Achtergrondinformatie / Perspectief Persconferentie Cft Curaçao 20 februari 2019
Het gaat economisch niet goed met Curaçao. De economie is de laatste twee jaren met 3,5% gedaald. Voor 2019 en daarna is een heel beperkte groei voorzien. Wij als Cft zijn ons bewust van de grote uitdagingen, waar Curaçao voor staat. Dit geldt uiteraard eveneens voor de begroting. In 2017 sloot de begroting af met een tekort van ANG 116 miljoen. Volgens de inzichten in onze brief op 13 februari ging het om een voorlopig tekort voor 2018 van ANG 39 miljoen, inmiddels is duidelijk dat dit 52 miljoen is geworden. Bij het laatste is het ook zorgelijk dat op het einde van het jaar zich een aantal verplichtingen te laat manifesteerde. Vanochtend hebben we intensief met de Minister van Financiën, de heer Gijsbertha, gesproken over de begroting 2019. Zoals het Cft in een artikel 12 brief van 13 februari heeft aangegeven is de huidige begroting niet in evenwicht en voldoet niet aan de vereisten van de Rijkswet financieel toezicht. Er bestaat overeenstemming tussen het Cft en de Minister van Financiën dat in 2019 de belastingen met ANG 91,6 miljoen naar beneden bijgesteld moeten worden. We hebben ook geconcludeerd dat de niet-belastingmiddelen zoals dividenden en de verkoop van goederen en diensten voor een bedrag van ANG 35,2 miljoen naar beneden moeten worden bijgesteld. De Rft schrijft voor dat de lopende dienst van de begroting in evenwicht moeten zijn op basis van reële ramingen. Dit geldt ook eveneens voor de Staatsregeling als de comptabliteitsverordening, die in artikel 85, resp. artikel 7 aangeeft dat de begroting in evenwicht moet zijn. Dit betekent dus dat Curaçao voor tenminste 126,8 miljoen aan bezuinigen en/of inkomstenverhogende maatregelen moet treffen. We beseffen ons dat de opgave fors is, maar de kern van het probleem is dat de omvang van uw collectieve uitgaven niet in overeenstemming is met de omvang van uw economie. Curaçao kan niet doorgaan met geld uitgeven dat er niet is. Daar komt bij dat de schuldquote van Curaçao stijgt naar 46% BBP, ruim boven de target van 40% BBP die als een houdbaar niveau wordt gezien. Dit betekent dat maatregelen noodzakelijk zijn zowel op korte als middellange termijn. De regering van Curaçao heeft aan het Cft in brief eind januari een aantal maatregelen gepresenteerd zoals een verplichtingenstop, geen nieuwe indiensttredingen en het aanhouden van de besluitvorming over de indexering van overheidspersoneel. Als de bezoldigingsmaatregel bij de ambteren zich Pagina 1 van 3
beperkt tot de indexering en dit jaar niet wordt uitgekeerd gaat het om een bedrag van ANG 4 miljoen. De genoemde maatregelen zijn dus bij lange na niet voldoende om voor 2019 om de begroting weer sluitend te krijgen. Bovendien leert de eerdere ervaring dat het instellen van een verplichtingenstop slechts zin heeft als deze ook consequent wordt nageleefd. Nog enkele woorden over de begroting 2019. Wij hebben als Cft gevraagd om de overige risico’s voor de begroting zoals het convenant onderwijs, de meerkosten van HNO en het exploitatietekort van C-Post in kaart te brengen. Bij de laatste roep ik in herinnering dat in 2018 het Cft herhaaldelijk vragen aan de regering van Curacao heeft gesteld over het effect van C-Post op de begroting. Echter, het Cft werd verzekerd dat dit risico gedekt was, totdat op 19 december er een tegenvaller van ANG 11,6 miljoen in dat jaar voordeed. Dit heeft ook met ordentelijk begrotingsbeheer te maken: als er tegenvallers opdoemen, is het van belang deze adequaat te managen en deze van dekking te voorzien. Meer in zijn algemeenheid: het financieel beheer van Curaçao moet omhoog en wij zijn blij met de aandacht die dit ook in het convenant met Nederland heeft gekregen. Afgesproken is dat de jaarrekening 2021een goedkeurende accountantsverklaring zal bevatten en roadmap daartoe is inmiddels afgesproken. Wij zijn blij met deze afspraak