2 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
Contents
RNI No. RAJBIL/2017/72819 मासिक : जयपुर से हिंदी-अंग्रेजी में प्रकाशित वर्ष : 3 - अंक : 9 जनवरी, 2020
Main Hu Kisan
प्रकाशन तिथि : प्रत्येक माह की 5 तारीख
भगवान का न्याय भी बड़ा अजीब है , खाने वाले को महफूज रखता है और खिलाने वाले को तकलीफ में। Editor
Monika Gupta
08
12
ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ â×æßðàæè çß·¤æâ ·ð¤ çÜ° ÚUæcÅþèØ ç·¤âæÙ ¥æØô»
ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤è çÚUÂæðÅüU Üæ»ê ãUæðÙð ÂÚU ... Ìæð Âê‡æüÌØæ â×ëmU ãUæð»æ ÂýÎðàæ ·¤æ ç·¤âæÙ
16
24
Chief Editor
Atul Gupta
Deputy News Editor
Gurjant Singh Dhaliwal Special Correspondents
Prashant Chaturvedi Avinish Agarwal Bureau Chief
Dr. Sanjay Vishvkarma (Surat-Gujrat) Circulation & Deliveries
Dependra Rajawat Sonu Bansiwal Mahesh Sharma
Marketing & Advertising
Prashant Chaturvedi Sangeeta Gaur
ç·¤âæÙ ¥õÚU ¹ðÌè ·¤ô Õ¿æÙæ ãñ Ìô ©ÆæÙð ãUô´»ð Øð ·¤Î× 29
·¤× ÂæÙè ¥õÚU ·¤× Üæ»Ì âð ·¤ÚUð´ âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè 38
Design By Editorial & Marketing Office
J-890, Sitapura Industrial Area, Tonk Road, Jaipur-302022 Rajasthan India Mo. 91-9785015005
ç·¤âæÙô´ ·¤ô Ùãè´ ÜéÖæ Âæ§ü Âè°× ç·¤âæÙ ØôÁÙæ
MainHuKisan mainhukisan132 mainhukisan
E-mail : mainhukisan132@gmail.com
Âç˜æ·¤æ ×ð´ Âý·¤æçàæÌ Üð¹ Üð¹·¤ô´ ·ð¤ ¥ÂÙð çß¿æÚU ãñ´U Âý·¤æàæ·¤ ß â¢Âæ¼·¤ ·¤æ ©UÙâð âãU×Ì ãUôÙæ ¥æßàØ·¤ ÙãUè´ ãñUÐ ¥æñáŠæèØ ¹ðÌè ·¤è ÁæÙ·¤æÚUè ×ð´ ç·¤âè Âý·¤æÚU ·ð¤ ¥æñáŠæè ©UÂØæð» ·ð¤ çÜ° Âç˜æ·¤æ çÁ ×ðÎæÚU ÙãUè´ ãñUÐ ç·¤âè Öè çßßæ¼ ·¤è ¼àææ ×ð´ ‹ØæçØ·¤ ÿæð˜æ ÁØÂéÚU ‹ØæØæÜØ ÚUãðU»æÐ
42
गांधी के नजरिए से खेती किसानी 44
सभी पद अवैतनिक हैं। S߈ßæçÏ·¤æÚUè Sßæ×è, Âý·¤æàæ·¤, ×é¼ý·¤ ×æðçÙ·¤æ »éŒÌæ mUæÚUæ ÂêÁæ çÂý‹ÅUâü, ŒÜæòÅU Ù´. w|, Üÿ×èÙ»ÚU, ÙðÌæÁè ·¤è ¿€·¤è ·ð¤ âæ×Ùð, çÙßæL¤ ÚUæðÇU, ÛææðÅUßæǸæ, ÁØÂéÚU, ÚUæÁSÍæÙ âð ×éç¼ýÌ ÌÍæ v~z, »æðߊæüÙ Ù»ÚU, çÙØÚU Õ ÕæÜæ ÂéçÜØæ, çÙØÚU ÅUæðÜ ÅðU€â, ÅUæð´·¤ ÚUæðÇU, âæ´»æÙðÚU, ÁØÂéÚU âð Âý·¤æçàæÌÐ â¢Âæ¼·¤ Ñ ×æðçÙ·¤æ »éŒÌæ
ÚUæÁSÍæÙ Ñ ¥Õ »¢»æÙ»ÚUè »æÁÚU ÕÙè ÎðàæÖÚU ×ð´ ÂãU¿æÙ
ç·¤âæÙæ𴠷𤠥æçÍü·¤ ©U‹ÙØÙ ×ð´ âãU·¤æçÚUÌæ ·¤æ °·¤ ßáü मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 3
â¢Âæη¤èØ
¥æç¹ÚU ·¤Õ âæ·¤æÚU ãUæð»è ç·¤âæÙ ¥æØô» ·¤è ÂçÚU·¤ËÂÙæ Îý âÚU·¤æÚU ÖÜð ãè ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ â´·¤ÅU ·¤ô ÙÁÚU¥´ÎæÁ ·¤ÚU Îð Üðç·¤Ù Øã ÕæÌ âæȤ ãñ ç·¤ §â â´·¤ÅU ·Ô¤ çÜØð ÚUæcÅþèØ ·ë¤çá ÙèçÌ °ß´ ãçÚUÌ ·ý¤æ´çÌ ’ØæÎæ çÁ×ðÎæÚU ãñÐ ÂêßüßÌèü âÚU·¤æÚUô´ Ùð ¹ðÌè ·Ô¤ çß·¤æâ ·Ô¤ Ùæ× ÂÚU ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ àæôá‡æ ·Ô¤ ÕèÁ Õô° Ìô Ì户¤æçÜ·¤ âÚU·¤æÚU ©‹ãð´ ÂæÜ Âôâ ÚUãè ãñÐ ÎéÖæü‚Ø ·¤è ÕæÌ ãñ ç·¤ Îðàæ ·¤è â´âÎ Öè §â ×égð ÂÚU ×õÙ ãñÐ âÚU·¤æÚUô´ ·¤ô ©ÂÁ ÕɸæÙð ·¤è ÁM¤ÚU ç¿´Ìæ ÚUãè ç·¤´Ìé ©ˆÂæη¤ ç·¤âæÙ ·¤è Ùãè´Ð ãU·¤è·¤Ì ×ð´ ç·¤âæÙ ¥õÚU ¹ðÌè ÌÕ Õ¿ð»è ÁÕ ¹ðÌè ·¤è ÁèßÙ ÂhçÌ ¥õÚU â´S·ë¤çÌ ·¤è ÙèçÌ ßæÜè ·ë¤çá ÙèçÌ ÕÙð»è, çÕÙæ Üæ»Ì, ·¤× Üæ»Ì, ·¤Áü ×é€Ì¤ ¹ðÌè ãô»èÐ ç·¤âæÙ ·¤ô â×æÙ ·¤è ÙÁÚU âð Îð¹æ Áæ°»æÐ Âêßü ÂýÏæÙ×´˜æè ÜæÜ ÕãæÎéÚU àææS˜æè Ùð ÙæÚUæ çÎØæ ÍæÁØ ÁßæÙ, ÁØ ç·¤âæÙÐ ©Ù·Ô¤ ÕæÎ ·¤è âÚU·¤æÚUô´ Ùð §â ÙæÚUð ·¤ô ÕÎÜ·¤ÚU ÁØ ÁßæÙ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚU ç·¤âæÙ ·¤ÚU çÎØæÐ ç·¤âæÙô´ ·¤è ¥æˆ×ãˆØæ ¥õÚU ¥æÁ ·¤è ¹ðÌè ·¤è â×SØæ, ç·¤âè ÚUæcÅþèØ ¥æÂÎæ âð ·¤× Ùãè´ ãñÐ ¥æÁæÎ ÖæÚUÌ ×ð´ §â ߀̤ ç·¤âæÙô´ ·¤æ S߇æü·¤æÜ ãôÙæ ¿æçã° Íæ ç·¤´Ìé ¥æÁ ç·¤âæÙ Ù§ü ¹ðÌè ·¤è »éÜæ×è âð ˜æSÌ ãô·¤ÚU ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚUÙð ¥õÚU âǸ·¤ô´ ÂÚU ©»ý ¥æ´ÎôÜÙ ·Ô¤ çÜØð ×ÁÕêÚU ãñÐ âÚU·¤æÚU °ß´ ·ë¤çá ÃØßâæØ ×ð´ Ü»è Îðàæè ß ÕãéÚUæcÅþèØ ·¤´ÂçÙØô´ ·¤ô ç×Üè ÀêÅU ·¤è ¥ÎëàØ ç·¤‹Ìé ƒææÌ·¤ ×æÚU âð v~~z âð ¥Õ Ì·¤ x Üæ¹ v} ãÁæÚU âð ¥çÏ·¤ ÂèçÇ¸Ì ç·¤âæÙ ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚU ¿é·Ô¤ ãñ´Ð Üæ¹ô´ ç·¤âæÙ ¹ðÌè ÀôǸ·¤ÚU ÂÜæØÙ ·¤ÚU ¿é·Ô¤ ãñ´Ð ç·¤âæÙ ·¤è Ù§ü ÂèÉ¸è ¹ðÌè ÀôǸð, §â ÌÚUã ·¤è çSÍçÌ ¥õÚU çàæÿææ Âý‡ææÜè ÕÙè ãñÐ Øã â×ÛæÙæ ÁM¤ÚUè ãñ ç·¤ ·ð´¤Îý âÚU·¤æÚU ç·¤âæÙô´ ·¤è ×æÜè ãæÜÌ ·Ô¤ çÜØð ·ñ¤âð çÁ×ðÎæÚU ãñÐ ¹ðÌè ç·¤âæÙ ·¤è ÁèßÙ ÂhçÌ ¥õÚU â´S·ë¤çÌ ÚUãè ãñÐ ¥æÁæÎè âð ÂãÜð ß ·é¤À çÎÙ ÕæÎ Ì·¤ ç·¤âæÙ Âñâð âð ÖÜð ãè »ÚUèÕ Íð ç·¤´Ìé çßçßÏÌæØé€Ì¤ ¹ðÌè, ȤâÜô´, ¹æÙÂæÙ, ¥‘Àæ SßæS‰Ø, ÂàæéÏÙ, ãÜÕñÜ, Îðâè ÕèÁ, »ôÕÚU ·¤è ¹æÎ ß âæ×êçã·¤ Ÿæ× ¥æçÎ ·Ô¤ ×æ×Üð ×ð´ ¥×èÚU ¥õÚU ¥æˆ×çÙÖüÚU ÍðÐ çÕÙæ Üæ»Ì ·¤è ¹ðÌè Íè, ·¤ô§ü Öè ç·¤âæÙ ¹ðÌè ·Ô¤ â´âæÏÙô´ ·Ô¤ çÜØð ·¤ÁüÎæÚU Ùãè´ ÍæÐ ¥Õ ƒæÚU ·¤è ¹ðÌè ¥×ðçÚU·¤è ÕèÁ ·¤´ÂÙè ·Ô¤ ÁæÜ ×ð´ Ȥ¢â·¤ÚU ÂÚUæ§ü ãô »§üÐ ¹ðÌè ·¤è Üæ»Ì ÕɸÙð âð ç·¤âæÙ ·¤è »æ¢Æ ·¤æ Âñâæ ¹ˆ× ãé¥æ Ìô ç·¤âæÙ ÂãÜð âæãê·¤æÚUô´ ·Ô¤ ÁæÜ ×ð´ Ȥ¢âæ çȤÚU âÚU·¤æÚU Ùð Õñ´ç·¤´» âéçßÏæ Îð·¤ÚU ç·¤âæÙ ·ýð¤çÇÅU ·¤æÇü ·Ô¤ ×æȤüÌ ¥õÚU ¥æâæÙè âð ·¤Áü ©ÂÜÏ ·¤ÚUßæØæÐ ç·¤âæÙ çßçßÏÌæ ·¤è ¹ðÌè ÀôǸ·¤ÚU °·¤Ü Ù·¸¤Îè ȤâÜð´ ©»æ·¤ÚU ¥æ×ÎÙè ÕɸæÙð ·¤æ ÂýØæâ ·¤ÚUÙð Ü»ð ç·¤´Ìé ßãè ¥æ×ÎÙè ¥Æóæè ¹¿æü L¤ÂØæ ßæÜè ·¤ãæßÌ â¿ çÙ·¤ÜèÐ ·ë¤çá ©ÂÁ âð ×´çÇØô´ ·Ô¤ ÃØæÂæÚUè ×æÜæ×æÜ ÕÙð Ìô ÕèÁ, ¹æÎ, ·¤èÅUÙæàæ·¤ ¥õÚU Åþñ€UÅUÚU ¹ÚUèÎ âð ÎðâèçßÎðàæè ÕãéÚUæcÅþèØ ·¤´ÂçÙØô´ ·¤æ ·¤æÚUôÕæÚU ¥ÚUÕô´ ×ð´ Âã颿 »Øæ, ÁãÚUØé€Ì¤ ¹æÙÂæÙ âð ç·¤âæÙ °ß´ ©ÂÖô€Ìæ ¹ÌÚUÙæ·¤ Õè×æçÚUØô´ ·Ô¤ ÁæÜ ×ð´ È¢ âð Ìô Îßæ ©lô» ¿×ü ÂÚU Âã颿æÐ ç·¤âæÙ §ÌÙè ·¤´»æÜè ×ð´ Âã颿æ ç·¤ ¥æÁ vw Üæ¹ {® ãÁæÚU ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð ·¤æ ·¤Áü Õñ´·¤ô´ °ß´ âæãê·¤æÚUô´ ·¤æ ç·¤âæÙô´ ÂÚU ãñÐ ãUæÜæ¢ç·¤ ·ð´¤Îý âÚU·¤æÚU w®ww Ì·¤ ç·¤âæÙô´ ·¤è ¥æØ Îô»éÙæ ·¤ÚUÙð ·¤è ÕæÌ ·¤ÚUÌè ãñ ç·¤´Ìé §â·¤æ »ç‡æÌ ¥æÁ Ì·¤ Ùãè´ â×ÛææØæ »ØæÐ ¥ÂÙð ãU·¤æð´ ·ð¤ çÜ° ØÎæ·¤Îæ ¥æ¢ÎæðÜÙ ·¤ÚUÙð ßæÜð ç·¤âæÙô´ ·¤ô §âçÜØð Öè ÎÕæØæ ÁæÌæ ãñ ç·¤ ç·¤âæÙ ¥æ´ÎôÜÙ, ÅþðÇ ØêçÙØÙ ·¤è ÌÚUã â´»çÆÌ Ùãè´ ãñÐ ãU·¤è·¤Ì ×ð´ ç·¤âæÙ ¥õÚU ¹ðÌè ÌÕ Õ¿ð»è ÁÕ ¹ðÌè ·¤è ÁèßÙ ÂhçÌ ¥õÚU â´S·ë¤çÌ ·¤è ÙèçÌ ßæÜè ·ë¤çá ÙèçÌ ÕÙð»è, çÕÙæ Üæ»Ì, ·¤× Üæ»Ì, ·¤Áü ×é€Ì¤ ¹ðÌè ãô»èÐ ç·¤âæÙ ·¤ô â×æÙ ·¤è ÙÁÚU âð Îð¹æ Áæ°»æÐ ØãU ÌÕ â¢Ö¢ß ãñU ÁÕ ÂýˆØð·¤ ÚUæ’Ø ×ð´ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ÂêÚUè çàæÎ÷ÎÌ âð ·¤æ× ·¤ÚÔU»æ ×»ÚU ¥È¤âæð⤠¥çŠæ·¤ÌÚU ÚUæ’Øæð´ ×ð´ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤æ »ÆUÙ ãUè ÙãUè´ ãUæð ÂæØæ ãñUÐ çÁÙ ÚUæ’Øæð´ ×ð´ ¥æØæð» ÕÙ »° ßð Øæ Ìæð բΠãUæð »° Øæ çȤÚU çÙçc·ý¤Ø ÂǸð ãñ´U °ðâð ×ð´ â×Ûææ Áæ â·¤Ìæ ãñU ç·¤ âÚU·¤æÚU ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ ÂýçÌ ç·¤ÌÙè ç¿¢çÌÌ ã¢ñUÐ âßæÜ ©UÆUÌæ ãñU ç·¤ ¥æç¹ÚU Îðàæ ×ð´ ÚUæcÅþUèØ ß ÚUæ’Øæð´ ·ð¤ ç·¤âæÙ ¥æØæð»æð´ ·¤è ÂçÚU·¤ËÂÙæ ·¤Õ âæ·¤æÚU ãUæð»è?
·ð´¤
×ôçÙ·¤æ »éŒÌæ â¢Âæη¤
¥æÁ ç·¤âæÙ Ù§ü ¹ðÌè ·¤è »éÜæ×è âð ˜æSÌ ãô·¤ÚU ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚUÙð ¥õÚU âǸ·¤ô´ ÂÚU ©»ý ¥æ´ÎôÜÙ ·Ô¤ çÜØð ×ÁÕêÚU ãñÐ âÚU·¤æÚU °ß´ ·ë¤çá ÃØßâæØ ×ð´ Ü»è Îðàæè ß ÕãéÚUæcÅþèØ ·¤´ÂçÙØô´ ·¤ô ç×Üè ÀêÅU ·¤è ¥ÎëàØ ç·¤‹Ìé ƒææÌ·¤ ×æÚU âð v~~z âð ¥Õ Ì·¤ x Üæ¹ v} ãÁæÚU âð ¥çÏ·¤ ÂèçÇ¸Ì ç·¤âæÙ ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚU ¿é·Ô¤ ãñ´Ð
4 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
ÂæÆU·¤ô´ ·ð¤ ÕãéU×êËØ âéÛææß ¥æ×¢ç˜æÌ ÂæÆU·¤ ×´´¿ ×æçâ·¤ ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá Âç˜æ·¤æ Ò×ñ´ ãê´U ç·¤âæÙÓ ·¤æ Âý·¤æàæÙ çÂÀUÜð ÌèÙ ßáü âð ç·¤Øæ Áæ ÚUãUæ ãñUÐ §Uâ Âç˜æ·¤æ ·¤æ ×æŠØ× âð ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÂÚU´ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè âð ãUÅU·¤ÚU Áñçß·¤ ß ¥æñáŠæèØ ¹ðÌè ×ð´ Ùßæ¿æÚUæð´, Ì·¤Ùè·¤æð´, çßçŠæØæð´ ·ð¤ ÕæÚÔU ×ð´ ¥ß»Ì ·¤ÚUæØæ ÁæÌæ ãñUÐ ØãU ×ñ»ÁèÙ Ù ·ð¤ßÜ ç·¤âæÙæð´ ÕçË·¤ ·ë¤çcæ çßÖæ» ·ð¤ ¥çŠæ·¤æçÚUØæð´, ·ë¤çá ßñ™ææçÙ·¤æð´ ß âÚU·¤æÚU ·¤è Ùé×æ´§UÎ»è ·¤ÚUÙð ßæÜð ×´ç˜æØæð´ Ì·¤ çÙØç×Ì M¤Â âð Âãé´U¿Ìè ãñUÐ ØãUè ·¤æÚU‡æ ãñU ç·¤ §UÙ ß»æðZ ×ð´ ×ñ»ÁèÙ ·¤è ÂÆÙèØÌæ ¥õÚU çßàßâÙèØÌæ Ü»æÌæÚU Õɸ ÚUãè ãñÐ ãU×æÚÔU §UÙ ÂýÕéhÁÙ ÂæÆU·¤æð´ Ùð Ò×ñ´ ãê´U ç·¤âæÙÓ ×ð´ À ÚUãè ÂæÆUØ âæ×»ýè ·¤è Âýàæ´âæ ·¤èÐ ©‹ãô´Ùð §â×ð´ ¥õÚU âéÏæÚU çÜ° ·é¤À âéÛææß Öè çΰ ãñ´UÐ ×ñ»ÁèÙ ·ð¤ ÕðãUÌÚUèÙ ·´¤Åð´UÅU ·ð¤ çÜ° ÂæÆU·¤æð´ ·ð¤ âéÛææß ãU×æÚÔU çÜ° ÕãéU×êËØ ãñ´UÐ ãU×æÚUæ ÂýØæâ ÚUãðU»æ ç·¤ ãU× ¥ÂÙð ÂæÆU·¤æð´ ·ð¤ âéÛææßæð´ ·¤æð ¥æ»æ×è â´S·¤ÚU‡ææð´ ×ð´ ¥×Ü ×ð´ Üæ°´Ð ãU× ©U×èÎ ·¤ÚUÌð ãñ´U ç·¤ Ò×ñ´ ãê´U ç·¤âæÙÓ ·ð¤ ÂæÆU·¤ ¥ÂÙð ÕãéU×êËØ âéÛææßæð´ âð ãU×ð´ â×Øâ×Ø ÂÚU ¥ß»Ì ·¤ÚUßæÌð ÚUãð´U Ìæç·¤ §Uâ·ð¤ ·´¤Åð´UÅU ×ð´ ¥æñÚU ¥çŠæ·¤ âéŠææÚU ÜæØæ Áæ â·ð¤Ð ãU× ¥ÂÙð ÂæÆU·¤æð´ ·ð¤ âéÛææßæð´ ·¤æ Âý·¤æàæÙ ÒÂæÆU·¤ ×´´¿Ó SÌ´Ö ·ð¤ ×æŠØ× âð çÙØç×Ì M¤Â âð ·¤ÚÔ´U»ðÐ ¥ÂÙð âéÛææß ÎðÙð ·ð¤ çÜ° ¥æ ãU×ð´ §üU×ðÜ Øæ ßæòÅUâ°Â Öè ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ´UÐ Šæ‹ØßæÎ - â´Âæη¤
ई-मेल : atul.hcms@gmail.com, mainhukisan132@gmail.com
व्हाट्सअप नंबर : 9785015005
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 5
×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ·¤æ ÂýÕ´ÏÙ â·¤æÚUæˆ×·¤ âô¿ ·Ô¤ âæÍ ÖçßcØ ×ð´ Öè ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ SßM¤Â ·¤ô ÕÙæ° ÚU¹Ìð ãé° §â×ð´ Âý·¤æçàæÌ âæ×ç»ýØô´ ·Ô¤ SÌÚU ×ð´ »é‡æßžææ ÕÙæ° ÚU¹Ùð ·Ô¤ ÂýçÌ â´·¤çËÂÌ ãñÐ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ Âæçÿæ·¤ ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá ×ñ»ÁèÙ Îðàæ ·Ô¤ ·ë¤çá ßñ™ææçÙ·¤ô´, ·ë¤çá àæôÏ·¤Ìæü¥ô´, Ùßæ¿æÚU ·¤ÚUÙð ßæÜð â×SÌ »‡æ×æ‹Øô´ âð ©Ù·Ô¤ àæôÏ·¤æØü ¥õÚU ¥æÜð¹ ¥æ×´ç˜æÌ ·¤ÚU ©Ù·Ô¤ ·ë¤çá ·Ô¤ ÿæð˜æ ×ð´ âÚUæãÙèØ Øô»ÎæÙ ·¤ô Âý·¤æçàæÌ ·¤ÚUæÙæ ¿æãÌè ãñÐ Ø𠻇æ×æ‹Ø §â·Ô¤ çÜ° ~|}z®vz®®z ÂÚU â´Â·ü¤ ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ´ Øæ ×ñ»ÁèÙ ·¤è â´Âæη¤, ×é Ø â´Âæη¤ ·¤ô Öè ¥ÂÙð çß¿æÚU, ¥æÜð¹ àæôÏÂÚU·¤ ÁæÙ·¤æÚUè Âý·¤æàæÙ ·Ô¤ çÜ° ÖðÁ â·¤Ìð ãñ´Ð
@ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ mæÚUæ Áñçß·¤, ¥õáÏèØ ÂõÏô´ ·¤è ¹ðÌè ·¤ô Õɸæßæ ÎðÙæÐ @ Áñçß·¤ ¹ðÌè ·Ô¤ ¥æßàØ·¤ Áñçß·¤ ¹æÎ, ß×èü·¤ ÂôSÅU ·Ô¤ »é‡æ, ÕÙæÙð ·¤è çßçÏ ·¤è ÁæÙ·¤æÚUè ÎðÙæÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ÂæçÿæÌ ÚUæcÅþUèØ ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ ×é Ø â´Âæη¤ ¥ÌéÜ »éŒÌæ ·¤æ ·¤ãÙæ ãñ ç·¤ Øã ×ñ»ÁèÙ ©Ù·¤æ âÂÙæ ãñ ¥õÚU ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çãÌ ×𴠧ⷤæ Âý·¤æàæÙ ç·¤Øæ Áæ ÚUãæ ãñÐ ×ñ»ÁèÙ ·¤è â´Âæη¤ ×ôçÙ·¤æ »éŒÌæ ·¤æ ·¤ãÙæ ãñ ç·¤ Øã ×ñ»ÁèÙ â×æÁ ß ×çãÜæ¥ô´ ·¤ô Áæ»M¤·¤ ·¤ÚUÙð ×ð´ ¥ã× Öêç×·¤æ çÙÖæ ÚUãè ãñÐ @ ·ë¤çá ×ð́ ãô ÚUãð Ùßæ¿æÚUô´ ·¤è â×Ø-â×Ø ÂÚU Âý·¤æçàæÌ ¥´·¤ô´ ×ð́ ÁæÙ·¤æÚUè ·¤æ Âý·¤æàæÙÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ mæÚUæ ç·¤âæÙô´ ·¤è â×SØæ¥ô´ ·¤æ Âý·¤æàæÙ ·Ô¤ ×æŠØ× âð ÂýàææâÙ Ì·¤ Âãé´¿æÙæÐ @ ×çãÜæ¥ô´ °ß´ â×æÁ ·¤è Áæ»M¤·¤Ìæ âð ÁéǸ𠷤æØô´ü, ÚUñçÜØô´, çàæçßÚUô´, ¥çÖØæÙô´ ·¤è ÁæÙ·¤æçÚUØæ´ â翘æ Âý·¤æçàæÌ ·¤ÚU Áæ»M¤·¤Ìæ ·¤ô Õɸæßæ ÎðÙæÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ- Âæçÿæ·¤ ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ ©gðàØô´ ×ð´ ç·¤âæÙô´, ·Ô¤‹Îý âÚU·¤æÚU ·¤è ·ë¤çá °ß´ ç·¤âæÙô´ âð â´Õ´çÏÌ ÙèçÌØô´ ß ·¤ËØæ‡æ·¤æÚUè ØôÁÙæ¥ô´, ÙèçÌØô´ ·¤è çßSÌæÚU âð ÁæÙ·¤æÚUè ÎðÙæÐ §ââð ç·¤âæÙô´ ·¤ô ÁæÙ·¤æÚUè ç×Ü Áæ° ç·¤ ·ë¤çá ·Ô¤ ç·¤â ×Î ×ð´ ç·¤ÌÙè âçŽâÇè ç×Üð»è, ç·¤â-ç·¤â ȤâÜ ÂÚU Øã âéçßÏæ ç×Üð»è §â·¤è ÂêÚUè ÁæÙ·¤æÚUè ç·¤âæÙô´ Ì·¤ Âãé´¿æÙæÐ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çÜ° ȤâÜ Õè×æ ØôÁÙæ, §â×ð´ ¥æ ÚUãè ·¤çÆÙæ§Øô´ ÂÚU ¥æÜð¹ mæÚUæ ÕÌæÙæÐ @ ×çãÜæ¥ô´ ·¤ô âàæ€Ì ÕÙæÙð ·¤è çÎàææ ×ð´ ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ Âý·¤æçàæÌ ãô ÚUãð ¥´·¤ô´ ×ð´ ×çãÜæ SßØ´ âãæØÌæ â×êãô´ ·Ô¤ »ÆÙ, ·¤æØü, ¥æçÍü·¤ â´ÕÜÌæ ÕɸæÙð ßæÜð ·¤æØô´ü Áñâð °â°¿Áè mæÚUæ çÙç×üÌ ©ˆÂæÎô´ ·¤è ÂýÎàæüçÙØô´ ·¤è â×SÌ ÁæÙ·¤æÚUè ÎðÙæÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ·Ô¤ ©gðàØô´ ·¤ô ŠØæÙ ×ð´ ÚU¹·¤ÚU ×ñ»ÁèÙ ·¤æ ÂýÍ× Âý·¤æàæÙ ÁéÜæ§ü w®vz âð ç·¤Øæ »Øæ ÍæÐ ç·¤‹ãè´ ·¤æÚU‡æô´ âð §â·¤æ Âý·¤æàæÙ Ùãè´ ãô ÂæØæÐ §â·¤æ ÂéÙÑ Âý·¤æàæÙ ¥€UÅUêÕÚU w®v{ âð çÙØç×Ì ãô ÚUãæ ãñÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ °ðâð âÿæ× »‡æ×æ‹Øô´ âð ¥ÙéÚUôÏ ·¤ÚUÌè ãñ ç·¤ ßð ç·¤âæÙô´ ·¤ô çÙÑàæéË·¤ ×ñ»ÁèÙ ©ÂÜŽÏ ·¤ÚUæÙð ·Ô¤ çÜ° ¥æ»ð ¥æ°´ ¥õÚU §â ·¤æØü ×ð´ v®®, v®®® Øæ §ââð ¥çÏ·¤ ×ñ»ÁèÙô´ ·¤æ àæéË·¤ Á×æ ·¤ÚUæ ·¤ÚU ©Ù·Ô¤ mæÚUæ ç·¤âæÙ ×ñ»ÁèÙ Âæ â·ð´¤Ð °ðâ𠻇æ×æ‹Øô´ ·¤æ çßßÚU‡æ ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ ¥´·¤ô´ ×ð´ Âý·¤æçàæÌ ç·¤Øæ Áæ°»æÐ §â ÂéÙèÌ ·¤æØü ×ð´ âãØô» ·¤ÚUÙæ ¿æãð´ Ìô Öè â´Â·ü¤ ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ´Ð @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá ×ñ»ÁèÙ ·¤è âÎSØÌæ ·Ô¤ çÜ° âæÜæÙæ vw ¥´·¤ô´ ·Ô¤ çÜ° ~®® L¤Â° àæéË·¤ ÚU¹æ »Øæ ãñÐ ¿æãð´ Ìô w-x ßáô´ü ·¤è âÎSØÌæ °·¤ âæÍ Üè Áæ â·¤Ìè ãñUÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ×ð´ °ðâè â×SÌ ·¢¤ÂçÙØæ´, °Áðç‹âØæ´ Áô Áñçß·¤ ¥õÚU ¥õáÏèØ ÂõŠææð´ ¥æÏæçÚUÌ ©ˆÂæÎô´ ·¤æ çÙ×æü‡æ, çß·ý¤Ø ·¤ÚUÌè ãñ ßô ×ñ»ÁèÙ ×ð´ çß™ææÂÙ Îð·¤ÚU ÃØæÂæÚU ×ð´ ßëçh ·¤æ ¥æÏæÚU Âæ â·¤Ìè ãñÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ç·¤âæÙô´ ·¤ô çÙÑàæéË·¤ ©ÂÜŽÏ ·¤ÚUæ§ü Áæ ÚUãè ãñ, Ìæç·¤ §â×ð´ Âý·¤æçàæÌ ·ë¤çá °ß´ ç·¤âæÙ ·¤ËØæ‡æ ¥æÏæçÚUÌ ÁæÙ·¤æçÚUØô´ âð ç·¤âæÙ ÜæÖæç‹ßÌ ãô ÚUãð ãñ´Ð @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ·¤æ Âý·¤æàæÙ çmÖæáèØ ãôÙð ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ §â·Ô¤ ¥´·¤ô´ ×ð´ ¥´»ýðÁè Öæáæ ·Ô¤ ¥æÜð¹ ÌÍæ ÁæÙ·¤æçÚUØô´ ·¤æ Âý·¤æàæÙ Öè ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ @ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ·¤æ Âý·¤æàæÙ »éÁÚUæÌ âð »éÁÚUæÌè ×ð´, ×ãæÚUæcÅþU âð ×ÚUæÆè Öæáæ ×ð´ ÌÍæ Âê‡æüM¤Â âð ¥´»ýðÁè ×ð´ Öè Âý·¤æçàæÌ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ©gðàØô´ ×ð´ àææç×Ü ãñÐ @ ×ñ»ÁèÙ âÚU·¤æÚUô´ °ß´ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ Õè¿ °·¤ âðÌé ·Ô¤ M¤Â ×ð´ ·¤æ× ·¤ÚU ÚUãè ãñÐ @ âÚU·¤æÚUð´ Öè ·ë¤çá ¥õÚU ç·¤âæÙ ·¤ËØæ‡æ ·Ô¤ çãÌ ×ð´, ×ñ»ÁèÙ ×ð´ çß™ææÂÙ ÎðÙð ·¤è ÂãÜ ·¤ÚUð´Ð @ ÎðàæÖÚU ×ð´ Âý·¤æçàæÌ ãô ÚUãè ·ë¤çá ×ñ»ÁèÙô´ ×ð´ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ Ùð Âý·¤æàæÙ ·Ô¤ ·¤ÚUèÕ °·¤ ßáü ×ð´ ¥»ý‡æèØ SÍæÙ ÕÙæØæ ãñÐ @ ×ñ»ÁèÙ ×ð´ çß™ææÂÙ °ß´ âÎSØÌæ ·Ô¤ çÜ° â´Â·ü¤ 9785015005 ÂÚU ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ´Ð
â×SÌ ÁæÙ·¤æçÚUØô´ ·Ô¤ çÜ° â´Â·ü¤ ·¤ÚUð´ — 9785015005, 9887555005 6 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá ×ñ»ÁèÙ ·¤æ Âý·¤æàæÙ §‹ãè´ ©gðàØô´ ·¤ô ŠØæÙ ×ð´ ÚU¹·¤ÚU ç·¤Øæ »Øæ ãñ ç·¤ çÁÌÙæ Öè ÂýØæâ ãô ç·¤âæÙô´ Ì·¤ Áñçß·¤ ¹ðÌè, ¥õáÏèØ ÂõÏô´ ·¤è ¹ðÌè ·¤è â×SÌ ÁæÙ·¤æÚUè §â·Ô¤ ×æŠØ× âð ç×ÜÌè ÚUãðÐ
किसानों के लिए वरदान
भूजल संकट के कगार पर राजस्थान Á कृषि के लिए घातक भूजल संकट Á बेहद अहम फसल - गेहूं Á जीरो बजट प्राकृतिक खेती Á सर्वाधिक निर्यात वाली औषधीय फसल - ईसबगोल Á दिसंबर माह में बोई जाने वाली फसलें Á Dangers of artificial ripening of fruits and vegetables Á Medicinal Plant Cultivation Á Techniques And Management
एग्री प्रोडक्ट्स को बाजार से जोड़ने का सशक्त माध्यम मेगा फूड पार्क्स Á Îæð ãUÁæÚU ·¤ÚUæðǸ âð çß·¤çâÌ ãUæð´»ð Èê¤ÇU Âæ€âü Á ÚUæÁSÍæÙ ·ð¤ ×ð»æ Èê¤ÇU Âæ·ü¤ ×ð´ çÙßðàæ·¤æð´ ·¤æð ÎðØ âéçߊææ°´ Á °´ÅUè¥æòç€UâÇð´ÅU, çßáæ‡æéÚUôÏè ÌéÜâè ·¤æ ÌðÜ Á çS·¤Ù ·Ô¤ çÜ° ÌéÜâè ȤæØÎð×´Î
अक्टूबर, 2019
दिसम्बर, 2019
ÖæÚUÌèØ ç·¤âæÙ ÂÚU´ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè âð ¥Öè Öè ÁéǸæ ãñÐ ¥æÏéçÙ·¤ Ì·¤Ùè·¤ âð ¹ðÌè ©â·¤è Âãé´¿ âð ÎêÚU ãñÐ â×Ø-â×Ø ÂÚU ¥ææÂÎæ¥ô´ ·¤æ çàæ·¤æÚU ãô·¤ÚU ¥æçÍü·¤ ·¤×ÁôÚU ãôÌæ Áæ ÚUãæ ãñÐ ¹ðÌè ¥Õ ©â·Ô¤ çÜ° çÎÙô´-çÎÙ ×ã´»è âæçÕÌ ãô ÚUãè ãñÐ âÚU·¤æÚUð´ âô¿Ìè ãñ ç·¤ ç·¤âæÙô´ ·¤è ¥æØ ·ñ¤âð Õɸð? ç·¤âæÙ ÂÚU´ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè âð ãÅU ·¤Ú U°ðâè ¹ðÌè ·¤ÚUð´, Áô ©Ù·¤è ¥æØ ×ð´ ßëçh ·¤æ âæÏÙ ÕÙð ¥õÚU ©Ù·¤ô ¥æçÍü·¤ ×ÁÕêÌè Öè ÎðÐ ØçÎ ç·¤âæÙ ÂÚU´ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè ·Ô¤ âæÍ Øæ ÂêÚUè ÌÚUã âð Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤ÚUð´ ß ¥õáÏèØ ÂõÏô´ ·¤è ¹ðÌè ·¤ÚUð´ Ìô çÙçà¿ÌÌõÚU ÂÚU ©â·¤è ÂýçÌ °·¤Ç¸ ¥æ×ÎÙè ×ð´ ßëçh ãô»èÐ ¥Õ ÂýàÙ Ø㠹Ǹæ ãôÌæ ãñ ç·¤ Áñçß·¤ °ß´ ¥õáÏèØ ÂõÏô´ ·¤è ¹ðÌè ·¤è Ì·¤Ùè·¤ ·¤ãæ´ âð âè¹ð´Ð §â·¤ô ·¤ÚUÙð ·¤è çßçÏ €UØæ ãñ âÚU·¤æÚUô´ Ùð §â ¹ðÌè ·¤ô ¥ÂÙæÙð, Õɸæßæ ÎðÙð ·Ô¤ çÜ° ¥ÙéÎæÙô´ ·¤è ÃØßSÍæ ·¤è ãé§ü ãñÐ Îðàæ ×ð´ ·¤§ü â´SÍæ°´ ãñ´, Áô §â çÎàææ ×ð´ ·¤æ× ·¤ÚU ÚUãè ãñÐ âÚU·¤æÚUô´ ·Ô¤ Âæâ â´âæÏÙô´ ·¤æ ¥Öæß ãñÐ ©ÎæâèÙÌæ ãñÐ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ — ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá ×ñ»ÁèÙ ·¤æ Âý·¤æàæÙ §‹ãè´ ©gðàØô´ ·¤ô ŠØæÙ ×ð´ ÚU¹·¤ÚU ç·¤Øæ »Øæ ãñ ç·¤ çÁÌÙæ Öè ÂýØæâ ãô ç·¤âæÙô´ Ì·¤ Áñçß·¤ ¹ðÌè, ¥õáÏèØ ÂõÏô´ ·¤è ¹ðÌè ·¤è â×SÌ ÁæÙ·¤æÚUè §â·Ô¤ ×æŠØ× âð ç×ÜÌè ÚUãðÐ ·ë¤çá ·Ô¤ §â ÿæð˜æ ×ð´ Ùßæ¿æÚUô´, Ì·¤Ùè·¤ô´, çßçÏØô´ ·¤è ÁæÙ·¤æÚUè ç·¤âæÙô´ Ì·¤ Âãé´¿ðÐ ÁØÂéÚU âð Âý·¤æçàæÌ ãô ÚUãè §â ×ñ»ÁèÙ Ùð »Ì Îâ-‚ØæÚUã ×æãô´ ×ð´ °ðâæ ãè ·¤æØü ·¤ÚUÌð ãé° ç·¤âæÙô´ ·¤ô ßô â×SÌ ™ææÙ ©ÂÜŽÏ ·¤ÚUæØæ ãñ, Áô °·¤ ç·¤âæÙ ·¤ô Áñçß·¤ ÌÍæ ¥õáÏèØ ÂõÏô´ ·¤è ¹ðÌè ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° ÁM¤ÚUè ãôÌæ ãñÐ Øð ¹ðÌè ×æÙß ¥õÚU Âý·ë¤çÌ ·Ô¤ çÜ° Öè ç·¤ÌÙè ×ãˆßÂê‡æü ãñ ×ñ»ÁèÙ ·Ô¤ Âý·¤æçàæÌ ãô ÚUãð ¥´·¤ô´ ×ð´ ÕÌæØæ ÁæÌæ ãñÐ ·¤ãÙð ·¤æ ÌæˆÂØü ãñ ç·¤ ç·¤âæÙô´, ÂæÆ·¤ô´ ·Ô¤ çÜ° ßÚUÎæÙ ãñ — Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓÐ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ×ð´ ·ë¤çá ÿæð˜æ ·Ô¤ ·¤§ü °ðâð ÂýðÚU‡ææÎæØ·¤ Âýâ´» Âý·¤æçàæÌ ãôÌð ãñ´, Áô ç·¤âæÙô´ ·¤è âô¿ ß çÎàææ ×ð´ ×ÎλæÚU âæçÕÌ ãô ÚUãð ãñ´Ð
Á ¥æØéßüðçη¤ ¥õáçÏ ãñ Ùè´Õê ·¤æ ÌðÜ Á Hahnemann Charitable Mission Society
Á International Institute of Advanced Agricultue Skill Develoment
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 7
·¤ßÚU SÅUæðÚUè
ÚUæcÅþèØ ç·¤âæÙ ¥æØô» ·¤æ »ÆÙ v} ÙßÕÚU w®®y ×ð´ °×.°â. Sßæ×èÙæÍÙ ·¤è ¥ŠØÿæÌæ ×ð´ ç·¤Øæ »Øæ ÍæÐ §â·¤æ ×éØæÜØ Ù§ü ç΄è ×ð´ ãñÐ ç·¤âæÙ ¥æØô» ¥ÂÙð ¥ÙéâæÚU ÂñÎæßæÚU ·¤è Üæ»Ì ÌØ ·¤ÚUÌæ ãñ çȤÚU ©â·Ô¤ ¥æÏæÚU ÂÚU ×éÙæȤæ çÙÏæüÚU‡æ ·¤ÚUÌæ ãñÐ
ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ â×æßðàæè çß·¤æâ ·ð¤ çÜ° ÚUæcÅþèØ ç·¤âæÙ ¥æØô»
¥ŠØÿæ Ñ Âýô. °×°â Sßæ×èÙæÍÙ ¥æØô» ·Ô¤ ¥‹Ø âÎSØ Âê‡æü·¤æçÜ·¤ âÎSØ Ñ ÚUæ× ÕÎÙ çâ´ã, ßæ§ü.âè. Ù´Îæ ¥´àæ·¤æçÜ·¤ âÎSØ Ñ ¥æÚU.°Ü çÂÅUæÜð, Á»Îèàæ ÂýÏæÙ, ¿‹Îæ çÙ·¤ÚU, ¥ÌéÜ ·¤é×æÚU ¥´ÁæÙ âÎSØ âç¿ß Ñ ÇUæò. ¥ÌéÜ çâ‹ãæ ¥æØô» Ùð ¿æÚU çÚUÂæðÅUü çÎâÕÚU w®®y, ¥»SÌ w®®z, çÎâÕÚU w®®z ¥õÚU ¥ÂýñÜ w®®{ ×ð´ ÎèÐ Âæ´¿ßè ÌÍæ ¥´çÌ× çÚUÂæðÅUü y ¥€UÅUêÕÚU w®®{ ·¤ô ÂýSÌéÌ ·¤è »Øè ÍèÐ §Ù çÚUÂæðüÅU ô´ ×ð´ ¥çÏ·¤ ÌðÁ ÌÍæ ¥çÏ·¤ â×æßðàæè çß·¤æâ ·¤è Âýæç# ·Ô¤ çÜØð ©ÂæØ âéÛææØð »Øð Íð Áô vvßè´ Â´¿ßáèüØ ØôÁÙæ ·¤æ °·¤ ÜÿØ ÍæÐ 8 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
¥æØô» ·¤è â´SÌéçÌØæ´ Öêç× Õ´ÅUßæÚUæ
ç·¤âæÙ ¥æˆ×ãˆØæ ÚUô·¤Ùæ
¥æØô» ·¤æ ÂãÜæ ×ãˆßÂê‡æü çÕ´Îé Øãè ÍæÐ Á×èÙ Õ´ÅUßæÚUð ·¤ô Üð·¤ÚU §â×ð´ ç¿´Ìæ ÁÌæ§ü »§ü ÍèÐ §â×ð´ ·¤ãæ »Øæ Íæ ç·¤ v~~v~w ×ð´ z® ÂýçÌàæÌ »ýæ×è‡æ Üô»ô´ ·Ô¤ Âæâ Îðàæ ·¤è çâȤü ÌèÙ ÂýçÌàæÌ Á×èÙ ÍèÐ ÁÕç·¤ ·é¤À Üô»ô´ ·Ô¤ Âæâ ’ØæÎæ Á×èÙ ÍèÐ °ðâð ×ð´ §â·Ô¤ âãè ÃØßSÍæ ·¤è ÁM¤ÚUÌ ÕÌæ§ü »§ü ÍèÐ
ç·¤âæÙô´ ·¤è ÕɸÌè ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ô Üð·¤ÚU Öè ¥æØô» Ùð ç¿´Ìæ ÁÌæ§ü ÍèÐ §â·Ô¤ âæÍ ãè ’ØæÎæ ¥æˆ×ãˆØæ ßæÜð SÍæÙô´ ·¤æð ç¿çqÌ ·¤ÚU ßãæ´ çßàæðá âéÏæÚU ·¤æØü·ý¤× ¿ÜæÙð ·¤è ÕæÌ ·¤ãè ÍèÐ âÖè ÌÚUã ·¤è ȤâÜô´ ·Ô¤ Õè×æ ·¤è ÁM¤ÚUÌ ÕÌæ§ü »§ü ÍèÐ âæÍ ãè ¥æØô» Ùð ·¤ãæ Íæ ç·¤ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ SßæS‰Ø ·¤ô Üð·¤ÚU ¹æâ ŠØæÙ ÎðÙð ·¤è ÁM¤ÚUÌ ãñÐ §ââð ©Ù·¤è ¥æˆ×ãˆØæ¥ô´ ×ð´ ·¤×è ¥æ°»èÐ
Öêç× âéÏæÚU Õð·¤æÚU ÂÇ¸è ¥õÚU ¥çÌçÚU€Ì (âÚUŒÜâ) Á×èÙô´ ·¤è âèçÜ´» ¥õÚU Õ´ÅUßæÚUð ·¤è çâȤæçÚUàæ ·¤è »§ü ÍèÐ §â·Ô¤ âæÍ ãè ¹ðÌèãÚU Á×èÙô´ ·¤æ »ñÚU ·ë¤çá §SÌð×æÜ ÂÚU ç¿´Ìæ ÁÌæ§ü »§ü ÍèÐ Á´»Üô´ ¥õÚU ¥æçÎßæçâØô´ ·¤ô Üð·¤ÚU Öè çßàæðá çÙØ× ÕÙæÙð ·¤è ÕæÌ ·¤ãè »§ü ÍèÐ âæÍ ãè ÚUæcÅþèØ ÖêçשÂØô» âÜæã âðßæ ·Ô¤ SÍæÂÙæ ·¤è ÕæÌ Öè ÍèÐ §â·¤æ ·¤æ× ÂçÚUçSÍçÌ·¤è, ×õâ× ¥õÚU ÕæÁæÚU ·¤ô Îð¹Ùæ ãôÌæÐ
çßÌÚU‡æ Âý‡ææÜè ×ð´ âéÏæÚU §âð Üð·¤ÚU Öè ¥æØô» Ùð ·¤§ü çâȤæçÚUàæð´ ·¤è ÍèÐ §â×ð´ »æ´ß ·Ô¤ SÌÚU âð Üð·¤ÚU ÚUæcÅþèØ SÌÚU Ì·¤ ÂêÚUè ÃØßSÍæ ·¤æ ¹æ´·¤æ ¹è´¿æ »Øæ ÍæÐ §â×ð´ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ÂñÎæßæÚU ·¤ô Üð·¤ÚU âéçßÏæ¥ô´ ·¤ô Âãé´¿æÙð ·Ô¤ âæÍ ãè çßÎðàæô´ ×ð´ ȤâÜô´ ·¤ô ÖðÁÙð ·¤è ÃØßSÍæ ÍèÐ âæÍ ãè ȤâÜô´ ·Ô¤ ¥æØæÌ ¥õÚU ©Ù·Ô¤ Öæß ÂÚU ÙÁÚU ÚU¹Ùð ·¤è ÃØßSÍæ ÕÙæÙð ·¤è çâȤæçÚUàæ Öè ÍèÐ
çâ´¿æ§ü âéÏæÚU
ÂýçÌSÂÏæü ·¤æ ×æãõÜ ÕÙæÙæ
çâ´¿æ§ü ÃØßSÍæ ·¤ô Üð·¤ÚU Öè ¥æØô» Ùð ç¿´Ìæ ÁÌæ§ü ÍèÐ âæÍ ãè âÜæã Îè Íè ç·¤ çâ´¿æ§ü ·Ô¤ ÂæÙè ·¤è ©ÂÜÏÌæ âÖè ·Ô¤ Âæâ ãôÙè ¿æçã°Ð §â·Ô¤ âæÍ ãè ÂæÙè ·¤è âŒÜæ§ü ¥õÚU ßáæüÁÜ ·Ô¤ â´¿Ø ÂÚU Öè ÁôÚU çÎØæ »Øæ ÍæÐ ÂæÙè ·Ô¤ SÌÚU ·¤ô âéÏæÚUÙð ÂÚU ÁôÚU ÎðÙð ·Ô¤ âæÍ ãè Ò·é¤¥æ´ àæôÏ ·¤æØü·ý¤×Ó àæéM¤ ·¤ÚUÙð ·¤è ÕæÌ ·¤ãè »§ü ÍèÐ
¥æØô» Ùð ç·¤âæÙô´ ×ð´ ÂýçÌSÂÏæü (·¤´ÂÅUèçÅUßÙðâ) ·¤ô Õɸæßæ ÎðÙð ·¤è ÕæÌ ·¤ãè ãñÐ §â·Ô¤ âæÍ ãè ¥Ü»¥Ü» ȤâÜô´ ·¤ô Üð·¤ÚU ©Ù·¤è »é‡æßææ ¥õÚU çßÌÚU‡æ ÂÚU çßàæðá ÙèçÌ ÕÙæÙð ·¤ô ·¤ãæ ÍæÐ ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·¤ô ÕɸæÙð ·¤è ÕæÌ ·¤ãè »§ü ÍèÐ
©ˆÂæÎÙ âéÏæÚU ¥æØô» ·¤æ ·¤ãÙæ Íæ ç·¤ ·¤ëçá ×ð´ âéÏæÚU ·Ô¤ çÜ° °·¤ â×»ý Âý؈٠·¤è ÁM¤ÚUÌ ãñÐ §â×ð´ Üô»ô´ ·¤è Öêç×·¤æ ·¤ô ÕɸæÙæ ãô»æÐ §â·Ô¤ âæÍ ãè ·¤ëçá âð ÁéǸð âÖè ·¤æ×ô´ ×ð´ ÒÁÙ âãÖæç»ÌæÓ/ÂçÜ·¤ §‹ßðSÅU×ð´ÅU ·¤è ÁM¤ÚUÌ ãô»èÐ ¿æãð ßã çâ´¿æ§ü ãô, ÁÜçÙ·¤æâè ãô, Öêç× âéÏæÚU ãô, ÁÜ â´ÚUÿæ‡æ ãô Øæ çȤÚU âǸ·¤ô´ ¥õÚU ·¤Ùðç€UÅUçßÅUè ·¤ô ÕɸæÙð ·Ô¤ âæÍ àæôÏ âð ÁéǸ𠷤æ× ãô´Ð
«¤‡æ ¥õÚU Õè×æ (§´àØôÚUð´â) §â×ð´ ·¤ãæ »Øæ Íæ ç·¤ «¤‡æ Âý‡ææÜè ·¤è Âãé´¿ âÖè Ì·¤ ãôÙè ¿æçã°Ð ȤâÜ Õè×æ ·¤è ØæÁÎÚU y ÂýçÌàæÌ ãôÙæ ¿æçã°Ð ·¤Áü ßâêÜè ÂÚU ÚUô·¤ Ü»æ§ü Áæ°Ð âæÍ ãè ·ë¤çá Áôç¹× Ȥ´Ç Öè ÕÙæÙð ·¤è ÕæÌ ¥æØô» Ùð ·¤è ÍèÐ ÂêÚUð Îðàæ ×ð´ ȤâÜ Õè×æ ·Ô¤ âæÍ ãè °·¤ ·¤æÇü ×ð´ ãè ȤâÜ Ö´ÇæÚU‡æ ¥õÚU ç·¤âæÙ ·Ô¤ SßæSÍØ Üð·¤ÚU ÃØßSÍæ°´ ·¤è Áæ°´Ð ×æÙß çß·¤æâ ¥õÚU »ÚUèÕ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çÜ° çßàæðá ØôÁÙæ ·¤è ÕæÌ ·¤ãè »§ü ÍèÐ
¹æl âéÚUÿææ ¥æØô» Ùð â×æÙ ÁÙ çßÌÚU‡æ ØôÁÙæ ·¤è çâȤæçÚUàæ ·¤è ÍèÐ âæÍ ãè ´¿æØÌ ·¤è ×ÎÎ âð Âôá‡æ ØôÁÙæ ·¤ô ¥´çÌ× ÃØç€Ì Ì·¤ Âãé´¿æÙð ·¤è Öè ÕæÌ ÍèÐ âæÍ ãè SßØ´ âãæØ·¤ â×êã ÕÙæ·¤ÚU ·¤ØêçÙÅUè ¹æl °ß´ ÁÜ Õñ´·¤ ÕÙæÙð ·¤è ÕæÌ Öè ·¤ãè »§ü ÍèÐ ¹æl âéÚUÿææ ¥çÏçÙØ× ·Ô¤ âæÍ ãè »ÚUèÕ ç·¤âæÙô´ ·¤è ×ÎÎ ·¤ô Üð·¤ÚU ¥‹Ø ØôÁÙæ¥ô´ ·Ô¤ ÕæÚUð ×ð´ ¥æØô» Ùð çßSÌæÚU âð çܹæ ÍæÐ
ÚUôÁ»æÚU âéÏæÚU ¹ðÌè âð ÁéǸð ÚUôÁ»æÚUô´ ·¤ô ÕɸæÙð ·Ô¤ çÜ° ÕæÌð´ ·¤ãè »§ü ÍèÐ ¥æØô» Ùð ·¤ãæ ç·¤ âÙ v~{v ×ð´ ·ë¤çá âð ÁéǸð ÚUôÁ»æÚU ×ð´ |z ÂýçÌàæÌ Üô» Ü»ð Íð Áô ç·¤ v~~~ âð w®®® ·¤æÈ¤è ·¤× z~.~ ÂýçÌàæÌ ÎÁü ç·¤Øæ »ØæÐ §â·Ô¤ âæÍ ãè ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çÜ° ÒÙðÅU ÅUð·¤ ãô× §Ù·¤×Ó ·¤ô Öè ÌØ ·¤ÚUÙð ·¤è ÕæÌ ·¤ãè »§ü ÍèÐ
×ãˆßÂê‡æü çÙÎüðàæ Âýô. °×°â Sßæ×èÙæÍÙ Ùð ¥ÂÙè y ¥€UÅUêÕÚU w®®{ ·¤è çÚUÂæðÅüU ×ð´ ç·¤âæÙô´ ·¤è Îàææ ¥õÚU ÕɸÌè ãé§ü ¥æˆ×ãˆØæ Áñâð »´ÖèÚU ×æ×Üô´ ÂÚU ·¤§ü ×ãUˆßÂê‡æü çÙÎðüàæ çΰ ãñ´UÐ ©U‹ãUæð´Ùð ·ë¤çá ·¤ô â´çßÏæÙ ·Ô¤ â×ßÌèü âê¿è ×ð´ àææç×Ü ·¤ÚUÙð ·¤æ çÙÎüðàæ çÎØæ ÍæÐ B §Ù çÙÎðüàææð´ ×ð´ ÕÌæØæ ãñU ç·¤ ÚUæcÅþèØ ç·¤âæÙ ¥æØô» ·¤æ ÜÿØ Øã ç·¤ âÕâð ÂãÜð ¹ðÌè ·¤ô ·ñ¤âð ÜæÖ ·¤æ Âðàææ ÕÙæØæ Áæ° ÌÍæ Âɸðçܹð Üô» Öè §â×𴠥水 §â ÂÚU ©âð ŠØæÙ ·ð´¤çÎýÌ ·¤ÚUÙæ ãô»æÐ B ÎêâÚUð, ç·¤âæÙô´ ·¤æ ÁèßÙSÌÚU ª¤´¿æ ©Æð, ©Ù·Ô¤ ÂçÚUßæÚU ·¤ô ¹ðÌè âð ·ñ¤âð ÃØßçSÍÌ ÁèßÙ ÁèÙð ·¤æ ¥æÏæÚU ç×ÜðÐ B ÚUæcÅþèØ ç·¤âæÙ ¥æØô» ·ë¤çá ÿæð˜æ ×ð́ ·ý¤æ´çÌ·¤æÚUè ÂçÚUßÌüÙ ·¤æ ßæã·¤ ÕÙðÐ B ÚUæcÅþèØ ç·¤âæÙ ¥æØô» ·ë¤çá Üæ»Ì ×êËØ çÙÏæüÚU‡æ ÌÍæ ç·¤âæÙô´ ·¤è ÂñÎæßæÚU ·¤æ ×êËØ ÌØ ·¤ÚUÌæ ãñÐ B ¹ðÌè ·¤ô ÚUæ’Øô´ ·¤æ çßáØ ÕÙæ çΰ ÁæÙð ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ßñâð Öè ’ØæÎæ çÁ×ðßæÚUè ÚUæ’Øô´ ·¤è ¥æ ÁæÌè ãñÐ ßæSÌß ×ð´ ¹ðÌè ¥õÚU ç·¤âæÙô´ ·¤è â×SØæ¥ô´ ¥õÚU ¥æßàØ·¤Ìæ¥ô´ ÂÚU â×»ýÌæ ×ð´ çß¿æÚU ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 9
·¤ßÚU SÅUæðÚUè
