İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Musiki Yazmalarının Kataloğu

DOĞU DİLLERİ VE EDEBİYATLARININ KAYNAKLARI 118 Yayınlayanlar Cemal Kafadar & Gönül Alpay Tekin TÜRKÇE KAYNAKLAR CXVIII

İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Musiki Yazmalarının Kataloğu

Hazırlayan Harun Korkmaz

Yayınlandığı yer Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü 2015

THE SOURCES OF ORIENTAL LANGUAGES AND LITERATURES 118 Edited by Cemal Kafadar & Gönül Alpay Tekin TURKISH SOURCES CXVIII

The Catalog of Music Manuscripts in Istanbul University Library

By Harun KORKMAZ

Published at The Department of Near Eastern Languages and Civilizations Harvard University 2015

Copyright ® 2015 by the Editors All rights reserved • Bütün telif hakları yayınlayanlara aittir.

KİTAP MATBAACILIK

Managing Editor of THE SOURCES OF ORIENTAL LANGUAGES AND LITERATURES Günay KUT • Composer of the Series İbrahim TEKİN

Library of Congress Catalog Card Number 70-131003

Anneme, babama ve kardeĹ&#x;lerime...

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ .................................................................................................................................................. 1 GİRİŞ ..................................................................................................................................................... 3 İslâm Dünyası’nda Yazmalar ............................................................................................... 3 Musiki Kitapları Hakkında Yapılan Bibliyografik Çalışmalar......................................... 4 İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi ............................................................ 6 İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’yle İlgili Kataloglar.......................... 8 Çalışmanın Kapsamı ............................................................................................................. 8 Çalışmanın Yöntemi ............................................................................................................. 10 Güfte Mecmualarında Uygulanan Yöntem ....................................................................... 13 Elde Edilen Sonuçlar ............................................................................................................. 15 I. SEM‘ KİTAPLARI ........................................................................................................................... 21 1- A.Y. 4440 - Ḥüccetü’s-Semā‘ fī Ḥalli İstimā‘i’l-Ġınā’ .......................................................... 21 2- T.Y. 2168 - Ḥüccetü’s-Semā‘ fī Ḥalli İstimā‘i’l-Ġınā’ .......................................................... 23 3- T.Y. 6410 - Ḥüccetü’s-Semā‘ fī Ḥalli İstimā‘i’l-Ġınā’ .......................................................... 24 4- İbn. 3500 (T.Y. 10909) - Ḥüccetü’s-Semā‘ fī Ḥalli İstimā‘i’l-Ġınā’..................................... 25 II. EDVÂRLAR, NAZARİYAT KİTAPLARI VE METOT KİTAPLARI .................................................. 27 1- F.Y. 1097 - Muḳaddimetü’l-Uṣūl ........................................................................................ 28 2- T.Y. 804 - Teşrīḥ-i Maḳāmāt-ı Mūsiḳī ................................................................................ 30 3- T.Y. 1856 - Edvār-ı ‘İlm-i Mūsiḳī, Edvār-ı Ḳantemiroġlu ................................................... 32 4- T.Y. 5636 - Edvār-ı ‘İlm-i Mūsiḳī, Edvār-ı Ḳantemiroġlu ................................................... 34 5- T.Y. 2771 - [Mūsiḳī Ta‘rīfine Dāir Risāle] ........................................................................... 41 6- T.Y. 4380 - Zeynü’l-Elḥān fī ʽİlmi’t-Te’līf ve’l-Evzān .......................................................... 44 7- T.Y. 5572 - Tedḳīḳ ü Taḥḳīḳ ve Zeyl-i Tedḳīḳ ü Taḥḳīḳ...................................................... 47 8- T.Y. 9824 - Tedḳīḳ ü Taḥḳīḳ ve Zeyl-i Tedḳīḳ ü Taḥḳīḳ...................................................... 48 9- T.Y. 4267 - Mükemmel Ta‘līm-i Mūsiḳī/ Naẓarī ve ‘Amelī ................................................. 49 10- T.Y. 4403 - Kütübḫāne-i Mūsiḳīden Armoni Fenni yā‘nī Fenn-i Āheng ........................... 50 11- T.Y. 4539 - Kütübḫāne-i Mūsiḳīden Borizan ve Tronpet Mu‘allimi ................................. 52

III. GÜFTE MECMUALARI .................................................................................................................. 53 Güfte Mecmuasının Türleri ................................................................................................. 54 1. FASIL MECMUALARI .............................................................................................................. 57 1- T.Y. 591 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .............................................................................................. 57 2- T.Y. 824 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .............................................................................................. 60 3- T.Y. 966 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .............................................................................................. 62 4- T.Y. 1020 - [Faṣıl Mecmū‘ası] ............................................................................................ 65 5- T.Y. 2061 - [Faṣıl Mecmū‘ası] ............................................................................................ 67 6- T.Y. 2067 - [Faṣıl Mecmū‘ası] ............................................................................................ 69 7- T.Y. 3466 - [Faṣıl Mecmū‘ası] ............................................................................................ 73 8- T.Y. 3533 - Mecmū‘a-yı Rāḳım [Faṣıl Mecmū‘ası] ............................................................. 77 9- T.Y. 3595 - [Faṣıl Mecmū‘ası] ............................................................................................ 80 10- T.Y. 3608 - Mecmū‘a-yı Maḳāmāt-ı Dede Efendi [Faṣıl Mecmū‘ası] ............................... 83 11- T.Y. 3649 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 86 12- T.Y. 3866 - Mecmū‘atü’l-Leṭāif Ṣundūḳatü’l-Me‘ārif [Faṣıl Mecmū‘ası] ......................... 89 13- T.Y. 5641 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 101 14- T.Y.5525 - [Mecmū‘atü’r-Resāīl - Mecmū‘a-i Eş‘ar, Mīzānü’l-Ḥaḳ fī İḫtiyāri’l Ehaḳḳ, Vaḳ‘a-nāme-i Veysī, Tevbe-nāme-i Veysī, Faṣıl Mecmū‘ası] .................................................. 104 15- T.Y. 5630 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 107 16- T.Y. 5631 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 109 17- T.Y. 5634 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 111 18- T.Y. 5639 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 114 19. T.Y. 5640 - [Faṣıl Mecmū‘ası] ........................................................................................... 117 20. T.Y. 5644 - [Faṣıl Mecmū‘ası] ........................................................................................... 119 21- T.Y. 5645 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 122 22- T.Y. 5648 - [Faṣıl, Şarḳı ve İlāhī Mecmū‘ası] .................................................................. 128 23- T.Y. 5653 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 130 24- T.Y. 5654 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 136 25- T.Y. 5657 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 138

26- T.Y. 5658 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 142 27- T.Y. 9857 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 145 28- T.Y. 9896 - [Faṣıl Mecmū‘ası] .......................................................................................... 148 29- İbn. 2878 (T.Y. 10349) - [Faṣıl Mecmū‘ası] .................................................................... 152 30- İbn. 3067 (T.Y. 10515) - [Faṣıl, Şarḳı ve İlāhī Mecmū‘ası] ............................................. 155 31- İbn. 3164 (T.Y. 10610) - [Faṣıl Mecmū‘ası] .................................................................... 157 32- İbn. 3323 (T.Y. 10746) - [Faṣıl Mecmū‘ası] .................................................................... 159 33- İbn. 3373 (T.Y. 10791) - [Faṣıl Mecmū‘ası] .................................................................... 161 34- İbn. 3429 (T.Y. 10841) - [Faṣıl Mecmū‘ası] .................................................................... 162 35- İbn. 3446 (T.Y. 10858) - [Faṣıl Mecmū‘ası] .................................................................... 164 36- İbn.3586 (T.Y. 10990) - [Faṣıl Mecmū‘ası] ..................................................................... 167 2. ŞARKI MECMUALARI ............................................................................................................. 169 1- T.Y. 810 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ............................................................................................. 169 2- T.Y. 3276 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ........................................................................................... 171 3- T.Y. 3353 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ........................................................................................... 175 4- T.Y. 3877 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ........................................................................................... 177 5- T.Y. 5632 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ........................................................................................... 179 6- T.Y. 5633 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ........................................................................................... 181 7- T.Y. 5635 - [Şarḳı ve Mānī Mecmū‘ası] ............................................................................. 183 8- T.Y. 5638 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ........................................................................................... 185 9- T.Y. 5642 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ........................................................................................... 187 10- T.Y. 5643 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ......................................................................................... 189 11- T.Y. 5646 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ......................................................................................... 191 12- T.Y. 5647 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ......................................................................................... 193 13- T.Y. 5649 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ......................................................................................... 195 14- T.Y. 5651 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ......................................................................................... 198 15- T.Y. 5652 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ......................................................................................... 200 16- T.Y. 5655 - [Şarḳı Mecmū‘ası - Dervīş İsmā‘īl Mecmū‘ası] .............................................. 201 17- T.Y. 5656 - [Şarḳı, Eş‘ār ve Ma‘niyyāt Mecmū‘ası] .......................................................... 203

18- T.Y. 5659 - [Şarḳı Mecmū‘ası] ......................................................................................... 205 19- İbn. 2473 (T.Y. 9973) - [Şarḳıyyāt ve Ġazeliyyāt Mecmū‘ası] ........................................ 207 20- İbn. 2702 (T.Y. 10186) - [Şarkı Mecmū‘ası] ................................................................... 209 21- T.Y. 10204 (İbn. 2724) - [Şarḳı Mecmū‘ası] ................................................................... 211 3. ÂYÎN-İ ŞERÎF MECMUALARI ................................................................................................ 213 1- F.Y. 572 - [Āyīn-i Şerīf ve Mi‘rāciye Mecmū‘ası] ............................................................... 213 2- T.Y. 3084 - [Āyīn-i Şerīf ve Na‘t Mecmū‘ası] ..................................................................... 215 3- T.Y. 5508 - [Āyīn-i Şerīf, Na‘t ve İlāhī Mecmū‘ası] ............................................................ 217 4- T.Y. 5600 - [Āyīn-i Şerīf ve Naʻt Mecmū‘ası] ..................................................................... 219 4. İLÂHÎ MECMUALARI .............................................................................................................. 221 1- T.Y. 742 - [İlāhī, Mevlīd-i Şerīf, Eş‘ār ve Fevā‘id Mecmū‘ası] ............................................ 221 2- T.Y. 4116 - Ebhe’n-Neġāmāt fī Terennümāti’l-İlāhiyyāt ........................................................... 230 3- T.Y. 5684 - [İlāhī Mecmū‘ası] ............................................................................................ 236 4- İbn. 3286 (T.Y. 10715) - [İlāhī Mecmū‘ası] ....................................................................... 238 5- İbn. 3758 (T.Y. 11122) - [İlāhī Mecmū‘ası] ...................................................................... 240 5. Mİ‘RÂCİYE MECMUALARI ..................................................................................................... 243 1- T.Y. 6636 - [Mi‘rāciye Mecmū‘ası] .................................................................................... 243 2- T.Y. 7409 - [Mi‘rāciye Mecmū‘ası] .................................................................................... 244 3- İbn. 3507 (T.Y. 10916) - [Mi‘rāciye Mecmū‘ası] ............................................................... 245 4- İbn. 3559 (T.Y. 10964) - [Mi‘rāciye Mecmū‘ası] ............................................................... 246 IV. NOTA DEFTERLERİ ....................................................................................................................... 247 1- T.Y. 9259 - [Sāz Eserleri Defteri] ....................................................................................... 247 2- T.Y. 9260 - [Ḳanto Notaları Defteri] .................................................................................. 251 3- T.Y. 9261 - [Şarḳı ve Beste Notaları Defteri] ...................................................................... 254 4- İbn. 3765 (T.Y. 11129) - [Tevşīḥ Notaları Defteri] ........................................................... 256

V. BİYOGRAFİ KİTAPLARI ................................................................................................................. 259 1- T.Y. 1739 - Atrabü’l-Āsār fī Teẕkireti ‘Urefāi’l-Edvār................................................................. 261 2- T.Y. 2529 - Atrabü’l-Āsār fī Teẕkireti ‘Urefāi’l-Edvār................................................................. 262 3- T.Y. 6193 - Atrabü’l-Āsār fī Teẕkireti ‘Urefāi’l-Edvār................................................................. 263 4- T.Y. 6204 - Atrabü’l-Āsār fī Teẕkireti ‘Urefāi’l-Edvār................................................................. 264 5- T.Y. 6205 - Atrabü’l-Āsār fī Teẕkireti ‘Urefāi’l-Edvār................................................................. 265 6- İbn. 3707 (T.Y. 11082) - Atrabü’l-Āsār fī Teẕkireti ‘Urefāi’l-Edvār ........................................ 266 VI. DİĞER YAZMALAR........................................................................................................................ 269 1- T.Y. 8998 - Opera ve Operet Programı ............................................................................................ 269 2- T.Y. 10189 (İbn. 2708) - Kütübḫāne-i İbnülemīn – Mūsiḳī ...................................................... 270 VII. İÇİNDE MUSİKİYE DAİR KISIMLAR BULUNAN MUHTELİF MECMUALAR VE KİTAPLAR ............................................................................................................. 271 1. DEVRAN VE CEHRÎ ZİKİR RİSALELERİ ............................................................................ 271 2. EL-‘UḲŪDÜ’L LÜ’LÜİYYE FĪ-ṬARĪKİ’S-SĀDĀTİ’L-MEVLEVİYYE ................................ 272 3. SÜLEYMĀN FĀİḲ EFENDİ MECMŪ‘ASI ........................................................................... 273 4. DİĞER KİTAPLAR VE MECMUALAR ................................................................................ 273 Türkçe Yazmalar ................................................................................................................... 273 Arapça Yazmalar ................................................................................................................... 320 Farsça Yazmalar .................................................................................................................... 320 İbnülemin Koleksiyonu ........................................................................................................ 328

KAYNAKLAR........................................................................................................................................ 355 İNDEKS ................................................................................................................................................. 359

Kısaltmalar ve Özel İşaretler A.Y. : Arapça Yazmalar bkz. : bakınız c. : cilt F.Y. : Farsça Yazmalar (h.): hicrî İbn. : İbnülemin İÜK : İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi TSMK : Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi T.Y. : Türkçe Yazmalar s. : sayfa sa. : sayı s.m.: saltanat müddeti v. : vefatı OMLT: Osmanlı Musiki Literatürü Tarihi (…): Okunamayan kelimeyi ifade eder. (?): Doğru okunduğundan emin olunmayan kelimelerin yanına konur.

INTRODUCTION This study presents a catalog of the music manuscripts that are preserved in the İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi (İstanbul University Rare and Manuscript Collections Library). This library is especially important for its numerous music manuscripts, especially lyrics collections, which include private lyrics codices of famous composers, such as Hafiz Post, Itri, Ebubekir Agha, Sultan Mahmud II. While important books on music theory had remained in the Topkapi Palace Library, the most song-text collections were delivered to the newly established Yildiz Palace. The Yildiz Palace manuscript collection was later transferred to the İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, after the establishment of the Turkish Republic.

This catalog includes manuscripts at the İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi. The catalog incorporates those manuscripts which are catalogued under Ibnulemin Collection, which is also preserved in the same library. Istanbul University Library contains 19,864 manuscripts: 9943 manuscripts in Turkish language, 6967 in Arabic, 1618 in Persian, and 81 in various languages, and the 1255 manuscripts in the Ibnulemin collection.

While researching for the Catalog of the Music Manuscripts in the Istanbul University, I went through library index cards following any terms related to music. After that I also investigated all miscellaneous compilations as well as all poetry collections in order to identify texts related to music in those. When I realized that a manuscript that was catalogued as a versified hadith collection is in fact a lyrics codex, I investigated all manuscripts that preserve verse texts. In the end, for the Catalog of Music Manuscripts in Istanbul University Library I ended up scanning through almost 8500 manuscripts in order to identify those texts related to music.

The Catalog of Music Manuscripts in Istanbul University Library presents the descriptions of music manuscripts under seven headings: 1. Works on music and dance; 2.

Theory and method related works; 3. Lyrics codices: a. “Fasil” compilations, b. Popular Song compilations, c. Mawlawi ayin-i sherif’s lyrics compilation, d. Hymn compilations; e.

Miraciyye compilations 4. Composition notebooks; 5. Biographical dictionaries of musicians; 6. Various topics; 7. Works found in miscellaneous compositions. Under these titles 383 works are described. Four of those include discussions on religion, music and dancing, 11 on music theory, 70 various lyrics codices, 4 composition notebooks, 6 biographical dictionaries and 286 manuscripts that contain chapters or sections that are related to music. The oldest dated work among those is a theoretical work on musical modes Zeynü’l-Elhân fî İlmü’t-Te’lîf ve’lEvzân which is dated 1484.

The Catalog of Music Manuscripts in Istanbul University Library reflects only a small portion of music manuscripts produced and/or preserved in Turkish manuscript libraries.

My hope is that it will benefit researchers whose research relate to the field of Ottoman music.

3

GİRİŞ Musiki tarihi kaynakları bakımından son derece zengin bir belge hazinesine sahip olan Türkiye’de, bu belgelerin işlenip incelenmesi hususunda yapılan çalışmalar gayet azdır.

Kütüphaneler yazma kitaplar ve mecmualarla, kurum arşivleri nota koleksiyonlarıyla, arşivler belgelerle doludur. Bu dokümanlara ulaşmak için kullanılabilecek kataloglar, rehber niteliği taşıyan kitaplar ise yok mesabesindedir. Dolayısıyla bu sahada çalışmak, samanlıkta iğne aramaya benzer.

Osmanlı devrinde musiki, bir ilim olarak tarif edilmekte ve önünde ya da arkasında herhangi başka herhangi bir tabir bulunmadan sadece ‘musiki’ olarak adlandırılmaktaydı. Bu ilimle alâkalı nazarî kitaplar yazılmakta, bestelenen eserler mecmualara kaydedilmekteydi. Fakat musikinin tarihini incelemeye yönelik çalışmalar çok mahdut kaldı. Öyle ki bütün bir Osmanlı tarihi boyunca müstakil olarak musikişinasları anlatan tek biyografik kaynak, Şeyhülislâm Es῾ad Efendi’nin Atrabü’l-Âsâr’ıdır.

Musiki tarihi Osmanlı’da modern bir ilmî disiplin olarak 20. asrın başlarında ortaya çıkmaya başlar. Rauf Yektâ Bey’in (1871-1935) gazetelerde, muhtelif mecmualarda yazdığı yazılar ile yayınladığı bazı çalışmalar, Türk Musikisi tarihinin incelenmesine yönelik ilk ciddî çalışmalardır. Bu ciddî çalışma üslûbunu sürdüren pek az kimse olmuştur. Bundan dolayıdır ki birinci el sayılabilecek birçok kaynak henüz keşfedilmemiştir. İslâm Dünyası’nda Yazmalar İslâm dünyasında yazının ve yazılı belgenin önemi çok büyüktür. Çünki İslâm’ın kutsal kitabı olan Kur’an, vahyinden itibaren yazıya aktarılmış, hafızalarda saklanmakla birlikte metni de büyük bir hassasiyetle muhafaza edilmiştir. Elimizdeki en eski mushaflar 7. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Bu da İslâm dünyasında, yazma eserin tarihiyle alâkalı bir fikir verir.

Müslümanlar kitap sanatında, kendilerinden önceki medeniyetlerden devraldıkları ortak mirasa, hem bilimsel hem de sanatsal bakımdan birçok eklemeler yapmışlardır. Kadîm medeniyetlerdeki bilgelik kaynaklarını, bilhassa Eski Yunan medeniyetindeki felsefe-bilimi benimsemişler ve yeni eserlerle bu birikimi zenginleştirmişlerdir. Verdikleri eserler, halefleri olan medeniyetlerin inşasında başat bir rol üstlenmiştir. İslâm tarihi boyunca çoğu hükümdar ve idareci kitabın kıymetini bilmiş, âlimleri, müellifleri desteklemiştir. Çoğu müellif eserini devrin idarecisine ithaf etmiştir. İthaf ettikleri idareciler de onları belli bir para vermek suretiyle taltif etmiştir. İdareci sınıfı, kendilerine gösterilen bu hürmeti karşılıksız bırakamazdı.1 Bu sanatçı/bilim adamı-idareci sınıfı ilişkisi, kitabın İslâm Dünyası’nda çok uzun zamanlar itibarını devam ettirmesini sağlamıştır.

1

Johannes Pedersen, İslam Dünyasında Kitabın Tarihi (The Arabic Book), Çeviren: Mustafa Macit Karagözoğlu, Klasik Yayınları, İstanbul, Ağustos - 2013, s. 51.

4

İslâm yazmaları Dünya’da çok çeşitli kütüphanelerde bulunmaktadır. Avrupa, Rusya ve ABD’deki çok sayıda kütüphane ile İslâm Dünyası’nın başta Türkiye, İran, Mısır, Suriye, Irak gibi ülkelerinin devlet ve hususî kütüphaneleri olmak üzere birçok muhtelif yerde bu yazmaları bulmak mümkündür. İstanbul’da en zengin yazma eser koleksiyonuna ise, Süleymaniye Kütüphanesi, Topkapı Sarayı Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, ve Millet Kütüphanesi sahiptir. Bunların dışında onlarca yazma eser kütüphanesinde bu eserler okuyucunun istifadesine sunulmaktadır. İslâm Dünyası tarihî süreç içerisinde ciltte, kâğıtta, tezhibde ve yazıda kendine has bir üslûp oluşturmuştur. Bu üslûbu tevarüs eden Osmanlı, birçok eski yazma eseri bünyesinde toplamış ve kitap üretim faaliyetini başta saray çatısı altında kurmuş olduğu nakkaşhânede olmak üzere devam ettirmiştir.

Osmanlı tarihinde el yazması eserleri ilk defa sistemli biçimde toplayan hükümdar II. Murad’dır. Kitaba ve ilme âşık olan II. Murad, kitap te’lif ettirme ve önemli kitapları Türkçeye tercüme ettirme faaliyetlerinin de başlatıcısıdır. Osmanlı kültürünün şahsiyet kazanmaya başlamasının onun devrine rastlaması tesadüf değildir.

Halefi II. Mehmed, İstanbul’u fethettikten sonra ilk iş olarak medreseleri ve kütüphaneleri tanzim etmiştir. İlme ve sanata büyük önem veren II. Mehmed’in, Topkapı Sarayı’ndaki nakkaşhâneyi kurduran kişi olduğu sanılmaktadır. Edirne ve Anadolu’daki en iyi hattat, müzehhib, mücellit ve nakkaşları İstanbul’a getirterek2, İstanbul’da İslâm Medeniyetinin temellerini atmıştır. Aradan on yıllar, yüzyıllar geçtikçe İstanbul, her sanat dalında olduğu gibi kitap sanatlarında da kendine has bir tarz yakalayacaktır.

Musiki Kitapları Hakkında Yapılan Bibliyografik Çalışmalar İslâm Musikisi kaynakları üzerine yapılan bazı çalışmaların içerisinde Osmanlı dünyasına ait yazmaları ihtiva edenler de bulunmaktadır. Bu çalışmaların en önde geleni hiç şüphesiz İsrailli Müzikolog Amnon Shiloah’ın, magnum opusu olarak adlandırılan3 The Theory of Music in Arabic Writings (c.900-1900) isimli kitabıdır.4 Münhasıran Osmanlı Musikisi literatürü üzerine yapılan üç adet kapsamlı çalışma vardır.

Bunlardan ilki Onur Akdoğu’nun, Türk Müziği Bibliyografyası (9.yy-1928)5 isimli çalışmasıdır. Bu çalışmada yazmalar, matbû kitaplar, mecmualar, makaleler, nota yayınları gibi, musikiyle alâkalı, yazılı her türlü malzeme kaydedilmiştir. Yazma eserler kısmı, eserlere ait bilgilerin 2

Süheyl Ünver, İlim ve Sanat Tarihimizde Fatih Sultan Mehmed, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1953, s.12.

3

http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/judaica/ejud_0002_0018_0_18338.html.

4

Amnon Shiloah, The Theory of Music in Arabic Writings (c.900–1900): Descriptive Catalogue of Manuscripts in Libraries of Europe and the U.S.A., G. Henle Verlag, Munich, 1979.

5

Onur Akdoğu, Türk Müziği Bibliyografyası (9.yy-1928), Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuarı, İzmir, 1989.

5

kendileri görülmeden, büyük ihtimâlle kütüphane fişleri ve kitap katalogları kullanılmak suretiyle düzenlenmiştir. Bazı eserlerin tavsifi ise katalog bilgileri bile kullanılmadan, başka kaynaklardan iktibas edilerek yapılmıştır. İkinci çalışma, IRCICA’nın bir projesi olarak hazırlanan ‘Osmanlı Mûsikî Literatürü Tarihi’ isimli katalog çalışmasıdır. Bu kataloğun en mühim tarafı, tarihî musiki kaynaklarını ilk defa büyük bir resim olarak görmemizi sağlamış olmasıdır. Fakat bu eserin yazmalar kısmı da, Onur Akdoğu’nun kitabında olduğu gibi, katalog fişlerinden ve bazı kitapların dipnotlarından faydalanılarak hazırlanmıştır. Nitekim birçok yazmanın kendisi görülmemiş, başka eserlerdeki hatalı bilgiler tekrar edilmiştir. Bilhassa İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki yazmalarla alâkalı kısım, eserin neşri sırasında Kütüphane’nin kapalı olmasından dolayı sorunlu olmuştur.6 Üçüncü çalışma ise Gönül Paçacı’nın, İstanbul’un 2010 Avrupa Kültür Başkenti olması münasebetiyle neşredilen, ‘Osmanlı Müziğini Okumak’ isimli eserdir. Osmanlı döneminde basılmış olan musiki neşriyatının geniş bir fotoğrafını bu eser sayesinde görmek mümkün olmuştur.7 Fakat bu çalışmada yer alan kitap ya da dökümanların, büyük ölçüde Gönül Paçacı’nın şahsî koleksiyonuna dayandığını söylemekte yarar vardır.

Bu umumî mâhiyet arz eden çalışmaların yanı sıra, belli kütüphanelerin koleksiyonlarındaki musiki yazmalarını inceleyen yahut belli bir kişinin eserlerinin derlendiği spesifik çalışmalar da mevcuttur.

Cem Behar’ın Musikiden Müziğe isimli kitabındaki, ‘İngiliz Millî Kütüphanesi’nde (British Library) Bulunan Türk Musikisi Elyazmaları’ ile ‘Fransız Millî Kütüphanesi’nde (Bibliothèque National de France) Bulunan Türk Musikisi Elyazmaları’ başlıklı bölümlerde, bahsi geçen kütüphanelerdeki koleksiyonların taranmasıyla oluşturulan derlemeye yer verilmiştir.8 Etem Ruhi Üngör’ün, ‘Türk Musikisi Güfteler Antolojisi’ isimli kitabının ilk cildinde yine spesifik bir derleme bulunur. ‘Güfte Kitapları Bibliyografyası’ başlığı taşıyan bu bölümde, birtakım yazma mecmualar ile Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde basılmış güfte mecmualarının bir listesi verilmeye çalışılmıştır.9

6

Bu sorunun neden kaynaklandığını, kitabın editörü Ekmeleddin İhsanoğlu şöyle izah etmektedir: “1999 yılındaki deprem sırasında zarar gördüğü için restorasyona alınan İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki yazma ve basma nüshaları yeniden inceleme imkânı bulunamamış, bu sebeple bazı eserler veya nüshalar hakkında gerektiği şekilde bilgi verilememiştir. Bunun anlayışla karşılanacağını ümid ederiz”. Osmanlı Mûsikî Literatürü Tarihi, Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu, Hazırlayanlar: Ramazan Şeşen - Gülcan Gündüz - M. Serdar Bekar, IRCICA, İstanbul, 2003, s. VIII.

