1
2
កិចចររមពររៀង ស្តរ ី ីដំព I.
កច ិ ចរពមពរពៀង ស្តីពដ ី ំព
ោះរាយ នពោបាយរ ួមមួយ ននជព្លោះកមពជា ុ
ោះរាយ នពោបាយរួមមួយ ននជំព
ោះកមពុជា
ឧបស្មពន ័ ធ ១.
II.
ភារកច ិ ចរបស្់អាជាញធរបព
ត ោះអាស្នន ននអង្ការស្ហរបជាជាតិ ពៅកមពុជា “អុនតាក់”
ក.
នីតិរកមរួម
ខ.
រដ្ឋាភបា ិ ិ លស្ុី វល
គ.
មុខង្ករខាងពោធា
ឃ.
កាពបាោះពននត
ង.
ស្ិទធិមនុស្ស
២.
ការដកទ័ព ការឈប់បាញ់ នង ពន ័ ធ ិ ិ វធានការពាក់
៣.
ការពបាោះពននត
៤.
មាតុភូមន ត ក ិ ិវតតន៍ ននជនពភៀស្ខលួនកមពុជា នង ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ី ន្នលងកមពុជា
៥.
ពោលការណ៍ស្រមាប់រដាធមមនុញ្ដថមីមយ ួ របស្់កមពុជា
កច ិ ចរពមពរពៀងស្តីពី អធប ិ ពតយយភាព បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាចរ ំព និង ឯក ភាពជាតិរបស្់កមពុជា
III.
ពស្ចកតិន្ថលងការណ៍ ស្តីពីការាតរ នង ិ កាងរបពទស្កមពុជាព
IV.
កច ក ិ ចរពមពរពៀងចុងពរកាយ ននស្ននស្ ិ ិ ទបា៉ារស្ព ី ី មពុជា
ិ ើងវញ
ភបាន ននន្ដនដអ ី ពារកត ិ ភាព
3
I.
កិចចររមពររៀង ស្តរ ី ីដពំ ប
ដ្ឋ
ោះរាយ នពោបាយរ ួមមួយ ននជំព
ោះកមពជា ុ
ត រដា ន្ដលបានចូលរួមកនុងស្ននស្ ិ ិ ទទរី កុងបា៉ារស្ ិ ស្តីពក ី មពុជា គឺ អូស្ត្ាតលី របុយពណ ដ្ឋរូស្ាឡាម កមពុជា កា
ាធារណរដារបជាមានិតចិន
ាធារណរដាបារ ំង
ាធារណរដារបជាធប ិ - ពតយយរបជាមានិតឡាវ មា៉ាព
ាធារណរដាឥ
ម និង ាធារណរដា ស្ហព័នធស្ងគមនិយមយូពគគាលវ ី ។
ពៅចំពពាោះវតតមាន ននព
ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី
ស្ុី ាធារណរដាហីល វ ី ពីន ាធារណរដាស្ិងហបូរ ី រជា
ង់ ស្ហភាពាធារណរដា ស្ងគមនិយមស្ូ ពវៀត ចរកភពអង់ពគលស្ នង ិ ពអៀរ
ស្ងគមនិយមពវៀត
ា
ជប៉ាុន
ចរកនថ
ង់ខាងពជើង ស្ហរដាអាពមរក ិ ាធារណរដា
កអគគពលខាធកា ិ រ អងគការស្ហរបជាជាតិ ។
ពដើមបន្ថរកា នង ី ិ ការពារអធប ិ ពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព និង ភាពមន ិ អាចរ ំព
ភាព និងឯកភាពជាតរិ បស្់កមពុជា ។
ភបាន ននន្ដនដីអពារកិត
ពដ្ឋយចង់ាតរ ព ង ុ ឱ្យមានការរួបរួមជាតិ នង ិ នង ើ វញ ិ ន្ថរកាស្នតភា ិ ពពៅកមពុជា ជំរញ ិ ធានាឱ្យរបជាជនកមពុជា
ពរបរើ បាស្ស្ិទស្ ធិ ័យ វ ស្ពរមច តាមរយៈការពបាោះពននតពដ្ឋយពស្រ ី នង ិ រតម ឹ រតូវ ។
ពដ្ឋយពជឿជាក់ថា មានន្តដំព
ោះរាយ នពោបាយរួមមួយ ស្រមាប់ជំព
ោះកមពុជាពទ ពទើបបានដំព
ោះរាយ
មួយយុតតិធម៌ និង យូរអន្ងវង ពហើយនឹងរួមវភាគទានដល់ ស្នតិភាព និង ស្នតិស្ុខកនុងតំបន់ និង អនតរជាតិ ។ ិ
ពដ្ឋយាវគមន៍ ឯការរកបខ័ណា នថៃទី ២៨ ស្ីគ ១៩៩០ ន្ដលបានរពមពរពៀងទាំងរស្ុង ពដ្ឋយភាគីកមពុជាពធវើ
ជាមូលដ្ឋាន ស្រមាប់ដំព
ោះរាយ ននជំព
ោះកមពុជា ពហយ ័ ា ពាយរកុម ើ បនាាប់មក រតូវបានយល់រពមពរពៀងជាឯកចឆន
របក ឹ ាស្នតស្ ិ ុ ខ តាមពស្ចកតស្ ី ពរមចចត ិ តពលខ ៦៦៨ “១៩៩០” ចុោះនថៃទី ២០ កញ្ញដ ១៩៩០ នង ិ ពដ្ឋយមគស្ននបា ិ ត អ. ស្.ប. តាមពស្ចកតី ស្ពរមចចត ិ តពលខ ៤៥.៣ ចុោះនថៃទី ១៥ តុ
១៩៩០ ។
ពដ្ឋយកត់ស្មាគល់ ការបពងាត ើ ព ើង នូវរកុមរបឹកាជាតិជាន់ខពស្់ ននកមពុជាពៅហាកាតា នថៃទី ១០ កញ្ញដ ១៩៩០
ជាអងគការ ាាប័នរស្បចាប់ និង ជារបភពអំ តំ
ចន្តមួយគត់ពៅកមពុជា ន្ដលពៅកនុងទូទាង ំ ដំ
ងតំកល់ អធប ិ ពតយយភាព នង ិ ឯកភាពជាតិ ពហយ ើ ន្ដលតំ
ក់កាលអនតរកាល ជា
ងកមពុជាពៅបរពទស្ ។
ពដ្ឋយាវគមន៍ ការពរជស្ ័ ា នូវស្ពមតច នពរតតម ស្ីហនុ ជារបធានរកុមរបក ើ តាំងជាឯកចឆន ឹ ាជាតជា ិ ន់ខពស្់ ពៅពប៉ា
កាំង នថៃទី ១៧ កញ្ញដ ១៩៩១ ។
ពដ្ឋយទទួលាគល់ថា តួនាទីដទ ៏ ូលំទូ
យ
របស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ
ទាមទារឱ្យបពងាើតអាជាញធរបព
ត ោះ
អាស្នន របស្់អងគការស្ហរបជាជាតិមយ ួ ពៅកមពុជា “អុនតាក់” ពដ្ឋយមានន្ផនកពោធា និង ន្ផនកស្ុី វល ិ ន្ដលនង ឹ បំពពញភារ កច ិ ច ពដ្ឋយពោរពទាំង ។
4
រស្ុងដល់អធប ិ ពតយយភាពរបស្់កមពុជា ។
ពដ្ឋយកត់ស្មាគល់ នូវពស្ចកតន្ី ថលងការណ៍ ពៅពពលចប់កច ិ ចរបជុំ ន្ដលបានរបរពត ឹ តពៅពៅហាកាតា នថៃទី ៩ - ១០
កញ្ញដ ១៩៩០ ពៅបា៉ារស្ ំ នថៃទី ១៦ ី នថៃទី ២១ - ២៣ ធនូ ១៩៩០ ពៅបា៉ាតាោ៉ា នថៃទី ២៤ - ២៦ មថ ិ ុនា ១៩៩១ ពៅពប៉ាកាង ១៧ កកាដ្ឋ ១៩៩១ ពៅបា៉ាតាោ៉ានថៃទី ២៦ - ២៩ ស្ីគ ១៩៩១ រពមទាំងកច ិ ចរបជុំពៅហាកាតា នថៃទី ៤ - ៦ មថ ិ ុនា ១៩៩១ និង ពៅញូវយ៉ាក នថៃទី ១៩ កញ្ញដ ១៩៩១ ។
ពដ្ឋយាវគមន៍ ពស្ចកតិស្ពរមចចិតតរបស្់ រកុមរបឹកាស្នតិស្ុខ អងគការស្ហរបជាជាតិពលខ ៧១៧ “១៩៩១” ចុោះ
នថៃទី ១៦ តុ
១៩៩១ ស្តីពក ី មពុជា ។
ពដ្ឋយទទួលាគល់ថា របវតតា ត ៗ មី របកបពដ្ឋយពាកនាដកមមរបស្់កមពុជា ទាមទារឱ្យមានវធានការណ ៍ ិ ិ ស្ត្ស្ថ
ពពិ ស្ស្ ពដម ធិ នុស្ស នង ិ ើ បធានាការពារស្ ី ិ ទម ិ ការមន ិ វលរត
ប់មកវញ ត អ ិ នននពោបាយ នង ិ អំពពរើ បរពត ឹ ព ី តត ី កាល ។
ន្ដលបានរពមពរពៀង ដូចតពៅពនោះ
ភាគទី ១ ការពរៀបចំកុ ងដ ន ំ
ក់កាល អនតរកាល
ន្ផនកទី ១ ដំ
ក់កាលអនតរកាល ្រាទី ១
ពដម ើ បបំ ី ពរវតា ើ ុ បំណង ននកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ដំ
ក់អនតរកាល រតូវចាប់ពផតម ើ ពពី ពលន្ដលកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ចូលជា
ធរមាន ពហយ ើ រតូវបញ្ច ប់ពៅពពលន្ដលមានស្ភាធមមនុញ្ដ ន្ដលបានជាប់ពននតតាមរយៈននការពបាោះពននត ពដ្ឋយពស្រ ី នង ិ រតឹមរតូវ ន្ដលពរៀបចំព
ើង នង ិ បញ្ញចក់ពដ្ឋយ អងគការស្ហរបជាជាតិ បានអនុមតិរដាធមមនុញ្ដ ពហើយបានកាលយខលួនឯង ពៅ
ជាស្ភានីតិបញ្ដ តតិ រួចបនាាប់មករដ្ឋាភបា ួ រតូវបានបពងាើតព ី យ ិ លថមម
ើង ។
5
ន្ផនកទី ២ អាជាញធរបព
ត ោះអាស្នត ននអងគការស្ហរបជាជាតិ ពៅកមពុជា ្រាទី ២
១ - ហតាពលខីទាង ំ ឡាយ ពស្នើរកុមរបឹកាស្នតិស្ុខ អ.ស្.ប. ឱ្យបពងាើតអាជាញធរបព
ត ោះអាស្នន នន អ.ស្.ប. មួយពៅកមពុជា
(ចាប់ពីពពលពនោះតពៅ ពៅថាអុនតាក់ “UNTAC” ពដ្ឋយរួមមានទាំងន្ផនកពោធា នង ិ ន្ដលស្ាិតពៅពរកាមការ ិ ន្ផនកស្ុី វល ទទួល ខុស្រតូវផ្លាល់ របស្់អគគពលខាធិការ ននអងគការស្ហរបជាជាតិ ។ ពដើមបស្ពរមចពោលបំ ណងពនោះ ព ី ការ នន អ.ស្.ប. រតូវចាត់តាង ំ តំ
ងពិពស្ស្មានក់ ឱ្យបំពពញភារកិចចកុ ងនាមរបស្់ ន ព
ក។
កអគគពលខធិ
២ - ហតាពលខទា ំ ឡាយ ក៏ពស្នើន្ថមពទៀត ដល់រកុមរបក ី ង ឹ ាស្នតស្ ិ ុ ខ អ.ស្.ប. ឱ្យរបគល់ដល់អុនតាក់ “UNTAC” នូវតួនាទី
ភារកច ួ ដូចន្ដលមានន្ចងកនុងកច ិ ចមយ ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ពហយ ើ រតូវពន ិ ត ិ យការអនុវតតភារកច ិ ពច នោះ ឱ្យបានជាពរៀងហូរន្ហ តាមរយៈ របាយការណ៍ពទៀតទាត់ ពធវើពដ្ឋយព
កអគគពលខាធិការ ។
ន្ផនកទី ៣ រកុមរបក ព ់ ឹ ាជាតជា ិ ន់ខស្ ្រាទី ៣
ននអំ
រកុមរបឹកាជាតិជាន់ខពស្់ (ចាប់ពីពពលពនោះពៅ ពៅថា “ពអស្អិនស្ុី SNC” ) ជាអងគការរស្បចាប់ និង ជារបភព ចន្តមួយគត់ ន្ដលតំ
ងតំកល់អធិបពតយយភាព ឯករជយ នង ិ ឯកភាព ននកមពុជាកនុងដំ
កាល អនតរកាល ។
្រាទី ៤ ប ព
ត ស្មាជិក ពអស្អន ំ ការពារពដ្ឋយពស្រ ី និង រតឹមរតូវពរៀបចំ ិ ស្ុី “SNC” នឹងរតូវស្នាឱ្យមានការចាត់តាង
ង ួ ។ ើ នង ិ ដឹកនាំពដ្ឋយស្ហរបជាជាតិ ពធវជា ើ មូលដ្ឋានស្រមាប់ពរៀបចំរដ្ឋាភបា ិ លថមី នង ិ រស្បចាប់មយ
6
្រាទី ៥ ពៅទូទាង ំ ដំ
ក់កាលអនតរកាល ពអស្អន ិ ស្ុី “SNC” ជាដំ
ងកមពុជាពៅពរៅរបពទស្ ពហយ ើ រតូវកាន់កាប់
អាស្នៈកមពុជាពៅឯ អ.ស្.ប. ពៅអងគការជំនាញទាំងឡាយរបស្់ អ.ស្.ប. នង ិ ពៅកនុងាាប័នអនតរជាតិ នង ិ ពៅកនុងប ត ស្ននិស្ិទអនតរជាតិ ពផសងៗពទៀត ។
្រាទី ៦ អារស្័យពដ្ឋយពហតុពនោះ ពអស្អិនស្ុី របគល់អំ
ចទាំងអស្់ ន្ដលចាំបាច់ឱ្យអុនតាក់ ពដម វតតកិចច ើ បធានាការអនុ ី
រពមពរពៀងពនោះ ដូចមានពព ័ ធទី ១ រាប់ ។ ិ ណ៌នា ពៅកនុងឧបស្មពន
ពដើមបធានាឱ្យមានបរ ោកាស្ នពោបាយអពារកត ី ិ ិ មួយ ស្រមួលដល់ការពបាោះពននតទូពៅ ពដ្ឋយពស្រ ី នង ិ រតម ឹ
រតូវ ពគរតូវដ្ឋក់ប
ត ភានក់ង្ករ ាាប័ន នង យ រដាបាល ិ ការោល័ ិ
ន្ដលអាចជោះឥទធព ិ ល ពដ្ឋយផ្លាល់ពៅពលើលទធផល
ននការពបាោះពននត ឱ្យស្ាិតពៅពរកាមការពន ិ ត ិ យពមល ើ ឬ រតួតពន ិ ត ិ យពដ្ឋយផ្លាល់របស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ ។ កនុងរកបខ័ណា ពនោះ ពគរតូវចាប់អារមមណ៍ ពពិ ស្ស្ ពៅពលើកិចចការង្ករការបរពទស្ ការពាររបពទស្ ហរិ ញ្ដ វតាុ ស្នតិស្ុខាធារណៈ និង
ពោស្នាការ ។ ពដើមបឆល ី ុ ោះបញ្ញចំងឱ្យពឃើញារៈស្ំ ខាន់ននបញ្ញហពនោះ អុនតាក់ “UNTAC” ចាំបាច់រតូវពធវើការ រតួតពិនត ិ យតាម ន្ដលចាំបាច់ ពដម ើ បធានាអពារក ី ិតភាពមុង ឺ មា៉ាត់ ននប
ត ាាប័ន ន្ដលទទួខុស្រតូវ ពលើវស្័ ិ យទាំងពនោះ ។ អងគការស្ហ
របជាជាតិ ពដ្ឋយមានការពពិ រោោះ ជាមួយពអស្អន ិ ស្ុី “SNC” រតូវពន ិ ត ិ យកំណត់ពមល ើ ថា ពតភា ើ ន ក់ង្ករ ការោល័ យ ិ
ដំពណើរការស្កមមភាពពៅពទៀត ពដម ជីវភាពរបចាំនថៃធមមតា ពៅកនុងរបពទស្ ។ ើ បធានា ី
ាាប័ន
នង ិ
្រាទី ៧ ទំនាក់ទំនងរវាង ពអស្អន ុ តាក់ “UNTAC” នង ័ រធ ដាបាល ន្ដលមានរាប់ ិ ស្ុី “SNC” នង ិ អន ិ ជាមួយរចនាស្មពន
មានន្ចងពៅកនុងឧបស្មពន ័ ធ ទី ១ ។
ន្ផនកទី ៤ ការដកកងកមាលង ំ បរពទស្ នង ិ ការពន ិ ត ិ យបញ្ញជក់
7
្រាទី ៨ ពពលកិចចរពមពរពៀងពនោះ ចូលជាធរមានភាលម រល់កងកមាលង ំ ទីរបឹកា និង បុគគលិកពោធា ទាំងឡាយ
មានពៅកនុង របពទស្កមពុជា រួមទាំងស្ពាវវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈរបស្់ពគ រតូវដកពចញពីកមពុជា និង មន ិ រតូវរត វញពទ ។ ការដកកង កមាលង ំ និងការមន ិ ិ រត រស្បតាមឧបស្មពន ័ ធទី ២ ។
ន្ដល ប់មក
ប់ពនោះ នឹងរតូវស្ាិតពរកាមការរតួតពន ិ ិតយ បញ្ញជក់របស្់អុនតាក់ “UNTAC”
ន្ផនកទី ៥ ការឈប់បាញ់ ោននង ិ ការបញ្ឈប់នូវជំនួយពោធាពខា ី ងពរៅ ្រាទី ៩ ការឈប់បាញ់ ោន រតូវចាប់អនុវតត ចាប់តាង ំ ពពី ពលន្ដលកច ំ ទាំងអស្់ ិ ចរពមពរពៀង ចូលជាធរមាន ។ រគប់កងកមាលង
រតូវពដ្ឋោះនដឈប់បាញ់ ោនភាលម ពហយ ត យោនទាំងអស្់ នង ឈប់ដ្ឋក់ពរង្កយទ័ព ើ រតូវផ្លាកឈប់ពធវស្ ើ កមមភាព របទូស្រ ិ ចល័តទ័ព ឬពធវើស្កមមភាពទាំងឡាយ ជាថមី ។
ពហតុពនោះ ប
ន្ដលនាំឱ្យពរងក ី ន្ដនដី ន្ដលខលួនរតួតរតា ឬក៏ន្ដលអាចនាំពៅ រកការរបយុទធោន
ត ហតាពលខី ពស្នើដល់រកុមរបក ឹ ាស្នតស្ ិ ុ ខ អ.ស្.ប. ឱ្យពស្នើពៅព
កអគគពលខាធកា ិ រ ឱ្យជួយឧបតាមភ
ស្រមួលដល់ដំពណើរការពនោះ រហូតដល់ពពលន្ដលន្ផនកពោធារបស្់ អុនតាក់ “UNTAC” អាចមានលទធភាពពន ិ ត ិ យពមល ើ តាម ដ្ឋន នង ិ បញ្ញជក់អំពកា ី រឈប់បាញ់ ោនពនោះ ។
្រាទី ១០ ពៅពពលកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះចូលជាធរមាន រតូវបញ្ឈប់ជាបនាាន់នូវ ជំនួយពោធាបរពទស្ទាំងអស្់ ពៅឱ្យភាគក ី មពុ
ជាទាំងអស្់ ។
្រាទី ១១ ទិស្ពៅននការពរៀបចំន្ផនកពោធា កនុងដំ ក់កាលអនតរកាល គឺរតូវពធវើឱ្យ ាានការណ៍ស្នតិស្ុខមានស្ាិរភាព នង ិ កាងទំនុកចិតតោន រវាងប ត ភាគីកុ ងជ ន ំព ោះ ពដើមបពរង ឹងពោលបំណង ននកិចចរពមពរពៀងពនោះ និង ពដើមបទប់ ី ី ាាត់ពរោោះ ថានក់ននការវលរត ិ
ប់ពៅរកស្ស្ត្ង្កគមវញ ិ ។
8
បទបញ្ដ តតិលំអិត ស្តីពីការរតួតពិនិតយ ការតាមដ្ឋន និង បញ្ញជក់អំពីការឈប់បាញ់ ោន និង វធានការពាក់ ពន ័ ធ រួម ិ
ំ រដ្ឋក់កុ ងបនា ទាំងការបញ្ញជក់ អំពីការដកទ័ពបរពទស្ នង ន ា យ និង ការពដ្ឋោះរាយជាចុងពរកាយ ននកង ិ ការរបមូលផតុកា កមាលង ំ កមពុជាទាំង អស្់ រពមទាំងស្ពាវវុធរបស្់ពគ ពៅកនុងដំ នង ័ ធទី ២ ។ ិ ឧបមពន
ំ ូក គ ក់កាលអនតរកាល មានន្ចងពៅកនុងឧបស្មពន ័ ធទី ១ ជព
ភាគទី ២ ការពបាោះពននត ្រាទី ១២ របជាជនកមពុជារតូវមាន ស្ិទធិស្ពរមចពីអានាគត នពោបាយរបស្់ខួ ន ល តាមរយៈការពបាោះពននតពដ្ឋយពស្រ ី នង ិ
រតម នុញ្ដមួយ ន្ដលរតូវរពាង នង ឹ រតូវ ពដើមបពរី ស្ស្ភាធមម ើ ិ អនុមតរិ ដាធមមនុញ្ដកមពុជាមួយថមី រស្បពៅតាមមារតាទី ២៣ រួច រតូវកាលយខលួនពៅជា ស្ភានត ើ រដ្ឋាភបា ី ប ិ ញ្ដ តតិ ន្ដលរតូវបពងាត ិ លកមពុជាមួយថមី ។ការពបាោះពននតពនោះ ពធវពើ
ង ើ ពរកាមការឧបតាមភ
ដក ត ឹ នាំរបស្់ អ.ស្.ប. កនុងបរោកាស្នពោបាយអពារក ិ ិ មួយ ពដ្ឋយមានការពោរព ពដ្ឋយពពញពលញដល់ អធប ិ ពតយយ ភាពជាតិរបស្់កមពុជា ។
្រាទី ១៣ អុនតាក់ “UNTAC” រតូវទទួលខុស្រតូវចំពពាោះការពរៀបចំ និង ដឹកនាំការពបាោះពននតទាំងពនោះ ពដ្ឋយន្ផាកពលើរបការ