¥æç¹ÚU Sßæ×èÙæÍÙ ¥æØæð» ·¤è çÚUÂæðÅüU €Øæð´ ÙãUè´ ãUæðÌè Üæ»ê
B
B B
B
B ÖæÁÂæ Ùð ¥ÂÙð ƒæôá‡ææ ˜æ ×ð´ ßæØÎæ ç·¤Øæ ãé¥æ ãñ ç·¤ ßã °×°â Sßæ×èÙæÍÙ ¥æØô» ·¤è çâȤæçÚUàæô´ ·Ô¤ ¥ÙéM¤Â ç·¤âæÙ ·¤ô ·ë¤çá ©ÂÁ ·¤è Üæ»Ì ÂÚU ¿æâ ÂýçÌàæÌ ÜæÖ çÎÜæÙæ âéçÙçà¿Ì ·¤ÚUð»èÐ Öêç× ·¤æ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ©Ù·¤è ©ÂÁ ·Ô¤ çÜ° ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ãè ç×ÜÌæ ãñÐ ÜæÖ Øæ ×éÙæȤæ àæÎ ·¤æ ·¤ãè´ ÂýØô» Ùãè´ ãñÐ B ·ë¤çá ©ˆÂæÎÙ ¥æç¹ÚU ·ë¤çá ©ˆÂæÎÙô´ ·Ô¤ ÕæÁæÚU ·¤æ çÙØ×Ù ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚUô´ ·Ô¤ Âæâ ãñ ¥õÚU §â·Ô¤ çÜ° ãÚU ÚUæ’Ø ·¤æ °·¤ ·ë¤çá ©ˆÂæÎ ç߇æÙ âç×çÌ ·¤æÙêÙ (°Âè°×âè °€UÅU) ãñÐ B ·¤§ü ÚUæ’Øô´ ×ð´ ÂãÜð ç·¤âæÙ ¥æØô» ÕÙð ßð Õ´Î ·¤ÚU çÎØð »°Ð ©ÎæãÚU‡æ ·Ô¤ çÜ° ׊ØÂýÎðàæ ·¤ô ÜèçÁ° ØãUæ¢ v~ çâÌ´ÕÚU w®®{ ·¤ô ¥æØô» ·¤æ »ÆÙ ç·¤Øæ »Øæ Íæ, Üðç·¤Ù xv çÎâ´ÕÚU w®v® ·¤ô ãè Õ´Î ·¤ÚU çÎØæ »ØæÐ B ÖæÚUÌèØ ç·¤âæÙ â´ƒæ Ùð ×æ´» ·¤è ç·¤ §âð â´ßñÏæçÙ·¤ ÎÁæü çÎØæ Áæ° Øæ §âð Õ´Î ·¤ÚU çÎØæ Áæ°Ð âÚU·¤æÚU Ùð â´ßñÏæçÙ·¤ ÎÁæü ÎðÙð ØæÙè ¥çÏ·¤æÚU â´Âóæ ÕÙæÙð ·¤è Á»ã §âð Õ´Î ·¤ÚU çÎØæÐ
ç·¤âè Éæ´¿æ»Ì â´SÍæ ·Ô¤ Ù ãôÙð âð ÕǸè àæô¿ÙèØ çSÍçÌ ÂñÎæ ãé§ü ãñÐ ç·¤âæÙ ¥æØô» ©â×ð´ ©×èÎ ·¤è ç·¤ÚU‡æ ÕÙ·¤ÚU ¥æ â·¤Ìæ ãñÐ ¹ðÌè ·¤æ Øô»ÎæÙ ã×æÚUè â×ê¿è ¥ÍüÃØßSÍæ ×ð´ ÖÜð ¿õÎã´Îýã ÂýçÌàæÌ ÚUã »Øæ ãñ, Üðç·¤Ù ã×æÚUè ¥æÕæÎè ·Ô¤ âæÆ ÂýçÌàæÌ âð ’ØæÎæ Üô»ô´ ·¤æ ÁèßÙ ©âè ÂÚU çÙÖüÚU ãñÐ ¿æãð ßð âèÏð ¹ðÌè ·¤ÚUÌð ãô´ Øæ ¹ðÌè âð ÁéÇ¸è ¥‹Ø »çÌçßçÏØô´ ×ð´ Ü»ð ãô´Ð ÖæÚUÌèØ ¥ÍüÃØßSÍæ ·¤ô §âèçÜ° Ìô ¥â´ÌéçÜÌ ¥ÍüÃØßSÍæ ·¤ãÌð ãñ´Ð ©lô» ÌÍæ âðßæ ÿæð˜æ ·¤æ Øô»ÎæÙ 85 ÂýçÌàæÌ ·Ô¤ ¥æâÂæâ ãñ Üðç·¤Ù §â ÂÚU çÙÖüÚU ÚUãÙð ßæÜô´ ·¤è â´Øæ 40 ÂýçÌàæÌ âð ·¤× ãô»èÐ ·ë¤çá Üæ»Ì ¥õÚU ×êËØ ¥æØô» ÌÍæ ܃æé ·¤ëá·¤ ·¤ëçá ÃØæÂæÚU â´ƒæ ·¤æ §â×ð´ Øæ Ìô çßÜØ ·¤ÚU çÎØæ Áæ° Øæ çȤÚU ©Ù·Ô¤ ×æÌãÌ ÕÙæ çÎØæ Áæ°Ð ·¤æÚU‡æ, Øð ÎôÙô´ â´SÍæ°´ ç·¤âæÙô´ ·¤è ÂñÎæßæÚU ·Ô¤ Üæ»Ì ×êËØ ·Ô¤ ×êËØæ´·¤Ù ÌÍæ ©ç¿Ì ×êËØ çÎÜßæÙð ×ð´ âÈ¤Ü Ùãè´ ÚUãè ãñ´Ð Îðàæ ·Ô¤ âÖè ç·¤âæÙ â´»ÆÙô´ ·¤ô ç×Üæ·¤ÚU ÂýÏæÙ×´˜æè ·¤è ¥ŠØÿæÌæ ×ð´ ÒÖæÚUÌèØ ·¤ëá·¤ ÂçÚUâ´ƒæÓ ·¤æ Öè »ÆÙ ç·¤Øæ Áæ° çÁâ×ð´ âÖè ÚUæ’Øô´ ·Ô¤ ×éØ×´˜æè ¥õÚU ·ë¤çá×´˜æè ÚUãð´Ð
€UØæ ãñ ç·¤âæÙô´ ·¤è ×æ´» ç·¤âæÙ Sßæ×èÙæÍÙ ¥æØô» ×ð´ ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ çÙÏæüçÚUÌ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ÌÚUè·Ô¤ ·¤ô Üæ»ê ·¤ÚUÙð ÂÚU ÁôÚU ÎðÌð ãñ´Ð ÖæÚUÌ ×ð´ ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·¤æ çÙÏæüÚU‡æ Ò·¤ëçá Üæ»Ì °ß´ ×êËØ ¥æØô»Ó ·¤è ¥Ùéàæ´âæ ·Ô¤ ¥æÏæÚU ÂÚU ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ ·¤ëçá ×êËØ ¥æØô» ·¤è SÍæÂÙæ v~{z ×ð´ ãé§ü ÍèÐ v~}z ×ð´ ÒÜæ»Ì çÙÏæüÚU‡æÓ Öè §â ¥æØô» ·¤æ çãSâæ ÕÙæ ÍæÐ ÌÖè âð §âð Ò·¤ëçá Üæ»Ì °ß´ ×êËØ ¥æØô»Ó ·Ô¤ Ùæ× âð ÁæÙæ ÁæÌæ ãñÐ ·¤ëçá Üæ»Ì °ß´ ×êËØ ¥æØô» wx ßSÌé¥ô´ ·Ô¤ °×°âÂè ·¤è çâȤæçÚUàæ ·¤ÚUÌæ ãñÐ §â×ð´ | ¥ÙæÁ (ÏæÙ, »ðãê´, ×P¤æ, àæÕüÌ, ×ôÌè ÕæÁÚUæ, Áõ ¥õÚU ÚUæ»è), z ÎæÜð´ (¿Ùæ, ¥ÚUãÚU, ×ê´», ©Ç¸Î, ×âêÚU), | çÌÜãÙ (×괻ȤÜè), ÚUðÂâèÇâÚUâô´, âôØæÕèÙ, â×éÎýè ƒææâ, âêÚUÁ×é¹è, ·¤éâé×, çÙ»çâüÇ) ¥õÚU y ßæç‡æç’Ø·¤ ȤâÜð´ (¹ôÂÚUæ, »óææ, ·¤Âæâ ¥õÚU ·¤‘¿è ÁêÅU) àææç×Ü ãñ´Ð ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·¤æ ¥Íü ãñ, ȤâÜ ·¤è ßã ‹ØêÙÌ× ÎÚU çÁâ ÂÚU ç·¤âæÙ âð ȤâÜ ¹ÚUèÎè Áæ°»èÐ °×°âÂè ·¤ô Üæ»ê ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ÂèÀð ·¤æ Áô Ì·¤ü Íæ ç·¤ ¥çÏ·¤ ©ˆÂæÎÙ ·¤è çSÍçÌ ×ð´ Öè ·¤ëçá ©ˆÂæÎô´ ·Ô¤ Îæ× ÕæÁæÚU ×ð´ Ù ç»ÚUð´ ¥õÚU ç·¤âæÙô´ ·¤ô Ùé·¤âæÙ Ù ãôÐ âÚU·¤æÚU °×°âÂè ÂÚU ȤâÜ ¹ÚUèÎ ·¤ÚU °È¤âè¥æ§ü ¥õÚU ÙðÈÔ¤Ç ·Ô¤ »ôÎæ×ô´ ×ð´ ÚU¹Ìè ãñÐ Øãè ¥ÙæÁ ÂèÇè°â 10 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
·Ô¤ ÁçÚU° »ÚUèÕô´ ·Ô¤ Õè¿ ×ð´ Õæ´ÅUÌè ãñÐ ·¤ëçá Üæ»Ì °ß´ ×êËØ ¥æØô» ·¤æ °·¤ Ì‰Ø Øã Öè ãñ ç·¤ §â ÂêÚUè âç×çÌ ×ð´ ¥ŠØÿæ ·¤ô ÀôǸ·¤ÚU Õæ·¤è âÖè ÂÎ ¹æÜè ÂǸð ãé° ãñ´Ð
€UØæ ·¤ãÌè ãñ Sßæ×èÙæÍÙ ¥æØô» ·¤è çÚUÂôÅUü Sßæ×èÙæÍÙ ¥æØô» ·¤è çâȤæçÚUàæ ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU ç·¤âæÙô´ ·¤ô ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·¤æ Çðɸ »éÙæ çÎØæ ÁæÙæ ¿æçã° ¥õÚU âÚU·¤æÚU Øã Îæßæ Öè ·¤ÚUÌè ãñ Üðç·¤Ù €UØæ Øã âãè ãñ? ç·¤âæÙ ¥ÂÙè ȤâÜô´ ·¤è »‡æÙæ ·Ô¤ ÌÚUè·Ô¤ ÂÚU Ü»æÌæÚU âßæÜ ©ÆæÌð ÚUãð ãñ´Ð ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·¤è »‡æÙæ Ì·¤Ùè·¤è ¥æÏæÚU ÂÚU ÌØ ãôÌè ãñÐ çÙÏæüçÚUÌ È¤âÜô´ ·Ô¤ çÜ° °×°âÂè ·¤æ ¥æ·¤ÜÙ ·¤ÚUÙð ßæÜæ Ò·¤ëçá Üæ»Ì ¥õÚU ×êËØ ¥æØô»Ó ¹ðÌè ·¤è Üæ»Ì ·¤ô ÌèÙ çãSâô´ ×ð´ Õæ´ÅUÌæ ãñ. ÂãÜæ °w, ÎêâÚUæ °w+°È¤°Ü ¥õÚU ÌèâÚUæ âèwÐ Ò°wÓ ×ð´ ȤâÜ ©ˆÂæÎÙ ·Ô¤ çÜ° ç·¤âæÙô´ mæÚUæ ç·¤° »° âÖè ÌÚUã ·Ô¤ Ù·¤Î ¹¿ü àææç×Ü ãôÌð ãñ´Ð ç·¤âæÙ Áô ¹æÎ, ÕèÁ, ÁéÌæ§ü, Õéßæ§ü ¥æçÎ ÂÚU ¹¿ü ·¤ÚUÌæ ãñÐ Ò° w+°È¤°ÜÓ ×ð´ Ù·¤Î ¹¿ü ·Ô¤ âæÍâæÍ Èñ¤ç×Üè ÜðÕÚU ØæÙè ȤâÜ ©ˆÂæÎÙ Üæ»Ì ×ð´ ç·¤âæÙ ¥õÚU ©â·Ô¤ ÂçÚUßæÚU ·¤æ ¥Ùé×æçÙÌ ×ðãÙÌæÙæ Öè ÁôǸæ ÁæÌæ ãñÐ ÒâèwÓ ×ð´ ¹ðÌè ·Ô¤ ÃØæßâæçØ·¤ ×æòÇÜ ·¤ô ¥ÂÙæØæ »Øæ ãñÐ §â×ð´ ·é¤Ü Ù·¤Î Üæ»Ì ¥õÚU ç·¤âæÙ ·Ô¤ ÂæçÚUßæçÚU·¤ ÂæçÚUŸææç×·¤ ·Ô¤ ¥Üæßæ ¹ðÌ ·¤è Á×èÙ ·¤æ ç·¤ÚUæØæ ¥õÚU ·¤éÜ ·¤ëçá Âê´Áè ÂÚU Ü»Ùð ßæÜæ ØæÁ Öè àææç×Ü ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ ·ñ¤Ü·é¤ÜðàæÙ ×ð´ ãôÌæ ãñ ¹ðÜ âÚU·¤æÚUð´ °w+°È¤°Ü ÂÚU ãè ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·¤æ çÙÏæüÚU‡æ ·¤ÚUÌè ãñ´Ð ¥Öè Öè ¥»ÚU âÚU·¤æÚUð´ §ü×æÙÎæÚUè âð °w+°È¤°Ü ·Ô¤ ¥æ·¤ÜÙ ÂÚU ŠØæÙ Îð´ Ìô Öè ç·¤âæÙô´ ·¤ô ·¤éÀ ÚUæãÌ ç×Ü â·¤Ìè ãñÐ Üðç·¤Ù, Øãæ´ Öè ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çãÌô´ âð â×ÛæõÌæ ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ ¥æØô» mæÚUæ ÂæçÚUŸæç×·¤ ÌØ ·¤ÚUÌð â×Ø ç·¤âæÙ ÂçÚUßæÚU ·Ô¤ ·¤§ü âÎSØô´ ·¤ô ¥·é¤àæÜ Ÿæç×·¤ ×æÙæ ÁæÌæ ãñÐ ÂçÚU‡ææ×SßM¤Â ©Ù·Ô¤ ÎñçÙ·¤ ×ðãÙÌæÙð ·Ô¤ ÌõÚU ÂÚU ¥õâÌÙ vz âð w® L¤ÂØð ãè ȤâÜ Üæ»Ì ×ð´ ÁôǸð ÁæÌð ãñ´Ð °w+°È¤°Ü ·Ô¤ ÌãÌ ÂæçÚUŸæç×·¤ ·¤è »‡æÙæ ×ð´ çâȤü ßãè â×Ø ÁôǸæ ÁæÌæ ãñ ÁÕ Ì·¤ ç·¤âæÙ ¹ðÌ ×ð´ ×õÁêÎ ÚUãÌæ ãñÐ ÁÕç·¤ Øã âßüçßçÎÌ ãñ ç·¤ ç·¤âæÙ ¹ðÌ ·Ô¤ ÕæãÚU Öè ¹ðÌè ·Ô¤ ·¤æ× ·Ô¤ â´ÎÖü ×ð´ ÉðÚUô´ ·¤æØü ·¤ÚUÌæ ãñÐ OCEIDICRIER ·¤è °·¤ çÚUÂôÅUü ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU, ßáü w®®® âð Üð·¤ÚU ßáü w®v| ·Ô¤ Õè¿ ×ð´ ç·¤âæÙô´ ·¤ô âãè Îæ× Ù ç×ÜÙð ·¤è ßÁã âð yz Üæ¹ ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð ·¤æ Ùé·¤âæÙ ãé¥æ ãñÐ
çßàæðá çÚUÂæðÅüU
·¤Áü âð ÎÕæ ãñ ç·¤âæÙ çá â×SØæ ·¤æ ÎêâÚUæ ÂãÜê ·¤Áü ãñÐ ÚUæcÅþèØ ·ë¤çá ¥õÚU »ýæ×è‡æ çß·¤æâ Õñ´·¤ w®v|v} ·¤è çÚUÂôÅUü ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU, çÂÀÜð Âæ´¿ âæÜ ×ð´ ·ë¤çá ·¤Áü {v ȤèâÎè Õɸ·¤ÚU vv.|~ Üæ¹ ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð Ì·¤ Âãé´¿ »ØæÐ ßáü w®vxvy ×ð´ ·¤éÜ ·ë¤çá ·¤Áü |.x® Üæ¹ ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð ÍæÐ §â çÚUÂôÅUü ×ð´ ÕÌæØæ »Øæ Íæ ç·¤ ÖæÚUÌ ×ð´ v®.®| ·¤ÚUôǸ ç·¤âæÙô´ ×ð´ âð zw.z ȤèâÎè ç·¤âæÙ ÖæÚUè ·¤Áüð ×ð´ ÎÕð ãé° ãñ´Ð ãÚU ·¤ÁüÎæÚU ç·¤âæÙ ÂÚU ·¤ÚUèÕ v.®y{ Üæ¹ L¤ÂØð ·¤æ ·¤Áü ãñÐ Üðç·¤Ù, ÁÕ Öè ç·¤âæÙô´ ·¤ô ·¤Áü âð ÕæãÚU ÜæÙð ·Ô¤ çÜ° ·¤Áü ×æÈ¤è ·¤è ÕæÌ ·¤è ÁæÌè ãñ Ìô ·ýð¤çÇÅU ·¤Ë¿ÚU ·Ô¤ Ùæ× ÂÚU ·ë¤çá ·¤Áü ×æÈ¤è ·¤è ¥æÜô¿Ùæ ·¤è ÁæÌè ãñÐ ÁÕç·¤ ·¤æòÚUÂôÚUðÅU ·¤Áü ×æȤè ÂÚU ·ýð¤çÇÅU ·¤Ë¿ÚU ·¤è ÕæÌ Ùãè´ ·¤è ÁæÌè ãñÐ âÚU·¤æÚUè Õñ´·¤ô´ Ùð çÂÀÜð ÌèÙ ßáôZ ×ð´ w.|z Üæ¹ ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð ·Ô¤ ·¤Áü ×æȤ ç·¤° ãñ¢Ð ×æȤ ·¤ÚUÙð ßæÜð Õñ´·¤ô´ ×ð´ âÕâ𠪤ÂÚU ÖæÚUÌèØ SÅUðÅU Õñ´·¤ ÚUãæ ãñÐ §âÙð ww® ÜôÙ çÇȤæòËÅUÚUô´ ·Ô¤ |{,{®® ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð ·¤Áü ×æȤ ç·¤° ç·¤° ãñ¢Ð ç·¤âæÙ âð ·¤Áü ßâêÜè ·¤è Âýç·ý¤Øæ ·¤ô Öè Îð¹æ Áæ° Ìô Øãæ´ ·¤æòÚUÂôÚUðÅU ãè ç·¤S×Ì ßæÜð ÙÁÚU ¥æÌð ãñ´Ð ·¤æòÚUÂôÚUðÅU ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ ç·¤âæÙ ¥»ÚU °ÙÂè° ·¤ÚUÌæ ãñ, Ìô ©â·Ô¤ çÜ° ·¤Áü çÚU·¤ßÚUè ·Ô¤ çÙØ× ÕãéÌ âÌ ãñ´Ð ·¤Áü Ù ¿é·¤æÙð ·¤è çSÍçÌ ×ð´ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ ª¤ÂÚU ç·ý¤ç×ÙÜ ¿æÁü Ü»æ° ÁæÌð ãñ´Ð Øã â¿ ãñ ç·¤ v~~® ·Ô¤ âéÏæÚUô´ ·Ô¤ ÕæÎ ÖæÚUÌèØ ¥ÍüÃØßSÍæ ·Ô¤ âÖè ÿæð˜æô´ ×ð´ ßëçh Îð¹è »§üÐ Üðç·¤Ù, ·ë¤çá ÿæð˜æ ×ð´ âéÏæÚUô´ ·¤è ·¤×è ·Ô¤ ¿ÜÌð ç·¤âæÙô´ ·¤ô Ùé·¤âæÙ ©ÆæÙæ ÂǸæ ãñÐ ÙèçÌ ¥æØô» ·¤è °·¤ çÚUÂôÅUü ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU, ßáü w®vv âð Üð·¤ÚU ßáü w®v{ Ì·¤ ·¤ëçá çß·¤æâ ÎÚU ®.z ȤèâÎè ¥õâÌÙ ÚUãè ãñÐ ÖæÚUÌèØ çÚUÁßü Õñ´·¤ ·Ô¤ ¥æ´·¤Ç¸ô´ ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU w®vvvw ¥õÚU w®v{v| ·Ô¤ Õè¿ ·¤ëçá ×ð´ âæßüÁçÙ·¤ ÿæð˜æ ·¤æ çÙßðàæ â·¤Ü ƒæÚUðÜê ©ˆÂæÎ ·Ô¤ ®.y ȤèâÎè ·Ô¤ ¥æâÂæâ ÚUãæ ãñÐ Øã Îð¹Ìð ãé° ç·¤ Îðàæ ·¤è ֻܻ ¥æÏè ¥æÕæÎè ·¤ëçá ÂÚU çÙÖüÚU ãñÐ Øã çSÍçÌ ÕÌæÌè ãñ ç·¤ ã×æÚUð Îðàæ ×ð´ ·¤ëçá ·¤è ÁæÙÕêÛæ ·¤ÚU âÚU·¤æÚUô´ mæÚUæ ¥ÙÎð¹è ·¤è »§ü ãñÐ
·ë¤
ç·¤âæÙæð´ ·¤è ¥æˆ×ãUˆØæ¥æð´ ·¤æ çâÜçâÜæ ·¤Õ L¤·ð¤»æ ×õâ× ·¤è ×æÚU Øæ ç·¤âè ¥‹Ø ·¤æÚU‡æ âð ÁÕ È¤âÜ ¿õÂÅU ãôÌè ãñ Øæ ÂñÎæßæÚU ·¤× ãôÌè ãñ ÌÕ Ìô ç·¤âæÙ ×éâèÕÌ ×ð´ ãôÌæ ãè ãñ, Øæ ÁÕ ÂñÎæßæÚU ¹êÕ ãôÌè ãñ ÌÕ Öè ¥€UâÚU ßæçÁÕ Îæ× Ù ç×Ü ÂæÙð ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ßã ¹éÎ ·¤ô Æ»æ ãé¥æ ×ãâêâ ·¤ÚUÌæ ãñÐ Ù çâȤü ÚUæcÅþèØ ¥æØ ×ð´ ·¤ëçá ·¤æ çãSâæ Ü»æÌæÚU ƒæÅUÌæ »Øæ ãñ ÕçË·¤ Ì×æ× ¥‹Ø Âðàæô´ ·Ô¤ ×é·¤æÕÜð ·¤ëçá ¥æØ ÕãéÌ ãè ·¤× Õɸè ãñÐ ×æÙâêÙ ·¤è çßȤÜÌæ âê¹æÂÙ, ÕðãÌÚU ·¤è×Ìô´ ·¤è ·¤×è ¥õÚU ÎðàæÖÚU ×ð´ ç·¤âæÙô´ mæÚUæ ·¤è »§ü ¥æˆ×ãˆØæ¥ô´ ·¤è °·¤ Ÿæë´¹Üæ ·Ô¤ çÜ° ÙðÌëˆß ç·¤Øæ ãñ, Áô âÖè ·Ô¤ çÕ¿õçÜØô´ mæÚUæ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ àæôá‡æ ·¤è °·¤ Ÿæë´¹Üæ ·¤ô Á‹× Îð â·¤Ìæ ãñÐ x® çÎâ´ÕÚU w®v{ ·¤ô ÁæÚUè °Ùâè¥æÚUÕè ·Ô¤ çÚUÂôÅUü Ò°ç€UâÇð´ÅUÜ Çð‰â °´Ç âéâæ§Ç §Ù §´çÇØæ w®vzÓ ·Ô¤ ×éÌæçÕ·¤ âæÜ w®vz ×ð´ vw{®w ç·¤âæÙô´ ¥õÚU ¹ðÌè âð ÁéǸð ×ÁÎêÚUô´ Ùð ¥æˆ×ãˆØæ ·¤è ãñ ¥õÚU âæÜ w®vy ×ð´ vwx{® ç·¤âæÙô´ ¥õÚU ¹ðÌè âð ÁéǸð ×ÁÎêÚUô´ Ùð ¹éηé¤àæè ·¤ÚU ÜèÐ °Ùâè¥æÚUÕè ·Ô¤ ¥æ´·¤Ç¸ô´ ·Ô¤ ×éÌæçÕ·¤ vw{®w Üô»ô´ ×ð´ }®®| ç·¤âæÙ Íð ÁÕç·¤ yz~z ¹ðÌè âð ÁéǸð ×ÁÎêÚU ÍðÐ âæÜ w®vy ×ð´ ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚUÙð ßæÜð ç·¤âæÙô´ ·¤è â´Øæ z{z® ¥õÚU ¹ðÌè âð ÁéǸð ×ÁÎêÚUô´ ·¤è â´Øæ {|v® ÍèÐ ×ãæÚUæcÅþ ×ð´ âÕâð ’ØæÎæ ç·¤âæÙô´ Ùð ·¤è ¥æˆ×ãˆØæÐ w®vz ×ð´ ×ãæÚUcÅþ ×ð´ yw~v ç·¤âæÙô´ Ùð ¥æˆ×ãˆØæ ·¤èÐ ·¤ÙæüÅU·¤ ×ð´ âæÜ w®vz ×ð´ vz{~ ç·¤âæÙô´ Ùð ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚU ÜèÐ §â·ð¤ ¥Üæßæ ÌðÜ´»æÙæ ×ð´ vy®®, ×ŠØ ÂýÎðàæ ×ð¢ vw~®, Àæèâ»É¸ ×ð´ ~zy, ¥æ´Ïý ÂýÎðàæ ×ð´ ~v{ ÌÍæ Ìç×ÜÙæÇé ×ð¢ {®{ ç·¤âæÙæð´ Ùð ¥æˆ×ãUˆØæ ·¤è ãñUÐ मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 11
·¤ßÚU SÅUæðÚUè
ÚUæÁSÍæÙ
ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤è çÚUÂæðÅüU Üæ»ê ãUæðU
... Ìæð Âê‡æüÌØæ â×ëmU ãUæð»æ ÂýÎðàæ ·¤æ ç·¤âæÙ ÁSÍæÙ Îðàæ ·¤æ âÕâð ÕÇ¸æ °ß´ Öõ»ôçÜ·¤, Âýæ·¤ëçÌ·¤, ¥æçÍü·¤, âæ×æçÁ·¤ çßçÖóæÌæ¥ô´ ßæÜæ ÚUæ’Ø ãñÐ ·¤ëçá ß ÂàæéÂæÜÙ ÚUæ’Ø ·Ô¤ Üô»ô¢ ·¤è ¥æÁèçß·¤æ ·¤æ ×êÜ ¥æÏæÚU ãñÐ çßçßÏ Âý·¤ëçÌ ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ·¤ëçá çß·¤æâ ×ð´ ÕæÏæØð´ Öè ÿæð˜æßæÚU ¥Ü»¥Ü» Âý·¤æÚU ·¤è ãñ ¥ÌÑ ÚUæ’Ø ·Ô¤ ·¤ëá·¤ô´ °ß´ ÂàæéÂæÜ·¤ô´ ·¤è â×SØæ¥ô´ ·ð¤ â×æŠææÙ ·ð¤ çÜ° ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ Ùð ¥ÂÙð w®vv ·ð¤ ×éØ×¢˜æè ·¤æÜ ×ð´ ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤æ »ÆUÙ ç·¤ØæÐ ·¤ÚUèÕ Îæð âæÜ Ì·¤ ·ð¤ §â ¥æØæ𻠷𤠷¤æØü·¤æÜ ×ð´ ֻܻ x®®® â×SØæ°¢ §¢ç»Ì ·¤è »§üÐ §â·ð¤ ÕæÎ ßâ颊æÚUæÚUæÁð çâ¢çŠæØæ ·ð¤ ×éØ×¢˜æè ·¤æØü·¤æÜ ×ð´ âæ¢ßÚU×Ü ÁæÅU ·¤æð ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤æ ¥ŠØÿæ çÙØé€Ì ç·¤Øæ »ØæÐ ßÌü×æÙ ×ð´ ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ ·¤æð âææ â¢ÖæÜð ãéU° °·¤ âæÜ âð Öè ¥çŠæ·¤ ·¤æ â×Ø ãUæð »Øæ ãñU, Üðç·¤Ù ¥æØæ𻠷𤠥ŠØÿæ âçãUÌ ¥‹Ø âÎSØæð´ ·¤è çÙØéç€ÌØæ¢ ÙãUè´ ãUæð Âæ§ü ãñ´UÐ ¥æØæð» ·¤è ÂýÍ× ·¤æØü·¤æçÚU‡æè ¥ŠØÿæ Ñ ¿æñŠæÚUè ÙæÚUæ؇æ çâ¢ãU çmUÌèØ ¥ŠØÿæ âæ¢ßÚU×Ü ÁæÅU ÂýÍ× ·¤æØü·¤æçÚU‡æè ·ð¤ âÎSØ âé翘ææ ¥æØü, ÇUæò. ãUÙé×æÙ ÂýâæÎ, Õè°× ÎèçÿæÌ, Âýæð. ·¤ÙüÜ °.·ð¤. »ãUÜæðÌ, °Ù°â ÚUæÆUæñǸ, ÇUæò. ¥æðÂè ÂæÚUè·¤, ÇUæò. »æðÂæÜ ÜæÜ, âé‡ÇUæÚUæ× ß×æü, ¥çÙÜ ·é¤×æÚU ¿ÂÜæðÌÐ ÙæðÅU Ñ ßÌü×æÙ ×ð´ ¥ŠØÿæ ·¤æ ÂÎ çÚU€Ì ãñUÐ ÁØÂéÚU ·ð¤ Â¢Ì ·ë¤çá ÖßÙ ×ð´ çSÍÌ ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·ð¤ ÕÌæñÚU âÎSØ âç¿ß ÇUæò. ¥æð×Âý·¤æàæ ß ©U âç¿ß âéÚÔU¢¼ý çâ¢ãU àæð¹æßÌ ãñ´UÐ
ÚUæ
12 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤è ·¤æØüÂý‡ææÜè
ÚUæ’Ø ·¤è ·¤ëçá ÂàæéÂæÜÙ °ß´ âÕ´Ïè ÿæð˜æô´ ·¤è â×SØæ¥ô´ ·¤è ÁæÙ·¤æÚUè Âýæ# ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜØð ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØô» mæÚUæ °·¤ ¥ôÚU ÁãUæ¢ ÚUæ’Ø ·Ô¤ ÂýˆØð·¤ ÁÜßæØßèØ ·¤ëçá â´Öæ» ×ð´ SÍæÙèØ SÌÚU ÂÚU â´ßæÎ ·¤æØü·ý¤×ô´ ·¤æ ¥æØôÁÙ ç·¤Øæ »Øæ ßãè¢ ·¤ëçá °ß´ âÕ´Ïè çßÖæ»ô´ ·Ô¤ çßàæðá™æô´ ß ©‘¿æçÏ·¤æçÚUØô´ âð Öè âèÏð ÕñÆ·Ô¤´ ·¤è »§ü °ß´ çßÖæ»ô´ ·Ô¤ â×ÿæ ¥æ ÚUãè ÕæÏæ¥ô´ ·¤è ÁæÙ·¤æÚUè Öè Âýæ# ·¤è »§üÐ ßãè´ ·¤ëçá ÿæð˜æ ×ð´ ãô ÚUãð ÙØð ÂýØô»ô´ °ß´ Ì·¤Ùè·¤è ·¤è ÁæÙ·¤æÚUè °ß´ ¥Ùéâ´ÏæÙ ×ð´ ¥æ ÚUãè ÕæÏæ¥ô´ ·¤ô Îð¹Ìð ãé° ·¤ëçá çßàßçßlæÜØô¢/ ¥Ùéâ´ÏæÙ ·Ô¤‹Îýô´ ·Ô¤ çßàæðá™æô¢, â´Õ´Ï çßÖæ»ô´ ·Ô¤ âðßæçÙßëÌ °ß´ ¥ÙéÖßè ¥çÏ·¤æçÚUØô´ °ß´ SßØ´âðßè â´SÍæ¥ô´ âð Öè ¿¿æü ·¤è »§ü ãñÐ
ÂýÍ× ¥æØæð» ·¤æð w|vv â×SØæ°¢ °ß¢ âéÛææß ÂýæŒÌ ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·ð¤ ÂýÍ× ·¤æØü·¤æÜ ×ð´ ¥æØæð» Ùð ÁÜßæØé ·ð¤ ¥æŠææÚU ÂÚU ÂýÎðàæ ·¤æð v® ÁæðÙ ×ð´ çßÖæçÁÌ ·¤ÚU ç·¤âæÙæð´ âð ÁéǸè â×SØæ¥æð´ ·¤æ çÕ¢ÎéßæÚU ⢻ýãU ç·¤ØæÐ ¥æØæð» ·¤æð ·é¤Ü w|vv â×SØæ°¢ °ß¢ âéÛææß ÂýæŒÌ ãéU°Ð §Ù×ð´ âßæüçŠæ·¤ vxvy ·ë¤çá ÿæð˜æ âð â¢Õ¢çŠæÌ ãñ´UÐ §Ù×ð´ ×éØ M¤Â âð Áñçß·¤ ¹ðÌè âð â¢Õ¢çŠæÌ xz, Ì·¤Ùè·¤è ÂýâæÚU |v, ©UßüÚU·¤ |~, ©Uç¿Ì ×êËØ vy}, ÂÎSÍæÂÙ {x, ·¤èÅUÙæàæè wz, ·ë¤çcæ Ø¢˜æ xy, ÕèÁ v{~, ȤâÜ Õè×æ z®, «¤‡æ ww, ¥ÙéÎæÙ v~®, ¥Ùé⢊ææÙ |{, ¥æˆ×æ v|, Èñ´¤ç⢻ zz, ¥æÎæÙ |}, ¥æÂÎæ ~ ÌÍæ ¥‹Ø ×æ×Üæð´ â¢Õ¢Šæè w®w â×SØæ¥æð´ ·ð¤ â×æŠææÙ ·¤è ×梻 ·¤æð Üð·¤ÚU âéÛææß ÂýæŒÌ ãéU°Ð
§âè ÌÚUãU çßÖæ»ßæÚU Îð¹ð´ Ìæð ·ë¤çá ·ð¤ ÕæÎ ©UlæÙ çßÖæ» ·¤è âßæüçŠæ·¤ â×SØæ°¢ âæ×Ùð ¥æ§ü ãñ´ §Ù×ð´ ©Ulæ» â¢Õ¢Šæè x}|, ÂàæéÂæÜÙ wxx, çÕÁÜè vy~, ç⢿æ§ü vvz, ßÙ ~w, ×æ·ðü¤çÅ¢U» |x, Õñ´ç·¤» {}, ÇðUØÚUè {}, ÖêÁÜ {z, ¢¿æØÌ y{, ÕèÁ çÙ»× |, ·ë¤çá çßàßçßlæÜØ v}, ÚUæÁSß w}, âãU·¤æçÚUÌæ çßÖæ» ·¤è xw ÌÍæ ¥‹Ø çßÖæ»æð´ âð ÁéǸè x{ â×SØæ°¢ âæ×Ùð ¥æØè ãñ´UÐ â×SØæ¥æ𴠰ߢ âéÛææßæð´ ·ð¤ ß»èü·¤ÚU‡æ ·¤ÚUÙð ÂÚU ÂæØæ »Øæ ç·¤ ¥ÙéÎæÙ, ÕèÁ, ©Uç¿Ì ×êËØ, ©UßüÚU·¤, ¥Ùé⢊ææÙ ¥æçÎ âð â¢Õ¢çŠæÌ â×SØæ°¢ ×éØ M¤Â âð ÂýæŒÌ ãéU§Z ãñ´UÐ §Ù âéÛææßæð´ ·ð¤ çÙSÌæÚU‡æ ·ð¤ çÜ° ¥æØæð» Ùð ·ð´¤¼ý ß ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚUæ¢ð ·¤æð ¥Ùéàæ¢cææ°¢ æðÁèÐ §Ù×ð´ âð ·¤§ü âéÛææßæð´ ÂÚU âæÌ âæÜ ÕæÎ Öè âÚU·¤æÚUè SÌÚU ÂÚU çÙSÌæÚU‡æ ·¤æð Üð·¤ÚU ÂýØæâ ÙãUè´ ãUé° ãñ´Ð
B
B
¥æñáŠæèØ °ß¢ â黢çŠæÌ È¤âÜæð´ ·¤æð Üð·¤ÚU ¥Ùéàæ¢cææ°¢ ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·ð¤ âßðü ×ð´ ÂýÎðàæ ×ð´ ¥æñáŠæèØ °ß¢ â黢çŠæÌ È¤âÜæ𴠷𤠩UˆÂæÎÙ ·¤è ¥ÂæÚU â¢ÖæßÙæ°¢ ÕÌæ§ü »§ü ãñ´UÐ §â âßðü çÚUÂæðÅüU ×ð´ ÂÌæ ¿Üæ ãñU ç·¤ ×ðßæǸ ¥¢¿Ü ×ð´ âÈð¤Î ×êâÜè, »é‚»Ü, ·¤æñ´¿, ¥ÚUèÆUæ, »éÜæÕ ·¤è ¹ðÌè ÃØæ·¤ SÌÚU ÂÚU ·¤è Áæ â·¤Ìè ãñUÐ ßãUè´, ×æÚUßæǸ ÿæð˜æ ×ð´ ¥àß»¢Šææ, âæðÙ×é¹è, §üâÕ»æðÜ, ×ð´ãUÎè °ß¢ ·¤æÜ×ðƒæ ©U»æØð ÁæÙð ·¤è Âê‡æü â¢ÖæßÙæ°¢ ãñ´UÐ ãUæǸæðÌè ×ð´ ÁæÂæÙè ÂæðÎèÙæ, ·¤æñ´¿, çâÅUþåÜæ, Üð×Ù»ýæâ ¥æçÎ ·¤è ¹ðÌè â¢Ö¢ß ãñUÐ Ÿæ転»æÙ»ÚU ·ð¤ ÙãUÚUè ÿæð˜æ ×ð´ Öè ¥æñáŠæèØ È¤âÜæð´ ·¤è Âê‡æü â¢ÖæßÙæ ãñUÐ §â âßðü ·ð¤ ¥æŠææÚU ÂÚU ¥æØæð» Ùð ¥æñáŠæèØ °ß¢ â黢çŠæÌ È¤âÜæð´ ·ð¤ çÜ° çÙÙçÜç¹Ì ¥Ùéàæ¢áæ°¢ ·¤è ãñ´UÐ B S·ê¤Ü ß ·¤æòÜðÁ SÌÚU ·ð¤ ÂæÆUØ·ý¤× ×ð´ ¥æñáŠæèØ °ß¢ â黢çŠæÌ È¤âÜæð´ ·¤æð àææç×Ü ç·¤Øæ Áæ°Ð B ¥æñáŠæèØ È¤âÜæð´ ·ð¤ ÕèÁ ·¤è ÃØßSÍæ âéÎëɸU ÕÙæØè Áæ°Ð B ç߇æÙ °ß¢ çÙØæüÌ ÃØßSÍæ ·¤æð ¥æñÚU ×ÁÕêÌ ç·¤Øæ Áæ°Ð B ¥æñcæŠæèØ °ß¢ â黢çŠæÌ È¤âÜ ©UˆÂæη¤æð´ ·¤æð ¥æçÍü·¤ âãUØæð» ©UÂÜŠæ ·¤ÚUæØæ ÁæØðÐ B ¥æñáŠæèØ °ß¢ â黢çŠæÌ È¤âÜæ𴠷𤠩UˆÂæÎÙ °ß¢ Âýâ¢S·¤ÚU‡æ ·ð¤ â¢Õ¢Šæ ×ð´ Âýçàæÿæ‡æ ·¤æð ÂýæÍç×·¤Ìæ Îè Áæ°Ð B ·ë¤çá çßàßçßlæÜØæð´ mUæÚUæ §Ù È¤âÜæð´ ÂÚU ¥Ùé⢊ææÙ ÂýæÚ¢UÖ ·¤ÚUÙð ·¤è ×ãUæè ¥æßàØ·¤Ìæ ãñUÐ
ç·¤âæÙ ¥æØæð» Ùð ·¤è Øð ×ãUˆßÂê‡æü ¥Ùéàæ¢áæ°¢ B ç·¤âæÙ ¥æØæð» Ùð ¥ÂÙè çÚUÂæðÅüU ×ð´ ÕÌæØæ ãñU ç·¤ âÙ÷ v~~w~x ×ð´ ·ë¤çá ×ð´ ·ë¤á·¤ mUæÚUæ °·¤ L¤Â° ¹¿ü ·¤ÚUÙð ÂÚU ֻܻ ÌèÙ L¤Â° ·¤æ ÜæÖ ãUæðÌæ Íæ çÁâ·ð¤ ·¤æÚU‡æ Ù§ü ·ë¤á·¤ Ì·¤Ùè·¤è ·¤æ ÌðÁè âð çßSÌæÚU ãéU¥æ ãñU ÁÕç·¤ §â â×Ø ÌèÙ L¤Â° ¹¿ü ·¤ÚUÙð ÂÚU °·¤ L¤Â° ·¤æ ÜæÖ ãUæðÌæ ãñU çÁââð ç·¤âæÙ Ù§ü Ì·¤Ùè·¤ ßÌü×æÙ ÂçÚUçSÍçÌ ×ð´ ¥çŠæ·¤ ¹¿èüÜè ãUæðÙð ·ð¤ ·¤æÚU‡æ ¥ÂÙæ ÙãUè´ â·¤Ìæ ãñUÐ §â·ð¤ çÜ° ·ë¤çcæ ×êËØ Üæ»Ì ¥æØæð» ·ð¤ âæÍ ¿¿æü ·¤ÚU ÜæÖ·¤æÚUè ×êËØ ÌØ ·¤ÚUÙð ·ð¤ çÜ° ¥æßàØ·¤ ·¤æÚüUßæ§ü ·¤è ÁæØðÐ B ÚUæ’Ø ·¤æ SÍæÙèØ »æñߢàæ »æðàææÜæ¥æð´ Ì·¤ âèç×Ì ãñU çÁÙ·¤è çSÍçÌ ÕãéUÌ ¹ÚUæÕ ãñUÐ §âçÜ° »æñàææÜæ¥æð´ ×ð´ ·¤æ× ·¤ÚUÙð ßæÜð ×ÁÎêÚUæð´ ·¤æð ×ÙÚÔU»æ ØæðÁÙæ âð ©UÂÜŠæ ·¤ÚUæØæ ÁæØðÐ B ÚUæ’Ø ·¤æ Áæð Öè ç·¤âæÙ ßáæü ·¤æ ÁÜ °·¤ç˜æÌ ·¤ÚUÙæ ¿æãUÌæ
B B
ãñU ©Uâ·ð¤ çÜ° ç·¤âæÙ çÁÌÙæ Öè ÁÜ §€·¤ÆUæ ·¤ÚÙæ ¿æãUÌæ ãñU ©UÌÙð ·¤è ¥Ùé×çÌ Îð·¤ÚU çßÖæ» mUæÚUæ çÙŠææüçÚUÌ z® ÂýçÌàæÌ ÚUæçàæ ·ð¤ ¥Üæßæ çÙ×æü‡æ ×ð´ Ü»Ùð ßæÜð ×ÁÎêÚUæð´ ·¤è ÃØßSÍæ ×ÙÚÔU»æ ØæðÁÙæ âð ·¤è ÁæØð Øæ ÂýçÌ ÜèÅUÚU ÚUæçàæ çÙŠææüçÚUÌ ·¤ÚU ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ©Uâ·¤è ¥æßàØ·¤ÌæÙéâæÚU ÁÜ §€·¤ÆUæ ·¤ÚUÙð ·¤è ¥Ùé×çÌ Îè Áæ°Ð ÚUæÁSÍæÙ ×ð´ ÁÜ â¢ÚUÿæ‡æ ×ð´ ÕãéUÌ ¥çŠæ·¤ ÚUæçàæ ¹¿ü ãUæðÌè ãñU Üðç·¤Ù ©Uâ·ð¤ ßæ¢çÀUÌ ÂçÚU‡ææ× ÂýæŒÌ ÙãUè´ ãUæð ÚUãðU ãñ´UÐ §â·¤è ©U‘¿ SÌÚUèØ â×èÿææ ãUæðÙè ¿æçãU° ¥æñÚU ¥çŠæ·¤ ·¤æÚU»ÚU °ß¢ ÂýÖæßè ÌÚUè·ð¤ âð çß·¤çâÌ ç·¤Øð ÁæÙð ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ ãñUÐ ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ mUæÚUæ ç·¤° Áæ ÚUãðU Ùßæ¿æÚUæð´ ·¤æð, Áæð ÚUæcÅþUèØ â¢SÍæÙ/ çßÖæ»/ çßàßçßlæÜØæð´ mUæÚUæ ×êËØ梷¤Ù ç·¤Øð »Øð ãUæð´, ©UÙ·¤æ ÃØæ·¤ ©UÂØæð» ç·¤Øæ ÁæÙæ ¿æçãU°Ð ·ë¤çá çßÖæ» mUæÚUæ Ùßæ¿æÚUæð´ ·ð¤ çÜ° çÙŠææüçÚUÌ ÚUæçàæ ·¤æ ©UÂØæð» Ùßæ¿æÚUæð´ ·ð¤ çÜ° ãUè ãUæðÙæ ¿æçãU°Ð Ùßæ¿æÚU·¤æð´ ·¤æð ÂýæðˆâæãUÙ ·ð¤ çÜ° ÚUæÁSÍæÙ §Ùæðßðàæ٠Ȥ橢UÇðUàæÙ ·¤è SÍæÂÙæ ÙðàæÙÜ §Ùæðßðàæ٠Ȥ橢UÇðUàæÙ ·¤è ÌÁü ÂÚU ·¤è ÁæÙè ¿æçãU°Ð àæéc·¤ ßæçÙ·¤è çßçŠæ âð ¿æÚUæ»æãU çß·¤æâ, ¿æÚUæ, Ü·¤Ç¸è, §ZŠæÙ, ÂØæüßÚU‡æ âéŠææÚU ÌÍæ Áñß ·¤æÕüÙ ßëçmU ·ð¤ çÜ° ßëÿææÚUæðÂ‡æ ·¤æ âƒæÙ ¥çÖØæÙ ¿ÜæØæ ÁæÙæ ¿æçãU°Ð ÚUæÁSÍæÙ ¥Ù·¤ËÅUèßðÅðUÇU ¹æl ÂýÁæçÌØæð´ ØÍæ·ð¤ÚU, â梻ÚUè, ×ÌèÚUæ, ÌéÕæ, ·¤æ¿ÚUè ¥æçÎ ÂÚU ÃØæ·¤ ¥Ùé⢊ææÙ ãUæðÙæ ¿æçãU° çÁââð Ù ·ð¤ßÜ ¹æl âéÚUÿææ ×ð´ âãUæØ·¤ ãUæð´ ÕçË·¤ ·é¤Âæðá‡æ ·¤æð ·¤× ·¤ÚUÙð ×ð´ Öè âãUæØÌæ ç×ÜðÐ
¥çŠæ·¤ÌÚU â×SØæ¥æð´ ·¤æ ãéU¥æ â×æŠææÙ ÚUæÁSÍæÙ ×ð´ ßcæü w®vv ×ð´ ÂãUÜè ÕæÚU ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤æ »ÆUÙ ç·¤Øæ »Øæ ÍæÐ ¥æØæð» §â ÂýÍ× ·¤æØü·¤æçÚU‡æè ·¤æ ·¤æØü·¤æÜ Îæð âæÜ ãUè ÚUãUæ ×»ÚU ÂýÎðàæ ·ð¤ â×SÌ çÁÜæð´ ×ð´ âßðü ·ð¤ ¥æŠææÚU ÂÚU ·¤ÚUèÕ ÌèÙ ãUÁæÚU â×SØæ°¢ ç¿ç‹ãUÌ ·¤è »§ZÐ §Ù×ð´ âð ¥çŠæ·¤ÌÚU ·¤æ ·ð´¤¼ý ß ÚUæ’Ø SÌÚU ÂÚU çÙßæÚU‡æ ãUæð »Øæ ãñÐ ç·¤âæÙ çãUÌ ×ð´ ØãU ¥æØæð» çÙÑâ¢ÎðãU ÜæÖ·¤æÚUè ãñUÐ âé¢ÇUæÚUæ× ß×æü Âêßü âÎSØ, ÚUæÁSÍæÙ ç·¤âæÙ ¥æØæð»
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 13
·¤ßÚU SÅUæðÚUè
ãUçÚUØæ‡ææ ç·¤âæÙ ¥æØæð» UçÚUØæ‡ææ âÚU·¤æÚU Ùð vz ÁéÜæ§ü w®v® ·¤æð ãUçÚUØæ‡ææ ç·¤âæÙ ¥æØæð» ·¤æ »ÆUÙ ç·¤Øæ çÁâ·¤æ ©UÎðàØ ç·¤âæÙæð´ ·¤è â×SØæ¥æð´ ·¤æ ¥ŠØØÙ ÌÍæ ©UÙ·ð¤ â×æŠææÙ ·ð¤ çÜ° ©Uç¿Ì ©UÂæØ âéÛææÙæ ãñUÐ ÌÎÙéâæÚU, ¥æØæð» çÙßðàæ ©UÂØæð» ×ð´ ÂýÖæßè âéŠææÚU ·¤ÚU·ð¤ ÌÍæ ÕèÁæð´, ©UßüÚU·¤æð´ ¥æñÚU ¥‹Ø Ȥæ×ü ÚUâæØÙæð´ ·¤è âæ×çØ·¤ ©UÂÜŠæÌæ ÕɸUæ·¤ÚU ·ë¤çá Âý‡ææçÜØæð´ ·¤è ©UˆÂæη¤Ìæ, ÜæÖÎæØ·¤Ìæ ¥æñÚU ©UÙ·¤æ çÅU·¤æª¤ÂÙ ÕɸUæÙð ·ð¤ çÜ° çßçàæcÅU ·¤Î× ©UÆUæ·¤ÚU ßæ¢çÀUÌ ·¤æØü ·¤ÚU ÚUãUæ ãñUÐ §â·ð¤ âæÍ ãUè ©UÂÁ ¥¢ÌÚUæÜ ·¤æð ·¤× ·¤ÚUÙð, Ȥæ×ü çÁ¢âæð´ ·¤è »é‡æßææ ¥æñÚU Üæ»Ì ·¤æð çßàßSÌÚU ÂÚU ÂýçÌSŠææüˆ×·¤ ÕÙæÙð, ·¤× ØæÁ ÎÚUæð ÂÚU «¤‡æ ©UÂÜŠæ ·¤ÚUæÙð ¥æñÚU çàæçÿæÌ Øéßæ¥æ¢ð ·¤æð ·ë¤çá ·¤è ¥æðÚU ¥æ·¤çáüÌ ·¤ÚUÙð/¹ðÌè ×ð´ ÕÙæ° ÚU¹Ùð ·¤è Öè ¥æßàØ·¤Ìæ ãñUÐ ãUçÚUØæ‡ææ âÚU·¤æÚU ÌÍæ ÖæÚUÌ âÚU·¤æÚU ·¤è °ðâè ¥Ùð·¤ ØæðÁÙæ°¢ ãñ´U Áæð ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ©UÙ·¤æ ©UˆÂæÎÙ ¥æñÚU ©UˆÂæη¤Ìæ ÕɸUæÙð, çßàæðcæ·¤ÚU ¥ÙæÁ ȤâÜæð´, âçÁØæð´, ȤÜæð¢, ÎêŠæ, ¥¢ÇUæð´, ×ÀUçÜØæð´, ª¤Ù ¥æñÚU Èê¤Üæð´ ·¤æ ©UˆÂæÎÙ, ©UˆÂæη¤Ìæ ß ÜæÖÎæØ·¤Ìæ ÕɸUæÙð ×ð´ âãUæØ·¤ çâŠÎ÷ ãUæð ÚUãUè ãñUÐ ØãU âãUæØÌæ/ ¥ÙéÎæÙ çßçàæcÅU ØæðÁÙæ¥æð´ ÁñâðÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá çß·¤æâ ØæðÁÙæ, ÚUæcÅþUèØ ¹æl âéÚUÿææ ç×àæÙ, çÌÜãUÙæð´, ÎæÜæð´, ÌðÜÌæǸ ¥æñÚU ×€·¤æ ÂÚU â×ðç·¤Ì ØæðÁÙæ, Âýæðlæðç»·¤è ÂýÕ¢Šæ °Áð´âè, »‹Ùæ ·ð¤ çÜ° Âýæðlæðç»·¤è ç×àæÙ, ÚUæcÅþUèØ Õæ»ßæÙè ç×àæÙ ÌÍæ â×ðç·¤Ì ×éÚUæü Öñ´â çß·¤æâ ¥æçÎ ·ð¤ ¥¢Ì»üÌ ©UÂÜŠæ ã¢ñUÐ ·é¤ÀU ×æ×Üæð´ ×ð´ ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚU, ·ð´¤¼ý âÚU·¤æÚU ·¤è ßÌüææÙ ØæðÁÙæ¥æ𴠷𤠥¢Ì»üÌ ¥çÌçÚU€Ì âãUæØÌæ ©UÂÜŠæ ·¤ÚUæÌè ãñU ¥Íßæ ÚUæ’Ø ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ ·ð¤ ¥ÙéâæÚU ©Uâ·¤è ¥ÂÙè ØæðÁÙæ°¢ Öè ãñ´U Áæð ÿæð˜ææð´ ¥æñÚU çÁÜæð´ ×¢ð çÖ‹ÙçÖ‹Ù ãUæðÌè ãñ´UÐ ¥æØæð» Ùð °ðâè âÖè ØæðÁÙæ¥æð´ ÂÚU Âýæâ¢ç»·¤ âê¿Ùæ ⢷¤çÜÌ ·¤ÚUÙð ·¤æ ÂýØæâ ç·¤Øæ ãñU Áæð ãUçÚUØæ‡ææ ×ð´ ¿Ü ÚUãUè ãñUÐ §â·¤æ ×éØæÜØ »éǸ»æ¢ß ×ð´ ãñUÐ
ã
14 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
¥æØæð» ·¤è ·¤æØü·¤æçÚU‡æè
¥ŠØÿæ ȤÌðãUæÕæÎ Áè´Î çãUâæÚU Ø×éÙæÙ»ÚU ·ñ¤ÍÜ ¥ÕæÜæ ·é¤L¤ÿæð˜æ ÂæÙèÂÌ ·¤ÚUÙæÜ Ûæ’ÁÚU âæðÙèÂÌ È¤ÚUèÎæÕæÎ ÂÜßÜ »éǸ»æ¢ß ×ðßæÌ ÚÔUßæǸè ¢¿·é¤Üæ çâÚUâæ ÚUæðãUÌ·¤ çÖßæÙè ×ãð´U¼ý»É¸U
¥æÚU°â ÂÚUæðÎæ çÁÜæ ç·¤âæÙ €ÜÕ ·ð¤ ¥ŠØÿæ ÕÜßèÚU çâ¢ãU »É¸UßæÜ ·¤æÜèÚUæ× ÚUæÁð´¼ý Üæ¢Õæ ·¤‡æüÎðß ·¤ÕæðÁ ·é¤àæÜÂæÜ çâÚUæðãUè ãUçÚU·ð¤àæ çâ¢ãU »éÚUÎØæÜ çâ¢ãU âˆØÙæÚUæØ‡æ §üÜ× çâ¢ãU ãU×èÎ ÚU×ðàæ ÇUæ»ÚU ãðU× ÇUæ»ÚU çÕÁð´¼ý çâ¢ãU ÎÜæÜ ×æÙ çâ¢ãU ÌñØÕ ãéUâñÙ Šæ×üÂæÜ ÚUæ×»æðÂæÜ àæ×æü âéÚÔ´U¼ý çâ¢ãU ÁØ·¤ÚU‡æ âéÚÔUàæ ·é¤×æÚU ÚUçÌÚUæ×
ç·¤âæÙæð´ âð â¢Õ¢çŠæÌ ØæðÁÙæ°¢ ·ë¤çá çßÖæ» ÚUæcÅþUèØ ¹æl âéÚUÿææ ç×àæÙ»ð´ãêU ¥æñÚU ÎÜãUÙ §â ç×àæÙ ·¤æ ×éØ ©UÎðàØ ÚUæ’Ø ·ð¤ ÂãU¿æÙð »° çÁÜæð´ ×ð´ »ð´ãêU ¥æñÚU ÎÜãUÙæð´ ·¤è çÅU·¤æª¤ M¤Â âð ©UˆÂæη¤Ìæ ÕɸUæÙð ·ð¤ çÜ° §Ù ȤâÜæð´ ·¤æ ÿæð˜æ ÌÍæ ©UˆÂæÎÙ ÕɸUæÙæ ãñUÐ ÂýÎðàæ ·ð¤ âæÌ çÁÜð ¥ÕæÜæ, Ø×éÙæÙ»ÚU, çÖßæÙè, ×ãð´U¼ý»É¸U, »éǸ»æ¢ß, ÚUæðãUÌ·¤ ¥æñÚU Ûæ’ÁÚU »ð´ãêU ç×àæÙ ·ð¤ ¥¢Ì»üÌ çÜ° »° ãñ´UÐ ßcæü w®vww®vx âð ÚUæ’Ø ·ð¤ âÖè çÁÜæð´ ·¤æð ÎÜãUÙæð´ ·ð¤ ÚUæcÅþUèØ ¹æl âéÚUÿææ ç×àæÙ ·ð¤ ¥¢Ì»üÌ ÜæØæ »Øæ ãñUÐ §â ØæðÁÙæ ·ð¤ ¥¢Ì»üÌ çÙÙ âãUæØÌæ ©UÂÜŠæ ·¤ÚUæ§ü ÁæÌè ãñUÐ Âý×æç‡æÌ ÕèÁ ·¤æ çßÌÚU‡æ, ÂýÎàæüÙ, ÕèÁ, âêÿ× Âæðá·¤ ̈ß, çÁŒâ×, Ȥæ×ü ×àæèÙÚUè, Ùñ âñ·¤ çÀUǸ·¤æß Ø¢˜æ, ȤâÜ Ì¢˜æ ¥æŠææçÚUÌ Âýçàæÿæ‡æ, Áñß ©UßüÚU·¤, ÂæΠâéÚUÿææ â¢Õ¢Šæè ÚUâæØÙ, ¹ÚUÂÌßæÚUÙæàæè, çSÂý¢·¤ÜÚU âñÅU, ÁÜßãUÙ Âæ§Â, ÅU·¤æ Âý‡ææÜè ÂÚU âãUæØÌæ, Öêç× â×ÌÜÙ ÂÚU ¥ÙéÎæÙ (ÚUæ’Ø ØæðÁÙæ), ßñ™ææçÙ·¤ ÌÚUè·ð¤ âð ׊æé×€¹è ÂæÜÙ ·ð¤ çÜ° ¥Ùéâêç¿Ì ÁæçÌØæð´ ÌÍæ ·ë¤çcæ ¥æñÚU »ñÚU ·ë¤çá Ÿæ× âçãUÌ ç·¤âæÙæð´ ·¤è ÂçÚUØæðÁÙæÐ
çÌÜãUÙæð´, ÎÜãUÙæð´, ÌæǸÌðÜ ÌÍæ ×€·¤æ ÂÚU â×ðç·¤Ì ØæðÁÙæ (¥æ§üâæðÂæð×) Âý×æç‡æÌ ÕèÁ ·¤æ çßÌÚU‡æ, Üæò·¤ ÂýÎàæüÙ, ÕèÁ ç×Ùè ç·¤ÅU, çÁŒâ× ·¤è ¥æÂêçÌü, ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ Âýçàæÿæ‡æ, çSÂý¢·¤ÜÚU âñÅUæð´ ·¤æ çßÌÚU‡æ, ç·¤âæÙ ¹ðÌ çßlæÜØ, â×ðç·¤Ì ÙæàæèÁèß ÂýÕ¢Šæ ÂÚU ÂýÎàæüÙ, ÂæΠâéÚUÿææ â¢Õ¢Šæè ©U·¤ÚU‡æ, ©U‹ÙÌ È¤æ×ü ©U·¤ÚU‡æÐ
ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá çß·¤æâ ØæðÁÙæ (¥æÚU·ð¤ßèßæ§ü) Öêç×»Ì Âæ§Â Üæ§Ù Âý‡ææÜè çÕÀUæÙð ·ð¤ çÜ° âãUæØÌæ, çSÂý¢·¤ÜÚU ç⢿æ§ü Âý‡ææÜè Ü»æÙð ·ð¤ çÜ° âãUæØÌæ, ÕèÁ ƒæÅU·¤, çÁŒâ×, ÕÚUâè× ·ð¤ çÜ° ç×Ùèç·¤ÅU, ¥æÎàæü ·ë¤çcæ »ýæ×Ð
»ãUÙ ·¤Âæâ çß·¤æâ ·¤æØü·ý¤×Ñ ç×Ùè ç×àæÙ w ·¤Âæâ Âýæñlæðç»·¤ ç×àæÙ ç·¤âæÙ ¹ðÌ çßlæÜØ, Áñß°Áð´ÅUæð´/ ÁñßÙæàæ·¤ÁèßÙæçàæØæð´ ·¤è ¥æÂêçÌüÐ
ãUçÚUØæ‡ææ ÚUæ’Ø ×ð´ ·¤Âæâ ·¤è ¹ðÌè ·¤æð ÂýæðˆâæãUÙ, ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá çß·¤æâ ØæðÁÙæ ÌÍæ »‹Ùæ Âýæñlæðç»·¤è ç×àæÙ, ·ë¤çá Âýæñlæðç»·¤è ÂýÕ¢Šæ °Áð´âè (¥æˆ×æ)
