CES nakamit muli ang “Pangalawang Gantimpala” sa patimpalak ng “Cleanest and Greenest School”
Sa isang nakakagulat na kaganapan, nakamit muli ng CES ang pangalawang pwesto sa 2024 “Search for Cleanest and Greenest School”, sa kabila ng ang pangunahing layunin ay ibangiba. Ang hindi matitinag na dedikasyon ng paaralan sa pagpapanatili ng isang maayos na kapaligiran para sa pagkatuto ay hindi inaasahang naging isang makinang na halimbawa ng kalinisan at kalikasan.
Habang ang pagkilalang ito ay isang kaakit-akit na sorpresa, nananatiling matatag ang CES sa kanyang pangako na lumikha ng isang paaralan na nagpapalago ng holistic na pag-unlad. Patuloy ang paaralan sa mga inisyatibo na nagpapahusay sa kabuuang karanasan sa pagkatuto, tinitiyak na bawat mag-aaral ay nakakaramdam ng inspirasyon at suporta.
Bilang karagdagan sa tropeo, ang paaralan ay nakatanggap din ng P15,000 na gantimpala na sinabi ni Gng. Cherry E. Agliam, ang nangunguna sa “Clean and Green” ng CES, na gagamitin ang gantimpala para sa patuloy na pag-unlad ng paaralan at sa pagsusumikap nitong mapanatili ang isang kapaligirang malinis, berde, at angkop para sa pagkatuto.
7.8%
Pagbaba ng Enrollment ng CES S.Y. 2019-2020 at S.Y. 2021-2024
Patuloy na pagbaba ng enrollment, ikinabahala ng CES
Patuloy na nakararanas ng pagbaba ng bilang ng mga mag-aaral ang CES.
Noong 2019-2020, nakapagtala ang CES ng 618 na mag-aaral mula Kindergarten hanggang ika-anim na baitang. Ngayong taong panuruang 2024-2025, nakapagtala ang CES ng 570 na bilang ng mag-aaral. Kung saan bumaba ang populasyon ng mga estudyante ng halos 7.8% sa loob ng nakalipas na limang taon.
itinuloy sa p. 2
tignansap.8
RAYNOR KARSTEN AGBAYANI
Ito ang naging sambit ng isang nanay na lumikas sa CES noong kasagsagan ng
JANELLA BAJADO
TAKBO PARA SA BUHAY. Ganito ang pakiramdam ng mga mag-aaral sa tuwing tatawid sila sa abalang kalsada nang walang kasamang tumutulong o gumagabay sa kanila.
mula sa pamukhang pahina
Patuloy na pagbaba ng enrollment...
Bilang tugon sa sitwasyong ito, naglunsad ang pamunuan ng paaralan ng ilang mga hakbang upang maibalik ang dating dami ng mga mag-aaral. Kabilang dito ang pagpapalawak ng kanilang outreach program sa komunidad upang makahikayat ng mas maraming pamilya na ipasok ang kanilang mga anak sa CABEZA Elementary School.
Kasalukuyan din silang nakikipag-ugnayan sa mga lokal na organisasyon upang maipakita ang mga kalakasan ng paaralan. Umaasa ang mga opisyal ng paaralan na sa pamamagitan ng mga inisyatibang ito, tataas ang bilang ng mga mag-aaral sa Taong Pampaaralan 2025-2026.
"Nanatili kaming positibo," ayon kay Gng. Elvira Hernando, itinalagang Guidance Counselor ng CES, nang tanungin tungkol sa patuloy na pagbaba ng bilang ng mga mag-aaral. Sa kabila ng kasalukuyang mga hamon, naniniwala ang pamunuan na sa pamamagitan ng mga bagong programa at mas pinahusay na pakikilahok sa komunidad, mas maraming pamilya ang pipili sa CABEZA Elementary School sa hinaharap, na magbibigay-daan upang maibalik ang dating bilang ng kanilang mga mag-aaral.
HINDI ISANG KAGUSTUHAN, KUNDI ISANG PANGANGAILANGAN
Nanawagan ang CES ng tulong dahil sa pagdami ng mga sasakyang dumadaan sa paaralan
“Para bang palagi kaming naglalaro ng patintero laban sa mga sasakyan”.
Kapag tinanong ang mga magaaral ng CES tungkol sa sitwasyon sa harap ng paaralan, ito ang kanilang sinasabi. Ang araw-araw na hirap ng mga mag-aaral tuwing wala si Kuya Rey, ang tagapangasiwa ng paaralan, isa sa mga guro, o kahit ilang magulang na tumutulong sa pagtawid nila sa kalsada ay hindi isang hinaing na binalewala ng paaralan.
Ayon kay Miss Yhan Yhan Baptista, dating officer-incharge, nagpadala na ang paaralan ng mga kahilingan upang magkaroon ng sariling
CSU (Civil Security Unit) ang CES dahil ito ay matatagpuan sa tabi ng abalang kalsada kung saan napansin ang pagdami ng mga sasakyang dumadaan. Gayunpaman, ang mga kahilingang ito ay nananatiling hindi tinutugunan o hindi pinapansin.
Dahil patuloy na hindi natutugunan ang kahilingan ng
paaralan, napagpasyahan nilang humingi ng tulong sa mga opisyal ng barangay mula sa apat na pangunahing catchment barangay ng paaralan, kabilang ang 44Zamboanga, 48-A at 48-B Cabungaan, at 47-Bengcag. Agad namang tumugon ang mga barangay at nagkasundo silang magtulungan at magpalitan ng duty kada linggo upang masigurong ligtas ang mga magaaral sa pagtawid sa kalsada at mapanatili ring ligtas ang mga tarangkahan ng paaralan laban sa mga hindi awtorisadong pumapasok.
"Mas kampante ako ngayon dahil alam kong nakipag-ugnayan ang paaralan sa iba't ibang barangay," komento ng isang magulang nang mapansin niya ang presensya ng mga opisyal ng barangay sa paaralan, na nagsisilbing isang malinaw na halimbawa ng kagandahan ng pagkakaisa at pagtutulungan.
CES ipinagdiriwang ang "50 Taon ng Kahusayan ng SDO Laoag" sa pamamagitan ng Bonanza
PRECIOUS ODELLAINE B DUMBRIQUE
TAKBO PARA SA BUHAY. Ganito ang pakiramdam ng mga mag-aaral sa tuwing tatawid sila sa abalang kalsada nang walang kasamang tumutulong o gumagabay sa kanila.
Bilang bahagi ng pagdiriwang ng ika-50 anibersaryo ng Schools Division of Laoag City (SDO-Laoag), masiglang nagdaos ang CES ng “CABEZA BONANZA: Naisangsangayan, Naidumduma” noong ika44 na araw ng engrandeng 50-araw na serye ng mga aktibidad. Ang makulay na pagdiriwang na ito, na ginanap noong Oktubre 7, 2024, ay naglayong ipakita ang pagkakaisa at dedikasyon ng paaralan sa pagsusulong ng edukasyon, na nagdala ng kasiyahan hindi lamang sa mga mag-aaral at guro kundi pati na rin sa mga magulang at lokal na komunidad.
Tampok sa CABEZA BONANZA ang mga makukulay na pagtatanghal mula sa mga mag-aaral na nagpakita ng kanilang talento sa sayaw. Ang mga guro at magulang ay nagpakitanggilas din sa mga booth, na nagpapatunay ng kanilang suporta sa paaralan at dibisyon. Isa sa mga highlight ng pagdiriwang ay ang mga palaro na may temang karnabal tulad ng hoops, palabunutan, at iba’t ibang booth na naging paborito ng lahat ng dumalo, lalo na ng mga bata. Nagkaroon din ng feeding program at KADIWA na nagbigay ng serbisyo sa mga mag-aaral at kanilang pamilya.
Bukod dito, binigyang-diin ng CABEZA BONANZA ang halaga ng apat na pangunahing haligi ng edukasyon: Maka-Diyos, Makatao, Makabansa, at Makakalikasan. Sa kanyang talumpati, binigyang-pansin ni Gng. Yhan Yhan Bautista, isang guro sa paaralan, ang kahalagahan ng pagdiriwang sa pagpapalakas ng ugnayan ng paaralan at komunidad. “Isang karangalan para sa aming paaralan na maging bahagi ng pagdiriwang na ito, lalo na sa ika-44 na araw. Pinapakita nito kung paano natin pinapahalagahan ang ating nakaraan habang iniangat ang kalidad ng ating edukasyon para sa hinaharap,” ani Gng. Bautista.
Nagpahayag din ng pasasalamat ang punong-guro ng paaralan sa suporta ng SDO-Laoag, na nagbigay-inspirasyon sa kanila na magpatuloy sa pagsusulong ng mataas na pamantayan ng edukasyon. Ayon sa kanya, ang limang dekada ng serbisyo ng SDO-Laoag ay isang patunay ng dedikasyon nito sa pagbuo ng mas makabagong sistema ng edukasyon na nagtataguyod ng kahusayan, pagkakapantay-pantay, at pagkamalikhain. Ang makulay na kaganapan ay hindi lamang isang selebrasyon kundi isang pagpapatibay ng pangako ng paaralan na magpatuloy sa pagiging ilaw ng kaalaman at inspirasyon para sa mga mag-aaral at komunidad sa mga susunod pang henerasyon.
KEAN EZYKHELL I SIMBE
LAC tungkol sa AI Apps at Mga Estratehiya sa Pagtuturo Isinagawa para Palakasin ang
Kakayahan ng mga Guro
NATHAN R ROMERO
aakibat ang layuningpatuloy na mapabuti ang kanilang mga estratehiya at teknik sa pagtuturo, nagdaos kamakailan ang Primary at Intermediate Department ng isang Learning Action Cell (LAC) session na nakatuon sa pagpapakilala ng paggamit ng mga AI applications tulad ng CHATGPT, NOTEGPT, Perplexity, Magic School, at Zipgrade, pati na rin ang mga makabagong estratehiya sa pagtuturo. Ang sesyon ay naglalayong tulungan ang mga guro na makibagay sa lumalaking papel ng teknolohiya sa edukasyon, upang gawing mas dynamic at kapanapanabik ang mga silid-aralan para sa mga mag-aaral.
Lubos na ikinatuwa ng mga guro ang pagpapakilala sa mga aplikasyong ito, lalo na ang Zipgrade na agad nilang ginamit sa Unang Periodical Examination.
Sinuri rin ng mga guro ang iba’t ibang AI tools na idinisenyo upang tumulong sa mga gawaing administratibo, pagpaplano ng aralin, at personalized na pagkatuto. Ang mga aplikasyon tulad ng mga ito ay maaaring mag-streamline ng proseso ng pagtuturo, magbigay ng real-time na feedback, at tumulong sa mga guro na iangkop ang pagtuturo batay sa pangangailangan ng bawat mag-aaral.
“Tunay ngang umunlad ang teknolohiya sa mga paraang hindi natin inaasahan,” ani Gng. Marie Grace M. Baengan, isa sa mga guro ng Intermediate, matapos ang sesyon. “Ang mga tools na ito ay magiging napakalaking tulong para sa amin ngayon at sa hinaharap.”
