Οργάνωση μελέτης και διαχείριση ελεύθερου χρόνου
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
1
Εισαγωγή ‘Αν το παιδί δεν μπορεί να μάθει με τον τρόπο που το διδάσκουμε, τότε πρέπει να το διδάξουμε με τον τρόπο που μπορεί να μάθει’. Μaria Montessori Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
2
Εισαγωγή
Η οργάνωση της μελέτης είναι καθοριστικής σημασίας για την επίδοση του παιδιού στο σχολείο, αλλά και για τη σχέση που θα αναπτύξει με το διάβασμα γενικότερα Η οργάνωση της μελέτης θα του προσφέρει ελεύθερο χρόνο για να ασχοληθεί με εξωσχολικές δραστηριότητες ή απλά για να παίξει. Ο ελεύθερος χρόνος είναι ιδιαίτερα πολύτιμος, αφού και η άθληση και το παιχνίδι αποτελούν δύο βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού σε κινητικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
3
Εισαγωγή
Σήμερα το internet μας δίνει τη δυνατότητα να έρθουμε σε άμεση επαφή με έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών, που μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στη στήριξη της μάθησης. Όμως, στο διαδίκτυο υπάρχει μεν μεγάλη ελευθερία δημοσίευσης, με μια άναρχη ωστόσο φύση, όπου ο καθένας μπορεί να δημοσιεύει οτιδήποτε. Έτσι απαιτείται η χρήση κατάλληλων δεξιοτήτων για τη σωστή διερεύνηση, αξιολόγηση και χρήση των προσφερόμενων πληροφοριών.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
4
Εισαγωγή
Πολλοί γονείς στην προσπάθεια τους να βοηθήσουν το παιδί στη μελέτη των μαθημάτων, καταλήγουν στο να περνούν όλο το χρόνο ως «μαθητές» και το παιδί να αδυνατεί να διαβάζει μόνο του. Τα παιδιά δεν έχουν ανάγκη συνεχούς παρακολούθησης από έναν ενήλικα. Δώστε τους το δικαίωμα να ανεξαρτητοποιηθούν συνειδητοποιώντας τις ευθύνες τους. Όταν το παιδί κατακτά την ικανότητα να οργανώνει τη μελέτη του, γίνεται υπεύθυνο άτομο που θα οργανώνει αργότερα τις υποχρεώσεις του και τη ζωή του
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
5
Το κίνητρο για μάθηση
Το κίνητρο είναι η σπίθα, η δύναμη που μας ωθεί να ασχοληθούμε με μια δραστηριότητα από την αρχή της έως την ολοκλήρωσή της.
Το κίνητρο βρίσκει εφαρμογή σε όλους τους τομείς της καθημερινής μας ζωής, φυσικά και στην εκπαίδευση.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
6
Το κίνητρο για μάθηση
Η επιθυμία για μάθηση, η θέληση για ανακάλυψη και εξερεύνηση καθετί καινούριου χαρακτηρίζει ανέκαθεν τον άνθρωπο. Ο ενθουσιασμός και η περιέργεια για μάθηση είναι ιδιαίτερα έκδηλη στα παιδιά, ήδη από πολύ μικρή ηλικία. Μιλώντας για μάθηση εννοούμε τόσο την μάθηση που λαμβάνει χώρα στην καθημερινή ζωή του παιδιού και αφορά πρακτικές, κοινωνικές, επικοινωνιακές δεξιότητες, όσο και την ακαδημαϊκή ή σχολική μάθηση. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
7
Το κίνητρο για μάθηση
Η σχολική μάθηση πραγματοποιείται στο περιβάλλον του σχολείου και συνεχίζεται, ή κατά πολλούς αρχίζει, στο οικογενειακό περιβάλλον. Πράγματι, η άποψη πως οι βάσεις για μια αποτελεσματική μάθηση και μελέτη ξεκινάνε απ’ το σπίτι και πως οι γονείς παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στο σωστό ξεκίνημα και στη διατήρηση τους, υποστηρίζεται από πολλούς συγγραφείς και ερευνητές.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
8
Το κίνητρο για μάθηση
Τι συμβαίνει όμως στην πορεία της σχολικής ζωής των μαθητών και κάποιες φορές αυτός ο αρχικός ενθουσιασμός, η δίψα και η θέληση για μάθηση αρχίζουν να φθίνουν ή ακόμα και να εξαφανίζονται δίνοντας τη θέση τους σε συναισθήματα αποθάρρυνσης, απαξίωσης ακόμα και φόβου μπροστά στα μαθήματα; «Βαριέμαι το διάβασμα», «Γιατί να το μάθω αυτό; Σε τι θα μου χρησιμεύσει;» είναι μερικές απ’ τις φράσεις που ακούγονται από μαθητές όχι μόνο μεγαλύτερων, αλλά και μικρότερων τάξεων προβληματίζοντας τους γονείς. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
9
Το κίνητρο για μάθηση
Λαμβάνοντας λοιπόν ως δεδομένη τη σημασία της συμβολής των γονιών κατά τη μαθησιακή διαδικασία, καθώς και τη μεγάλη δύναμη του κινήτρου, τι θα μπορούσαν να κάνουν οι γονείς ώστε να προλάβουν ή έστω να περιορίσουν τέτοια αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές αντίδρασης των παιδιών σχετικά με το διάβασμα;
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
10
Το κίνητρο για μάθηση Αρχικά, κάνοντας λόγο για τα κίνητρα, αξίζει να σημειωθεί πως υπάρχουν δύο ειδών κίνητρα: Τα εξωτερικά και τα εσωτερικά.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
11
Τα εξωτερικά κίνητρα για μάθηση Τα εξωτερικά κίνητρα αφορούν και συνδέονται με συγκεκριμένες εξωτερικές ανταμοιβές που βρίσκονται έξω απ’ το παιδί, όπως για παράδειγμα ένα αγαπημένο παιχνίδι, χρήματα, οι βαθμοί ή οι έπαινοι του δασκάλου.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
12
Τα εξωτερικά κίνητρα για μάθηση
Επιβράβευση vs τιμωρία Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
13
Τα εσωτερικά κίνητρα για μάθηση Τα εσωτερικά κίνητρα αντίθετα, δεν εξαρτώνται από εξωτερικούς παράγοντες και είναι σαφώς πιο σταθερά και ουσιαστικά απ’ τα εξωτερικά. Καλλιεργούν αισθήματα αυτό-ενίσχυσης και ικανοποίησης ως αποτέλεσμα καινούριων γνώσεων και εμπειριών και συνδέονται με την προσωπικότητα και τα ενδιαφέροντα του μαθητή.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
14
Η ενίσχυση στα εσωτερικά κίνητρα τονίζει την ποιότητα, στα εξωτερικά ενισχύεται η ποσότητα Από τα παραπάνω διαφαίνεται η υπεροχή της ύπαρξης των εσωτερικών κινήτρων έναντι των εξωτερικών. Κάτι τέτοιο όμως δεν αμφισβήτει σε καμία περίπτωση την αποτελεσματικότητα που μπορούν να έχουν και τα εξωτερικά κίνητρα. Εξάλλου, όταν το εσωτερικό κίνητρο είναι αδύναμο ή δεν υφίσταται, η εφαρμογή μιας υλικής ανταμοιβής για παράδειγμα, ως εξωτερικό κίνητρο είναι πιο εύκολα και άμεσα εφαρμόσιμη απ’ τον γονέα, ακόμα κι αν η αποτελεσματικότητά της είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
15
Τα κίνητρα για μάθηση Τα καλά νέα είναι πως το κίνητρο, σύμφωνα με έρευνες που έγιναν σε παιδιά, είναι επίκτητο, δηλαδή μπορεί να αναπτυχθεί και να καλλιεργηθεί. Παρακάτω ακολουθούν 10 προτάσεις που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν οι γονείς για την ανάπτυξη και την ενίσχυση του κινήτρου κατά τη μαθησιακή διαδικασία και ειδικότερα κατά τη μελέτη των σχολικών μαθημάτων στο σπίτι.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
16
01 Αυξήστε την προσδοκία σας σχετικά με τις ικανότητες των παιδιών Όσο μεγαλύτερη προσδοκία έχουν οι γονείς για την πρόοδο των παιδιών τους, τόσο θετικότερα τα συναισθήματα και η συμπεριφορά τους προς τα παιδιά, γεγονός που καλλιεργεί την αυτοπεποίθηση, την αυτό-ενίσχυση και τελικά την επιθυμία των παιδιών για εμπλοκή στη μάθηση με θετικά αποτελέσματα
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
17
02 Αξιοποιείστε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τους κατά τη μελέτη Είναι γεγονός πως, τα παιδιά, όπως και όλοι μας άλλωστε, ασχολούνται πολύ πιο εύκολα και αποτελεσματικά με ό,τι εντάσσεται στον κύκλο των ενδιαφερόντων τους και των ικανοτήτων τους. Φυσικά, εξ’ ορισμού η διαδικασία της μάθησης περιλαμβάνει την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις μια καινούρια γνώση ή η ολοκλήρωση μιας άσκησης για το σπίτι μπορεί εύκολα να αξιοποιήσει και να συσχετιστεί με τα ενδιαφέροντα του παιδιού. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