§â·ð¤ ÌãUÌ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð Âýçàæÿæ‡æ, ÂýÎàæüÙ ·¤æ ¥æØæðÁÙ, ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ çÜ° ™ææÙ Öýׇæ, ·ë¤cæ·¤ â×êãUæð´ ·¤æð ÂýæðˆâæãUÙ, ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÂéÚUS·¤æÚU, ÂýÎàæüÙè, ç·¤âæÙ ×ðÜæ, ȤÜ/âÁè ÂýÎàæüÙ, ç·¤âæÙ ßñ™ææçÙ·¤ ÂçÚU¿¿æü, ¹ðÌ çßlæÜØ, ¹ðÌ çÎßâ ÌÍæ ç·¤âæ٠⢻æðçcÆUØæ¢Ð Âý×æç‡æÌ ÕèÁæ𴠷𤠩UÂØæð» ·¤æð Üæð·¤çÂýØ ÕÙæÙæÐ ÚUæ’Ø ØæðÁÙæ ·ð¤ ¥¢Ì»üÌ ¥ÙæÁ ·¤æ ßñ™ææçÙ·¤ Ö¢ÇUæÚU‡æÐ
·ë¤çá Ø¢˜æè·¤ÚU‡æ
ÙÜ·ê¤Â Ü»æÙæ, ç·¤âæÙæð´ ·¤æ Âýçàæÿæ‡æ, ÕæØæð»ñâ çß·¤æâ ·ð¤ çÜ° ÚUæcÅþUèØ ÂçÚUØæðÁÙæ ·ð¤ ¥¢Ì»üÌ ÕæØæð»ñâ â¢Ø¢˜ææð´ ·¤è SÍæÂÙæ, ·ë¤çá ©U·¤ÚU‡ææð´ ÂÚU ¥ÙéÎæÙÐ §â·ð¤ ¥Üæßæ ãUçÚUØæ‡ææ ÂýÎðàæ ·ð¤ ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ çÜ° Õæ»ßæÙè çßÖæ» ·¤è ¥æðÚU âð ÚUæcÅþUèØ âêÿ× ç⢿æ§ü ç×àæÙ, ÅU·¤æ ç⢿æ§ü Âý‡ææÜè, ÚUæcÅþUèØ ÂæΠç×àæÙ ·¤è ØæðÁÙæ°·¤è·ë¤Ì Õæ»ßæÙè çß·¤æâ, Õæ»ßæÙè ȤâÜ Õè×æ ØæðÁÙæ, ÂàæéÂæÜÙ °ß¢ ÇðUØÚUè çß·¤æâ çßÖæ» ·¤è ØæðÁÙæâ×ðç·¤Ìæ ×éÚUæü çß·¤æâ ØæðÁÙæ, ÂàæéŠæÙ §·¤æ§Øæ¢ SÍæçÂÌ ·¤ÚUÙð ·ð¤ çÜ° ¥Ùéâêç¿Ì ÁæçÌ ·ð¤ ÂçÚUßæÚUæ𢠷ð¤ çÜ° ÚUæðÁ»æÚU ¥ßâÚUæð´ ·¤è ØæðÁÙæ, ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá çß·¤æâ ØæðÁÙæ, ×éØ×¢˜æè »ýæ×è‡æ ÎéŠææM¤ ÂàæéŠæÙ âéÚUÿææ ØæðÁÙæ, ×çˆSØ·¤è çßÖæ» ·¤è ØæðÁÙ氢׈Sؤ ÂæÜ·¤ çß·¤æâ °Áð´âè ·ð¤ ×æŠØ× âð ·ð´¤¼ý mUæÚUæ ÂýæØæðçÁÌ ØæðÁÙæ·ð¤ ÌãUÌ ÙÚU ×ÀUÜè ÌæÜæÕ ·¤æ çÙ×æü‡æ, ÂéÚUæÙð ×ÀUÜè ÌæÜæÕæð´ ·¤æ ÙßèÙè·¤ÚU‡æ, çÙßðàææð´ ·¤è ¹ÚUèÎ, Ù§ü ׈SØ ãñU¿çÚUØæð´ ·¤è SÍæÂÙæ, ×ÀUÜè ¹éÚUæ·¤ §·¤æ§ü ·¤è SÍæÂÙæ, ¥Ü¢·¤æçÚU·¤ ×ÀUÜè ãñU¿ÚUè ·¤è SÍæÂÙæ, ×èÆðU ÁÜ ·¤è Ûæè´»æ ãñU¿ÚUè ·¤è SÍæÂÙæ ·ð¤ çÜ° âãUæØÌæ ÎðØ ãñUÐ âæÍ ãUè ãUçÚUØæ‡ææ ÕèÁ çß·¤æâ çÙ»× çÜç×ÅðUÇU, ãUçÚUØæ‡ææ ÇðUØÚUè çß·¤æâ ·¤æð¥æòÂÚÔUçÅUß Èð¤ÇUÚÔUàæÙ çÜç×ÅðUÇU, ãUçÚUØæ‡ææ ßÙ çß·¤æâ çÙ»× çÜç×ÅðUÇU, ãUçÚUØæ‡ææ ÚUæ’Ø Ö¢ÇUæÚUæ»æÚU çÙ»×, ·ë¤çcæ ç߇æÙ ÕæðÇüU, ÙãUÚUè ÿæð˜æ çß·¤æâ ÂýæçŠæ·¤ÚU‡æ, ãUçÚUØæ‡ææ ÚUæ’Ø âãU·¤æÚUè ¥æÂêçÌü °ß¢ ç߇æÙ Èð¤ÇUÚÔUàæÙ çÜç×ÅðUÇU (ãñÈð¤ÇU), ¥ÿæØ ª¤Áæü çßÖæ» ·¤è Öè ¥Ùð·¤ ØæðÁÙæ°¢ ãñ´U Áæð ç·¤ ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ çÜ° çãUÌ·¤æÚUè ãñ´UÐ §Ù çßÖæ»æð´ ·¤è â×SÌ ØæðÁÙæ¥æð´ ·¤æ â×éç¿Ì ÜæÖ çÎÜæÙð ·ð¤ çÜ° ãUçÚUØæ‡ææ ç·¤âæÙ ¥æØæð» »çÆUÌ ç·¤Øæ »Øæ ãñUÐ मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 15
ÎëçcÅU·¤æð‡æ
ç·¤âæÙ ¥õÚU ¹ðÌè ·¤ô Õ¿æÙæ ãñ Ìô ©ÆæÙð ãUô´»ð Øð ·¤Î× 16 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
» ÕÚUâô´ âð ×éÛæâð ÂêÀÌð ¥æ ÚUãð ãñ´ ç·¤ ÕèÌÙð ßæÜæ Øã âæÜ ¹ðÌè ·Ô¤ çÜ° ç·¤â çÜãæÁ âð ¹ÚUæÕ Íæ ¥õÚU ¥æÙð ßæÜð âæÜ ×ð´ °ðâæ €UØæ ç·¤Øæ Áæ° Áô ·ë¤çá ÿæð˜æ ·¤ô Ù§ü ©×èÎô´ âð ÖÚU ÎðÐ Ù§ü âÚU·¤æÚU ·Ô¤ çÜ° €UØæ ·¤ëçá °Áð´Çæ ãôÙæ ¿æçã°? ×éâèÕÌô´ ×ð´ çƒæÚUð ç·¤âæÙô´ ·¤ô ©ÕæÚUÙð ·Ô¤ çÜ° âÚU·¤æÚU ·¤è ÚU‡æÙèçÌ ¥õÚU ÎëçC·¤ô‡æ €UØæ ãôÙð ¿æçã°? ã× ÁæÙÌð ãñ´ ç·¤ ÖæÚUÌ ç·¤âè Öè ·¤è×Ì ÂÚU ¥ÂÙè ¹æl ¥æˆ×çÙÖüÚUÌæ âð â×ÛæõÌæ Ùãè´ ·¤ÚUð»æ, Üðç·¤Ù §âð âéçÙçà¿Ì ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° ·¤§ü ¥Ë ¥ßçÏ ¥õÚU Îèƒæü ¥ßçÏ ©ÂæØ ·¤ÚUÙð ãô´»ðÐ ÖæÚUÌèØ ·¤ëçá §â â×Ø ÖØæÙ·¤ â´·¤ÅU âð »éÁÚU ÚUãè ãñÐ Øã â´·¤ÅU ×êÜÌÑ çSÍÚUÌæ ¥õÚU ¥æçÍü·¤ ÃØæßãæçÚU·¤Ìæ ·¤æ ãñÐ §â·¤è ÖØæßãÌæ ·¤æ ¥´ÎæÁæ §â ÕæÌ âð Ü»æØæ Áæ â·¤Ìæ ãñ ç·¤ ÕǸè â´Øæ ×ð´ ç·¤âæÙ ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚU ÚUãð ãñ´Ð çÂÀÜð wv ÕÚUâô´ ×ð´ ·¤Áü ·Ô¤ ÕôÛæ ÌÜð ÎÕð ֻܻ x.w Üæ¹ ç·¤âæÙô´ Ùð ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚUÙæ ÕðãÌÚU â×ÛææÐ ×ãæÚUæcÅþ ×ð´ ãè ÕèÌð v| ÕÚUâô´ ×ð´ wx ãÁæÚU âð ’ØæÎæ ç·¤âæÙ ¥æˆ×ãˆØæ ·¤ÚU ¿é·Ô¤ ãñ´Ð §âè ÎõÚUæ٠´ÁæÕ ×ð´ Öè v{ ãÁæÚU ç·¤âæÙ ¥ÂÙè ÁæÙð´ Îð ¿é·Ô¤ ãñ´Ð ç·¤âæÙô´ ·¤è ¥æˆ×ãˆØæ¥ô´ ×ð´ Ìèßý ßëçh ¥õÚU ç·¤âæÙô´ mæÚUæ Sßð‘Àæ âð ¹ðÌè ÀôǸÙð ·¤è
Üô
B
ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ
सदस्य, राजस्थान मेडिसनल प्लांट्स बोर्ड चेयरमैन, ऑर्गेनिक फार्मर प्रोड्यूसर एसोसिएशन ऑफ इंडिया
B
»æ´ßô´ ·¤ô ¹ðÌè ¥õÚU ¹æl âéÚUÿææ ·Ô¤ ×æ×Üð ×ð´ ¥æˆ×çÙÖüÚU ÕÙæÙæ ãô»æÐ ÁÙÌæ ·¤è ÖôÁÙ ¥æßàØ·¤Ìæ ·¤ô ¹ðÌè âð ÁôǸÙæ ãô»æÐ SÍæÙèØ ©ˆÂæÎÙ, SÍæÙèØ ¹ÚUèÎȤÚUôÌ ¥õÚU SÍæÙèØ çßÌÚU‡æ ÂÚU ŠØæÙ ·ð´¤çÎýÌ ·¤ÚUÙæ ãUæð»æÐ §â·Ô¤ çÜ° ÚUæcÅþèØ ¹æl âéÚUÿææ ¥çÏçÙØ× ×ð´ â´àæôÏÙ ·¤ÚUÙð ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ ãñÐ Âýßëçæ ƒæÅUÙæ ·¤è »´ÖèÚUÌæ ·¤æ ¥ãâæâ çÎÜæÙð ·Ô¤ çÜ° ·¤æȤè ãñР׊ØÂýÎðàæ, ÚUæÁSÍæÙ âçãUÌ ·¤§ü ÚUæ’Øæð´ ·ð¤ »Ì çߊææÙâÖæ ¿éÙæßô´ Ùð çιæ çÎØæ ãñ ç·¤ ç·¤âæÙ ¥Õ §âð ×ê·¤Îàæü·¤ ÕÙ·¤ÚU Ùãè´ Îð¹Ìð ÚUãð´»ðÐ ©‹ãô´Ùð ßôÅU ·Ô¤ ÁçÚU° ¥ÂÙð »éSâð ·¤æ §ÁãæÚU ç·¤Øæ ãñÐ °ðâð ×ð´ ×éÛæâð ÂêÀæ Áæ ÚUãæ ãñ ç·¤ âÚU·¤æÚU ·¤ô ·¤ëçá â´·¤ÅU â×æ# ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° ·¤õÙ âð ·¤Î× ©ÆæÙð ¿æçã°Ð ×éÛæð Ùãè´ Ü»Ìæ ç·¤ ·¤ëçá ÿæð˜æ ·¤æ ·¤æ× ×æ×êÜè ×ÚUã×Â^è âð Ü»æÙð âð ¿Üð»æÐ §â·Ô¤ çÜ° ÁL¤ÚUè ãñ ç·¤ ¥æçÍü·¤ ÙèçÌØô´ ×ð´ ¥æ×êÜ¿êÜ ÂçÚUßÌüÙ ç·¤Øæ Áæ° ¥õÚU ÂêÚUæ ŠØæÙ ¹ðÌè ÂÚU ·ð´¤çÎýÌ ç·¤Øæ Áæ°Ð §â·ð¤ çÜ° ×ðÚÔU ·é¤ÀU âéÛææß ãñ´U, Áæð ç·¤ çÙÙçÜç¹Ì ãñ´UÐ B ç·¤âæÙô´ ·¤ô ãÚU ×ãèÙð °·¤ çÙçà¿Ì ¥æ×ÎÙè ×éãñØæ ·¤ÚUæ§ü Áæ°Ð ¥æçÍü·¤ âßüð w®v{ ·Ô¤ ×éÌæçÕ·¤, ÖæÚUÌ ·Ô¤ v| ÂýÎðàæô´ Øæ ·¤ãæ Áæ° ¥æÏð Îðàæ ×ð´ °·¤ ç·¤âæÙ ÂçÚUßæÚU ·¤è ¥õâÌ ¥æØ v|®® M¤ÂØð ÂýçÌ ×æã âð Öè ·¤× ãñÐ ã× ç·¤âæÙô´ ·¤è ©Âðÿææ Ùãè´ ·¤ÚU â·¤Ìð, Øð ç·¤âæÙ ãè ·¤ëçá, Õæ»ßæÙè ¥õÚU ÇðØÚUè ©ˆÂæÎô´ ·Ô¤ ÁçÚU° Îðàæ ·¤è ¥æçÍü·¤ â´ÂóæÌæ ·¤ô ÕɸæÌð ãñ´Ð ¥Õ â×Ø ¥æ »Øæ ãñ ç·¤ §‹ãð´ §Ù·¤è ×ðãÙÌ ·¤æ ßæçÁÕ ã·¤ ç×ÜðÐ âÚU·¤æÚU ·¤ô ÚUæcÅþèØ ·¤ëá·¤ ¥æØ ¥æØô» ·¤æ
B
B
B
B
»ÆÙ ·¤ÚUÙæ ¿æçã°Ð §â ¥æØô» ·Ô¤ Âæâ ¥çÏ·¤æÚU ãôÙæ ¿æçã° ç·¤ ßã ç·¤âè ç·¤âæÙ ÂçÚUßæÚU ·¤è ¥æØ ·¤æ ¥Ùé×æÙ ©â·Ô¤ ©ˆÂæÎÙ ¥õÚU ©â·Ô¤ ¹ðÌô´ ·¤è Öõ»ôçÜ·¤ çSÍçÌ ·Ô¤ çãâæÕ âð Ü»æ â·Ô¤Ð ·¤è×Ìð´ ÌØ ·¤ÚUÙð ·¤è ÙèçÌØô´ ·Ô¤ çÎÙ ¥Õ ¹ˆ× ãé°Ð ãÚU ÕæÚU ÁÕ ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ÕÉ¸æ° ÁæÌð ãñ´ Ìô ¹æl ×éÎýæSȤèçÌ ÂÚU §â·Ô¤ ¥âÚU ·¤ô Üð·¤ÚU âßæÜ ©ÆÌð ãñ´Ð ÕæÜè ×ð´ ¥æØôçÁÌ çßàß ÃØæÂæÚU â´»ÆÙ ·Ô¤ ×´ç˜æSÌÚUèØ â×ðÜÙ ×ð´ ÂãÜð ãè ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·Ô¤ ÁçÚU° ç·¤âæÙô´ ·¤ô ×éãñØæ ·¤ÚUæ§ü ÁæÙð ßæÜè âçâÇè ÂÚU °ðÌÚUæÁ ÁÌæØæ Áæ ¿é·¤æ ãñÐ ×êËØ çÙÏæüçÚUÌ ·¤ÚUÙð ßæÜè ÙèçÌ ·¤è Á»ã ¥æØ çÙÏæüçÚUÌ ·¤ÚUÙð ßæÜè ÙèçÌ ·¤è ¥ôÚU ÕɸÙð ·¤æ Øã âãè â×Ø ãñÐ ç·¤âæÙ ¥ÂÙè ©ÂÁ Õð¿·¤ÚU Áô ·¤è×Ì ÂæÌæ ãñ ©âð ©â·¤è ¥æØ Ùãè´ ×æÙÙæ ¿æçã°Ð §âèçÜ° ×ñ´ ç·¤âæÙ ·Ô¤ çÜ° °·¤ çÙçà¿Ì ¥æØ ·¤è ×æ´» ·¤ÚU ÚUãæ ãê´Ð ÎðàæÖÚU ·¤è ×´çÇØô´ ·Ô¤ ÙðÅUß·¤ü ·¤ô ÌéÚU´Ì ×ÁÕêÌ ·¤ÚUÙð ·¤è ÁM¤ÚUÌ ãñÐ Øð ×´çÇØæ´ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ¥ÂÙè ©ÂÁ Õð¿Ùð ·Ô¤ çÜ° °·¤ ×´¿ ©ÂÜÏ ·¤ÚUæÌè ãñ´Ð §‹ãð´ ÕæÁæÚU ·Ô¤ ÖÚUôâð ÀôǸ ÎðÙð âð ç·¤âæÙô´ ·¤ô ¥ÂÙè ©ÂÁ ×ÁÕêÚUè ×ð´ ·¤× Îæ× ÂÚU Õð¿Ùè ÂǸð»èÐ ã×ð´ ¥õÚU ×´çÇØô´ ·¤è ÁL¤ÚUÌ ãñ çÁÙ·¤è Õæ»ÇôÚU ·¤ëçá ©ˆÂæÎ ÕæÁæÚU âç×çÌ ·Ô¤ ãæÍ ×ð´ ãôÐ ã×æÚUð Îðàæ Ùð ÎêÏ Áñâð ÁËÎ ¹ÚUæÕ ãôÙð ßæÜ𠩈ÂæÎ ·Ô¤ çÜ° ÕðãÌÚUèÙ ×æ·¤üðçÅU´» ÙðÅUß·¤ü ÕÙæÙð ×ð´ ·¤æ×ØæÕè Âæ§ü ãñ, §âçÜ° ×éÛæð Ùãè´ Ü»Ìæ ç·¤ §âè ÌÚUã ·¤æ ÙðÅUß·¤ü È¤Ü ¥õÚU âçÁØô´ ·Ô¤ çÜ° Ùãè´ ÕÙæØæ Áæ â·¤ÌæÐ ¥»ÚU ÙðàæÙÜ ÇðØÚUè ÇßÜðÂ×ð´ÅU Âýô»ýæ× ·Ô¤ ÁçÚU° °·¤°·¤ »æ´ß âð ÎêÏ §·¤_æ ·¤ÚU·Ô¤, ¥´ÌÌÑ âã·¤æÚUè §·¤æ§Øô´ ·Ô¤ ×æŠØ× âð àæãÚUè ©ÂÖô€Ìæ¥ô´ ·¤ô ©ÂÜÏ ·¤ÚUæØæ Áæ â·¤Ìæ ãñ Ìô €UØô´ Ùãè´ ÖæÚUÌ ×ð´ ȤÜ, âçÁØô´ ¥õÚU ÎêâÚUð ·¤ëçá ©ˆÂæÎô´ ·Ô¤ çÜ° ×æ·¤üðçÅU´» ¿ðÙ ÕÙæ§ü Áæ â·¤Ìè´Ð âã·¤æÚUè ·¤ëçá ·¤ô Õɸæßæ ÎðÙð ·¤è ÁL¤ÚUÌ ãñÐ âã·¤æÚUè âç×çÌØô´ ·¤ô ¥õÚU SßÌ´˜æ, ¥õÚU ¥âÚUÎæÚU ÕÙæÙð ·Ô¤ çÜ° ÁL¤ÚUè ·¤æÙêÙ ÕÙæÙð ãô´»ðÐ ÇðØÚUè Ȥæç×Z» ×ð´ ¥×êÜ ·¤è âã·¤æÚUè âç×çÌØô´ ·Ô¤ ¥ÙéÖß âð ÜæÖ ©Ææ·¤ÚU âÁè ¥õÚU ȤÜô´ ·Ô¤ çÜ° Öè ©âè ÌÚUã ·¤è ÃØßSÍæ çß·¤çâÌ ·¤ÚUÙð ·¤è ÁL¤ÚUÌ ãñÐ ×ñ´ Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤ÚUÙð ßæÜð °ðâð ÀôÅUð ç·¤âæÙô´ ·¤ô ÁæÙÌæ ãê´ çÁ‹ãô´Ùð ÕãéÌ ¥‘Àæ ÂýÎàæüÙ ç·¤Øæ ãñÐ ©Ù·¤æ ÌÚUè·¤æ Õæ·¤è ȤâÜô´ ×ð´ €UØô´ Ùãè´ Üæ»ê ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ? »æ´ßô´ ·¤ô ¹ðÌè ¥õÚU ¹æl âéÚUÿææ ·Ô¤ ×æ×Üð ×ð´ ¥æˆ×çÙÖüÚU ÕÙæÙæ ãô»æÐ ÁÙÌæ ·¤è ÖôÁÙ ¥æßàØ·¤Ìæ ·¤ô ¹ðÌè âð ÁôǸÙæ ãô»æÐ SÍæÙèØ ©ˆÂæÎÙ, SÍæÙèØ ¹ÚUèÎȤÚUôÌ ¥õÚU SÍæÙèØ çßÌÚU‡æ ÂÚU ŠØæÙ ·ð´¤çÎýÌ ·¤ÚUÙæ ãUæð»æÐ §â·Ô¤ çÜ° ÚUæcÅþèØ ¹æl âéÚUÿææ ¥çÏçÙØ× ×ð´ â´àæôÏÙ ·¤ÚUÙð ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ ãñÐ »ýæ×è‡æô´ ·¤ô ãÚU ×ãèÙð z ç·¤Üô »ðãê´/¿æßÜ/ÕæÁÚUæ ©ÂÜÏ ·¤ÚUæÙð ·¤è Á»ã âÚU·¤æÚU ·¤æ ÁôÚU §â ÕæÌ ÂÚU ãôÙæ ¿æçã° ç·¤ »æ´ß ßæÜð ¥ÂÙè ¹æl âéÚUÿææ ÁL¤ÚUÌô´ ·¤è çÁ×ðÎæÚUè ¹éÎ ©Ææ°´Ð Îðàæ ·Ô¤ çÁÙ çãSâô´ ×ð´ ãçÚUÌ ·ý¤æ´çÌ ãé§ü Íè ßð ¥æÁ â´·¤ÅU âð »éÁÚU ÚUãð ãñ´Ð §Ù §Üæ·¤ô´ ×ð´ ç×^è ·¤è ©ßüÚUÌæ ¹ˆ× ãô »§ü ãñ, ÖêÁÜ ¥õÚU मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 17
ÎëçcÅU·¤æð‡æ
Ùè¿ð ¿Üæ »Øæ ãñ, ßæÌæßÚU‡æ ÚUæâæØçÙ·¤ ·¤èÅUÙæàæ·¤ô´ ¥õÚU ©ßüÚU·¤ô´ ·¤è ßÁã âð ÂýÎêçáÌ ãô »Øæ ãñÐ Øð âæÚUð ÎécÂýÖæß â×ê¿è ¹æl Ÿæ´ë¹Üæ ¥õÚU âðãÌ ÂÚU çιæ§ü ÎðÙð Ü»ð ãñ´Ð âÚU·¤æÚU ·¤ô ¿æçã° ç·¤ ßã °·¤ ÚUæcÅþÃØæÂè ¥çÖØæÙ ¿Üæ·¤ÚU ·¤èÅUÙæàæ·¤ ÚUçãÌ ¹ðÌè ·¤è Ì·¤Ùè·¤ô´ ·¤ô Õɸæßæ ÎðÐ ¥æ´Ïý ÂýÎðàæ ·Ô¤ xz Üæ¹ °·¤Ç¸ ÿæð˜æ ×ð´ ç·¤âè ÌÚUã ·¤æ ÚUæâæØçÙ·¤ ·¤èÅUÙæàæ·¤ ÂýØô» Ùãè´ ç·¤Øæ ÁæÌæÐ ç·¤âæÙô´ Ùð ·¤ÚUèÕ w® Üæ¹ ãð€UÅUðØÚU §Üæ·Ô¤ ×ð´ ÚUæâæØçÙ·¤ ¹æÎô´ ·¤æ §SÌð×æÜ ·¤ÚUÙæ Öè Õ´Î ·¤ÚU çÎØæ ãñÐ ÙÌèÁð ×ð´ ©ˆÂæÎÙ Õɸ »Øæ ãñ, ·¤èÅUÙæàæ·¤ô´ âð ãôÙð ßæÜæ ÂýÎêá‡æ ·¤× ãé¥æ ãñ, ȤâÜô´ ÂÚU ãôÙð ßæÜð ·¤èÅUô´ ·Ô¤ ã×Üð Öè ·¤× ãé° ãñ´Ð âÕâð ¥ã× ÕæÌ Øã ãñ ç·¤ SßæS‰Ø ÂÚU ãôÙð ßæÜ𠹿üð ·¤× ãôÙð âð ¹ðÌè âð ãôÙð ßæÜè ¥æØ ×ð´ yz Ââüð´ÅU ·¤æ §ÁæȤæ ãé¥æ ãñÐ §â §Üæ·Ô¤ ×ð´ ç·¤âè ç·¤âæÙ Ùð ¥æˆ×ãˆØæ Ùãè´ ·¤è ãñÐ ¥æÁ ÁL¤ÚUÌ ãñ ç·¤ §âè ÌÚUã ·¤è ÃØßSÍæ SÍæÙèØ ÁL¤ÚUÌô´ ·Ô¤ çãâæÕ âð ÈÔ¤ÚUÕÎÜ ·Ô¤ ÕæÎ ÂêÚUð Îðàæ ×ð´ Üæ»ê ·¤è Áæ°Ð B ¹ðÌè, ÇðØÚUè, ßæçÙ·¤è ¥õÚU ×ÀÜè ÂæÜÙ ·¤ô °·¤ ·¤ÚU çÎØæ Áæ°Ð ·¤ëçá ×ð´ ßëçh çâȤü ¹ælæóæ ©ˆÂæÎÙ ×ð´ ÕɸôÌÚUè ·Ô¤ L¤Â ×ð´ Ù Îð¹è Áæ° ÕçË·¤ §âð ÂêÚUð »æ´ß ·Ô¤ ÂæçÚUçSÍçÌ·¤è Ì´˜æ ·Ô¤ â´ÎÖü Îð¹æ ÁæÙæ ¿æçã°Ð §â·Ô¤ çÜ° ¹ðÌè ×ð´ ÚUæâæØçÙ·¤ ·¤èÅUÙæàæ·¤ô´ ¥õÚU ©ßüÚU·¤ô´ ·¤æ ·¤× âð ·¤× §SÌð×æÜ ·¤ÚUÙæ ãô»æÐ ÂçÚU‡ææ×SßL¤Â §ââð ÂØæüßÚU‡æèØ Ùé·¤âæÙ Öè ·¤× âð ·¤× ãô»æÐ
»æ´ßô´ ·¤ô ¹ðÌè ¥õÚU ¹æl âéÚUÿææ ·Ô¤ ×æ×Üð ×ð´ ¥æˆ×çÙÖüÚU ÕÙæÙæ ãô»æÐ ÁÙÌæ ·¤è ÖôÁÙ ¥æßàØ·¤Ìæ ·¤ô ¹ðÌè âð ÁôǸÙæ ãô»æÐ SÍæÙèØ ©ˆÂæÎÙ, SÍæÙèØ ¹ÚUèÎȤÚUôÌ ¥õÚU SÍæÙèØ çßÌÚU‡æ ÂÚU ŠØæÙ ·ð´¤çÎýÌ ·¤ÚUÙæ ãUæð»æÐ §â·Ô¤ çÜ° ÚUæcÅþèØ ¹æl âéÚUÿææ ¥çÏçÙØ× ×ð´ â´àæôÏÙ ·¤ÚUÙð ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ ãñÐ 18 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
B ÕæãÚU âð ÖôÁÙ ¥æØæÌ ·¤ÚUÙð ·¤æ ×ÌÜÕ ãñ ÕðÚUôÁ»æÚUè ·¤ô ¥æØæÌ ·¤ÚUÙæÐ çã×æ¿Ü ÂýÎðàæ ·Ô¤ âðÕ ©»æÙð ßæÜô´ Ùð ¥æØæçÌÌ âðÕô´ ÂÚU ¥æØæÌ àæéË·¤ ·¤× ·¤ÚUÙð ·¤æ çßÚUôÏ ç·¤Øæ ãñÐ §Ù·¤è ßÁã âð ÕæÁæÚU ×ð´ SÍæÙèØ âðÕô´ ·Ô¤ ¹ÚUèÎÎæÚU Ùãè´ ÚUã »° ãñ´ ¥õÚU ©Ù·Ô¤ Îæ×ô´ ×ð´ Öè ÖæÚUè ç»ÚUæßÅU ¥æ§ü ãñÐ Øãè ãæÜ ÎêâÚUè ȤâÜô´ Áñâð çÌÜãÙ, ÎæÜ, »ðãê´ ¥õÚU ×âæÜô´ ·¤æ ãñÐ âÚU·¤æÚU ·¤ô ¿æçã° ç·¤ ßã ·¤ëçá, Õæ»æÙ ¥õÚU ÇðØÚUè ©ˆÂæÎô´ ÂÚU ¥æØæÌ àæéË·¤ Õɸæ Îð ¥õÚU ×é€Ì ÃØæÂæÚU â×ÛæõÌô´ ·Ô¤ ÎÕæß ·Ô¤ ¥æ»ð ƒæéÅUÙð ÅUð·¤Ùæ Õ´Î ·¤ÚU ÎðÐ ©âð ØêÚUôçÂØÙ ØêçÙØÙ ·¤è ßã ×æ´» Ùãè´ ×æÙÙè ¿æçã° çÁâ·Ô¤ ÌãÌ âÚU·¤æÚU âð ·¤ãæ Áæ ÚUãæ ãñ ç·¤ ßã ȤÜ, âçÁØô´ ¥õÚU ÇðØÚUè ©ˆÂæÎô´ ÂÚU ¥æØæÌ àæéË·¤ ƒæÅUæ°Ð B çÙçà¿Ì L¤Â âð ×õâ× ×ð´ ãôÙð ßæÜð ÕÎÜæß ·¤æ ¥âÚU ¹ðÌè ÂÚU ÂǸð»æÐ ÕÁæØ §â·Ô¤ ç·¤ ã× ¥ÂÙð ç·¤âæÙô´ ·¤ô ×õâ× ×ð´ ãôÙð ßæÜð ÕÎÜæßô´ âð ×é·¤æÕÜæ ·¤ÚUÙð ×ð´ âÿæ× ÕÙæ°´, ã×æÚUè ÂýæÍç×·¤Ìæ »ýèÙ ãæ©â »ñâô´ ·Ô¤ ©ˆâÁüÙ ·¤ô ·¤× ·¤ÚUÙð ·¤è ãôÙè ¿æçã°Ð ¿ê´ç·¤ »ýèÙ ãæ©â »ñâô´ ·Ô¤ ©ˆâÁüÙ ×ð´ ¹ðÌè ·¤æ wz ȤèâÎè Øô»ÎæÙ ãôÌæ ãñ, §âçÜ° ¹ðÌè ×ð´ ÚUæâæØçÙ·¤ ¹æÎô´ ¥õÚU ·¤èÅUÙæàæ·¤ô´ ·¤æ ·¤× âð ·¤× ÂýØô» ãôÙæ ¿æçã°Ð §â·Ô¤ ¥Üæßæ ȤâÜ ÂhçÌ ×ð´ Öè ÕÎÜæß ·¤è ÁM¤ÚUÌ ãñÐ ×âÜÙ, Îðàæ ·Ô¤ âê¹æ»ýSÌ §Üæ·¤ô´ ×ð´ °ðâè â´·¤ÚU ȤâÜð´ ©»æ§ü Áæ ÚUãè ãñ´ çÁ‹ãð´ âæ×æ‹Ø ç·¤S×ô´ âð Îô»éÙð ÂæÙè ·¤è ÁL¤ÚUÌ ãôÌè ãñÐ Øã Ìô âæÏæÚU‡æ â×Ûæ ·¤è ÕæÌ ãñ ç·¤ çÁÙ ÿæð˜æô´ ×ð´ ¹ðÌè ÕæçÚUàæ ÂÚU ¥æÏæçÚUÌ ãôÌè ãñ ßãæ´ °ðâè ȤâÜð´ ©»æ§ü ÁæÙè ¿æçã° Áô ·¤× ÂæÙè ×ð´ ãô Áæ°´Ð ŠØæÙ ÎðÙð ·¤è ÕæÌ ãñ ç·¤ Îðàæ ·¤æ {z ȤèâÎè ¹ðÌè Øô‚Ø ÿæð˜æ °ðâæ ãè ãñÐ Üðç·¤Ù ßæSÌçß·¤Ìæ §â·Ô¤ ©ÜÅU ãñ §âçÜ° ÁÕ ÕæçÚUàæ ÎðÚU âð ãôÌè ãñ Ìô ·¤ëçá â´·¤ÅU ¥õÚU »´ÖèÚU ãô ÁæÌæ ãñÐ Øã ÕæÌ ×ðÚUè â×Ûæ âð ÕæãÚU ãñ ç·¤ ÚUæÁSÍæÙ Áñâð ¥hü ×M¤SÍÜ §Üæ·¤ô´ ×ð´ ÂæÙè ·¤æ ÕãéÌ ’ØæÎæ §SÌð×æÜ ·¤ÚUÙð ßæÜè »óææ, ·¤Âæâ ¥õÚU ¿æßÜ Áñâè ȤâÜð´ €UØô´ ©»æ§ü Áæ ÚUãè ãñ´Ð ÁÕ °·¤ ç·¤Üô ×ð´Íæ ·¤æ ÌðÜ ÂæÙð ·Ô¤ çÜ° v.wz Üæ¹ ÜèÅUÚU ÂæÙè ¹¿ü ãôÌæ ãñ Ìô Õé´Îðܹ´Ç ×ð´ ×ð´Íæ €UØô´ ©»æØæ ÁæÌæ ãñÐ ÚUæÁSÍæÙ ¥õÚU ×ŠØ ÂýÎðàæ ×ð´ €UØô´ Ùãè´ ÎæÜð´, çÌÜãÙ ¥õÚU ÕæÁæÚUæ ©»æØæ ÁæÌæ? âÚU·¤æÚU ç·¤âæÙô´ ·¤ô °ðâè ȤâÜð´ ©»æÙð ·Ô¤ ÂýôˆâæçãÌ €UØô´ Ùãè´ ·¤ÚUÌè? ¥»ÚU ßã §Ù·¤è ª¤´¿è ·¤è×Ì ÌØ ·¤ÚUð Ìô ç·¤âæÙ ¥ÂÙè ×Áèü âð §â ȤæØÎð״ΠȤâÜ ÂhçÌ ·¤ô ¥ÂÙæÙð Ü»ð´»ðÐ
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 19
¹ðÌèÕæǸè
ÁÙßÚUè ×æãU ×ð´ ç·¤° ÁæÙð ßæÜð ·ë¤çcæ ·¤æØü
ȤâÜôˆÂæÎÙ »ðã¢ê
B »ðãê ×ð´ ÎêâÚUè çâ´¿æ§ü Õé¥æ§ü ·Ô¤ y®yz çÎÙ ÕæÎ ·¤„ð çÙ·¤ÜÌð â×Ø ¥õÚU ÌèâÚUè çâ´¿æ§ü Õé¥æ§ü ·Ô¤ {®{z çÎÙ ÕæÎ »æ´Æ ÕÙÙð ·¤è ¥ßSÍæ ÂÚU ·¤ÚUð´Ð B ÕÜé¥ÚU Îô×ÅU Öêç× ×ð´ Ùæ§ÅþôÁÙ ·¤è àæðá °·¤ çÌãæ§ü ×æ˜ææ ¥ÍæüÌ y® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ (}} ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ·¤è ÅUæò Çþðçâ´» ÎêâÚUè çâ´¿æ§ü ·Ô¤ ÕæÎ ·¤ÚU Îð´Ð B ÎðÚU âð ÕôØð »Øð »ðãê ×ð´ ÂãÜè çâ´¿æ§ü Õé¥æ§ü ·Ô¤ v|v} çÎÙ ÕæÎ ·¤ÚUð´Ð ÕæÎ ·¤è çâ´¿æ§Øæ´ vzw® çÎÙ ·Ô¤ ¥‹ÌÚUæÜ ÂÚU ·¤ÚUÙè ¿æçã°Ð B ÖæÚUè ×ëÎæ ×ð´ ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU {® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ (vxw ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ·¤è ÅUæ Çþðçâ´» ÂãÜè çâ´¿æ§ü ·Ô¤ y{ çÎÙ ÕæÎ ¥õÚU ÕÜé§ü Îô×ÅU Öêç× ×ð y® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ (}} ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ·¤è ÅUæò Çþðçâ´» ÂãÜè çâ´¿æ§ü ÂÚU ¥õÚU y® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ (}} ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ·¤è ÎêâÚUè ÅUæ Çþðçâ´» ÎêâÚUè çâ´¿æ§ü ·Ô¤ ÕæÎ ·¤ÚU Îð´Ð B »ðã¢ê ·¤è ȤâÜ ·¤ô ¿êãô´ âð Õ¿æÙð ·Ô¤ çÜ° çÁ´·¤ ȤæSȤæ§Ç âð ÕÙð ¿æÚUð ¥Íßæ °ËØêç×çÙØ× È¤æSȤæ§Ç ·¤è çÅUç·¤Øæ ·¤æ ÂýØô» ·¤ÚUð´Ð 20 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
Áæñ
B Áæñ ×ð´ ÎêâÚUè çâ¿æ§ü Õé¥æ§ü ·Ô¤ zz{® çÎÙ ÕæÎ »æ´Æ ÕÙÙð ·¤è ¥ßSÍæ ÂÚU ·¤ÚUð´Ð
¿Ùæ
B ãË·¤è Îô×ÅU ç×ÅUÅUè ×ð´ ȤêÜ ¥æÙð âð ÂãÜð ãè ÎêâÚUè çâ´¿æ§ü ·¤ÚU Îð´Ð B ÖæÚUè Öêç× ×ð´ ȤêÜ ¥æÙð ·Ô¤ ÂãÜð °·¤ çâ´¿æ§ü ãè ÂØæü# ãôÌè ãñ´Ð B ç⢿æ§ü ·Ô¤ ֻܻ °·¤ âŒÌæã ÕæÎ ¥ôÅU ¥æÙð ÂÚU ãË·¤è »éǸæ§ü ·¤ÚUÙæ ÜæÖÎæØ·¤ ãôÌæ ãñ´Ð B ȤâÜ ×ð´ ÛæéÜâæ ÚUô» ·¤è ÚUô·¤Íæ× ·Ô¤ çÜ° ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU w.® ç·¤»ýæ çÁ´·¤ ×ñ‚ÙèÁ ·¤æÕæü×ð´ÅU ·¤ô }®® ÜèÅUÚU ÂæÙè ×ð´ ÏôÜ·¤ÚU ȤêÜ ¥æÙð âð Âêßü ß v® çÎÙ ·Ô¤ ¥‹ÌÚUæÜ ÂÚU ÎêâÚUæ çÀǸ·¤æß ·¤ÚUð´Ð
×ÅUÚU
B ×ÅUÚU ×ð´ Õé·¤Ùè ÚUô» (Âæ©ÇÚUè ç×ËÇØê) çÁâ×ð´ ÂçæØô´ ÌÙô´ ÌÍæ ȤçÜØô´ ÂÚU âÈԤΠ¿ê‡æü âæ Èñ¤Ü ÁæÌæ ãñ, ·¤è ÚUô·¤Íæ× ·Ô¤ çÜ° ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU ƒæéÜÙàæèÜ »´Ï·¤ x.® ç·¤»ýæ }®® ÜèÅUÚU ÂæÙè ×ð´ ƒææðÜ·¤ÚU v®vw çÎÙ ·Ô¤ ¥‹ÌÚUæÜ ÂÚU çÀǸ·¤æß ·¤ÚUð´Ð
ÚUæ§üâÚUâô´
B ÚUæ§üâÚUâô´ ×ð´ ÎæÙæ ÖÚUÙð ·¤è ¥ßSÍæ ×ð´ ÎêâÚUè çâ´¿æ§ü ·¤ÚUð´Ð B ØçΠȤâÜ ×ð´ ÛæéÜâæ Øæ âÈԤΠ»ðM¤§ü ÚU´» ·ð¤ ÚUô» ·¤æ Âý·¤ô ãô Ìô çÁ´·¤ ×ñ‚ÙèÁ ·¤æÕæü×ð´ÅU |z ÂýçÌàæÌ ·¤è w.® ç·¤»ýæ Øæ ÁèÙðÕ |z ÂýçÌàæÌ ·¤è w.z ç·¤»ýæ ×æ˜ææ ·¤ô }®® ÜèÅUÚU ÂæÙè ×ð´ ƒæôÜ·¤ÚU çÀǸ·¤æß ·¤ÚUð´Ð B ×æãê ·¤èÅU Âæè, ÌÙæ ß È¤Üè âçãÌ âÂê‡æü ÂõÏð âð ÚUâ ¿êâÌæ ãñÐ §â·Ô¤ çÙØ´˜æ‡æ ·Ô¤ çÜ° ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU ȤæSÈÔ¤ç×ÇæÙ }z ÂýçÌàæÌ ·Ô¤ wz® ç×ÜèÜèÅUÚU ×æ˜ææ ·¤ô }®® ÜèÅUÚU ÂæÙè ×ð´ ƒææðÜ·¤ÚU çÀǸ·¤æß ·¤ÚUð´Ð B ©€Ì Õè×æçÚUØô´ Øæ ×æãê ·¤æ Âý·¤ô °·¤ âæÍ ãôÙð ÂÚU ç·¤âè °·¤ ȤÈê¤ÎÙæàæ·¤ ß °·¤ ·¤èÅUÙæàæ·¤ ·¤ô ç×Üæ·¤ÚU ÂýØô» ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ ãñ´Ð
àæèÌ·¤æÜèÙ ×€·¤æ
B ¹ðÌ ×ð´ ÎêâÚUè çÙÚUæ§ü»éǸæ§ü, Õé¥æ§ü ·Ô¤ y®yz çÎÙ ÕæÎ ·¤ÚU·Ô¤ ¹ÚUÂÌßæÚU çÙ·¤æÜ Îð´Ð B ×€·¤æ ×ð´ ÎêâÚUè çâ´¿æ§ü Õé¥æ§ü ·Ô¤ zz{® çÎÙ ÕæÎ ß ÌèâÚUè çâ´¿æ§ü Õé¥æ§ü ·Ô¤ |z}® çÎÙ ÕæÎ ·¤ÚUÙè ¿æçã°Ð B Ùæ§ÅþôÁÙ ·¤è y® ç·¤»ýæ ×æ˜ææ (}} ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ·¤è ÅUæò Çþðçâ´» ÁèÚUæ çÙ·¤ÜÙð ·Ô¤ Âêßü ·¤ÚUð´Ð ©ßüÚU·¤ ÂýØô» ·Ô¤ â×Ø ¹ðÌ ×ð´ ÂØæü# Ù×è ãôÙè ¿æçã°Ð B ØçÎ ÖéÅUÅUð ·Ô¤ M¤Â ×ð´ ÂýØô» ·¤ÚUÙæ ãô Ìô ÚUâæØÙô´ ·¤æ ÂýØô» Ù ·¤ÚUð´Ð
àæÚUη¤æÜèÙ »óææ
B ¥æßàØ·¤ÌæÙéâæÚU çâ´¿æ§ü ·¤ÚUÌð ÚUãð´Ð B »óææ ·¤ô çßçÖóæ Âý·¤æÚU ·Ô¤ ÌÙæÀðη¤ ·¤èÅUô´ âð Õ¿æÙð ·Ô¤ çÜ° ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU x® ç·¤»ýæ UØêÚUæÇæÙ ·¤æ ÂýØô» ·¤ÚUð´Ð B »óæð ·Ô¤ çÁÙ ¹ðÌô´ ×ð´ ÂðÇè ÚU¹Ùæ ãô Ìô ©Ù×ð´ Øæ Ìô »óæð ·¤è âê¹è ÂçÌÌØô´ ·¤è z âð´×è ×ôÅUè Ìã çÕÀæ Îð´ ¥Íßæ ȤâÜ ·¤æÅU ÜðÙð ·Ô¤ Âà¿æÌ ¹ÚUÂÌßæÚU çÙØ‹˜æ‡æ ·Ô¤ çÜ° çâ´¿æ§ü ·¤ÚU·Ô¤ ¥ôÅU ¥æÙð ÂÚU »éǸæ§ü ·¤ÚU Îð´Ð
·¤çÕÚUâè×
B ·¤ÅUæ§ü ß çâ´¿æ§ü w®wz çÎÙ ·Ô¤ ¥‹ÌÚUæÜ ÂÚU ·¤ÚUð´Ð ÂýˆØð·¤ ·¤ÅUæ§ü ·Ô¤ ÕæÎ Öè çâ´¿æ§ü ·¤ÚUð´Ð
礟
B Á§ü ×ð´ w®wz çÎÙ ·Ô¤ ¥‹ÌÚUæÜ ÂÚU çâ´¿æ§ü ·¤ÚUð´Ð B ÂãÜè ·¤ÅUæ§ü Õé¥æ§ü ·Ô¤ zz çÎÙ ÕæÎ ·¤ÚUð´ ¥õÚU çȤÚU ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU w® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ (yy ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ·¤è ÅUæò Çþðçâ´» ·¤ÚU Îð´Ð
ȤÜô´ ·¤è ¹ðÌè
B Õæ»ô´ ·¤è çÙÚUæ§ü»éǸæ§ü °´ß âȤæ§ü ·¤æ ·¤æØü ·¤ÚUð´Ð B ¥æ× ·Ô¤ ÙßÚUôçÂÌ °ß¢ ¥×M¤Î, ÂÂèÌæ °´ß Üè¿è ·Ô¤ Õæ»ô´ ·¤è ç⢿æ§ü ·¤ÚUð´Ð B ¥æ× ·Ô¤ ÖéÙ»æ ·¤èÅU âð Õ¿æß ãðÌé ×ôÙô·ý¤ôÅUôȤæâ ®.®y ÂýçÌàæÌ ·¤æ çÀǸ·¤æß ·¤ÚUð´Ð B ¥æ´ßÜæ ·Ô¤ Õæ» ×ð´ »éǸæ§ü ·¤ÚU𴠰ߢ ÍæÜð ÕÙæØð´Ð B ¥æ´ßÜæ ·Ô¤ °·¤ ßáü ·Ô¤ ÂõÏð ·Ô¤ çÜ° v® ç·¤»ýæ »ôÕÚU ·¤è ·¤ÂôSÅU ¹æÎ, v®® »ýæ× Ùæ§ÅþôÁÙ, z® »ýæ× È¤æSÈÔ¤ÅU ß |z »ýæ× ÂôÅUæàæ ÎðÙæ ¥æßàØ·¤ ãô»æÐ v® ßáü Øæ ©ââ𠪤ÂÚU ·Ô¤ ÂõÏð ×ð´ Øã ×æ˜ææ ÕÉ·¤ÚU v®® ç·¤»ýæ »ôÕÚU ·¤ÂôSÅU ¹æÎ, v ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ, z®® »ýæ× È¤æSÈÔ¤ÅU ß |z »ýæ× ÂôÅUæàæ ãô ÁæØð»èÐ ©€Ì ×æ˜ææ âð ÂêÚUæ ȤæSȤôÚUâ, ¥æÏè Ùæ§ÅþôÁÙ ß ¥æÏè ÂôÅUæàæ ·¤è ×æ˜ææ ·¤æ ÂýØô» ÁÙßÚUè ×æã âð ·¤ÚUð´Ð B ¥´»êÚU ×ð´ ·¤ÅUæ§üÀÅUæ§ü ·¤æ ·¤æØü ÂêÚUæ ·¤ÚU Üð´Ð B ¥´»êÚU ×ð´ ÂýÍ× ßáü »ôÕÚU ·¤ÂôSÅU ¹æÎ ·Ô¤ ¥Üæßæ v®® »ýæ× Ùæ§ÅþôÁÙ {® »ýæ× È¤æSÈÔ¤ÅU ß }® »ýæ× ÂôÅUæàæ ÂýçÌ ÂõÏæ ¥æßàØ·¤ ãôÌæ ãñÐ z ßáü Øæ §ââ𠪤ÂÚU Øã ×æ˜ææ ÕÉ·¤ÚU z®® »ýæ× Ùæ§ÅþôÁÙ, x®® »ýæ× È¤æSÈÔ¤ÅU ß y®® »ýæ× ÂôÅUæàæ ãô ÁæÌè ãñРȤæSȤôÚUâ ·¤è âÂê‡æü ×æ˜ææ ÌÍæ Ùæ§ÅþôÁÙ ß ÂôÅUàæ ·¤è ¥æÏè ×æ˜ææ ·¤ÅUæ§üÀ¢ÅUæ§ü ·Ô¤ ÕæÎ ÁÙßÚUè ×æã ×ð´ Îð´Ð
âçÁØô´ ·¤è ¹ðÌè
B ¥æÜê ÅU×æÅUÚU ÌÍæ ç׿ü ×ð´ çÂÀðÌè ÛæéÜâæ ÌÍæ ×æãê âð Õ¿æß ãðÌé ×ñ´·¤ôÁðÕ ®.w ÂýçÌàæÌ ·Ô¤ ÏðæÜ ·¤æ çÀǸ·¤æß ·¤ÚUð´Ð B ÕèÁôˆÂæÎÙ ãðÌé ¥æÜê ·Ô¤ ÌÙð ·¤è ·¤ÅUæ§ü ·¤ÚU Îð´Ð B ×ÅUÚU ·Ô¤ ȤêÜ ¥æÌð â×Ø ãË·¤è çâ´¿æ§ü ·¤ÚUð´Ð ¥æßàØ·¤ÌæÙéâæÚU ÎêâÚUè çâ´¿æ§ü ȤçÜØæ´ ÕÙÌð â×Ø ·¤ÚUÙè ¿æçã°Ð B ×ÅUÚU ×ð´ Õé·¤Ùè ÚUô» ·Ô¤ ÚUô·¤Íæ× ·Ô¤ çÜ° ·ñ¤ÚUæÍðÙ {®®|®® ç×ÜèÜèÅUÚU Øæ ƒæéÜÙàæèÜ »´Ï·¤ w.®w.z ç·¤»ýæ {®®|®® ÜèÅUÚU ÂæÙè ×ð´ ƒæôÜ·¤ÚU ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU ·¤è ÎÚU âð çÀǸ·¤æß ·¤ÚU Îð´Ð B »ôÖèß»èüØ âçÁØô´ ·¤è ȤâÜ ×ð´ çâ´¿æ§ü, »éǸæ§ü ÌÍæ ç×ÅUÅUè ¿ÉæÙð ·¤æ ·¤æØü ·¤ÚUð´Ð * ÂãÜð ÚUôÂð »Øð ÅU×æÅUÚU ×ð´ çâ´¿æ§ü, çÙÚUæ§ü »éǸæ§ü ß SÅUðç·¤´» (âãæÚUæ ÎðÙæ) ·¤æ ·¤æØü ·¤ÚUð´Ð मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 21
¹ðÌèÕæǸè
* çÂÀÜð ×æã ÚUôÂè »§ü ÅU×æÅUÚU ·¤è ©óæÌ ç·¤S×ô´ ×ð´ ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU y® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ (}} ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ß â´·¤ÚU ¥âèç×Ì ÕÉßæÚU ßæÜè ç·¤S×ô´ ·Ô¤ çÜ° zz{® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ (vw®vx® ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ) ·¤è ÂýÍ× ÅUæ Çþðçâ´» ÚUôÂæ§ü ·Ô¤ w®wz çÎÙ ÕæÎ ·¤ÚUð´Ð B ÅU×æÅUÚU ·¤è »ýèc×·¤æÜè٠ȤâÜ ·Ô¤ çÜ° ÚUôÂæ§ü ·¤ÚU Îð´Ð B ÅU×æÅUÚU ·¤è ÚUôÂæ§ü ·Ô¤ â×Ø ©óæÌ ÂýÁæçÌØô´ ·Ô¤ çÜ° ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU y® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ z® ç·¤»ýæ ȤæSÈÔ¤ÅU, {®}® ç·¤»ýæ ÂôÅUæàæ °ß¢ çÁ¢·¤ ß ÕôÚUæÙ ·¤è ·¤×è ãôÙð ÂÚU w®wz ç·¤»ýæ çÁ´·¤ âËÈÔ¤ÅU ß }vw ç·¤»ýæ ÕôÚUð€Uâ ·¤æ ÂýØô» ·¤ÚUð´Ð â´·¤ÚU ¥âèç×Ì ÕɸßæÚU ßæÜè ç·¤S×ô´ ·Ô¤ çÜ° ©ßüÚU·¤ ·¤è ¥‹Ø ×æ˜ææ ·Ô¤ âæÍ Ùæ§ÅþôÁÙ zz{® ç·¤»ýæ ÂýØðæ» ·¤ÚUÙæ ¿æçã°Ð B ÅU×æÅUÚU ·¤è »ýèc× «¤Ìé ·¤è ȤâÜ ·Ô¤ çÜ° ·¤× ß ¥çÏ·¤ ÕÉÙð ßæÜð, ÎôÙô´ Âý·¤æÚU ·¤è ÂýÁæçÌØô´ ·¤è ÚUôÂæ§ü {® »é‡ææ yz âð¢×è ÂÚU ·¤ÚUð´Ð B ÅU×æÅUÚU ×ð´ ¹ÚUÂÌßæÚU ·Ô¤ çÙØ‹˜æ‡æ ·Ô¤ çÜ° ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU SÅUæ v.® ç·¤»ýæ (âç·ý¤Ø ̈ß) ÚUôÂ‡æ ·Ô¤ Îô çÎÙ ÕæÎ ÂýØô» ·¤ÚUÙæ ¿æçã°Ð B ÜãâéÙ ·¤è ȤâÜ ×ð´ vz çÎÙ ·Ô¤ ¥‹ÌÚUæÜ ÂÚU çâ´¿æ§ü ÌÍæ »éǸæ§ü ·¤ÚUð´Ð B ÜãâéÙ ×ð´ Ùæ§ÅþôÁÙ ·¤è ÎêâÚUè ß ¥ç‹Ì× ÅUæ Çþðçâ´» Õé¥æ§ü ·Ô¤ {® çÎÙ ÕæÎ ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU |y ç·¤»ýæ ØêçÚUØæ ·¤è ÎÚU âð ·¤ÚUÙè ¿æçã°Ð B ×æã ·Ô¤ ÎêâÚUð â#æã Ì·¤ ŒØæÁ ·¤è ÚUôÂæ§ü ·¤ÚU Îð´Ð B ÂæÜ·¤ ·¤è ÂçæØæ¢ ·¤æÅU·¤ÚU ÕæÁæÚU ×ð´ ÖðÁð´Ð ØçÎ ÂæÜ·¤ ·¤æ ÕèÁ ÜðÙæ ãô Ìô ÂçæØæ¢ ·¤æÅUÙæ Õ‹Î ·¤ÚU Îð´Ð ÚUô»è ÂõÏô´ ·¤ô ©¹æǸ Îð´ ÌÍæ wz ç·¤»ýæ ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU ·¤è ÎÚU âð ¹Ç¸è ȤâÜ ×ð´ ØêçÚUØæ ·¤è ÅUæ Çþðçâ´» ·¤ÚU Îð´Ð B ÁæØÎ ×ð´ ç׿ü ÌÍæ çÖ‡Çè ·¤è ȤâÜ ·Ô¤ çÜ° ¹ðÌ ·¤è ÌñØæÚUè ¥Öè âð ¥æÚUÖ ·¤ÚU Îð´Ð B ·¤gêß»èüØ âçÁØô´ ·¤è ÌñØæÚUè ·Ô¤ â×Ø ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU w®®x®® 22 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
ç€ß¢ÅUÜ »ôÕÚU ·¤ÂôSÅU ·¤è âÇ¸è ¹æÎ Øæ |®}® ç€ß¢ÅUÜ ÙæÎð ·¤ÂôSÅU Öêç× ×ð´ ç×ÜæÌð ãñ´Ð B Õé¥æ§ü âð Âêßü ÂýçÌ ãð€UÅUØðÚU v{v| ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ, wz ç·¤»ýæ ȤæSÈÔ¤ÅU ß wz ç·¤»ýæ ÂôÅUæàæ ¥æÂâ ×ð´ ç×Üæ·¤ÚU ÕôÙð ßæÜè ÙæçÜØô´ ·Ô¤ SÍæÙ ÂÚU ÇæÜ·¤ÚU ç×ÅU÷ÅUè ×ð´ ç×Üæ Îð´ ¥õÚU ÍæÜð ÕÙæ·¤ÚU ©Ù×ð´ wx ÕèÁ ·¤è Õé¥æ§ü ·¤ÚUð´Ð
ßæçÙ·¤è
B ÂæÂÜÚU ·¤è ÚUôÂæ§ü z »é‡ææ y ×èÅUÚU ÂÚU ·¤ÚUð´Ð
ÂécÂ ß âé»‹Ï ÂõÏð
B »éÜæÕ ×ð´ â×Øâ×Ø ÂÚU çâ´¿æ§ü °ß´ çÙÚUæ§ü »éǸæ§ü ·¤ÚUð´ ÌÍæ ¥æßàØ·¤ÌæÙéâæÚU ÕçÇ´» ß §â·Ô¤ Á×èÙ ×ð´ Ü»æÙð ·¤æ ·¤æØü ·¤ÚU Üð´Ð B ‚ÜñçÇØôÜâ ·¤è ×éÚUÛææ§ü ãé§ü ÅUãçÙØô´ ·¤ô çÙ·¤æÜ Îð´ ÌÍæ ¥æßàØ·¤ÌæÙéâæÚU çâ´¿æ§ü ·¤ÚUð´Ð B ÚUÁÙè»´Ïæ ·Ô¤ ÕËÕô´ ·Ô¤ ÚUô‡æ ãðÌé €UØæçÚUØô´ ×ð´ yz âð´×è »ãÚUè ¹éÎæ§ü ·¤ÚU·Ô¤ vz çÎÙô´ ·Ô¤ çÜ° ÀôǸ Îð´Ð B ×ðÍæ ·Ô¤ â·¤âü ·¤è ÚUæðÂæ§ü ·¤ÚU Îð´Ð °·¤ ãð€UÅUðØÚU ·Ô¤ çÜ° w.zz.® ç€ß¢ÅUÜ â·¤âü ¥æßàØ·¤ ãô»æÐ B °¿.ßæ§ü||, ·¤æâè ß »ô×Ìè ×ð´Íæ ·¤è ©ÂØé€Ì ÂýÁæçÌØæ¢ ãñ´Ð B ×ðÍæ ×ð´ ÂýçÌ ãð€UÅUðØÚU v®®vz® ç€ß¢ÅUÜ »ôÕÚU ·¤è ¹æÎ, y®z® ç·¤»ýæ Ùæ§ÅþôÁÙ, z®{® ç·¤»ýæ ȤæSÈÔ¤ÅU °ß´ y®yz ç·¤»ýæ ÂôÅUæàæ ¥çÙÌ× ÁéÌæ§ü ·Ô¤ â×Ø Öêç× ×ð´ ç×Üæ Îð´Ð B ×ð´Íæ ·¤è ÚUæðÂæ§ü yz{® âð´×è ÎêÚUè ÂÚU ÕÙè Üæ§Ùô´ ×ð´, wx âð´×è »ãÚUæ§ü ×ð´ ·¤ÚUÌð ãñ´Ð
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 23
¥æñáŠæèØ È¤âÜ
·¤× ÂæÙè ¥õÚU ·¤× Üæ»Ì âð ·¤ÚUð´ âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè âÌæßÚU ·¤è ÃØßâæçØ·¤ ¹ðÌè ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° âßüÂýÍ× §â·Ô¤ ÕèÁô´ âð §â·¤è ÂõÏàææÜæ ¥Íßæ ÙâüÚUè ÌñØæÚU ·¤è ÁæÌè ãñÐ ØçÎ °·¤ °·¤Ç¸ ·Ô¤ ÿæð˜æ ×ð´ ¹ðÌè ·¤ÚUÙæ ãô Ìô ֻܻ v®® ß»ü ȤèÅU ·¤è °·¤ ÂõÏàææÜæ ÕÙæ§ü ÁæÌè ãñ çÁâð ¹æÎ ¥æçÎ ÇæÜ·¤ÚU ¥‘Àè Âý·¤æÚU ÌñØæÚU ·¤ÚU çÜØæ ÁæÌæ ãñÐ §â ÂõÏàææÜæ ·¤è ª¤´¿è ãôÙè ¿æçã° Ìæç·¤ ÕæÎ ×ð´ ÂõÏô´ ·¤ô ©¹æǸ ·¤ÚU ¥æâæÙè âð SÍæÙæ´ÌçÚUÌ ç·¤Øæ Áæ â·Ô¤Ð 24 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