Hernando dumalo sa isang pang-rehiyong pagsasanay para sa positive discipline
Upang mapalakas ang pagsasagawa ng positibong disiplina sa loob ng silid-aralan, nagdaos ang Lungsod ng Baguio ng Panrehiyong Pagsasanay para sa mga Tagapagsanay ng Positive Discipline Learning Action Cell (LAC) Session Guides mula Oktubre 28 hanggang Oktubre 30. Isa sa mga dumalo ay si Gng. Elvira S. Hernando, ang itinakdang tagapayo ng CES.
Si Hernando ay sumama sa mga tagapayo mula sa iba’t ibang paaralan sa Rehiyon I sa pagsasanay na layuning bigyan ng kakayahan ang mga lider upang magsagawa ng LAC sessions sa kanilang mga paaralan. Ang mga sesyong ito ay nagpapalakas sa mga guro na magpatupad ng mga estratehiya sa disiplina na nagtataguyod ng kapakanan at aktibong pakikilahok ng mga mag-aaral. Sa pamamagitan ng mga kagamitan tulad ng mga nakabalangkas na gabay at sama-samang talakayan, inihahanda ng pagsasanay ang mga guro na lumikha ng mapagkalinga at inklusibong kapaligiran sa silid-aralan.
Pinuri ng mga kalahok ang interaktibong pormat ng pagsasanay, na naglalaman ng role-playing, pag-aaral ng mga kaso, at mga aktuwal na gawain, na lahat ay idinisenyo para sa praktikal na aplikasyon sa pang-arawaraw na mga gawain sa paaralan.
CES SELG mas pinalakas ang kampanya sa pagpapanatili sa seguridad ng paaralan
JANELLA BAJADO
HANDANG MATUTO. Ang mga Intermediate teachers ay nakahandang matutuo upang mapaganda pa ang kanilang pagtuturo
FLASHNEWS
RAYNOR KARSTEN AGBAYANI at ROXANNE E. BALATICO
3 GURO DUMALO SA PAGSASANAY SA FSL
Si Bb. Bernadette Joy D. Espiña, Bb. Maria Jasmin G. Domingo, at Gng. Mary Joy R. Lorenzo ay kamakailan lamang lumahok sa isang masusing pagsasanay sa Filipino Sign Language (FSL) noong Disyembre 16-18, 2024 sa Java Hotel, Laoag City.
Ang kanilang pakikilahok sa pagsasanay ay sumasalamin sa dedikasyon ng paaralan sa pagsusulong ng inklusibidad at aksesibilidad sa edukasyon. Ang inisyatibong ito ay kaagapay ng mga layunin ng Kagawaran ng Edukasyon na mapabuti ang mga pagkakataong matuto ng mga mag-aaral na may kapansanan sa pandinig.
Sa hinaharap, plano ng CES na maglunsad ng regular na mga workshop sa FSL para sa mga guro at mag-aaral nito, na naglalayong bumuo ng isang komunidad na nagpapahalaga sa pagkakaiba-iba. Ipinaabot ng administrasyon ng paaralan ang kanilang buong suporta at pangako na maglaan ng mga mapagkukunan upang mapanatili ang mga hakbanging ito.
CLEMENTE AT ALMAZAN, PINARANGALAN PARA SA TAON NG SERBISYO
Noong October 02, 2024, pinarangalan ng Civil Service Commission (CSC) sina Bb. Melanie P. Clemente, guro ng unang baitang, at si Gng. Fe A. Almazan, guro ng ikalawang baitang, para sa kanilang namumukod-tanging taon ng serbisyo sa paaralan.
Si Almazan ay nabigyang parangal para sa 35 taon, habang si Clemente ay 30 taon.
CES, MALUGOD NA TINANGGAP ANG BAGONG PUNO NG PAARALAN
Alinsunod sa tatlong taong iskedyul ng pagpapalit ng mga puno ng paaralan, malugod na tinatanggap ng CES ang kanilang bagong pinuno, si G. Joel M. Remigio, Punong Guro IV, na dating pinuno ng Plaridel Elementary School.
Ang mga guro at mag-aaral ng CES ay sabik na inaabangan ang mga bagong pananaw at dedikasyon ni G. Remigio sa pagpapanatili ng mga halaga ng paaralan at kahusayan sa akademya.
B A L I T A
Ang CES Supreme Elementary Learner’s Government (SELG), ang pinakamataas na tagapamahala ng paaralan, ay gumawa ng mga makabuluhang hakbang upang masigurado ang patuloy na kaligtasan at seguridad ng mga mag-aaral at kawani ng paaralan.
Bilang bahagi ng kanilang inisyatibo, nakipagtulungan ang SELG sa mga opisyal ng paaralan upang magsagawa ng regular na inspeksyon ng bag, na nagpapatibay sa layunin ng paaralan na magbigay ng ligtas na kapaligiran para sa pagaaral.
Sinimulan ang inisyatibong ito noong kalagitnaan ng Setyembre bilang tugon sa lumalaking alalahanin kaugnay sa mga bagay na dinadala sa paaralan. Sa aktibong pakikilahok ng SELG, tumutulong na rin ang mga mag-aaral sa pag-inspeksyon ng bag ng kanilang mga kamagaral sa itinakdang oras, sa ilalim ng pangangasiwa ng mga SELG Advisers na sina Gng. Milagros Helen Alutaya, Gng. Roselle Alonzo, at G. Walter Corpuz. Layunin ng hakbang na ito na maiwasan ang pagdadala ng mga ipinagbabawal o mapanganib na bagay, habang itinataguyod ang responsibilidad at kamalayan sa mga mag-aaral.
Bukod sa inspeksyon ng bag, ang SELG ay regular ding nagsasagawa ng monitoring sa
mga pangunahing bahagi ng paaralan. Ang mga patrolya, na pinangungunahan ng mga opisyal ng SELG, ay isinasagawa tuwing recess at pagkatapos ng klase upang matiyak na sumusunod ang mga mag-aaral sa mga panuntunang pangkaligtasan. Ang mga patrolyang ito ay idinisenyo upang agad na matukoy ang mga posibleng panganib at maiparating ito sa mga opisyal ng paaralan para sa agarang aksyon.
Patuloy na ipatutupad ng SELG ang kanilang mga inisyatibo sa kaligtasan sa buong taon ng panuruan, kasama na ang mga karagdagang aktibidad na nakatuon sa kahandaan sa mga emerhensiya at pagpapalaganap ng kaalaman tungkol sa mga regulasyon sa kalusugan at kaligtasan. Sa patuloy na pangunguna ng SELG bilang tagapamahala na pinamumunuan ng mga magaaral, nagiging huwaran ito ng pamumuno, responsibilidad, at malasakit para sa kapakanan ng buong komunidad ng paaralan.
HANDANG MATUTO. Ang mga Intermediate teachers ay nakahandang matutuo upang mapaganda pa ang kanilang pagtuturo
03 A N G A N I N A W
ALIYAH G IMRAN
ANG BAND-AID SOLUTION
kanilang edad. Ang desisyon na rebisahin ang curriculum, na suportado ng 1,168 na mga collaborators at contributors, ay nagpapakita ng kolektibong pagkilala sa pangangailangan ng pagbabago.
Ang kolaboratibong hakbang na ito ay kinabibilangan ng mga eksperto, guro, organisasyong pangsibil, at mga internasyonal na boses, na nagpapakita ng isang komprehensibong paraan upang tugunan ang mga hamon.
Bagama’t karapat-dapat na papurihan ang desisyon na baguhin ang curriculum, mahalaga rin na bigyang pansin ang mga posibleng pagsubok na maaaring sumulpot sa panahon ng transisyon.
ANG ANINAW
Patnugutan
Ang MATATAG curriculum, na inilunsad ni Vice President at Department of Education (DepEd) Secretary Sara Duterte noong Agosto 10, 2023, ay isang makasaysayang hakbang sa pagbabago ng sistema ng edukasyon sa Pilipinas, na layuning lutasin ang mga hamon ng kasalukuyang K to 12 curriculum. Sa pagharap natin sa edukasyonal na pagbabagong ito, isang mahalagang tanong ang lumitaw: Kaya bang epektibong tugunan ng MATATAG curriculum ang mga matagal nang isyu na humahadlang sa karanasan sa pagkatuto ng ating mga mag-aaral?
Ang bagong curriculum ay nag-aaddress ng mga problema sa kasalukuyang sistema, tulad ng sobrang nilalaman, maling mga prerequisites, at hindi pantaypantay na antas ng kahirapan. Ang ebidensiya mula sa DepEd Caraga, na ibinahagi sa isang pagpupulong, ay nagpapakita ng mababang performance ng mga magaaral sa Pilipinas sa mga pambansang at pandaigdigang pagsusulit, na nagpapakita ng pangangailangan para sa pagbabago ng curriculum.
Ang pag-aaral ng World Bank noong 2021 ay nagdagdag pa ng ibang aspeto sa isyu, na nagsasaad na higit sa 90% ng mga mag-aaral na may edad 10 sa Pilipinas ay nahihirapan sa pag-unawa ng mga tekstong naaayon sa
Ang pag-aadjust sa bagong curriculum ay nangangailangan ng oras, resources, at pagsasanay para sa mga guro. Gayunpaman, ang MATATAG curriculum, na sinusuportahan ng mga pagsasaliksik at kolaborasyon, ay inaasahang magdudulot ng positibong pagbabago sa ating sistema ng edukasyon. Mahalaga na kilalanin ang mga hamon ng mga pagbabagong ito habang tinatanggap ang kanilang pangmatagalang benepisyo.
Upang matagumpay na maipatupad ang MATATAG curriculum, mahalagang sundin ang sunud-sunod na hakbang. Kabilang dito ang tamang pagsasanay at suporta para sa mga guro, paghahanda ng mga resources, at pagsali ng mga stakeholders. Ang regular na pagsusuri at pag-aadjust batay sa feedback mula sa mga guro, magaaral, at magulang ay makakatulong upang manatiling epektibo ang curriculum. Kung hindi, maaaring magtulad ito sa K to 12 curriculum— isang hindi matagumpay na eksperimento.
ISANG DIGITAL NA BANTA
ROXANNE E. BALATICO PunongPatnugot
FERDINAND APOLLO G. INFANTE IkalawangPatnugot
RAYNOR KARSTEN M. AGBAYANI PatnugotngBalita
PRECIOUS ODELLAINE B. DUMBRIQUE PatnugotngOpinyon
JANELLA U. BAJADO PatnugotngLathalain
CHRIZHIAN RHED M. VICENTE PatnugotngAghamatTeknolohiya
NATHAN R. ROMERO PatnugotngPampalakasan
KEAN EZYKHELL I. SIMBE PatnugotngPagkuhangLarawan
ALIYAH G. IMRAN PatnugotngPaglathalangEditoryal
YRHIENNE LOUISE M. CASTRO PatnugotngEditoryal
MARIA JASMIN G. DOMINGO ULYSSES V. DELA CUESTA ARLENE M. BALOLONG
MICHAEL C. GELACIO
MARY JANE PUREZA G. SALVADOR
MARIO T. ALONZO BERNADETTE JOY D. ESPIÑA CRISELDA C. JUAN
MARIE GRACE M. BAENGAN SchoolSectionAdviser
Binago ng internet ang ating pamumuhay, pakikisalamuha, at pagkatuto. Ngunit kaakibat nito ang malaking responsibilidad. Tatalakayin dito ang kahalagahan ng responsableng paggamit ng internet at ang positibong epekto nito sa tao at lipunan.