ំ ូក ឃ និង ឧបស្មពន ទាំងឡាយ ន្ដលអាចមានន្ចងកនុងឧបស្មពន ័ ទ ធ ី ១ ជព ័ ទ ា ី៣។
្រាទី ១៤ ហតាពលខីទាង ំ អស្់ រតូវពបតជាញពោរពលទធផល ននការពបាោះពននតទាំងពនោះ ពៅពពល
បានបញ្ញជក់ថា ការពបាោះពននតពនាោះ បានរបរពត ឹ ពត ៅពដ្ឋយពស្រ ី នង ិ រតម ឹ រតូវពហយ ើ ។
ភាគទី ៣ ស្ិទម ធិ នុស្ស
ន្ដលអងគការ ស្ហរបជាជាតិ
9
្រាទី ១៥ ១ - មនុស្សរគប់រប ូ ពៅកនុងរបពទស្កមពុជា និង ជនពផៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្់បូ រទ ត ីកន្នលង ពៅកមពុជាទាំងអស្់ រតូវមានស្ិទធិ និង ពស្រភាព ន្ដលមានន្ចងពៅកនុង ពស្ចកតីរបកាស្ជាាកលពីស្ិទធិមនុស្ស និង កនុងប ី ទាំងឡាយ ន្ដលពាក់ពន ័ ធដល់ស្ី ព ត ីស្ិទធិមនុស្ស ។
ត កិចចរពមពរពៀងអនតរជាតិ
២ - ពដើមបស្ពរមចទ ស្ ី ិ ពៅពនោះ
ក - របពទស្កមពុជាស្នាថានង ឹ ៈ
- ធានាពោរព នង ធិ នុស្ស នង ជាមូលដ្ឋានពៅកមពុជា ។ ិ របតប ិ តតតា ិ មស្ិទម ិ ពស្រភាព ី
- ោំរទស្ិទធិរបស្់ពលរដាកមពុជាទាំងអស្់ កនុងការពធវើស្កមមភាព ន្ដលជំរញ ុ និង ការពារស្ិទធិមនុស្ស និង ពស្រភាពជាមូ លដ្ឋាន ។ ី
- ចាត់ប
ត វធានការ ដ៏មានរបស្ិទធិភាព ពដម នពោបាយ និង អំពពើរបរពឹតតកុ ងអត ន ិ ើ បធានាថា ី ីតកាល មន ិ
រតូវបានអនុញ្ញដតឱ្ ិ ិ យវលរត
ប់មកវញជាដ្ឋច់ ខាត ។ ិ
- ចូលរួមកច ំ ឡាយ ន្ដលពាក់ពន ័ ធដល់ ស្ិទម ធិ នុស្ស ។ ិ ចរពមពរពៀងជាអនតរជាតទា ិ ង ខ - ហតាពលខីពផសងៗ ពទៀត ននកិចចរពមពរពៀងពនោះស្នាថាជួយជំរញ ុ និង ពលើកទក ត ល់ការពោរព និង របតិបតតិ ឹ ចិតដ
តាមស្ិទធិមនុស្ស នង ជាមូលដ្ឋានពៅកមពុជា ដូចន្ដលមានន្ចងពៅកនុងកិចចរពមពរពៀង អនតរជាតិទាង ំ ិ ពស្រភាព ី ឡាយ និង ពស្ចកតីស្ពរមចទាំងឡាយរបស្់មគស្ននិបាត អ.ស្.ប. ន្ដលទាក់ទងនឹងបញ្ញហពនោះ ពដម ើ បជា ី ពិពស្ស្ការពារទប់ទល់នឹង ការពកើតព
ិ ការរ ំព ើងវញ
ភស្ិទធិមនុស្សជាថមីពទៀត ។
្រាទី ១៦ កនុងដំ
ក់កាលអនតរកាល អុនតាក់ “UNTAC” រតូវទទួលខុស្រតូវ បណុ ត ោះប ំ ូក ង ។ ការពោរពស្ិទម ធិ នុស្ស ពដ្ឋយន្ផាកពលើការ ន្ដលមានន្ចងកនុងឧបស្មពន ័ ទ ធ ី ១ ជព
ត លបរោកាស្មួ យ ធានាដល់ ិ
្រាទី ១៧ ពរកាយពរី យៈកាលអនតរកាលរតូវបានបញ្ច ប់ គណៈកមមការ អ.ស្.ប. ស្តីពស្ ធិ នុស្ស គបបបនត ិ ដល់ ី ិ ទម ី តាមដ្ឋនដត
ពា ធិ នុស្សពៅកមពុជា ពហយ ំ ច់មានរួមទាំងការន្តងតាំង អនកពធវក ំ ត់ពហតុពពិ ស្ស្មានក់ ន្ដលរតូវពធវើ ី ា នភាព ស្ិទម ើ ពបចា ើ បា ើ ណ របាយការណ៍ របចាំននស្ ំ ីព ត ល ល ពៅជូនគណៈកមមការ នង ី ទធផលនន ការរកពឃញ ើ របស្់ខួ ន ិ មគស្ននបា ិ ត។
10
ភាគទី ៤ ការធានាអនតរជាតិ ្រាទី ១៨ កមពុជាស្នាថា នឹងន្ថររកា ការពារ ពហើយហតាពលខឯ ី ពទៀតៗ ស្នាថា ទទួលាគល់និងពោរព ចំពពាោះ
អធិបពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព និងភាពមន ិ អាចរ ំព មានន្ចងកនុងកិចចរពមពរពៀងមួយដ្ឋច់ពដ្ឋយន្
ក។
ភបានននន្ដនដី អពារកិតភាព និង ឯកភាពជាតិននកមពុជា ដូច
ភាគទី ៥ ជនពភៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្់បូ រទ ត ីកន្នលង ្រាទី ១៩ ចាប់ពីកិចចរពមពរពៀងពនោះចូលជាធរមាន ពគរតូវខត ត ើ បបពងា ើ ឱ្យមានលកខណស្មបតតិ នពោបាយ ិ ខំរបង ឹ ន្របង ពដម ី
ពស្ដាកច ស្ងគមពៅកនុងរបពទស្កមពុជា ន្ដលនាំស្រមួលឱ្យដល់ការវលរត ិ ិ ច នង ិ
ប់ ពដ្ឋយស្័រម គចត ិ តនង ិ ការចូលមកកនុង
ស្ងគមជាតវិ ញ ត ក ិ ពដ្ឋយស្ុ ខដុមរមនា ននជនពភៀស្ខលួននង ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ី ន្នលងកមពុជា ។
្រាទី ២០ ១ - ជនពភៀស្ខលួន នង ត ក ិ ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ី ន្នលងកមពុជា ន្ដលានក់ពៅពរៅកមពុជា រតូវមានស្ិទវធិ លរត នង ិ រស្់ពៅពដ្ឋយស្ុ វតាភា ិ ព ស្នតស្ ិ ុ ខ នង ិ ភាពនថលថូ រន ពដ្ឋយោមនការស្ំ ២ - ហតាពលខីទាង ំ ឡាយ ស្ូ មពស្នើចំពពាោះព
ប់ មករបពទស្កមពុជាវញ ិ
ុតកំន្ហង ឬ ការោបស្ងាតន្់ បប
មួយព
យ ើ ។
កអគគពលខាធិការ អងគការស្ហរបជាជាតិ ឱ្យជួយជួយស្រមួលដល់ការពធវើ
មាតុភូមន ត ីកន្នលងកមពុជា ឱ្យរបកបពដ្ឋយស្ុ វតាិភាព និងភាពនថលថូ រន កនុងរកបខ័ណាជា ិ ិវតតន៍ ននជនពភៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្់បូ រទ ភាគមួយ ននដពំ ោះរាយនពោបាយរួម ន្ដលរបរពឹតពត ៅពរកាមអំ ចទួពៅ របស្់តំ ងពិពស្ស្ ននព កអគគ
ពលខាធិការ រស្បតាមពស្ចកតីន្ណនាំ និង ពោលការណ៍ស្តីពីមាតុភូមន ត ីកន្នលង ិ ិវតតន៍ ននជនពភៀស្ខលួន នង ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ដូចន្ដលមានន្ចងពៅកនុង ឧបស្មពន ័ ធទី ៤ ។
11
ភាគទី ៦ ការពដ្ឋោះន្លងពឈលយ ឃុំ ិ ើ ស្ឹក និង ជនស្ុី វលជាប់ ្រាទី ២១ ការពដ្ឋោះន្លងពឈលយ ឃុំោង ំ ទាំងអស្់ រតូវស្ពរមចព ិ ើ ស្ឹក នង ិ ជនស្ុី វលជាប់
ង ើ កនុងពពល ដ៏នប់រហ័យបំផុត
តាមន្ដលអាចពធវពើ ៅបាន ពរកាមការដឹកនាំរបស្់គណៈកមាមធកា ិ រ កាកបាទរកហមអនតរជាតិ “CIR” ពដ្ឋយមានការស្រមប ស្រមួល ជាមួយតំ
ងពពិ ស្ស្ របស្់អគគពលខាធកា ិ រ ពដ្ឋយមានការជួយឧបតាមភ តាមការន្ដលចាំបាច់អំពអ ី ងគការ មនុស្ស
ធម៌អនតរជាតិ ស្មរស្បពផសងៗពទៀត នង ំ ឡាយ ។ ិ ពីហតាពលខីទាង
្រាទី ២២ ពាកយថា “ជនស្ុី វលជាប់ ឃុោ ំ ង ំ ” ិ
ចំន្ណក ពដ្ឋយរបការ ខលួនពដ្ឋយភាគី
គស្ ឺ ំ ពៅទពលើរគប់បគគល ន្ដលមន ិ ន្មនជាពឈលយ ើ ស្ឹក ពហយ ើ ន្ដលបានរួម
មួយក៏ពដ្ឋយ ដល់ការតស្ូ ពដ្ឋយអាវុធ
ឬការតស្ូ នពោបាយ ពហើយរតូវបានចាប់ខួ ន ល ឬោត់
មួយ ពដ្ឋយារការរួមចន្ណករបស្់ខួ នពនាោះ ល ។
ភាគទី ៧ ពោលការណ៍ស្រមាប់រដាធមមនុញ្ដថមីមយ ួ របស្់កមពុជា ្រាទី ២៣ ប
ត ពោលការណ៍ជាមូលដ្ឋាន ពដ្ឋយរួមទាំងពោលការណ៍ ស្តីពស្ ធិ នុស្ស នង លដ្ឋាន ក៏ដូចជា ី ិ ទម ិ ពស្រភាពជាមូ ី
ពោល-ការណ៍ស្តីពល តិ ៈរបស្់កមពុជា ជារបពទស្អពារកត ី កខនក ិ មួយ ពហយ ើ ន្ដលរតូវបញ្ចូ ល កនុងរដាធមមនុញ្ដកមពុជាថមពី នាោះ គឺ មានន្ចងពៅកនុង ឧបស្មពន ័ ទ ធ ី៥។
ភាគទី ៨ ការាតរ នង ិ កាងព
ង ិ ើ វញ
12
្រាទី ២៤ ប
ត ហតាពលខីពស្នើដទ ៏ ទូច ឱ្យស្ហគមន៍អនតរជាតិ ផតល់ការោំរទន្ផនកពស្ដាកិចច នង ិ ហិរញ្ដ វតាុ ស្រមាប់ការាតរ
និង កាងរបពទស្កមពុជាព
ង ិ ដូចមានន្ចងពៅកនុងពស្ចកតីរបកាស្ពដ្ឋយន្ ើ វញ
កមួយ ។
ភាគទី ៩ បទបញ្ដ តតច ិ ុងពរកាយ ្រាទី ២៥ ពដ្ឋយទឹកចិតតពាមោះរតង់ នង ិ កនុងាមរតីស្ហរបតប ិ តតិការប
វធ ិ ន ី ូវរល់ទំនាស្់ន្ដលទាក់ទង ដល់ការអនុវតតកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ។
ត ហតាពលខី ទាំងឡាយរតូវពដ្ឋោះរាយ ពដ្ឋយស្នតិ
្រាទី ២៦ ហតាពលខីទាង ំ ឡាយពស្នើស្ុំរដាដនទពផសងពទៀត អងគការស្ហរបជាជាតិ នង ិ អងគការដនទពទៀត ឱ្យចូលរួមស្ហការ
នង ភ ុ ងការអនុ ន វតត កច ិ ជួយ ឧបតាមក ិ ចរពមពរពៀងពនោះ នង ិ កនុងការបំពពញភារកច ិ ចរបស្់អុនតាក់ “UNTAC” ។
្រាទី ២៧ ហតាពលខីទាង ំ ឡាយ រតូវពធវស្ ការអនុ ើ ហរបតិបតតិការដ៏ពពញពលញ ជាមួយអងគការស្ហរបជាជាតិ ពដើមបធានាដល់ ី
វតតន៍ ភារកច ុ វស្ិទធិ នង ធិ ង ំ ឡាយ នង ិ ចរបស្់ពគ ពដ្ឋយរួមទាំងការផតល់បព ិ អភ័យឯកស្ិទទា ិ ពដ្ឋយធានា នង ិ ជួយស្រមួលដល់ ពស្រភាព កនុងការពធវដ ី ើ ំពណើរ នង ិ ការទាក់ទងោនកនុងទក ឹ ដី នង ិ ឆលងកាត់ទក ឹ ដពី រៀងៗខលួន ។
កនុងការបំពពញភារកិចចរបស្់ខួ ន ល អុនតាក់ “UNTAC” រតូវអនុវតតពដ្ឋយពោរព ពដ្ឋយស្មរស្ប នូវអធិបពតយយភាព
ននរដាទាង ំ អស្់ន្ដលពៅជិតកមពុជា ។
្រាទី ២៨ ១-ប
ត ហតាពលខីទាង ំ ឡាយ រតូវពធវើតាមពដ្ឋយពាមោះស្ម័រគ នូវរល់កាតពវកិចច ន្ដលមានស្នាពៅកនុងកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ
13
ពហើយរតូវពធវើស្ហរបតិបតតិការពពញពលញ ជាមួយអងគការស្ហរបជាជាតិ រួមទាំងការផតល់ពត៌មានន្ដលអុនតាក់ “UNTAC” រតូវការកនុងការបំពពញភារកិចចរបស្់ខួ ន ល ។
២ - ការចុោះហតាពលខា តាំងនាមឱ្យរបពទស្កមពុជា ពដ្ឋយប
ត លស្មាជិក ពអស្អន ិ ស្ុី រតូវបានចាត់ទុកដូចជាការស្នា
ពោរពពដ្ឋយភាគី នង ិ កងទ័ពកមពុជាទាំងអស្់ ចំពពាោះរបការទាំងឡាយននកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ។
្រាទី ២៩
ររបស្់ គំរម
ពដ្ឋយមន ិ ពធវឱ្ ើ យប៉ាោះពាល់ ដល់បុពវជិតរបស្់រកុមរបក ឹ ាស្នតស្ ិ ុ ខ អងគការស្ហរបជាជាតិ ពហយ ើ ពោងតាមស្ំ ពណើ ព
ក អគគពលខាធកា ិ រ ស្ហរបធានទាំងពរី ននស្ននស្ ិ ិ ទបា៉ារស្ស្ត ី ី ពក ី មពុជា កនុងករណីន្ដលមានការរ ំព
កំន្ហង និងមានការរ ំព
ទាំងពនោះ ។
ភ ឬការ
ភដល់កិចចរពមពរពៀងពនោះ និងរតូវពធវើការពិពរោោះោន ដ៏ស្មរស្បនានា ដល់ការពោរពស្នា
្រាទី ៣០ កច ំ ពពី ពលចុោះហតាពលខាពនោះពៅពៅ ។ ិ ចរពមពរពៀងពនោះ នង ិ ចូលជាធរមាន ចាប់តាង
្រាទី ៣១ កច ំ អស្់ ។ ឯការផលូវការននការចូលរួម រតូវតំ ិ ចរពមពរពៀងពនោះ នង ឹ រតូវពបក ើ ចំហរស្រមាប់ការចូលរួម របស្់រដាទាង
កល់ទុក ជាមួយរដ្ឋាភាិ លននាធារណរដាបារ ំង នង ួ ៗ ន្ដល ិ រដ្ឋាភបា ិ លនន ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ។ ចំពពាោះរដានម ិ យ យល់រពមចូលរួមពៅកនុងកច ំ ពីពពលតំកល់ឯការផលូវការ ិ ចរពមពរពៀងពនោះ កិចចរពមពរពៀងរតូវចូលជាធរមានបញ្ដ តតិ ចាប់តាង ស្ុំ ចូលរបស្់ខួ ន ល ។ប
ត រដាន្ដលបានស្ុំ ចូល រតូវជាប់បញ្ដ តតិពៅនឹងកាតពវកិចដ ច ូចោននង ឹ ប
ត ហតាពលខីដនទពទៀតន្ដរ ។
្រាទី ៣២ ចាប់ពដើមននកិចចរពមពរពៀងពនោះ ន្ដលអតាបទពធវើជាភាាចន ិ - អង់ពគលស្ - បារ ំង - ន្ខមរ និង រុស្ស ុ ី មានតនមលដូចោន
នឹងរតូវតំកល់រកាទុកជាមួយ រដ្ឋាភបា ិ លាធារណរដាបារ ំង និង រដ្ឋាភបា ិ លាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ន្ដលនឹងពផញើរនូវ ចាប់ចមលងរតឹមរតូវតាមចាប់ពដើម ពៅជូនរដ្ឋាភបា ិ លននរដាពផសងៗពទៀត ន្ដលបានចូលរួមពៅកនុងស្ននិស្ិទ រកុងបា៉ារស្ស្ត ី ី ពី កមពុជា និង ជូនពៅព
ក អគគពលខាធីការស្ងគការស្ហរបជាជាតិ ។
ពដម ភា ើ បជាស្កខ ី ី ព ប
ត របតភ ិ ូពពញស្មតាកច ិ ច ដូចមាននាមខាងពរកាម ន្ដលបានទទួលស្ិទរធិ តម ឹ រតូវពហយ ើ ពនាោះ
បានចុោះហតាពលខាពលើកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ។
14
ពធវើពៅរកុងបា៉ារស្ ី នថៃទី នមភបី (២៣) ន្ខតុ
(១០) នន ំ មួយពាន់របាំបន ួ រយពៅស្ិបមួយ (១៩៩១) ។
ឧបស្មព័នធទី ១ ភារកច ិ ចរបស្់អាជាញធរបព
ត ោះអាស្នន ននអងគការស្ហរបជាជាតិ ពៅកមពុជា “អុនតាក់” ជំរូក កៈ នីតិរកមរ ួម
១ - រស្បតាមមារតាទី ៦ ននកច ុ តាក់ នង ិ ចរពមពរពៀងអន ិ អនុវតតអំ ពដ្ឋយគិតទាំង អំ
ចន្ដលចាំបាច់ ពដម វតតកច ើ បធានាការអនុ ី ិ ចរពមពរពៀងពនោះ
ចពដលទាក់ទងពៅនង ឹ នាំការពបាោះពននតពដ្ឋយពស្រ ី និង រតឹមរតូវ រពមទាំង ឹ ការពរៀបចំ នង ិ ការដក
ទិដាភាព ទាំងឡាយននរបពទស្កមពុជា ន្ដលទាក់ទងពៅនង ឹ បញ្ញហពនោះ ។
២ - យនតការខាងពរកាមពនោះ នង ហ ទាំងអស្់ ទាក់ទងពៅនង ឹ រតូវពរបរើ បាស្ពដើមបពដ្ឋោះរាយបញ្ញ ី ឹ ការអនុវតតកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ន្ដលអាចពកត ើ មានព
ង ើ រវាងតំ
ងពពិ ស្ស្ របស្់ព
កអគគពលខាធកា ិ រ នង ិ រកុមរបក ឹ ាជាតជា ិ ន់ខពស្់ “ពអស្អន ិ ស្ុី ” :
ក - ពអស្អិនស្ុី រតូវជូនមតន្ិ ណនាំដល់អន ុ តាក់ ន្ដលរតូវពោរពតាម មតិន្ណនាំពនោះ ដរប ចំព
មស្មាជក ិ ពអស្អិនស្ុី ពហើយដរប
ខ - ពបើោមនកុងស្ុ តស្ុ ស្ កនុងចំព
មានកុងស្ង់ស្ុ ស្ កនុង
មតិន្ណនាំពនាោះ វារស្បនឹងទិស្ពៅ ននកិចចរពមពរពៀងពនោះ
មស្មាជក ិ ពអស្អិនស្ុី ពនាោះពទ ពទាោះបីជាមានការខត ិ ខំរបឹងន្របង អស្់លទធភាព របស្់
របធានពដ្ឋយ ស្ពមតចនពរតតម ស្ីហនុ ជារបធាន ពអស្អន ិ ស្ុី ពនាោះនង ឹ មានស្ិទពធិ ធវពើ ស្ចកតស្ ី ពរមច ស្តីពកា ី រជូនមតន្ិ ណនាំ ដល់ អុនតាក់ ពដ្ឋយយកចត ត ុកដ្ឋក់ គត ិ ទ ិ គូរទាំងរស្ុង ពៅដល់ទស្សនៈទាំងឡាយ ន្ដលបានស្ំ ន្ដងព
ង ើ ពៅកនុងពអស្អិ
នស្ុី ។ អុនតាក់នង ឹ ពោរពតាមមតន្ិ ណនាំពនាោះ កនុងករណីមតន្ិ ណនាំពនាោះ ស្មរស្បពៅនង ឹ ទស្ ិ ពៅននកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ គ - ពបើស្ិនជាស្ពមតចនពរតតម ស្ីហនុ របធាន ពអស្អិនស្ុី តំ បានកនុងករណី ស្.ប. ។ តំ
មួយពនាោះ ស្ិទធិននពស្ចកតីស្ពរមចរបស្់ស្ពមតច នង ឹ ពផារពៅឱ្យតំ
ងពិពស្ស្ របស្់អគគពលខាធកា ិ រ អ.
