Περί Υγείας 21 by Techpress

COVER.indd 21

7/20/22 4:24 PM

ADDS.indd 1

7/20/22 4:05 PM

Περιεχόµενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 21 ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2022 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr

Covid-19 για αυτοάνοσα νοσήματα

Οι ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα μολύνονται συχνότερα και νοσούν σοβαρότερα .........................................................2

Συνέντευξη

Δημήτρης Δέμος (DEMO ABEE) ...................................................................4 «Με επενδυτικό πλάνο 356 εκατ. ευρώ επεκτείνουμε την παραγωγική μας δυνατότητα...»

Αντηλιακό

Τι λείπει για να μας προστατεύει καλύτερα; ...........................................6 ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr

Θάνος Ασκητής

Γυναικείος οργασμός ......................................................................................7

Edito Ο κορωνοϊός ήρθε για να μείνει...

υόμισι χρόνια πανδημίας και ο κορωνοϊός εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στην επικαιρότητα, καθώς αυξημένη πίεση

δέχονται τα νοσοκομεία της χώρας από την πολύ υψηλή μεταδοτικότητα των παραλλαγών της Ομικρον. Εως και 11% έφθασε η άνοδος στις εισαγωγές ασθενών, ενώ ακόμη έχουμε περισσότερες εισαγωγές παρά εξιτήρια. «Οι νοσηλείες σε απλές κλίνες είναι πάρα πολλές. Υπάρχει δηλαδή αυτήν τη στιγμή μία αύξηση νοσηλείας στις απλές κλίνες, όμως το 30% με 35% των περιπτώσεων είναι περιπτώσεις που έχουν

ART DIRECTOR Φοίβος Ντάσης

Δέρμα και ήλιος

ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Λήδα Κοντογιαννοπούλου Γιάννης Παλαιολόγος Aννα Σταυράκη Ζήσης Ψάλλας

Γεωργία Καπώλη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Κυριακή Δεγαΐτα Στέλλα Αργυριάδου Θάνος Ασκητής Γεωργία Καπώλη Κατερίνα Πούλου

Τι συμβαίνει στο δέρμα σας όταν καίγεστε από τον ήλιο; .................8

Πόσο αλκοόλ να πίνετε; .................................................................................9

Γυαλιά ηλίου

IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS MΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com)

Δηλαδή δεν νοσηλεύονται λόγω της ανάγκης νοσηλείας από κορωνοϊό», ανέφερε ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης συμπληρώνοντας πως: «Αυτήν τη στιγμή οι νοσηλείες τριπλασιάστηκαν κατά τη διάρκεια του κύματος. Αυτήν τη

Αύξηση βάρους

σε εισιτήρια – εξιτήρια. Τις τελευταίες 5-6 μέρες

Βρείτε μια ισορροπία ανάμεσα στο φαγητό και τη σωματική δραστηριότητα ..................................... 11

Καλοκαίρι - απρόοπτα

Καλοκαιρινά τσιμπήματα ή δαγκώματα ζώων ..................................... 12

στιγμή αρχίζει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα έχουμε σταθεροποίηση με καθοδική τάση. Είναι πάλι σταθερά σε αριθμούς, τους οποίους ελέγχουμε, με πίεση όμως». Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, τον Σεπτέμβριο και τον χειμώνα θα έχουμε μια μεγαλύτερη πίεση, ακόμα και με τις ίδιες μεταλλάξεις,

Πώς να τα αντιμετωπίσετε; ......................................................................... 14

ωστόσο ο κρατικός μηχανισμός υποστηρίζει ότι

Μπλε φως

Από την πλευρά της η αντιπροσωπεία του

Πόσο επικίνδυνο είναι για το δέρμα σας ............................................... 15

Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ευρώπη

Καύσωνες και ψυχική υγεία Η περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και ψυχικής υγείας ................................................. 16

Πισίνες Ποια παθογόνα μπορεί να κρύβονται ..................................................... 18

Λαχανικά Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

να διαγιγνώσκονται παράλληλα και με κορωνοϊό.

Από τι σας προστατεύουν; .......................................................................... 10

Κουνούπια ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108

πάει για άλλο λόγο στο νοσοκομείο και μπορεί

Ποια είναι πιο υγιεινά μαγειρεμένα .......................................................... 19

θα μπορέσει να αντεπεξέλθει.

κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η υποπαραλλαγή BA.5 της Ομικρον επικρατεί του νέου κύματος της Covid-19 στo ευρωπαϊκό έδαφος. Ειδικότερα, ο Χανς Κλούγκε, περιφερειακός διευθυντής για την Ευρώπη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τόνισε πως οι χώρες πρέπει να επιταχύνουν τον εμβολιασμό και να επαναφέρουν μέτρα όπως η χρήση μάσκας για να αποφύγουν την αναγκαιότητα λήψης αυστηρότερων μέτρων το φθινόπωρο και τον χειμώνα.

Προϊόντα

Ωστόσο το καλοκαιράκι δεν μπορεί παρά να μας

Για την επιδερμίδα σας ................................................................................. 20

παρασύρει στους ρυθμούς του. Μικροί και με-

Κυστική ίνωση Διάγνωση και θεραπεία................................................................................ 22

Προσωποποιημένη φροντίδα Ολα όσα πρέπει να γνωρίζετε .................................................................... 23

Ευρυαγγείες

γάλοι ξεχυνόμαστε στις εξοχές και στις παραλίες και χαιρόμαστε τη συντροφιά αγαπημένων μας ανθρώπων! Απολαύστε, λοιπόν, όσο περισσότερο μπορείτε τη θερινή περίοδο έχοντας κατά νου την ασφάλεια και την υγεία σας. Καλή σας ανάγνωση Αφροδίτη Ντάικου

Γιατί πονάνε πιο πολύ τα πόδια μου; ....................................................... 24

| περί υγείας |

EDITO_PY21_R.indd 1

7/20/22 4:06 PM

Aυτοάνοσα νοσήματα και Covid-19 Τι πρέπει να ξέρουν οι ασθενείς που έχουν αυτοάνοσο νόσημα; Είναι γνωστό ότι μολύνονται συχνότερα και νοσούν με σοβαρότερη νόσο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, όταν κολλήσουν Covid-19.

θυρεοειδίτιδα Graves, βαριά μυασθέπορεί η νόσος Covid-19 να νεια, σκλήρυνση κατά πλάκας, σύνδροπυροδοτήσει εξάρσεις των μο Guillain–Barré, συστηματικός ερυθηυποκειμένων αυτοανόσων ματώδης λύκος και διάφορες αγγειίτιδες. ή αυτοφλεγμονωδών νοσηΘα μπορούσαν αυτά τα νοσήματα να εμμάτων; Οι καθηγητές Θανάσης Τζιούφανιστούν χωρίς να προϋπάρξει λοίμωφας και Παναγιώτης Βλαχογιαννόπουξη με τον ιό SARS-CoV-2; Η απάντηση είλος από το Εργαστήριο και την Κλινική ναι ότι, για την ώρα, δεν το γνωρίζουμε. της Παθολογικής Φυσιολογίας της ΙατριΠάντως γνωρίζουμε έναν μηχανισμό κής Σχολής του ΕΚΠΑ λένε ότι πράγμαΓράφει ο με τον οποίον πυροδοτείται αυτοανοτι έχουν περιγραφεί εξάρσεις ρευματοειΖήσης Ψάλλας σία μετά λοίμωξη με SARS-CoV-2: Βαδούς αρθρίτιδας και συστηματικού ερυθηματώδους λύκου καθώς και ποικίλων τύπων αγ- ριά λοίμωξη με τον ιό καταστρέφει τη δομή των γειίτιδας που προϋπήρχαν. Δεν είναι όμως εύκο- λεμφαδένων, ιδιαίτερα τα λεμφοζίδια, που είναι λο να εξαχθούν συμπεράσματα για την συμπερι- χώροι μέσα στον λεμφαδένα όπου ωριμάζουν φορά των νοσημάτων αυτών μετά από λοίμωξη με πληθυσμοί λεμφοκυττάρων που παράγουν αντιCovid-19. Απαιτούνται μελέτες μεγάλης κλίμακας σώματα κατά λοιμωδών παραγόντων και πεθαίγια να εξετάσουν αν αυτές οι εξάρσεις ήταν ενδογε- νουν οι πληθυσμοί των λεμφοκυττάρων που πανώς προγραμματισμένες να γίνουν ή αν οφείλονταν ράγουν αυτοαντισώματα. Η απουσία αυτών των στον ιό. «Πάντως ο ιός SARS-CoV-2 προκαλεί αυτο- «σημείων ελέγχου» πυροδοτεί την παραγωγή άνοσα φαινόμενα και πιθανώς και αυτοάνοσες νό- ποικίλων αυτοαντισωμάτων και πιθανώς αυτοάνοσων νόσων. σους», λένε οι δύο καθηγητές. Ποια είναι τα πιο συχνά αυτοάνοσα νοσήματα; Σύμ- Επίσης, μετά από τεράστια εμπειρία με εκατομμύφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν, η ρευματοειδής ρια δόσεις εμβολίων κατά του ιού SARS-CoV-2, μάαρθρίτιδα προσβάλλει 1.000 άτομα στα 100.000 γε- θαμε ότι τα εμβόλια δεν προστατεύουν από λοίνικού πληθυσμού, το σύνδρομο Sjogren 600 άτομα, μωξη ή επαναλοίμωξη από τον ιό, όπως αρχικά ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος 45-100 άτο- είχε προταθεί, αλλά προστατεύουν από βαριά νόμα, το συστηματικό σκληρόδερμα 20 άτομα, οι συ- σηση και θάνατο τόσο τα άτομα γενικού πληθυστηματικές αγγειίτιδες εκτός της κροταφικής αρτη- σμού όσο και τους ασθενείς με αυτοάνοσα και αυρίτιδας περίπου 12 άτομα και η κροταφική αρτηρί- τοφλεγμονώδη νοσήματα. Τα εμβόλια κατά της νότιδα 60 άτομα ανά 100.000 γενικού πληθυσμού. Eχει σου Covid-19 έχουν ορισμένες παρενέργειες, μεριαυξήσει η πανδημία τη συχνότητα των αυτοάνοσων κές από τις οποίες οδηγούν όπως και η λοίμωξη από νοσημάτων; Αυτό που ξέρουμε είναι ότι μια υποκεί- τον ίδιο τον ιό σε αυτοάνοσα και αυτοφλεγμονώδη μενη, (υποκλινική) αυτοανοσία αυξάνεται σε συχνό- νοσήματα. Σε ελληνική μελέτη (των καθηγητών Τζιτητα με την ηλικία. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ούφα και Βλαχογιαννόπουλου) το 7,7% των ασθεως «προσαρμογή» του οργανισμού σε ποικίλα φαι- νών με αυτοάνοσα νοσήματα που εμβολιάστηκαν νόμενα φθοράς των ιστών. Επίσης, έχει παρατηρη- έχασαν τη βαθιά ύφεση της νόσου την οποία είχαν θεί ότι η λοίμωξη από τον ιό SARS-CoV-2 πυροδοτεί επιτύχει με φάρμακα και πέρασαν σε μια ενεργότητο φαινόμενο αυτό και οδηγεί σε διαπιστωμένα αυ- τα νόσου εκ των οποίων το 5% χαμηλή, το 2% μέτοάνοσα νοσήματα. Για παράδειγμα, έχουν εμφανι- τρια και το 1,7% υψηλή. Πάντως, οι δύο καθηγητές στεί για πρώτη φορά μετά τη νόσο Covid-19 νοσή- επισημαίνουν ότι σε όλες τις περιπτώσεις οι εξάρματα όπως η αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα, σεις των νόσων των ασθενών ήταν εύκολα διαχειρί-

covid_L.indd 2

σιμες με αύξηση της θεραπείας. Συνεπώς, λένε, δεν υπάρχει λόγος να αποφεύγουν οι ασθενείς με αυτοάνοσα και αυτοφλεγμονώδη νοσήματα τα εμβόλια για τη νόσο Covid-19.

Η θεραπευτική αγωγή και τα προβλήματά της

Oπως τονίζουν οι δύο καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, όταν η λοίμωξη με τον ιό SARS-CoV-2 έχει πλήρως εγκατασταθεί, δηλαδή ο ιός έχει εισέλθει στον οργανισμό, τότε σε μια υποκατηγορία ασθενών, συνήθως μεγάλης ηλικίας ή με υποκείμενα νοσήματα ή ατόμων που έχουν γενετικά ελλείμματα στην οδό της ιντερφερόνης, αναπτύσσεται μια έντονη φλεγμονή στον πνεύμονα, στον εγκέφαλο, στην καρδιά και σε άλλους ιστούς, η οποία χωρίς να είναι επαρκής για να καταπολεμήσει τον ιό βλάπτει τα ζωτικά όργανα του ατόμου. Αυτή η έντονη φλεγμονώδης απόκριση μπορεί να καταστρέψει τον πνεύμονα, να οδηγήσει σε θρομβοεμβολικά φαινόμενα, όπως θρομβώσεις εγκεφαλικών αγγείων ή πνευμονικές εμβολές και να οδηγήσει αρχικά σε αναπνευστική ανεπάρκεια και αργότερα σε ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων. Δύο ουσίες που οδηγούν αυτήν τη φλεγμονώδη αντίδραση είναι η ιντερλευκίνη-1β και η ιντερλευκίνη-6, κυτοκίνες του ανοσοποιητικού συστήματος. Στις περιπτώσεις αυτές χορηγούνται φάρμακα κατά των κυτοκινών αυτών, τα δε φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται και για την καταπολέμηση αυτοάνοσων και αντιφλεγμονωδών νοσημάτων, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο οικογενής μεσογειακός πυρετός και άλλα σύνδρομα περιοδικών πυρετών που οφείλονται σε ενεργοποίηση του ανοσολογικού συστήματος. Δηλαδή δίνονται φάρμακα σε λοίμωξη με τον ιό, για να κατασταλεί το ανοσοποιητικό σύστημα (και όχι για να ενισχυθεί). Αυτό διότι ο ιός έχει ήδη εγκατασταθεί σε όλους τους ιστούς και τίποτα δεν μπορεί να τον γυρίσει πίσω. Η προσπάθεια, λοιπόν, είναι να ανασταλεί ο πολλαπλασιασμός του κορωνοϊού με αντιιικά φάρμακα, όπως το remdesivir, και ταυτοχρόνως να ελαττωθεί η φλεγμονή. u

| περί υγείας |

7/20/22 4:06 PM

Η Ευρώπη στη σκιά ενός νέου lockdown – Διαχειρίσιμη η κατάσταση στη χώρα μας Δεύτερη αναμνηστική δόση εμβολίων πριν από την έλευση των επικαιροποιημένων εμβολίων προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

υόμισι έτη μετά την εμφάνισή της, η Covid-19 παραμένει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε όλο τον κόσμο, προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Η υποπαραλλαγή BA.5 της Ομικρον επικρατεί του νέου κύματος της Covid-19 στην Ευρώπη, ενώ ο Χανς Κλούγκε, περιφερειακός διευθυντής για την Ευρώπη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τόνισε πως οι χώρες πρέπει να επιταχύνουν τον εμβολιασμό και να επαναφέρουν μέτρα όπως η χρήση μάσκας για να αποφύγουν την αναγκαιότητα λήψης αυστηρότερων μέτρων το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Σύμφωνα με τον Χανς Κλούγκε, οι Ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να αναλάβουν άμεσα δράση προκειμένου να αποτρέψουν την επιβάρυνση των συστημάτων υγείας, καθώς η υποπαραλλαγή BA.5 της Ομικρον κερδίζει έδαφος. «Υπάρχει αύξηση κρουσμάτων... την ώρα που η κοινωνία λειτουργεί σχεδόν όπως πριν», αναφέρει ο περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη τονίζοντας την ανάγκη για δράση των πανδημικών σταθεροποιητών, όπως είναι η δεύτερη αναμνηστική δόση εμβολίου, πριν από την έλευση των επικαιροποιημένων εμβολίων το φθινόπωρο, καθώς και την προώθηση της χρήσης μάσκας και του εξαερισμού. Καλεί τα τα μέτρα σταθεροποίησης της πανδημίας να εφαρμοσθούν άμεσα προκειμένου να αποφευχθούν αυστηρότερα μέτρα, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Δεν πιστεύω ότι η κοινωνία είναι έτοιμη για την κήρυξη lockdown». Σχετικά με την επαναφορά μέτρων στη χώρα μας και ειδικότερα τη χρήση της μάσκας σε εσωτερικούς χώρους, η καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής του ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου υπογράμμισε πως «περιμένουμε μία αύξηση των κρουσμάτων από την άρση των μέτρων, ωστόσο θα πρέπει να προσαρμοστούμε στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Πάντοτε υπάρχει φυσικά και η πιθανότητα να φοράμε μάσκα όπου εμείς κρίνουμε απαραίτητο». Για την παραλλαγή «Κένταυρος», η κ. Ψαλτοπούλου είπε ότι «είναι ένα μεταλλαγμένο στέλεχος υπό παρακολούθηση. Είναι η μετάλλαξη που υπάρχει σε χώρες όπως η Ινδία και έχει πάει στην Αγγλία, καθώς και σε άλλες χώρες. Θα δούμε τον επόμενο καιρό τη δυναμικότητά της, ωστόσο δεν φαίνεται ότι έχει πολύ διαφορετική βαρύτητα από άλλα στελέ-

χη που κυκλοφορούν. Αυτό που πρέπει να επισημάνουμε ότι η 4η δόση από τα 60 έτη και πάνω μειώνει την πιθανότητα για βαριά νόσηση». Οσον αφορά στη λήψη νέων μέτρων για την πανδημία του κορωνοϊού στη χώρα μας, ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης είπε πως η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη και υπογράμμισε: «Εχουμε προετοιμάσει τον κόσμο ότι, ενώ το καλοκαίρι θα είναι μια κατάσταση διαχειρίσιμη, τον Σεπτέμβριο και τον χειμώνα θα έχουμε μια μεγαλύτερη πίεση, ακόμα και με τις ίδιες μεταλλάξεις» και συμπλήρωσε: «Ακόμα και με το θετικό σενάριο ότι θα έχουμε αυτές τις μεταλλάξεις περιμένουμε μια παραπάνω πίεση. Αυτή τη στιγμή έχουμε μοντέλα ενεργοποίησης για το πώς θα λειτουργήσουμε για την αποσυμφόρηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας». Ο ίδιος είπε πως το υπουργείο Υγείας ξεκινά πλέον ένα μοντέλο διαχείρισης. «Το σύστημα κρασάρει όταν έχουμε νοσηλείες ΜΕΘ,

γιατί οι ΜΕΘ τελειώνουν. Δεν υπάρχουν απεριόριστες ΜΕΘ. Αυτό λοιπόν τώρα το μοντέλο που θα βάλουμε –και ήδη ξεκινήσαμε– είναι ότι από τον Σεπτέμβριο θα έχουμε πάρα πολλές δομές και ιδιωτικές.», ανέφερε ο κ. Πλεύρης. Οπως επεσήμανε, ο σχεδιασμός για το φθινόπωρο έχει ολοκληρωθεί και πρόσθεσε: «Εχουμε αντιικά φάρμακα και κάνουμε μεγάλες παραγγελίες. Δηλαδή, δεν είμαστε στην κατάσταση που ήμασταν πριν ένα χρόνο και έχουμε και μια εμβολιαστική κάλυψη καλή που προφανώς θα επικαιροποιηθεί περιμένοντας και τα νέα εμβόλια», ενώ για τον αριθμό των κρουσμάτων είπε ότι υπάρχει μια σταθερή μείωση, που σημαίνει ότι πλέον έχουν σταθεροποιηθεί σε αριθμό. u

| περί υγείας |

epikairothta - lockdown_R.indd 3

7/20/22 4:07 PM

Δημήτρης Δέμος

«Με επενδυτικό πλάνο 356 εκατ. ευρώ επεκτείνουμε την παραγωγική μας δυνατότητα και δημιουργούμε μονάδα παραγωγής πρώτων υλών» Με όπλο την έρευνα από το μεγαλύτερο κέντρο στη Θεσσαλονίκη βάζει τα θεμέλια του φαρμάκου στο αύριο. Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον της έρευνας και σταθερή προσήλωση στο ενέσιμο φάρμακο, την κινητήρια δύναμη της ΜΕΘ, η DEMO ΑΒΕΕ προχωράει στη λεωφόρο του φαρμάκου όχι μόνο στην Ελλάδα και την ελληνική οικονομία αλλά και στο εξωτερικό αφού αυτήν τη στιγμή το 80% της παραγωγής της εξάγεται.