Sa panahon ng mabilisang impormasyon, mahalaga ang pagpapahalaga sa pag-verify ng impormasyon bago magbahagi ng
bythenumbers
BABALA!
Ipinapakita ng pinakabagong datos na 8 sa bawat 10 kabataan ang nakaranas ng iba’t ibang uri ng cyberbullying.
70% Iniulat na may nagkakalat ng tsismis tungkol sa kanila.
Nakapansin o nakakita
nilalaman. Ang maling impormasyon ay mabilis kumalat at may malalayong epekto. Dapat maging ugali ng mga responsableng gumagamit ng internet ang tiyakin ang impormasyon mula sa mga mapagkakatiwalaang pinagkukunan bago mag-ambag sa pagpapakalat ng mapanganib o maling nilalaman.
Ang social media ay bahagi ng ating buhay at nakakaapekto sa lipunan. Ang responsableng paggamit nito ay nangangahulugang maingat na pagbabahagi ng nilalaman, pagtataguyod ng positibong komunidad, makabuluhang talakayan, at pag-iwas sa mapanirang pananalita at pagbubully sa internet.
Ang internet ay isang makapangyarihang kasangkapan na maaaring magdugtong, magturo, at magbigay-lakas sa buong mundo. Ang responsableng paggamit nito ay kolektibong responsibilidad na humuhubog sa digital na kapaligiran para sa hinaharap. Sa pagpapahalaga sa tamang impormasyon, positibong komunidad online, at proteksyon ng personal na impormasyon, matitiyak nating mananatiling kapaki-pakinabang ang internet sa ating buhay at lipunan.
Ang ating presensya sa internet ay nag-iiwan ng personal na impormasyon. Kasama sa responsableng
JOVELYN E. PASCUA SchoolPaperAdviser
JOEL M. REMIGIO PunongGuro
paggamit ng internet ay kinabibilangan ng pagprotekta sa pribasiya sa pamamagitan ng malalakas na password at dobleng pagverify ng pagkakakilanlan, at pagiging maingat sa pagbabahagi ng impormasyon. Ang pag-iwas sa pagnanakaw ng pagkakakilanlan at online scams ay samasamang responsibilidad para sa ligtas na digital na kapaligiran.
Ang patuloy na koneksyon sa internet ay maaaring magdulot ng masamang epekto sa ating kaisipan at kalusugan. Ang responsableng paggamit ng internet ay nangangahulugang pagtatakda ng hangganan, pag-papahinga, at pagpapahalaga sa mga interaksyon sa tunay na buhay. Ang pag-prayoridad ng digital na kalusugan ay nagsisiguro ng mas balanseng buhay nasa internet at hindi konektado sa internet.
SAPAT NA BA ANG 45 MINUTO?
ALIYAH G IMRAN
Ang pag-usbong ng Matatag Curriculum ay naglalayong palakasin ang sistema ng edukasyon sa bansa. Isa sa mga pagbabago nito ay ang itinakdang 45-minutong oras ng pagtuturo sa bawat asignatura, kabilang ang mga pangunahing asignatura tulad ng Matematika, Agham, at Filipino. Ngunit sapat nga ba ang 45 minuto upang maibigay ang lahat ng kaalaman na kinakailangan ng mga mag-aaral?
Sa aking opinyon, hindi ito sapat. Ang 45 minuto ay tila isang napakaikling panahon para sa masusing talakayan ng mahahalagang aralin, lalo na kung ang layunin ng kurikulum ay tiyakin ang pag-unlad ng bawat magaaral. Sa ganitong oras, hindi lamang limitado ang pagkakataon para sa guro na magturo, ngunit pati na rin ang pagkakataon ng mga mag-aaral na magtanong at maunawaan nang mabuti ang paksa.
Halimbawa, sa Matematika, madalas kailangan ng mas maraming oras upang maipaliwanag ang mga konsepto, magsanay sa mga halimbawa, at masigurong nauunawaan ng mga mag-aaral ang bawat hakbang. Sa Agham naman, may mga praktikal na aktibidad tulad ng eksperimento na
Ang mga kawani ng “Ang Aninaw” ay naglibot sa paaralan upang tanungin ang mga mag-aaral kung ano ang mga bagay na kanilang "Oo" o mga gustong-gusto nila sa paaralan, at ang mga "HINDI" o mga bagay na hindi nila nagugustuhan. Matapos ang masayang panayam, narito ang dalawang nangungunang sagot mula sa mga magaaral!
KALIKASAN AY PAG-INGATAN
JANELLA U BAJADO
Ang kalikasan ang nagtataguyod ng buhay sa mundo. Sa kanyang mga biyaya nanggagaling ang lahat ng ating pangangailangan—hangin na ating nilalanghap, tubig na nagbibigay-buhay, at pagkain na bumubuhay sa ating araw-araw. Ngunit sa kabila ng lahat ng ito, tila ba ang tao, na siyang tagapag-alaga ng kalikasan, ay nakalimot sa kanyang tungkulin. Patuloy ang pagsira sa mga kagubatan, pagtatapon ng basura kung saan-saan, polusyon sa hangin at tubig, at walang habas na paggamit ng likas na yaman.
Sa modernong panahon, ang pagbabago ng klima at mga sakuna tulad ng baha, bagyo, at tagtuyot ay nagiging mas madalas at mas matindi. Sino ang may kagagawan? Tayo rin. Ang ating kapabayaan at kawalan ng malasakit ang nagdala sa atin sa ganitong kalagayan. Sa kabila ng babala ng kalikasan, marami pa rin ang hindi kumikilos. Napapanahon na upang maging bukas ang ating mga mata sa katotohanang ito: ang ating kalikasan ay hindi walang hanggan.
Hindi lang ito usapin ng kalikasan, kundi ng buhay at kinabukasan ng bawat isa sa atin. Ang pag-aalaga sa kalikasan ay hindi opsyonal—ito ay responsibilidad ng lahat. Sa bawat puno na tinatanim, bawat basura na naitatapon nang tama, at bawat hakbang na isinasagawa para bawasan ang polusyon, tayo ay gumagawa ng mas magandang kinabukasan para sa susunod na henerasyon.
Sa huli, tandaan natin: ang ating mundo ay hindi pagmamay-ari ng iilang tao lamang. Ito ay ipinahiram lamang sa atin ng Diyos para ating pagyamanin at alagaan. Kung ating sisirain ito, saan tayo titira? Ang pagbabago ay nagsisimula sa atin. Simulan natin ngayon, huwag na nating hintayin ang panahong huli na ang lahat.
Pag-ingatan natin ang kalikasan, sapagkat ito ang buhay. Tayo ang tagapag-alaga nito—mga tagapagmana at tagapagtanggol ng mundong ito. Tayo ang magbibigay ng bagong pag-asa sa kalikasan, at sa ating pagkilos, maririnig muli ang bulong ng hangin, daloy ng tubig, at awit ng mga puno—sabay-sabay na magpapaalala na kaya pa nating baguhin ang mundo.
nangangailangan ng oras upang maisagawa nang maayos. Kung ang 45 minuto ay uubusin lamang sa pagpapaliwanag, saan pa ang oras para sa interaksyon at aktwal na aplikasyon ng natutunan?
Bukod dito, hindi rin isinasaalang-alang ng 45-minutong sistema ang mga iba’t ibang hamon sa loob ng silid-aralan —tulad ng pagsasaayos ng atensyon ng mga mag-aaral, mga teknikal na isyu sa paggamit ng edtech, at ang pagpapahinga ng isipan upang makaiwas sa burnout. Ang kalidad ng edukasyon ay hindi lamang nakasalalay sa haba ng oras, ngunit ang sobrang ikli ng panahon ay tiyak na makakaapekto sa bisa ng pagtuturo at pagkatuto.
Sa halip na ipataw ang limitasyong ito, nararapat na muling suriin ang haba ng oras ng bawat klase upang masiguro ang balanse sa kalidad ng edukasyon at pisikal na kakayahan ng mga mag-aaral. Maaari rin namang isama ang mas mahabang panahon para sa mga pangunahing asignatura at iakma ang oras ng ibang asignatura upang hindi masyadong mabigatan ang iskedyul.
Sa huli, ang layunin ng edukasyon ay hindi lamang matapos ang kurikulum, kundi tiyaking natututo ang mga mag-aaral sa paraang makabuluhan. Kung ang 45 minuto ay hindi sapat upang makamit ito, marapat lamang na itama ang sistema habang maaga pa. Ang ating mga magaaral ay nararapat sa isang edukasyong hindi minamadali, kundi binibigyan ng sapat na panahon upang umunlad.
Isang malaking "Oo" ang pagbibigay-prayoridad ng paaralan sa muling pagsasaayos ng ating aklatan at ang pagbubukas nito araw-araw. Ang karagdagang air conditioning unit na inilagay sa aklatan ay nagbigay ng mas maaliwalas at komportableng lugar para sa pag-aaral ng mga mag-aaral. Tunay ngang ang aklatan ay naging mas makabuluhang bahagi ng ating pagkatuto at pagtuklas ng kaalaman!
Isang malaking "Hindi" ang natanggap ng kantina ng paaralan dahil sa paghahain nito ng parehong uri ng pagkain araw-araw. Bagamat nauunawaan namin na ang pangunahing layunin ng kantina ay ang magbigay ng masustansya at malusog na pagkain para sa kalusugan ng bawat mag-aaral, naniniwala kami na may iba’t ibang opsyon ng masusustansyang pagkain
Liham sa Patnugutan
Isang bata sa ika-limang Baitang Para sa: Ang Aninaw
Magandang Araw, Ang Aninaw!
“There’s no I in TEAM”
Ito ang laging pumapasok sa aking isipan tuwing naaalala ko kung gaano kalaki ang maaari nating magawa kung magtutulungan tayo. Isipin mo kung gaano kalaking epekto ang maaari nating likhain kung magsasama-sama tayo at magsusumikap para sa isang layunin.
Ito ang mga naiisip ko habang pinagmamasdan ko ang aking mga kaklase isang umaga habang naglilinis kami ng aming silid-aralan. Habang abala kaming nag-aayos, may mga ilan na patuloy na nagpapagulo sa aming kwarto, na nagiging sanhi ng dobleng trabaho at mas lalong pagaalboroto.
