&
XS Deluxe
Het micro-appartement.
Het stadswonen is populairder dan ooit. Terwijl er nog niet zo lang geleden sprake was van een stadsvlucht, werkt de huidige stad als een magneet voor een grote verscheidenheid aan bewoners. Zij waarderen de diversiteit, de levendigheid en de voorzieningen die de stad biedt en dragen hier op hun beurt zelf aan bij. De trek naar de stad gaat gepaard met stijgende huizenprijzen. Als deze ontwikkeling zich verder doorzet, lijkt de binnenstad als woonmilieu enkel nog weggelegd voor de happy few, waardoor ze een groot deel van haar gevierde diversiteit dreigt te verliezen. De noodzaak voor betaalbare binnenstedelijke woningen biedt kansen voor innovatieve stedelijke woonvormen die aansluiten op de levensstijl van de nieuwe stedeling én inpasbaar zijn in de compacte (binnen)stad . Precies zo’n woonvorm is die van het micro-appartement. De groeiende groep één- en tweepersoonshuishoudens waar het micro-appartement zich op richt, hecht minder aan bezit en is bereid meer te delen. De stad wordt door hen gebruikt als tweede huiskamer en de auto is ingeruild voor een car-sharingabonnement. Nabijheid van stedelijke voorzieningen staat hoog op het lijstje van woonwensen en de woning mag geen blok aan het been zijn voor deze groep die juist mobiliteit en flexibiliteit wenst.
Naast een scherp prijsniveau biedt het micro-appartementengebouw kansen op het gebied van duurzaamheid. Compacte woningen, in combinatie met het delen van voorzieningen, maken het mogelijk efficiënt om te gaan met ruimte, energie en materiaal. Zowel in de loop van de geschiedenis als vandaag de dag zien we diverse voorbeelden van woningen met een minimaal woonoppervlak. Het huidige aanbod van kleine stadswoningen heeft echter vaak een speculatief karakter. Dit resulteert in geïmproviseerde studioappartementen die relatief weinig woonkwaliteit bieden voor hun prijs. Goede voorbeelden blijven beperkt tot een experiment of toepassing op kleine schaal. Het micro-appartement als stedelijke woonvorm staat nog in de kinderschoenen. Dit document vormt een pleidooi voor de emancipatie van het micro-appartement tot een zelfstandige stedelijke woontypologie. Aan de hand van een analyse van historische en hedendaagse voorbeelden en een duiding van de wensen van ‘de nieuwe stedeling’ worden op verschillende schaalniveaus scenario’s geschetst voor appartementsgebouwen die het compacte stadswonen, the private house, combineren met genereuze gedeelde voorzieningen, the collective home: XS deluxe.
&
Inhoud
Het micro-appartementengebouw in de stad
3.2 Het micro-appartementengebouw
3.3 Het micro-appartement
1. Context
3.1 2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
Nieuwe binnenstedelijke woontypologie 3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
2.
3.2 Het micro-appartementengebouw
Context
3.3 Het micro-appartement
1.
1. Context
1. Context
10/11
1. Context
Wat zijn de sociaal-maatschappelijke, economische en demografische trends waarop het micro-appartement inspeelt?
12/13
1. Context
Het grootste deel van de bevolkingsgroei van de komende jaren vindt plaats in de stad.
Bevolkingsgroei in Nederland in % 2003-2015
100%
80%
60%
Vier grootste gemeenten
40%
Overige gemeenten met meer dan 100 duizend inwoners op 1-1-2014
20%
0
Overige gemeenten in Nederland 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
14/15
1. Context
Het aantal één- en tweepersoonshuishoudens neemt sterk toe.
Aantal huishoudens in Nederland x1000 1950-2010, prognose: 2020-2040
6000
5000 Meerpersoonshuishoudens 4000 Eenpersoonshuishoudens 3000
2000
1000
0 1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
2020*
2030*
2040*
16/17
Opkomst van de nomadische stedeling: de stad als huiskamer.
1. Context
Klimatologische veranderingen en de uitputting van fossiele brandstoffen resulteren in een toenemende bewustwording van de persoonlijke ecologische footprint: duurzaamheid als onderdeel van lifestyle.
18/19
Opkomst virtuele wereld: toenemende flexibiliteit in woon- en werkomgeving.
1. Context
Minder hebben, meer delen: Delen is het nieuwe bezit.
20/21
Huizenprijzen van binnenstedelijke woningen nemen exponentieel toe door een toenemende trek naar de stad.