18
02 Αξιοποιείστε τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα τους κατά τη μελέτη Ενδιαφέρεται για αθλητικά; Εκμάθηση ανάγνωσης με αθλητικό περιοδικό Εκμάθηση γραφής με γράψιμο μιας παραγράφου για αγώνα ποδοσφαίρου που παρακολούθησε Εκμάθηση μαθηματικών με προβλήματα που σχετικά με το σκορ των ομάδων και των αριθμό των παικτών. Αγαπά τη μουσική; Μπορεί να ενθαρρυνθεί να μάθει το μάθημα της ιστορίας τραγουδιστά ή με τη συνοδεία κάποιου μουσικού οργάνου. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
19
03 Δημιουργήστε ένα περιβάλλον και ένα πρόγραμμα μελέτης που ανταποκρίνεται στις ιδιαίτερες ανάγκες τους
Το κάθε παιδί είναι μοναδικό, όπως μοναδικές είναι και οι ανάγκες του: Ένα παιδί που του αρέσουν οι κινητικές δραστηριότητες και διασπάται εύκολα, φροντίζουμε να κάνει συχνά διαλείμματα. Η χρήση ρυθμικών δραστηριοτήτων, π.χ. πέταγμα μπάλας πάνω στη σωστή πράξη ή στη σωστή συλλαβή Ένα παιδί που είναι χαμηλότερων τόνων και του αρέσει η οργάνωση και η τάξη, φροντίζουμε να παρέχουμε μια καθημερινή ρουτίνα στο καθημερινό μαθησιακό περιβάλλον με χρονοδιαγράμματα, πίνακες και φυσικά ένα τακτοποιημένο χώρο μελέτης
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
20
04 Χρησιμοποιείστε την ενθάρρυνση και την λεκτική
επιβράβευση, όχι μόνο του αποτελέσματος, αλλά και της κάθε προσπάθειας του μαθητή
Η δύναμη της ενθάρρυνσης και του επαίνου είναι πολύ σημαντική και συχνά υποτιμάται η αξία της και παραβλέπεται. Ωστόσο, συνιστά έναν πολύ απλό, άμεσο και πολύ αποτελεσματικό τρόπο ενίσχυσης της μαθησιακής διαδικασίας. Συχνά η επιβράβευση δίνεται μόνο μετά την ολοκλήρωση μια δραστηριότητας, όμως είναι πολύ σημαντικό να παρέχεται σε όλη τη διάρκεια της προσπάθειας, καθώς αποτελεί κινητήρια δύναμη για το μαθητή Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
21
05 Επιβραβεύστε με κάποια υλική ανταμοιβή
Η υλική επιβράβευση συνιστά έναν συχνό τρόπο ενίσχυσης του κινήτρου. Για να είναι αποτελεσματική: Θα πρέπει να ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες του παιδιού. Να δίνεται κατόπιν της ολοκλήρωσης ενός συγκεκριμένου μαθησιακού στόχου Να τηρείται κάποιο μέτρο στη χορήγησή του, ώστε να μην καταλήξει ο μαθητής να διεκπεραιώνει εκτελεστικά και βιαστικά το μάθημά του προκειμένου να λάβει αυτό που επιθυμεί Να μη συνδεθεί η μάθηση αποκλειστικά με την υλική ανταμοιβή Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
22
06 Συσχετίστε τα μαθήματα με την καθημερινή ζωή
Βοηθήστε το παιδί να κατανοήσει την αξία και τη χρησιμότητα των μαθημάτων. Συχνά αυτό δεν είναι προφανές και διατηρεί το κίνητρό για μάθηση χαμηλό. Π.χ. Μαθαίνοντας ανάγνωση θα διαβάζει επιγραφές και ταμπέλες στο δρόμο, το αγαπημένο του κόμικς και τους υπότιτλους ταινιών Με την αφαίρεση θα ξέρει πόσα ρέστα να περιμένει απ’ το φούρνο και το ψιλικατζίδικο. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
23
07 Δώστε έμφαση στις επιτυχίες τους
Πολλές φορές «υπό τη σκιά» κάποιων σχολικών αποτυχιών ή μαθησιακών δυσκολιών, παραβλέπουμε ή υποτιμούμε καθημερινές επιτυχίες και κατακτήσεις των παιδιών. Μια επιτυχία, όσο μικρή κι αν είναι, (π.χ. 3/10 λέξεις σωστά), είναι μια επιτυχία, μια κατάκτηση, μια εξέλιξη που καλό είναι να τονίζεται και να επιβραβεύεται. Εξάλλου, με μια ενισχυμένη αυτοεκτίμηση και έμπρακτη αναγνώριση των προσπαθειών του είναι πολύ πιθανό το παιδί την επόμενη φορά να προσπαθήσει περισσότερο και τ’ αποτελέσματα να είναι καλύτερα. Αντίθετα, αν η έμφαση δίνεται στα λάθη και τις αποτυχίες είναι εύκολο να δημιουργηθεί σταδιακά ένα αρνητικό κλίμα αποθάρρυνσης και ίσως ακόμα και παραίτησης.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
24
08 Αξιοποιείστε εναλλακτικά μέσα μάθησης ανάλογα μ ενδιαφέροντα & τις ικανότητες
Τα μέσα μάθησης και εκπαίδευσης κάνουν πιο ελκυστική και αποτελεσματική τη διαδικασία μελέτης των μαθημάτων: εκπαιδευτικό λογισμικό Η/Υ, επιτραπέζια παιχνίδια, εκπαιδευτικές κάρτες, κουκλοθέατρο, εκπαιδευτικά CD και DVD, ζωγραφική, κολλάζ κ.α. Φυσικά και σ’ αυτή την περίπτωση η επιλογή των υλικών γίνεται με γνώμονα τις ανάγκες και τις ικανότητες του μαθητή. Δηλαδή, σ’ έναν μαθητή που είναι κυρίως οπτικός τύπος θα προσανατολιστούμε σε αντίστοιχα μέσα, όπως κάρτες ή επιτραπέζια παιχνίδια, ενώ για τον μαθητή που έχει έφεση στις τέχνες, θα χρησιμοποιήσουμε ανάλογα υλικά, όπως ζωγραφική, κολλάζ ή παραμύθια
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
25
09 Διαμορφώστε και προσφέρετε ένα σωστό πρότυπο προς μίμηση Λαμβάνοντας υπόψη την τεράστια επίδραση που έχει η συμπεριφορά των γονέων στα παιδιά τους, είναι ιδιαίτερης σημασίας να διατηρούμε ένα σωστό πρότυπο σε σχέση με τη διαδικασία της μάθησης. Δεν είναι λογικό να περιμένουμε τα παιδιά μας να αγαπούν τη γνώση όταν εμείς δε δείχνουμε αντίστοιχα παραδείγματα στην καθημερινότητά μας. Συνήθειες όπως το να διαβάζουμε ένα βιβλίο ή την εφημερίδα, να λύνουμε ένα σταυρόλεξο προωθούν ένα θετικό πρότυπο. Ιδανικά οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να γίνονται ταυτόχρονα με το διάβασμα του παιδιού
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
26
10 Δώστε έμφαση στα οφέλη της μάθησης
Μιλώντας στα παιδιά με προσωπικά παραδείγματα για το πόσο μας ωφέλησε η μάθηση, πιο απλά και πρακτικά στα μικρότερους μαθητές, πιο αφαιρετικά στους μεγαλύτερους και συνδέοντας επιμέρους τομείς των σχολικών μαθημάτων με τα προσωπικά πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει ο μαθητής, το κίνητρο για μάθηση θα ενθαρρυνθεί.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
27
Καθοριστικοί Παράγοντες
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
28
Οι παραπάνω ερωτήσεις είναι αρκετά βοηθητικές , ώστε να σκεφτούμε πόσοι παράγοντες μπορεί να επηρεάζουν τη μάθηση ενός παιδιού. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
29
Εισαγωγή Συχνά, τα παιδιά δεν καταφέρνουν να βρίσκονται στο σωστό χώρο, τον σωστό χρόνο, έχοντας μαζί τους τα σωστά πράγματα για να ξεκινήσουν τη μελέτη τους.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
30
Τα παιδιά συχνά δεν δίνουν την ευκαιρία στο μυαλό τους να ξεκουραστεί και να «εργαστεί» δημιουργικά, αφού δεν κοιμούνται όπως πρέπει και δεν τρέφονται όπως πρέπει. Σύμφωνα με έρευνες, η έλλειψη ύπνου και η κακή διατροφή μπορούν να μπλοκάρουν τη διαδικασία της μάθησης. Έχει αποδειχθεί ότι, ένας ξεκούραστος εγκέφαλος μπορεί να συγκεντρωθεί καλύτερα και να αφομοιώσει πολύ ευκολότερα τη νέα γνώση. Όπως επίσης, και ότι, τα τακτικά γεύματα, το πρόγευμα, η συχνή λήψη υγρών, η αποφυγή προκατασκευασμένου φαγητού, βελτιώνουν τη σκέψη ενός παιδιού.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
31
Καθοριστικοί Παράγοντες 1. ΗΛΙΚΙΑ Στην Α΄ - Β΄ τάξη του δημοτικού, χρειάζεται βοήθεια για να μάθει να οργανώνει τη μελέτη του. Ωστόσο, ο ενήλικας που το βοηθά πρέπει να έχει επικουρικό ρόλο. Πρέπει να είναι σαφές ότι το ίδιο το παιδί είναι υπεύθυνο για τη μελέτη των μαθημάτων του σχολείου.