Ako'y labis na nababahala sa kakulangan ng empatiya at responsibilidad ng ilang mag-aaral. Dahil iniisip nilang may ibang maglilinis para sa kanila, akala nila may karapatan silang magkalat. Ano pang silbi ng mga aralin natin sa ESP tungkol sa paglilinis, pagtutulungan, o kahit ang kahalagahan ng tamang kalinisan at malinis na kapaligiran kung kakaunti lang sa atin ang nagsasagawa ng hakbang patungo sa mga layuning ito?
Sana ay magkaroon ng kamalayan ang ilan sa mga magaaral at isaisip ito. Sa huli, ano ang silbi ng dalawang tao na nagsisikap kung tatlo naman ang nagmamatigas?
o p i n y o
n
SA PANAHON NGAYON, GMRC IMPORTANTE PA BA?
CHRIZHIAN RHED
VICENTE
Sa nakaraang kurikulum, tinatawag na Edukasyon sa Pagpapakatao o ESP ang asignatura kung saan itinuturo ang mabuting asal at tamang pag-uugali. Pero ngayon, sa ilalim ng Matatag Curriculum, ito ay mas kilala na bilang Good Manners and Right Conduct o GMRC.
Pero sa panahong ito, importante pa rin ba ang GMRC na asignatura? Kailangan pa rin ba nating paglaanan ng oras ang GMRC ngayong nagkukulang na nga ng oras sa pagtuturo ang mga asignaturang Mathematics, English, Science at Filipino?
Ang GMRC ay nagtuturo ng tamang asal tulad ng paggalang sa matatanda, pagiging magalang sa pakikipag-usap, at pagiging mabait sa kapwa. Itinuturo rin dito kung paano maging responsable at maunawain sa iba’t ibang sitwasyon. Mas pinadali at pinalinaw ang mga aralin nito para mas madali itong maunawaan ng mga bata.
PAGHAHANDA SA PANAHON NG SAKUNA: ANG DO 022, S. 2024 AT ANG KALIGTASAN NG MGA PAARALAN
ROXANNE E BALATICO
Sa harap ng lumalalang epekto ng pagbabago ng klima at mas madalas na pagdating ng mga sakuna, mahalaga ang pagkakaroon ng malinaw na gabay sa pagsuspinde ng klase at trabaho sa mga paaralan tuwing may sakuna o emerhensiya.
Ang bagong patakaran na itinakda ng Department of Education (DepEd), ang DepEd Order (DO) Bilang 022, s. 2024 o mas kilala bilang “Revised Guidelines on Class and Work Suspension in Schools During Disasters and Emergencies”, ay isang mahalagang hakbang upang masiguro ang kaligtasan ng mga mag-aaral, guro, at kawani ng paaralan.
Sa tulong ng GMRC, matututo ang mga kabataan na maging mabuting tao hindi lang sa paaralan, kundi pati na rin sa kanilang tahanan at komunidad. Ang mga simpleng asal tulad ng pagsabi ng “po” at “opo,” pagtulong sa nangangailangan, at paghingi ng tawad ay nagsisilbing gabay sa kanilang paglaki.
Ang GMRC ay hindi lang para sa sarili nating kabutihan, kundi para rin sa ikakaayos ng lipunan. Kapag natutunan ng mga bata ang tamang asal, nagiging masaya at maayos ang samahan sa bahay, paaralan, at pamayanan. Ang mabuting ugali ay nagdudulot ng pagkakaintindihan at pagkakaibigan sa lahat.
Ang GMRC ay mahalaga para matulungan ang mga bata na maging mabuting tao. Sa pamamagitan ng pagtuturo nito, nagkakaroon ng disiplina, respeto, at malasakit sa kapwa ang bawat mag-aaral. Sa huli, layunin ng GMRC na ihanda ang mga bata para maging mabuting mamamayan sa hinaharap.
NONG MALI ANG
GINAGAWA NATIN?
KEAN EZYKHELL I SIMBE
Ang kalikasan ang nagtataguyod ng buhay sa mundo. Sa kanyang mga biyaya nanggagaling ang lahat ng ating pangangailangan—hangin na ating nilalanghap, tubig na nagbibigay-buhay, at pagkain na bumubuhay sa ating arawaraw. Ngunit sa kabila ng lahat ng ito, tila ba ang tao, na siyang tagapag-alaga ng kalikasan, ay nakalimot sa kanyang tungkulin. Patuloy ang pagsira sa mga kagubatan, pagtatapon ng basura kung saan-saan, polusyon sa hangin at tubig, at walang habas na paggamit ng likas na yaman.
Ang pangunahing layunin ng mga revised guidelines ay magbigay ng mas sistematiko paraan ng pagtugon sa mga sakuna tulad ng bagyo, lindol, pagbaha, at iba pang emerhensiya. Sa ilalim ng bagong patakarang ito, malinaw na itinakda ang mga responsibilidad ng bawat antas ng pamahalaan mula sa pambansa, rehiyonal, dibisyon, hanggang sa mga mismong paaralan. Ang mga tagubilin ay naglalayong tiyakin na ang kaligtasan ay palaging inuuna, habang isinasaalang-alang din ang pangangailangan ng edukasyon.
Dati, ang sinusunod ng ahensya ay ang DO No. 37, s. 2022, pero marami na ang pinagbago. Halimbawa, sa DO 37, kung nakataas na ang Signal No. 1, hindi na papasok ang mga Kindergarten hanggang high school, ngunit sa bagong DO, Kindergarten lamang ang hindi papasok kung nakataas ang Signal No. 1, kapag Signal no. 2 naman, hindi na papasok ang Kindergarten at Elementarya, at kapag Signal no. 3, lahat na ng antas.
Ito ay ikinagulat ng karamihan, dahil dati, kapag Signal no. 1 na, hindi na papasok ang mga bata ngunit ngayon, papasok na sila.
Noong mga nakaraang bagyo, ito ay naging usap-usapan dahil sa halos dalawang buwang walang tuloy tuloy na pasok ang mga bata dahil sa palaging suspensyon ng klase. Palaging naririnig ang mga salitang “Signal no. 1 pero walang ulan, pumasok nalang sana ang mga bata”. Maraming tao ang umaasa na sa bagong DO na ito, mas magiging maayos at komprehensibo na ang mga magiging batayan sa pag-suspinde ng klase.
Ang DO 022, s. 2024 ay hindi lamang simpleng gabay sa suspensyon ng klase—ito ay isang hakbang tungo sa mas organisado at ligtas na sistema ng edukasyon sa panahon ng sakuna. Ipinapakita nito ang kahalagahan ng maagap na pagtugon sa mga panganib, habang sinisiguro rin na hindi napapabayaan ang edukasyon ng kabataan.
A N I N A W
A N
Sa modernong panahon, ang pagbabago ng klima at mga sakuna tulad ng baha, bagyo, at tagtuyot ay nagiging mas madalas at mas matindi. Sino ang may kagagawan? Tayo rin. Ang ating kapabayaan at kawalan ng malasakit ang nagdala sa atin sa ganitong kalagayan. Sa kabila ng babala ng kalikasan, marami pa rin ang hindi kumikilos. Napapanahon na upang maging bukas ang ating mga mata sa katotohanang ito: ang ating kalikasan ay hindi walang hanggan.
Hindi lang ito usapin ng kalikasan, kundi ng buhay at kinabukasan ng bawat isa sa atin. Ang pag-aalaga sa kalikasan ay hindi opsyonal—ito ay responsibilidad ng lahat. Sa bawat puno na tinatanim, bawat basura na naitatapon nang tama, at bawat hakbang na isinasagawa para bawasan ang polusyon, tayo ay gumagawa ng mas magandang kinabukasan para sa susunod na henerasyon.
Sa huli, tandaan natin: ang ating mundo ay hindi pagmamayari ng iilang tao lamang. Ito ay ipinahiram lamang sa atin ng Diyos para ating pagyamanin at alagaan. Kung ating sisirain ito, saan tayo titira? Ang pagbabago ay nagsisimula sa atin. Simulan natin ngayon, huwag na nating hintayin ang panahong huli na ang lahat.
Pag-ingatan natin ang kalikasan, sapagkat ito ang buhay. Tayo ang tagapag-alaga nito—mga tagapagmana at tagapagtanggol ng mundong ito. Tayo ang magbibigay ng bagong pag-asa sa kalikasan, at sa ating pagkilos, maririnig muli ang bulong ng hangin, daloy ng tubig, at awit ng mga puno—sabay-sabay na magpapaalala na kaya pa nating baguhin ang mundo.
Gayunpaman, mahalaga rin ang aktibong partisipasyon ng bawat isa—mula sa mga magulang at guro hanggang sa mga lokal na opisyal. Ang tamang komunikasyon at pagsunod sa patakaran ay mahalaga upang maging epektibo ang mga hakbang na itinakda ng DO 022, s. 2024.
Hindi lamang tuwing may bagyo ang kinokontrol ng DO na ito, maski kapag may lindol, at ulan na walang nakataas na bagyo. Mas naging malinaw ang mga direktiba.
Ngunit, tama lang bang papasukin pa rin ang mga bata kahit na kunwari, malakas ang ulan kahit Signal No. 1 palang? Marahil, isa ito sa mga bagay na hindi dapat makalimutan ng mga magulang. Ang mga magulang ang tangi pa ring makakapag-desisyon para sa kanilang mga anak.
Hindi pwedeng pagalitan ng guro ang mga bata kung ang nag-desisyon na hindi papapasukin ang mga bata ay ang kanilang mga magulang.
Sa panahon ng sakuna, hindi maiiwasang mag-alala ang mga magulang para sa kanilang mga anak. Sa pamamagitan ng malinaw na patakaran tulad ng DO 022, s. 2024, mas nagkakaroon ng kapanatagan ang lahat. Ngunit ang tagumpay ng patakarang ito ay nakasalalay din sa ating kolektibong aksyon. Tayo bilang bahagi ng pamayanang pang-edukasyon ay may responsibilidad na maghanda, makinig, at tumugon ng tama.
Ang kaligtasan ay isang karapatang hindi dapat ipagsawalang-bahala. Sa tulong ng DO 022, s. 2024, nawa’y maging mas ligtas ang bawat paaralan sa bansa sa harap ng mga hamon ng kalikasan. Sa huli, ang pag-iingat at pagtutulungan ang siyang maghahatid sa atin sa mas ligtas at matatag na hinaharap.
Kilalanin si Faith Maian Grace Joy B. Odon, o tulad ng tawag niya sa sarili, "Dora the Explorer." Tubong Brgy. 47 Bengcag sa Laoag City, ang mag-aaral na ito mula sa Grade 6 ng CABEZA Elementary School ay hindi lamang isang honor student kundi isang umuusbong na bituin sa mundo ng vlogging.