ετά ειδικά και τη μεγάλη επένδυση στη Θεσσαλονίκη ανοίγεται με εφαλτήριο την πόλη σε εξαγωγές αλλά και έρευνα τόσο για τα Βαλκάνια όσο και την υπόλοιπη Ευρώπη. Σύνθημα της εταιρείας είναι να μην είναι στατική και να προχωράει πλάι στις μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου. Ο Δημήτρης Δέμος, ο μεγάλος συνεχιστής αυτής της φαρμακοβιομηχανίας, δίνει αυτήν τη συνέντευξη στην κυριολεξία επί του πιεστηρίου, αφού είναι λίγες μόνο μέρες μετά τα εγκαίνια του ερευνητικού κέντρου στη Θεσσαλονίκη και όσο βρίσκεται εκτός Αθηνών. Δίνει όλη τη φρεσκάδα του οράματός του για το αύριο όχι μόνο της DEMOS αλλά και της ελληνικής οικονομίας. - Ποια είναι τα ρίσκα και οι προκλήσεις για έναν επιχειρηματία στον τομέα του φαρμάκου σήμερα στην Ελλάδα; Η πανδημία ήρθε να αναδείξει τη σπουδαιότητα του κλάδου και τη ση-

μασία της επάρκειας σε λειτουργία των ΜΕΘ, βρεφάρμακα σε εθνικό επίθήκαμε στην πρώτη γραμπεδο. Κάτι που μπορεί να μή δράσης. διασφαλίσει μόνο η ισχυρή Ομως αυτή η δυνατότητα εγχώρια φαρμακοβιομηχαέχει έρθει χάρη στις επεννία. Η ελληνική φαρμακοβιδύσεις, το όραμα και το ομηχανία είναι ισχυρή. Είναι πείσμα των ελληνικών εταιένας κλάδος που αναπτύσρειών φαρμάκου ενάντια σεται σταθερά εδώ και δεπολλές φορές στο επιχειΣυνέντευξη στην Αννα καετίες αποτελώντας σήμερηματικό περιβάλλον γύρω Σταυράκη ρα στυλοβάτη της εθνικής μας. Την περίοδο της οιοικονομίας. Ενδεικτικά θα κονομικής κρίσης ήρθαμε σας πω ότι το ελληνικό φάρμακο απο- αντιμέτωποι, ίσως περισσότερο από τελεί το 2ο πιο εξαγώγιμο προϊόν της άλλους κλάδους, με μεγάλες οικονομιχώρας και απασχολεί το 10% των εργα- κές προκλήσεις και την αναγκαιότητα ζομένων στους κλάδους μεταποίησης. να πάρουμε στρατηγικές αποφάσεις Μέσα στην παγκόσμια έλλειψη τροφο- που θα προσδιόριζαν την ταυτότητα δοσίας και επάρκειας σε φαρμακευτι- και το μέλλον της εταιρείας μας. Και κά προϊόντα, οι ελληνικές επιχειρήσεις όλα αυτά, παράλληλα με τις πάγιες και φαρμάκου είχαμε τη δυνατότητα όχι διαρκείς προκλήσεις που έχει η επιχειμόνο να καλύψουμε τις ανάγκες της ρηματικότητα στην Ελλάδα. Ελλάδας αλλά και να εξάγουμε για να Ομως αυτό που θεωρώ βασική πρόκαλύψουμε τις ανάγκες χωρών όπως κληση για τη φαρμακοβιομηχανία η Γαλλία και η Γερμανία. Στην DEMO, είναι η δυνατότητα να είσαι επίκαιλόγω της εξειδίκευσής μας σε ενέσιμα ρος. Να έχεις δηλαδή δημιουργήσει φάρμακα που είναι απαραίτητα για τη τις προϋποθέσεις εντός της εταιρείας

για να αναπτύξεις νέα προϊόντα, να κάνεις έρευνα, να έχεις χτίσει ένα γερό δίκτυο συνεργατών. Στην DEMO επενδύουμε διαχρονικά ακριβώς σε αυτό. Εχουμε φέρει εξαιρετικούς επαγγελματίες στα τμήματα ανάπτυξης προϊόντων, στα ερευνητικά μας εργαστήρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, στα τμήματα Διασφάλισης Ποιότητας κ.λπ. και σήμερα μπορούμε να επεκτείνουμε το πορτφόλιο των φαρμάκων μας με το χαμηλότερο ρίσκο. - Πού οφείλεται η μεγάλη επιτυχία της DEMO ΑΒΕΕ; Νομίζω το βασικό συστατικό μας είναι η διαρκής εγρήγορση. Από τότε που ξεκινήσαμε μέχρι και σήμερα αναζητούμε διαρκώς νέες ιδέες, νέους τρόπους να εξελισσόμαστε. Εχουμε πολλές πρωτοπορίες σε επίπεδο προϊόντων και παραγωγής στην πορεία μας, αλλά εγώ αναφέρομαι στην εταιρική μας κουλτούρα, στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα. Ακόμα και την περίοδο της οικονο-

| περί υγείας |

sinedeuksi stavraki_x2.indd 4

7/20/22 4:07 PM

- Ποιο είναι το όραμά σας για τη φαρμακοβιομηχανία του αύριο; Λέω συχνά ότι η ευημερία εξασφαλίζεται μέσα από την επάρκεια σε ενέργεια, τρόφιμα και φάρμακα. Η εμπειρία της πανδημίας το απέδειξε αυτό όσο τίποτε άλλο, με τις τεράστιες ελλείψεις που δημιουργήθηκαν στην εφοδιαστική αλυσίδα. Η παγκοσμιοποιημένη αγορά είχε διαμοιράσει τη δραστηριότητα των φαρμακοβιομηχανιών κρατώντας την έρευνα στη Δύση και παραδίδοντας μεγάλο μέρος της παραγωγής πρώτων υλών και τελικών προϊόντων σε χώρες της Ασίας. Ομως σήμερα ο παγκόσμιος κλάδος του φαρμάκου επαναπροσδιορίζεται. Είναι πια σαφές ότι το μοντέλο αυτό ήταν εύθραυστο απέναντι σε διεθνείς κρίσεις και η Ευρώπη χρειάζεται να διασφαλίσει επάρκεια με την παραγωγή φαρμάκων σε ευρωπαϊκό έδαφος, παράλληλα με τη διατήρηση της θέσης της στην αιχμή της καινοτομίας. Νομίζω ότι αυτόν τον ρόλο μπορεί κάλλιστα να διαδραματίσει η ελληνική φαρμακοβιομηχανία και να εγγυηθεί την επάρκεια και αυτονομία

της Ελλάδας και της Ευρώπης σε φαρμακευτικά προϊόντα. Η δυνατότητα από τις επιχειρήσεις και η βούληση από πλευράς θεσμικών οργάνων υπάρχουν. Είναι σαφές σε όλους ότι είναι μονόδρομος και θεωρώ ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί εντός των κοινών μας ευρωπαϊκών στόχων για φάρμακα ποιοτικά και προσιτά σε όλους, γεγονός που θα οδηγήσει σε ευημερία, ανάπτυξη και ποιότητα ζωής. - Εννοείται ότι θα μπορούσε η Ελλάδα να είναι αυτάρκης φαρμακευτικά; Σε μεγάλο βαθμό ναι. Η DEMO αλλά και άλλες μεγάλες ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες έχουμε επενδύσει και αναπτυσσόμαστε με αποτέλεσμα σήμερα οι ελληνικές επιχειρήσεις φαρμάκου να αποτελούν διεθνείς δυνάμεις στα γενόσημα φάρμακα. Η πανδημία το απέδειξε αυτό σε μεγάλο βαθμό, όταν η Ελλάδα ήταν, αν όχι η μόνη, μία από τις ελάχιστες χώρες που είχε επάρκεια σε φαρμακευτικά προϊόντα. Θα υπάρχει πάντα η ανάγκη εισαγωγής πρωτότυπων φαρμάκων, που διατίθενται στην ελληνική αγορά είτε από τις πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας είτε μέσω ελληνικών εταιρειών. Ομως δεν βλέπω το θέμα της αυτάρκειας μόνο σε εθνικό επίπεδο. Οπως σας είπα, έχουμε μπει σε μία τροχιά

“

Και μπαίνουμε στον τομέα της Βιοτεχνολογίας, της πιο σύγχρονης τάσης στον κλάδο του φαρμάκου με μονάδα παραγωγής βιοτεχνολογικών φαρμάκων για πρώτη φορά στην Ελλάδα.

“

μικής κρίσης, δεν κατεβάσαμε ταχύτητα. Επενδύσαμε στην έρευνα βλέποντας μπροστά. Ηταν μια στρατηγική απόφαση που πήραμε για να συνεχίσουμε την εξελικτική μας πορεία και να κρατηθούμε σε υψηλό επίπεδο όχι μόνο με τα ελληνικά δεδομένα, αλλά να είμαστε εφάμιλλοι των ευρωπαϊκών και διεθνών εταιρειών. Νομίζω σε μεγάλο βαθμό μάς επηρέασε η έντονη εξαγωγική δραστηριότητα της DEMO. Εξάγουμε πάνω από 80% της παραγωγής μας σε 85 χώρες στην Ευρώπη και όλο τον κόσμο. Αυτό σε μεγάλο βαθμό έχει δημιουργήσει ένα διεθνές πεδίο αναφοράς για εμάς. Το επενδυτικό πλάνο €356 εκατομμυρίων που έχουμε εξαγγείλει εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Επεκτείνουμε την παραγωγική μας δυναμικότητα και δυνατότητα όχι μόνο ποσοτικά με νέες γραμμές παραγωγής και νέο εξοπλισμό, αλλά ποιοτικά δημιουργώντας την πρώτη στην Ελλάδα μονάδα παραγωγής πρώτων υλών. Επενδύουμε στην Ερευνα και Ανάπτυξη για να έχουμε τη δυνατότητα για νέες άδειες και περισσότερα προϊόντα. Και μπαίνουμε στον τομέα της Βιοτεχνολογίας, της πιο σύγχρονης τάσης στον κλάδο του φαρμάκου με μονάδα παραγωγής βιοτεχνολογικών φαρμάκων για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Κάνουμε πολλά πράγματα για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αλλά αυτό δε μας φοβίζει ούτε το θεωρούμε έξω από τις δυνατότητές μας. Συνδυάζουμε την εμπειρία μας στην παραγωγή φαρμάκων με την εξειδίκευση των άριστων επιστημόνων μας και πάμε μπροστά.

από-παγκοσμιοποίησης με σημείο αναφοράς την Ευρώπη και πρέπει να βλέπουμε τα ζητήματα αυτά σε αυτό το επίπεδο. Η επένδυση που κάναμε για το Κέντρο Ερευνας και Ανάπτυξης πρώτων υλών και τελικών φαρμάκων στη Θεσσαλονίκη έγινε υπό αυτό το πρίσμα. Δημιουργήσαμε ένα ερευνητικό κέντρο που θα τροφοδοτήσει

την παραγωγική μονάδα που ετοιμάζουμε στην Τρίπολη για να παράξουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα πρώτες ύλες, βάζοντας τις βάσεις για την απεξάρτηση της Ευρώπης από τρίτες χώρες. Συγχρόνως, σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια δίνουμε ώθηση στην έρευνα και στις δυνατότητες των νέων επιστημόνων για να χτίζουμε μαζί το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό της Ελλάδας του αύριο κρατώντας τη χώρα μας στην αιχμή των εξελίξεων στον ευρωπαϊκό κλάδο φαρμάκου. - Νομίζετε ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να στεγάσει τα όνειρα της ανάπτυξης; Η χώρα μας έχει μεγάλες δυνατότητες. Υπάρχουν σπουδαία μυαλά και ικανοί επαγγελματίες που αποζητούν ευκαιρίες για να λάμψουν. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει μπει σε μία νέα εποχή εξωστρέφειας, καινοτομίας και probusiness λογικής. Η πρόκληση είναι ότι όλα αυτά γίνονται παράλληλα με αλλεπάλληλες διεθνείς κρίσεις. Η οικονομική κρίση, η πανδημία, τώρα ο πόλεμος στην Ουκρανία και η ενεργειακή κρίση αλλάζουν τα δεδομένα κάθε τόσο και συχνά πρέπει να προσδιορίσεις από την αρχή τους στόχους σου. Παρόλα αυτά, θεωρώ ότι η ελληνική επιχειρηματικότητα είναι αξιοθαύμαστη. Η DEMO δεν είναι η μόνη ελληνική επιχείρηση που επενδύει, κυνηγά την πρόοδο και οραματίζεται την ανάπτυξη. Είναι πολλά τα παραδείγματα γύρω μας. Και ας μην ξεχνάμε ότι οι διεθνείς κρίσεις δεν πλήττουν μόνο την Ελλάδα. Δυσκολίες έχουν όλοι. Ομολογουμένως, οι ειδικές οικονομικές συνθήκες της χώρας παίζουν ρόλο, και το ρυθμιστικό ή φορολογικό πλαίσιο μπορεί να στέκει εμπόδιο για την ανάπτυξη όταν έρχεται αθροιστικά στις διεθνείς αντιξοότητες. Ομως βλέπουμε ότι δίνονται και λύσεις. Το αναπτυξιακό clawback για παράδειγμα έχει δώσει δυναμική στη φαρμακοβιομηχανία, για να κάνουμε επενδύσεις που θα έχουν πολλαπλό όφελος τόσο για εμάς όσο και για την εθνική οικονομία, τη δημόσια υγεία και τους ασθενείς.

- Είναι αλήθεια ότι η μεγάλη κερδισμένη της επιδημίας είναι η φαρμακοβιομηχανία; Αναμφίβολα η φαρμακοβιομηχανία βρέθηκε στο επίκεντρο λόγω της πανδημίας. Και δικαίως κατά τη γνώμη μου, γιατί η επιστήμη και η φαρμακοβιομηχανία έδωσαν τη λύση για να σωθούν εκατομμύρια ζωές και να επανέλθει σιγά σιγά η ζωή και η οικονομία σε μια κανονικότητα. Ο κλάδος του φαρμάκου έδωσε τα εμβόλια που θωρακίζουν από την Covid-19 αλλά και τα φάρμακα για την περίθαλψη των νοσούντων στα νοσοκομεία και τη συνέχιση της θεραπείας εκατομμυρίων ανθρώπων για κάθε άλλη πάθηση και ανάγκη. Παρόλα αυτά, θεωρώ ότι το μεγάλο κέρδος της φαρμακοβιομηχανίας από την πανδημία δεν είναι ούτε η αναβάθμιση της φήμης της ούτε τα οικονομικά έσοδα. Νομίζω ότι το μεγάλο όφελος είναι η συνειδητοποίηση των μειονεκτημάτων της απόλυτης παγκοσμιοποίησης που οδήγησε στις συζητήσεις που κάνουμε σήμερα για τη δημιουργία ενός πιο στιβαρού και επαρκούς μοντέλου. - Η DEMO του αύριο τι περιλαμβάνει; Η DEMO θα συνεχίσει να εξελίσσεται. Τα επόμενα χρόνια έχουν σημαντικά milestones για την εταιρεία μας με την ολοκλήρωση των έργων που περιλαμβάνονται στο επενδυτικό μας πλάνο, δηλαδή τα εργοστάσια παραγωγής πρώτων υλών και τελικών προϊόντων στην Τρίπολη και το Κέντρο Βιοτεχνολογίας στον Αγιο Στέφανο Αττικής. Με την ολοκλήρωση καθενός από αυτά ανοίγουν νέοι δρόμοι, νέες προκλήσεις αλλά και νέες δυνατότητες. Δεν μπορώ να σας πω από τώρα ποιο θα είναι το επόμενο βήμα, αλλά ξέρω με βεβαιότητα ότι θα συνεχίσουμε να εξελισσόμαστε. Συγχρόνως αλλάζουμε και αναπτυσσόμαστε και εσωτερικά. Μεγαλώνουμε και αναμένεται να μεγαλώσουμε κι άλλο με τις εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται από τις επενδύσεις μας. Θέλουμε οι νέοι άνθρωποι που εντάσσονται στο ανθρώπινο δυναμικό μας να είναι συμμέτοχοι του οράματος και της εταιρικής μας κουλτούρας, γιατί αυτοί τα κάνουν πράξη αλλά συγχρόνως αυτοί τα διαμορφώνουν. u

| περί υγείας |

sinedeuksi stavraki_x2.indd 5

7/20/22 4:08 PM

Tι λείπει από το αντηλιακό για να προστατεύει καλύτερα; Το δέρμα μας θα προστατεύεται πολύ καλύτερα από τις βλαβερές συνέπειες του ήλιου μόλις προστεθούν ορισμένα αντιοξειδωτικά.

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας

α αντηλιακά που κυκλοφορούν σήμερα στην αγορά είναι σχεδιασμένα είτε να μπλοκάρουν είτε να απορροφούν τις ακτίνες UV. Με αυτόν τον τρόπο, μειώνουν τον αριθμό των ελεύθερων ριζών που δημιουργούνται στο δέρμα –οι ελεύθερες ρίζες είναι τα ασταθή μόρια που προκαλούν βλάβη και γήρανση του δέρματος, σε μια διαδικασία γνωστή ως οξειδωτικό στρες. Αυτό που δεν έχει ληφθεί υπόψη στις αντηλιακές και αντιγηραντικές συνθέσεις είναι ο ρόλος του σιδήρου, τόσο στην άμεση καταστροφή του δέρματος όταν αλληλεπιδρά με την υπεριώδη ακτινοβολία όσο και στην ενίσχυση της βλάβης που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες. Ενώ οι περισσότερες αντηλιακές κρέμες κάνουν πολύ καλή δουλειά προστατεύοντας από τις βλάβες που προκαλούν οι υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου (UV), η νέα μελέτη δείχνει ότι θα μπορούσαν να γίνουν ακόμα καλύτερες. Η προσθήκη μιας συγκεκριμένης κατηγορίας αντιοξειδωτικών θα μπορούσε να βοηθήσει στην παροχή ισχυρότερης προστασίας έναντι της βλάβης από την υπεριώδη ακτινοβολία από τα υπάρχοντα συστατικά. Διαπιστώθηκε ότι ορισμένα φυσικά εκχυλίσματα παγιδεύουν τον σίδηρο (περιλαμβάνουν αρκετές κατηγορίες βοτανικών, μυκητιακών και θαλάσσιων ενώσεων, μεταξύ των οποίων εκχυλίσματα από ορισμένα λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, σπόρους, φλοιούς και λουλούδια).

μπορούν να βλάψουν τα λιπίδια, τις πρωτεΐνες και το DNA των κυττάρων του δέρματος. Με την πάροδο του χρόνου, οι σωρευτικές επιπτώσεις της βλάβης από τον ήλιο μπορεί να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμη βλάβη στο δέρμα και να αυξήσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Ολοι κινδυνεύουν να υποστούν βλάβη από τον ήλιο, ανεξάρτητα από τον τύπο δέρματος. Ενώ τα άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα είναι πιο ευάλωτα στη UVB, όλοι οι τύποι δέρματος φαίνεται να είναι εξίσου ευαίσθητοι στις ακτίνες UVA. Συνεπώς, και τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα μπορούν να υποστούν βλάβη από τον ήλιο, ειδικά από τις ακτίνες UVA. Οταν οι περισσότεροι από εμάς βγαίνουμε στον ήλιο, τείνουμε να χρησιμοποιούμε αντηλιακές κρέμες για να προστατεύσουμε το δέρμα μας από αυτές τις βλαβερές ακτίνες. Τα περισσότερα από αυτά περιέχουν είτε φυσικούς αντιηλιακούς παράγοντες (όπως διοξείδιο του τιτανίου ή οξείδιο ψευδαργύρου) είτε χημικά φίλτρα. Οι φυσικοί αναστολείς του ήλιου δρουν διασκορπίζοντας ή αντανακλώντας τις ακτίνες του ήλιου, ενώ οι χημικές ουσίες στα αντηλιακά απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου και στη συνέχεια τη μετατρέπουν σε μια λιγότερο επιβλαβή μορφή που δεν θα βλάψει τα κύτταρα του δέρματος.

Η υπεριώδης ακτινοβολία

Τα τελευταία χρόνια ορισμένες αντηλιακές κρέμες έχουν αρχίσει επίσης να προσθέτουν αντιοξειδωτικά, όπως βιταμίνες C και E, για να εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες και να προστατεύουν περισσότε-

Ο ήλιος εκπέμπει τρεις τύπους υπεριώδους ακτινοβολίας: UVC, UVB και UVA. Καθεμία από αυτές προκαλούν βλάβες, αλλά ευτυχώς το στρώμα του όζοντος σταματά τις UVC να φτάσουν στην επιφάνεια της γης. Περίπου το 95% των ακτίνων UV που φτάνουν στην επιφάνεια της γης είναι UVA, αλλά το υπόλοιπο 5% είναι οι πιο επιβλαβείς ακτίνες UVB. Τόσο η UVA όσο και η UVB είναι επικίνδυνοι τύποι ακτινοβολίας. Η UVB καταστρέφει άμεσα το DNA στα κύτταρα του δέρματός σας, ενώ η UVA προκαλεί βλάβες δημιουργώντας καταστροφικές ελεύθερες ρίζες –μόρια που

Τα αντιοξειδωτικά

ρο από την ακτινοβολία UVA. Τα αντιοξειωτικά προστίθενται για να λειτουργήσουν ως δεύτερη γραμμή άμυνας. Ομως, ενώ αυτό ακούγεται πολλά υποσχόμενο, οι μελέτες έχουν δείξει ότι αυτά τα αντιοξειδωτικά έχουν πολύ μέτρια προστατευτική δράση όταν προστίθενται σε αντηλιακές κρέμες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ακτινοβολία UVA έχει μια διπλή καταστροφική επίδραση στα κύτταρα του δέρματος δημιουργώντας τόσο ελεύθερες ρίζες όσο και ελεύθερο δραστικό σίδηρο. Ο ελεύθερος σίδηρος είναι μια επικίνδυνη μορφή σιδήρου –διαφορετική από τον θρεπτικό σίδηρο που είναι απαραίτητος για τη λειτουργία του σώματος– που μπορεί να δημιουργήσει έναν τύπο ελεύθερων ριζών με ακόμη μεγαλύτερη καταστροφική δύναμη για τα κύτταρα του δέρματος. Οι βιταμίνες C και Ε δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές κατά του ελεύθερου σιδήρου. Αν και το σώμα χρειάζεται σίδηρο για να λειτουργήσει σωστά, η υπερβολική ή η λίγη ποσότητα επηρεάζει αρνητικά τα κύτταρά μας, μπορεί ακόμα και να τα σκοτώσει. Για να προστατευθούν από αυτόν τον κίνδυνο, τα κύτταρά μας έχουν ένα ανεπτυγμένο σύστημα για τη ρύθμιση της περίσσειας σιδήρου όταν συσσωρεύεται, επαναφέροντάς τον σε μια κατάσταση ισορροπίας. Παρουσία του ηλιακού φωτός, ωστόσο, αυτή η ισορροπία διαταράσσεται, οδηγώντας σε βλάβες του δέρματος, γήρανση και μερικές φορές σε καρκίνο. Η μελέτη στα κύτταρα του ανθρώπινου δέρματος έδειξε ότι μια συγκεκριμένη κατηγορία αντιοξειδωτικών που βρίσκονται στα φρούτα έχει διπλή προστατευτική δράση έναντι της βλάβης από τις ακτίνες UVA. Αυτός ο τύπος αντιοξειδωτικών ήταν ικανός τόσο να εξουδετερώσει τις ελεύθερες ρίζες όσο και να παγιδεύσει τον ελεύθερο αντιδραστικό σίδηρο –και τα δύο συσσωρεύονται στο δέρμα όταν εκτίθενται στην ακτινοβολία UVA. Ετσι, η προσθήκη αυτών των αντιοξειδωτικών στις αντηλιακές κρέμες θα μπορούσε να προσφέρει μια πιο αποτελεσματική δεύτερη γραμμή άμυνας. u

| περί υγείας |

anthliako_PSALLAS_L.indd 6

7/20/22 4:08 PM

Μύθοι και αλήθειες για τον γυναικείο οργασμό Τα προβλήματα που μπορεί να παρουσιαστούν και η σημασία του στη σεξουαλική ζωή της γυναίκας.