7

Gönül Paçacı, Osmanlı Müziğini Okumak (Neşriyât-ı Mûsikî), İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Yayınları, İstanbul, 2010.

8

Cem Behar, Musikiden Müziğe – Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 191-243.

9

Etem Ruhi Üngör, Türk Musikisi Güfteler Antolojisi, Eren Yayınları, İstanbul, 1981, c. 1., s. XVIII-XXX.

6

Owen Wright, Words Without Songs isimli, güfte mecmualarını tedkik ettiği kitabının sonunda, çalışması için görmüş olduğu ve yararlandığı güfte mecmualarının listesini vermiştir. İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki güfte mecmualarına dair en hacimli liste de bu kitaptakidir.10 Murat Bardakçı’nın, Rauf Yekta Bey’in eserlerinin listesini verdiği yazısı ise, sadece belli bir kişinin eserlerinin listelendiği çalışmalara bir örnektir.11 Harf İnkılâbı sonrasındaki Türk Musikisi neşriyatıyla alâkalı, Afyon Kocatepe Üniversitesi’nde, Pelin Yıldız tarafından bir yüksek lisans tezi çalışması yapılmıştır.12 İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi13 Yıldız Sarayı’ndaki kitapların ve fotoğraf albümlerinin Atatürk’ün emriyle İstanbul Üniversitesi’ne taşınması ve fakültelerdeki yazmaların da merkeze toplanması neticesinde teşekkül eden İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Beyazıt’tan Süleymaniye’ye giden yolun üzerinde bulunan, 1912 yılında Mimar Kemaleddin tarafından Medresetü’l-Kuzat olarak inşa edilen binada hizmet vermektedir.

Kütüphanedeki en önemli koleksiyon Yıldız Sarayı Koleksiyonu’dur. Padişahlar Topkapı Sarayı’ndan Dolmabahçe Sarayı’na taşındıklarında, saray kütüphanesinin bir kısmı da kendileriyle beraber nakledilmiştir. Yeni sarayda daha da zenginleştiği anlaşılan kütüphane, II. Abdülhamid devrinde Yıldız’a aktarılmıştır. Yıldız kısa zamanda, hem selefi olan saraylardan aktarılan yazmalarla, hem de satın alınan, saray için istinsah yahut tercüme ettirilen kitaplarla, nadir matbû kitaplarıyla ve fotoğraf koleksiyonuyla İstanbul’un en zengin kütüphanelerinden biri olmuştur.

II. Abdülhamid tahttan indirildiğinde (1909) Yıldız Sarayı büyük çaplı bir yağmaya uğramıştır. Fakat kütüphane, Serhâfızıkütüb Kalkandelenli Sabri Bey’in (Kalkandelen)

10

Owen Wright, Words Without Songs – A Musicological Study Of An Early Ottoman Anthology Ands Its Precursors, School Of Oriental And African Studies, University of London, 1992, s. 287-292.

11

Rauf Yekta Bey, Türk Musikisi, Fransızcadan Çeviren; Orhan Nasuhioğlu, Pan Yayıncılık, İstanbul, 1986, s.

15.

12

Pelin Yıldız, Klasik Türk Musikisi Kitap ve Tez Bibliyografyası (1929-2007), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, Haziran 2007.

13

‘Nadir Eserler Kütüphanesi’, İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi’nin bir birimidir ve elyazmalarının tamamı burada bulunmaktadır. Zikredilen kütüphane aslında bir ‘yazma ve nadir eserler kütüphanesi’dir.

Sadece ‘Nadir Eserler Kütüphanesi’ olarak adlandırılması hatalıdır. Çünki ‘nadir’, matbû kitabın az bulunanına verilen sıfattır. Elyazmaları ise ‘nadir’ değil ‘biricik’tir. Dolayısıyla çalışmamda bu isminin yerine, Üniversite Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi gibi daha uygun ve yaygın adlarını kullandım. Bilhassa ‘Üniversite Kütüphanesi’ ismi ilim mahfillerince en çok bilinen ismi olduğu için özellikle kullandım.

7

cansiperâne müdafaası sayesinde saldırıdan masun kalmıştır.14 Yaklaşık 15 sene sonra da, 1 Haziran 1924 senesinde Darülfünun Kütüphanesi’ne devrolunmuştur.

Kütüphanede Yıldız Sarayı Koleksiyonu ve Darülfünun Koleksiyonu dışında, Halis Efendi, Mollazâde İbrahim Bey, Osmanlı İmparatorluğu’nun son şeyhülislâmlarından olan Pîrîzade Mehmed Sâib Molla (1838-1910), Sultan Abdülmecid devrinin seraskerlerinden Rıza Paşa (1809-1877) ile Hakkı Paşa ve İbnülemin Mahmud Kemal İnal gibi zevatın koleksiyonları bulunmaktadır. İbnülemin’in sadece kitapları değil, emsalsiz hat koleksiyonu, masası, merasim elbisesi, madalyonları gibi bazı eşyaları da kütüphaneye intikâl etmiştir. Önceden Darülelhan olarak bilinen, daha sonra İstanbul Belediye, son olarak da İstanbul Üniversitesi Konservatuarı’na dönüşen kurumun kütüphanesi de İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Bu koleksiyon, bünyesinde bol miktarda nota defteri ile plaklar barındırmaktadır. Bu plakların bir kısmı, Darülelhan kayıtlarının aslî kopyalarıdır.15 İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, dünyadaki sayılı yazma eser kütüphanelerinden birisidir. Özellikle Yıldız Sarayı’nın seçkin koleksiyonuna sahip olduğu için diğer yazma kütüphanelerinden ayrılır. Topkapı Sarayı Kütüphanesi’nin tabî devamı olduğu için, neredeyse onun seviyesinde bir mâhiyet arz eder.16 Bahsedilen kütüphane, musiki yazmaları içinse eşsiz bir müracaat kaynağıdır. Bugüne kadar koleksiyonları tedkik edilen birçok kütüphaneden çok daha seçkin bir musiki kitapları koleksiyonuna sahiptir. Bilhassa güfte mecmuaları bakımından en nitelikli kütüphane burasıdır. Hâfız Post, Itrî, Ebûbekir Ağa, Hekimbaşı Abdülaziz Efendi, Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Sultan II. Mahmud gibi meşhur bestekârların kendi güfte mecmualarının bu kütüphanede bulunduğunu söylemek meramımızı anlatmaya kâfidir.17

14

Bu hadisenin ayrıntılarını öğrenmek ve Yıldız Sarayı Kütüphanesi’nin tarihî seyrini izleyebilmek için bkz.

Murat Candemir, Son Yıldız Düşerken, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2011, s.142-143.

15

Darülelhan Koleksiyonu’ndaki hamparsum notaları, Prof. Dr. Ralf Martin Jäger tarafından kataloglanmıştır. Ralf Martin Jäger, Katalog der hamparsum-notası-Manuskripte im Archiv des Konservatoriums der Universität Istanbul (=Schriften zur Musikwissenschaft aus Münster 8, hrsg. von Klaus Hortschansky), Eisenach, 1996.

16

Bu devamlılık o derecededir ki, kitapların bazı parçaları Üniversite Kütüphanesi’ndeyken başka parçaları Topkapı Sarayı’nda olabilmektedir. Mesela Seyyid Lokman’ın Şehinşahnâmesi’nin I. cildi İÜK’de iken II. cildi Topkapı Sarayı Kütüphanesi’ndedir.

17

Kanaatimce Osmanlı sultanlarından birisi bu zevatın mecmualarını toplatarak bir araya getirtmiştir. Üzerlerinde herhangi bir ithaf kaydı bulunmayan bu mecmualar, anlaşıldığı kadarıyla sonradan satın alınmıştır. Sadece, Itrî’ye ait olan T.Y. 5525 numaralı mecmuada III. Selim’in kütüphane mührü göze çarpmaktadır. III. Selim gibi musikişinas ve bestekâr bir padişahın bu mecmuaları toplatmak istemesi şaşılacak bir durum değildir fakat bir kütüphane mührü kaydından kesin olarak, bu koleksiyonu III. Selim oluşturmuştur diyemeyiz. Nitekim bu koleksiyonda III. Selim sonrasına ait mecmualar da bulunmaktadır ki Sultan II. Mahmud’un mecmuası bunun en başta gelen örneğidir.

8

Her nedense müzik teorisiyle alâkalı çok mühim kitaplar Topkapı Sarayı’nda kalmış18, güfte mecmualarının çok büyük kısmı ise Yıldız Sarayı Kütüphanesi’nde tesbit edilmiştir. Sultan II. Abdülhamîd’in Klasik Türk Musikisi ile çok alâkadar olmadığı bilinmektedir. Peki bu kadar güfte mecmuasını Yıldız Kütüphanesi’ne kim götürmüştür? Bu sorunun cevabı şu an maalesef meçhûldür. Ancak arşivlerde yapılacak taramalar ve eski kütüphane kayıtları üzerinde yapılacak incelemeler neticesinde sözkonusu yazmaların macerası meydana çıkarılabilir.19 İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’yle İlgili Kataloglar İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan yazma eserlerin toplu kataloğu mevcut değildir. Medeniyet tarihi için son derece önemli olan bu yazmaların şimdiye kadar bilimsel nitelikte toplu bir kataloğu yapılmamıştır. Sadece Arapça eserlerin arasında bulunan Kur’an ve tefsirler ile ilgili eserlerin genel kataloğu 1951 ve 1953 yılında Fehmi Edhem Karatay tarafından yapılmıştır. Kütüphanedeki referans fişlerini tanzim eden kişi yine Fehmi Edhem’dir.

1933 yılında Ivan Stchoukine ve Fehmi Edhem tarafından hazırlanmış olan Les Manuscrits Orientaux Illustrés de la Bibliothèque de l’Université de Stamboul isimli eser de bu kütüphanedeki bir kısım minyatürlü yazmalar için hazırlanmış kıymetli bir çalışmadır. 1988 yılında Hüsameddin Aksu, “İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde Bulunan Minyatürlü, Resimli, Şekilli, Cetvelli, Plan ve Haritalı (Türkçe-Arapça-Farsça) Yazmalar” isimli makalesinde ise eserlerin isimlerini tespit ederek bir listesini çıkarmıştır.20 Hüsameddin Aksu ayrıca Tevfik Hâşimpur Subhânî ile kütüphanedeki Farsça yazmaların bir kataloğunu hazırlamıştır.21 Çalışmanın Kapsamı Bu çalışmada, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki Arapça, Farsça ve Türkçe yazmalar ile esasen ayrı bir tasnifte yer alan İbnülemin Koleksiyonu’ndaki el yazması kitap, mecmua ve defterler incelenmiştir. Yıldız Sarayı Koleksiyonu’nda ve Darülelhan

18

Makāsıdü’l-Elhân, Kitâbü’l-Edvâr, Nekāvetü’l-Edvâr, el-Matla῾, Şerhu’l-Muhtasar fi İlmi’l-Mûsikî gibi pek çok mühim nazariyat kitabı hâlihazırda Topkapı Sarayı’nda muhafaza edilmektedir.

19

Bu hususla alâkalı mütalaa yürütürken, güfte mecmualarının pratik maksatlar doğrultusunda hazırlandığını ve tertib edilişinin üzerinden çok zaman geçtiyse fazla bir kullanım sahasının kalmayacağını hatırlamak gerekir. Bu mecmuaları ancak özel bir ilgisi olan yahut bu mecmuaların koleksiyonunu yapan bir kimse bir araya getirebilir.

20

Sanat Tarihi Yıllığı, c. XIII, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1988, s. 19-62.

21

Tevfik Hâşimpur Subhânî – Hüsâmeddin Aksu, Fihrist-i Nushahâ-yı Hattî-yi Fârisî-yi Dâneşgâh-ı İstanbul, Tahran 1374 (1995).

9

Koleksiyonu’ndaki notalar ise, çalışmanın sadece el yazmaları ile sınırlandırılmasından ötürü katalog kapsamına alınmamıştır.

Kütüphanede 9943 adet Türkçe22, 6967 adet Arapça, 1618 adet Farsça, 81 adet ise Almanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca, Rusça, Rumca, Ermenîce ve Arnavutça gibi dillerde olmak üzere, toplam 18.609 adet yazma bulunmaktadır. İbnülemin’in bağışı olan 3808 yazma ve matbû kitap bu sayıya dâhil değildir. İbnülemin’in kitaplarının 1255 adedi yazmadır.23 Şu hâlde katalog çalışması için taranan yazmaların adedi 19.864’dür. Çalışmamın esasını oluşturan musiki kitaplarını kataloglamaya başlarken, öncelikle bu sahada yapılan diğer çalışmaları okudum. Fakat bu çalışmalardaki katalog bilgileriyle yazmaları mukayese ettiğim zaman, çoğu demirbaş numarasının kataloglara yanlış girildiğini, kitaplar hakkındaki en temel bilgilerin bile son derece yanlış verildiğini gördüm.

Böylece bazı eski kitapların dipnotlarından başka herhangi bir temel kaynak kullanma fırsatım olmadı.

Musikiyle alâkalı kitapları tesbit edebilmek için, eski yazı ile yazılmış kütüphane fişlerine müracaat ettim. Şarkı mecmuası, güfte mecmuası, beste mecmuası, ilâhî mecmuası, âyîn-i şerîf mecmuası, mi‘râciye, mevlid, edvar, nota, hamparsum, musiki gibi anahtar kelimeleri kullanarak çıkan bütün sonuçları değerlendirdim. Bunların incelenmesi bittiğinde, kütüphanede bulunan ne kadar mecmua, mecmuatü’r-resâil varsa inceledim. Bilhassa eş‘ar mecmualarını büyük bir titizlikle sayfa sayfa taradım. Bunların içerisinde musikiyle irtibatı bulunan metinleri ihtiva edenler, bilhassa güfte kısımları bulunanlar azımsanmayacak derecededir.

Bir çok münşeât mecmuasında da güftelere rastlanmıştır.

Yazmaları inceledikçe ortaya çıkan bir durum daha vardı. Mecmuaların dışında pek çok el yazmasında da musiki ile ilgili metinlere rastlanabiliyordu. Meselâ bazı dîvân nüshalarında dîvân bittikten sonra güfte kısmı başlayabiliyordu24 yahut manzum bir metnin devamında güftelere yer verilebiliyordu.25 Katalogda yazılı olan ismiyle, içeriği bağdaşmayan yazmalara, mecmua olduğu hâlde içindeki ilk risâlenin veya ilk eserin isminin verilmesiyle yetinilmiş yazmalara az da olsa rastlanıyordu. Bu vaziyyet kütüphanedeki yazmaların büyük kısmını tedkik etmek zaruretini doğurdu.

Bütün mecmuaların incelenmesi ve musikiye dair kısımlarının tesbit edilmesi nihayete erince kütüphanedeki bütün dîvânları taradım. Bu dîvânların bazılarında son derece önemli güfte kısımlarına rastladım.26 Dîvânlar bitince kütüphanede bulunan ne kadar manzum el yazması varsa hepsini taramaya karar verdim. Katalogda 40 Hadîs Manzum Tercümesi olarak 22

Kütüphane kayıtlarında 9957 adet yazmanın ismi görünüyor. Fakat bunların 14 adedi bugün herhâlde yerinde yoktur.

23

Kütüphanedeki yazmalarla ilgili sayıların tamamı kütüphanenin kendi kayıtlarından alınmıştır.

24

Örneğin bkz. T.Y. 538 (s. 277), T.Y. 631 (s. 279), T.Y. 793 (s. 280), T.Y. 1406 (s.297), T.Y. 3278 (s. 305).

25

Örneğin bkz. T.Y. 354 (s.275), T.Y. 739 (s. 280), T.Y. 1376 (s. 297).

26

T.Y. 631 (s. 279) ve T.Y. 2942 (s. 302) bunlar arasında en dikkat çekici olanlarıdır.

10

kayıtlı olan bir yazmanın içinden bugüne kadar rastlanmamış bir 16. yüzyıl güfte mecmuası çıkması, bu kararı almamın en büyük müessiri oldu.27 Türkçe yazmalarda yukarıda anlatılan sırayı takib ederek tarama yaptım. Tefsirler, akaid kitapları, fetva mecmuaları hariç olarak fıkıh kitapları, istatistikler, nizamnâmeler, tâlimnâmeler, kullanım kılavuzları, kānunnâmeler, layihalar, jurnaller, raporlar, belli konulara ait resmî belgeleri hâvî defterler, Sultan Abdülhamid’in emriyle tercüme edilmiş olan cinâî/polisiye romanlar, seyahatnâmeler, modern tıp kitapları ve sair tercüme eserleri, dışarıda bırakarak hemen hemen her kitaba baktım.

Farsça yazmaların pek çoğunun manzum kitaplardan oluşması sebebiyle, mecmualar ve dîvânları tamamen gözden geçirdikten sonra, murakkalara varıncaya kadar tamamını taradım. İbnülemin koleksiyonundaki 1255 adet yazmanın 636 adedinin mecmua ve dîvân olması, geri kalan yazmaların da önemli bir kısmının manzum eserlerden oluşması sebebiyle, bu koleksiyondaki neredeyse bütün yazmaları inceledim.

Arapça yazmaların kataloğu resâil mecmualarının içindeki risâlelerin tek tek listelenmesi suretiyle hazırlandığından, kütüphanede çalışma yapanların işini ziyadesiyle kolaylaştırmaktadır. Fakat içinde çok eksik vardır. Bu eksik tamamlandığında, benim bu çalışma sırasında ulaşamadığım az miktarda yazmaya çok düşük ihtimâl de olsa ulaşılabilir.

Arapça yazmalardan, içinde musikiye dair bilgi olabileceğini düşündüğüm bütün kitap, risâle ve mecmualara baktım. Yine manzum kitapları titizlikle inceledim. Kütüphanedeki tasniflerde musikiye dair en az kitap/mecmua barındıran tasnif Arapça yazmalar tasnifidir.

En son bölüm esasen musiki kitabı olmadığı hâlde içinde musikiye dair metin bulunan veya güfte içeren kitaplar/mecmualardan oluşmuştur. İçinde musikiye dair birtakım tabirler, makam isimleri bulunan dîvânlar ile meşhur bestekâr Itrî’nin, katalog için yapılan taramada ulaşılan çok sayıda şiiri, kapsam dışında tutulmuştur. Yalnızca bazı dîvânlarda, şiirlerin üstünde ya da kenarında makam ismi yazılıysa, bu şiirin bestelenmiş olduğunu gösterdiği için son bölüme derc edilmiştir.

Sonuç olarak bu katalog, Türkçe yazmaların 5600 adet kadarı, Farsça yazmaların ve İbnülemin koleksiyonunun tamamı, Arapça yazmaların ise musiki ile ilgisi bulunduğu tespit edilmiş olan az bir kısmı olmak üzere 8500 kadar yazma eser tek tek incelenilerek oluşturulmuştur. Çalışmanın Yöntemi Bugüne kadar Dünya’da ve Türkiye’de yapılmış olan birçok yazma eser kataloglarından istifade ederek yazmaları, belirlediğim bir şablona göre tavsif ettim. Musiki risâlelerini, edvarları, metot kitaplarını, sema kitaplarını tavsif etmek için katalogcuların çok uzun zaman önce belirlemiş oldukları prensiplere dayandım. Fakat güfte mecmuaları 27

T.Y. 822 (s. 281).

11

gibi bugüne kadar çok fazla işlenmemiş yazmaları ele alırken daha dikkatli davranmak gerekliliğini duydum. Bu sebeple, hazırladığım şablonda güfte mecmuaları kısmında kendi belirlediğim birtakım esasları uyguladım. Şablonda ilk önce esere katalogda bulunduğu bölüme göre bir numara verilmiş, birkaç nüsha ise bu nüshalar harfler kullanılarak belli edilmiştir. İkinci olarak ele alınan musiki eserinin numarası ve hangi koleksiyonda yer aldığı belirtilmiş, ardından fizikî özelliklerinin tavsifine yer verilmiştir. Bunu, içinde bulunan temellük, ferağ, istinsah, kütüphane tasnif bilgisi gibi muhtelif kayıtların bir araya getirildiği bölüm takib etmiştir. Nihayet ‘kitabın iç düzeni’ olarak adlandırılan kısımda, ele alınan yazmanın muhteviyatı tertib sırasına uygun bir biçimde aktarılmış, son bölüme ise önemli görülen bazı bilgiler eklenerek, dikkat çekici bazı noktalar not olarak düşülmüştür.

Yazmaların numaraları, mevcut kütüphane kataloğuna göre verilmiştir. Uzun zaman önce, Türkçe, Arapça, Farsça yazmalar başlıklarıyla tevhid edilen ve diğer koleksiyonlardaki kitaplarla hallihamur olmuş olan yazmaların eski numaraları kütüphanedeki eski kayıt defterlerinde yer almakla birlikte, karışıklığa yol vermemesi için zikredilmedi. İbnülemin’e ait yazmalar 28 Şubat sürecindeki kütüphane reformları28 sırasında merhumun vasiyetnâmesi hilafına diğer koleksiyonlara dağıtılmak suretiyle birbirinden ayrılmıştı. Bu elim yanlış bugün, büyük karışıklığa sebep olması sebebiyle, kütüphane müdiresi Yasemen Akçay idaresinde, eski numaraların ihyası ve dağıtılan kitapların tekrar aynı koleksiyon çatısında birleştirilmesi suretiyle düzeltilmektedir. Bu sebeple ben de çalışmamda, İbnülemin’in koleksiyonundaki yazmaların aslî demirbaş numarasını verdim, rahat bulunabilsin ve son yıllardaki çalışmalarda kullanan olduysa kolay erişilebilsin diye diğer numarasını da parantez içinde gösterdim.

Kitabın/mecmuanın, müellifi ya da mürettibi belliyse bunu eserin demirbaş numarasının altına, yine belliyse te’lif ya da tertib edildiği tarihle birlikte yazdım. Bunun altına italik olarak kitabın, defterin ya da mecmuanın adını, eğer adlandırılmamışsa bu sefer köşeli parantez içerisinde kendi bulduğum adı yazdım. Tarihleri yazarken ilk önce yazmada geçen tarihi, peşinden köşeli parantez içerisinde miladî karşılığını verdim. Yazmada, eski yazıda kullanılan ay kısaltmalarından biri kullanılmışsa, bunu aynen aktarmak yerine tam hâlini yazmak suretiyle verdim.

Akabinde yazmanın fizikî özelliklerinin yazıldığı bölüm başlamaktadır. Burada sırasıyla, yazmanın boy ve enini, cildinin ne gibi özellikler taşıdığını, kâğıdının özelliklerini, hangi yazı türünde yazılmış olduğunu, varak/sayfa ve satır adedini, sütun düzenine göre tertib edilmişse kaç sütun olduğunu, mâil29 yazıldıysa bu özelliğini, yaldızlı, yaldız cetvelli ve kırmızı mürekkepli kısımlarını belirttim. Bunları belirtirken kitap sanatları kaynaklarına

28

Bu reformların bazıları ve verdiği zararlar için bkz. Murat Bardakçı, Hangi Kütüphane?, Habertürk Gazetesi, 05.04.2013.

29

Yazının sayfanın sathına göre düz değil de eğik biçimde yazılması, bu şekilde adlandırılır.

12

elbette müracaat ettim. Fakat çalışmamın sınırlarını aşan sanat tarihi değerlendirmelerinde bulunmadım.

Yazmanın cildinden bahsediyorsam ne tür cilt olduğunu, rengini, tarzını, varsa üzerindeki süslemeleri ve motifleri belirttim. Cildin iç kapağında da süsleme varsa ya da ebru yapıştırılmışsa söyledim. Kâğıdından bahsettiğimde rengini, varsa âharını, filigranını yazdım. Filigranlarından uzun uzun bahsetmek yerine ‘filigranlı’ demeyi tercih ettim.

Sadece yeri geldikçe bu özelliği, tarihi belli olmayan kitap ya da mecmuaların tarihini tahmin etmek için ya da çok belirginse örnek olması için kullandım.30 Bahis konusu yazmaların kahir ekseriyetinin su yolu filigranı taşıması zaten filigranları tek tek zikretme zaruretini ortadan kaldırmaktadır. Kaldı ki bir yazmanın tarihlendirilmesinde mürekkebi, yazı stili ve metninin içeriği gibi hususiyetler kâğıdından çok daha sağlam mikyaslardır.

Metnin hangi yazı türüyle kaleme alındığını yazarken kitap ya da mecmuada en sık kullanılan yazıyı belirttim. Eğer birkaç farklı yazı türü kullanılmış ise bunu da yazdım.

Yazmanın varak adedini verirken evvelemirde kendi varak numarası varsa bunu verdim.

Sayfa olarak numaralandırıldıysa bunu aynen tekrar etttim. Kendisinde varak numarası bulunmayan yahut bazı sayfalarının kaybolması ya da bazı sayfalarının hatalı numaralandırılması neticesinde iç düzeni onarılamayacak derecede tahrib olmuş olan yazmaları, kurşun kalemle, varak düzenine göre en baştan numaralandırdım ve kendi numaralandırdıklarımı yeri geldikçe dipnotta gösterdim. Fihristi veya metni dışında kalan varakları numaralandırılmamış olan yazmaların söz konusu varaklarını ise buraya aktarırken romen rakamlarıyla ifade ettim.

Bulunuyorsa istinsah tarihini ve müstensihinin adını yazdım. Mecmualardan mürettibi ve tertib edildiği tarih belli olmayanlarını da zikrettim.

Yazmayı bu sırayla tavsif ettikten sonra, varsa cildinde ve iç kapağındaki kayıtlardan başlamak üzere, barındırdığı muhtelif kayıtları sıraladım. Bu kayıtlardan öncelik ve özellikle temellük/tesahub, ferağ gibi kayıtları, sonra da mühürleri, kaşeleri, numara pullarınının üstündeki kayıtları ve saireyi aktardım. Bu aktarım sırasında mecmuadan birebir alıntıladığım yerleri tek tırnak içerisinde italik olarak gösterdim.