1. Context
Door de stijgende huizenprijzen dreigt een monocultuur: de binnenstad enkel als woonmilieu voor de happy few.
2. Nieuwe binnenstedelij woontypologi
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
jke ie
24/25
Het micro-appartement.
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
De toenemende populariteit van het binnenstedelijk wonen en de veranderde mentaliteit ten aanzien van duurzaamheid, bezit en lifestyle openen de deur voor een nieuwe binnenstedelijke woontypologie:
Geschiedenis van het compacte wonen
26/27
Verschillende ontwikkelingen hebben in het verleden bijgedragen aan de opkomst van het micro-appartement. Het functionalisme legde aan het begin van de 20ste eeuw de basis voor een rationele benadering van de woningplattegrond. Doel was om goede woningen binnen het bereik van de massa te brengen. Hiertoe werden normen opgesteld waaraan woningen minimaal dienden te voldoen. Dit leidde tot de woning voor het ‘Existenzminimum’: kleine standaardwoningen met een minimum aan basiscomfort. In de wederopbouwperiode speelde het functionalistische gedachtegoed van de op standaardisatie en rationalisatie gebaseerde woningbouwproductie een belangrijke rol in het oplossen van het woningtekort. De meeste woningen waren gericht op het (arbeiders)gezin. In de loop van de jaren zestig, ingegeven door de intredende individualisering en de toename in welvaart, komt er meer aandacht voor de differentiatie van het wonen. Er wordt geĂŤxperimenteerd met nieuwe woonvormen, zoals cocon-achtige woningen of woningen met slimme multifunctionele meubels. Tegelijkertijd is er steeds meer interesse in de hedonistische kant van het wonen. Het gezin blijft echter de doelgroep bij uitstek en de experimenten worden maar op zeer beperkte schaal gerealiseerd. In de jaren negentig trekt de overheid zich steeds verder terug uit de woningbouw. Er ontstaat een woonmarkt en de term woonconsument doet zijn intrede. Wonen wordt steeds meer verbonden met lifestyle. Het stadswonen leeft op en er ontstaat een markt voor stedelijke woonvormen zoals die van het micro-appartement.
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
+/- 1900
Eerste patent Murphybed aangevraagd William L. Murphy
1921-1922 Justus van Effencomplex, Rotterdam
1920’s - .. Hotel Chelsea, New York City
1927-1928
Het Nieuwe Huis, Amsterdam Barend van den Nieuwen Amstel
Michiel Brinkman
Opklapbaar bed bedacht door William L. Murphy. De mythe wil dat hij door deze uitvinding een operazangeres, waar hij een oogje op had, kon ontvangen in zijn eenkamerappartement in San Francisco.
Dit bouwblok was in veel opzichten vooruitstrevend. In het midden van het bouwblok stond een gebouw waar veel voorzieningen voor het blok in werden gecentraliseerd, zoals wassen, drogen, strijken en verwarming. Hierdoor kon ruimte in de woningen worden gewonnen.
Hotel op Manhattan dat vanaf de jaren 20 een vrijplaats zou worden voor schrijvers, dichters, kunstenaars, acteurs en anderen met een soortgelijke bohemien levensstijl. Door de jaren heen hebben o.a. Bob Dylan, Stanley Kubrick, Leonard Cohen, Willem de Kooning, Nico, Janis Joplin en Jimmy Hendrix voor langere tijd in dit hotel gewoond. In 2011 is het hotel gesloten voor renovatie.
‘Het Nieuwe Huis’ aan het Roelof Hartplein in Amsterdam vormde een van de eerste (seculiere) woongebouwen voor alleenstaanden. Het complex bevatte kleine tot middelgrote kamers voor gegoede vrijgezellen. Een hulp voorzag iedereen in de dagelijkse boodschappen en de huishoudelijke basistaken. Op de begane grond bevonden zich naast enkele winkels en een openbare leeszaal, een gemeenschappelijk restaurant met een centrale keuken.
28/29
1929
Existenzminimum CIAM / Walter Gropius
Aan het eind van de jaren 20 kwam het Existenzminimum bij de modernistische architecten op het programma. Hun streven was om een appartement met een minimum aan basiscomfort te ontwikkelen dat voor de massa gestandaardiseerd geproduceerd kon worden. Zo werd een oplossing gezocht voor de hoge huren van de werkende klasse.