οργασμός αναμφίβολα είΑκαμπτα σενάρια που προβλέπουν ναι ένα πολύ σημαντικό ότι η γυναίκα πρέπει να έρθει σε ορκεφάλαιο της γυναικείγασμό πριν από τον άντρα ή ότι εκείας σεξουαλικότητας. Θα νος οφείλει να της προσφέρει έναν μπορούσε να περιγράψει οργασμό την παγιδεύουν στο άγχος κανείς το γυναικείο οργασμό ως ένα της αναζήτησής του και στη χρέωπολύπλοκο σύστημα πολυπαραγοση της απουσίας του στον ερωτικό ντικών δεδομένων, όπως η υποκειτης σύντροφο. Επίσης, άλλοι παράμενική εμπειρία και οι φυσιολογικές γοντες, όπως είναι το άγχος, η προαλλαγές. Πιο συγκεκριμένα, σε σωσωπικότητα τη γυναίκας, η ανάγκη ματικό επίπεδο αρχίζει με συσπάδιατήρησης του ελέγχου και ο φόΓράφει ο σεις των μυών του έξω τριτημορίου βος απώλειάς του, οι αρνητικές στάΔρ Θάνος Ασκητής του κόλπου και με ταυτόχρονες συσεις ως προς την σεξουαλικότητα, η Ψυχίατρος - Σεξολόγος σπάσεις της μήτρας, τις οποίες οι πεκακή εικόνα του σώματος, οι τραυΚαθηγητής Ψυχιατρικής ρισσότερες γυναίκες δεν αντιλαμβάματικές σεξουαλικές εμπειρίες επηEUC νονται. Παράλληλα με τις παραπάρεάζουν την ικανότητα της γυναίΠρόεδρος ινστιτούτου νω μεταβολές αυξάνεται στο διπλάκας να βιώσει οργασμό. Τέλος, φυψυχικής και σεξουαλικής σιο η καρδιακή συχνότητα, διογκώσικές, νευρολογικές και γυναικολουγείας νονται τα μικρά και τα μεγάλα χείλη γικές συνθήκες, όπως είναι η αιδοιοΜέλος ΕΨΕ, APA/USA, του αιδοίου, αυξάνεται ο μυϊκός τόκολπική ατροφία, οι διαταραχές του νος του περινέου και του πρωκτού ISSM/ESSM θυρεοειδούς αδένα, η πολλαπλή και το χρώμα του κόλπου μεταβάλσκλήρυνση κατά πλάκας, η αρθρίτιλεται σε έντονο ερυθρό. Υποκειμενιδα, οι βλάβες των πυελικών νεύρων κά βιώνεται ως μια πολύ μεγάλη ευλόγω ολικής υστερεκτομής και οι χαρίστηση και ακολουθείται από τη χαλάρωση της βλάβες του νωτιαίου μυελού σχετίζονται με έντασης του σεξουαλικού ερεθισμού. την αναστολή του οργασμού.

Ποια προβλήματα μπορεί να παρουσιάζονται στον οργασμό;

Οι διαταραχές του οργασμού χαρακτηρίζονται από την αδυναμία της γυναίκας να βιώσει την πλήρη ψυχοσωματική συμμετοχή και την αντίστοιχη ψυχική ηδονιστική έκφραση κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης αλλά και εκτός αυτής, όταν η ίδια δηλώνει αδυναμία κορύφωσης και στην επίμονη προσπάθεια ερεθισμού της κλειτορίδας. Η διαταραχή του οργασμού φαίνεται να σχετίζεται με την κλειτοριδική ή κολπική αίσθηση κορύφωσης, που σε ορισμένες γυναίκες οι διαφορές είναι μεγάλες και χαρακτηρίζουν τόσο την απουσία του κολπικού οργασμού κατά τη συνουσία όσο και εκείνη του κλειτοριδικού (ερεθισμού με το χέρι). Πολλές γυναίκες μπορούν να βιώσουν οργασμό με ερεθισμό της κλειτορίδας εκτός σεξουαλικής πράξης, αλλά δεν μπορούν να φτάσουν στον οργασμό στη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, αν δεν υπάρχει και σύστοιχος κλειτοριδικός ερεθισμός με το χέρι τους ή με το χέρι του συντρόφου τους. Είναι γεγονός ότι η γυναίκα παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση σε όλη τη φάση της σεξουαλικής διέγερσης μέχρι την οργασμική κορύφωση, καθώς επίσης ότι με την πάροδο της ηλικίας βιώνει καλύτερες οργασμικές κορυφώσεις και η αποκτώμενη σεξουαλική εμπειρία τής προσφέρει και καλύτερες σεξουαλικές διεγέρσεις. Η σημασία του οργασμού σε συναισθηματικό επίπεδο για την ίδια και οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες της κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης μπορούν να συντελέσουν στην απουσία του. Αυτές ενδέχεται να στηρίζονται είτε σε μύθους είτε στην επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

τις εγγραφές και εμπειρίες της ζωής της, την αυτοεκτίμηση, καθώς και την καλή εσωτερική ψυχική έκφραση για την εικόνα του σώματος. Αυτό γιατί, τόσο μέσα από τις κοινωνικές εγγραφές όσο και μέσα από τον ρόλο που της αποδίδεται σαν αντικείμενο πόθου και πρωταγωνίστρια των σεξουαλικών φαντασιώσεων του άνδρα εραστή της, οδηγείται συχνά σε ένα άγχος αυτοπαρατήρησης που την αναγκάζει πολλές φορές να μη συμμετέχει πρωταγωνιστικά στη σεξουαλική διαδικασία, υποδυόμενη ρόλους ψεύτικου σεξουαλικού ερεθισμού. Είναι σημαντικό και για τους δύο να γνωρίζουν, ότι μια γυναίκα που δεν έχει οργασμό σε κάθε σεξουαλική επαφή δεν είναι απαραίτητα ψυχρή ή δυσλειτουργική. Η ψυχοσεξουαλική εγγραφή της γυναίκας επιβεβαιώνει την επιλογή της στον άνδρα, που νιώθει γοητεία, θαυμασμό και συναισθηματική ασφάλεια, ώστε να μπορέσει να του δοθεί και να αφεθεί μαζί του. Καθοριστικό συναισθηματικό πλαίσιο είναι η συνεχής αποδοχή που προσλαμβάνει εκείνη από τον σύντροφό της. u

Ποια είναι η σημασία του οργασμού στη σεξουαλική ζωή της γυναίκας; Μια γυναίκα πρέπει πάντα να έχει οργασμό; Αναμφίβολα, η οργασμική κορύφωση για τη γυναίκα αποτελεί το επισφράγισμα της ηδονής και σηματοδοτεί το υψηλότερο σημείο της απόλαυσης κατά τη σεξουαλική επαφή. Ωστόσο, ο οργασμός δεν είναι καθοριστικός και για την καλή σεξουαλική της ζωή. Η απόλαυση της σεξουαλικής επαφής, η ψυχική και συναισθηματική συμμετοχή με τον ερωτικό της σύντροφο, αποτελούν σημαντικά στοιχεία στην ποιότητα της σεξουαλικής της έκφρασης. Με άλλα λόγια, αν μια γυναίκα δεν φτάσει στον οργασμό δεν σημαίνει ότι δεν απόλαυσε τη σεξουαλική επαφή. Αυτό που αναμφίβολα πρέπει να συνεκτιμηθεί είναι ο τρόπος με τον οποίο η ίδια βιώνει τη σεξουαλικότητά της, μέσα από

| περί υγείας |

gynaikeios orgasmos_R.indd 7

7/21/22 1:38 PM

Τι συμβαίνει στο δέρμα σας όταν καίγεστε από τον ήλιο; Η ερυθρότητα και ο πόνος ενός ηλιακού εγκαύματος μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται για ημέρες.

ι περισσότεροι είμαστε εξοικειωμένοι με το επώδυνο κόκκινο δέρμα, τις φουσκάλες και το ξεφλούδισμα ύστερα από πολύ χρόνο στον ήλιο. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα στο δέρμα κατά τη διάρκεια ενός ηλιακού εγκαύματος; Το ηλιακό έγκαυμα είναι έγκαυμα από ακτινοβολία, που προκαλείται όταν οι υπεριώδεις ακτίνες (UV) του ηλιακού φωτός καταστρέφουν το DNA στο ανώτερο στρώμα των κυττάρων του δέρματος. Ο ήλιος εκπέμπει τρία είδη UV ακτινοβολίας –UVA, UVΒ και C. Η UVC απορροφάται ως επί το πλείστον από την ατμόσφαιρα της γης, αλλά οι ακτίνες UVA και UVΒ φτάνουν στο έδαφος και μπορούν να διεισδύσουν στο απροστάτευτο δέρμα. Η UVB διεισδύει στην επιδερμίδα, το ανώτερο στρώμα του δέρματος, ενώ η UVA πηγαίνει βαθύτερα. Τα φωτόνια από τις ακτίνες UVA αλληλεπιδρούν με το δέρμα και αυτό καταστρέφει τις πρωτεΐνες και τις μεμβράνες των κυττάρων του δέρματος, καθώς και το DNA.

ρα του ανοσοποιητικού συστήματος στο δέρμα. Αυτό προκαλεί διαρροή των αιμοφόρων αγγείων του δέρματος στους χώρους μεταξύ των κυττάρων και άλλων δομών του δέρματος. Το επιπλέον υγρό και το πρήξιμο που προκαλεί οδηγούν στο κόκκινο δέρμα, στην αίσθηση καύσου και στην επώδυνη ευαισθησία του φρεσκοκαμένου δέρματος. Η εισβολή των ανοσοκυττάρων ξεκινά ενώ κάθεστε ακόμα στην παραλία, αλλά αυξάνεται περίπου μία ώρα αφού φύγετε από τον ήλιο. Η διαδικασία κορυφώνεται 24 έως 48 ώρες αργότερα, γι’ αυτό η ερυθρότητα και ο πόνος ενός ηλιακού εγκαύματος μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται για μερικές ημέρες. Μερικά από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος αρχίζουν να καθαρίζουν τα κύτταρα του δέρματος σε λειτουργία αυτοκαταστροφής, ενώ άλλα απελευθερώνουν χημικές ουσίες που βλάπτουν περαιτέρω τα εξασθενημένα κύτταρα.

Απορροφώνται από το DNA

Η βλάβη του DNA αναγκάζει τα κύτταρα στο ανώτερο στρώμα του δέρματος να δίνουν σήμα στα κύτταρα που παράγουν μελανίνη (τη χρωστική ουσία που δίνει το χρώμα στα μαλλιά και στο δέρμα μας). Αυτό είναι που παρέχει το μαύρισμα που μπορεί να εμφανιστεί μετά το ξεθώριασμα της ερυθρότητας. Η μελανίνη κατακάθεται επάνω από τα κύτταρα του δέρματος για να τα προστατεύσει από μελλοντική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Αλλά μη βασίζεστε στο μαύρισμά σας για να σας προστατεύσει πλήρως την επόμενη φορά –είναι τόσο προστατευτικό όσο ένα αντηλιακό με SPF 2. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορείτε να κάνετε για το ηλιακό έγκαυμα εκτός από το να δώσετε χρόνο στο δέρμα να επουλωθεί. Εντωμεταξύ μπορείτε να ανακουφίσετε την ταλαιπωρία σας μένο-

Τα φωτόνια από τις ακτίνες UVB απορροφώνται από το ίδιο το DNA και η επιπλέον ενέργεια μπορεί να προκαλέσει λανθασμένη σύνδεση μέρους του DNA. Αυτό σταματά την ακριβή αντιγραφή του DNA, έτσι τα κύτταρα ξεκινούν τις επισκευές για να προσπαθήσουν να διορθώσουν τα λάθη. Πάρα πολλά σφάλματα DNA κατακλύζουν το κύτταρο και το κάνουν να αρχίσει να αυτοκαταστρέφεται, για να αφαιρεθούν τα κύτταρα που δεν μπορούν να αναπαραχθούν με ασφάλεια. Μόλις τα κύτταρα του ανώτερου στρώματος του δέρματος (που ονομάζονται κερατινοκύτταρα) ανιχνεύσουν από μόνα τους βλάβη στο DNA, αρχίζουν να παράγουν μόρια για να προσελκύσουν κύττα-

Ετοιμαστείτε για την επόμενη φορά

ντας μακριά από τον ήλιο, πίνοντας άφθονο νερό, εφαρμόζοντας μια δροσερή κομπρέσα και παίρνοντας φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή, όπως η παρακεταμόλη. Εάν ο πόνος δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με αυτά τα μέτρα ή εάν υπάρχουν εκτεταμένες φουσκάλες, ναυτία, πυρετός ή ζάλη ήρθε η ώρα να επισκεφτείτε έναν γιατρό.

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να δροσιστείτε Η έρευνα δείχνει ότι το να βάζετε τα πόδια σας σε κρύο νερό είναι ένας καλός τρόπος για να μειώσετε τη θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος. Θα βοηθήσει επίσης στη μείωση του πρηξίματος –αν έχετε– στους αστραγάλους και στα πόδια σας. Ωστόσο, το να κάνετε ένα χλιαρό ντους ή μπάνιο θα σας δροσίσει πιο γρήγορα και είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να δροσιστείτε. Μην μπείτε στον πειρασμό να μουλιάζετε σε παγωμένο νερό, καθώς το κρύο σοκ μπορεί να είναι επικίνδυνο. Σε συνθήκες ξηρασίας, εξοικονομήστε νερό και επικεντρωθείτε στην ψύξη των ποδιών, των χεριών ή του λαιμού και του προσώπου σας. Είναι σημαντικό να παραμείνουμε ενυδατωμένοι και να αναπληρώνουμε τα μέταλλα που χάνουμε όταν ιδρώνουμε. Σε πολύ ζεστές συνθήκες (πάνω από 30 βαθμούς Κελσίου) μπορούμε να χάσουμε ακόμα και 3-4 λίτρα μέσα σε μια ώρα και έως και 10 λίτρα την ημέρα. Ενα ερώτημα είναι αν είναι καλύτερο να πίνετε κρύα ή ζεστά ποτά. Τα ζεστά ροφήματα αυξάνουν για λίγο τη θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος αλλά αυτό στη συνέχεια προκαλεί εφίδρωση που μειώνει τη θερμοκρασία σας. Τα κρύα και τα παγωμένα ποτά σας δροσίζουν επίσης, αλλά πιστεύεται ότι τα χλιαρά ροφήματα μπορεί να είναι ελαφρώς πιο αποτελεσματικά. Οπως και να ’χει, πίνετε πολλά υγρά. u Ζ. Ψάλλας

| περί υγείας |

derma-hlios_L.indd 8

7/20/22 4:09 PM

Πόσο αλκοόλ να πίνετε;

Ποια είναι η ποσότητα που συστήνεται από τους ειδικούς και με τι διατροφικές συνήθειες πρέπει να συνδυάζεται η κατανάλωσή του.

ι διακοπές αποτελούν περίοδο χαλάρωσης, ξεκούρασης και ξεγνοιασιάς που όλοι χρειαζόμαστε μετά από έναν δύσκολο χειμώνα. Η ισορροπημένη διατροφή που χαρακτηρίζεται από ισορροπία-μέτρο-ποικιλία αποτελεί την ασφαλιστική δικλείδα, προκειμένου η εξόρμηση στα μπαρ να μην επηρεάσει αρνητικά τον δείκτη της ζυγαριάς μας. Η πιο βασική οδηγία που χρειάζεται να έχετε στο μυαλό σας, προκειμένου να μη σας επιβαρύνουν οι διατροφικές ατασθαλίες, είναι η γνωστή ρήση «Παν μέτρο άριστον», καθώς όλα τα τρόφιμα μπορούν να καταναλώνονται στη σωστή ποσότητα και συχνότητα. Οσον αφορά στο αλκοόλ σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, η ποσότητα αλκοόλ που συστήνεται είναι 1 ποτό ημερησίως για τις γυναίκες και 2 για τους άντρες. Ως 1 ποτό ορίζεται 1 ποτήρι κρασί (150ml), 1 μπουκάλι/κουτάκι μπίρα (330ml) ή 1 δόση αποστάγματος (45ml). Ωστόσο, όταν βρίσκεστε σε δίαιτα είναι προτιμότερο να καταναλώστε τη μισή ποσότητα από τη συνιστώμενη, έτσι ώστε να ελέγξετε καλύτερα τη θερμιδική πρόσληψη. Η πρόσληψη αλκοόλ είναι σημαντικό να γίνεται με γεμάτο στομάχι, προκειμένου να καθυστερήσει η είσοδός του την κυκλοφορία αίματος, γεγονός που προφυλάσσει από ενοχλήσεις στο στομάχι, υπογλυκαιμία, πονοκέφαλο και την επόμενη μέρα ξυπνάτε χωρίς να έχετε τα δυσάρεστα συμπτώματα του hangover. Η συχνότητα γευμάτων και η αυξημένη πρόσληψη νερού είναι απαραίτητη τη μέρα που θα βγείτε για

“

Ως 1 ποτό ορίζεται 1 ποτήρι κρασί (150ml), 1 μπουκάλι/κουτάκι μπίρα (330ml) ή 1 δόση αποστάγματος (45ml).

Γράφει η Γεωργία Καπώλη Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, ΜSc Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Νεμέας, www.logodiatrofis.gr

ποτό, μιας και συμβάλλουν τόσο στην εγρήγορση του μεταβολισμού όσο και στη μείωση της κατακράτησης που προκαλεί το αλκοόλ.

Tips για να μην υπερκαταναλώσετε αλκοόλ και να γλιτώσετε θερμίδες

Γεμίστε το ποτήρι μέχρι τη μέση. Για κάθε ποτήρι αλκοόλ πίνετε 2 ποτήρια νερό. Προτιμήστε μπίρα που περιέχει μικρότερο ποσοστό λίπους και λιγότερες θερμίδες ανά μερίδα. Αποφύγετε να αναμιγνύετε το ποτό σας με αναψυκτικά με ζάχαρη. Προσοχή στην κατανάλωση διάφορων αλμυρών σνακ ταυτόχρονα με το ποτό. Μην καταναλώνετε αλκοόλ με άδειο στομάχι. Μην πίνετε αλκοόλ μόνος σας αλλά με παρέα και κάνετε παύσεις για συζήτηση και φαγητό. Μην καταναλώνετε παραπάνω από 2 ποτήρια αλκοόλ ημερησίως. Αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ την ημέρα, όταν έχετε προγραμματίσει βραδινή έξοδο. Εάν κάποια μέρα πιείτε παραπάνω αλκοόλ να αποφύγετε την κατανάλωση αλκοόλ για τις επόμενες 48 ώρες.

Αντιμετωπίστε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ πίνοντας αφέψημα από γαρίφαλο. Τέλος, η επόμενη μέρα από τη βραδινή σας έξοδο για ποτό χρειάζεται να έχει τα ακόλουθα διατροφικά χαρακτηριστικά:

1. Πιείτε ένα αφέψημα από γαρίφαλο, το οποίο ανακουφίζει από τις στομαχικές διαταραχές. 2. Φάτε αβγό. Τα αβγά περιέχουν ένα αμινοξύ, την κυστεΐνη, η οποία έχει την ιδιότητα να διασπά την ακεταλδεΰδη, που είναι ένα παράγωγο του μεταβολισμού της αιθανόλης (αλκοόλ). Τρώγοντας ένα αβγό θα ανακουφιστείτε πιο γρήγορα από τα συμπτώματα του hangover. 3. Καταναλώστε υδατάνθρακες. Το αλκοόλ προκαλεί υπογλυκαιμία, δηλαδή μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, με αποτέλεσμα την επόμενη μέρα να νιώθετε ατονία. Γι’ αυτόν τον λόγο, καλό είναι την επόμενη μέρα να φάτε τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες (ρύζι, μακαρόνια, πατάτες, φρυγανιές, ψωμί), τα οποία θα σας τονώσουν. 4.

Πιείτε άφθονο νερό, προκειμένου να αντιμετωπίσετε την αφυδάτωση που προκαλεί το αλκοόλ. Για τον ίδιο λόγο, είναι σημαντικό να τρώτε τρόφιμα πλούσια σε μαγνήσιο και κάλιο (μπανάνες, ντομάτες, μέλι, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ανάλατους ξηρούς καρπούς). Ετσι αναπληρώνετε τους ηλεκτρολύτες που χάθηκαν λόγω αφυδάτωσης, ενώ επίσης καταπολεμάται ο πονοκέφαλος, που είναι χαρακτηριστικό σύμπτωμα της αυξημένης πρόσληψης αλκοόλ. u

Ποτό Μπίρα (4%) Τζιν (40%) Ρούμι (40%) Ουίσκι (40%) Βότκα (40%) Ούζο Μπράντι (38%) Κονιάκ (38%) Κρασί λ. ξηρό (9%) Κρασί κόκ. (10%) Κρασί ροζέ (10%) Κρασί γλυκό (10%) Bloody Mary (10%) Daiquiri (25%) Manhattan (30%) Martini (31%)

Ποσ. Σερβιρίσματος

Θερμίδες

250 (ml) 45 (ml) 45 (ml) 45 (ml) 45 (ml) 30 (ml) 30 (ml) 30 (ml) 120 (ml) 120 (ml) 120 (ml) 120 (ml) 150 (ml) 60 (ml) 60 (ml) 75 (ml)

107 100 100 100 100 150 75 75 80 85 85 105 116 111 178 156

“

| περί υγείας |

alkool_R.indd 9

7/20/22 4:10 PM

Από τι σας προστατεύουν τα γυαλιά ηλίου Τα γυαλιά ηλίου μειώνουν περαιτέρω τον κίνδυνο βλάβης που σχετίζεται με την υπεριώδη ακτινοβολία, τόσο για τα μάτια όσο και για το δέρμα γύρω τους.