ÌæßÚU ÖæÚUÌßáü ·Ô¤ çßçÖóæ Öæ»ô´ ×ð´ Âýæ·¤ëçÌ·¤ M¤Â âð Âæ§ü ÁæÙðßæÜè ÕãéßáèüØ ¥æÚUôãè ÜÌæ ãñÐ Ùô·¤ÎæÚU ÂçæØô´ ßæÜè §â ÜÌæ ·¤ô ƒæÚUô´ ÌÍæ Õ»è¿ô´ ×ð´ àæôÖæ ãðÌé Öè Ü»æØæ ÁæÌæ ãñ çÁââð ¥çÏ·¤æ´àæ Üô» §â𠥑Àè ÌÚUã Âã¿æÙÌð ãñ´Ð âÌæßÚU ·Ô¤ ¥õáÏèØ ©ÂØô»ô´ âð Öè ÖæÚUÌßæâè ·¤æȤè Âêßü âð ÂçÚUç¿Ì ãñ´ ÌÍæ çßçÖóæ ÖæÚUÌèØ ç¿ç·¤ˆâæ ÂhçÌØô´ ×𴠧ⷤæ âçÎØô´ âð ©ÂØô» ç·¤Øæ ÁæÌæ ÚUãæ ãñÐ çßçÖóæ ßñ™ææçÙ·¤ ÂÚUèÿæ‡æô´ ×ð´ Öè çßçÖóæ çß·¤æÚUô´ ·Ô¤ çÙßæÚU‡æ ×ð´ §â·¤è ¥õáÏèØ ©ÂØôç»Ìæ çâh ãô ¿é·¤è ãñ ÌÍæ ßÌü×æÙ ×ð´ §âð °·¤ ×ãˆßÂê‡æü ¥õáÏèØ ÂõÏæ ãôÙð ·¤æ »õÚUß Âýæ# ãñÐ âÌæßÚU ·¤è Âê‡æü çß·¤çâÌ ÜÌæ x® âð xz ȤèÅU Ì·¤ ª¤´¿è ãô â·¤Ìè ãñÐ ÂýæØÑ ×êÜ âð §â·¤è ·¤§ü ÜÌæ°´ ¥Íßæ àææ¹æ°´ °·¤ âæÍ çÙ·¤ÜÌè ãñ´Ð Ølç Øã ÜÌæ ·¤è ÌÚUã ÕɸÌè ãñ ÂÚU‹Ìé §â·¤è àææ¹æ°´ ·¤æÈ¤è ·¤ÆôÚU (Ü·¤Ç¸è ·Ô¤ Áñâè) ãôÌè ãñ´Ð §â·Ô¤ Âæð ·¤æȤè ÂÌÜð ÌÍæ âê§Øô´ Áñâð Ùé·¤èÜð ãôÌð ãñ´Ð §Ù·Ô¤ âæÍâæÍ §Ù×ð´ ÀôÅUðÀôÅUð ·¤æ´ÅUð Öè Ü»Ìð ãñ´ Áô ç·¤‹ãè ÂýÁæçÌØô´ ×ð´ ’ØæÎæ ÌÍæ ç·¤‹ãè´ ×ð´ ·¤× ¥æÌð ãñ´Ð »ýèc× «¤Ìé ×ð´ ÂéÙÑ ÙßèÙ àææ¹æ°´ çÙ·¤ÜÌè ãñ´Ð çâÌÕÚU¥€UÅUêÕÚU ×æã ×ð´ §â×ð´ »é‘Àô´ ×ð´ Âéc ¥æÌð ãñ´ ÌÍæ ÌÎéÂÚUæ‹Ì ©Ù ÂÚU ×ÅUÚU ·Ô¤ ÎæÙð Áñâð ãÚUð È¤Ü Ü»Ìð ãñ´Ð ÏèÚUðÏèÚUð Øð È¤Ü Â·¤Ùð Ü»Ìð ãñ´ ÌÍæ ·¤Ùð ÂÚU ÂýæØÑ ÜæÜ ÚU´» ·Ô¤ ãô ÁæÌð ãñ´Ð §‹ãè´ È¤Üô´ âð çÙ·¤ÜÙð ßæÜð ÕèÁô´ ·¤ô ¥æ»ð çÕÁæ§ü ãðÌé ÂýØé€Ì¤ ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ ÂõÏð ·Ô¤ ×êÜSÌÖ âð âÈԤΠÅU÷Øêßâü (×êÜô´) ·¤æ »é‘Àæ çÙ·¤ÜÌæ ãñÐ çÁâ×ð´ ÂýæØÑ ÂýçÌßáü ßëçh ãôÌè ÁæÌè ãñÐ ¥õáÏèØ ©ÂØô» ×ð´ ×éØÌÑ Øãè ×êÜ ¥Íßæ §‹ãè´ ÅU÷Øêßâü ·¤æ ©ÂØô» ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ
â
âÌæßÚU ·¤è ç·¤S×ð´ âæçãˆØ ×ð´ âÌæßÚU ·¤è ·¤§ü ç·¤S×ô´ ·¤æ çßßÚU‡æ ç×ÜÌæ ãñ çÁÙ×ð´ Âý×é¹ ãñ´ °SÂðÚUð»â âæÚU×ð‹ÅUôââ, °SÂðÚUð»â ·¤éçÚUÜâ, °SÂðÚUð»â »ôÙô€UÜñÇô, °SÂðÚUð»â °Çâð´Çðâ, °SÂðÚUð»â ¥æȤèâèÙðçÜâ, °SÂðÚUð»â ŒÜé×ôââ, °SÂðÚUð»â çȤçÜçâÙâ, °SÂðÚUð»â SÂýð‹»ðÚUè ¥æçÎÐ §Ù×ð´ âð °SÂðÚUð»â °Çâð‹Çðâ ·¤ô Ìô âÈԤΠ×êâÜè ·Ô¤ M¤Â ×ð´ Âã¿æÙæ »Øæ ãñ ÁÕç·¤ °SÂðÚUð»â âæÚU×ð‹ÅUôââ ×ãæàæÌæßÚUè ·Ô¤ Ùæ× âð ÁæÙè ÁæÌè ãñ´Ð ×ãæàæÌæßÚUè ·¤è ÜÌæ ¥Âðÿææ·¤ëÌ ÕǸè ãôÌè ãñ ÌÍæ ×éØÌØæ çã×æÜØè ÿæð˜æô´ ×ð´ Âæ§ü ÁæÌè ãñÐ âÌæßÚU ·¤è °·¤ ¥‹Ø ç·¤S× °SÂðÚUð»â ¥æȤèâèÙðçÜâ ×éØÌØæ âê ÌÍæ âÜæÎ ÕÙæÙð ·Ô¤ ·¤æ× ¥æÌè ãñ ÌÍæ ÕǸð àæãÚUô´ ×ð´ §â·¤è ¥‘ÀUè ×æ´» ãñÐ §Ù×ð´ âð ¥õáÏèØ ©ÂØô» ×ð´ âÌæßÚU ·¤è Áô ç·¤S× ×éØÌØæ ÂýØé€Ì ãôÌè ãñ ßã ãñ °SÂðÚUð»â ÚUðâè×ôâ×, çÁâ·Ô¤ ÕæÚUð ×ð´ çßßÚU‡æ Øãæ´ ÂýSÌéÌ ç·¤Øæ Áæ ÚUãæ ãñ´Ð
ÙðÂæÜè âÌæßÚU ·¤æ Öè ÕɸUæ ¿ÜÙ Îðàæ ·Ô¤ ç·¤âæÙ ÂÚU×ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè ·¤è ÕÁæ° §ÁÚUæ§Ü Ì·¤Ùè·¤è âð ¥õáÏèØ ¹ðÌè ·¤ô ÂýæÍç×·¤Ìæ ÎðÙð Ü» »° ãñ¢Ð §â ÕæÚU °·¤ ¥Ùé×æÙ ·Ô¤ ÌõÚU ÂÚU ·¤ÚUèÕ v®® °·¤Ç¸ âð ’ØæÎæ ·ë¤çá Öêç× ÂÚU ÙðÂæÜè âÌæßÚU ·¤è ÂõÏ ÚUôçÂÌ ·¤è »§ü ãñÐ çßàæðá™æô´ ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU ãçÚUØæ‡ææ ×ð´ ÁéÜæ§ü âð ¥»SÌ Ì·¤ âÌßæÚU ·¤è ÂõÏ ÚUôçÂÌ ·¤ÚUÙæ ¿æçã°Ð ãæÜæ´ç·¤ ÂãæÇ¸è °çÚUØæ ×ð´ ·é¤À ç·¤âæÙ çâÌ´ÕÚU ×ð´ Öè âÌßæÚU ·¤è ÂõÏ ÚUôçÂÌ ·¤ÚUÌð ãñ¢Ð °·¤ °·¤Ç¸ ×ð´ x{ §´¿ ·Ô¤ y} ÕñÇ ÕÙæ·¤ÚU ÇËØê âð ×ð´ ÂõÏð ÚUôçÂÌ ·¤ÚUÙð âð ’ØæÎæ ÜæÖ ç×ÜÌæ ãñÐ ÂõÏð âð ÂõÏð ·¤è ÎêÚUè w Õæ§ ÂõÙð w ÚU¹Ùè ¿æçã°Ð °·¤ °·¤Ç¸ ×ð´ vw ãÁæÚU ÂõÏð ãè ÚUôçÂÌ ãô´»ðÐ Ìæç·¤ ©Ù·¤è »ýôÍ ¥‘Àè ãôÐ âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ×ð´ Üæ»Ì Öè ÂÚU×ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè ·¤è ¥Âðÿææ ·¤æÈ¤è ·¤× ¥æ°»èÐ ÙâüÚUè âð °Ùâè¥æÚU ×ð´ ÂýçÌ ÂõÏ Âãé´¿Ùð ·¤æ ¹¿ü ·¤ÚUèÕ y âð âæɸð L¤Â° ·¤æ ¥æÌæ ãñÐ ßãè´ ¥ÂÙè ÙâüÚUè ÌñØæÚU ·¤ÚUÙð ÂÚU ÂýçÌ ÂõÏ Üæ»Ì ·¤ÚUèÕ w âð âßæ Îô L¤Â° ¥æÌè ãñÐ °·¤ °·¤Ç¸ ×ð´ ·¤ÚUèÕ x{ ãÁæÚU L¤Â° ·¤è ÂõÏ ÚUôçÂÌ ãôÌè ãñ, ßãè´ ÚUôçÂÌ ·¤ÚUÙð ·¤è ÜðÕÚU ·¤æ ¹¿ü ·¤ÚUèÕ ÂýçÌ °·¤Ç¸ { ãÁæÚU L¤Â° ¥æÌæ ãñÐ
©ÂØé€Ì ç×^è âÌæßÚU ·¤æ ×éØ ©ÂØô»è Öæ» §â×ð´ ÁǸð´ ãôÌè ãñ´ Áô ÂýæØÑ { âð ~ §´¿ Ì·¤ Öêç× ×ð´ ÁæÌè ãñ´Ð ÚUæÁSÍæÙ ·¤è ÚUðÌèÜè Á×èÙô´ ×ð´ Ìô ·¤§ü ÕæÚU Øð ÇðɸÇðɸ ȤèÅU Ì·¤ Ü´Õè Öè Îð¹è »Øè ãñ´Ð ¹ñÚU! €UØô´ç·¤ §â·¤è ·¤´çÎÜ ÁǸô´ ·Ô¤ çß·¤æâ ·Ô¤ çÜ° ÂØæü# âéçßÏæ°´ ãôÙè ¿æçã° ¥ÌÑ §â·Ô¤ çÜ° ¥æßàØ·¤ ãñ ç·¤ çÁâ ÿæð˜æ ×𴠧ⷤè çÕÁæ§ü ·¤è Áæ° ßãæ´ ·¤è ç×^è çÁâ×ð´ ÁÜ çÙ·¤æâ ·¤è ÂØæü# ÃØßSÍæ ãô, §â·¤è ¹ðÌè ·Ô¤ çÜ° âßæüçÏ·¤ ©ÂØé€Ì ãñÐ Øê Ìô §Ë·¤è ·¤ÂæçâØæ ÌÍæ ç¿·¤Ùè ç×^è ×ð´ Öè §âð ©ÂÁæØæ Áæ â·¤Ìæ ãñ ÂÚU‹Ìé °ðâè ç×^è ×ð´ ÚUðÌ ¥æçÎ ·¤æ çןæ‡æ ·¤ÚU·Ô¤ §âð §â Âýæ·¤ÚU ÌñØæÚU ·¤ÚUÙæ ãô»æ ç·¤ Øã ç×^è ·¤´Îô´ ·¤ô ÕÜÂêßü·¤ Õæ´Ïð Ùãè´, Ìæç·¤ ©¹æǸÙð ÂÚU ·¤´Î ÿæçÌ»ýSÌ Ù ãô´Ð
çÕÁæ§ü ·¤è çßçÏ âÌæßÚU ·¤è çÕÁæ§ü ÕèÁô´ âð Öè ·¤è Áæ â·¤Ìè ãñ ÌÍæ ÂéÚUæÙð ÂõÏô´ âð Âýæ# ãôÙð ßæÜè çÇS·¤ âð ÖèÐ ÂýæØÑ ÂéÚUæÙð ÂõÏô´ ·¤è ¹éÎæ§ü ·¤ÚUÌð â×Ø
Öêç×»Ì ·¤´Îô´ ·Ô¤ âæÍâæÍ ÀôÅUðÀôÅUð ¥´·¤éÚU Öè Âýæ# ãôÌð ãñ´Ð çÁÙâð ÂéÙÑ ÂõÏ ÌñØæÚU ·¤è Áæ â·¤Ìè ãñÐ §Ù ¥´·é¤ÚUô´ ·¤ô ×êÜ ÂõÏð âð ¥Ü» ·¤ÚU·Ô¤ ÂæòÜèÍèÙ Õñ‚â ×ð´ Ü»æ çÎØæ ÁæÌæ ãñ ÌÍæ wzx® çÎÙ ×ð´ ÂæòÜèçÍÙ ×ð´ Ü»æ° »° §Ù âèÇçÜ´‚â ·¤ô ×éØ ¹ðÌ ×ð´ SÍæÙæ‹ÌçÚUÌ ·¤ÚU çÎØæ ÁæÌæ ãñÐ ßñâð ÕãéÏæ çÕÁæ§ü §â·Ô¤ ÕèÁô´ âð ãè ·¤è ÁæÌè ãñ çÁâ·Ô¤ çÜ° §Ù·¤è çÙ‹×ÙæÙéâæÚU ÙâüÚUè ÕÙæ§ü ÁæÙæ ©ÂØé€Ì ÚUãÌæ ãñ
ÙâüÚUè ¥Íßæ ÂõÏàææÜæ ÕÙæÙð ·¤è çßçÏ âÌæßÚU ·¤è ÃØßâæçØ·¤ ¹ðÌè ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° âßüÂýÍ× §â·Ô¤ ÕèÁô´ âð §â·¤è ÂõÏàææÜæ ¥Íßæ ÙâüÚUè ÌñØæÚU ·¤è ÁæÌè ãñÐ ØçÎ °·¤ °·¤Ç¸ ·Ô¤ ÿæð˜æ ×ð´ ¹ðÌè ·¤ÚUÙæ ãô Ìô ֻܻ v®® ß»ü ȤèÅU ·¤è °·¤ ÂõÏàææÜæ ÕÙæ§ü ÁæÌè ãñ çÁâð ¹æÎ ¥æçÎ ÇæÜ·¤ÚU ¥‘Àè Âý·¤æÚU ÌñØæÚU ·¤ÚU çÜØæ ÁæÌæ ãñÐ §â ÂõÏàææÜæ ·¤è ª¤´¿è ãôÙè ¿æçã° Ìæç·¤ ÕæÎ ×ð´ ÂõÏô´ ·¤ô ©¹æǸ ·¤ÚU ¥æâæÙè âð SÍæÙæ´ÌçÚUÌ ç·¤Øæ Áæ â·Ô¤Ð vz קü ·Ô¤ ·¤ÚUèÕ §â ÂõÏàææÜæ ×ð´ âÌæßÚU ·Ô¤ (w ç·¤.»ýæ. ÕèÁ °·¤ °·¤Ç¸ ãðÌé) ÕèÁ çÀǸ·¤ çΰ ÁæÙð ¿æçã°Ð ÕèÁ çÀǸ·¤Ùð ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì §Ù ÂÚU »ôÕÚU ç×çŸæÌ ç×^è ·¤è ãË·¤è ÂÚUÌ ¿É¸æ Îè ÁæÌè ãñÐ Ìæç·¤ ÕèÁ Æè·¤ âð ɸ·¤ Áæ°´Ð ÌÎéÂÚUæ‹Ì ÂõÏàææÜæ ·¤è ȤÕæÚUð ¥Íßæ çSÂý´·¤Üâü âð ãË·¤è çâ´¿æ§ü ·¤ÚU Îè ÁæÌè ãñÐ ÂýæØÑ v® âð vz çÎÙô´ ×ð´ §Ù ÕèÁô´ ×ð´ ¥´·¤éÚU‡æ Âýæ´ÚUÖ ãô ÁæÌè ãñ ÌÍæ ÕèÁô´ âð ¥´·¤éÚU‡æ ·¤æ ÂýçÌàæÌ Ü»Ö» y® Ì·¤ ÚUãÌæ ãñÐ ÁÕ Øð ÂõÏð ֻܻ y®yz çÎÙô´ ·Ô¤ ãô Áæ°´ Ìô §‹ãð´ ×éØ ¹ðÌ ×ð´ ÂýçÌÚUôçÂÌ ·¤ÚU çÎØæ ÁæÙæ ¿æçã°Ð ÙâüÚUè ¥Íßæ ÂõÏàææÜæ ×ð´ ÕèÁ ÕôÙð ·¤è Á»ã §Ù ÕèÁô´ ·¤ô ÂõÜèÍèÙ ·¤è ÍñçÜØô´ ×ð´ ÇæÜ ·¤ÚU·Ô¤ Öè ÌñØæÚU ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ
¹ðÌ ·¤è ÌñØæÚUè âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè wy ×æã âð y® ×æã ·¤è ȤâÜ ·Ô¤ M¤Â ×ð´ ·¤è ÁæÌè ãñ §âçÜ° Øã ¥æßàØ·¤ ãôÌæ ãñ ç·¤ ÂýæÚU´Ö ×ð´ ¹ðÌ ·¤è ¥‘Àè Âý·¤æÚU âð ÌñØæÚUè ·¤è Áæ°Ð §â·Ô¤ çÜ° ×æã קüÁêÙ ×ð´ ¹ðÌ ·¤è »ãÚUè ÁéÌæ§ü ·¤ÚU·Ô¤ ©â×ð´ w ÅUÙ ·ð´¤¿é¥æ ¹Î ¥Íßæ ¿æÚU ÅUÙ ·¤ÂôSÅU ¹æÎ ·Ô¤ âæÍâæÍ vw® ç·¤.»ýæ. Âýæò× Áñçß·¤ ¹æÎ ÂýçÌ °·¤Ç¸ ·¤è ÎÚU âð ¹ðÌ ×ð´ ç×Üæ Îè ÁæÙè ¿æçã°Ð Øê´ Ìô âÌæßÚU âèÏð ŒÜðÙ ¹ðÌ ×ð´ Öè Ü»æ§ü Áæ â·¤Ìè ãñ ÂÚU‹Ìé ÁǸô´ ·Ô¤ ¥‘Àð çß·¤æâ ·Ô¤ çÜ° Øã ßæ´çÀÌ ãôÌæ ãñ ç·¤ ¹ðÌ ·¤è ÁéÌæ§ü ·¤ÚUÙð ÌÍæ मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 25
¥æñáŠæèØ È¤âÜ
çâ´¿æ§ü ·¤è ÃØßSÍæ âÌæßÚU ·Ô¤ ÂõÏô´ ·¤ô ’ØæÎæ çâ´¿æ§ü ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ Ùãè´ ãôÌèÐ ØçÎ ×æã ×ð´ °·¤ ÕæÚU çâ´¿æ§ü ·¤è ÃØßSÍæ ãô â·Ô¤ Ìô ÅU÷Øêßâü (ÁǸô´) ·¤æ ¥‘Àæ çß·¤æâ ãô ÁæÌæ ãñÐ çâ´¿æ§ü UÜÇ ÂhçÌ ·¤æ Öè ©ÂØô» ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ ãñ çÁâ×ð´ ¥Âðÿææ·¤ëÌ ·¤× ÂæÙè ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ ãô»èÐ çâ´¿æ§ü ÎðÌð â×Ø Øã ŠØæÙ ÚU¹æ ÁæÙæ ¿æçã° ç·¤ ÂæÙè ÂõÏô´ ·Ô¤ Âæâ ’ØæÎæ ÎðÚU Ì·¤ M¤·Ô¤ Ùãè´Ð ßñâð ·¤× ÂæÙè ¥Íßæ çÕÙæ çâ´¿æ§ü ·Ô¤ ¥ÍæüÌ ¥çâ´ç¿Ì ȤâÜ ·Ô¤ M¤Â ×ð´ Öè âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ·¤è Áæ â·¤Ìè ãñÐ ãæ´! °ðâè çSÍçÌ ×ð´ ©ˆÂæÎÙ ·¤æ ÂýÖæçßÌ ãôÙæ SßÖæçß·¤ ãñÐ
ȤâÜ ·¤æ ·¤Ùæ ÂýæØÑ Ü»æÙð ·Ô¤ wy ×æã ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì âÌæßÚU ·¤è ÁǸ𴠹ôÎÙð ·Ô¤ Øô‚Ø ãô ÁæÌè ãñ´Ð ç·¤‹ãè´ ç·¤âæÙô´ mæÚUæ §Ù·¤è y® ×æã ÕæÎ Öè ¹éÎæ§ü ·¤è ÁæÌè ãñÐ
ÁǸô´ ·¤è ¹éÎæ§ü ¹æÎ ç×Üæ ÎðÙð ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì ¹ðÌ ×ð´ ×ðǸð ÕÙæ Îè Áæ°´Ð §â·Ô¤ çÜ° {®{® âð´.×è. ·¤è ÎêÚUè ÂÚU ~ §´¿ ª¤¢¿è ×ðçǸØæ´ ÕÙæ Îè ÁæÌè ãñ´Ð
×éØ ¹ðÌ ×ð´ ÂõÏô´ ·¤è ÚUôÂæ§ü ÁÕ ÙâüÚUè ×ð´ ÂõÏ y®yz çÎÙ ·¤è ãô ÁæÌè ãñ ÌÍæ ßã yz §´¿ ·¤è ª¤¢¿æ§ü Âýæ# ·¤ÚU ÜðÌè ãñ Ìô §Ù ×ðçǸØô´ ÂÚU {®{® âð´.×è. ·¤è ÎêÚUè ÂÚU ¿æÚUÂæ´¿ §´¿ »ãÚUð »aô´ ×ð´ ÂõÏ ·¤è ÚUôÂæ§ü ·Ô¤ â×Ø Öè ¥ÍæüÌ÷ ÂêÚUð ¹ðÌ ×ð´ ¹æÎ ÇæÜÙð ·¤è ÕÁæØ ·Ô¤ßÜ »bð ×ð´ Öè ¹æÎ ÇæÜè Áæ â·¤Ìè ãñÐ ÂãÜð ßáü ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì ¥æ»æ×è ßáôZ ×ð´ Öè ÂýçÌßáü ×æã ÁêÙÁéÜæ§ü ×ð´ |z® ç·¤.»ýæ. ·ð´¤¿é¥æ ¹æÎ ¥Íßæ v.z ÅUÙ ·¤ÂôSÅU ¹æÎ ÌÍæ {® ç·¤.»ýæ. Âýæò× Áñçß·¤ ¹æÎ ÂýçÌ °·¤Ç¸ ÇæÜÙæ ©ÂØô»è ÚUãÌæ ãñÐ
wy âð y® ×æã ·¤è ȤâÜ ãô ÁæÙð ÂÚU âÌæßÚU ·¤è ÁǸô´ ·¤è ¹éÎæ§ü ·¤ÚU Üè ÁæÌè ãñÐ ¹éÎæ§ü ·¤æ ©ÂØé€Ì â×Ø ¥ÂýñÜקü ×æã ·¤æ ãôÌæ ãñ ÁÕ ÂõÏô´ ÂÚU Ü»ð ãé° ÕèÁ ·¤ Áæ°´Ð °ðâè çSÍÌè ×ð´ ·¤éÎæÜè ·¤è âãæØÌæ âð âæßÏæÙèÂêßü·¤ ÁǸô´ ·¤ô ¹ôÎ çÜØæ ÁæÌæ ãñÐ ¹éÎæ§ü âð ÂãÜð ØçÎ ¹ðÌ ×ð´ ãË·¤è çâ´¿æ§ü Îð·¤ÚU ç×^è ·¤ô ÍôǸæ Ù×ü ÕÙæ çÜØæ Áæ° Ìô ȤâÜ ·¤ô ©¹æǸÙæ ¥æâæÙ ãô ÁæÌæ ãñÐ ÁǸô´ ·¤ô ©¹æǸÙð ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì ©Ù·Ô¤ ª¤ÂÚU ·¤æ çÀÜ·¤æ ©ÌæÚU çÜØæ ÁæÌæ ãñÐ °ðâæ ¿èÚUæ Ü»æ ·¤ÚU·Ô¤ Öè ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ âÌæßÚU ·¤è ÁǸô´ ·Ô¤ ª¤ÂÚU ÂæØæ ÁæÙð ßæÜæ çÀÜ·¤æ ÅU÷Øêßâü âð ¥Ü» ·¤ÚUÙæ ¥æßàØ·¤ ãôÌæ ãñÐ çÀÜ·¤æ ©ÌæÚUÙð ·Ô¤ çÜ° âÌæßÚU ·¤è ·¤‹Îô´ ·¤ô ÂæÙè ×ð´ ãË·¤æ ©ÕæÜÙæ ÂǸÌæ ãñ ÌÍæ ÌÎéÂÚUæ‹Ì Æ´Çð ÂæÙè ×ð´ ÍôǸè ÎðÚU ÚU¹Ùð ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì çÀÜæ§ü ·¤è ÁæÌè ãñÐ ÀèÜÙð ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì §‹ãð´ ÀæØæ ×ð´ âé¹æ çÜØæ ÁæÌæ ãñ ÌÍæ Âê‡æüÌØæ âê¹ ÁæÙð ·Ô¤ ©ÂÚUæ‹Ì ßæØéM¤h ÕôçÚUØô´ ×ð´ Âñ·¤ ·¤ÚU·Ô¤ çÕ·ý¤è ãðÌé ÂýSÌéÌ ·¤ÚU çÎØæ ÁæÌæ ãñÐ ·¤‹Îô´ ·¤ô ©ÕæÜÙð, çÀÜæ§ü Âà¿æÌ÷ âé¹æÙð ÂÚU ·¤‹Î ãË·¤æ ÂèÜæ ÚU´» ·¤æ ãô ÁæÌæ ãñÐ
·é¤Ü ©ˆÂæÎÙ âÌæßÚU ·Ô¤ ÂõÏô´ ·¤ô ’ØæÎæ çâ´¿æ§ü ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ Ùãè´ ãôÌèÐ ØçÎ ×æã ×ð´ °·¤ ÕæÚU çâ´¿æ§ü ·¤è ÃØßSÍæ ãô â·Ô¤ Ìô ÅU÷Øêßâü (ÁǸô´) ·¤æ ¥‘Àæ çß·¤æâ ãô ÁæÌæ ãñÐ çâ´¿æ§ü UÜÇ ÂhçÌ ·¤æ Öè ©ÂØô» ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ ãñ çÁâ×ð´ ¥Âðÿææ·¤ëÌ ·¤× ÂæÙè ·¤è ¥æßàØ·¤Ìæ ãô»èÐ çâ´¿æ§ü ÎðÌð â×Ø Øã ŠØæÙ ÚU¹æ ÁæÙæ ¿æçã° ç·¤ ÂæÙè ÂõÏô´ ·Ô¤ Âæâ ’ØæÎæ ÎðÚU Ì·¤ M¤·Ô¤ Ùãè´Ð ßñâð ·¤× ÂæÙè ¥Íßæ çÕÙæ çâ´¿æ§ü ·Ô¤ ¥ÍæüÌ ¥çâ´ç¿Ì ȤâÜ ·Ô¤ M¤Â ×ð´ Öè âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ·¤è Áæ â·¤Ìè ãñÐ 26 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
ÂýæØÑ wy ×æã ·¤è âÌæßÚU ·¤è ȤâÜ âð ÂýçÌ °·¤Ç¸ ֻܻ wz®®® ç·¤.»ýæ. »èÜè ÅU÷ØêÕâü Âýæ# ãôÌè ãñÐ Áô ç·¤ âæȤ ·¤ÚUÙð ÌÍæ ÀèÜÙð ·Ô¤ ©ÂÚUæ´Ì wz®® ç·¤.»ýæ. (v® ÂýçÌàæÌ) ÚUã ÁæÌè ãñ´Ð §â Âý·¤æÚU °·¤ °·¤Ç¸ ·¤è ¹ðÌè âð ֻܻ wz ç€ß´ÅUÜ âê¹è ÁǸô´ ·¤æ ©ˆÂæÎÙ Âýæ# ãôÌæ ãñÐ
ÙðÂæÜè âÌæßÚU ·Ô¤ âæÍ ¥‹Ø ȤâÜð´ Öè ÙðÂæÜè âÌæßÚU ·¤ô §ÁÚUæ§Ü Ì·¤Ùè·¤è ·Ô¤ âæÍ ÚUôçÂÌ ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ çÁâ×ð´ x{ §´¿ ·Ô¤ ÕñÇ ÕÙæ° ÁæÌð ãñÐ ÕñÇ ·Ô¤ âæ§Ç ×ð´ Õ¿è Á»ã ÂÚU ¥æâæÙè âð ÎÜãÙè Øæ âÁè ·¤è ¹ðÌè ç·¤ Áæ â·¤Ìè ãñÐ çÁâ×ð´ ×ꢻ, »ôÖè âçãÌ ¥‹Ø ȤâÜ ãñÐ
ÂæÙè ·¤è Üæ»Ì ·¤× ¥æÌè ãñ ÙðÂæÜè âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ×ð´ ÂæÙè ·¤è Üæ»Ì ¥‹Ø ȤâÜô´ ·¤è ÕÁæ° ¥Âðÿææ·¤ëÌ ·¤× ¥æÌè ãñÐ Áô ÂæÙè ¥çÌçÚU€Ì ȤâÜ ×ð´ §SÌð×æÜ ç·¤Øæ
ÁæÌæ ãñ, ©âè ·¤è Ù×è âð âÌæßÚU ·¤è ÂêçÌü ãô ÁæÌè ãñÐ ßãè´ çÙÚUæ§ü»éǸæ§ü Öè ·¤× ·¤ÚUÙè ãôÌè ãñÐ ¥õáÏèØ È¤âÜ ãôÙð ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ÚUô» Ü»Ùð ·¤è â´ÖæßÙæ Öè ·¤æÈ¤è ·¤× ÚUãÌè ãñÐ çÁââð Îßæ Øæ SÂýð ÂÚU ãôÙð ßæÜð ¥çÌçÚU€Ì ¹¿ü Ùãè´ ãôÌæÐ
âÌæßÚU ·Ô¤ çÜ° ©ÂØé€Ì ÁÜßæØé âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ·Ô¤ çÜ° ©c‡æ ÌÍæ ¥æÎýü ÁÜßæØé ©æ× ãôÌè ãñÐ ÿæð˜æ ·¤æ ÌæÂ×æÙ v®y® çÇ»ýè âðçËâØâ ãôÙæ ¿æçã°Ð âÌæßÚU ·¤è ȤâÜ ×ð´ âê¹ð ·¤ô âãÙ ·¤ÚUÙð ·¤è ¥ÂæÚU àæç€Ì ãôÌè ãñ, ÂÚU‹Ìé ÁǸô´ ·Ô¤ çß·¤æâ ·Ô¤ â×Ø ç×^è ×ð´ Ù×è ·¤è ·¤×è âð ©ÂÁ ÂýÖæçßÌ ãôÌè ãñÐ §âçÜ° ÁǸô´ ×ð´ Ù×è ÕÙæ° ÚU¹Ùæ ÁM¤ÚUè ãñÐ âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ·Ô¤ çÜ° ÕÜé§ü Îô×ÅU ç×^è çÁâ×ð´ ·¤æÕüçÙ·¤ Ìˆß Âý¿éÚU ×æ˜ææ ×ð´ ß ÁÜ çÙ·¤æâè ·¤è âéçßÏæ ãôÐ ÕÜé§ü ç×^è âð ÁǸô´ ·¤ô ¥æâæÙè âð çÕÙæ ÿæçÌ ¹ôÎ ·¤ÚU çÙ·¤æÜæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ âÌæßÚU ·¤è ×æ´âÜ ÁǸð´ SßæÎ ×ð´ ×ÏéÚU, ÚUâæØé€Ì, ·¤Ç¸ßè, ÖæÚUè, ç¿·¤Ùè ÌÍæ ÌæçâÚU ×ð´ àæèÌÜ ãôÌè ãñÐ §Ù·¤æ §SÌð×æÜ ÂéM¤á ÂýÁÙÙ â´ÕçÏÌ ß ×çãÜæ¥ô´ ·Ô¤ ·¤§ü Âý·¤æÚU ·Ô¤ ÚUô»ô´ ·¤è Îßæ ÕÙæÙð ×ð´ ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ ßãè´ çS˜æØô´ ·Ô¤ çÜ° ÅUæòçÙ·¤, ËØé·¤ôçÚUØæ, ¥çÙØç×Ìæ ×æçâ·¤ ¿·ý¤¤, °Ùèç×Øæ, »ÖüÂæÌ, ×ðÙôÂæâ·¤ âçãÌ ¥‹Ø ÚUô»ô´ ·¤è Îßæ ÕÙæÙð ×ð´ ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ
×æ·¤üðÅU ·Ô¤ ©ÌæÚU¿É¸æß ·¤æ ¥âÚU Ùãè´ ÙðÂæÜè âÌæßÚU °·¤ ¥õáÏèØ È¤âÜ ãñÐ §â·¤è ÁǸô¢ ·¤ô Âýôâðâ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ÕæÎ ÌðÜ çÙ·¤æÜæ ÁæÌæ ãñÐ çÁâ·¤è ×æ´» ÕãéÌ ’ØæÎæ ÚUãÌè ãñÐ §âè ·¤æÚU‡æ ȤâÜ ·¤ô ÚUôçÂÌ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ÕæÎ ·¤´ÂÙè ß ç·¤âæÙ ·Ô¤ Õè¿ °·¤ °×¥ôØê âæ§Ù ãô ÁæÌæ ãñÐ çÁââð ×æ·¤üðÅU ×ð´ ãôÙð ßæÜð ©ÌæÚU¿É¸æß ·¤æ ç·¤âæÙ ÂÚU ·¤ô§ü ¥âÚU Ùãè´ ÂǸÌæÐ ßãè´ ·é¤À ç·¤âæÙ âèÏæ ×æ·¤üðÅU ×ð´ Öè Õð¿Ìð ãñ¢Ð Áãæ´ x® âð z® L¤Â° ÂýçÌ ç·¤»ýæ. ·¤æ Öæß ç×ÜÌæ ãñÐ ßãè´ Âýôâðâ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ÕæÎ ÌðÜ ·¤æ Öæß wx âð w| ãÁæÚU L¤Â° ÂýçÌ ÜèÅUÚU ç×ÜÌæ ãñРȤâÜ ÌñØæÚU ãôÙð ×ð´ w® âð wy ×æã ·¤æ â×Ø Ü»Ìæ ãñÐ §â ÎõÚUæÙ ç·¤âæÙ âÌæßÚU ·Ô¤ ¥Üæßæ y âèÁÙÜ È¤âÜ Öè ¥æâæÙè âð Üð â·¤Ìæ ãñÐ Áô °·¤ ¥çÌçÚU€Ì ¥æ×ÎÙè ãôÌè ãñÐ
©UÂÁ ß Üæ»Ì ¥õáÏèØ »é‡æô´ ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ÙðÂæÜè âÌæßÚU ·¤è ×æ´» ÕæÁæÚU ×ð´ ·¤æȤè ãñÐ Øã ÂýçÌ ç€ß¢ÅUÜ zz ãÁæÚU L¤ÂØð ¥æâæÙè âð çÕR¤è ãô ÁæÌæ ãñÐ §âð ÕæÁæÚUô´ ×ð´ ÃØæÂæÚUè }® ãÁæÚU L¤ÂØð ÂýçÌ ç€ß¢ÅUÜ Ì·¤ Õð¿Ìð ãñ´Ð °·¤ °·¤Ç¸ ×ð´ Âýôâðç⢻ ·Ô¤ ÕæÎ vw âð vz ç€ß¢ÅUÜ Ì·¤ ãô ÁæÌè ãñÐ Õñ·¤ô´ ·Ô¤ ×æŠØ× âð Öè ç·¤âæÙ ¥õáÏèØ ¹ðÌè ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ´, àæéM¤¥æÌ ×ð´ ÂýçÌ °·¤Ç¸ Üæ»Ì °·¤ Üæ¹ Ì·¤ ¥æÌè ãñÐ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ¹ðÌè ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° çÁÜæ ©læÙ çßÖæ» mæÚUæ Âæ´¿ L¤ÂØð ÂýçÌ ÂõÏæ ¥ÙéÎæÙ ÂÚU ç×Ü â·¤Ìæ ãñÐ §â·¤è çâÌ´ÕÚU ×ð´ Õô¥æ§ü ãô»è ÌÍæ v} ×ãèÙð ÕæÎ Øã ȤâÜ ÌñØæÚU ãô Áæ°»èÐ °·¤ °·¤Ç¸ ×ð´ vw ãÁæÚU ÂõÏô´ ·¤è ÚUôÂæ§ü ãôÌè ãñÐ §â×ð´ »ôÕÚU ·¤è ¹æÎ ÇæÜè ÁæÌè ãñ ÌÍæ §â×ð´ ÂæÙè Öè ·¤× Ü»Ìæ ãñÐ ÙðÂæÜè âÌæßÚU ÂèÜæ ÚU´» ·¤æ ãô»æ Áô ÂêÚUè ÌÚUã ¥õáçÏ ·Ô¤ ·¤æ× ¥æÌæ ãñÐ
ÙðÂæÜè âÌæßÚU °·¤ ¥õáÏèØ È¤âÜ ãñÐ §â·¤è ÁǸô¢ ·¤ô Âýôâðâ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ÕæÎ ÌðÜ çÙ·¤æÜæ ÁæÌæ ãñÐ çÁâ·¤è ×æ´» ÕãéÌ ’ØæÎæ ÚUãÌè ãñÐ §âè ·¤æÚU‡æ ȤâÜ ·¤ô ÚUôçÂÌ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ÕæÎ ·¤´ÂÙè ß ç·¤âæÙ ·Ô¤ Õè¿ °·¤ °×¥ôØê âæ§Ù ãô ÁæÌæ ãñÐ çÁââð ×æ·¤üðÅU ×ð´ ãôÙð ßæÜð ©ÌæÚU¿É¸æß ·¤æ ç·¤âæÙ ÂÚU ·¤ô§ü ¥âÚU Ùãè´ ÂǸÌæÐ
ÂýÌæ»ɸ, ÚUæØÕÚUðÜè, §ÜæãæÕæÎ), ׊ØÂýÎðàæ, »éÁÚUæÌ, ©æÚUæ¹´Ç, ÚUæÁSÍæÙ ×ð´ âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ÕǸð Âñ×æÙð ÂÚU ãôÌè ãñÐ §â·ð¤ ¥Üæßæ ÖôÁÂéÚU, ·ñ¤×êÚU, ×éÁUȤÚUÂéÚU, â×SÌèÂéÚU, ×ÏéÕÙè, Õð»êâÚUæØ, Âêßèü ¿ÂæÚU‡æ, ßñàææÜè ·Ô¤ ·¤§ü ç·¤âæÙ âȤÜÌæÂêßü·¤ ¹ðÌè ·¤ÚU ÚUãð ãñ´Ð ßãUè´, ÙðÂæÜ ×ð´ Öè âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ãôÌè ãñÐ
·¤ãæ´ ·¤ãæ´ ãñ ×´Çè ©æÚU ÂýÎðàæ ·Ô¤ â¥æÎÌ»´Á, ÕÎæØê´, ÕÚUðÜè, çÎËÜè ×ð´ ¹æÚUè ÕæßÜè, ׊ØÂýÎðàæ Ùè׿ ¥õÚU ×é´Õ§ü ×ð´ §â·¤æ ·¤æÚUôÕæÚU ãôÌæ ãñÐ
âÌæßÚU ·Ô¤ Âý×é¹ ¥õáÏèØ ©ÂØô» Áñâæ ç·¤ Âêßü ×ð´ ßç‡æüÌ ãñ, âÌæßÚU ÖæÚUÌèØ ç¿ç·¤ˆâæ ÂhçÌØô´ ×ð´ ÂýØé€Ì ãôÙð ßæÜð Âý×é¹ ¥õáÏèØ ÂõÏô´ ×ð´ âð °·¤ ãñÐ çÁÙ çß·¤æÚUô´ ·Ô¤ çÙÎæÙ ãðÌé §â·¤æ Âý×é¹Ìæ âð ©ÂØô» ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñ´, ßð çÙÙæÙéâæÚU ãñ´
àæç€ÌßÏü·¤ ·Ô¤ M¤Â ×ð´ çßçÖóæ àæç€ÌßÏü·¤ Îßæ§üØô´ ·Ô¤ çÙ×æü‡æ ×ð´ âÌæßÚU ·¤æ ©ÂØô» ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ Øã Ù ·Ô¤ßÜ âæ×æ‹Ø ·¤×ÁôÚUè, ÕçË·¤ àæé·¤ßÏüÙ ÌÍæ ØõÙàæç€Ì ÕɸæÙð âð â´Õ´çÏÌ ÕÙæ§ü ÁæÙð ßæÜè ·¤§ü Îßæ§üØô´ çÁÙ×ð´ ØêÙæÙè ÂhçÌ âð ÕÙæ§ü ÁæÙð ßæÜè ×æÁêÙ Á´ÁèÕðÜ, ×æÁêÙ àæèÚU ÕÚU»ÎßÜè ÌÍæ ×æÁêÙ Âæ·¤ ¥æçÎ Âýçâh ãñ´, ×ð´ Öè ÂýØé€Ì ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ Ù ·Ô¤ßÜ ÂéM¤áô´ ÕçË·¤ ×çãÜæ¥ô´ ·Ô¤ çÜ° Öè §ââð ·¤§ü Îßæ§üØæ´ ÕÙæ§ü ÁæÌè ãñÐ ×çãÜæ¥ô´ ·Ô¤ çßçÖóæ ØôçÙÎôáô´ ·Ô¤ çÙßæÚU‡æ ·Ô¤ âæÍâæÍ Øã ×çãÜæ¥ô´ ·Ô¤ Õæ´ÛæÂÙ ·Ô¤ §ÜæÁ ãðÌé Öè ÂýØé€Ì ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ §â â´ÎÖü ×ð´ ØêÙæÙè ÂhçÌ âð ÕÙæØæ ÁæÙð ßæÜæ ãÜßæ°âéÂæÚUè Âæ·¤ ¥ÂÙè çßàæðá Âã¿æÙ ÚU¹Ìæ ãñÐ
·¤ãæ´·¤ãæ´ ãôÌè ãñ âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè ØêÂè (ÕÚUðÜè, âèÌæÂéÚU, àææãÁãæ´ÂéÚU, ÕæÚUæÕ´·¤è, ÕÎæØê´, ܹ٪¤, मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 27
¥æñáŠæèØ È¤âÜ
àææÚUèçÚU·¤ ÎÎôü ·Ô¤ ©Â¿æÚU ãðÌé ¥æ´ÌçÚU·¤ ãñ×ÚUðÁ, »çÆØæ, ÂðÅU ·Ô¤ ÎÎôü, ÂðàææÕ °ß´ ×ê˜æ â´SÍæÙ âð â´Õ´çÏÌ ÚUô»ô´, »ÎüÙ ·Ô¤ ¥·¤Ç¸ ÁæÙð (çSÅUȤÙðâ), ÂæÿææƒææÌ, ¥ÏüÂæÿææƒææÌ, ÂñÚUô´ ·Ô¤ ÌÜßô´ ×ð´ ÁÜÙ, âæ§çÅU·¤æ, ãæÍô´ ÌÍæ ƒæéÅUÙð ¥æçÎ ·Ô¤ ÎÎü ÌÍæ âÚUÎÎü ¥æçÎ ·Ô¤ çÙßæÚU‡æ ãðÌé ÕÙæ§ü ÁæÙð ßæÜè çßçÖóæ ¥õáçÏØô´ ×ð´ Öè §âð ©ÂØô» ×ð´ ÜæØæ ÁæÌæ ãñÐ ©ÂÚUô€Ì ·Ô¤ âæÍâæÍ çßçÖóæ Âýæ·¤ÚU ·Ô¤ Õé¹æÚUô´ (×ÜðçÚUØæ, ÅUæØȤæ§üÇ, ÂèçÜØæ) ÌÍæ SÙæØé Ì´˜æ âð â´Õ´çÏÌ çß·¤æÚUô´ ·Ô¤ ©Â¿æÚU ãðÌé Öè §â·¤æ ©ÂØô» ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ ËØê·¤ôçÚUØæ ·Ô¤ ©Â¿æÚU ãðÌé §â·¤è ÁǸô´ ·¤ô »æØ ·Ô¤ ÎêÏ ·Ô¤ âæÍ ©ÕæÜ ·¤ÚU·Ô¤ ÎðÙð ÂÚU ÜæÖ ãôÌæ ãñÐ §âè Âý·¤æÚU §â·¤è ÁǸô´ ·¤ô ÙæçÚUØÜ ÌðÜ ×ð´ ç×Üæ·¤ÚU ÂðSÅU ÕÙæ·¤ÚU Üð ·¤ÚUÙð âð ÕæòØËâ ·¤æ ©Â¿æÚU ãôÌæ ãñÐ
ȤâÜ âð Âýæç#Øæ´, ÃØØ ÌÍæ ÜæÖ Îé‚Ï ÕɸæÙð ãðÌé ×æÌæ¥ô´ ·¤æ Îé‚Ï ÕɸæÙð ×ð´ Öè âÌæßÚU ·¤æȤè ÂýÖæßè çâh ãé¥æ ãñ ÌÍæ ßÌü×æÙ ×ð´ §ââð â´Õ´çÏÌ ·¤§ü Îßæ§üØæ¢ ÕÙæ§ü Áæ ÚUãè ãñ´Ð Ù ·Ô¤ßÜ ×çãÜæ¥ô´ ÕçË·¤ Âàæé¥ô´Öñâô´ ÌÍæ »æØô´ ×ð´ ÎêÏ ÕɸæÙð ×ð´ Öè âÌæßÚU ·¤æÈ¤è ©ÂØô»è çâh ãé¥æ ãñÐ
¿×üÚUô»ô´ ·Ô¤ ©Â¿æÚU ãðÌé çßçÖóæ ¿×ü ÚUô»ô´ Áñâð ˆß¿æ ·¤æ âê¹æÂÙ, ·é¤cÆU ÚUô» ¥æçÎ ×ð´ Öè §â·¤æ Õ¹êÕè ©ÂØô» ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ
Ølç âÌæßÚU ·¤è âê¹è ÁǸô´ ·¤è çÕ·¤è ÎÚU â´Õ´çÏÌ ©ˆÂæÎÙ ·¤è »é‡æßÌæ ÂÚU çÙÖüÚU ·¤ÚUÌè ãñÐ ßÌü×æÙ ×ð´ ÕÙæÚUâ ·¤è ×´Çè ×ð´ âÌæßÚU ·Ô¤ âê¹ð ÁǸô´ ·¤è ·¤è×Ì vz®wz® M¤ÂØð ÂýçÌ ç·¤Üô»ýæ× ãñÐ çÙÑâ´Îðã ßÌü×æÙ ×ð´ âÌæßÚU °·¤ ¥ˆØçÏ·¤ ×ãˆßÂê‡æü ¥õáÏèØ ×ãˆß ·¤æ ÂõÏæ ãñ çÁâ·Ô¤ ©ÂØô»ô´ ·¤ô Îð¹Ìð ãé° §â·¤è ×æ´» ·Ô¤ çÙÚU´ÌÚU ÕɸÌð ÁæÙð ·¤è â´ÖæßÙæ ãñÐ ·¤× ©ÂÁ檤 Á×èÙô´ ÌÍæ ·¤× ÂæÙè ·¤è ©ÂÜÏÌæ ×ð´ Öè ©ÂÁæ° Áæ â·¤Ùð Áñâè §â·¤è çßàæðáÌæ¥ô´ ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ÃØßâæçØ·¤ SÌÚU ÂÚU §â·¤è ¹ðÌè ·¤æÈ¤è ©ÂØô»è ãñÐ ç·¤‹ãè´ ¥‹Ø ÂõÏô´ ·Ô¤ âæÍ §âð §´ÅUÚU·¤æç´» ×ð´ ÌÍæ ·¤§ü ¥‹Ø ÂõÏð §â·Ô¤ Õè¿ ×ð´ ©»æ° Áæ â·¤Ùð ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ §â·¤è ¹ðÌè ¥æçÍü·¤ M¤Â âð Öè ·¤æÈ¤è ¥çÏ·¤ ÜæÖ·¤æÚUè çâh ãô â·¤Ìè ãñÐ
âÌæßÚU ·¤è ¹ðÌè âð â´Õ´çÏÌ ÃØØ °ß´ Âýæç#Øæ´/°·¤Ç¸ ×ð´ ÃØØ v. ¹ðÌè ·¤è ÌñØæÚUè ÂÚU ÃØØ w. ÕèÁ ·¤è Üæ»Ì x. ¹æÎ ¥æçÎ ·¤è Üæ»Ì y. ÂõÏàææÜæ ÌñØæÚU ·¤ÚUÙð ÂÚU ÃØØ z. ×ðçǸØæ´ ÕÙæÙð ÌÍæ ÂõÏô´ ·¤è Åþæ´âŒÜæ´çÅU» ÂÚU ÃØØ {. ¹ÚUÂÌßæÚU çٴؘæ‡æ ÂÚU ÃØØ |. çâ´¿æ§ü ÃØßSÍæ ÂÚU ÃØØ }. ¥æÚUôã‡æ ÃØßSÍæ ÂÚU ÃØØ ~. ÎêâÚUð âæÜ ×ð´ ȤâÜ âéÚUÿææ ÂÚU ÃØØ v®. ·¤´Îô´ ·¤è ¹éÎæ§ü ÌÍæ ÏéÜæ§ü, ©ÕæÜÙð, çÀÜæ§ü ¥æçÎ ÂÚU ÃØØ vv. ·¤´Îô ·¤ô âé¹æÙð ÌÍæ Âñç·¤´» ¥æçÎ ÂÚU ÃØØ ·é¤Ü ÃØØ (¹) ·é¤Ü Âýæç#Øæ´ (wz ç€ß¢ÅUÜ âê¹ð ÅU÷Øêßâü v®®®® M¤. ÂýçÌ ç€ß¢ÅUÜ ·¤è ÎÚU âð) (») àæéh ÜæÖ 28 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
wz®® y®®® v®®®® v®®® w®®® x®®® z®®® x®®® wz®® z®®®® v®®®® }y,®®®
-
wz®®®® wz®®®®
°€â€Üéçâß SÅUæðÚUè
ç·¤âæÙô´ ·¤ô Ùãè´ ÜéÖæ Âæ§ü Âè°× ç·¤âæÙ ØôÁÙæ
ÏæÙ×´˜æè ÙÚUð‹Îý ×ôÎè ·¤è ×ãˆßæ·¤æ´ÿæè ¥õÚU ÀôÅUð ç·¤âæÙô´ ·¤æ çßæ Âôá‡æ ·¤ÚUÙð ßæÜè Âè°× ç·¤âæÙ ØôÁÙæ ×ð´ §â ßáü ¥Öè Ì·¤ ÜÿØ âð ·¤× ç·¤âæÙ ÁéǸð ãñ´Ð ØôÁÙæ ×ð´ ÂêÚUð Îðàæ ×ð´ ·¤ÚUèÕ vy.z ·¤ÚUôǸ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ ´Áè·ë¤Ì ãôÙð ·¤æ ¥Ùé×æÙ Íæ ¥õÚU §â·Ô¤ çÜ° ·Ô¤‹Îý âÚU·¤æÚU Ùð |z ãÁæÚU ·¤ÚUôǸ ·¤æ ÂýæßÏæÙ ÚU¹æ ÍæÐ ·¤ëçá ×´˜ææÜØ âð Âýæ# ÁæÙ·¤æÚUè ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU ¥Õ Ì·¤ §â ØôÁÙæ ×ð´ ·Ô¤ßÜ | ·¤ÚUôǸ {x Üæ¹ ç·¤âæÙô´ Ùð ãè ´ÁèØÙ ·¤ÚUæØæ ãñÐ Âè°× ç·¤âæÙ ØôÁÙæ ×ð´ ´Áè·¤ëÌ ç·¤âæÙô´ ×ð´ âð |.v| ·¤ÚUôǸ ç·¤âæÙ w®®® L¤. ·¤è ÂýÍ× ç·¤SÌ Üð ¿é·Ô¤ ãñ´Ð ßãè´ {.vw ·¤ÚUôǸ ç·¤âæÙ ÎêâÚUè ç·¤SÌ ¥õÚU x.{z ·¤ÚUôǸ Ùð ÌèâÚUè ç·¤àÌ Öè Âýæ# ·¤ÚU Üè ãñ´Ð ÂýÏæÙ×´˜æè ç·¤âæÙ ØôÁÙæ ×ð´ â×Ø ÂÚU ÚUçÁSÅþðàæÙ âð ¿ê·¤ ÁæÙð ÂÚU ¥æ»ð ·¤è ç·¤àÌ Ùãè´ ç×ÜÌè ãñÐ
Âý
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 29
°€â€Üéçâß SÅUæðÚUè
ÂýÏæÙ×´˜æè ÙÚUð‹Îý ×ôÎè ·¤è ×ãˆßæ·¤æ´ÿæè ¥õÚU ÀôÅUð ç·¤âæÙô´ ·¤æ çßæ Âôá‡æ ·¤ÚUÙð ßæÜè Âè°× ç·¤âæÙ ØôÁÙæ ×ð´ §â ßáü ¥Öè Ì·¤ ÜÿØ âð ·¤× ç·¤âæÙ ÁéǸð ãñ´Ð ØôÁÙæ ×ð´ ÂêÚUð Îðàæ ×ð´ ·¤ÚUèÕ vy.z ·¤ÚUôǸ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ ´Áè·ë¤Ì ãôÙð ·¤æ ¥Ùé×æÙ Íæ ¥õÚU §â·Ô¤ çÜ° ·Ô¤‹Îý âÚU·¤æÚU Ùð |z ãÁæÚU ·¤ÚUôǸ ·¤æ ÂýæßÏæÙ ÚU¹æ ÍæÐ
चुनिंदा राज्यवार- किस्त लाभार्थियों की संख्या राज्य
कुल लाभार्थी
बिहार छत्तीसगढ़ मध्यप्रदेश महाराष्ट्र राजस्थान उत्तरप्रदेश उत्तराखंड
4109307 1513905 4232680 7367216 5270571 17487491 639625
प्रथम 4088926 1465870 3997295 6742089 4404817 16712457 628647
द्वितीय 3068706 1331564 3356039 5189648 3960642 14844340 592147
तृतीय 652717 164500 12397 2051972 2453059 12438114 485015
·¤ëçá ×´˜ææÜØ ·Ô¤ âê˜æô´ ·Ô¤ ×éÌæçÕ·¤ §â çßæèØ ßáü w®v~w® ·Ô¤ ¥´Ì Ì·¤ â´ÖßÌ v®vv ·¤ÚUôǸ ç·¤âæÙ ãè ÂýÏæÙ×´˜æè ç·¤âæÙ ØôÁÙæ ·¤æ ÜæÖ ©Ææ Âæ°´»ðÐ €UØô´ç·¤ ·¤æ´»ýðâ àææçâÌ âÚU·¤æÚUð´ §â×ð´ L¤ç¿ Ùãè´ Üð ÚUãè ãñ´Ð ·Ô¤‹Îý ¥õÚU ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚUô´ ·Ô¤ ×ŠØ ã×ðàææ ç·¤âæÙ ÚUæÁÙèçÌ·¤ çßâæÌ ÂÚU °·¤ ×ôãÚUæ ÚUãæ ãñÐ
4 नवम्बर 2019 की स्थिति में योजना पंजीकृत किसान प्रथम किस्त प्राप्त किसान द्वितीय किस्त प्राप्त तीसरी किस्त प्राप्त
7,63,24,367 7,17,42,960 6,12,26,760 3,65,55,148
·¤ëçá ×´˜ææÜØ ·Ô¤ ¥çÏ·¤æçÚUØô´ ·Ô¤ ×éÌæçÕ·¤ w®vzv{ ·¤è ·¤ëçá ÁÙ»‡æÙæ ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU Îðàæ ·Ô¤ vy.z ·¤ÚUôǸ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çÜ° ßáü w®v~w® ·Ô¤ çÜ° w ãÁæÚU L¤. ·¤è y ç·¤SÌô´ ×ð´ ÎðØ ÚUæçàæ ·¤æ ·¤éÜ ÕÁÅU |z ãÁæÚU ·¤ÚUôǸ L¤. Íæ ¥Õ §â×ð´ âð w®wz ãÁæÚU ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð Õ¿ Áæ°´»ð çÁâð »ýæ×è‡æ çß·¤æâ ·¤è ¥‹Ø ØôÁÙæ¥ô´ ·¤ô ¥æß´çÅUÌ ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ
ÖæÁÂæ àææçâÌ ÚUæ’Ø ¥æ»ð ×ãæÚUæcÅþ, ãçÚUØæ‡ææ, »éÁÚUæÌ, ©æÚU ÂýÎðàæ, ÖæÁÂæ àææçâÌ ÚUæ’Ø §â ØôÁÙæ ·¤æ ÜæÖ ÜðÙð ×ð´ ¥æ»ð ¿Ü ÚUãð ãñ´Ð çÕãæÚU, ©Ç¸èâæ ·Ô¤ ç·¤âæÙô´ Ùð Öè ÌèâÚUè ç·¤SÌ ¥ÂÙð Ùæ× ·¤ÚU Üè ãñÐ ßãè´ Â´. Õ´»æÜ ·¤è ·Ô¤‹Îý âð ¥ÎæßÌ Á» ÁæçãÚU ãñ, ¥õÚU ßãæ´ °·¤ Öè ç·¤âæÙ ·¤æ ´ÁèØÙ Ùãè´ ãé¥æ ãñÐ 30 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
State - RAJASTHAN District
Total No. of Beneficiaries
Ist Installment
IInd Installment
IIIrd Installment
AJMER
202746
172667
159457
112259
ALWAR
274389
231980
214707
166446
BANSWARA
152730
125275
116873
80989
BARAN
152257
116270
109509
87719
BARMER
271577
223988
205537
45539
BHARATPUR
208103
172349
157975
114118
BHILWARA
272145
232067
210036
151497
BIKANER
98517
81248
75649
13130
BUNDI
137690
112421
105721
87212
CHITTORGARH
179203
152902
142153
102457
CHURU
196781
159813
145004
53851
DAUSA
133953
112584
105471
87709
DHOLPUR
91487
76019
65951
45762
DUNGARPUR
118145
94502
83551
53320
GANGANAGAR
108913
81122
68727
45425
HANUMANGARH
167653
139236
126988
59791
JAIPUR
298291
244412
231325
175622
JAISALMER
31325
27451
24970
3783
JALORE
176909
148816
135394
56674
JHALAWAR
217189
184494
173275
112303
JHUNJHUNU
171426
143464
129056
84953
JODHPUR
260779
205900
182267
87284
KARAULI
97457
79505
72869
54075
KOTA
110373
89182
84264
63511
NAGAUR
306373
254022
231172
114225
PALI
181213
149144
132830
86419
PRATAPGARH
59671
48313
45954
29773
RAJSAMAND
95204
74092
68216
49088
SAWAI MADHOPUR
128892
112210
104657
77562
SIKAR
183390
150420
135193
84342
SIROHI
63569
47632
44006
31546
TONK
189771
151699
141465
107873
UDAIPUR
185325
160428
152640
81450
Grand Total :
5523446
4555627
4182862