Ang paglalakbay ni Faith ay may mga pagsubok din. Ipinanganak siya kay G. Ian L. Odon at Madelyn B. Odon, Naranasan ni Faith ang matinding kalungkutan nang pumanaw ang ama, pumanaw si G. Odon noong Oktubre 2023 Isa siyang vlogger na kilala sa pagpapakita ng mga lumang barya nagpapakita siya ng mga barya mula sa iba't ibang bansa sa kanyang mga video at kumikita mula sa mga ito hanggang hinarap ni G. Odon and
matinding karamdaman, ngunit nagpasiya si Faith na magpatuloy. Ipinagpatuloy ni Faith ang pamana ng kanyang ama at mag-iwan ng marka sa mundo ng vlogging. Ang vlog ni Faith ay tumutok sa mga simpleng kaligayahan ng
kanyang araw-araw na buhay, lalo na sa kagandahan ng bukirin, ang buhay at kasiyahan sa
probinsya ang tema ng mga vlog ni Faith. Mula sa pagpapakain ng mga manok, pagkuha ng mga suso sa bukirin, hanggang sa pagpapakita ng pagtatanim ng palay, dinadala ni Faith ang mga manonood sa makulay na mundo ng kanyang tahanan.
May halos 5000 na tagasubaybay sa kanyang Facebook, naging popular si Faith dahil sa tapat at nakakabagbag-damdaming mga content. Nakapag-upload siya ng higit sa 100 video na
ng kanyang buhay sa probinsya. Isa sa kanyang pinakapaboritong video, kung saan pinapakain nila ang kanilang baka, ay nakakuha ng 476 stars at 4100 views.
Noong Disyembre 2023, nakamit ni Faith ang isang mahalagang tagumpay sa kanyang vlogging journey nang matanggap ang kanyang unang kita – $26. Bagamat maliit para sa iba, malaki ito para kay Faith dahil ginamit niya ito para makatulong sa bayad sa kuryente. Para kay Faith, hindi lang pera ang mahalaga, kundi ang positibong epekto nito sa buhay ng kanyang pamilya.
L A T H A L A I N
Nang tanungin tungkol sa kanyang motibasyon, sinabi ni Faith, "Pumasok ako sa vlogging dahil gusto kong kumita, at magpapatuloy ako dahil mahal ko ang ginagawa ko." Ang kanyang passion ay makikita sa bawat video, at ito ang nagpasikat kay Dora the Explorer bilang isang umuusbong na bituin sa mundo ng mga
Ang paglalakbay ni Faith bilang "Dora the Explorer" ay hindi lang tungkol sa vlogging; ito ay patunay ng tibay, pagkamalikhain, at pagsunod sa mga pangarap sa murang edad. Habang patuloy niyang ibinabahagi ang kanyang mga karanasan, ipinapaalala ni Faith na ang passion at dedikasyon ay walang pinipiling edad.
Matamis at Maasim na
Ang tubo o "unas" sa Iluko ay karaniwang tanawin sa barangay 48-A Cabungaan, isa sa mga sakop na barangay ng CES,48-A Cabungaan.
Ang matataas na damong ito, na parang sumasayaw sa hangin, ay isang mahalagang materyal sa Cabungaan. Kilala ito sa pagiging flexible at maraming gamit, at bahagi ng kasaysayan ng Cabungaan bilang isa sa mga pangunahing nag-aambag sa paglago ng ekonomiya ng komunidad.
Mula sa matataas na damo hanggang sa matamis na pagkain, isa sa mga kilalang produkto ng tubo ay ang molasses o "tagapulot" sa Iluko ay ang katas na inilalabas mula sa tubo sa pamamagitan ng ginagamit ang dadapilan bilang pang-kuha ng katas. Ang katas ay pinapalakas at hinahalo sa isang malaking kawali hanggang sa ito ay pinapalakas hanggang sa magkulay kayumanggi at maging "tagapulot." Ang tagapulot ay maaaring kainin bilang panghimagas o idagdag sa iba pang pagkain. Ang tagapulot ay maaaring maging sangkap sa mga katutubong delicacy o ipares sa mainit na kanin.
Isa pang produkto ng tubo ay suka. Ipinagmamalaki ng Cabungaan ang kanilang suka dahil hindi ito gumagamit ng kemikal o artipisyal na pampalasa upang makamit ang asim. Natural ang lasa nito ibinotelya ito sa mga recycled na 1.5 litro na bote. Ito ang nagpapatingkad sa Cabungaan ang kilalang suka. Ang suka ng Cabungaan ay nagpapahintulot sa mga likas na pwersa ng kalikasan. Upang natural na mapatanda ang katas ng tubo at gawing kilalang suka nito.
Matamis at maasim, ang tubo ay kayamanan ng Cabungaan sa parehong anyo. Bagaman may ilang iba pang paraan kung paano maaaring gamitin ang tubo, ginagamit, ang tamis ng tagapulot at ang asim. ng suka ay nagpapakilala at nagpapalago sa Cabungaan bilang isang komunidad.
Ang tubo ay simbolo ng katatagan at pagtitiyaga. Matagal bago ito maging matamis na pagkain o maasim at matapang na likido na ginagamit sa mga karaniwang lutuin. Kung walang tiyaga, hindi makakamit ang tamis ng tagumpay mula sa mga pagsisikap.
JANELLA U BAJADO
YRHIENNE LOUISE M CASTRO
ANG MALUPIT NA HAGUPIT NG EGAY
“Ang Bagyong Egay ay tatawid sa Ilocos Norte bukas ng umaga, Martes.”
Nagsisinungaling ako kung sasabihin kong pinakinggan namin ang abisong ito, dahil ipinasawalang bahala namin ito. Inakala naming katulad lang ito ng ibang bagyo na magdadala ng kaunting ulan, kulog, at pagkatapos ay mawawala rin. Akala namin ganoon lang iyon, ngunit nagkamali kami!
Dumating ang Martes, at nagising kami sa maliwanag na araw at asul na langit. Lumabas kaming magkaibigan para maglaro, tulad ng isang pang-karaniwang araw. Pero bigla na lang dumilim ang kalangitan, at napilitan kaming tumakbo pauwi para magtago sa ulan. Mali kami na hindi ito binigyang pansin.
Bilang isang taong mahilig sa ulan—dahil ibig sabihin nito ay magkakaroon kami ng mainit na balatong at malamig na panahon para magbalot sa kumot—ang gabi ng Hulyo 26 ay isang alaala ng takot para sa akin. Simula noon, nagdalawang-isip na ako kung mamahalin ko pa ang ulan.
revi revi w w
“Our little girl’s growing up so fast and things couldn’t be better” Or not.
I guess we didn’t learn anything from the first franchise of this movie: Never listen when Joy declares something.
Sa 2024, magkakaroon ng sequel ang sikat na pelikula ng Disney at Pixar na "Inside Out," ang Inside Out 2.
Si Riley ay tinedyer na, malapit nang magdalaga. Ano pang pwedeng magkamali doon?
Pero tulad ng unang pelikula, may mga hindi inaasahang mangyayari hindi maiiwasan magka- gulo
Sa pagdapo ni Riley sa bagong edad at sa taas ng kanyang emosyon, pumapasok ang isang bagong emosyon sa kakaibang quintet ng emosyon na nakilala natin noong nakaraang taon.
Kilalanin si Anxiety, na may dalang maraming pasanin at paghingi ng tawad.
Ang bagong emosyon na ito, kasunod ng Joy, Anger, Sadness, Disgust, at Fear, ay nagdadala ng bagong pananaw at nag-normalisa ng matinding pag-aalala.
Pinupuri ko ang Disney sa pagpapakilala ni Anxiety sa kanilang mundo. Makakatulong ito sa maraming tao upang maunawaan at bigyan ng kahulugan ang kanilang mga emosyon.
Mahalaga ang tamang representasyon upang pahalagahan ang emosyon ng bawat isa. Kung matututo tayo, mas maiintindihan natin ang isa't isa. Ang Disney ay tumutulong sa normalisasyon ng mga emosyon, na napapanahon at kailangang tugunan.
Huwag mong hayaan na may magdikta kung paano ka dapat makaramdam. Dapat ikaw at ang iyong mga saloobin ang nakakakilala sa iyo nang higit sa sinuman.
Nagsimulang bumuhos ang ulan bandang alas-7 ng gabi at hindi na ito tumigil. Tuloytuloy ito, parang batang nagtatampo. Akala mo humuhupa na, pero saglit lang iyon; bigla na namang lalakas, mas matindi pa kaysa kanina.
Maya-maya, madaling araw na, hindi ko na tiningnan ang oras. Sinabi ng tatay ko na kailangan na naming lumikas. Tumaas na ang tubig mula sa sapa malapit sa bahay namin, kaya’t kailangan naming magmadali.
Bihirang pagkakataon na makita kong nagpa-panic ang tatay ko. Siya ang simbolo ng lakas at katatagan sa aming pamilya. Pero habang hawak niya ako at tinatanong kung okay lang ako habang tinatawid namin ang baha, tangan ang flashlight at ilang gamit, nakita ko ang takot sa kanyang mga mata. Dahil dito, lalo akong natakot.
Ligtas kami, pero hindi ang iba. Ang mga sigaw ng "Tulungan!" at ang kumukutikutitap na liwanag ng mga flashlight mula sa mga pamilya sa bubong ng kanilang bahay ay nananatiling sariwa sa alaala ko. Naalala ko pa ang masasayang mukha ng mga pamilyang iyon kaninang umaga, ang mga batang nakalaro ko, pero ngayon kami’y basang-basa, giniginaw, takot, at nag-aalala, iniisip kung kailan magtatapos ang bagyong ito na parang walang katapusan.
Nakarating kami sa mas mataas na lugar, at sinabi ng isang opisyal ng barangay na tutulungan kaming makarating sa paaralan para doon muna manatili. Hindi ko inakala na ganito ang magiging unang araw ko pabalik sa eskuwela.
Paglingon ko sa nangyari, napagtanto ko na ito ay isang mahalagang aral. Ang karanasang ito ang nagturo sa amin na seryosohin ang mga babala tungkol sa bagyo. Ang hagupit ng Bagyong Egay ay hindi namin malilimutan—isang nakakatakot na paalala na mag-ingat at huwag balewalain ang mga abiso.
NATHAN R ROMERO
Sa abalang kalye ng Ilocos Norte, sa gitna ng amoy ng mga bagong lutong panghimagas, matatagpuan ang kwento ni Bryan Julian Guira, ang nagtatag ng BB's Sweets.
AngMatamis naTikimng Tagumpay
L A T H A L A I N 11
Si Bryan Julian Guira, ipinanganak noong Pebrero 15, 1994, sa Laoag City, Ilocos Norte, ay isang binatang may matamis na pangarap. Lumaki sa Sitio 1, Brgy. 48-B Cabungaan, at ang kanyang paglalakbay upang maging panadero ay puno ng pagmamahal at dedikasyon, kasama ang kanyang ina, Zenaida J. Guira, at ang kanyang yumaong ama, Melecio B. Guira, suportado siya ng kanyang pamilya sa bawat hakbang, at may likas na talento si Bryan sa pagbebake. Ang kanyang paglalakbay mula sa pagiging masugid na panadero hanggang sa pagiging may-ari ng BB's Sweets ay isang kuwento ng determinasyon, sipag, at tamis ng tagumpay.
dahil sa makabagong mga lasa, mataas na kalidad, at mahusay na serbisyo sa customer,
Hindi naging madali ang paglalakbay patungo sa tagumpay. Sa pamamagitan ng estratehikong marketing at dedikasyon sa kahusayan, mabilis na nakilala ang BB's Sweets sa Ilocos Norte.
