image of a ‘Dutch graphic designer’. Such a figure is likely to be an uncompromising and highly motivated individual, who produces work that has an instantly identifiable personal signature. But a lot of the homegrown design coming from The Netherlands these days looks much less obviously Dutch, even if these designers are still inclined to believe that they belong to an enduring Dutch design tradition of international renown. When I questioned the creative vitality of the country’s recent graphic design in an essay for the Dutch Design Yearbook in 2010, I found myself summoned to Amsterdam to explain this shocking opinion in a public debate provoked by the article. One thing I concluded from that entertaining episode is that Dutch graphic designers remain as feisty as ever. For many designers who are not Dutch, there is one senior figure - most definitely a modernist - who has become emblematic of all that is admirable, and might still seem imitable, about the achievements of Dutch graphic design after the Second World War. That figure is the charming, silver-haired, elder statesman Wim Crouwel. Crouwel in context It isn’t so long since the design community was celebrating Crouwel’s 80th birthday, and after that his retrospective at the Design Museum in London, which moved to the Stedelijk Museum in Amsterdam. The fact that the show originated abroad says a lot 197

TGN-book16.indd 197

23/05/14 15:49

INTERMEZZO

about the regard in which Crouwel is held outside his country. As Crouwel turns 85, there can be few graphic designers who are unaware of his stature in European design, or haven’t admired his pared-down but often quirky designs, his futuristic and still fashionable typefaces, and his rigorously conceived identity, posters and catalogues for the Stedelijk Museum. While Crouwel is undoubtedly a significant figure, the view from the UK does tend to elevate him at the expense of other equally forceful and charismatic designers. Those who know The Netherlands’ design history well understand that Crouwel must be seen in context as a designer who embodied a hard-line point of view that other Dutch designers didn’t necessarily agree with, and even actively opposed. The most outspoken foil to Crouwel was Jan van Toorn. Where Crouwel was a partner in a commercially minded consultancy, Total Design, Van Toorn chose to maintain a small, culturally orientated studio, working with a few assistants. Where Crouwel preached - and this was no exaggeration at the time - the need for ‘objective’ communication in which the client’s message was the overriding concern, Van Toorn argued for a subjective, politicised approach in which the viewer was constantly reminded of the client’s intentions and the designer’s presence as a mediator. Crouwel and Van Toorn clashed publicly on a number of occasions and one particular debate in 1972 has acquired legendary status. A new wave Even more wayward, in some respects, was Anthon Beeke, who worked as an assistant to Van Toorn for a short spell in the 1960s. For Beeke, content and meaning came before any aesthetic considerations they would generate their own form. He produced ima198

TGN-book16.indd 198

23/05/14 15:49

gery with a directness and sometimes sexual frankness that was astonishing in its day, and he had a forthright personality to match. There was a hint of lurking menace in any meeting with Beeke, as though one were being tested. A reassessment of his work is long overdue, partly because we have had to wait so long for a monograph. Now a big book entitled It’s a Miracle! has appeared and the assembled images confirm Beeke as a fearless graphic agitator whose work deserves to be much better known outside The Netherlands. The legacy of these and other innovators of Dutch design can be seen, though often in a mutated or updated form, in work by some contemporary designers. Crouwel, for instance, has his most obvious baton-carriers in Experimental Jetset. We are so used to thinking of the trio as enfants terribles that it comes as a jolt to realise that it is 12 years since they made a startling international debut with the Lost Formats Preservation Society issue of Emigre, the experimental design magazine founded in California by Dutch émigré Rudy VanderLans. Jetset took Crouwel’s typographic rigour and sense of structure and turned it into an audaciously consistent visual and intellectual statement about the need to circumvent the image-making excesses of contemporary culture by emphasising the material qualities of the designed object. Following in Crouwel’s footsteps, Jetset produced an identity for the Stedelijk Museum while it occupied temporary premises near the central station in Amsterdam. The team’s high profile in the art world led to a prestigious commission to design a new identity for the Whitney Museum of American Art in New York. Anthon Beeke’s couldn’t-give-a-damn irreverence has passed down to companies such as 199

TGN-book16.indd 199

23/05/14 15:49

INTERMEZZO

KesselsKramer in Amsterdam and Studio Kluif in ‘sHertogenbosch. These agencies, like Beeke in his own way, both sit on the line between design and advertising. They aim for immediate impact: striking, even aggressive imagery, and strong ideas. Purists are boring “Having a style is like being in jail” is ‘Kluifism’ number one on Studio Kluif’s website. When the studio’s founders, Paul Roeters and Jeroen Hoedjes, did a book about themselves a few years ago, they titled it Purists are Boring. Could they have been thinking of apostles of graphic perfection such as Crouwel, who would be incapable of voicing such a sentiment? Yet, in one key area, Studio Kluif stays close to the old model of the design studio. There are no account managers – clients deal directly with the designers, a personal relationship that allows ideas to flow without retraint. With Studio Kluif - self-described as “tough, nononsense and determined, with a hint of humour” - it is at least clear what the company is offering. KesselsKramer’s website, tackily styled as a place to come and get your nails painted, seems devised to repel all but the most persistent inquiries. This wilful elusiveness hasn’t stopped Erik Kessels - found photo collector, and author of Advertising for People Who Don’t Like Advertising - making an international name for himself with jaw-droppingly tasteless promotional campaigns for the so-ghastly-it’sgood Hans Brinker Budget Hotel in Amsterdam; not so much a “hint of humour” as a big steamy dollop. Here, once again, graphic purism is absolutely unthinkable. The look is entirely at the service of the concept and riveting the viewer’s attention. If there is a leading edge in Dutch communica200

TGN-book16.indd 200

23/05/14 15:49

201

TGN-book16.indd 201

23/05/14 15:49

INTERMEZZO

tion design today, it probably lies somewhere in the nexus of digital culture, the academy and the idea of treating design as a platform for new kinds of research. Designers such as Lust in The Hague and Catalogtree in Arnhem turn complex fields of digital data into visually intelligible form. Studio Moniker, formed in 2012 in Amsterdam by Luna Maurer, Jonathan Puckey and Roel Wouters, explores the effects of technology in daily life through interactive projects. Joost Grootens, today one of The Netherlandsâ&#x20AC;&#x2122; most celebrated designers, applies the same rigorous thinking to books, atlases and information design. Graphic experimentation and beauty of form is not an end in itself in these projects, but a by-product of systematic precision in the visual handling of data. Grootens also leads the Information Design MA at Design Academy Eindhoven, where Catalogtree and Simon Davies are teachers. Metahaven, a partnership of Daniel van der Velden and Vinca Kruk, is the team that has done most to establish the idea of the design studio as a kind of nomadic, research-led think tank, producing speculative projects where the visual form is just as important as any written component. This work, which includes identity proposals and product design for WikiLeaks, is often politically motivated and intellectually taxing. Fellow designers have struggled with the sharp, dense, angular aesthetic of Metahavenâ&#x20AC;&#x2122;s designs, but the duo wants its output to have a layer that resists easy assimilation. Of all Dutch designers, it seems the closest in outlook to Jan van Toorn, with whom Van der Velden studied at the Jan van Eyck Academy in the 1990s. Van der Velden is now himself a lead tutor in the Think Tank for Visual Strategies Design MA at the 202

TGN-book16.indd 202

23/05/14 15:49

Sandberg Institute, a key course in the development of recent Dutch graphic design thinking. In 2011, I saw the Sandberg course up-close when I was invited to join the graduation jury. While most of the students’ work involved a graphic component, ‘graphic design’ had exploded to become a multiform activity driven by social engagement and a broad range of research aims. The following year, a student from the course, Noortje van Eekelen, pulled off a truly noteworthy feat when her graduation project, The Spectacle of the Tragedy, was publicised by news organisations around the world, from the New York Times to Le Monde to the Daily Mail. For one part of the project, which particularly fascinated people, Van Eekelen created a kind of Pantone chart out of press photos, showing how the German chancellor Angela Merkel wears the same jacket styles in dozens of different colours. After a coup like that, it was no surprise that Van Eekelen was snapped up earlier this year by Het Financieele Dagblad, a Dutch newspaper, as a graphic designer. She is clearly a talent to monitor, and will undoubtedly form part of the increasingly bright-looking future of Dutch design.

— Rick Poynor creativebloq.com/graphic-design/fall-and-rise-dutch-design-21410643

203

TGN-book16.indd 203

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 204

23/05/14 15:49

AAG

H Den

Nederland

205

TGN-book16.indd 205

23/05/14 15:49

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

26 januari 2014 22:40:22 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Hi Mathieu, We wilden nog even checken of het nog allemaal door gaat voor 3 feb t/m 20 april? Wij hebben er zin in en er is genoeg om aan te werken. Groeten,

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014

Jonathan

206

TGN-book16.indd 206

23/05/14 15:49

GENT — BELGIË Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 09:58:16 GMT+01:00

Aan:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Hey Jonathan! Leuk om jullie te horen en zo enthousiast te zijn! Wordt heel erg geapprecieerd! Ik plan om van 17 tot 23 februari naar Den Haag te komen. - Lukt dit voor jullie? - Kan ik bij jullie verblijven? - Lukt het ook nog steeds om naar de KABK te komen en daar eventueel les te geven? Graag een antwoord en tot binnenkort! Groetjes, Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

207

TGN-book16.indd 207

23/05/14 15:49

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 11:46:46 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Hi Mathieu, - Lukt dit voor jullie? Ja inprincipe wel. Maar we hebben liever dat je zondag de 16de arriveert. Dan hebben we de zondag om de studio in te richten en klaar te maken voor de week. Maandagen geef ik les dus dat is dan niet zo’n handige dag.Het is ook mogelijk indien je dat wilt?

01 ——2014

- Kan ik bij jullie verblijven? Je kan op de studio slapen. Moeten we samen met jou nog wel inrichten. Maar er is een douche, keukentje, wasmachine/droger en een bed. - Lukt het ook nog steeds om naar de KABK te komen en daar eventueel les te geven? Op maandagen wordt er les gegeven. Zou leuk zijn als je een opdracht verzint die gedurende 1 les uitgevoerd gaat worden. Thema voor het eerste jaar is identity (Engelstalige lessen). Maar daar hebben we het dan wel over.

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

Jonathan

208

TGN-book16.indd 208

23/05/14 15:49

GENT — BELGIË Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 12:47:53 GMT+01:00

Aan:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Hey Jonathan Zondag 16e aankomen is geen probleem! Ik kom dan uit Rotterdam wat niet heel ver is en zou dan met de trein komen. Tegen hoelaat verwachten jullie mij? Op maandag naar de KABK gaan is echt perfect! Ik kan een opdracht verzinnen die voor de studenten interessant is en die tevens binnen mijn project valt. Ik kijk er alvast naar uit! Gr. Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

209

TGN-book16.indd 209

23/05/14 15:49

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 13:14:19 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Begin van de middag op 16 Feb zou fijn zijn. Kunnen we lunchen en elkaar even spreken. Daarna de studio her inrichten zodat we je kunnen huisvesten. Met de opdracht graag rekening houden dat het een opdracht is van 1 les. Na de les moeten we wel nog verder werken en de volgende week presenteren. Dan ben jij er niet bij helaas maar wellicht dat we via de skype toch aanwezig kan zijn.

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014

Jonathan

210

TGN-book16.indd 210

23/05/14 15:49

GENT — BELGIË Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 13:45:38 GMT+01:00

Aan:

Since Today - Studio <studio@sincetoday.com>

Is goed, ik zal tegen de middag komen! Voor de opdracht had ik gedacht om rond de Nederlandse grafische vormgeving te werken. Als ‘The Graphic Nomad’ ga ik op zoek naar culturen en de sporen die, in tijden van globalisering nog te vinden zijn bij vormgevers en hun ontwerpen. Als opdracht zou ik graag misschien een grafische presentatie (in welke vorm dan ook) willen vragen voor wat voor de studenten de typische Nederlandse stijlkenmerken/vormgeving is. Lijkt jou dit iets? We kunnen het bespreken als we elkaar zien! Via skype kan ik dan zeker de resultaten zien en eventueel feedback geven. Ik heb je ondertussen ook op skype toegevoegd. Tot snel! Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

211

TGN-book16.indd 211

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

212

TGN-book16.indd 212

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

213

TGN-book16.indd 213

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

214

TGN-book16.indd 214

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

215

TGN-book16.indd 215

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

216

TGN-book16.indd 216

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

217

TGN-book16.indd 217

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

218

TGN-book16.indd 218

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

219

TGN-book16.indd 219

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

220

TGN-book16.indd 220

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

IMPRESSIE Den Haag geeft een soortgelijkende indruk als Rotterdam met het verschil dat Den Haag charmanter en authentieker oogt. Door de bombartementen tijdens de Wereldoorlog is Rotterdam volledig vernield. Het moest opnieuw opgebouwd worden en daarom is er heel wat moderne architectuur te vinden. Dan Haag bleef tijdens de Wereldoorlog gespaard van totale vernieling. De vele grachten en gezellige oude woningen maken het stadscentrum bijzonder sfeervol. Ik vind er, net als in Rotterdam, veel drukwerk. In het straatbeeld zijn veel affiches te zien en bij bezoek aan culturele instanties worden weliswaar moderne ontwerpen waargenomen. Het drukwerk lijkt in zekere zin progressiever te zijn dan in Rotterdam. Het lijkt alsof er meer vrijheid te vinden is en dat experimenteren nog meer aan de orde is. Deze indrukken werden gestaafd na het onderzoek. ONDERZOEK

de Koninklijke academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, kunnen ontwerpen gemaakt worden waarbij het puur esthetische en het visuele primeren. Studenten op de academie proberen met het aanschouwelijke te experimenteren en dit beeldend te vertalen. Dit, in vergelijking met Willem de Kooning Academie in Rotterdam, waar de focus meer op het concept ligt. Op die academie wordt meer gezocht naar gefundeerde, contextuele beslissingen in plaats van te experimenteren met de esthetische visuele beeldtaal. In de houding tegenover het conceptueel denken, kunnen dus verschillen gevonden worden. Bij de culturele instellingen vind ik kenmerken van de ‘Dutch style’ terug. In veel gevallen overheerst de typografie. Het gebruik van het grid vind ik in de ontwerpen terug. Maar de ontwerpen stralen ook een bepaalde experimenteelheid uit. Het lijkt alsof grafische ontwerpers in Den Haag minder rekening hoeven te houden met het commerciële aspect van de vormgeving. Het doelpubliek staat open voor heel wat experimentelere beeldende zaken en zijn het ook gewoon om vernieuwende en progressieve ontwerpen te zien. Op die manier kan Haags ontwerp zich veroorloven om experimentelere, eigentijdse en progressieve vormgeving te gebruiken bij het ontwerpen van (culturele) communicatie.