σύντομη έκθεση ενός απροστάτευτου ματιού στις υπεριώδεις ακτίνες (UV) συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. αλλά η παρατεταμένη ή έντονη έκθεση χωρίς προστασία των ματιών μπορεί να προκαλέσει μια πάθηση που ονομάζεται φωτοκερατίτιδα. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως ηλιακό έγκαυμα του κερατοειδούς, του μπροστινού μέρους του ματιού. Οι ακτίνες UV προκαλούν τον θάνατο του εξώτατου στρώματος των κυττάρων του κερατοειδούς και ως αποτέλεσμα προκύπτει έντονος πόνος που επηρεάζει και τα δύο μάτια, ο οποίος αρχίζει 6 έως 12 ώρες μετά την έκθεση. Η θεραπεία περιλαμβάνει από του στόματος παυσίπονα και αντιβιοτικές οφθαλμικές αλοιφές (για την πρόληψη της μόλυνσης του κατεστραμμένου κερατοειδούς) ενώ περιμένουμε να αναγεννηθούν τα κύτταρα του κερατοειδούς. Η διαδικασία διαρκεί 24 έως 72 ώρες και μπορείτε να αναμένετε πλήρη ανάρρωση χωρίς επιπλοκές από τη φωτοκερατίτιδα.

Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα Η επανειλημμένη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία χωρίς επαρκή προστασία των ματιών μπορεί να

οδηγήσει σε μόνιμη βλάβη στα μάτια. Οι οφθαλμικές παθήσεις που σχετίζονται με τη χρόνια έκθεση στον ήλιο περιλαμβάνουν τα ακόλουθα. Καταρράκτης: Ο συνήθως διαφανής φακός του ματιού θολώνει. Αυτό προκαλεί θολή όραση και τελικά τύφλωση εάν δεν αντιμετωπιστεί. Υπολογίζεται ότι έως και το 20% των περιπτώσεων καταρράκτη προκαλούνται ή επιδεινώνονται από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Η χρήση γυαλιών ηλίου παραμένει ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης του σχηματισμού καταρράκτη. Οταν προκαλεί προβλήματα όρασης, ο καταρράκτης απαιτεί χειρουργική επέμβαση. Πτερύγιο: Πρόκειται για μια καλοήθη ανάπτυξη του ιστού του επιπεφυκότα στον κερατοειδή. Ο επιπεφυκότας είναι η διαφανής μεμβράνη που επικαλύπτει τον σκληρό χιτώνα (το λευκό μέρος του ματιού) και συνήθως δεν καλύπτει τον κερατοειδή. Η παρουσία πτερυγίου μπορεί να προκαλέσει χρόνιο ερεθισμό, ερυθρότητα και φλεγμονή. Και πάλι, η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία σε μη προστατευμένα μάτια είναι μια κύρια αιτία ανάπτυξης πτερυγίου. Εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας: Αυτή είναι μια εκφυλιστική ασθένεια που επηρεάζει το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς (την ωχρά κηλίδα), που είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή βλάβη της όρασης. Δεν μπορεί να αναστραφεί η ζημιά που έχει ήδη συμβεί. Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης στο φως και της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Επομένως, η χρήση γυαλιών ηλίου είναι σημαντική για τον περιορισμό της υπερβολικής έκθεσης του αμφιβληστροειδούς στο ηλιακό φως. Καρκίνος: Αν και είναι λιγότερο συχνό, η χρόνια έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά ορισμένων τύπων καρκίνου των ματιών. Αυτοί είναι: ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του επιπεφυκότα, μελάνωμα εντός του οφθαλμού και καρκίνοι του δέρματος των βλε-

φάρων και γύρω από το μάτι, όπου οι άνθρωποι δεν εφαρμόζουν τακτικά αντηλιακό. Η θεραπεία αυτών των καρκίνων μπορεί μερικές φορές να απαιτεί χειρουργική αφαίρεση ολόκληρου του ματιού. Κλιματική σταγονοειδής κερατοπάθεια: Πρόκειται για μια σπάνια ασθένεια που προκαλείται από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, κατά την οποία ο κερατοειδής θολώνει εμποδίζοντας την όραση και ενδεχομένως να απαιτείται μεταμόσχευση κερατοειδούς για την αποκατάσταση της όρασης.

Τι είδους γυαλιά ηλίου να φοράω; Υπάρχει ένα πρότυπο για γυαλιά ηλίου, το οποίο ορίζει μια κατηγορία από μηδέν έως τέσσερα για κάθε ζευγάρι. Οι κατηγορίες μηδέν και ένα δεν είναι γυαλιά ηλίου και επομένως δεν θεωρούνται επαρκείς για προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία. Οι κατηγορίες δύο έως τέσσερα παρέχουν αποτελεσματική προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία αυξάνοντας τα επίπεδα μείωσης της αντανάκλασης του ήλιου, αν και την τέταρτη κατηγορία δεν πρέπει να τη φοράτε κατά την οδήγηση. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η τιμή των γυαλιών ηλίου δεν είναι δείκτης αποτελεσματικότητας απέναντι στην προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία. Τα αποτελεσματικά γυαλιά πρέπει να εφαρμόζουν καλά για να ελαχιστοποιείται η ποσότητα της υπεριώδους ακτινοβολίας που μπορεί να φτάσει στο μάτι. Ορισμένοι φακοί επαφής περιέχουν επίσης φίλτρα UV. Ωστόσο, καθώς καλύπτουν μόνο τον κερατοειδή χιτώνα, δεν παρέχουν καμία προστασία από την ανάπτυξη πτερυγίου ή καρκίνου πάνω ή γύρω από το μάτι. Τα γυαλιά ηλίου θα πρέπει να φοριούνται ανά πάσα στιγμή όταν βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια της ημέρας όταν ο δείκτης UV είναι 3 ή μεγαλύτερος, καθώς δεν υπάρχει καθορισμένο «ασφαλές επίπεδο» έκθεσης των ματιών στην υπεριώδη ακτινοβολία. Θα πρέπει επίσης να φοριούνται ανεξάρτητα από το αν έχει σύννεφα ή όχι, καθώς πάνω από το 90% των ακτίνων UV μπορούν να διεισδύσουν μέσα από τα σύννεφα. Οι ακτίνες UV αντανακλώνται επίσης από την άμμο, το νερό και το χιόνι. Η περίοδος αιχμής της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι μεταξύ 10 π.μ. και 2 μ.μ. Η αναζήτηση σκιάς αυτές τις ώρες είναι προτιμότερη. Τα μάτια των παιδιών είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία, επομένως τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνονται να φορούν γυαλιά ηλίου μόλις αρχίσουν να τα ανέχονται. u Λήδα Κοντογιαννοπούλου

10 | περί υγείας |

gyalia hliou_L.indd 10

7/20/22 4:11 PM

Η αύξηση βάρους είναι κάτι συνηθισμένο το καλοκαίρι – Τι να κάνετε Οι καλοκαιρινές διακοπές είναι για χαλάρωση και διασκέδαση, αλλά είναι επίσης σημαντικό να βρείτε μια ισορροπία ανάμεσα στο φαγητό και τη σωματική δραστηριότητα.

ιστεύουμε συνήθως ότι αύξηση του βάρους συμβαίνει τον χειμώνα και πράγματι είναι πολύ πιθανόν να πάρουμε κιλά κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων. Αλλά οι ειδικοί λένε ότι είναι αρκετά συνηθισμένο να παίρνουμε κιλά και κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών. Ο λόγος φυσικά είναι πως έστω κι αν κινούμαστε περισσότερο –αυτό δεν ισχύει για όλους καθώς αρκετοί το ρίχνουν στην τεμπελιά– προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2016 στο περιοδικό Physiology & Behavior παρακολουθώντας 122 Αμερικανούς ενήλικες βρήκε ότι κέρδισαν περίπου 320 γραμμάρια στις καλοκαιρινές διακοπές τους. Αυτό βέβαια είναι λίγο αλλά λίγη ήταν και η διάρκεια απόκτησης των κιλών, μέσα σε μια με τρεις εβδομάδες. Αν και αυτά τα άτομα κινούνταν περισσότερο κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, είχαν επίσης αυξήσει την πρόσληψη φαγητού και ποτού. Τα πράγματα μπορεί να είναι χειρότερα για τα παιδιά, αν και η έρευνα στις μικρές ηλικίες είναι δύσκολη λόγω της ανάπτυξης των παιδιών. Μια μελέτη που επίσης δημοσιεύθηκε το 2016 βρήκε ότι τα μικρά παιδιά τείνουν να παίρνουν περισσότερο βάρος κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και όχι τους φθινοπωρινούς ή χειμερινούς μήνες. Αυτή η μελέτη εξέτασε τον επιπολασμό της παχυσαρκίας για περίπου 18.000 παιδιά από το νηπιαγωγείο το 2010 μέχρι το τέλος της δεύτερης τάξης δημοτικού το 2013. Το εύρημα ήταν ότι ο επιπολασμός της παχυσαρκίας των παιδιών αυξήθηκε μόνο κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών, όσο δηλαδή τα παιδιά δεν πήγαιναν σχολείο. Υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι για την αύξηση του βάρους το καλοκαίρι. l Η κατανάλωση ζαχαρούχων ροφημάτων και παγωτών. Μερικά από αυτά τα ροφήματα είναι «βόμβες» των 600 θερμίδων. Ενα παγωμένο τσάι

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας ροδάκινου που μπορεί να σας φαίνεται «αθώο» θα σας προσθέσει σχεδόν 300 θερμίδες στο ημερήσιο σύνολο σας. Οταν η ζέστη και η υγρασία είναι βάναυση, χρειάζεστε φυσικά επιπλέον γουλιές. Το σκέτο νερό είναι ο καλύτερος τρόπος ενυδάτωσης αλλά δεν είναι εύκολο να αντισταθείτε στoν πειρασμό για περισσότερα ποτά. l Είναι δύσκολο να μην τρώτε έξω κατά τη διάρκεια της θερινής σεζόν. Τα γεύματα όμως στις ταβέρνες και τα εστιατόρια πάντα προσδίδουν περισσότερες θερμίδες απ’ ό,τι τα σπιτικά γεύματα. l Η μείωση της άσκησης για μερικούς ανθρώπους που συνηθίζουν να γυμνάζονται. Το καλοκαίρι ιδρώνουμε ήδη αρκετά. Ακόμη και αν δεν είμαστε σε διακοπές, η ιδέα να πάμε στο γυμναστήριο ή να περπατήσουμε υπό υψηλές θερμοκρασίες δεν είναι ελκυστική.

Οι υγρές θερμίδες το πρόβλημα

Το βασικό πρόβλημα, βέβαια, είναι ότι είμαστε χαλαροί με τις θερμίδες. Οταν είμαστε σε διακοπές δικαιολογούμε τις άφθονες επιλογές φαγητών και ποτών λέγοντας «είμαι σε διακοπές και μπορώ να φάω και να πιω ό,τι θέλω». Πράγματι, οι διακοπές είναι μια εξαιρετική στιγμή για να χαλαρώσετε, να διασκεδάσετε και να φάτε, αλλά είναι επίσης σημαντικό να βρείτε κάποια ισορροπία ανάμεσα στο φαγητό και τη σωματική δραστηριότητα. Οι μεγαλύτερες μέρες του καλοκαιριού σημαίνουν επίσης περισσότερο φαγητό και ποτό και μια τάση να τρώτε πιο αργά το βράδυ, ακόμη και αν δεν ξενυχτάτε. Και φυσικά το καλοκαίρι υπάρχει μια μεγαλύτερη προτίμηση για το γρήγορο, βολικό και «παρακμιακό» φαγητό. Σχετικά με τις υγρές θερμίδες, ίσως χρειαστεί να το ξανασκεφτείτε γιατί αυτές κάνουν το μεγαλύτερο κακό. Αν σας αρέσει μια pina colada, να ξέρετε ότι μπορεί να έχει πάνω από 450 θερμίδες. Ακόμη και μια βότκα με χυμό cranberry μπορεί να

έχει κοντά στις 200 θερμίδες. Η σαγκρία είναι κάπου στη μέση και μια παγωμένη μαργαρίτα μπορεί να έχει περισσότερες θερμίδες από μια μπάλα παγωτού. Συγκρατηθείτε λοιπόν με τα σακχαρούχα ή τα αλκοολούχα ποτά. Αν πάλι πιστεύετε ότι επιλέγοντας παγωτό-γιαούρτι αντί για παγωτό, κάνετε μια υγιεινότερη επιλογή να ξέρετε ότι το παγωμένο γιαούρτι έχει προσθέσει σάκχαρα. Παίρνετε βέβαια πρωτεΐνη, αλλά ένα παγωτό-γιαούρτι μπορεί να σας δώσει 400 θερμίδες λόγω των σακχάρων του. Οσον αφορά τα γλυκά, να είστε εξαιρετικά επιλεκτικοί. Περιορίστε τις επιθυμίες σας σε μικρές μερίδες και μόνο σε ό,τι είναι εξαιρετικά δελεαστικό για εσάς.

Συμβουλές για την παραλία

Οι ειδικοί προτείνουν, όταν πάτε στην παραλία, να έχετε το δικό σας φαγητό. Είναι σημαντική, όταν σχεδιάζετε να έχετε το δικό σας φαγητό στην παραλία, η φορητότητα των τροφίμων. Το κλειδί πάντως είναι να έχετε τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη και χαμηλής σε ζάχαρη. Μερικές υγιεινές επιλογές περιλαμβάνουν: l φρέσκα λαχανικά και φρούτα που έχετε μαζί σας σε τάπερ. l μπάρες πρωτεΐνης με χαμηλό αριθμό σακχάρων. l ογκώδη λαχανικά με πρωτεΐνες (παραδείγματος χάρη κοτόπουλο ή ψάρι) l βραστά αβγά, τα οποία είναι μέρος στην πραγματικότητα μιας υγιεινής διατροφής και αποτελούν καλή θερμιδική επιλογή –αν φοβάστε τη χοληστερόλη που έχει ο κρόκος, τρώτε μόνο τα ασπράδια. l ξηρούς καρπούς. Προτιμήστε τους ανάλατους, γιατί το αλάτι σάς κάνει να διψάτε και αυτό μπορεί να σας παρακινήσει για περισσότερα αναψυκτικά. l κρύο νερό. Εχετε πάντα μαζί σας άφθονο, αυτό μπορεί να σας γλιτώσει από μια απρογραμμάτιστη κατανάλωση θερμίδων. u

| περί υγείας | 11

auxisi varous_R.indd 11

7/20/22 4:11 PM

Καλοκαιρινά τσιµπήµατα ή δαγκώµατα ζώων Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης, ποιοι οι τρόποι αντιμετώπισης και πότε να απευθυνθείτε στον γιατρό.

αλοκαίρι σημαίνει να αγκαλιάζουμε την υπέροχη ύπαιθρο και να χαιρόμαστε τη θάλασσα. Ο ζεστός καιρός όμως φέρνει μαζί του και τα τσιμπήματα εντόμων ή ακόμη και τα δαγκώματα ζώων. Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευθούμε;

Κουνούπια: Πώς να τα αποφύγουμε;

Με τα κατάλληλα ενδύματα: μακριά μανίκια και παντελόνια. Πιο αποτελεσματικά είναι τα φαρδιά και ανοιχτόχρωμα ρούχα. ● Με εντομοαπωθητικά στο ακάλυπτο δέρμα και πάνω από τα ρούχα. Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τα κουνούπια στο σπίτι; ● Με αντικουνουπικά πλέγματα (σήτες) σε παράθυρα, φεγγίτες και αεραγωγούς τζακιού. ● Με χρήση κουνουπιέρας σε περιοχές με μεγάλη συχνότητα κουνουπιών ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυται η χρήση άλλων προστατευτικών μέσων. ● Με χρήση εντομοκτόνων στον αέρα. Τα εντομοκτόνα δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα. ● Με χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα ●

Γράφει η: Αφροδίτη Ντάικου των κουνουπιών αλλά δεν τα σκοτώνει. Η χρήση ανεμιστήρων (ιδίως οροφής) δυσχεραίνει την προσέγγιση εντόμων. ● Με χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για τον φωτισμό εξωτερικών χώρων. ● Με κούρεμα γρασιδιού, θάμνων, φυλλωσιών (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα κουνούπια). ● Προτιμήστε το πότισμα να γίνεται κατά τις πρωινές ώρες. ● Με απομάκρυνση του στάσιμου νερού από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, παλιά λάστιχα, υδρορροές και άλλα μέρη του κήπου ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά, που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αβγών τους. Προσοχή: Τα περισσότερα είδη κουνουπιών τσιμπούν από το σούρουπο μέχρι το χάραμα. Ας σημειωθεί πως με τσιμπήματα κουνουπιών μπορούν να μεταδοθούν αρκετά νοσήματα όπως η ελονοσία, η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου, ο δάγκειος πυρετός κ.λπ. Ο ιός του ΔΝ μεταδίδεται μέσω δήγματος μολυσμένων κουνουπιών. Σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, η κύρια δεξαμενή του ιού στη φύση είναι τα πτηνά, ενώ οι άνθρωποι και τα θηλαστικά θεωρούνται ως αδιέξοδοι ξενιστές, καθώς ο τίτλος του ιού στο αίμα τους κατά τη διάρκεια της ιαιμίας είναι χαμηλός και δεν επαρκεί

για τη μόλυνση των κουνουπιών, η πλειονότητα των ανθρώπων που μολύνονται με τον ιό είναι ασυμπτωματικοί, περίπου 20% εμφανίζουν ήπια συμπτώματα γριπώδους συνδρομής και λιγότεροι από 1% παρουσιάζουν σοβαρότερες εκδηλώσεις από το κεντρικό νευρικό σύστημα, κυρίως εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα, οξεία χαλαρή παράλυση. Οι πιο σοβαρές εκδηλώσεις εμφανίζονται σε ηλικιωμένα άτομα και ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς.

Αντιμετωπίζοντας τα τσιμπήματα των εντόμων

Ο κνησμός και η δυσάρεστη αίσθηση μετά από τα τσιμπήματα είναι βραχύβια και δεν απαιτούν ιατρική θεραπεία. Μία κρύα κομπρέσα, παγοκύστη ή μια σακούλα με κατεψυγμένα τρόφιμα μπορεί να επιφέρει σημαντική ανακούφιση. Αποθαρρύνετε τα παιδιά από το ξύσιμο των τσιμπημάτων καθώς αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης. Για επίμονο κνησμό, ενήλικες και παιδιά μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια ήπια υδροκορτιζόνη, την οποία θα βρουν εύκολα στα φαρμακεία. Για επώδυνα τσιμπήματα, δοκιμάστε σιρόπια παρακεταμόλης για βρέφη ηλικίας από 2 μηνών και δισκία ή σιρόπια για παιδιά ηλικίας άνω των έξι ετών. Σε αυτές τις περιπτώσεις βέβαια θα πρέ-

12 | περί υγείας |

tsimbιmata_x2.indd 12

7/20/22 4:12 PM

πει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. Ειδικότερα, ζητήστε ιατρική συμβουλή εάν: ● τα συμπτώματα επιδεινώνονται ή δεν βελτιώνονται μετά από μερικές ημέρες. ● αναπτύσσετε τυχόν νέα συμπτώματα μετά από μερικές ημέρες. ● μια περιοχή 10 εκατοστών ή περισσότερο γύρω από το δάγκωμα γίνεται κόκκινη και πρήζεται. ● γύρω από το δάγκωμα υπάρχει πύον. ● οι αδένες σας πρήζονται, έχετε δυσκολία στην αναπνοή ή συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη. ● εάν έχετε σοβαρή αλλεργική αντίδραση. Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει να έχετε μαζί σας κάποια ένεση αδρεναλίνης.

Τσιμπήματα μελισσών

Προκειμένου να αποφύγετε την πιθανότητα τσιμπήματος από μέλισσα, αποφύγετε να πίνετε γλυκά ροφήματα σε εξωτερικούς χώρους. Καλύψτε τα δοχεία τροφίμων και τους κάδους απορριμμάτων. Καθαρίστε τα σκουπίδια και τα περιττώματα σκύλων ή άλλων ζώων. Στις περισσότερες περιπτώσεις το τσίμπημα μέλισσας μπορεί να αντιμετωπιστεί με απλές συμβουλές χωρίς να χρειαστεί η επίσκεψη στον γιατρό. Εάν έχετε σοβαρή αντίδραση που υποδηλώνει αναφυλαξία καλέστε το 166 και εάν σας έχει χορηγηθεί ένεση επινεφρίνης χρησιμοποιήστε την αμέσως σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.

