El curtgin dalla Fausta piuniera

El curtgin dalla Fausta

Amiez il vitg da Breil seprepar’ins per l’inscenaziun el liber «Fausta piuniera». In’jamna avon la premiera ha la FMR visitau l’emprema emprova cun costums. 14 giugaduras e giugadurs sefultschan ellas rollas da hosps ed indigens dil temps d’avon 150 onns.

AUGUSTIN BEELI/FMR

«Ti stos vegnir cun in pass pli ferm.» «Tschontscha clar e mira encunter il publicum.» «Sestenda in tec pli fetg ord ﬁniastra e dai adatg digl uvierchel.» Il reschissur ei tendius e concentraus.Elobservamintgadetagl,muossa,diregia, controllescha. El meina l emprova ella fuorma imperativa. Era las giugaduras ed ils giugadursch’einposiziunaisintribunaeintendi e concentrai. Els selaian menar ed ins s’encorscha ch’ellas ed els han tschaﬀen dad esser sin tribuna.Tgi sto aunc glimar vid il text. Tgi sa bein quel, semova denton aunc buca tenor giavisch dil reschissur David Flepp ha l entira inscenaziun sut controlla Susan Rupp, la redactura scenica, sesa e mira sil manuscret ch’ella ha sil laptop Ella s’auda tiel team artistic dil project «Fausta piuniera». Cun Annadora Friberg e David Flepp ha ella concepiu l’inscenaziun teatral-musicala

La «signuria» arriva en carrotscha

Ei seigi ina collascha da tschun scenas, declara Annadora Friberg sut vusch duront che David Flepp muossa e diregia ina da quellas. Mesjamna sera ha l’equipa cun acturas ed acturs exercitau l’emprema gada en costums. La fatschada dalla casa Fausta Capaul ei la culissa, visavi han ins entschiet a baghegiar si la tribuna dils aspectaturs. Dils 4 tochen ils 13 d uost astgan mintga sera 150 persunas prender part a scenas d’avon 150 onns. Il turissem a Breil ha entschiet cu Fausta Capaul ha aviert la pensiun. Breil undrescha uonn ella sco sia piuniera. La ﬁn dil 19avel tschentaner haveva la glieud dils marcausedallaBassascuviertqueivitgdapurs.

Alfred Cathomas sefultscha ella rolla dil vitturin misterius, Lea Cavegn en quella dalla fumitgasa Margreta che lavura ella pensiun. Il vitturin vegn culs hosps. El cumpara adina puspei. Sia carrotscha seferma avon la pensiun dalla Fausta. Ils aspectaturs vesan co la «signuria» sortescha, ins pren part ad episodas e dil mintgagi dils emprems turists. In da quels ei professer Georg Finsler Il ﬁlolog dall’universitad da Berna vegneva regularmein a Breil. Tiel cerchel da hosps s’auda era la scribenta turitgesa HedwigWaser, pli tard maridada cun Eugen Bleuler Lu Hermann Löhnert, alpinist e commember dil CAS. Perscrutaders, picturs, insumma intellectuals beinstonts, savevan selubir da viagiar e far vacanzas. Els havevan scuv-

GLOSSA

retg Breil, il vitg da purs da 400 habitonts lunsch sur il Reinanteriur

Gl’element musical Fausta Capaul beneventava e mirava che ses hosps sesentien bein Ella sezza cumpara mai sin tribuna Aschia sco ei s udeva per ina hoteliera premurada traffica ella davos las culissas L’inscenaziun sebasa sin diversas fontaunas sco il cudisch da hosps, da cronicas e revistas, oravontut quella dil Club alpin svizzer Ins dueigi capir l’inscenaziun sco avischinaziun alla persuna dalla Fausta e dil vitg da Breil entuorn la midada dil tschentaner, rendan ils menaders artistics attent, il medem mument ughegi il toc da dar in’egliada el temps hodiern gin els vinavon «Mei ellas figuras. Vus essas ussa buca pli gl’Alfred, buca pli il Sandro buca pli la Ronja Vus essas las figuras», cloma il reschissur El muossa, cun moviments clars e gesticulaziuns, co e tgei ch’el vul. Las figuras dils hosps discuoran tudestg, ils indigens romontsch. Glieud d’omisdus lungatgs san suandar las scenas. Ina part essenziala ei la musica. Quella ha la musicista indigena Fiona Cavegn cumponiu aposta pil toc. En diversas colurs accumpogni ed accentueschi ella bufatgamein la scenaria ed arvi novs spazis, explicheschan ils menaders artis-