Naast de in Rotterdam besproken kenmerken, ondervond ik (op de academie) dat het concept kan primeren op het visuele. Er wordt meer plaats gemaakt voor experiment zonder dat die keuze noodzakelijk een functie hoeft te hebben. Tijdsgebonden en modieuze designelementen lijken GRAFISCHE TAAL meer in de ontwerpen te verschijnen dan in Rotterdam (weliswaar niet in De grafische taal leunt sterk elk ontwerp!). Rondvraag leidde tot aan bij wat er in Rotterdam besproken een mogelijke verklaring. Tijdens de opleiding grafisch ontwerp aan de KABK, is. Echter werd door ontwerpers 221

TGN-book16.indd 221

23/05/14 15:49

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

meegedeeld dat in Den Haag gebruik gemaakt wordt van zogenaamde ‘visuele sauzen’. Ontwerpers maken soms gebruik van wat modieus en trendy zonder dat dit noodzakelijk een functie hoeft te hebben. Ze laten zich door hippe zaken inspireren bij het maken van nieuwe ontwerpen. Hierbij moet wel benadrukt worden dat ik door ondervinding die stelling kan ontkrachten. Er zijn heel wat ontwerpen die volgens ‘de visuele sauzen’ gemaakt zijn maar er zijn minstens evenveel ontwerpen die niet volgens die ‘sauzen’ gemaakt zijn.

DE STUDIO — SINCE TODAY Via Jonathan Looman, van Since Today, kon ik aan de KABK, de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, een workshop geven. 17 Deze workshop had de intentie om studenten, bewust te laten worden van het grafisch erfgoed. Door de verschillende nationaliteiten in de groep, was dit een bijzonder interessante workshop. Na het kort uitleggen van het project ‘The Graphic Nomad’ werd aan de studenten gevraagd om in de uitgebreide schoolbibliotheek 18 op zoek te gaan naar wat volgens hen typisch was aan hun eigen nationale grafische taal. De studenten moesten door visuele beelden objectief te bekijken, visuele elementen uit de ontwerpen halen. Vervolgens werden deze zaken geïnterpreteerd in een oneminute-filmpje. Het bij Since Today geïnitieerde project is uiterst boeiend. Since Today is een conceptuele en typografische studio die graag experimenteert en zoekt naar progressieve oplossingen die bij de ontwerpen en de communi19 catie past. Door met Since Today te praten, kwam aan bod dat we beiden houden van de conceptueelheid, die vaak te vinden is in het (Nederlands) grafisch ontwerp. Deze liefde voor het conceptuele is de rode draad geweest in het ontwerp. Het project is een kaartspel genaamd “Where we meet”. Het baseert zich op poëzie en asso20 ciaties. Het bevat tegelijkertijd een direct minimalisme als een complexiteit. Door met Since Today

222

TGN-book16.indd 222

23/05/14 15:49

DEN HAAG â&#x20AC;&#x201D; NEDERLAND

te praten over wat Haags/Nederlands ontwerp is, kwamen zaken als conceptueel, eigentijds en eenvoud aan het licht. Deze elementen zijn terug te vinden in het ontwerp. Ook op vlak van technische mogelijkheden biedt 21 Den Haag veel aan. Op een week tijd was het mogelijk om 20 kaartensets op een heel eenvoudige manier te zeefdrukken. Het kaartspel heeft als doel om op relatief korte tijd mensen (die elkaar niet kennen) met elkaar te verbinden door (een) gemeenschappelijk(e) interesseveld te vinden. Het spel begint bij de oudste speler die een willekeurige kaart, waar hij of zij door associaties iets in ziet, op tafel legt. Door het vragen naar wie de oudste speler is, ontstaat al een eerste interesseveld. Vervolgens wordt door de volgende speler een kaart naast de eerste kaart gelegd. Hij of zij moet de reden waarom die kaart gelegd 22 worden nog niet uitleggen. Wanneer iedere speler deze handeling vier maal gedaan heeft, ligt een bepaalde verhaallijn op tafel. Door de spelers wordt nu de uitleg gegeven waarom hij of zij met een bepaalde kaart op de vorige gereageerd heeft. De associaties worden aan elkaar verklaard. Door dit gebeuren worden interessevelden blootgelegd en worden gesprekken gestart. Menselijke connecties kunnen op die manier ontstaan en kunnen helpen bij de ontmoeting.

223

TGN-book16.indd 223

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 224

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

18 TGN-book16.indd 225

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 226

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

20 TGN-book16.indd 227

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 228

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND

22 TGN-book16.indd 229

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 230

23/05/14 15:49

Duitsland

FRANK FURT 231

TGN-book16.indd 231

€ 23/05/14 15:49

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

27 januari 2014 11:22:51 GMT+01:00

Aan:

DESIGNBÜRO FRANKFURT <kontakt@designbuero-frankfurt.de>

Hi Alexander and the Designbüro How are you? I’m really looking forward to work with you! As the project is getting into practice I like to keep you updated and ask you this:

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014

I like to come to Frankfurt from February 24 till March 2. In that period I really like to come work for you or maybe, if you are interested, we can initiate some pleasing/intriguing/ exceptional/... projects about my research of cultural heritage in times of globalization. Could you let me know if that’s ok for you? I also have to ask, because I want to travel trough Europe and visit several studios as much as I can, if you can lodge me or you know somebody who can give me accommodation. As a graphic nomad, I have a sleeping bag and mattress with me so don’t worry, I’m really not that picky, I even can sleep in the studio.. :-) Kind regards, Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com ***SITE UPDATED*** www.thegraphicnomad.com Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

232

TGN-book16.indd 232

23/05/14 15:49

GENT — BELGIË Van:

DESIGNBÜRO FRANKFURT <kontakt@designbuero-frankfurt.de>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

29 januari 2014 12:11:03 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Hey Mathieu, many thanks for your mail. Hope you are well? The date sounds good for us. Because of accommodation, maybe yo can make a graphic and we can share it in our facebook network. Unfortunately it’s not good because of sleeping in our studio. What you want to love to do when you are visiting us? All the best Alex

-D E S I G N B Ü R O F R A N K F U R T K O M M U N I K A T I O N U N D I D E N T I T Ä T -Westend Carree – Creative Carree Im Trutz Frankfurt 55 60322 Frankfurt am Main Germany -T +49 (0) 69 269 448 01 -www.Designbuero-Frankfurt.de Kontakt@Designbuero-Frankfurt.de --

233

TGN-book16.indd 233

23/05/14 15:49

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

20 februari 2014 12:45:17 GMT+01:00

Aan:

DESIGNBÜRO FRANKFURT <kontakt@designbuero-frankfurt.de>

Hey Alex How are you? From Sunday 23th till Saterday March 1th I am in Frankfurt. How do we meet? Looking forward to work together! M. Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014

Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

234

TGN-book16.indd 234

23/05/14 15:49

DEN HAAG — NEDERLAND Van:

DESIGNBÜRO FRANKFURT <kontakt@designbuero-frankfurt.de>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

20 februari 2014 17:01:32 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Hey, Perfect! Lets meet Monday afternoon. You can come to house studio, and we can talk about the week. You found a place to sleep? Monday at 4 PM? We all looking forward to see you. All the best Alex

235

TGN-book16.indd 235

23/05/14 15:49

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

24 februari 2014 13:15:52 GMT+01:00

Aan:

DESIGNBÜRO FRANKFURT <kontakt@designbuero-frankfurt.de>

Hey Alexander! Yesterday I arrived in Frankfurt! I am sleeping at the A&O Hostel (Mainzer Landstraße 226-230, Frankfurt 60327) 4PM is perfect for me! Very looking forward to meet and collaborate on a project! See you then!

Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014

Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

236

TGN-book16.indd 236

23/05/14 15:49

FRANKFURT — DUITSLAND

237

TGN-book16.indd 237

23/05/14 15:49

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

238

TGN-book16.indd 238

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

239

TGN-book16.indd 239

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

240

TGN-book16.indd 240

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

241

TGN-book16.indd 241

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

242

TGN-book16.indd 242

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

243

TGN-book16.indd 243

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

244

TGN-book16.indd 244

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

245

TGN-book16.indd 245

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

246

TGN-book16.indd 246

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

247

TGN-book16.indd 247

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

248

TGN-book16.indd 248

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

IMPRESSIE Frankfurt is de financiële hoofdstad van Europa. Het is een metropool die gedomineerd wordt door banken, beurzen en wolkenkrabbers. In het straatbeeld viel weinig progressieve of experimentele vormgeving op. De affiches die ik gezien heb, leken vooral een commerciële functie te hebben. De ontwerpen zijn bedoeld om een groot (kapitaalkrachtig) publiek aan te spreken. Ze zien er heel gewoon uit en kunnen niet als experimenteel creatief bestempeld worden. In enkele gevallen leek het wel zo te zijn. Tijdens mijn doortocht in Frankfurt vond ik promotiemateriaal voor een expositie van Tobias Rehberger, een Duitse beeldende kunstenaar. Het ontwerp op deze affiches leek modern en experimenteel. Achteraf bleek dat eenvoudigweg de (grafische) kunst van Tobias Rehberger op de affiche stond. Verder vielen er niet veel (post)moderne zaken op. ONDERZOEK In Frankfurt heb ik (bijna) geen gespecialiseerde kunstboekenwinkels gevonden. Ik haal dit aan omdat deze winkels plekken zijn waar (plaatselijke grafische) ontwerpers hun werken te koop kunnen aanbieden. Men vindt er lokale ontwerpen en de uitbaters van die winkels weten doorgaans heel goed wat er op grafisch vlak in hun stad leeft. Veel van die winkels staan in nauw contact met de kunstscene en helpen graag om het werk van beginnende kunstenaars aan een geïnteresseerd publiek te koop aan te bieden. Maar in Frankfurt heb ik

geen winkel gevonden die beginnende (grafische) kunstenaars promoot. Het leek alsof creatievelingen hun werk niet voor iedereen toegankelijk kunnen maken en dat ze aandacht krijgen pas wanneer ze gekend zijn. Frankfurt is een stad waar er een time-is-money-cultuur heerst. Het lijkt alsof de creatieven ook in deze sfeer werken. Hierbij heb ik het gevoel gekregen dat dit de creativiteit niet ten goede komt. Persoonlijk werd ik in Frankfurt weinig gestimuleerd. Wegens het commerciële karakter van de stad, lijken ontwerpers hun experimenteler en creatiever werk strikt gescheiden te houden van hun commerciële opdrachten. Ze lijken een opsplitsing te maken tussen enerzijds de bureaucratische studio die geld opbrengt (om bij wijze van spreken te kunnen overleven en aan te tonen dat ze goed boeren) en anderzijds de vrije tijd waar ze hun creatievere geest volledig in kunnen laten gaan. Het lijkt alsof de grafische studio’s zich meer als bedrijven opstellen dan als creatieve denktanken. GRAFISCHE TAAL In de Duitse (zowel in Frankfurt als in Leipzig ondervonden) grafische taal vindt men veel systemen en structuren terug. Die gecreëerde systemen kunnen worden doorgetrokken naar verschillende media omwille van ontwerpbeslissingen. Keuzes en concepten maken uitgebreid deel uit van het ontwerpen. Dit in tegenstelling tot Frankrijk waar, zoals eerder geschreven, het speelse en decoratieve element vaak geen onderbouw nodig heeft. In Frank-

249

TGN-book16.indd 249

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

furt (en in mindere mate in Leipzig) lijkt elk grafisch gebruikt element een reden te hebben. Indien niet, wordt het als niet-functioneel bestempeld en wordt het niet in het ontwerp gebruikt. Maar aangezien men bij het ontwerpen vertrekt vanuit het concept, komen ‘nutteloze’ elementen in goed grafisch ontwerp weinig voor. Persoonlijk vond ik dat de geglobaliseerde vormentaal weinig invloed gehad heeft op de ontwerpen die ik gezien heb. Het leek alsof ontwerpen gezien in Frankfurt nog 23 hun eigenheid bewaard hebben en op die manier misschien niet zo modern ogen, maar wel statig, net als het stadsbeeld. Misschien moet de reden gezocht worden in het feit dat Frankfurt een financiële stad is. Creatieve, experimentelere en postmoderne ontwerpen lijken voor instanties 24 niet samen te gaan met commerciële communicatie. De eigentijdse vormgeving komt daardoor eerder in het niet-commerciële circuit terecht en daardoor ook niet in bijvoorbeeld het straatbeeld. Verder worden de grafisch elementen dikwijls gelinkt aan een bepaald functie. Kleur, compositie, gelaagdheid of zelfs typografie hangen af van het doel men met een ontwerp voor ogen heeft. Structuur speelt een belangrijke rol in de ontwerpen. Keuzes moeten in zekere zin onderbouwd zijn. Dit zorgt ervoor dat ook hier een bepaalde rem ervaren wordt op het vlak van experimenteren.