Μέδουσες

Αποφύγετε το κολύμπι σε νερό όπου γνωρίζετε ότι υπάρχουν μέδουσες. Να θυμάστε μικρές παραλίες με κολπίσκους είναι πιο εύκολες για να είναι καθαρές και να μην τις πιάνει εύκολα ο καιρός. Αλλά αν έχει μέδουσες είναι και πιο δύσκολο να φύγουν, μέχρι να γυρίσει ο καιρός κατάλληλα. Συνδυάζουμε τον χάρτη του iNaturalist, για να δούμε τις καταγραφές των προηγούμενων ημερών, με το windy, ώστε να δούμε τον καιρό για σήμερα ή τις επόμενες ημέρες για την παραλία που θα πάμε. Και έτσι έχουμε πραγματικά πολύ μεγάλες πιθανότητες να έχουμε μια καθαρή παραλία χωρίς μέδουσες. Αν σας τσιμπήσει, ξεπλύνετε την περιοχή με θαλασσινό νερό –όχι φρέσκο– και αφαιρέστε τυχόν αγκάθια χρησιμοποιώντας τσιμπιδάκια. Μουλιάστε την περιοχή σε όσο ζεστό νερό μπορεί να γίνει ανεκτό για τουλάχιστον 30 λεπτά –ή απλώστε ζεστές φανέλες ή πετσέτες. Πάρτε παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη για τον πόνο. Αν σας τσιμπήσει μέδουσα, καλό είναι να μην: ● χρησιμοποιήσετε ξίδι. ● ουρήσετε πάνω του. ● εφαρμόσετε πάγο ή κάποια κρύα συσκευασία ● καλύψετε την πληγή. Επισκεφθείτε τον γιατρό εάν αισθανθείτε έντονο πόνο που δεν βελτιώνεται μετά από περίπου μία ώρα ή εάν έχει τσιμπηθεί το πρόσωπο ή τα γεννητικά σας όργανα.

Αλογόμυγες

Οι αλογόμυγες είναι πιο μεγάλες από τις μύγες που βλέπουμε συνήθως στα εξοχικά μας κι έχουν επώδυνο δάγκωμα. Να είστε προσεκτικοί όταν τρέχετε ή κάνετε κάτι επίπονο καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι οι αλογόμυγες έλκονται από το εκπνεόμενο διοξείδιο του άνθρακα. Ανακουφίστε τον πόνο με μια δροσερή κομπρέσα ή κάποιο αναισθητικό σπρέι που εφαρμόζεται τοπικά.

Σκνίπες

Οι σκνίπες δαγκώνουν και δυστυχώς είναι δύσκολο να τις αποφύγετε, καθώς υπάρχουν από τη Σκανδιναβία, τη Σκωτία και τη βόρεια Ευρώπη μέχρι και τη χώρα μας περισσότερα

Οι ταξιδιώτες σύµφωνα µε το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ατυχηµάτων πρέπει: Να αποφεύγουν την επαφή µε κατοικίδια και άγρια ζώα σε περιοχές όπου ενδηµεί η λύσσα. ● Να αποφεύγουν συµπεριφορά που µπορεί να τροµάξει, αιφνιδιάσει ή απειλήσει ένα ζώο. ● Να επιτηρούν τα παιδιά ώστε να µην πλησιάζουν, αγγίζουν ή προκαλούν οποιοδήποτε ζώο. ● Να καθαρίζουν άµεσα το τραύµα από δήγµα ζώου µε σαπούνι και νερό ή µε αντισηπτικό διάλυµα και να αναζητούν ΑΜΕΣΑ ιατρική βοήθεια. ● Να αναζητούν ιατρική συµβουλή πριν το ταξίδι σχετικά µε τον κίνδυνο έκθεσης στη λύσσα. ● Να εµβολιάζονται προληπτικά πριν από την αναχώρηση αν έχουν αυξηµένο κίνδυνο έκθεσης, όπως oι ταξιδιώτες που ταξιδεύουν για µεγάλο χρονικό διάστηµα σε περιοχές όπου ενδηµεί η λύσσα, οι ταξιδιώτες που ταξιδεύουν σε περιοχές υψηλού κινδύνου για µικρό χρονικό διάστηµα αλλά έχουν αυξηµένο κίνδυνο έκθεσης (π.χ. σπηλαιολόγοι, ποδηλάτες, άτοµα µε δραστηριότητες στη φύση, πεζοπόροι) και όπου οι παροχές υγείας είναι ανεπαρκείς και οι ταξιδιώτες µε αυξηµένο κίνδυνο λόγω του επαγγέλµατός τους (π.χ. κτηνίατροι, εργαστηριακοί ιατροί). ● Να έχουν εξασφαλίσει τον εµβολιασµό των σκύλων και των γατών που φέρουν µαζί τους σε συγκεκριµένες χώρες. Είναι υποχρεωτικό το πιστοποιητικό εµβολιασµού για να περάσουν τα διεθνή σύνορα. Κάποιες χώρες όπου δεν υπάρχουν περιστατικά λύσσας ζητούν επιπλέον πιστοποιητικά τα οποία πρέπει οι ταξιδιώτες να γνωρίζουν εκ των προτέρων. ● Να αναζητούν πληροφορίες από τους τοπικούς φορείς για την πιθανότητα ύπαρξης δηλητηριωδών φιδιών, σκορπιών και αραχνών στην περιοχή του ταξιδιού. ● Να αποφεύγουν περιπάτους µε γυµνά πόδια ή µε ανοικτά σανδάλια εκεί όπου υπάρχει µεγάλη πιθανότητα ύπαρξης δηλητηριωδών φιδιών, αραχνών και σκορπιών. Αντίθετα, συστήνονται µπότες ή κλειστά υποδήµατα και µακριά παντελόνια. ● Να µην τοποθετούν τα χέρια ή τα πόδια εκεί όπου µπορεί να κρύβονται δηλητηριώδη φίδια, αράχνες ή σκορπιοί. ● Να προσέχουν ιδιαίτερα σε εξωτερικούς χώρους κατά τις νυχτερινές ώρες. ● Να εξετάζουν τον ρουχισµό και τα υποδήµατα για κρυµµένα φίδια και να τινάζουν τα ενδύµατα και τα υποδήµατα προτού τα φορέσουν. ●

από 150 είδη σκνιπών και βρίσκονται συνήθως σε περιοχές με νερά. Τα τσιμπήματα από σκνίπες δεν είναι επικίνδυνα αλλά μπορεί να προκαλέσουν έντονη φαγούρα. Μερικές φορές διογκώνονται και εξελίσσονται σε φουσκάλες γεμάτες με υγρό. Ακολουθήστε όσα είπαμε παραπάνω για την αντιμετώπιση των τσιμπημάτων και προσπαθήστε να μην ξύνετε την πληγείσα περιοχή.

Κάμπιες

Από τα τέλη της άνοιξης έως και τις αρχές του Ιουνίου, οι κάμπιες βελανιδιάς –οι οποίες βρίσκονται σε όλη την Ευρώπη– καλύπτονται από τοξικές τρίχες, τις οποίες εάν αγγίξετε, προκαλούν φαγούρα. Μπορούν επίσης να μεταφερθούν με τον άνεμο οδηγώντας σε πονόλαιμο, ερεθισμό των ματιών και άσθμα. Εάν έρθετε σε επαφή με κάμπια ξεπλύνετε την περιοχή με νερό και εφαρμόστε αντισταμινικό (όταν πρόκειται για παιδιά άνω των δύο ετών). Oποιος πάσχει από άσθμα πρέπει να έχει μαζί του συσκευή εισπνοής και τα ενδεδειγμένα από του στόματος αντισταμινικά που θα τον βοηθήσουν στην ανακούφιση του ερεθισμού των ματιών και του λαιμού.

Η επαφή με τα ζώα μπορεί να γίνει επικίνδυνη

Τα ζώα γενικότερα αποφεύγουν τους ανθρώπους. Εξαίρεση ωστόσο αποτελούν ορισµένα µεγάλα επιθετικά σαρκοφάγα ζώα, τα ζώα που υπερασπίζονται το ζωτικό τους χώρο και τα µικρά τους, καθώς επίσης τα ζώα που νοσούν από λύσσα. Τα τελευταία γίνονται ιδιαίτερα επιθετικά ακόµα και χωρίς καµία πρόκληση. Η λύσσα αποτελεί τον πιο σηµαντικό κίνδυνο από δήγµατα ζώων στις περιοχές όπου ενδηµεί η νόσος. Σε πολλές αναπτυσσόµενες χώρες η λύσσα µεταδίδεται κυρίως από τα σκυλιά. Υπάρχουν επίσης κρούσµατα µετάδοσης της νόσου µετά από δήγµα νυχτερίδας, το οποίο διέλαθε την προσοχή καθώς και από δήγµα άλλων θηλαστικών (π.χ. πίθηκος).

Φίδια

Μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές, καθώς και στις ερήµους. Τα περισσότερα δήγµατα φιδιών είναι συνέπεια χειρισµού ή παρενόχλησής τους και αποτελούν εκδήλωση άµυνας. Το δηλητήριο των µικρών ή ανώριµων φιδιών µπορεί να βρίσκεται σε ακόµη µεγαλύτερη συγκέντρωση από ό,τι των µεγαλύτερων φιδιών. Παρόλα αυτά, δηλητήριο υπάρχει σε λιγότερα από τα µισά µόνο τραύµατα από δήγµα φιδιού. Γενικά προτείνονται: ● η αποφυγή επαφής µε άγρια ζώα ● ο άµεσος καθαρισµός του τραύµατος από δήγµα ζώου µε σαπούνι και νερό και άµεση αναζήτηση ιατρικής βοήθειας ● η αποφυγή περιπάτου µε γυµνά πόδια ή µε ανοικτά σανδάλια εκεί όπου υπάρχει µεγάλη πιθανότητα ύπαρξης δηλητηριωδών φιδιών ● ο εµβολιασµός κατά της λύσσας σε περιπτώσεις αυξηµένου κινδύνου έκθεσης. ◆

| περί υγείας | 13

tsimbιmata_x2.indd 13

7/20/22 4:12 PM

Πώς θα αντιμετωπίσετε τα κουνούπια

Tα κουνούπια μεταδίδουν ασθένειες και οι αντιδράσεις στα τσιμπήματα μπορεί να είναι σοβαρές και όταν κυκλοφορούν σμήνη κουνουπιών.

ίναι αδύνατο να σταματήσετε τα κουνούπια να πετάνε στους τοπικούς θάμνους ή στους υγροβιότοπους. Και τα κουνούπια που αναπαράγονται στην αυλή των γειτόνων σας δεν έχουν πρόβλημα να σας φτάσουν. Αλλά ίσως να μπορείτε να δημιουργήσετε μια ζώνη γύρω σας χωρίς κουνούπια. Οπως θα φορούσατε πουκάμισο, αντηλιακό και καπέλο για να προστατευτείτε από τα ηλιακά εγκαύματα, δύο από αυτά τα τρία ισχύουν και για την προστασία από τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Τα μακρυμάνικα πουκάμισα και τα μακριά παντελόνια θα σας προστατεύσουν από τα τσιμπήματα. Τα πιο σκούρα χρώματα τείνουν να προσελκύουν τα κουνούπια και παρόλο που τα άσπρα ρούχα δεν θα τα απωθήσουν εντελώς, ίσως να μην προσελκύσουν τόσα πολλά. Επίσης, προτιμήστε κάτι χαλαρό, έτσι ώστε τα κεντριά των κουνουπιών να μην μπορούν να τσιμπήσουν στο δέρμα σας. Η χρήση εντομοαπωθητικού είναι ένας καλός τρόπος. Επιλέξτε ένα προϊόν που περιέχει διαιθυλοτολουαμίδιο (κοινώς DEET), πικαριδίνη ή «έλαιο ευκαλύπτου λεμονιού». Ολα αυτά τα προϊόντα παρέχουν προστασία, εφόσον εφαρμόζονται σωστά. Μια δόση απωθητικού εδώ και εκεί δεν θα λειτουργήσει. Ανεξάρτητα από τη σύνθεση, είτε είναι κρέμα, λοσιόν, τζελ είτε αεροζόλ, πρέπει να υπάρχει πλήρης κάλυψη του εκτεθειμένου δέρματος. Αν χάσετε λίγο, το κουνούπι θα βρει αυτήν την «τρύπα» και θα σας δαγκώσει. Μπορείτε να ιδρώσετε ή να κολυμπήσετε, γι’ αυτό έχετε κατά νου ότι θα χρειαστεί να εφαρμόσετε ξανά το απωθητικό που έχετε επιλέξει. Μερικοί άνθρωποι διστάζουν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα «χημικά» απωθητικά και αισθάνονται άγχος για τους αντιληπτούς κινδύνους για την υγεία. Ωστόσο, αυτά τα προϊόντα χρησιμοποιούνται δισεκατομμύρια φορές κάθε χρόνο με πολύ λίγες αναφορές για ερεθισμό του δέρματος ή άλλες δυσμενείς συνέπειες. Μπορεί να διατρέχετε πολύ μεγαλύ-

τερο κίνδυνο, από ασθένεια που μεταδίδεται από τα κουνούπια εάν δεν χρησιμοποιείτε αυτά τα προϊόντα. Ακόμα κι αν ψάχνετε για εναλλακτικά προϊόντα, όπως αυτά που περιέχουν φυτικά συστατικά, να ξέρετε ότι θα πρέπει να απλώνονται πιο συχνά για να παρέχουν το ίδιο επίπεδο προστασίας. Επίσης, ορισμένα «σπιτικά» απωθητικά που περιέχουν αιθέρια έλαια μπορεί να ερεθίσουν το δέρμα. Υπάρχει εναλλακτική λύση στις κρέμες και τα σπρέι; Μπορεί να μη σας αρέσει η κολλώδης αίσθηση στο δέρμα σας, αλλά τα τοπικά απωθητικά είναι πραγματικά ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσετε τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικές διαθέσιμες επιλογές που μπορούν τουλάχιστον να μειώσουν τον αριθμό των δαγκωμάτων και αξίζει να τις δοκιμάσετε. Τα σπιράλ ή πηνία ή φιδάκια αποτελούν βασικό στήριγμα της υπαίθριας ζωής σε πολλά μέρη του κόσμου που μαστίζονται από κουνούπια. Μελέτες έχουν δείξει ότι είναι καλά στη μείωση του αριθμού των δαγκωμάτων, αλλά όχι τόσο καλά στην πρόληψη ασθενειών. Για να έχετε καλύτερη προστασία, προτιμήστε αυτά που περιέχουν εντομοκτόνο, όχι μόνο φυτικής προέλευσης. Εάν η ιδέα μιας αυλής γεμάτης καπνό δεν είναι για εσάς, μπορείτε να δοκιμάσετε μερικές από τις νέες συσκευές «χωρίς καπνό». Αντί για ένα πηνίο που σιγοκαίει, υπάρχουν ορισμένες συσκευές που λειτουργούν με μπαταρία και απελευθερώνουν προϊόντα που σκοτώνουν ή απωθούν τα κουνούπια. Αυτές οι συσκευές συνήθως απελευθερώνουν κάποιο εντομοκτόνο. Μπορεί να είναι χρήσιμες όταν χρησιμοποιούνται σε εσωτερικούς χώρους τη νύχτα για να σταματήσουν το ενοχλητικό βουητό, αλλά υπάρχουν επίσης συσκευές που μπορείτε να έχετε εν κινήσει. Είτε τις κουμπώνετε στη ζώνη ή στο σακίδιό σας είτε τις βάζετε στο τραπέζι του πικνίκ σας. Δεν προσφέρουν αδιαπέραστη ασπίδα, αλλά τουλάχιστον θα κρατήσουν μερικά κουνούπια μακριά.

Το smartphone δεν είναι μια έξυπνη επιλογή Περιηγηθείτε στο αγαπημένο σας ηλεκτρονικό κατάστημα και θα βρείτε μια στοίβα εφαρμογών που ισχυρίζονται ότι κρατούν μακριά τα κουνούπια. Αυτό το κάνουν εκπέμποντας έναν υπερηχητικό ήχο που δεν αρέσει σ’ αυτά τα έντομα. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι ένα κουνούπι στην αναζήτηση αίματος δεν αναστέλλεται με τίποτα! Πολύ πριν τα smartphone υπήρχαν «ηχητικά απωθητικά» ως εναλλακτική λύση στα τοπικά απωθητικά και τα πηνία κουνουπιών. Δεν υπήρξε ποτέ καμία απόδειξη ότι αυτές οι συσκευές λειτουργούν. Τα κουνούπια ανταποκρίνονται στον ήχο αλλά σε γενικές γραμμές μόνο τα αρσενικά και αυτά δεν δαγκώνουν ούτως ή άλλως. Ισως η καλύτερη επιλογή για να κρατήσετε τα τσιμπήματα έξω από την αυλή σας είναι να τα σταματήσετε να αναπαράγονται εκεί εξαρχής. Οποιοδήποτε δοχείο που συγκρατεί νερό, από μια δεξαμενή βρόχινου νερού μέχρι μια πισίνα ή ακόμα και ένα μπουκάλι, μπορεί να αναθρέψει κουνούπια. Η καλύτερη επιλογή είναι να καλύψετε ή να εξαφανίσετε τα νερά. Εχετε επίσης υπόψη ότι τα κουνούπια αγαπούν μια σκιερή αυλή. Αλλά δυστυχώς δεν υπάρχουν φυτά που να μπορείτε να προσθέσετε ώστε να κρατηθούν μακριά. Ενώ ένα συμπυκνωμένο εκχύλισμα ορισμένων φυτών μπορεί να λειτουργήσει ως εντομοαπωθητικό, τα ίδια τα δέντρα και οι θάμνοι δεν το κάνουν. u Γιάννης Παλαιολόγος

14 | περί υγείας |

kounoupia_L.indd 14

7/20/22 4:14 PM

Πόσο επικίνδυνο είναι το μπλε φως για το δέρμα σας; Ξέρουμε ότι πρέπει να προστατευόμαστε από την υπεριώδη ακτινοβολία, αλλά οι ειδικοί λένε ότι πρέπει να προστατευόμαστε και από ένα μέρος του ορατού φωτός, το μπλε φως.

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας

ο φως του ήλιου είναι μια ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία με διάφορα μήκη κύματος. Αυτή η ακτινοβολία χωρίζεται σε τρία είδη: α) τις ορατές ακτίνες, οι οποίες έχουν μήκος κύματος από 400nm έως 700nm. Κοντά στα 400nm βλέπουμε αυτήν την ακτινοβολία ως ιώδες-μπλε χρώμα και κοντά στα 700nm την βλέπουμε ως κόκκινο χρώμα. Τα μάτια μας δεν μπορούν να δουν ακτίνες με μήκος κύματος κάτω από τα 400nm –αυτή είναι η υπεριώδης ακτινοβολία (UltraViolet)– ούτε μπορούν να δουν τις ακτίνες που έχουν μήκος κύματος πάνω από τα 700nm –αυτή είναι η υπέρυθρη ακτινοβολία (InfraRed). Το γεγονός ότι κάποια μήκη κύματος του φωτός δεν δημιουργούν εικόνες στα μάτια μας δεν σημαίνει ότι δεν επηρεάζουν με άλλο τρόπο. Το ορατό φως αντιπροσωπεύει το 50% του φάσματος του ηλιακού φωτός και η μπλε ζώνη του ορατού φάσματος έχει ένα υψηλό επίπεδο ενέργειας. Και είναι παντού γύρω μας. Ο ήλιος εκπέμπει μπλε φως, το ίδιο και οι λαμπτήρες φθορισμού και οι πυρακτώσεως, τα κινητά τηλέφωνα, οι οθόνες υπολογιστών και οι τηλεοράσεις με επίπεδη οθόνη.