ងពពិ ស្ស្ នង ឹ ពធវពើ ស្ចកតស្ ី ពរមចចុងពរកាយ ពដ្ឋយយកចត ិ តទុកដ្ឋក់គត ិ គូរទាំងរស្ុង ពៅដល់ទស្សនៈ
ទាំងឡាយ ន្ដលបានស្ំ ន្ដងព ឃ - ស្ិទធិអំ
ងរស្បចាប ននអធប ិ ពតយយភាពកមពុជា មន ិ អាចស្ពរមច
ច
ង ើ ពៅកនុង ពអស្អន ិ ស្ុី
ន្ដលទាក់ទិនពៅ នង ឹ ការអនុវតត កច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ន្ដលបានរបគល់ឱ្យពអស្អន ិ ស្ុី តាមកច ិ ចរពម
ពរពៀង នឹង រតូវអនុវតតពដ្ឋយ កុងស្ុ ងស្ុ ស្ ឬ ពបើស្ិនមន ិ អាចស្ពរមចបាន កុងស្ុ ងស្ុ ស្ពនាោះពទ ស្ិទធិអំ
ចពនាោះនឹងរតូវ
15
អនុវតតពដ្ឋយរបធាន ពអស្អិនស្ុី ពដ្ឋយពោងតាមនីតិរកម ន្ដលបានពរៀបរប់ខាងពលើ ។ កនុងករណី ន្ដលស្ពមតច នពរតតម ស្ីហនុ របធាន ពអស្អិនស្ុី តំ
ងរស្បចាប់ ននអធិបពតយយភាពកមពុជា មន ិ អាចស្ពរមចបាន កនុងករណី
ស្ិទធស្ពរមចរបស្់ស្ពមតចពនោះនង ឹ រតូវពផារពៅឱ្យ តំ
ងពពិ ស្ស្របស្់ព
យកនូវ វធានការចាំ បាច់នានា ។ ិ ង - កនុងករណីទាំងអស្់ តំ
មួយពនាោះ
ក អគគពលខាធកា ិ រ អ.ស្.ប. ន្ដលអាចរបកាន់
ងពិពស្ស្របស្់អគគពលខាធិការ អ.ស្.ប. នង ិ ឹ កំណត់ថា ពតើមតិន្ណនាំ ឬ វធានការរបស្់
ពអស្អិនស្ុី រស្បពៅនឹងកិចចរពមពរពៀងឬពទ ។ ៣ - តំ
ងពិពស្ស្ននព
កអគគពលខាធិការ ឬ របតភ ំ ឡាយរបស្់ ពអស្អន ិ ូរបស្់ោត់ រតូវចូលរួមអងគរបជុំទាង ិ ស្ុី ពហើយ
រតូវជូនដល់ស្មាជិកពអស្អន ំ អស្់ អំពប ិ ស្ុី អំពរ ី ល់ពត៌មានចាំបាច់ទាង ី
ត ពស្ចកតស្ ុ តាក់ ។ ី ពរមចរបស្់អន
ជំរូក ខ : រដឋបាលស្ុវ ី ិល ១ - រស្បតាមមារតាទី ៦ ននកិចចរពមពរពៀងពនោះ អងគការាាប័ន និង ការោល័ យរដាបាលទាំងអស្់ ន្ដលមានតួនាទក ន វិ ិ ី ុង ស្័យការបរពទស្ ការពារជាតិ ហរិ ញ្ដ វតាុ ស្នតស្ ិ ុ ខាធារណៈ នង ិ ពោស្នាការ នង ឹ រតូវដ្ឋក់ឱ្យស្ាិតពៅពរកាមការរតួតពន ិ ិ តយ ពដ្ឋយផ្លាល់របស្់អន ុ តាក់ ន្ដលរតូវរតួតពន ត ម ច ់ ត់ ។ ិ ត ិ យតាម ការចាំបាច់ពដើមបធានាអពារក ី ិ ភាព មួយដ៏ហត កនុងន័យពនោះ តំ
បញ្ញជពៅដល់ប
ងពិពស្ស្របស្់ព
កអគគពលខាធិការ រតូវកំណត់ថា អវីន្ដលចាំបាច់ ពហើយោត់អាចពចញបទ
ត អងគការ ាាប័ន និង ការោល័ យរដាបាលខាងពលើពនោះ ។ បទបញ្ញជទាំងពនោះ អាចបញ្ជូ នពចញពៅចំពពាោះ ិ
ភាគីកមពុជាទាំងអស្់ ពហើយអាចជាបទបញ្ដ តតិចំពពាោះភាគក ី មពុជាទាំងអស្់ផង ។ ២ - រស្បតាមមារតាទី ៦ ននកច ិ ចរពមពរពៀង តំ
ងពពិ ស្ស្របស្់ព
ពអស្អន យរដាបាល ិ ស្ុី រតូវកំណត់ថា ពតអ ើ ងគការ ាាប័ន នង ិ ការោល័ ិ
កអគគពលខាធកា ិ រ ពដ្ឋយមានការពពិ រោោះជាមួយ ពទៀត ន្ដលអាចជោះឥទធព ិ លផ្លាល់ ដល់លទធ
ផលននការពបាោះពននត ។ អងគការាាប័ន នង យរដ្ឋាភបា ំ ពនោះ រតូវដ្ឋក់ពៅពរកាមការពន ិ ការោល័ ិ ិ លអស្់ទាង ិ ត ិ យ ឬ ការរតួត ពិនិតយពដ្ឋយផ្លាល់របស្់ អុនតាក់ ពហើយរតូវពោរពតាមការន្ណនាំ ទាំងឡាយរបស្់អុនតាក់ ។ ៣ - រស្បតាមមារតាទី ៦ ននកិចចរពមពរពៀង តំ
ងពិពស្ស្ននព
កអគគពលខាធិការ ពដ្ឋយមានការពិពរោោះជាមួយ ពអស្
អន យរដាបាល ិ ស្ុី នង ិ ពន ិ ត ិ យពមល ើ ថា ពតអ ើ ងគការ ាាប័ន នង ិ ការោល័ ិ
អាចបនតររបតប ើ បធានា ិ តតកា ិ រតពៅពទៀត ពដម ី
ដល់ជីវភាព ធមមតារបចាំនថៃ ពៅរបពទស្កមពុជា ពហយ ើ ពបស្ ើ ិ នជាចាំបាច់ ពដ្ឋយស្ាិតពរកាមការរតួតពន ិ ត ិ យរបស្់ អុនតាក់ តាមការន្ដលអុតាក់យល់ថាចាំបាច់ ។
៤ - រស្បតាមមារតា ៦ ននកច ិ ចរពមពរពៀង ស្ិទធិអំ ពដើមប ី :
ចរបស្់ តំ
ងពិពស្ស្នន ព
កអគគពលខាធិការ រតូវមានអំ
ច
16
ក - ន្តងតាំងបុគគលិករបស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ ពៅកនុងអងគការ ាាប័ន និង ការោល័ យរដាបាល របស្់ភាគក ិ ី មពុជាទាំង អស្់ ន្ដលនង ធិ ូលទាក់ទង ពដ្ឋយោមនការគមោត់ ជាមួយរល់កិចចរបតិបតតកា ឹ មានស្ិទច ិ រន្ផនករដាបាល និង ពត៌មាន ។ ខ - ទាមទារឱ្យផ្លលស្់បូ រពៅកន្នល ត ងថមី ឬ ឱ្យដកហូតនូវបុគល គ ិក
មួយ របស្់ប
បាលពនោះ ។
ត អងគការ ាាប័ន នង យរដាិ ការោល័ ិ
៥ - ក - ន្ផាកពៅពលើពត៌មាន ន្ដលន្ចងពៅកនុងមារតាទី ១ កថាខ័ណា ៣ ននឧបស្មពន ័ ធ ២ តំ
ងពិពស្ស្ របស្់អគគពលខា-
ធិការ ពរកាយពីមានការពិពរោោះជាមួយភាគីកមពុជា នង បាច់ ពដើមបអនុ ិ ឹ កំណត់នូវ ប៉ាូលិស្ស្ុី វលជាចាំ ី វតតចាប់ពៅកមពុជា ។ កនុងករណីពនោះ ភាគគីកមពុជាទាំងអស្់ស្នានឹងពោរព នូវការកំណត់ន្ដលពធវើព ពលខាធកា ិ រ។
ើង ពដ្ឋយតំ
ងពិពស្ស្របស្់ព
កអគគ
ខ - ប៉ាូលិស្ស្វលទាំ ងអស្់ នង ិ ើ បធានាការរកាចាប់ ឹ របតប ិ តតកា ិ រពរកាមការពន ិ ត ិ យពមល ើ ឬការរតួតពន ិ ត ិ យរបស្់ អុនតាក់ ពដម ី និង ស្
ត ប់ធានប់ ពដ្ឋយរបស្ិទធិភាព និង មន លដ្ឋាន រតូវបានពោរព ិ លំ ពអៀង ពហើយស្ិទធិមនុស្ស នង ិ ពស្រភាពជាមូ ី
ទាំងរស្ុង ។ ពដ្ឋយមានការពិពរោោះជាមួយ ពអស្អន ិ ស្ុី អុនតាក់ រតូវពិនិតយពមល ើ នូវ ដពំ ណើរការអនុវតតចាប់ និង តុ
ការ
ដនទពទៀត ពៅទូទាង ំ របពទស្កមពុជា ន្ដលចាំបាច់ ពដើមបធានាការស្ពរមចនូ វ ទិស្ពៅទាំងពនាោះ ។ ី ៦ - ពបត ើ ំ
ងពពិ ស្ស្របស្់ ព
កអគាពលខាធកា ិ រយល់ថា ចាំបាច់ពដ្ឋយមានការពន ិ ត ិ យ ពពិ រោោះជាមួយ ពអស្អន ិ ស្ុី អុន
តាក់ នង ត ស្ ័ រធ ដាបាល ន្ដលមានពហយ ឹ ពស្ើបអពងាតការបតង ឹ តវា៉ា នង ឹ ការពចាទរបកាន់ស្ី ព ី កមមភាព ពដលរចនាស្មពន ើ ពៅកនុង របពទស្ កមពុជា ន្ដលមន ិ ស្មរស្ប ឬ ន្ដលរបនំងនឹង ប ក៏រតូវមានអំ
ស្មរស្ប ។
ត ទិស្ពៅ ននដំព
ោះរាយនពោបាយរួមពនោះ ។ អុនតាក់
ច ពស្ុើ បអពងាតន្បបពនោះ តាមគំនត វ ដ៏ ិ ិ ខលួនផ្លាល់ន្ដរ ។ ពៅពពលចាំបាច់ អុនតាក់នង ឹ ចាត់វធានការន្កតរមូ
ជំរូក គ : មុខងារខាងពោធា
១ - អុនតាក់ នង ំ បពរទស្ ការឈបបាញ់ នង ឹ ពន ិ ត ិ យពមល ើ តាមដ្ឋន នង ិ បញ្ញជក់ពមល ើ ការដកកងកមាលង ិ ប ទាក់ទងទាំងឡាយ រស្បតាមឧបស្មពន ័ ធទី ២ រួមមាន :
ត វធានការ ិ
ក - បញ្ញជក់ការដកកងកមាលង ំ ទីរបឹកា និង បុគគលិកពោធាបរពទស្ រគប់របពភទទាំងអស្់ រពមទាំងអាវុធ រោប់ រ ំពស្វ នង ិ ិ ស្មាភរៈរបស្់ពគ ពចញពក ី មពុជា នង ិ ការមន ិ វលរត
ប់របស្់ពគ ចូលមកកមពុជាវញ ិ ។
ខ - ទាក់ទងជាមួយរដ្ឋាភបា តិ រណ៍ ិ ខាង ស្តីពរី ពត ិ លរបពទស្ជត ឹ កា ន្ដលប
ត លឱ្យពរោោះថានក់ដល់ការអនុវតតកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ។
ន្ដលពកត ើ ព
គ - តាមដ្ឋន ការបញ្ឈប់ជំនយ ួ ពោធាបពរទស្ ដល់ភាគក ី មពុជាទាំងអស្់ ។
ង ល ិ ទក ី ួន ើ ពៅកនុង ឬ ពៅជត ឹ ដខ
17
ឃ - ន្ស្វងរកនិង របអូ ឹ ស្យកកន្នលង របពទស្ ។
ក់ពរគឿងស្ពាវវុធ នង ិ ភស្តុភារខាងពោធា ន្ដលពគ
ក់ទុកទូទាង ំ
ង - ជួយពបាស្ស្ំ អាតមន ិ គ ិ យ ី នង ិ ដំពណើរការកមមវធ ី ត់ហក ឹវ ហវន ឺ អំពកា ី រពបាស្ស្ំ អាតមន ី នង ិ កមមវធ ី ល់ដឹងពី មន ី កនុងចំព
មរបជាជនកមពុជា ។
២ - អុនតាក់ នង ំ ព ិ ពិនត ិ យពមល ើ ការរបមូលផតុំ និង ការដ្ឋក់ទតា ី ង បានកំណត់ចាស្់ ស្មពន ័ ធ២។
ំ ទាំងអស្់ ពៅកន្នលងជំរ ុ ំបនាាយ ន្ដល ិ ននកងកមាលង ើងវញ
ស្់ ពដ្ឋយន្ផាកពៅពលើរបតិទិន របតិបតតិការមួយ ន្ដលរតូវបានរពមពរពៀងោន រស្បតាម ឧប-
៣ - បនាាប់កងកមាលង ំ ចូលពៅកនុងជំរ ុ ំបនាាយ អន ុ តាក់ នង ើ ដំពណើរការរតួតពន ឹ ពផតម ិ ត ិ យ នង ិ កាត់បនាយស្ពាវវុធ ដូចន្ដលបាន បញ្ញជក់កុ ង ន ឧបស្មពន ័ ធ។
៤ - អុនតាក់ រតូវចាត់វធានការណ ៍ ជាចាំបាច់ ស្តីពីដំពណើរការ រ ំាយបពណើត រៗ នូវកងកមាលង ំ ពោធាននប ិ តាមឧបស្មពន ័ ធ២។
ត ភាគី រស្ប
៥ - អុនតាក់រតូវជួយ តាមន្ដលចាំបាច់ដល់គណកមមការ កាកបាទរកហមអនតរជាតិ កនុងការពដ្ឋោះន្លងពឈលយ ើ ស្ឹក នង ិ ជន ស្ុី វលជាប់ ឃុោ ំ ង ំ ទាំងអស្់ ។ ិ
ជំរូក ឃ : ការពបាោះពនោត ១ - អុនតាក់ រតូវពរៀបចំ នង ឹ នាំការពបាោះពននត ន្ដលមានន្ចងកនុងភាគ ២ ននកច ិ ដក ិ រច ពមពរពៀងពនោះ រស្បតាមជំពូកពនោះ នង ិ ឧបស្មពន ័ ទ ធ ី៣។
២ - អុនតាក់ អាចពពិ រោោះជាមួយ ពអស្អន ិ ស្ុី អំពីការពរៀបចំ និង ការដឹកនាំដំពណើរការពបាោះពននត ។ ៣ - កនុងការអនុវតតនូវការទទួលខុស្រតូវរបស្់ខួ ន ល កនុងដំពណើរការពបាោះពននត ស្ិទអ ធិ ំ
ចចាស្់
ស្់របស្់ អុនតាក់រម ួ មាន
ដូចតពៅពនោះ :
ក - ពដ្ឋយមានការពពិ រោោះមួយ ពអស្អន បាលទាំងឡាយ ិ ើ របពនធចាប់ ទំរង់ន្បបបទ នង ិ ស្ុី បពងាត ិ វធានការរដា
ន្ដលចាំបាច់ ស្រមាប់ពរៀបចំការពបាោះពននតពដ្ឋយពស្រ ី និង រតឹមរតូវពៅកមពុជា រប់ទាង ំ ការអនុមត ័ នូវ ចាប់ពបាោះ ពននត នង ួ ផង ន្ដលចាត់ន្ចងអំពីការចូលរួម កនុងការពបាោះពននត ពធវើោ៉ាង ឱ្យស្ម ិ បទបញ្ញជ ស្ីលធម៌មយ រស្បនឹងការពោរពស្ិទធិមនុស្ស និងការគមោត់បងខិតបងខំ ឬការអូស្ទាញតាមមពធាបាយ ហិរញ្ដ វតាុ
18
ពដើមបជោះឥទធ ន ពបាោះពននត ។ ី ិពលពៅពលើចំណូលចត ិ តរបស្់អក ខ - ផ្លាក ឬ លុ បបំបាត់ពចាល ពដ្ឋយមានការពពិ រោោះជាមួយ ពអស្អន ិ ស្ុី នូវបទបញ្ដ តតច ិ ាប់ន្ដលមានរាប់ ន្ដលអាចពធវឱ្ ើ យបរជ័យដល់កមមវតាុ នង ិ ពោលបំណងននកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ។
គ - តាក់ន្តង និង អនុវតតកមមវធ ួ អបរ ំដល់អនកពបាោះពននត រួមមានទិដាភាពទាំងអស្់ ននការពបាោះពននត ពដើមបោំ ិ ីមយ ី រទ ដល់ដំពណើរការពបាោះពននត ។
ឃ - តាក់ន្តង និង អនុវតតរបព័នធចុោះព្មោះ អនកពបាោះពននតមួយ ន្ដលជាដំ
ក់កាលទី ១ ននដំពណើរការពបាោះពននត
ពដម កន្ដលមានស្ិទពធិ បាោះពននត មានឱ្កាស្ពៅចុោះព្មោះ នង ើ បធានាឱ្យអន ី ិ ពរៀបចំតពៅពទៀតនូវ បញ្ជ ី ចុោះព្មោះ អនកពបាោះពននត ន្ដលបានបញ្ញជក់ពហយ ើ ។
ង - តាក់ន្តង និង អនុវតតរបព័នធចុោះព្មោះមួយ ននគណបកសនពោបាយ និង បញ្ជ ី ពបកខជន ។ ច - ធានាការចូលទាក់ទងដ៏ស្មរមយ ជាមួយរបព័នធពោស្នា រួមទាំងកាន្ស្ត ទូរទស្សន៍ និង វទយ ិ ុ ស្រមាប់គណ បកសនពោបាយទាំងអស្់ ន្ដលរបកួតរបន្ជងកនុងការពបាោះពននត ។
ឆ - អនុមត ័ នង ងឡាយ ពដម នង ិ ើ បតាមដ្ឋន ិ អនុវតតវធានការទាំ ី ិ ស្រមួលការចូលរួម របស្់របជាជនកមពុជា ពៅកនុង ការពបាោះពននត យុទធនាការពោស្នានពោបាយ នង ិ ទំរង់ន្បបបទ ននការពបាោះស្នលឹកពននត ។
ជ - តាក់ន្តង និង អនុវតតរបព័នធរពបៀបរបបពបាោះពននត និង វធ ក ន្ដលមានព្មោះ ិ ីពបាោះស្នលឹកពននត ពដើមបធានាឱ្យអន ី ពបាោះពននត មានលទធភាពពបាោះពននត ។
ឈ - ពដ្ឋយពពិ រោោះជាមួយ ពអស្អន លដល់វតតមាន នន ើ ឱ្យមានការពរៀបចំ ស្រមបស្រមួលោន ពដម ើ បស្រមួ ិ ស្ុី បពងាត ី អនកអពងាតការណ៍បរពទស្ ន្ដលចង់មកអពងាតយុទធនាការពោស្នា នង ិ ការពបាោះពននត ។
ញ - ដឹកនាំជាទូពៅ ននការពបាោះពននត និង ការរប់ស្នលឹកពននត ។ ដ - ពន ិ ិ ត ិ យពមល ើ នង ិ ពស្ុើ បអពងាតអំពកា ី របតង ឹ តវា៉ា ស្តីពអ ី ំពពម ើ ន ិ រតម ឹ រតូវកនុងការពបាោះពននត រពមទាំង នង ឹ ចាត់វធាន ការន្កតរមូវដ៏ស្មរស្ប ។
ឋ - កំណត់ថា ពតើការពបាោះពននតរបរពឹតតពៅពដ្ឋយពស្រ ី នង ិ រតឹមរតូវ ឬ ពទ ពហើយពបើពស្រ ី និង រតឹមរតូវពហើយ ពចញ ពស្ចកតីបញ្ញជក់ បញ្ជ ី ព្មោះអនកន្ដលបានជាប់ពននត រតឹមរតូវ ។
19
ំ ូកពនោះ អុនតាក់ រតូវបពងាើតរបព័នធការពារមួយ ពដើមបជួ ៤ - កនុងការអនុវតតការ ទទួលខុស្រតូវរបស្់ខួ នដូ ល ចមានន្ចងកនុង ជព ី យ ខលួនឱ្យធានាថា ោមនការលួ ចបនលំកុ ងដ ន ពំ ណើរការពបាោះពននត រួមទាំងការពរៀបចំឱ្យប ត តំ ងកមពុជា ចូលស្ពងាតន្បប បទចុោះព្មោះ នង ើ យនតការរបស្់ អុនតាក់ មួយ ស្រមាប់ទទួលពាកយបណឹត ង នង ិ ពបាោះពននត រពមទាំងបពងាត ិ ស្ពរមច អំពកា ី របតង ឹ តវា៉ា ។
៥ - របតិទន ិ ស្រមាប់ដំ
ក់កាលពផសងៗ ននដំពណើរការពបាោះពននត រតូវកំណត់ពដ្ឋយ អុនតាក់ ពដ្ឋយមានការពិពរោោះ
ជាមួយ ពអស្អិនស្ុី ដូចន្ដលមានន្ចងកនុងកថខ័ណាទី ២ ននជំពូកពនោះ ។ ដំពណើរការពបាោះពននត មានរយៈពពលមន ិ ពលើស្ពី ៩ ន្ខ ចាប់ពីពពលពផតើមចុោះបញ្ជ ី ព្មោះអនកពបាោះពននត ។
៦ - កនុងការពរៀបចំ នង របព័នធ នង ិ ដឹកនាំ ដំពណើរការពបាោះពននត អុនតាក់ រតូវខត ិ ខំរគប់ន្បបោ៉ាង ពដើមបធានាថា ី ិ ន្បបបទ ន្ដលបានអនុមត ័ ពនាោះគោ ឺ ម នលំ ពអៀងដ្ឋច់ខាត ទនាម ឹ ោមនង ឹ ការពរៀបចំរបតប ិ តតកា ិ រ ទាំងឡាយខាងន្ផនករដាបាល រតូវឱ្យ ង្កយរស្ួល នង ធិ ពបំផុត ន្ដលអាចពធវពើ ៅបាន ។ ិ របស្ិទភា
ជំរូក ង : ស្ិទធិមនុស្ស រស្បតាមមារតាទី ១៦ អុនតាក់ រតូវពរៀបចំន្បបបទទាំងឡាយស្រមាប់ : ក - ការតាក់ន្តង និង ការអនុវតតកមមវធ ុ ការពោរព និង ការយល់ដឹងអំពីស្ិទធិ ិ ីអបរ ំ អំពីស្ិទធិមនុស្សមួយ ពដើមបជ ី ំរញ មនុស្ស ។
ខ - ការោលពំ មល ធិ នុស្ស កនុងដំ ើ ជាទូពៅ អំពស្ ី ិ ទម
ក់កាល អនតរកាល ។
គ - ការពស្ុើ បអពងាត ការបតង ធិ នុស្ស នង វ ពៅទី ិ ឹ តវា៉ា អំពស្ ី ិ ទម ិ ការរបកាន់យកនូវវធានការន្កតរមូ រស្ប ។
ន្ដលស្ម
20
ឧបស្មព័នធទី ២ ការដកកងកមាលង ំ ការឈប់បាញ់ និង វធានការពាក់ ពន ័ ធ ិ ្រាទី ១ ការឈប់បាញ់ ១ - រគប់ភាគក ី មពុជាទាំងអស្់ចាប់ពពី នោះពៅពៅថា “ប
ត ភាគ”ី យល់រពមអនុវតតការឈប់បាញ់ ទាង ំ រស្ុងមួយពលើ ដពី ោក
ពលើទក ឹ នង ិ ពលើអាកាស្ ។ ការឈប់បាញ់ ពនោះ នង ឹ រតូវអនុវតតជាពរី ដំ បាញ់ នឹងរតូវអនុវតត ពដ្ឋយមានការជួយោំរទពីព របស្់ព
ក ។ ពៅកនុងដំ
ក់កាល ។ ពៅកនុងដំ
ក់កាលទី ១ ការឈប់
ក អគគពលខាធិការ ននអងគការស្ហរបជាជាតិ តាមរយៈការជួយឧបតាមភ
ក់កាលទី ២ ន្ដលគបបចាប់ ពផតើមឱ្យបាននប់រហ័ស្ តាមន្ដលអាចពធាវោះពៅបាន ការឈប់ ី
បាញ់ ោនរតូវបានពិនត ុ តាក់ ពដ្ឋយមាន ឺ ពោធារបស្់ អន ិ យពមល ើ តាមដ្ឋន និង បញ្ញជក់ពដ្ឋយ អុនតាក់ ។ ពមបញ្ញជការផនក ពពិ រោោះពភ ិ កាជាមួយប
ត ភាគី នង ិ កំណត់ពពលពវ
នង ិ កាលបរពចឆ ិ ទពត ិ របាកដ ននការចាប់ពផតើមដំ
កាលបរពចឆ ិ ទពនោះ រតូវកំណត់ោ់ងតច ិ ៤ ស្បាតហ៍ មុនពពលចូលជាធរមាន ននដំ ២ - ប
ក់កាលទី ២ ពនោះ ។
ក់កាលទី ២ ។
ត ភាគីស្នាថា ចាប់ពីការចុោះហតាពលខាពលើកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះពៅ ពគរតូវពោរពតាមការឈប់បាញ់ ពហយ ើ រតូវ