Στις μετέπειτα τάξεις το παιδί πρέπει να έχει ήδη μάθει να οργανώνει μόνο του το χρόνο που χρειάζεται για την μελέτη. Η οργάνωση της μελέτης προϋποθέτει ότι το παιδί γνωρίζει τις δυνατότητες του, τις αδυναμίες του και έχει μία ρεαλιστική εκτίμηση του χρόνου που απαιτεί η επίλυση μίας άσκησης ή η εκμάθηση νέων γνώσεων
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
32
Καθοριστικοί Παράγοντες
2. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΧΡΟΝΟΥ
Ο χρόνος μετά το σχολείο πρέπει να κατανέμεται σε τρία μέρη:
ΞΕΚΟΥΡΑΣΗ
ΠΑΙΧΝΙΔΙ
ΜΕΛΕΤΗ
Πόσες εξωσχολικές δραστηριότητες χωρά το πρόγραμμα ενός μαθητή χωρίς να κινδυνεύει η σχολική επίδοση και να στερείται το δικαίωμα για παιχνίδι και ξενοιασιά της παιδικής ηλικίας; Στην σύγχρονη εποχή πολλά παιδιά είναι πνιγμένα στο άγχος να προλάβουν τα όσα έχουν να κάνουν. Αυτό κατά κανόνα φέρνει μακροπρόθεσμα αρνητικά αποτελέσματα και οδηγεί στην ανάπτυξη μίας αγχώδης προσωπικότητας ή μία ανώριμης προσωπικότητας που δεν ολοκληρώνει ότι αρχίζει. Ας επιλέξουμε σοφά τι πραγματικά είναι απαραίτητο και θέλει να κάνει το παιδί στις λίγες ελεύθερες ώρες που του απομένουν. Καλό είναι να μην έχουν πάνω από μία εξωσχολική δραστηριότητα ημερησίως
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
33
Καθοριστικοί Παράγοντες 3. Ο ΧΩΡΟΣ Ο χώρος στον οποίο μελετά το παιδί πρέπει να είναι κατάλληλος:
Πρέπει να είναι έτσι σχεδιασμένος ώστε να χαίρεται να διαβάζει μέσα σε αυτόν. Το γραφείο του είναι καλό να έχει ελεύθερο χώρο ώστε να τοποθετεί τα βιβλία και τα τετράδια που χρειάζεται.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
34
Καθοριστικοί Παράγοντες 3. Ο ΧΩΡΟΣ (συνέχεια)
Να μην έχει ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή του παιδιού, π.χ. παιχνίδια Η ησυχία είναι απαραίτητη προϋπόθεση Να μην είναι κοντά στο σαλόνι ή στη τραπεζαρία που μπορεί να ακούει τους γονείς που συζητούν ή τρώνε ή βλέπουν τηλεόραση Να μην είναι παράλληλα ανοικτές άλλες ηλεκτρονικές συσκευές Το γραφείο να μη βλέπει προς το παράθυρο, ειδικά αν έχει θέα σε γήπεδο, παιδική χαρά κ.ά.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
35
Καθοριστικοί Παράγοντες 3. Ο ΧΩΡΟΣ (συνέχεια)
Ο φωτισμός πρέπει να είναι κατάλληλος. Αν είναι δεξιόχειρας, το φως πρέπει να βρίσκεται αριστερά του (είτε το φως του ήλιου είτε το φως της λάμπας) ενώ αν είναι αριστερόχειρας, πρέπει να βρίσκεται δεξιά του. Σωστή θέση!!! Το κάθισμα και το γραφείο του παιδιού θα πρέπει να είναι στο κατάλληλο ύψος. Τα πόδια ακουμπούν στο έδαφος χωρίς να λυγίζουν υπερβολικά (κανόνας κάμψης 90ο σε ισχίαγόνατα-αστραγάλους), ενώ οι αγκώνες στηρίζονται στο γραφείο χωρίς να αφήνουν την πλάτη να κυρτώνει. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
36
Καθοριστικοί Παράγοντες 4. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΝΤΑΙ Ή ΕΠΟΝΤΑΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
Η μελέτη πρέπει να γίνεται όταν το παιδί είναι ξεκούραστο. Συνεπώς είναι ακατάλληλη στιγμή αμέσως μόλις επιστρέψει από το σχολείο ή αμέσως μετά το παιχνίδι. Πρέπει να μεσολαβεί κάποιος χρόνος ώστε το παιδί να αλλάζει παραστάσεις. Αυτός ο χρόνος που μεσολαβεί πρέπει να είναι ποιοτικός και να αφιερώνεται στη ξεκούραση. Αποτελεί καλή ευκαιρία για εποικοδομητικό διάλογο με το παιδί σας (για το πως πέρασε τη μέρα του, να σας αφηγηθεί ένα περιστατικό που συνέβη).
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
37
Ώρα για διάβασμα!!… και τώρα, τι;
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
38
Ώρα για διάβασμα!!… και τώρα, τι; Οι φίλοι που περιμένουν στις κούνιες, το τηλέφωνο που χτυπά διαρκώς, η αγαπημένη μου εκπομπή που παίζει στην τηλεόραση και το ολοκαίνουριο ηλεκτρονικό παιχνίδι που με περιμένει για να παίξω… Όλα αυτά μαζί ή και το κάθε ένα ξεχωριστά, είναι λόγοι για να αποτρέψουν το παιδί σας από το να διαβάσει. Οι αντιπαραθέσεις, συχνές. Καμιά φορά και έντονες. Και έπειτα, όταν εσείς έχετε κερδίσει την μάχη, ο μικρός ηττημένος ονειροπολεί χωρίς να κάνει απολύτως τίποτε… Περιμένει απλώς να περάσει ο χρόνος και ποιος ξέρει… Μπορεί να έρθει η ώρα ενός δεύτερου γύρου!
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
39
Ώρα για διάβασμα!!… και τώρα, τι;
Δώστε βοήθεια στο παιδί μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητη (πχ, όταν δεν έχει καταλάβει κάτι από το μάθημα). Το παιδί είναι υπεύθυνο να μαζέψει ό, τι χρησιμοποίησε και να το βάλει πίσω στην θέση του… Ακόμα, είναι υπεύθυνο για την ετοιμασία της τσάντας του για την επόμενη μέρα, μόλις ολοκληρώσει τις εργασίες του. Μην ξεχνάτε: τα παιδιά μπορούν να ΠΑΙΞΟΥΝ μόλις τελειώσουν το διάβασμά τους!!! Η τήρηση των παραπάνω κανόνων διευκολύνει εσάς και το παιδί σας με το καθημερινό διάβασμα. Δώστε του ωστόσο τον απαραίτητο χρόνο για να μπορέσει να προσαρμοστεί σε αυτούς!
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
40
Συνοπτική «λίστα»
Σιγουρευτείτε ότι η κασετίνα του παιδιού σας περιλαμβάνει μολύβι, στυλό, γόμα, ξύστρα, χάρακα. Τοιχοκολλείστε το εβδομαδιαίο πρόγραμμα του παιδιού σας σ' ένα εμφανές σημείο (π.χ ψυγείο). Σιγουρευτείτε ότι το παιδί σας έχει ετοιμάσει τη τσάντα του από το προηγούμενο βράδυ. Εξασφαλίστε στο παιδί σας ένα ήσυχο και καλά φωτισμένο δωμάτιο, με σταθερή καρέκλα και τραπέζι. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να χρησιμοποιεί σωστά κομπιουτεράκι και ορθογραφικό λεξικό. Κάντε μικρά διαλείμματα, όσα έχει ανάγκη το παιδί σας . Κάντε με το παιδί σας συμφωνίες προκειμένου ν' ανταμειφθεί για την καλή προσπάθεια, χωρίς αυτό να γίνει συνήθεια. Φροντίστε το παιδί σας να έχει μια ισορροπημένη διατροφή. Εξασφαλίστε στο παιδί σας 8 ώρες ύπνου κάθε βράδυ κατά τη διάρκεια της σχολικής εβδομάδας . Επιλέξτε εξωσχολικές δραστηριότητες που καλλιεργούν την συγκέντρωση προσοχής του παιδιού σας. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
41
Πρακτικοί τρόποι για να ενισχύσετε το διάβασμα και το γράψιμο στο σπίτι
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
42
Δημιουργώ ένα περιβάλλον φιλικό προς το διάβασμα
Καλό είναι να υπάρχει ποικιλία. Φτιάξτε μια μικρή συλλογή για πολύ μικρά παιδιά, με βιβλία μικρά, μεγάλα, με καθρεφτάκια, με διάφορες υφές στις σελίδες τους ή με διάφορα χρώματα. Τα μεγαλύτερα παιδιά απολαμβάνουν περισσότερο την ποικιλία στο περιεχόμενο, μυθιστορήματα, ποίηση, επιστημονικής φαντασίας ακόμη και λεξικά. Τα παιδιά μπορούν να καταλάβουν ακόμα και τις ιστορίες που δεν μπορούν να διαβάσουν μόνα τους. Αν βρείτε ένα βιβλίο που να τραβήξει το ενδιαφέρον του παιδιού, διαβάστε το μαζί του. Τα μικρότερα παιδιά κοιτάζουν τις εικονογραφήσεις και κάνουν διάφορες ερωτήσεις, καθώς διαβάζετε την ιστορία. Μην περιορίζεστε στα βιβλία. Στα παιδιά μπορεί να αρέσει να διαβάζουν περιοδικά, κόμικς, εφημερίδες ή κάρτες από συγγενείς.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
43
Δημιουργώ ένα περιβάλλον φιλικό προς το διάβασμα
Το αναγνωστικό υλικό πρέπει να είναι εύχρηστο. Βάλτε τα βιβλία μαζί με άλλα παιχνίδια για εύκολη πρόσβαση και εξερεύνηση. Πλαστικά βιβλία μπορούν να μπουν ακόμη και στην μπανιέρα την ώρα που του κάνετε μπάνιο. Επίσης, μπορείτε να έχετε βιβλία δίπλα στους καναπέδες όπου περνάτε μια ξεκούραστη ώρα με το παιδί και να διαβάσετε λίγο μετά το φαγητό ή πριν αποκοιμηθεί. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