Υπάρχουν κίνδυνοι από το μπλε φως;

Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι το μπλε φως μπορεί να έχει επιβλαβή επίδραση στο δέρμα και τα μάτια και να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό (το εσωτερικό μας ρολόι). Οι μελέτες που διερευνούν την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα έχουν επικεντρωθεί στην υπεριώδη ακτινοβολία, ιδιαίτερα στη UVB, η οποία είναι υπεύθυνη κυρίως για τα ηλιακά εγκαύματα. Η UV που επηρεάζει το δέρμα μας αποτελείται από τις ακτίνες UVA (315400nm) και τις ακτίνες UVB (280-315nm). Η UVB διεισδύει μόνο στην επιδερμίδα μας ενώ μέρος της UVA διεισδύει βαθύτερα στο δέρμα φτάνοντας περίπου στο μέσον του χορίου, το οποίο βρίσκεται κάτω από την επιδερμίδα. Ενώ η UVB ενοχοποιείται πολύ περισσότερο για το μελάνωμα, η UVA είναι αυτή που προκαλεί κυρίως τη φωτογήρανση. Η UVA βλάπτει όχι μόνο τα κύτταρα της επιδερμίδας, αλλά επίσης το κολλαγόνο και την ελαστίνη, που συνθέτουν τη δομή του χορίου και διατηρούν την ελαστικότητα του δέρματος. Αποτελεί σχεδόν το 95% της συνολικής υπεριώδους ακτινοβολίας που φτάνει στην επιφάνεια της γης ενώ η UVB αποτελεί το 5%. Οι βλάβες προκαλούνται μέσω οξειδωτικού στρες που προκαλεί η υπεριώδης ακτινοβολία, δηλαδή του σχηματισμού υπερβολικής ποσότητας ελευθέρων ριζών. Το μπλε φως έχει επίσης τη δυνατότητα να βλάψει όλα τα στρώματα του δέρματος, προκαλώντας οξει-

δωτικό στρες. Μάλιστα, το μπλε φως, που έχει μήκος κύματος από 400 έως 500nm, διαπερνά ολόκληρο το χόριο και φτάνει στο στρώμα που είναι κάτω από αυτό, στον λιπώδη ιστό. Το μεγαλύτερο μέρος του ηλιακού φωτός δεν φτάνει στο δέρμα, αλλά το 1-5% του ιώδους-μπλε και πράσινου φωτός είναι σε θέση να διεισδύσει σε βάθος ανάλογα με το μήκος κύματος. Ετσι, το ιώδες-μπλε φως, γνωστό ως HEV light (High Energy Visible light) έχει την ικανότητα να διεισδύει βαθύτερα στο δέρμα μας, σε σύγκριση με τις ακτίνες UVA και UVB, και να συμβάλει στη δημιουργία ρυτίδων και στη γήρανση του δέρματος. Η έρευνα έχει δείξει ότι το μπλε φως μπορεί να προκαλέσει μελάγχρωση (μαύρισμα) σε όλους τους τύπους δέρματος –δεν μαυρίζουμε μόνο από την υπεριώδη ακτινοβολία αλλά και από το ορατό φως. Ενώ πολλοί άνθρωποι θεωρούν το μαύρισμα ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό, είναι δείκτης βλάβης του δέρματος και παραγωγής ελευθέρων ριζών. Οι μελέτες έδειξαν επίσης ότι το μπλε φως μπορεί να ενεργοποιήσει γονίδια που σχετίζονται με τη φλεγμονή και τη φωτογήρανση. Το μπλε φως μπορεί να βλάψει το δέρμα, αλλά είναι λιγότερο σαφές ποιες πηγές μπλε φωτός είναι επιβλαβείς για τον άνθρωπο. Το μπλε φως από τις οθόνες είναι υπεύθυνο μόνο για ένα κλάσμα αυτού που συνολικά λαμβάνουμε. Μελέτη της γερμανικής εταιρείας περιποίησης δέρματος Biersdorf διαπί-

στωσε ότι μια ολόκληρη εβδομάδα έκθεσης στο μπλε φως από οθόνη σε απόσταση 30 εκατοστών ισοδυναμεί με μόλις 1 λεπτό μεσημεριανού καλοκαιρινού ήλιου στο Αμβούργο της Γερμανίας. Αλλη μελέτη διαπίστωσε ότι το μπλε φως από τις οθόνες ήταν 100-1.000 φορές λιγότερο έντονο από το μπλε φως του ήλιου. Επίσης, απέτυχε να προκαλέσει μέλασμα, το οποίο προκαλεί κηλίδες αποχρωματισμού του δέρματος, σε ασθενείς που πάσχουν από την πάθηση. Με βάση αυτά τα στοιχεία, η έκθεση σε οθόνες προκαλεί ασήμαντη ζημιά στο δέρμα σε σύγκριση με την έκθεση στον ήλιο. Η βιομηχανία καλλυντικών έχει αρχίσει να αναπτύσσει μια ευρεία γκάμα προϊόντων περιποίησης δέρματος και οι εταιρείες ισχυρίζονται ότι αποτρέπουν τις ζημιές από το μπλε φως. Ωστόσο, δεν υπάρχει ρυθμισμένη ή τυποποιημένη δοκιμή για την αξιολόγηση της ικανότητας ενός προϊόντος να αποτρέπει τη ζημιά. Οι εταιρείες πραγματοποιούν επιστημονικές δοκιμές σε αυτά τα προϊόντα, αλλά μπορούν να χρησιμοποιήσουν οποιονδήποτε αριθμό αξιολογήσεων στην εργασία τους. Αυτό είναι πολύ διαφορετικό από τους κανονισμούς σχετικά με τα αντηλιακά που περιέχουν παράγοντες αντηλιακής προστασίας (SPF). Η δοκιμή SPF ρυθμίζεται στενά από τον Διεθνή Οργανισμό Τυποποίησης (ISO). Oλα τα προϊόντα που ισχυρίζονται ότι περιέχουν SPF υποβάλλονται σε πανομοιότυπο καθεστώς δοκιμών. u

| περί υγείας | 15

ble fws_PSALLAS_R.indd 15

7/20/22 4:14 PM

Πώς οι καύσωνες μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική μας υγεία

Υπάρχει μια περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ κλιματικής αλλαγής και ψυχικής υγείας και ειδικά με τις επιπτώσεις που έχουν οι καύσωνες.

ι καύσωνες έχουν τεράστιο αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική μας υγεία. Οι γιατροί συνήθως τους φοβούνται, καθώς τα επείγοντα τμήματα των νοσοκομείων γεμίζουν γρήγορα με ασθενείς που πάσχουν από αφυδάτωση, παραλήρημα και λιποθυμία. Οι περισσότεροι θάνατοι κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα συμβαίνουν αόρατα και μεταξύ εκείνων που είναι πιο ευάλωτοι, όπως οι ηλικιωμένοι και εκείνοι με προϋπάρχουσες παθήσεις. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι είναι δύσκολο να κατανοήσουν τον κίνδυνο που ενέχουν. Πρόσφατες μελέτες υποδηλώνουν αύξηση τουλάχιστον 10% στις επισκέψεις στα επείγοντα τις ημέρες που οι θερμοκρασίες υπερβαίνουν το ανώτερο 5% του κανονικού εύρους θερμοκρασίας για μια δεδομένη τοποθεσία. Η άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί επίσης να επιδεινώσει τα συμπτώματα σε άτομα με ψυχικές παθήσεις. Τα κύματα καύσωνα –καθώς και άλλα καιρικά φαινόμενα όπως οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές– έχουν συνδεθεί με αύξηση των συμπτωμάτων σε άτομα με κατάθλιψη και αύξηση των συμπτωμάτων άγχους σε άτομα με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή –μια διαταραχή όπου οι άνθρωποι αισθάνονται άγχος τον περισσότερο χρόνο τους.

Υπάρχει επίσης μια σύνδεση μεταξύ της καθημερινής υψηλής θερμοκρασίας και της απόπειρας αυτοκτονίας. Χοντρικά, για κάθε αύξηση κατά 1 βαθμό Κελσίου στη μέση μηνιαία θερμοκρασία, οι θάνατοι που σχετίζονται με την ψυχική υγεία αυξάνονται κατά 2,2%. Οι αυξήσεις της σχετικής υγρασίας οδηγούν επίσης σε περισσότερες αυτοκτονίες. Η υγρασία και η θερμοκρασία –και τα δύο αλλάζουν ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο– έχουν συνδεθεί αιτιολογικά με την αύξηση των μανιακών επεισοδίων σε άτομα με διπολική διαταραχή. Αυτή η πάθηση μπορεί να οδηγήσει σε νοσηλεία για ψύχωση και σκέψεις αυτοκτονίας. Περαιτέρω προβλήματα δημιουργούνται από το γεγονός ότι η αποτελεσματικότητα σημαντικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία ψυχιατρικών παθήσεων μπορεί να μειωθεί από τις επιπτώσεις της θερμότητας. Γνωρίζουμε ότι πολλά φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου που σχετίζεται με τη ζέστη, για παράδειγμα τα αντιψυχωσικά, τα οποία μπορούν να καταστείλουν τη δίψα, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αφυδατωθούν. Ορισμένα φάρμακα λειτουργούν διαφορετικά ανάλογα με τη θερμοκρασία του σώματος και το πόσο αφυδατωμένο είναι το άτομο, όπως το λίθιο, ένας πολύ ισχυρός και ευρέως χρησιμοποιούμενος σταθεροποιητής της διάθεσης, που συνταγογραφείται συχνά σε άτομα με διπολική διαταραχή.

Ασαφής σκέψη, επιθετική συμπεριφορά Η ζέστη μπορεί επίσης να επηρεάσει την ψυχική υγεία και την ικανότητα σκέψης και λογικής

ατόμων χωρίς διαταραχή ψυχικής υγείας. Η έρευνα δείχνει ότι οι περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για την επίλυση πολύπλοκων γνωστικών εργασιών βλάπτονται από το θερμικό στρες. Μια μελέτη μαθητών στη Βοστώνη διαπίστωσε ότι όσοι βρίσκονταν σε δωμάτια χωρίς κλιματισμό κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα είχαν 13% χειρότερα αποτελέσματα από τους συνομηλίκους τους σε γνωστικά τεστ και 13% πιο αργό χρόνο αντίδρασης. Oταν οι άνθρωποι δεν σκέφτονται καθαρά λόγω ζέστης, είναι πιο πιθανό να απογοητευτούν και αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε επιθετικότητα. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις που συνδέουν την υπερβολική ζέστη με την αύξηση του βίαιου εγκλήματος. Ακόμη και μια αύξηση κατά 1 ή 2 βαθμούς Κελσίου στις θερμοκρασίες περιβάλλοντος μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση 3-5% στις επιθέσεις. Μέχρι το 2090, εκτιμάται ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να ευθύνεται για αύξηση έως και 5% σε όλες τις κατηγορίες εγκληματικότητας παγκοσμίως. Οι λόγοι για αυτές τις αυξήσεις περιλαμβάνουν μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση ψυχολογικών, κοινωνικών και βιολογικών παραγόντων. Για παράδειγμα, μια χημική ουσία του εγκεφάλου που ονομάζεται σεροτονίνη, η οποία μεταξύ άλλων κρατά υπό έλεγχο τα επίπεδα επιθετικότητας, επηρεάζεται από τις υψηλές θερμοκρασίες. Οι ζεστές μέρες μπορούν επίσης να επιδεινώσουν το οικολογικό άγχος. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 60% των νέων που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι ανησυχούν πολύ ή εξαιρετικά για την κλιματική αλλαγή. Πάνω από το 45% των ερωτηθέντων είπε ότι τα συναισθήματα για το κλίμα επηρέασαν την καθημερινότητά τους. Υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν καταλαβαίνουμε σχετικά μ ε την περίπλοκη αλληλεπίδραση και τους βρόχους ανατροφοδότησης μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της ψυχικής υγείας –και ειδικά των επιπτώσεων ενός καύσωνα. Αυτό όμως που ξέρουμε είναι ότι παίζουμε ένα επικίνδυνο παιχνίδι με τον εαυτό μας και τον πλανήτη. Οι καύσωνες και οι επιπτώσεις που έχουν στην ψυχική μας υγεία είναι σημαντικές υπενθυμίσεις ότι το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε τους εαυτούς μας και τις μελλοντικές γενιές είναι να δράσουμε για την κλιματική αλλαγή. Οι καύσωνες θα συνεχίσουν να αυξάνονται σε ένταση, διάρκεια και συχνότητα χωρίς δράση για την κλιματική αλλαγή. Μια απάντηση έκτακτης ανάγκης από τη στιγμή που έχουν εκδηλωθεί δεν αρκεί. Καθώς η υπερβολική ζέστη γίνεται ρουτίνα, πρέπει να προσαρμόσουμε τα σπίτια, τους δρόμους και άλλες υποδομές για να σώσουμε ζωές. u Ζ. Ψάλλας

16 | περί υγείας |

kausones - psyxikh ygeia_L.indd 16

7/20/22 4:15 PM

Είναι ασφαλές να φτιάξετε το δικό σας σπιτικό αντηλιακό;

Οι συνταγές για σπιτικά αντηλιακά έχουν το πλεονέκτημα να περιέχουν μόνο τα συστατικά που θέλετε, αλλά στερούνται των κατάλληλων δοκιμών.

χρήση φυσικών και βιολογικών προϊόντων για την περιποίηση του δέρματος είναι ολοένα και πιο δημοφιλής και αυτό περιλαμβάνει επίσης τα αντηλιακά. Πολλοί ιστότοποι, συμπεριλαμβανομένων των Pinterest και Instagram, διαθέτουν συνταγές για σπιτικά αντηλιακά. Το έντονο ενδιαφέρον για τα σπιτικά αντηλιακά οφείλεται στο ότι μερικοί άνθρωποι φοβούνται τις χημικές ουσίες των αντηλιακών που αγοράζονται από το εμπόριο και πιστεύουν ότι τα φυσικά προϊόντα που θα αναμείξουν στο σπίτι τους θα τους προστατεύουν καλύτερα από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου. Ο φόβος προέρχεται από το ότι ορισμένα αντηλιακά συστατικά, όπως η οξυβενζόνη και η οκτινοξάτη, φαίνεται να διαταράσσουν τις ανθρώπινες ορμόνες. Και η χρήση των αντηλιακών που περιέχουν αυτά τα συστατικά μπορεί να οδηγήσει στη συσσώρευσή τους στο σώμα σε συγκεντρώσεις που υπερβαίνουν το όριο ασφαλείας που έχει καθοριστεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA). Η ευρεία χρήση οξυβενζόνης και οκτινοξάτης έχει επίσης αναφερθεί ότι είναι επιβλαβής για το περιβάλλον και τη θαλάσσια ζωή. Πολλές από τις συνταγές για σπιτικά αντηλιακά περιέχουν συστατικά όπως βούτυρο καριτέ και βούτυρο κακάο καθώς και έλαια καρύδας, αμυγδάλου, αβοκάντο, λεβάντας και βιταμίνης Ε. Οι τιμές του παράγοντα αντηλιακής προστασίας (SPF) για αυτά τα συστατικά, σύμφωνα με τους συντάκτες αυτών των συνταγών, είναι μεταξύ τέσσερις και έξι. Αυτές οι τιμές SPF δεν επαρκούν για την προστασία του δέρματος από τις βλαβερές συνέπειες του ηλιακού φωτός. Ορισμένες συνταγές περιλαμβάνουν αιθέριο έλαιο καρότου, το οποίο οι συγγραφείς ισχυρίζονται ότι έχει SPF 35-40. Αλλά αυτό είναι απίθανο, δεδομένης της μικρής ποσότητας που χρησιμοποιείται σε αυτές τις συνταγές.

Ισως το μόνο έγκυρο συστατικό που προτείνεται στις συνταγές είναι το οξείδιο του ψευδαργύρου. Οι συνταγές συνιστούν τη χρήση μόνο των παρασκευασμάτων οξειδίου του ψευδαργύρου «χωρίς επίστρωση», για την αποφυγή βλάβης του περιβάλλοντος. Αυτό είναι καλό, εφόσον το μέγεθος και η αναλογία των σωματιδίων οξειδίου ψευδαργύρου «μη νανο» μελετώνται προσεκτικά και ελέγχονται για να παρέχουν το αποτελεσματικό αποτέλεσμα φιλτραρίσματος του ήλιου. Οι πιο επιβλαβείς ακτίνες του ήλιου είναι η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) –κυρίως η ακτινοβολία UVB και UVA. Η UVB έχει μικρότερο μήκος κύματος και δεν διεισδύει πολύ στο δέρμα, αλλά είναι πολύ επικίνδυνη καθώς μπορεί να αλλάξει το DNA στα κύτταρα του δέρματος και να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος. Η UVA έχει μεγαλύτερο μήκος κύματος και μπορεί να διεισδύσει πολύ βαθύτερα στο δέρμα. Η UVA μπορεί να προκαλέσει τον σχηματισμό επιβλαβών μορίων αντιδραστικών οξυγόνου που ονομάζονται «ελεύθερες ρίζες». Τα αντηλιακά που αγοράζονται από το κατάστημα περιέχουν εγκεκριμένες ενώσεις φιλτραρίσματος UV που εμποδίζουν τις ακτίνες UVA και UVB. Το οξείδιο του ψευδαργύρου είναι ένα από αυτά τα φίλτρα UV. Εχει δοκιμαστεί εκτενώς για τον προσδιορισμό του πιο αποτελεσματικού μεγέθους για τον αποκλεισμό των επιβλαβών ακτίνων. Δεν είναι σαφές εάν η σκόνη οξειδίου του ψευδαργύρου που συνιστάται για τις σπιτικές συνταγές αντηλιακών συμμορφώνεται με τη συνιστώμενη αναλογία που απαιτείται. Τα αντηλιακά του εμπορίου περιέχουν επίσης αντιοξειδωτικά, όπως βιταμίνη Ε και C, τα οποία εξουδετερώνουν ορισμένες βλαβερές συνέπειες των ελεύθερων ριζών μόλις σχηματιστούν από τις ακτίνες UVA στο δέρμα –αλλά δεν μπορούν να προστατέψουν αρκετά από τις ελεύθερες ρί-

ζες που δημιουργούνται λόγω του σιδήρου. Εδώ, τα σπιτικά αντηλιακά προσφέρουν όντως όφελος, καθώς συχνά περιλαμβάνουν φυσικά έλαια, όπως η βιταμίνη Ε, τα οποία έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Μάλιστα, ορισμένα φυτικά εκχυλίσματα μπορεί να προστατεύουν καλύτερα. Oλα τα αντηλιακά που κυκλοφορούν στην αγορά έχουν δοκιμαστεί εκτενώς για να επιδεικνύουν πλήρη κάλυψη UVA και UVB, κατάλληλη αντιοξειδωτική ιδιότητα και αντοχή στο νερό. Ο FDA και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέστησαν τον παράγοντα SPF για μέτρια προστασία του δέρματος είναι 15-29 (και 30-50+ για υψηλή προστασία). Το SPF αντικατοπτρίζει την προστασία από τις ακτίνες UVB. Για τις ακτίνες UVA απαιτείται η ένδειξη «Δείκτης προστασίας UVA» στη συσκευασία του αντηλιακού. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύσταση, η προστασία UVA για κάθε αντηλιακό πρέπει να είναι τουλάχιστον το ένα τρίτο του αναγραφόμενου SPF. Eνα προϊόν που πληροί αυτήν την απαίτηση φέρει ετικέτα με ένα λογότυπο UVA –τα γράμματα «UVA» τυπωμένα σε κύκλο. Οι καταναλωτές πρέπει να διαβάσουν την ετικέτα και να εφαρμόσουν το συνιστώμενο πάχος των 2mg ανά τετραγωνικό εκατοστό δέρματος. Αυτό είναι το πάχος στο οποίο καθορίζεται ο δείκτης προστασίας SPF και UVA από τις συστάσεις του FDA και της ΕΕ για τη μείωση του κινδύνου καρκίνου του δέρματος, ειδικά σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα. Τα παραπάνω στοιχεία υπογραμμίζουν τον κίνδυνο χρήσης σπιτικού αντηλιακού που στερείται κατάλληλης δοκιμής και προστασίας. Επίσης, οι σπιτικές συνταγές δεν παρασκευάζονται σε αποστειρωμένο περιβάλλον και έτσι είναι επιρρεπείς σε βακτηριακή και μυκητιακή μόλυνση, η οποία μπορεί να προκαλέσει δερματικές μολύνσεις. Τα σπιτικά αντηλιακά πάντως έχουν ένα πλεονέκτημα, ότι είναι πολύ φρέσκα. u Γιάννης Παλαιολόγος

| περί υγείας | 17

spitiko anthliako_PSALLAS_R.indd 17

7/20/22 4:16 PM

Ποια παθογόνα μπορεί να κρύβονται στις πισίνες Ακόμη και η καλύτερα συντηρημένη πισίνα μπορεί να περιέχει μικροοργανισμούς ανθεκτικούς στο χλώριο.

ι καλοκαιρινές διακοπές είναι στην κορύφωσή τους και πολλοί από εμάς θα περάσουμε μερικές χαλαρές μέρες δίπλα σε μια πισίνα. Αλλά πώς μπορείτε να διασφαλίσετε ότι αυτή η ευχάριστη εμπειρία δεν θα σας αφήσει με δυσάρεστες εκπλήξεις; Πολλοί μολυσματικοί μικροοργανισμοί χρησιμοποιούν το νερό για να εξαπλωθούν σε νέους ξενιστές. Ως εκ τούτου, οι πισίνες μπορεί να είναι μια σημαντική πηγή ορισμένων ασθενειών όπως είναι οι γαστρεντερίτιδες. Οι υδατογενείς αιτίες μιας μόλυνσης σπάνια εντοπίζονται. Λιγότερο από το 10% των ασθενών πηγαίνουν στον γιατρό και οι περισσότεροι από αυτούς δεν υποβάλλουν δείγματα για εργαστηριακό έλεγχο. Ακόμα κι αν το έκαναν, οι μικροοργανισμοί είναι δύσκολο να ανιχνευθούν στο νερό και συχνά έχουν εξαφανιστεί τη στιγμή που πραγματοποιείται η έρευνα. Αλλά τι είδους ζωύφια ζουν στις πισίνες και στα σπα; Η πλειονότητα των μικροοργανισμών που καταλήγουν στις πισίνες προέρχονται από το γαστρεντερικό μας σύστημα και φτάνουν εκεί μέσω μόλυνσης από κόπρανα ή από τον βρόμικο πυθμένα. Τα μικροσκοπικά, μονοκύτταρα παράσιτα Cryptosporidium και Giardia είναι δύο αιτίες γαστρεντερίτιδας που σχετίζεται με τις πισίνες παγκοσμίως. Αυτά τα παράσιτα μπορεί να προκαλέσουν διάρροια, αφυδάτωση, απώλεια βάρους, κοιλιακό πόνο, πυρετό, ναυτία και έμετο. Το Cryptosporidium και το Giardia είναι ιδιαίτερα κατάλληλα για μετάδοση μέσω του νερού. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι ανθεκτικά στο χλώριο και εξαιρετικά μολυσματικά. Μια μικρή ποσότητα μολυσμένων κοπράνων είναι αρκετή για να μολύνει πολλούς κολυμβητές. Ενας αριθμός ιών και βακτηρίων –όπως Shigella spp, Escherichia coli και Norovirus– εξαπλώνονται επίσης μέσω των πισινών, προκαλώντας γαστρεντερίτιδα. Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με εκείνα που συνδέονται με τροφική δηλητηρίαση: έμετος, διάρροια (μερικές φορές αιματηρή), πυρετός και κράμπες στο στομάχι. Ορισμένα είδη E. coli μπορεί επίσης να παράγουν μια επιβλαβή τοξίνη. Η τοξίνη Shiga μπορεί να προκαλέσει αιματηρή διάρροια και αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο, έναν τύπο νεφρικής ανεπάρ-

κειας, αν και αυτό συνήθως συνδέεται περισσότερο με το φαγητό παρά με τις πισίνες. Τα καλά νέα είναι ότι η σωστή χλωρίωση μιας πισίνας θα σκοτώσει αυτά τα βακτηριακά και ιικά παθογόνα. Η Naegleria fowleri, η αιτία της αμοιβαδικής μηνιγγίτιδας, (γνωστή και ως το παράσιτο που τρώει τον εγκέφαλο) ζει σε ζεστό, μη χλωριούχο γλυκό νερό και έχει προκαλέσει τον θάνατο παιδιών. Εισέρχεται στο σώμα με το νερό που ανεβαίνει στη μύτη. Είναι κυρίως ένα θέμα για παιδιά και άλλους που κολυμπούν σε λίμνες γλυκού νερού, ποτάμια και ιαματικές πηγές και όσους κολυμπούν σε ζεστές και ανεπαρκώς χλωριωμένες πισίνες. Μπορείτε να βάλετε το κεφάλι σας στην πισίνα αλλά μην καταπιείτε νερό. Το κύριο πρόβλημα είναι η τυχαία κατάποση. Πάντως, οι περισσότερες μολύνσεις αυτιών από τις οποίες υποφέρουν οι κολυμβητές σχετίζονται με επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη διαβροχή του ακουστικού πόρου και όχι με συγκεκριμένα παθογόνα στο νερό.

Τι σημαίνει η έντονη μυρωδιά χλωρίου μιας πισίνας; Η μυρωδιά του χλωρίου ακούγεται ότι θα ήταν κάτι καλό, αλλά δεν είναι. Η έντονη μυρωδιά χλωρίου που σχετίζεται με τις πισίνες οφείλεται στις χλωραμίνες και όχι στο χλώριο. Οι χλωραμίνες είναι ένα υποπροϊόν της χημικής αντίδρασης μετα-

ξύ του χλωρίου και του αζώτου από τον ανθρώπινο ιδρώτα και τα ούρα. Η διαδικασία της υπερχλωρίωσης, ή η προσθήκη επιπλέον χλωρίου, καταστρέφει την αμμωνία και τις οργανικές ενώσεις. Αυτό μειώνει τις χλωραμίνες, εξαλείφει τη μυρωδιά και βελτιώνει την απολύμανση. Μια καλά διαχειριζόμενη πισίνα με επαρκή επίπεδα χλωρίου δεν πρέπει, στην πραγματικότητα, να έχει καμία οσμή. Να ξέρετε πάντως ότι τα ούρα είναι σε γενικές γραμμές αποστειρωμένα, επομένως δεν βλάπτουν. Ωστόσο, τροφοδοτούν τη χημική διαδικασία που παράγει χλωραμίνες και έτσι μειώνει την αποτελεσματικότητα της χλωρίωσης. Τα κόπρανα είναι μια διαφορετική κατάσταση. Εισέρχονται στις πισίνες κυρίως από «ατυχήματα» κολυμβητών. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι, παγκοσμίως, οι περισσότερες πισίνες έχουν τουλάχιστον μία «τυχαία έκλυση κοπράνων» κάθε εβδομάδα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ακόμη και καθημερινά σε πισίνες υδροθεραπείας ή σε εκείνες που χρησιμοποιούνται ιδιαίτερα από βρέφη και νήπια τα οποία δεν έχουν εκπαιδευτεί στην τουαλέτα. Οι πάνες κολύμβησης που διατίθενται στο εμπόριο μειώνουν το πρόβλημα, αλλά γενικά προκύπτει κάποια «απελευθέρωση». Οι τυχαίες εκλύσεις κοπράνων αντιμετωπίζονται με υψηλές δόσεις χλωρίου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πισίνες είναι κλειστές για το κοινό, στη συνέχεια είτε αδειάζονται, απολυμαίνονται και ξαναγεμίζονται είτε ολόκληρη η πισίνα υπερχλωριώνεται (συνήθως απαιτεί κλείσιμο 12 έως 24 ωρών). Αποφύγετε τυχόν δύσοσμες, βρόμικες και κακοσυντηρημένες πισίνες. Το νερό πρέπει να είναι κρυστάλλινο και τα πλακάκια γύρω από τις άκρες καθαρά. Υπάρχει ένα όριο στο πόσο μπορούμε να βασιστούμε στην απολύμανση και στον καθαρισμό για να μειώσουμε τον κίνδυνο λοιμώξεων που σχετίζονται με την πισίνα. Ακόμη και η καλύτερα συντηρημένη πισίνα μπορεί να περιέχει μικροοργανισμούς ανθεκτικούς στο χλώριο. Ακολουθήστε τις απλές συμβουλές τοποθετημένες στους τοίχους κάθε εγκατάστασης: Κάντε ντους πριν μπείτε και μην κολυμπήσετε εάν είστε άρρωστοι με διάρροια. u Ζ. Ψ.

18 | περί υγείας |

pisines_L.indd 18

7/20/22 4:16 PM

Εννέα λαχανικά που είναι πιο υγιεινά όταν μαγειρεύονται

Οταν ορισμένα λαχανικά μαγειρεύονται, τα τοιχώματα των κυττάρων τους χαλαρώνουν απελευθερώνοντας περισσότερα θρεπτικά συστατικά.

ι δίαιτες με ωμές τροφές είναι μια πρόσφατη τάση, συμπεριλαμβανομένου του ωμού βιγκανισμού. Η πεποίθηση είναι ότι όσο λιγότερο επεξεργασμένα είναι τα τρόφιμα, τόσο το καλύτερο. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα τρόφιμα πιο θρεπτικά όταν τρώγονται ωμά. Ορισμένα λαχανικά είναι στην πραγματικότητα πιο θρεπτικά όταν μαγειρεύονται. Παρακάτω είναι εννέα από αυτά τα λαχανικά που αν τα φάτε μαγειρεμένα θα πάρετε περισσότερες βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά.

1. Σπαράγγια

Τα φυτά αποτελούνται από κύτταρα και στα λαχανικά σημαντικά θρεπτικά συστατικά παγιδεύονται μερικές φορές μέσα στα κυτταρικά τοιχώματα. Οταν τα λαχανικά μαγειρεύονται, τα τοιχώματα χαλαρώνουν ή καταρρέουν, απελευθερώνοντας τα θρεπτικά συστατικά τα οποία στη συνέχεια μπορούν να απορροφηθούν πιο εύκολα από τον οργανισμό. Το μαγείρεμα των σπαραγγιών καταστρέφει τα κυτταρικά τους τοιχώματα, καθιστώντας τις βιταμίνες A, B9, C και E πιο διαθέσιμες για απορρόφηση.

2. Μανιτάρια

Τα μανιτάρια περιέχουν μεγάλες ποσότητες της αντιοξειδωτικής εργοθειονίνης, η οποία απελευθερώνεται κατά το μαγείρεμα. Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στη διάσπαση των ελευθέρων ριζών οι οποίες μπορούν να βλάψουν τα κύτταρά μας, προκαλώντας ασθένειες και γήρανση.

3. Σπανάκι

Το σπανάκι είναι πλούσιο σε σίδηρο, μαγνήσιο, ασβέστιο και ψευδάργυρο. Αυτά τα μέταλλα απορροφώνται πιο εύκολα όταν το σπανάκι μαγειρεύεται. Συμβαίνει επειδή το σπανάκι είναι γεμάτο με οξαλικό οξύ (μια ένωση που βρίσκεται σε πολλά φυτά) και εμποδίζει την απορρόφηση του σιδήρου και του ασβεστίου. Για παράδειγμα, η θέρμανση του σπανακιού απε-

λευθερώνει το δεσμευμένο ασβέστιο, καθιστώντας το πιο διαθέσιμο για απορρόφηση από τον οργανισμό. Η έρευνα δείχνει ότι το σπανάκι στον ατμό διατηρεί τα επίπεδα του φολλικού οξέος (Β9), το οποίο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου.

4. Ντομάτες

Το μαγείρεμα, χρησιμοποιώντας οποιαδήποτε μέθοδο, αυξάνει πολύ το αντιοξειδωτικό λυκοπένιο στις ντομάτες. Το λυκοπένιο έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης μιας σειράς χρόνιων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων και του καρκίνου. Η αυξημένη απορρόφηση του λυκοπενίου προέρχεται από τη θερμότητα που βοηθά στη διάσπαση των παχιών κυτταρικών τοιχωμάτων. Αν και το μαγείρεμα της ντομάτας μειώνει την περιεκτικότητά τους σε βιταμίνη C κατά 29%, η περιεκτικότητα σε λυκοπένιο αυξάνεται κατά 50% μέσα σε 30 λεπτά από το μαγείρεμα.

5. Καρότα

Τα μαγειρεμένα καρότα δίνουν στο σώμα περισσότερη βήτα-καροτίνη από τα ωμά καρότα. Η βήτα-καροτίνη μετατρέπεται σε βιταμίνη Α μέσα στο σώμα. Αυτή η λιποδιαλυτή βιταμίνη υποστηρίζει την ανάπτυξη των οστών, την όραση και το ανοσοποιητικό σύστημα. Το μαγείρεμα των καρότων διπλασιάζει την αντιοξειδωτική τους ισχύ. Θα πρέπει να βράζετε τα καρότα ολόκληρα πριν τα κόψετε σε φέτες, καθώς αυτό εμποδίζει τα θρεπτικά συστατικά να διαφύγουν στο νερό του μαγειρέματος. Αποφύγετε το τηγάνισμα των καρότων, διότι μειώνει την ποσότητα των καροτενοειδών.

6. Πιπεριές

Οι πιπεριές είναι μια εξαιρετική πηγή αντιοξειδωτικών που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, ιδιαίτερα των καροτενοειδών, της βήτα-καροτίνης, της βήτα-κρυπτοξανθίνης και της λουτεΐνης. Η θερμότητα διασπά τα κυτταρικά τοιχώματα, καθιστώντας τα καροτενοειδή πιο εύκολο να απορροφηθούν. Οπως και με τις ντομάτες, η βιταμίνη C χάνεται

όταν οι πιπεριές βράζονται ή μαγειρεύονται στον ατμό, επειδή η βιταμίνη μπορεί να διαρρεύσει στο νερό. Δοκιμάστε να τις ψήσετε.

7. Μπράσικα

Τα brassica είναι μια ομάδα λαχανικών που περιλαμβάνουν το μπρόκολο, το κουνουπίδι και τα λαχανάκια Βρυξελλών και είναι πλούσια σε γλυκοζινολικά (φυτοχημικά που περιέχουν θείο). Τα γλυκοζινολικά μετατρέπονται στο σώμα σε μια σειρά από ενώσεις οι οποίες μπορεί να καταπολεμούν τον καρκίνο. Για τη μετατροπή αυτή, ένα ένζυμο στα λαχανικά που ονομάζεται μυροσινάση πρέπει να είναι ενεργό. Ερευνες έχουν βρει ότι το μαγείρεμα στον ατμό αυτών των λαχανικών διατηρεί τόσο τη βιταμίνη C όσο και τη μυροσινάση. Το να ψιλοκόψετε το μπρόκολο και να το αφήσετε για τουλάχιστον 40 λεπτά πριν το μαγείρεμα, επιτρέπει επίσης στη μυροσινάση να ενεργοποιηθεί. Ομοίως, τα φύτρα όταν μαγειρεύονται παράγουν ινδόλη, μια ένωση που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου. Το μαγείρεμα των φύτρων προκαλεί επίσης τη διάσπαση των γλυκοζινολικών σε ενώσεις που είναι γνωστό ότι έχουν ιδιότητες καταπολέμησης του καρκίνου.

8. Πράσινα φασόλια

Τα πράσινα φασόλια έχουν υψηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών όταν ψήνονται, στον φούρνο μικροκυμάτων ή ακόμα και στη σχάρα, σε αντίθεση με τα βρασμένα.

9. Κάλε (κατσαρό λάχανο)

Το κατσαρό λάχανο είναι πιο υγιεινό όταν μαγειρεύεται ελαφρά στον ατμό, καθώς απενεργοποιεί τα ένζυμα που εμποδίζουν το σώμα να χρησιμοποιήσει το ιώδιο (χρειάζεται για την καλή λειτουργία του θυρεοειδή, ο οποίος βοηθά στη ρύθμιση του μεταβολισμού). Πρέπει να ξέρετε ότι για όλα τα λαχανικά, οι υψηλότερες θερμοκρασίες, οι μεγαλύτεροι χρόνοι μαγειρέματος και οι μεγαλύτερες ποσότητες νερού προκαλούν απώλεια θρεπτικών συστατικών. Οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες (η C και πολλές από τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β) είναι τα πιο ασταθή θρεπτικά συστατικά όταν πρόκειται για το μαγείρεμα, επειδή διοχετεύονται από τα λαχανικά στο νερό μαγειρέματος. Αποφύγετε λοιπόν να τα μουλιάζετε στο νερό, χρησιμοποιήστε τη λιγότερη ποσότητα νερού όταν μαγειρεύετε και χρησιμοποιήστε άλλες μεθόδους μαγειρέματος, όπως στον ατμό ή ψήσιμο. Το νερό κατά το μαγείρεμα μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε σε σούπες ή σάλτσες, καθώς συγκρατεί όλα τα θρεπτικά συστατικά που έχουν ξεπλυθεί. u Λήδα Κοντογιαννοπούλου

| περί υγείας | 19

laxanika_R.indd 19

7/20/22 4:17 PM

Προϊόντα για την καλοκαιρινή σας επιδερμίδα Ξεχωρίσαμε και προτείνουμε τα πιο νέα, αποτελεσματικά, λαμπερά και δροσιστικά προϊόντα της θερινής σεζόν. Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

ε τον υδράργυρο να σκαρφαλώνει ολοένα και πιο ψηλά, το καλοκαίρι είναι εδώ και μας καλεί να το απολαύσουμε. Είναι η ιδανική στιγμή του χρόνου για ένα πικνίκ στην παραλία, σε ένα λιβάδι ή σε ένα πάρκο. Κάντε βουτιές στη θάλασσα ή αναρρίχηση στην ανεξάντλητη ελληνική φύση! Χαρείτε μια νύχτα τον Αύγουστο κάτω από τα αστέρια απολαμβάνοντας τις Περσείδες –αν έχετε παιδιά είναι η ιδανική εποχή να τους χαρίσετε ένα βιβλίο με ιστορίες από την ελληνική μυθολογία για να το διαβάσετε όσο περιμένετε τη βροχή των αστεριών! Εμείς σας προτείνουμε προϊόντα που ξεχωρίσαμε για να νιώθετε πάντα ασφαλείς όσο είστε στον ήλιο και να είστε προετοιμασμένοι απέναντι στα τσιμπήματα.

Αντηλιακή κρέμα με χρώμα

Προϊόν για ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες, με αδιάβροχη υφή. Παρέχει πολύ υψηλή προστασία από τον ήλιο και είναι ιδανικό για ευαίσθητες, μικτές-λιπαρές επιδερμίδες. Εφαρμόστε την κρέμα που χαρίζει ματ αποτέλεσμα και χρώμα πριν από την έκθεσή σας στον ήλιο. Ανανεώνετε συχνά και σε άφθονη ποσότητα, ιδιαίτερα μετά το κολύμπι, την εφίδρωση ή μετά το σκούπισμα με την πετσέτα.

Hampton Sun

Προστατεύετε το δέρμα σας από τις ακτίνες του ήλιου απολαμβάνοντας όμως ταυτόχρονα μια πολυτελή εμπειρία. Το θρεπτικό SPF4 Oil της Hampton Sun, με τη φυσική μεταξένια υφή του, περιέχει συστατικά υψηλής ποιότητας που βελτιώνουν την υγεία της επιδερμίδας. Λατρεμένο στην Αμερική από τις σταρ του Χόλιγουντ, δεν μπορούμε παρά να το βάλουμε πρώτο στη λίστα λόγω του απίστευτα σαγηνευτικού του αρώματος. Στη Hampton Sun πιστεύουν ότι θα πρέπει όχι μόνο να προστατεύουμε το δέρμα μας ενώ βρισκόμαστε στον ήλιο αλλά και να επαναφέρουμε τη χαμένη υγρασία της επιδερμίδας μας κατά την ηλιοθεραπεία. Επιτρέψτε στο δέρμα σας να απολαύσει το Walnut Oil, που ενεργοποιεί φυσικά τη διαδικασία του μαυρίσματος και χαρίζει μια βαθιά, ομαλή, ηλιοκαμένη λάμψη. Αισθανθείτε το δέρμα σας λείο, ενυδατωμένο και ανανεωμένο, με τα εκχυλίσματα της Aloe Vera. Το ενυδατικό λάδι SPF4: • απορροφάται γρήγορα και αφήνει μια μεταξένια λάμψη. • είναι υποαλλεργικό και δερματολογικά ελεγμένο. • είναι ιδανικό για όλους τους τύπους δέρματος. • περιέχει βιταμίνη E, Aloe Vera, Walnut Oil. *Αυτό το προϊόν συνιστάται σε εκείνους που επιλέγουν να κάνουν ηλιοθεραπεία και έχουν δέρμα που δεν είναι επιρρεπές στο έγκαυμα. Προσφέρει τη μικρότερη δυνατή προστασία από τον ήλιο. Τρόπος χρήσης: Ανακινήστε καλά τη συσκευασία πριν ψεκάσετε. Εφαρμόστε 30 λεπτά πριν από την έκθεσή σας στον ήλιο. Επαναλάβετε μετά το κολύμπι, την ηλιοθεραπεία και τη χρήση πετσέτας. Μην ψεκάζετε απευθείας στο πρόσωπο, ψεκάστε πρώτα στα χέρια και εφαρμόστε.

Αντηλιακό προσώπου

Αντηλιακή κρέμα της πολυαγαπημένης μας Apivita για πολύ υψηλή προστασία, ειδικά σχεδιασμένη για τις ανάγκες της ευαίσθητης επιδερμίδας, με ελαφριά, υποαλλεργική σύνθεση, χωρίς άρωμα και με ανθεκτικότητα στο νερό. • Προσφέρει φωτοπροστασία ευρέος φάσματος από τις ακτίνες UVA, UVB, IR και BLUE LIGHT με ένα φωτοσταθερό συνδυασμό φίλτρων. • Προλαμβάνει και καταπραΰνει τους ερεθισμούς με την ενυδατική της υφή χάρη στο φυσικό σύμπλοκο χαμομηλιού. • Προλαμβάνει την πρόωρη γήρανση χάρη στο πατενταρισμένο εκχύλισμα πρόπολης. Τα αντηλιακά BEE SUN SAFE σέβονται την επιδερμίδα και το θαλάσσιο οικοσύστημα. Εχουν «καθαρές» συνθέσεις που περιλαμβάνουν βιοαποκοδομήσιμα συστατικά και δεν περιέχουν φίλτρα που βλάπτουν τα κοράλλια. Χρησιμοποιούμε υπεύθυνη συσκευασία, από ανακυκλωμένα και ανακυκλώσιμα υλικά.

Αντηλιακό μαλλιών

Ο ήλιος, το αλάτι και το χλώριο ξεθωριάζουν το χρώμα των μαλλιών εξασθενίζουν και ταλαιπωρούν τη δομή τους, με αποτέλεσμα να γίνονται θαμπά, άτονα και εύθραυστα. To Huile Genereuse της Kerastase Soleil περιέχει UVA και UVB φίλτρα για αντιοξειδωτική προστασία και βιταμίνη Ε για προστασία από τη θερμότητα. Χαρίζει άμεση λάμψη, λείανση και απαλότητα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο σε στεγνά όσο και σε νωπά μαλλιά.

20 | περί υγείας |

proionta epidermidas_x2.indd 20

7/20/22 4:40 PM

AirNews

Lip Balm/Stick με δείκτη προστασίας

Συχνά ξεχνάμε να προστατεύσουμε από τον ήλιο τα χείλη μας. Ενδεικτική αυτού του γεγονότος είναι η διαπίστωση πως τα χείλη αποτελούν το πιο συχνό σημείο εντοπισμού ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Δεν θα πρέπει λοιπόν ποτέ να ξεχνάμε να εφαρμόζουμε στην επιφάνειά τους ειδικό αντηλιακό προϊόν. Το Ultra Protection Stick της La Prairie με δείκτη προστασίας 40 είναι σχεδιασμένο για την αποτελεσματική προστασία των χειλιών, των ματιών και της μύτης από τις βλαβερές επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας.

Ενυδατική κρέμα προσώπου

Καλοκαίρι αλλά το βράδυ πρέπει να θυμηθούμε την κρέμα μας. Το δέρμα μας λόγω της επιπλέον λιπαρότητας που εμφανίζει τις ζεστές μέρες του χρόνου μάς δίνει τη –λανθασμένη– εντύπωση πως δεν χρειάζεται extra ενυδάτωση. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Ο κίνδυνος αφυδάτωσης της επιδερμίδας εμφανίζεται τώρα πιο απειλητικός από ποτέ, ακριβώς γιατί δεν τον αντιλαμβανόμαστε εγκαίρως. Επιλέγουμε λοιπόν μία ενυδατική κρέμα με ελαφριά, δροσερή υφή και κατά προτίμηση σε μορφή gel για να απορροφάται πιο γρήγορα. H Aquasource της Biotherm ανταποκρίνεται ιδανικά. Είναι ανάλαφρη, μη λιπαρή, ενυδατώνει καλά το δέρμα και έχει δροσιστικό άρωμα.

Μάσκα μαλλιών

Ιαματικό νερό

Αλλο ένα προϊόν που δεν πρέπει να λείπει από το νεσεσέρ μας είναι μία καλή μάσκα μαλλιών. Η ενισχυμένη της σύσταση θα προσφέρει εντατικά οφέλη στην τρίχα, αναβαθμίζοντας την ποιότητά της και αποκαθιστώντας τις φθορές που ο ήλιος και η θάλασσα άφησαν στο πέρασμά τους. Ξεχωρίσαμε τη Solar Sublime της L’Oreal Professionnel, που είναι ειδικά σχεδιασμένη για τη θρέψη και την επανόρθωση των μαλλιών μετά την έκθεση στον ήλιο.

Λατρεμένο καθ’όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού αλλά και τον χειμώνα μετά τις βουτιές στην πισίνα. Τονώνει και καταπραΰνει το δέρμα οποιαδήποτε στιγμή μέσα στη μέρα προσφέροντάς του αίσθηση δροσιάς και ενυδάτωσης. Είναι πολύ αναζωογονητικό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως. Πριν τη κρέμα ημέρας για τόνωση και extra ενυδάτωση, μετά το μακιγιάζ για σταθεροποίηση και οποιαδήποτε άλλη στιγμή για δροσιά και ανακούφιση.