DE STUDIO — DESIGNBÜRO FRANKFURT Zoals uit de naam kan blijken, ziet de studio zichzelf als een bureau. De naam klinkt als iets plechtigs en statig. Designbüro Frankfurt werkt voor grote klanten waarvan veel bedrijven en grote (politieke) instanties. Voor hen is het dan ook belangrijk om zich in de financiële hoofdstad meer te profileren als een bedrijf in plaats van een studio. Het project dat in deze studio gedaan werd, had als doel om als klantenrelatiegeschenk te dienen. Het betreft een poster die de ele25 menten besproken in de grafische taal bevatte. Naar analogie van voorgaande projecten startte het onderzoek met de vraag hoe Duitse vormgeving het best omschreven 26 kon worden. Zaken als structuur, proporties, eenvoud en functionalisme kwamen aanbod. Deze elementen zijn opgenomen in de poster. De poster vertelt het verhaal van Frankfurt en zijn kijk tegenover het Frankfurter grafisch ontwerp. Symbolen die teruggaan op het Bauhaus zijn vervat in de poster. Omdat Frankfurt een rijke stad is, werd de poster gedrukt met een gouden kleur. De oorspronkelijke 27 poster is echter in het zwart. Maar deze bleek te donker te zijn voor de druk in grote oplage. Echter is het 28 effect wel veel beter en is daarom de zwarte poster in beperkte oplage gedrukt. Onderaan de poster staat er in het klein een tekst. Dit tekstje toont, op een ironische manier, dat het voor grafische studio’s niet gemakkelijk is om klanten te overtuigen eens iets nieuws uit te proberen. Grafische

250

TGN-book16.indd 250

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

studio’s zouden het leuk vinden indien instellingen voor wat experimentelere grafische oplossingen zouden kiezen. Helaas lijkt dit vrijwel onmogelijk. Door de tekst in het klein op de poster te zetten, is geprobeerd op een subtiele manier een kritisch commentaar te geven op de commerciële invulling van het grafisch ontwerp in Frankfurt.

‘THE ANSWER IS 42. OR 1.5 AND 1.6. AND ABOUT STRUCTURED THINKING AND DECISIONS. IT IS A COLLABORATION BETWEEN THE GRAPHIC NOMAD AND DESIGNBÜRO FRANKFURT’ — The Graphic Nomad & Designbüro Frankfurt The answer to life, the universe and Frankfurt Graphic Design 251

TGN-book16.indd 251

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 252

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

24 TGN-book16.indd 253

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 254

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

26 TGN-book16.indd 255

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014

01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 256

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND

28 TGN-book16.indd 257

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 258

23/05/14 15:50

Duitsland

L E

Duitsland

259

TGN-book16.indd 259

23/05/14 15:50

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014

12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

The Graphic Nomad 19 januari 19:18 Hey David How are you? As my departure is finally getting closer, I would let you know that i’m planning to come in Germany from 17 February till 2 March, doing Frankfurt, Leipzig and Berlin. So unfortunately I cant be there for the rundgang. But I really want to come work with you, so is it still possible?

planning to come. And yes, Laetitia also can have me over! Nice you know each other! I change the link name to David Voss but the link itself stays type-f. Is that correct? Gr. M David Voss 20 januari 15:33 correct! thx

Gr. M

David Voss 20 januari 15:34 so see u soon!

David Voss 20 januari 14:21 hi mathieau,

The Graphic Nomad 27 januari 11:39 Hi David

nice to read you.

How are you? I’m really looking forward to work with you! As the project is getting into practice I like to keep you updated and ask you this:

yeah, sure. you still are welcome. let me know some weeks in advance when you will be around and how long. Just looked at your website and saw you will visit laetitia too? nice! we had a bigger project together last year. would be nice if you change the link on your site from type-f to david voss. my domain i don’t use as label and nobody rembers it - yes, i’m bad in self-promo best from leipzig, david The Graphic Nomad 20 januari 14:56 Great news, thank you! I will let you know in advance when I’m

I like to come to Leipzig from March 3 till March 9. In that period I really like to work for you or maybe, if you are interested, we can initiate some pleasing/intriguing/ exceptional/... projects about my research of cultural heritage in times of globalization. I’m also interested in going to schools and even teach or give workshops. Could you let me know if that’s ok for you? I also have to ask, because I want to travel through Europe and visit several

studios as much as I can, if you can lodge me or you know somebody who can give me accommodation. As a graphic nomad, I have a sleeping bag and mattress with me so don’t worry, I’m really not that picky, I even can sleep in the studio.. Gr. M David Voss 30 januari 13:00 hi matieau, thx for update and sorry for answer that late. march 3rd till 9th is fine for me. maybe i’ll be gone over the weekend, but thats not for sure. Right now i cant tell you what projects are on when your i around, but for sure we find something to work on or start something new for visting the artschool e.g. you will be to late, sorry. by than there are holidays. accomodatian: in my place we have a guestroom. i will ask the my flatmates, but it should be ok. you still need one? best, david The Graphic Nomad 30 januari 13:33 Hi David! That is great news! Like already told, if you have ‘nothing to do’, I also can initiate some work that is part of my Master’s

260

TGN-book16.indd 260

23/05/14 15:50

GENT — BELGIË + FRANKFURT — DUITSLAND project. But I think we will see which opportunities there will be! Can you let me know asap if I can sleep at your place? Otherwise I need to look for other places.. Gr. Mathieu David Voss 31 januari 11:10 asked my crew: you are welcome! best, david The Graphic Nomad 31 januari 16:38 Haha! Thanks! Speak to you soon! 27/02/2014 11:09 Mathieu Cieters Hey David! How are you? I was wondering how we can meet. I will arrive on Sunday (probably evening)... 27/02/2014 20:06 David Voss hey there! oh, yeah! a lot is going on right now. till monday morning we have to get done new issue of edit. it has to go to print by then. hope next week will be more calm. but looks good till now how will you arrive: train, car, plane? what time? the later the better (because of edit) best for now, david 28/02/2014 09:45 Mathieu Cieters Hey David

I have a solution you will like. I am traveling with another student and she is couchsurfing. I can join her on sunday evening. So we can meet on monday and I can sleep at your place from monday till the end of the week?

02/03/2014 23:33 Mathieu Cieters Thank you! Perfect for tomorrow! I’ll be there around 12!

28/02/2014 11:39 David Voss hey mathieu, this sounds great! sunday seems to get a pain in the ass so see you monday. my place is ready for you. let’s talk by than where to meet. have a cell? here is mine 0049 173 44 666 05 but i will check fb as well. have a good ride! david 28/02/2014 11:41 Mathieu Cieters perfect! my cell: +32 487 36 11 22 02/03/2014 13:01 Mathieu Cieters

Hey! how can we meet tomorrow?

02/03/2014 19:44 David Voss hey there, welcome to leipzig! i’ll be in office tomorrow. maybe you like to drop in there by 12am? its a former show with a lion in the window display. https://goo.gl/maps/ hc1Li

261

TGN-book16.indd 261

23/05/14 15:50

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

1 maart 2014 12:19:10 GMT+01:00

Aan:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Hey Laetitia How are you? Just letting you know that I will be in Leipzig next week. Maybe we can meet? And collaborate on something together? Kind regards, Mathieu Mathieu — The Graphic Nomad thegraphicnomad@mathieucieters.com www.thegraphicnomad.com

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

Follow me on: -> Facebook -> Twitter -> Instagram -> Skype

262

TGN-book16.indd 262

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND Van:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Onderwerp:

RE: The Graphic Nomad

Datum:

1 maart 2014 12:38:35 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

hello ! yes ! when do you arrive ? ill let you know asap - right now im really busy to write you more best see u soon laetitia

263

TGN-book16.indd 263

23/05/14 15:50

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

1 maart 2014 12:47:14 GMT+01:00

Aan:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Cool! I will arrive somewhere Sunday. From Monday on I will be with David Voss. But lets meet and do something together! Really looking forward to meet!

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

264

TGN-book16.indd 264

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND Van:

Lætitia Gorsy <laetitia.gorsy@hotmail.fr>

Onderwerp:

RE: The Graphic Nomad

Datum:

1 maart 2014 12:48:34 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

yeah nice David is a friend we can also meet all together so you come tomorrow ??

265

TGN-book16.indd 265

23/05/14 15:50

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

1 maart 2014 17:54:46 GMT+01:00

Aan:

Lætitia Gorsy <laetgorsy@hotmail.fr>

Hey!

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

Yes I am arriving tomorrow! I will sleep the first night on somebody couch, via couchsurfing. From monday I will sleep at David’s place.

266

TGN-book16.indd 266

23/05/14 15:50

FRANKFURT — DUITSLAND Van:

Lætitia Gorsy <laetgorsy@hotmail.fr>

Onderwerp:

RE: The Graphic Nomad

Datum:

1 maart 2014 17:55:55 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

ok lets meet soon let me know the planssssss best l

267

TGN-book16.indd 267

23/05/14 15:50

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

3 maart 2014 14:18:03 GMT+01:00

Aan:

Lætitia Gorsy <laetgorsy@hotmail.fr>

Hi L When do you want to meet? Do you have time to do something together?

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

268

TGN-book16.indd 268

23/05/14 15:50

LEIPZIG — DUITSLAND Van:

Lætitia Gorsy <laetgorsy@hotmail.fr>

Onderwerp:

RE: The Graphic Nomad

Datum:

3 maart 2014 14:27:34 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

hey ! yes we can meet tomorrow first - we can have a drink first = at 8.30 / 9.00 in the city center = SKALA http://kreuzer-leipzig.de/restaurants/1139-skala/ and we’ll speak about what we can do - i just get a new small studio in HELD = https://www.facebook.com/ kaufhausheld?ref=ts&fref=ts so we’ll go there together to check up that what do you think ? yes so ok let me know best l

269

TGN-book16.indd 269

23/05/14 15:50

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad

Datum:

3 maart 2014 14:53:41 GMT+01:00

Aan:

Lætitia Gorsy <laetgorsy@hotmail.fr>

Heyyy Tomorrow 9o’clock is good for the first drink and talk about what and how we will be doing! I have time till 14 o’clock, than I have to meet David and discuss about what David and I will be doing. Looking forward to see you!

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

Ciao ciao!

270

TGN-book16.indd 270

23/05/14 15:50

LEIPZIG — DUITSLAND Van:

Lætitia Gorsy <laetgorsy@hotmail.fr>

Onderwerp:

RE: The Graphic Nomad

Datum:

3 maart 2014 14:55:07 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

ok see u there tomorrow 9 best L

271

TGN-book16.indd 271

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

272

TGN-book16.indd 272

23/05/14 15:50

LEIPZIG — DUITSLAND

273

TGN-book16.indd 273

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

274

TGN-book16.indd 274

23/05/14 15:50

LEIPZIG — DUITSLAND

275

TGN-book16.indd 275

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

276

TGN-book16.indd 276

23/05/14 15:50

LEIPZIG — DUITSLAND

277

TGN-book16.indd 277

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

278

TGN-book16.indd 278

23/05/14 15:50

LEIPZIG — DUITSLAND

279

TGN-book16.indd 279

23/05/14 15:50

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

280

TGN-book16.indd 280

23/05/14 15:50

LEIPZIG — DUITSLAND

IMPRESSIE In Leipzig leek het alsof er een enorme creatieve ‘vibe’ aanwezig is. De stad ligt in het oostelijk deel van Duitsland en behoorde vroeger tot de DDR. Om de een of andere manier voelt men dit nog steeds. Er heerst een bepaalde soort (artistieke) vrijheid en dit staat in sterk contrast met het financiële karakter van Frankfurt. Het maakt net als Berlijn deel uit van de nieuwe Duitse deelstaten waar creativiteit en progressiviteit erg gestimuleerd wordt. Als voorbeeld kan men De Spin29 nerei aanhalen. De Spinnerei is een voormalige industriële site die nu omgebouwd is tot een plaats waar galerijen en ateliers heel wat progressieve en opkomende kunstenaars onderdak bieden. Het is een ontmoetingsplek voor een kunstzinnige en in cultureel geïnteresseerde publiek. “The Leipziger Baumwollspinnerei (Leipzig Cotton Mill) is an industrial site in Leipzig, Germany. Parts of this 10-hectare site in the district of Lindenau are used today by art galleries, studios and restaurants. Founded in 1884, the business developed into the largest cotton mill in continental Europe over the next quarter century. During this time, an entire industrial town with over 20 factories, workers’ housing, kindergartens and a recreational area, grew in western Leipzig. The mill reached its maximum extent in 1907, with 240,000 spindles processing cotton across a working area of about 25 acres (100,000 m2). Up to 4,000 people worked there, until production of thread was halted in 1993 following the reunification of Germany several years earlier. Subsequently, the area was repopulated by a mixture of people including craftsmen, selfemployed, and above all artists, many belonging to the so-called “New Leipzig School”. More than half of the available space has since been rented out again for new purposes. Ten galleries, a communal arts center (Halle 14), and around 100 artists (including Neo

Rauch, Jim Whiting, Hans Aichinger, and Matthias Weischer) have all settled at the site, as well as restaurants, fashion designers, architects, printers, a goldsmith, a pottery, a film club, a porcelain manufacturer, and an arts supply store. The site contained several platform interchanges from a now-disused railway between Lindenau and Plagwitz. Parts of the platforms are still intact.” — en.cyclopaedia.net/wiki/Baumwollspinnerei

Leipzig is een stad die gebouwd werd voor 1 miljoen inwoners. Momenteel wonen er iets meer dan 500 000. Er is dus veel plaats en die plaatsen worden op dit ogenblik gebruikt door onder andere creatievelingen die, net als in De Spinnerei, panden gebruiken om er ateliers in onder te brengen. In het straatbeeld valt de creatieve ‘vibe’ op. Ik kwam veel affiches en drukwerk tegen. Ook konden muren gevonden worden die voorzien waren van illustraties en andere tekeningen. De vele (tweedehands) boekenwinkels die in de stad terug te vinden zijn, zijn voor een grafisch ontwerper zeker een meerwaarde. Wanneer ik in de stad liep, voelde ik dat de stad leeft en dat vrijheid er de creatieve gemeenschap stimuleert.