BALLAPEI

Cup grischun:

Lumnezia retscheiva Schluein Glion

Questaﬁnd’jamnavegndaulasecundarundaprincipaladilCup grischun da ballapei 2024. En quella ein treis clubs dalla Surselva dalla partida. Dus da quels fruntan lu era gest in sin l auter, numnadamein Lumnezia e Schluein Glion. Empau pli tard, ils 23 d’uost 2023, vegn la partida dil Club da ballapei Surses encunter il Club da ballapei Trun/Rabius dada. (fmr/hh)

Vaz-sut – Cuera 97 ve. 20.00

Bregaglia – Landquart so. 17.00

Lumnezia – Schluein Glion du.

Moesano Calcio – Domat du. 17.00

Surses – Trun/Rabius mes. 23.8.23 20.15

TUJETSCH

tics. La musicista circumscriva suandontamein sia idea: «Per la musica hai jeu seschau inspirar dils raquents entuorn la persuna dalla Fausta, lu era dalla forza che quella ha derasau», declara Fiona Cavegn.

Bia reservaziuns La musica da Fiona Cavegn includa divers instruments che dueien regurdar ad ina capella tradiziunala dil temps, il harmonium e gl’orghelet domineschan, els vegn il publicum ad associar cul temps dalla midada dil tschentaner Apropos publicum: Sco quei ch’il president dil comite d’organisaziun, Otmar Seiler declara, ei gl’interess gronds da veser ed udir l’inscenaziun el curtgin dalla Casa Fausta Capaul. «Singulas producziuns ein gia exaustas», gi el. E Silvan Gabriel, il responsabel per las reservaziuns aschunta schizun: «La gronda part dils plazs ein occupai e reservai. Perquei essan nus sedecidi da far ina producziun supplementara, mesjamna, ils 9 d’uost 2023.

Las presentaziuns dalla Fausta piuniera a Breil ein ils 4 / 5 / 6 / 11 / 12 e 13 d’uost 2023, mintgamai allas 20.15, avertura dallas portas allas 19.00. La purschida gastronomica procura la Cuminonza da mummas e dunnas da Breil Reservaziuns ed informaziuns: Surselva Turissem, 081 941 13 31, mira era www.faustapiuniera.

Sche Köppel porta vonzeivi la camischa da Pult

HANS HUONDER/FMR

U onn vegn dau ballapei praticamein senza ina pli liunga interrupziun dil temps. Ussa marscha il campiunadi mundial da dunnas ed il campiunadi svizzer dalla Super League ha era gia entschiet Ils amitgs dil ballapei san pia buca selamentar

Tgi che s’interessescha pil ballapei sa che biars umens brattan lur tricots alla ﬁn dil giug 90 minutas dattan els vulent ni buca vulent ella stgeina in a l’auter, lu fan els in regal seigi per cumpassiun ni per plascher Quei succeda secapescha mo en ligias pli aultas, leu nua ch’ils clubs san selubir da cumprar monduras senza ﬁn, denter auter sco schenghetgs per la concurrenza

In ni l’auter tila schizun en il tricot dil concurrent direct suenter la scuntrada e sepresenta plein luschezia cun quel all’intervista directa alla televisiun Sto esser ch’il fried da suau fa bein, ch’il fried dil concur-

rent ch’ins ha battiu ni ch’ins ha stuiu suttacumber, cuntenta Tgei inspiraziun – tgei deletg