44
Δημιουργώ ένα περιβάλλον φιλικό προς το διάβασμα
Δημιουργήστε μια ξεχωριστή θέση ανάγνωσης Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, βάλτε βιβλία και περιοδικά, αντίστοιχα της ηλικίας τους, στις αγαπημένες τους γωνιές του σπιτιού. Φροντίστε να είναι σε ράφια που να μπορούν μόνα τους τα παιδιά να τα φτάσουν. Διακοσμήστε απλά και όμορφα αυτά τα σημεία ώστε να είναι ελκυστικά για το παιδί και φροντίστε ο χώρος εκεί να είναι οργανωμένος. Δημιουργήστε μια όμορφη «γωνιά ανάγνωσης» και ενθαρρύνετε τα παιδιά να περάσουν λίγο από το χρόνο τους εκεί. Βεβαιωθείτε πως υπάρχει αρκετό φως στο συγκεκριμένο σημείο και ανανεώνετε συχνά το υλικό της συγκεκριμένης γωνιάς. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
45
Δημιουργώ ένα περιβάλλον φιλικό προς το διάβασμα
Ενθαρρύνετε τα παιδιά να φτιάξουν μόνα τους βιβλία. Βάλτε τα απαραίτητα υλικά και βοηθήστε το παιδί να φτιάξει βιβλία, αφίσες ή κολάζ με δικές τους ζωγραφιές και γράμματα. Στα παιδιά αρέσει να διαβάζουν αυτά που έχουν γράψει μόνα τους και να μοιράζονται τις δημιουργίες τους με τα πρόσωπα που αγαπούν. Να υπάρχει ησυχία και ηρεμία μέσα στο σπίτι για ένα χρονικό διάστημα ώστε να μπορεί να διαβάσει ή να γράψει. Περιορίστε το χρόνο που περνάει μπροστά σε μια οθόνη (τηλεόραση, υπολογιστής, βιντεοπαιχνίδια) έτσι ώστε να βεβαιωθείτε ότι έχει χρόνο για διάβασμα. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
46
Δημιουργώ ένα περιβάλλον φιλικό προς το διάβασμα
Διαβάστε μαζί. Προσφερθείτε να διαβάσετε ένα βιβλίο δυνατά ή ζητήστε από το παιδί να σας διαβάσει ένα κομμάτι από ένα αγαπημένο του περιοδικό. Περάστε σιωπηλό χρόνο μαζί, διαβάζοντας o καθένας το βιβλίο του. Το να πιάσει, να επεξεργαστεί ή ακόμα και να παίξει ένα παιδί με τα βιβλία, είναι πολύ σημαντικός τρόπος για να σχετιστεί μαζί τους: βάλτε σε ψηλά ράφια τα ακριβά βιβλία και αφήστε το παιδί να έχει πρόσβαση σε βιβλία που θα ξέρετε από την αρχή ότι κατά πάσα πιθανότητα θα λερωθούν, θα πέσει πάνω τους χυμός ή θα σκιστούν, με άλλα λόγια θα χρησιμοποιηθούν και θα αγαπηθούν! Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
47
Διαβάζω στο σπίτι
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
48
Διαβάζω στο σπίτι
Βοηθήστε να αναπτύξει το παιδί μια καλή σχέση με το διάβασμα μέσα από την καθημερινή επαφή με το βιβλίο από μικρή ηλικία. Διαβάζετε στο παιδί σας καθημερινά. Προκαλέστε το να διαβάζει επιγραφές καταστημάτων, τίτλους βιβλίων και εφημερίδων και ζητήστε του να κόψει λέξεις και να φτιάξει κολάζ με μια πρόταση που αγαπά. Αν του διαβάζετε εξωσχολικά βιβλία που έχουν γίνει κινηματογραφικές ταινίες, μην παραλείψετε να δείτε την αντίστοιχη ταινία.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
49
Διαβάζω στο σπίτι
Εκτυπώστε του από το διαδίκτυο στίχους από αγαπημένα του τραγούδια και βάλετε το κομμάτι να παίζει ενώ το παιδί διαβάζει τους στίχους. Συνδυάστε την ανάγνωση με θεατρικότητα και εκφραστείτε με το πρόσωπο και το σώμα σας! Κάνετε βιωματική τη μάθηση! Πηγαίνετε το παιδί να δει και να επισκεφθεί χώρους που σχετίζονται με το θέμα που διαβάζετε (πχ.τα ζώα στον ζωολογικό κήπο). Κατά την ανάγνωση, να εξηγείτε ό, τι το παιδί δεν καταλαβαίνει αμέσως. Συζητήστε για αυτό που διαβάσατε, ώρες ή μέρες μετά την ανάγνωση ή αναφερθείτε σε αυτό με κάποια αφορμή (πχ” Θυμάσαι που διαβάσαμε για …..).
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
50
Γράφω στο σπίτι
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
51
Γράφω στο σπίτι
Ενθαρρύνετε το παιδί να γράφει στον ηλεκτρονικό υπολογιστή με οποιαδήποτε αφορμή, αρκεί να γράφει. Με την αυτόματη διόρθωση, δεν θα έχει το άγχος του ορθογραφικού λάθους και θα έρχεται σε οπτική επαφή με τις λέξεις στην ορθογραφημένη τους μορφή. Όταν το παιδί ζητήσει τη βοήθεια σας στην ορθογράφηση μιας λέξης, δίνετε αμέσως το σωστό τύπο και μην το αφήνετε να ταλαιπωρείται αναζητώντας τον. Εάν το παιδί δεν μπορεί να τον ανακαλέσει αυτόματα, κάνετε το εσείς για αυτό. Το βοηθάτε να αποφεύγει τις μικρές αποτυχίες, που κοστίζουν ακριβά.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
52
Γράφω στο σπίτι
Προσκαλέστε το παιδί να εξασκηθεί στο γράψιμο με κάθε ευκαιρία. Προτείνετέ του να γράψει μια ευχετήρια κάρτα σε ένα φίλο του, τη λίστα με τα ψώνια ή μια λίστα με πράγματα που θέλει να κάνει μέσα στο Σαββατοκύριακο κλπ. Αγοράστε μαζί στυλό και μολύβια. Τα παιδιά αγαπούν τα καινούρια σχολικά εργαλεία. Τοποθετήστε έναν πίνακα στο χώρο της κουζίνας και ζητήστε του να γράφει το καθημερινό σας μενού! Σε περίπτωση που το παιδί δεν ανταποκρίνεται θετικά στη διαδικασία της ανάγνωσης και της γραφής και συχνά είναι αρνητικό προς αυτές, απευθυνθείτε σε έναν ειδικό, ώστε να ελέγξετε τις μαθησιακές δεξιότητες του παιδιού σας.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
53
Στρατηγικές Μελέτης Μερικές πρακτικές ιδέες για μελέτη στο σπίτι
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
54
Στρατηγικές Μελέτης Οργάνωση σκηνικού
Χρησιμοποιήστε ένα συρτάρι γραφείου, ένα κουτί για να τοποθετήσετε τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα αντικείμενα, μολύβια, γόμες, ξύστρες κ.α. Να είστε ευέλικτοι ως προς το χώρο μελέτης του παιδιού. Ρωτήστε το παιδί σας που του αρέσει να διαβάζει, το αγαπημένο περιβάλλον μελέτης των παιδιών μπορεί να αλλάζει καθώς μεγαλώνουν. Απομακρύνετε ότι δεν χρειάζεται με την παρούσα εργασία.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
55
Στρατηγικές Μελέτης Προγραμματισμός
Χρησιμοποιήστε ένα πλάνο μελέτης για να καταγράφετε τις εργασίες. Εξασφαλίστε ότι οι εργασίες για το σπίτι φτάνουν στο σπίτι, διδάσκοντας στο παιδί να τις καταγράφει όταν δίνονται από τον δάσκαλο. Φτιάξτε ένα πρόγραμμα μελέτης και ακολουθήστε το, λαμβάνοντας υπόψη σας : - Ηλικία παιδιού - Ποσότητα μελέτης - Επιπλέον δραστηριότητες - Ώρα αποδοτικότητας Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
56
Στρατηγικές Μελέτης Προγραμματισμός
Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη καλή στιγμή για μελέτη. Όμως, το ημερήσιο πρόγραμμά πρέπει να είναι σαφές γιατί το παιδί πρέπει να ξέρει πότε τρώει, πότε μπορεί να παίζει, πότε να διαβάζει, πότε να βλέπει τηλεόραση, πότε να κάνει μπάνιο και πότε να πάει για ύπνο. Όσο πιο συγκεκριμένο είναι το πρόγραμμά, τόσο πιθανότερο είναι να το δεχτεί το παιδί και να το ακολουθήσει. Δημιουργείστε, λοιπόν, μια ρουτίνα που να τη διέπει η σταθερότητα. Οι ρουτίνες προάγουν την ασφάλεια και κάθε παιδί λειτουργεί καλύτερα όταν νιώθει ασφαλές.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
57
Στρατηγικές Μελέτης Διαμόρφωση Συνθηκών
Αποφύγετε την απότομη μετάβαση από το παιχνίδι στην μελέτη, το παιδί πρέπει να εμπλακεί σε κάποια ενδιάμεση δραστηριότητα όπως το τάϊσμα του κατοικίδιου, δουλείες του σπιτιού. Βοηθήστε το παιδί σας να ξεκινήσει την μελέτη και μετά απομακρυνθείτε. Δείξτε του το σωστό δρόμο για την επίλυση των εργασιών διαβάζοντας μαζί του μόνο τις οδηγίες και δίνοντας του συμβουλές στο πως θα δουλέψει. Κάνετε διαλείμματα: Να έχετε ένα ρολόι για να καθορίζετε τις χρονικές περιόδους της μελέτης (καθημερινό πρόγραμμα μελέτης).