2607707 *Status update as on date. 27/11/2019
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 31
çÚUÂôÅü
w®ßè´ Âàæ黇æÙæ
Îðàæ ×ð´ v} ȤèâÎè ÕÉ¸è »æØô´ ·¤è â´Øæ àæÖÚU ×ð´ »æØô´ ·¤è â´Øæ ×ð´ w®vw ·Ô¤ ÕæÎ Ì·¤ÚUèÕÙ v} ȤèâÎè ·¤è ßëçh ãé§ü ãñÐ Âàæ黇æÙæ ·¤è ãæçÜØæ çÚUÂôÅUü ·Ô¤ ¥ÙéâæÚU, ÖæÚUÌ ×ð´ »æØô´ ·¤è ¥æÕæÎè vy.zv ·¤ÚUôǸ ãñÐ Øã ÁæÙ·¤æÚUè w®ßè´ Âàæ黇æÙæ ·¤è çÚUÂôÅUü ×ð´ Îè »§ü ãñÐ çÂÀÜè Âàæ黇æÙæ ·Ô¤ ×é·¤æÕÜð w®ßè´ Âàæ黇æÙæ ×ð´ âÖè ÂàæéÏÙ ·¤è ¥æÕæÎè y.{ ȤèâÎè ·¤è ßëçh ·Ô¤ âæÍ zx.z| ·¤ÚUôǸ ãô »§ü ãñÐ ·ð´¤ÎýèØ ÂàæéÂæÜÙ ×´˜ææÜØ mæÚUæ w®ßè´ Âàæ黇æÙæ ·¤è çßSÌëÌ çÚUÂôÅUü ÁæÚUè ·¤è »§ü ãñUÐ §â ÕæÚU Âàæ黇æÙæ ×ð´ Âýõlôç»·¤è ·¤æ §SÌð×æÜ ç·¤Øæ »ØæÐ ÅUñÕÜðÅU ·Ô¤ ×æŠØ× âð ÎðàæÖÚU ×ð´ Âàæ黇æÙæ ·¤è »§ü ãñÐ
Îð
32 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
Îðàæ ×ð´ Âàæ黇æÙæ ãÚU Âæ´¿ âæÜ ÂÚU ãôÌè ãñÐ ÖæÚUÌ ×ð´ ÂãÜè ÕæÚU v~v~w® ×ð´ Âàæ黇æÙæ ãé§ü ÍèÐ §â·Ô¤ ÕæÎ v~wywz ×ð´ ÎêâÚUè ÕæÚUÐ ¥æÁæÎè ·Ô¤ ÕæÎ ÂýÍ× ÂàæéÏÙ »‡æÙæ v~zv ×ð´ ¥æØôçÁÌ ·¤è »§ü ÌÍæ ©æÚUôæÚU ãÚU Âæ´¿ßð´ ßáü Øã »‡æÙæ ¥æØôçÁÌ ·¤è ÁæÌè ãñÐ ÂàæéÏÙ »‡æÙæ ·Ô¤ ·ý¤× ×ð´ ßÌü×æÙ ÂàæéÏÙ »‡æÙæ w®v| ÂàæéÏÙ »‡æÙæ ·¤è w®ßè´ ·¤Ç¸è ·¤è çÚUÂôÅUü ãñÐ çÂÀÜè ÕæÚU ·¤è Âàæ黇æÙæ w®®|vw ×ð´ ãé§ü ÍèÐ ÂàæéÏÙ »‡æÙæ ×ð´ âÖè ÂæÜÌê ÁæÙßÚUô´ ¥õÚU ©Ù·¤è â´Øæ ·¤ô ·¤ßÚU ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ Øã »‡æÙæ »ýæ×è‡æ ¥õÚU àæãÚUè ÎôÙô´ ãè ÿæð˜æô´ ×ð´ ·¤è »§üÐ Âàæé¥ô´ (×ßðàæè, Öñ´â, ç×ÍéÙ, Øæ·¤, ÖðǸ, Õ·¤ÚUè, âé¥ÚU, ƒæôǸæ, ÅU^ê, ¹‘¿ÚU, »Ïæ ª¤´ÅU, ·éé¤ææ, ¹ÚU»ôàæ ¥õÚU ãæÍè) ·Ô¤ çßçÖóæ ÙSÜô´ ¥õÚU ƒæÚUô´, ƒæÚUðÜê ©l×ô´/»ñÚUƒæÚUðÜê ©l×ô´ ¥õÚU â´SÍæÙô´ ×ð´ ×õÁêÎ ÂôËÅþè ÂçÿæØô´ (×é»èü, Õ̹, °×é, ÅU·¤èü, ÕÅUðÚU ¥õÚU ¥‹Ø ÂôËÅþè ÂçÿæØô´) ·¤è »‡æÙæ â´Õ´çÏÌ SÍÜô´ ÂÚU ãè ·¤è »§ü ãñÐ
w| ·¤ÚUæðǸ ƒæÚÔUÜê ×ßðçàæØæ𴠷𤠥梷¤Ç¸æð´ ·¤æ ⢻ýãU
Âý×é¹ çÕ´Îé
w®ßè´ ÂàæéÏÙ »‡æÙæ ×ð´ w| ·¤ÚUôǸ âð Öè ¥çÏ·¤ ƒæÚUðÜê °ß´ »ñÚUƒæÚUðÜê ×ßðàæè ·Ô¤ ¥æ´·¤Ç¸ô´ ·¤æ â´»ýã ç·¤Øæ »Øæ ãñ, Ìæç·¤ Îðàæ ×ð´ ÂàæéÏÙ ¥õÚU ÂôËÅþè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ ·¤æ âÅUè·¤ ¥æ·¤ÜÙ ç·¤Øæ Áæ â·Ô¤Ð »‡æÙæ âð ÁéÇ¸è §â â×ê¿è Âýç·ý¤Øæ ×ð´ ÚUæ’Øô´/·ð´¤Îý àææçâÌ ÂýÎðàæô´ ·¤è âÚU·¤æÚUô´ Ùð }®,®®® âð Öè ¥çÏ·¤ °ðâð ÿæð˜æèØ ·¤×ü¿æçÚUØô´ ·¤è âðßæ°´ Üè´ Áô ×éØØÌÑ Âàæé ç¿ç·¤ˆâ·¤ ¥õÚU ÂñÚUæÂàæé ç¿ç·¤ˆâ·¤ ãñ´Ð
Îðàæ ×ð´ ×ßðàæè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ ßáü w®v~ ×ð´ v~w.y~ ç×çÜØÙ ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ ®.} ÂýçÌàæÌ ’ØæÎæ ãñÐ B ×æÎæ ×ßðàæè (»æØô´ ·¤è ·é¤Ü â´Øæ) vyz.vw ç×çÜØÙ ¥æ´·¤è »§ü ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ (w®vw) ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ v}.® ÂýçÌàæÌ ¥çÏ·¤ ãñÐ B çßÎðàæè/â´·¤ÚU ÙSÜ ¥õÚU SßÎðàæè//¥ß»èüØ ×ßðàæè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ Îðàæ ×ð´ ·ý¤×àæÑ z®.yw ç×çÜØÙ ¥õÚU vyw.vv ç×çÜØÙ ãñÐ मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 33
çÚUÂôÅü
B SßÎðàæè/¥ß»èüØ ×æÎæ ×ßðàæè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ/ ßáü w®v~ ×ð´ çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ v® ÂýçÌàæÌ Õɸ »§ü ãñÐ B çßÎðàæè/â´·¤ÚU ÙSÜ ßæÜè ×ßðàæè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ ßáü w®v~ ×ð´ çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ w{.~ ÂýçÌàæÌ Õɸ »§ü ãñÐ B SßÎðàæè/¥ß»èüØ ×ßðàæè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ { ÂýçÌàæÌ ·¤× ãô »§ü ãñÐ ãæÜæ´ç·¤, w®vww®v~ ·Ô¤ ÎõÚUæÙ SßÎðàæè/¥ß»èüØ ×ßðàæè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ ×ð´ ·¤×è ·¤è »Ì w®®|vw ·Ô¤ ֻܻ ~ ÂýçÌàæÌ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ ¥Âðÿææ·¤ëÌ ·¤æÈ¤è ·¤× ãñÐ B Îðàæ ×ð´ Öñ´âô´ ·¤è ·é¤Ü â´Øæ v®~.}z ç×çÜØÙ ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ ֻܻ v.® ÂýçÌàæÌ ¥çÏ·¤ ãñÐ B »æØô´ ¥õÚU Öñ´âô´ ×ð´ ·é¤Ü ÎéÏæM¤ Âàæé¥ô´ ·¤è â´Øæ ~vwz.xy ç×çÜØÙ ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ {.® ÂýçÌàæÌ ¥çÏ·¤ ãñÐ B Îðàæ ×ð´ ÖðǸ ·¤è ·é¤Ü â´Øæ ßáü w®v~ ×ð´ |y.w{ ç×çÜØÙ ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ vy.v ÂýçÌàæÌ ’ØæÎæ ãñÐ B Îðàæ ×ð´ Õ·¤ÚUè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ ßáü w®v~ ×ð´ vy}.}} ç×çÜØÙ ãñ Áô 34 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
B B B B B B
çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ v®.v ÂýçÌàæÌ ¥çÏ·¤ ãñÐ ßÌü×æÙ »‡æÙæ ×ð´ Îðàæ ×ð´ âé¥ÚU ·¤è ·é¤Ü â´Øæ ~.®{ ç×çÜØÙ ¥æ´·¤è »§ü ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ vw.®x ÂýçÌàæÌ ·¤× ãñÐ ç×ÍéÙ, Øæ·¤, ƒæôǸð, ÅU^ê, ¹‘¿ÚU, »Ïð, ª¤´ÅU âçãÌ ¥‹Ø ÂàæéÏÙ ¥æÂâ ×ð´ ç×Ü·¤ÚU ·é¤Ü ÂàæéÏÙ ×ð´ ֻܻ ®.wx ÂýçÌàæÌ ·¤æ Øô»ÎæÙ ·¤ÚUÌð ãñ´ ¥õÚU ©Ù·¤è ·é¤Ü â´Øæ v.wy ç×çÜØÙ ãñÐ Îðàæ ×ð´ ·¤éÜ ÂôËÅþè â´Øæ ßáü w®v~ ×ð´ }zv.}v ç×çÜØÙ ¥æ´·¤è »§ü ãñ Áô v{.} ÂýçÌàæÌ ·¤è ßëçh ÎàææüÌè ãñÐ Îðàæ ×ð´ ƒæÚUô´ ·Ô¤ ¥æ´»Ù ×ð´ ÂôËÅþè ·¤è ·é¤Ü â´Øæ vxv|.®| ç×çÜØÙ ¥æ´·¤è »§ü ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ ֻܻ y{ ÂýçÌàæÌ ’ØæÎæ ãñÐ Îðàæ ×ð´ ßæç‡æç’Ø·¤ ÂôËÅþè´ ·¤è ·é¤Ü â´Øæ vzxy.|y ç×çÜØÙ ãñ Áô çÂÀÜè »‡æÙæ ·¤è ÌéÜÙæ ×ð´ y.z ÂýçÌàæÌ ¥çÏ·¤ ãñÐ Âçà¿× Õ´»æÜ ×ð´ Âàæé¥ô´ ·¤è â´Øæ ×ð´ âÕâð ¥çÏ·¤ (wx ÂýçÌàæÌ) ·¤è ßëçh ãé§ü, ©â·Ô¤ ÕæÎ ÌðÜ´»æÙæ (ww ÂýçÌàæÌ) ·¤æ SÍæÙ ÚUãæÐ
B Îðàæ ×ð´ ·é¤Ü ×ßðçàæØô´ ·¤è â´Øæ ×ð´ ®.} ÂýçÌàæÌ ·¤è ßëçh ãé§ü ãñÐ Øã ßëçh ×éØ M¤Â âð ߇æü àæ´·¤ÚU ×ßðçàæØô´ ¥õÚU SßÎðàæè ×æÎæ ×ßðçàæØô´ ·¤è ¥æÕæÎè ×ð´ ÌðÁè âð ßëçh ·¤æ ÂçÚU‡ææ× ãñÐ B ©æÚUÂýÎðàæ ×ð´ ×ßðçàæØô´ ·¤è ¥æÕæÎè ×ð´ âÕâð ’ØæÎæ ·¤×è Îð¹è »§ü ãñÐ B Âçà¿× Õ´»æÜ ×ð´ ×ßðçàæØô´ ·¤è ¥æÕæÎè ×ð´ âÕâð ¥çÏ·¤ vz ÂýçÌàæÌ ·¤è ßëçh Îð¹è »§ü ãñÐ B ·é¤Ü çßÎðàæè/·ý¤æòâÕýèÇ ×ßðçàæØô´ ·¤è ¥æÕæÎè ×ð´ w| ÂýçÌàæÌ ·¤è ßëçh ãé§ü ãñÐ B w®v}v~ ×ð´ ÖæÚUÌ ·Ô¤ ·é¤Ü ÎêÏ ©ˆÂæÎÙ ×ð´ ·ý¤æòâÕýèÇ ×ßðçàæØô´ ·¤æ Øô»Îæ٠ֻܻ w} ÂýçÌàæÌ ÍæÐ B Áâèü Øæ ãôÜðçSÅUÙ Áñâð çßÎðàæè ¥õÚU ·ý¤æòâÕýèÇ ×ßðçàæØô´ ·¤è ÎéÏæM¤ ÿæ×Ìæ ¥çÏ·¤ ãñ, §âçÜØð ·¤ëá·¤ô´ mæÚUæ §Ù ×ßðçàæØô´ ·¤ô ¥çÏ·¤ Ââ´Î ç·¤Øæ Áæ ÚUãæ ãñÐ B ·é¤Ü Îðàæè ×ßðçàæØô´ ·¤è ¥æÕæÎè ×ð´ { ÂýçÌàæÌ ·¤è ç»ÚUæßÅU Îð¹è »§ü ãñÐ B ÚUæcÅþèØ »ô·é¤Ü ç×àæÙ ·Ô¤ ×æŠØ× âð Îðàæè ÙSÜô´ ·Ô¤ â´ÚUÿæ‡æ ·¤ô Õɸæßæ ÎðÙð ·Ô¤ âÚU·¤æÚU ·Ô¤ ÂýØæâô´ ·Ô¤ ÕæßÁêÎ, ÖæÚUÌ ·Ô¤ SßÎðàæè ×ßðçàæØô´ ·¤è
â´Øæ ×ð´ ç»ÚUæßÅU ÁæÚUè ãñÐ B ©æÚU ÂýÎðàæ, ×ŠØ ÂýÎðàæ, ÚUæÁSÍæÙ, ×ãæÚUæcÅþ ¥æçÎ ÚUæ’Øô´ ×ð´ âÕâð ¥çÏ·¤ ç»ÚUæßÅU Îð¹è »§ü ãñ, çÁâ·¤æ ·¤æÚU‡æ ÕãéÌ ãÎ Ì·¤ »õãˆØæ ·¤æÙêÙ ãñÐ B ·é¤Ü ÎéÏæM¤ ×ßðçàæØô´ ×ð´ { ÂýçÌàæÌ ·¤è ßëçh Îð¹è »§ü ãñÐ B ¥æ¢·¤Ç¸ð ÕÌæÌð ãñ´ ç·¤ Îðàæ ×ð´ ·é¤Ü ×ßðçàæØô´ ·¤æ ֻܻ |z ÂýçÌàæÌ ×æÎæ (»æØ) ãñ´, Øã Îé‚Ï ©ˆÂæη¤ Âàæé¥ô´ ·Ô¤ çÜØð ÇðØÚUè ç·¤âæÙô´ ·¤è ßÚUèØÌæ¥ô´ ·¤æ °·¤ SÂC â´·Ô¤Ì ãñÐ »æØô´ ·¤è â´Øæ ×ð´ ßëçh ·¤æ ·¤æÚU‡æ âÚU·¤æÚU mæÚUæ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ©‘¿ ©ÂÁ ßæÜð ÕñÜ ·Ô¤ ßèØü ·Ô¤ âæÍ ·¤ëç˜æ× »ÖæüÏæÙ ·¤è âéçßÏæ ÂýÎæÙ ·¤ÚUÙæ ãñÐ B Õð·¤ØæÇü ÂôËÅþè ×ð´ ֻܻ y{ ÂýçÌàæÌ ·¤è ßëçh ãé§ü ãñÐ B ·é¤Ü »ôÁæÌèØ ÁÙâ´Øæ (×ßðàæè, Öñ´â, ç×ÍéÙ ¥õÚU Øæ·¤) ×ð´ ֻܻ v ÂýçÌàæÌ ·¤è ßëçh ãéU§ü ãñÐ B ÖðǸ, Õ·¤ÚUè ¥õÚU ç×ÍéÙ ·¤è ¥æÕæÎè ÎôãÚUð ¥´·¤ô´ ×ð´ Õɸè ãñ ÁÕç·¤ ƒæôǸô´, âê¥ÚU, ª¤¢ÅU, »Ïð, ¹‘¿ÚU ¥õÚU Øæ·¤ ·¤è ç»ÙÌè ×ð´ ç»ÚUæßÅU ¥æ§ü ãñÐ मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 35
¥æŠæéçÙ·¤ ·ë¤çá Ø¢˜æ
¹ðÌô´ ×ð´ v® ·¤æ× ·¤ÚUÌæ ãñ Õýàæ ·¤ÅUÚU âæÙ ¥€UâÚU Ù° Ù° ¹ðÌè Ø´˜æô´ ·¤è ¹ôÁ ×ð´ ÚUãÌð ãñ´, ç·¤âæÙ Öæ§Øô´ ã× È¤âÜ ·¤ÅUæ§ü ·¤è °·¤ àææÙÎæÚU, ¥Ùô¹è ¥õÚU ·¤æȤè âSÌè ×àæèÙ ·Ô¤ ÕæÚUð ×ð´ ÕÌæ ÚUãUð ãñ´Ð §â ×àæèÙ âð ¥æ âôØæÕèÙ, ÏæÙ, »ðãê´ ·Ô¤ âæÍ âæÍ âÖè ȤâÜ ·¤æÅU â·¤Ìð ãñ´Ð âæÍ ãè §â ×àæèÙ ·¤è ×ÎÎ âð Âàæé¥ô´ ·¤æ ¿æÚUæ Öè ·¤æÅUæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ §â ×àæèÙ ·¤æ Ùæ× Õýàæ ·¤ÅUÚU ãñÐ Õýàæ ·¤ÅUÚU ×àæèÙ °·¤ °ñâæ ¥æÏéçÙ·¤ ¹ðÌè ©Â·¤ÚU‡æ ãñ, çÁâ·¤è Âæ´¿ ©Â·¤ÚU‡æô´ ·Ô¤ âæÍ ç·¤âæÙ °ß´ ×æÜè ¥æâæÙè âð ·¤× ¹¿üð ×¢ð, ·¤× â×Ø ×¢ð ¥õÚU ·¤× Ÿæ× âð ’ØæÎæ ·¤æ× ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ¢Ð Ø㠩·¤ÚU‡æ ÏæÙ Áñâè ȤâÜô´ ç·¤ ·¤ÅUæ§ü ¥õÚU ¹ÚUÂÌßæÚU çÙØ´˜æ‡æ ãðÌê ÕãéÌ ãè ȤæØÎð×´Î âæçÕÌ ãé¥æ ãñÐ §â·Ô¤ âÖè âæÏÙÂéÁüð ©‘¿Ì× »é‡æßææ ßæÜð ŒÜæçSÅU·¤ ¥õÚU ÏæÌê âð ÕÙð ãéØð ãñÐ §â Õýàæ ·¤ÅUÚU ×àæèÙ ·¤ô ·¤× §´ÏÙ Ü»Ìæ ãñ ¥õÚU Øã §SÌð×æÜ °ß´ ÚU¹ÚU¹æß ·¤ÚUÙð ãðÌê ¥æâæÙ ãñÐ §â ×àæèÙ ·¤è ¹æâ ÕæÌ Øð ãñ ç·¤ §â·Ô¤ ¥æ»ð ·¤è ¥ÅUñ¿×ð´ÅU ÕÎÜ ·Ô¤ ã× »óæð ¥õÚU âçÁØô´ Áñâè ȤâÜô´ ·¤è »éǸæ§ü Öè ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ´Ð §â·Ô¤ ¥Üæßæ §â ×àæèÙ âð ƒææâ ß»ðÚUæ Öè ·¤æÅUæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ §â ×àæèÙ ·¤è ×ÎÎ âð °·¤ °·¤Ç¸ ȤâÜ ·¤æÅUÙð ·Ô¤ çÜ° °·¤ ç·¤âæÙ ·¤æð çâÈü¤ °·¤ âð ÇðUɸU ƒæ´ÅUð ·¤æ â×Ø Ü»Ìæ ãñÐ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ¥æ× ÌõÚU ÂÚU °·¤ Õèƒææ ȤâÜ ·¤è ·¤ÅUæ§ü ·Ô¤ çÜ° Éæ§ü âð ÌèÙ ãÁæÚU M¤ÂØ𠹿ü ·¤ÚUÙð ÂǸÌð ãñ´Ð Üðç·¤Ù §â ×àæèÙ âð ֻܻ °·¤ Õèƒææ ·¤è ·¤ÅUæ§ü ·¤ÚUÙð ×ð´ ֻܻ v âð Çðɸ ÜèÅUÚU ·Ô¤ ¥æâÂæâ ÂðÅþôÜ ·¤è ¹ÂÌ ãôÌè ãñ ØæÙè ·¤è §â ×àæèÙ âð ·¤ÅUæ§ü ·¤ÚUÙð ×ð´ ֻܻ |® âð v®® M¤ÂØð ·Ô¤ Õè¿ ãè ¹¿ü ¥æÌæ ãñÐ ·¤ÂÙè §â ×àæèÙ ·¤è »æÚU´ÅUè ¥õÚU ßæÚU´ÅUè Öè Îð»è ¥õÚU ¥æ §â ×àæèÙ ·¤ô ƒæÚU ÕñÆð Öè ×´»ßæ â·¤Ìð ãñ´, ·¤´ÂÙè mæÚUæ §â·¤è ãô× çÇÜèßÚUè Îè ÁæÌè ãñÐ ·¤è×Ì ·¤è ÕæÌ ·¤ÚUð´ Ìô ¿æÚUô´ ¥ÅUñ¿×ð´ÅU÷â ·Ô¤ âæÍ Øð ×àæèÙ ¥æ çâȤü vz®®® L¤Â° ×ð´ ¹ÚUèÎ â·¤Ìð ãñ´Ð Ìô Øã ×àæèÙ ©Ù ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çÜ° ÕãéÌ ¥‘Àè âæçÕÌ ãô â·¤Ìè ãñ´ çÁÙ·¤ô â×Ø ÂÚU ×ÁÎêÚU Ùãè´
ç·¤
36 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
ç×ÜÌð ãñ´Ð Øã Õýàæ ·¤ÅUÚU ¿æÜê ·¤ÚUÙð ×ð´ ¥æâæÙ ãñ´ ¥õÚU §âð ¥æâæÙè âð çÙØ´ç˜æÌ ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ
Õýàæ ·¤ÅUÚU ·¤è çßàæðáÌæ°¢ B Õýàæ ·¤ÅUÚU ·¤æ w SÅþô·¤ ÂðÅþôÜ §´ÁÙ ãñÐ B §â·¤æ §´ÁÙ zw âèâè ·¤æ ÂæßÚUÈé¤Ü §´ÁÙ ãñÐ B °òËØé×èçÙØ× ·Ô¤ âæ×»ýè âð ÕÙæ ãôÙð âð Õýàæ ·¤ÅUÚU ·ð¤¤ §´ÁÙ ·¤æ ßÁÙ ·¤× ãñÐ B Õýàæ ·¤ÅUÚU ·ð¤ §´ÁÙ ·¤æ ßÁÙ çâȤü | ç·¤Üô ãñÐ B Õýàæ ·¤ÅUÚU ·¤ô ¿ÜæÙð ãðÌê çßàæðá Âýçàæÿæ‡æ ç·¤ ÁL¤ÚUÌ Ùãè¢ ãñ, Øã SÅUæÅUü ·¤ÚUÙð ×ð´ ÕãéÌ ãè ¥æâæÙ ãñÐ B Õýàæ ·¤ÅUÚU ×àæèÙ ·¤æ ÂêÚUæ ßÁÙ v®vw ç·¤Üô ·Ô¤ ¥æâÂæâ ÚUãÌæ ãñÐ B ØãU Õýàæ ·¤ÅUÚU ×àæèÙ v ÜèÅUÚU ÂðÅþôÜ ×𢠰·¤ âð ÇðUɸU ƒæ´ÅUð Ì·¤ ¿Ü â·¤Ìæ ãñÐ B Õýàæ ·¤ÅUÚU ×àæèÙ ·¤è §´ÁÙ ç·¤ ÿæ×Ìæ vv®® ¥æÚUÂè°× ãñÐ B Õýàæ ·¤ÅUÚU ×àæèÙ ç·¤ §´ÏÙ ÅU´·¤è ç·¤ ÿæ×Ìæ v.w çÜÅUÚU(vw®® ç×.Üè) ãñÐ B Õýàæ ·¤ÅUÚ U×àæèÙ ·¤ô âãè É´» âð ¿ÜæÙð ãðÌê §´ÏÙ ·Ô¤ âæÍ x®y® ç×.Üè w ÅUè ¥æòØÜ ÁM¤ÚU §SÌð×æÜ ·¤ÚUð¢Ð
Õýàæ ·¤ÅUÚU ·ð¤ ©U·¤ÚU‡æ B B B B B
Harvester / Grass Cutter Blade Teeth Blade Weeder Attachment (Bladed) Trillar Attachment (Bladed) Nylon Wire Cutter
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 37
×¢ÍÙ
गांधी के नजरिए से खेती किसानी सुरेंद्रसिंह शेखावत
लेखक राजनीतिक कार्यकर्ता है तथा गांधी विचार पर शोधार्थी हैं।
क्षिण अफ्रीका (South Africa) से भारत वापसी के बाद गांधी ने भारत में अपना पहला आंदोलन किसानों के लिए किया। चंपारण सत्याग्रह नील के किसानों के लिए था जहां सिविल नाफरमानी के हथियार का प्रयोग गांधी ने किसानों के लिए किया। गांधी खुद को किसान मानते थे। प्रख्यात कृषि अर्थशास्त्री प्रो. एमएस स्वामीनाथन ने बताया, ‘एक बार महात्मा गाँधी ने नेशनल डेयरी रिसर्च इंस्टीट्यूट, बंगलुरु ने अपनी आगन्तुक पुस्तिका में अपना अनुभव लिखने का आग्रह किया था। व्यवसाय कॉलम में उन्होंने ‘किसान’ लिखा।’ आज गांधी की 150वीं जयंती मनाते हुए जब हम सभी पहलुओं पर विचार कर रहे है ऐसे में खेती किसानी पर गांधी के विचारों को आज के परिपेक्ष्य में जांच लेना भी समीचीन है। आज गांवों की आर्थिक हालत बद से बदतर होती जा रही है, खेती किसानों के लिए घाटे का सौदा बन गया है, इसलिए उनकी संख्या में जबरदस्त गिरावट आई है और युवा पीढ़ी आज खेती नहीं करना चाहती है। पर इस गिरावट को अर्थशास्त्र के बाजारवादी पुजारी देश की प्रगति का लक्षण मानते हैं। लेकिन खेती-किसानी और इन पर आधारित मजदूरी
द
38 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
छोड़कर प्रवासी मजदूर बने लोग शहरों में नारकीय जीवन व्यतीत करने पर मजबूर हैं। यह बात दूसरी है कि इनके श्रम बल पर शहर चमक रहे हैं। गांधी ने बार-बार कहा कि हिंदुस्तान शहरों में नहीं बल्कि गांवों में बसता है। यदि गांवों का नाश होता है, तो भारत का नाश हो जाएगा। इस हालत में भारत, भारत नहीं रहेगा। वह कहते थे कि शहरवासियों का ख्याल है कि भारत शहरों में बसता है और गांवों का निर्माण शहरों की जरूरतें पूरा करने के लिए हुआ है। पर गांधी जी का इस शहरी सोच से छत्तीस का आंकड़ा था। आजादी के सात दशकों बाद देखें, तो गांवों और किसानों की आर्थिक स्थिति और दयनीय हो गई है। खेती से जीवन की मूलभूत जरूरतों को पूरा करने लायक आमदनी भी किसानों को नहीं हो रही है और अधिकांश किसान कर्ज के बोझ से दब गए हैं। कड़वा सच यह है कि किसान अपने बच्चों को खेती में नहीं रखना चाहता। कृषि की पढ़ाई करने वाले युवा भी गांव में जाकर खेती नहीं करना चाहते हैं। बुनियादी समस्या यह है कि नवउदारवादी अर्थशास्त्र कृषि को एक आर्थिक गतिविधि नहीं मानता। यही कारण है कि किसान बेकल हैं और उन्हें देश पर बोझ के रूप में देखा जा रहा है। लेकिन इस बात को नहीं समझा जा रहा कि केवल कृषि क्षेत्र ही है, जो देश का सबसे बड़ा रोजगार प्रदाता है। इसी क्षेत्र में अर्थव्यवस्था को मजबूत करने की क्षमता है। यही कारण था कि महात्मा गाँधी कृषि क्षेत्र के जबरदस्त पैरवीकार थे। और इसी सच को हम नजरन्दाज किये हुए हैं। नीति आयोग ने कहा है कि कृषि में निवेश गरीबी दूर करने का विकल्प हो सकता है। इस क्षेत्र में जितना निवेश बढ़ाएंगे उसके गुणात्मक अनुपात
में गरीबी कम होगी। इस फार्मूले को दुनिया भर में माना जाता है कि कृषि क्षेत्र में निवेश गरीबी मिटाने का कारगर हथियार है। वर्तमान सरकार 5 ट्रिलियन अर्थव्यवस्था की बात कर रही है। सबका साथ सबका विकास और नए भारत के निर्माण के नारे बिना किसान की समृद्धि के साकार नहीं हो सकते। इस अभियान की सफलता के लिये कृषि पर फोकस करने की जरूरत है। किसानों में खुशहाली लाये बिना देश से गरीबी और कुपोषण जैसा अभिशाप मिटाने का अभियान सफल नहीं हो सकता। इस लक्ष्य को हासिल करने के लिये सरकार को कृषि पर विशेष ध्यान देना होगा। हाल ही में सरकारी थिंक-टैंक नीति आयोग ने कहा है कि कृषि में निवेश गरीबी दूर करने का विकल्प साबित हो सकता है। इस क्षेत्र में जितना निवेश बढ़ाएँगे उसके गुणात्मक अनुपात में देश में गरीबी कम होगी। इस फार्मूले को दुनिया भर में माना जाता है कि कृषि क्षेत्र में निवेश गरीबी मिटाने का सबसे कारगर हथियार है। पिछले सालों में गरीबी मिटाने के जितने भी उपाय किए गए उनमें कृषि क्षेत्र पर कोई खास ध्यान नहीं दिया गया। इसी का नतीजा है कि फिलहाल हमारे यहाँ किसानों की आय न्यूनतम स्तर पर है। कृषि की अनदेखी के कारण ही देशभर के किसान आंदोलन के लिये सड़कों पर उतर रहे हैं। जोतें छोटी होने के कारण खेती घाटे का सौदा साबित हो रही है। इस वजह से लोग खेती छोड़कर शहरों की ओर पलायन कर रहे हैं। आंकड़ों पर गौर करें तो वर्ष 2004-05 से अब तक 13 साल के दौरान देश में महज 1.6 करोड़ रोजगारों का सृजन हुआ है जबकि इस दौरान 16 करोड़ रोजगार के अवसर पैदा होने चाहिए थे। घाटे का सौदा साबित होने के बावजूद देश की 52 फीसद आबादी अब भी खेती-बाड़ी पर निर्भर है। करीब 60 करोड़ इस आबादी की आय में इजाफा हो जाए तो खेती की दशा और दिशा दोनों बदल सकते हैं। वर्ष 2016-17 में किसान परिवार की औसत आय 20,000 आंकी गई है जो प्रतिमाह 1700 रुपए से भी कम है। इतनी कम रकम से परिवार का भरण-पोषण तो दूर एक गाय भी नहीं पाली जा सकती है। किसान किस स्थिति से गुजर रहा है, इससे सहज अंदाजा लगाया जा सकता है। अध्ययनों से पता चला है कि कृषि में अग्रणी पंजाब जैसे राज्य तक में 98 प्रतिशत ग्रामीण परिवार कर्ज से ग्रस्त हैं। इनमें भी 94 प्रतिशत परिवार ऐसे हैं, जिनकी आमदनी से ज्यादा उनका खर्च है। संसद में रखी गई जानकारी के मुताबिक, देश में कुल कृषि ऋण 12.60 लाख करोड़ रुपए के हैं। इसकी तुलना देश में 10.3 लाख करोड़ रुपए के बैंक डिफॉल्ट्स से करें। अप्रैल, 2014 और अप्रैल, 2018 के बीच 3.16 लाख करोड़ रुपए के कारपोरेट एनपीए बट्टे खाते में डाले जा चुके हैं। हरित क्रांति के बाद देश में उत्पादन चरम पर है खेती योग्य भूमि का खसरा भी बढ़ा है बावजूद इसके किसान की हालत बाद से बदतर हुई है। उधर गांधी अहिंसक खेती की बात करते है। अहिंसक खेती से मतलब बिना किसी को क्षति पहुंचाए खेती। आधुनिक भाषा में कहें तो आर्गेनिक फार्मिंग। हाल के सालों में गांधी के विचार के अनुरूप खेती करके कई बदलाव नजर आए है एक ऐसे ही उदाहरण पर कृषि मामलों के जानकार और लेखक देविन्दर शर्मा ने पिछले दिनों ध्यान दिलवाया। आंध्रप्रदेश के खम्मम जिले के गांव रामचन्द्रपुरम के किसानों ने एक ऐसा ही उदाहरण प्रस्तुत किया है जहाँ पर्यावरण को क्षति पहुंचाए बिना किसानों के चेहरों पर रौनक लौटी है और भूख के स्तर को शून्य तक पहुँचाया है।
छह साल पहले खम्मम जिले के एक गांव से जिस काम का सूत्रपात किया गया था, वह अब आंध्र प्रदेश के 21 जिलों की बीस लाख एकड़ भूमि तक फैल चुका है। चार साल में ही आंध्र के 23 जिलों में से 21 जिलों के तीन लाख अठारह हजार किसानों ने काफी शीघ्रता से खेती में केमिकल का इस्तेमाल करना छोड़ दिया और आर्थिक रूप से व्यावहारिक और पारिस्थितिकी खेती की ओर उन्मुख हो गए। एक विलक्षण मूक क्रान्ति हुई। इतना ही नहीं, रासायनिक उर्वरकों का प्रयोग भी धीरे-धीरे कम होने लगा था। यह सब बिना किसी सरकारी या निजी एजेन्सी के प्रोत्साहन के सम्भव हो गया। यह एक रिकॉर्ड है। यदि सरकार इस दिशा में गम्भीर हो, तो अगले दस सालों में पूरे देश में 200 लाख एकड़ में पर्यावरण को नुकसान पहुंचाए बिना खेती में फार्मर-फ्रेंडली व्यवस्था लागू की जा सकती है। आज से दस साल बाद यदि हम वर्ष 2020 को देखने की कोशिश करें, तो भारतीय कृषि का स्वरूप ही बदला नजर आएगा, जहां किसानों की आत्महत्या करने की घटनाएँ इतिहास में दर्ज मिलेंगी। दुख और निराशा उत्पन्न करने वाली खेती का काम गौरवपूर्ण हो जाएगा। किसान अब कम्पोस्ट खाद, वर्मी खाद का इस्तेमाल कर रहे हैं। इससे न केवल परम्परागत खेती को बढ़ावा मिला, बल्कि किसानों के जीवनयापन में भी स्थायित्व आया। खेती की जो भूमि बंजर हो गई थी, उसकी उत्पादन क्षमता भी बढ़ी। महत्वपूर्ण बात यह रही कि कीटनाशकों के प्रयोग से किसानों की स्वास्थ्य समस्याएं भी दूर हुई और स्वास्थ्य पर किया जाने वाला खर्च भी 40 फीसदी तक घट गया। इसके अलावा खेती की लागत भी 33 फीसदी तक कम हो गई। जिन क्षेत्रों में गैर-कीटनाशक प्रबंधन व्यवस्था किसानों ने अपनाई थी उन इलाकों में किसान आत्महत्या की एक भी घटना प्रकाश में नहीं आई। किसानों का ऋण भी कम हुआ और उनके हाथ में पैसा भी आया। पांच जिलों में किए गए अध्ययन से यह भी पता चला कि 467 ऐसे परिवार, जिन्होंने अपनी भूमि गिरवी रखी थी, उनमें से कम से कम 386 परिवार दो साल से कम समय में ही ऋण चुकाने में सफल हुए। यह भारतीय कृषि के भविष्य का गाँधीमार्गी रोडमैप है। इससे न केवल पर्यावरण अनुकूल कृषि को बढ़ावा मिलेगा, बल्कि गरीबी और भूख को भी दूर किया जा सकेगा। (सी -9, विजय विहार, सोफिया स्कूल के पीछे, बीकानेर-ssshekhawatbkn@gmail.com)
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 39
çßàæðá
â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤è ÖæÚUÌèØ ·ë¤çá ×ð´ ©ÂØôç»Ìæ ÚUÌ °·¤ ·ë¤çá ÂýÏæÙ Îðàæ ãñÐ ¥æÁ Öè Øãæ¢ ·¤è ·é¤Ü ¥æÕæÎè ·¤æ ֻܻ {® ÂýçÌàæÌ ÁÙâ´Øæ »æ´ßô´ ×ð´ ÚUãÌè ãñ, çÁâ·¤æ ×éØ ÃØßâæØ ·¤ëçá ãñÐ ßÌü×æÙ ×ð´ çÙÚU‹ÌÚU ÂýçÌ ÃØç€Ì Öêç× ·¤è ©ÂÜÏÌæ çÎÙ ÂýçÌçÎÙ ƒæÅUÌè Áæ ÚUãè ãñ ÌÍæ §â·Ô¤ çßÂÚUèÌ ÁÙâ´Øæ çÎÙ ÂýçÌçÎÙ ÌðÁè âð ÕÉ ÚUãè ãñÐ ¥æÁ ã×æÚUð Îðàæ ·¤è ÁÙâ´Øæ vwz ·¤ÚUôǸ ·Ô¤ ÂæÚU Âãé´¿ ¿é·¤è ãñÐ §ÌÙè ÕǸè ÁÙâ´Øæ ·¤æ ÂðÅU çßçÖóæ ȤâÜô´ ·¤è ÂÚUÂÚUæ»Ì ç·¤S×ð´ ©»æ·¤ÚU ÖÚUÙæ ¥âÖß ãñÐ ¥ÌÑ ¥æÁ ã×æÚUð Âæâ çßçÖóæ ȤâÜô´ ·¤è â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤ô ©»æ·¤ÚU ãè Îðàæ ·¤è ÁÙâ´Øæ ·¤è ¹ælæóæ ·¤è ÂêçÌü ·¤è Áæ â·¤Ìè ãñÐ
Öæ
â´·¤ÚU ç·¤S×ð´ ãè €UØô´ ©»æØð? ·¤ëçá ÖæÚUÌèØ ¥ÍüÃØßSÍæ ·¤è ÚUèɸ ãñÐ ¥æÁ ·¤ëçá çàæÿææ °ß´ àæôÏ ·Ô¤ ÿæð˜æ ×ð´ ¥»ýâÚU Îðàæ ·¤è ¥»ý‡æè â´SÍæ ÖæÚUÌèØ ·¤ëçá ¥Ùéâ´ÏæÙ ÂçÚUáÎ ·Ô¤ ¥æÎðàææÙéâæÚU çßçÖóæ àæôÏ â´SÍæÙô´ ·Ô¤ mæÚUæ ¥Ù𷤠ȤâÜô´ ·¤è â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤æ çß·¤æâ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñÐ §Ù×¢ð ¹ælæóæ ȤâÜð¢ Áñâð»ðãê¢, ÏæÙ, ×Pæ, ’ßæÚU, ÕæÁÚUæ, ÎÜãÙè ȤâÜ Áñâð¿Ùæ, ¥ÚUãÚU, ×âêÚU §ˆØæçÎ ÌÍæ ¥Ùð·¤ çÌÜãÙè ȤâÜ ÁñâðâÚUâô¢, çÌÜ, ÌôçÚUØæ §ˆØæçÎÐ §â·Ô¤ ¥Üæßæ ¥Ùð·¤ È¤Ü ÌÍæ âçÁØô´ ·¤è ç·¤S×ð´, ¥Ùð·¤ Ù·¤Îè ȤâÜð¢ Áñâð»óææ, ·¤Âæâ, ¥æçÎ ×éØ ãñÐ
40 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
ÖæÚUÌßáü ×ð´ ÂýçÌÃØç€Ì ֻܻ ®.x® ãñ€UÅUðØÚU Öêç× ·¤è ©ÂÜÏÌæ ãñÐ ¥æÁ Öè ç·¤âæÙ §â âèç×Ì Öêç× ×ð´ çßçÖóæ ȤâÜô´ ·¤è Áñâð»ðãê¢, ÏæÙ, ×P¤æ, ’ßæÚU, ÕæÁÚUæ, âÚUâô´, »óææ, ÎÜãÙè ȤâÜô´ ·Ô¤ âæÍâæÍ çßçÖóæ È¤Ü °ß´ âçÁØô´ ·¤è ÂÚUÂÚUæ»Ì ·¤è Õéßæ§ü ·¤ÚU ÚUãæ ãñÐ ã×æÚUæ ç·¤âæÙ Áæ»M¤·¤Ìæ, M¤çÉßæçÎÌæ ÌÍæ ·¤× Âɸæ çܹæ ãôÙð ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ÕèÁ ·¤æ ¿éÙæß, ×ëÎæ ·¤è ÌñØæÚUè, ©ßüÚU·¤ ÂýÕ´Ï, ÕèÁ àæôÏÙ, çâ´¿æ§ü, çÙÚUæ§ü»éǸæ§ü, ȤâÜô´ ¥õÚU ·¤èÅUô´ ·¤è ÚUô·¤Íæ× §ˆØæçÎ ·¤æ Æè·¤ Âý·¤æÚU °ß´ â×Ø ÂÚU ÂýÕ´Ï Ùãè´ ·¤ÚU ÂæÌæ ãñÐ çÁâ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ©â·¤è ©ÂÁ ×ð´ ÖæÚUè ç»ÚUæßÅU ¥æÌè ãñ ¥õÚU ÂçÚU‡ææ×SßM¤Â âÖè ȤâÜô´ ·¤è ÂñÎæßæÚU âæ×æ‹Ø âð ·¤× ãôÌè ãñ ¥õÚU ç·¤âæÙ »‡æ ·Ô¤ ÕôÛæ ·Ô¤ Ùè¿ð ÎÕ·¤ÚU ¥æˆ× ãˆØæ ·¤ÚUÙð ·¤ô ×ÁÕêÚU ãñÐ Øãè ·¤æÚU‡æ ãñ ç·¤ ¥æÁ ·¤ëçá ·¤æ ÁèÇèÂè ×ð´ çãSâæ Ü»æÌæÚU ƒæÅU ÚUãæ ãñÐ
·¤ëçá ÖæÚUÌèØ ¥ÍüÃØßSÍæ ·¤è ÚUèɸ ãñÐ ¥æÁ ·¤ëçá çàæÿææ °ß´ àæôÏ ·Ô¤ ÿæð˜æ ×ð´ ¥»ýâÚU Îðàæ ·¤è ¥»ý‡æè â´SÍæ ÖæÚUÌèØ ·¤ëçá ¥Ùéâ´ÏæÙ ÂçÚUáÎ ·Ô¤ ¥æÎðàææÙéâæÚU çßçÖóæ àæôÏ â´SÍæÙô´ ·Ô¤ mæÚUæ ¥Ù𷤠ȤâÜô´ ·¤è â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤æ çß·¤æâ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñÐ
·¤ëçá ÖæÚUÌèØ ¥ÍüÃØßSÍæ ·¤è ÚUèɸ ãñÐ ¥æÁ ·¤ëçá çàæÿææ °ß´ àæôÏ ·Ô¤ ÿæð˜æ ×ð´ ¥»ýâÚU Îðàæ ·¤è ¥»ý‡æè â´SÍæ ÖæÚUÌèØ ·¤ëçá ¥Ùéâ´ÏæÙ ÂçÚUáÎ ·Ô¤ ¥æÎðàææÙéâæÚU çßçÖóæ àæôÏ â´SÍæÙô´ ·Ô¤ mæÚUæ ¥Ù𷤠ȤâÜô´ ·¤è â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤æ çß·¤æâ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñÐ §Ù×¢ð ¹ælæóæ ȤâÜð¢ Áñâð»ðãê¢, ÏæÙ, ×P¤æ, ’ßæÚU, ÕæÁÚUæ, ÎÜãÙè ȤâÜ Áñâð¿Ùæ, ¥ÚUãÚU, ×âêÚU §ˆØæçÎ ÌÍæ ¥Ùð·¤ çÌÜãÙè ȤâÜ ÁñâðâÚUâô¢, çÌÜ, ÌôçÚUØæ §ˆØæçÎÐ §â·Ô¤ ¥Üæßæ ¥Ùð·¤ È¤Ü ÌÍæ âçÁØô´ ·¤è ç·¤S×ð´, ¥Ùð·¤ Ù·¤Îè ȤâÜð¢ Áñâð»óææ, ·¤Âæâ, ¥æçÎ ×éØ ãñÐ Øð âÖè ȤâÜô¢ ·¤è ç·¤S×ð´ ÂÚUÂÚUæ»Ì ȤâÜô´ ·¤è ç·¤S×ô´ âð ·¤ãè´ ¥çÏ·¤ ©ÂÁ Îð ÚUãè ãñÐ Øð ç·¤S×ð´ Öêç× âð Âôá·¤ ̈ßô´ ·¤æ ¥çÏ·¤ ÂýØô» ·¤ÚUÌè ãñ ÌÍæ ÂÚUÂÚUæ»Ì ȤâÜô´ ·¤è ¥Âðÿææ ·¤Ùð ×ð ·¤× â×Ø Ü»æÌè ãñÐ
â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ âð ÜæÖ
ÖæÚUÌ ×ð´ ·¤ëçá Øô‚Ø Öêç× Ü»Ö» vyw.{ ç×çÜØÙ ãñ€UÅUðØÚU ãñÐ ¥æÁ ÁM¤ÚUÌ §â ÕæÌ ·¤è ãñ ç·¤ ·é¤Ü ·¤ëçá Øô‚Ø Öêç× ×ð´ â´·¤ÚU ÌÍæ ¥çÏ·¤ ©ÂÁ ãôÙð ßæÜè ȤâÜô´ ·¤è Õéßæ§ü ·¤è ÁæÙè ¿æçã°Ð â´·¤ÚU ç·¤S×ð´ Õéßæ§ü ·Ô¤ Âà¿æÌ ÌðÁè âð ÕɸÌè ãñ ÌÍæ ÌðÁè âð ÕÉ·¤ÚU Èñ¤Ü ÁæÌè ãñÐ §â Âý·¤æÚU ¹ÚUÂÌßæÚU Ùãè´ ÂÙÂÌðÐ â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ×ð´ çßçÖóæ ·¤èÅUô ÌÍæ çÕ×æçÚUØô´ ·¤æ Âý·¤ô ·¤× ãôÌæ ãñÐ âÖè ȤâÜô´ ·¤è â´·¤ÚU ç·¤S×ð´ ÂýæØÑ ¥‹Ø ȤâÜô´ ·¤è ¥Âðÿææ v.z âð x.® »éÙæ ¥çÏ·¤ ÂñÎæßæÚU ÎðÌè ãñÐ â´·¤ÚU ç·¤S×ô¢ ·Ô¤ ÕèÁ,
ȤÜ, §ˆØæçÎ ¥çÏ·¤ Âôá·¤ »é‡æßææ ßæÜð ãôÙð ·Ô¤ âæÍâæÍ ¥æ·¤áü·¤ ÚU¢» ·Ô¤ ãôÌð ãñÐ â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ÂÚU ßæÌæßÚU‡æ ×ð´ ÂçÚUßÌüÙ ·¤æ ÕãéÌ ãè ·¤× ÂýÖæß ÂǸÌæ ãñÐ §â Âý·¤æÚU â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤æ ÂýØô» ·¤ÚUÙð âð ç·¤âæÙ ·¤è ÂýçÌ ãñ€UÅUðØÚU ȤâÜ ©ˆÂæη¤Ìæ ×ð´ ßëçh ãôÙð ·Ô¤ âæÍâæÍ ç·¤âæÙô´ ·¤è ¥æçÍü·¤ Îàææ ×ð´ Öè âéÏæÚU ãô»æÐ â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤æ ¥çÏ·¤ ×êËØ ç×ÜÙð ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ ÂýçÌ ÃØç€Ì ¥æØ ×ð´ ßëçh ãôÙð ·Ô¤ âæÍ âæÍ ·¤ëçá ©ˆÂæÎô´ ·Ô¤ çÙØæüÌ ×ð´ Öè ßëçh ãô»è ¥õÚU çßÎðàæè ×éÎýæ Âýæ# ãôÙð âð ÁèÇèÂè ×ð´ ·¤ëçá ·¤è Öæ»èÎæÚUè ×ð´ ÕÉôæÚUè ãô»èÐ çÁâ·Ô¤ ÂçÚU‡ææ×SßM¤Â Îðàæ ·¤è ¥æçÍü·¤ çSÍçÌ ×ð´ Öè âéÏæÚU ãô»æÐ â´·¤ÚU ç·¤S×ô´ ·¤ô Üæ§üÙ âð Üæ§üÙ ÌÍæ ÂõÏð ·¤è ÎêÚUè ·¤ô ×ðÙÅUðÙ ç·¤Øæ ÁæÌæ ãñÐ §ââð ÕèÁ ·¤è Õ¿Ì ãôÌè ãñÐ ÕôÇü·¤æçSÅU´» ×ñÍÇ ×ð´ ¥Âðÿææ·¤ëÌ ¥çÏ·¤ ÕèÁ Ü»Ìæ ãñ ÌÍæ ·¤ãè´ ÂÚU ÕèÁ ·¤× ÂǸÌæ ãñ ÌÍæ ·¤ãè´ ¥çÏ·¤, ÁÕç·¤ Üæ§üÙ ×ð´ ÕôÙð âð â×æÙ ×æ˜ææ ×´ð ÕèÁ ÌÍæ ©ßüÚU·¤ ÂǸÌæ ãñÐ §ââð ¹æÎ °ß´ ©ßüÚU·¤ ·¤è Õ¿Ì ãôÌè ãñ ÌÍæ Á×æß àæèƒæý ÌÍæ ¥‘ÀUæ ãôÌæ ãñÐ ¥ÌÑ ¥æÁ ÁM¤ÚUÌ ç·¤âæÙ ·¤ô §Ù çßçÖóæ â´·¤ÚU ç·¤S×ô¢ ·Ô¤ ÕæÚUð ×ð´ Áæ»M¤·¤ ·¤ÚUÙð ·¤è ãñÐ §â Áæ»M¤·¤Ìæ ·¤è àæéM¤¥æÌ ç·¤âæÙ ×ððÜð mæÚUæ, ÿæð˜æ ÂýÎàæüÙè mæÚUæ, ·¤ëçá ÂýâæÚU ·Ô¤ mæÚUæ, ·¤ëçá çßàßçßlæÜØô´ °ß´ ·¤ëçá çßÖæ» ·Ô¤ mæÚUæ ·¤ÚUÙð ·¤è ÁM¤ÚUÌ ãñÐ çÁââð ç·¤âæÙ ç·¤S×ô´ ·¤è ©ÂØôç»Ìæ ·¤ô â×Ûæ â·Ô¤ ÌÍæ ©Ù·¤æ ·¤ËØæ‡æ ãô â·Ô¤Ð मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 41