1928-1932
Narkomfin gebouw, Moskou
1932-1934 Bergpolderflat, Rotterdam
Moisei Ginzburg & Ignaty Milinis
W. van Tijen in samenwerking met J. Brinkman (zoon van M. Brinkman) & L. v/d Vlugt
Naar socialistische idealen gebouwd woongebouw, waar een groot deel van de voorzieningen collectief was. Zo had het blok een gemeenschappelijke keuken, crèche, wasserette, dakterras, bibliotheek en gym. Er waren verschillende typen appartementen die in meer of mindere mate “gecollectiviseerd” waren.
Eerste galerijflat in Nederland en revolutionair op het gebied van geprefabriceerd bouwen. De appartementen waren weliswaar klein, nauwelijks 50 m², maar waren door de flexibele indeling en de toepassing van kastenwanden toch comfortabel. De bedden van de ouderslaapkamer konden worden opgeklapt en door de glazen schuifwanden te openen kon deze ruimte dan bij de woonkamer getrokken worden.
1947-1952
1965
Le Corbusier
Reyner Banham & François Dallegret
Geïnspireerd door het Narkomfin gebouw ontwierp Le Corbusier een woongebouw waarvan er uiteindelijk vier zijn gerealiseerd door heel Europa. De appartementen waren op slimme wijze georganiseerd over twee verdiepingen en op het dak bevonden zich collectieve voorzieningen als kinderdagverblijf, kleuterschool, gym, openluchttheater en zelfs een 300 meter lange hardloopbaan.
Radicaal concept om het traditionele en permanente huis te vervangen door een minimaal omhulsel waar alle noodzakelijkheden voor een modern leven in waren geïntegreerd (beschutting, voedsel, energie en tv).
Unité d’habitation
A Home is not a House
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
1966
The Living Pod David Greene (Archigram)
Utopisch plan voor leefcapsules voor nomadische stedelingen. De capsule kon worden “ingeplugd” in een grotere constructie binnen de stad of zelfstandig staan in het open landschap.
1970-1972 Nakagin Capsule Tower Kisho Kurokawa
De capsuletoren in Japan vormt een van de meest extreme voorbeelden van het geprefabriceerde appartementencomplex. Oorspronkelijk werd de toren gebouwd voor 140 vrijgezelle kantoorwerkers. De toren bestaat uit een centrale kern waaraan geprefabriceerde woonruimtes van nauwelijks 10 m² zijn bevestigd.
1971
Total Furnishing Unit Joe Columbo
1972
Expandable Living Container Alberto Rosselli
In plaats van individuele meubelstukken ontwierp de radicale Italiaanse industrieel ontwerper Joe Columbo een leefomgeving waar alle essentiële functionaliteit in een naadloze plastic unit is geïntegreerd.
Lichtgewicht aluminium woning die in vier richtingen kan worden uitgevouwen door middel van uitschuifbare geleiders, scharnierende vloeren en accordeonwanden.
30/31
1972
Mobile and Flexible Environment Module
1975
Hotel Sphinx, New York City
Ettore Sottsass jr.
Elia & Zoe Zenghelis (OMA)
Een huiselijke omgeving die bestaat uit een netwerksysteem van koppelbare grijze plastic modules op wielen. Elke module heeft een functie: een fornuis, koelkast, kledingkast, badkamer met douche, jukebox, bibliotheek en leeszaal. Zo zou het voor iedereen mogelijk zijn een persoonlijke woonomgeving samen te stellen.
Het papieren ontwerp voor Hotel Sphinx neemt het luxe hotel als nieuw prototype voor de massawoningbouw. Het ontwerp vormt een manifest voor een meer hedonistische levensstijl: kleine appartementen met luxe balkons worden aangevuld met luxe collectieve functies in de kop van de ‘Sphinx’.
1979
Eerste Capsulehotel, Osaka
1990’s
Kyosho Jutaku, Tokyo
Kisho Kurokawa
Eerste capsulehotel wordt geopend in Osaka, Japan. Ontworpen door Kisho Kurokawa die eerder ook de Nakagin Capsule Tower ontwierp. De “hotelkamer” is zo minimaal mogelijk ontworpen en is ongeveer 2 m² groot. Iedere capsule bevat een bed, elektrische aansluiting en tv.
In de jaren 90 werden in Tokyo de Kyosho Jutaku (“Microhuizen”) zeer populair door stijgende huizenprijzen en een aanhoudende recessie in Japan. Deze kleine eengezinswoningen werden vaak op minuscule restruimtes in de stad gebouwd, soms niet groter dan een parkeerplek.