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
58
Στρατηγικές Μελέτης Επιβράβευση
Επιβραβεύστε την πρόοδο. Η παροχή περιστασιακών αμοιβών κατά την επίτευξη των στόχων της μελέτης, μπορεί να αποτελέσει σημαντική κινητήρια δύναμη. Μετατρέψτε το παιδί σας σε δάσκαλο, το να διδάσκει άλλους αποκαλύπτει πόσα πράγματα ξέρει.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
59
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
60
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά Μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό: Μπορεί να δυσκολευτεί στην αρχή, γιατί το παιδί από το νηπιαγωγείο που είχε ως άξονα μάθησης το παιχνίδι, χρειάζεται πλέον να μάθει να συγκεντρώνεται για να αφομοιώσει τις νέες γνώσεις και να κατακτήσει συγκεκριμένους γνωστικούς μηχανισμούς, όπως τη γραφή και την ανάγνωση.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
61
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Είναι σημαντικό το παιδί από το ξεκίνημα της μαθητικής του ζωής να καταλάβει πως αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η προσπάθεια και όχι αναγκαστικά η επίδοσή του, ώστε να μην ξεκινήσει την πρώτη δημοτικού με επιπρόσθετα άγχη. Επιπλέον, εσείς πρέπει να επιβραβεύετε αυτή την προσπάθεια, να ενισχύετε συναισθηματικά το παιδί και να το βοηθάτε να χτίσει βήμα, βήμα την αυτοπεποίθησή του.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
62
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Μην υπερβάλλετε στη διάρκεια της μελέτης. Για τα παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού συνήθως μία - μιάμιση ώρα είναι αρκετή. Μη φορτώνετε υπερβολικά το πρόγραμμα του παιδιού με πολλά μαθήματα, όπως, π.χ. ξένες γλώσσες. Ρυθμίστε έξυπνα τα διαλείμματα επιβραβεύοντας την προσπάθειά του, για να μπορεί το παιδί να αποβάλει το στρες και να ολοκληρώσει αποτελεσματικά τη μελέτη του.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
63
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Προσπαθήστε να έχετε ρεαλιστικές και όχι υπερβολικές απαιτήσεις από το παιδί σας. Δώστε του το χρόνο που χρειάζεται και αποφύγετε συγκρίσεις με τα αδελφάκια ή άλλα συνομήλικα παιδιά. Η πρόοδος του κάθε παιδιού φαίνεται, αν συγκρίνετε το επίπεδο που είχε όταν ξεκίνησε με το επίπεδο που έχει μετά από λίγο καιρό. Συζητήστε τους όποιους προβληματισμούς σας με τη δασκάλα του επισημαίνοντας τυχόν αδυναμίες που έχετε διαπιστώσει σχετικά με το παιδί.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
64
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Ζητήστε την καθοδήγησή της δασκάλας και επιδιώξτε να έρχεστε σε συχνή επαφή μαζί της, όχι μόνο για να ενημερώνεστε για το τι κάνει στην τάξη, αλλά και για να πάρετε τη γνώμη της σχετικά με λεπτομέρειες που βοηθούν στη μελέτη. Όποτε βρίσκετε χρόνο να ανατρέχετε στα προηγούμενα και να μην προχωράτε στα επόμενα: “η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης” και τα πρωτάκια έχουν ανάγκη από εποπτεία!
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
65
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Ολοκληρώστε τις υποχρεώσεις για το σχολείο όσο το δυνατόν πιο νωρίς και μην αφήνετε τη μελέτη για μετά το παιχνίδι, γιατί το παιδί θα είναι πια κουρασμένο και δε θα μπορεί να συγκεντρωθεί εύκολα. Όμως, φροντίστε να εξασφαλίσετε αρκετή ώρα για ελεύθερο παιχνίδι μόλις τελειώνει με τη μελέτη του. Καλό είναι να προσφέρετε στο παιδί το σωστό κίνητρο, κάτι πολύ σημαντικό για τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, προκειμένου οι μικροί μαθητές να συνειδητοποιήσουν ευκολότερα ότι πρέπει να μελετούν καθημερινά. Θέστε, λοιπόν, έναν ευχάριστο τελικό στόχο.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
66
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Είναι πολύ σημαντικό να δίνετε στο παιδί τον απαραίτητο χρόνο. Πολλές φορές, ειδικά στο ξεκίνημα του σχολείου, κάποια παιδιά αργούν να απαντήσουν σ’ αυτά που τα ρωτάτε. Μην πιέζετε λοιπόν το παιδί σας να απαντήσει γρήγορα και αφήστε το να σκεφτεί. Αν σας απαντήσει σωστά, σημαίνει ότι έχει καταλάβει. Αν όχι, τότε θα χρειαστεί να του εξηγήσετε πάλι. Πριν μπείτε στη διαδικασία της “παπαγαλίας”, ενθαρρύνετε το παιδί να σας πει με τα “δικά του λόγια” τι κατάλαβε από αυτά που διάβασε. Αν πρόκειται για μεγάλο κείμενο, κάντε το σε διαφορετικές, μικρότερες ενότητες.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
67
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Για τις πρώτες τάξεις του δημοτικού, αλλά και του νηπιαγωγείου το παιχνίδι της μέτρησης είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να εξασκηθεί στην αριθμητική. Ενθαρρύνετε το παιδί να μετράει φωναχτά τα πάντα. Τα πιάτα που βρίσκονται στο τραπέζι, τα λεμόνια στη σακούλα, τα παιχνίδια στο καλάθι του, τις κάλτσες του, κ.ά.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
68
Στρατηγικές Μελέτης
Για μικρά παιδιά
Μην κάνετε ποτέ εσείς τη δική του δουλειά καθισμένοι στο γραφείο του παιδιού. Μη σβήνετε με μανία τα λάθη στις ασκήσεις του και αποφύγετε επικριτικά σχόλια παριστάνοντας το δάσκαλο. Είναι σημαντικό να δείξετε το ενδιαφέρον σας για να το καθοδηγήσετε σωστά, όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει εσείς να αναλαμβάνετε δράση. Αφήστε το παιδί να κάνει την προσπάθειά του, ακόμη και σε εργασίες που δεν περιλαμβάνουν μελέτη, όπως η ζωγραφική ή οι κατασκευές. Καθοδηγήστε το παιδί, αλλά να το ενθαρρύνετε να συνεχίσει μόνο του. Μόλις βεβαιωθείτε ότι έχει καταλάβει τι πρέπει να κάνει, ελέγξτε ότι ξεκίνησε σωστά και μετά αφήστε το μόνο του να ολοκληρώσει. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να γίνει ανεξάρτητο. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
69
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Είναι πολύ σημαντικό να αφήνετε τις πιο δημιουργικές απασχολήσεις (π.χ. ζωγραφική ή κάποιες χειροτεχνίες) για το τέλος, γιατί μπορεί να σας πάρουν περισσότερο χρόνο από όσο είχατε αρχικά υπολογίσει, αλλά και γιατί θα εξασφαλίσουν μια καλή ευκαιρία χαλάρωσης για το παιδί. Περιορίστε τη χρήση της προστακτικής (γράψε, διάβασε, φτιάξε την τσάντα σου, κ.ά.) γιατί εντείνει τη διαμάχη εξουσίας ανάμεσά σας. Προτιμήστε να χρησιμοποιείτε εκφράσεις παρότρυνσης, όπως “έλα να γράψεις” ή “να διαβάσουμε την ανάγνωση”. Επιπλέον, μη χρησιμοποιείτε απειλές του τύπου “δε θα παίξεις αν δε διαβάσεις”. Αντίθετα, να χρησιμοποιείτε υποσχέσεις και κίνητρα, όπως “μόλις τελειώσεις τη μελέτη σου θα παίξεις στον υπολογιστή”.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
70
Στρατηγικές Μελέτης Για μικρά παιδιά
Τέλος, αν θέλετε να ενισχύσετε μια θετική σχέση του παιδιού με τη μελέτη, είναι πολύ σημαντικό να αποφύγετε αποδοκιμαστικές εκφράσεις και να δίνετε συγκεκριμένες οδηγίες. Αντί, λοιπόν, να πείτε “μα τι χάλια γράμματα είναι αυτά”, πείτε καλύτερα “δοκίμασε να κάνεις μικρότερα γράμματα”. Επίσης, εκφράστε το θαυμασμό σας για ό,τι μαθαίνει. Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει πόσο χρήσιμα μπορούν να του φανούν όλα αυτά που μαθαίνει στην καθημερινή του ζωή.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
71
Τύποι μάθησης