បញ្ញជក់កងកមាលង ំ របដ្ឋប់អាវុធរបស្់ខួ នជាបនា ល ា ន់ ឱ្យពដ្ឋោះនដពចញពីការរបយុទធ នង ិ ពជៀស្វាងមន ិ ពធវើស្កមមភាពរបទូស្រ៉ា យ ពហើយមន ិ ដ្ឋក់ពរង្កយកងទ័ព ចលនាទ័ព ឬ ក៏ពធវើស្កមមភាព នាំឱ្យមានការរបយុទធោនព
ង ិ កនុងពពលរងចាំដំ ើ វញ
មួយ ន្ដលនាំឱ្យពរងីកទឹកដី ន្ដលខលួនកាន់កាប់ ឬ ន្ដល
ក់កាលទី ២ ចាប់ពផតម ើ ពនាោះ ។
ពគបានឯកភាពោនថា ពាកយ “កងកមាលង ំ ” គរ ឺ ប់បញ្ចូ លកងទ័ពរស្ួច ទ័ពពខតត ទ័ពរស្ុក ស្វ័យរតាណ
ពហយ ើ នង ិ ទ័ពជំនួយពផសងៗទាំងអស្់ ។ ពៅកនុងរយៈពពលដំ ជាតិ នឹងផតល់នូវ ការឧបតាមភ របស្់ព
កដល់ប
គីស្នាស្ុ ខចិតត ពធវើស្ហរបតិបតតិការជាមួយព ជួយឧបតាមភ របស្់ ព
កកនុងបញ្ញហពនោះ ។
ក់កាលទី ១ ព
កអគគពលខាធកា ិ រ អងគការស្ហរបជា
ត ភាគី ពដើមបជួ ី យពគកនុងការអនុវតតន៍ ដំ
កអគគពលខាធិការ ឬ ជាមួយតំ
ក់កាលទី ១ ពនោះ ។ ប
ងរបស្់ព
ត ភា
ក កនុងការពរបើរបាស្ការ
៣ - ភាគទា ំ ពនាោះយល់រពមថា បនាាប់ពកា ី ង ី រចុោះហតាពលខាពលើកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះភាលម ពត៌មានខាងពរកាម នង ឹ រតូវផតល់អងគ ការស្ហរបជាជាតិ :
ក - កមាលង ំ កងទ័ពទាំងអស្់របស្់ខួ ន ល អងគការចាត់តាង ំ ចំនន ួ និង កន្នលងពរង្កយទ័ពចាស្់
ស្់ ពៅកនុង នង ិ ពរៅ
របពទស្កមពុជា ។ កន្នលងទិតាង ំ ពរង្កយទ័ព រតូវគូស្ពៅពលើន្ផនទីមយ ួ ន្ដលពៅទតា ំ ទ័ពឈរពជើងទាំងអស្់ ី ង ពទាោះពៅទីពនាោះ មានទ័ពពៅកាន់កាប់ ឬ ក៏ោមនកតី ពដ្ឋយរប់ទាង ំ ប
ត ជរុ ំពរៀបចំទព ័ ប
ត មូលដ្ឋានផគតផ ់ គង់
21
នង ់ ង គ ់។ ិ ផលូវផគតផ ខ - បញ្ជ ី រម ួ ននអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ំ របស្់ខលយនកាន់កាប់ ពហយ ំ ពត ិ ស្មាភរៈន្ដងកងកមាលង ើ នង ិ ទតា ី ង ិ របាកដនានា ន្ដលអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈទាំងពនាោះ កំពុងដ្ឋក់ពរង្កយ ។
គ - បញ្ជ ី កត់រតាលំ អត ួ ពគ រប់បញ្ចូ លទាំងន្បបមុន និង លកខណៈស្មបតតិទាង ំ ឡាយ ននមន ិ ននចំការមន ី របស្់ពក ី ន្ដលពគដ្ឋក់ នង ិ ពត៌មានពីមន ី អនាាក់ពរបើពដ្ឋយពួកពគ រពងទាំងពត៌មានន្ដលពគអាចទទួលបាន អំពីចំការ មន ី ឬ មន ី អនាាក់ន្ដលដ្ឋក់ពរបើពដ្ឋយភាគីឯពទៀត ។
ឃ - កមាលង ំ ារុបននកមាលង ំ ប៉ាល ុ ិ ស្របស្់ខួ ន ល អងគការចាត់តាង ំ ចំនួន នង ំ ចាស្់ ិ កន្នលងពរង្កយកមាលង
ស្់ រពម
ទាំងបញ្ជ ី រម ួ ននអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈ ពហយ ើ នង ិ ទក ី ន្នលងពត ិ របាកដ ន្ដលអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈកំពុងដ្ឋក់ពរង្កយ ។
៤ - ពៅពពលមកដល់កមពុជាភាលម ពហើយមន ិ ឱ្យតច ិ ជាងមួយស្បាតហ៍ មុនចាប់ពផតើមដំ
ក់កាលទី ២ ពមបញ្ញជការន្ផនក
ពោធានន អន ុ តាក់ ពដ្ឋយមានការពិពរោោះជាមួយភាគីទាង ំ ឡាយ រតូវស្ពរមចបញ្ច ប់ន្ផនការរបស្់អុនតាក់ ស្រមាប់របមូល
ផតុំ នង ន ា យននកងកមាលង ំ របស្់ភាគទា ំ ពនាោះ នង ិ ដ្ឋក់កុ ងបនា ី ង ិ ស្រមាប់រកាទុកអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈ រស្បតាមមារតា ៣ ននឧបស្មពន ័ ធពនោះ ។ ន្ផនការពនោះនង បន់របមូលផតុំ នង ឹ រប់បញ្ចូ ល ទាំងការពរជើស្ពរស្តំ ើ ិ តំបន់បនាាយ ក៏ដូចជារបតទ ិ ន ិ ន្ដលបានរពមពរពៀងោនពហយ ើ ។ តំបន់បនាាយរបមូលផតុំ រតូវពរៀបចំព
ង ើ ស្រមាប់ ទំហំកងវរៈពស្នាតូច ឬធំជាងពនោះ ។
៥ - ភាគីទាង ំ អស្់យល់រពម ចាត់វធានការ ពដម ំ របស្់ខួ នោ ល ៉ា ងតច ិ ើ បផត ី ល់ពត៌មាន ដល់កងកមាលង ិ ២ ស្បាតហ៍ មុនចាប់ពផតើម ដំ
ក់កាលទី ២ ពដ្ឋយពរបរើ គប់មពធាបាយទាក់ទងោន ន្ដលមានអំពីកាលបរពចឆ ិ ទ នង ិ ពពលពវ
អំពីការចាប់ពផតម ើ ដំ
ន្ដលបានយល់រពម
ក់កាលទី ២ អំពីន្ផនការ ន្ដលបានយល់រពម ស្រមាប់ការរបមូលផតុំ និង ការដ្ឋក់កុ ងបនា ន ា យននកង
កមាលង ំ របស្់ពក ួ ពគ នង ួ ពគ នង ិ ស្រមាប់ការរកាទុកអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈរបស្់ពក ិ ជាពពិ ស្ស្ អំពក ី ន្នលងពត ិ របាកដនន តំបន់របមូលផតុំ ន្ដល
ប
ត កងកមាលង ំ រតូវពៅបង្កហញខលួនពនាោះ ។ ពត៌មានន្បបពនោះ រតូវបនតផសពវផាយកនុងរយៈពពល ៤
ស្បាតហ៍ ពរកាយការចាប់ពផតម ើ ដំ ៦-ប រ៉ា យ
ក់កាលទី ២ ។
ត ភាគីរតូវពោរពរបតប ំ ុត នូវការឈប់បាញ់ ោន ពហើយមន ិ តតិតាមោ៉ាងពទៀងទាត់បផ ិ រតូវបងារព
ិ នូវការរបទូស្ត ើងវញ
តាមផលូវពោក ផលូវទឹក ឬផលូវអាកាស្ព យ ល ំ ពរៀងខលួន ពដ្ឋយរងចាំពធវើ ើ ។ ប ត ពមបញ្ញជការរបស្់ខួ នស្ា ិ តពៅកនុងទីតាង ចលនាពៅតំបន់របមូលផតុំ ន្ដលបានកំណត់ ពហយ ត ៉ា យ នង ើ ផ្លាកឈប់ពធវស្ ើ កមមភាពរបទូស្រ ិ ពរង្កយទ័ព ឬចលនា ឬពធវើ អំពពើ
មួយន្ដលនង ធ នព ឹ ពរងីកទក ឹ ដីន្ដលខលួនរតួតរតា ឬន្ដលអាចនាំពៅដល់ ការរបយុទោ
ង ។ ិ ើ វញពនាោះ
22
្រាទី ២ របព័នធទំនាក់ទំនងរកុមការង្ករពោធាចំរោះុ រកុមការង្ករពោធាចំរោះុ មួយ នង ឹ រតូវបពងាើតព
ង វរលបញ្ញហ ន្ដលអាចពកត ើ ពដើមបពដ្ឋោះរាយនូ ី ើ មានព
ង ើ កនុងការ
អនុវតតន៍ នូវការឈប់បាញ់ ោន ។ រកុមពនោះនង ឹ រតូវដឹកនាំ ពដ្ឋយនាយទាគនជាន់ខពស្់បំផុត របស្់ អ.ស្.ប. ពៅកមពុជា ឬ ពដ្ឋយអនកតំ
ងរបស្់ោត់ ។ ភាគន ួ ៗ រពមពរពៀងចាត់តាង ំ នូវនាយទាគនមានក់ថានក់ឧតតមពស្នយ ី ម ិ យ ី រតី ឬ ថានក់ពស្មើោន
ពដើមបបំ ិ ីរបតិបតតិការ និង កន្នលងជួបជុំននរកុមពនោះ រតូវស្ពរមចកំណត់ ី ពរការកន ើ ុ ងរកុមការង្ករពោធាចំរោះុ ។ ស្មាស្ភាគ វធ ព
ំ ឡាយ ។ ការពរៀបចំរបព័នធ ើង ពដ្ឋយនាយទាគនជាន់ខពស្់បំផុតរបស្់ អ.ស្.ប. ពដ្ឋយមានការពិពរោោះជាមួយភាគីទាង
ទាក់ទងដូចោនពនោះ នឹងរតូវបានពធវើព កន្នលង ។
ជ ការពោធាថានក់ពរកាមៗ ពដម ហ ជាក់ន្ស្តងពៅនឹង ើ បពដ្ឋោះរាយបញ្ញ ើងពៅកំរតពមបញ្ញ ិ ី
្រាទី ៣
របស្់ប
ការរបមូលផតុំ ការានក់ពៅកនុងបនាាយននកងកមាលង ំ
ត ភាគី នង ិ ការរកាទុកអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈរបស្់ពគ
១ - រស្បពៅតាមរបតទ ិ ិនរបតិបតតិការ ដូចបានពលើកព ទាំងអស្់ននប
ត ភាគី ន្ដលពុំទាន់បានពៅដល់តំបន់បនាាយានក់ពៅពនាោះ រតូវពៅជួបជុំោន ពៅតំបន់របមូលផតុំ ន្ដល
កំណត់ទុកន្ដលនង ឹ រតូវបានពរៀបចំព រតូវពរៀបចំព
័ ធពនោះ កងកមាលង ំ ើងកនុង កថាខ័ណាទី ៤ ននមារតាទី ១ របស្់ឧបស្មពន
ង ុ តាក់ ។ តំបន់របមូលផតុំទាង ំ ពនោះ ើ នង ិ ដ្ឋក់ឱ្យដំពណើរការ ពដ្ឋយន្ផនកពោធានន អន
ង ើ ដំ ើ នង ិ ឱ្យដំពណើរការបាន មន ិ ឱ្យតច ិ ជាងមួយស្បាតហ៍ មុនការចាប់ពផតម
ក់កាលទី ២ ព
យ ំ ើ ។ ភាគទា ី ង
អស្់រពមពរពៀងថា នឹងពរៀបចំឱ្យកងកមាលង ំ ទាំងអស្់ របស្់ខួ នជាមួ ល យនង ឹ អាវុធ រោប់រ ំពស្វ និង ស្មាភរៈពធវដ ើ ំពណើរពៅកាន់
តំបន់របមូលផតុំ កនុងរយៈពពលមួយស្បាតហ៍បនាាប់ពីការចាប់ពផតើម ដំ ក់កាលទី ២ ពៅ ។ បុគគលិកទាំងអស្់ ន្ដលបានពៅ ដល់តំបន់រតមូលផតុំ បនាាប់មកនឹងរតូវជូនដពំ ណើរពដ្ឋយបុគល គ ិ កន្ផនកពោធារបស្់ អន ុ តាក់ ពដ្ឋយនាំជាមួយទាំងអាវុធ រោប់ រ ំពស្វ និង ស្មាភរៈរបស្់ខូ ន ល ពនពោះពៅតំបន់បនាាយន្ដលបានកំណត់ទុក ។ ភាគីទាង ំ អស្់យល់រពមថា ពធវោ ើ ៉ា ង
ឱ្យបុគគលិក ន្ដលពធវដ ើ ំពណើរពៅកាន់ តំបន់របមូលផតុំ នង ិ អាចពធវពើ ៅបាន ពដ្ឋយស្ុ វតាភា ិ ពទាំងរស្ុង នង ិ ពដ្ឋយោមនការ រ ំខាន
ព
យ ើ ។
២ - ពលើមូលដ្ឋាន ននពត៌មានន្ដលបានផតល់ឱ្យរស្បពៅតាមកថាខ័ណាទី ៣ ននមារតាទី ១ ននឧបស្មពន ័ ធពនោះ អុនតាក់ រតូវ
បញ្ញចក់របាប់ថា ដំពណើរការរបមូលផតុំ និង ចូលកនុងបនាាយបានរួចរល់ចប់ស្ពវរគប់ពហយ ើ រស្បតាមន្ផនការន្ដលបានពលើក ព
័ ធពនោះ ។ អុនតាក់នឹងខត ើងពៅកនុងកថាខ័ណា ៤ ននមារតាទី ១ ននឧបស្មពន ិ ខំបពងហើយដពំ ណើរការទាំងពនោះកនុងរយៈពពល ៤
ស្បាតហ៍ចាប់ពពី ពលចាពបពើ ផតើមដំ
ក់កាលទី ២ ។ ពៅពពលន្ដលការរបមូលផតុំ នង ំ ទាំងអស្់ ពៅ ិ ការចលនាកងកមាលង
តំបន់បនាាយានក់ពៅបានបញ្ច ប់ស្ពវរគប់ពរៀងៗខលួនពហយ ពមបញ្ញជការន្ផនកពោធារបស្់ អុនតាក់ រតូវជូនពត៌មានពនោះពៅ ើ រល់ភាគទា ំ ៤។ ី ង
23
៣ - ភាគីទាង ំ ឡាយយល់រពមោនថា ពៅពពលន្ដលកងកមាលង ំ របស្់ខួ ន ល ចូលមកដល់កន្នលងបនាាយន្ដលបានកំណត់ទុក
ពហើយ ពមបញជាការរបស្់ខួ ន ល រតូវបញ្ច ប់ដល់បុគគលិករបស្់ខួ ន ល ឱ្យរបគល់ជាបនាាន់នូវអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈទាំង អស្់ពៅ
អន ុ តាក់ ពដម រគងរកាទុក ។ ើ បរគប់ ី
៤ - អុនតាក់នង ឹ រតូវរតួតពន ិ ត ិ យ ពផាៀងផ្លាត់អាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈន្ដលរតូវរបគល់ឱ្យខលួន ពដ្ឋយពផាៀងផ្លាត់នង ឹ បញ្ជ ី ដូច មាននិោយកនុងកថាខ័ណា ៣ ខ ននមារតាទី ១ របស្់ ឧបស្មពន ័ ធពនោះ ពដម ើ បព ី ន ិ ិតយពអាយពឃើញថា អាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្ មាភរៈទាំងអស្់កាន់កាប់ពដ្ឋយភាគីទាង ំ ឡាយ បានរតូវរបគល់ឱ្យ អុនតាក់ រគប់រគងពហយ ើ ។
្រាទី ៤ ការផគតផ ់ គងភ ់ ស្តុភារព
ង ិ ើ វញ
ដល់កងកមាលង ំ កនុងរយៈពពលស្ាិតកនុងបនាាយ ន្ផនកពោធារបស្់ អុនតាក់ រតូវរតួតពិនត ់ គងភ ់ ស្តុភារព ិ យការផគតផ
ពពលរបមូលផតុំ នង ់ គងភ ់ ស្តុភារព ិ ដំពណើរានកពៅកនុងបនាាយ ។ ការផគតផ
ំ ទាំងអស្់ ននប ិ ដល់កងកមាលង ើងវញ
ត ភាគីរយៈ
ងពនោះ គឺកណ ំ ត់ន្តចំពពាោះស្មាភរៈ ន្ដល ិ ើងវញទាំ
ំ ឺ។ ោមនលកខណៈជាពរគឿងរបគរជីវត ិ ដូចជាពស្បៀង ទក ឹ ស្ពមលៀកបំពាក់ នង ិ ថានពំ ពទយ ក៏ដូចជាការពាលបាលជង
្រាទី ៥
របស្់ប
ការពដ្ឋោះរាយជាចុងពរកាយ ពពី រឿងកងកមាលង ំ
ត ភាគី រពមទាំងអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈរបស្់ពគ
១ - ពដើមបពរង ឹងទស្ ី ិ ពៅ ននដំព
ោះរាយនពោបាយរួម បនាយពរោោះថានក់ននការវលរត ិ
ពអាយស្ភាពការណ៍ ស្នតស្ ិ ុ ខមានស្ាិរភាព នង ិ កាងជំពនឿទុកចត ិ តោនពៅកនុងចំព ទាំងអស្់ស្ុខចត ិ តយល់រពមឱ្យដំពណើរការជាដំ
ប់ ពៅរកស្ស្ត្ង្កគមព
ម ភាគពី ៅកនុងជំព
ង ិ ពធវើ ើ វញ
ោះពនាោះ ភាគី
ក់ និង តុលយភាព នូវការរ ំាយកងកមាលង ំ ពោធា របស្់ខួ នោ ល ៉ា ងតិច
៧០ ភាគរយ ។ ដំពណើរការពនោះនឹងរតូវអនុវតតស្មរស្បពៅនង ឹ ន្ផនការលំ អត ិ មួយ ន្ដលនង ឹ រតូវពរៀបចំពដ្ឋយ អុនតាក់ ពដ្ឋយ
ន្ផាកពៅពលើពត៌មាន ន្ដលមានន្ចងកនុងមារតា ១ ននឧបស្មពន ័ ធពនោះ នង ិ ពដ្ឋយមានការពិពរោោះោន ជាមួយប ត ភាគី ។ ដពំ ណើរការរ ំាយពនោះ រតូវពធវឱ្ មួយ ើ យពហើយស្ពវរគប់ ពៅមុនបញ្ច ប់ការចុោះបញ្ជ ី ព្មោះ ស្រមាប់ការពបាោះពននត និង ពៅនថៃ ន្ដលរតូវ កំណត់ពដ្ឋយតំ
ងពពិ ស្ របស្់ព
កអគគពលខាធកា ិ រ។
24
២ - ប
ត ភាគីកមពុជា ពបតជាញចិតតពដ្ឋយខលួនឯង រ ំាយកងកមាលង ំ របស្់ខួ នទាំ ល ងអស្់ ន្ដលពៅពស្ស្ស្ល់មុន ឬ ពរកាយ
បនតិចននការពបាោះពននត ពហើយពបើកុ ងកំ ន រត ិ នូវពស្ចកតស្ ី ពរមច
ការរ ំាយទាំងរស្ុងពនាោះ មន ត ម ិ អាចស្ពរមចបានពទ រតូវពោរព នង ិ របរពត ឹ តា
ន្ដលរដ្ឋាភបា ំ ទាំងពនាោះ បញ្ចូ លពៅកនុងកងទ័ពជាតថ ិ លថមីជាប់ពននត អនុវតតយកកមាលង ិ មី ជាន្ផនកឬ
ទាំងរស្ុងរស្បតាមមារតាទី ១២ ននកច ំ ចប់ ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ។ ពដ្ឋយពោងពៅនង ឹ កថាខ័ណា ១ ពៅពពលរ ំាយកងកមាលង ស្ពវរគប់ពហយ ើ ភាគក ី មពុជា នង ិ តំ
ងពពិ ស្ស្របស្់ ព
កអគគពលខាធកា ់ ត់ព ិ រ រតូវរតួតពន ិ ត ិ យពដ្ឋយហមតច
ពដ្ឋោះរាយចុងពរកាយននកងកមាលង ំ ន្ដលពៅពស្ស្ស្ល់ពៅកនុងបនាាយ ពរកាមពដើមបអនុ ី វតត :
កនុងទិស្ពៅកំណត់យកចំណុច
ង ិ នូវការ ើ វញ
មួយខាង
ក - ពបើស្ិនជាភាគីទាង ំ ឡាយ យល់រពមបនតរពធវើការរ ំាយ កងកមាលង ំ ន្ដលពៅពស្ស្ស្ល់ កនុងបនាាយទាំងរស្ុង ឬ មួយចំនួន ជាការរបពស្ើរពៅមុន ឬ ផាុយពៅវញ ិ ពរកាយការពបាោះពននតបនតច ិ តំ របតទ ិ ន ិ មួយ ស្រមាប់ការង្ករពនាោះ ពដ្ឋយពពិ រោោះជាមួយប
ត ភាគី ។
ងពពិ ស្ស្នង ឹ ពរៀបចំ
ខ - ពបើស្ិនជាការរ ំាយទាំងរស្ុងនូវកងកមាលង ំ ទាំងអស្់ ន្ដលពៅពស្ស្ស្ល់មន ិ អាចរបរពឹតតពៅបានមុន ឬ ពរកាយបនតិចននការពបាោះពននតពនាោះពទ
ប
ត ភាគរី តូវអនុវតតបាននូវការរបគល់កងកមាលង ំ
ន្ដលពៅពស្ស្
ស្ល់ទាង ំ អស្់របស្់ខួ នកន ល ុ ងបនាាយ ពៅឱ្យរដ្ឋាភបា ិ លថមីជាប់ពននត រស្បតាមមារតា ១២ ននកិចចរពមពរពៀង ពនោះ ពដើមបព ួ ។ ភាគទា ំ ឡាយបនតរយល់រពមថា កងកមាលង ំ ទាំងឡាយ ី ន ិ ត ិ យបញ្ចូ លកនុងកងទ័ពជាតថ ិ មីមយ ី ង ព
ន្ដលមន ិ បញ្ចូ លពៅកនុងកងទ័ពជាតថ ិ មីពនាោះ នង ឹ រតូវរ ំាយជាបនាាន់រស្បតាមន្ផនការមួយន្ដងពរៀបចំ
ង ើ ពដ្ឋយដំ
ងពពិ ស្ស្ ។ ស្តីពដ ី ំព
ោះរាយចុងពរកាយ ននកងកមាលង ំ ន្ដលពៅពស្ស្ស្ល់ នង ិ
អាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ុ តាក់ រតូវរកាទុកនូវស្ិទធិន្ដល ិ ស្មាភរៈទាំងអស្់ពៅពពលខលួនពរៀបចំពចញពក ី មពុជា អន ចាំបាច់ ពដម រពដ្ឋយមានស្ ើ បធានាការពផា ី
អនុវតតកុ ងដ ន ំ
ក់កាលអនតរកាល ។
ត ប់ធានប់ ពៅឱ្យរដ្ឋាភបា ិ លថមីជាប់ពននត នូវភារកិចចន្ដលខលួនបាន
៣ - ជាចាំបាច់ អុនតាក់ នង ំ ន្ដលបានរ ំាយមុនពពលពបាោះពននត ឱ្យចូលកនុងជីវផ្លពស្ុី វល ិ ។ ឹ ជួយដល់កងកមាលង ៤ - ក - អុនតាក់នង ិ បនតររតួតពន ិ ត ិ យ នង ិ រគប់រគងអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈទាំងអស្់ របស្់ប កាលអនតរកាល ។
ត ភាគី កនុងដំ
ក់
ខ - ពៅពពលន្ដលរ ំាយកងកមាលង ំ ពៅកនុងបនាាយរស្បតាមកថាខ័ណា ១ ខាងពលើពនោះ អុនតាក់រតូវពធវើការកាត់ បនាយកនុងពពលជាមួយោន នូវអាវុធរោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈន្ដលបានរកាទុក ពៅកន្នលងកនុងតំបន់បនាាយ ។ ចំពពាោះកងកមាលង ំ ន្ដល ពៅពស្ស្ស្ល់កុ ងតំ ន បន់បនាាយ ការចូលពៅយកអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈរបស្់ ខលួន រតូវន្តន្ផាកពៅពលើការអនុញ្ញដតចាស្់