Kitap ya da mecmua birkaç bölümden oluşuyorsa, içindeki metinlerin sırası alışılmışın dışındaysa yahut ana metninin dışında eklemeler yapıldıysa bunları mecmuadaki muhtelif kayıtların peşine yazdım. Bütün bunlar sona erince kendi değerlendirmelerimi, alâkamı yahut merakımı cezbeden kimi noktaları, varsa yazma hakkında yapılmış olan çalışmaları ve bu çalışmalar hakkındaki eleştirilerimi serdettim. Bu açıklama bölümünde eğer başka bir yayından alıntı yapıyorsam, yazmalardan yaptığım alıntılarla karışmaması için çift tırnak kullanarak gösterdim.

Elyazması kataloglarında öteden beri gelen bir usûl olarak, ele alınan yazmanın metninin başından ve sonundan birkaç satır, ya Arap harfleriyle ya da translitere edilerek verilirdi.

30

Bkz. T.Y. 5638 (s. 185), T.Y. 5652 (s. 200).

13

Fotoğraf ve baskı tekniğinin gelişmesi sonucu bu usûl terkedilmediyse de gitgide yerini, yazmanın baş ve son tarafından birkaç satırın fotoğrafınının verilmesi usûlüne bırakmaktadır. Ben de bu usûlü benimsedim. Başının ve sonunun fotoğrafıyla birlikte kimi zaman, yazmadaki bazı dikkat çekici yerleri, bazı kayıtları, bazı mecmuaların fihristini ya da usûl darplarının verildiği sayfaların resmini koydum.

Bünyesindeki yazmaların yalnızca üçte birinden biraz fazlası dijital ortama aktarılmış bulunan İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki bu işi yapmak çok kolay olmadı. Dijitalleri olmayan yazmaların fotoğraflarının elde edilmesi aylar sürdü. Nihayet baskı safhasına geçmek üzere olduğumuz günlerde, kütüphane idaresinin hamiyetiyle eksikler tamamlanabildi.

Fotoğrafların boyutlarının farklı olması, yazmaların kendi ebadından dolayıdır.

Fotoğrafların aynı kalitede olmaması ise bazen yazmanın kendisinden bazen de kullanılan makinadan kaynaklanmıştır.

Katalogda tam olarak harekelendirilemeyen yahut seslendirilemeyen kelimeler, isimler, bütün harfleri büyük yazılarak aktarıldı. Örneğin (‫ )قرال‬ismi, ‘Ḳurāl’ mı, ‘Ḳarāl’ mı yoksa ‘Ḳorāl’ mı olarak okunacağı bilinemediğinden ‘ḲRĀL’ olarak yazıldı.

Güfte Mecmualarında Uygulanan Yöntem Kütüphanedeki musiki yazmalarının tür bakımından sayıca en fazlası güfte mecmualarıdır. Güfte mecmualarının alışılageldik elyazmalarına benzememeleri ve kendilerine mahsus pek çok özellikler taşımaları sebebiyle, bu çalışmada diğer yazmalardan farklı biçimde ele alınmıştır.

Güfte mecmualarının çoğunun ismi yoktur. Mürettipleri ve tertib edildikleri tarihler ekseriyetle meçhûldür. Bu sebeple ele aldığım mecmuanın hangi türde olduğunu tesbit ederek ona göre isimlendirdim. Mürettibi belli değilse, mecmuadaki muhtelif kayıtlara ve muhteviyatındaki eserlerin üstündeki ibarelere bakarak bir ipucu elde etmeye çalıştım.

Tertib edildikleri tarih bilinmeyen mecmualarda ise yine güftelerin üzerindeki bestekâr isimlerinden ve hangi makamda bestelendiklerden yola çıkarak bir tahmin yürüttüm. Bu tahminlerimi, kendi kanaatlerime yer verdiğim kısımda varsa başka delilleri de konuşturarak serdettim.

Mecmuaların tavsifinde yukarıda sıralamış olduğum esasları tatbik ettim. Diğer yazmalardan farklı olarak fasıl, şarkı ve ilâhî mecmualarında, ilk ve son güftenin ilk mısraları ile hangi sayfada bulunduklarını verdim. Âyîn-i şerîf mecmualarında, bütün âyinlerin ve bestekârların tam listesini verdim. Fotoğrafları verdiğim son kısımda da, genellikle ilk ve son güftenin fotoğrafını koydum.

Mecmualarda hangi makamlarda eserler bulunuyorsa bu makam isimlerini mecmuada geçtiği biçimde tek tek yazdım. Örneğin ‘Şevkutarab’ ya da ‘Şevkitarab’ olarak iki farklı biçimde yazılan makam ismi mecmuada nasıl geçiyorsa ben de öyle yazdım. ‘Bûselik’

14

makamı 18. yüzyıl sonlarından itibaren genellikle ‘Pûselik’ olarak yazılır. Bu da mecmuayı tarihlendirirken işimize yarayan bir bilgidir. Dolayısıyla makam isimleri, sehven yazılmış olanlar haricinde bütünüyle mecmuada yazıldığı gibi yazılmıştır.

Bazı mecmualardaki fihristlerin sadece âdet yerini bulsun diye ya da güfte mecmuası tanziminin rükünlerinden birisini yerine getirmek maksadıyla konulmasından dolayı, birçok mecmuanın başındaki fihrist ile mündericâtı uyuşmamaktadır. Bundan ötürü makam isimlerini sıralarken, mecmuanın içindeki tertibe riayet ettim. Mecmuada fasılbaşı olarak yer almasına karşın altında eser bulunmayan makam isimlerini de bu listenin dışında tuttum.

Mecmuada geçen usûl isimlerini tek tek sıralamak yerine, diğer usûllerden farklı, musiki literatüründe örneğine pek az rastlanacak olanlarını aktarmayı yeğledim. Bazı mecmualarda darpları verilen usûlleri ise tek tek sıraladım.

Mecmuada hangi makamlarda eserler bulunduğunu yazdıktan sonra, hangi beste türlerinde eserler barındırdığını yazdım. Bunu yaparken ‘form’ kelimesini kullanmamaya itina ettim.

‘Form’ bir beste türünün iç yapısını anlatmak için kullanılması gereken bir tabirken bugün bizatihi beste türü mânâsına kullanılmaktadır. Fakat bu, ciddî anlam bulanıklıklarına sebep olduğundan kullanmamayı tercih ettim.

Musikide son yüzyıllarda çoğunlukla sadece ‘beste’ olarak adlandırılan türün, hem ‘müstezad’ hem de ‘murabba’ formları bulunması sebebiyle, tek başına kullanmadım ve muhakkak ‘murabba beste’ ya da ‘müstezad beste’ olarak kullandım.

Mecmualarda geçen bütün bestekâr isimlerini mecmuadaki sırasına uygun biçimde, ama tekrar edenleri çıkarmak suretiyle sıraladım. Bunu yaparken aynı bestekârı kastederek yazılmış farklı ifadelerin hepsini muhafaza ettim. Sözgelimi, Itrî için aynı mecmuada hem ‘Itrî’ hem ‘Buhûrizâde’ hem de ‘Itrî Çelebi’ denmişse, herhangi birini elemeden aktardım.

Bazı mecmualarda güftesi yazılı olan musiki eserinin üstüne bestekârıyla beraber güfte sahibi de yazılmıştır. Böyle mecmualardaki güfte sahiplerinin isimleri ya da mahlaslarını da mecmuada geçtiği gibi aktardım.

Diğer yazmalarda olduğu gibi güfte mecmualarında da, haklarında yapılan çalışmalardan bahsettim ve dikkat çekici taraflarına temas ettim. Bunların çoğunda tarih bulunmadığı için bazı karîneleri kullanarak tarih tahminininde bulundum.

Güfte mecmuaları hakkında yapılan az sayıda çalışma, muğlak ifadeler ve kafa karışıklıklarıyla doludur. Öyle ki bazı çalışmalarda mecmuayı tertib eden kişi ‘müellif’ olarak anılmış, bazı çalışmalarda ise aralarında hiçbir ilgi bulunmayan mecmualar, içindeki bazı güftelerin aynı olması sebebiyle birbirinin nüshası olarak gösterilmiştir.

Bu çalışmada, mecmuadaki güfteleri bir araya getiren kişilere ‘mürettib’ denmesi zarureti ortaya çıktı. Mecmualar te’lif eserler olmadıkları için yazan kişilere ‘müellif’, başka bir mecmuadan kopyalanmadıkları için de ‘müstensih’ demek yanlış olacağından bu tabir seçildi.

15

Elde Edilen Sonuçlar İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi, İslâm yazmaları bakımından dünyada eşine az rastlanılacak bir koleksiyona sahiptir. Yukarıda da bahsetmiş olduğum gibi özellikle Yıldız Sarayı Kütüphanesi’nden intikâl eden yazmalar, Osmanlı Sarayı’nın zengin kitaplığının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu çalışmanın sahası olan musiki yazmaları da, diğer pek çok alandaki eserler gibi hem sayı hem de nitelik bakımından pek çok yazma eser kütüphanesinden üstündür. Çalışma boyunca incelenen 8500 yazmadan, bu çalışmaya giren yazma adedi 383’tür.

Bunların 4’ü semâ‘ kitabı; 11’i musiki nazariyatına dair kitap/risâle; 36’sı fasıl, 21’i şarkı, 4’ü ilâhî, 5’i âyîn-i şerîf, 4’ü mi‘râciye mecmuası olmak üzere 70’i güfte mecmuası; 4’ü nota defteri; 6’sı biyografi kitabı; birisi opera/operet programı; birisi ise İbnülemin’e ait bir makaledir. Bunların dışında bütünüyle musikiye ait olmadığı hâlde içinde musikiye dair kısım ya da kısımlar bulunan toplam 286 yazma daha bulunmaktadır.

Semâ‘ kitaplarının 4’ü de, İsmâil Ankaravî’nin Hüccetü’s-Semâ‘ isimli kitabının nüshalarıdır.

Birisi Arapça aslı, diğer üçü ise Türkçe tercümesidir. Bu eser, musikinin caiz olduğunu ispata çalışan eserlerdendir.31 Karşıt görüşten eserler ise kütüphanede hiç yer bulamamıştır. Üniversitesi Kütüphanesi’nin bel kemiğini oluşturan Yıldız Sarayı Kütüphanesi’nin bir saray kütüphanesi oluşu, fıkhî bir tartışma olan bu meseleyle alâkalı risâlelerin neden ilgi çekmediğini açıklamaktadır. Diğer yandan bünyesinde birçok medrese, tekke gibi vakıf kütüphanelerinin koleksiyonlarını barındıran Süleymaniye Kütüphanesi’nde, çok fazla sayıda semâ‘ kitabı bulunmaktadır. Üniversitesi Kütüphanesi’nde ise, Osmanlı müzik tarihinin canlı şahitleri olan ve kendi devirlerinde tamamen pratik amaçlarla hazırlanmış bulunan güfte mecmuaları yoğunluktadır.

Nazariyâta dair yazmaların incelendiği II. bölümdeki eserlerin 8’i Klasik Türk Musikisi ile, 3’ü ise Klasik Batı Musikisi ile ilgilidir. Üniversite Kütüphanesi’ndeki en eski tarihli müzik teorisi kitabı, 1484 senesinde istinsah edilen Zeynü’l-Elhân fî İlmü’t-Te’lîf ve’l-Evzân’dır. Bu kitap, 15. yüzyıl Türkçesini yansıtması ve elimizdeki en eski Türkçe edvarlardan olması cihetiyle gayet önemlidir.

Aynı yüzyılda yazıldığı bilinen fakat üstünde herhangi bir tarih kaydı bulunmayan Mukaddimetü’l-Usûl de eski nazariyat kitaplarının en kıymetlilerindendir. Hüseyin Sadeddin Arel tarafından 1930 yılından sonraki bir tarihte bu nüsha kullanılarak çıkartılan32 ve şu an İstanbul Üniversitesi’nin bir birimi olan Türkiyat Enstitüsü’nde muhafaza edilen nüshası dışında dünyadaki bilinen tek nüshası Üniversite Kütüphanesi’ndedir.

31

Semâ‘ kitaplarının yanısıra doğrudan musikiyle alâkalı olmamaları sebebiyle son bölümde ele aldığım devran ve cehrî zikir risâleleri de, musikinin dinî yönünü araştırmak isteyenler için ikincil bir kaynaktır.

32

Mehmet Zeren, İsmail Güleç, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi Yazma Eserler Kataloğu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2009, s. 239.

16

T.Y. 2771 numaralı yazmada iki risâle bulunmaktadır. Musikinin nasıl ortaya çıktığından çeşitli musiki tabirlerinin izahına, eski nazariyatçılardan usûllere kadar pek çok mevzuda bilgi verilen bu risâlelerin, şimdiye kadar herhangi ikinci bir nüshasına rastlanılamamıştır.

Müellifi bilinmeyen bu edvar, bugüne kadar az sayıda araştırmacının dikkatini çekmiş olan, kıymetli bir kitaptır.

Osmanlı tarihinin en önde gelen edvarlarından birisi olan Kantemiroğlu Edvârı’nın Üniversite Kütüphanesi’nde iki nüshası vardır. Bu nüshaların ehemmiyeti, içlerinde nota bulunmamakla beraber, edvar kısmının tam birer nüshası olmalarıdır. Yine büyük oranda Kantemiroğlu Edvârı’ndan faydalanarak yazılmış olan Teşrîh-i Makâmât-ı Mûsikî isimli eserin de bir nüshası bu kütüphanededir.

18. yüzyılda yazılmış olan en mühim birkaç nazariyat kitabından biri olan Tedkîk ü Tahkîk’in, birisi çok erken tarihli olmak üzere iki nüshası da yine Üniversite Kütüphanesi’ndedir. T.Y. 5572’de kayıtlı nüshanın tarihi 1212 (1797/1798), kitabın te’lif tarihi ise 1209 (1794/1795)’dur.

T.Y. 9824 numarasıyla kayıtlı olan, 1335 [1916/1917] senesinde istinsah edilmiş olan nüshası ise, Üniversite Kütüphanesi’ndeki en geç tarihli musiki teorisi kitabıdır.

Mükemmel Taʽlîm-i Mûsikî/Nazarî ve Amelî, Armoni Fenni yâni Fenn-i Âheng, Borizan ve Tronpet Muallimi isimlerini taşıyan bu eserler, Osmanlı Dünyası’nda müziğin değişim ve dönüşüm süreçlerini algılayabilmek için başvurulması gereken ilginç kaynaklardır. Bu meyanda T.Y. 8998 numarsıyla kayıtlı Opera ve Operet Programı’na da bakılabilir. Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki musiki yazmaları içerisinde en büyük paya sahip olan eserler, yukarıda da ifade ettiğim gibi güfte mecmuaları külliyâtıdır. Bu külliyât keyfiyet bakımından, bünyesinde İslâm yazmaları bulunan diğer bütün kütüphanelerin fevkindedir.

Kütüphane’de hemen hemen bütün türlerde güfte mecmuaları bulunmaktadır.

Günümüze ulaşmış olan güfte mecmualarının en eskileri 15. yüzyıla aittir. Üzerlerinde az sayıda da olsa çalışma yapılmıştır. 16. yüzyıl mecmualarından ise ne kataloglarda ne de sair araştırmalarda bahis yoktur. Bu çalışma sonucunda ortaya çıkan T.Y. 1020 numaralı mecmua, bu bakımdan fevkalâde mühimdir. Ayrıca yine bu yüzyıla ait bazı yazmalarda, bir bölüm olarak karşımıza çıkan güfte mecmuaları da vardır. Bunlardan T.Y. 822 numaralı yazmadaki güfteler kısmı, içindeki güftelerin çeşitliliği ve zikredilen bestekâr isimlerinden dolayı çok daha mühimdir.

T.Y. 631 numarasıyla kayıtlı Abdî Çelebi Dîvânı nüshası, T.Y. 1840 numaralı mecmua, T.Y. 3725 numaralı mecmua, İbn. 2992 ve İbn. 3608 numaralı eş‘ar mecmuaları, içinde 16. yüzyılda bestelendiği anlaşılan güfteler münderic bulundurmaları hasebiyle tedkike muhtaçtır.

Neredeyse tamamen karanlık altında kalmış olan 16. yüzyıl Türk Musikisi tarihi, bu vesileyle bir nebze olsun aydınlığa kavuşturulabilir. Üniversitesi Kütüphanesi’ndeki eşsiz güfte mecmuaları koleksiyonunda bir çok meşhur musikişinasın mecmuası bulunmaktadır. Hâfız Post (v. 1694), Buhûrîzâde Mustafa Itrî (v.

1712), Ebûbekir Ağa, Hekimbaşı Abdülaziz Efendi (v. 1778), Kazasker Mustafa İzzet Efendi (v.

17

1876) ve Sultan II. Mahmud (1785-1839), bu kütüphanede güfte mecmuaları bulunan başlıca zevattır. Üzerinde tarih olmamakla beraber, mürettibinin vefat tarihinden ve içindeki bazı kayıtlardan yola çıkarak 1682-1694 tarihleri arasındaki bir zamanda tertib edilmiş olduğu bilgisine ulaşılan T.Y. 9857 numaralı Hâfız Post Mecmuası, ilk defa bu çalışma esnasında farkedilmiştir.

Itrî’nin elinden çıktığı anlaşılan T.Y. 5525 numaralı mecmua, kütüphanede bulunan mecmualar arasında musiki tarihi bakımından en dikkat çekici olanlarındandır. İçindeki eserlere bakılarak Itrî’nin bu mecmuayı orta yaşlarında tertib ettiği söylenebilir. Şu hâlde bu mecmua da 17. yüzyılın ikinci yarısına ait bir mecmuadır.

18. asrın, bilhassa ‘Lâle Devri’nin en maruf bestekârlarının başında hiç şüphesiz Ebûbekir Ağa gelir. Kendi devrindeki en velût bestekârdır, 18. asır boyunca da mecmualarda diğer bestekârlardan çok daha fazla eseri bulunur. Türk Musikisi’nde nota kullanılmadığı için eserlerinin büyük çoğunluğu nisyana kurban olmuştur fakat buna rağmen bestelediği eserlerin bir kısmı bugün hâlâ okunur. Çağları aşan ve bugün bile klasik musiki icracıları ve meraklılarınca tanınan Ebûbekir Ağa’nın, eldeki, bilinen yegâne güfte mecmuası da İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndedir.

Osmanlı’dan elimize ulaşan güfte mecmuaları külliyâtı içerisinde en zengin ve ihatalı olanlarından birisi Hekimbaşı Abdülaziz Efendi’nin Mecmûatü’l-Letâif Sundûkatü’l-Meârif ismini verdiği mecmuasıdır. Bu mecmuanın tek nüsha olduğu zannedilmekteydi. İkinci nüshası (T.Y. 5641) ise çok dikkat çekmemişti. Nitekim bu mecmua üzerine yapılan bütün çalışmalarda eserin T.Y. 3866 numaralı nüshasından bahsedilmekte ve diğer nüshasından hiç söz edilmemektedir. Vaktiyle Suphi Ezgi ve Sadeddin Nüzhet Ergun’un sitayişle bahsettiği T.Y. 5641 numaralı nüsha, bu çalışma vasıtasıyla ilk defa olarak araştırmacıların dikkatine sunulmaktadır.

18. yüzyılın ortalarında kaleme alınmış olan mecmualar arasında, hatta tesbit edilebilen yazma fasıl mecmuaları içerisinde, muhteviyatında en çok eser barındıran T.Y. 5657 numaralı mecmuadır. 1165 [1751/1752] senesinde tertib edildiği anlaşılan ve içinde 3332 adet güfte kayıtlı olan bu mecmua, cildi, kâğıdı, tezhibi ile de göz doldurmaktadır. Hârikulâde sanatlı lake cildi, meşhur mücellid ve müzehhib Ali Üsküdârî’nin eseridir.

T.Y. 9896 numaralı fasıl mecmuası yine bütün güfte mecmuaları külliyâtı içerisinde müstesna bir mevkie sahiptir. 458 varaktır, büyük bir kısmı doludur, ince ve gayet güzel bir ta‘lîkle yazılmış 1332 güfteyi ihtiva etmektedir. İçindeki bestekâr ve şair isimleri ise ayrı bir inceleme konusudur. İstanbul’da medfun meşhur şeyhlerden Mehmed Emin Tokâdî’nin şarkı bestekârı olduğu, bu mecmuadaki bir şarkının üzerindeki kayıttan anlaşılmaktadır.

Bestekâr padişahlardan II. Mahmud’un şehzadeyken kullanmış olduğu şarkı mecmuası, Yıldız Sarayı’ndan İstanbul Üniversitesi’ne nakledilen koleksiyon içerisinde yer almaktadır.

T.Y. 5646 numarasını taşıyan mecmua, müze kısmında saklanmaktadır. Dikkatle incelenmesi gerekmektedir. Maalesef gayet fersûde vaziyettedir ve tamire muhtaçtır. T.Y. 5647 numaralı

18

şarkı mecmuası da bu mecmuayı kaleme alan kişi tarafından yazılmıştır. Fakat bu mecmuada herhangi bir tahrir ya da temellük kaydı mevcut değildir.

‘Hattatlar arasında onun gibi bestekâr, bestekârlar arasında onun gibi hattat yoktu’ denilen Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin, hatt-ı destiyle muharrer şarkı mecmuası, Üniversite Kütüphanesi’ndedir. Bu mecmua, Kazasker’in ve devrinin eğlence musikisi dünyasını aksettirmesi bakımından tartışılmaz bir ehemmiyet taşımaktadır. Cildi, tezhibi ve sair fizikî özelliklerinin yanı sıra Kazasker’in el yazısının bir örneği olması hasebiyle de fevkalâde mühimdir.

T.Y. 3877’de kayıtlı bulunan ve Şevkidîl Hanım isimli, yüksek ihtimâlle saray kadınlarından birisine ait olan şarkı mecmuası, Osmanlı Sarayı’nda yaşayan bir hanımın müzik dünyasını yansıtması bakımından önem taşımaktadır. Üniversitesi Kütüphanesi’nde dört adet âyîn-i şerîf mecmuası bulunmaktadır. Bu sayı Süleymaniye Kütüphanesi, Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi gibi kütüphanelere nazaran azdır.

Dördü de 19. yüzyılda tertib edilmiştir. T.Y. 5508 ve T.Y. 5600 numaralarıyla kayıtlı olan iki âyîn-i şerîf mecmuası, cildi, tezhibi ve yazısıyla diğer pek çok âyîn-i şerîf mecmuasından ayrılmaktadır.

Kütüphanedeki dört ilâhî mecmuasından en hacimli olanı, T.Y. 4116’da kayıtlı Ebhe’n-Negâmât fî Terennümâti’l-İlâhiyyât isimli mecmuadır. Bu mecmua aslında bir ilâhî mecmuası olmakla beraber, şeyh efendi gasledileceği zaman okunacak duadan, yemekten önce okunacak duaya, çeşitli zikir, dua ve merasimlerde okunacak manzum parçalardan, hangi makamın hangi vakitte okunması gerektiğine kadar birçok metni barındıran zengin bir tekke kırkambarıdır.

1722’den önceki yakın bir tarihte tertib edildiği neredeyse kesin olan T.Y. 742 numaralı ilâhî mecmuası, elimizdeki en eski tarihli, geniş ilâhî mecmualarından olması cihetiyle mühimdir.

Güfte mecmualarındaki her bir kayıt dikkatle incelendiğinde, Türk Musikisi tarihi bakımından, ehemmiyeti tarif edilemeyecek bilgilere ulaşılacaktır. Bu mecmuaların, benim sadece kataloglama safhasında tespit edebildiğim ve ilk bakışta dikkatimi çeken özellikleri dışında, tek tek incelendikleri ve başka güfte mecmualarıyla mukayesli olarak okundukları zaman nasıl bir bilgi hazinesi oldukları meydana çıkacaktır.

Kütüphanenin Arapça, Farsça ve Türkçe yazmalar kısmında sadece dört adet nota defteri bulunmaktadır. Bunlardan üçü herhâlde H & J Blumenthal Fréres isimli plak şirketine aittir.

Neden bu kütüphanededirler, ne zaman ve nereden gelmişlerdir? Bu soruların şu an için maalesef bir cevabı yoktur.

Osmanlı Tarihi’nin bilinen yegâne musikişinaslar tezkiresi bilindiği üzere Atrabü’l-Âsâr’dır.

Pek çok kütüphanede bir çok nüshası bulunan bu eserin en fazla nüshası, tesbit edilebilen katalog bilgilerine göre, 6 nüsha olarak İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’ndedir. Bazı nüshalarında şukkalar, derkenarlar yahut fevâid bulunur ki tedkike değer.

Bu kısımda genel bir tablosunu sunmaya çalıştığım bu elyazmaları, kütüphanelerde bulunan ve henüz keşfedilmeyi bekleyen ne kadar çok sayıda eser olduğunu gözler önüne sermiştir.

19

Türk yazma eser kütüphanelerinin hâlâ geniş bir kataloğunun olmayışı ve tasnifi daha on yıllar süreceği söylenen arşivlerin durumu, Osmanlı tarihinin pek çok noktasının karanlıklarda kalmasına yol açmaktadır. Sadece İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi’nde ve sadece musiki yazmalarıyla sınırlı olan bu küçük çalışma bile, İnsanlık tarihini aydınlatmak bakımından katalog çalışmalarının ne denli önemli olduğunu bir kez daha göstermiştir.

355

KAYNAKLAR Yazmalar Abdülbâkî Nâsır Dede Efendi, Tedkîk ü Tahkîk, Zeyl-i Tedkîk ü Tahkîk ve Tahrîriye, Süleymaniye Kütüphanesi, Nafiz Paşa 1242.

Dimitri Kantemiroğlu, Kitabü İlm-i Musiki alâ Vechi’l-Hurufât, Türkiyat Enstitüsü Kütüphanesi, Y-100. İmâmzâde Hâfız Post, Fasıl Mecmûası, Topkapı Sarayı Kütüphanesi, Revan 1724. Şuğul Mecmuası, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, nr. 6735.

Araştırmalar Câmîü’l-Elhân, İstanbul, 1314?

Hâşim Bey Mecmûası, İstanbul, 1269.

Osmanlı Mûsikî Literatürü Tarihi, Editör: Ekmeleddin İhsanoğlu, Hazırlayanlar: Ramazan Şeşen - Gülcan Gündüz - M. Serdar Bekar, IRCICA, İstanbul, 2003.

Sanat Tarihi Yıllığı, c. XIII, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1988 AKDOĞAN, Bayram, İsmail-i Ankaravî’nin Hüccetü’s-Sema‘ Adlı Eserine Göre Musiki Anlayışı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1991.

AKDOĞU, Onur, Türk Müziği Bibliyografyası (9.yy-1928), Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuarı, İzmir, 1989.

AKKUŞ, Metin, Nef‘î Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1993.

AKSOY, Hasan, “Mehmed Emin Efendi, Kazasker”, DİA, c. 28, s. 462, 463.

AKSU, Hüsameddin, “İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde Bulunan Minyatürlü, Resimli, Şekilli, Cetvelli, Plan ve Haritalı (Türkçe- Arapça-Farsça) Yazmalar”, Sanat Tarihi Yıllığı, c.

XIII, 1988.