Ο τρόπος που ο καθένας από μας αντιδρά στα περιβαλλοντικά, κοινωνικά, συναισθηματικά και φυσικά ερεθίσματα, με λίγα λόγια το πως απορροφούμε και κατανοούμε καινούριες πληροφορίες, αντανακλά και τον τύπο κατάκτησης της γνώσης που μας αντιπροσωπεύει. Κάθε άνθρωπος έχει το δικό του τρόπο να επεξεργάζεται καινούριες πληροφορίες και να μαθαίνει, γι’ αυτό και δεν υπάρχει σωστός ή λάθος τρόπος μάθησης και κατάκτησης καινούριων γνώσεων
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
72
Τύποι μάθησης
Τα περισσότερα παιδιά εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες- τύπους μάθησης : α) Οπτικός τύπος β) Ακουστικός τύπος γ) Κιναισθητικός τύπος Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές φορές ο τρόπος που το παιδί αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται καινούρια ερεθίσματα διαφέρει από τον τρόπο που προτιμάει ο γονέας του. Προκειμένου να βοηθήσετε την εκπαιδευτική ανάπτυξη του παιδιού, πρέπει εκτός από το να ανακαλύψετε σε ποιο τύπο κατάκτησης της γνώσης εμπίπτει, να είστε σίγουροι για τον δικό σας.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
73
Τεχνικές για κάθε τύπο μάθησης
Ανάλογα με το παιδί υπάρχουν τεχνικές που ενισχύουν μια θετική στάση προς τη μελέτη. Υπάρχουν τεχνικές που ταιριάζουν καλύτερα σε οπτικούς τύπους, άλλες που ταιριάζουν σε ακουστικούς και άλλες σε κιναισθητικούς. Στόχος είναι να αναγνωρίσετε τον τύπο του παιδιού και τον προσωπικό του τρόπο μελέτης, ώστε να αξιοποιήσετε τις δυνατότητές του να αφομοιώνει καλύτερα τις γνώσεις Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
74
Οπτικός τύπος
Οι οπτικοί τύποι αφομοιώνουν τις καινούριες πληροφορίες μέσω της όρασης. Ανακαλούν μέσω της οπτικής μνήμης τις πληροφορίες που έχουν ήδη μάθει. Φέρνουν δηλαδή στο μυαλό τους την εικόνα της πληροφορίας που τους ζητείται και έτσι την θυμούνται. Περίπου το 40% των παιδιών εμπίπτουν στη κατηγορία αυτή. Μπορεί να επωφεληθεί από την έμφαση που δίνει κατά τη διάρκεια της μελέτης σε επικεφαλίδες, σε υπογραμμίσεις και γενικά σε στοιχεία που βασίζονται στην εικόνα. Εμπεδώνει καλύτερα τη γνώση όταν παρατηρεί τις εικόνες στα βιβλία, οπότε κάθε φορά που θέλετε να του εξηγήσετε κάτι, είναι προτιμότερο να το γράφετε στο χαρτί αντί να το λέτε προφορικά. Μπορείτε, επίσης, να οπτικοποιείτε το μάθημα, για παράδειγμα αντί να ρωτάτε το παιδί πόσο κάνει το 3 + 4, να βάζετε μπροστά του στο τραπέζι δυο ομάδες με 3 και 4 μαρκαδόρους ή κάποια άλλα αντικείμενα. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
75
Ακουστικός τύπος
Οι ακουστικοί τύποι χρησιμοποιούν την ακοή τους για να επεξεργαστούν καινούρια ερεθίσματα. Πολλά παιδιά που εμπίπτουν σε αυτή τη κατηγορία συλλαβίζουν αναφέροντας τα φωνήματα και όχι τα γράμματα (δηλαδή τον ήχο που βγάζουν τα γράμματα όταν τα εκφέρουμε). Συνήθως τα παιδιά αυτά αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ανάγνωση, ακριβώς γιατί δυσκολεύονται να συνδέσουν την οπτική εκφορά των γραμμάτων με την ακουστική τους. Τα παιδιά που εμπίπτουν στη συγκεκριμένη κατηγορία μάθησης, διευκολύνονται πολύ αν τα νέα ερεθίσματα τους παρέχονται σε μορφή ποιημάτων, τραγουδιών ή μελωδίας (π.χ. η προπαίδεια σε τραγούδια).
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
76
Ακουστικός τύπος
Μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητά του με τη μαγνητοφώνηση ή με την προφορική ανάγνωση του κειμένου. Βοηθάει να επαναλαμβάνετε προφορικά τις νέες γνώσεις ξανά και ξανά. Επίσης, αν χρειάζεται να απομνημονεύσει κάποιο κείμενο, καλό είναι να χρησιμοποιήσει μαγνητόφωνο (μάθετέ του να το χειρίζεται εκείνο) Καλό είναι με τον ακουστικό τύπο παιδιού να κάνετε συχνές επαναλήψεις, ακόμη και σε ανύποπτο χρόνο, όπως την ώρα που παίζει με τα παιχνίδια του.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
77
Κιναισθητικός τύπος
Οι κιναισθητικοί τύποι μαθαίνουν καλύτερα μέσα από τη φυσική αλληλεπίδραση, την εξερεύνηση και το χειρισμό των νέων ερεθισμάτων. Έχουν περιέργεια να μάθουν πως λειτουργεί κάτι, να το αποδομήσουν και να το επανασυνθέσουν. Οι μαθητές αυτοί δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τις παραδοσιακές μορφές διδασκαλίας. Λειτουργεί καλά με την κίνηση και την αφή . Μπορεί να καταγράφει σημαντικά σημεία της ύλης, να φτιάχνει σχεδιαγράμματα, να επισημαίνει με χρωματιστό μαρκαδόρο, να ζωγραφίζει με έντονα χρώματα και να συνοδεύει τη μελέτη με κινήσεις και εκφράσεις. Αυτά τα παιδιά κατανοούν καλύτερα και εμπεδώνουν γρηγορότερα κάτι όταν το γράψουν ή το λύσουν. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
78
Τεχνικές για κάθε τύπο μάθησης Είναι αναγκαίο να ξέρουν οι γονείς σε τι τύπο μάθησης εμπίπτει το παιδί τους. Η γνώση αυτή τους δίνει δύο συγκριτικά πλεονεκτήματα: α) Δυνατότητα να κεντρίσουν το ενδιαφέρον του παιδιού για τη μάθηση β) Χρόνο να αναπτύξουν στο παιδί τους τους υπόλοιπους τύπους μάθησης, έτσι ώστε αργότερα το παιδί να μην αισθάνεται μειονεκτικά στο παραδοσιακό σχολικό περιβάλλον, που οι αλλαγές στο τρόπο διδασκαλίας προς όφελος του κάθε μαθητή δεν είναι διαδεδομένες. Ακόμα και τότε όμως, οι γονείς θα ξέρουν ποιο τρόπο θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν στο σπίτι, ώστε το παιδί να εμπεδώσει την διδακτέα ύλη και να μην μείνει πίσω στις σχολικές του υποχρεώσεις. Οι εναλλαγές των εκπαιδευτικών μεθόδων μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά που δυσκολεύονται στο σχολείο να μην απογοητευθούν και να μην αισθανθούν μειονεκτικά που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις σχολικές τους υποχρεώσεις.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
79
Από τη θεωρία στη πράξη
Ο καλύτερος τρόπος για να αφομοιώσει ένα παιδί τη γνώση είναι να φροντίσετε να περνάτε από τη θεωρία στην πράξη είτε κατά τη διάρκεια της μελέτης ή και αργότερα. Φροντίστε να έχετε ένα χάρτη και κάθε φορά που συναντάτε μια πόλη ή χώρα στα μαθήματα της ιστορίας ή της γεωγραφίας, καλό είναι να του δείχνεται που βρίσκονται. Συνδέετε κάθε άγνωστη λέξη με την εικόνα της. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
80
Μελέτη και μαθησιακές διαταραχές
Σε περίπτωση που το παιδί σας είναι αρκετά ζωηρό θα δυσκολευτείτε πιθανότατα στην οργάνωση της μελέτης, γιατί έχει την τάση να σηκώνεται, να μην υπακούει εύκολα στους κανόνες και να έχει το νου του στο παιχνίδι. Μπορεί, επίσης, να έχει δυσκολίες στη συγκέντρωσή του, στο να ακούει και να ακολουθεί οδηγίες, να κάθεται ακίνητο για αρκετή ώρα, ενώ συχνά κάνει λάθη από απροσεξία. Στην πραγματικότητα ακόμη και ένα πολύ ζωηρό παιδί μπορεί να εξελιχθεί σε άριστο μαθητή, αρκεί να λάβετε υπόψη σας ότι μαθαίνει καλύτερα μέσω της ενέργειας και της εφαρμογής και να προσαρμόσετε ανάλογα τη μελέτη, αφού αυτά τα παιδιά επωφελούνται από τη λεγόμενη βιωματική μάθηση.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
81
Μελέτη και μαθησιακές διαταραχές
Στην κατηγορία των πολύ ζωηρών παιδιών συγκαταλέγονται και παιδιά που παρουσιάζουν δυσλεξία ή Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα. Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί πολύτιμη βοήθεια στην αντιμετώπιση των δύσκολων συμπεριφορών και των επακόλουθων μαθησιακών δυσκολιών. Βάσει της διάγνωσης καταρτίζεται πρόγραμμα ψυχοπαιδαγωγικής παρέμβασης και υποδεικνύονται μέθοδοι, που θα σας βοηθήσουν ν’ αντιμετωπίσετε το πρόβλημα.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