Lumaki si Bryan na naglalaan ng oras sa kusina, nagsusubok ng mga resipe at nangangarap na ibahagi ang kanyang mga likha. Mula sa CABEZA Elementary School, kung saan natuklasan niya ang pagmamahal sa pagbebake sa mga klase ng Home Economics at school events, hanggang sa Northwestern University sa high school at kolehiyo, lalo pang lumakas ang kanyang passion sa pagbebake.
Bago pumasok sa negosyo, naglaan si Bryan ng oras bilang volunteer nurse sa Northwestern University – Medical Clinic. Dito niya natutunan ang mga pagpapahalaga sa malasakit, dedikasyon, at paglilingkod sa iba, na naging pundasyon ng kanyang pamamaraan sa pagnenegosyo.
Nagdesisyon si Bryan na gawing negosyo ang kanyang passion, kaya't nabuo ang BB's Sweets. Kasama ang kanyang partner sa buhay, si Allan B. Ventura, LPT, na naging CEO at in-charge sa marketing, mabilis na nakilala ang kanilang bakeshop dahil sa kanilang mga masasarap na produkto
May 18 na sangay sa Ilocos Norte, nag-aalok ng masasarap na pagkain mula sa customized na cake hanggang seasonal specials, patuloy ang BB's Sweets layunin niyang itaas ang kasiyahan at lampasan ang mga inaasahan. Ang pangarap niyang maghatid ng tamis sa buong bansa ay unti-unting nagiging realidad.
Bilang pagninilay sa kanyang paglalakbay, pinahahalagahan ni Bryan ang mga sandali tulad ng pagbukas ng BB's Sweets, mga positibong komento mula sa mga customer, at mga pagkilala at gantimpala sa kontribusyon ng kumpanya sa komunidad.
Para sa mga batang negosyante tulad niya, nag-aalok si Bryan ng mahalagang payo. Hinihikayat niya silang sundan ang kanilang mga passion, magsimula sa maliit, at patuloy na matuto. Binibigyang-diin niya ang kahalagahan ng tibay, tamang pagpaplano, at kasiyahan ng customer. Habang pinapalago ang BB's Sweets, nananatiling tapat si Bryan sa pagpapabuti ng buhay ng iba. Sa kanyang inspiradong paglalakbay, ipinapakita niyang sa sipag at tiyaga, posible ang lahat.
Ngayon, ang matamis na kwento ng tagumpay ni Bryan ay nagsisilbing inspirasyon sa lahat. Habang patuloy niyang pinapalaganap ang kaligayahan at tamis sa buong Ilocos Norte, pinapakita ni Bryan Julian Guira na ang mga pangarap ay nagkakaitotoo, lalo na kung may kasamang tamis at determinasyon.
JANELLA U BAJADO
a g t
EDITORIAL
OVERENGINEERING THE FUTURE
CHRIZHIAN RHED VICENTE
Ang CES ay sumusulong sa hinaharap sa pamamagitan ng paggamit ng robotics upang mapabuti ang pagtuturo sa silid-aralan. Ang makabago at progresibong hakbang na ito ay nagbubunsod ng tanong: Kaya bang tunay na baguhin ng robotics ang karanasan sa pag-aaral ng mga mag-aaral?
Noong 2018, binigyang-diin ni Genevieve Pillar mula sa De La Salle Santiago Zobel School na ang robotics ay mahalagang kasanayan para sa mga mag-aaral sa ika-21 siglo. Layunin niyang gawing masaya at madali ang robotics education, simula sa simpleng pagbuo ng mga bricks at unti-unting pagpapakilala sa programming. Ang ganitong paraan ay tumutugma sa mga pangangailangang pangkaunlaran ng mga mag-aaral sa iba’t ibang baitang.
Noong 2023, pinalawak ng Schools Division of Laoag City ang pananaw na ito sa pamamagitan ng pagsasagawa ng Robotics Training para sa piling mga guro. Dahil dito, namuhunan ang CES sa mBot robots bilang patunay ng kanilang pagsisikap na maisama ang robotics sa pang-arawaraw na pagtuturo. Ang mga robot na ito ay nagbibigaydaan sa mga mag-aaral na matutong mag-coding, lutasin ang mga problema, at linangin ang kritikal na pag-iisip sa pamamagitan ng praktikal na mga gawain.
May ilan na nagsasabing masyadong kumplikado ang robotics para sa mga batang mag-aaral. Gayunpaman, ang tagumpay ng mga paaralan tulad ng De La Salle Santiago Zobel at ang dedikasyon ng Department of Education sa pagsasanay ng mga guro ay salungat sa pananaw na ito. Sa maingat na implementasyon, nagaganyak ng robotics education ang pagkamalikhain at inobasyon—mga mahahalagang kasanayan sa mabilis na umuunlad na teknolohikal na mundo.
Upang matiyak ang tagumpay, mahalaga ang tuloy-tuloy na pagsasanay at suporta para sa mga guro. Ang pakikipagtulungan ng mga paaralan, awtoridad sa edukasyon, at mga eksperto sa industriya ay makatutulong sa pagbabahagi ng mga pinakamahusay na praktika at mga mapagkukunan. Ang isang kurikulum na unti-unting nagpapakilala ng mga konsepto ng robotics ay nagbibigay ng pagkakataon sa lahat ng mag-aaral, anuman ang kanilang kakayahan, na makibahagi at magtagumpay.
Ang robotics sa edukasyon ay higit pa sa isang uso; inihahanda nito ang mga mag-aaral para sa mga hamon ng hinaharap. Sa pamamagitan ng maingat na pagpaplano, pakikipagtulungan, at pamumuhunan sa pagsasanay, maaring manguna ang CES at iba pang institusyon sa paghubog ng isang mas maliwanag at teknolohikal na henerasyon.
PAANO PINAPANGALANAN BAGY ?
Ang Pilipinas, na matatagpuan sa Pacific Typhoon Belt, ay nakakaranas ng humigit-kumulang 20 bagyo kada taon. Upang matulungan ang publiko sa pagsubaybay at paghahanda para sa mga bagyong ito, binibigyan ng Philippine Atmospheric, Geophysical, and Astronomical Services Administration (PAGASA) ng pangalan ang mga bagyong pumapasok sa Philippine Area of Responsibility (PAR).
Ang PAGASA ay may nakahandang listahan ng 25 pangalan ng bagyo bawat taon, nakaayos nang paalpabeto at salit-salitan sa mga pangalang lalaki at babae. Ang mga pangalan ay pinipiling maikli, madaling tandaan, at pamilyar sa kultura ng mga Pilipino, tulad ng "Ambo" at "Pepito." Kung ang bilang ng mga bagyo sa isang taon ay lumampas sa 25, ginagamit ang karagdagang listahan ng mga pangalan.
Kapag ang isang bagyo ay nagdulot ng malaking pinsala o pagkawala ng buhay, nireretiro ang pangalan nito bilang pagkilala at pag-alala sa mga naapektuhan. Halimbawa, ang "Yolanda" (internasyonal na pangalan: Haiyan) ay niretiro matapos itong maging isa sa pinakamalakas at pinakanakasisirang bagyo sa kasaysayan. Ang mga nireretirong pangalan ay pinapalitan ng bago ngunit nagsisimula sa parehong titik.
Bukod sa sistema ng PAGASA, ang mga bagyo ay binibigyan din ng mga internasyonal na pangalan ng Japan Meteorological Agency (JMA) at ng Typhoon Committee, na binubuo ng 14 na bansang kasapi. Halimbawa, ang Bagyong "Odette" sa Pilipinas ay kilala sa internasyonal na pangalan nitong "Rai." Ang dual naming system na ito ay nagtitiyak ng mabisang koordinasyon sa rehiyonal at pandaigdigang antas.
Ang pagbibigay ng pangalan sa mga bagyo ay nakatutulong sa pagpapabuti ng kaalaman ng publiko at komunikasyon tuwing may sakuna. Ang mga pangalan ay ginagawang mas madali para sa mga tao na sundan ang mga update at maunawaan ang mga babala, na sa huli ay nagliligtas ng buhay sa pamamagitan ng pagpapalakas ng maagang paghahanda.
ReynaSlayaming
Ang Sierra Madre, na tinaguriang “Backbone of Luzon,” ay higit pa sa isang tanawin ng kalikasan. Ito ay may mahalagang papel sa kaligtasan at kabuhayan ng mga Pilipino. Sa haba nitong umaabot ng halos 500 kilometro mula Cagayan hanggang Quezon, ang Sierra Madre ang pinakamahabang bulubundukin sa Pilipinas. Ngunit higit pa sa ganda nito, ang Sierra Madre ay may mahalagang kontribusyon sa agham, teknolohiya, at kalikasan.
Ang Sierra Madre ay itinuturing na unang depensa ng Luzon laban sa malalakas na bagyo. Dahil sa mataas nitong mga bundok, napapahina nito ang lakas ng hangin at ulan ng mga bagyong tumatama sa silangang bahagi ng bansa. Ang epekto nito ay nababawasan ang pinsala sa mga lugar na nasa kanlurang bahagi ng Luzon. Ang kahalagahan nito ay napatunayan sa mga bagyong tulad ng "Yolanda" at "Karding," kung saan ang mga bahagi ng Sierra Madre ang sumalo ng lakas ng hangin at ulan.
Bukod sa pagiging kalasag sa bagyo, ang Sierra Madre ay tahanan ng maraming uri ng hayop at halaman na matatagpuan lamang sa Pilipinas. Ayon sa mga siyentipiko, ito ay isang biodiversity hotspot na nangangailangan ng proteksyon. Dito matatagpuan ang mga uri ng hayop tulad ng Philippine eagle, tamaraw, at iba pang mga hayop na nanganganib nang maubos. Ang mga kagubatan nito ay nagbibigay ng malinis na hangin, tubig, at tirahan para sa mga komunidad na umaasa sa kagubatan.
Ang malalawak na kagubatan ng Sierra Madre ay tumutulong din sa pagkontrol ng pagbaha. Ang mga puno ay sumisipsip ng ulan at nagpoprotekta laban sa soil erosion, na madalas nagdudulot ng pagbaha at landslide. Bukod dito, ang Sierra Madre ay may malaking papel sa pagsipsip ng carbon dioxide, isang greenhouse gas na nagdudulot ng climate change. Ang pagkakaroon ng ganitong likas na yaman ay nakatutulong sa pagbagal ng global warming.
Sa kabila ng kahalagahan nito, ang Sierra Madre ay patuloy na nahaharap sa mga banta tulad ng iligal na pagtotroso, pagmimina, at pagtatayo ng imprastruktura. Ang mga aktibidad na ito ay nagdudulot ng pagkasira ng kagubatan, na nagpapahina sa kakayahan ng Sierra Madre na protektahan ang ating kapaligiran. Ang kawalan ng masusing pangangalaga ay maaaring magresulta sa mas malalaking sakuna tulad ng mas matitinding pagbaha at pagkawala ng biodiversity.