SÂðàæÜ SÅUæðÚUè
âæŠæéßæÜè »æÁÚUßæÜæ »æ´ß ·ð¤ Ùæ× âð ãéU¥æ çßØæÌ
ÚUæÁSÍæÙ Ñ ¥Õ »¢»æÙ»ÚUè »æÁÚU ÕÙè ÎðàæÖÚU ×ð´ ÂãU¿æÙ
ç·¤âæÙô´ Ùð »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè ·¤è ¥ôÚU ¥ÂÙæ L¤ÛææÙ çιæÙæ àæéM¤ ·¤ÚU çÎØæÐ Øãæ´ ÂñÎæ ãôÙð ßæÜè »æÁÚU ¥Ü» ãè ç×Ææâ ·¤è ×æÙè ÁæÌè ãñÐ §â·¤è ßÁã âð ¥Õ Îðàæ ·Ô¤ ·¤§ü çãSâô´ ×ð´ Øãæ´ âð »æÁÚU ÁæÙð Ü»è ãñÐ ç·¤âæÙ »æÁÚU ·¤è Âñç·¤´» ·¤ÚU·Ô¤ Îðàæ ·Ô¤ ¥Ü»¥Ü» çãSâô´ ×𴠧ⷤè âŒÜæ§ü ·¤ÚUÌð ãñ´Ð ¥Õ Ìô âæÏéßæÜè ·¤ô »æÁÚUßæÜæ »æ´ß Öè ·¤ãæ ÁæÙð Ü»æ ãñÐ
»éÚUÁ¢ÅU ŠææÜèßæÜ çÇUŒÅUè ‹ØêÁ °çÇUÅUÚU
çÎcÅU ç·¤‹Ùê ©UˆÂæÎÙ ×ð´ çâÚU×æñÚU ÚUæÁSÍæÙ ·¤æ âè×æßÌèü çÁÜæ Ÿæ転»æÙ»ÚU Ò»¢»æÙ»ÚUè »æÁÚUÓ ·¤è ßÁãU âð Öè ¥Õ ÎðàæçßÎðàæ ×ð´ ÁæÙæ ÁæÙð Ü»æ ãñUÐ çÁÜæ ×éØæÜØ âð âÅUæ »æ¢ß âæÏéßæÜè §Ù çÎÙæð´ ÕðãUÎ ×èÆUè, SßæçÎcÅU ß ÂæñçcÅU·¤ »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè ×ð´ çßàß ÂÅUÜ ÂÚU ÙÁÚU ¥æÙð Ü»æ ãñUÐ âæÏéßæÜè ·Ô¤ ¹ðÌô´ ×ð´ ÂñÎæ ãôÙð ßæÜè »æÁÚU ¥ÂÙè ¹æâ ç×Ææâ ·¤è ßÁã âð ÎðàæÖÚU ×𴠥ܻ ãè Âã¿æÙ ·¤æØ× ·¤ÚU ÚUãè ãñÐ ¥æÜ× Øð ãñU ç·¤ ·¤ÚUèÕ vz ãUÁæÚU Õèƒææ ×ð´ ·¤ÚUèÕ z Üæ¹ ç€ß¢ÅUÜ »æÁÚU ·¤æ ©UˆÂæÎÙ ãUæðÌæ ãñUÐ Ì·¤ÚUèÕÙ |,®®® ·¤è ¥æÕæÎè ßæÜð §â »æ´ß ·Ô¤ ßæçàæ´Îô´ ·¤æ ×éØ ÚUôÁ»æÚU ¹ðÌèÕæǸè ãñÐ Üðç·¤Ù Øãæ´ ·Ô¤ ç·¤âæÙ ¹ðÌèÕæǸè ×ð´ ٰٰ ÂýØô» ·¤ÚUÌð ÚUãÌð ãñ´Ð çÂÀÜð ·é¤À â×Ø âð ç·¤âæÙô´ Ùð ÂÚU´ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè ·Ô¤ âæÍ »æÁÚU ·Ô¤ ©ˆÂæÎÙ ×ð´ çÎÜ¿SÂè çιæ§ü ¥õÚU Îð¹Ìð ãè Îð¹Ìð ãè âÖè
Sßæ
42 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
vz ãUÁæÚU Õèƒææ ×ð´ »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè §â ÕæÚU âæÏéßæÜè â×ðÌ ¥æâÂæâ ·Ô¤ »æ´ßô´ ×ð´ Ì·¤ÚUèÕÙ vz ãUÁæÚU Õèƒææ ×ð´ »æÁÚU ·¤è Õ´ÂÚU ÂñÎæßæÚU ãé§ü ãñÐ »æÁÚU ·¤è ¹æâ ç×Ææâ ·Ô¤ ÕæÚUð ×ð´ ç·¤âæÙ ÕÌæÌð ãñ´ ç·¤ Øãæ´ ÙãÚU ·¤æ ÂæÙè ÖÚUÂêÚU ç×ÜÌæ ãñÐ âçÎüØô´ ·Ô¤ ·¤æÚU‡æ Öêç× ×ð´ Ù×è ¥çÏ·¤ ÚUãÌè ãñ ¥õÚU Æ´Ç âð »æÁÚU ×ð´ ç×Ææâ ß ÚU´», ÎôÙô´ ¥‘Àð ¥æÌð ãñ´Ð ç×^è ×ð´ Öè ÂØæü# âêÿ× Ìˆß ×õÁêÎ ãñ´Ð
»æÁÚU ßæçàæ´» ×àæèÙ ·¤æ §SÌð×æÜ »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè ·Ô¤ âæÍâæÍ âæÏéßæÜè ·Ô¤ ç·¤âæÙô´ Ùð »æÁÚU ÏôÙð ·¤è ×àæèÙ Öè §üÁæÎ ·¤è ãñ, çÁâð »æÁÚU ßæçàæ´» ×àæèÙ ·¤ãÌð ãñ´Ð ÎÚU¥âÜ, ÁÕ ç·¤âæÙô´ Ùð »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè àæéM¤ ·¤è Ìô ©Ù·Ô¤ âæ×Ùð »æÁÚU ·¤æ Ïô·¤ÚU, âæȤ·¤ÚU ©â·¤è Âñç·¤´» ·¤è â×SØæ âæ×Ùð ¥æ§ü ÌÕ §â â×SØæ ·¤æ â×æÏæÙ Öè ¹éÎ ç·¤âæÙô´ Ùð ãè çÙ·¤æÜæ ¥õÚU »æÁÚU ßæçàæ´» ×àæèÙ ·¤æ ¥çßc·¤æÚU ·¤ÚU ÇæÜæÐ §â ×àæèÙ ·¤ô °·¤ §´ÁÙ ·Ô¤ âãæÚUð ¿ÜæØæ ÁæÌæ ãñÐ ×àæèÙ âð °·¤ ãè ß€Ì ×ð´ ·¤§ü ç€ß´ÅUÜ »æÁÚU Ïô§ü Áæ â·¤Ìè ãñÐ »æÁÚU
ÏéÜÙð ·Ô¤ ÕæÎ ¿×·¤ ©ÆÌè ãñÐ ç·¤âæÙ ×æ´»èÜæÜ Ùð ÕÌæØæ ç·¤ »æÁÚU ßæçàæ´» ×àæèÙ ©Ù·Ô¤ çÜ° ·¤æÈ¤è ·¤æÚU»ÚU âæçÕÌ ãé§ü ãñ, €UØô´ç·¤ §ââð ÂãÜð ßð »æÁÚU ÏôÙð ·Ô¤ çÜ° ·¤æȤè ×à怷¤Ì ·¤ÚUÌð Íð ¥õÚU ©â×ð´ ß€Ì Öè ’ØæÎæ Ü»Ìæ ÍæÐ ×àæèÙ Ü»æ ÎðÙð âð Øãæ´ ÂÚU Âýßæâè Ÿæç×·¤ Öè ¥æ° ãñ´ ¥õÚU ©‹ãð´ ÚUôÁ»æÚU ×éãñØæ ãé¥æ ãñÐ
ÚUæðÁæÙæ âæÌ ãUÁæÚU ç€ß¢ÅUÜ »æÁÚU ·¤è ŠæéÜæ§ü âæÏéßæÜè °çÚUØæ ×ð´ »´»ÙãÚU ÂÚU »æÁÚ ·¤è ×´Çè Ü»è ÚUãÌè ãñ ¥õÚU »æÁÚU ·¤è Õ´ÂÚU ȤâÜ çÎâ´ÕÚU âð w® ȤÚUßÚUè Ì·¤ ¥æÌè ãñРֻܻ x ×ãèÙð Ì·¤ ÚUôÁæÙæ z| ãÁæÚU ç€ß¢ÅUÜ »æÁÚUô´ ·¤è ÏéÜæ§ü ·Ô¤ çÜ° Ÿæè»´»æÙ»ÚU ·Ô¤ ¥æâÂæâ ·¤è ÙãÚUô´ ÂÚU ·¤ÚUèÕ vz® ×àæèÙð´ Ü»è ãé§ü ãñ´Ð çÁÜð ·Ô¤ ¥Üæßæ ´ÁæÕ ·Ô¤ âè×æßÌèü ȤæçÁË·¤æ °ß´ ¥ÕôãÚU ÌãâèÜ ·Ô¤ ·é¤À »æ´ßô´ ×ð´ Öè »æÁÚUô´ ·¤æ ¥‘Àæ ©ˆÂæÎÙ ãUæðÌæ ãñUÐ
âéÎêÚU Âýæ¢Ìæð´ ×ð´ ¥ÂÙè ÂãU¿æÙ ÕÙæ§ü ãñUÐ ·¤ÚUèÕ ¿æÚU Îàæ·¤ ÂãUÜð §â »æ¢ß ·ð¤ ç·¤âæÙæð´ Ùð »æÁÚU ·¤æ ©UˆÂæÎÙ ·ð¤ßÜ âÁè ·ð¤ M¤Â ×ð´ ç·¤Øæ Üðç·¤Ù ·é¤ÀU ãUè ßáæðZ ×ð´ ØãUæ¢ ·ð¤ »æÁÚU Ùð ¥ÂÙè çßçàæcÅU ÂãU¿æÙ ÕÙæ Üè ãñUÐ ¹æâ ÕæÌ Øð ãñU ç·¤ ØãUæ¢ »æÁÚU ·¤æ ©UˆÂæÎÙ vwz ç€ß¢ÅUÜ ÂýçÌ Õèƒææ ãñUÐ ÚUæðÁæÙæ ·¤ÚUèÕ z ãUÁæÚU ç€ß¢ÅUÜ »æÁÚU ·¤è ¥æß·¤ ãUæð ÚUãUè ãñUÐ { L¤Â° ÂýçÌ ç·¤Üæð Íæð·¤ Öæß ·ð¤ çãUâæÕ âð ·¤ÚUèÕ {z ãUÁæÚU L¤Â° ÂýçÌ Õèƒææ ©UˆÂæÎÙ ãUæð ÚUãUæ ãñU ÁÕç·¤ ֻܻ wz ãUÁæÚU L¤Â° §â·¤è ÂýçÌ Õèƒææ ·ð¤ çãUâæÕ âð Üæ»Ì ¥æ ÚUãUè ãñUÐ
ÂðSÅUèâæ§ÇU ß ·ð¤ç×·¤Ü ·¤æ ·¤× âð ·¤× §SÌð×æÜ Øãæ´ ·¤è ¥æÕôãßæ Öè »æÁÚU ·Ô¤ çÜ° ©ÂØé€Ì ãñÐ Ÿæè»´»æÙ»ÚU ÿæð˜æ ×ð´ ©»æ§ü ÁæÙð ßæÜè »æÁÚU ×ð´ ·¤× âð ·¤× ÂðçSÅUâæ§Ç÷â ¥õÚU ·Ô¤ç×·¤Ü Øé€Ì ¹æl ·¤æ §SÌð×æÜ ãôÌæ ãñ, çÁâ·¤è ßÁã âð Øð Ùæ ·Ô¤ßÜ SßæçÎC ãñ´ ÕçË·¤ Âôá·¤ ̈ßô´ âð Öè ÖÚUÂêÚU ãñÐ U
Õɸ ÚUãæ »æÁÚU Õé¥æ§ü ·¤æ ÚU·¤Õæ
âÚU·¤æÚUè çâSÅU× âð ÙæÚUæÁ»è
çÂÀÜð ·é¤À âæÜô´ âð Øãæ´ ·Ô¤ ç·¤âæÙô´ Ùð ÂÚU´ÂÚUæ»Ì ¹ðÌè ·Ô¤ âæÍ âæÍ »æÁÚU ·Ô¤ ©ˆÂæÎÙ ×ð´ çÎÜ¿SÂè çιæ§ü ¥õÚU Îð¹Ìð ãè Îð¹Ìð ãè âÖè ç·¤âæÙô´ Ùð »æÁÚU ©ˆÂæÎÙ ×ð´ ¥ÂÙæ L¤ÛææÙ çιæÙæ àæéM¤ ç·¤ØæÐ âæÏéßæÜè, ·¤æÜêßæÜæ, ÁñÇU ×æ§ÙÚU ·ð¤ ¥Üæßæ ¥Õ ¥æâÂæâ ·Ô¤ ¥‹Ø »æ´ßô´ ·Ô¤ ç·¤âæÙô´ Ùð Öè »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè ·¤ÚUÙæ àæéM¤ ·¤ÚU çÎØæ ãñÐ ¥æÜ× Øð ãñ ç·¤ ÂêÚUæ Ÿæè»´»æÙÁÚU çÁÜæ »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè ·Ô¤ çÜ° ¥ÂÙè ¥Ü» Âã¿æÙ ·¤æØ× ·¤ÚU ÚUãæ ãñÐ ·¤ÚUèÕ v® ßáü ÂãÜð âæÏéßæÜè ×ð´ ãè wx ãÁæÚU Õèƒææ ×ð´ »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè ãôÌè Íè, Üðç·¤Ù ¥Õ ÚU·¤Õæ Õɸ ÚUãæ ãñÐ §â âæÜ çÁÜð ×ð´ vz ãÁæÚU Õèƒææ ×ð´ »æÁÚU ·¤è Õé¥æ§ü ãéU§ü ãñÐ
»æÁÚU ©ˆÂæÎÙ ç·¤âæÙô´ ·¤è âÚU·¤æÚUè çâSÅU× âð ÙæÚUæÁ»è §â ÕæÌ ·¤è ãñU ç·¤ ß𠩈ÂæÎÙ ·Ô¤ Î× ÂÚU ¥ÂÙè Âã¿æÙ ÕÙæ ÚUãð ãñ´ Üðç·¤Ù, âÚU·¤æÚU ·¤è ÌÚUȤ âð ©‹ãð´ ·¤ô§ü ¹æâ Ìß’Áô´ Ùãè´ Îð ÚUãè ãñÐ ç·¤âæÙô´ mæÚUæ ÙãÚU ·Ô¤ ç·¤ÙæÚUð ¥SÍæ§ü ×´Çè ÕÙæ§ü »§ü ãñ, Üðç·¤Ù Øãæ´ Ì·¤ Âãé´¿Ùð ·Ô¤ çÜ° ©‹ãð´ ¥õÚU ÃØæÂæçÚUØô´ ·¤ô ÂÚUðàææÙè ·¤æ âæ×Ùæ ·¤ÚUÙæ ÂǸÌæ ãñÐ ©ÕǸ¹æÕǸ ÚUæSÌæ ¥õÚU àææ× ãôÌð ãè ¥´ÏðÚUæ ãô ÁæÙæ, Øãæ´ ÂÚUðàææÙè ·¤æ âÕÕ ÕÙæ ãé¥æ ãñÐ ãUæÜæ¢ç·¤, ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚU Ùð ¥æÚU°âèÂè ·¤è ×ÎÎ âð ·é¤À ç·¤âæÙô´ ·¤ô Áé»æǸ ·¤æ çßÌÚU‡æ ç·¤Øæ ãñ, Üðç·¤Ù §Ù·¤è â´Øæ ×æ´» ·Ô¤ ×é·¤æÕÜð Ùãè´ ·Ô¤ ÕÚUæÕÚU ãñÐ ç·¤âæÙ ¿æãUÌð ãñ´U ç·¤ »æÁÚU ÏéÜæ§ü ×àæèÙ ÂÚU âÚU·¤æÚU âçâÇè ·¤è âéçßÏæ ÎðÐ
Üæ»Ì ·¤×, ©UˆÂæÎÙ ÖÚUÂêÚU ¥æØéßðüÎ ×ð´ ·¤§ü ×ÁæðZ ·¤è °·¤ ãUè Îßæ ÕÌæ§ü »§ü »æÁÚU Ùð Ÿæ転»æÙ»ÚU çÁÜð ·ð¤ âæÍâæÍ §â çÁÜæ ×éØæÜØ âð ¥æÆU ç·¤Üæð×èÅUÚU ÎêÚU ÂǸæðâè ÚUæ’Ø Â¢ÁæÕ ·ð¤ Öè ·¤§ü »æ¢ßæð´ ·ð¤ âñ·¤Ç¸æð¢ ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ çÜ° â×ëçŠ÷Î ·ð¤ mUæÚU ¹æðÜ çΰ ãñ´UÐ »æÁÚU ·¤è ¹ðÌè âð ØãUæ¢ ·ð¤ ç·¤âæÙ ·¤Áü ×é€Ì ãUæð ÚUãðU ãñ´U ßãUè´ ©UÙ·¤è âðãUÌ ×ð´ Öè âéŠææÚU ãUæð ÚUãUæ ãñUÐ »æÁÚU ãUÕ ·ð¤ M¤Â ×ð´ çßØæÌ ãUæð ¿é·ð¤ »æ¢ß âæŠæéßæÜè ß §â·ð¤ ¥æâÂæ⠷𤠧Üæ·ð¤ ×ð´ ÂñÎæ ãUæðÙð ßæÜè »æÁÚU ·¤æ Ú¢U», ÚUâ ¥æñÚU ç×ÆUæâ ×𢠷¤æð§ü âæÙè ÙãUè´ ãñUÐ ÕæÁæÚU ×ð´ ÚUæÁSÍæÙ ·ð¤ ×ÍæçÙØæ ¥æñÚU ·¤æðÅUÂéÌÜè, ¢ÁæÕ ·ð¤ âéËÌæÙÂéÚU ÌÍæ ãUçÚUØæ‡ææ ·ð¤ ÕðãUÕÜÂéÚU ¥æñÚU çãUâæÚU ·¤è »æÁÚU ·¤æð ÂÀUæǸ ·¤ÚU âæŠæéßæÜè ·¤è »æÁÚU Ùð
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 43
çßàæðá ¥æÜð¹
ç·¤âæÙæ𴠷𤠥æçÍü·¤ ©U‹ÙØÙ ×ð´ âãU·¤æçÚUÌæ ·¤æ °·¤ ßáü ÚUæ
ÁSÍæÙ âÚU·¤æÚU Ùð °·¤ ßáü ·ð¤ ÖèÌÚU ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ ãU×ÎÎü ¥æñÚU »æ¢ß »ýæ×è‡æ ·¤è ç¿¢Ìæ ·¤ÚÙð ßæÜð ×éØ×¢˜æè ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ Ùð ç·¤âæÙ ·¤æð âàæ€Ì ·¤ÚUÙð ·¤æð °·¤ ç×àæÙ ·ð¤ M¤Â ×ð´ ÜðÌð ãéU° âãU·¤æçÚUÌæ ·ð¤ ÿæð˜æ ×ð´ ÂæÚUÎçàæüÌæ °ß¢ ÁßæÕÎðãUè ·ð¤ âæÍ âéàææâÙ ·¤è SÍæÂÙæ ·ð¤ çÜ° çÙ‡æüØ Üð·¤ÚU ç·¤âæÙ °ß¢ »ýæ×è‡æ ÚUæÁSÍæÙ ·ð¤ ÁÙÁèßÙ ×ð´ â·¤æÚUæˆ×·¤ ÂçÚUßÌüÙ ·¤è ÂãUÜ ·¤æ ¥æ»æÁ ç·¤Øæ ãñUÐ âãU·¤æçÚUÌæ ·ð¤ mUæÚUæ Üæð·¤ ·¤ËØæ‡æ ·¤è ÙèçÌ âÚU·¤æÚU ·¤æ ÜÿØ ãñUÐ çÁâ×ð´ Ùßæ¿æÚU °ß¢ âéŠææÚU ·¤ÚU ç·¤âæÙ ÂçÚUßæÚUæð´ ·¤è ÖÜæ§ü ·ð¤ çÜ° ØæðÁÙæ¥æð´ ·¤æ ç·ý¤Øæ‹ßØÙ âÚU·¤æÚU ·¤è ç·¤âæÙ ·ð¤ ÂýçÌ SÂcÅU ÙèçÌ ·¤æð ÎëçcÅU»æð¿ÚU ·¤ÚUÌè ãñUÐ ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚU Ùð °·¤ ßáü ·¤è ¥Ë ¥ßçŠæ ·ð¤ ÖèÌÚU ç·¤âæÙæ𴠷𤠥æçÍü·¤ âàæç€Ì·¤ÚU‡æ °ß¢ â×æßðàæè çß·¤æâ ·¤è çÎàææ ×ð´ ·¤§ü ØæðÁÙæ°¢ ÂýæÚ¢UÖ ·¤è ãñUÐ §â×ð´ ÚUæÁSÍæÙ ·ë¤á·¤ ×æȤè ØæðÁÙæw®v~, âãU·¤æÚUè ȤâÜè «¤‡æ ¥æòÙÜæ§Ù ¢ÁèØÙ °ß¢ çßÌÚU‡æ ØæðÁÙæw®v~, Îâ Üæ¹ Ù° âÎSØ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð âãU·¤æÚUè ȤâÜè «¤‡æ âð ÁæðǸÙæ, ÚUæ’Ø âãU·¤æÚU ÂæðÅüUÜ âð ÂæÚUÎçàæüÌæ ·¤æð ÕɸUæßæ ÎðÙæ, °·¤è·ë¤Ì ç·¤âæÙ âðßæ ·¤è àæéM¤¥æÌ, »ýæ× âðßæ âãU·¤æÚUè âç×çÌØæ¢ð ÂÚU §üç×˜æ ·ð´¤¼ýæð´ ·¤è àæéM¤¥æÌ, ØêçÚUØæ °ß¢ ÇUè°Âè ·¤æ ÕȤÚU SÅUæò·¤, ÕæØæð×ñçÅþU·¤ Âý‡ææÜè âð â×ÍüÙ ×êËØ ¥æòÙÜæ§Ù ¹ÚUèÎ, ¥æòÙÜæ§Ù ßðØÚUãUæ©Uâ çÚUçâŒÅU âðßæ, °ÅUè°× °ß¢ ×æðÕæ§Ü ßñÙ SÍæçÂÌ ·¤ÚUÙæ Áñâè ØæðÁÙæ°¢ °ß¢ çÙ‡æüØ Üæ»ê ·¤ÚU ’ØæÎæ âð ’ØæÎæ ·ë¤á·¤æð´ ·¤æð âãU·¤æçÚUÌæ ·ð¤ ÎæØÚÔU ×ð´ ÜæÖæçß¢Ì ·¤ÚUÙæ âßæðü‘¿ ÂýæÍç×·¤Ìæ ãñUÐ ×éØ×¢˜æè ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ âàæç€Ì·¤ÚU‡æ ·ð¤ çÜ° âãU·¤æçÚUÌæ ·¤æð ·ë¤çá âæ¹, çßæèØ â×æßðàæÙ, ·ë¤çcæ ¥æÎæÙ, âæ×æçÁ·¤ âéÚUÿææ, ÁßæÕÎðãUè °ß¢ ÂæÚUÎçàæüÌæ, Ö¢ÇUæÚU‡æ ÿæ×Ìæ ·¤è ßëçmU, âãU·¤æÚUè âç×çÌØæð´ ·¤æð SßæßÕÜ¢Õè ÕÙæÙð Áñâð âæÌ ×éØ ¥æŠææÚU SˆæÖæð´ âð ÁæðǸ·¤ÚU ·¤æØü ·¤ÚU ÚUãðU ãñ´UÐ 44 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
w®.®~ Üæ¹ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ç×Üæ «¤‡æ ×æÈ¤è ·¤æ ÜæÖ ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ Ùð ×éØ×¢˜æè ÂÎ ·¤è v| çÎâ¢ÕÚUw®v} ·¤æð àæÂÍ ÜðÙð ·ð¤ y} ƒæ¢ÅðU ·ð¤ ÖèÌÚU ãUè ç·¤âæÙæð´ ·¤è «¤‡æ ×æÈ¤è ·¤æ çÙ‡æüØ ÜðÌð ãUé° ÚUæÁSÍæÙ ·ð¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ȤâÜè «¤‡æ ×æÈ¤è ·¤è âæñ»æÌ ÎèÐ §â·ð¤ çÜ° { ȤÚUßÚUè w®v~ ·¤æð ÚUæÁSÍæÙ ·ë¤á·¤ «¤‡æ ×æȤè Îè »§üÐ ØæðÁÙæ ·ð¤ ÌãUÌ âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ âð ÁéǸð ¥Ë·¤æÜè٠ȤâÜè «¤‡æ ÜðÙð ßæÜð ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ çÜ° x® ÙߢÕÚU w®v} ·¤è çSÍçÌ ×ð´ â×SÌ Õ·¤æØæ ȤâÜè «¤‡æ ×æȤ ç·¤Øæ »ØæÐ ç·¤âæÙæ𴠷𤠿ðãUÚUæð´ ÂÚU ×éS·¤æÙ ÜæÌð ãéU° ȤâÜè «¤‡æ ×æȤè w®v} °ß¢ w®v~ ·ð¤ Âæ˜æ ç·¤âæÙæð´ ·¤æ𠫤‡æ ×æȤè ØæðÁÙæ w®v~ ×ð´ ÕæØæð×ñçÅþU·¤ âˆØæÂÙ ·¤æð Üæ»ê ·¤ÚU ßæSÌçß·¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÂæÚUÎçàæüÌæ ·ð¤ âæÍ ØæðÁÙæ ·¤æ ËææÖ ÂýÎæÙ ç·¤Øæ »ØæÐ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ¹ÚUèȤ w®v} ·ð¤ çÜ° çßÌçÚUÌ È¤âÜè «¤‡ææ𴠷𤠿鷤æÚÔU ·ð¤ çÜ° çÙŠææüçÚUÌ çÌçÍ xv ×æ¿ü w®v~ ·¤æð ÕɸUæ·¤ÚU x® ÁêÙ w®v~ Øæ «¤‡æ ÜðÙð ·¤è çÌçÍ âð °·¤ ßáü Áæð Öè ÂãUÜð ãUæð ·¤è »§ü Ìæç·¤ «¤‡æ ×æÈ¤è ·ð¤ ¥Âæ˜æ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð Öè ÕɸUæ§ü »§ü ¥ßçŠæ Ì·¤ ·ÇUÙèØ ØæÁ ÙãUè´ ÎðÙæ ÂǸðÐ
¿æÚU Üæ¹ Õèƒææ Öêç× ÚUãUÙ ×é€Ì
ÚUæÁSÍæÙ ·ë¤á·¤ «¤‡æ ×æȤè ØæðÁÙæw®v~ ×ð´ ȤâÜè «¤‡æ ·ð¤ âæÍâæÍ (·ð´¤¼ýèØ âãU·¤æÚUè Õñ´·¤ °ß¢ Öêç× çß·¤æâ Õñ´·¤) âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ ·ð¤ ׊ط¤æÜèÙ °ß¢ Îèƒæü·¤æÜèÙ ·ë¤çcæ «¤‡æ âè×æ¢Ì °ß¢ ܃æé Ÿæð‡æè ·ð¤ ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ ×æȤ ç·¤° »°Ð §â×ð´ x® ÙߢÕÚU w®v} ·¤è çSÍçÌ ×ð´ ¥ßçŠæÂæÚU ¹æÌæð´ ·ð¤ Îæð Üæ¹ L¤Â° ·ð¤ Õ·¤æØæ «¤‡ææð´ ·¤æð ×æȤ ·¤ÚU ֻܻ |® ãUÁæÚU ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÚUæãUÌ Îè »§üÐ ¥æçÍü·¤ ⢷¤ÅU âð ÁêÛæ ÚUãðU °ðâð ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÎæðãUÚUè âæñ»æÌ ç×ÜèÐ °·¤ ¥æðÚU ©UÙ·¤è «¤‡æ ×æȤè ãéU§ü ßãUè´
ÎêâÚUè ¥æðÚU Õñ´·¤æð´ ·ð¤ Âæâ ÚUãUÙ ÚU¹è ֻܻ y Üæ¹ Õèƒææ Á×èÙ ÚUãUÙ ×é€Ì ·¤ÚU ©UÙ·ð¤ Ùæ× ÂéÙÑ ÎÁü ãUæðÙæ àæéM¤ ãéU§üÐ §â ØæðÁÙæ âð ¥Õ Ì·¤ wy~®} ç·¤âæÙæð´ ·¤è v.{® Üæ¹ Õèƒææ ·¤è ÂéÙÑ ©UÙ·ð¤ Ùæ× ãUæð ¿é·¤è ãñUÐ
ȤâÜè «¤‡æ ·ð¤ ÖðÎÖæß ·¤æð ç·¤Øæ â×æŒÌ
×éØ×¢˜æè ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ ·¤è âæ𿠷𤠷¤æÚU‡æ ÚUæÁSÍæÙ Ùð Îðàæ ×ð´ ÂãUÜè ÕæÚU âãU·¤æçÚUÌæ ·ð¤ ÿæð˜æ ×ð´ âãU·¤æÚUè ȤâÜè «¤‡æ ¥æòÙÜæ§Ù ¢ÁèØÙ °ß¢ çßÌÚU‡æ ØæðÁÙæ w®v~ ·¤è àæéM¤¥æÌ ·¤ÚU ç·¤âæÙæð´ ·ð¤ çãUÌ ×ð´ ·¤Î× ©UÆUæØæ ãñUÐ §â ØæðÁÙæ âð ȤâÜè «¤‡æ çßÌÚU‡æ ×ð´ ç·¤âæÙ âð ÖðÎÖæß ·¤æð âææŒÌ ·¤ÚU ¥æòÙÜæ§Ù ÌÚUè·ð¤ âð ¢ÁèØÙ °ß¢ ȤâÜè «¤‡æ çßÌÚU‡æ ·¤æð Üæ»ê ·¤ÚU ßæSÌçß·¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð âãU·¤æÚUè âæ¹ ÃØßSÍæ âð ÁæðÇ¸æ »Øæ ãñUÐ
ç·¤âæÙæ𴠷𤠿ðãUÚUæð´ ÂÚU ×éS·¤æÙ ÜæÌð ãéU° ȤâÜè «¤‡æ ×æȤè w®v} °ß¢ w®v~ ·ð¤ Âæ˜æ ç·¤âæÙæð´ ·¤æ𠫤‡æ ×æȤè ØæðÁÙæ w®v~ ×ð´ ÕæØæð×ñçÅþU·¤ âˆØæÂÙ ·¤æð Üæ»ê ·¤ÚU ßæSÌçß·¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÂæÚUÎçàæüÌæ ·ð¤ âæÍ ØæðÁÙæ ·¤æ ËææÖ ÂýÎæÙ ç·¤Øæ »ØæÐ मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 45
çßàæðá ¥æÜð¹
§â×ð´ ç·¤âæÙ ·¤æð ȤâÜè «¤‡æ ÂýæŒÌ ·¤ÚUÙð ·ð¤ ¥æßðÎÙ, ¥çŠæ·¤Ì× âæ¹ âè×æ (°×âè°Ü) ÌÍæ ȤâÜè «¤‡æ çßÌÚU‡æ ·¤æð âãU·¤æÚUè ȤâÜè «¤‡æ ÂæðÅüUÜ âð ¥æòÙÜæ§Ù ç·¤Øæ »Øæ ãñUÐ §â×ð´ ÕæØæð×ñçÅþU·¤ âˆØæÂÙ (¥æŠææÚU ¥æŠææçÚUÌ) âð ßæSÌçß·¤ ç·¤âæÙ ·¤æð ÜæÖ ç×Üæ ãñUÐ §â Ù§ü àæéM¤¥æÌ âð ¹ÚUèȤ °ß¢ ÚUÕè ȤâÜè «¤‡æ âð ÚUæ’Ø ·¤æð w®.x® Üæ¹ âð ¥çŠæ·¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ȤâÜè «¤‡æ âð ÁæðǸæ Áæ ¿é·¤æ ãñUÐ §â Âýç·ý¤Øæ â𠫤‡æ çßÌÚU‡æ ·¤æð ¥æâæÙ °ß¢ ÂæÚUÎàæèü ÕÙæØæ »Øæ ãñUÐ ¥Õ ç·¤âæÙ °ÅUè°× Øæ Âæðàæ ×àæèÙ ·ð¤ ×æŠØ× â𠫤‡æ ÚUæçàæ ·¤è çÙ·¤æâè ·¤ÚU â·ð´¤»ðÐ ×éØ×¢˜æè ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ ·¤è ×¢àææ ·ð¤ ¥ÙéM¤Â âãU·¤æÚUè ȤâÜè «¤‡æ âð v® Üæ¹ Ù° âÎSØ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð Öè ÁæðǸÙð ·¤æ ÕèǸæ âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ Ùð ©UÆUæØæ ãñU §â ¥æðÚU ·¤Î× ÕɸUæÌð ãéU° z Üæ¹ Ù° âÎSØ ç·¤âæÙæð´
×éØ×¢˜æè ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ ·¤è ×¢àææ ·ð¤ ¥ÙéM¤Â âãU·¤æÚUè ȤâÜè «¤‡æ âð v® Üæ¹ Ù° âÎSØ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð Öè ÁæðǸÙð ·¤æ ÕèǸæ âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ Ùð ©UÆUæØæ ãñU §â ¥æðÚU ·¤Î× ÕɸUæÌð ãéU° z Üæ¹ Ù° âÎSØ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ȤâÜè «¤‡æ âð ÁæðǸ·¤ÚU ÂãUÜè ÕæÚU ÜæÖæ¢çßÌ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñUÐ
·¤æð ȤâÜè «¤‡æ âð ÁæðǸ·¤ÚU ÂãUÜè ÕæÚU ÜæÖæ¢çßÌ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñUÐ ØãU ç·¤âæÙ çãUÌñáè âæð¿ ·¤æ ãUè ÙÌèÁæ ãñU ç·¤ ßcæü w®vw ×ð´ §âè âÚU·¤æÚU Ùð âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ ·ð¤ ×æŠØ× âð çÕÙæ ØæÁ ·ð¤ ȤâÜè «¤‡æ ·¤è àæéM¤¥æÌ ·¤è ÍèÐ §â·¤æ ÙÌèÁæ ãñU ç·¤ âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ âð ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ¥æÁ ȤâÜè «¤‡æ çÕÙæ ØæÁ ÂÚU ÂýÎæÙ ç·¤Øæ Áæ ÚUãUæ ãñUÐ
ÚUæÁ âãU·¤æÚU ÂæðÅüUÜ âð â¢SÍæ¥æð´ ×ð´ ÂæÚUÎçàæüÌæ ·¤è àæéM¤¥æÌ
ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚU ·ð¤ ©UæÚUÎæçØˆß °ß¢ ÂæÚUÎàæèü ÃØßSÍæ ·ð¤ ÌãUÌ ÚUæÁ âãU·¤æÚU ÂæðÅüUÜ ÕÙæØæ »Øæ ãñUÐ ØãU °·¤ °·¤è·ë¤Ì ŒÜðÅUȤæ×ü ãñU §â ŒÜðÅUȤæ×ü ·ð¤ mUæÚUæ âãU·¤æçÚUÌæ çßÖæ» ·ð¤ ¥çŠæ·¤æÚUè, âãU·¤æÚUè â¢SÍæ°¢ °ß¢ ¥æ× Ùæ»çÚU·¤ çßÖæ» ·¤è çßçÖ‹Ù ×ãUˆßÂê‡æü ØæðÁÙæ¥æð´ ØÍæ ¥Ë·¤æÜè٠ȤâÜè «¤‡æ ¥æßðÎÙ, ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·ð¤ ¥æßðÎÙ, ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ·ð¤ Öé»ÌæÙ, Ù§ü âãU·¤æÚUè â¢SÍæ¥æ𴠷𤠢ÁèØÙ, €ÜÕæð´/ °ÙÁè¥æð/ Ùæ»çÚU·¤ â¢SÍæ¥æð´ ·¤æ ¢ÁèØÙ ·ð¤ âæÍâæÍ çßçÖ‹Ù Âý·¤æÚU ·¤è ¹ðÜ âç×çÌØæ𴠷𤠢ÁèØÙ °ß¢ §ââð â¢Õ¢çŠæÌ â×SÌ ·¤æØü §â ÂæðÅüUÜ ÂÚU ¥æòÙÜæ§Ù ·¤ÚUÙð ·¤è àæéM¤¥æÌ ·¤è »§ü ãñUÐ â×SÌ Âý·¤æÚU ·ð¤ âãU·¤æÚUè â¢SÍæ¥æ𴠷𤠿éÙæß ·ð¤ çÜ° ÂæðÅüUÜ ×ð´ ¥æßàØ·¤ ÂýæߊææÙ ç·¤° »° ãñ´UÐ âãU·¤æÚUè â¢SÍæ ·¤æð ¥ÂÙð ¿éÙæß ·¤ÚUßæÙð ·ð¤ çÜ° ¥æòÙÜæ§Ù ãUè ¥æßðÎÙ ·¤ÚUÙæ ãUæð»æÐ ÂæðÅüUÜ ·ð¤ ¥¢Ì»üÌ ÕÙæ§ü »§ü ßðÕâæ§ÅU ·ð¤ ×æŠØ× âð æè âæ×æ‹Ø Ùæ»çÚU·¤ ·¤æð âãU·¤æÚUè ·¤æðÅüU ·ð¤â SÅðUÅUâ, ¥æòçÇUÅU çÚUÂæðÅüU, ÇðUØÚUè âãU·¤æÚUè âç×çÌØæ¢ °ß¢ »ýæ× âðßæ âãU·¤æÚUè âç×çÌ ·¤æ âÎSØ ÕÙÙð ãðUÌé ¥æßðÎÙ, ‹ØêÙÌ× â×ÍüÙ ×êËØ ÂÚU çÕ·ý¤è ãðUÌé ¥æßðÎÙ, ȤâÜè «¤‡æ ÂýæŒÌ ·¤ÚUÙð ãðUÌé ¥æßðÎÙ °ß¢ ÜæòÙ ßðßÚU SÅðUÅUâ ·¤è âéçߊææ ©UÂÜŠæ ·¤ÚUßæØè »Øè ãñUÐ
Õñ´ç·¤» âéçߊææ ×ð´ çßæèØ â×æßðàæÙ °ß¢ ÂæÚUÎçàæüÌæ
âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ ·¤æð ÚUæcÅþUèØ Õñ´·¤æð´ ·ð¤ â×·¤ÿæ ÜæÙð ÌÍæ ©UÙ·¤è 46 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
·¤æØüÂý‡ææÜè ·¤æð ÂæÚUÎàæèü ÕÙæÙð ·ð¤ çÜ° àæèáü Õñ´·¤ ÌÍæ â×SÌ w~ çÁÜæ ·ð´¤¼ýèØ âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æð´ ·¤è âÖè àææ¹æ¥æð´ ·¤æð ·¤ŒØéÅUÚUè·ë¤Ì ·¤ÚU ·¤æðÚU Õñ´ç·¤» âæðËØéàæÙ (âèÕè°â) âð ÁæðǸÙð ·ð¤ çÜ° ×éØ×¢˜æè ¥àææð·¤ »ãUÜæðÌ ·ð¤ ÙðÌëˆß ßæÜè §âè âÚU·¤æÚU Ùð Âêßü ×ð´ çÙ‡æüØ çÜØæ ÍæÐ çÁâ·¤æ ÙÌèÁæ Øð ãñU ç·¤ ¥æÁ âÖè âãU·¤æÚUè Õñ´·¤ °ß¢ ©UÙ·¤è àææ¹æ°¢ âèÕè°â ŒÜðÅUȤæ×ü ÂÚU ãñ´UÐ §ââð âãU·¤æÚUè Õñ´·¤æ𴠷𤠩UÂÖæð€Ìæ¥æð´ ·¤æð ˆßçÚUÌ Õñ´ç·¢¤» âðßæ°¢ ç×ÜÙæ ÂýæÚ¢UÖ ãUé¥æ ãñ ÌÍæ ÖýcÅUæ¿æÚU ·¤è â¢ÖæßÙæ â×æŒÌ ãéU§ü ãñUÐ âèÕè°â ŒÜðÅUȤæ×ü ·ð¤ ·¤æÚU‡æ ãUè âãU·¤æÚUè Õ¢ñ·¤æð´ mUæÚUæ w}z °ÅUè°× ÌÍæ wz®® ܃æé °ÅUè°× SÍæçÂÌ ·¤ÚU çÇUçÁÅUÜ Öé»ÌæÙ ·¤æð ÕɸUæßæ ÎðÙð ÌÍæ ¥ÂÙð »ýæãU·¤æð´ ·¤æð ©UÙ·ð¤ mUæÚU ÂÚU ãUè Õñ´ç·¤» âðßæ°¢ ÎðÙð ·ð¤ çÜ° çßæèØ â×æßðàæ mUæÚU Âý‡ææÜè ·¤æð ÂýæÚ¢UÖ ç·¤Øæ »Øæ ãñU ÌÍæ |®® ¥æñÚU Ù° °ÅUè°× Ü»æÙð ·¤è Âýç·ý¤Øæ àæéM¤ ·¤è »§ü ãñUÐ ÎêÚUÎÚUæÁ ·ð¤ »ýæ×è‡æ §Üæ·¤æð´ ×ð´ ×æðÕæ§Ü °ÅUè°× ßñÙ ·ð¤ ×æŠØ× âð ÇUæðÚU SÅðU ÂÚU Õñ´ç·¤» âéçߊææ ©UÂÜŠæ ·¤ÚUæÙð ·¤è Âýç·ý¤Øæ àæéM¤ ·¤ÚU Îè »§ü ãñUÐ ¥æòÙÜæ§Ù ȤâÜè «¤‡æ ÃØßSÍæ âð ç·¤âæÙæð´ ·¤æð °ÙèÃãðUØÚU Õñ´ç·¤» âéçߊææ âð ÁæðÇ¸æ »Øæ ãñUÐ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ØæÁ ×é€Ì ȤâÜè «¤‡æ ÃØßSÍæ ×ð´ ÂæÚUÎçàæüÌæ ÜæÙð ·ð¤ çÜ° «¤‡æ ÚUæçàæ âèŠæð ©Uٷ𤠹æÌð ×ð´ ÅþUæ¢âȤÚU ·¤è Áæ ÚUãUè ãñUÐ
©UÂÁ ·¤æ ßæçÁÕ Îæ× çÎÜæÙð ·¤è ÆUæðâ àæéM¤¥æÌ
ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ©Uٷ𤠻æɸðU ÂâèÙð °ß¢ Ÿæ× âð ©UÂÁæ§ü ©UÂÁ ·¤æ ßæçÁÕ Îæ× çÎÜæ·¤ÚU ©U‹ãð´U ¥æçÍü·¤ â¢Õ¢Ü ÂýÎæÙ ·¤ÚUÙð ·¤æð âÚU·¤æÚU Ùð ÂýæÍç×·¤Ìæ ÂýÎæÙ ·¤ÚUÌð ãéU° ÂýÎðàæ ×ð´ ÚUÕè °ß¢ ¹ÚUèȤ âèÁÙ ·¤è ©UÂÁæð´ ·¤æð ÕæØæð×ñçÅþU·¤ (¥æŠææÚU ¥æŠææçÚUÌ) âˆØæÂÙ âð ¥æòÙÜæ§Ù ¢ÁèØÙ ·¤ÚU â×ÍüÙ ×êËØ ÂÚU ¹ÚUèÎÙð ·¤æ çÙ‡æüØ ç·¤ØæÐ ØãU âÚU·¤æÚU ·ð¤ ÂýØæâ ·¤æ ãUè ÙÌèÁæ ãñU ç·¤ »ýæ× âðßæ âãU·¤æÚUè âç×çÌØæð´ âð Üð·¤ÚU ·ý¤Øçß·ý¤Ø âãU·¤æÚUè âç×çÌØæð´ ×ð´ ¹ÚUèÎ ·ð´¤¼ýæð´ ·¤è SÍæÂÙæ ·¤ÚU ÂýÎðàæ ×ð´ §â ßáü |.|® Üæ¹ ×èçÅþU·¤ ÅUÙ âÚUâæð´, ¿Ùæ, °ß¢ »ð´ãêU ç·¤ xv}} ·¤ÚUæðǸ L¤Â° ×êËØ ·¤è çÚU·¤æÇüU ¹ÚUèÎæÚUè ·¤ÚU Üæ¹æð´ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ¥æç‰æü·¤ â¢ÕÜ ÂýÎæÙ ç·¤Øæ »ØæÐ ßÌü×æÙ ×ð´ ÂýÎðàæ ×ð´ ×ꢻ, ©UǸÎ, âæðØæÕèÙ °ß¢ ×ꢻȤÜè ·¤è â×ÍüÙ ×êËØ ÂÚU ~.{x Üæ¹ ×èçÅþU·¤ ÅUÙ ·¤è ¹ÚUèÎ Âýç·ý¤Øæ ÁæÚUè ãñUÐ §â ÕæÚU ç·¤âæÙæð´ ·¤è âéçߊææ ·ð¤ çÜ° xww ¹ÚUèÎ ·ð´¤¼ý SÍæçÂÌ ·¤ÚU ¹ÚUèÎ ·¤è Áæ ÚUãUè ãñUÐ ç·¤âæÙæð´ ·¤æ ¥æòÙÜæ§Ù ¢ÁèØÙ ·¤ÚU â×ÍüÙ ×êËØ ÂÚU ¹ÚUèÎæÚUè âð ÂæÚUÎçàæüÌæ SÍæçÂÌ ãéU§ü ãñU ¥æñÚU çÙŠææüçÚUÌ â×ØæßçŠæ ×ð´ ßæSÌçß·¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÚUæãUÌ ÎðÙð ×ð´ âÚU·¤æÚU Ùð âÈ¤Ü ÂýØæâ ç·¤Øæ ãñUÐ
ØÍæ¹æÎ, ÕèÁ, Îßæ§Øæ¢ ¥æçÎ ©UÂÜŠæ ·¤ÚUæÙð ÌÍæ »ýæ×è‡æ ÿæð˜æ ×ð´ ç·¤âæÙæð´ ·¤è ©UÂÁ ·ðð¤ Ö¢ÇUæÚU‡æ ·ð¤ çÜ° »æðÎæ×æð´ ·¤æ ãUæðÙæ ¥æßàØ·¤ ãñUÐ §â·ð¤ çÜ° ÂýÎðàæ ×ð´ âÖè »ýæ× âðßæ âãU·¤æÚUè âç×çÌØæð´ ×ð´ »æðÎæ×æð´ ·ð¤ çÙ×æü‡æ ·¤æð âéçÙçà¿Ì ç·¤Øæ Áæ ÚUãUæ ãñUÐ ßÌü×æÙ ×ð´ ÂýÎðàæ ·¤è ~® ÂýçÌàæÌ âð ¥çŠæ·¤ »ýæ× âðßæ âãU·¤æÚUè âç×çÌØæð´ ×ð´ »æðÎæ×æð´ ·¤æ çÙ×æü‡æ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñU ¥æñÚU çÁÙ âæðâæØçÅUØæð´ ×ð´ »æðÎæ× ÙãUè´ ãñ´U, ©UÙ×ð´ »æðÎæ×æð´ ·¤æ çÙ×æü‡æ ·¤ÚUÙð ·ð¤ çÜ° ÂýØæâ ç·¤° Áæ ÚUãðU ãñ´UÐ ÂýÎðàæ ×ð´ âãU·¤æÚUè ÿæð˜æ ×ð´ v| çÎâÕ¢ÚU w®v} âð ¥Õ Ì·¤ {|®® ×èçÅþU·¤ ÅUÙ ÿæ×Ìæ ·ð¤ »æðÎæ×æð´ ·¤æ çÙ×æü‡æ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñUÐ ç·¤âæÙæð´ ·¤è ·ë¤çá ¥æÎæÙ ·¤è ©UÂÜŠæÌæ ·¤ÚUæÙð ·ð¤ çÜ° x Üæ¹ ×èçÅþU·¤ ÅUÙ ææÎ ·¤æ SÅUæò·¤ âéçÙçà¿Ì ç·¤Øæ ãñU Ìæç·¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ȤâÜ ©UÂÁæÙð ·ð¤ ÎæñÚUæÙ ¹æÎ ·¤è ç·¤ËÜÌ ·¤æ âæ×Ùæ ÙãUè´ ·¤ÚUÙæ ÂǸðÐ
âãU·¤æÚUè âç×çÌØæ𴠷𤠧üç×˜æ ·ð´¤Îýæð´ ÂÚU y®® âð ’ØæÎæ âðßæ°¢ ©UÂÜŠæ
ÚUæ’Ø ·¤è ÁÙÌæ ·¤æð âÚU·¤æÚU ·¤è ¥æðÚU âð §üç×˜æ ·ð´¤¼ýæð´ mUæÚUæ ÂýÎæÙ ·¤è Áæ ÚUãUè y®® âð ¥çŠæ·¤ âðßæ°¢ ©UÂÜŠæ ãUæð â·ð¤, §â·ð¤ çÜ° ×ãUæˆ×æ »æ¢Šæè ·ð¤ vz® ßð´ ÁØ¢çÌ ßáü w ¥€ÅêUÕÚU w®v~ âð ¥çÖØæÙ ¿Üæ·¤ÚU âÖè {z®® »ýæ× âðßæ âãU·¤æÚUè âç×çÌØæð´ ÂÚU §üç×˜æ ·ð´¤¼ýæð´ ·¤è âéçߊææ ¥æ× Üæð»æð´ ·¤æð ç×ÜÙð Ü»è ãñUÐ §â·ð¤ ·¤æÚU‡æ »ýæ× âðßæ âãU·¤æÚUè âç×çÌØæ¢ SßæßÜÕÙ ·¤è ¥æðÚU ÕɸUÙð ·ð¤ âæÍâæÍ »ýæ×è‡æ ÿæð˜æ ×ð´ ÇUæðÚU SÅðU ÂÚU ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚU ·¤è ØæðÁÙæ¥æð´ ·¤æ ÜæÖ ÂýÎæÙ ·¤ÚU ÚUãUè ãñUÐ
ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ¿æÚU çÎÙ ×ð´ Öé»ÌæÙ ç·¤Øæ âéçÙçà¿Ì
ç·¤âæÙ âðßæ ÂæðÅüUÜ âð âéçߊææ°¢
ÂýÎðàæ ×ð´ ç·¤âæÙæð´ âð ãUæðÙð ßæÜè â×ÍüÙ ×êËØ ÂÚU ¹ÚUèÎ ×ð´ ˆßçÚUÌ Öé»ÌæÙ âéçÙçà¿Ì ·¤ÚUÙð ·ð¤ çÜ° âÚU·¤æÚU Ùð ßðØÚU ãUæ©Uâ ÚUèçâŒÅU ÁæÚUè ·¤ÚUÙð ·¤è Âýç·ý¤Øæ ·¤æð ¥æòÙÜæ§Ù ·¤ÚU çÎØæ ãñUÐ âÚU·¤æÚU ·ð¤ §â ·¤Î× âð ¹ÚUèÎ ·ð´¤¼ý âð ßðØÚU ãUæ©Uâ ÖðÁð ÁæÙð ßæÜè ©UÂÁ ˆßçÚUÌ É¢U» âð Á×æ ãUæðÙð ·ð¤ ÂçÚU‡ææ×SßM¤Â ·ð´¤¼ý âÚU·¤æÚU âð Öé»ÌæÙ Öè àæèƒæý ÂýæŒÌ ãUæðÙð Ü»æ ãñUÐ çÁââð ç·¤âæÙæð´ ·¤è ×æ˜æ y çÎßâ ·¤è ¥ËÂæßçŠæ ×ð´ ãUè ©UÂÁ ·¤æ Öé»ÌæÙ ©Uٷ𤠹æÌæð´ ×ð´ ¥æòÙÜæ§Ù ÅþUæ¢âȤÚU ç·¤Øæ ÁæÙæ âéçÙçà¿Ì ç·¤Øæ Áæ ÚUãUæ ãñUÐ
¥‹ÙÎæÌæ ·¤æð âÚU·¤æÚU mUæÚUæ Îè Áæ ÚUãUè âéçߊææ¥æ𴠰ߢ ØæðÁÙæ¥æð´ ·¤æ °·¤ ãUè ŒÜðÅUȤæ×ü ·ð¤ ×æŠØ× âð ÜæÖ ÂýÎæÙ ·¤ÚUÙð ·ð¤ çÜ° ç·¤âæÙ âðßæ ÂæðÅüUÜ ·¤è àæéM¤¥æÌ ·¤è »§üÐ ØãU ÂæðÅüUÜ âÚU·¤æÚU ·ð¤ ÙèçÌ çÙŠææüÚU‡æ ×ð´ âãUæØ·¤ ãUæð»æ ßãUè´ °·¤ ãUè ÀUÌ ·ð¤ Ùè¿ð ç·¤âæÙæð´ ·¤æð âÖè Âý·¤æÚU ·¤è âðßæ°¢ Öè ÂýÎæÙ ·¤ÚU ÚUãUæ ãñUÐ §â·¤è ÕæÙ»è ãñU ç·¤ Âè°× ç·¤âæÙ ØæðÁÙæ ·¤æ ÜæÖ ÚUæ’Ø ·ð¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÂýÎæÙ ·¤ÚUÙð ×ð´ ÚUæÁSÍæÙ Îðàæ ×ð´ ¥»ý‡æè ÚUæ’Ø ÕÙæ, çÁâ·¤è ·ð´¤¼ý âÚU·¤æÚU Ùð Öè Âýàæ¢âæ ·¤è ãñUÐ çÇUçÁÅUÜ, çßæ ¥æñÚU âæ×æçÁ·¤ â×æßðàæ ×ð´ ØãU ÂæðÅüUÜ ÂæÚUÎçàæüÌæ, ÁßæÕÎðãUè °ß¢ âéàææâÙ ·¤è çÎàææ ×ð´ ×èÜ ·¤æ ˆÍÚU âæçÕÌ ãUæð»æÐ ¥æÜð¹ Ñ ¥æðÅUæÚUæ× ¿æñŠæÚUè âæÖæÚUâêÁâw®v~
Ö¢ÇUæÚU‡æ ÿæ×Ìæ ×ð´ ßëçŠÎ÷ ãðUÌé »æðÎæ× çÙ×æü‡æ ÂÚU çßàæðá Ȥæð·¤â
»ýæ×è‡æ ÿæð˜æ ×ð´ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ©UÙ·¤è ×梻 ·ð¤ ¥ÙéâæÚU ·ë¤çá ¥æÎæÙ
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 47
ÚUæòÜ ×æòÇUÜ ŠæÚUÌè Âé˜æ
ÕðçãUâæÕ ãUæñâÜð ß ’æ’Õð ·¤è ç×âæÜ »éÚU×èÌ ×ãUÜ
ÂýSÌéçÌ ·¤æ·¤æ çâ¢ãU, ÜæÜ»ÉU¸ ÁæÅUæÙ, çÁÜæŸæ転»æÙ»ÚU (ÚUæÁSÍæÙ) çÎ ×Ù ×𢠷é¤À ·¤ÚU »éÁÚUÙð ·¤è ¿æãÌ ¥õÚU Á’Õæ ãô Ìô ·¤ô§ü Öè ¥àæ€ÌÌæ ¥æǸð Ùãè´ ¥æÌèÐ °ðâæ ãè ©ÎæãÚU‡æ ãñ Õðç×âæÜ ãõâÜð ¥õÚU Á’Õð ·Ô¤ ÏÙè Ÿæè»´»æÙ»ÚU çÁÜð ·Ô¤ »æ¢ß ×ôÚUÁ´Ç ¹æÚUè ·¤æ »éÚU×èÌ ×ãÜÐ Áè ãæ¢, »éÚU×èÌ ×ãÜ Ùð ×àæèÙÚUè ·¤æ ·¤æ× ·¤ÚUÌð ¥ÂÙæ °·¤ ãæÍ ¹ô çÎØæ Íæ Üðç·¤Ù ãæÚU Ùãè¢ ×æÙè ¥æñÚU ¥ÂÙ𠧢çÁçÙØçÚ¢U» ·ð¤ ãéUÙÚU ×ð´ °·¤ ·ð¤ ÕæÎ °·¤ §ÙæðßðàæÙ ·¤ÚU °ðâð ·ë¤çá Ø¢˜æ ÕÙæ ÇUæÜð çÁÙ·¤è ×梻 ÖæÚUÌ ×ð´ ãUè ÙãUè´ çßÎðàææð´ ×ð´ ¹êÕ ãñUÐ
Ø
Õ¿ÂÙ ·¤æ àææñ·¤ ÕÙæ ÁèßÙ ·¤æ ¥æŠææÚU ÒÂêÌ ·Ô¤ Âæ´ß ÂæÜÙð ×ð´ çι ÁæÌð ãñ¢, Øð ×éãæßÚUæ »éÚU×èÌ ×ãÜ ÂÚU çÕË·é¤Ü âÅUè·¤ ÕñÆUÌæ ãñUÐ Õ¿ÂÙ ×ð´ ãUè »éÚ×èÌ ×ãUÜ ·¤æðU Ü·¤Ç¸è ·Ô¤ ç¹ÜõÙð ·ð¤ ×æòÇÜ ÕÙæÙð ·¤æ àææñ·¤ ÍæÐ ÁÕ ßð ÎêâÚUè ·¤ÿææ ×ð´ Íð Ìæð ßð ¥ÂÙð çÂÌæ ÕÜß´Ì çâ´ã ·¤è ÀôÅUè âè ß·¤üàææò ÂÚU Áæ·¤ÚU ßã ¥€UâÚU Áé»æǸ ·¤ÚU·Ô¤
48 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
Ü·¤Ç¸è Üôãð ·Ô¤ Åþð€UÅUÚU ÅþæÜè ß ¥‹Ø Ø´˜æ ÕÙæ ÜðÌð ÍðÐ ÂçÚUßæÚU ·¤è ¥æçÍü·¤ çSÍçÌ ÕðãUÎ ¹ÚUæÕ ãUæðÙð ·ð¤ ·¤æÚU‡æ ÂɸUæ§ü ·ð¤ âæÍâæÍ »æ¢ß ×ð´ ·é¤çËȤØæ¢ Õð¿·¤ÚU ÂçÚUßæÚU ·¤æ âãUæÚUæ ÕÙðÐ ·é¤çËȤØæ´ Õð¿·¤ÚU ©U‹ãUè´ L¤ÂØæð´ ×ð´ âð ßãU ÂæÆUØ âæ×»ýè´ ¹ÚUèη¤ÚU ÂɸUæ§ü ·¤ÚUÌð Íð Ìæç·¤ ÂçÚUßæÚU ÂÚU ÕæðÛæ Ù ÕÙð´Ð ÁñâðÌñâð vw ßè¢ ·¤ÿææ ©Uæè‡æü ·¤è Ìæð ×æÌæ çÂÌæ ·¤è ×æñÌ ·ð¤ ÕæÎ ÂçÚUßæÚU ·¤æ çÁ×æ Öè ¥æ »ØæÐ §â·ð¤ ÕæÎ çÂÌæ ·¤è ß·ü¤àææò â¢ÖæÜ Üè ¥æñÚU ÂêÚUæ ŠØæÙ ·¤æ× ÂÚU Ȥæð·¤â ·¤ÚU çÎØæÐ ·é¤ÀU ÙØæ ·¤ÚUÙð ·¤è âÙ·¤ ÌÍæ ×ðãUÙÌ ß Ü»Ù âð »éÚU×èÌ ×ãUÜ Ùð ƒæÚÔUÜê ß ·ë¤çá Ø´˜æ ÕÙæÙð àæéM¤ ç·¤°Ð ŠæèÚÔUŠæèÚÔU ·¤æ× ÕɸUÙð Ü»æ Ìæð §â·¤æ çßSÌæÚU ·¤ÚUÙð ·ð¤ ©UÎðàØ âð »æ¢ß ×ð¢ ãUè çßàß·¤×æü §´ÇSÅþè ·Ô¤ Ùæ× âð ß·ü¤àææò ÕÙæ ÜèÐ §â×ð´ ¥‹Ø §¢çÁçÙØÚUæð´ ·¤è âãUæØÌæ âð ç×ç€â¢» ×àæèÙ ß ¥‹Ø Ø´˜æ ÕÙæÙð àæéM¤ ·¤ÚU çÎØð çÁÙ·¤è çÇU×æ¢ÇU ÎðàæÖÚU ×ð´ ãUæðÙð Ü»èÐ