281

TGN-book16.indd 281

23/05/14 15:50

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

ONDERZOEK Leipzig heeft mij het beeld gegeven progressief en open van geest te zijn. Dit wordt bijvoorbeeld aangetoond door het feit dat (progressieve) kunstenaars zich kritisch opstellen tegenover De Spinnerei. Zij zien het niet meer als een kunstplatform maar als een commercieel en toeristische plek, die al lang aan zijn oorspronkelijk doel voorbij gegaan is. Volgens hen draait het niet meer om de kunst maar eerder om het geld. Hoewel veel bekende kunstenaars in De Spinnerei hun ateliers hebben, wordt er volgens andere kunstenaars geen ‘echte kunst’ meer gemaakt. Verder is Leipzig bekend om zijn boekencultuur. De academie, de Hochschule für Grafik und 30 Buchkunst – HGB, bestaat al 250 jaar. Op de academie kan men de richting volgen die zich specialiseert in het ontwerpen van boeken. Er wordt gefocust op aspecten die enkel te maken hebben met het boek, zoals het ontwerpen ervan, maar ook de ambachtelijkheid zoals bijvoorbeeld het boekbinden en het drukken. Een museum toegespitst op het boek (Deutsches Buch- und Schriftmuseum) is ook een bewijs dat Leipzig een echte boekenstad is. Verder kan men er in vergelijking met de in het westen gelegen stad Frankfurt, veel meer 31 boekenwinkels vinden. Niet alleen zijn er de overvloedig aanwezige tweedehandsboekenwinkels maar 32 daarnaast ook talrijke boekenwinkels die hedendaagse culturele publicaties verkopen. In die winkels vindt men veel werk van lokale en

Duitse grafische ontwerpers die hun experimenten bundelen in een boek of van het boek een kunstobject maken. Het valt op dat ontwerpers een duidelijk beeld tegenover het boek hebben. Doordat zij omgeven zijn door de boekencultuur hebben zij een visie op het medium kunnen ontwikkelen. Het boek wordt meer als object beschouwd. Het is een medium waarin op alle manieren een verhaal verteld kan worden. Niet alleen inhoudelijk of via de vormgeving maar ook door het boek als een autonoom object te gebruiken. Over het concept en de vormgeving wordt lang en veel nagedacht. Verder verschilt de manier van denken en ontwerpen in bepaalde opzichten met andere steden. Ontwerpers maken in zekere zin gebruik van de ‘strikte Duitse gestructureerde stijl’ maar proberen daar ook een antwoord op te geven door los te komen van die stijl en te experimenteren met het materiaal dat zij zelf maken of voor handen hebben. Ze proberen met materiaal een verhaal en een visie te ontwikkelen, zonder rekening te houden met de commerciële functie van het werk of met de bestaande structuren. GRAFISCHE TAAL Binnen de grafische taal kan je zeker sporen van een geglobaliseerde grafische vormentaal terugvinden. Er zijn enkele modieuze elementen die opgemerkt werden in het ontwerp, maar ik heb het gevoel gehad dat die modieuze elementen vaak als inspiratie dienden voor het ontwerp en dat ze

282

TGN-book16.indd 282

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

niet ‘gebruikt’ werden. Op die manier werd er voorbijgegaan aan die hedendaagse elementen en vonden ontwerpers een soort van reactie op die elementen. In die zin leek het of ontwerpers eerder een eigen taal hadden, weliswaar gebaseerd op ‘geglobaliseerde’ elementen. Door zoveel met boeken en teksten bezig te zijn, hebben ontwerpers onder andere een sterke kennis van typografie. Ze kunnen lettertypes koppelen aan inhoud. In de geziene ontwerpen wordt veel gebruik gemaakt van niet zo frequent voorkomende lettertypes. Daardoor ogen ontwerpen modern en progressief. Verder heb ik geconstateerd dat het grid gebruikt wordt. Maar ook hier proberen ontwerpers dat op een actuele manier te gebruiken. Ontwerpen baseren zich op het grid maar volgen het niet zo strikt meer. Daardoor ontstaat er een soort speelsheid, een gestructureerde weliswaar. In veel van de ontwerpen kan ook een visuele gelaagdheid gevonden worden. Deze wordt letterlijk opgevat door gebruik te maken van verschillende lagen maar ook door spanning op te bouwen door buiten het grid te ontwerpen. Hierdoor wordt er opnieuw voor gezorgd dat het ontwerp er bijzonder hedendaags uitziet. Ontwerpen komen experimenteel en gedurfd over.

DE ONTWERPERS — DAVID VOSS (TYPE-F) & LÆTITIA GORSY David Voss is een ontwerper, geboren en getogen in Leipzig. Hij heeft kort stage gelopen in New York, maar is dan teruggekeerd naar Leipzig waar hij nu ontwerpt voor onder andere Edit, een literair magazine en voor 33 Schauspiel Leipzig. Van beide instanties krijgt hij de vrijheid om conceptueel te experimenteren. Voor het geïnitieerde project hebben we ons verdiept in de boekencultuur. Ik heb in de bibliotheek van de HGB, waar zo goed als alle boeken ooit gepubliceerd in Leipzig aanwezig zijn, de grafische cultuur aan de hand van boeken onderzocht. Het concept van het project tracht de geschiedenis van het boek in Leipzig te achterhalen. Aan de hand van op voorhand uitgeschreven richtlijnen waarbinnen men kon experimenteren werd materiaal voorzien. De richtlijnen waren dat er, met het nomadisch karakter van The Graphic Nomad in het achterhoofd, enkel foto’s konden genomen worden met een 34 (mobiele) smartphone. Eenmaal de foto’s genomen waren, zijn deze op een soort van polaroid35 achtige manier uitgeprint. Ze werden een voor een kritisch gekeurd om vervolgens te besluiten of ze (conceptueel) bruikbaar waren of niet. Vervolgens zijn met deze foto’s composities op gekleurd papier gemaakt en 36 werden die composities opnieuw aan de hand van een smartphone gefotografeerd. Met deze compositiefoto’s werd een persoonlijke interpretatie van de geschiedenis van het boek gemaakt.

283

TGN-book16.indd 283

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

Dit verhaal werd gebundeld in een 37 zine, met als titel “A walk through a library”. Een andere ontwerper waar ik in Leipzig een project mee initieerde is Lætitia Gorsy. Lætitia Gorsy is een Franse ontwerpster die momenteel in Leipzig woont en werkt. Ze vertelde mij het kenmerk van structuur in de Duitse vormgeving en dat de Duitse stijl vrij strikt is. Door met haar in dialoog te gaan merkte ik dat zij nog heel ‘Frans’ is. Er is nog een zekere speelsheid in haar (werk). Ondanks het feit dat ze al even in Leipzig verblijft, zijn haar gedachten nog steeds in haar geboorteland. Nadat ik haar vertelt had wat het doel van mijn project was, kwamen we tot het idee om de uitwisseling van culturen, eigen aan globalisering, op een fysieke manier voor te stellen. De verschillende culturen werden via T-shirts voorgesteld. Lætitia ontwierp het ‘Franse’ 38 T-shirt, ikzelf het ‘Belgische’ en de vermenging van onze culturen werd op een derde T-shirt weer39 gegeven. Om de uitwisseling voor te stellen werd naar een systeem gezocht om dit voor te stellen. Dit 40 werd gevonden door de T-shirts als één globaal canvas te zien waarbij composities met acryl41 verf geschilderd werden die van de ene T-shirt op dezelfde plaats overlopen naar het andere. Op die manier maakt de volgorde, wanneer de T-shirts naast elkaar geplaatst worden, niet uit maar staan ze wel nog steeds met elkaar in verbinding.

284

TGN-book16.indd 284

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

29 TGN-book16.indd 285

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 286

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

31 TGN-book16.indd 287

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 288

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

33 TGN-book16.indd 289

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 290

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

35 TGN-book16.indd 291

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 292

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

37 TGN-book16.indd 293

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 294

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

39 TGN-book16.indd 295

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 296

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND

41 TGN-book16.indd 297

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 298

23/05/14 15:51

Denemarken

Kopenhagen

299

TGN-book16.indd 299

23/05/14 15:51

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Onderwerp:

Antw.: Book about Graphic Design

Datum:

5 maart 2014 11:51:33 GMT+01:00

Aan:

Karen Grønneberg <karen@eller-med-a.net>

Could it be possible to meet on 17th March? I already have some meetings on Thursdag 13 en Friday 14. And thank you very much for meeting! Looking forward to hear from you!

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

300

TGN-book16.indd 300

23/05/14 15:51

LEIPZIG — DUITSLAND Van:

Karen Grønneberg <karen@eller-med-a.net>

Onderwerp:

Antw.: Book about Graphic Design

Datum:

5 maart 2014 12:37:09 GMT+01:00

Aan:

Mathieu Cieters <mathieucieters@gmail.com>

Hi Mathieu, Monday 17th of March sounds good. Want to come by at 13.00? We are located at Malttorvet 2, 1st floor. To the left at the top of the stairs, and the 3rd door to the right, down the hallway. Just give us a call if you can’t find it. https://goo.gl/maps/zyaUs All the best, Karen

301

TGN-book16.indd 301

23/05/14 15:51

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

18/03/2014 13:32 Mathieu Cieters Hey! When can you meet? Do you like to do a rush project? Do you have time for that? I am busy tomorrow and probably friday I am staying here till sunday 18/03/2014 20:24 Jeppe Pendrup Jorgensen then it should be thursday, doing a one day project, with no clear idea might be a bit shaky though. But it could be fun. 18/03/2014 20:26 Mathieu Cieters yeah! i already did that several times and it is really fun! but one thing you could do for me could you think about some ‘typical’ danish (graphic) design...

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

18/03/2014 20:56 Jeppe Pendrup Jorgensen contemporary or traditional/oldschool 18/03/2014 20:57 Mathieu Cieters could you do both? Jeppe Pendrup 18/03/2014 20:58 Jeppe Pendrup Jorgensen Contemporary is more diffucult to pin point, but i’ll try to think of something. 18/03/2014 20:59 Mathieu Cieters would be just great! where can you meet?

18/03/2014 20:59 Jeppe Pendrup Jorgensen Maybe we can work at the school, then theres free print if it comes to that. 18/03/2014 21:00 Mathieu Cieters yes! perfect and where is the school? at what time?

18/03/2014 21:11 Mathieu Cieters ok perfect! what is your number with land code? 18/03/2014 21:36 Jeppe Pendrup Jorgensen +4530271441 18/03/2014 22:52 Mathieu Cieters super!

18/03/2014 21:01 Jeppe Pendrup Jorgensen i have some plans at 19.00 so maybe we should start early. 18/03/2014 21:02 Mathieu Cieters yes the earlier the better 18/03/2014 21:02 Jeppe Pendrup Jorgensen 9ish? 18/03/2014 21:03 Mathieu Cieters

ok! and where exactly? 18/03/2014 21:04 Jeppe Pendrup Jorgensen here https://www. google.dk/maps/place/Fa brikmestervej+10/@55.68 29044,12.6044359,18z/da ta=!3m1!4b1!4m2!3m1!1s0 x46525325eb12afcf:0x130 914365932af13 18/03/2014 21:05 Mathieu Cieters oh perfect! near the opera! 18/03/2014 21:10 Jeppe Pendrup Jorgensen yeah the opera right next to the school, just give me a call when you’re there then i’ll come get you.

302

TGN-book16.indd 302

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

303

TGN-book16.indd 303

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

304

TGN-book16.indd 304

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

305

TGN-book16.indd 305

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013 WAT?

306

TGN-book16.indd 306

23/05/14 15:51

GENT — BELGIË

307

TGN-book16.indd 307

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

308

TGN-book16.indd 308

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

309

TGN-book16.indd 309

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

310

TGN-book16.indd 310

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

311

TGN-book16.indd 311

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

312

TGN-book16.indd 312

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

313

TGN-book16.indd 313

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

314

TGN-book16.indd 314

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

IMPRESSIE Kopenhagen, de hoofdstad van Denemarken, is een stad waar enorm veel design terug te vinden is. Niet alleen meubels maar ook producten en mode domineren het stadsbeeld. De vele designwinkels alsook de modebewuste mensen zijn daar een voorbeeld van. Maar op grafisch vlak bleef ik op mijn honger zitten. In het straatbeeld is weinig drukwerk te vinden. Wanneer drukwerk te zien is, blijft dat vrij gewoon en niet gewaagd of voor een grafische ontwerper inspirerend. Zo gebruikt eenzelfde (culturele) instantie, in haar communicatie, verschillende stijlen. Dit zorgt niet echt voor een coherent beeld. Een voorbeeld daarvan is Tivoli, een attractiepark dat 42 heel gekend is in Kopenhagen. Het werd in 1843 door Georg Carstensen opgericht en is daarmee een van de oudste attractieparken ter wereld. Op gebied van promotie en ander grafisch materiaal heeft het park niet echt een duidelijke grafische identiteit. Het is een allegaartje van allerlei grafische stijlen. Indien men de naam van het pretpark van het drukwerk zou halen zou men niet meer weten voor wat het drukwerk promotie maakt. ONDERZOEK Na het grondiger verkennen van het stadsbeeld, het zien van verschillende affiches en ontmoetingen met ontwerpers, kon een duidelijker beeld gevonden worden. In Kopen43 hagen hangen wel veel affiches.