Ang Sierra Madre ay higit pa sa isang bulubundukin. Isa itong mahalagang bahagi ng ating buhay, ekonomiya, at kaligtasan. Ang pangangalaga dito ay hindi lamang responsibilidad ng gobyerno kundi ng bawat Pilipino. Sa tulong ng agham at teknolohiya, maari nating mapanatili ang buhay at lakas ng Sierra Madre para sa mga susunod na henerasyon.
JANELLA BAJADO
“Ang layunin namin ay bawasan ang aming konsumo ng enerhiya at maging isang paaralang makakalikasan,” ito ang mga salitang binitiwan ni Gng. Elvira S. Hernando, CES YES-O Adviser, nang tanungin tungkol sa dahilan ng kanilang paglipat sa solar lights.
Sa buwanang Mancom meeting ng mga pinuno ng paaralan, mga punongguro, at mga opisyal ng Schools Division of Laoag City, napagusapan na ang CES ay isa sa mga paaralang may pinakamataas na konsumo ng enerhiya sa Laoag City. Bilang tugon dito, naglaan ang CES ng pondo upang palitan ang LED lights ng solar lights. Sa pagtatapos ng 2024, layunin ng Espiritu na gawing 100% solar-powered ang lahat ng ilaw sa labas ng paaralan.
Ang mga solar lights na ngayo’y nagpapaganda sa paligid ng CES ay hindi lamang simbolikong hakbang,
kundi isang tunay na halimbawa ng paggamit ng malinis at renewable na enerhiya. Ang mga solar panel na nakakabit sa mga ilaw ay sumisipsip ng liwanag ng araw sa maghapon at ginagawang elektrisidad na iniimbak sa baterya. Sa pagdilim, ang naimbak na enerhiya ay ginagamit upang magbigay liwanag, na nagbibigay ng kaaya-ayang tanawin at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng mga sustenableng pamamaraan.
Ang desisyon ng CES na lumipat sa solar lights ay bahagi ng mas malawak na misyon nito na bawasan ang epekto ng paaralan sa kapaligiran. Sa pagpili ng solar-powered na ilaw, nakapagbabawas ang paaralan sa paggamit ng tradisyunal na mapagkukunan ng enerhiya, na tumutulong sa pagpapababa ng carbon emissions na kaugnay ng konsumo ng kuryente.
PROBLEMA SA BASURA, INAAYOS NA
FERDINAND APOLLO G. INFANTE
Ang CES ay kasalukuyang may kinakaharap na lumalalang problema na nangangailangan ng agarang aksyon: ang nakababahalang pagdami ng basura sa kampus. Habang lumalaki ang tambak ng basura, gayundin ang negatibong epekto nito sa kapaligiran, na nagpapakita ng kakulangan o mahinang pagpapatupad ng tamang waste management. Ang usaping ito ay hindi lamang tungkol sa kalinisan; ito ay tungkol sa responsibilidad, sustenabilidad, at kinabukasan ng ating komunidad.
Ang kalat na basura sa paaralan ay hindi lamang nakakainis sa paningin—ito ay isang seryosong panganib sa kapaligiran. Ang mga plastic na balot ay bumabara sa mga kanal, ang mga tirang pagkain ay nag-aakit ng mga peste, at ang mga hindi nabubulok na materyales ay nagdadagdag ng polusyon. Ang mga isyung ito ay hindi lamang nagpapababa sa kaayusan ng kampus kundi nagdudulot din ng panganib sa kalusugan ng mga mag-aaral, guro, at mga karatig na komunidad.
Ang kakulangan ng mga nakikitang basurahan para sa tamang segregasyon at pasilidad para sa pag-recycle ay lalong nagpapalala sa problema. Kung walang maayos na sistema para paghiwalayin ang mga maaaring i-recycle sa karaniwang basura, nawawala ang mahalagang mapagkukunan sa mga landfill, at
patuloy na nadudumihan ang ating kapaligiran. Bilang mga mag-aaral, tayo ay may natatanging posisyon upang magsimula ng pagbabago. Ang mga nakasanayan natin ngayon ay maghuhubog ng uri ng mamamayan na ating magiging bukas. Isipin ang isang CES kung saan ang bawat isa ay responsable sa kanilang basura. Ano kaya ang hitsura nito? Malilinis na daanan, luntiang kapaligiran, at pagmamalaki sa kalinisan ng ating paaralan.
Ang lumalalang problema sa basura sa CES ay higit pa sa isang hamon sa logistik; ito ay isang tawag na magising na nangangailangan ng agarang at kolektibong pagkilos. Ang bawat piraso ng basurang napapabayaan ay nagdadagdag sa lumalaking krisis na nagbabanta hindi lamang sa ating kampus kundi sa mas malawak na kapaligiran. Ang mga epekto ng pagpapabaya ay malayo ang nararating—nakakaapekto hindi lamang sa kalikasan kundi pati na rin sa ating kalusugan, kaligtasan, at kalidad ng edukasyon.
Isipin ang isang CES na naging huwaran ng sustenabilidad—isang lugar kung saan bawat isa ay may malasakit sa kalinisan at pagsisikap na mabawasan ang basura. Ang pangarap na ito ay hindi imposible. Nagsisimula ito sa iyo.
Ang CES ay umaani ng papuri dahil sa isang makabagong inisyatiba na nagbabago sa pamamahala ng basura at pagsulong ng pangkalikasan: ang vermiculture. Ang ecofriendly na praktis na ito, kung saan ginagamit ang mga bulati upang gawing masustansyang pataba ang mga organikong basura, ay nagkakaroon ng popularidad sa buong kampus, binabago ang dati'y itinuturing na basura tungo sa mahalagang yaman.
Ang vermiculture ay lumitaw bilang praktikal at sustenableng solusyon sa lumalaking problema sa basura ng CES. Sa pamamagitan ng pangongolekta ng organikong basura mula sa mga kantina, silid-aralan, at mga hardin, inilalagay ang mga ito sa mga vermiculture bin kung saan ginagawang pataba ng mga bulati ang mga materyales. Ang resulta? Mataas na kalidad na pataba na ginagamit upang pagyamanin ang mga hardin at landscaping projects ng kampus.
Ang inisyatibang ito ay nagdulot din ng sigasig sa mga magaaral at guro na aktibong nakikilahok sa mga workshop sa waste segregation at composting. “Nakakatuwang makita na ang basura ay nagiging isang bagay na kapaki-pakinabang,” ani ni G. Michael C. Gelacio, ang overall in-charge ng Gulayan Sa Paaralan ng CES. “Ang vermiculture ay hindi lamang nakakabawas sa dami ng basurang napupunta sa landfill, kundi ito rin ay nagtuturo ng mas malalim na pagunawa sa kahalagahan ng sustainability sa ating mga magaaral.”
Ang dedikasyon ng CES sa vermiculture ay isang nagniningning na halimbawa kung paano maaaring magkasabay ang edukasyon at responsibilidad sa kalikasan. Habang lumalago ang kilusang ito, hindi lamang binabawasan ng kampus ang epekto nito sa kalikasan, kundi nagkakalat din ito ng kultura ng sustainability para sa susunod na henerasyon. Maging bahagi ka kaya ng pagbabagong ito?
RAYNOR KARSTEN L. AGBAYANI FERDINANDAPOLLOG.INFANTE
ANG PANGIT NA REYNA NG LUPAIN
Si G. Michael C. Gelacio, overall in-charge ng Gulayan sa Paaralan, ay ipinagmamalaki ang "reyna" sa likod ng tagumpay ng programa ng vermicomposting ng paaralan.
JANELLA BAJADO
BALATICO PINATAOB SI LUZ
Sa isang kapana-panabik na pagtatapos, itinanghal na panalo ang chess prodigy ng CES na si Roxanne Balatico laban sa kanyang mahigpit na kalaban na si Aaliyah Luz, na nagbigay sa kanya ng titulo bilang “CES Grandmaster.”
Ang inaabangang huling laban ay nagpakita ng matinding estratehiya, pokus, at determinasyon, na lubos na pumukaw sa interes ng mga manonood sa bawat galaw.
Ang tagumpay ni Balatico ay tunay na kahanga-hanga. Ang huling laro ay napakahigpit, kung saan parehong nagpalitan ng mga kahanga-hangang hakbang ang dalawang manlalaro sa isang masusing laban ng talino. Ang mapagpasyang galaw ni Balatico —isang sakripisyo ng kabalyero
4 CES ATHLETES NAGSASANAY PARA SA R1AA
KEAN EZYKHELL SIMBE
Apat na natatanging atleta mula sa CES ang nakatakdang kumatawan sa paaralan sa nalalapit na Region 1 Athletic Association (R1AA) Meet. Bunga ng ilang buwang masinsinang pagsasanay at paghahanda, narating ng mga kabataang atleta na ito ang mahalagang yugto kung saan ipapamalas nila ang kanilang husay sa isang rehiyonal na entablado.
Para sa Taekwondo, sina Rommabel Jhyne Agdeppa at Armer Xiaolou Gaspar ang magpapakitang-gilas kasama ang kanilang coach na si G. Michael C. Gelacio. Samantala, sa larangan ng Athletics, kakatawan sa CES sina Jun-Lebron Corpuz at Alyssa Asuncion sa pangunguna ng kanilang coach na si G. Walter V. Corpuz.
Ipinahayag ni G. Ulysses V. Dela Cuesta, sports coordinator ng CES, ang kanyang tiwala sa kakayahan ng mga atleta, aniya, “Ipinakita ng mga mag-aaral na ito ang hindi matatawarang dedikasyon at determinasyon. Handa na silang ibigay ang kanilang pinakamahusay at bigyang karangalan ang CES.”
Ang R1AA Meet ay kilala sa mahigpit na kompetisyon nito, na nagtitipon ng pinakamahusay na mga atleta mula sa rehiyon. Sa kabila ng mga hamong nakaamba, nananatiling motibado ang mga atleta ng CES na magpakitang-gilas at mag-uwi ng karangalan hindi lamang para sa lungsod kundi para rin sa paaralan.
Ang R1AA ngayong taon ay inaasahang gaganapin sa Marso 2025, kung saan ang host division ay San Fernando, La Union.
AGDEPPA NAKUHANG MULI ANG TITULONG “POOMSAE PRINCESS”
KEAN EZYKHELL SIMBE
Ano pa nga ba ang mas mahusay na paraan upang patunayan ang kanyang kakayahan kundi ang bumangon muli matapos maagaw ang kanyang titulo bilang “Poomsae Princess” nang siya ay matalo?
Muling pinatunayan ni Rommabel Jhyne Agdeppa, na kilala rin bilang “Poomsae Princess” ng CES, na siya ang tunay na nararapat sa titulong ito matapos niyang muling masungkit ang gintong medalya sa LCAA na ginanap noong Oktubre 1618, 2024 sa Ilocos Norte College of Arts and Trades, Laoag City.