ស្់ ពត ី ំ
ងពពិ ស្ស្ របស្់ព
កអគគពលខាធកា ិ រ។
គ - ពបើស្ិនជាមានការរ ំាយកងកមាលង ំ ពោធាបនតពទៀត ពដ្ឋយពោងតាមកថាខ័ណា ២ “ក” ខាងពលើ អុនតាក់ នង ឹ ពធវើការកាត់បនាយតាមស្មាមារតដូចោន នូវអាវុធ រោប់រ ំពស្វ និង ស្មាភរៈន្ដលរកាទុកពៅកន្នលងកនុង
25
តំបន់បនាាយ ។ ឃ - ការពដ្ឋោះរាយចុងពរកាយនូវអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈទាំងអស្់ នង ឹ រតូវស្ពរមចកំណត់ពដ្ឋយរដ្ឋាភបា ិ ល ន្ដលពលចពចញពី ការពបាោះពននតពដ្ឋយស្រ ី នង ិ រតម ឹ រតូវរស្បតាមមារតាទី ១២ ននកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ។
្រាទី ៦ ការពិនិតយបញ្ញជក់អំពកា ី រដកពចញពីកមពុជា និង
ការមន ិ រត
ប់វញ ំ បរពទស្រគប់របពភទទាំងអស្់ ិ ននកងកមាលង
១ - កនុងរយៈពពលមន ិ តច ិ ជាងពរី ស្បាតហ៍ មុនពពលចាប់ពផតើមដំ នូវពត៌មានលំ អត ិ ជា តពៅពនោះ ។
ក់កាលទី ២ នាការឈប់បាញ់ ពគរតូវផតល់ឱ្យ អន ុ តាក់
យលកខណ៍អកសរស្តីពកា ំ បរពទស្ ។ ពត៌មានទាំងពនោះ រតូវរួមមានចំណុចដូច ី រដកកងកមាលង
ក - កមាលង ំ ារុបការចាត់តាង ំ និង ការដ្ឋក់ពរង្កយននកងកមាលង ំ ទាំពនោះ ។ ខ - បញ្ជ ី ារុបននពរគឿងអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ំ ទាំងពនោះកាន់កាប់ នង ំ ពត ិ ស្មាភរៈន្ដលកងកមាលង ិ កន្នលងទតា ី ង ិ របាកដននរបស្់ទាង ំ អស្់ពនាោះ ។
គ - ន្ផនការដកទ័ពពចញ “អនុវតតពហើយកតី ឬ ន្ដលនឹងរតូវអនុវតត” រួមទាំងផលូវដកទ័ពពចញ ចំណុចឆលងរពំន្ដន និង ពពលពវ
ចាកពចញពីកមពុជា ។
២ - ពលើមូលដ្ឋានននពត៌មាន ន្ដលពគបានផតល់ឱ្យ រស្បពៅតាមកថាខ័ណាទី ១ ខាងពលើពនោះ អុនតាក់ នឹងពធវើការរាវរជាវ នង ិ ពស្ុើ បអពងាតតាមរពបៀប ន្ដលខលួនយល់ថាស្មរស្ប ។
ភាគន្ី ដលបានផតល់ពត៌មានឱ្យ រតូវផតល់បុគគលិករបស្់ខួ ន ល ឱ្យចុោះអមដំពណើរអនកពធវកា ើ ររាវរជាវ អពងាតរបស្់អុនតាក់ ។ ៣ - ពៅពពលមានពស្ចកតីបញ្ញជក់ថា មានវតតមានកងកមាលង ំ បរពទស្
មួយពនាោះ អន ុ តាក់ នឹង ដ្ឋក់ពរង្កយបុគល គ ិក
ពោធារបស្់ខួ នជាបនា ល ា ន់ ជាមួយកងកមាលង ំ បរពទស្ ពហើយអមដំពណើរកងកមាលង ំ បរពទស្ទាំងពនាោះរហូតទាល់ន្តដក ពចញផុតពទ ំ ចំណុចឆលងរពំន្ដន នង ី ក ឹ ដីកមពុជា ។ អុនតាក់ ក៏នង ឹ បពងាើតកន្នលងរតួតពន ិ ត ិ យ ពៅតាមផលូវដកកងកមាលង ិ អាកាស្ោនដ្ឋាន ពដម ំ នង ំ បរពទស្ រគប់របពភទមន ិ ើ បព ី ន ិ ត ិ យបញ្ញជក់ ពកា ី រដកកងកមាលង ិ ធានាថាកងកមាលង ិ វលរត ប់មកវញពទ ។ ិ
៤ - រកុមការង្ករពោធាចរមុោះ ន្ដលមានន្ចងពៅកនុងមារតា ២ ននឧបស្មពន ័ ធពនោះ រតូវជួយអន ុ តាក់ កនុងការអនុវតតនភា ៍ រកច ច ូច ិ ដ
26
ន្ចងខាងពលើពនោះ ។
្រា ៧ ំ ួយន្ផនកពោធា ការបញ្ឈប់ជន ពខា ី ងពរៅដល់ភាគក ី មពុជាទាំងអស្់
១ - ភាគីទាង ំ អស្់ស្នាថា ចាំតាង ំ ពីពពលចុោះហតាពលខាពលើ កិចចរពមពរពៀងពនោះពៅ ឈប់ទទួលយក ឬន្ស្វងរកជំនួយ ពោធាពីពរៅ
ទាំងអស្់ រួមទាំងអាវុធ រោប់រ ំពស្វ និង ស្មាភរៈលឹកមកពីរបភពខាងពរៅ ។
២ - ហតាពលខទា ំ ឡាយ ន្ដលទក ី ង ឹ ដីរបពទស្ខលួនស្ាិតជាប់នង ឹ របពទស្កមពុជា គរឺ ដ្ឋាភបា ិ លននាធារណរដា របជាមានត ិ របជាធប ិ ពតយឡាវ រជា
ចរកនថ
ង់ នង ិ ាធារណរដាស្ងគមនយ ិ មពវៀត
ម ស្នាថានង ឹ :
ក - គមោត់មន ំ ន្ដនដី ន្ដនស្មុរទ និង ន្ដនអាកាស្ កុំឱ្យពគពរបើរបាស្ ិ ឱ្យទឹកដី ននរបពទស្ពរៀងៗខលួន រប់ទាង ំ ួយពោធាតាមរូបភាព កនុងបំណងផតល់ ជន មួយ ឱ្យដល់ភាគីកមពុជា ព យ ។ ការផតល់ភស្តុភារជាថមី ើ ដូចជា ពស្បៀង ទឹក ស្ពមលៀកបំពាក់ និងស្មាភរៈពពទយ តាមរយៈរបពទស្ទាំងពនាោះ នង ឹ រតូវបានអនុញ្ញដត ប៉ាុន្នត រតូវជាកមមវតាុ ននការពន ុ តាក់ ពពលមកដល់កមពុជា ពដ្ឋយមន ិ ត ិ យពមល ើ របស្់អន ិ ពធវឱ្ ើ យប៉ាោះពាល់ដល់ របការនន អនុកថាខ័ណា “គ” ខាងពរកាមពនោះ ។ ខ - បញ្ញជក់ជា
យលកខណ៍អកសរ ពៅដល់ពមបញ្ញជការនន ន្ផនកពោធារបស្់អុនតាក់ មន ិ ឱ្យពលើស្ពី ៤ ស្បាតហ៍
បនាាប់ពីចាប់ពផតើមដំ
ពោធារបស្់ភាគក ី មពុជា
ក់កាលទី ២ ននការឈប់បាញ់ ោនថា ោមនកងកមាលង ំ អាវុធ រោប់រ ំពស្វ ឬស្មាភរៈ មួយមានវតតមានពៅកនុងទក ល ឹ ដីរបស្់ខួ នព
ើយ ។
គ - ទទួលយកមស្ត្នទ តី ំនាក់ទន ំ ង របស្់អុនតាក់មានក់ ពៅកនុងរដាធានពី រៀងៗខលួន នង ំ នាយកទាគនមានក់ ិ ចាត់តាង
ន្ដលមានឋាននតរស្័កជា តិ វរៈពស្នយ ី ឯក ឬឋានៈរបគក់របន្ហលោនពនោះ មន ិ ឱ្យហួស្ពី ៤ ស្បាតហ៍ បនាាប់ ពចា ើ ដំ ិ ប់ពផតម
ក់កាលទី ២ ននការឈប់បាញ់ ោន ពដម ុ តាក់ កនុងការពស្ុើ បអពងាតរល់ពាកយបណឹត ង ើ បជួ ី យអន
តវា៉ា ពដ្ឋយពោរពោ៉ាងរតឹមរតូវចំពពាោះ អធិបពតយយភាពរបស្់ពគពរៀងៗខលួនថា កំពុងមានស្កមមភាពពកើតព ពៅកនុងទក ល ន្ដលផាុយពៅនឹងរបការទាំងឡាយ ននដំព ឹ ដីរបស្់ខួ ន
ោះរាយនពោបាយរួម ។
៣ - ពដើមបឱ្យអ ុនតាក់អាចតាមដ្ឋន ការបញ្ឈប់ជំនួយបរពទស្ ពៅឱ្យភាគក ី ី មពុជាទាំងអស្់ ប
ើង
ត ភាគរី ពមពរពៀងថា បនាាប់ពី
ចុោះហតាពលខាពលើកច ិ ចរពមពរពៀងោនពនោះ ពគនង ឹ ផតល់ជូនដល់អុនាតក់ នូវពត៌មានន្ដលពគមានអំពផ ី ូ វល នង ិ មពធាបាយ ន្ដលអាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ស្មាភរៈពោធាបានផតល់ពៅឱ្យភាគី
មួយកនលងមក ។ បនាាប់ពដ ិ ំ
ឈប់បាញ់ ោនចាប់ពផតើមភាលមពនាោះ អុនតាក់នឹងអនុវតតវធានការជាក់ ន្ស្តងដូចតពៅ៖ ិ
ក់កាលទី ២ ការ
27
ក - បពងាើតកន្នលងរតួតពិនត យចំនួន តាមបព ិ យតាមផលូវ និង ពៅកន្នលងពរជើស្ពរស្មួ ើ ពៅរព
នយនតពគោះ កនុងរបពទស្កមពុជា ។
ត យរពំន្ដន ខាងកមពុជា និង
ខ - ោមលាតតាមពឆនរស្មុរទ នង ិ តាមដងផលូវទក ឹ ទាំងឡាយ កនុងរបពទស្កមពុជា ។ គ - រការកុមចល័ត ពៅកន្នលងយុទា ធ ស្ត្ស្ពត ៅកនុងរបពទស្កមពុជា ពដើមបោមលាត និង ពស្ុើ បអពងាតការពចាទ ី របកាន់ អំពីការផតល់អាវុធពៅឱ្យប
ត ភាគី
មួយ ។
្រា ៨ កន្នលង
ក់អាវុធ នង ិ ស្មាភរៈពោធា
១ - ពដម ើ បពធវ ី ឱ្ ើ យស្ភាពការណ៍ ស្នតស្ ិ ុ ខមានស្ាិរភាព កាងជំពនឿទុកចត ិ ត នង ិ បនាយការផតល់អាវុធ នង ិ ស្មាភរៈពោធាទូ
ទាំងរបពទស្កមពុជា ភាគន ួ ៗ រពមពរពៀងផតល់ដល់បញ្ញជការ ន្ផនកពោធារបស្់ អុនតាក់ នូវពត៌មានទាំងឡាយ ី ម ិ យ ន្ដលខលួនមាន រប់ទាង ំ ន្ផនទីន្ដលមានគំនូស្បញ្ញជក់ចាស្់ អំពក ី ន្នលង
ក់អាវុធ និង ស្មាភរៈស្ឹកន្ដលពគដង ឹ ឬ
ន្ដលពគស្ងស័យពៅទូទាង ំ របពទស្កមពុជា ឱ្យបានមុនកាបរពចឆ ុ តាក់ ិ ទ ន្ដលកំណត់ពដ្ឋយបញ្ញជការពោធារបស្់ អន ពនោះ ។
២ - ពលើមូលដ្ឋានពត៌មានន្ដលបានទទួល ន្ផនកពោធារបស្់ អុនតាក់ ពរកាយនថៃន្ដលបានន្ចងពៅកនុងកថាខ័ណា ១ រតូវ ពរង្កយរកុមពន ួ ៗ នង ើ បពៅពស្ ិ ត ិ យ បញ្ញជក់ពដម ី ើ បអពងាតតាមរបាយការណ៍នម ិ យ ិ បំផ្លលញកន្នលង ន្ដលបានរកពឃញ ើ ។
ក់អាវុធនម ួ ៗ ិ យ
្រា ៩ ពរគឿងយុទធភណា ន្ដលមន ិ ទាន់ផុ ោះា ំ នដប ំ ង ១ - ពរកាយពពលមកដល់របពទស្កមពុជាភាលម ន្ផនកពោធារបស្់ អុនតាក់ ជាជគ ូ រតូវពធវោ ើ ៉ា ង ោ៉ាងចាស្់
ឱ្យគូស្ចំ
ំ
ស្់រល់ចំការមន ី ន្ដលបានដឹងពហយ ើ ។
២ - ភាគទា ំ អស្់រពមពរពៀងោនថា ពរកាយពកា ន ំរ ុ ំពហយ ី ង ី របញ្ច ប់ដំពណើរការរបមូលផតុំ នង ិ ដ្ឋក់កុ ងជ ើ រស្បតាមមារតាទី ៣ នន ឧបស្មពន ័ ធពនោះ
ភាគីទាង ំ ពនោះនឹងពរៀបចំឱ្យមាន
រកុមពបាស្ស្ំ អាតមន ី
ន្ដលរតូវចាកពចញពីតប ំ ន់បនាាយានក់ពៅ
ពដ្ឋយពៅពរកាមការរតួតពិនិតយរបស្់បុគគលិកពោធា របស្់អុនតាក់ ពដើមបជួ ី យអុនតាក់ដកហូតយកពចញ ឬក៏ពធវើឱ្យ ន្លងផាុោះ ពរគឿងយុទធភណ ័ ា ទាំងឡាយ ន្ដលពៅពស្ស្ស្ល់ពហើយមន ិ ទាន់ផុ ោះា ។ រោប់មន ី ឬវតាុទាំងអស្់ពនោះ ន្ដលមន ិ
28
អាចដក ឬ ពដ្ឋោះពចញ ឬក៏ពធវើឱ្យន្លងផាុោះបាន នង ឹ រតូវគូស្ចំ
ំ ោ៉ាងចាស្តាមន្បបន្ផនមួយ ន្ដលតាក់ន្តងព
ពដ្ឋយន្ផនកពោធារបស្់ អុនតាក់ ។
ើង
៣ - អុនតាក់រតូវ : ក - ចាត់តាង ំ កមមវធ គ ល់ និងពជៀស្វាងពរគឿងផាុោះទាំងឡាយពនាោះ ។ ិ ីអបរ ំាធារណៈមួយ ពដើមបឱ្យពគា ី ខ - ហវឹកហវឺនអនកស្មរគចិតក ត មពុជា ពអាយបំផ្លលញពចាល ពរគឿងយុទធភណាន្ដលមន ា ងពនាោះ ។ ិ ទាន់ផុ ោះទាំ គ - បង្កហត់ហក ន ស្ម័រគចត ត មពុជា ។ ិ ជ ខាងការជួយស្ពស្ត្ង្កគោះបនាាន់ ដល់អក ឹវ ហវន ឺ វជា ិ ក
្រា ១០ ការពស្ុើ បអពងាតចំពពាោះការរ ំព ១ - ពរកាយពីការចាប់ពផតម ើ ដំ
ភទាំងឡាយ
ក់កាលទី ២ ពៅពពលបានទទួលពត៌មាន ឬក៏ពាកយបណឹត ង តវា៉ា
មួយ ពីភាគី
មួយ
ន្ដលទាក់ទងពៅនឹងករណីមន ិ ពោរព អនុវតតតាមរបការ
មួយ ននឧបស្មពន ័ ធពនោះ ឬក៏របការពផសងៗ ន្ដលពាក់ពន ័ ធ
ពៅ
ភាគពី នាោះនង ឹ រតូវពស្នើស្ុំពអាយផតល់
អន ុ តាក់ រតូវពធវកា ើ រពស្ុើ បអពងាតតាមរូបភាពមួយ ន្ដលខលួនយល់ថាស្មរស្ប ។ ពៅពពលន្ដលការពស្ុើ បអពងាតរបរពត ឹ ត ពដម ើ បពឆល ី យ ើ តបចំពពាោះបណឹត ងតវា៉ា របស្់ភាគី
មួយ
បុគគលិករបស្់ខួ នជូ ល ន
ដំពណើរ អនកពស្ុើ បអពងាតរបស្់ អុនតាក់ ។ លទធផលននការពស្ុើ បអពងាតន្បបពនោះ នង ឹ រតូវបញ្ជូ នពដ្ឋយ អុនតាក់ ពៅពអាយ ភាគីន្ដលបតឹងតវា៉ា និង ភាគីពដលរតូវពគបតឹងពនាោះ ពហយ ំ ច់ ពៅពអាយពអស្អិនស្ុី ។ ើ ពបើចាបា
២ - អុនតាក់ ក៏នឹងពធវើការពស្ុើ បអពងាត ពដ្ឋយគំនិតពផតើមខលួនឯងផ្លាល់ន្ដរ កនុងករណីពផសងៗពទៀត ពៅពពលន្ដលខលួនមានពហតុ ផល នង ិ ពជឿ ឬស្ងស័យថា ការរ ំព
ភពលើឧបស្មពន ័ ធពនោះ ឬ របការទាក់ទន ិ ពផសងៗពទៀតអាចពកត ើ មាន ។
្រា ១១ ការពដ្ឋោះន្លងពឈលយ ើ ស្ឹក ន្ផនកពោធានន អុនតាក់ នង ឹ ជួយឧបតាមភដល់គណៈកមមការកាកបាទរកហម អនតរជាតិតាមស្ំ ណូមពរ កនុងការ
បំពពញភារកិចចរបស្់អងគការពនោះ ទាក់ទងពៅនង ឹ ការពដ្ឋោះន្លងពឈលយ ើ ស្ឹក ។
29
្រា ១២ ការពធវើមាតុភូមន ិ ិវតតន៍ និង ការតាំងទីលំពៅ ជាថមីននរបជាជនកមពុជាផ ផ្លលស្់បូ រទ ត ីកន្នលង
ន្ផនកពោធានន អុនតាក់ នឹងជួយឧបតាមភតាមការចាំបាច់ដល់ការ ពធវើមាតុភូមន ិ ិវតតនរ៍ បស្់ពភៀស្ខលួន នង ិ ជនផ្លលស្បតូ
រទក ី ន្នលងកមពុជា ន្ដលអនុវតតពៅរស្បនង ឹ មារតាទី ១៩ នង ិ ២០ ននកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ជាពពិ ស្ស្ការពបាស្ស្ំ អាតមន ី ពចញពផ ល មា ំ ទល ី ូ វពធវ ើ តុភូមន ិ វិ តតន៍ នង ិ មណាលទទួល នង ិ តំបន់តាង ី ំ ពៅថមី រពមទាំងការពារមណាលទទួល ជនពភៀស្ខលួន ផង ។
30
ឧបស្មព័នធទី ៣ ការពបាោះពននត ១ - ស្ភាធមមនុញ្ដន្ដលមានពលើកព
ួ ១២០ នាក់ ។ ពៅ ើងពៅកនុងមារតាទី ១២ ននកិចចរពមពរពៀង រតូវមានស្មាជិកចំនន
កនុងរយៈពពល ៣ ន្ខ ចាប់ពពី ពលពបាោះពននតស្ភាធមមនុញ្ដ រតូវបំពពញបញ្ច ប់ភារកច ល កនុងការពធវពើ ស្ចកតរី ពាង ិ ចរបស្់ខួ ន ពហយ ័ រដាធមមនុញ្ដថមម ួ របស្់កមពុជា នង ួ ន្ដលនង ី យ ើ រដ្ឋា ើ អនុមត ិ ន្របកាលយខលួនឯងឱ្យពៅជាស្ភានត ី ប ិ ញ្ដ តតម ិ យ ឹ រតូវបពងាត ភបា ួ ព ី យ ិ លកមពុជាថមម
ង ើ ។
២ - ការពបាោះពននតន្ដលមានពលើកព រស្បតាមរបព័នធតំ
ង ំ របពទស្កមពុជា ើ ពៅកនុងមារតាទី ១២ ននកច ិ ចរពមពរពៀងរតូវរបរពត ឹ តពៅ ពៅទូទាង
ងស្មាមារតតាមពខតត ពដ្ឋយន្ផាកពៅពលើបញ្ជ ី រយនាមរបស្់ពបកខជន ន្ដលពស្នើព
ត គណបកសនពោបាយ ។
ង ើ ពដ្ឋយប
៣ - ជនជាតិកមពុជាទាំងអស្់ រួមទាំងអនកន្ដលពៅពពលកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ បានរតូវចុោះហតាពលខា គឺជាជនពភៀស្ខលួន និង ជា ជនផ្លលស្់បូ រទ ត ក នង ើ បចូ ី ន្នលងកមពុជា រតូវមានស្ិទធិ ពស្រភាព ី ិ ឱ្កាស្ដូចៗោន ពដម ី លរួមកនុងដំពណើរការពបាោះពននត ។
៤ - អនកទាំងឡាយ
ន្ដលមានអាយុរគប់ដប់របាំបន ី ន ំ ពៅកនុងពពលចុោះព្មោះពបាោះពននត ឬ ក៏ពទប ើ ន្តដល់អាយុ ១៨ នន ំ
ពៅកនុងរយៈពពលននការចុោះព្មោះពបាោះពននតពហើយ ឬមួយបានពកើតពៅកនុងរបពទស្កមពុជា ឬមួយជាកូនរបស្់អនកន្ដល បានពកើត ពៅកនុងរបពទស្កមពុជា នឹងរតូវមានស្ិទធិពបាោះពននត កនុងការពបាោះពននត ។
៥ - ពគអាចបពងាត ើ គណបកសនពោបាយ ពដ្ឋយអនកន្ដលមានព្មោះ ពបាោះពននតមួយរកុម មានមនុស្សចំនួន ៥០០០ នាក់ ។ កមមវធ ិ ន ី ពោបាយរបស្់គណបកស រាយនពោបាយរួមមួយ ។
រតូវស្មរស្បជាមួយពោលការណ៍
នង ិ ទស្ ិ ពៅននកច ិ ចរពមពរពៀង
ស្តីពដ ី ំព
ោះ
៦ - ពដើមបឈរព្ ម ោះពអាយពគពបាោះពននត ជាស្មាជិកស្ភាធមមនុញ្ដ ពបកខជនរតូវបង្កហញស្មាជិកភាព ននគណបកសរបស្់ ី
ខលួន ។ គណបកសនពោបាយ រតូវបង្កហញបញ្ជ ី រយនាមពបកខជន ន្ដលឈរព្មោះស្រមាប់ការពបាោះពននត កនុងនាមគណ បកសពនាោះ ពហើយន្ដលរតូវជាអនកមានស្ិទធិពបាោះពននត ន្ដលបានចុោះព្មោះពហើយ ។
៧ - គណបកសនពោបាយ ពហយ ម ោះពបាោះពននត ។ អុនតាក់រតូវបញ្ញជក់ ើ បឈរព្ ើ នង ិ ពបកខជន រតូវមានព្មោះចុោះកនុងបញ្ជ ី ពដម ី ថា គណបកសនពោបាយ នង ឆ័ រតម ិ ច ើ បពអាយពគអាច ិ ពបកខជន មានលកខណៈវន ិ យ ឹ រតូវ ដូចន្ដលបានកំណត់ ពហយ ើ ពដម ី ចូលរួម កនុងការពបាោះពននតបាន ។ ការពោរពតាមោ៉ាងខាជប់ខួ ន ជ តាមបទបញ្ញជលីលធម៌មយ ួ ន្ដលកំណត់ព
ើង ពដ្ឋយ
អន ុ តាក់ ពដ្ឋយមានការពិពរោោះពោបល់ ជាមួយនឹងពអស្អិនស្ុី ផងពនោះ រតូវពធវើជាលកខណាមួយ ស្រមាប់ការចូលរួម ពបាោះពននតពនោះ ។
31
៨ - ការពបាោះពននត នឹងរតូវពធវើពដ្ឋយស្នលឹកពននតជាស្មាៃត់ ពដ្ឋយមានការពរៀបចំ ស្រមាប់ជួយដល់អនក មន ិ ពចោះអាន ឬ មន ិ ពចោះស្រពស្រ ។
ន្ដលពិការ ឬ ក៏
៩ - ពស្រភាពកន ី ិ យស្តី កនុងការរបជុំោន ពហយ ើ នង ិ កនុងការពធវដ ើ ំពណើរ រតូវបានពោរពទាំងរស្ុង ។ រល់គណបកស ុ ងការនោ នពោបាយ ន្ដលបានចុោះព្មោះពហយ អាចពរបរើ បាស្របារស្័យទាក់ទង បានោ៉ាងរតម ើ ឹ រតូវ នូវប រួមមានារពត៌មាន ទូរទស្សន៍ ពហើយនង ។ ិ ផង ិ វទយ ុ
ត ញពោស្នា
32
ឧបស្មព័នធទី ៤ ការពធវមា ូ ន ើ តុភម ិ វិ តតនន៍ នជនពភៀស្ខលួន នង ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ត ីកន្នលងកមពុជា ភាគទី ១ ពស្ចកតពី ផតើម ១ - ជាភាគមួយននដំព
ំ ួយឧបតាមភរគប់ន្បបោ៉ាងដល់ ជនពភៀស្ខលួន ោះរាយ នពោបាយរួមពនាោះ ចាំបាច់រតូវផតល់ជន
នង ត ីកន្នលងកមពុជា ក៏ដូចជាដល់ប ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ
ត របពទស្ ន្ដលផតល់ជរមកបព
ពដើមននជពនាពភៀស្ខលួន ពដើមបស្រមួ លដល់ការវលរត ិ ី
ត ោះអាស្នន នង ិ របពទស្ជារបភព
ប់ ពដ្ឋយស្ម័រគចត ិ ី នង ិ ត ពដ្ឋយស្នតវិ ធ ិ មានរពបៀបពរៀបរយរបស្់
ជនពភៀស្ខលួន នង ត ក ូ ។ ពគក៏រតូវធានារ៉ា ប់រងផងន្ដរ ថានង ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ី ន្នលងកមពុជារគប់រប ឹ មន ិ មានបញ្ញហពស្ស្ស្ល់ ព
យ ស្រមាប់របពទស្ន្ដលផតល់ជរមកបព ើ
ត ោះអាស្ននពនាោះ ។ របពទស្ជារបភពពដម ើ ននជនពភៀស្ខលួន ពដ្ឋយ
មានការទទួលខុស្រតូវ ចំពពាោះរបជាជនរបស្់ខួ នផ្ល ល ា ល់ រតូវទទួលយកការវលរត ិ លកខណៈ អំព
ប់របស្់ពួកពគ ពៅពពល
មាន
យផលពហើយពនាោះ ។
ភាគទី ២ ប
ត លកខណៈន្ដលស្រមួលពអាយការវលរត ិ
ប់នន
ជនពភៀស្ខលួន នង ត ក ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ី ន្នលង
២ - ភារកច ិ ចកាងរបជាជាតក ិ មពុជាព
ង ំ មនុស្ស នង ិ តរមូវពអាយពគរគប់រគង ពរបរើ បាស្រល់ធនធាន ខាងកមាលង ើ វញ ិ ធមម
ជាតទា ំ អស្់របស្់របពទស្ពនោះ ។ ពដម ការវលរត ិ ើ បស្ពរមចពោលពៅពនោះ ិ ង ី ពរជើស្ពរស្ពដ្ឋយខល ិ ើ ីទីជរមកបព ួ នឯងពពលវលព
ត ោះអាស្ននរបស្់ពួកពគ
ប់ពៅកាន់ទក ី ន្នលង ន្ដលជនជាតក ិ មពុជា
និង
ន្ដលជាពដើមកំពណើតរបស្់ពួកពគពនាោះ គឺជាការរួមវភាគទានមួ យដ៏ស្ំខាន់ ។ ិ
ពទ ី ីកន្នលងដនទពទៀតពៅពរៅរបពទស្
33
៣ - ពគរតូវខិតខំរបឹងន្របងរគប់ន្បបោ៉ាង ពដើមបធានាថា លកខណៈស្មបតតិ ន្ដលបាននាំពអាយមាន ជនពភៀស្ខលួន និង ជន ី ផ្លលស្់បូ រទ ត ីកនលង ឺ កមពុជាមួយចំនួនធំ បានពៅរកទជ ី រំ កពៅប ត របពទស្ដនទពទៀតពនាោះ មន ិ ពកើតមានារជាថមពី ើយ ។ ពទាោះជាោ៉ាង
ក៏ពដ្ឋយ ជនពភៀស្ខលួន នង ជនផលស្់បូ រទ ត ក ិ ិ ី ន្នលងកមពុជាខលោះ ន្ដលមានបំណងនង ឹ អាចវលរត
ប់
ពដ្ឋយភាលមៗខលួនឯង ពៅកាន់មាតុភូមរិ បស្់ពួកពគវញ ិ ។
៤ - រតូវមានការពោរពទាំងរស្ុង ចំពពាោះស្ិទធិមនុស្ស និង ពស្រភាព ជាមូលដ្ឋានរបស្់ជនកមពុជារគប់រប ូ រួមទាំងស្ិទធិមនុស្ស ី នង លដ្ឋាន របស្់ជនពភៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្បតូរទីកន្នលង ន្ដលបានវលរត ិ ិ ស្រភាពជាមូ ី
ប់ ពៅកាន់មាតុភូមវិ ញផង ិ
ពដ្ឋយទទួលាគល់ដល់ស្ិទធិរបស្់ពួកពគ ពដើមបរស្់ ី ពៅពដ្ឋយស្នតិភាព និង ស្នតិស្ុខ ពដ្ឋយោមនការស្ំ បងខិតបងខំអវីទាង ំ អស្់ ។ ស្ិទធិទាង ំ ពនាោះនឹងរួមមានកនុងចំព
ុតកំន្ហង ឬ
មស្ិទធិដនទពទៀត ពស្រភាព កនុងការពធវើដំពណើរពៅកនុង ី
របពទស្កមពុជា ស្ិទពធិ រជស្ ពៅដ្ឋាន នង ធិ ុ ងការមានកមម ន ស្ិទធិ ។ ើ ពរស្លំ ើ ិ របកបមុខរបរការង្ករ ពហយ ើ នង ិ ស្ិទក ៥ - ស្មរស្បពៅតាមដំព
ោះរាយនពោបាយរួម ពគរតូវខត ត ើ បបពងា ើ កនុងពពលជាមួយោន ិ ខំរបង ឹ ន្របងរគប់ន្បបោ៉ាង ពដម ី
ពៅកនុងរបពទស្កមពុជា នូវលកខណស្មបតតិខាងនពោបាយ ពស្ដាកិចច នង ិ ិ ស្ងគម ន្ដលស្រមួលដល់ការវលរត ការចូលមករស្់ពៅវញ ត ីកន្នលងកមពុជា ។ ិ ពដ្ឋយស្ុ ខដមរមនាននជនពភៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្់បូ រទ
ប់ នង ិ
៦ - ពដើមបធានាពអាយជនពភៀស្ខល ត ក ី ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ី ន្នលងកមពុជា បានចូលរួមកនុងការពបាោះពននត ការពធវមា ើ តុភូមន ិ វិ តតន៍ ួ ន នង ពដ្ឋយរទង់រទាយធំ រតូវចាប់ពផតើម នង ិ បញ្ច ប់ពអាយបាននប់រហ័ស្បំផុត តាមន្ដលអាចពធវបា ើ នពដ្ឋយគត ិ គូរ ពៅដល់ កតាតនពោបាយ មនុស្សធម៌ ភស្តុភារ ដក ឹ ជញ្ជូ ន បពចចកពទស្ ស្ងគមកច ិ ច ន្ដ ការ ជាមួយនឹងរកុបរបក ឹ ាជាតិជាន់ខពស្់ ។
៧ - ការពធវើមាតុភម ូ ន ត ីកន្នលងកមពុជា រតូវពធវើព ិ ិវតតនន៍ នជនពភៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្់បូ រទ
ពាក់ពន ័ ធ នង ិ ពដ្ឋយរួមស្ហរបតប ិ តតិ
ង ើ ពដ្ឋយស្ម័រគចិតត ពហើយការស្ពរមច
ចត ួ ពគ រតូវឈរទាំងរស្ុងពលើការកាតប់បាន នូវស្ភាពការណ៍ជាក់ន្ស្តង ។ ការពរជើស្ពរងទ ិ តរបស្់ពក ើ ីពៅពៅខាងកនុង របពទស្កមពុជា គបបជាស្ បុគគលមានក់ៗ ។ ពគរតូវរកាការឯកភាព របស្់រគួារនម ួ ៗ។ ី ិ ទពធិ រជើស្ពរស្របស្់ ើ ិ យ
ភាគទី ៣ កតាតរបតប ិ តតកា ិ រ ៨ - រស្បនឹងការពោរពចពពាោះប
ត
ពោលការណ៍ននអធប ិ ពតយយភាពជាតិ កនុងរបពទស្ន្ដលបានផតល់ជំរកបព
ត ោះអាស្នន
នង ើ ពហើយពដ្ឋយមានស្ហរបតិបតតិការ ោ៉ាងជិតស្និទធជាមួយរបពទស្ ន្ដលបានផតល់ជរមកប ិ របពទស្ជារបភពពដម ព
ត ោះអាស្នន នង ើ ផង ពគរតូវធានាពអាយឧតតមស្នងការ ស្ហរបជាជាតិស្រមាប់ជនពភៀស្ខលួន គ ិ របពទស្ជារបភបពដម
ណៈកមាមធកា ័ ធបានជួបរបារស្័យោ៉ាង ិ រកាកបាទរកហមអនតរជាតិ រពមទាំងអងគការអនតរជាតដ ិ នទពទៀត ន្ដលពាក់ពន ពពញពលញ ជាមួយជនពភៀស្ខលួន នង ត ក ើ បពអាយប ិ ជនផ្លលស្់បូ រទ ី ន្នលងកមពុជាទាំងអស្់ ពដម ី
ត ភានក់ង្ករទាំងពនាោះ ពធវកា ើ រ
34
ជពរមឿនរបជាជន ន្ស្វងរកញាតិរគួារ ផតល់ជំនួយស្ពស្ត្ង្កគោះន្ផនកពពទយ ន្ចកចាយពស្បៀងអាគរ រពមទាំងពធវើស្កមមភាព
ពរផងៗពទៀត ន្ដលចាំបាច់បំផុតដល់ការបំពពញភារកិចច និងការទទួលខុស្រតូវ ខាងន្ផនករបតប ិ តតិការបស្់ពួកពគ ។ ពគ រតូវអនុញ្ញដតពអាយមានការជួបរបារស្័យទាក់ទងន្បបពនោះផងន្ដរ ពៅរបពទស្កមពុជា ពដើមបពអាយប ី ជាតន្ិ ដលពាក់ពន ័ ធអាចអនុវតតភារកច ច ទួលខុស្រតូវជាទំ ិ ទ ៩ - ពៅកនុងរកបខ័ណាននដំព ព
ោះរាយនពោបាយរួម ប
ត អងគការ អនតរ
ប់របស្់ពគ ខាងការតាមដ្ឋនក៏ដូចខាងរបតប ិ តតកា ិ រ។ ត ហតាពលខីពធវើការកត់ស្មាគល់ ពដ្ឋយពស្ចកតីពពញចត ត ិ ថា
កអគគពលខាធិការ ននអងគការស្ហរបជាជាតិ បានរបគល់ពអាយឧតតមស្នងការដ្ឋាន
ស្រមាប់ជនពភៀស្ខលួន UNHCR នូវតួនាទដ ី ឹកនាំ នង ិ ស្រមបស្រមួលកនុងប
ត
អងគការស្ហរបជាជាតិ
អងគការអនតររដ្ឋាភបា ិ ល ន្ដលជួយ
ំ ួយស្ពស្ត្ង្កគោះដល់ជពនាពភៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្់ទិកន្នលងកមពុជា ។ ប ឧបតាមភដល់ការពធវើមាតុភូមន ិ ិវតតន៍ នង ិ ផតល់ជន ត ហតាពលខរី ំពង ល ពអាយបាន ឹ ថា អងគការមន ិ ន្មនរដ្ឋាភបា ិ លដនទពទៀត នង ឹ ពធវកា ើ រស្រមបស្រមួលការង្កររបស្់ខួ ន
ពរចន ើ បំផុតជាមួយ UNHCR ស្រមាប់ជនពភៀស្ខលួន នង ិ ជនផ្លលស្់ទក ី ន្នលងកមពុជា ។ ១០ - រកុមរបក ព ់ រដ្ឋាភបា ឹ ាជាតិជាន់ខស្ ិ លននប ពកាណបព
ត ោះអាស្នន រពមទាំងប
ត របពទស្ន្ដលជនពភៀស្ខលួន និង ជនផ្លលស្់ទីកន្នលងកមពុជា បានរជក
ត របពទស្ ន្ដលរួមចំន្ណកដល់កិចចរបង ូ ន ឹ ន្របង កនុងការពធវើមាតុភម ិ ិវតតន៍ និង
ការចូលមករស្់ពៅវញ ិ នឹងមានបំណងតាមដ្ឋនោ៉ាងជត ិ ស្និទធ ពហើយជួយស្រមួលដល់ ការពធវើមាតុភូមន ិ ិវតតន៍ នន
អនកន្ដលវលរត ិ
ប់វញពនាោះ ។ អងគការចំពពាោះកច ិ ិ ពច ដើមបព ី ពី រោោះពោបល់ ADHOC មួយរតូវបពងាើតព
ង ើ ស្រមាប់
រយៈពពលមួយជាកំណត់ ពដម ។ ឧតតមស្នងការអងគការស្ហរបជាជាតិ ស្រមាប់ជនពភៀស្ខលួន គណៈ ើ បពោលពៅពនោះ ី
កមមការកាកបាទរកហមអនតរជាតិ រពមទាំងអងគការអនតរជាតិ ន្ដលស្មរស្បដនទពទៀត ក៏ដូចជាអុនតាក់ន្ដរ នង ឹ រតូវ អពញ្ជ ើ ញពអាយចូលរួម ជាស្មាជិកពពញស្ិទធិ ។
១១ - ជំនួយឧបតាមភស្រមាប់រយៈពពលខលី ដល់ការពធវើមាតុភម ូ ន ិ ិវតតន៍ ពហើយពដ្ឋយមានការតាមដ្ឋន ដ៏ស្មរស្បផងពនាោះ រតូវ ផតល់ពអាយពដ្ឋយមន ិ លំ ពអៀង ពដើមបជួ ី យពអាយប
ត រគួារ នង ិ ិ បុគគលន្ដលវលរត
ប់មកកមពុជាវញ ិ អាចកាង
ជវី ភាពរស្់ពៅ របស្់ពគបានពដ្ឋយស្ុ ខដុមរមនា ពៅកនុងស្ងគមរបស្់ខួ ន ល ។ វធានការជាបព ត ោះអាស្ននទាង ំ ពនោះ នង ិ ឹ ំ ួស្វញ រតូវកាត់បនាយជាបពណើត រៗ ពហយ ិ ស្រមាប់រយៈពាលន្វងពដ្ឋយកមមវធ ិ ក ិ ។ ើ នង ិ ជន ី ាងព ង ើ វញ
១២ - អនកន្ដលទទួលខុស្រតូវចំពពាោះការចាត់ន្ចង ពហើយនិងពិនត ូ ន ិ យពមល ើ របតិបតតិការ ននការពធវើមាតុភម ិ ិវតតន៍ ចាំបាច់រតូវ ធានាថាលកខណៈស្មបតតិស្នតិស្ុខ ស្រមាប់ការពធវដ ើ ំពណើររបស្់ជនពភៀស្ខលួន ពហើយនិងជនផ្លលស្់ទីកន្នលងរតូវបាន ពរៀបចំពហើយ ។ ពៅកនុងន័យពនោះ ជាការចាំបាច់ ស្់ ន្ដលរតូវកំណត់ពអាយពហើយ ពរស្ចនូវចំណុចឆលងកាត់រពំ ន្ដន នង ិ ផលូវពធវដ ើ ពំ ណើរដ៏ស្មរស្ប ពដ្ឋយរតូវពបាស្ស្ំ អាតមន ី នង ិ ពរោោះថានក់ពផសងៗ ។
១៣ - ស្ហគមន៍អនតរជាតគ ពដ្ឋយស្បបរស្ដល់ ពស្ចកតរី តូវការ ន្ផនកហរិ ញ្ដ វតាុស្រមាប់កច តិ រ ពធវើ ិ ិ ួររួមវភាគទាន ិ ចរបតប ិ កា ុ មាតុភម ូ ន ិ ិវតតន៍ ។
35
ឧបស្មព័នធទី ៥ ប
ត ពោលការណ៍ស្រមាប់រដាធមមនុញ្ដថមី មួយរបស្់កមពុជា
១ - រដាធមមនុញ្ដ គជា ំ ូលរបស្់របពទស្ ។ ពគអាចពធវកា ឺ ចាប់កព ើ រន្កន្របរដាធមមនុញ្ដពនោះបាន លុ ោះរតាន្តមានរពបៀបរបប ចាត់ តាំងមួយទាក់ទងដល់ការយល់ពរពម ពអ ំ ពីរពនោះន្តមតង ។ ិ ីទាង ី ងគការនត ី ិបញ្ដ តតិ ការពធវើរបជាមតិ ឬ ក៏ពដ្ឋយវធ
២ - របវតតា ត មីៗ របកបពដ្ឋយពាកនាដកមមពៅកមពុជា ទាមទារពអាយមានវធានការព ិ ើ បធានាការការពារ ិ ស្ត្ស្ថ ិពស្ស្ ពដម ី
ស្ិទម ធិ នុស្ស ។ ពហតុដូពចនោះ រដាធមមនុញ្ដរតូវរួមមាន ពស្ចកតន្ី ថលងការណ៍មួយ អំពស្ ធិ មូលដ្ឋាន ពៅកនុងពនាោះមាន ី ិ ទជា ស្ិទធិ កនុងការមានជវី តរស្់ ពៅ ពស្រភាពរបស្់ បុគគល ស្នតស្ ិ ី ិ ុ ខ ពស្រភាពកន ី ើ ពំ ណើរ ពស្រភាពកន ី ុ ងការពធវដ ុ ងជពំ នឿាស្នា រួមរបជុំោន នង ើ ស្មាគម រួមមានគណបកសនពោបាយ នង ី ដំពណើរការតុ ិ បពងាត ិ ស្ហជព
ការរតម ឹ រតូវ នង ិ ភាព
ពស្មើោនចំពពាោះមុខចាប់ ការការពារកុំពអាយមាន ការដកហូតកមមស្ិទធិពដ្ឋយវធ ធិ កជន ិ ីផ្លតច់ការ ឬ ការដកហូតកមមស្ិទឯ ពដ្ឋយោមនការស្ងជមៃច ពដ្ឋយោមនការរបកាន់ពរស្ពអ ឺ ិតត ដ៏រតឹមរតូវ និង ពស្រភាព ី ើ ើងពូជាស្ន៍ ជនជាតិ ជពំ នឿ
ាស្នា ឬពភទព
ើយ ។ រដាធមមនុញ្ដរតូវគមោត់ នូវការអនុវតតចាប់ឧរកដ ិ ាកមម ន្ដលពកើតព
ើងកនុងអតីតកាល ។
ពស្ចកតីរបកាស្ រតូវស្មរស្បពៅនឹងរបការទាំងឡាយ ននពស្ចកតីរបកាស្ជាាកល អំពីស្ិទធិមនុស្ស រពមទាំងកិចច រពមពរពៀងអនតរជាតដ ័ ធ ។ បុគល គ ន្ដលរតូវរ ំព ិ នទពទៀត ន្ដលពាក់ពន ពស្ចកតី នង ធិ ង ំ អស្់ពនោះ ។ ិ ពធវពើ អាយពគពោរពស្ិទទា
ភបំពាន មានស្ិទប ធិ ង តឹ ពៅតុ
ការ ពដើមបកាត់ ី
៣ - រដាធមមនុញ្ដរតូវ របកាស្អំពីលកខនក តិ ៈរបពទស្កមពុជា ជារដាអធិបពតយយ ឯករជយ នង ិ អពារកិតមួយ និង អំពីឯកភាព ជាតិរបស្់របជាជនកមពុជា ។
៤ - រដាធមមនុញ្ដរតូវរបកាស្ថា កមពុជានង ឹ អនុវតតរបព័នធរបជាធប ិ ពតយយពស្រ ី ពដ្ឋយឈរពលើមូលដ្ឋាន ពហុបកស ។ រដាធមមនុញ្ដ រតូវកំណត់ពអាយ មានការពបាោះពននតដ៨រតម ឹ រតូវ នង ិ តាមកាលពវ
។ រដាធមមនុញ្ដរតូវអនុញ្ញដត ស្ិទស្ ធិ រមាប់ពបាោះ
ពននត នង ិ ឈរព្មោះពអាយពគពបាោះពននត តាមរពបៀបពបាោះពននតពដ្ឋយាកល នង ិ ពស្មើភាព ។ រដាធមមនុញ្ដរតូវអនុញ្ញដត
ពអាយមានការពបាោះពននត ពដ្ឋយស្មាៃត់ ពដ្ឋយតរមូវពអាយទរមង់ន្បបបទ ននការពបាោះពននត រតូវផតល់ឱ្កាស្រគប់រោន់ នង និង ចូលរួមកនុងដំពណើរការពបាោះពននត ។ ិ ស្មរមយ ពដើមបពរៀបចំ ី ៥ - រតូវបពងាត ើ អងគការតុ
ការមួយឯករជយ ន្ដលរតូវមានអំ
ចដ្ឋក់ពអាយ អនុវតតនូវប
ធមមនុញ្ដ ។
៦ - រដាធមមនុញ្ដរតូវអនុមត ័ ពដ្ឋយស្ំ ព
ងភាគពរចន ិ របស្់ស្ភាធមមនុញ្ដ ។ ើ ពរី ភាគបី ននស្មាជក
ត ស្ិទធិន្ដលមានន្ចងកនុងរដា
36
II កិចចររមពររៀងទាក់ទិនពៅនឹងអធិបពតយយភារ ឯករាជយ បូរណភារ និង ភារមិនអាចរ ំព
ភបាន
ននដដនដី អរារកឹតភារ និង ឯកភារជាតិកមពុជា
រដាឥ
ា
អូស្ត្ាតលី របុយពណដ្ឋរូាឡាម កមពុជា កា
ដ្ឋ ាធារណរដា របជាមានត ិ ចិន ាធារណរដាបារ ំង ាធរណ
ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ជប៉ាន ុ ាធារណរដារបជាធិបពតយយរបជាមានិតឡាវ មា៉ាព
ាធារណរដាស្ឹងហបូរ ី រជា
ចរកនថ
ង់ ស្ហភាពាធារណរដាស្ងគមនយ ិ មស្ូ ពវៀត ចរកភពអង់ពគលស្ នង ិ ពអៀរ
ខាងពជង ើ ស្ហរដាអាពមរក ិ ាធារណរដាស្ងគមនយ ិ មពវៀត ពដ្ឋយមានវតតមានរបស្់ព
ពដ្ឋយពជឿជាក់ថា ដំព
ស្ុី ាធរណរដាហល ីវ ិ ពីន
ង់
ម នង ិ ាធារណរដាស្ហព័នធស្ងគមនយ ិ មយូពគគាលវ ី ។
ក អគគពលខាធិការ អងគការស្ហរបជាជាតិ ។ ោះរាយនពោបាយរួមមួយស្រមាប់កមពុជា មានារស្ំ ខាន់ ស្រមាប់ពោលពៅយូរអន្ងវង
ននការរកាស្នតភា ិ ពនង ិ ស្នតស្ ិ ុ ខពៅអាស្ុី អាពគនយ៍ ។
ពដ្ឋយរ ំលឹកព ើ ងវញ ល រស្បតាមធមមនុញ្ដអងគការស្ហរបជាជាតិ នង ិ នូវកាតពវកច ិ ចរបស្់ខួ ន ិ បទបញ្ញដតតិ ននចាប់
អនតរជាតិដនទពទៀត ។
ពដ្ឋយចាត់ទុកថា ការពោរពដ៏ពពញពលញនូវ ពោលការណ៍មន ន ិ ពរជៀតពរជក និង មន ិ អនតរគមន៍ចូលកិចចការនផាកុ ង
និង កិចចការពរៅរបពទស្ របស្់ប
ត រដា គឺមានារស្ំ ខាន់ ដ៏ធំបផ ំ ុតស្រមាប់ន្ថរកាស្នតិភាព និង ស្នតិស្ុខអនតរជាតិ ។
ពដ្ឋយអោះអាងព ើ ងវញ ធិ ន ធ ពោបាយ ិ អំពស្ ើ បស្ពរមចពដ្ឋយពស្រ ី ិ ទម ិ អាចបាត់បង់បានរបស្់ប ត រដាពដម ី ី នូវរបព័នន
ពស្ដាកច ល ណងរបស្់របជាជនខលួន ពដ្ឋយោមនការពរជៀតន្រជក វទធ ិ ងសនា កា ិ ច វបបថម៌ នង ិ ស្ងគមរបស្់ខួ នរស្បតាមពោលបំ បងខិតបងខំ ឬ គរមាមកំន្ហងខាងពរៅ ពៅតាមរូបភាពន្បប
មួយក៏ពដ្ឋយ ។
ពដ្ឋយចង់ជំរញ ុ ការពោរព នង ធិ នុស្ស នង លដ្ឋាន រស្បតាមធមមនុញ្ដអងគការស្ហ ិ អនុវតតតាមស្ិទម ិ ពស្រភាពជាមូ ី
របជាជាតិ នង ិ ចាប់អនតរជាតិ ន្ដលទាក់ទន ិ ដនទៗពទៀត ។
បានរពមពរពៀងដូចតពៅ ៖
37
្រាទី ១ ១ - កមពុជា តាមរយៈឯការពនោះ ស្នាោ៉ាងឱ្ឡារកថា នង ិ ឹ ន្ថរកា នង ិ ការពារអធប ិ ពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាចរ ំព
ភបានននន្ដនដី អពារកត ល ។ អពារកត ឹ ភាព នង ិ ឯកភាពជាតរិ បស្់ខួ ន ឹ ភាពអចនិ ស្ត្នតយរ៍ បស្់កមពុជា
នង ័ ពរកាយពីការពបាោះពននត ពដ្ឋយពស្រ ី ឹ រតូវរបកាស្ពហើយ និងចារកទុ ិ កពៅកនុងរដាធមមនុញ្ដកមពុជា ន្ដលនឹងរតូវអនុមត នង ិ រតម ឹ រតូវ ។
២ - ពដើមបស្ពរមចទ ស្ ី ិ ពៅពនោះ កមពុជាស្នាថា : ក - ពចៀស្វាងអំពពើ អាចរ ំព
