tripitaka_00

คํานํา พระพุทธวจนะ คือ พระไตรปฎก รวมเปนศาสนธรรมคําสอนของพระพุทธเจา จัดเปนองค ๙ คือ สุตตะ ไดแกอุภโตวิภังค นิทเทส ขันธกะ ปริวาร พระสูตรตางๆ มีมงคลสูตรเปนตน เคยยะ คือพระสูตรที่ประกอบไปดวยคาถาทั้งหมด เวยยากรณะ คือพระอภิธรรมปฎกทั้งหมด พระสูตรที่ไมมีคาถา และพุทธวจนะที่ไมไดจัดเขาใน องค ๘ ไดชื่อวาเวยยากรณะทั้งหมด คาถา คือพระธรรมบท เถรคาถา เถรีคาถา และคาถาลวนๆ ที่ไมมีชื่อวาสูตรในสุตตนิบาต อุทาน คือพระสูตร ๘๒ สูตร ที่พระพุทธเจาทรงเปลงดวยโสมนัสญาณ อิติวุตตกะ คือพระสูตร 100 สูตร ที่ขึ้นตนดวยคําวา ขอนี้สมจริงดังคําที่พระผูมีพระภาคเจาตรัสไว ชาดก เปนการแสดงเรื่องในอดีตชาติของพระพุทธเจา มีอปณณกชาดกเปนตน มีทั้งหมด ๕๕๐ อัพภูตธรรม คือพระสูตรที่ปฏิสังยุตดวยอัจฉริยอัพภูตธรรมทั้งหมด เวทัลละ คือระเบียบคําที่ผูถามไดความรูแจงและความยินดี แลวถามตอๆ ขึ้นไป ดังจูฬเวทัลลสูตร สัมมาทิฏฐิสูตร และสักกปญหสูตร เปนตน พระพุทธวจนะเหลานี้ โดยสภาพแหงธรรมแลว เปนสัจธรรมที่ทรงแสดงวา เปนธรรมที่ลึกซึ้งรูได ยาก รูตามเห็นตามไดยาก สงบประณีต ไมอาจจะรูไดดวยการตรึก ละเอียด เปนธรรมอันบัณฑิตจะรูได เพราะสภาวะแหงธรรมมีลักษณะดังกลาว จึงจําตองชี้แจงใหเกิดความเขาใจทั้งโดยอรรถะ และพยัญชนะ เพื่อใหสามารถหยั่งรูธรรมทั้งหลายตามความเปนจริงในเรื่องนั้นๆ เนื่องจากพื้นเพอัธยาศัยของคนแตกตางกันในดานตางๆ ซึ่งทรงอุปมาไวเหมือนดอกบัว ๔ เหลา พระพุทธเจาจึงทรงมีวิธีในการแสดงธรรม ตามอาการสอนธรรมของพระองค ๓ ประการ คือ ๑. ทรงสอนใหผูฟงรูยิ่งเห็นจริง ในสิ่งที่ควรรูค วรเห็น ๒. ทรงแสดงธรรมมีเหตุที่ผฟู งอาจตรองตามใหเห็นจริงได ๓. ทรงแสดงธรรมเปนอัศจรรย คือผูปฏิบัติตามจะไดรับประโยชนตามสมควรแกการประพฤติ ปฏิบัติ แตเพราะพระพุทธเจาทรงประกอบดวยปาฏิหาริย ทรงฉลาดในโวหารเพราะทรงเปนเจาแหงธรรม กอนจะทรงแสดงธรรมแกใคร ทรงตรวจสอบภูมิหลังดานตางๆ ของคนเหลานั้นดวยพระญาณแลว ผลจาก การฟงในพุทธสํานึกจึงไมมีปญหาวา คนฟงจะไมเขาใจ ผลจากการฟงธรรมสมัยพุทธกาลจึงมีความอัศจรรย หลังจากพระพุทธเจาปรินิพพานไปแลว ทรงตั้งพระธรรมวินัยไวเปนพระศาสดาแทนพระองค ธรรมที่ทรงแสดงไวยังเปนเชนเดิม แตระดับสติปญญา บารมี ความสนใจในธรรมของคนเปลี่ยนแปลงไป ทําใหการตีความพระธรรมวินัยตามความเขาใจของตนเองเกิดขึ้น จนทําใหสูญเสียความเสมอกันในดานศีล และทิฐิครั้งแลวครั้งเลา บางสมัยเกิดแตกแยกกันเปนนิกายตางๆ ถึง ๑๘ นิกาย