Si Rommabel, na kasalukuyang nasa ika-anim na baitang, ay aktibong naghahanda para sa Region 1 Athletic Association (R1AA) Meet kung saan siya ay kakatawan sa lungsod sa Poomsae Category ngayong darating na Marso 2025 sa San Fernando, La Union.
Hindi ito ang unang tagumpay ni Rommabel sa rehiyon . Siya ay naging matapat na kinatawan ng lungsod mula pa nang magsimula siyang lumahok para sa paaralan noong siya ay nasa ika-apat na baitang. Ngayon, sa kanyang huling taon sa elementarya, balak niyang tapusin ito nang may mas malaking tagumpay. Nais niyang ipagpatuloy ang kanyang paglalakbay hanggang sa Palarong Pambansa at masungkit ang gintong medalya para sa lalawigan at sa kanyang mga magulang.
Kasalukuyan siyang sumasailalim sa in-house training kasama ang kanyang coach na si G. Michael C. Gelacio.
nagresulta sa checkmate sa loob ng limang hakbang—ang nagbigay sa kanya ng tagumpay at prestihiyosong titulo.
Naganap ang laro sa computer room ng CES bilang bahagi ng taunang Intramurals ng paaralan, kung saan ipinapamalas ng mga mag-aaral ang kanilang husay at talento sa iba’t ibang larangan ng sports.
“Bagamat alam ng mga dalagita na ang labanang ito ay para sa antas ng paaralan lamang sa ngayon, ipinakita nila kung gaano sila kagaling maglaro ng chess,” pahayag ni Walter Corpuz matapos ang huling laro nina Balatico at Luz.
Layunin ng CES na makapag-produce ng mas maraming chess masters sa darating na taon, kasama si Balatico na nangakong babalik upang tumulong sa pagsasanay ng mas batang mga mag-aaral.
EDITORIAL
ANG SOBRA AY HINDI MAGANDA
Ang apat na buwang programa sa pagsasanay sa sports ng Pamahalaang Lungsod ng Laoag para sa mga estudyanteng atleta bilang paghahanda sa Region 1 Athletic Association (R1AA) Meet ay isang mapangahas na inisyatibo. Ipinapakita nito ang dedikasyon sa pagpapalago ng kahusayan sa larangan ng palakasan at pagpapalaganap ng sportsmanship sa mga kabataan. Gayunpaman, gaya ng kasabihan, “Ang labis na mabuti ay maaaring makasama,” at maaaring nalalampasan na ng programang ito ang tamang balanse.
Bagamat kapuri-puri ang layunin ng masinsinang pagsasanay, nagiging malinaw na ang epekto nito sa akademikong aspeto ng mga mag-aaral. Ang apat na buwang puspusang pagsasanay ay halos walang naiiwang oras para makapagtuon ng pansin ang mga mag-aaral sa kanilang pag-aaral. Ang mahigpit na iskedyul ng pagsasanay ay kadalasang umaabot sa mga oras na dapat sana’y nakalaan para sa paggawa ng mga takdang-aralin, pagaaral para sa pagsusulit, o simpleng pagpapahinga. Napapansin ng mga guro ang pagdami ng hindi natatapos na gawain, mahinang resulta sa mga pagsusulit, at pagbagsak ng aktibong pakikilahok sa klase ng mga estudyanteng atleta.
Hindi lamang akademiko ang naaapektuhan; malaki rin ang pisikal at mental na strain sa mga kabataang atleta. Ang balanseng pagsasabay ng gawain sa paaralan at isang maselang sports program ay nagdudulot ng burnout, stress, at labis na pagkapagod. Para sa mga mag-aaral na kasalukuyang hinuhubog pa ang kakayahan sa pag-aayos ng oras at lakas, ang ganitong uri ng pressure ay labis na nakakabigat. Ang dapat sanang panahon ng pag-unlad at tagumpay ay nagiging isang pagsubok ng pagtitiis—na marami ang nahihirapang mapagtagumpayan.
Higit pa rito, ang labis na pagbibigay-diin sa sports sa kapinsalaan ng akademiko ay nagtatanong ng ukol sa mga prayoridad. Bagamat nagdudulot ng karangalan at pagkilala ang mga tagumpay sa sports, ang pangunahing layunin ng mga paaralan ay ang hubugin ang mga mag-aaral bilang ganap na indibidwal. Ang edukasyon ay dapat maghanda sa kanila hindi lamang para manalo ng medalya kundi upang magtagumpay sa buhay. Sa pagbibigay ng labis na bigat sa sports, maaaring isakripisyo ng programa ang holistic na pag-unlad ng mga
Dapat muling suriin at baguhin ng Pamahalaang Lungsod ng Laoag ang kanilang diskarte. Ang mas maikling panahon ng pagsasanay, mas flexible na iskedyul, at ang pagsasama ng mga sesyon sa pag-aaral sa programa ay maaaring magbigay-daan upang magtagumpay ang mga estudyanteng atleta sa parehong larangan ng sports at akademiko. Mahalaga ang pakikipagtulungan ng mga tagapag-ugnay ng sports at mga guro upang makamit ang tamang balanse na magpapalago sa parehong aspeto ng tagumpay.
Huwag nating kalimutan na ang tunay na diwa ng kumpetisyon ay hindi lamang tungkol sa panalo kundi sa pagkatuto, pagunlad, at pagyabong. Habang sinusuportahan natin ang ating mga kabataan sa R1AA Meet, dapat nating tiyakin na ang kanilang mga tagumpay ay hindi nagmumula sa kapinsalaan ng kanilang edukasyon at kalusugan. Sa huli, ang pinakamahalagang tagumpay ay yaong naghahanda sa kanila sa mga hamon ng buhay, hindi lamang sa larangan.
ROXANNE BALATICO
Ang saya ngPaglalaro sa Labas
TUNGPALAN PINAN ANG CES FEARLESS TAGUMPAY LABAN S
“Tag, you’re it!”
“Catch me if you can!”
“Tagu-taguan maliwanag ang buwan”
Ito ang mga salitang bihirang marinig mula sa mga bata ngayon, dahil mas abala sila sa maliwanag na screen ng kanilang mga gadgets. Sa panahon ng teknolohiya, tila nawawala na ang saya ng paglalaro sa labas. Wala na ang mga araw na puno ng tawanan at tunog ng mga yapak ng mga batang naglalaro sa kalsada. Ang mga batang dating naaakit sa simpleng kasiyahan ng pagtakbo sa mga damuhing bukirin at paggawa ng mga kastilyo sa buhangin, ngayon ay nabighani na ng glow ng digital screens. Bagamat mahalaga ang gadgets sa modernong buhay, ang pagpapahalaga sa paglalaro sa labas ay may mga benepisyong hindi kayang tumbasan ng anumang pansarili sa mundo.
Ang saya ng maramdaman ang malamig na hangin habang hinahabol ka ng kaibigan mo para itag ay
“"Pagpupursigi at uhaw sa tagumpay"
Ito ang mga nag-udyok kay Charles Prince Tungpalan, ang star player ng CES Fearless Cubs, sa kanilang unang panalo laban sa Northwestern University (NU) team sa Laoag City Athletic Association (LCAA) Meet noong Nobyembre 18, 2023, Sabado.
Hindi mapigilan ni G. Ulysses V. De la Cuesta, coach ng koponan, ang kanyang tuwa at pagmamalaki habang pinapanood si Tungpalan na tinatalo ang bawat kalaban gamit ang bola na iniikot niya, at ng kanyang mga kakampi.
“Sama-samang ginawa nila ito,” sabi ni De la Cuesta. “Team effort, pero si Tungpalan ang patuloy sa pag-iskore ng mga goal. Masaya at proud ako sa kanila.”
“Mahalaga ang teamwork,” sabi ni Tungpalan sa The Forerunner. “Hindi ito magiging posible kung wala ang effort ng bawat isa sa team. Sama-sama namin ito nagawa,” dagdag pa niya.
Hinarap ng underdog na Fearless Cubs ang isang matinding hamon laban sa defending champions na Suyo sa isang inaabangang final match sa football noong Biyernes, Oktubre 18, 2024. Sa kabila ng kanilang walang pagod na pagsisikap at maalab na paglalaro, nabigo ang Cubs at natalo sa iskor na 5-2 sa isang laban na nagpakita ng kanilang determinasyon at tapang.
Mula sa unang pito, ipinamalas ng Suyo kung bakit sila ang nagtataglay ng titulo ng kampeonato. Ang kanilang tumpak na mga pasa, matatag na depensa, at mahusay na estratehiya ay naglagay sa Cubs sa mahirap na sitwasyon. Sa unang 20 minuto pa lamang, naipasok na ng star striker ng Suyo ang dalawang mabilis na goal, na nagtakda ng tono para sa buong laro.
Gayunpaman, hindi agad sumuko ang Cubs. Kalagitnaan ng unang kalahati, ipinakita nila ang kanilang katatagan nang maipasok ni midfielder Charles Tungpalan ang isang kamangha-manghang goal matapos maipasok ang depensa ng Suyo. Ang sigawan ng mga manonood ay nagbigay-pugay sa di-matatawarang tapang at determinasyon ng Cubs.
Sandaling nabawasan ang kompiyansa ng Suyo sa ikalawang kalahati nang magkamali ang isa sa kanilang manlalaro. Sa kanyang pagtatangkang pigilan ang striker ng Cubs mula sa pagpasok ng bola, nakagawa siya ng paglabag na nagresulta sa isang penalty. Ito ay nagbigay ng dagdag na puntos para sa Cubs at bahagyang nagdulot ng pagkadismaya sa koponan ng Suyo.
Sa kabila ng setback, patuloy na lumaban ang Cubs, kung saan maraming beses na nailigtas ni goalkeeper Kendrick Laoan ang kanilang koponan mula sa mas malaking kalamangan ng kalaban. Sa huli, nakapagdagdag pa ng tatlong goal ang Suyo, na nagbigay ng pinal na selyo sa kanilang tagumpay. Sa pagpatak ng huling pito, naiwang masakit ang pagkatalo ng Cubs, nawasak ang kanilang pag-asa na magdulot ng upset. Pinasang-ayunan ni Coach Ulysses dela Cuesta ang pahayag ng kanyang kapitan, aniya:
“Maaaring natalo kami, pero ipinakita ng mga batang ito ang puso at tapang. Hindi madaling humarap sa pinakamahusay, pero pinatunayan nilang karapat-dapat sila sa entablado na ito.”
Bagama’t hindi nakamit ng Cubs ang panalo, nagbigay sila ng inspirasyon at respeto mula sa mga tagahanga at kalaban. Ang laban na ito, bagama’t puno ng pagkabigo, ay nagpasiklab ng kanilang determinasyon na magpatuloy at pagbutihin pa sa mga susunod na laban. Sa ngayon, nananatili ang trono sa mga defending champions, pero ipinakita ng Cubs na ang kanilang walang takot na espiritu ay isang bagay na dapat abangan sa mga darating na season.