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
2002
Microflat, Londen Piercy Conner
2006
24-in-1-appartement, Hong Kong
2011
Sleepbox, Moskou Arch Group
Gary Chang
In Londen lanceert architect Piercy Conner het concept “microflat”. Dit is een appartement van 32 m² met een geprefabriceerde module met daarin de badkamer en keuken. Uiteindelijk is alleen een modelwoning gerealiseerd.
Gary Chang, een architect uit Hong Kong, richtte voor zichzelf een appartement van 32 m² in dat door middel van verschuifbare wanden tot 24 verschillende ruimtes kon worden getransformeerd.
Unit met twee bedden wordt geplaatst op Sheremetyevo Airport in Moskou. Deze kan gehuurd worden door reizigers vanaf 30 minuten tot enkele uren.
2012
2013
Het Student Hotel opent in Rotterdam, Amsterdam en later ook in Den Haag. Internationale studenten kunnen een luxe gemeubileerde kamer huren in een complex waarbij faciliteiten als keuken, studieruimte, bibliotheek, game-ruimte, restaurant en gym gedeeld worden.
Burgemeester Michael Bloomberg schrijft een prijsvraag uit waarbij een uitzondering op de regelgeving voor de minimale maat van een woning wordt gemaakt om te onderzoeken hoe betaalbare woningen binnen New York kunnen worden gerealiseerd. Het winnende ontwerp bestaat uit appartementen vanaf 23 m².
The Student Hotel R’dam / A’dam / Den Haag
My Micro NY, New York
Het micro-appartement biedt op verschillende niveaus kansen voor een duurzame verdichting van onze binnenstad.
32/33
De belangrijkste en meest specifieke vorm van duurzaamheid die het micro-appartementengebouw in zich heeft is duurzaamheid door dichtheid en delen. Het is evident dat compacte woningen in hoge dichtheid minder ruimte, materiaal en energie verbruiken dan grote woningen in lage dichtheid. Dichtheid en de daarmee samenhangende collectiviteit hebben echter nog andere voordelen op het gebied van duurzaamheid.
12 / 30 m2
2 / 150 m2
Duurzaam energiegebruik door minder m3 te verwarmen ruimte
Duurzaam ruimtegebruik door stapeling van compacte woonunits
Duurzame levensstijl door het delen van voorzieningen
Duurzame mobiliteit door nabijheid van voorzieningen en openbaarvervoersknooppunten
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
Zij maken het mogelijk om zaken als voorzieningen en installaties te delen over meerdere gebruikers waardoor efficiencyvoordelen ontstaan. Hierbij kan gedacht worden aan gedeeld autogebruik, collectieve energieopwekking of een gemeenschappelijke wasserette. Daarnaast reduceert binnenstedelijke dichtheid de verkeersbewegingen en de automobiliteit. Veel stedelijke voorzieningen bevinden zich immers op loop- en fietsafstand en het aanbod van openbaar vervoer is groot. Maar misschien is wel het belangrijkste dat het micro-appartement ertoe bijdraagt dat verschillende doelgroepen, verschillende mensen, in de stad kunnen blijven wonen. Want deze diversiteit zorgt ervoor dat de stad een dynamische en aantrekkelijke plek blijft om te vertoeven, voor nu en in de toekomst!
Het micro-appartement vandaag
34/35
De markt voor kleine stadsappartementen neemt de laatste jaren sterk toe. Het aanbod speelt in op de sterke vraag naar betaalbare stadswoningen en heeft vaak een speculatief karakter. Dit resulteert op diverse plekken in ge誰mproviseerde studioappartementen die relatief weinig woonkwaliteit bieden voor hun prijs. Vaak ontstijgen zij het niveau van het studentenhuis niet.
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
Hoe ontwikkelen we woongebouwen met micro-appartementen die ondanks het beperkte woonoppervlak, ruimte en luxe bieden aan een verscheidenheid aan doelgroepen?
Doelgroep: de ‘nieuwe’ stedeling.
36/37
Allereerst dient bepaald te worden voor wie het micro-appartementengebouw aantrekkelijk is en wat de eisen zijn van deze doelgroep. Over het algemeen kunnen we stellen dat de doelgroep de nieuwe stedeling is.
Deze doelgroep: - verkiest centraal wonen boven een grote grondgebonden woning; - wil in nabijheid van voorzieningen en werk wonen; - is minder auto-centrisch; - is bereid voorzieningen te delen als dit meerwaarde biedt; - brengt veel tijd door buiten de woning.
Binnen de doelgroep van ‘de nieuwe stedeling’ kunnen diverse subgroepen met elk hun eigen woonwensen worden onderscheiden.