82
Μελέτη και μαθησιακές διαταραχές 1. Έναν χάρτη της Ελλάδας κρεμασμένο στον τοίχο στο ύψος των ματιών του και με άμεση πρόσβαση (να μην υπάρχουν εμπόδια ενδιάμεσα). 2. Ένα επιτοίχιο, ευκολοδιάβαστο ρολόι που μπορεί το παιδί να το κοιτάει και να το συμβουλεύεται όλες τις στιγμές της ημέρας. Συμβάλλει στο να μάθει να οργανώνει καλύτερα τον χρόνο του και τις ρουτίνες του. 3. Το καθημερινό πρόγραμμα του σχολείου αναρτημένο στον τοίχο του σε ύψος που μπορεί να το διαβάζει εύκολα. 4. Ένα γραφείο χωρίς άλλα αντικείμενα πάνω εκτός από αυτά που χρειάζεται για να διαβάσει τα μαθήματα της ημέρας.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
83
Μελέτη και μαθησιακές διαταραχές 5. Οργανωμένα συρτάρια. Το παιδί με μαθησιακές δυσκολίες/Δυσλεξία χάνει και ξεχνάει πολλές φορές τα πράγματα του στο σχολείο και θα πρέπει να μειώσουμε την ώρα που θα σπαταλήσει για να βρει αυτό που ψάχνει. Τα 5 βασικά πράγματα που είναι απαραίτητα να βρίσκει εύκολα το παιδί είναι: μολύβι, γόμα, ξύστρα, χάρακας, πρόχειρο τετράδιο. 6. Ένα αντιστρές εργαλείο πχ. ένα μαλακό μπαλάκι, που μπορεί να έχει στο χέρι του όσο διαβάζει για να ισορροπεί το άγχος της μελέτης και την κινητική του ανησυχία. 7. Ένα φωτιστικό γραφείου το οποίο αν το παιδί γράφει με το αριστερό, τότε το φως πρέπει να έρχεται από τα δεξιά, αν γράφει με το δεξί από τα αριστερά. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
84
Τεχνικές
Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει ότι όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει το διάβασμα τόσο πιο γρήγορα θα τελειώσει. Εξηγήστε του ότι είναι καλό να συγκεντρώνει τις απορίες του και να τις λύνει όλες μαζί. Όταν ολοκληρώνει ένα μάθημα να τοποθετεί τα βιβλία και τα τετράδια μέσα στην τσάντα για να μην πελαγώνει βλέποντας έναν τεράστιο όγκο βιβλίων μπροστά του. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
85
Τεχνικές
Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί εξηγώντας του πώς να οργανώνει τη μελέτη του και καθοδηγώντας το ποια βήματα να ακολουθήσει για να είναι πιο αποτελεσματικό. Προτρέψτε το να ξεκινά πρώτα με τις γραπτές ασκήσεις που απαιτούν καλύτερη συγκέντρωση Εξηγήστε του ότι, ότι ξεκινά πρέπει να το τελειώνει. Το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι δεν μπορεί να αφήνει στη μέση κάτι που ήδη έχει ξεκινήσει. Για να κάνει διάλειμμα πρέπει πρώτα να ολοκληρώσει μια εργασία ή μια ενότητα αφήνοντας για μετά το διάλειμμα π.χ. τα μαθηματικά.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
86
Τεχνικές
Εξηγήστε του επίσης ότι αν σηκώνεται διαρκώς από την καρέκλα του, χάνει τον ειρμό του με αποτέλεσμα να πρέπει μετά να καταβάλλει μεγαλύτερη προσπάθεια. Πείτε του να πάρει δίπλα του ένα μπουκαλάκι ή ένα ποτήρι νερό και να κάνει ένα μικρό διάλειμμα για παράδειγμα όταν θα έχει ολοκληρώσει δύο μαθήματα. Δεν είναι απαραίτητο για ένα παιδί να διαβάζει ατελείωτες ώρες. Αυτό που χρειάζεται είναι να διαβάζει σωστά. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
87
Τεχνικές
Πριν ξεκινήσουμε τη μελέτη έχουμε ήδη ορίσει τη σειρά των μαθημάτων, και έχουμε θέσει με χρονικά όρια την διάρκεια μελέτης του κάθε μαθήματος καθώς και την διάρκεια των διαλειμμάτων (να είναι συχνά και προγραμματισμένα) μεταξύ των μαθημάτων. Ακόμη και αν δούμε ότι το παιδί συγκεντρώνεται περισσότερο από ότι συνήθως, δεν παραλείπουμε σε καμία περίπτωση το διάλειμμα. Απλώς, την επόμενη ημέρα αυξάνουμε τα διαστήματα μελέτης.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
88
Τεχνικές
Ξεκινάμε γράφοντας σε μία καρτέλα το ημερήσιο πρόγραμμα και υπολογίζοντας από κοινού με το παιδί, το χρόνο που θα χρειαστεί για το κάθε μάθημα. Στη συνέχεια, η καρτέλα τοποθετείται σε σημείο που το παιδί έχει οπτική επαφή. Το παιδί ενημερώνεται για το διάλειμμά του με τη χρήση ρολογιού το οποίο και χτυπά με το τέλος κάθε τμήματος μελέτης.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
89
Τεχνικές
Καθημερινά σημειώνουμε στην καρτέλα δίπλα στην προκαθορισμένη ώρα τον πραγματικό χρόνο που χρειάστηκε για την περάτωση του κάθε μαθήματος. Για τον ορθότερο προγραμματισμό θα πρέπει να συμβουλευόμαστε την καρτέλα της προηγούμενης ημέρας.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
90
Τεχνικές
Ο σχηματισμός μιας πρώτης ιδέας για το μάθημα επιτυγχάνεται με την απλή παρατήρηση των σελίδων. Το μάθημα διαβάζεται ανά παράγραφο όπου σε κάθε μια από αυτές καθοδηγούμε το παιδί να εντοπίσει τα κυριότερα σημεία και να τα υπογραμμίσει. Στη συνέχεια, δίπλα από κάθε παράγραφο, παροτρύνουμε το παιδί να γράψει έναν τίτλο που θα περιλαμβάνει την κεντρική ιδέα
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
91
Τεχνικές
Πολλές φορές βοηθάει στην αποδοτικότερη μελέτη και ο σχεδιασμός μιας εικόνας για το μάθημα. Παραδείγματος χάρη, μια μαργαρίτα όπου σε κάθε φύλλο της αναγράφεται η κεντρική ιδέα. Οι εικόνες βοηθούν το παιδί στο να απομνημονεύει καλύτερα. Έπειτα, κάνουμε ερωτήσεις στο παιδί και αυτό απαντάει απλώς διαβάζοντας την εικόνα.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
92
Τεχνικές Να χωριστούν τα μαθήματα για την επόμενη μέρα σε:
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ και ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ Ξεκινάμε με τα λιγότερο ενδιαφέροντα και αφήνουμε για το τέλος όπου θα είμαστε πιο κουρασμένοι τα πιο ενδιαφέροντα (για να έχουμε ένα παραπάνω κίνητρο). ΕΥΚΟΛΑ και ΔΥΣΚΟΛΑ Πρέπει κατά την μελέτη τα εύκολα να εναλλάσσονται με τα δύσκολα, ώστε να μην μαζευτούν στο τέλος της μελέτης όπου υπάρχει μεγαλύτερη κούραση όλα τα δύσκολα, ούτε όμως να έχει αναλώσει όλη του την ενέργεια στα δύσκολα και να μην έχει πια διάθεση και κουράγιο να κάνει τα εύκολα.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
93
Τεχνικές ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ και ΠΡΑΚΤΙΚΑ Το ιδανικό είναι να εναλλάσσονται καθώς απαιτούν διαφορετικές γνωστικές δεξιότητες από το παιδί. Ωστόσο, το πρόγραμμα του σχολείου δεν είναι πάντα ιδανικά διαμορφωμένο και μπορεί να τύχει για την επόμενη μέρα να έχει δύο - τρία θεωρητικά μαθήματα που απαιτούν απομνημόνευση, π.χ. θρησκευτικά, ιστορία, μελέτη περιβάλλοντος. πρέπει να μεσολαβεί χρόνος ανάμεσα στη μελέτη αυτών των μαθημάτων προκειμένου να μην τα μπερδέψει. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
94
Τεχνικές Πολλές φορές όταν διαβάζουμε εμείς στο παιδί το μάθημα το μαθαίνει γρηγορότερα και πιθανόν καλύτερα. Αυτό όμως σημαίνει ότι ΔΕΝ θα μάθει να διαβάζει μόνο του αυτόνομα και ανεξάρτητα και ΔΕΝ θα αποκτήσει δεξιότητες και τεχνικές που απαιτούνται για να τα καταφέρει στις μετέπειτα σχολικές τάξεις, ούτε αυτοπεποίθηση, να πιστεύει ότι είναι ικανό να τα καταφέρει μόνο του. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
95
Τεχνικές για τα θεωρητικά μαθήματα
Διαβάζει μία μία τις παραγράφους και προσπαθεί να δώσει ένα τίτλο, μία λέξη κλειδί που θα το βοηθήσει να ανακαλέσει το περιεχόμενο της παραγράφου και προσπαθεί να πει με δικά του λόγια όσα περισσότερα λέει η παράγραφος. Συνεχίζει μέχρι την τελευταία παράγραφο και στο τέλος έχει να μάθει τις λέξεις κλειδιά που ξεκλειδώνουν όλο το κείμενο. Έτσι οξύνεται η κρίση του, μαθαίνει το ειδικό μέσα από το γενικό και δεν αναπαράγει απλά το κείμενο. Πριν κοιμηθεί μπορεί να κάνει μία επανάληψη ή να του τεθούν κάποιες ερωτήσεις πάνω στο μάθημα.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