çßÎðàææð´ ×ð´ çÙØæüÌ ãUæðÙð Ü»ð Ø¢˜æ »éÚU×èÌ ×ãUÜ ·ð¤ Ø¢˜ææð´ ·¤è €ßæçÜÅUè §ÌÙè ÜæÁßæÕ ãñU ç·¤ Øð Ø¢˜æ çßÎðàææð´ ×ð´ Öè çÙØæüÌ ãUæðÙð Ü»ðÐ çßàß·¤×æü §´ÇSÅþèÁ ·¤è ÕÙè ×àæèÙ¢ð ¥Õ Ùæ§ÁèçÚUØæ, Ì´ÁæçÙØæ, ¥Èý¤è·¤æ, ·¤Áæç·¤SÌæÙ âçãUÌ ·¤§ü Îðàææð´ ×ð´ âŒÜæ§ü ãôÌè ãñ¢Ð Õñ´»ÜéL¤ ×ð´ ãé§ü ¥´ÌÚUÚUæcÅþèØ ×àæèÙÚUè ©lô» ÂýÎàæüÙè ×ð´ »éÚU×èÌ ×ãUÜ ·ð¤ Ø¢˜ææð´ ·¤è ÖÚUÂêÚU âÚUæãUÙæ ãéU§üÐ âæÍ ãUè ¥Ùð·¤æð´ çßÎðàæè ÂýçÌÖæç»Øæð´ Ùð §Ù·ð¤ Ø¢˜ææð´ ·¤è ¹ÚUèÎæÚUè ·¤è §‘ÀUæ ÁæçãUÚU ·¤è ãñUÐ Õ·¤æñÜ, »éÚU×èÌ ×ãUÜ ©UÙ·ð¤ mUæÚUæ ·ë¤çá Ø¢˜æÍýðâÚU, ŒÜ檤, ·¤ËÅUèßðÅUÚU ß ÅþUæòÜè ·¤æ çÙ×æü‡æ ç·¤Øæ ÁæÌæ Íæ, Üðç·¤Ù ÁÕ ·¢¤SÅþU€àæÙ âð ÁéǸè ×àæèÙæð´ ·¤è çÇU×æ¢ÇU ÕɸUÙð Ü»è Ìæð ©U‹ãUæð´Ùð ·¢¤·¤ÚUèÅU ç×€¿ÚU, ·¢¤·¤ÚUèÅU Õðç⢻ ŒÜæ¢ÅU §ˆØæçÎ ÂÚU ÂêÚUæ ŠØæ٠Ȥæð·¤â ·¤ÚU çÎØæÐ §Ù·ð¤ mUæÚUæ ÕÙæ° Áæ ÚUãè ·¢¤SÅþU€àæÙ ×àæèÙð´ ¥æòÙçÇU×æ¢ÇU Îðàæ ·ð¤ çßçÖ‹Ù ÚUæ’Øæð´ ×ð´ ÖðÁè ÁæÌè ãñU¢Ð
âæÜæÙæ âæÌ ·¤ÚUæðǸ ·¤æ ÅUÙü ¥æðßÚU
·¤‹Øæ¥ô´ ·¤è àææÎè Öè ·¤ÚUßæØè ãñUÐ §Ù àææçÎØæð´ ×ð´ ÙßçßßæçãUÌæ¥æð´ ·¤æð ƒæÚUðÜê âæ×æÙ çÎØæÐ §â·ð¤ ¥Üæßæ Øéßæ¥æð´ ×ð´ ¹ðÜ ·¤è ÖæßÙæ ÂñÎæ ·¤ÚUÙð ·ð¤ çÜ° §Üæ·ð¤ ×ð´ â×Øâ×Ø ÂÚU ãUæðÙð ßæÜè ÂýçÌØæðç»Ìæ¥æð´ ×ð´ ÕɸU ¿É¸U·¤ÚU ¥æçÍü·¤ âãUØæð» ÎðÌð ãñ´UÐ §â·ð¤ ¥Üæßæ »éÚU×èÌ ×ãUÜ ·¤æð â×æÁâðßæ ×ð´ ©U¹¢ÇU SÌÚU ÂÚU ÂýàææâÙ Ùð ÂýçàSÌ Â˜æ Îð·¤ÚU â×æçÙÌ ç·¤Øæ ãñUÐ âæÍ ãUè §Üæ·ð¤ ×ð´ ¥Ùð·¤æð´ â×æÙ ç×Ü ¿é·ð¤ ãñ´UÐ
Õ‘¿æð´ ·¤æð ©U‘¿ çàæÿææ çÎÜæ§ü ¥æçÍü·¤ Ì¢»è ·ð¤ ¿ÜÌð »éÚU×èÌ ×ãUÜ ÖÜð ãUè SßØ¢ ©U“æ çàæÿææ âð ߢç¿Ì ÚUãU »° ×»ÚU ©U‹ãUæð´Ùð ¥ÂÙð Õ“ææð´ ·ð¤ ×æŠØ× âð âÂÙð âæ·¤æÚU ç·¤° ãñ´UÐ »éÚU×èÌ ×ãUÜ ·¤æ ÕǸæ ÕðÅUæ ÁâÂýèÌ çâ¢ãU çâçßÜ §¢çÁçÙØÚU ß ÀUæðÅUæ ÕðÅUæ ÜßÂýèÌ çâ¢ãU çÕÁÙñâ ×ñÙðÁ×ð´ÅU ×ð´ °×Õè° ÌÍæ ÕðÅUè ¥æàææÎè ·¤æñÚU Õè°°×°â ãñUÐ
ÕðãUÎ ¥æçÍü·¤ Ì¢»è âð ÁêÛæ ÚUãðU »éÚU×èÌ çâ¢ãU ×ãUÜ Ùð ÁÕ v~~w ×ð´ ß·ü¤àææò ·¤æ ·¤æÚUæðÕæÚU àæéM¤ ç·¤Øæ ÌÕ ÚUæðÁ»æÚU ·ð¤ çÜ° ¢êÁè ·¤æ ¥ææß ÍæÐ Õñ´·¤ âð ·¤Áü ÜðÙð ·ð¤ çÜ° »æÚ¢UÅUè ÎðÙð ·ð¤ çÜ° ·¤æð§ü ¥¿Ü â¢Âçæ Öè ÙãUè´ ÍèÐ °ðâð ×ð´ »éÚU×èÌ çâ¢ãU ß ÀUæðÅðU Öæ§ü âéÚUÁèÌ çâ¢ãU ·ð¤ §ÚUæÎæð´ ·¤æð ¢¹ ÎðÙð ·ð¤ çÜ° âêÚU̻ɸU çÙßæâè ÎæðSÌ ÙÚÔU¢¼ý »»ü ×âèãUæ ÕÙ·¤ÚU ¥æ°Ð ÙÚÔ´U¼ý »»ü ·¤è ãUÚUâ¢Ö¢ß ×ÎÎ âð ×ãUÜ ÕýÎâü Ùð ¥ÂÙð ÕéܢΠãUæñâÜæð´ âð ß·ü¤àææò ·¤è àæéM¤¥æÌ ·¤èÐ §Ù·¤è ×ðãUÙÌ ß Ü»Ù ·¤æ ãUè ÂçÚU‡ææ× ãñU ç·¤ ¥æÁ §Ù·¤æ âæÜæÙæ ÅUÙü ¥æðßÚU âæÌ ·¤ÚUæðǸ âð Öè ¥çŠæ·¤ ãñUÐ
â×æÁâðß·¤ ·ð¤ M¤Â ×ð´ Öè çßØæÌ »éÚU×èÌ ×ãÜ ·¤è ÂãU¿æÙ çÁÜð ×𢠰·¤ ¥‘ÀUð çÕÁÙðâ×ñÙ§¢çÁçÙØÚU ·ð¤ M¤Â ×ð´ Ìæð ãñU ãUè âæÍ ãUè ¥Õ §‹ãð´U â×æÁâðßè ·Ô¤ M¤Â ×ð´ ÁæÙæ ÁæÌæ ãñUÐ §‹ãUæð´Ùð ãæÜ ãè ×ð´ ¥ÂÙð ÕǸð ÕðÅUð ·¤è àææÎè ·Ô¤ ÎõÚUæÙ { ¥‹Ø ÁM¤ÚUÌ×´Î मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 49
ÚUæÁSÍæÙ ·¤è ·ë¤çá ×¢çÇUØô´ ·ð¤ Öæß
Government of Rajasthan / Department Agricultural Marketing Real Time Price - For The Period Of - 28/12/2019 SR.No. Commodity Name
Mandi Name
Model (INR) Max(INR)
Min(INR)
1
Garlic(Lehsoon)
BHILWARA
12000
16000
8000
2
Tomato
BHILWARA
450
600
300
3
Onion (Pyaj)
BHILWARA
6000
8000
4000
4
Taramira (Tara)
BIJAY NAGAR
3650
3650
3650
5
Green Grams (Moong)
BIJAY NAGAR
6600
6706
6390
6
Wheat (Gehu)
BIJAY NAGAR
2090
2100
2078
7
Tomato
BIJAY NAGAR
600
700
500
8
Black Grams (Urd Beans)
BIJAY NAGAR
7000
7031
4747
9
Gwar
BIJAY NAGAR
3700
3777
3300
10
Maize (Makka)
BIJAY NAGAR
2400
2431
2036
11
Jowar (Sorgham)
BIJAY NAGAR
2300
2355
1655
12
Cotton (Kapas)
BIJAY NAGAR
5100
5200
4100
13
Black Grams (Urd Beans)
DEOLI
5300
5400
5200
14
Bengal Grams(Chana)
DEOLI
3600
3800
3400
15
Bajra(Pearl Millet)
DEOLI
1913
1925
1900
16
Soyabean
DEOLI
3750
4000
3500
17
Wheat (Gehu)
DEOLI
2100
2150
2050
18
Maize (Makka)
DEOLI
2100
2200
2000
19
Mustard (Sarso)
DEOLI
4117
4145
4088
20
Til
TONK
8940
9001
8900
21
Bajra(Pearl Millet)
TONK
1840
1878
1810
22
Black Grams (Urd Beans)
TONK
4750
4800
4500
23
Wheat (Gehu)
TONK
2050
2100
2010
24
Jowar (Sorgham)
TONK
2800
2840
2750
25
Gwar
TONK
3680
3770
3630
26
Mustard (Sarso)
TONK
4263
4309
3957
27
Cotton (Kapas)
LUNKARANSAR
4940
5160
4830
50 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
28
Wheat (Gehu)
LUNKARANSAR
1870
1990
1740
29
Gwar
LUNKARANSAR
3860
3940
3725
30
Moath Dal
LUNKARANSAR
5170
5250
4920
31
Groundnut (Mungfali)
LUNKARANSAR
4370
4790
3760
32
Gwar
BHADARA
3836
3836
3836
33
Onion (Pyaj)
SURATGARH
6420
6450
6400
34
Gwar
SURATGARH
3790
3978
3400
35
Cotton (Kapas)
SURATGARH
5080
5245
4200
36
Mustard (Sarso)
KOTPUTLI
4430
4500
4150
37
Gwar
KOTPUTLI
3300
3400
3200
38
Wheat (Gehu)
KOTPUTLI
2100
2200
2000
39
Onion (Pyaj)
KOTPUTLI
6600
6800
6400
40
Tomato
KOTPUTLI
650
850
600
41
Bajra(Pearl Millet)
KOTPUTLI
1960
2050
1800
42
Green Grams (Moong)
BARMER
6300
6350
6250
43
Moath Dal
BARMER
4800
4850
4750
44
Gwar
BARMER
3910
3920
3900
45
Cotton (Kapas)
BILARA
5312
5525
5100
46
Gwar
BILARA
3567
3735
3400
47
Green Grams (Moong)
BILARA
6675
7050
6300
48
Garlic(Lehsoon)
JALOR
14500
15000
14000
49
Onion (Pyaj)
JALOR
7700
8000
7500
50
Onion (Pyaj)
SANCHORE
8400
8500
8200
51
Groundnut (Mungfali)
SANCHORE
5090
5090
5090
52
Bajra(Pearl Millet)
SANCHORE
1950
2000
1950
53
Bengal Grams(Chana)
IKLERA
3750
3900
3600
54
Corriander (Dhaniya)
IKLERA
6125
6450
5800
55
Wheat (Gehu)
IKLERA
2193
2207
2180
56
Mustard (Sarso)
IKLERA
4200
4260
4140
57
Soyabean
IKLERA
4205
4620
3790
58
Maize (Makka)
IKLERA
2013
2076
1950
59
Til
ITAWA
7950
9000
6901
60
Methi
ITAWA
3949
4008
3891
61
Corriander (Dhaniya)
ITAWA
5493
5811
5176
62
Bengal Grams(Chana)
ITAWA
3970
4141
3800
63
Black Grams (Urd Beans)
ITAWA
4044
5499
2590
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 51
ÚUæÁSÍæÙ ·¤è ·ë¤çá ×¢çÇUØô´ ·ð¤ Öæß 64
Mustard (Sarso)
ITAWA
4186
4373
4000
65
Wheat (Gehu)
ITAWA
2160
2216
2105
66
Soyabean
ITAWA
4121
4441
3801
67
Bengal Grams(Chana)
JHALRAPATAN
3711
3711
3711
68
Maize (Makka)
JHALRAPATAN
2031
2031
2031
69
Wheat (Gehu)
JHALRAPATAN
2068
2095
2040
70
Soyabean
JHALRAPATAN
3160
4420
1900
71
Corriander (Dhaniya)
KHANPUR
5590
6086
4500
72
Garlic(Lehsoon)
KHANPUR
7900
11710
2800
73
Wheat (Gehu)
KHANPUR
2124
2199
2050
74
Mustard (Sarso)
KHANPUR
4170
4290
4050
75
Soyabean
KHANPUR
4290
4502
2500
76
Bengal Grams(Chana)
CHIRAWA
4225
4225
4225
77
Chola
CHIRAWA
5900
5900
5900
78
Gwar
CHIRAWA
3900
3900
3900
79
Bajra(Pearl Millet)
CHIRAWA
1980
1980
1980
80
Jowar (Sorgham)
DEGANA
2400
2400
2400
81
Bajra(Pearl Millet)
DEGANA
1920
1940
1900
82
Green Grams (Moong)
DEGANA
6600
7200
5500
83
Gwar
DEGANA
3400
3870
3130
84
Bajra(Pearl Millet)
NEEM-KA-THANA
1975
1980
1070
85
Gwar
SURAJGARH
3750
3750
3750
86
Cotton (Kapas)
SURAJGARH
5325
5325
5325
87
Wheat (Gehu)
Sri GANGANAGAR(Grain) 2105
2105
2105
88
Mustard (Sarso)
Sri GANGANAGAR(Grain) 4365
4365
4351
89
Green Grams (Moong)
Sri GANGANAGAR(Grain) 7211
7321
6900
90
Gwar
Sri GANGANAGAR(Grain) 3912
3952
3462
91
Cotton (Kapas)
Sri GANGANAGAR(Grain) 5691
5691
5601
92
Bengal Grams(Chana)
DOONI
3500
3500
3500
93
Mustard (Sarso)
DOONI
3863
4025
3700
94
Black Grams (Urd Beans)
DOONI
3500
5000
2000
95
Gwar
DOONI
3650
3750
3550
96
Maize (Makka)
DOONI
1995
1999
1990
97
Barley (Jo)
DOONI
1950
1960
1940
98
Wheat (Gehu)
DOONI
2017
2044
1990
99
Bajra(Pearl Millet)
DOONI
1915
1920
1910
52 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
IIAASD International Institute Of Advanced Agriculture Skill Development
J
aipur is organizing seven days training program on organic farming; cultivation of medicinal and aromatic plant; nursery management; food processing. This Training Program at Sunrise Organic Park, Pinjara Pole Gaushala, Tonk Road- Jaipur. You can have complete guide from the preparation of land, Sowing, growing, harvesting, Processing and marketing. Valuable information is compiled from growers, research trials, and the author’s own experience. Includes buyers, sellers, and other resources Practical Training provided by the Technical experts having experienced of 12-15 years. Attendee could be individuals, Co-operatives and rural farmers, Farmer Groups, SHG’s etc. Session includes market strategic, availability, future of medicinal plant, trading and export opportunities various knowledgeable information available for entrepreneur and providing all resources to make farmer to become processer, manufacturer, exporter who can make excellent quality export quality products. मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 53
www.iiaasd.com
IIAASD SR. NO
COURSE TITLE
COURSE CODE
COURSE QUALIFICATAION DURATAION AND AGE LIMIT
1.
CERTIFICATAION COURSE ON COMMERCIAL CULITVATAION OF MEDICINAL AND AROMATIC PLANTS
CMPC1
1 WEEK
NO BAR
2.
CERTIFICATAION COURSE IN ORGANIC FARMING
COF1
1 WEEK
NO BAR
3.
CERTIFICATION COURSE IN NURSERY MANAGEMENT
CNM1
1 WEEK
NO BAR
4.
CERTIFICATAION COURSE IN FOOD PROCESSING
CFP1
1 WEEK
NO BAR
54 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
DESCRIPTION
TIME TABLE
1. Need of Medicinal and Aromatic crop cultivation 2. Importance of Medicinal and Aromatic crop cultivation 3. Medicinal and aromatic crops farming of commercially important crops 4. How can improve financial income by cultivation. 5. Need to awareness for importance of medicinal plant 6. Improve soil health. 1. What is Organic Farming, Importance and Need of Organic Farming? 2. Learn organic farming practices. 3. Improve farm sustainability, longevity and reduce your environmental footprint 4. Need to improve food quality. 5. Soil Health Improvement. 6. Minimum Budget Farming concept and need. 7. Making of Organic Pesticides, Growth Boosters. 8. Making of Organic Fertilizer and Manures. 9. Organic Certification Management Process. 10. NOP, NPOP, EU, JAS etc Certification. 11. Establishing Food Processing Units. 12. Marketing of products. 13. Good Harvesting Practices 1. Need of Nursery, 2. Objectives of Nursery. 3. Learn Nursery Preparation 4. Improve farm sustainability, longevity and reduce your environmental footprint 5. 4Nursery Management 6. Improve skills 1. The food industry we know today represents a large potential for growth and income generation, and even reduces the burden on the agricultural sector. Being a vital element to a bridge the gap between the agriculture and industrial segments of the economy, the food processing industry is considered as a new approach towards creating jobs for the Indian population.
This course is running 1st week of every month
This course is running 2nd week of every month
This course is running 3rd week of every month
This course is running 4th week of every month
2. Though some jobs in food processing may not require a person to possess specific qualification in food processing, some hands on experience with the equipments and conceptual knowledge of the processing methods definitely comes to aid. Like any other career, it is imperative to have the appropriate aptitude level to make a successful career in food processing. 3. IIAASD has introduced this Certificate Course in Food Processing to equip individuals to meet the demands of the market.
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 55
www.iiaasd.com
IIAASD
Our Advisory Board • Dr. Narendra Singh Rathore
• Dr. P. S. Tiwari
• Dr. D.D Patra
• Prof. Dr. Vishnu Sharma
• Dr. Premjit Singh
• Professor Prakash S Bisen
Vice Chancellor Maharana Pratap University of Agriculture and Technology Udaipur Vice-Chancellor Bidhan Chandra Krishi Viswavidyala Mohanpur, West Bengal Vice Chancellor, Central Agriculture University, Lamphelpat Imphal Manipur
Vice-chancellor Rajasthan University of veterinary and animal sciences, Bikaner
Honorary Professor, School of Studies in Biotechnology, Jiwaji University, Gwalior 474011
• Prof. Mahesh Chandra Sharma
• Dr. Jayanta Deka
Principal Scientist & Head Agricultural Mechanization Division Central Institute of Agricultural Engineering Bhopal
Dean, faculty of agriculture Assam Agriculture University Jorht, Assam
Former Director, National Institute of Ayurvedic Chair, Board Of Indian Medicine, Rajasthan
• Dr. Dhoon Singh Rathore Professor, Amity University, Jaipur
• Dr. Ajay Kumar Gautam
Associate Professor and Coordinator Director Research Abhilashi University, Mandi, Himachal Pradesh
• Dr. (Mrs.) Sunita Singh Dhawan
Principal scientist Biotechnology Division CSIR- Central Institute of Medicinal and aromatic plants P.O CIMAP, LUCKNOW
• Prof. (Dr.) Sushil Kumar Sharma Principal School of agriculture Suresh Gyan Vihar University
• Mr. Amitabh Pandey
(Technical-Expert) IWMP-Project Department of Land Development Water Resources, Gorakhpur (U.P.)
+91 78919 55005; +91 83291 99541
Contact : Enquiry : info.iiaasd@gmail.com; contact@iiaasd.com, info@iiaasd.com 56 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
www.iiaasd.com
Stevia World Association Gathering For Innovaters And Investors Held On
21 March 2020 मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 57
WHY ATTEND
We are inviting all stakeholders for international summit held by International Institute of Advanced Agriculture Skill Development (IIAASD), on STEVIA WORLD ASSOCIATION GATHERING FOR INNOVATERS AND INVESTORS to be held on 14 March 2020. We invite all the scientists, innovator and investor in the field of Stevia cultivation Phytomedicine, Ayurveda, Pharmacognosy, Naturopathy, botanists, option and correlative prescription experts, individuals who have faith in characteristic solutions for investigate their examination, contextual investigations and specialists of regular medication. The objective of Stevia World Association Gathering for Innovators and Inventers is to provide a platform for promoting trading, marketing, and sourcing of stevia products and to promote commercial cultivation of stevia all over the world and to establish and create a platform for scientists, activists, and natural health professionals those utilize stevia products. Today sugar kills worldwide more people than smoking, alcohol and drug addiction. But the death is anything but sweet. Sugar consumption, especially from sugary drinks, is the single largest and preventable contributor to the global epidemic of diabetes, heart disease, high blood pressure, bad cholesterol, and unhealthy weight gain. Sugar is linked to Trillions in healthcare spending globally. At least in dental diseases the intake of free sugars is associated with a global financial burden of 128 billion EUR. In this Summit, top executives from most renowned ingredient developers and innovations companies, stevia researchers, growers, manufacture, Quality assurer, will discuss all about stevia regulatory issues, technical challenges,
1. The objectives of this summit to make stevia as substitute of sugar in India and all over the world. 2. We want to invite all stakeholders from the globe to come in India and invest in stevia farming, Processing, Marketing. We will offer them land, proper climatic conditions, labour force etc. 3. This Conference is offering up-to-the-minute updates on the latest developments in Stevia Sector around the world. This Summit objective is to provide a common platform for trade promotion, marketing, and sourcing of stevia products and to promote commercial farming of stevia all over the world and to establish a Global Stevia Hub and create a platform for scientists, activists, and natural health professionals those utilize stevia products. 4. Analyze critical strategies to navigate trends and changes in the Stevia usage and gain insights into consumer behavior and opportunities in the new decade 5. Gain valuable insights into consumer psychology and the latest customer trends and tastes issues 6. In-depth focus on cultivation of stevia in different climatic conditions 7. Stevia V/s Alternative Crops 8. Best Agronomic practices & techniques increase fields from Stevia plantation 9. To get insight into Stevia Farming and processing in India 10. Learn about the latest discoveries from your peers in Research & Development, Marketing and Stevia Product Development Strategy 11. Understand the impact of ‘next generation’ sweetener ingredients and on the food industry 12. Analyze the factors leading to the successful development of new products driving innovation and a faster time-tomarket 13. Learn how to harness technology as a platform for your innovation and product development initiatives 14. Stay abreast of the ongoing changes in the natural sweetener industry as they relate to innovation and regulatory issues 15. Identify Innovative stevia applications in food & Beverage industry and development of new formulations 16. Benchmark with the best minds in the Stevia industry as they present case studies relevant to your immediate business concerns 17. Obtain market updates on Stevia development in Europe,
latest regulations, products, technologies, tools, techniques, and services in the Stevia Value Chain and market research in this niche, but ever increasing market.
USA, Gulf, China & Japan. 18. To Understand Current & Future supply & Demand equation of Stevia.
ABOUT SUMMIT
58 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
TARGET AUDIENCE
MODE OF PAYMENT
• Herbalists • Scientists • Complementary Medicine Specialists • Noble laureates • Alternative Medicine Consultants • Naturopathy specialist • Homeopathic Doctors • Acupuncturists • Ayurveda Doctors • Researchers who believe In Natural Remedies To Explore
The registration fee should be send through online mode. • ACCOUNT NAME : HAHNEMANN CHARITABLE MISSION SOCIETY
Their research work • Professors • Specialists of Natural Medicine • Ph.D. Scholars and Researchers • Delegates from various industries • Investors (who think beyond box) • Stevia Players in India and Around the Globe • Stevia Extraction & Refining Technology Licensors • Flavour & Fragrance Companies • Food Ingredients developers & users • Nutraceutical & Health Product Companies • Agronomist Growers & Sapling and planting material developers • Quality Testing and assurance companies • Stevia Producers, Manufactures & Refiners • Innovative Stevia Product Developers • Marketing, Consulting & Service Companies • Food & Beverages Researches/Technologists • Wholesaler, Distributers & Brokers • Equipment & Machinery Suppliers • Food & Beverage manufacturers • Food Ingredient & Additive Companies • Functional Food manufacturers • Stevia Growers & Stevia Powder producers • Steviol Glycoside producers • Stevia table top Sweetener manufacturers • Commodity Investors/Traders • Regulators & quality assurers FDA India, PFA, Ministry of health and family welfare. • Seed suppliers / Plant Breeders / Tissue Culture Labs • Technology & know how providers
• NAME OF BANK : CORPORATION BANK • A/C NO : 560371000144189, • LOCATION: G1, 168, EPIP GARMENT ZONE SITAPURA INDUSTRIAL AREA DISTRICT JAIPUR 302022.
• RTGS/NEFT IFSC : CORP0003031 • REGISTRATION FEES (INDIAN): Investors Delegates
: :
INR 15000 INR 10000
• REGISTRATION FEES (FOREIGN PARTICIPANTS): Investors Delegates
: :
USD 250 USD 200
• GROUP OF 2 OR MORE PERSONS
FROM SAME LOCATION : INDIAN CITIZENS: Investors : INR 24000 for two persons Delegates : INR 16000 for two persons
• GROUP OF 2 OR MORE PERSONS
FROM SAME LOCATION:
FOREIGN PARTICIPANTS: Investors : USD 450 Delegates : USD 350
NOTE: • The fee paid is not refundable. • Accommodation, food and refreshment are available in this fee.
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 59
OUR ADVISORY MEMBER • Dr. Narendra Singh Rathore
Vice Chancellor Maharana Pratap University of Agriculture and Technology Udaipur
• Dr. D.D Patra
Vice-Chancellor Bidhan Chandra Krishi Viswavidyala Mohanpur, West Bengal
• Dr. Premjit Singh
ORGANZING COMMITTEE: PATRON • Dr Atul Gupta
Member of Rajasthan State Medicinal Plant Board, Government of Rajasthan. Founder of Hahnemann Charitable Mission Society (HCMS) Founder of Sunrise Agriland Development and Research Pvt. Ltd Founder of JKM Organics & Herbs Pvt Ltd. Founder of International Institute of Advanced Agriculture Skill Development, (IIAASD) Chief Editor of Main Hu Kisan- National Monthly Agriland Magazine
CHAIRMAN • Dr. Rouhangiz Hayati Dahiya
Vice Chancellor, Jayoti Vidyapeeth Women’s University Jaipur India
• Dr. Banshi Dhar Yadav
Dean, Jayoti Vidyapeeth Women’s University, Jaipur
ORGANIZING SECRETARY
Vice Chancellor, Central Agriculture University, Lamphelpat Imphal Manipur
• Dr. Jayanta Deka
Dean, faculty of agriculture Assam Agriculture University Jorht, Assam
• Dr. P. S Tiwari
Principal Scientist & Head Agricultural Mechanization Division Central Institute of Agricultural Engineering Bhopal
• Prof. Dr. Vishnu Sharma Vice-chancellor Rajasthan University of veterinary and animal sciences, Bikaner
• Professor Prakash S Bisen
Honorary Professor, School of Studies in Biotechnology, Jiwaji University, Gwalior 474011
• Prof. Mahesh Chandra Sharma
Former Director, National Institute of Ayurvedic Chair, Board Of Indian Medicine, Rajasthan
• Mrs. Monika Gupta
• Dr. Dhoon Singh Rathore
Secretary Hahnemann Charitable mission society Jaipur
Professor, Amity University Jaipur
• Mr. Prashant Chaturvedi
• Dr. Ajay Kumar Gautam
Director
Sunrise Agriland Development and Research Pvt. Ltd
• Mrs. Sangeeta Gaur
Member of Rajasthan State Medicinal Plant Board Assistant director Administration, IIAASD
ORGANIZING MEMBERS • • • • • • •
Mr. Avnish Agrawal Dr. Shilpa Varma Mr. Amol Khandare Mr. Sonu Bansiwal Ms. Nikita Bakliwal Ms. Liza Sharma Mr Vipul Sharma
60 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
Associate Professor and Coordinator Director Research Abhilashi University, Mandi, HimachalPradesh,
• Dr. (Mrs.) Sunita Singh Dhawan
Principal scientist Biotechnology Division CSIR- Central Institute of Medicinal and aromatic plants P.O CIMAP, LUCKNOW
• Prof. (Dr.) Sushil Kumar Sharma Principal School of agriculture Suresh Gyan Vihar University
• Mr. Amitabh Pandey
(Technical-Expert) IWMP-Project Department of Land Development Water Resources, Gorakhpur (U.P.)