2. 2. Nieuwe binnenstedelijke woontypologie
BUDGET BEHOEFTE LUXE BEHOEFTE SOCIAAL CONTACT BEHOEFTE SERVICES
student
starter
bachelor
expat
dink
2nd home empty nester(s)
● ● ●●●
●●● ●●● ●● ●●
●●● ●●● ●●● ●●●
●●● ●●● ● ●●
●●● ●●●
-
●● ●● ●●● ●
●
●●● ●●● ● ●●
20 - 30 m²
20 - 30 m²
20 -40 m²
20 - 40 m²
40 - 50 m²
20 - 30 m²
40 - 50 m²
- collectieve ruimte - shared use - dakterras - bergruimte
- gastenverblijf - kookstudio - zwembad / sauna - dakterras - bergruimte
- services - collectieve ruimte - zwembad / sauna - dakterras - bergruimte
- gastenverblijf - kookstudio - zwembad / sauna - dakterras - bergruimte
- services - dakterras - bergruimte
- levensloopbestendig - gastenverblijf - kookstudio - zwembad / sauna - dakterras - bergruimte
(portier, housekeeping)
RUIMTELIJKE BEHOEFTE
PROGRAMMATISCHE BEHOEFTE - studieruimte
- collectieve ruimte - shared use - dakterras - bergruimte
-
De ontwerpopgave voor het microappartementengebouw kan worden opgedeeld in 3 onderdelen:
38/39
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad 3.2 Het micro-appartementengebouw 3.3 Het micro-appartement
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
3.2 Het micro-appartementengebouw
3.3 Het micro-appartement
3.1 Het microappartemente in de stad
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
engebouw
Het micro-appartementengebouw dient te worden ingepast in de bestaande compacte binnenstedelijke context waar ruimte schaars is.
42/43
Hiertoe dient de stad te worden gescand op potentiĂŤle bouwlocaties en dient creatief te worden omgesprongen met de typologie van het gebouw, zodat dit geen belemmering vormt voor zijn omgeving.
op bestaande gebouwen
boven utilitaire plekken
op verkeersknooppunten
aangeheeld aan bestaande gebouwen
op water
in bestaande gebouwen
in monumenten
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
op leegstaande kavels
44/45
Afhankelijk van de beschikbare ruimte en de aanwezige stedenbouwkundige regelgeving kunnen verschillende typologieĂŤn van appartementengebouwen worden ingepast.
Superblok 32x25x15 m
Langwerpig blok 48x19,5x18 m
XL Toren 16,5x13x60 m
Dubbelzijdige schijf 35x19,5x15 m
Atrium blok 35x31,5x12 m
Stedelijk blok 44x44x16 m
Toren 27x13x36 m
Langwerpige schijf 91x19,5x6 m
Gesloten bouwblok 52,5x52,5x6 m
Langwerpig blok 87x19,5x9 m
Toren met vide 26x13x36 m
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
Schijf 28x14,5x30 m
Locaties voor micro-appartementengebouwen
46/47
Den Haag
Locaties voor micro-appartementengebouwen
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
Utrecht
Locaties voor micro-appartementengebouwen
48/49
Amsterdam
Locaties voor micro-appartementengebouwen
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
Rotterdam
Casestudie Amsterdam De potentie van het micro-appartementengebouw wordt ge誰llustreerd aan de hand van een casestudy ontwerp. Het betreft een fictief project voor 4 micro-appartementengebouwen op een hoogstedelijke locatie:
50/51
de Prins Hendrikkade te Amsterdam.
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
52/53
Vierhonderd micro-appartementen aan het water, de binnenstad van Amsterdam en op een steenworp afstand van het centraal station. Vier verschillende piergebouwen tonen hoe het micro-appartementengebouw eruit kan komen te zien. Wat zij gemeenschappelijk hebben is dat het de collectieve voorzieningen zijn die identiteit geven aan het woongebouw.
3.1 Het micro-appartementengebouw in de stad
3.2 Het microappartemente
3.2 Het micro-appartementengebouw
engebouw
Het micro-appartementengebouw onderscheidt zich van andere - vaak monofunctionele woongebouwen door de rijke programmatische mix die het herbergt.
56/57
Naast de private woonunits bestaat het micro-appartementengebouw uit collectieve en (semi-) publieke functies die aansluiten bij de woonwensen en interesses van specifieke doelgroepen. Zij maken het woongebouw tot een stad in een stad en stimuleren ontmoeting, interactie en sociale activiteit.