96
Τεχνικές για τα θεωρητικά μαθήματα
Μέθοδος της ανακεφαλαίωσης: Το παιδί καταγράφει σε μια σελίδα περιληπτικά το περιεχόμενο του κεφαλαίου τονίζοντας τα πιο σημαντικά σημεία. Μέθοδος της χαρτογράφησης: Ο μαθητής γράφει αρχικά το κύριο θέμα του μαθήματος μέσα σε έναν κύκλο στη μέση μιας σελίδας. Στη συνέχεια καταγράφει τις κύριες ιδέες σε μικρότερους κύκλους, που συνδέονται με το κυρίως θέμα με τοξάκια. Οι κύριες ιδέες συνδέονται με τοξάκια με άλλες σχετικές ιδέες, κ.λπ.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
97
Τεχνικές για τα θεωρητικά μαθήματα
Μέθοδος των συνοπτικών πινάκων: Συνίσταται για την τακτοποίηση πληροφοριών που μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες και δεν έχουν υποδιαιρέσεις. Μέθοδος της μνημονικής: Το παιδί προσπαθεί να βρει με τι μοιάζει μια δύσκολη λέξη ή όνομα, ώστε να του το υπενθυμίζει. Μέθοδος της ακροστιχίδας: Ο μαθητής με τα αρχικά των λέξεων που πρέπει να θυμάται φτιάχνει μια λέξη. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
98
Τεχνικές για τα θεωρητικά μαθήματα
Μέθοδος των σημειώσεων: Το παιδί μπορεί να διδαχτεί τον τρόπο να κρατά σημειώσεις των κυριότερων σημείων του κειμένου που μελετά. Ένας εύκολος τρόπος για να το βοηθήσετε να απομνημονεύσει ένα κείμενο είναι να γράψετε σε μια κόλλα χαρτί τις λέξεις κλειδιά, που συνδέονται με τις βασικές παραγράφους του κειμένου, ώστε να δημιουργήσετε ένα “σκελετό μάθησης”.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
99
Τεχνικές για τα θεωρητικά μαθήματα
Δημιουργία φανταστικής ιστορίας: Το παιδί μπορεί να δημιουργήσει μια φανταστική ιστορία χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που μελετά. Αυτή η ιστορία μπορεί να εμπεριέχει το στοιχείο της υπερβολής ή του αστείου, ώστε να ανακαλούνται ευκολότερα αυτά που μελετά. Δημιουργία φανταστικών εικόνων: Η κατανόηση και η απομνημόνευση ενός κειμένου μπορεί να βελτιωθεί σε παιδιά ηλικίας 8 ετών και άνω, αν τους ζητήσετε να δημιουργήσουν στη φαντασία τους εικόνες που απεικονίζουν αυτό το οποίο διάβασαν. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
100
Τεχνικές για τα πρακτικά μαθήματα
Μέθοδος της κατηγοριοποίησης: Ο μαθητής καλείται να δημιουργήσει τη δική του αναπαράσταση των κατηγοριών (ενδείκνυται για μαθήματα στα οποία παρουσιάζονται κατηγορίες). Εκπόνηση σχεδιαγραμμάτων: Το παιδί μπορεί να δημιουργεί σχέδια, σχήματα και σχεδιαγράμματα με το υλικό που μελετά, τα οποία το βοηθούν να το κατανοεί, αλλά και το θυμάται. Για τον ίδιο σκοπό μπορεί να χρησιμοποιήσει τους πίνακες που παρέχουν τα βιβλία του. Οι πίνακες αυτοί μπορούν να το βοηθήσουν να κατανοήσει τη θεωρία και τις διαφορές και ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα σε κατηγορίες πραγμάτων.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
101
Τεχνικές για τα πρακτικά μαθήματα Για την επίλυση των μαθηματικών προβλημάτων οι μαθητές του δημοτικού μπορούν να διδαχτούν γενικές στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων. Τέτοιου είδους προσέγγιση περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα: α) κατανόηση του προβλήματος β) εκπόνηση σχεδίου επίλυσης του προβλήματος γ) εκτέλεση του σχεδίου δ) έλεγχος των διαδικασιών και υπολογισμών.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
102
Στρατηγικές για τα διαγωνίσματα Η πρώτη αιτία για το άγχος των εξετάσεων και την χαμηλή απόδοση είναι η έλλειψη προετοιμασίας . Τις περισσότερες φορές οι μαθητές γνωρίζουν το πότε θα γράψουν διαγώνισμα εκ των προτέρων. Κάποιοι δάσκαλοι, ειδικά σε τάξεις δημοτικού, πληροφορούν τους γονείς πότε διεξάγονται τα τεστ και ποια είναι η διδακτική ύλη. Αυτό βοηθάει εσάς και τα παιδιά σας να καθιερώσετε ένα πρόγραμμα μελέτης και προετοιμασίας για το διαγώνισμα.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
103
Στρατηγικές για τα διαγωνίσματα
Φτιάξτε πρόγραμμα στο παιδί σας ώστε να μελετάει αρκετές μέρες πριν το διαγώνισμα. Να προσδιορίσετε πόσο προσδοκάτε από το παιδί σας να συγκεντρώνεται κάθε φορά. Έρευνες δείχνουν ότι στην Α΄ και Β΄ τάξη τα παιδιά δε μπορούν να μελετήσουν παραπάνω από 15 λεπτά χωρίς διάλειμμα. Οι μαθητές της Γ΄ και Δ΄ τάξης μπορούν να μελετήσουν γύρω στα 20 λεπτά, ενώ τα παιδιά της Ε΄ και ΣΤ΄ μπορούν να διαβάσουν παραγωγικά για σχεδόν μισή ώρα. Γνωρίστε το παιδί σας, μην περιμένετε πάρα πολλά και προγραμματίστε διαλείμματα. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
104
Στρατηγικές για τα διαγωνίσματα
Κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης μελέτης ρωτήστε το παιδί για το τι πιστεύει ότι μπορεί να περιλαμβάνει το διαγώνισμα. Προχωρήστε σε ερωτήσεις στο τέλος κάθε τμήματος ή κεφαλαίου. Εστιάστε σε λέξεις οι οποίες απεικονίζονται με έντονα γράμματα, ανατρέξτε σε σημειώσεις. Δώστε ιδιαίτερη προσοχή σε διαγράμματα, πίνακες και χάρτες. Μαζί με το παιδί αναπτύξτε ένα δείγμα άσκησης. Στη συνέχεια κάντε την άσκηση σε συνεργασία. Αυτή μπορεί να είναι μία σημαντική στρατηγική ειδικά για τα νέα παιδιά, διότι κάνει το διάβασμα πιο διασκεδαστικό. Για παράδειγμα στην ορθογραφία μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο το παιδί να σας διαβάζει τις λέξεις, ενώ εσείς θα λέτε την ορθογραφία των λέξεων.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
105
Στρατηγικές για τα διαγωνίσματα
Οι ικανότητες μελέτης οι οποίες αναφέρθηκαν νωρίτερα μπορούν να βοηθήσουν στην κατάσταση του άγχους των εξετάσεων. Ικανότητες όπως η καταγραφή καλών σημειώσεων, η αναγνώριση των σημαντικών πληροφοριών και η ανάπτυξη τρόπων για την συγκράτηση των σημαντικών πληροφοριών μπορεί να αποτελέσει μεγάλη βοήθεια. Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
106
Στρατηγικές για τα διαγωνίσματα
Όλες αυτές οι στρατηγικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προετοιμάσουν το παιδί και να αναπτύξουν την αυτοπεποίθηση του, αλλά το θέμα είναι πώς μπορεί να ξεπεραστεί ο φόβος και το άγχος του παιδιού κατά την διάρκεια της εξέτασης; Αξιοποιήστε το χρονικό διάστημα πριν την εξέταση του παιδιού ως μία ευκαιρία ώστε να εξασκηθεί σε κάποιες τεχνικές χαλάρωσης οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν στην αποβολή της αγωνίας που έχει για το τεστ.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
107
Στρατηγικές για τα διαγωνίσματα
Συμβουλέψετε το παιδί να πάρει μερικές βαθιές αναπνοές. Προτείνετε να κλείσει τα μάτια του και να φανταστεί τον εαυτό του να τα πηγαίνει καλά στην εξέταση. Στη συνέχεια να κοιτάξει την εξέταση για να καταλάβει τι γνωστικό αντικείμενο καλύπτεται. Αν το άγχος εμφανιστεί και κατά τη διάρκεια της εξέτασης, προτρέψετε το παιδί να επαναλάβει τη διαδικασία. Η επίλυση ασκήσεων και η εξάσκηση των τεχνικών χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να προετοιμαστούν σωστά, να ξεπεράσουν το άγχος των εξετάσεων και να δώσουν μία καθαρότερη εικόνα των πραγματικών γνώσεων και ικανοτήτων τους.
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
108
Χαρακτηρίζουμε τις πράξεις και όχι το παιδί
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
109
Οικογένεια και σχολείο: Ας συνεργαστούμε!
Ιωάννα Σκυλίτση, Ψυχολόγος 3ο Δημ. Σχολείο Θήβας
110