Ze vielen echter niet meteen op omdat ze vrij oppervlakkig blijven. Hiermee bedoel ik dat de ontwerpen, zoals in de impressie ondervonden werd, niet echt experimenteel overkomen. Het zijn geen vernieuwde of gewaagde inspirerende ontwerpen maar ze maken gebruik van gekende zaken. Ze communiceren op een voorzichtige manier de boodschap. Echt opvallen doen ze niet. Hier en daar valt op dat eigentijds ontwerp probeert binnen te sluipen, vooral dan bij ontwerpen voor de cultuursector maar echt progressief kunnen de ontwerpen niet benoemd worden. Het blijven mijns inziens eerder pogingen om een visie over te brengen dan echte sterke identiteiten. GRAFISCHE TAAL De Deense stijl, het is iets eigenaardigs. Laat mij dit verduidelijken. Ik vroeg aan Deense grafische ontwerpers wat specifiek was aan hun design. Een antwoord die ik daarop kreeg was de volgende:

‘Typisk Dansk grafisk design... hmmm’ Maar na het grondiger onderzoeken en vooral door met lokale ontwerpers te praten konden er toch een aantal zaken worden vastgesteld. Deense grafisch ontwerp oogt vrij minimalistisch. Er staat weinig ‘op het blad’ en het maakt gebruik van eenvoudige vormen die ook op een

315

TGN-book16.indd 315

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

eenvoudige manier een relatie aan gaan met de inhoud. De spanning wordt gecreëerd door ongecompliceerde aanwending van typografie of beeld. In veel van de ontwerpen speelt leegte en het gebruik van witruimte een belangrijke rol. Het is aan de hand van tegenstellingen dat ze tot de essentie trachten te komen. Deze essentie wordt zeer beredeneerd en conceptueel gezocht. Typografie ondersteunt de inhoud op een logische manier. Het staat in functie van de inhoud. Weliswaar worden niet de ‘hippe’ lettertypes gebruikt maar wel moderne. Men merkt dat beslissingen conceptueel genomen zijn en dat ontwerp verder gaat dan het esthetische. Verder kan worden geconstateerd dat ontwerpen tijdloos proberen te ogen. Ze passen zich aan de verschillende stijlen, ze spelen op zekerheid en proberen niet te experimenteel over te komen. Op het vlak van kleurgebruik kan men twee grote categorieën onderscheiden. Enerzijds lijken sommige ontwerpen enkel gebruik te maken van zwart en wit met hoogstens één extra steunkleur. Anderzijds zijn er ook 44 ontwerpen waarbij kleur overvloedig gebruikt wordt. Beelden worden in dat geval ook vaak aangewend om de boodschap te versterken. Wat mij ook opviel is dat de invloed van geglobaliseerde stijlkenmerken, in posters of drukwerk, duidelijk aanwezig is. Veel van de ontwerpen vertonen stijlkenmerken van de Nederlandse grafische vormgeving. Ze zijn weliswaar niet experimenteel maar ontwerpen proberen de inhoudelijke boodschap op een directe manier over te brengen.

Een ander kenmerk dat als Deens kan bestempeld worden is het feit dat de focus ligt op het materiaal en meer specifiek papier in al zijn complexiteit. Aangezien er veel natuur en water is, is de papierindustrie nadrukkelijk aanwezig in de Scandinavische landen. Het is misschien om die reden dat papier zo belangrijk is en dat er gefocust wordt op de materialiteit van het papier.

“Unfortunately Copenhagen is not the best place to do experimental graphic design. Clients are not daring and designers are not trying to reinvent themselves. Most studios are a bit commercialized and making the same kind of projects for the same kind of clients. That’s pretty much why I wanted to go to Holland.” — Kasper Pyndt

316

TGN-book16.indd 316

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

deze grafisch proberen om te zetten om op die manier ‘typische’ Deense grafische vormgeving te creëren. Door de stoel te scannen hebben een driedimensionaal object ‘gereduceerd’ tot een tweedimensioneel grafisch object. Eller Med A is een grafische De stoel werd dus letterlijk op studio die het onderzoek voorop stelt. Het conceptueel denken en bevragen 48 een flatbed-scanner gelegd en deel per deel ingescand. Bij het maakt deel uit van hun werkwijze. Op scannen hebben we ervoor gezorgd verzoek van Eller Med A werd hun dat de ingescande delen steeds elkaar werkwijze de basis voor het geïnioverlapten om op die manier, tieerde project . Er werd dan ook 49 wanneer men de stoel tweedibesloten om een project te initimensioneel op een poster recon45 ëren die zich focust op kenmerk strueerde een visuele gelaagdheid ontvan de Deense grafische taal, stond. Deze gelaagdheid verwijst naar namelijk de materialiteit van de invloeden waaraan het Deens gra46 papier. Door te experimenteren fisch ontwerp onderhevig is. Tussen de met papier, werd gekeken naar wat papier ons kan vertellen. Het ruimte van de verschillende scans werd 47 was een onderzoek naar de eigen- op die manier plaats gemaakt voor het binnenstromen van andere culturen schappen van papier en hoe die die effect hebben op de Deense gravisueel vertaald konden worden. fisch vormgeving. In tal van ontwerpen, Met masterstudent Jeppe Jornet als de iconische stoel, hebben gensen werd een ander project uitgewerkt. Het startpunt was het antwoord: Denen zich laten inspireren door bui“Typisk Dansk grafisk design... hmmm”. tenlandse ontwerpen. Voor het ontwerp van de stoel (N.B.), heeft de ontwerper Het project werd op een halve van de stoel, Børge Mogensen, inspidag afgewerkt. Na rondvraag wat ratie gezocht bij The Shakers: typische elementen van de Deense grafische vormgeving zijn, bleef het bijzonder moeilijk om daar een ant“Early 19th-century Shaker interiors are characterized by an austerity and simplicity. woord op te formuleren. Daarom werd For example, they had a “peg rail,” a continuous besloten om de vraag open te trekken wooden device like a pelmet with hooks runen zich af te vragen wat typisch is aan ning all along it near the lintel level. They used the pegs to hang up clothes, hats, and very light Deens design. Hierop kon gemakkefurniture pieces such as chairs when not in use. lijker een antwoord gevonden worden: The simple architecture of their homes, meeting Deens design bestaat uit onder andere houses, and barns have had a lasting influence on American architecture and design. There is a colmode, producten en meubels, waarlection of furniture and utensils at Hancock Shaonder stoelen. ker Village outside of Pittsfield, Massachusetts Op de academie, waar het that is famous for its elegance and practicality.” — en.wikipedia.org/wiki/Shakers onderzoek liep, staat een vrij iconische stoel. We hebben beslist om deze stoel te zien als ‘typisch’ Deense design en DE STUDIO EN DE MASTERSTUDENT — ELLER MED A & JEPPE PENDRUP JORGENSEN

317

TGN-book16.indd 317

23/05/14 15:51

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 318

23/05/14 15:51

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

43 TGN-book16.indd 319

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 320

23/05/14 15:52

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

45 TGN-book16.indd 321

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 322

23/05/14 15:52

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

47 TGN-book16.indd 323

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 324

23/05/14 15:52

KOPENHAGEN — DENEMARKEN

49 TGN-book16.indd 325

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 326

23/05/14 15:52

W A R S C H A U Polen

327

TGN-book16.indd 327

23/05/14 15:52

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR Van:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad would like to come over!

Datum:

22 maart 2014 11:35:16 GMT+01:00

Aan:

noviki <noviki@noviki.net>

Hey Marcin! How are you? I just mail you to let you know that I’m arriving tomorrow in Warsaw! So, can I come on Monday in the morning somewhere so that we can talk about what we will be doing

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

Mathieu Cieters - The Graphic Nomad +32 487/36.11.22 mathieucieters@gmail.com

328

TGN-book16.indd 328

23/05/14 15:52

KOPENHAGEN â&#x20AC;&#x201D; DENMARKEN Van:

noviki <noviki@noviki.net>

Onderwerp:

Antw.: The Graphic Nomad would like to come over!

Datum:

23 maart 2014 13:32:48 GMT+01:00

Aan:

The Graphic Nomad <thegraphicnomad@mathieucieters.com>

hi Mathieu! Can me meet tomorow at 10.oo am on the Miodowa 1 street in Caffe Costa? it is next to the castle Square near the old town we will talk things over and we will go to the studio https://www.google.com/maps/@52.246121,21.013041,3a,90y,179.2 3h,90.85t/data=!3m4!1e1!3m2!1sF7Pz1QE6EzyQMVbjnOEHDQ!2e0!6m1! 1e1

329

TGN-book16.indd 329

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

330

TGN-book16.indd 330

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

331

TGN-book16.indd 331

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

332

TGN-book16.indd 332

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

333

TGN-book16.indd 333

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

334

TGN-book16.indd 334

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

335

TGN-book16.indd 335

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

336

TGN-book16.indd 336

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

337

TGN-book16.indd 337

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

338

TGN-book16.indd 338

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

339

TGN-book16.indd 339

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

340

TGN-book16.indd 340

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

IMPRESSIE Bij aankomst in Warschau vielen er onmiddellijk zaken op. Polen ligt in Midden-Europa. Een groot contrast tussen rijk en arm kon worden vastgesteld. Grote wolkenkrabbers stonden naast vervallen gebouwen. Luxueuze restaurant grenzen aan kleine plaatselijke bakkers. De combinatie van grauwe stadsdelen en luxeauto’s leek deze sfeer alleen maar te versterken. Maar grafisch gezien was deze stad enorm boeiend. De posterkunst speelt al sinds de tweede helft van de 20e in Polen een aanzienlijke rol. Poolse posterkunst wordt vaak beschouwd als een product van verzet tegen het communisme. Na de Duitse bezetter kwam een communistisch regime aan de macht, met steun van de Sovjet-Unie. De Poolse media, waaronder de affiche, werden gefinancierd en gecontroleerd door de staat. Het sociaal realisme werd geïntroduceerd en andere kunststromingen werden aan banden gelegd. Het lijkt paradoxaal dat de dictatuur en strenge censuur van het Sovjetregime een grafische stijl kon voortbrengen, die zo vrij en modern is. Maar het tegendeel is waar: bevrijd van het commerciële juk leverden Poolse vormgevers en kunstenaars hoogst origineel werk. In het vrije westen volgden vormgevers en illustratoren slaafs de eisen van hun klant. De zakenwereld dicteerde immers een bepaalde stijl of mode om producten te verkopen op de concurrerende markt. Voor afwijkende en onconventionele benaderingen was er weinig plaats: experiment was per definitie verdacht. De Poolse poster verenigt de artistieke natuur van het tekenen en schilderen met de doelgerichtheid en de impact van een affiche. Het onderscheid tussen vormgever en kunstenaar verdwijnt volledig. Poolse affiches worden gekenmerkt door een eenvoudig design, levendige kleuren en ingenieuze vondsten, met een gezonde dosis humor en poëzie. Het leeuwendeel van de Poolse posters wordt gebruikt om culturele evenementen te promoten, met een aantal vaste thema’s zoals de opera, het theater, het circus en de cinema.

De gouden jaren van de Poolse filmposter (1955-1965) werd voorafgegaan door het pionierswerk van drie vormgevers uit de jaren ’40. Henryk Tomaszewski, Tadeusz Trepkowski en Eryk Lipinski werden de vaste ontwerpers van Film Polski, het staatsorgaan voor filmdistributie in het communistische Polen. Hun werk werd bepalend voor het adverteren van speelfilms. In plaats van de stereotiepe filmsterren of sleutelscènes werden grafische interpretaties gebruikt om de essentie van de film uit te drukken. Poolse filmposters hanteren niet alleen een unieke beeldtaal, maar creëren ook een verlangen om de film te bekijken. Als eenzelfde film op de Hollywood wijze zou worden geadverteerd, dan zou de film wellicht minder aandacht trekken, en misschien zelfs minder toeschouwers op de been brengen. De frisse en surrealistische benadering inspireerde een nieuwe generatie vormgevers en illustratoren, ook in de muziek en vinylindustrie. Bekende illustratoren zijn Waldemar Swierzy, Jan Lenica, Roman Cieslewicz, Wiktor Gorka en Jan Mlodozeniec. De val van het ijzeren gordijn luidde de zwanenzang in van de Poolse posterkunst. Filmdistributie werd geprivatiseerd en niet langer gecontroleerd door de staat. Door de vrije markteconomie kreeg de poster een andere functie. De poster als reclame nam de plaats in van de poster als kunstvorm. Commerciële doeleinden kwamen in de plaats van creativiteit. En de karakteriserende originaliteit van Poolse posters verdween. Heden ten dage krijgen filmreleases eenzelfde stereotiepe affiche als het Amerikaanse origineel, heel vaak een fotomontage van de filmsterren met een onderschrift in een beproefd lettertype. — Rodrigo Butori, Steven Heller en Tom Kuznar

In het stadsbeeld zijn heel veel posters te zien. Overal 50 waar plaats is om affiches op te hangen, hangen er op. In bijna iedere straat kan men wel de een of andere poster vinden. Het lijkt wel of Warschau bang is voor de leegte, een soort van horror vacui. In het straatbeeld van Warschau zijn verschillende soorten affiches te vinden. Goedkoop uitziende affiches hangen naast 51 drukwerk van culturele instanties. Op billboards vindt men alle

341

TGN-book16.indd 341

23/05/14 15:52

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

soorten formaten door elkaar. Door de overvloedige variatie is dit als grafische ontwerper een lust voor het oog! Een andere element die in het 52 straatbeeld opviel, was de aanwezigheid van neonreclames.