Micro-appartementen
Collectieve functies
3.2 Het micro-appartementengebouw
Collectieve buitenruimte
Private buitenruimte
58/59
Door bepaalde woonfuncties onder te brengen in collectieve voorzieningen voor alle bewoners kan efficiënter met ruimte worden omgegaan aangezien er op ruimte in de woning zelf bespaard wordt.
3.2 Het micro-appartementengebouw
Daarnaast kunnen deze functies groter en luxer worden uitgevoerd. Er hoeft immers maar één gedeelde voorziening gerealiseerd te worden, in plaats van één voorziening per appartement.
In plaats van elk appartement te voorzien van een grote keuken, krijgt het gebouw een luxe kookstudio die kan worden gebruikt voor private dinner party’s. In plaats van een zonnehemel in elk appartement, bevindt zich in het gebouw één spa en wellness ruimte.
60/61
Alle gebouwen krijgen een basispakket aan collectieve voorzieningen bestaande uit een gemeenschappelijke wasruimte, gedeelde autovoorziening en gedeeld internet. Naar gelang de grootte van het complex en de behoefte van de bewoners kan het collectieve programma uitgebreid worden. Een gebouw met 20 appartementen krijgt bijvoorbeeld een collectieve sauna, een gebouw met 200 appartementen een zwembad. De collectieve voorzieningen vormen de branding tool bij uitstek van het micro-appartementengebouw. Zij geven identiteit en sexappeal aan het woongebouw.
(Multimedia) Lounge
XL Storage
Wasserette
Dakterras
Rooftop jacuzzi
Leenfiets
Receptionist / Portier
Stomerij
Greenwheels
Gastverblijf
Sauna
Squashcourt
Coffeebar
Bar + Roomservice
Product library
(Co-)Werkplekken
Conferentieruimte
Kookstudio
Yogastudio
Wijnbar
Housekeeping
Zwembad
Gym
Cinema
Supermarkt
Bibliotheek / Study
Restaurant / Buffet
3.2 Het micro-appartementengebouw
Digital services (WiFi, UPC, Spotify etc.)
62/63
Door elk micro-appartementengebouw standaard uit te rusten met deelauto’s kan het aantal benodigde parkeerplaatsen drastisch worden teruggebracht. Het delen van de auto sluit aan bij de doelgroep van het micro-appartement. De centrale ligging van de woning, de nabijheid van openbaar vervoer en taxi-apps als Uber maken het particuliere bezit van een auto voor hen overbodig. Het terugbrengen van het aantal parkeerplaatsen heeft een zeer gunstig effect op de ruimtelijke inpasbaarheid. Het zijn juist vaak de benodigde parkeerplaatsen die een bottleneck vormen voor de ontwikkeling van nieuwe binnenstedelijke woningen.
3.2 Het micro-appartementengebouw
De multifunctionele ruimte met kookstudio functioneert als een gemeenschappelijke eet-, woonen werkkamer. Er worden (kook)workshops gehouden en de bewoners kunnen de ruimte reserveren voor privÊfeesten, vergaderingen en dinner party’s.
Het micro-appartementengebouw vormt een geleidelijke overgang tussen de private woonsfeer van het huis en de openbare leefsfeer van de stad. Door een gradatie van verschillende typen collectieve woonruimtes en voorzieningen kan iedere bewoner zijn eigen leefstijl inpassen.
64/65
Vier categorieĂŤn collectieve faciliteiten kunnen worden onderscheiden: 1. Openbare ruimtes: Vrij toegankelijke functies waar het stedelijk leven het gebouw wordt ingetrokken. 2. Gemeenschappelijke ruimtes: Ruimtes t.b.v. gelijktijdig gebruik door de bewoners. 3. Private leefruimte +: Ruimtes die kunnen worden gereserveerd voor privĂŠgebruik door de bewoners. 4. Services: Extra diensten waarop de bewoners een abonnement kunnen nemen of inbegrepen zijn in de servicekosten.