AYVERDİ, İlhan, Misâlli Büyük Türkçe Sözlük-Kubbealtı Lugatı, Kubbealtı Yayınları, İstanbul, 2011.

BAKIRCIOĞLU, Semahat , Bestekâr Hâfız Post’un Güfteleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı, Yayınlanmamış Mezuniyet Tezi, 1950.

BARDAKÇI, Murat, Ahmed Oğlu Şükrullah, Şükrullah’ın Risâlesi ve 15. Yüzyıl Şark Mûsikîsi Nazariyatı, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2011.

BARDAKÇI, Murat, “Hangi Kütüphane?”, Habertürk Gazetesi, 05.04.2013.

356

BEHAR, Cem, Musikiden Müziğe – Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008.

BEHAR, Cem, Şeyhülislam’ın Müziği – 18. Yüzyılda Osmanlı/Türk Musikisi ve Şeyhülislam Esʽad Efendi’nin Atrabü’l-Âsârı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, Mayıs 2010.

BERKSAN, F. Emine, Hekimbaşı Abdülaziz Efendi’nin Güfte Mecmuası’ndaki Şarkılar, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlahiyat Anabilim Dalı İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2010.

CANDEMİR, Murat, Son Yıldız Düşerken, Çamlıca Yayınları, İstanbul, 2011. ÇAĞLI, Adnan, Vişnezâde İzzetî (Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkidli Metin), Selçuk Üniveritesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisas Tezi, Konya, 1990. ÇAKIR, Ahmet, Ali Şâh b. Hacı Büke (?-1500)’nin Mukaddimetü’l-Usûl Adlı Eseri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 1999.

DOĞRUSÖZ, Nilgün, Hâfız Post Güfte Mecmuası, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Yüksek LisansTezi, İstanbul, 1993.

DURAN, Gülnur, Ali Üsküdârî-Tezhip ve Ruganî Üstâdı, Çiçek Ressamı, Kubbealtı Neşriyatı, İstanbul, 2008.

EKİNCİ, Mehmet Uğur, “Kantemiroğlu Notalarının Bilinmeyen Bir Nüshası”, Musikişinas Dergisi, Boğaziçi Üniversitesi Türk Müziği Kulubü Yayını, sa. 13, İstanbul, 2015 [ERGUN], Sadettin Nüzhet, Fehîm, Kanaat Kütüphanesi, İstanbul, 1934.

ERGUN, Sadeddin Nüzhet, Türk Musikisi Antolojisi - Dînî Eserler Eserler’, c. I-II., Rıza Koşkun Matbaası, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1943.

EZGİ, Suphi, Nazarî-Amelî Türk Mûsikîsi, c. I-V, İstanbul, 1933-1940.

GÖLPINARLI, Abdülbaki Gölpınarlı, Fuzûlî Divanı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1948.

HOSSEİNİ, Mohammad, Mukaddimetü’l-Usûl, Ferhengistân-ı Hüner, Tahran, 1390 (2011).

HÜSEYİN VASSAF, Tasavvufî Şiir Şerhleri – Feyzü’l-Kemâl ve Mir’âtü’l-Kemâl, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2015.

HÜSEYİN VASSAF, Bir Eski Zaman Efendisi İbnülemin Mahmud Kemâl - Kemâlü’l-Kemâl, Haz. Fatih M. Şeker, İsmail Kara, Dergâh Yayınları, İstanbul, Mart 2009. İNAL, Mahmud Kemâl, Hoş Sadâ ~ Son Asır Türk Musikişinasları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Maarif Basımevi, İstanbul, 1958.

JÄGER, Ralf Martin, Katalog der hamparsum-notası-Manuskripte im Archiv des Konservatoriums der Universität Istanbul (=Schriften zur Musikwissenschaft aus Münster 8, hrsg. von Klaus Hortschansky), Eisenach, 1996.

357

KARA, İsmail, ŞEKER, Şemsettin, Bir İnsan Bir Devir İbnülemin Mahmud Kemâl’in Hutût-i Meşâhir Defteri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., İstanbul, Mayıs 2010 KARADENİZ, M. Ekrem, Türk Mûsikîsinin Nazariye ve Esasları, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 1983.

KAVRUK, Hasan, Şeyhülislâm Yahyâ Dîvânı, M.E.B. Yayınları, Ankara, 2001.

KILIÇ, Erdal, Mecmûa-yı Letâif Fî Sandûkati’l-Me῾arif, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2013.

KÜTÜKOĞLU, Mübahat, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, İstanbul, 1994.

MEHMED SÜREYYÂ, Sicill-i Osmânî, Matbaa-yı Âmire, İstanbul, 1308-1311.

MERİÇ, Rıfkı Melûl, Hicrî 1131 tarihinde Enderunlu Şairler, Hattatlar ve Musiki San’atkârları Tezkiresi-Nâzımı: Kilârî Ahmed Refi‘, İstanbul Enstitüsü Dergisi, sa II., 1956 MOLLAİBRAHİMOĞLU, Süleyman, Yazma Eserler Terminolojisi, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2007.

OSKAY, Semire, Itrî ve Bestelediği Şiirler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı, Yayınlanmamış Mezuniyet Tezi, 1948. ÖZEGE, M. Seyfettin, Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler Kataloğu, c.1, İstanbul, 1971. ÖZEN, Mine Esiner, Türk Cilt Sanatı, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1998. ÖZPEKEL, Osman Nuri, Hâfız Post Güfte Mecmuası, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınlanmamış Mezuniyet Tezi, İstanbul, 1979. ÖZTUNA, Yılmaz, Türk Musikisi Ansiklopedisi, c.1, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 1969.

PAÇACI, Gönül, Osmanlı Müziğini Okumak (Neşriyât-ı Mûsikî), İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Yayınları, İstanbul, 2010.

PEDERSEN, Johannes, İslam Dünyasında Kitabın Tarihi (The Arabic Book), çev: Mustafa Macit Karagözoğlu, Klasik Yayınları, İstanbul, Ağustos-2013.

POPESCU-JUDETZ, Eugenia, Prens Dimitrie Cantemir - Türk Musikisi Bestekârı ve Nazariyatçısı, Çeviren; Selçuk Alimdar, Pan Yayıncılık, İstanbul, 2010.

RAUF YEKTÂ BEY, Türk Musikisi, Fransızcadan çeviren: Orhan Nasuhioğlu, Pan Yayıncılık, İstanbul, 1986.

SANAL, Haydar, Mehter Musikisi (Bestekâr Mehterler – Mehter Havaları), M.E.B., İstanbul, 1964.

SHILOAH, Amnon , The Theory of Music in Arabic Writings (c.900–1900): Descriptive Catalogue of Manuscripts in Libraries of Europe and the U.S.A., G. Henle Verlag, Munich, 1979.

STCHOUKINE, Ivan, Fehmi Edhem, Les Manuscrits Orientaux Illustrés de la Bibliothèque de l’Université de Stamboul, Paris, 1933.

358

SUBHÂNÎ, Tevfik Hâşimpur, AKSU, Hüsâmeddin, Fihrist-i Nushahâ-yı Hattî-yi Fârisî-yi Dâneşgâh-ı İstanbul, Tahran 1374 (1995).

SUİÇMEZ, Hüseyin, 19. Yüzyılın İlk Yarısında Yazıldığı Tahmin Edilen Bir Yazmadaki Güfteler Üzerine Çalışma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2013.

SULTAN ÜÇÜNCÜ MURAD, Murâdî Dîvânı, Hazırlayan: Ahmet Kırkkılıç, Türkiye Yazma Eserler Kurumu, İstanbul, 2015. ŞİMŞEK, Selami, “Süleyman Fâik Efendi”, DİA, c.38, s. 85-86.

TAN, Ali, DOĞRUSÖZ, Nilgün, USLU, Recep, Itrî İzleri, Balat Yayınları, İstanbul, 2012.

TURABİ, Ahmet Hakkı, Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi ve Mûsikî Risâlesi, Rağbet Yayınları, İstanbul, 2005 USLU, Recep, “Itrînin Oğlu da Bestekâr mıydı?”, [İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü tarafından düzenlenen] Itrî Sempozyumu, Tarık Zafer Tunaya Kültür Merkezi, 14 Nisan 2012.

USLU, Recep, Saraydaki Kemancı – Hızır Ağa ve Görüşleri, Ankara, 2014 . ÜNGÖR, Etem Ruhi, Türk Mûsikîsi Güfteler Antolojisi, c.I, Eren Yayınları, İstanbul, 1981. ÜNVER, Süheyl, İlim ve Sanat Tarihimizde Fatih Sultan Mehmed, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1953. ÜNVER, Süheyl, “Music Therapy for the Insane at Edirne Hospital in the Seventeeth Century”, International Record of Medicine, 1958. ÜNVER, Süheyl, Müzehhib ve Çiçek Ressamı Üsküdarlı Ali ve Eserleri, Tepe Lab. Yay., Nr. 6, İstanbul, 1954.

WRIGHT, Owen, Words Without Songs – A Musicological Study Of An Early Ottoman Anthology Ands Its Precursors, School Of Oriental And African Studies, University of London, 1992.

YILDIZ, Pelin, Klasik Türk Musikisi Kitap ve Tez Bibliyografyası (1929-2007), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, Haziran 2007.

YÜCEIŞIK, Zeynep Sema, Şeyhülislam Esʽad Efendi, Atrabü’l-Âsâr fi Tezkireti Urefâi’l-Edvâr (GirişMetin-Tercüme-Terimler-Dil Notları), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1990.

ZEREN, Mehmet, GÜLEÇ, İsmail, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Kütübhanesi Yazma Eserler Katalogu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 2009.

359

İNDEKS ‘Abdī, 74, 86, 107, 139, 149, 162, 265, 281, 350 ‘Abdī Aġa, 58, 74, 84 ‘Abd-i ‘Alī, 90 ‘Abdī Bey, 191 ‘Abdī Çavuş, 90, 139, 143 ‘Abdī Çavuş Aġa, 143 ‘Abdī Çelebī, 282 Abdî Çelebi, 279 ‘Abdī Dede, 222 ‘Abdī Efendi, 67, 70, 153 Abdî Efendi, 63 ‘Abdī Ṭulūm, 109 ‘Abdullāh, 139, 195, 240 ‘Abdullāh Aġa, 73, 74, 90, 109, 111, 139, 162, 175, 189, 191, 193, 195, 205, 207 ‘Abdullāh Çelebī, 80, 90, 344 ‘Abdullāh ÇelebīMüezzin, 90 ‘Abdullāh Efendi, 86 ‘Abdurraḥīm, 91 ‘Abdurraḥmān Aġa, 58 Abdurrahman Vâlî, 299 ‘Abdül‘alīy, 119 ‘Abdülbāḳī, 74, 109, 149 ‘Abdülbāḳī Aġa, 83, 90, 143, 149, 165 ‘Abdülbāḳī Çelebī, 158 ‘Abdülbāḳī Dede, 48, 305 ‘Abdülbāḳī Dede Efendi, 217 ‘Abdülbāḳī Efendi, 213

Abdülbâkî Nâsır Dede, 27, 218 Abdülehad Nûrî, 277 ‘Abdülfettāḥ, 91 Abgülġanī en-Nablūsī, 272 ‘Abdülḫālıḳ ḥafīd-i Nesīmīzāde, 83 ‘Abdülḥalīm, 139 ‘Abdülḥalīm Aġa, 107, 109, 130 ‘Abdülḥayy, 222, 240 ‘Abdülḳādir Aġa, 84 ‘Abdülḳādir-i Geylānī, 285 Abdülkādir-i Merâgî, 27 .... (bkz. Ḫvāce ‘Abdülḳādir, Ḫvāce ) Abdülmecîd-i Sivâsî, 277 ‘Abdürrāḥīm Dede, 190 ‘Abdürraḥīm Dede Efendi, 217 ‘Abdürraḥīm Efendi, 216, 219, 220 ‘Acem, 57, 62, 67, 69, 73, 77, 80, 83, 84, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 119, 122, 130, 138, 143, 145, 148, 155, 158, 162, 164, 169, 171, 181, 191, 195, 205, 211, 222, 232, 236, 238, 240, 277, 278, 284, 286, 287, 288, 289, 291, 292, 293, 295, 296, 297, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 307, 309, 310, 311, 312, 315, 316,

317, 320, 331, 333, 334, 335, 337, 338, 339, 340, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352 ‘Acem ‘Abdī, 143 ‘Acem ‘Aşīrān, 60, 62, 70, 73, 77, 80, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 117, 122, 128, 130, 138, 143, 145, 153, 155, 158, 159, 162, 164, 169, 171, 175, 178, 179, 181, 185, 187, 189, 191, 193, 195, 198, 207, 209, 222, 232, 238, 240, 248, 277, 286, 289, 293, 296, 297, 298, 299, 300, 306, 311, 312, 315, 317, 329, 330, 332, 335, 337, 338, 343, 344, 346 ‘Acem ‘Aşīrān Būselik, 294 ‘Acem ‘Aşīrān Kürdī, 340 ‘Acem Būselik, 73, 107, 109, 111, 128, 136, 148, 175, 178, 179, 189, 193, 195, 203, 205, 207, 209, 213, 216, 217, 219, 238, 284, 294, 305, 315 ‘Acem İbrāhīm, 347 ‘Acem Kürdī, 122, 153, 171, 195, 306, 329, 333, 334, 342 ‘Acem Pūselik, 181, 183 ‘Acem-Ḥüseynī, 278

360

‘Acemler, 57, 74, 78, 80, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 123, 138, 143, 145, 149, 158, 162, 164, 312, 332, 340, 347 - ‘Acemān, 62 ‘Acemzāde, 262 Ādem, 143 ‘Adlī, 74, 86, 155, 165, 222, 281 Āfer, 297 Aġa Mü’min, 83, 90, 117, 119, 139, 143 Aġa-yı Cāmeşūbaşı, 139 Aġa-yı Cāmeşūyān Musṭafā Aġa, 91 Aġır Semā‘ī, 329 Āhenī, 57, 73, 90, 117, 119, 123, 139, 149 Āhenī Çelebī, 83, 91, 165, 259 Āhī, 84, 281 Âhî, 299 Aḥmed, 105, 209, 263, 282 Aḥmed Aġa, 57, 74, 107, 149, 164, 171, 181, 187, 189, 191, 195, 209, 211, 219, 259 Aḥmed Aġa el-Mehter, 259 Aḥmed Aġa-Kemānī, 131 Aḥmed Bey, 332 Aḥmed Bey-‘Alī Paşazāde, 148 Aḥmed bin ‘Abdullāh erRūmī, 271 Aḥmed Ceẕbī, 344

Aḥmed Çavuş, 120, 139, 143 Aḥmed Çelebī, 83, 84, 86, 111, 117, 123, 143, 259, 342 Aḥmed Çelebī-Şīve, 149 Aḥmed Dede-Müṣāḥib, 215 Aḥmed Efendi, 139, 165, 333, 336 Aḥmed Mīr, 149, 191 Aḥmed Na‘nā, 117 Aḥmed Nāfiẕ, 164 Ahmed oğlu Şükrullah, 27 Aḥmed Paşa, 91 Aḥmed Ṭāhir, 263 Aḥmedī, 91, 281 Aḳbaba İmāmı, 222, 333 Aḳsaḳ Fāḫte, 164, 316 Aḳsaḳ Semā‘ī, 69, 86, 114, 164, 297, 316, 340 ‘Ākif Bey, 333 ‘Ākif Paşa, 209 ‘Aḳlī, 91, 146 ‘Alāeddin Efendi, 353 ‘Alī, 104, 149, 177, 193, 240, 281, 282 Ālī, 62, 84, 117, 146, 300, 308 ‘Alī Aġa, 57, 91, 139, 143, 153, 175, 178, 181, 187, 195, 211 ‘Alī Bey, 74, 112, 232 ‘Alī Çavuş, 90, 143 ‘Alī Çelebī, 84, 139, 143 Ali Çelebi, 271, 272 ‘Alī Çelebī-Üsküdārī, 222

‘Alī Dede, 139 ‘Alī Efendi, 74, 148, 175, 181, 195, 209, 291 Ālī Efendi, 319 ‘Alī Ḥaydar Efendi, 211 ‘Alī Ḫvāce, 83 ‘Alī Paşa, 58, 74, 109, 111, 149, 259 ‘Alī Paşa-Baṣravī, 84 (bkz. Vālī-i Baṣra ‘Alī Paşa) ‘Alī Rıżā, 48 ‘Alī Şāh bin Ḥācī Büke, 28 Ali Şâh bin Hacı Büke, 28 ‘Alī Şīrüġanī, 259 (bkz. Şīrüġanī, Şīrüġanī Dervīş ‘Alī) Ali Şîrüganî Dede, 70, 85 Ali Üsküdârî, 138 ‘Allāme Şeyḫī, 146 Altuncuzāde, 222 A‘mā, 57, 80, 91, 104, 109, 111, 117, 155, 158, 159, 347 A‘mā Ḥāfıẓ, 149 A‘mā İbrāhīm, 62, 84, 90, 104, 119, 146, 165, 275, 308 A‘mā İbrāhīm Çelebī, 62, 119, 259 A‘mā İbrāhīm-Neyzen, 145 A‘mā Ḳadrī, 62, 119, 145 A‘mā Neyzen, 105 A‘mā Neyzen İbrāhīm, 145 A‘mā Şamlı, 143

361

A‘mā Şeyḫ Ḥasan, 110, 139 ‘Anber Aġa, 90, 139, 143 Anber Musṭafā Aġa, 338 ‘Andelīb, 62, 90, 119, 143, 146, 259 ‘Anṭābī, 58, 73, 91, 117, 119, 123 ‘Anṭābī Meḥmed Aġa, 90, 158 ‘Arabān, 69, 90, 128, 138, 143, 148, 162, 169, 171, 175, 179, 181, 185, 193, 198, 203, 205, 207, 216, 232, 236, 278, 284, 292, 312, 329, 330, 335 ‘Arabān Būselik, 171, 187, 195, 211, 335 ‘Arabān Pūselik, 181 Arasṭaṭalis, 142 ‘Arażbār, 57, 62, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 138, 143, 148, 153, 158, 159, 161, 162, 164, 167, 175, 178, 179, 181, 183, 187, 189, 191, 193, 195, 203, 207, 209, 211, 222, 232, 238, 275, 281, 284, 285, 290, 292, 294, 300, 306, 307, 308, 311, 316, 317, 318, 320, 330, 331, 333, 336, 337, 338, 339, 345, 346, 350, 352 Arażbār, 278, 335

‘Arażbār Būselik, 73, 107, 109, 148, 171, 175, 178, 179, 187, 189, 191, 193, 195, 209, 329, 352 ‘Arażbār Kürdī, 193 ‘Arażbār Pūselik, 181 ‘Arażbār Zemzeme, 128, 218, 238 A‘rec ‘Osmān Paşazāde ‘Ārif, 74, 91, 112, 139, 146, 148, 339 ‘Ārif Aġa, 74, 111, 148 Ârif Dede Efendi, 272 ‘Ārif Efendi, 84, 90, 139, 165, 259 Arpa Emînizâde Mustafa Sâmî Efendi, 84, 89, 275 Artin, 109, 149, 263 ‘Arżī, 91, 155 ‘Āṣım, 74, 112, 148 ‘Āşıḳ Çelebī, 281 ‘Āşık ‘Ömer, 91 Âşık Ömer, 340 ‘Aşīrān, 57, 65, 80, 86, 104, 114, 119, 130, 138, 145, 155, 158, 159, 164, 240, 277, 287, 300, 301, 303, 304, 312, 314, 315, 317, 320, 332, 333, 335, 337, 342, 344, 345, 352 ‘Aşīrān Būselik, 128 ‘Aşīrān-ı ‘Acem, 119, 291 ‘Aşīrān-ı Kürdī, 301 ‘Aşīrān Zemzeme, 148, 189, 205 ‘Āşir Efendi, 350

‘Āşir Efendizāde Meḥmed Muḥyiddīn, 319 ‘Aşḳī, 146, 240 ‘Atā, 281 ‘Aṭāyī, 84, 91, 139, 146, 281 ‘Āṭıf, 74, 148 ‘Aṭūfī, 240 ‘Avdetī İbrāhīm Çelebī, 84 Avnī, 281 ‘Avrat Çengīleri, 143 ‘Avvād Meḥmed Aġa, 74, 259, 275, 276 ‘Avvādoġlu, 84, 164 ‘Avvādzāde, 90, 111 ‘Avvād ẔĪTRĀŞ, 262 ‘Ayıntābī, 109, 139 ‘Ayıntābī Meḥmed Aġa, 143 Āzerī, 91 ‘Aẓīm, 104 ‘Azīz, 222 Azîz, 334 ‘Azīz Efendi, 74, 107, 109, 111, 149 (bkz. Hekimbaşı ‘Azīz Efendi, Hekimbaşı Abdülaziz Efendi Reīsü’l-Eṭibbā ‘Azīz Efendi) Aziz Mahmud Hüdâyî, 338 ‘Azmī, 222, 330 ‘Azmīzāde Ḥāletī, 146 Baba Neş’et, 122 Baba Nevāyī, 57, 83, 90, 111, 119, 139, 143, 145, 149, 164, 259

362

Baba Şerīf, 58, 84 Baba Şerīf-i Āmīdī, 84 Baba Ṭāhir, 57, 62, 73, 77, 80, 86, 90, 111, 119, 122, 130, 138, 158, 162, 164, 205, 222, 285, 286, 288, 297, 300, 306, 311, 315, 316, 317, 333, 335, 337, 338, 339, 342, 346, 352 (bkz. Ṭāhir) Baba Ṭāhir-Ḥüseynī, 294 Babadaġlı, 86 Baġdādī, 120, 149 Baġdādī ‘Avvād, 91 Bahā Bey, 332 Bahāyī, 139, 148, 313 Baḥrī, 139, 146 Baḥrī Aġa, 91 Baḥrī Paşa, 91 Bāḳī, 74, 86, 91, 112, 138, 139, 143, 146, 148, 155, 162, 165, 281, 334 Bâkî, 280, 302, 303, 349 Bāḳī Aġa, 58, 78, 139, 143, 263, 288 Bāḳī Efendi, 275, 276, 349 Baḳḳāl Meḥmed, 238 Bānī, 146 Baṣīrī, 281 Basmacızâde, 63 Başçavuş, 112, 139, 149 Başçavuş İsmā‘īl Aġa, 139 Baytārī, 73 Bedr-i Dilşâd, 27 Behārī, 281 Behāyī, 91, 146 Behāyī Efendi, 84

Behcetī, 74, 84, 91, 146, 148 Behiştī, 350 Bekir, 91 Bekir Aġa, 57, 60, 67, 70, 73, 86, 107, 109, 111, 114, 117, 120, 123, 130, 139, 149, 155, 162, 287, 288, 337 Bekir Aġa-Serheng-i Şehriyārī, 143 Bekir Çavuş, 78, 90, 122, 123, 139, 143, 288, 342 Bekir Çavuş Aġa, 158, 167, 275 Bekir Çelebī, 139, 341 Bekir Kilārī, 138 Bektāşīḫāne, 131 Berber ‘Osmān, 58 Berefşān, 69, 86, 114, 153, 164, 297, 299, 304, 316, 329, 332, 336, 340, 345, 346, 352 Besīm Efendi, 114 Beste Iṣfahān, 107, 191, 232, 335 Bestenigār, 57, 60, 62, 70, 73, 77, 80, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 130, 138, 143, 148, 155, 158, 159, 162, 164, 169, 171, 181, 191, 195, 209, 211, 213, 215, 216, 217, 219, 222, 232, 236, 238, 247, 254, 277, 278, 284, 285, 286, 289, 291, 292, 294, 297, 305, 310,

313, 314, 317, 318, 331, 333, 335, 337, 341, 343, 344 Beşir-i Kütahyevî, 272 Beyātī, 57, 60, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 138, 143, 145, 148, 153, 158, 159, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 178, 179, 181, 183, 187, 189, 191, 193, 195, 198, 205, 207, 211, 213, 215, 217, 219, 232, 236, 238, 240, 277, 278, 279, 280, 281, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 307, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 328, 329, 330, 331, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 340, 341, 342, 343, 345, 346, 347, 349, 350 Beyātī ‘Arabān, 60, 107, 136, 153, 171, 175, 178, 181, 187, 189, 195, 209, 238, 289, 308, 329 Beyātī Būselik, 109, 128, 148 Beyātī Pūselik, 181 Beyātī-Ṣabā, 315 Beyrūtī, 90 Bezmī, 146, 281 Bezmī ‘Alī Efendi, 84

363

Bezzāz, 143 Bīkesī Ḫanım, 143 Bilāl-i Ḥabeşī, 232 Binā Emīnizāde Aḥmed Çelebī, 311 Boncuḳcu, 91, 139 Boncuḳcu Yahūdī, 90 Bozuḳcu, 187 Bozuḳcu ‘Alī, 181, 212 Buḫūrcuzāde, 77 Buḫurcuzāde ‘Abdülkerīm Efendi, 333 Buḫūrī, 117, 146 Buḫūrīzāde, 62, 139, 145, 149, 162, 165, 259 (bkz. ‘Iṭrī) Buḫūrīzāde ‘Iṭrī, 149 Buḫūrīzāde Musṭafā ‘Iṭrī Efendi, 104 Burnāz, 139, 143 Burnāz Ḥasan, 110, 131, 139 Burnāz Ḥasan Aġa, 74, 111, 143, 149 Burnāz Ḥasan Çelebī, 155, 302 Bursevī İsmā‘īl, 165 Bursevī İsmā‘īl Aġa, 74 Burūsevī, 91, 238 Burūsevī Ḫalīl, 84 Būselik, 57, 62, 65, 67, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 138, 143, 145, 148, 153, 155, 158, 162, 167, 171,

175, 178, 179, 187, 189, 191, 193, 195, 198, 207, 209, 211, 222, 240, 277, 278, 281, 284, 286, 287, 291, 292, 294, 296, 297, 298, 300, 301, 305, 306, 307, 311, 312, 317, 329, 330, 332, 333, 335, 336, 337, 338, 342, 343, 344, 346, 351, 352 Būselik ‘Aşīrān, 57, 73, 77, 90, 107, 109, 111, 122, 128, 138, 143, 148, 162, 167, 175, 178, 179, 189, 191, 193, 195, 203, 207, 209, 211, 240, 333 Bükāī, 84 Büyük Küpçü, 263 Büzürk, 69, 73, 80, 83, 90, 107, 109, 111, 128, 138, 143, 148, 153, 169, 175, 181, 189, 191, 193, 195, 205, 209, 240, 294, 311, 314, 317, 329, 330, 351 Ca‘fer, 281 Cāmeşūy [Aġası], 139 Cāmeşūy Aġası, 84 Cāmeşūyān Aġası, 84, 91 Cāmī, 91 Cāzim, 84, 143, 165 Celālī, 281 Celeb, 222 Cem Şehzāde, 114 Cem‘ī, 91, 139, 146 Cemāl, 131, 149 Cemāl Ḥasan Aġa, 91 Cemāl Ḥüseyin Aġa, 57