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

The neon lights that adorn everything from shopfronts to theatres and cinemas date from the 1950s, when Poland was at an economic standstill and the propaganda of the cold war was at its height. While the motivation behind these incredible designs may have been little more than a cynical attempt to boost the economy by aping the consumerism of western Europe, there is no denying the sheer quality of the work. This unique archive provides a rare window into a moment lost in time, and represents a typographer’s dream. — theguardian.com/artanddesign/2013/ apr/28/neon-signs-cold -war-poland

ONDERZOEK Door gesprekken met grafische ontwerpers ben ik enorm veel te weten gekomen over het grafisch ontwerp in Polen en specifiek in Warschau. In de periode na de oorlog en voor de val van de muur was grafisch ontwerp een vak dat in Polen enorm populair was Talrijke ontwerpers specialiseerden zich in het maken van onder ander filmposters. Dit kwam omdat films, die meestal uit de Verenigde Staten kwamen, in het communistisch regime vreemd genoeg ook gepromoot moesten worden. Maar de promotie kon niet gebeuren aan de hand van het kapitalistisch, meegeleverd promotiemateriaal. Voor elke westerse film werd een nieuwe ‘communistische’ affiche ontworpen. Om die reden bloeide de Poolse posterkunst. Maar door het verdwijnen van de Muur, verdween ook de noodzaak om die specifieke posters te ontwikkelen. Met die noodzaak smolt ook de eigen grafische cultuur weg. Er kwamen heel wat Europese invloeden in het ontwerp terecht. Warschau en Polen werden internationaler. Desalniettemin bleef die Poolse posterkunst in hun cultuur. Een ontwerper die mee de Poolse posterkunst heeft bepaald en die daarna een belangrijke rol gespeeld heeft in 53 het bewaren van die cultuur is Henryk Tomaszewski.

342

TGN-book16.indd 342

23/05/14 15:52

HENRYK TOMASZEWSKI Though he lived to be 91, the Polish artist Henryk Tomaszewski was eternally youthful in outlook. And though he trained as a painter at the Academy of Fine Arts in Warsaw, his greatest opportunity for self-expression came through poster design. His work was recognised around the world, and he was an outstanding teacher. Given the ideological pressures and conditions of postwar communist Poland, it may seem odd that posters would prove to be the ideal outlet for the free-thinking Tomaszewski. But after social realism failed to take root in the country, opportunities opened up for graphic designers and artists to create posters for the centralised film distributor, and later for many leading theatres. People were starved of culture and went in droves to the cinema. Theatres and cinemas were assured of an enthusiastic audience. Posters functioned as vehicles for communicating information; they announced cultural events, often reflecting their artistic value, or alternatively criticising their content with a subtle use of irony. Liberated from commercial considerations, designers were free to experiment with form. The majority of posters were handled in a painterly fashion, and typography was handcrafted, providing a counterpoint to imaginative imagery. Images were rich in metaphor and symbolism; there were strong surrealist undertones in much of the work. By the early 1950s, critics were referring to this phenomenon as the Polish school of poster design, and from its conception Tomaszewskiâ&#x20AC;&#x2122;s work stood out through its originality and freshness. His posters were both charming and provocative, their formal structure was always direct, but executed with a sleight of hand; 343

TGN-book16.indd 343

23/05/14 15:52

INTERMEZZO

compositions were stripped down to the essential ingredients, always carrying a distinct message, one that would appeal to the intellect and the senses. This minimalist approach to design could not fail to engage a wide audience. Tomaszewski was born in Warsaw, to a family of musicians who were somewhat disappointed when their son, a gifted violinist, decided to study art rather than attend the conservatoire. After one frustrating day in the graphics department at the academy, where he was asked to pay what he regarded as excessive attention to small details in a figurative composition, Tomaszewski folded his drawings under his arm and left for the painting department, from which he graduated in 1939. On leaving the academy, he quickly made his mark as a dynamic and witty satirical artist, publishing his drawings in leading magazines and newspapers. The austerity of the war years taught him to work with limited means: a simple paintbrush, pencil and a pair of scissors were enough, the rest was left to the imagination. After the war his repertoire expanded; he illustrated books, created sets for the theatre and above all designed posters. In 1952, the academy offered him a professorship in poster design. Tomaszewski did not involve himself with politics, comparing it to the weather; one simply had to live with it. Unlike many of the professors at the academy, he was never a party member. In 1968, during the student riots, he sided with the students, and only his formidable reputation and popularity shielded him from expulsion. The rigidity of the bureaucratic communist system irritated him. In 1983, after the suppression of Solidarity, when martial law imposed severe restricti344

TGN-book16.indd 344

23/05/14 15:52

ons upon the population, and prohibited making the victory sign in public, Tomaszewski circumvented the censor with a poster in which a large green foot saluted the viewer with a victory sign. The streets of Warsaw were Tomaszewski’s playground, and he delighted in surprising, often shocking, his fellow citizens who passed the hoardings throughout the city. His bold use of colour injected a vitality and optimism into an urban landscape that for many years was drab and grey after the devastation of the war and the deprivations of a communist system. The daily newspaper Zycie Warszawy held a monthly poll inviting readers to vote for their favourite poster. Every new poster emerging from Tomaszewski’s studio inevitably won the main prize of this very popular competition. Prestigious awards also came from abroad: the first prize at the Sao Paulo Biennale, and medals from France, Germany, Finland and Japan. It is of no surprise that Tomaszewski was much admired and feted in Japan, where the haiku poem and the art of calligraphy play such a central role in the country’s culture. As the renowned graphic designer Shigeo Fukuda put it: “Seeing Tomaszewski’s works assembled before me like this for the first time, I suddenly realised that there is even more meaning in them than I had previously perceived. In their every brush stroke they contain the same spiritual concentration demanded of the finest calligrapher. In their concise messages they harbour the poetic profundity of a 17-syllable haiku. In their microcosmic simplicity they convey the same infinite world as a single flower arranged in solitude.” Until his retirement from the academy in 1985, he was one of the world’s most influential teachers in his 345

TGN-book16.indd 345

23/05/14 15:52

INTERMEZZO

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

field, nurturing many generations of graphic designers and artists. Some of them came from abroad. Several members of Grapus, the French design cooperative, were profoundly affected by his teaching. They went on to create a new attitude and working method in dealing with social, political and environmental issues, in the process revitalising the political poster in France. As a student of his, I produced only four posters in one academic year, though only after making more than a hundred sketches. We laid out our drawings before him on the floor. Some he would dismiss out of hand, others he would talk about: we would need to develop and further our ideas. This procedure would go on for weeks, months maybe, until the professor would give us the go-ahead to put together the design, usually on an easel working on a large scale. Even at this stage it was possible to see Tomaszewski reaching for a pair of scissors and rearranging a student’s meticulously executed design. One of my posters escaped his scissors - instead, he placed a big kiss on my cheek and left the room. Minutes later he returned and sat next to me. He told me he had to leave for London to be made an honorary royal designer for industry at the Royal Society of Arts. He was not sure what to wear for the occasion. Being at a loss as to how to advise him, in the end I told him to be himself. He liked the idea. I could just see him in a room full of dignitaries, in this tweed jacket, jeans and cloth cap. He is survived by his wife Teresa Pagowska, herself a painter of note, and son Filip Pagowski. Henryk Tomaszewski, artist, born June 10 1914; died September 11 2005 — Andrzej Klimowski, The Guardian, Monday 19 September 2005 theguardian.com/news/2005/sep/19/guardianobituaries.artsobituaries 346

TGN-book16.indd 346

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

Tomaszewski heeft een grote invloed gehad op de grafische wereld. Van die invloed zijn nog altijd sporen te vinden. Niet alleen zijn er overblijfselen te vinden in Frankrijk (zie Grapus) maar oudstudenten van hem geven nog steeds les aan de kunstacademie in Warschau. Powazne Studio, een studio waar ik geweest ben, zijn studenten van deze oud-studenten van Tomaszewski. Het viel op dat hun stijl verwand is met die van Tomaszewski. Tijdens hun opleiding werd ook gewerkt op dezelfde manier zoals Tomaszewksi dat in zijn tijd deed. Nu zijn daar nog altijd sporen van te vinden. De studio gebruikt 54 graag speelse, handgeschreven typografie maar werkt meestal wel digitaal in plaats van manueel. GRAFISCHE TAAL De oorsprong van Warschau’s hedendaagse grafische taal is te vinden in het ‘Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie’ of het Museum voor Moderne Kunst. De huisstijl die dit museum nu heeft, heeft een grote invloed gehad op de hedendaagse Poolse grafische vormgeving . Deze huisstijl werd door de Zwitserse ontwerper Ludovic Balland ontworpen. , en maakt gebruik van een speciaal voor het museum ontwikkeld lettertype dat gebaseerd is op de typografie zoals die te vinden is op verkeersborden. 55 Verder vindt men in deze huisstijl ook visuele elementen die verwijzen naar de architectuur die typisch is voor de Poolse hoofdstad. Op deze huisstijl is veel kritiek gekomen. De Poolse grafische ont-

werpers vonden het allesbehalve fijn dat ‘een Zwitser’ ‘hun museum’ kwam vormgeven. Er zijn tal van plaatselijke grafische ontwerpers die deze huisstijl konden verzorgen , maar toch werd geopteerd voor iemand uit een ander land. Door deze keuze werd er veel commentaar gegeven op het bestuur van dit museum en de keuzes die zij maakten. Maar anderzijds heeft Ludovic Balland met deze huisstijl wel de toon gezet voor de grafische taal die nu in Warschau te zien is. In veel ontwerpen die ik gezien heb zijn eigentijdse elementen verwerkt. Men ziet dat Warschau nu beseft dat de grenzen opengegaan zijn en dat zij de globalisering omarmen, om op die manier zich meer als Europees te profileren. Om die reden ziet men heel veel moderne lettertypes, composities en kleuren in de ontwerpen verschijnen. Ontwerpers hebben meestal een duidelijk visie tegenover dit hele gebeuren. Er zijn ontwerpers die iets volledig anders willen doen. Het lijkt alsof zij zich verzetten tegen hun erfgoed. Ze proberen dit erfgoed niet in hun ontwerpen te gebruiken. Ze nemen elementen uit de geglobaliseerde grafische cultuur in eigen werk. Andere ontwerpers gebruiken net wel hun erfgoed. Ze laten zich inspireren door of hergebruiken bepaalde elementen uit hun eigen erfgoed. Ze kijken hoe ze op hun erfgoed kunnen reageren en wat de interessante elementen zijn om mee te nemen in hun ontwerpen. De middenweg wordt door sommige ontwerpers ook gekozen. Deze ontwerpers beslissen om dingen anders aan te pakken maar toch elementen uit hun erfgoed te hergebruiken.

347

TGN-book16.indd 347

23/05/14 15:52

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

Nergens anders heb ik zo een diverse posities, tegenover het gebruik van grafische elementen uit hun erfgoed, zien innemen dan in Warschau. Dit gegeven werd dan ook het vertrekpunt voor het project dat geïnitieerd geweest is bij Noviki, een studio die ik bezocht.

DE STUDIO’S — NOVIKI & POWAZNE STUDIO Noviki is een studio die een duidelijk standpunt innam ten opzichte van het erfgoed. Ze werken in wat zijzelf ook zeggen, de Europese stijl. 56 Ze gebruiken Zwitserse, Nederlandse en andere internationale grafische elementen. Maar het is niet omdat ze in de Europese stijl vormgeven dat ze niet veel afweten van hun eigen cultuur, integendeel. Ze weten maar al te goed wat de Poolse grafische cultuur is en wat er momenteel op eigen bodem gebeurt. In het project zijn zo goed als de meeste van de bevindingen (zie impressie & onderzoek) en kenmerken (zie grafische taal) over Warschau gebruikt. Het project bestaat uit drie delen. Het eerste deel is een 57 gedrukte poster. Het tweede deel is een videoposter en het laatste deel een downloadmap. 58 Het tweede deel toont in zekere zin aan dat de studio, met hun erfgoed in het achterhoofd, 59 progressief denkt en reageert op wat hun cultuur al zoveel jaren voortbrengt. De downloadmap vat het verhaal samen aan de hand van een mappenstructuur. De combinatie van deze delen vertelt het verhaal van Warschau, hoe contrasten in de stad te vinden zijn, hoe ontwerpers tegenover het erfgoed van de Poolse filmposter aankijken, hoe de filmindustrie een belangrijke rol speelt in de Poolse grafische vormgeving en hoe er vroeger en nu behoefte is aan relativering.