Dil reminent: Il brat dils tricots ha en sesez entschiet culla carriera dils gronds stars dil ballapei, surtut cun Pelé Secapescha che tut leva siu tricot sco regurdientscha

Ussa patratg’ina ga: Co fuss ei sch’ils catschadurs brattassen ora lur camischas suenter haver fatg ina catschada? Ni aunc pli bizar: Sch’els purtassen suenter la catscha il Knäggi d’in dalla gruppa da catscha «concurrenta»? Strusch imaginabel, mo tenor la regla dil ballapei d’umens fuss quei nuot auter che logic e giavischau. Knäggis cun suadetsch da treis jamnas, leutier enqual tac da saung ni rascha. Vacanzas pur – oh tgei odur

Ni ils cantadurs Suenter la ﬁasta districtuala sebrattan

In’ulteriura sera da ﬁlm a Sedrun

«TujetschVivaCultura» porscha sonda, ils 29 da fenadur 2023 in’ulteriura sera da film. Quella entscheiva allas 20.00 ella Sala Cristalla ella halla da sport e cultura Dulezi a Sedrun. Sco quei ch’ils organisaturs scrivan, cumpeglia il program dalla sera in tschuppel films da pli baul davart la Val Tujetsch Aschia vegn ei mussau ina contribuziun davart l’avertura dil Bogn Sedrun igl onn 1971, l’avertura dalla serenera giu las Rueras igl onn 1985 ed il film «Tujetsch denter Neat e turissem» digl onn 1992. In ulteriur film che vegn mussaus la sonda sera ei quel davart la meglieraziun ella ValTujetsch igl onn 1992 e la gronda anflada digl onn 1996. Sper quellas contribuziuns documentaras porscha «TujetschVivaCultura» – l’organisaziun che procura per evenimentsculturalsellaValTujetsch–inprogramspecial.Quelcumpeglia films da Tumaisch Monn-Soliva da Sedrun che ha viviu da1923entochen2005 Scoilsorganisaturscommunicheschan vegnan entgins films dad el presentai era en rama dall exposiziun da sias sculpturas ed entagls el Museum La Truaisch a Sedrun questa stad. (fmr/hh)

las camischas e cun lezzas il fried da fem da stumpas e da ligiongias barsadas Sa tgei che la dunna schess, sch’il cantadur vegness la damaun dallas quater a casa culla camischa dil commember d’in auter chor? Probabel fuss quei pli che suspect, forsa schizun il motiv da tschentar en damonda novas tendenzas digl agen um Tgei caussas – miu um? Exclus ei quei gie buca – tonpli sch’il cantadur ha dau ballapei ina ga e ha certas preferientschas per vestgadira d’auters sco souvenir Tgei regal –per mei cordial

Secapescha ch’ins savess allegar cheu in tschuppel auters exempels. Per exempel quels che van cun bike, ils cavacristallas, ils sunadurs, ils trochists ni era ils skiunzs e perﬁn la gruppa dils politichers. Patratga ina ga: In dalla Partida populara svizra bratta la camischa cun in dalla seniastra suenter ina sessiun en Casa federala. Tgei

schessen pomai ils collegas da partida? Tgei schess Christoph Blocher sche Roger Köppel purtass vonzeivi la camischa da Jon Pult? Crisa da partida mai vesida – babilonia programmada. Buca exnum pervia dil suadetsch ni ils tacs dallas larmas, mobein pervia dalla colur dalla camischa. Allianza culla vestgadira – mo tonaton sco tgaun e gat.

In proverbi di: Nuot ei aschi datier ad ins sco la camischa. Il pli bugen denton l’atgna e senza fried dils auters. Tgi che ha denton quei desideri duei haver el: Il tricot da quel che binglau 90 minutas ellas combas ni dil catschadur che ha tuppamein spuentau la tscharva enten far ses da basegns. Souvenir ei e resta souvenir cun ni senza suadetsch, larmas, rascha ni saung selvaschina.

Hans Huonder è redactur e substitut schefredactur da la FMR.