Cemāl Paşazāde, 84 Cemālī, 110, 240, 263 Cemāl-i Ḫalvetī, 222 Cemālī Ḥasan Aġa, 111 Cemālī Ḥüseyin, 112 Cemālī Ḥüseyin Aġa, 149 Cemīl Bey, 86, 110, 114, 131, 149 Cemīl Mīr, 109, 149 Ceng-i ‘Arabī, 304 Cerrāḥ, 73 Cerrāḥ Ḥasan, 143 Cerrāḥ Müezzin, 86, 107, 109, 111, 149 Cerrāḥ Müezzini, 90, 131 Cerrāḥpaşa Müezzini, 60, 287 Cevdet, 342 Cevher, 84, 117, 145 Cevher Aġa, 57, 90, 109, 119, 139, 259 Cevherī, 139, 146, 162 Cevizcizāde, 78 Cevrī, 84, 146, 309 Cezmī, 74, 84, 91, 146, 148 Cihānārā, 191 Cihāngīrī, 91, 139 Cihāngīrī Meḥmed Aġa, 222 Cisrīzāde Raḥmī, 165 Civānī, 281 Corci, 58, 60, 70, 73, 86, 90, 107, 109, 111, 122, 130, 139, 149, 153, 263, 337 Cūyī, 281 Cüce, 105, 122

364

Cündī Şākir Aġa, 175 Çālāk, 222 Çālākzāde, 164, 238 Çār Ḍarb, 316 Çārgāh, 65, 80, 83, 86, 90, 114, 119, 122, 138, 143, 145, 162, 181, 213, 216, 217, 219, 232, 240, 256, 278, 285, 292, 297, 304, 305, 316, 317, 332, 333, 335, 338, 339, 340, 342, 343, 344, 347, 348, 352 Çārşeb, 90 Çārşeb Musṭafā Aġa, 83, 259 Çāşdī, 143 Çavuş Meḥmed Aġa, 149 Çavuş Musṭafā, 191 Çekerdī, 263 Çelebī, 282 Çelebīḳo Yahūdī, 90 Çelebī-Serzergerān, 149 Çemenzāde Meḥmed Çelebī, 259 Çenber, 69, 86, 114, 153, 164, 280, 287, 295, 297, 299, 304, 316, 329, 331, 332, 336, 340, 345, 346, 352 Çenber Ḍarbeyn, 316 Çenber-i Efrencī, 331 Çenber-i Sāde, 331 Çifte Düyek, 69, 86, 153, 164, 280, 297, 316, 332, 336, 340, 345, 346, 352 Çifte Semā‘ī, 332 Çilingirzāde, 105

Çingāne Kemānī İbrāhīm, 194 Çiroz, 263 Çiroz Meḥmed Aġa, 73, 149 Çorbacı, 109, 158 Çorbacızāde, 57, 74, 78, 83, 86, 90, 107, 109, 117, 120, 123, 139, 143, 149, 155, 162, 164, 288, 308, 346 Çubukcuoġlu, 149 Çuḳacızāde, 74, 109, 112, 149 Çuḳadār Aġa, 91 Çuḳadār Ḥasan Aġa, 139 Çulṭutmaz, 139 Çulṭutmaz Meḥmed Aġa, 74, 149 Çulṭutmazoġlu, 90 Çuvaldızzāde, 259 Çürükçüzāde, 131 Dā‘ī, 281 Dāniş, 112, 139, 148 Ḍarbeyn, 86, 114, 164, 287, 299, 304, 329, 332, 336, 340, 345 Ḍarb-ı Fetiḥ, 86, 153, 164, 299, 304, 316, 329, 336, 340 Ḍarb-ı Heftā, 230 Dāvudoġlu, 139 Debbāġzāde, 143 Dede, 90, 107, 139, 143, 153, 158, 175, 195, 209, 211, 222, 238, 277, 338, 339, 342, 351, 352

(bkz. Dervīş İsmā‘īl, Ḥamamcızāde, Ḥammāmīzāde, İsmā‘īl Dede) Dede İsmā‘īl Efendi, 162, 204 Dede Çelebī, 139 Dede Efendi, 8, 60, 70, 74, 83, 84, 107, 110, 149, 153, 178, 187, 190, 201, 205, 215, 220, 305 (bkz. Dervīş İsmā‘īl, Ḥamamcızāde, Ḥammāmīzāde, İsmā‘īl Dede ) Dedezāde, 105, 143 Deli Musṭafā, 74, 109, 149 Deli Müezzin Musṭafā, 263 Dellālzāde, 153, 178 Derūnī, 349 Dervīş, 70, 143, 222, 281, 282 Dervīş ‘Abdī, 119, 139, 259 Dervīş ‘Alī, 57, 80, 84, 90, 104, 119, 123, 139, 145, 149, 155, 159, 162, 164, 222, 277, 296, 300, 301, 338 (bkz. Şīrüġanī) Dervīş ‘Alī Çelebī, 84 Dervīş ‘Alī Şīrüġanī, 149, 259 Dervīş ‘Alī-Ḳudūmī, 84 Dervīş ‘Alī-Kudūmzen, 259 Dervīş ‘Alī-Serneyzen, 259

365

Dervīş İsmā‘īl, 73, 107, 158, 178, 181, 185, 187, 189, 190, 193, 207, 209, 212, 215, 216, 219, 296, 307 (bkz. Dede Efendi, Ḥamamcızāde, Ḥammāmīzāde İsmā‘īl Dede, İsmā‘īl Dede) Dervīş İsmā‘īl Dede, 214, 216, 217 Dervīş İsmā‘īl Efendi, 175 Dervīş İsmā‘īl el-Mevlevī, 220 Dervīş ‘Osmān, 222 Dervīş ‘Ömer, 57, 78, 83, 90, 143, 145, 165, 222, 259 Dervīş ‘Ömer Baġdādī, 91, 139 Dervīş Aḥmed, 158, 222 Dervīş Aḥmed Çelebī, 117 Dervīş Beg, 281 Dervīş Çelebī, 117, 119, 259 Dervīş Dānil, 146 Dervīş Efendi, 344 Dervīş Eyyūbī, 91, 145 Dervīş Ḫalīl-Müezzin, 83 Dervīş Ḥasan, 90, 158 Dervīş Ḥüseyin, 57, 60, 73, 83, 110, 143, 149, 155 Dervīş Ḥüseynī, 139 Dervīş İbrāhīm, 139 Dervīş Ḳāsım, 259

Dervīş Meḥmed, 62, 67, 83, 90, 117, 138, 145, 149, 164, 259 Dervīş Meḥmed-Şamlı, 84 Dervīş Meyyāl, 84, 146 Dervīş Musṭafā, 259 Dervīş Nidāyī, 143 Dervīş Ṣadāyī, 146, 259 Dervīş Yūsuf, 120, 143, 146 Devletlū, 143 Devr-i Hindī, 230, 301 Devr-i Kebīr, 69, 86, 114, 153, 164, 230, 297, 299, 304, 316, 329, 331, 332, 336, 340, 345, 346, 352 Devr-i Kebīr Ḍarbeyn, 316 Devr-i Kebīr-i Hindī, 140 Devr-i Revān, 69, 80, 86, 114, 122, 148, 153, 164, 230, 280, 281, 282, 297, 299, 302, 304, 316, 319, 329, 331, 332, 336, 340, 341, 343, 345, 346, 347, 352 Dilḥayāt, 58, 67, 70, 73, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 130, 138, 149, 162, 167, 263, 287, 337 Dilkeş, 107, 128, 158, 278 Dilkeşḫāverān, 73, 109, 128, 148, 181, 191, 193, 211, 238, 330 Dilküşā, 175, 189, 191, 205 Direktör Artin, 269 Diyārbekirli, 119

Diyārbekirli Maḥmūd, 109, 149 Diyārbekirli Maḥmūd Aġa, 73 Diyārbekrī, 83, 131, 139, 162 Diyārbekrī Dervīş Meḥmed, 158 Diyārbekrī Maḥmūd Aġa, 111 Diyārbekrī Maḥmūd Çelebī, 90 Diyārbekrī Şehlā, 165 Diyārbekrī Verdī, 149 Diyārbekrī Yaḥyā, 146 Domdom İmām, 57, 90 (bkz. Tomtom, Tomtom İmām) Durmuş, 57, 91, 139, 146 Durmuş Aġa, 84, 117, 259 Dügāh, 57, 65, 69, 73, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 128, 130, 138, 148, 158, 162, 164, 167, 169, 175, 181, 189, 191, 193, 213, 215, 219, 222, 232, 236, 238, 256, 277, 278, 279, 280, 281, 297, 300, 301, 305, 306, 308, 311, 314, 315, 316, 317, 320, 330, 335, 337, 338, 344, 345, 346, 350, 352 Dügāh-Ḥüseynī, 65, 305, 311, 330, 346, 348, 349 Dürbīnzāde, 189 Dürrī, 74, 84, 139, 143, 146, 148, 349

366

Dürrîzâde Mehmed Atâullah Efendi, 264 Dütek, 329 Düyek, 69, 86, 114, 230, 299, 301, 304, 329, 332, 336, 345, 346 Ebû Bekir er-Râzî, 27 Ebū Sa‘īd Ebü’l-ḫayr, 91 Ebūbekir Aġa, 83, 139, 164, 259, 286 (bkz. Bekir Aġa, Bekir Çavuş) Ebūbekir Aġa-Şehriyārī, 165 Ebûbekir Ağa, 144 Ebūbekir Bursevī, 222 Ebūbekir Çavuş Aġa, 142 Ebūbekir Kānī, 207 Edhem Efendi, 74 Edīb, 139 Edībīzāde Ṭab‘ī, 146 el-Ḥāc ‘Abdī, 84 el-Ḥāc ‘Abdullāh, 58 el-Ḥāc Meḥmed Aġa, 130 el-Ḥāc Murād, 104 el-Ḥāc Musṭafā, 139 el-Ḥāc Ṣāliḥ Aġa, 130 el-Ḥācī ‘Abdullāh, 162 el-Ḥāfıẓ, 117 Emīr Aḥmed, 149 Emīr Sulṭān, 240 Emīr Yaḥyā Çelebī, 74 Emnī, 222 Encümenārā, 153 Enderūnlu Mihrī Aġa, 185 Enfī, 162 Enfī Ḥasan, 139

Enfī Ḥasan Aġa, 67, 107, 123, 333 Enīsī, 165 Enverī, 84, 91, 146, 165 Es‘ad, 222, 330, 348 Es‘ad Efendi, 57, 67, 73, 74, 83, 86, 91, 107, 109, 114, 117, 119, 131, 139, 143, 149, 155, 158, 162, 164, 165, 190, 207, 261, 264, 287, 288, 296, 308, 311, 315 Es‘ad Monla, 123 Esed, 139 Esmā Sulṭān, 149 es-Seyyid Aḥmed Aġa, 131 es-Seyyid Nūḥ Çelebī, 165 Eşrefī, 344 Eşref-i Rūmī el-Ḳādirī, 343 Eşrefoġlu, 222, 339 Eşrefzāde, 240 Eugenia Popescu Judetz, 30 Evc, 57, 60, 62, 67, 70, 73, 80, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 136, 138, 143, 148, 155, 158, 162, 164, 167, 175, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 209, 232, 236, 238, 277, 278, 280, 282, 284, 286, 288, 289, 290, 291, 293, 294, 295, 296, 298, 299, 300, 301, 303, 306, 308, 314, 315, 316, 328, 329, 333, 334,

335, 336, 337, 338, 339, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 349, 351 Evc ‘Aşīrān, 138 Evc Būselik, 73, 107, 109, 128, 138, 148, 171, 175, 178, 179, 189, 191, 193, 195, 205, 209, 211, 284, 297, 330 Evc Kürdī, 138 Evc Pūselik, 60, 181 Evcārā, 70, 73, 107, 109, 111, 128, 148, 171, 175, 178, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 203, 205, 207, 280, 286, 294, 311, 329 Evc-Ḥüseynī, 278 Evc-i ‘Irāḳ, 65, 158, 275, 284, 296, 300, 310, 311, 314, 316, 318, 330, 331, 335, 338, 341 Evc-i Nişābūr, 290, 345 Evc-i Ṣabā, 301 Evc-i Segāh, 333 Evc-i Şehnāz, 138 Evfer, 69, 86, 142, 164, 280, 299, 304, 316, 329, 331, 332, 335, 349, 352 Evic, 211 Evicārā, 211 Eviç, 251 Eviçārā, 153 Evliyâ Çelebi, 63 Evsaṭ, 69, 86, 164, 230, 299, 304, 316, 329, 332, 336, 346 Eyyūbī, 139

367

Eyyūbī Ḥüseyin Dede, 216 Eyyūbī Meḥmed Aġa, 91 Eyyūbī Meḥmed Çelebī, 83 Fahreddin er-Râzî, 27 Faḫrī, 310 Fāḫte, 69, 86, 114, 153, 164, 280, 297, 299, 304, 316, 329, 331, 332, 336, 340, 345, 352 Fāiḳ, 112, 330 Fāiḳ Bey, 74 Fāiz, 139, 240 Fāiż, 84, 110, 148, 165 Fāizī, 74 Fāiżī, 91, 146, 165 Faḳīrī, 281 Fārābī, 142 Fârâbî, 27 Farsī, 139 Faṣīḥ, 84, 91, 139, 148, 222 Faṣīḥī, 146 Faṭīn, 350 Fāżıl, 112, 148 Fāżıl Mīr, 112 Fedāyī, 281 Fehīm, 74, 84, 91, 112, 139, 146, 148, 164, 341 Fehîm, 303 Fehîm-i Kadîm, 341 Fehmī, 281 Fenāī, 222, 240 Fennī, 74, 84, 112, 146, 148 Fennī Çelebī, 84 Fer‘, 86, 164, 299, 304, 316, 329, 332, 336, 345, 346

Feraḥfezā, 60, 70, 107, 136, 148, 153, 181, 195, 205, 216, 232, 332, 335 Feraḥnāk, 60, 70, 107, 136, 153, 171, 175, 181, 187, 195, 203, 209, 211, 232, 236, 247, 254, 280, 284, 285, 289, 301, 332, 343 Feraḥnümā, 171, 181, 201 Ferhād, 190 Ferīd, 350, 351 Fervefürūş, 165 Fetḥī, 222, 240, 346 Fetiḥ Ḍarbı, 332 Fetvā Emīni Selīm Efendi, 148 Fevrī, 281 Fevzī, 84 Feyżī, 84, 91, 139, 146, 313 Feyżī Bey, 165 Feyżī Efendi-Sīmkeş, 83 Feyżī İbrāhīm, 175 Feyżī-yi Hindī, 320 Feyżullāh, 74, 111, 149 Feyżullāh Efendi, 339 Fıṭnat, 74, 148 Fıtnat, 315 Fıṭnat Hanım, 303 Fiġānī, 74, 112 Firāḳī, 281 Freng[ī] Çenber, 297 Frengī, 153 Frengifer‘, 297, 316 Frengīfer‘, 164 Frenkçīn, 69, 86, 114, 164, 299, 304, 316, 329, 331, 332, 336, 345, 346

Fużūlī, 74, 84, 91, 130, 146, 148, 164 Fütūḥī, 281 Ġafūrī, 222, 240 Ġafūrī Efendi, 238 Ġalaṭalı ‘Osmān Çelebī, 78 Ġalaṭalı ‘Osmān Efendi, 139 Ġalaṭavī ‘Osmān Çelebī, 91 Ġalaṭavī ‘Osmān Efendi, 120 Ġālib, 330 Ġālib Efendi, 178 Ġammī, 281 Gazneli Mahmud, 315 Ġazzāz Ḥasan Çelebī, 84, 164 Gedāyī, 281, 282, 349 Genç ‘Osmān Aġa, 189 Gerdāniye, 67, 69, 73, 77, 83, 90, 109, 111, 114, 119, 122, 128, 130, 138, 143, 148, 162, 175, 179, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 205, 209, 211, 222, 238, 254, 278, 288, 301, 315, 317, 333, 335, 352 Gerdāniye Būselik, 70, 73, 109, 111, 148, 171, 175, 178, 179, 189, 191, 193, 195, 205 Gerdāniye Kürdī, 73, 111, 148 Gerdāniye Pūselik, 181 Geveşt, 83, 143 Gevherî, 340

368

Gevherī, 84, 139, 148, 288, 292, 315, 341 Gevrekzāde, 149, 189 Gevrekzâde Hasan Efendi, 318 Gevrekzāde Musṭafā, 149 Geybze Şeyḫi, 146 Giriftzen İbrāhīm Efendi, 189 Ġonce Aḥmed Efendi, 90, 139 Ġoncezāde, 222, 345 Ġubārī, 281 Ġulām, 73, 83, 90, 107, 109, 111, 119, 123, 149, 281 Ġulām Şādī, 90, 117, 119, 138, 143 Gūyende Ḳaraca Surnāyī, 282 Güftī, 146 Gül‘izār, 69, 107, 109, 153, 171, 178, 181, 187, 189, 193, 203, 204, 211, 222, 238, 278, 329, 343 Gül‘izārī, 90 Gülcübaşızāde, 260 Gülşenî, 284 Ḥabīb Dedezāde, 104, 119, 143 Ḥabīb Dedezāde ‘Abdullāh, 145 Ḥabīb Dedezāde ‘Abdullāh Aġa, 259 Ḥabībzāde, 84, 105 Ḥāc[ī] ‘Ömer, 91 Ḥāc[ī] Ḳāsım, 91

Ḥācī ‘Ārif Bey, 74 Ḥācī ‘Osmān Bey, 232 Ḥācī Aḥmed bin Ḥācī İlyās, 328 Ḥācī Bayram, 240 Ḥācī Bey, 212 Ḥācī Fāiḳ, 74 Ḥācī Fāiḳ Bey, 232 Ḥācī Ḥasan, 222 Ḥācī Ḳāsım, 139 Ḥācī Ḳāsım-Ṭanbūrī, 259 Ḥācī Meḥmed-Ḥakkāk, 90 Ḥācī Murād, 104 Ḥācī Muṣallī, 91 Ḥācī Musṭafā, 80 Ḥācī Ramażān, 222 Ḥācī Sa‘dullāh, 60, 107, 189 Ḥācī Ṣālih, 107, 149 Ḥācī Ṣālih Aġa, 73 Ḫaffāf, 263 Ḫaffāf Aḥmed, 84 Ḫaffāfzāde, 91, 347 Ḥāfıẓ, 57, 60, 62, 67, 70, 73, 74, 78, 80, 83, 84, 90, 104, 107, 109, 111, 112, 114, 117, 119, 122, 138, 139, 143, 148, 149, 155, 159, 162, 164, 178, 187, 193, 195, 209, 211, 281, 296, 306, 330, 331, 332, 339, 342, 347 Ḥāfıẓ ‘Abdullāh, 178, 212 Ḥāfıẓ Aġa, 175, 178 Ḥāfıẓ Aḥmed, 232, 281 Ḥāfıẓ Aḥmed Ç[elebi], 143 Ḥāfıẓ Aḥmed Çelebī, 84

Hâfız Ahmed Efendi, 348 Ḥāfıẓ Çelebī, 143, 331 Ḥāfıẓ Efendi, 175, 178, 181, 187, 207, 209 Ḥāfıẓ Efendi-Kātib-i Gümrük, 91 Ḥāfıẓ Ḥamdī, 60 Ḥāfıẓ Ḥasan, 90, 139 Ḥāfıẓ-ı Ḫorāsānī, 139 Ḥāfıẓ-ı Şīrāzī, 91, 148 Ḥāfıẓ-ı Üsküdārī, 143, 162 Ḥāfıẓ Ketānī, 330 Ḥāfıẓ Kömür, 74, 84, 90, 105, 145, 149, 158, 165, 222, 259, 300, 301 Ḥāfıẓ ḲRĀL, 83, 222 Ḥāfıẓ Ḳumral, 117, 138, 143 Ḥāfıẓ Ḳumral/ḲRĀL, 259 Ḥāfıẓ Meḥmed, 143, 232 Ḥāfıẓ Meḥmed Çelebī, 143 Ḥāfıẓ Meḥmed Malġaravī, 262 Ḥāfıẓ Meḥmed Şerīf, 296 Ḥāfıẓ Musṭafā, 80, 189 Ḥāfıẓ Musṭafā Aġa, 175 Ḥāfıẓ Musṭafā-Serheng, 189 Ḥāfıẓ Mü’min Aġa, 111 Ḥāfıẓ Post, 60, 62, 73, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 117, 122, 139, 145, 149, 155, 158, 164, 222, 259, 287, 300, 301, 308, 338 Hâfız Post, 131, 146 Ḥāfıẓ Receb, 338

369

Ḥāfıẓ Rif‘at, 109, 111, 123, 149, 259 Ḥāfıẓ Rūmī, 222 Ḥāfıẓ Serheng, 189, 193 Ḥāfıẓ Ṭāhir Aġa, 189 Ḥāfıẓ Yūsuf, 146 Ḥāfıẓ Yūsuf Efendi, 309 Ḫafīf, 69, 83, 86, 101, 114, 153, 164, 287, 295, 297, 299, 304, 316, 329, 331, 332, 336, 340, 345, 346, 352 Ḫaḫām, 57, 60, 74, 86, 90, 107, 109, 111, 131, 139, 149, 288 Ḫāḳānī, 86, 91, 146, 148 Ḫāḳānī-Sāḥib-i Ḥilye, 146 Ḥākim-i Baṣra ‘Alī Paşa, 120 Ḥakkāk, 74, 111, 139, 149 Ḥakkāk el-Ḥāc Meḥmed, 83 Ḥakkāk Ḥācī, 143 Ḥakkāk Ḥācī Meḥmed, 78 Ḥakkāk Meḥmed, 123 Ḥaḳḳı Bey, 256 Ḥaḳḳī, 240, 297 Halebī Efendi, 209 Ḥāletī, 84, 91, 139, 146 Ḫalīfezāde, 90, 114, 139, 143 Ḫalīfezāde Ṭāhir Efendi, 86, 114 Ḫalīl, 77, 84 Ḫalīl Efendi, 57, 91, 110, 117, 139, 145, 149, 162, 259

Ḫalīl Efendi-A‘mā, 84 Ḫalīlī, 281 Ḫalīl-i Baġdādī, 281 Ḥalīm, 139, 181 Ḥalīm Aġa, 58, 70, 73, 86, 109, 111, 131, 149, 153, 263 Ḥalīm Çavuş, 155 Ḥalīm Çelebī, 300 Ḥamamcızāde, 123 (bkz. Dervīş Īsmā‘īl, Dede Efendi, Ḥammāmīzāde, İsmā‘īl Dede) Ḥamdī Aḥmed, 240 Ḥamdī Musṭafā Bey, 314 Ḥamdullāh Efendi, 148 Ḥāmid, 148 Ḥāmid Mīr, 74, 109, 112, 148, 149 Ḥamīdī, 281 Ḥammāmīzāde, 90, 162 (bkz. Dede Efendi, Dervīş Īsmā‘īl, İsmā‘īl Dede) Hammâmîzâde İsmail Dede Efendi, 70 Ḥammāmīzāde Ṣāliḥ, 91 Ḥamzaoġlu, 290 Ḫandān Efendi, 146 Ḫāne-i ser ‘İzzet, 175 Ḥanīf, 139 Ḥanīfzāde Aḥmed Ṭāhir, 263 Hanri Ribor, 50 Ḥarīmī, 281 Ḥasan, 149, 222

Ḥasan Aġa, 57, 62, 67, 74, 78, 83, 86, 90, 91, 107, 109, 111, 114, 119, 123, 139, 143, 149, 155, 158, 162, 164, 165, 275, 288, 297 Ḥasan Aġa-Enfī, 123 Ḥasan AġaSerḫvānendegān, 259 Ḥasan Çavuş, 143 Ḥasan Çelebī, 78, 84, 109, 119, 139, 158, 162, 240, 335, 342 Ḥasan Dehlevī, 84 Ḥasan Efendi, 57, 143 Ḥasan Efendizāde, 62, 78, 86, 111, 119, 123, 139, 143, 149, 158, 162, 165, 259, 275 Ḥasan Efendizāde Monla, 123 Ḥasan el-‘Attār, 320 Ḥasan Ḥaḳḳı, 340 Ḥasan Ḥaydar, 24 Ḥasbī, 240 Ḥasenī, 240 Ḥasīb Efendi, 339 Ḥasīb-i Burūsevī, 339 Hāşim Bey, 74, 153, 171, 195, 209, 216 Ḥaşmet, 115 Ḫatāyī, 281 Ḫaṭīb, 139, 296 Ḫaṭīb Küçük İmām Çelebī, 146

370

Ḫaṭībzāde, 62, 73, 86, 90, 107, 109, 111, 122, 138, 149, 162, 165, 263, 337 Ḫaṭībzāde ‘Osmān Efendi, 117, 259 Hātif, 148, 330 Ḫaṭṭāt Ḥüseyin Efendi, 91 Hāvī, 86, 164, 299, 304, 316, 329, 332, 336 Ḫayālī, 162, 165, 194, 240, 281 Ḫayālī Sa‘īd Efendi, 193 Ḫayālī-yi sābıḳ, 146 Ḥayim, 263 Ḫaylī, 84, 146 Hayrabolī Sarvan Baba, 232 Ḥayretī, 146, 281 Ḫayyāt Efendi, 309 Ḫazīnedār, 104, 139 Ḫazīnedār Aḥmed, 90, 104, 146, 344 Ḫazīnedār Aḥmed Aġa, 259 Ḫazīnegīr, 91, 120 Hazret-i Muhammed, 55 Ḥażret-i Sulṭān Maḥmūd Han, 91 Hekimbaşı, 318 Hekimbaşı Abdülaziz Efendi, 89, 91, 92, 102, 149 (bkz. ‘Azīz Efendi, Reīsü’l-Eṭibbā ‘Azīz Efendi) Hekimbaşı ‘Azīz Efendi, 70

(bkz. ‘Azīz Efendi, Reīsü’l-Eṭibbā ‘Azīz Efendi) Helākī, 281 Hevâyî, 338 Hezec, 86, 164, 297, 299, 316, 329, 332, 336 Ḥıfẓī, 143, 148, 165 Ḥıfẓī Bekir Aġa, 148 Ḥıżır Aġa, 314 Hızır Ağa, 27 Hızır bin Abdullah, 27 Hībetullāh, 90, 91, 139 Hībetullāh Efendi, 139 Hicābī ‘Alī Efendi, 139 Ḥicāz, 57, 60, 67, 69, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 130, 138, 145, 148, 153, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 178, 179, 181, 183, 187, 189, 193, 195, 207, 209, 211, 213, 215, 216, 217, 219, 222, 232, 236, 238, 240, 247, 251, 254, 256, 277, 278, 280, 284, 285, 286, 288, 289, 290, 292, 293, 294, 295, 298, 300, 301, 302, 303, 305, 308, 311, 312, 315, 316, 317, 329, 333, 334, 335, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 345, 346, 350, 351, 352 Ḥicāz ‘Aşīrān, 232 Ḥicāz Hümāyūn, 344 Ḥicāz Zemzeme, 284