348

TGN-book16.indd 348

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

De tweede studio waarmee ik in Warschau een project realiseerde is de Powazne studio. De ontwerpers van deze studio zijn, zoals hiervoor al gezegd, studenten van oud-studenten van Tomaszewski. We hebben dan ook van deze situatie gebruik gemaakt om toch een beetje in dezelfde lijn te werken, hoewel het eindresultaat zich allesbehalve in de stijl van Tomaszewski bevindt. Voor het project hebben we als eerste startpunt de chaotische stadsindeling en het daardoor vaak voorkomende probleem, namelijk de weg niet vinden, genomen. Vervolgens hebben we een ander kenmerk dat in het stadsbeeld te vinden is geïntegreerd. Het betreft het al eerder vernoemde horror vacui. Deze houdt in dat elke lege plek in Warschau lijkt ingenomen door reclameborden . Deze reclameborden zijn meestal heel functioneel maar allesbehalve mooi vormgegeven. Van deze ‘foute typografische oplossingen’ hebben we foto’s genomen. Wat ons opviel was dat er ook heel veel ingewikkelde richtingaanwijzingen (pijlen) op verkeersborden stonden. Deze pijlen werden opnieuw gebruikt om een website 60 te maken die het gevoel geeft een stadsplan weer te geven dat logisch in elkaar zit. Maar die logica is zo goed als onbestaand, net als het gevoel dat Warschau kan geven wanneer een nomade naar bepaalde straten zoekt. We hebben getracht het verloren lopen na te bootsen aan de hand van een website. Wanneer men op een pijl op de website klikt, kan men steeds ergens op de website een 61 foto van ‘een foute typografische oplossing’ vinden. Alleen is het

niet duidelijk waar. Om de gebruiker van de website toch te laten weten dat de website werkt, en dat er, wanneer er geklikt wordt, iets gebeurt, hebben we een ‘lelijk’ kleurverloop laten verschijnen. Deze gradiënt, bestaat uit de kleuren van Warschau.

349

TGN-book16.indd 349

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 350

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

51 TGN-book16.indd 351

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 352

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

53 TGN-book16.indd 353

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 354

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

55 TGN-book16.indd 355

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 356

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

57 TGN-book16.indd 357

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 358

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

59 TGN-book16.indd 359

23/05/14 15:52

05 ——2014 04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 360

23/05/14 15:52

WARSCHAU — POLEN

61 TGN-book16.indd 361

23/05/14 15:52

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 362

23/05/14 15:52

Zwitserland

Sankt Gallen

363

TGN-book16.indd 363

23/05/14 15:52

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

11/03/2014 08:24 Mathieu Cieters Hi there How are you? 11/03/2014 09:57 Larissa Kasper Hi Mathieu! All good here, thanks. How is it going with your journey? 11/03/2014 09:57 Mathieu Cieters

Hi! very good so far! I was wondering if i can still come to your studio and do something together?

05 ——2014 04 ——2014

03 ——2014

11/03/2014 10:34 Larissa Kasper Nice to hear! Of course! What date did you think of? Did you also plan to go to Bänziger Hug? We often work together so maybe it could be interesting to combine. 11/03/2014 14:13 Mathieu Cieters Good to hear! I’d like to come from 31 March till 6 April Would also love to do something with Bänziger Hug!

18/03/2014 12:37 Mathieu Cieters Ok! Super! Looking forward to it! I will give more details about my arriving next week! 18/03/2014 13:49 Larissa Kasper Perfect! Looking forward too! 30/03/2014 11:02 Mathieu Cieters Hey guys! From tonight I will be in St.Gallen So, when and where could we meet tomorrow? 30/03/2014 13:37 Larissa Kasper Hey Mathieu! Cool to hear! We can meet directly at the studio tomorrow. It’s located at Unterstrasse 34. You will see it when you walk by, because of the windows (-: Let’s say around 10? And welcome in Switzerland! (-: 30/03/2014 16:23 Mathieu Cieters Alright! Perfect.. See you tomorrow! And thank you!

15/03/2014 12:57 Larissa Kasper Hey Mathieu! Sorry for getting back so late. I had to check with my studio mates first but can confirm you now, that the week from 31st March would be great.

364

TGN-book16.indd 364

23/05/14 15:52

KOPENHAGEN — DENEMARKEN + WARSCHAU — POLEN

365

TGN-book16.indd 365

23/05/14 15:52

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

366

TGN-book16.indd 366

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

367

TGN-book16.indd 367

23/05/14 15:53

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

368

TGN-book16.indd 368

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

369

TGN-book16.indd 369

23/05/14 15:53

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

370

TGN-book16.indd 370

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

IMPRESSIE Sankt Gallen is een kleine stad die dichtbij Zürich ligt. Mijn zoektocht naar studio’s bracht mij daar omdat er in en om deze stad vrij veel grafische ontwerpers te vinden zijn. Wat misschien ook een logisch gevolg is aangezien Zwitserland bekend staat om zijn grafische vormgeving. Die vormgeving heeft het grafisch ontwerp over de hele wereld beïnvloed.

The Swiss Style or Swiss Graphic Design was developed in the 1950s in Switzerland. It remained a major design movement for more than 2 decades, and still influences graphic design today. Also known as the International style or International Typographic Style, it emerged in Russia, Germany and the Netherlands in the 1920s, and was made famous by talented Swiss graphic designers. The Swiss Style emphasised simplicity, communication and objectivity. Its hallmarks are the mathematical grid, sans serif typefaces arranged in a flush left and ragged right formation (asymmetry), black and white photography, and the elimination of ornament. The Swiss Style merged elements of The New Typography, Bauhaus and De Stijl. The Swiss Style has its roots in The New Typography, which was developed in the 1920s and 1930s as artists and designers looked to give design a place in the new industrialised era. They discarded symmetry, ornament and drawn illustration for white-space, plain letterforms and photographs. As printing became industrialised a need for plain letterforms for fast efficient printing was necessary. Photography was at the time becoming very popular and more accessible, and designers embraced this. 371

TGN-book16.indd 371

23/05/14 15:53

INTERMEZZO

Ernst Keller (1891 â&#x20AC;&#x201C; 1968) is seen as the father of the Swiss Style. He was a graphic designer, lettering artist and teacher. From 1918 he taught at the Zurich Kunstgewerbeschule (School of Applied Art), where he developed a professional course in design and typography. As a teacher he was the most important single influence on the development of the Swiss style. (Hollis, R.) The economically drawn images and inventive lettering of his posters designed in the 1920s and 30s made an important contribution to Modernism. The Swiss Style has roots in Bauhaus too. Two Swiss designers who studied at the Bauhaus school were Theo Ballmer (1902-65) and Max Bill (1908-94), who linked earlier constructivist graphic design with the new movement that formed after World War 2. Ballmer studied with Klee, Gropius and Meyer in the 1920s. He applied De Stijl principles to graphic design, using an arithmetic grid of horizontal and vertical alignments. Max Bill was a Swiss architect, artist, painter, typeface designer, industrial designer and graphic designer. He studied in the Bauhaus, then in 1929 moved back to Zurich, where he became a professor at the Zurich School of Design. Bill was the single most decisive influence on Swiss graphic design beginning in the 1950s with his theoretical writing and progressive work. The style was refined at two design schools in Switzerland, one in Basel led by Armin Hofmann and Emil Ruder, and the other in Zurich under the leadership of Joseph Muller-Brockmann. All had studied with Ernst Keller at the Zurich School of Design before World War 2, where the principles of the Bauhaus and Jan Tschicholdâ&#x20AC;&#x2122;s New Typography were taught. A principle of the Swiss Style was using different font-sizes, not only to generate visual impact, but also 372

TGN-book16.indd 372

23/05/14 15:53

to provide readers with a hint about the hierarchy of the presented data. This is a very efficient way of guiding the reader’s eyes through the page, thus working as an interface to the content. The Swiss Modernists were also influenced by the constructivist use of geometry. The square and circle in particular were adopted by them. An important part of the Swiss Style is its remarkable use of photography, influenced by the modernist ideas in which photography was a much better tool to portray reality than drawings and illustrations. Photomontage became popular in poster design and advertising. Herbert Matter was considered the master of photomontage. In 1957 Helvetica or Neue Haas Grotesk was designed to replace Akzidenz Grotesk as the Swiss Style typeface. It was designed by Swiss typeface designer Max Miedinger with Eduard Hoffmann. This font was a redesigned version with wider spacing and was made available for machine typesetting. The aim of the new design was to create a neutral typeface that had great clarity, no intrinsic meaning in its form, and could be used on a wide variety of signage. It was initially suggested that the type be called ‘Helvetia’ which is the original Latin name for Switzerland. This was ignored by Eduard Hoffmann as he decided it wouldn’t be appropriate to name a type after a country. He then decided on ‘Helvetica’ as this meant ‘Swiss’ as opposed to ‘Switzerland’. It is considered by many to be the Swiss styles greatest legacy, and is among the most widely used sans-serif fonts. In 2007, director Gary Hustwit released a documentary, Helvetica, to coincide with the fiftieth anniversary of the typeface. In the film, graphic designer 373

TGN-book16.indd 373

23/05/14 15:53

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

Wim Crouwel said, “Helvetica was a real step from the 19th century typeface... We were impressed by that because it was more neutral, and neutralism was a word that we loved. It should be neutral. It shouldn’t have a meaning in itself. The meaning is in the content of the text and not in the typeface.” By the 1970s elements of Swiss style could be seen all over the world, from America to Japan. In a way it has become a tired formalistic cliché which has little life in it without the aesthetic and social convictions of the founding fathers. Critics of the Swiss Style complain that it is based on formula and results in a sameness of solution; fans argue that the style’s purity of means and legibility of communication enable the designer to achieve a timeless perfection of form, and they point to the inventive range of solutions by leading practitioners as evidence that neither formula nor sameness is intrinsic to the approach, except in the hands of lesser talents.”

— Carlyle, K. gdblogs.shu.ac.uk/b1037271/2014/02/25/the-swiss-style 374

TGN-book16.indd 374

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

Deze stijl is nog altijd te zien in het straatbeeld. In een kleine stad als Sankt. Gallen is er niet veel drukwerk te zien, maar hetgeen te zien was, volgt meestal nog wel de Zwitserse stijl. Huisstijlen van culturele instellingen worden vormgegeven door plaatselijke of nationale ontwerpers. De 62 basis van die ontwerpen is nog steeds het grid. Verder wordt enkel gebruik gemaakt van typografie om een boodschap weer te geven. In het ontwerp zijn niet veel ornamenten te vinden. Wanneer er dan iets anders gebruikt wordt dan typografie, zijn het afbeeldingen of andere functionele zaken. De ontwerpen lijken gebaseerd te zijn op beredeneerde en mathematische beslissingen met het oog op eenvoudige composities. Het geheel oogt bijzonder helder en de leesbaarheid staat voorop. ONDERZOEK Na gesprekken en samenwerkingen met ontwerpers kon ik het volgende concluderen: De Zwitsers stijl, een grid-gebaseerde en mathematische neutrale stijl, is nog steeds in hedendaagse ontwerpen te vinden. Echter denken eigentijdse ontwerpers er nu al anders over. Alhoewel... In plaats van eerst een grid te kiezen en daar dan het ontwerp op te baseren, experimenteren ontwerpers eerst. Ze trachten nieuwe dingen te vinden om zo los te breken uit de structuur van het grid. Door tijdens het ontwerpen het grid te negeren, ontstaan nieuwe beelden. Die beelden worden vervolgens gebruikt om ten-

slotte een grid te zoeken waarbinnen de beeldentaal past. Zwitserse vormgeving is nog steeds sterk typografisch gefundeerd. Dit is ook de basis voor de opleidingen grafisch ontwerp aan de academie. In het eerste jaar van de academie wordt bijzonder veel aandacht besteed aan typografie. De studenten krijgen bijvoorbeeld oefeningen die enkel 63 gebaseerd zijn op letterzetten. Een voorbeeld van zo’n oefening is dat er met heel veel regels zoveel mogelijk ontwerpen compositiemogelijkheden moeten worden gezocht. Enkele voorbeelden van die regels zijn: met beperkte tekst composities maken, geen woordontbindingen gebruiken, in één verschillende corpsgrootte werken. De oefening begint met heel veel regels en deze worden vervolgens systematisch afgebouwd. Op die manier ontstaat er meer vrijheid en kunnen (nog) meer visuele mogelijkheden gevonden worden. Deze manier van denken komt ook voor in hedendaags ontwerp. Er wordt getracht om met zo weinig mogelijk, zoveel mogelijk te doen. Het hedendaags Zwitsers ontwerp maakt gebruik van hun eigen erfgoed. Het is een goede, werkende, moderne en sterke identiteit, dus waarom zouden ze naar anderen kijken of zich door anderen laten beïnvloeden? De globalisering lijkt hier weinig invloed gehad te hebben. Hoewel men soms wel enkele invloeden kan opmerken. Maar overwegend blijft het Zwitsers ontwerp overeind. Het is een stijl die modern oogt door haar eenvoud en de neutraliteit die in het ontwerp zit. Er is nog steeds die directheid en de open manier van communiceren in het ontwerp.

375

TGN-book16.indd 375

23/05/14 15:53

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

GRAFISCHE TAAL Binnen de Zwitserse grafische taal zijn, zoals hierboven besproken, typografie en het minimale gebruik van elementen veel voorkomende kenmerken. De Zwitserse grafische taal probeert steeds een helder concept naar voor te brengen. Een concept dat gebaseerd is op structuren en systemen. Het is een zoektocht naar eenvoudige oplossingen die dan toegepast kunnen worden op verschillende ontwerpen. Meestal wordt er gezocht naar een evenwicht tussen ideeën en experimenten en de realisatie ervan. Er wordt geabstraheerd om de boodschap zo efficiënt mogelijk door te geven op een minimale, berekende, directe en open manier. De Zwitserse vormgeving is niet enkel een stijl. Volgens de studio’s waar ik langsging, is het een attitude. Het is een methode om zich uit te drukken. Deze methode is gebaseerd op precisie en het wiskundig berekenen van ontwerp. Het is ook daar dat ik een bijzonder interessant 64 instrument heb leren kennen, namelijk de gulden snede passer. Deze passer visualiseert de gulden snede. Het toont de proporties aan die voor de mens een intrinsieke schoonheid bezitten. Proporties zijn enorm belangrijk binnen de Zwitserse vormgeving. Dat instrument wordt dan ook effectief gebruikt in de (Zwitserse) ontwerpen. Maar binnen het Zwitsers ontwerp, is er ook nog steeds sprake van verscheidenheid. Zoals hiervoor ook al aangetoond, kan men nog steeds het verschil in stijl merken tussen

enerzijds Basel en anderzijds Zürich. In de school van Basel is er in zekere zin meer vrijheid terwijl de school van Zürich meer kiest voor het minimalisme, het functionele en de wiskundige aanpak. In die zin heeft elke stad binnen Zwitserland nog een eigen stijl. St. Gallen is gekend voor zijn boekcultuur, op kleiner schaal vergelijkbaar met Leipzig. In de stad is een hele oude bibliotheek aanwezig. Het is om die reden dat ik met de bezochte studio’s een boek gemaakt heb... in één week tijd.