REGISTRATION FORM Name : ........................................................................................................................................................................................................................................................................ Date of Birth : .................................................................................................................................................................................................................................................... Designation/ Current Occupation : ........................................................................................................................................................................................... Institute/ Organization : ......................................................................................................................................................................................................................... Email : ............................................................................................................... Mobile Number : ........................................................................................................ Choose Category :
• Delegates
• Investors
• Others
Country : ......................................................................................................... State : .................................................................................................................................. REGISTRATION FEES (INDIAN) :
Investors
:
INR 15000
Delegates
:
INR 10000
REGISTRATION FEES (FOREIGN PARTICIPANTS) :
Investors
:
USD 250
Delegates
:
USD 200
GROUP OF 2 OR MORE PERSONS FROM SAME LOCATION :
INDIAN CITIZENS :
Investors
:
INR 24000 for two persons
Delegates
:
INR 16000 for two persons
GROUP OF 2 OR MORE PERSONS FROM SAME LOCATION :
FOREIGN PARTICIPANTS :
Investors
:
USD 450
Delegates
:
USD 350
Date : Signature
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 61
¥æ§ü¥æ§ü°°°âÇUè §ß¢ðÅ÷Uâ
Ò×ðçÇçâÙÜ ŒÜæ´ÅU ·¤ËÅUèßðàæ٠ȤæòÚU §·¤ôÙæòç×·¤ »ýôÍ ¥æòȤ M¤ÚUÜ È¤æ×üÚUÓ ÂÚU â´»ôDè
ÂýÎðàæ ·¤è Âæ´¿ ØêçÙßçâüÅUèÁ ß w® ·¤æòÜðÁô´ ·Ô¤ ·¤ëçá SÙææ·¤ Öè ÕÙð çãSâæ ÁØÂéÚUÐ ¹ðÌè ·¤ô ÜæÖÎæØ·¤ ÕÙæÙð ·Ô¤ çÜ° Îô ãè ©ÂæØ ãñ´, çÁâ×ð´ ÂãÜ橈ÂæÎÙ ·¤ô Õɸ水 ß ÎêâÚUæÜæ»Ì ¹¿ü ·¤ô ·¤× ·¤ÚUð´Ð §â·Ô¤ çÜ° ç·¤âæÙô´ ·¤ô ¥ˆØæÏéçÙ·¤ ÌÚUè·Ô¤ âð Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤ô ¥ÂÙæÙæ ãô»æÐ §â·¤æ âßôüæ× çß·¤Ë »æØ ãñÐ »ô×ê˜æ ß »ôÕÚU âð çÙç×üÌ Áñçß·¤ ·¤èÅUÙæàæ·¤ ß Áñçß·¤ ¹æÎ âð ãè ·¤ëçá ·¤è Üæ»Ì ×ð´ ·¤×è ÜæØè Áæ â·¤Ìè ãñÐ °ðâæ ·¤ÚUÙð âð Ù ·Ô¤ßÜ ·¤ëçá ÜæÖ·¤æÚUè ÃØßâæØ ÕÙ â·¤Ìè ãñ ÕçË·¤ Îðàæ ·Ô¤ ç·¤âæÙ ·¤ô ¥æçÍü·¤ ¥æÁæÎè Öè ç×Üð»èÐ Øã ÕæÌ Áñçß·¤ ·¤ëçá ×ð´ ÂkŸæè ¥ßæÇü çßÁðÌæ ãé·¤é׿´Î ÂæÅUèÎæÚU Ùð Ÿæèç´ÁÚUæÂôÜ »ôàææÜæ ×ð´ ¥æØôçÁÌ Ò×ðçÇçâÙÜ ŒÜæ´ÅU ·¤ËÅUèßðàæ٠ȤæòÚU 62 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
§·¤ôÙæòç×·¤ »ýôÍ ¥æòȤ M¤ÚUÜ È¤æ×üÚUÓ çßáØ ÂÚU ÚUæcÅþèØ â´»ôDè ×ð´ ·¤ãèÐ
ÂýÎðàæ ×ð´ ×ðçÇçâÙÜ ¹ðÌè ·¤è ¥ÂæÚU â´ÖæßÙæ°´ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ ÚUæcÅþèØ ©óæçÌ ·¤ëçá ·¤õàæÜ çß·¤æâ â´SÍæÙ ·¤è ¥ôÚU âð ¥æØôçÁÌ â´»ôDè ×ð´ ÚUæÁSÍæÙ ×ðçÇçâÙÜ ŒÜæ´ÅU÷â ÕôÇü ·Ô¤ âÎSØ Çæò. ¥ÌéÜ »é#æ Ùð ·¤ãæ ç·¤ ÂýÎðàæ ×ð´ ÌéÜâè, SÅUèçßØæ, °ÜôßðÚUæ, ÁèÚUæ, âõ´È¤, ¥àß»´Ïæ ·¤è ×ðçÇçâÙÜ ¹ðÌè ·¤è ¥ÂæÚU
âðãÌ×´Î ÚU¹Ùæ ãñ Ìô Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤ô ¥ÂÙæ°¢ Çæò. âéÙèÌæ ÏßÙ âð´ÅþÜ §´SÅUèÅUØêÅU ¥æòȤ ×ðçÇçâÙÜ °‡Ç °ÚUô×ðçÅU·¤ ŒÜæ´ÅU÷â ·Ô¤ ÕæØôÅUñ€UÙôÜæòÁè çÇçßÁÙ ·¤è çÂýçâ´ÂÜ â槴çÅUSÅU Çæò. âéÙèÌæ çâ´ã ÏßÙ Ùð ·¤ãæ ç·¤ ÚUæâæØçÙ·¤ ¹ðÌè âð ×Ïé×ðã, ·ñ¤´âÚU Áñâè Õè×æçÚUØæ´ Îðàæ ×ð´ ÌðÁè âð Õɸ ÚUãè ãñ´Ð Öêç× ß §‹âæÙ ·¤ô âðãÌ×´Î ÚU¹Ùæ ãñ Ìô Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤ô ¥ÂÙæÙæ ãè ãô»æÐ ©‹ãô´Ùð ·¤ãæ ç·¤ ·¤ëçá ×ð´ Üæ»Ì ÕèÁ, ÂõÏ Âôá‡æ ·Ô¤
çÜ° ©ßüÚU·¤ ß ÂõÏ â´ÚUÿæ‡æ, ÚUâæØÙ ¥õÚU çâ´¿æ§ü ·¤ÚUÙð ×ð´ ¥æÌè ãñÐ ¹ðÌ ·¤è ÌñØæÚUè, ȤâÜ ·¤æÜ ×ð´ çÙÚUæ§ü»éǸæ§ü, çâ´¿æ§ü ß È¤âÜ ·¤è ·¤ÅUæ§ü ¥æçÎ ·¤ëçá ·¤æØôZ ×ð´ Ü»Ùð ßæÜè ª¤Áæü ·¤è §·¤æ§Øô´ ·¤æ Öè ·¤ëçá ©ˆÂæÎÙ ×ð´ ×ãˆßÂê‡æü SÍæÙ ãñÐ §Ù·¤æ ©ÂØô» ç·¤Øæ ÁæÙæ ÁM¤ÚUè ãñ, Üðç·¤Ù âãè â×Ø ÂÚU âãè ÌÚUè·Ô¤ âð ç·¤° ÁæÙð ÂÚU §Ù ÂÚU Ü»Ùð ßæÜè ª¤Áæü ·¤è ÿæ×Ìæ ·¤ô ÕɸæØæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ §Ù·¤æ ÃØÍü ÃØØ ÚUô·¤·¤ÚU ß ÂêÚUè ÌÚUã Øæ ¥æ´çàæ·¤ M¤Â âð §Ù·Ô¤ çß·¤Ë Éê´É·¤ÚU Öè Üæ»Ì ·¤ô ·¤× ç·¤Øæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ §Ùâð ç·¤âæÙô´ ·¤ô ¥çÏ·¤ ÜæÖ ç×ÜÙð ·Ô¤ âæÍ ãè ÂØæüßÚU‡æ ·¤ô ÂýÎêçáÌ ãôÙð âð Öè Õ¿æØæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ ©‹ãô´Ùð ·¤ãæ ç·¤ ÕèÁ °·¤ ÕæÚU ¹ÚUèη¤ÚU Âæ´¿âæÌ âæÜ Ì·¤ ¥»Üè ȤâÜ ·Ô¤ çÜ° ç·¤âæÙ SßØ´ ¥ÂÙð ¹ðÌ ÂÚU ÕèÁ ÌñØæÚU ·¤ÚU â·¤Ìð ãñ´Ð §â ÌÚUã §Ù ÂÚU ¹¿ü ãôÙð ßæÜè ÚUæçàæ ×ð´ y® âð {® ÂýçÌàæÌ Ì·¤ ·¤×è ·¤è Áæ â·¤Ìè ãñÐ ¥ÂÙð ¹ðÌ ÂÚU ©»æ§ü ÁæÙð ßæÜè ÕèÁ ȤâÜ ·¤ô ÂØæü# ¹æÎ, çâ´¿æ§ü ß ÂõÏ â´ÚUÿæ‡æ Îð·¤ÚU Ù çâȤü ¥ÂÙè ÁM¤ÚUÌ ·¤æ ÕèÁ ÌñØæÚU ãô ÁæÌæ ãñ, ÕçË·¤ ÕèÁ ȤâÜ ·¤è ¥çÏ·¤ ©ÂÁ âð ·¤éÀ ¥æØ ÕèÁ Õð¿Ùð âð Öè ç×Ü ÁæÌè ãñÐ §Ù ÕèÁô´ ·¤ô ÀæÙ, ÕèÙ·¤ÚU ·¤¿ÚUæ, ·¤ÅUð ¥çß·¤çâÌ ÕèÁ ¥Ü» ·¤ÚU·Ô¤ §‹ãð´ ÚUæ§ÁôçÕØ× Øæ °ÁðÅUôÕð€UÅUÚU ·¤Ë¿ÚU âð ©Â¿æçÚUÌ ·¤ÚU âãè â×Ø ÂÚU âãè ÎêÚUè ß »ãÚUæ§ü ÂÚU Õô·¤ÚU ÂýçÌ §·¤æ§ü ÂØæü# ÂõÏð Âýæ# ç·¤° Áæ â·¤Ìð ãñ´Ð
IIAASD Events
â´ÖæßÙæ°´ ãñÐ ßÌü×æÙ ×ð´ ·¤ÚUèÕ v® ãÁæÚU °·¤Ç¸ ×ð´ ×ðçÇçâÙÜ ¹ðÌè ãô ÚUãè ãñ §â ÚU·¤Õð ·¤ô ÕɸæØæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ ×ðçÇçâÙÜ ¹ðÌè ·¤ô ¥ÂÙæÙð ßæÜð ç·¤âæÙô´ ·¤ô ·ð´¤Îý ß ÚUæ’Ø âÚU·¤æÚU ·¤è ¥ôÚU Ù ·Ô¤ßÜ ~® ȤèâÎè Ì·¤ âçâÇè Îè Áæ ÚUãè ãñ ÕçË·¤ ©Ù·¤è ȤâÜ ·¤ô Öè ÕæØÕñ·¤ »æÚU´ÅUè ·Ô¤ âæÍ ¹ÚUèÎæ Áæ ÚUãæ ãñÐ ÂÚUÂÚUæ»Ì ¹ðÌè âð ãÅU·¤ÚU ØçÎ ç·¤âæÙ Áñçß·¤ ß ×ðçÇçâÙÜ ¹ðÌè ·¤ô ¥ÂÙæ Üð»æ Ìô çÙ:â´Îðã ©âð ¥æçÍü·¤ ÜæÖ ç×Üð»æÐ ©‹ãô´Ùð ·¤ãæ ç·¤ ×ðçÇçâÙÜ È¤âÜ ·Ô¤ ©ˆÂæÎ ÕÙæ·¤ÚU ×æ·¤üðÅU ×ð´ Õð¿Ùð âð ç·¤âæÙ ·¤ô ·¤§ü »éÙæ ÜæÖ Âýæ# ãô»æ çÁââð ©âð ¥æçÍü·¤ ¥æÁæÎè Öè ç×Üð»èÐ
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 63
¥æ§ü¥æ§ü°°°âÇUè §ß¢ðÅ÷Uâ
©Uç¿Ì ×æ·ðü¤çÅ¢U» âð ãUè ×éÙæȤæ â¢Ö¢ß Çæò. âÌèàæ ·é¤×æÚU
§â ÎõÚUæÙ ÙðàæÙÜ §´SÅUèÅUØêÅU ¥æòȤ °»ý跤˿ÚU ×æ·¤üðçÅU´» (Ùñ×) ·Ô¤ Çæò. âÌèàæ ·é¤×æÚU Ùð ·¤ãæ ç·¤ ·ë¤çá ©ˆÂæÎô´ ·¤è ©ç¿Ì ÌÚUè·Ô¤ âð ×æ·¤üðçÅU´» ·Ô¤ ÁçÚU° âð ÕðãÌÚU ×éÙæÈ¤æ ·¤×æØæ Áæ â·¤Ìæ ãñÐ â´»ôDè ·¤è â´ØôÁ·¤ â´»èÌæ »õǸ Ùð ÕÌæØæ ç·¤ â´»ôDè ×ð´ Çæò. ¥æÚU°Ü âéßæÜ·¤æ, ™ææÙ çßãæÚU ØêçÙßçâüÅUè ·Ô¤ Çæò. âéàæèÜ ·¤é×æÚU àæ×æü, Ÿæèç´ÁÚUæÂôÜ »ôàææÜæ âç×çÌ ·Ô¤ ¥ŠØÿæ ÙæÚUæ؇æÎæâ ¥»ýßæÜ, âç¿ß çàæßÚUÌÙ ç¿ÌÜæ´ç»Øæ Ùð Áñçß·¤ ¹ðÌè ×ð´ »æØ ·Ô¤ Øô»ÎæÙ ÂÚU Âý·¤æàæ ÇæÜæÐ §â ÎõÚUæÙ Âæ´¿ ØêçÙßçâüÅUè ß w® ·¤æòÜðÁô´ ·Ô¤ ·¤ëçá â´·¤æØ ·Ô¤ çßlæçÍüØô´ ÌÍæ vw ÚUæ’Øô´ ·Ô¤ Øéßæ ç·¤âæÙô´ Ùð Ò¥õáÏèØ ÂæÎÂô´ ·¤è ¹ðÌè âð »ýæ×è‡æ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ç߇æÙ àæñÜè âð ·ñ¤âð ÁôǸæ Áæ°Ó çßáØ ÂÚU ¥æØôçÁÌ ¿¿æü ×ð´ Öæ» çÜØæÐ ·¤æØüR¤× ·Ô¤ ÂpæÌ ÂýçÌÖæ»è SÅUêÇð´ÅU÷â ß Øéßæ ç·¤âæÙô´ Ùð »ôàææÜæ ÂçÚUâÚU ×ð´ ãè çSÍÌ âÙÚUæ§Á ¥æò»üðçÙ·¤ Âæ·¤ü ·¤æ Öý×‡æ ·¤ÚU ¥õáÏèØ ¹ðÌè ·Ô¤ ÕæÚUð ×ð´ ÁæÙ·¤æÚUè Âýæ# ·¤èÐ
64 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
°¿âè°×°â ß âÙÚUæ§Á »ýé ·¤æ SÅUæȤ â×æçÙÌ
¥´Ì ×ð´ âÖè ¥çÌçÍØô´ ß ·¤ëçá ·Ô¤ ÿæð˜æ ×ð´ ©„ð¹ÙèØ ·¤æØü ·¤ÚUÙð ßæÜô´ ·¤ô ÌÍæ ãñUçÙ×ñÙ ¿ñçÚUÅðUÕÜ ç×àæÙ âæðâæ§ÅUè ÌÍæ âÙÚUæ§Á »ýé ¥æòȤ ·¢¤ÂÙèÁ ·ð¤ âÚUæãUÙèØ âðßæ°¢ ÎðÙð ßæÜð ·¤×ü¿æçÚUØæð´ ·¤æð S×ëçÌ ç¿‹ã ß ÂýàSÌè ˜æ Îð·¤ÚU â×æçÙÌ ç·¤Øæ »ØæÐ âæÍ ãUè âÙÚUæ§Á »ýéÂ ß °¿âè°×°â ·ð¤ ·¤æØü·¤ÜæÂæð´ ·¤æ â×æ¿æÚUæð´ ·ð¤ ×æŠØ× âð ÎðàæÖÚU ×ð´ Âý¿æÚUÂýâæÚU ·¤ÚUÙð ÂÚU ßçÚUcÆU ˜淤æÚU ß Ò×ñ´ ãê¢U ç·¤âæÙÓ ×ñ»ÁèÙ ·ð¤ çÇUŒÅUè ‹ØêÁ °çÇUÅUÚU »éÚUÁ¢ÅU ŠææÜèßæÜ ·¤æ Öè â×æÙ ç·¤Øæ »ØæÐ ·¤æØü·ý¤× ×ð´ âÙÚUæ§Á °»ýèÜñ´Ç °‡Ç ÇßÜÂ×ð´ÅU Âýæ.çÜ. ·Ô¤ ÇæØÚUð€UÅUÚU Âýàææ´Ì ¿ÌéßüðÎè, Áð·Ô¤°× ·¤´ÂÙè ·Ô¤ ÇæØÚUð€UÅUÚU ¥ßÙèàæ ¥»ýßæÜ, âôÙê Õ´àæèßæÜ, àæéÖýÌæ ÚUæÆõǸ, Çæò. âéàæèÜ ·¤ÚU‡æ àæ×æü ¥æçÎ Öè ×õÁêÎ ÍðÐ ·¤æØü·ý¤× ·¤æ â´¿æÜÙ Çæò. çàæËÂæ ß×æü ß ¥×ôÜ ¹¢ÎæÚÔU Ùð ç·¤ØæÐ
¥æ§üU¥æ§üU°°°âÇUè Îð»è SÅêUÇð´UÅ÷Uâ ·¤æð ¥æñáŠæèØ ¹ðÌè ·¤è ÅþðUçÙ´»
ÁØÂéÚUÐ Ÿæèç´ÁÚUæÂæðÜ »æðàææÜæ ×ð´ â´¿æçÜÌ §´UÅUÚUÙðàæÙÜ §´USÅUèÅUØêÅU ¥æòȤ °ÇUßæ´SÇU °»ý跤˿ÚU çS·¤Ü ÇUßÜÂ×ð´ÅU (¥æ§üU¥æ§üU°°°âÇUè) ·ë¤çá â´·¤æØ ×ð´ ¥ŠØØÙÚUÌ SÅêUÇð´UÅ÷Uâ ·¤æð ¥æñáŠæèØ ß Áñçß·¤ ·ë¤çá ·ð¤ ¥ˆØæŠæéçÙ·¤ Ì·¤Ùè·¤æð´ ·ð¤ ÕæÚÔU ×ð´ ÅþðUçÙ´» Îð»èÐ §Uâ·ð¤ çÜ° ¥æ§üU¥æ§üU°°°âÇUè Ùð âéÚUðàæ ™ææÙ çßãæÚU ØêçÙßçâüÅUè âð °×¥æðØê ç·¤Øæ ãñUÐU ¥æ§üU¥æ§üU°°°âÇUè ·Ô¤ â´SÍæ·¤ Çæò. ¥ÌéÜ »é#æ ß ØêçÙßçâüÅUè ·ð¤ ¿èȤ ×ð´ÅUÚU Çæò. âéÏæ´àæé àæ×æü Ùð °×¥æðØê ÂÚU ãUSÌæÿæÚU ç·¤°Ð ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ÕÌæØæ ç·¤ ¥æ§üU¥æ§üU°°°âÇUè ©UÙ
çßlæçÍüØô´ ·¤ô, Áô ç·¤ ßÙSÂçÌ Áñçß·¤ ·ë¤çá (ç·¤âæÙ) ÌÍæ Âýæñlôç»·¤ Ì·¤Ùèç·¤Øô´ âð ÁéǸð ãé° ã´ñ, ¥ÂÙè ÂýæØôç»·¤ ·é¤àæÜÌæ ·¤ô ÕɸæÙð ·¤æ ¥ßâÚU ÂýÎæÙ ·¤ÚUð»èÐ °×¥æðØê ·ð¤ ÌãUÌ ØêçÙßçâüÅUè ·ð¤ ·¤ëçá ·Ô¤ âÖè çßáØô´ ÂÚU ÁæÙ·¤æÚUè Âýæ# ãô»èÐ §Uâ ×æñ·ð¤ ÂÚU ¥æ§üU¥æ§üU°°°âÇUè ·¤è ¥çâSÅUð´ÅU ÇæØÚUð€UÅUÚU °Çç×çÙSÅþðàæÙ â´»èÌæ »õǸ ÌÍæ âéÚUðàæ ™ææÙ çßãæÚU ØêçÙßçâüÅUè ·Ô¤ ÚUçÁSÅþæÚU ×ÏéâêÎÙ àæ×æü, ßæ§â ¿æ´âÜÚU ÂýôÈÔ¤âÚU Çæò. Á»Îèàæ ÚUæØ ÜêÍÚUæ, ãñUÇ §´ÅUÚUÙðàæÙÜ çÚUÜðàæÙçàæ Îè ×æÍéÚU ×æñÁêÎ ÍðÐ
°¿âè°×°â §ßð´Å÷Uâ
¥æ§üâè¥æ§üâè¥æ§ü ·ð¤ ÂýðçâÇð´UÅU Ùð âãUæØÌæ â×êãUæð´ ·¤æ ç·¤Øæ çÙÚUèÿæ‡æ ÁØÂéÚUÐ ¥æ§üâè¥æ§üâè¥æ§ü Õñ´·¤ ·Ô¤ ÂýðçâÇð´ÅU â´Îè Õóææ Ùð ¥ÂÙð Îô çÎßâèØ ÎæñÚUð ·ð¤ ÌãUÌ çÁÜð ·ð¤ çÙßæ§ü ·¤SÕð ×ð´ SßØ´ âãæØÌæ â×êã ·¤æ çÙÚUèÿæ‡æ ç·¤ØæÐ §â ÎæñÚUæÙ ©U‹ãUæð´Ùð ãñçÙ×ñÙ ¿ñçÚUÅUðÕÜ ç×àæÙ âôâæ§ÅUè mæÚUæ çß·¤çâÌ ÕæÜæÁè SßØ´
âãæØÌæ â×êã, Àçß SßØ´ âãæØÌæ â×êã, Ù´çÎÙè SßØ´ âãæØÌæ â×êã, ÌÙé SßØ´ âãæØÌæ â×êã °ß´ Ÿæè »‡æðàæ SßØ´ âãæØÌæ â×êã ·¤è ×çãÜæ¥ô¢ âð çßçÖóæ çßáØô¢ ÂÚU âæÚ»çÖüÌ ÁæÙ·¤æÚUè Âýæ# ·¤èÐ §â ¥ßâÚU ÂÚU â×êã âÎSØ Ÿæè×çÌ ¥çÙÌæ Ùð ÕÌæØæ ·¤è ÇðUɸU ßáü Âêßü ßæð ÕðÚUôÁ»æÚU Íè Üðç·¤Ù ãñÙè×ðÙ ¿ñçÚUÅUðÕÜ ç×àæÙ âôâæ§ÅUè ·ð¤ ÁçÚU° SßØ¢ âãUæØÌæ â×êãU âð ÁéǸ·¤ÚU çȤÙæØÜ ÕÙæÙð ·¤æ Âýçàæÿæ‡æ ãUæçâÜ ·¤ÚU ÚUæðÁ»æÚU àæéM¤ ç·¤ØæÐ ¥æ§üâè¥æ§üâè¥æ§ü Õñ´·¤ âð °·¤ Üæ¹ x® ãUÁæÚU L¤Â° ·¤æ «¤‡æ Üð·¤ÚU çȤÙæØÜ ÕÙæÙð ·¤æ ·¤æÚUæðÕæÚU àæéM¤ ·¤ÚU çÎØæÐ ¥çÙÌæ Ùð ÕÌæØæ ·¤è ãñÙè×ðÙ ¿ñçÚUÅUðÕÜ ç×àæÙ âôâæ§ÅUè ·ð¤ ×æŠØ× âð ãUè ©UÙ·ð¤ mUæÚUæ ÌñØæÚU ©ˆÂæÎô´ ·¤ô ÕæÁæÚU ×ð´ Õð¿Ùð ·¤æ ×æŠØ× ç×Ü »ØæÐ §ââð ƒæÚU ·¤æ ¹¿ü ÕÇ¸è ¥æâæÙè âð çÙ·¤ÜÙð Ü»æÐ §âè Âý·¤æÚU ÌÙé SßØ´ âãæØÌæ â×êã ·¤è ¥ŠØÿæ Ÿæè×çÌ ÂécÂæ Ùð ÕÌæØæ ·¤è ãñçÙ×ñÙ ¿ñçÚUÅUðÕÜ ç×àæÙ âôâæ§ÅUè ·ð¤ âãØô» âð ȤôËÇÚU ÅUæØÚU ·¤ÚU·Ô¤ çß·ý¤Ø ·¤ÚUÙæ àæéM¤ ç·¤Øæ çÁââð ©Uâ·¤è ×æçâ·¤ ¥æØ â¢ÌæðáÁÙ·¤ ãUæð ÚUãUè ãñUÐ §ââð Âêßü Õñ´·¤ ·ð¤ ¥ŠØÿæ â´Îè Õóææ ß ÁôÙÜ ãñUÇ âéÁèÌ àæ×æü ·¤æ ×çãÜæ¥ô¢ Ùð ÂæÚUÂçÚU·¤ ÚUèçÌ çÚUßæÁ âð Sßæ»Ì ç·¤ØæÐ çÙÚèUÿæ‡æ ·Ô¤ ÎæñÚUæÙ ¥æ§üâè¥æ§üâè¥æ§ü Õñ´·¤ ·Ô¤ ÿæð˜æèØ Âý×é¹ ÕëÁ ÕæãðÌè ß °¿¥æÚU Âý×é¹ ÚUÁÙèàæ çâ‹ãæ Öè ©ÂçSÍÌ ÍðÐ
IIAASD Events
âéÚUðàæ ™ææÙ çßãæÚU ØêçÙßçâüÅUè âð ç·¤Øæ °×¥æðØê
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 65
¥æ§ü¥æ§ü°°°âÇUè §ß¢ðÅ÷Uâ
Ò¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæç×Z» ÌÍæ ¥æò»ðüçÙ·¤ ©ˆÂæÎ ×ñ‹ØéÈñ¤€¿çÚU´»Ó ÂÚU ÅþðUçÙ¢» ·ñ´¤Â
ÁØÂéÚUÐ Ÿæèç´ÁÚUæÂôÜ »õàææÜæ çSÍÌ ¥´ÌÚUæücÅþèØ ·¤ëçá ·¤õàæÜ çß·¤æâ â´SÍæÙ (¥æ§ü¥æ§ü°°°âÇUè) ·ð¤ ¥æ»üðçÙ·¤ âÙÚUæ§Á Âæ·¤ü, ×ð´ Ò¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæç×Z» ÌÍæ ¥æò»ðüçÙ·¤ ©ˆÂæÎ ×ñ‹ØéÈñ¤€¿çÚU´»Ó çßáØ ÂÚU Îô çÎßâèØ ·ñ´¤Â ·¤æ ¥æØôÁÙ ç·¤Øæ »ØæÐ §â×ð´ Ȥæ×üÚU ÂýôÇ÷UØéâÚU ·¤´ÂÙè ·¤æ çÙ×æü‡æ ·¤ÚUÙæ, â´ƒæçÅUÌ ¹ðÌè ·¤ÚUÙæ, â´Âê‡æü Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤è çßçÏ ·¤ô â×ÛæÙæ, Áñçß·¤ ¹ðÌè Âý×æ‡æè·¤ÚU‡æ çßáØ ·Ô¤ âæÍ, ¥õáÏèØ ÂæÎÂô¢ ·¤è ¹ðÌè ØÍæ°ÜôßðÚUæ, âÈð¤Î ×êâÜè, SÅUðçßØæ, àæÌæßÚUè, ¥æ¢ßÜæ, ¥àß»´Ïæ, ×ôçÚU´»æ, ÌéÜâè Áñâð Âý×é¹ w® ÂæÎÂô¢ ·Ô¤ ÕæÚUð ×ð´ ÁæÙ·¤æÚUè Îè »§üÐ ·¤æØü·ý¤× ·Ô¤ ×éØ ß€Ìæ ÖæÚUÌèØ Áñçß·¤ ç·¤âæÙ ©ˆÂæη¤ â´ƒæ ·Ô¤ ¿ðØÚU×ñÙ ß ÚUæÁSÍæÙ SÅUðÅU ×ðçÇçâÙÜ ŒÜæ´Å÷âU ÕôÇü ·Ô¤ âÎSØ Çæò. ¥ÌéÜ »é#æ Ùð âÖè ç·¤âæÙô¢ ·¤ô Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤è çßçÏ, Áñçß·¤ »ýæ×, Áñçß·¤ çÁÜæ ´¿æØÌ, Áñçß·¤ çÁËææ ãñUÇU€ßæÅüUÚU ß â´Âê‡æü ÚUæÁSÍæÙ ÂýÎðàæ ·¤ô Áñçß·¤ ÕÙæÙð ·Ô¤ çßáØ ×ð´ ¥ÂÙð çß¿æÚU ÚU¹ðÐ §â ×æñ·ð¤ ÂÚU âÙÚUæ§Á »ýé ¥æòȤ ·¢¤ÂÙèÁ ·¤è ⢻èÌæ »æñǸ, ÇUæò. çàæËÂæ ß×æü ¥æçÎ Ùð Öè ÂýçÌÖæ»è ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ÅþðUçÙ¢» ÎèÐ
66 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
çâÅUè §ßð´ÅU
¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæ×üÚU ÂýæòÇUØéâÚU °âôçâ°àæÙ ¥æòȤ §´çÇØæ ·¤æ »ÆÙ
¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæ×üÚU ÂýæòÇ÷ØéâÚU °âôçâ°àæÙ ¥æòȤ §´çÇØæ ·ð¤ ÂæðSÅUÚU ·¤æ çß×æð¿Ù ·¤ÚUÌð ×ðãU×æÙÐ
ÁØÂéÚU çÁÜð ×ð´ ÕÙð»æ ¥æò»üðçÙ·¤ ¥õlôç»·¤ »ýæ×
âæ¢âÎ ÚUæ׿ÚU‡æ ÕæðãUÚUæ Ùð ·¤è ƒææðá‡ææ
ÁØÂéÚUÐ ÂýÏæÙ×´˜æè ÙÚUð´Îý ×ôÎè ·Ô¤ âÂÙô´ ·¤ô âæ·¤æÚU ·¤ÚUÙð ·Ô¤ çÜ° ÁØÂéÚU àæãUÚU ·ð¤ âæ´âÎ ÚUæ׿ÚU‡æ ÕôãÚUæ Ùð ÁØÂéÚU çÁÜð ×ð´ ¥æò»üðçÙ·¤ ¥õlôç»·¤ »ýæ× ÕÙæÙð ·¤è ƒæôá‡ææ ·¤è ãñUÐ Øã çßÜðÁ âæ´»æÙðÚU ÌãâèÜ ·Ô¤ ÙÁÎè·¤ ãô»æÐ §â çßÜðÁ ØæÙè »æ¢ß ×ð´ âôÜÚU Üæ§ÅU ©ˆÂæÎÙ, àæÌÂýçÌàæÌ ·ñ¤ç×·¤Ü Èý¤è ¹ðÌè, ÕðÚUôÁ»æÚU Øéßæ¥ô´ ·¤ô ÚUôÁ»æÚU ãðÌé Ȥæ×üÚUÂýæòÇUØéâÚU ·¤´ÂçÙØô´ ·Ô¤ ×æŠØ× âð ©lô» Ü»ßæÙð, Øãæ´ ·Ô¤ àæÌÂýçÌàæÌ ©ˆÂæÎÙ ·¤ô âèÏæ ÁØÂéÚU ·Ô¤ ©UÂÖæð€Ìæ¥æð´ Ì·¤ Âãé¢U¿æÙð ÌÍæ ©UÂÖæð€Ìæ¥æð´ ·¤æð ÌæÁæ âçÁØæ´ ßU Èýñ¤àæ ¥æò»üðçÙ·¤ ÎæÜð´ ©ÂÜÏ ·¤ÚUæ° Áæ°¢»ð âæ¢âÎ ·¤è §â ƒææðá‡ææ ÂÚU ÚUæÁSÍæÙ ×ðçÇUçâÙÜ ŒÜæ¢Å÷Uâ ÕæðÇüU ·ð¤ âÎSØ ß âÙÚUæ§Á °»ýèÜñ´ÇU °‡ÇU ÇUßÜÂ×ð´ÅU çÚUâ¿ü Âýæ.çÜ. ·ð¤ ÇUæØÚÔU€ÅUÚU ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ©UÙ·¤æ â×æÙ ç·¤ØæÐ §â ×æñ·ð¤ ÂÚU ©U‹ãUæð´Ùð âæ¢âÎ ·¤æ ¥æÖæÚU ÁÌæÌð ãéU° ÂýÎðàæ ·ð¤ ¥‹Ø çÁÜæð´ ×ð´ Öè ¥æò»üðçÙ·¤ ¥õlôç»·¤ »ýæ× ÕÙæÙð ·¤è ×梻 ·¤è ãñUÐ
City Events
ÁØÂéÚUÐ ÎðàæÖÚU ·ð¤ ç·¤âæÙæð´ ·¤æð ¥æçÍü·¤ M¤Â âð â×ëÎàææÜè ÕÙæÙð ·ð¤ ©UÎ÷ÎðØ âð ãUñçÙ×ñÙ U¿ñçÚUÅðUÕÜ ç×àæÙ âæðâæ§ÅUè ·ð¤ Ȥ橢UÇUÚU ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæ×üÚU ÂýæòÇ÷ØéâÚU °âôçâ°àæÙ ¥æòȤ §´çÇØæ ·¤æ »ÆUÙ ç·¤Øæ ãñUÐ Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤æð ÕɸUæßæ ÎðÙð, ç·¤âæÙæð´ ·¤æð Áñçß·¤ ©UˆÂæÎæð´ ·¤æ ©Uç¿Ì ×æ·ðü¤ÅU ©UÂÜŠæ ·¤ÚUßæÙð, âÚU·¤æÚUè âéçߊææ¥æð´ ·¤æð ¥çŠæ·¤æçŠæ·¤ ÜæÖ çÎÜæÙð ·ð¤ ©UÎ÷ÎðØ âð ãUæÜ ãUè ×ð´ ÁØÂéÚU ·¤è Ÿæèç¢ÁÚUæÂæðÜ »æðàææÜæ ÂçÚUâÚU ×ð´ çSÍÌ âéÚUçÖ âÎÙ ×ð´ ¥æØæðçÁÌ °·¤ ÖÃØ ·¤æØü·ý¤× ×ð´ ×æñÁêÎ ÎðàæÖÚU ·ð¤ ×ðãU×æÙæð´ Ùð ¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæ×üÚU ÂýæòÇ÷ØéâÚU °âôçâ°àæÙ ¥æòȤ §´çÇØæ ·ð¤ ÂæðSÅUÚU ·¤æ çß×æð¿Ù ç·¤ØæÐ §â ÎæñÚUæ٠⢻ÆUÙ ·ð¤ Ȥ橢UÇUÚU ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæ×üÚU ÂýæòÇ÷ØéâÚU °âôçâ°àæÙ ¥æòȤ §´çÇØæ ·¤è âÎSØÌæ ¥çÖØæÙ ·¤æ °ðÜæÙ ç·¤ØæÐ
M¢¤»ÅUæ ãUæòçSÂÅUÜ ·ð¤ »ýé ¿ñØÚU×ñÙ ·¤æð Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ·¤è ÂýçÌ Öð´ÅU
ÁØÂéÚUÐ L¤´»ÅUæ ãæòçSÂÅUÜ ·ð¤ »ýé ¿ñØÚU×ñÙ ÚUæâçÕãæÚUè L¤´»ÅUæ âð ¥æò»üðçÙ·¤ Ȥæ×üÚU ÂýôÇ÷ØêâÚU °âôçâ°àæÙ ¥æòȤ §´çÇØæ ·ð¤ Ȥ橢UÇUÚU ¿ñØÚU×ðÙ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð çàæcÅUæ¿æÚU Öð´ÅU ·¤èÐ §â ÎæñÚUæÙ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ÚUæâçÕãUæÚUè M¢¤»ÅUæ ·¤æð ·ë¤çá ·¤è ÚUæcÅþUèØ Âç˜æ·¤æ Ò×ñ´ ãê´ ç·¤âæÙÓ ·¤è ÂýçÌ Öð´ÅU ·¤èÐ मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 67
¥¿èß×ð´ÅU
°»ý跤˿ÚU â槴â ×ð´ Çæò. ¥ÌéÜ »é#æ ·¤ô ¥×ðçÚU·¤Ù ØêçÙßçâüÅUè Ùð Îè ×æÙÎ ©ÂæçŠæ
ÁØÂéÚUÐ ¥æò»üðçÙ·¤ ß ×ðçÇçâÙÜ ŒÜæ´ÅU÷â ·¤è ¹ðÌè ×ð´ ©ˆ·¤ëC ·¤æØôZ ·Ô¤ çÜ° ãñçÙ×ðÙ ¿ñçÚUÅUðÕÜ ç×àæÙ âôâæ§ÅUè ·Ô¤ ¥ŠØÿæþ âÙÚUæ§Á °»ýèÜñ´Ç °‡Ç ÇßÜÂ×ð´ÅU çÚUâ¿ü Âýæ.çÜ., ÁØÂéÚU ·Ô¤ ÇæØÚUð€UÅUÚU ÌÍæ ¥æ§ü¥æ§ü°°°âÇUè ·ð¤ Ȥ橢UÇUÚU Çæò. ¥ÌéÜ 68 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
»é#æ ·¤ô ÙðàæÙÜ ¥×ðçÚU·¤Ù ØêçÙßçâüÅUè Ùð ×æÙÎ ©ÂæçÏ âð ÙßæÁæ ãñÐ Çæò. ¥ÌéÜ »é#æ ÚUæÁSÍæÙ ãè Ùãè´ ÕçË·¤ Îðàæ ×ð´ °ðâð ÂãÜð ÃØçQ¤ ãñ´ çÁ‹ãð´ ßáü w®v~ ×ð´ Áñçß·¤ ¹ðÌè ·Ô¤ çÜ° Øã ×æÙÎ ©ÂæçÏ Îè »§ü ãñÐ Ù§üçÎ„è ·Ô¤ M¤âè ÎêÌæßæâ ×ð´ ÚUçâØÙ âð´ÅUÚU ¥æòȤ â槴⠰‡Ç ·¤Ë¿ÚU, °Õð´âè ¥æòȤ ÚUçâØÙ Èñ¤ÇÚUðàæÙ ·¤è ¥ôÚU âð ¥æØôçÁÌ ÒßËÇü ßæ§Ç §Âð€UÅU ¥ßæÇ÷âüw®v~Ó â×æÚUôã ×ð¢ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ ·¤æð §â â×æÙ âð ÙßæÁæ »ØæÐ §â ÎæñÚUæÙ ÙðàæÙÜ ¥×ðçÚU·¤Ù ØêçÙßçâüÅUè, ÚUðçÂÇ çâÅUè, âæ©Í Çæ·¤ôÅUæ ¥×ðçÚU·¤æ Ùð çßçÖóæ ÿæð˜æô´ ×ð´ ÖæÚUÌ ·Ô¤ ·é¤Ü vw ÁÙô´ ·¤ô ×æÙÎ ©UÂæçŠæ Îð·¤ÚU â×æçÙÌ ç·¤Øæ ãñÐ §Ù×ð´ ×éØ M¤Â âð Âæàßü »æØ·¤ ¥Ùé ×çÜ·¤ ·¤æð »æØ·¤è ×ð´ Øã ©ÂæçÏ ÂýÎæÙ ·¤è »§ü ãñÐ §â·ð¤ ¥Üæßæ â×æÚUæðãU ×ð´ Âýô. Çæò. ¥æÙ´Î àæé€UÜæ, ¹éàææÜ ç·¤àæôÚU ÎéÕð, ×ÙôÁ ·¤é×æÚU çâ´ã, ×ôçÙ·¤æ »»ü, ÙÚUðàæ¿´Îý »ôØÜ, ÙßÙèÌ Áð. ·¤ëc‡ææ, Çæò. ÚUôçãÌ ·¤é×æÚU, Çæò. â´Áèß Õæƒæè, Çæò. âéá×æ ¥»ýßæÜ, Sßæ×è âç¿ÎæÙ´Î ÌèÍü ·¤ô Öè ×æÙÎ ©ÂæçÏ âð ÙßæÁæ »ØæÐ »õÚUÌÜÕ ãñ ç·¤ §Ù ¥ßæÇ÷âü ·Ô¤ çÜ° çßçÖóæ ÿæð˜æô´ âð ·¤ÚUèÕ wz® âð ¥çÏ·¤ Üô»ô´ Ùð ¥æßðÎÙ ç·¤Øð Íð, çÁÙ×ð´ âð vw ÁÙô´ ·¤ô ¥Ü»¥Ü» ÿæð˜æ ·Ô¤ çÜ° ×æÙÎ ©ÂæçÏØæ´ Îè »§ü ãñ´Ð §Ù×ð´ âð ÚUæÁSÍæÙ âð °·¤×æ˜æ ÃØçQ¤ Çæò. ¥ÌéÜ »é#æ ·¤ô °»ý跤˿ÚU â槴â ×ð´ ×æÙÎ ©ÂæçÏ âð ÙßæÁæ »ØæÐ
ÃØæØæÙ
ÁØÂéÚUÐ ÁØÂéÚU ·ð¤ ÁßæãUÚU ·¤Üæ ·ð´¤¼ý ×ð´ Îæð çÎßâèØ ™ææÙ× Èð¤SÅUèßÜ ·¤æ ¥æØæðÁÙ ç·¤Øæ »ØæÐ §â×𴠷𴤼ýèØ ·ë¤çá ×¢˜æè ÂéM¤cææðæ× M¤ÂæÜæ ÕÌæñÚU ×éØ ¥çÌçÍ ·ð¤ M¤Â ×ð´ àææç×Ü ãéU°Ð §â ÎæñÚUæÙ âÙÚUæ§Á °»ýèÜñ´ÇU °‡ÇU ÇUßÜÂ×ð´ÅU çÚUâ¿ü Âýæ.çÜ., ÁØÂéÚU ·ð¤ ÇUæØÚÔU€ÅUÚU ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð Ò¥‹Ù Õý±×æÓ Áñâæ ¹æ°¢ ¥‹Ùßñâæ ãUæðØð ×ÙÓ çßáØ ÂÚU ÃØæØæÙ çÎØæÐ §â×ð´ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ÚUæÁSÍæÙ ·¤ô ¥æò»üðçÙ·¤ ÚUæ’Ø ÕÙæÙð ·¤æ ¥æ±ßæÙ ç·¤ØæÐ ©U‹ãUæð¢Ùð ÚUæâæØçÙ·¤ ·¤èÅUÙæàæ·¤æð´ ß ¹æÎ ·ð¤ Ü»æÌæÚU ©UÂØæð» âð ãU×æÚUæ ¹æÙæ ÙãUè´ ÕçË·¤ ãU×æÚUè ŠæÚUÌè ×æÌæ Õè×æÚU ÂǸ »§ü ãñUÐ ŠæÚUÌè ×æÌæ ·¤æð SßSÍ ÕÙæÙð ·ð¤ çÜ° Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤æð ¥ÂÙæÙæ ãUæð»æÐ §â·ð¤ çÜ°
»æñ×æÌæ âßæðüæ× çß·¤Ë ãñUÐ »æñ×æÌæ ·ð¤ »æðÕÚU âð Áñçß·¤ ¹æÎ ß »æð×ê˜æ âð Áñçß·¤ ·¤èÅUÙæàæ·¤ ÕÙæ·¤ÚU ©UÙ·¤æ ÕãéUÌæØÌ M¤Â âð ·ë¤çá ×ð´ ©UÂØæð» âð ¥æò»ðüçÙ·¤ ȤâÜ ÂñÎæ ãUæð»è çÁââð Öêç× ·¤è ©UßüÚUæ àæç€Ì Ìæð ×ÁÕêÌ ãUæð»èÐ Áñçß·¤ ©ˆÂæÎæ𴠷𤠩UÂØæð» âð ×ÙécØ ·¤è âðãUÌ ×ð´ Öè âéŠææÚU ãUæð»æÐ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ·¤ãUæ ç·¤ ØçÎ ç·¤âæÙ ×ÁÕêÌ §‘ÀUæàæç€Ì ·ð¤ âæÍ Áñçß·¤ ¹ðÌè ·¤æð ¥ÂÙæ Üð Ìæð SßSÍ ß ×ÁÕêÌ ÖæÚUÌ ·¤æ çÙ×æü‡æ â¢Ö¢ß ãñUÐ §â ÎæñÚUæÙ ·¤æØü·ý¤× ×ð´ àææç×Ü ãéU° ¥çÌçÍØæð´ Ùð ÚUæcÅþUèØ ·ë¤çá Âç˜æ·¤æ Ò×ñ´ ãê¢U ç·¤âæÙÓ ·¤æ çß×æð¿Ù Öè ç·¤ØæÐ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ÚUæ׻ɸU (¥ÜßÚU) âð ÖæÁÂæ çߊææØ·¤ ™ææÙÎðß ¥æãéUÁæ ·¤æð Öè ×ñ´ ãê¢U ç·¤âæÙ ·¤è ÂýçÌ Öð´ÅU ·¤èÐ ÚUæÁSÍæÙ ×ðçÇUçâÙÜ ŒÜæ¢Å÷Uâ ÕæðÇü ·¤è ×èçÅ¢U» ç¿ç·¤ˆâæ °ß¢ ¥æØéßðüÎ ×¢˜æè, ÚUæÁSÍæÙ âÚU·¤æÚU ÚUƒæé àæ×æü ·¤è ¥ŠØÿæÌæ ×ð´ ãéU§üÐ §â ÕñÆU·¤ ×ð´ ÕæðÇüU ·ð¤ âÎSØ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ ß Ÿæè×Ìè ⢻èÌæ »æñǸ Ùð ç¿ç·¤ˆâæ ×¢˜æè ÚUƒæé àæ×æü ·¤æ ¥çÖÙ¢ÎÙ ç·¤ØæÐ âæÍ ãUè ÎæðÙæð´ âÎSØæð´ Ùð ×èçÅ¢U» ×ð´ ÂýÎðàæ ·¤æð Áñçß·¤ ÚUæ’Ø ÕÙæÙð ·ð¤ çÜ° ¥ÂÙð âéÛææß çÎØðÐ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ Ùð ÂýÎðàæ ×ð´ ¥æñcæŠæèØ °ß¢ â黢çŠæÌ È¤âÜæð´ ·ð¤ S·¤æð ·ð¤ ÕæÚÔU ×ð´ âéÛææß çÎØðÐ
achievements
Ò™ææÙ×Ó ×ð´ ÇUæò. ¥ÌéÜ »éŒÌæ ·¤æ ÒÁñâæ ¥‹Ù ßñâæ ×ÙÓ ÂÚU ÃØæØæÙ
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 69
·ë¤çá â×æ¿æÚU
Òç·¤âæÙ ·¤ËØæ‡æ ·¤ôáÓ, °·¤ ãUÁæÚU ·¤ÚUæðǸ ·¤æ È¢¤ÇU
ÁSÍæÙ ·Ô¤ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çÜ° °·¤ ÕÇ¸è ¹éàæ¹ÕÚUè ãñÐ ÚUæ’Ø ·¤è âÚU·¤æÚU Ùð ¥ÂÙè ÂãÜè ßáü»æ´Æ ÂÚU ç·¤âæÙô´ ·¤ô ÌôãȤæ çÎØæ ãñÐ ÎÚU¥âÜ, ÚUæ’Ø ·Ô¤ ×éØ×¢˜æè ¥àæô·¤ »ãÜôÌ Ùð °·¤ ãÁæÚU ·¤ÚUôǸ ·Ô¤ Òç·¤âæÙ ·¤ËØæ‡æ ·¤ôáÓ ·¤ô Üæ´¿ ç·¤Øæ ãñUÐ §â ·¤ôá ·¤æ ©ÂØô» ç·¤âæÙô´ ·¤è ȤâÜ ×ð´ ©‘¿ »é‡æßææ Øé€Ì ÕèÁ ©ÂÜÏ ·¤ÚUæÙð ¥õÚU ·ë¤çá ·Ô¤ ·¤æ× ¥æÙð ßæÜð ¥æÏéçÙ·¤ ©Â·¤ÚU‡æô´ ·¤è ©ÂÜÏÌæ ·¤ÚUæÙð ×ð´ ç·¤Øæ Áæ°»æÐ
ÚUæ
»æØÖñ´â ·Ô¤ çÜ° ÙæÕæÇü âð xx ȤèâÎè âçâÇè
Îðàæ ×ð´ ÎéÏæM¤ Âàæé¥ô´ âð ÚUôÁ»æÚU ·¤è Ü»æÌæÚU ÕɸÌè â´ÖæßÙæ¥ô´ ·Ô¤ Õè¿ ·ð´¤Îý âÚU·¤æÚU Ùð ÇðØÚUè ©lç×Ìæ çß·¤æâ ØôÁÙæ àæéM¤ ·¤è ãñÐ ÖæÚUÌ ×ð´ ÇðØÚUè çÕÁÙðâ ·¤è ÕɸÌè â´ÖæßÙæ ·¤ô Îð¹Ìð ãé° ·ð´¤Îý âÚU·¤æÚU Ùð âæÜ w®v}v~ ×ð´ ÇðØÚUè ©lç×Ìæ çß·¤æâ ØôÁÙæ ·Ô¤ çÜ° xwx ·¤ÚUôǸ L¤ÂØð ·¤æ ÕÁÅU ÚU¹æ ãñÐ §â ÚU·¤× âð âÚU·¤æÚU ÇðØÚUè ¹ôÜÙð ßæÜð Üô»ô´ ·¤ô wzxx ȤèâÎè âçâÇè ÎðÌè ãñÐ °ðâð ×ð´ ¥»ÚU ¥æ Öè ç×Ë·¤ ÇðØÚUè ¹ôÜ·¤ÚU ¥ÂÙè âéçßÏæ ·Ô¤ çãâæÕ âð ·¤æ× ·¤ÚUÙæ ¥õÚU Âñâð ·¤×æÙæ ¿æãÌð ãñ´ Ìô ØãU ØæðÁÙæ ¥æ Áñâð Üô»ô´ ·Ô¤ çÜ° ãè ãñÐ ¥»ÚU ¥æ v® ÎéÏæM¤ Âàæé¥ô´ ·¤è ÇðØÚUè ¹ôÜÌð ãñ´ Ìô ¥æ·Ԥ ÂýôÁð€UÅU ·¤è Üæ»Ì ·¤ÚUèÕ | Üæ¹ L¤ÂØð Ì·¤ ¥æÌè ãñÐ çÁâ×ð´ ·ð´¤Îý âÚU·¤æÚU ·Ô¤ ·¤ëçá ×´˜ææÜØ mæÚUæ ¿Üæ§ü Áæ ÚUãè §â ØôÁÙæ ×𴠥淤ô ֻܻ v.|z Üæ¹ L¤ÂØð ·¤è âçâÇè ç×Üð»èÐ °·¤ Âàæé ·Ô¤ çÜ° ·ð´¤Îý âÚU·¤æÚU v|,|z®
L¤ÂØð ·¤è âçâÇè ÎðÌè ãñÐ ¥Ùéâêç¿Ì ÁæçÌ/ÁÙÁæçÌ ·Ô¤ Üô»ô´ ·Ô¤ çÜ° Øã âçâÇè wxx®® L¤ÂØð ÂýçÌ Âàæé ãô ÁæÌè ãñÐ Øã âçâÇè ¥çÏ·¤Ì× v® ÎéÏæM¤ Âàæé¥ô´ ·Ô¤ çÜ° ãè Îè ÁæÌè ãñÐ ¥»ÚU ¥æ °·¤ ÀôÅUè ÇðØÚUè ¹ôÜÙæ ¿æãÌð ãñ´ Ìô ©â×𴠥淤ô ·ý¤æòâÕýèÇ »æØ (¥õâÌ âð ¥çÏ·¤ ÎêÏ ÎðÙð ßæÜè) Áñâð âæãèßæÜ, ÚUðÇ çâ´Ïè, ç»ÚU, ÚUæÆè Øæ Öñ´â ÚU¹Ùè ãô´»èÐ
ÚUæÁSÍæÙ Ñ ×ê´» °ß´ ×괻ȤÜè ·¤è v Üæ¹ ~~w}x ×èçÅþ·¤ ÅUÙ ·¤è ¹ÚUèÎ
’Ø ×ð´ ×ê´» °ß´ ×괻ȤÜè ·¤è ¹ÚUèÎ ·¤è Áæ ÚUãè ãñ ¥õÚU wx çÎâÕÚU Ì·¤ v Üæ¹ v|{z ç·¤âæÙô´ âð v Üæ¹ ~~ ãÁæÚU w}x ×èçÅþ·¤ ÅUÙ ·¤è ×ê´» °ß´ ×괻ȤÜè ·¤è ¹ÚUèÎ ãô ¿é·¤è ãñÐ çÁâ·¤è ÚUæçàæ vwxv.z® ·¤ÚUôǸ M¤ÂØð ãñÐ Áãæ´Áãæ´ ¥æßàØ·¤Ìæ ãñ ßãæ´ ç·¤âæÙô´ ·Ô¤ çãÌ ×ð´ ¥õÚU ¹ÚUèÎ ·Ô¤‹Îý ¹ôÜð Áæ ÚUãð ãñÐ ç·¤âæÙô´ ·¤ô àæèƒæý Öé»ÌæÙ ãô §â·Ô¤ çÜ° ßðØÚU ãæ©â §üçÚUçâŒÅU âðßæ ÂýæÚU´Ö ·¤è »§ü ãñÐ Øã ÂãÜè ÕæÚU ãé¥æ ãñ ç·¤ ç·¤âæÙ mæÚUæ ©ÂÁ Õð¿æÙ ·¤ÚUÙð ·Ô¤ ¿æÚU çÎßâ ·Ô¤ ÖèÌÚU ãè Öé»ÌæÙ âèÏæ ©â·Ô¤ ¹æÌð ×ð´ ãô ÚUãæ ãñÐ |~ ãÁæÚU ~}{ ç·¤âæÙô´ ·¤ô ~{| ·¤ÚUôǸ M¤ÂØð ·¤æ Öé»ÌæÙ ç·¤Øæ Áæ ¿é·¤æ ãñÐ ×ê´» ·Ô¤ çÜ° v Üæ¹ xw ãÁæÚU v|y ç·¤âæÙô´ °ß´ ×괻ȤÜè ·Ô¤ çÜ° v Üæ¹ wv ãÁæÚU v}y ç·¤âæÙô´ Ùð ¥ÂÙè ©ÂÁ Õð¿æÙ ·Ô¤ çÜ° ÕæØô×ñçÅþ·¤ ÂhçÌ âð ¥æòÙÜæ§Ù ´ÁèØÙ ·¤ÚUæØæ ãñÐ çÁâ×ð´ âð ×ê´» ·Ô¤ çÜ° ~z ãÁæÚU ww} ß ×괻ȤÜè ·Ô¤ çÜ° z~ ãÁæÚU vxw ç·¤âæÙô´ ·¤ô çÎÙæ´·¤ ¥æß´çÅUÌ ·¤è Áæ ¿é·¤è ãñÐ wx çÎâÕÚU Ì·¤ ~z ãÁæÚU ww} ç·¤âæÙô´ âð |}v.v® ·¤ÚUôǸ M¤ÂØð ×êËØ ·¤æ v Üæ¹ v® ãÁæÚU |~y ×èçÅþ·¤ ÅUÙ ×ê´» °ß´ z~ ãÁæÚU vxw ç·¤âæÙô´ âð yz®.yv ·¤ÚUôǸ M¤ÂØð ×êËØ ·¤è }} ãÁæÚU y}~ ×èçÅþ·¤ ÅUÙ ×괻ȤÜè ·¤è ¹ÚUèÎ ·¤è Áæ ¿é·¤è ãñÐ
ÚUæ
70 | मैं हूं किसान | जनवरी 2020
मैं हूं किसान | जनवरी 2020 | 71
Postal Regd. No. Jaipur City/449/2018-20
Date of Posting : 10.1.2020
प्रकाशन तिथि : प्रत्येक माह की 5 तारीख
5 जनवरी, 2020, अंक : 9