Ḥicāzeyn, 73, 128, 148, 181, 191, 214, 217, 305 Hicazkâr, 190 Ḥicāzkār, 60, 69, 107, 128, 136, 153, 169, 171, 175, 178, 179, 181, 187, 189, 193, 195, 201, 205, 207, 209, 211, 247, 248, 251, 254, 284, 289, 292, 294, 329, 330, 344 Ḥicāzkār-ı Kürdī, 254 Ḥilmī, 240 Ḥilmī Efendi, 86 Himmet, 222, 240 Hindī, 62, 91, 143 Hindīler, 73, 107, 112, 139, 143, 149 Hindiyān, 84 Ḫiṣālī, 281 Ḥiṣār, 57, 60, 67, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 109, 111, 114, 117, 119, 138, 143, 145, 148, 153, 155, 158, 162, 164, 169, 171, 181, 189, 191, 207, 222, 238, 278, 297, 300, 301, 308, 312, 314, 316, 317, 333, 335, 337, 338, 343, 346, 352 Ḥiṣār Būselik, 70, 73, 107, 109, 111, 148, 175, 179, 187, 189, 191, 195, 205, 209, 211, 238, 294 Ḥiṣār Pūselik, 181 Ḥiṣārek, 205 Ḫōbyārzāde, 91, 123, 139, 259

371

Ḫorāsān, 90, 122, 138, 162, 278 Ḫorāsānī, 341 Ḫoşelḥān, 282 Ḥubbī, 222 Ḫulūṣī, 91 Ḫulūṣī Ḥasan, 91, 139 Ḫumbaracı ‘İzzet, 178, 189 Ḫūrşīd, 177 Ḫūzī, 90, 138, 181, 205 Hüdāyī, 84, 139, 222, 240, 344 Hümāyūn, 73, 83, 90, 114, 122, 128, 138, 143, 148, 162, 164, 169, 178, 181, 189, 195, 209, 232, 238, 256, 280, 287, 293, 316, 351 Hürdīde, 80 Ḥüseyin, 143 Ḥüseyin Aġa, 139 Hüseyin Baykara, 28 Ḥüseyin Bayḳara, 91 Ḥüseyin Bey, 139 Ḥüseyin Çelebī, 309 Hüseyin Sadeddin Arel, 28 Ḥüseyin Suyolcu, 139 Ḥüseyin Şāh, 91 Ḥüseyin Vaṣṣāf, 334, 336 Hüseyin Vassaf, 334 Ḥüseynī, 57, 60, 62, 65, 67, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 143, 153, 155, 158, 161, 162, 164, 167, 169, 171,

175, 181, 189, 191, 193, 195, 205, 207, 209, 213, 215, 217, 219, 222, 231, 232, 236, 238, 240, 247, 254, 256, 277, 278, 281, 282, 284, 285, 286, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 304, 305, 306, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 318, 320, 328, 331, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 348, 349, 350, 351, 352 Ḥüseynī ‘Aşīrān, 60, 70, 73, 77, 109, 122, 128, 148, 162, 169, 171, 175, 178, 181, 187, 189, 191, 193, 198, 203, 209, 211, 232, 238, 275, 284, 286, 289, 294, 301, 308, 311, 333, 334, 337, 338, 343, 350 Ḥüseynī Būselik, 300, 311 Ḥüseyn-i Kürdī, 335 Ḥüseynī Kürdī, 122 Ḥüseynī-Ṣabā, 277 Ḥüsnī, 222 Ḫüsrev, 91 Hüzzām, 57, 60, 67, 73, 90, 107, 111, 114, 128, 130, 138, 143, 148, 153, 155, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 178, 179, 181, 187,

189, 191, 193, 195, 203, 205, 207, 209, 211, 216, 232, 238, 248, 251, 254, 256, 277, 278, 279, 280, 284, 286, 288, 289, 291, 292, 294,295, 296, 297, 298, 300, 301, 305, 307, 311, 312, 316, 317, 319, 329, 330, 332, 334, 343, 345, 346, 350 Hüzzām-ı Cedīd, 73, 109, 111, 148, 191, 193 Hüzzām-ı Sulṭānī, 70, 189 Ḫvāce, 57, 60, 70, 73, 74, 80, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 138, 143, 149, 153, 159, 164, 301, 302, 303, 337, 339, 347 v Ḫ āce ‘Abdī Çelebī, 143 Hvāce ‘Abdullāh, 281 Ḫvāce ‘Abdülḳādir, 84, 90, 114, 117, 119, 143, 149, 158, 165, 282 v Ḫ āce İsmā‘īl, 181 Ḫvāce İsmā‘īl Aġa, 70 Ḫvāce el-Halharī, 143 Ḫvāce Ḥāfıẓ, 146, 148 Ḫvāce İsmā‘īl, 187 Ḫvānende Aḥmed Aġa, 112 v Ḫ ānende Çelebī, 158 Ḫvānende Ḥamza Aġa, 73 Ḫvānende Kürkcü İbrāhīm Aġa, 149 v Ḫ ānendebaşı, 117, 122, 162

372

Ḫvānendebaşı Meḥmed Aġa, 149 v Ḫ ānendebaşı Musṭafā Aġa, 90, 119 v Ḫ ānī, 139 Hvānī Çavuş, 139 Hvānī Çelebī, 143 Ḫvārī, 281 ‘Irāḳ, 57, 65, 67, 70, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 143, 145, 148, 153, 158, 161, 162, 164, 169, 171, 189, 191, 193, 209, 211, 213, 216, 217, 219, 222, 232, 236, 238, 240, 256, 277, 278, 279, 282, 284, 285, 289, 290, 291,292, 294, 295, 297, 300, 301, 303, 304, 305, 306, 308, 311, 312, 315, 317, 331, 333, 334, 337, 338, 339, 344, 345, 346, 347, 349, 350, 351, 352 ‘Irāḳ-ı Muḫālif, 122 ‘Irāḳ-ı Sulṭānī, 122, 148 Iṣfahān, 57, 60, 62, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 145, 148, 153, 158, 159, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 178, 181, 187, 189, 193, 195, 205, 209, 211, 214, 217, 232, 238, 247, 254, 278, 279, 284, 285, 287, 292,

293, 294, 295,296, 300, 301, 304, 306, 308, 312, 316, 317, 318, 329, 332, 333, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 345, 350, 351 Iṣfahānek, 73, 107, 109, 111, 128, 148, 181, 189, 191, 193 Iṣfahān-Ḥicāz, 281 Iṣfahān-Kürdī, 232 ‘Iṭrī, 57, 62, 64, 67, 70, 72, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 138, 143, 149, 155, 158, 159, 162, 164, 194, 215, 219, 222, 256, 275, 287, 305, 308, 317, 319, 331, 332, 337, 339, 341, 342, 344, 347, 349 Itrî, 57, 62, 105, 131, 238 ‘Iṭrī Çelebī, 119 ‘Iṭrī Efendi, 213, 217 ‘Iṭrīzāde, 62, 346 Itrîzâde, 62 ‘Iydī, 107, 281 İbn-i ‘Īsā, 304 İbn-i Rüşd, 27 İbn-i Sînâ, 27 İbnülemin, 157, 159, 162, 164, 209, 211, 238, 266, 331, 332, 333, 334, 336, 343, 344, 350 (bkz. Maḥmūd Kemāl) İbnülemīn, 11, 270 İbnülemin Mahmud Kemal İnal, 161

İbnü’l-Verdī el-Ḳādirī, 320 İbrāhīm, 74, 139, 178, 195 İbrāhīm Aġa, 58, 78, 83, 86, 107, 109, 111, 149, 178 İbrāhīm Aġa-Ḳāḍī, 73 İbrāhīm Aġa-Kemānī, 73, 131, 149 İbrāhīm Aġa-Tatar, 57 İbrāhīm Çavuş, 73, 84, 86, 131, 139, 143, 165, 263 İbrāhīm Çavuş Aġa, 117, 275 İbrāhīm Çavuş-Ḳāḍī, 130 İbrāhīm Çelebī, 123 İbrāhīm Çelebī-Belgrādī, 114 İbrāhīm Ḥaḳḳī Efendi, 207 İbrāhīm Paşa, 109 İbrāhīm Paşazāde Es‘ad Mīr, 149 İbrāhīm-Ḳıbṭī, 193 İḳbāl, 222 İlhāmī, 84, 148, 149 İlyā, 58, 70, 73, 86, 102, 107, 109, 130, 138, 139, 149, 263 İlyā-yı Yahūdī, 73, 112, 149 İlyās, 149 İmām, 80, 83, 90, 104, 109, 114, 139, 143, 158, 162, 347 İmām ‘Abdullāh, 117 İmām ‘Abdullāh Efendi, 158 İmām Domdom, 119

373

(bkz. Tomtom, Tomtom İmām) İmām-ı Aḳbaba, 338, 345 İmām-ı Cerrāḥ, 263 İmām-ı Saġīr, 83, 119, 123, 165 İmām-ı Sānī Aḥmed Efendi, 149 İmām-ı Silaḥdār-ı Şehriyārī Müezzin ‘Abdullāh Çelebī, 145 İmām-ı Sulṭānī, 139 İmām-ı Sulṭānī İbrāhīm Efendi, 91, 259 İmām-ı Şehriyārī İbrāhīm Efendi, 119 İmām Ḳarındaşı, 139, 146 İmāmzāde, 117, 281 İnâyetullâh-i Herevî, 320 ‘Īsā, 282 İsāḳ, 107, 193, 195 (bkz. Yahūdī İsāḳ) İsāḳ-ı Yahūdī, 175, 191 (bkz. Yahūdī İsāḳ) İsāḳ Kemānī, 110, 193 İsḥaḳ, 281 İsḥāḳ Dede, 281 İsḥāḳ Efendi, 84 İskender Aġa, 143 İskender Çelebī, 143 İsmā‘īl, 70 İsmā‘īl Aġa, 57, 60, 67, 74, 83, 86, 107, 109, 111, 114, 117, 120, 131, 138, 149, 165, 181, 195, 259 İsmā‘īl Aġa-Burūsevī, 139

İsmā‘īl Çavuş, 83, 84, 86, 90, 139, 143, 162, 263 İsmā‘īl Çavuş Aġa, 143, 275 İsmā‘īl Dede, 149, 175, 190, 217, 280, 286 (bkz. Dervīş Īsmā‘īl, Dede Efendi, Ḥammāmīzāde), İsmail Dede, 70 İsmā‘īl Dede el-Mevlevī, 238 İsmā‘īl Dede-Müṣāḥib, 216 İsmā‘īl Efendi, 60, 84, 111, 149, 175, 181 İsmā‘īl-i Bursevī, 123 İsmā‘īl Efendi-Burūsevī, 84, 139 İsmā‘īl Efendizāde, 73, 90, 110, 112, 149 İsmā‘īl Ḥaḳḳī, 351 İsmâil Nısfet Efendi, 334 İsmā‘īl Rusūḫeddīn el‘Anḳaravī, 21 - İsmail-i Ankaravî, 21, 25, 272 İsmā‘īlzāde, 84, 119, 123, 139 ‘İṣmet, 74, 91, 112 ‘İṣmetī, 84, 91, 139, 146, 165, 313 İşkodralı Mahmud Paşa, 284 ‘İvażzāde, 120, 138 ‘İzzet, 74, 114, 139, 330

‘İzzet Aġa, 175, 181, 187, 207, 330 ‘İzzet Mīr, 330 ‘İzzet Paşa, 74, 84, 165 ‘İzzet Yüzbaşı, 152 ‘İzzetī, 84, 146 Ḳabūlī, 84, 165 Ḳāḍī ‘Abdī Efendi, 165 Ḳāḍī İbrāhīm Aġa, 74, 109, 130, 149 Ḳāḍī İbrāhīm Paşa, 86 Ḳāḍīköylü, 84, 91, 149 Ḳāḍīköylü Musṭafā Aġa, 165 Ḳāḍīzāde, 139, 143 Ḳadrī, 57, 62, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 117, 122, 138, 143, 146, 149, 162, 164, 240, 301, 335 Ḳadrī Çelebī, 74, 149 Ḳadrī-yi A‘mā, 259 Ḳaftānī, 139, 149 Ḳalbūrīzāde, 238 Ḳalfazāde Ṭāhir, 340 Kāmī, 84, 91 Kāmil, 189 Ḳanburzāde, 84 Kānī, 207 Ḳantemiroġlu, 34 Kantemiroğlu, 27, 32 Ḳapudan Paşa, 165 Ḳapudanzāde, 57, 73, 84, 86, 90, 107, 109, 114, 119, 122, 139, 143, 149, 162, 164, 169, 259, 275, 312, 339

374

Ḳara ‘Alī, 209 Ḳara İsmā‘īl, 109, 153, 162 Ḳara İsmā‘īl Aġa, 74, 111, 149 Ḳara Durmuş, 90 Ḳara Meḥmed, 58, 62, 84, 91, 119, 143, 259 Ḳara Musṭafā Aġa, 193 Ḳaraca, 281 Ḳaraca Surnāyī, 282 Karaçelebizâde Abdülaziz Efendi, 308 Ḳaradaġlı, 300 Ḳaraḳaş, 281, 349 Ḳaraḳız, 338 Ḳarcıġār, 90, 211, 247, 248, 251, 254, 289 Ḳāsım, 148, 281 Ḳāsım Aġa, 91 Ḳāsım Efendi, 86 Ḳāsım Şāh, 146 Ḳaṣṣābzāde Aḥmed, 262 Ḳassāmzāde, 73, 86, 107, 109, 111, 114, 130, 149, 263 Ḳataḳoftö, 190 Kâtib Çelebi, 104 Kâtip Çelebi, 307 Kātibī, 84, 281 Kazasker Mustafa İzzet Efendi, 195 Kāẓım Bey, 337 Ḳazvīnīler, 143 Ḳazzāz, 74 Ḳazzāz Ḥasan Çelebī, 222, 259

Ḳazzāz Musṭafā Çelebī, 158 Kebīr Yūsuf Çelebī, 112 Kelef Yahūdī, 111 Kelīm, 84, 91, 139 Kemāl, 86, 222 Kemâl Paşaoğlu, 299 Kemāl Paşazāde, 146, 240 Kemānī, 139, 143, 162, 193 Kemānī ‘Alī, 190 Kemānī ‘Alī Aġa, 175, 181, 189, 191, 193, 205, 207 Kemānī ‘Alī Efendi, 181, 209 Kemānī Aḥmed Aġa, 74, 109 Kemānī Çavuş, 143 Kemānī Edhem, 181, 187 Kemānī Ḥakkāk, 143 Kemānī İbrāhīm, 86 Kemānī İbrāhīm Aġa, 109, 149 Kemānī İbrāhīm Çavuş, 86 Kemānī Meḥmed, 123 Kemānī Meḥmed Aġa, 57, 84, 90, 143, 164, 275 Kemānī Meḥmed Dede, 84 Kemānī Musṭafā Aġa, 175 Kemānī Rıża, 181, 187, 212 Kemānī Ṣādıḳ Aġa, 109, 111 Kemānī Selmān Aġa, 86 Kemānī Süleymān, 58, 83 Kemānī Süleymān Aġa, 91, 275 Kemānī Tatar İbrāhīm Aġa, 112

Kemānī Tatar İbrāhīm Çavuş, 181 Kemankeşzāde Aḥmed Efendi, 260 Kemençeci Ṭāhir Aġa, 207 Kenzī, 240 Kesîrîzâde, 302 Keşfī, 240 Ketancı Ḥāfıẓ, 193 Ketānī Ḥāfıẓ, 181, 189 Ketānīzāde, 110 Ketenci Ḥāfıẓ, 111, 191 Ketenci Ḥāfıẓ Efendi, 205 Ḳıbtī, 281 Ḳıbṭī ‘Alī, 189 Ḳıbṭī Doñuzoġlu, 189 Ḳıbṭī İbrāhīm, 189 Ḳıbṭī Kemānī, 193 Ḳırımī, 84, 91, 146 Ḳırımī İbrāhīm Aġa, 86 Kız Ḥāfıẓ, 143 Kilârî Ahmed Refî, 144 Kindî, 27 Ḳoca Baba, 139 Ḳoca ‘Osmān, 57, 73, 80, 84, 90, 109, 111, 117, 119, 139, 143, 145, 149, 158, 159 162, 308, 344 Ḳoca ‘Osmān Çelebī, 259 Kömürcüzāde, 60 Kömürcüzāde Ḥāfıẓ Efendi, 74 Kömürcüzāde, İstavraki, 153 Köse Ḫalīl Paşazāde, 84 ḲRĀL, 117, 304, 332 ḲRĀL Dede, 117

375

Kūçek, 69, 73, 83, 90, 107, 109, 111, 122, 128, 130, 138, 148, 162, 181, 189, 191, 222, 238, 278, 333 Kūçek Dervīş Musṭafā, 217 Kūçek Dervīş Musṭafā Dede Efendi, 213 Kūçek Musṭafa Dede, 305 Kūçek Musṭafā Dede, 215 Kūçek Müezzin, 123, 222 Ḳudsīzāde, 84 Ḳudūmī, 57, 139, 344 Ḳudūmī Dervīş ‘Alī, 339 Ḳudūmzen, 139, 299 Ḳurbī, 281 Kutbuddîn-i Şîrâzî, 27 Ḳutucu Aḥmed Aġa, 86, 109, 112 Ḳutucuzāde, 73, 107, 111, 130, 149, 263 Ḳutucuzāde Nu‘mān Aġa, 74 Ḳuyumcuzāde, 117 Küçük Aḥmed Aġa, 149, 263 Küçük Çavuş, 111, 149 Küçük Çavuş Meḥmed Aġa, 149 Küçük Ḫvāce, 189 Küçük İbrāhīm Aġa, 109 Küçük İbrāhīm Çavuş, 263 Küçük İmām, 57, 62, 73, 78, 83, 86, 90, 104, 109, 117, 119, 123, 138, 143, 145, 149, 155, 158, 159, 162, 164, 259, 347

Küçük İmāmī Serkiz, 74 Küçük Küpçü, 263 Küçük Meḥmed Aġa, 74, 76, 107, 109, 111, 149, 263 Küçük Meḥmed Çavuş, 131 Küçük Müeezzin, 57 Küçük Müezzin, 62, 80, 109, 119, 143, 149, 162, 165, 305, 347 Küçük Müezzin Çelebī, 260 Küçük Yazıcı, 148 Kürdī, 57, 60, 73, 77, 80, 86, 90, 104, 109, 111, 114, 117, 119, 130, 138, 145, 148, 153, 158, 162, 164, 181, 191, 205, 209, 232, 240, 278, 297, 298, 317, 337, 341, 346 Kürdī-‘Acem, 211 Kürdīli Ḥicāzkār, 247, 248 Kürkcü, 67, 74, 111, 130, 143, 149, 167 Kürkcü ‘Osmān, 91 Kürkcüoġlu, 131 Kürkcüzāde, 74, 139, 143 Kürkcüzāde İbrāhīm Aġa, 109, 112, 149 Kürkcüzāde İbrāhīm Çavuş, 90 Kürkcüzāde Tatar, 57 Kürkçü, 275, 287 KÜŞNÇİ, 262 Kyrillos Marmarinos, 27 La‘lī, 281

La‘lī Efendi, 143 Ladikli Meḥemmed Çelebī, 44 Laḥsāvī, 90 Lāmi‘, 281 Laṭīfī, 281 Lāyıḳī, 281 Lebenīzāde, 90 Lebîb, 277 Lem‘ī, 91, 146 Lenk Berefşān, 164, 316 Lenk Fāḫte, 329, 336 Lenk Semā‘ī, 114 Leylā Hanım, 288 Loḳmān Çavuş, 139 Luṭfī, 84, 222 Mācid, 84, 91 Māhī, 165 Maḥmūd, 69, 117, 149, 281 Maḥmūd Aġa, 260 Maḥmūd Bey, 149 Maḥmūd Çelebī, 260 Maḥmūd Efendi, 157, 344 Maḥmūd Efendi elÜsküdārī, 300 Maḥmūd Efendizāde, 143, 145 Maḥmūd Efendizāde ‘Osmān Efendi, 143 Maḥmūd Kemāl, 337, 348 (bkz. İbnülemīn) Maḥmūd Kemāl Beyefendi, 334 Maḥmūd Kemāl bin Emīn Paşa, 344 Maḥmūdzāde, 281 Maḥtūmī, 84

376

Māhūr, 57, 60, 65, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 136, 138, 143, 145, 148, 153, 155, 158, 159, 161, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 178, 179, 181, 183, 187, 189, 193, 195, 198, 205, 207, 209, 211, 222, 232, 236, 238,240, 254, 277, 278, 284, 285, 286, 287, 289, 291, 292, 294, 297, 300, 301, 303, 304, 306, 309, 310, 312, 313, 314, 317, 328, 329, 330, 332, 333, 334, 335, 337, 339, 340, 342, 344, 345, 350, 351, 352 Māhūr ‘Aşīrān, 138 Māhūr Būselik, 175, 178, 179, 189, 191, 195, 205, 209, 334 Māhūr Pūselik, 153, 181 Maḥvī, 222, 240 Maḳtūl ‘Alī Paşa, 86, 131, 167, 287 Maḳtūl Avnī, 281 Manastırlı Fāiḳ Bey, 343 Mantıḳī, 146, 148 Marḳar, 181, 187, 195, 212 Mātemī, 281 Māye, 60, 73, 77, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 122, 130, 138, 143, 148, 153, 162, 169, 181, 187, 189,

195, 209, 278, 294, 300, 317, 329, 333, 337, 340 Me‘ālī, 281 Mecdī Efendi, 260 Mecnūnī, 84 Medḥī, 84 Meḥemmed-Serẕākirān-ı Ḳādirī, 222 Meḥmed, 86, 142 Meḥmed Aġa, 60, 73, 107, 110, 149, 153, 205 Meḥmed ‘Ārif, 47, 122, 215, 261 Meḥmed ‘Ārif Efendi, 157 Meḥmed ‘Āṣım el-Celvetī, 339 Meḥmed ‘Aṭāullāh, 264 Meḥmed Bahāeddin Ferīd Efendi, 350 Meḥmed Bey, 117, 153, 155, 165, 178 Meḥmed Bey-‘Anṭābī, 260 Meḥmed Bey-Sipāhīler Aġası, 91 Meḥmed Cemīl, 49 Meḥmed Çavuş, 84, 86, 90, 139, 162 Meḥmed Çavuş Aġa, 164 Meḥmed Çelebī, 73, 86 Meḥmed ÇelebīTaşcızāde, 62 Meḥmed Diyārbekrī, 222 Meḥmed Efendi, 57 Meḥmed EfendiÜsküdārī, 84, 164 Mehmed el-Bulġārī, 24 Meḥmed Emīn, 44, 157

Meḥmed Emīn ibn-i Meḥmed Emīn, 278 Meḥmed Es‘ad, 157, 260 Meḥmed Fāiḳ, 83, 85 Meḥmed Gülşenī, 222 Meḥmed ibn-i ‘Abdullāh, 306 Meḥmed-i Nāyī, 262 Meḥmed ‘İzzet, 175 Meḥmed KetḫüdāKetḫüdā-yı Ṣadr-ı Ālī, 91 Meḥmed Mīr, 74, 109 Meḥmed Muḥyiddīn, 319 Meḥmed Rif‘at Efendi, 230 Meḥmed Sa‘deddin Efendi, 292 Meḥmed Sa‘īd, 277 Meḥmed Ṣāliḥ bin Musṭafā, 25 Mehmed Sermed Efendi, 329 Meḥmed Şefī‘, 143 Meḥmed Şerīf, 296 Meḥmed Şihābeddīn, 217 Meḥmed Ṭāhir Efendi, 333 Meḥmed Ẕātī [Arca], 50, 52 Mehter Aḥmed, 90, 119, 139, 145 Mehter Aḥmed Çelebī, 143 Mehterbaşı, 330 Mehterbaşısı Aġa, 307 Mehterḫāne, 130, 131

377

Mehterzāde İsmā‘īl Efendi, 110 Melek Aḥmed Paşa, 44 Memiş Aġa, 57, 73, 84, 90, 109, 111, 114, 117, 138, 149, 158, 165, 260, 312 Memiş Aġa-Serḳaftānī, 62 Memiş Çelebī, 346 Mengli Giray Ḫan, 91 Merāmī, 281 Mestī, 146 Meşammī, 84 Meşrebī, 146 Mevālī, 91 Mevlānā, 74, 112, 165, 240, 302, 339 Mevlânâ, 293, 320 Mevlânâ Mübârekşâh, 27 Mevlevī ‘Arżī, 84 Meyyāl, 146 Mezāḳī, 84, 146 Mıṣrī, 222, 240 Mihrī, 84, 281 Mikāīl, 60 Mīr Aḥmed, 205 Mīr ʽAlī, 44 Mīr Ḥāmid, 111 Mīr Meḥmed, 90, 112, 119 Mīr Musṭafā, 149 Mīr Yaḥyā, 149 Mīrek, 262 Mīrim, 282 Misk İbrāhīm, 123 Misk İbrāhīm Aġa, 90, 143 Misḳālī, 107, 109, 149, 175, 181, 189, 190, 191, 193, 195, 207, 330

Misḳālī Artin, 73, 109, 114, 149 Misḳālī Ḥāfıẓ, 205 Misḳālī Ṣādıḳ Efendi, 205 Miskī İbrāhīm Aġa, 84 Mislī, 240 Molla, 139 Molla Cāmī, 157 Molla Meḥmed Efendi, 112, 149, 260 Monla, 74, 78, 90, 123, 139, 143, 148, 149, 155, 162, 222, 342 Monla Aḥmed, 91 Monla Efendi, 83, 86, 162, 164 Monla Ḫalīl, 91 Monla İbrāhīm Baġdādī, 309 Monla Meḥmed, 78, 119 Monla Meḥmed Üsküdārī, 84 Monla Rif‘at, 149 Monla Üsküdārī, 149 Mōrī Süleymān Paşa, 146 Mu‘īnī, 281 Muḫālif, 90, 114, 158, 162, 164, 317, 337, 347 Muḫālifek, 130, 143, 333 Muḫālif-i Evc, 238 Muḫālif-i ‘Irāḳ, 104, 138, 155, 159, 297, 300, 310, 333, 339 Muḥammed Burḥāneddin ibn-i Selmānü’l-Ḥāşimī, 305 Muḥammed Ḫanefī, 243