Gemeenschappelijke ruimte - leeszaal - dakterras - fitness
Private leefruimte + - kookstudio - gastenverblijf - sauna - bergruimte
Openbare ruimte - restaurant - cafĂŠ
3.2 Het micro-appartementengebouw
Services: - receptie - interieurverzorging - internet
De collectieve ruimtes kunnen op verschillende manieren worden ge誰ntegreerd in het microappartementengebouw. Zij zijn een ideaal ontwerpinstrument om elk gebouw een specifieke identiteit en verschijningsvorm te geven die de programmatische mix van het gebouw verbeeldt.
kroon
66/67
lobbies
pixels
daklandschap
terrassen 3.2 Het micro-appartementengebouw
atrium
68/69
Naast collectieve buitenruimte kan elk micro-appartement optioneel worden voorzien van een buitenruimte. Deze kan variĂŤren van een geheel te openen gevel, waardoor het appartement getransformeerd kan worden tot een buitenkamer of tot een riant uitkragend terras dat als verlengde van het appartement functioneert.
terras
balkon
loggia
te openen gevel
3.2 Het micro-appartementengebouw
Hardlopen op 25 meter hoogte in het woongebouw voor de sportieve stedeling.
Yoga studio Terras
Gym Trimbaan Kookstudio Bar / restaurant
70/71
Werkplekken / conferentieruimte Bibliotheek Lobby Sauna
Haven
3.2 Het micro-appartementengebouw
Een eigen haven koppelt het compacte wonen aan de uitgestrektheid van de Amsterdamse wateren.
Kookstudio
Gastenverblijf
72/73
Yogastudio Wasserette Study Jachthaven Lobby (Koffie-) Bar
3.2 Het micro-appartementengebouw
Bewoners van het micro-appartement ervaren de luxe van gedeelde voorzieningen in en rondom de collectieve vide van het woongebouw.
Dakterras
Horecapaviljoen
Squashcourt Bar
74/75
Terras Jacuzzi Gym Lobby Supermarkt Werkplekken
3.2 Het micro-appartementengebouw
De functionalistische galerijflat wordt een hedonistische woonmachine door de uitkragende collectieve voorzieningen met zwembad, theater en stadsbalkon.
Dakterras
Kookstudio Sauna Gastenverblijf
76/77
Terras Terras Gym Cinema / auditorium Lobby Zwembad
3.2 Het micro-appartementengebouw
78/79
3.2 Het micro-appartementengebouw
De diversiteit aan appartementen en collectieve functies in het gebouw bieden ruimte aan verschillende levensstijlen. Iedere bewoner beleeft en gebruikt het gebouw op een geheel persoonlijke manier.
Expat “Deze woning is ideaal voor mij. Ik heb niet veel tijd naast mijn drukke baan, en de functies en services van het gebouw sluiten hier perfect bij aan.”
APPARTEMENT 0700u wordt wakker
80/81
YOGASTUDIO 0730u yogasessie GYM 1800u work-out
KANTOOR 0900u werk
BAR 2130u drankje met medebewoners LOBBY 0830u brengt was naar stomerij
Bachelor
APPARTEMENT 0900u staat op SQUASHCOURT 1330u wedstrijd squash BAR / TERRAS 2000u borrel met vrienden JACUZZI 1600u
CONFERENTIEZAAL 1500u vergadering in conferentieruimte
ESPRESSOBAR 1030u werkt aan freelance opdracht
3.2 Het micro-appartementengebouw
“Voor mij is dit appartement een ideale uitvalsbasis voor mijn leven in de stad. De centrale locatie en luxe voorzieningen passen goed bij mijn flexibele levensstijl.”
Empty nester(s) “Wij woonden eerst groter, buiten de stad. Nu de kinderen het huis uit zijn vinden we het fijn om weer midden in de stad te wonen, zonder concessies te doen betreft de voorzieningen en luxe van onze woning.”
82/83
KOOKSTUDIO 2000u diner met de familie
APPARTEMENT 0900u staan op
SUPERMARKT 1100u boodschappen doen
GASTENVERLIJF 2330u dochter blijft slapen YOGASTUDIO 1000u Yogasessie HAVENTERRAS 1400u ontvangt familie
HAVEN 1500u varen op het IJ met de familie
Starter “Ik ben net afgestudeerd en gestart met een ambitieuze baan. De woning, de locatie, maar ook de luxe faciliteiten, zijn precies waar naar ik op zoek was op dit punt in mijn carrière.”
CINEMA 2100u kijkt film met medebewoners RESTAURANT 1900 eet met vrienden in de stad
APPARTEMENT 0730u staat op
WASSERETTE 0830u brengt was weg ZWEMBAD 0800u baantjes trekken
KANTOOR 0900u werkt op kantoor
3.2 Het micro-appartementengebouw
SAUNA 2030u kwartier in de sauna
3.3 Het microappartement
3.3 Het micro-appartement
86/87
3.3 Het micro-appartement
Hoe kan een klein appartement toch veel ruimte, comfort en gebruiksmogelijkheden bieden?