พระอรรถกถาจารยผูทราบพุทธาธิบาย ทั้งโดยอรรถะและพยัญชนะแหงพระพุทธวจนะ เพราะ การศึกษาจําตองสืบตอกันมาตามลําดับ มีฉันทะอุตสาหะอยางสูงมาก ไดอรรถาธิบายพระพุทธวจนะ ใน พระไตรปฎก สวนที่ยากแกการเขาใจ ใหเกิดความเขาใจงายขึ้นสําหรับผูศึกษาและปฏิบัติ ความสําคัญแหง คัมภีรในพระพุทธศาสนาจึงมีลดหลั่นกันลงมา คือ ๑. พระสูตร คือพระพุทธวจนะที่เรียกวา พระไตรปฎกทั้งพระวินัยปฎก พระสุตตันตปฎก และ พระอภิธรรมปฎก ๒. สุตตานุโลม คือพระคัมภีรที่พระอรรถกถาจารยรจนาขึ้น อธิบายขอความที่ยากในพระไตรปฎก ๓. อาจริยวาท วาทะของอาจารยตางๆ ตั้งแตชนั้ ฎีกาอนุฎีกา และบุรพาจารยในรุนหลัง ๔. อัตโนมติ ความคิดเห็นของผูพูด ผูแสดงธรรมในพระพุทธศาสนา ในกาลตอมา มีการอธิบายธรรมประเภทอาจริยวาท คือ ถือตามที่อาจารยของตนสอนไว กับอัตโน มติ วาไปตามมติของตนกันมากขึ้น ทั้งนี้อาจจะเปนเพราะพระคัมภีรพระพุทธศาสนาที่เปนหลักสําคัญ คือ พระไตรปฎก และอรรถกถามีไมแพรหลาย อรรถกถาสวนมากยังเปนภาษาบาลี คนมีฉันทะในภาษาบาลี นอยลง สํานวนภาษาบาลีที่แปลออกมาแลวยากตอการทําความเขาใจของคนที่ไมไดศึกษามากอน ขาด กัลยาณมิตรที่เปนสัตบุรุษในพระพุทธศาสนาเปนตน การอธิบายธรรมที่เปนผลจากการตรัสรู ของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจานั้น เปนอันตรายมาก เพราะโอกาสที่จะเขาใจผิด พูดผิด ปฏิบัติผิดมีไดงาย พระไตรปฎกเปนเหมือนรัฐธรรมนูญ กฎหมายทั่วไป จะขัดแยงกับกฎหมายรัฐธรรมนูญไมไดฉันใด การอธิบายธรรมขัดแยงกับพระไตรปฎกพุทธศาสนิกชนที่ดี ยอมถือวาทําไมไดเชนเดียวกันฉันนั้น เพื่อใหพระพุทธวจนะอันปรากฏในพระไตรปฎก แพรหลายออกมาในรูปภาษาไทย และใหเกิด ความรูความเขาใจพระพุทธศาสนา ตรงตามหลักที่ปรากฏในพระไตรปฎก และที่พระอรรถกถาจารยอธิบาย ไว จะไดเกิดทิฏฐิสามัญญตา ความเสมอกันในดานทิฐิ และ สีลสามัญญตา ความเสมอกันในดานศีล ของ ชาวพุทธทั้งฝายบรรพชิตและคฤหัสถ มหามกุฏราชวิทยาลัยจึงไดจัดใหมีการแปลพระไตรปฎกและอรรถ กถาขึ้น โดยมีหลักการในการดําเนินงานดังตอไปนี้ คือ ๑. นําเอาพระสูตรและอรรถกถาแหงพระสูตรนั้นๆ มาพิมพเชื่อมตอกันไป เพื่อชวยใหทานที่ไม เขาใจขอความในพระสูตร สามารถหาคําตอบไดจากอรรถกถาในเลมเดียวกัน ๒. เนื่องจากพระวินัยปฎกเปนเรื่องของพระภิกษุสามเณรโดยเฉพาะ อรรถกถาพระวินัยไดแปลกัน มากแลว พระอภิธรรมปฎกก็ไดแปลแพรหลายแลวพรอมทั้งอรรถกถา แตมีการศึกษากันในวงจํากัด การ ทํางานในคราวแรก จึงเริ่มทีพ่ ระสุตตันตปฎกกอน โดยเรียงตามลําดับนิกาย ๓. ในการแปลนั้นกําหนดใหขอความเปนภาษาไทยมากทีส่ ุด ในขณะเดียวกันตองมองเห็นศัพท ภาษาบาลีดวย เพื่อชวยใหคนที่ไมศึกษาภาษาบาลีอา นเขาใจ และนักศึกษาภาษาบาลีไดหลักในการสอบทาน เทียบเคียง

๔. คณะกรรมการผูทํางานไดคัดเลือกทานที่มีความชํานิชํานาญในภาษาบาลี มีความรักงาน มีความ เสียสละ พรอมที่จะทํางานเพื่อเปนพุทธบูชา ๕. ผลงานที่จะพิมพขึ้นมาตามลําดับนั้น พยายามหาผูใจบุญชวยเสียสละรับหนาที่เปนเจาภาพใน การพิมพแตละเลม เมื่อพิมพเสร็จแลวจัดจําหนายดวยราคาเกินทุนที่ใชพิมพเพียงเล็กนอยเทานั้น เพื่อใหผูมี ความสนใจทั่วๆ ไป สามารถซื้อหาไปอานได งานเหลานี้จะดําเนินไปโดยลําดับ ตามกําลังทรัพยและกําลังศรัทธาของทานที่เห็นผลประโยชน จากงานนี้จะใหการสนับสนุน มหามกุฎราชวิทยาลัยหวังวา งานแปลพระไตรปฎก อรรถกถา และปริวรรตอรรถกถาแตละเลม คงอํานวยประโยชนใหแกพระพุทธศาสนา พระภิกษุ สามเณร ทานพุทธศาสนิกชนผูสนใจในหลักธรรม และคงเปนถาวรกรรมอันอํานวยประโยชนไดนานแสนนาน งานในคราวแรกนี้ อาจจะมีความผิดพลาดบกพรองอยูบาง ซึ่งหวังวาคงไดรับความเมตตากรุณา ชี้แนะจากทานผูรูทั้งหลาย เพื่อปรับปรุงแกไขใหมีความสมบูรณยิ่งขึ้นในโอกาสตอไป มหามกุฎราชวิทยาลัย ตองการใหพระคัมภีรเลมนี้ เปนอนุสรณเนื่องในวโรกาสครบ 200 ป แหงพระราชวงศจักรีกรุงรัตนโกสินทรอีกดวย ขออานุภาพแหงพระรัตนตรัย ไดดลบันดาลใหทานผูสนับสนุนในการแปล ปริวรรต ใหทุน พิมพและจัดซื้อพระคัมภีรแปลเลมนี้ และเลมอื่นๆ จงประสบความเจริญในธรรม อันพระผูมพี ระภาคเจา ทรงประกาศไวดีแลวโดยทั่วกัน. มหามกุฎราชวิทยาลัย ๒๕๒๗