Muḥammed Ṣafā eş-Şāmī, 91 Muḫammes, 69, 86, 114, 153, 164, 287, 295, 297, 299, 302, 304, 316, 329, 331, 332, 336, 345, 346, 352 Muḥarrem, 105, 139, 143, 146 Muḥarrem Aġa, 260 Muḥarrem Çelebī, 149 Muḥarrem Efendi, 91 Muḫayyer, 57, 60, 69, 77, 80, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 119, 122, 130, 138, 143, 145, 148, 153, 155, 159, 162, 164, 171, 175, 181, 189, 191, 203, 205, 209, 211, 222, 232, 236, 238, 240, 275, 277, 278, 280, 284, 285, 289, 290, 291, 293, 297, 298, 300, 301, 302, 304, 311, 312, 315, 316, 317, 330, 333, 335, 338, 339, 340, 342, 343, 345, 346, 347, 351, 352 Muḫayyer Būselik, 73, 90, 109, 111, 117, 122, 128, 138, 143, 148, 162, 175, 189, 195, 209, 211, 222, 289, 317, 333, 337, 348 Muḫayyer Kürdī, 70, 136, 138, 148, 169, 171, 178, 181, 187, 189, 195, 203, 294

378

Muḫayyer Pūselik, 60, 181, 183 Muḫayyer Sünbüle, 60, 69, 73, 90, 107, 109, 128, 148, 162, 169, 175, 178, 179, 181, 189, 193, 195, 205, 207, 211, 286, 289, 293, 295, 298, 309, 311, 317, 330, 333, 345, 351 Muḥibbī, 281, 291 Muḥyī, 222, 238, 240, 281 Muḥyiddīn Muḥammed bin Abdülḥamīd elLāzikī, 44 Murād Aġa, 57, 62, 83, 91, 117, 119, 123, 139, 143, 155, 260, 347 Murād Ḫān-ı Rābi‘, 149, 319 Murādī, 281 Mūsā Çelebī, 149, 319 Muṣāhib Sa‘īd Efendi, 330 Muṣallī, 139, 240 Muṣallī Çelebī, 114 Muṣallī Efendi, 74, 83, 90, 109, 112, 119, 149, 164, 260 Muṣallī Ḳapudanzāde, 143 Mūsiḳārī, 112, 181, 191, 205 Mūsiḳī Nāibi Musṭafā Efendi, 260 Musṭafā, 222 Musṭafā Aġa, 57, 90, 114, 139, 149, 158, 162, 181, 187, 195, 260, 337 Mustafa Ağa, 190

Musṭafā AġaḪvānendebaşı, 90 Musṭafā Çavuş, 139, 263 Musṭafā Çavuş Aġa, 117 Musṭafā Çelebī, 162 Musṭafā Efendi, 107, 175, 222, 260 Musṭafā Ḳurbī, 143 Musṭafā Mīr, 73, 74, 110, 111, 205 Musṭafā Paşa-Ṣadr-ı Sābıḳ, 91 Muṭribī, 91, 120, 143 Müberḳa‘, 90, 143 Mücellid Ḫayrī Efendi, 344 Mücellid Meḥmed Aġa, 342 Müezzin, 86, 123, 139, 344 Müezzin ‘Abdullāh, 143 Müezzin ‘Abdullāh Çelebī, 145 Müezzin Aḥmed Aġa, 139 Müezzin Aḥmed Çelebī, 90 Müezzin ‘Alī Aġa, 117, 139 Müezzinbaşı, 74, 90, 111, 139, 263 Müezzinbaşı ‘Alī Aġa, 91 Müezzinbaşı ‘Osmān Aġa, 70, 107, 109, 111, 149 Müezzinbaşı Meḥmed Aġa, 139 Müezzinbaşı Musṭafā Aġa, 105 Müezzin Bekir Musṭafā Aġa, 105

Müezzin Çelebī, 57, 119, 139, 149, 158, 159, 342, 345, 352 Müezzin Efendi, 84 Müezzin Ḥasan, 84 Müezzin Ḥasan Aġa, 164 Müezzin-i Cerrāḥ, 139, 263 Müezzin-i Cerrāḥpaşa, 169 Müezzin İsmā‘īl Aġa, 90 Müezzin Musṭafā, 73, 86, 105, 109, 131, 146 Müezzin Musṭafā Aġa, 114, 139, 164, 260, 275, 287 Müezzin ‘Osmān Aġa, 139, 149 Müezzin Şākir Aġa, 175 Müezzinzāde, 83, 86, 90, 123, 139, 162 Müezzinzāde Ḥācī Meḥmed, 165 Müfīd, 117 Müftî Ali Çelebi, 271 Mühürdār ‘Abdullāh, 146 Mülāzım ‘İzzet Aġa, 189 Mülāzım Aḥmed Aġa, 189 Mülāzım Şākir Aġa, 189 Mü’min Aġa, 80, 149 Müneccimbaşı, 139, 146 Müneccimbaşı Efendi, 146 Münīb, 112, 165 Münīf, 139 Münīf Efendi, 84 Müṣāḥib, 295

379

Müṣāḥib ‘Abdullāh Aġa, 189 Müṣāḥib Aḥmed Aġa, 109, 189, 191, 194 Müṣāḥib ‘Alī Aġa, 109 Müṣāḥib Çelebī Aġa, 109 Müṣāḥib Ebūbekir Aġa, 286 Müṣāḥib Ḥāfıẓ, 178, 189 Müṣāḥib Ḥalīm Aġa, 74 Müṣāḥib-i Ḥażret-i Şehriyārī Sa‘dullāh Aġa, 205 Müṣāḥib-i Şehriyārī Sa‘dullāh Efendi, 207 Müṣāḥib Küçük Meḥmed Aġa, 149 Müṣāḥib Paşa, 91, 139 Müṣāḥib Sa‘dullāh, 149 Müṣāḥib Sa‘īd Efendi, 189 Müṣāḥib Ṣādıḳ, 149 Müṣāḥib Ṣādıḳ Aġa, 131 Müṣāḥib Seyyid Aḥmed Aġa, 149 Müsâhib Seyyid Ahmed Ağa, 305 Müsebba‘, 86 Müstakimzâde, 272 Müstaḳīmzāde Süleymān Sa‘deddīn Efendi, 272 Müstakimzâde Süleyman Sâdedin Efendi, 272 Müste‘ār, 57, 70, 73, 83, 86, 90, 109, 111, 114, 128, 130, 136, 143, 148, 153, 162, 169, 175, 179, 181, 183, 187, 189, 193,

195, 198, 205, 207, 209, 211, 217, 232, 238, 247, 248, 278, 284, 286, 288, 296, 306, 316, 335, 340, 344, 345 Nā‘ilī, 74 Nā‘ilī ‘Abdullāh Paşa, 131 Na‘īmī, 281 Na‘lçe, 91, 104, 117, 122, 145, 158, 162, 300, 332, 347 Na‘lçe ‘Alī, 91 Na‘lçe ‘Alī Çelebī, 112 Na‘lçe Efendi, 260 Na‘lçezāde, 263 Na‘lī, 57, 62, 67, 78, 80, 83, 84, 86, 90, 104, 117, 119, 122, 123, 138, 143, 145, 149, 162, 164, 167, 332 Na‘lī Çelebī, 111, 145, 149 Na‘nā, 57, 80, 90, 104, 111, 117, 138, 155, 332 Na‘nā Aḥmed, 119, 143, 164 Na‘nā Aḥmed Çelebī, 84 Na‘nī Çelebī, 111 Na‘tḫvān ‘Abdī, 143, 145, 260 Na‘tḫvān Seyyid Çelebī, 91 Na‘tī, 57, 80, 165 Na‘tī Dāmādı, 57, 86, 90, 139, 158, 162 Na‘tī Musṭafā, 58 Nâbî, 86 Nābī, 62, 74, 84, 91, 112, 139, 143, 146, 148, 165 Nābī Efendi, 84, 260

Nācī-Şeyḫ-i Mevlevī, 146 Nādī, 349 Nâdirî, 280 Nādirī, 84 Nāfiẕ, 74, 148 Naḫīfī, 74, 84, 91, 112, 130, 139, 148, 165, 240 Nāilī, 62, 84, 86, 91, 112, 139, 146, 148, 165, 240, 342 Naḳīb Ḳudsīzāde, 146 Naḳḳārezen, 149 Naḳḳārezen Maḥmūd Çavuş, 149 Naḳḳārezen Meḥmed Aġa, 149 Naḳḳārezen Meḥmed Çavuş, 131 Naḳḳāş Ḥaydar, 262 Naḳşī, 139, 222, 240 Naḳşī Çavuş, 90, 162 Naḳşī Dede Efendi, 215 Naḳşī Efendi, 74, 112, 149, 263 Nāmī, 146, 281 Nāne, 158 Nāne Aḥmed, 145 Nāṣır ‘Abdülbāḳī Dede, 47 Nasībī-yi Edirnevī, 146 Nasîrüddîn et-Tûsî, 27 Naṣūḥ Paşa, 58, 139, 149 Naṣūḥ Paşazāde, 84, 90, 117, 119, 139, 145 Naṣūḥ Paşazāde ‘Ömer Bey, 91, 146, 260 Naṣūḥī, 240, 281 Naṣūḥī Paşazāde, 143

380

Nâşid, 277, 297, 305 Nāşid, 74, 112, 297 Nāşid Bey, 86 Nāşid Mīr, 148 Nātıḳ, 348 Nāṭıḳī, 84 Nāyī, 139, 146, 165, 281, 282 Nāyī ‘Osmān Dede, 215, 238 Nâyî Osman Dede, 27, 56 Nāyī ‘Osmān Dede Efendi, 215 Nāyī ‘Osmān Efendi, 216 Nāyī Şeyḫ ‘Osmān Dede, 219 Nāyī Şeyḫ ‘Osmān Dede Efendi, 217 Nāyzen Ḥāfıẓ, 316 Nāẓım Çelebī, 260 Naẓīfī, 281, 308 Naẓīf-i Mevlevī, 232 Nāzikī, 299 Nâzikî, 302 Naẓīm, 57, 60, 78, 80, 83, 84, 86, 90, 91, 105, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 138, 139, 143, 146, 148, 149, 159, 162, 165, 312, 332, 339, 340, 344, 347 Naẓīm Çelebī, 62, 73, 119, 122, 145, 155, 260, 300 Naẓīm Efendi, 83, 86, 119, 158, 164, 260 Naẓīm-i sābıḳ, 84 Naẓīm Ḳarındaşı Ḥüseyin, 149

Naẓīrīzāde, 84, 90, 139, 143, 158, 260 Naẓmī, 222 Naẓmī Çelebī, 149 Necātī, 91, 146, 281 Necātī Bey, 139 Necd, 90, 162, 164, 278 Necd-i Ḥüseynī, 311, 333, 340 Necīb, 222, 240 Necīb Bey, 171 Nedīm, 74, 78, 84, 91, 112, 139, 146, 148, 165 Nedīm Efendi, 84, 165 Nef‘ī, 74, 84, 91, 112, 146, 148, 155 Nefīrzen, 155 Nefīrzen Meḥmed Aġa, 165 Nesīb, 238 Nesīm, 139 Nesīmī, 84, 146, 240, 287 Nesīrī, 146 Neşātī, 74 Neşāṭī, 84, 91, 139, 148, 155 Neş’et, 128, 330 Neş’ī Çelebī, 84 Nevā, 57, 60, 65, 69, 70, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 143, 145, 148, 158, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 179, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 205, 209, 214, 215, 219, 222, 232, 236, 238, 240,

277, 278, 279, 281, 282, 286,287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 298, 299, 300, 301, 302, 303, 305, 306, 309, 310, 311, 312, 314, 316, 317, 330, 331, 332, 333, 334, 335, 337, 338, 342, 343, 345, 346, 348, 349, 350, 351, 352 Nevā ‘Aşīrān, 169 Nevā-Beyātī, 302 Nevā Būselik, 73, 109, 128, 148, 187, 189, 195, 198, 209 Nevā Kürdī, 70, 73, 109, 128, 138, 148, 211 Nevā Pūselik, 153, 181, 183 Nevā Ṣabā, 207 Nevā Üzerinde Ṣabā, 251 Nevā-yı ‘Arabī, 302 Nevā-yı Sünbüle, 65, 122, 222, 277, 302, 312, 317, 333, 335, 338, 344, 349 Nevā-yı ‘Uşşāḳ, 238, 277, 309, 333, 349 Nevāyī, 104, 117, 119, 143, 158 Nev‘arabān, 205 Nev’eser, 107, 181, 187, 195, 216 Nev’ī, 84, 91, 139, 146, 165 Nev’īzāde, 146 Nevres, 319 Nevres-i Ḳadīm, 122

381

Nevrūz, 77, 83, 138, 162, 281, 292, 312, 317, 333 Nevrūz-i ‘Acem, 90, 117, 122, 158, 222, 281, 285, 300, 303, 306, 310, 311, 317, 335, 344, 349 Nevrūz-i ‘Arab, 83, 162 Nevrūz-i Beyātī, 238 Neylī, 112, 148 Neyzen, 111, 195 Neyzen ‘Anber Aġa, 222 Neyzen Dervīş, 84 Neyzen Meḥmed Dede, 111 Neyzen Musṭafā Aġa, 181 Nidāyī, 91 Niġdeli ‘Alī Aġa, 90 Nihāvend, 57, 60, 62, 69, 73, 80, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 138, 143, 145, 148, 153, 158, 159, 162, 169, 171, 178, 179, 181, 183, 187, 189, 193, 195, 203, 207, 209, 211, 213, 215, 217, 219, 222, 232, 247, 248, 251, 254, 278, 284, 297, 304, 305, 317, 333, 337, 338, 343, 345 Nihāvend Sünbüle, 111, 128, 148, 181 Nihāvendci, 84, 107, 139, 275 Nihāvendī, 84, 91, 139 Niḳābī ‘Ömer Efendi, 222

Nikrīz, 57, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 143, 148, 158, 164, 167, 175, 181, 189, 195, 238, 240, 277, 278, 289, 299, 300, 306, 313, 317, 332, 333, 335, 337, 338, 339, 341, 344, 346, 352 (bkz. Nīrīz, Nīyrīzī) Nīm, 329 Nīm Devir, 69, 86, 153, 164, 297, 299, 304, 316, 331, 332, 336, 345, 347 Nīm Ḫafīf, 153, 329, 336 Nīm Saḳīl, 69, 153, 164, 297, 299, 304, 316, 329, 332, 336, 345 Nīrīz, 145, 297 (bkz. Nikrīz, Nīyrīzī) Nişābūr, 57, 60, 62, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 109, 111, 117, 119, 122, 130, 138, 143, 145, 148, 158, 159, 162, 175, 181, 187, 193, 207, 232, 238, 240, 278, 290, 291, 298, 300, 301, 304, 306, 313, 317, 320, 332, 333, 338, 339, 344, 345 Nişābūrek, 60, 65, 69, 107, 109, 111, 114, 128, 148, 171, 175, 178, 179, 181, 189, 191, 193, 195, 203, 205, 209, 218, 282, 311, 329, 330, 337 (bkz. Nişāvurek)

Nişānī, 281 Nişāvurek, 281, 282, 311 (bkz. Nişābūrek) Niyāzī, 217, 222, 240 Niyāzī-yi Mıṣrī, 351 Nīyrīzī, 328 (bkz. Nīrīz, Nikrīz) Niẓāmī, 222, 281 Niẓamoġlu, 222 Niẓāmzāde, 240 Niznām Çelebī, 86 Niznām Yūsuf, 58, 119, 139, 238, 347 Niznām Yūsuf Çelebī, 107 Nu‘mān Aġa, 73, 107, 171, 175, 178, 181, 185, 187, 195, 207, 209, 212, 295, 330 Nū‘mān Aġa, 330 Nūḥ, 139 Nūrī, 139, 222, 240, 330, 344 Nūrī Efendi, 91 Nūrī Süleymān Paşa, 84 Nühüft, 57, 60, 70, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 109, 111, 114, 119, 122, 130, 138, 143, 148, 153, 158, 159, 161, 162, 164, 167, 171, 181, 187, 191, 193, 195, 209, 211, 216, 222, 231, 232, 236, 238, 256, 275, 284, 286, 288, 289, 297, 299, 316, 317, 329, 333, 335, 337, 338, 339, 341, 342, 345 Nühüft-Rāḥatülervāḥ, 284

382

Nüzhet, 84, 155 Odabaşızāde Efendi, 259 Oseb, 195 ‘Osmān, 240 ‘Osmān Aġa, 57, 62, 73, 107, 109, 111, 130, 139, 149, 259 ‘Osmān AġaSermüezzinān, 90 ‘Osmān Bey, 153, 333 ‘Osmān Çavuş, 143 ‘Osmān Çelebī, 259 ‘Osmān Dede, 305 ‘Osmān Dede Efendi, 213 Osman Dede Efendi, 273 ‘Osmān Efendi, 62, 84, 90, 105, 117, 139, 232, 259, 332 ‘Osmān el-Mevlevī, 222 ‘Osmān Ḳoca, 105 Osman Sâib Efendi, 344 Ödoġlu, 91 Öküzoġlu, 117 ‘Ömer, 91, 139 ‘Ömer Aġa, 90, 149 ‘Ömer Bey, 90, 143 ‘Ömer Çelebī, 90, 139, 143 ‘Ömer Hayyam, 91 ‘Ömrī, 145 ‘Ömrī Bey, 105 ‘Örfī, 84, 91, 146, 165, 320 Pārsā, 146 Pārsā Efendi, 91, 259 Pārsāzāde, 84, 165 Pārsāzāde Efendi, 259 Paşazāde, 58

Pazarbaşızāde Aḥmed, 312 Pençgāh, 57, 65, 73, 80, 83, 90, 107, 109, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 143, 148, 158, 159, 167, 175, 181, 195, 211, 213, 216, 217, 219, 222, 238, 240, 278, 293, 305, 308, 311, 317, 320, 333, 334, 335, 337, 339, 346, 347 Pertev, 148 Pesendīde, 69, 73, 128, 171, 175, 178, 179, 181, 187, 189, 193, 195, 207, 209, 211, 218, 238, 284, 311, 330 Peşgīrī ‘Alī Aġa, 91 Petrākī, 110, 111, 131, 149 Peykānī, 105 Pīrī, 146 Pīrī Çelebī, 259 Pīşgīr Aġası, 139 Portaḳal, 74, 110, 131 Portaḳal Aḥmed Aġa, 86 Portaḳal Aḥmed Çavuş, 149 Portaḳal Çavuş, 111 Portaḳal Seyyid Aḥmed, 74, 149 Post, 104, 159 Pūselik, 181, 183, 232, 277, 284, 285, 313 Pūselik ‘Aşīrān, 181, 183 Rācī, 84, 91, 146

Radiyyüddin Hasan bin Muhammed es-Saganî, 271 Rāġıb, 84, 115, 146 Râgıb Paşa, 308 Rāġıb Paşa, 74, 148, 167, 191 Rāḥat Çelebī, 111 Rāḥatefzā, 138 Rāḥatülervāḥ, 57, 73, 77, 80, 86, 90, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 143, 148, 158, 159, 162, 164, 181, 191, 238, 240, 277, 297, 307, 316, 317, 333, 335, 338, 346 Raḥmī, 84, 91, 139, 143, 146, 281 Raḥmī Musṭafā Aġa, 139 Rāif Paşa, 148 Rāiḳ, 74, 112, 148 Rāḳım, 84, 139, 148 Rāḳım Efendi, 86 Rāmī, 84 Rāmī Meḥmed Paşa, 167 Rāmī Paşa, 74, 148 Rāmīz Dede, 139 Rāsiḫ, 84, 139, 165, 181, 330 Rāst, 60, 65, 69, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 136, 138, 143, 145, 148, 153, 158, 161, 162, 164, 169, 171, 175, 178, 179, 181, 187, 189, 193, 195, 198, 201, 203,

383

207, 209, 211, 213, 215, 217, 219, 222, 231, 232, 236, 238, 240, 247, 251, 254, 256, 275, 277, 278, 280, 281, 284, 285, 286, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 299, 300, 301, 302, 303, 305, 307, 308, 311, 312, 313, 314, 316, 317, 331, 333, 334, 335, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 345, 346, 347, 349, 350, 352 Rāst-ı Cedīd, 69, 107, 114, 128, 178, 181, 189, 193, 207 Rāstkār, 289 Rāst Māye, 69, 195, 286 Rāst-Pençgāh, 282, 344, 349 Rāst-Rehāvī, 289 Rāst-Segāh, 311 Rāşid, 84, 346 Rauf Yektâ, 348 Rauf Yektâ Bey, 92 Rāyī, 281 Recāī, 222, 281 Receb, 57, 63, 67, 73, 80, 83, 86, 90, 104, 109, 111, 117, 119, 131, 138, 143, 145, 149, 159, 162, 164, 282, 308, 332, 340, 342, 344, 347 Receb [Taşcızāde], 259 Receb Aġa, 122, 149

Receb Çelebī, 62, 73, 83, 149, 155, 158, 159, 165, 167, 335 Receb Çelebī [Āb-rīzī], 259 Refî‘-i Âmidî, 302 Rehāvī, 57, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 136, 138, 143, 145, 148, 155, 158, 159, 164, 167, 169, 175, 211, 278, 284, 285, 289, 291, 292, 294, 297, 298, 299, 300, 304, 307, 308, 314, 317, 333, 335, 337, 339, 340, 341, 342, 343, 345 Reīsü’l-Eṭibbā ‘Azīz Efendi, 148, 149 (bkz. ‘Azīz Efendi, Hekimbaşı ‘Azīz Efendi, Hekimbaşı Abdülaziz Efendi) Reīsü’l-Küttāb Rāşid Efendi, 148 Reji Ḳomiseri Nūrī, 332 Rekb, 90 Remel, 69, 86, 114, 153, 164, 287, 295, 297, 299, 316, 329, 332, 336, 340, 345, 346 Remel Ḍarbeyn, 316 Remel Fer‘, 164 Resīm, 91 Reşīd, 67, 90, 91, 139 Reşīd Efendi, 58, 84, 91, 139, 143 Revānī, 281

Rezmī, 165 Rezmī Ḫān, 91 Rezmī-Tatar Ḫān, 146 Rıża, 195 Rıża Efendi, 153, 185, 209 Rıżā Efendi, 153, 178 Rıżāī, 146 Rif‘at, 57, 67, 74, 78, 84, 86, 90, 107, 109, 139, 143, 148, 149, 164, 165, 240, 263, 275, 291, 302 Rif‘at Bey, 74, 216 Rif‘at Üsküdārī, 139, 149 Rif‘atī, 146 Riyāżī, 84, 139, 146, 148, 165, 313 Ruḥī, 65 Rūḥī, 74, 84, 91, 112, 139, 146, 148, 281 Rūşenī, 222, 240 Ruy-i ‘Irāḳ, 169 Rüşdī, 84, 91, 139, 146 Sa‘dī, 84, 86, 148, 296 Sa‘dī Bey, 232 Sa‘dullāh, 114, 149 Sa‘dullāh Aġa, 74, 102, 107, 109, 111, 130, 153, 175, 178, 187, 191, 195, 205, 207, 209, 263, 301 Sa‘dullāh Efendi, 207 Sa‘īd, 84, 165, 316 Sa‘īd Aġa, 109 Sa‘īd Efendi, 109, 149, 175, 178, 185, 195, 211 Ṣabā, 57, 60, 62, 65, 69, 73, 80, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 119, 122, 128, 130,

384

138, 143, 145, 148, 153, 155, 158, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 178, 181, 185, 189, 191, 195, 203, 205, 209, 211, 214, 215, 217, 219, 222, 232, 236, 238, 240, 247, 248, 251, 254, 277, 278, 281, 282, 284, 285, 286, 287, 289, 290, 292, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 300, 301, 303, 304, 305, 306, 308, 309, 312, 314, 316, 317, 318, 330, 333, 335, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 350, 352 Ṣabā Būselik, 69, 107, 195 Ṣabā/Dügāh, 114 Ṣabā-Ḥüseynī, 344 Ṣabā Pūselik, 60, 153, 215 Ṣabā Zemzeme, 107, 109, 148, 153, 178, 189, 191, 193, 195, 232, 238, 343 Ṣabāḥ, 293 Sabīḥ Çelebī, 162 Sābit, 74, 84, 91, 112, 148, 165 Ṣabrī, 84, 91, 146, 313 Ṣadāyī, 143, 146 Sāde Düyek, 164, 280, 304, 316, 331, 336, 345, 352 Sadeddin Nüzhet Ergun, 102, 112, 273 Ṣādıḳ, 74, 222

Ṣādıḳ Aġa, 74, 107, 111, 131, 149, 169, 191, 193, 205, 263 Ṣādıḳ Efendi, 213, 216, 217, 219, 238, 305 Saʽdī, 74 Ṣadra‘ẓām Mīr-i Āḫūr Musṭafā Paşa, 148 Ṣadrī, 298 Safiyyüddîn Abdülmü’min elUrmevî, 27 Saḥḥāf, 222 Saḥḥāf Enverī, 146 Ṣāib, 91, 146, 148, 157 Saḳīl, 69, 86, 164, 297, 299, 304, 316, 329, 332, 336, 345, 352 Ṣāliḥ, 90, 107, 117, 143 Ṣāliḥ Aġa, 57, 73, 86, 91, 109, 111, 131, 149, 169, 263 Ṣāliḥ Bey, 189 Ṣāliḥ Çavuş, 139 Ṣāliḥ Efendi, 139, 143, 175, 181, 187, 195, 209, 212 Ṣāliḥ/Ketḫüdā-yı ḪazīneMīr-i Esbāḳ, 175 Ṣāliḥzāde, 139 Sālik, 222 Sālim Efendi, 84, 90, 91 Sāmī, 74, 84, 112, 148, 165 Sāmī Efendi, 84, 319 Sāmī Ḥasan Aġa, 139 Santūrī, 181 Santūrī İbrāhīm Aġa, 165 Santūrī Meḥmed Aġa, 149

Sarahsî, 27 Ṣarı, 149 Ṣarı Bāḳī, 74, 105, 112, 259 Sarvan Baba, 232 Ṣavābī, 281 Savaḳ Aġa, 149 Sāzkār, 69, 73, 86, 107, 109, 114, 130, 138, 148, 162, 169, 171, 181, 195, 205, 211, 281, 308 Sebḳatī, 143, 165 Sebzendersebz, 143 Segāh, 57, 60, 65, 67, 70, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 138, 140, 143, 145, 148, 153, 155, 158, 162, 164, 167, 169, 181, 189, 191, 213, 215, 217, 219, 222, 232, 236, 238, 247, 248, 256, 277, 278, 280, 282, 284, 285, 287, 289,290, 293, 295, 296, 300, 301, 302, 304, 305, 306, 308, 309, 310, 311, 312, 313, 314, 316, 317, 331, 332, 333, 334, 337, 338, 339, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 348, 349, 350, 351 Segāh Māye, 159, 294, 295 Selâhaddin Uşşâkî, 329 Selânik, 152 Selānikī, 105, 117, 138, 143, 145 Selānikī Aḥmed, 90, 119, 139, 145