376

TGN-book16.indd 376

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

DE STUDIO’S — KASPERFLORIO, BÄNZIGER HUG & BUREAU COLLECTIVE Het boek gemaakt met de studio van Kasper-Florio, gedrukt bij Bänziger Hug en sfeerbeheer door Bureau Collective, vertelt het verhaal van de Zwitserse attitude. Na heel interessante gesprekken met de ontwerpers over de manier hoe zij werken en hoe zij naar het erfgoed kijken, kwamen we tot een heel boeiende gedacht: Zwitserland heeft enorm veel structuur en in sommige gevallen wordt in die drang om alle te structureren overdreven. Zo zijn er sommige mensen die de politie bellen wanneer buren hun vuilzakken de avond voor de ophaling buiten zetten. Het lijkt een absurd detail maar het zegt veel over de Zwitserse attitude. Volgens deze Zwitserse ontwerpers is er dus een overdrijven in het toepassen van structuren. Die vaststelling hebben we gebruikt om een boek te maken. Met het boek werd een evenwicht gezocht tussen het Belgisch surrealisme, de Zwitserse structuur en zelfspot. Surrealisme versus Dada om het met kunststromingen te zeggen. Het evenwicht kon gevonden worden door het boek Zwitsers te laten 65 ogen maar inhoudelijk nutteloze content op te nemen. Op het eerste zicht ziet het boek er 66 heel serieus en Zwitsers vormgegeven uit, maar wanneer men de teksten begint te lezen, merkt 67 men dat er iets gaande is. Het boek vertelt enerzijds het verhaal van de regels die belangrijk zijn in het Zwitsers ontwerp alsook het grid, de

precisie, het abstraheren en de beperkingen die worden opgelegd wanneer keuzes moeten gemaakt worden. Maar anderzijds vertelt het boek ook het verhaal van het breken van die regels.

377

TGN-book16.indd 377

23/05/14 15:53

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 378

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

63 TGN-book16.indd 379

23/05/14 15:53

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 380

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

65 TGN-book16.indd 381

23/05/14 15:53

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014

02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

DE LOKALE GRAFISCH CULTUUR

TGN-book16.indd 382

23/05/14 15:53

SANKT GALLEN — ZWITSERLAND

67 TGN-book16.indd 383

23/05/14 15:53

TGN-book16.indd 384

23/05/14 15:53

Deel 5

Besluiten

385

TGN-book16.indd 385

23/05/14 15:53

The Graphic Nomad, een project dat crosscultureel de invloed van een geglobaliseerde vormentaal in het grafisch ontwerp onderzocht heeft, is meer dan een masterproject geworden. Het is een project geworden dat mensen beïnvloed heeft. Het heeft mensen doen nadenken over de grafische eigenheid en het er zich(meer) bewust van worden. Posities en visies over de globalisering van deze vormentaal en over de eigenheid ervan werden ontrafeld. Door het project uit te voeren is de grafische vormgeving uit zijn virtuele, internetgerelateerde omgeving getrokken. Fysieke ontmoetingen hebben plaatsgevonden en de digitaliteit werd tastbaar. Mensen hebben elkaar leren kennen waarbij methodes en standpunten uitgewisseld zijn. De grafische nomade reisde rond met als doel om een globaler beeld te krijgen van wat hedendaagse grafisch ontwerp vormt en om te weten hoe die tot stand

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

BESLUITEN

386

TGN-book16.indd 386

23/05/14 15:53

komt. Maar vooraleer dit beeld gevormd kon worden, werd een lang proces doorlopen. Als vertrekpunt had het project in eerste instantie een hoog stage-gehalte. Er werd gezocht naar plaatsen om bij studio’s aan bestaande projecten te werken. In ruil daarvoor werd onderdak gevraagd. Op die manier werd de letterlijke betekenis van het woord ‘grafisch nomade’ opgezocht en ingevuld. De grafische nomade kon rondtrekken en ‘waar eten was’, kon hij zijn onderzoek rond de impact van geglobaliseerde vormentaal voeren. Het onderzoek was dus oorspronkelijk gekoppeld aan de participatie in lopende projecten. Maar deze werkwijze bleek weinig verrijkend te zijn. Dat onderzoek was te oppervlakkig. Door in opdracht te werken kon niet genoeg vrijheid gevonden worden, vrijheid die noodzakelijk was om gedegen onderzoek te kunnen voeren. Al vlug werd voor een andere aanpak geopteerd.

GENT — BELGIË

387

TGN-book16.indd 387

23/05/14 15:53

Door de aanpak te wijzigen naar het zelfinitïeren van projecten met als thema ‘de grafische culturele eigenheid’, kon er wel genoeg vrijheid ontstaan om tot specifiekere antwoorden te komen. Deze benadering bood te kans om zaken aan het licht te brengen en om zich zo een gefundeerder beeld te vormen van het hedendaags grafisch ontwerp in een deel van Europa. Het project groeide uit zijn stage-fase. Het werd naar een artistiek niveau gebracht waarbij culturele kenmerken gebruikt werden om concepten grafisch te vertalen. Materiaal werd niet meer louter vormgegeven maar werd als iets autonooms gezien. In geïnitieerde projecten kon (vertrekkend vanuit een respons op de geglobaliseerde vormentaal) een verhaal verteld worden. Het grafisch ontwerp werd als medium maximaal benuttigd. Het nomadisch bestaan liet ook toe om zaken met elkaar te vergelijken. Echter lijkt het niet echt zinvol om een

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

BESLUITEN

388

TGN-book16.indd 388

23/05/14 15:53

vergelijking in dit besluit op te nemen. Zaken die meegemaakt zijn blijven subjectief en kunnen niet veralgemeend worden. Daarom is de opgave om een besluit aan dit project te koppelen onmogelijk. Weliswaar kunnen op basis van ervaringen en dialogen, enkele algemeenheden geconcludeerd worden. De geglobaliseerde vormentaal heeft op grafisch gebied impact gehad. Websites als trendlist.org en bench.li behoren tot de collectieve (Europese) inspiratiebronnen. Door (zo goed als) alle ontwerpers worden sociale netwerken gebruikt en dezelfde pagina’s of blogs gevolgd. Indien men specifiek zoekt, kan in elke stad grafisch werk gevonden worden dat teruggaat op grafische elementen die in de plaatselijke cultuur hun oorsprong hebben. Desalniettemin konden in het grafisch ontwerp ook verschillen gevonden worden. Aan elke stad kon daardoor een bepaalde grafische eigenheid toegekend worden. (zie Deel 3)

GENT — BELGIË

389

TGN-book16.indd 389

23/05/14 15:53

Geglobaliseerde vormentaal kan ervoor zorgen dat virtuele inspiratiebronnen van grafisch ontwerp omgezet wordt naar lokale fysieke grafische producten. Nieuwe media en het verschijnsel van de ‘global village’ zijn tools om die omzetting te realiseren. Via deze wegen is het gemakkelijk om internationale grafische ontwerpers te contacteren. Daarbij komt dat men vandaag de dag zich meer en meer toespitst op mobiliteit mensen en diensten. Laptops, tablets en smartphone zijn daar de geschikte tools voor. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om via een smartphone het goedkoopste vliegticket te zoeken, onmiddellijk te boeken om vervolgens de volgende dag op de vlucht te zitten. Mede hierdoor is het nodig om deze mobiliteit als ontwerper grondiger te benutten. De nieuwe generatie ontwerpers kan hiermee op een andere manier en voor een internationaler publiek werken. Daarbij komt nog dat door (lokale) culturen beter te leren kennen, de kennis en

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

BESLUITEN

390

TGN-book16.indd 390

23/05/14 15:53

het inlevingsvermogen bij de ontwerper groter worden. Aangezien ontwerpen nog steeds lokaal gebruikt worden, lijkt het voor een ontwerper nodig om kennis over die omgeving te bezitten. Internationale ontwerpers nemen tegenover de globalisering een positie in. Zoals al eerder vermeld kunnen er globaal gezien drie categorieën onderscheiden worden. Eerst zijn er de ontwerpers die graag naar het cultureel erfgoed kijken en zich erdoor laten inspireren. Ze gebruiken technieken of methodes die vorige ontwerpers ook al gebruikten. Een tweede categorie stelt zich eerder kritisch op ten opzichte van ouder grafisch ontwerp. Ze zijn het moe om op die manieren te ontwerpen en trachten nieuwe stijlen te vinden. De laatste groep haalt weliswaar inspiratie uit het erfgoed maar probeert er ook een zeker afstand van te nemen. Een laatste conclusie die getrokken kan worden uit het project heeft betrekking op de rol die de heden-

GENT — BELGIË

391

TGN-book16.indd 391

23/05/14 15:53

daagse grafische ontwerper inneemt. In vergelijking tot vroeger is deze rol veel uitgebreider geworden. Een hedendaagse grafisch ontwerper kan de rol van onderzoeker, publisher, story teller, visuele interpretator, editor innemen of een combinatie. Dikwijls zie je dat ontwerpers meerdere rollen innemen. Om mij conclusies af te ronden, haal ik graag het volgende aan: Indien de (visualiteit van) de grafische taal samengevat moet worden, zou dit citaat van een bevriend ontwerper zich er het best toe lenen:

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

BESLUITEN

392

TGN-book16.indd 392

23/05/14 15:53

‘Hoe noordelijker een ontwerp hoe ‘leger’ een compositie wordt. Dus wanneer men een ontwerp van de Noordpool in handen zou krijgen, is deze bijgevolg wit.’

GENT — BELGIË

393

TGN-book16.indd 393

23/05/14 15:53

Het project heeft zeker ook persoonlijk een impact gehad. Het heeft mij (on)bewust doen evolueren van een grafische vormgever naar een grafische ontwerper. Om die reden is het een enorme verrijking geweest. De sterkte van het project ligt voor mij, niet alleen in de kennis en kunde die ik opdeed, maar zeker ook in de ontmoetingen. Stuk voor stuk waren de ontwerpers bijzonder interessante mensen met hun eigen (culturele) grafische achtergrond. Door met hen in gesprek te gaan werden visies uitgewisseld. Door daarna over het eigen werk te reflecteren aan de hand van die visies, ontstaan vragen. Vragen die de diepere betekenis van werk raken. Daardoor is mijn kijk op grafisch ontwerp enorm veranderd. Bij het samenwerken aan projecten, werden bepaalde standpunten ingenomen. Het verplicht worden om standpunten in te nemen is juist een basis/voorwaarde om te kunnen ontwerpen. Om grafisch ontwerp te maken, moet de ontwerper zijn bood-

05 ——2014

04 ——2014 03 ——2014 02 ——2014 01 ——2014 12 ——2013 11 ——2013 10 ——2013 09 ——2013

BESLUITEN

394

TGN-book16.indd 394

23/05/14 15:53

schap overbrengen door (de juiste) beslissingen te maken. Een ander punt dat aan bod kwam is dat grafisch ontwerp poogt om (communicatief) vragen te stellen. Wanneer door grafisch ontwerp de toeschouwer (de juiste) vragen stelt, kan dit als criteria naar voor geschoven worden van goed interessant grafisch ontwerp. Hierbij moet ik van de gelegenheid gebruik maken om nogmaals alle mensen te bedanken die op alle mogelijke manieren deel geworden zijn van het project. Het is dankzij die mensen dat allerhande (kleine) evoluties verwezenlijkt zijn. Door deze ontmoetingen werd ik uitgedaagd en zijn grenzen verlegd. Zonder al die mensen, zou ik nooit de ontwikkeling gehad hebben die ik tijdens het project doorgemaakte. Zij zijn het die ervoor zorgden dat ik sta waar ik nu sta. Dat ik naar zaken kijk, waar ik voor het project op een andere manier naar keek. Dat ik dingen weet, welke ik voor de staat van het project niet wist.

GENT â&#x20AC;&#x201D; BELGIĂ&#x2039;

395

TGN-book16.indd 395

23/05/14 15:53

COLOFON The Graphic Nomad A croissant for example, those delicious french pastries are not from France but from Austria, from the time when the Turks invaded Eastern Europe Boekconcept en -ontwerp Mathieu Cieters ÂŠ 2014 Lettertypes F Grotesk, Fortescue & Akkurat Papier

Munken Lynx

Druk- en bindwerk Graphius Group Oostakker Oplage 10 Website thegraphicnomad.com mathieucieters.com

|10

TGN-book16.indd 396

23/05/14 15:53

Itâ&#x20AC;&#x2122;s about the questions.

TGN-book16.indd 397

23/05/14 15:53

TGN-book16.indd 398

23/05/14 15:54

TGN-book16.indd 399

23/05/14 15:55

TGN-book16.indd 400

23/05/14 15:55

TGN-book16.indd 401

23/05/14 15:56

TGN-book16.indd 402

23/05/14 15:57

TGN-book16.indd 403

23/05/14 15:57

TGN-book16.indd 404

23/05/14 15:57