មួយ ពដលអាចនាំពអាយប៉ាោះពាល់ដល់ អធប ិ ពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ
ភបានននពដនដី របស្់រដាដនទ ។
ខ - ពចៀស្វាងចូលរួមកនុងស្មពន ័ ធភាពពោធា ឬ ប
ត កិចរច ពមពរពៀងពោធា
មួយ នឹង រដាដនទៗពទៀត ន្ដលមន ិ
រស្បតាមអពារកត ល ន្តរបការពនោះមន ឹ ភាពរបស្់ខួ ន ិ មានប៉ាោះពាល់ដល់ស្ិទធិរបស្់កមពុជា កនុងការទទួលយកស្ ំ ួយចាំបាច់ ន្ដលអាចពអាយកមពុជាអនុវតតស្ិទដ មាភរៈពោធា អាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ធិ ព៏ ពញពលញរបស្់ខួ ន ល ិ ជន ពដម នង ើ បស្វ ើ បន្ថរកាចាប់ ី ័យការពារ នង ិ ពដម ី ិ ស្
ត ប់ធានប់ ។
គ - ពចៀស្វាងពរជៀតពរជក ចូលកិចចការនផាកុ ងរបស្់ ន រដាដនទៗពទៀត ពដ្ឋយផ្លាល់ ឬពដ្ឋយរបពោល ពទាោះតាមរូបភាព ក៏ពដ្ឋយ ។
ឃ - បញ្ច ប់ស្នធស្ ិ ញ្ញដ នង ិ កច ិ ចរពមពរពៀងទាំងឡាយ ន្ដលមន ិ ស្មរស្បពៅនង ឹ អធប ិ ពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាច រ ំព
ង - ពចៀស្វាងគមរមកំន្ហង ឬ ពរបើកំ ពដ្ឋយឥរោបថ ិ
ភបានននន្ដនដី អពារកត ល ។ ឹ ភាព នង ិ ឯកភាពជាតរិ បស្់ខួ ន
ំង របនំងនឹងបូរណភាពន្ដនដី ឬ ឯករជយនពោបាយននរដា
មួយ ឬ
មួយ ន្ដលមន ិ រស្បនឹងពោលបំណង របស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ ។
ច - ពដ្ឋោះរាយរល់ជពមាលោះ ជាមួយនឹងរដាដនទៗពទៀត ពដ្ឋយស្នតិវធ ិ ី។ ឆ - ពចៀស្វាងពរបន្ើ ដនដរី បស្់ខួ ន ល ឬ ន្ដនដរី បស្់រដាដនទៗពទៀត ពដម ើ បពធវ ិ ពើ អាយប៉ាោះពាល់ដល់ អធប ិ ពតយយភាព ឯក រជយ បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាចរ ំព
ភបាន ននន្ដនដរី បស្់រដាដនទៗពទៀត ។
ជ - ពចៀស្វាងអនុញ្ញដតពអាយបញ្ចូ ល ឬ ដ្ឋក់ទីតាង ំ កងកំ
ំងបរពទស្ រួមទាំងបុគល គ ិ កពោធា ពទាោះកនុងរូបភាព
ក៏ពដ្ឋយពៅកមពុជា និង ទបាាត់ការបងខិត ឬ រកាទុកមូលដ្ឋានពោធាបរពទស្ ចំណុចបន្ងាក ឬ ទី
កន្នលងមពធាបាយពៅកមពុជាព
យ ើ ពលើកន្លងន្តមានការអនុញ្ញដត របស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ ស្រមាប់
38
អនុវតតនូវដំព
ោះរាយពោធារួមមួយ ។
្រាទី ២ ១ - ភាគីនានាកនុងកិចចរពមពរពៀងពនោះ តាមរយៈពនោះស្នាោ៉ាងឱ្ឡារកថា ទទួលាគល់ និង ពោរពរគប់ន្បបោ៉ាងទាំងអស្់ ិ ដល់អធិបពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាចរ ំព កមពុជា ។
ភបានន្ដនដី អពារកឹតភាព នង ិ ឯកភាពជាតិ
២ - ពដើមបស្ពរមចទ ស្ ំ ពនោះស្នាថា : ិ ិ ពៅពនោះ ភាគទា ី ង ក - ពចៀស្វាងចូលរួមកនុងបកសស្មពន ័ ធពោធា
មួយ ឬក៏កុ ងក ន ិចចរពមពរពៀងពោធាពផសង
ជាមួយកមពុជាន្ដល
មន ិ ស្មរស្ប នង ឹ អពារកឹតភាពរបស្់កមពុជា ន្តរបការទាំងពនោះមន ិ ពធវើពអាយប៉ាោះពាល់ដល់ ស្ិទធិកមពុជាកនុងការ
ទទួលស្មាភរៈពោធា អាវុធ រោប់រ ំពស្វ នង ិ ជំនួយពដលចាំបាច់ ពដើមបពអាយកមព ី ុ ជា ពរបើរបាស្នូវស្ិទាិដព៏ ពញ ពលញរបស្់ខួ ន ល ស្រមាប់ការការពារខលួន នង និងស្ ិ ពដើមបរកាចាប់ ី ខ - ពចៀស្វាងពរជៀតពរជតចូលកច ន ិ ចការនផាកុ ងកមព ុ ជា ពទាោះកនុងរូបភាព របពោលកតី ។
គ - ពចៀស្វាងគំរមកំន្ហង ឬ ក៏ពរបើរបាស្កំ កមពុជា កនុងរូបភាព
ត ប់ធានប់ ។
មួយក៏ពដ្ឋយ ពទាោះពដ្ឋយផ្លាល់កតី ឬពដ្ឋយ
ំងរបនំង នង ឹ បូរណភាពន្ដនដី ឬ ក៏ឯករជយខាងនពោបាយរបស្់
មួយ ន្ដលមន ិ ស្មរស្បនង ឹ ពោលបំណង របស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ ។
ឃ - ពដ្ឋោះរាយរល់ជពមាលោះជាមួយកមពុជាពដ្ឋយស្នតវិ ធ ិ ី។ ង - ពចៀស្វាងពរបើរបាស្ទក ល ឬក៏ទឹកដីរបស្់រដាដនទពទៀត ពដម ើ បពធវ ឹ ដីរបស្់ខួ ន ី ើពអាយប៉ាោះពាល់ដល់អធិបពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាចរ ំព
ភបាន ននន្ដនដអ ី ពារកិត និង ឯកភាពជាតិរបស្់កមពុជា ។
ច - ពចៀស្វាងពរបើរបាស្ទឹកដក ី មពុជា ពដើមបពធវ ី ើពអាយប៉ាោះពាល់ដល់ អធិបពតយយភាព ឯករជយ និង បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាចរព
ភបាន ននពដនដី របស្់រដាដនទពទៀត ។
ឆ - ពចៀស្វាងបញ្ចូ ល ឬ តាំងមូលដ្ឋានកងកមាលង ំ បរពទស្ រួមទាំងបុគគលិកពោធាពៅកនុងកមពុជា ពទាោះកនុងរូបភាព
ក៏ពដ្ឋយ និង ពចៀស្វាង បពងាើត ឬ ក៏រកាទុកនូវ មូលដ្ឋានពោធា ចំណុចបន្ងាក ឬ ទីតាង ំ មពធាបាយពៅ
កនុងកមពុជា
ពលើកន្លងន្តមានការអនុញ្ញដត
នពោបាយរួមមួយ ។
ពអ ី ងគការស្ហរបជាជាតិ
ស្រមាប់ការអនុវតតដំព
ោះរាយ
39
្រាទី ៣ ១ - មនុស្សទាំងអស្់ពៅកមពុជារតូវមានស្ិទធិ នង ន្ដលបានន្ចងពៅកនុងពស្ចកតន្ី ថលងការណ៍ ជាាកលស្តីពស្ ិ ពស្រភាព ី ី ិ ទធិ មនុស្ស នង ធិ នុស្សដនទពទៀត ។ ិ ចាប់អនតរជាតិ ទាក់ទន ិ នង ិ ស្ិទម
២ - កនុងពោលពៅពនោះ ក - កមពុជាស្នាថាៈ - ធានាពោរព នង ធិ នុស្ស ពហយ ជាមូលដ្ឋានពៅកមពុជា ។ ិ របតប ិ តតតា ិ មស្ិទម ើ នង ិ ពស្រភាព ី - ោំរទស្ិទធិពលរដាកមពុជាទាំងអស្់ ពដើមបពធវ ុ និង ការការពារស្ិទម ធិ នុស្ស និង ពស្រ ី ី ើស្កមមភាព ន្ដលជំរញ ភាពជាមូលដ្ឋាន ។
- ចាត់វធានការណ ៍ ដ៏មានរបស្ិទធភាព ពដើមបធានាកុ ំពអាយនពោបាយ នង ិ ី ិ អំពពរើ បរពត ឹ តពៅកនុងអតត ី កាលវលរត ិ
ប់មកវញជាដ្ឋច់ ខាត ។ ិ
- ចូលរួមកនុងកច ត ីស្ិទម ធិ នុស្ស ន្ដលទាក់ទិន ។ ិ ចរពមពរពៀងអនតរជាតិស្ី ព ខ - ភាគីឯពទៀត ន្ដលចូលរួមកនុងកច ត ល់ការពោរព និង អនុវតត ើ និង ពលើកទក ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ស្នាបពងាន ឹ ចិតដ
តាមស្ិទម ធិ នុស្ស នង លដ្ឋានពៅកមពុជា ដូចន្ដលមានន្ចងកនុងកច ើ បី ិ ពស្រភាពជាមូ ី ិ រច ពមពរពៀងអនតរជាតិ ពដម ជាតព ិ ពិ ស្ស្ទប់ាាត់កុំពអាយមានការរ ំព
ភស្ិទម ធិ នុស្សព
ង ិ ។ ើ វញ
៣ - គណៈកមមការអំពីស្ិទធិមនុស្ស របស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ រតូវបនតរតាមដ្ឋនពដ្ឋយដិតដល់ាានការណ៍ ស្ិទធិមនុស្ស ពៅកមពុជា រួមទាំងកនុងករណីចាំបាច់ ចាត់តាង ំ អនករយការណ៍ពិពស្ស្មានក់ ន្ដលរតូវការរយការណ៍ អំពីលទធផលនន ការរកពឃើញរបស្់ខួ នជាពរៀងរល់ ល នន ំ ជូនពៅគណៈកមមការ និង ពៅមគស្ននិបាតអងគការស្ហរបជាជាតិ ។
្រាទី ៤ ភាគីន្ដលចុោះកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ អំពាវនាវដល់រដាដនទពទៀត ពអាយទទួលាគល់ និងពោរពរគប់ន្បបោ៉ាង ដល់
អធិបពតយយភាព ឯការជយ បូរណភាព និង ភាពមន ិ អាចរ ំព
ភបានននន្ដនដី អពារកិតភាព និង ឯកភាពជាតិរបស្់កមពុជា
ពហើយពជៀស្វាងពធវើអំពពើន្ដលមន ិ ស្មរស្បនិងពោលកាណ៍ទាំងពនាោះ ឬ ន្ដលមន ិ រស្បពៅ នឹងរបការដនទពទៀត ននកច ិ ចរពម ពរពៀងពនោះ ។
40
្រាទី ៥ ១ - កនុងករណីមានការរ ំព រ ំព
ភ ឬ ការគំរមកំន្ហង រ ំព
ភពលើអធប ិ ពតពយាភាព ឯករជយ បូរណភាព នង ិ ភាពមន ិ អាច
ភបានននន្ដនដី អពារកត ិ ភាព ឬ ឯកភាពជាតនិ នកមពុជា ឬពលើការពបតជាញអនុវតតដនទពទៀត
ពរពៀងពនោះ ប
ត ភាគក ន ិចចរពមពរពៀងពនោះ ពធវើការពិពរោោះជាបនាាន់ ពដើមបអនុ ័ រល់វធានការណ ៍ ស្មរស្ប ពដើមប ី ិ ី ុ ងក ី មត
ធានាការពោរពដល់ការ ពបតជាញចិតតទាង ំ ពនាោះ និង ពដ្ឋោះរាយរល់ការរ ំព ២ - វធានការន្បបពនោះ កនុងចំព ិ
ភទាំងពនាោះ តាមមពធាបាយស្នតិវធ ិ ី។
មវធានការពផសងពទៀត អាចរួមមាន ការរយការណ៍ពៅរកុមរបក ិ ឹ ាស្នតស្ ិ ុ ខ អងគការស្ហ
របជាជាតិ ឬ ពរបរើ បាស្មពធាបាយដំព អងគការស្ហរបជាជាតិ ។
៣-ប
មួយ កនុងកច ិ ចរពម
ោះរាយ នូវទំនាស្់ពដ្ឋយស្នតវិ ធ ិ ី ពោងពៅតាមមារតា ៣៣ ននធមមនុញ្ដ
ត ភាគក ន ច ភ ីស្ហរបធាន ននស្ននិស្ិទបា៉ារស្ស្ត ី ុ ងក ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ក៏អាចស្ុំ ការឧបតាមព ី ី ពីកមពុជាន្ដរ ។
៤ - កនុងករណីមានការរ ំព
ភោ៉ាងធៃនធ ់ ៃរ ពលើស្ិទធិមនុស្សពៅកមពុជា ភាគក ន ច ី ុ ងក ិ ចរពមពរពៀង រតូវពស្នើដល់អងគការមានស្មតា
កច ន្ដលស្មរស្ប ពដើមបទប់ ិ ិ ចរបស្់អងគការស្ហរបជាជាតិ ពអាយចាត់វធានការដនទពទៀត ី ាាត់ នង ិ លិបបំបាត់ការ រ ំព
ភន្បបពនោះ ពដ្ឋយរស្បតាមចាប់អនតរជាតន្ិ ដលទាក់ទន ិ ។
្រតទី ៦ កច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ នង ឹ ចូលជាធរមាន ពៅពពលចុោះហតាពលខា ។
្រាទី ៧ កិចចរពមពរពៀងពនោះ រតូវទុកចំហរស្រមាប់រដាទាង ំ អស្់ចូលរួម ។ ពាកយស្ុំ ចូលផលួវការ រតូវតំកល់ទុកពៅនឹងរដ្ឋាភបា ិ ល
ាធារណរដាបារ ំង នង ួ ៗ ន្ដលចូលរួមកនុងកច ិ ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ។ស្រមាប់រដានម ិ យ ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ពាកយស្ុំ ចូល ពនាោះ រតូវចូលជាធរមានពៅនថៃដំកល់ទុកពាកយស្ុំ ចូលរួមរបស្់ខួ ន ល ។
្រាទី ៨ ចាប់ពដើមននកច ិ ចរពមពរពៀងពនោះ ន្ដលមានជាភាារចន ិ - អង់ពគលស្ - បារ ំង - ន្ខមរ នង ិ រុស្ស ុ ី មានតនមលដូចោន រតូវ
ដ្ឋក់តមាល់ទុកពៅរដ្ឋាភបា ិ លននាធារណរដាបារ ំង នង ិ ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ន្ដលនង ឹ បញ្ជូ ននូវចាប់ចំ
បានបញ្ញជក់រតម ឹ រតូវពហយ ើ ពៅពអាយរដ្ឋាភបា ិ លននរដាដនទៗ ន្ដលចូលរួមកនុងស្ននស្ ិ ិ ទបា៉ារស្ស្ត ី ី ពក ី មពុជា នង ិ ជូនព ពលខាធិការអងគការស្ហរបជាជាតិ ។
ងន្ដល កអគគ
41
ពដើមបជាស្កខ ី ីភាព ប
ត របតភ ិ ូពពញស្មតាកិចច ដូចមាននាមខាងពរកាម ន្ដលទទួលស្ិទធិរតឹមរតូវពហើយពនាោះ បាន
ចុោះហតាពលខាពលើកិចចរពមពរពៀងពនោះ ។
ពធវើពៅរកុងបា៉ារស្ ី នថៃទី ២៣ ន្ខ តុ
១៩៩១
42
III ពស្ចកតីដថលងការណ៍ ស្តរ ី ីការាតរ និង ការកាង របពទស្កមពជាព ុ ១ - ទិស្ពៅជាបឋម ននការកាងរបពទស្កមពុជាព
ង ើ វិញ
ង ន ិ គឺការរកចពរម ើ វញ ី ើ ននរបជាជាតិ និងរបជាជនកមពុជា ពដ្ឋយោមនការ
របកាន់ពរស្ពអ ង ធិ នុស្ស នង ល ើ ើ ឬ ការពធវពើ អាយខូចរបពោជន៍ ពហយ ើ ពដ្ឋយពោរពោ៉ាងពពញពលញ ដល់ស្ិទម ិ ពស្រភាពជាមូ ី ដ្ឋានស្រមាប់ជនរគប់ៗរូប ។ ពដម គរឺ តូវទាមទារអនុវតតដព៏ ពញពលញ នូវដំព ើ បស្ពរមចពអាយបានពោលពៅពនោះ ី
ោះរាយ
នពោបាយរួមមួយ ។
២ - ការទទួលខុស្រតូវជាស្ំ ខាន់ កនុងការស្ពរមចអំពីពស្ចកតីរតូវការ និង គំពរងន្ផនការណ៍ទាំងឡាយ ស្រមាប់ការកាង របពទស្កមពុជាព
ង ិ រតូវស្ាិតពៅពលើរបជាជន នង ើ ព ើ វញ ិ រដ្ឋាភបា ិ លកមពុជាន្ដលរតូវបពងាត
ពស្រ ី នង ិ រតម ឹ រតូវ ។ មន ិ រតូវមានការប៉ាុនប៉ាង ពស្ ី ំ
ក់របភពខាងពរៅ
ទាំងឡាយ កនុងការចូលរួមចំន្ណកដល់ការកាង របពទស្កមពុជាព
ើងតាមរយៈ ការពបាោះពននតពដ្ឋយ
មួយ ឬ ររ ំងទាយក (អនកផតល់អំព
ង ិ ើ វញពនាោះព
យ)
យ ើ ។
៣ - ជំនួយឧបតាមភជាលកខណៈអនតរជាតិ ជាលកខណៈតំបន់ និងជាលកខណៈ ពទវភាគដ ី ល់របពទស្កមពុជា គបបរតូ ី វបានស្រមប
ស្រមួលជាអតិបរមា តាមការន្ដលអាចពធវើពៅបាន ពដម ើ បបំ ី ពពញ ឬ បន្នាម ពៅពលើធនធានកនុងរបពទស្ ពហើយនិងរតូវបានផត ល់ពអាយ ពដ្ឋយឥតលំ ពអៀង និង ពដ្ឋយគិតគូរោ៉ាងពពញពលញ ដល់អធិបពតយយភាព អាទិភាព មពធាបាយទាំងឡាយនន ាាប័ននានា ពហើយនឹងស្មតាភាពរស្ូបយកជំនួយ របស្់របពទស្កមពុជា ។ ៤ - ពៅកនុងរកបខ័ណាននកច ិ ចរបង ឹ ន្របងកាងរបពទស្ព
ង ជំនួយពស្ដាកច រគប់តំបន់នន ិ ើ វញពនោះ ិ ចរតូវន្តបំពរផលរបពោជន៍ ើ
របពទស្កមពុជា ជាពពិ ស្ស្តំបន់ន្ដលចាញ់ ពរបៀបជាងពគ ពហយ ើ រតូវន្តបានពៅ ដល់រគប់រស្ទាប់ននស្ងគម ។ ំ ួយជាអនតរជាតិ រតូវពធវើព ៥ - ការអនុវតតនូវការខំរបង ឹ ន្របងផតល់ជន
ើងជាកំណត់ពៅកនុងរយៈពពលមួយ ន្ដលទទួលាគល់
ពដ្ឋយជាក់ន្ស្តង នូវភាពចាំបាច់ខាងនពោបាយ នង ិ បពចចកពទស្ ។ ការអនុវតតតរមូវផងន្ដរ ពអាយមានស្ហរបតិបតតកា ិ រដ៏ ស្ំ ខាន់មយ ួ រវាងអានាគតរដ្ឋាភបា ជាពទវភាគក ន បន់ នង ិ ិ លកមពុជា នង ឹ អនកចូលរួមវភាគទាន ី ុ ងតំ ិ អនតរជាតិ ។ ៦ - របព័នធស្ហរបជាជាតិ រតូវមានតួរនាទដ ៏ ំ ខាន់មយ ួ កនុងការាតរ នង ី ស្ ិ កាងព ការណ៍កាងព
ង ។ ការចាប់ពផតម ិ ើ ពលើកន្ផន ើ វញ
រតូវរបរពឹតតពៅពៅពពលដ៏ស្មរស្ប ពដម វ ិ នង ិ ើ បធានានូ ើងវញ ិ ការអំពាវនាវជាអនតរជាតពិ ដើមបរកវ ី ភាគទាន ី
ពជាគជ័យរបស្់ខួ ន ល ។
៧ - ពគមន ៏ នរបស្ិទធិភាព ស្តីពីការកាងជាតិព ិ ីដមា ិ អាចផតួចពផតើមកមមវធ
ពបើោមនការវាយតនមលលំអិតអំពីពភាគ ិ ើងវញបានពទ
រទពយខាងកមាលង ំ មនុស្ស ខាងធមមជាតិ នង ិ ខាងពស្ដាកច ិ ចពផសងៗពទៀតពនាោះ ។ ជាការចាំបាច់ រតូវពធវប ើ ញ្ជ ី ជពរមឿនរបជាជន ពន ិ ត ិ យរក
43
ពមល ើ អំពីទដ ិ ាភាព ន្ផនកខាងការអភវឌឍ និង ការកំណត់ពអាយបានចាស្់អំពធ ី នធាន ន្ដលមានពៅកនុងនិងពរៅរបពទស្។ ពដើមបស្ពរមចពោលបំ ណងពនោះ រតូវមានគពរមាងបញ្ជូ នពៅកាន់កមពុជា នូវពបស្កមមន្ស្វងយល់ការពត ី ិ របស្់របព័នធ
អងគការ ស្ហរបជាជាតិ ស្ាបន ័ ហរិ ញ្ដ វតាុអនតរជាតិ នង ិ ទភា ី ន ក់ង្ករដនទពទៀត ពដ្ឋយមានការយល់រពមពី រដ្ឋាភបា ិ លកមពុជា អនាគត ។
៨ - អារស្័យពដ្ឋយពគស្ពរមចបានដំព ពផតើមដំពណើរការាតរព
ស្ំ ពៅពដ្ឋោះរាយពស្ចកតីរតូវការបនាាន់ និងកាងលកខណស្មបតតិមូលដ្ឋាន ស្រមាប់ការ ិ ើងវញ
ពរៀបចំនូវ ន្ផនការកាងព ៩ - ស្រមាប់ដំ
ោះរាយ នននពោបាយរួមពនាោះ នាពពលពនោះពគអាចពធវើ ពហើយគួរន្តពធវើនូវ ការផតួច
ង ិ ន្ដលមានរយៈពពលមធយម និងរយៈពពលន្វង ។ ើ វញ
ក់កាល ននការាតរព
ង ពគពស្នើពអាយអគគពលខាធកា ិ ើ វញពនោះ ិ រ អងគការស្ហរបជាជាតិ ស្រមបស្រមួល
កមមវធ ិ ដ ឹ នាំពដ្ឋយមនុស្សមានក់ ន្ដលរតូវបានន្តងតាំងព ី ក ១០ - ពៅកនុងដំ
ក់កាលាតរព
ង ើ ស្រមាប់ពោលបំណងពនោះ ។
រតូវយកចត ត ក់ ជាពិពស្ស្ ពៅពលើការផគតផ ់ គងពស្បៀង ស្ុ ខភាព ទីលំពៅ ការ ិ ើងវញពនោះ ិ ដ្ឋ
ហវឹកហវឺន ការអបរ ំ របព័នធគមនាគមន៍ នង ិ ការាតរព
របាស្ជាាធារណៈ ន្ដលមានរាប់របស្់កមពុជា ។
វ ពហដ្ឋារចនាស្មពន ័ ធជាមូលដ្ឋាន និង មពធាបាយស្មាភរៈពរបើ ិ ើងវញនូ
១១ - ការអនុវតតន្ផនការអភវិ ឌឍន៍ ជាអនតរជាតស្ ិ រមាប់រយៈពពលន្វង ស្តីពកា ី រាតរព
ង ិ រតូវរងចំដល់ការបពងាត ើ រដ្ឋាភបា ើ វញ ិ