88/89
De wens om een klein woonoppervlak zo efficiĂŤnt mogelijk te benutten heeft geleid tot slimme ruimtelijke oplossingen, variĂŤrend van schuifbare wanden, opklapbedden, hoogslapers en trapkasten.
opklapbare meubels
verschuifbare meubels, wanden en vloeren
stapeling van functies in ĂŠĂŠn ruimte
3.3 Het micro-appartement
restruimte benut voor opslag
HĂŠt micro-appartement bestaat niet. Het kan vele vormen en groottes hebben; van diep tot breed en van 24 m2 tot 48 m2.
XXS 3x8 m
Juist in de derde dimensie liggen er kansen voor ingenieuze vormen van economisch ruimtegebruik en kan er een vorm van luxe worden gerealiseerd.
smal
4x6 m
breed
5x5 m
90/91
vierkant
M
L
4x8 m
4x10 m
5x9,6 m
5x6,5 m
8x5 m
6x8 m
5,7x5,7 m
6,25x6,25 m
7x7 m
3.3 Het micro-appartement
XS
Om binnen een beperkt oppervlak toch een zo ruim mogelijk appartement te realiseren hanteren we drie ontwerpprincipes: 1. Comprimeren van secundaire functies t.b.v. een zo groot mogelijke leefruimte. 2. Flexibele interieurelementen die een multifunctioneel ruimtegebruik mogelijk maken.
comprimeren
3. Optimaal gebruik van hoogte: minimale hoogte voor secundaire functies en een royale hoogte voor de leefruimte.
92/93
maximaliseren
slapen
douchen + opslag wonen
woonlagen
3.3 Het micro-appartement
flexibel interieur
94/95
Door het bad in de wandkast te integreren en deze aan de gevel te plaatsen wordt de woning tijdens het baden tot één grote badkamer met een sensationeel uitzicht over de stad.
Voorbeeld 1: wonder wall-appartement Alle secundaire functies van het appartement (keuken, badkamer, toilet en berging) worden ondergebracht in één kastenwand. Zelfs het bed zit opgeborgen in deze zogenaamde wonder wall. Hierdoor ontstaat een grote vrij indeelbare leefruimte met de vorm van een pijpenla.
3.3 Het micro-appartement
40 m2
96/97
De split level lay-out creĂŤert de ruimtelijke kwaliteit van een villa in een appartement van 35 m2.
36 m2
Door twee verschillende typen splitlevelappartementen in elkaar te schuiven ontstaat de mogelijkheid om het wonen en het slapen op verschillende niveaus te situeren binnen een beperkte bouwhoogte. Het onderste appartement heeft een privĂŠ-entresol, het bovenste appartement profiteert van een hogere leefruimte.
3.3 Het micro-appartement
Voorbeeld 2: duplex-appartement
98/99
Het centrale meubel bevat een uitschuifbaar bed dat de woonkamer transformeert in een slaapkamer.
Voorbeeld 3: double room-appartement Een centraal meubelelement scheidt twee woonzones. In het meubel zijn de badkamer, keuken, berging en een uitschuifbaar bed opgenomen. Aan de ene zijde bevindt zich de woonkamer/ slaapkamer. Aan de andere zijde bevinden zich de eetkeuken en de entree van de woning.
3.3 Het micro-appartement
40 m2
100/101
De moderne bedstede comprimeert de slaapruimte en maximaliseert de woonruimte.
Voorbeeld 4: boxbed-appartement Het slapen is opgenomen in een multifunctioneel meubel dat de woning organiseert. De roterende wand die toegang biedt tot de eigentijdse bedstede kan gelijktijdig als inloopkast gebruikt worden. Aan de buitenzijde van de wand kan een tafel uitgeklapt worden.
3.3 Het micro-appartement
40 m2
102/103
Tot slot
3.3 Het micro-appartement
Het micro-appartement zal de komende jaren een steeds belangrijker wordende woonvorm zijn. De initiatiefnemers en auteurs van deze studie hopen een bijdrage te kunnen leveren aan deze ontwikkeling. Doel is om tot concrete, innovatieve en duurzame projecten te komen. Projecten waarin de kansen die het compacte stadswonen biedt voor stad en stedeling ten volle worden benut.
Zilverstraat 39 2718 RP Zoetermeer T. 088 010 5 700 www.synchroon.nl
Delftsestraat 9D 3013 AB Rotterdam T. 010 414 01 81 www.shifta.nl