385

Selānikī Dervīş Aḥmed, 119 Selānikī İbrāhīm Aġa, 83 Selīḳī, 281 Selīm Aġa, 91, 139 Selīm Bey-Saḳızlı, 207 Selīm Giray, 143 Selīm Giray Ḫān, 165 Selîm-i Sâlis, 196, 205, 207 Selīm-i Ṭahrānī, 91 Selmek, 83, 90, 301 Semā‘ī, 86, 114, 164, 217, 287, 297, 304, 316, 329, 332, 336, 345, 346, 349, 352 Semā‘ī Ḥarbī, 329 Sengī, 104 Sengī Receb, 62, 78, 84, 149, 167 Sengīn Semā‘ī, 69, 340 Sengīzāde, 90 Sengīzāde Receb, 146 Serçe Aḥmed, 86, 263 Serçe Aḥmed Aġa, 58, 74, 149 Serheng ‘Abdullāh Aġa, 74, 107, 112, 149 Serheng Fażlī Aġa, 189 Serheng İbrāhīm Aġa, 175, 189 Serheng İsmā‘īl Aġa, 181, 187 Serheng Mīr Musṭafā, 107 Serheng Musṭafā Aġa, 337 Serheng Nu‘mān Aġa, 189, 193 Serheng Sa‘dullāh, 189

Serheng Ṣāliḥ Efendi, 175 Serheng-i Şehriyārī ‘İzzet Musṭafā, 23 Serḫvānende Aḥmed Aġa, 139 Serḫvānende Musṭafā, 109 Serḫvānendegān Musṭafā Aġa, 139 Serḫvānendegān Musṭafā Çelebī, 145 Serḫvānendegān-ı Şehriyārī, 145 Sermed Efendi, 185 Sermüezzin, 67, 175, 190 Sermüezzinān, 90 Sermüezzin Ḥaḳḳı Bey, 256 Sermüezzin ‘Osmān Aġa, 73 Sermüezzin Şākir Aġa, 175 Sermüezzin-i Şehriyārī, 74 Sermüezzin-i Şehriyārī Sa‘dullāh Efendi, 74 Serrāc Ḥasan, 57, 90 Serrāc Ḥasan Çelebī, 84, 122 Serserheng, 175 Servetī, 90 Sesigüzel Manol, 149 Seydî, 27, 328 Seyfeddin Efendi, 277 Seyyid, 143, 149 Seyyid ‘Abdülbāḳī Efendi, 219 Seyyid Aḥmed, 139, 272

Seyyid Aḥmed Aġa, 74, 90, 109, 111, 219, 263 Seyyid Aḥmed Çavuş, 74, 117, 139 Seyyid Aḥmed Dede, 213, 217, 305 Seyyid Aḥmed-Müṣāḥib-i Şehriyārī, 305 Seyyid Efendi, 111 Seyyid Ḥasan, 177 Seyyid Ḥasan Çelebī, 123 Seyyid Ḥasan Şeştārī, 84, 119 Seyyid İbrāhīm, 90, 139 Seyyid Maḥmūd, 57, 62, 90 Seyyid Meḥmed, 57, 78, 84, 138, 143 Seyyid Meḥmed Aġa, 73, 109, 130, 143 Seyyid Meḥmed Çelebī, 301 Seyyid Meḥmed ÇelebīDiyārbekrī, 301 Seyyid Nūḥ, 58, 60, 78, 83, 90, 107, 109, 111, 114, 119, 123, 139, 143, 149, 153, 155, 162, 259, 347 Seyyid Nūḥ Çelebī, 167 Seyyid ‘Ömer, 143 Seyyid Ṣabrī, 148 Seyyid Seyfullāh, 240 Seyyid Süleymān, 222, 240 Seyyide Havvā, 221, 222 Sezāī, 240, 299, 339 Ṣıdḳī, 139

386

Ṣıdḳī Kadın, 148 Sırrī, 74, 84, 91, 139, 146, 148, 165 Sırrī-yi Üsküdārī, 83 Ṣıyāmī, 240 Sīmkeş, 158 Simon Ḫan-Emīr-i Gürcistān, 139 Simon Ḫān-Ḫān-ı Gürcistān, 91 Sinān Çelebī, 281 Sinānī, 240 Sīnekemānī ‘Alī Efendi, 187 Sipāhī, 281 Sipāhī Aḥmed, 282 Sipihr, 69, 109, 128, 153, 181 Sipihr-Şehnāz, 191 Siyāhī-Sermüezzin-i Eyyūb Enṣārī, 222 Ṣofyān, 60, 69, 86, 164, 230, 297, 299, 301, 304, 316, 332, 336, 352 Solaḳzāde, 62, 84, 90, 117, 146 Subḥzāde, 84 Sūfiyāne, 280, 345 Ṣūfiyāne, 309 Suḫte Hıżır, 282 Sultan II. Abdülhamid, 44, 52 Sultan Abdülmecid, 204 Sulṭān Aḥmed, 191, 347 - III. Ahmed, 78 Sultan III. Ahmed, 161, 168

Sulṭān Aḥmed Ḫān, 91, 148, 306 Sulṭān Aḥmed Ḫaṭībi, 340 Sulṭān Cem, 149 Sulṭān Maḥmūd, 115, 185, 330 Sultan II. Mahmud, 28, 115, 176, 183, 192, 194, 196, 330 - II. Mahmud, 191, 209 Sulṭān Maḥmūd-i Sānī, 191 Sultan IV. Mehmed, 63, 80 Sulṭān Murād, 143, 148, 338 Sultan II. Murad, 27 Sultan III. Murad, 306 Sulṭān Murād Ġāzī, 306 Sulṭān Musṭafā, 84 Sulṭān Musṭafā Ḫan, 149 Sulṭān Musṭafā Ḫān, 240 Sultan Reşad, 247, 251, 254 Sultan III. Selim, 104, 107, 110, 112, 129, 149, 175 Sulṭān III. Selīm, 330 Sulṭān Selīm, 74, 209, 290, 305 - III. Selim, 55, 74, 169, 178, 190, 209, 263 - III. Selīm, 209 Sulṭān Selīm Ḫān, 214, 215, 219, 262 Sulṭān Selīm Ḫān-ı Sālis, 238 Sulṭān Selīm Ḫān-ı Sānī, 262

Sulṭān Selīm-i Sālis, 309, 350 Sulṭān Süleymān, 148 Sultan I. Süleyman, 271 Sultan Veled, 320 Sulṭān Veled, 217 Sulṭān Veled Devr-i Kebīri, 230 Sulṭānī, 162, 312 Sultānī ‘Irāḳ, 278 Sulṭānī ‘Irāḳ, 69, 90, 107, 109, 111, 114, 128, 303, 333 Sulṭānī Hüzzām, 128 Sulṭānī Yegāh, 60 Sun‘ī, 146 Suphi Ezgi, 102, 112 Surnazen Aḥmed, 84, 90, 139, 146 Surre Emīni Ḥüseyin MīrBornemazlı, 148 Suyūtī, 320 Sūzī, 146, 165 Sūzidil, 60, 70, 73, 107, 109, 111, 128, 136, 148, 175, 178, 179, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 198, 205, 207, 209, 211, 232, 236, 254, 284, 286, 335 Sūzidilārā, 69, 73, 107, 109, 111, 128, 136, 148, 153, 175, 178, 179, 181, 183, 189, 195, 209, 214, 215, 217, 219, 284, 305, 311 Sūznāk, 60, 69, 73, 107, 109, 111, 136, 148, 153,

387

169, 171, 175, 178, 179, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 205, 207, 209, 211, 216, 232, 254, 275, 278, 284, 286, 289, 294, 316, 330 Sücūdī, 222 Südcüzāde, 84, 90, 123, 139, 259, 309, 310 Südcüzāde Efendi, 309 Sükkānī İsmā‘īl, 143 Sükkerī, 238 Süleymān, 77 Süleymān ‘Ārif Bey, 148 Süleyman Çelebi, 55 Süleyman Fâik Efendi, 273 Sünbül Sinan Efendi, 271, 272 Sünbüle, 62, 65, 130, 143, 158, 162, 164, 344, 345, 351 Sünbülzāde, 112, 124, 125, 126, 148 Sünbülzāde Vehbī, 122 Sürūrī, 146 Sütcü, 104 Sütcüzāde, 74, 78, 104, 110, 111, 114, 143, 145, 149, 162, 344 Sütcüzāde ‘Īsā, 146 Sütçüzâde, 309 SVĀĪ, 281 Şa‘bān, 139 Şa‘bān Çelebī, 90 Şāh ‘Abbās, 74, 107, 109, 112, 120, 139, 149 Şāh-ı Velāyet, 308

Şāh Meḥmed-i Nāyī, 262 Şāh Ṭāhir, 91, 109, 148 Şahḳulu, 262 Şākir, 74, 148 Şākir Aġa, 60, 70, 153, 171, 181, 187, 195, 209, 211 Şâkir Ağa, 176 Şākir Bey, 114, 195 Şākir Efendi, 195, 209 Şallı Eyyūbī, 165 Şāmī, 281 Şāmī Dervīş Meḥmed, 139 Şamlı Ṣāliḥ Aġa, 139 Şārī, 91 Şed‘arabān, 73, 111, 148, 292 Şefī‘ī, 139, 146, 155 Şehdī, 146 Şehīd Şāh ‘Alī, 91 Şehlā, 57, 107, 109, 111, 139, 149, 162 Şehlā Çelebī, 143, 155, 161 Şehlā Diyārbekrī, 119 Şehlā Musṭafā, 84, 139, 167 Şehlā Musṭafā Aġa, 84, 259 Şehlevend, 189, 190 Şehlevend ‘Abdullāh Aġa, 190 Şehlevendim, 181 Şehnāz, 57, 60, 69, 80, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 128, 130, 136, 138, 143, 145, 148, 153, 155, 162, 164, 169, 171, 175, 178, 179,

181, 187, 189, 191, 193, 195, 211, 222, 232, 238, 240, 254, 280, 284, 285, 289, 294, 295, 296, 300, 302, 307, 311, 312, 314, 316, 317, 318, 329, 333, 337, 338, 339, 342, 343, 346, 347, 349, 351 Şehnāz Būselik, 70, 73, 109, 111, 128, 136, 138, 143, 148, 175, 178, 179, 187, 189, 193, 195, 198, 203, 205, 207, 209, 211, 337 Şehnāz Pūselik, 181, 183 Şehnili? Diyārbekrī, 117 Şehremīni Ṭıflī, 148 Şehrī, 74, 84, 91, 139, 146, 148 Şehvārzāde, 117 Şehzāde Aḥmed Aġa, 259 Şehzāde Maḥmūd Efendi, 191, 193 Şehzāde Selīm, 92 Şekerzāde, 74, 112, 148 Şeklinūr Ḫanım, 177, 178 Şem‘ī, 84, 91, 281 Şemseddin-i Sivâsî, 277 Şemsī, 143, 222, 240, 284, 330 Şems-i Tebrîzî, 230 Şerīf, 90, 139, 145, 332 Şerīf Çelebī, 259 Şerīfe Ḥalīme, 221 Şerīf-i Mıṣrī, 119 Şerīfī Musṭafā Paşazāde Ḥasan Ḥaḳḳı, 340

388

Şerifoğlu Hüseyin Kâmil Ertur, 318 Şermī, 84, 146, 308 Şeştārī, 57, 119 Şeştārī Aġa, 145 Şeştārī Ḥasan Aġa, 84 Şeştārī Murād, 139 Şeştārī Murād Aġa, 84, 90, 145, 165 Şet‘arabān, 70, 109, 130, 175, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 198, 205, 209, 211, 215, 232, 278, 335 Şevḳārā, 175, 191, 335 Şevḳāver, 73, 109, 128, 148, 189, 193, 195, 284 Şevḳefzā, 60, 70, 107, 175, 178, 179, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 203, 205, 209, 211, 247, 254, 318, 335 Şevket, 157 Şevḳidil, 73, 107, 109, 128, 136, 148, 175, 181, 189, 191, 193 Şevḳimülūk, 190 Şevḳiṭarab, 60, 70, 109, 155, 169, 175, 179, 181, 187, 189, 216, 217, 218, 220, 232, 236, 238, 256, 275, 286, 289, 293, 313, 316 Şevḳuṭarab, 73, 128, 193, 195, 209, 211, 214 Şeydā, 74, 109, 130, 149, 193, 330 Şeydā Dede, 70

Şeydā Efendi, 111 Şeydâ Hâfız, 218 Şeydā Ḥāfıẓ, 86, 107, 175, 263, 305 Şeydā Ḥāfıẓ Dede, 216, 219 Şeydā Ḥāfıẓ Efendi, 213, 214, 217 Şeyḫ ‘Abdī Çelebī, 117 Şeyḫ ‘Abdül‘alīy, 58 Şeyḫ ‘Osmān, 109 Şeyḫ Arẓī, 84, 139, 146 Şeyḫ Bāḳī Efendi, 216 Şeyḫ Çālāk, 222 Şeyḫ Efendi, 112 Şeyḫ Ġālib, 148 Şeyḫ Ġālib Efendi, 217 Şeyḫ Ḥasan, 139 Şeyḫ Ḥasan-A‘mā, 139 Şeyḫ Ḥasan-ı Şāmī, 91 Şeyḫ Ḥüseyin, 74, 111, 149 Şeyḫ Meḥmed, 240 Şeyḫ Meḥmed el-Bekrī, 232 Şeyḫ Naẓmī Efendi, 277 Şeyḫ Vaḥyī, 305 Şeyḫ Yūsuf, 84 Şeyḫ Yūsūf-i MevlevīÇengī, 259 Şeyḫī, 146 Şeyhî, 277 Şeyḫ-i Mevlevī, 165 Şeyḫ-i Mevlevī Arẓī, 146 Şeyḫ-i Mevlevī Neşāṭī, 146 Şeyḫülislām ‘Āşir Efendi, 350

Şeyhülislâm Es‘ad Efendi, 63, 259 Şeyḫülislām Musṭafā Efendi bin Feyżullāh Efendi, 339 Şeyhülislâm Yahyâ, 309, 334 Şeyḫzāde, 84, 139 Şeyḫzāde Aḥmed ÇelebīDiyārbekrī, 117 Şeyḫzāde Meḥmed Şāmī, 262 Şihâbî, 303 Şikārīzāde, 238, 287, 333 Şīrüġanī, 90, 138 (bkz. ‘Alī Şīrüġanī) Şīrüġanī Dervīş ‘Alī, 84, 139 (bkz. ‘Alī Şīrüġanī) Şīve Aḥmed, 91 Şīve Aḥmed Çelebī, 259 Şīve Çelebī, 58 Şūḫī, 143 Şūrī, 143 Şükrī Efendi, 333 Ṭab‘ī, 57, 60, 67, 70, 73, 84, 86, 90, 91, 107, 109, 111, 117, 130, 138, 139, 149, 162, 263, 337, 342 Ṭab‘ī Aġa, 164, 165 Ṭab‘ī Çelebī, 84, 86, 111, 164 Ṭab‘ī Efendi, 74, 114, 275 Tab‘ī Musṭafā Aġa, 164 Ṭab‘ī Musṭafā Aġa, 86 Ṭabīb, 240 Tāceddīn-i Sübkī, 320

389

Ṭāhir, 57, 69, 84, 107, 109, 114, 117, 136, 143, 146, 148, 149, 159, 165, 171, 175, 178, 179, 181, 187, 189, 191, 193, 195, 203, 205, 209, 211, 238, 285, 297, 300, 311, 316, 336, 337 Ṭāhir Aġa, 175, 178, 189, 195, 207, 211 Ṭāhir Būselik, 73, 128, 175, 179, 189, 193, 195, 209, 211 Ṭāhir Efendi, 67, 73, 107, 109, 149, 263, 329 Ṭāhir Efendi-Ḫorāsān, 67 Ṭāhir Pūselik, 181, 311 Ṭāhir-Ṣabā, 205 Taḳacı ‘Abdī, 91 Ṭālib, 84, 148, 222, 240, 281 Ṭālib Efendi, 259 Ṭālib-i Burūsevī-Na‘tī Dāmādı, 84 Ṭamaşvār Ḳāḍīsı, 272 Ṭanbūrī, 57, 91, 112, 114, 131, 139, 149, 175, 178, 181, 189, 191, 195, 205, 209, 288, 330, 331 Ṭanbūrī Aġa, 288 Ṭanbūrī Aḥmed Çavuş, 139, 143 Ṭanbūrī ‘Ali Efendi, 74 Ṭanbūrī Burūsevī Aḥmed Çelebī, 317 Ṭanbūrī Ciloyḳo, 117 Ṭanbūrī Dervīş Sicīm, 319

Ṭanbūrī Ḥācī ‘Ömer, 110, 149 Ṭanbūrī Ḥasan, 145 Ṭanbūrī İsāḳ, 189 Tanbûrî Küçük Artin, 27 Ṭanbūrī Meḥmed Aġa, 73, 86, 109, 139, 149 Ṭanbūrī Meḥmed Çavuş, 109, 149 Ṭanbūrī Meḥmed Çelebī, 90 Ṭanbūrī Musṭafā, 114, 131 Ṭanbūrī Musṭafā Aġa, 287, 288 Ṭanbūrī Musṭafā Çavuş, 86 Ṭanbūrī ‘Osmān Bey, 153 Ṭanbūrī ‘Ömer, 84 Tarsuslu Aḥmed, 297 Ṭarz-ı Cedīd, 60, 107, 211 Ṭarz-ı Nevīn, 153 Ṭarẓī, 146 Taşcı, 109 Taşcı Receb, 62, 84, 117, 119, 165, 167 Taşçı Receb, 63 Taşcızāde, 91, 143 Taşcızāde Receb, 145 Tatar İbrāhīm Aġa, 130 Ṭavşan Mihal, 189 Ṭavuḳcuzāde, 259 Ṭavuḳçuzāde, 90, 139, 162 Ṭavuḳçuzāde Meḥmed Aġa, 162 Te’līfī, 287 Teberdār, 139

Teberdār ‘Abdī, 74, 84, 91, 111, 149 Teberdār ‘Abdullāh, 189 Teberdār ‘Abdullāh Aġa, 149 Teberdārzāde, 73 Telli Ḥüseyin, 143 Tesbīḥ[ci/ī], 57 Tesbīḥci Emīr, 74, 111, 139 Tesbīḥci Emīr Çelebī, 84 Tesbīḥī, 110 Tesbīḥī Çelebī, 110 Tesbīḥī Emīr, 91, 319 Tesbīḥī Emīr Çelebī, 155 Tesbīḥī es-Seyyid Çelebī, 164 Tesbīḥīzāde Emīr Çelebī, 259 Ṭıflī, 84, 112, 146, 149, 181, 190, 191 Toḳādī Emīn Efendi, 149 Tomtom, 84, 110, 138, 162, 332 (bkz. Domdom, Domdom İmām) Tomtom İmām, 67, 84, 139, 149, 165, 259 (bkz. Domdom, Domdom İmām) Tom[tom] İmām, 109 Ṭopal Durmuş, 139 Ṭosun, 80, 91, 109, 143 Ṭosunoġlu, 139 Ṭosunzāde, 57, 62, 73, 78, 80, 83, 86, 90, 107, 109, 111, 119, 122, 139, 143,

390

149, 155, 158, 159, 162, 164, 222, 259, 275, 300, 335, 338, 339, 342, 347 Ṭuġrāī, 320 Ṭulūm, 74, 107 Ṭulūm ‘Abdī, 112, 131, 149, 263 Turşucu Ḥāfıẓ Meḥmed, 232 Turunc, 351 Turunç Ḥasan Aġa, 84 Türk[ī] Ḍarb, 316 Türkī Ḍarb, 86, 164, 281, 299, 329, 332, 336, 346 Türkī Ḥicāz, 143 Türkmenler, 91 ‘Ūdī Aḥmed Bey, 74 ‘Ulvī, 84, 146 Uluvvī, 281 Uncu Emīr, 90 Uncuzāde, 110 Uncuzāde Emīn Efendi, 189 Uncuzāde İsmā‘īl Efendi, 277 Usta Civan, 74 Uṣūlī, 155, 240 ‘Uşşāḳ, 57, 60, 62, 67, 69, 73, 77, 80, 83, 86, 90, 104, 107, 109, 111, 114, 117, 119, 122, 130, 136, 138, 143, 145, 148, 153, 155, 158, 162, 164, 167, 169, 171, 175, 181, 189, 191, 193, 195, 209, 213, 215, 217, 219, 222, 232, 236, 238, 240, 251, 254,

256, 277, 280, 284, 285, 286, 289, 291, 292, 294, 296, 297, 298, 300, 301, 303, 305, 306, 308, 311, 312, 313, 314, 315, 316, 317, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 343, 344, 345, 346, 347, 349, 352 ‘Uzletī, 146 ‘Uzzāl, 65, 80, 86, 90, 104, 138, 143, 145, 162, 167, 169, 222, 238, 240, 254, 277, 278, 292, 300, 301, 304, 312, 314, 317, 320, 333, 335, 338, 344, 345, 346, 349, 351 Uynīzāde Ṭab‘ī, 146 Üftāde, 222, 240 Ülfetī, 240 Ümmī Sinān, 338 Ümmī Sinānzāde, 338 Ümmī Sinānzāde Şeyḫ Musṭafā Efendi, 333 Ümmü Gülsüm, 221 Ünsī, 285 Ünsī-yi Şamlı, 84 Üsküdārī, 139, 143, 149 Üsküdārī Ḥāfıẓ, 139 Üsküdārī Meḥmed Efendi, 90, 112 Üsküdārī Musṭafā, 178 Üsküdārī Musṭafā Aġa, 178 Üsküdārī Rif‘at, 109, 143 Üsküdārī Sa‘īd Molla Meḥmed, 139

Üsküdarlı Meḥmed ‘Āṣım el-Celvetī, 339 Üsküdarlı Meḥmed Efendi, 74 Va‘dī, 86, 146, 165 Vaḥīd, 91, 165, 284, 330 Vaḥyī, 222, 240, 305 Vak‘anüvis Nûrî Efendi, 319 Vālī, 139, 165, 240 Vālī-i Baṣra ‘Alī Paşa, 91 (bkz. ‘Alī Paşa-Baṣravī) Vardārī, 139 Vardārī Meḥmed Efendi, 90 Vaṣfī, 181 Vâsıf, 177 Vāṣıf, 114, 148, 181, 191, 307, 330 Vāṣıf ‘Osmān Bey, 190 Vaṣṣāf, 157 Vaṣṣāf ‘Abdullāh Efendi, 148, 165 Vecdī, 74, 84, 91, 139, 146, 148, 155, 165, 167, 313 Vechī, 91 Vech-i ‘Arażbār, 73, 109, 111, 128, 148, 179, 181, 189, 191, 193, 205 Vech-i Ḥüseynī, 278, 333, 344 Vecīhī, 146, 165 Vehbī, 74, 78, 91, 112, 143, 148, 165 Vehbī Çelebī, 143 Vehbī-yi Damcı, 145 Vehhāb, 222

391

Veled Çelebi, 259 Veliyyüddīn Efendizāde, 101 Veliyyüddīn Efendizāde Meḥmed Emīn, 119 Veliyyüddin Efendizâde Mehmed Emin Efendi, 102, 120 Vesīm, 84 Vesīm Efendi, 162 Veysî, 303 Veysī, 91, 146, 155, 313 Viṣālī, 240 Vişnezāde, 146 Ya‘ḳūb, 222 Yafes, 110 Yaġlı ‘Abdurraḥmān, 84, 90 Yahūdī İsāḳ, 74, 149 Yaḥyā, 84, 91, 139, 143, 165, 281 (bkz. İsāḳ-ı Yahūdī, İsāḳ) Yaḥyā Çelebī, 260 Yaḥyā Çelebī [Diyārbekrī], 260 Yaḥyā Efendi, 91, 146, 309 Yaḥyā-yı Baġdādī, 309, 310 Yaḥyā-yı Laḥsāvī, 90 Yani, 175, 181, 194, 195 Yasef, 110, 111, 131 Yasef Yahūdī, 149 Yegāh, 60, 70, 73, 83, 111, 114, 138, 148, 162, 171, 181, 195, 209, 247, 248,

254, 294, 295, 311, 332, 335 Yeġen Ali Paşazāde Ḥamdī Musṭafā Bey, 314 Yehūd, 74 Yemenī, 146 Yenipazarlı Abdurrahman Vâlî, 299 Yentur Ḫalīfe, 146 Yeroz, 152 Yetīmī Eşmīzāde, 146 Yorġaki, 195 Yūnus, 222, 240, 290, 302, 331, 348 Yūsuf, 139 Yūsuf bin ‘Abdullāh, 335 Yūsuf Çelebī, 57, 67, 74, 84, 86, 90, 109, 139, 143, 149, 158, 162, 222, 260, 342 Yūsuf Efendi, 74 Yūsuf-Ḥabībzāde, 91 Yūsūf-i Mevlevī-Çengī, 259 Yuvarlaḳ, 139 Yümnī, 84, 146, 165, 240 Yürük Semā‘ī, 86, 114, 230, 340 Yüsrī, 146 Ẓaharyā, 57, 70, 73, 86, 90, 107, 109, 111, 131, 139, 149, 153, 162, 263 Ẕāiḳ ‘Ārif Aġa, 148 Ẕākir Aḥmed Efendi, 84 Ẕākīr Ḫaṭīb, 238 Ẕākir Ḥüseyin, 119

Zākirbaşı Turşucu Ḥāfıẓ Meḥmed Efendi, 232 Ẕākīrī, 222 Ẕātī, 84, 165, 281 Ẕātī-i ḳadīm, 146 Zāvīl, 73, 83, 90, 107, 109, 111, 128, 138, 148, 162, 169, 175, 181, 195, 211, 298, 337 Zekâî Dedezâde Hâfız Ahmed Efendi, 348 Zekāī Efendi, 232 Ẕekī, 105, 190, 195 Ẕekī Ḫalīl, 57, 117 Ẕeki Ḫalīl Aġa, 84 Ẕekī Ḫalīl Efendi, 90, 146 Ẕekī Meḥemmed Aġa, 181 Ẕekī Meḥmed Aġa, 175, 187, 189, 193, 212 Zemzem, 90, 138 Zemzeme, 69, 73, 111, 143, 162, 222, 306, 311, 315 Zenbilli Ali Efendi, 271, 272 Zencīr, 69, 83, 86, 114, 153, 164, 287, 295, 297, 299, 304, 316, 329, 331, 332, 336, 340, 341, 345, 349 Zenha, 152 Ẕevḳiṭarab, 189, 193 Ẕevḳuṭarab, 107 Zeynīzāde, 139 Zeytyaġī Ṭab‘ī, 263 Ẓıllī, 281 Ẕımmī Murād, 149 Ẕihnī, 146, 162, 222, 281

392

Ẕihnī Aġa, 193 Ẕihnī Çelebī, 84, 164 Ẕihnī Efendi, 259 Ẕikrī Ḥüseyin Efendi, 139 Zīrāfken, 301 Zīrefkend, 90, 117, 138, 222, 238, 317 Zīrgūle, 83, 90, 117, 138, 145, 181, 191, 240, 317, 333, 337, 340, 343, 346 Zīrkeşīde, 143 Zīver Paşa, 329 Zurnazen Aḥmed, 62, 143