លមួយ បនាាប់ពីការពបាោះពននត និងការស្ពរមចចិតត និង ការអនុមត ័ នូវនពោបាយ នង ល ។ ិ អាទិភាពផ្លាល់របស្់ខួ ន ១២ - ដំ
ក់កាលននការកាងព
ង រតូវជំរញ ុ ពលើកកំពស្់ាមរតី រកស្ុី ពធវើស្ហរោស្របស្់កមពុជា ពហើយពរបើ ិ ើ វញពនោះ
របាស្វស្័ មវស្័ ុ ការរកចពរម ន ំ ខលួនផ្លាល់ ិ យឯកជន កនុងចំព ិ យនានាជាពរចើនពទៀត ពដើមបជួ ី យជំរញ ី ើ ពស្ដាកិចច ពដ្ឋយកមាលង ។ ដំ ក់កាលពនោះ ក៏រតូវទទួលផលរបពោជន៍ ពត ំ ន់ផងន្ដរ ន្ដលកនុងពនាោះមានការពាក់ពន ័ ធ ដល់ាាប័ននានាដូចជា ី ប
គណៈកមមការពស្ដាកច ើ ពហយ ិ ច - ស្ងគមកច ិ ច ស្រមាប់ អាស្ុី បា៉ាស្ុី ហក ិវ “ESCAP” នង ិ គណៈកមាមធកា ិ រទពនលពមគងគជាពដម ើ ពប ី ត រដ្ឋាភបា ិ លពៅកនុងតំបន់ នង ិ ពកា ី រចូលរួមរបស្់អងគការមន ិ ន្មនរដ្ឋាភបា ិ ល។
១៣ - ពដើមបបានស្ុ ន្ដលរតូវផតល់ពអាយពដ្ឋយស្ហគមន៍អនតរជាតិ ស្រមាប់ការក ិ ី ី ចង្កវក់ោន និង តាមដ្ឋនការពធវើវភាគទាន ាងរបពទស្កមពុជាព
ង ិ ើ វញ
ពរកាយការបពងាើតរដ្ឋាភបា ិ លមួយ
បនាាប់ពីការពបាោះពននត
ពោបល់មយ ួ ពៅថាគណៈកមមការអនតរជាតិ ស្តីពកា ី រកាងរបពទស្កមពុជាព រស្ប នង ិ ពបក ើ ចំហរចំពពាោះអនកពធវអ ើ ំព
ពគរតូវបពងាើតាាប័ន
ង ិ “ICORC” ពៅពពលពវ ើ វញ
យ នង ិ ភាគពី ផសងពទៀតន្ដលទាក់ទន ិ ។ ពគពស្នើរព
ពិពរោោះ
មួយស្ម
កអគគពលខាធកា ិ រ ននអងគការ
ស្ហរបជាជាតិ ពអាយពធវកា ធ ងគការស្ហរបជាជាតិ ោំរទគណៈកមាមធកា ើ រពរៀបចំពពិ ស្ស្ស្រមាប់ពអាយ របព័នអ ិ រអនតរជាតិ ស្តីពីការកាងរបពទស្កមពុជាព រអាក់រអួល ពដ ី ំ
ល ដូចជាពធវើពអាយមានការពផារ ពដ្ឋយោមនការ ិ “ICORC” កនុងការពធវើការង្កររបស្់ខួ ន ើងវញ ក់កាលាតរព ើងវញ ក់កាលកាងព ង ិ ពៅដំ ិ ។ ើ វញ
44
កិចចររមពររៀងចុងពរកាយននស្នោិស្ទ ិ បា៉ារ ីស្ស្តរ ី ីកមពុជា ១ - ស្ននិស្ិទទីរកុងបា៉ារស្ស្ត ី ី ពីកមពុជា រតូវបានពកាោះរបជុំតាមការ អពញ្ជ ើ ញរបស្់រដ្ឋាភបា ិ ល ននាធារណរដាបារ ំង កនុងទិស្ ពៅឈនពៅដល់ដំព ោះរាយរួមមួយ ពដ្ឋយមានការធានាជាអនតរជាតិ ន្ដលនង ិ ឹ នាំស្នតិភាពមកពអាយរបពទស្វញ ន្ដលបានឆលងកាត់ជពមាលោះរបកបពដ្ឋយ ពាកនាដកមម និង ការបងហូរ្មពនោះ ។
ំ រី ពលើក ពលើកទី មួយ ពនី ថៃទី ៣០ ន្ខកកាដ្ឋ ដល់នថៃទី ស្ននស្ ិ ិ ទបានរបរពត ឹ តពៅ ពដ្ឋយមានស្ម័យរបជុព
៣០ ន្ខស្ីគ នន ំ ១៩៨៩ ពហយ ើ ពលើកទី ពរី ពនិ ថៃទី ២១ ដល់នថៃទី ២៣ ន្ខតុ
នន ំ ១៩៩១ ។
២ - ស្ហរបធានននស្ននិស្ិទមាន៖ ឯកឧតតម រ ៉ាូ ង់ឌុយមា៉ាស្ រដាមស្ត្នតីរកស្ួ ងការបរពទស្ននាធារណរដាបារ ំង នង ិ ឯកឧតតម អាលិអាឡា
តាស្ រដាមស្ត្នតី រកស្ួ ងការបរពទស្នន ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ។ ៣ - រដាន្ដលបានចូលរួមកនុងស្ននស្ ិ ិ ទ មានដូចតពៅ៖ អូស្ត្ាតលី របុយពណដ្ឋរុស្ាឡាម កមពុជា កា
ាធារណរដបបារ ំង ស្ធារណរដាឥ ឡាវ មា៉ាព
ា
ដ្ឋ ាធារណរដារបជាមានត ិ ចិន ស្ហរដាអាពមរក ិ
ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ជប៉ាន ុ ាធារណរដារបជាធិបពតយយរបជាមានិត
ស្ុី ាធារណរដាហីល វ ី ពន ី ចរកភពអង់ពគលស្ និង ពអៀរ
ង់ខាងពជើង ាធារណរដាស្ឹងនបូរ ី រជា
ង់ ស្ហភាពាធារណរដាស្ងគមនយ ិ មស្ូ ពវៀត ាធារណរដាស្ងគមនយ ិ មពវៀត បន្នាមពពី លើពនោះ ចលនាមន ័ ធ រតូវបានដំ ិ ចូលបកសស្មពន
ចរកនថ
ម។
ងពដ្ឋយរដា ន្ដលពធវជា ើ របធានចលនាពនាោះ ចំ
ពពលន្ដលស្ននិស្ិទ របជុំមយ ួ ពលើកៗពនាោះគឺ ហសមបាបពវ ពៅស្ម័យរបជុំពលើកទី ១ និង យូពគគាលវ ី ពៅស្ម័យ ុី របជុំពលើកទី ២ ។
៤ - កនុងឱ្កាស្ស្ម័យរបជុំពលើកទី ១ ននស្ននិស្ិទ របពទស្កមពុជារតូវបានតំ ង ពដ្ឋយភាគីកមពុជាទាំង ៤ ។ កនុងឱ្កាស្ ស្ម័យរបជុពំ លើកទី ២ ននស្ននស្ ង ពដ្ឋយរកុមរបក ិ ិ ទ របពទស្កមពុជារតូវបានតំ ឹ ាជាតជា ិ ន់ខពស្់ ពរកាមអធប ិ តភា ី ព ននរបធាន របស្់ខួ ន ល គស្ ឺ ពមតច នពរតតម ស្ីហនុ ។
៥ - អគគពលខាធិការ ននអងគការស្ហរបជាជាតិ ឯកឧតតម គវពយ៉ា ិ រ ពប៉ាពរ ៉ាស្ពដគូពអោ៉ារ និង តំ ព
ករ៉ា ហវីឌីនហ៍ពម៉ាដ ក៏បានចូលរួមកនុងស្ននិស្ិទពនាោះន្ដរ ។
ងពិពស្ស្របស្់ព
កគឺ
45
៦ - ស្ននិស្ិទបានពរៀបចំការង្ករ របស្់ខួ នពដ្ឋយបពងា ល ត ួ ៣ ពដលអនកចូលរួមទាំងអស្់ មាន ើ នូវ គណៈកមមការការង្ករចំនន ំ ន កនុងរយៈពពលននស្ម័យរបជុំពលើកទី ១ តំ ងរបស្់ខួ ន ល ពៅកនុងគណៈកមមការទាំងពនាោះ ពហើយន្ដលបានរបជុោ របស្់ស្ននស្ ិ ិ ទ ។ គណៈកមមការទី ១ បានពភា ិ កាពលើបញ្ញហពោធា គណៈកមមការទី ២ បានពភា ិ កាពលើការធានាជា អនតរជាតិ គណៈកមមការទី ៣ បានពភា ត ក ិ កាពលើបញ្ញហមាតុភូមន ិ វិ តតន៍ ននជនពភៀស្ខលួន នង ិ ជនផ្លលស្់បូ ទ ី ន្នលង នង ិ ការ កាងរបពទស្កមពុជាព ប
ចំព
ង ិ ។ ើ វញ
ត របធាន និង អនករយការណ៍ របស្់គណៈកមមការនិមយ ួ ៗ មាន៖
ោះគណៈកមមការទី មួយៈ
ស្ហរបធាន
:
ព
ក ស្.រ. គាពរ ៉ាខាន់ (ឥ
:
ព
ក អា
ព
ករស្ី វតូិ ោ៉ា ស្ុី ស្ង់ពត បាតាកលង់ (ហវីលីពីន)
អនករយការណ៍ :
ចំព
ង់ ស្ូ លីវា៉ាន់ (កា
ដ្ឋ)
ោះគណៈកមមការទី រីរៈ
ស្ហរបធាន
:
ព
:
ព
អនករយការណ៍ :
ព
ចំព
ា )
ក ស្ូ លីវងស របាស្ុី ធីពដធ (ឡាវ)
ក ហានណហ៍ អាបឌ ី ន ី អុីរបាហុីម (មា៉ាព ក ន្អរពវ ៉ា ដឺហសង់ដឡា ឺ បាទី (បារ ំង)
ស្ុី )
ោះគណៈកមមការទី បីៈ
ស្ហរបធាន
:
ព
:
ព
អនករយការណ៍ :
ក យូគីយូ ៉ា អុីមា៉ាគាវា៉ា (ជប៉ាុន)
ក រន្៉ាូ បរត៍ ពម៉ារពលល ី ស្ (អូស្ត្ាតលី)
វរៈពស្នយ ៍ ក រ ៉ាូ ី ឯ
ជុក ាវស្ឌោ ី ត (នថ
ង់)
ស្ននិស្ិទក៏បានបពងាើតផងន្ដរ នូវគណៈកមាមធិការចំពពាោះកិចច (ADHOC) ន្ដលមានតំ
បួនជាស្មាជិក និង ដក ឹ នាំពដ្ឋយតំ
ងរបស្់ភាគីកមពុជា ទាំង
ង របស្់អងគការស្ហរបធានទាំងពិរននស្ននិស្ិទ ។ ភារកិចចននគណៈកមាមធកា ិ រពនោះ
គឺទទួលបនាុកបញ្ញហន្ដលទាក់ទងដល់ដ្ឋរ បរងួបបរងួមជាតរិ វាង ប
ត ភាគីកមពុជា ។ គណៈកមាមធិការចំពពាោះកច ិ ចពនោះ បាន
ពធវកា ើ ររបជុំជាពរចន ើ ពលើកពៅកនុងរយៈពពលននស្ម័យរបជុំ ពលើកទី ១ របស្់ស្ននស្ ិ ិទ ។ គណៈកមាមធកា ឹ នាំពដ្ឋយតំ ិ រស្រមបស្រមួលននស្ននស្ ិ ិ ទ ដក
ងរបស្់ស្ហរបធាន ទាំងពរី តូវបានបពងាត ើ ព
ពហយ ើ ភារកច ិ ចទទួលខុស្រតូវ ពលើការស្រមបស្រមួលជាទួពៅ ចំពពាោះការង្កររបស្់គណៈកមមការទាំង ៤ ពផសងពទៀត រតូវបាន
ង ើ
46
របគល់ពអាយគណៈកមាមធិការពនោះ ។ គណៈកមាមធកា ិ រស្រមបស្រមួល បានពធវកា ើ ររបជុំនារល់ពពលស្ម័យរបជុំទី ១ ទី ២ របស្់ស្ននស្ ិ ិ ទ ។ ការរបជុំ
ពរៅផលូវការមួយរបស្់គណៈកមាមធកា ិ រស្រមបស្រមួល ក៏បានរបរពត ឹ តពៅពៅទរី កុង ញីវយ៉ាក កាលពនី ថៃទី ២១ ន្ខកញ្ញដ នន ំ ១៩៩១ កនលងពៅពនោះផងន្ដរ ។
៧ - ពៅទីបញ្ច ប់ននស្ម័យរបជុំពលើកទី ១ ស្ននិស្ិទបានពជឿនពលឿនពៅមុខ កនុងការពរៀបចំនូវចំណុចពផសងៗ ជាពរចន ើ និង ចាំបាច់ ពដម ដពំ ោះរាយរួមមួយ ននជពំ ោះកមពុជា ។ ក៏បុន្៉ា នតស្ននិស្ិទបានកត់ស្មាគល់ថា ពៅពុទា ំ នៈ ើ ប្នពៅដល់ ី មានលទធភាព ្នពៅដល់ដំព
ោះរាយរួម ពៅព
ើយពទ ។
ពហតុដូពចនោះមានការស្ពរមចថា រតូវផ្លាកស្ននស្ ិ ិ ទពៅនថៃទី ៣០ ន្ខស្ីគ នន ំ ១៩៨៩ ស្ិន ។ ជាមួយោនពនាោះ ស្ននិ
ស្ិទបានអំពាវនាវ ដល់ភាគនី ជប់ទាក់ទន ដំព ើ ការខត ើ ប្នពៅដល់ ិ ទាំងអស្់ ពអាយបពងាន ិ ខំ ពដម ី ពស្នើដល់ស្ហរបធានពអាយចួយឧបតាមភពរជាមន្រជងស្រមួល ដល់ការខិតខំទាង ំ ពនាោះ ។
ោះរាយរួម នង ិ បាន
៨ - បនាាប់ពីការពផ្លតតស្ម័យរបជុំពលើកទី ១ ននស្ននិស្ិទមក ស្ហរបធាន នង ិ អគគពលខាធិការអងគការស្ហរបជាជាតិ បាន ពធវកា ើ រពពិ រោោះោ៉ាងទូលំទូ
យ
ជាពពិ ស្ស្ជាមួយស្មាជិកអចនិ ស្ត្នតយទា ៍ ង ំ ៥ របស្់រកុមរបក ឹ ាស្នតស្ ិ ុ ខស្ហរបជាជាតិ
ជាមួយរកុមរបក ព ់ ននកមពុជា នង ឹ ាជាតជា ិ ន់ខស្ ិ ជាមួយអនកចូលរួមដនទពទៀត ននស្ននស្ ិ ិ ទបា៉ារស្ ី ។
កមមវតាុននការពិពរោោះទាំងពនាោះ គឺការពរៀបចំកច ិ ចរពមពរពៀងមួយ ស្តីពីទិដាភាពទាំងអស្់ ននដំព
ោះរាយ ការធានា
នូវ ទំនាក់តំនងននគនត ន ណងពនាោះ និង ការបពងាើនលទធភាពកនុងការ ិ ផតួចពផតើមទាំងអស្់ ន្ដលរតូវបានអនុមតក ិ ុ ងពោលបំ
បញ្ច ប់ការបងហូរ្មពៅកមពុជា ពអាយបាននប់រហ័ស្ជាទីបំផុត ។ ការរបឹងន្របងរបស្់ស្ហរបធាន និង អគគពលខាធិការ ំ ថមី នូវស្ននិស្ិទ ទីរកុងបា៉ារស្ស្ត បានអនុញ្ញដត ពអាយពកាោះរបជុជា ី ី ពីកមពុជា ។ ៩ - ពៅកនុងដំ
ំ ញ្ច ប់ ននស្ននស្ ក់កាលពបក ២៣ តុ ើ ស្ម័យរបជុប ិ ិ ទបា៉ារស្នថៃ ី
១៩៩១ ឯកឧតតម ស្ត្ហង វ ា ់ វ មពី តរ ៉ាង់
របធានាធប ិ តី ននាធារណរដាបារ ំង ស្ពមតច នពរតតម ស្ីហនុ របធានរកុមរបក ឹ ាជាតជា ិ ន់ខពស្់ននកមពុជា នង ិ ឯកឧតតម គវពយ៉ា ី ពប៉ាពរ ៉ាស្ពដគូពអោ៉ារ អគគពលខាធិការអងគការស្ហរបជាជាតិ បានអានស្ុ នរា កថា ចំពពាោះអងគស្ននិស្ិទ ។ ១០ - ពៅកនុងស្ម័យរបជុំពលើកទី ២ ស្ននិស្ិទបានអនុមតន ិ ូវ ឯការដូចខាងពរកាម៖ ក - កច ិ ចរពមពរពៀងស្តីពដ ី ំព
អាជាញធរបព
ោះរាយរួមមួយ ននជពមាលោះកមពុជា ពដ្ឋយមានភាជប់នូវឧបស្មពន ័ ធ ស្តីពភា ិ រកច ិ ចរបស្់
ត ោះអាស្នន អ.ស្.ប. ពៅកមពុជា បញ្ញហពោធា ការពបាោះពននត មាតុភូមន ិ វិ តតន៍ ននជនពភៀស្ខលួនកមពុជា នង ិ ជន
ផ្លលស្់បូ រទ ត ីកន្នលង នង ិ ប
ត ពោលការណ៍ ស្រមាប់រដាធមមនុញ្ដថមីរបស្់កមពុជា ។
ខ - កិចចរពមពរពៀងស្តីពីអធប ិ ពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព និង ភាពមន ិ អាចរ ំព
ភបានននន្ដនដី អពារកិត
47
ភាព និង ពអកភាពជាតិរបស្់កមពុជា ។ គ - ពស្ចកតន្ី ថលងការណ៍ស្តីពកា ី រាតរ នង ិ ការកាងរបពទស្កមពុជាព ឯការទាំងពនោះ រតូវបានពរៀបពរៀងព
ង ិ ។ ើ វញ
ង ើ បដ ើ ពលើមូលដ្ឋាននន “ឯការរកបខ័ណាពដម ី ំព
ោះរាយ នពោបាយរួមនន
ជពមាលោះកមពុនជ” ន្ដលរតូវបានអនុមតិ ពដ្ឋយស្មាជក ត ទា ៍ ង ំ ៥ ននរកុមរបឹកាស្នតស្ ិ អចិនស្ត្នយ ិ ុ ខ ស្ហរបជាជាតិកាលពីនថៃទី ២៨ ន្ខស្ីគ ននាំ្ ១៩៩០ ំ នង ិ ឯការការង្ករន្ដលរតូវបានពរៀបចំព
ើង នាស្ម័យរបជុំពលើកទី ១ របស្់ស្ននិស្ិទ ។ ឯក
ារទាំងពនោះ ពរោងនូវដំពណើរការបនតរបនាាប់មយ ួ ននការបរងួបបរងួមជាតិ រពមទាំងតួនាទីមយ ួ ដ៏ទូលំទូ
យ របស្់អងគការ
ស្ហរបជាជាតិ ន្ដលអនុញ្ញដតពអាយរបជាជនកមពុជា កំណត់យកអនាគតនពោបាយរបស្់ខួ ន ល តាមរយៈការពបាោះពននត
ពដ្ឋយពស្រ ី នង នពោបាយអពារកត ឹ នាំពដ្ឋយអងគការស្ហរបជាជាតិ ពៅកនុងបរោកាស្ ិ រតម ឹ រតូវ ពរៀបចំ នង ិ ដក ិ ឹ មួយ នង ិ ពដ្ឋយមានការពោរពពពញទី ចំពពាោះអធប ិ ពតយយភាពជាតរិ បស្់កមពុជា ។ ១១ - ឯការទាំងពនោះ ន្ដលរួមោនមកគឺជាដំព ព
ើង ពដើមបពអាយប ី
ោះរាយរួម ន្ដលជាពោលពៅរបស្់ស្ននិស្ិទបា៉ារស្ពនាោះ រតូវបានពបើក ី
ត រដាចូលរួមស្ននិស្ិទ បា៉ារស្ចុ ោះហតាពលខា ។ ចំពពាោះរបពទស្កមពុជា ឯការទាំងពនោះនឹងរតូវបានចុោះ ី
ហតាពលខា ពដ្ឋយស្មាជិកទាំង ១២ ននរកុមរបឹកាជាតិជាន់ខពស្់កមពុជា ន្ដលជាអងគការរស្បចាប់ នង ិ ជារបភពនន អំ
ចន្តមួយគត់ តំ
១២ - ប ពីដំព
ងពអាយ អធប ិ ពតយយភាព ឯករយ នង ិ ឯកភាពជាតរិ បស្់កមពុជា ។
ត រដាចូលរួមកនុងស្ននស្ ិ ិ ទ ពស្នើស្ុំពអាយស្ហរបធានននស្ននស្ ិ ិ ទបញ្ជូ ននូវ ចាប់រតម ឹ រតូវមួយចាប់ ននឯការស្តី
ោះរាយនពោបាយរួមពនោះ ជូនព
កអគគពលខាធកា ិ រ អ.ស្.ប. ។ ប
ត រដាចូលរួមស្ននិស្ិទ ពស្នើដល់ព
កអគគ
ពលខាធិការ ពអាយរបកាន់យកនូវបទកំណត់ស្មរស្ប ពអាយដំព
ោះរាយរួមពនោះ រតូវបានរកុមរបឹកាស្នតិស្ុខ ស្ហ
រាយរួមពនោះ រតូវបានស្ពរមច ពហើយនឹងជួយពៅកនុងការអនុវតតដំព
ោះរាយពនោះ ។
របជាជាតិពិនត ំ ុត ។ ប ិ យោ៉ាងនប់បផ
ំព ត រដាទាង ំ ពនោះស្នាថា នឹងស្ហការណ៍ោ៉ាងពពញទំហឹង ពដម ើ បពអាយដ ី
ជាពពិ ស្ស្ ពដ្ឋយពមល ត ៗ មី របកបពដ្ឋយពាកនាដកមមននរបពទស្កមពុជា ប ើ ពឃញ ើ នូវរបវតតា ិ ស្ត្ស្ថ
ោះ
ត រដាចូលរួម
កនុងស្ននស្ ុ នង ធិ ុស្ស នង ល ិ ិ ទ បានស្នាជំរញ ិ ពលើកទក ឹ ចត ិ តពអាយមានការពោរព នង ិ របតប ិ តតតា ិ មស្ិទម ិ ពស្រភាពជាមូ ី ដ្ឋាន ពៅកនុងរបពទស្កមពុជា ដូចមានន្ចងពៅកនុងប ប
ត រដាពនាោះ ជាភាគច ី ូលរួមផងន្ដរ ។
១៣ - ប
ត កច ិ រច ពមពរពៀងអនតរជាតិ ន្ដលទាក់ទងដល់បញ្ញហពនោះ ពហើយន្ដល
ត រដាចូលរួមកនុងស្ននស្ ិ ិ ទ ពស្នើពអាយគណៈកមាមធកា ិ រ កាកបាតរកហមអនតរជាតិ ជួយស្រមួលការពដ្ឋោះន្លង
ពឈលយ ំ ង ំ ស្ុី វល ល ។ប ិ រស្បតាមពោលការណ៍របស្់ខួ ន ើ ស្ឹក នង ិ អនកជាប់ឃុោ កមាមធកា ិ រ កាកបាតរកហមអនតរជាតពិ ៅកនុងភារកច ិ ចពនោះ ។ ១៤ - ប
ត រដាចូលរួមកនុងស្ននិស្ិទ ស្ូ មអពញ្ជ ើ ញដល់ប
ត រដាទាង ំ ពនោះ ពរតៀមនង ឹ ជួយដល់ គណៈ
ត រដាពផសងពទៀត ពអាយចូលរួមកនុងកច ិ ចរពមពរពៀង ស្តីពីដំព
ោះ
រាយនពោបាយរួមមួយ ននជពមាលោះកមពុជា និង កនុងកច ិ ចរពមពរពៀងស្តីពអ ិ ធិបពតយយភាព ឯករជយ បូរណភាព និង ភាពមន ិ
48
មន ិ អាចរ ំព
ភបាន ននន្ដនដី អពារកឹតភាព និង ឯកភាពជាតិរបស្់កមពុជា ។
១៥ - ពដ្ឋយពន ិ ត ិ យពឃញ ើ នូវពស្ចកតរី តូវការ ពអាយមានការខត ិ ខំរបង ឹ ន្របង ជាអនតរជាតពិ ដ្ឋយស្ុី ស្ង្កវក់ោន ពដើមបជួ ី យដល់ ការាតរ នង ិ ការកាងរបពទស្កមពុជាព
ង ិ ប ើ វញ
ត រដាចូលរួមស្ននស្ ិ ិ ទ អំពាវនាវពដ្ឋយទទួច ដល់ស្ហគមន៍អនតរជាតិ
ពអាយផតល់នូវការោំរទជាពស្ដាកច រស្បតាមវធានការ ន្ដលរតូវបានពលើកព ិ ិ ច នង ិ ហរិ ញ្ដ វតាុ ពដ្ឋយស្បបរស្ ុ ចកតីន្ថលងការណ៍ ស្តីពិការាតរ និង ការកាងរបពទស្កមពុជាព ពដើមបជាស្ំ អាង ប ី
ត តំ
ិ ។ ើងវញ
ង ើ ពៅកនុង ពស្
ងបានចុោះហតាពលខា ពលើកិចចរពមពរពៀងបញ្ច ប់ពនោះ ។
ពធវពើ ៅទរី កុងបា៉ារស្ ី នថៃទី នមភបី (២៣) ន្ខតុ
(១០) នន ំ មួយពាន់របាំបន ួ រយ ពៅស្ិបមួយ (១៩៩១) ជាពរី ចាប់
ជាភាាចន ួ ៗ មានតនមលដូចោន ។ ចាប់ពដម ើ ននកច ិ អង់ពគលស្ បារ ំង ន្ខមរ នង ិ រុស្ស ុ ី ពដ្ឋយចាប់ជាភាានម ិ យ ិ ចរពមពរពៀង បញ្ច ប់ពនោះ នង ឹ រតូវតមាល់ទុកពៅនង ឹ រដ្ឋាភបា ិ លននាធារណរដាបារ ំង នង ិ ាធារណរដាឥណូ ា ពណស្ុី ។
- ចប់ -