en het gaat er nu om deze met voortvarendheid en doortastendheid uit te voeren. Het Cft heeft de regering tot uiterlijk 6 maart a.s. de tijd gegeven om de artikel 12 brief over de begroting te beantwoorden, zodat een doorlichting van de begroting door een daartoe ingestelde commissie meegenomen kan worden. De afspraak is verder dat dit moet leiden tot een begrotingswijziging, die voor 1 april aan de Staten wordt aangeboden. Volgens mij moet dit haalbaar zijn als adviserende instanties als het Cft met een spoedadvies komen en het laatste heb ik inmiddels toegezegd. Dan zal ook duidelijk zijn of de begroting weer sluitend is of dat verdere stappen zoals escalatie richting RMR noodzakelijk zijn. Belangrijk is ook dat de begroting meerjarig sluitend is. In dit verband zijn inzichten van de SVB van groot belang. Het SVB verwacht dat de positie van fondsen waaruit de sociale verzekeringen en zorgkosten worden betaald de komende rekening ernstig zal verslechteren. Het schommelfonds dat dergelijke ontwikkelingen zou moeten opvangen is in 2020 voor het eerst negatief en verslechtert in 2028 tot een negatief saldo van ANG 1,25 miljard. Dit betekent dat de toekomstige betaalbaarheid van de publieke voorzieningen als zorg en pensioenen niet gegarandeerd is. Er moet worden nagedacht worden, welke hervormingen noodzakelijk zijn om dit wel te bewerkstelligen.
Pagina 2 van 3
Het is van belang om de inzichten van de SVB adequaat in de meerjarenraming van de begroting te verwerken. Dit is te meer van belang omdat de overheid van Curaçao wettelijk verplicht is om het schommelfonds aan te vullen. Zoals ik aangaf dreigt het schommelfonds al in 2020 in de rode cijfers te komen. Daarom vragen wij welke maatregelen c.q. hervormingen in de sociale fondsen de regering wil nemen om tot een positief schommelfonds te komen. Deze maatregelen zouden al in 2020 effect moeten sorteren. In dit verband is het aanbevelingswaardig om uw loondervingsregeling te bezien. Er zijn twee problemen met uw regeling voor loonderving bij ziekte. Al na twee dagen van ziekte keert de SVB een uitkering uit. Voor uw informatie: in Nederland is dat pas aan de orde na een periode van twee jaar en in Nederland is dit buitengewoon effectief gebleken in het terugdringen van een beroep op uitkeringen ook omdat kort verzuim niet altijd medisch gerelateerd is. Het tweede probleem is dat de loondervingsregeling op Curaçao zowel het volledige inkomensverlies als de medische kosten dekt. Met andere woorden: mensen die ziek zijn hebben een hogere uitkering dan als zij zouden werken. Wat u zich moet realiseren is dat daardoor het beroep en de premies voor deze regeling ongemeen hoog is, wat ten koste gaat van economische groei. Er zijn -naar wij hebben begrepen- meerdere voorstellen door de SVB om deze duur te verlengen en dit kan dus met spoed ingevoerd worden. Om dat gat van 1,25 miljard in 2028 te dekken zijn uiteraard verdere hervormingen in de zorg en sociale zekerheid noodzakelijk. Curaçao zal bijvoorbeeld moeten nadenken hoe de ziektekosten beheerst kunnen worden. Op dit moment wordt slechts 80% van de ziektekosten gedekt door premies. Het ander deel komt uit landsbijdragen of het steeds leger wordende schommelfonds. Curaçao zult er waarschijnlijk niet aan ontkomen om eigen bijdragen of een eigen risico in te voeren of verdere vormen van kostenbeheersing, die zullen komen bovenop het pakket dat nodig is om de zorgkosten niet te laten oplopen als gevolg van het nieuwe ziekenhuis HNO. Dit zijn uiteraard ingewikkelde vraagstukken maar hervormingen zijn wel van groot belang om de toekomstige publieke voorzieningen ook voor de volgende generatie in stand te houden. Ik kom tot een afronding. Curaçao staat voor enorme uitdagingen. Ingrijpende maatregelen zijn zoals aangaf onontkoombaar voor Curaçao. Curaçao zal de tering naar de nering moeten zetten. Ik wens u daar veel kracht en wijsheid bij toe.
Pagina 3 van 3