After Sun

NIVEA από γενιά σε γενιά! Η έκθεση στον ήλιο ερεθίζει και αφυδατώνει την επιδερμίδα και για τον λόγο αυτόν χρειαζόμαστε ένα ενυδατικό προϊόν που παράλληλα θα την ανακουφίσει. Ανέκαθεν κάποιο προϊόν της NIVEA βρίσκεται στην τσάντα μας και ειδικότερα φέτος το νέο NIVEA Sun IN-SHOWER Refreshing After Sun Lotion θα μας συνοδεύει παντού. Ανήκει στην οικογένεια των conditioner σώματος της NIVEA για χρήση μέσα στο ντους. Αφού ξεπλύνετε το αφρόλουτρο, εφαρμόζετε το προϊόν στο σώμα σας και μετά από λίγα δευτερόλεπτα το ξεπλένετε. Περιέχει εκχύλισμα αγγουριού, ανακουφίζει, δροσίζει και καταπραΰνει το δέρμα.

Εντομοαπωθητικό προϊόν

Ξεμπερδέψτε με τα ενοχλητικά κουνούπια με τον πιο ανώδυνο και αποτελεσματικό τρόπο. Το Μύρτιλο & Σιτρονέλα εντομοαπωθητικό γαλάκτωμα της Korres είναι ιδανικό για την εξοχή και τις καλοκαιρινές νύχτες με έλαιο μύρτιλου, andiroba και εκχύλισμα neem tree. Ιδανικό για παιδιά άνω των 3 ετών. Χωρίς paraben, mineral oil, silicone, propylene glycol, ethanolamine. Οδηγίες χρήσης: Απλώστε στο πρόσωπο και σε όλο το σώμα αποφεύγοντας την περιοχή γύρω από τα μάτια.

| περί υγείας | 21

proionta epidermidas_x2.indd 21

7/20/22 4:18 PM

Κυστική ίνωση Διάγνωση και θεραπεία

κυστική ίνωση ή αλλιώς ινοκυστική νόσος είναι μια ανίατη, χρόνια και κληρονομούμενη γενετική διαταραχή στην οποία συσσωρεύεται κολλώδης βλέννα στους πνεύμονες και στο πεπτικό σύστημα. Η συχνότητα εμφάνισής της στην Ευρώπη κυμαίνεται περίπου μεταξύ 1 στα 8000 ή 1 στα 10000 άτομα και είναι συχνότερη μεταξύ των Καυκάσιων λαών. Η νόσος μπορεί να προσβάλλει σχεδόν όλα τα όργανα του οργανισμού, αλλά κυρίως το αναπνευστικό σύστημα, αυξάνοντας των κίνδυνο εμφάνισης λοιμώξεων των πνευμόνων και προκαλώντας βήχα, δύσπνοια, παραρρινοκολπίτιδα, χρόνιες βρογχίτιδες ακόμα και αιμόπτυση. Επιπλέον, προσβάλλει το πάγκρεας όπου με την απόφραξη του παγκρεατικού και χοληφόρου πόρου παρεμποδίζεται η πέψη των τροφών, δεν γίνεται σωστά η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και είναι δυνατόν να προκληθεί παγκρεατική ανεπάρκεια, νεανικός διαβήτης είτε ακόμα και παγκρεατίτιδα. Άλλα συμπτώματα είναι το χρόνιο κοιλιακό άλγος, η χρόνια διάρροια, ο ειλεός των νεογνών, η στειρότητα κυρίως στους άνδρες, διαταραχές στην σωματική διάπλαση, οστεοπόρωση, προβλήματα στο συκώτι, καθώς και ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα άλατος στον ιδρώτα.

1500 μεταλλάξεις! Η κυστική ίνωση κληρονομείται με αυτοσωμικό υπολειπόμενο τρόπο και οφείλεται σε απουσία, ανεπαρκή ποσότητα, είτε λειτουργική ή δομική μετάλλαξη του γονιδίου CFTR, υπεύθυνου για τη σύνθεση της αντίστοιχης CFTR πρωτεΐνης, η οποία ευθύνεται για τη μεταφορά των ιόντων χλωρίου σε επίπεδο κυτταρικής μεμβράνης. Το εν λόγω γονίδιο εντοπίζεται στο μεγάλο βραχίονα του 7ου χρωμοσώματος του ανθρώπου. Μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί πάνω από 1500 μεταλλάξεις που ευθύνονται για τη νόσο. Αξίζει να τονιστεί πως το επίπεδο εκδήλωσης της νόσου εξαρτάται σημαντικά και από την ηλικία του ασθενούς.

Γράφει η Κυριακή Δεγαΐτα

Τεστ ιδρώτα (sweat test) Το πρώτο και πιο χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο για τον εντοπισμό της νόσου είναι η εργαστηριακή εξέταση που λέγεται τεστ ιδρώτα (sweat test), στην οποία μετράται η συγκέντρωση των ιόντων χλωρίου στον ιδρώτα του ατόμου. Όταν η συγκέντρωση των ιόντων χλωρίου είναι μεγαλύτερη των 60 mmol/L τότε θεωρείται παθολογική, κάτω από 40 mmol/L θεωρείται φυσιολογική, ενώ μεταξύ 40 και 60 mmol/L θεωρείται οριακή. Η συγκεκριμένη εξέταση δεν έχει καμία διαγνωστική αξία σε νεογνά ούτε σε ασθενείς με έκζεμα ή οίδημα. Αξίζει να σημειωθεί πως για οριακές τιμές συγκεντρώσεων ιόντων χλωρίου ή για ελαφρώς αυξημένες μπορεί να ευθύνονται και άλλες παθολογικές καταστάσεις λόγου χάριν η πυρεξία και η αφυδάτωση ή κάποια θεραπευτική αγωγή που ακολουθεί ο ασθενής όπως τα διουρητικά. Επιπροσθέτως, μια σύγχρονη μέθοδος είναι ο γενετικός έλεγχος ή αλλιώς η ανάλυση του DNA, με την οποία όμως μπορούμε να ανιχνεύσουμε τις πιο συνήθεις μεταλλάξεις, ενώ οι σπάνιες πιθανότατα δεν θα εντοπιστούν. Άλλα υψηλής διαγνωστικής αξίας τεστ περιλαμβάνουν τη μέτρηση των επιπέδων του ανοσοδραστικού ορού θρυψινογόνου στα πλαίσια του νεογνικού ελέγχου για κυστική ίνωση, των επιπέδων των παγκρεατικών ενζύμων στο δωδεκαδακτυλικό υγρό, της συγκέντρωσης λίπους ή ελαστάσης στα κόπρανα, της διαφοράς ρινικού δυναμικού και το σπερμοδιάγραμμα. Μεγάλης σημασίας είναι και η διενέργεια γενετικού ελέγχου σε υποψήφιους γονείς. Ο μοριακός έλεγχος πρέπει να πραγματοποιείται είτε πριν την κύηση είτε στα αρχικά στάδια αυτής. Εάν και τα δυο μέλη του ζευγαριού αποδειχθούν φορείς τότε λαμβάνουν έγκαιρα την κατάλληλη γενετική συμβουλευτική, ώστε να επιλέξουν την ενδεδειγμένη γι’ αυτούς μέθοδο προγεννητικής διάγνωσης.

Θεραπεία Η αντιμετώπιση των αναπνευστικών προβλημάτων είναι το πιο επίμαχο ζήτημα για τη θεραπεία της κυστικής ίνωσης. Για τη βελτίωση του πνευμονικού αερισμού και τη μείωση των βρογχικών εκκρίσεων χρει-

άζεται επαρκής ενυδάτωση του ασθενούς, καθώς και χορήγηση βλεννολυτικών, βρογχοδιασταλτικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Σε περιπτώσεις μολυσματικών επιπλοκών ενδείκνυται η χορήγηση εισπνεόμενων αντιβιοτικών όπως η αζιθρομυκίνη,η τομπραμυκίνη,η αζτρεονάμη και η λεβοφλοξασίνη, ενώ σε καταστάσεις καρδιοαναπνευστικής ανεπάρκειας απαραίτητη είναι η χορήγηση διουρητικών και καρδιοτονωτικών φαρμάκων, καθώς και η οξυγονοθεραπεία. Ακόμη, ο ασθενής πρέπει να διατρέφεται με εύπεπτη τροφή πλούσια σε πρωτεΐνες, ενώ ο θηλασμός των ασθενών νεογνών κρίνεται απαραίτητος. Αναφορικά με τη διατροφή, συστήνεται η πρόσληψη συμπληρωμάτων βιταμινών Α,D,E και Κ και των μετάλλων φθορίου και ψευδαργύρου. Επιπλέον, έχει βρεθεί μια νέα κατηγορία φαρμάκων που στοχεύει στη ρύθμιση της CFTR πρωτεΐνης και είναι τα εξής: l Η ιβακαφτόρη, που είναι δισκίο και χορηγείται από του στόματος, βρέθηκε πως αποτελεί αποτελεσματική θεραπεία για παιδιά άνω των 6 ετών που πάσχουν από σπάνια μετάλλαξη της νόσου, παρόλα αυτά είναι μια αρκετά ακριβή θεραπεία και δεν είναι αποτελεσματική για κοινές μεταλλάξεις. l Το Lumacaftor, το οποίο συνδυάζεται με την ιβακαφτόρη για ασθενείς ομόζυγους ως προς συγκεκριμένη μετάλλαξη της νόσου. l Το Orkambi, το οποίο έλαβε άδεια κυκλοφορίας που ισχύει για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2015 και χρησιμοποιείται σε ασθενείς από 2 ετών και άνω. Αν και μετά την ανακάλυψη των φαρμάκων που ρυθμίζουν την CFTR πρωτεΐνη σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος στη θεραπεία της νόσου, ωστόσο οι σοβαρές παρενέργειες όπως στο ήπαρ, αλλά και άλλες, καθώς και το υψηλό κόστος παραμένουν ακόμη εμπόδια. Πέρα από αυτά τα φάρμακα, όμως, με τη βοήθεια τεχνικών της γενετικής μηχανικής, μπορούν να ανακαλυφθούν και νέοι μοριακοί στόχοι για την αντιμετώπιση της κυστικής ίνωσης. Μέσω σύγχρονων μοντέλων βιολογίας όπως η νανοτεχνολογία του DNA και η μεταβολομική μπορούν να μας αποκαλυφθούν νέα μονοπάτια και εν τέλει νέοι θεραπευτικοί στόχοι για την κυστική ίνωση. u

22 | περί υγείας |

kistiki inosi_L.indd 22

7/20/22 4:18 PM

Οσα πρέπει να γνωρίζουμε για την προσωποποιημένη φροντίδα Στην προσωποποιημένη φροντίδα (ΠΦ), γνωστή και ως προσωποκεντρική, ασθενοκεντρική κ.λπ., έχει δοθεί από τον ΠΟΥ ο ορισμός «η ενδυνάμωση του πληθυσμού να αναλάβει την ευθύνη της υγείας του και όχι τον ρόλο του παθητικού αποδέκτη των υπηρεσιών υγείας».

Γράφει η Στέλλα Αργυριάδου MD, PhD Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης, Γ/Ο Ιατρός, τ Δ/ντρια ΕΣΥ, Υπεύθυνη ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α Χρυσούπολη – Καβάλα

ια την κατανόηση της ΠΦ, θα πρέπει να γνωρίζουμε τις έννοιες της «υγιούς γήρανσης», αποτέλεσμα της εκρηκτικής αύξησης του πληθυσμού >60 και συνεπώς της αύξησης του ποσοστού των ανθρώπων με χρόνια νοσήματα. Εχει μετρηθεί ότι το 50% των ανθρώπων >60 ετών παρουσιάζουν τουλάχιστον 3 νοσήματα ενώ μόνο το 17% των ασθενών με στεφανιαία νόσο πάσχει μόνο από αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι τα 2/3 των πόρων των υπηρεσιών υγείας απορροφώνται από άτομα με πολλαπλή νοσηρότητα και ότι αυτή έχει σημαντικές συνέπειες στην ποιότητα ζωής τους (κίνδυνος θανάτου, αναπηρίας, εγκλεισμού σε ιδρύματα, οικονομικής επιβάρυνσης, κ.λπ.). Επίσης, ο όρος συννοσηρότητα, δηλαδή «η συνύπαρξη δυο νόσων ή καταστάσεων στον ίδιο ασθενή, με κάποια αιτιολογική συνάφεια µε παθοφυσιολογική βάση (Stress & λειτουργία των διαφόρων συστημάτων) ή η συνύπαρξη καταστάσεων με κάποια αλληλεπίδραση (ψυχικές συνέπειες µιας σωµατικής νόσου) ή τέλος η

συνύπαρξη που επηρεάζει άµεσα ή έµµεσα την πορεία και την πρόγνωση της κάθε νόσου», θα πρέπει να διακριθεί από την πολυνοσηρότητα, που ορίζεται ως «ο κάθε συνδυασμός μιας χρόνιας νόσου με τουλάχιστον μία άλλη οξεία ή χρόνια νόσο, συσχετιζόμενη ή μη, με βιοψυχοκοινωνικό ή σωματικό παράγοντα κινδύνου, που μπορεί να οδηγήσει σε μια αυξανόμενη ανικανότητα, ή μειωμένη ποιότητα ζωής ή ευαλωτότητα». Σύμφωνα με τον ορισμό της ΠΦ, η διαχείριση αυτών των πολύπλοκων καταστάσεων εστιάζει στις διαφορετικές ανάγκες του κάθε ασθενή, στις στάσεις και στις πεποιθήσεις απέναντι στην ασθένεια του. Ετσι, αναγνωρίζονται τα δικαιώματά τους για την ενεργό συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων, την επιλογή θεραπείας, προστασίας προσωπικών δεδομένων αλλά και ισότιμης πρόσβασης στις δομές υγείας. Επομένως, εκτός των βιολογικών χαρακτηριστικών της νόσου που εστιαζόταν το παλαιού τύπου πατερναλιστικό μοντέλο ιατρικής (συστάσεις) και οι εξελίξεις του (οδηγίες και πρωτόκολλα), περάσαμε σε ένα περιβάλλον με αλλαγές εστιασμένες στον ασθενή, στην αλλαγή της φιλοσοφίας διαχείρισης των αναγκών και όχι των συμπτωμάτων. Η οικονομική κρίση, η πρόσβαση των υγειονομικών και των ασθενών στις νέες τεχνολογίες, η εξ αποστάσεως παρακολούθηση κ.λπ. οδή-

γησαν στην έγκυρη, υπεύθυνη ενημέρωση των ασθενών για τις επιλογές που αφορούν την κατάστασή τους (τις υπάρχουσες θεραπευτικές δυνατότητες, συνυπολογισμό του κίνδυνου, την επιβάρυνση, το όφελος, την πρόγνωση). Ετσι, απέκτησε τεράστια σημασία η ποιότητα ζωής και η λειτουργική ικανότητα των ασθενών. Η πραγματοποίηση αυτού του μοντέλου, απαιτεί εκπαιδευμένους στην ΠΦΥ επαγγελματίες υγείας που συν-λειτουργούν, δημιουργώντας έτσι την ομάδα υγείας. Στην προσέγγιση του ασθενούς στην φροντίδα υγείας υπάρχουν οι ακόλουθες μορφές: l Η ανεξάρτητη ιατρική προσέγγιση (αυτόνομη ιατρική λειτουργία) l Η πολυεπιστημονική προσέγγιση (συνεργασία ανεξάρτητη, παράλληλη) με υπεύθυνο επιστήμονα ανάλογα με την ανάγκη του ασθενούς l Η συμβουλευτική - πολυεπιστημονική προσέγγιση (ο υπεύθυνος επιστήμονας διαβουλεύεται με τους άλλους κατά την κρίση του) l Η διεπιστημονική προσέγγιση (επιστήμονες διαφορετικών επαγγελμάτων που μοιράζονται κοινό πληθυσμό, με κοινούς στόχους, συνυπευθυνότητα, με αλληλοσυμπληρωματικές δραστηριότητες για την εξασφάλιση της ολιστικής διαχείρισης καταστάσεων) Η λειτουργία αυτών των ομάδων βασίζεται στο σύνολο των δεξιοτήτων, εμπειρίας, γνώσεων, με κοινό σκοπό την παραγωγή καλύτερων αποτελεσμάτων. Η δημιουργία μιας ομάδας υγείας προϋποθέτει από τα μέλη της αναπτυγμένο «κοινωνικό ραντάρ», όπως αναφέρει ο D. Goleman (2009), που διακρίνεται, σε πρώτο επίπεδο, την ανάγνω-

ση, σε δεύτερο, την αντίδραση και τέλος στο τρίτο επίπεδο, την ενσυναίσθηση, δηλαδή την κατανόηση υφιστάμενων προβληματισμών, ανησυχίας πίσω από τα συναισθήματα κάποιου ανθρώπου. Εχοντας αναπτυγμένη την ενσυναίσθηση –τη βαθύτερη επικοινωνιακή διαδικασία– η ομάδα υγείας προσπαθεί να διατηρήσει τη λειτουργικότητα, την ικανότητα αυτοφροντίδας, την αυτοεκτίμηση και επομένως την ισορροπία ψυχική και σωματική των ασθενών. Αυτό επιτυγχάνεται με τη θεμελίωση μιας συνεχούς επικοινωνίας μεταξύ των μελών της ομάδας, με στόχο τη λήψη των βέλτιστων κλινικών αποφάσεων, βασιζόμενης στον αλληλοσεβασμό, στην ισοτιμία, στη μέγιστη παροχή αλληλεξαρτώμενων γνώσεων, στον συντονισμό και στην κοινή ευθύνη απέναντι στους ασθενείς και το περιβάλλον τους. Συνεπώς, η επαφή με τον ασθενή μιας μονάδας ΠΦ από την ομάδα υγείας σημαίνει: μελέτη του προβλήματος, προγραμματισμός σχεδίου δράσης, ανάθεση – καταμερισμός εργασίας, προτεραιότητες, μέγιστη αξιοποίηση των γνώσεων για την επίλυση του προβλήματος. Οι υπηρεσίες παρέχονται και κατ’ οίκον ή στο οποιοδήποτε περιβάλλον του ασθενούς και εστιάζουν στην ανακούφιση του πόνου, του συναισθηματικού φορτίου, την παρακίνηση για ενεργό συμμετοχή της οικογένειας και του κοινωνικού δικτύου (φροντιστές, ευρύτερο εργασιακό περιβάλλον, κοινότητα) και γενικότερα στο πλαίσιο που ζουν και αλληλεπιδρούν οι ασθενείς. Τελειώνοντας, μελέτες έδειξαν ότι πληθυσμοί που απολαμβάνουν υπηρεσίες ΠΦ είναι πιο ικανοποιημένοι, αναρρώνουν γρηγορότερα, με λιγότερες διαγνωστικές δοκιμασίες και παραπομπές και οι δεσμοί τους με την ομάδα συμβάλλουν στη συμμόρφωσή τους σε δράσεις πρόληψης. u

| περί υγείας | 23

frontida_R.indd 23

7/20/22 4:29 PM

Ευρυαγγείες

Γιατί πονάνε πιο πολύ τα πόδια μου το καλοκαίρι; Πολύ συχνό ερώτημα, ιδίως των γυναικών, και κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

ο καλοκαίρι μπορεί να φέρει διάφορους προβληματισμούς σε όσους έχουν ευρυαγγείες. Η ζέστη, ο αυξημένος κίνδυνος αφυδάτωσης, Της τα μακρινά ταξίδια και το Κατερίνας Πούλου μόνιμο ερώτημα «Είμαι Αγγειοχειρουργού MD, MSc έτοιμη για την παραλία;». Οι αυξημένες θερμοκρασίες του καλοκαιριού αποτελούν έναν σημαντικό περιβαλλοντικό παράγοντα ο οποίος διαστέλλει τα αγγεία μας. Οι φλέβες διαστέλλονται το καλοκαίρι και αυτό μπορεί να βοηθάει τον οργανισμό να εξισορροπήσει τις λειτουργίες του, αλλά μπορεί και να μας δημιουργήσει κάποια ενοχλητικά συμπτώματα όπως ο πόνος. Τι μπορώ να κάνω για να βελτιώσω τα συμπτώματα: ● Να αποφεύγω την πολύωρη ηλιοθεραπεία και τις ώρες της ημέρας με τις πιο αυξημένες θερμοκρασίες. ● Να βάζω αντηλιακό. ● Να έχω καλή ενυδάτωση. ● Να αποφεύγω την ορθοστασία για ώρες , όπως και την πολύωρη καθιστική στάση. ● Να φοράω ελαστικές κάλτσες όσο περισσότερο μπορώ, όσο δύσκολο και εάν ακούγεται λόγω ζέστης. ● Αθληση, άθληση άθληση. Βελτιώνει και είναι απαραίτητη για την καλή φλεβική κυκλοφορία. ● Να έχω τα πόδια μου ψηλά βοηθάει στην ξεκούραση και στην αποσυμφόρηση του φλεβικού συστήματος. ● Να φοράω άνετα ρούχα.

Χρειάζεται να φτιάξω το φλεβικό μου πρόβλημα;

Οι ευρυαγγείες, οι κιρσοί και γενικότερα τα φλεβικά προβλήματα μπορούν να αντιμετωπιστούν καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οι θεραπείες όμως τους καλοκαιρινούς μήνες ενέχουν περιορισμούς λόγω της ανάγκης μη έκθεσης στον ήλιο. Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την παρουσία φλεβικής ανεπάρκειας ή όχι και για τη διάγνωση χρειάζεται οπωσδήποτε κλινική αγγειοχειρουργι-

κή εξέταση και απεικονιστική εξέταση με υπέρηχο. Οι θεραπευτικές μέθοδοι είναι ελάχιστα επεμβατικές και αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να σταματήσει η καθημερινότητα, πράγμα πολύ βασικό γιο όλους μας. Το καλοκαίρι είναι μια μικρή περίοδος που θέλουμε όλοι να τη χαρούμε στο έπακρο χωρίς περιορισμούς. Επομένως, η αντιμετώπιση των ευρυαγγειών και των φλεβικών προβλημάτων χρήζουν καλύτερου προγραμματισμού κατά την υπόλοιπη διάρκεια του έτους. ◆

24 | περί υγείας |

evriagies_L.indd 24

7/20/22 4:20 PM

Υπνος εν μέσω καύσωνα Πώς μπορούμε να κοιμηθούμε με τη θερμοκρασία στα ύψη; Ο καθηγητής Russell Foster του Τμήματος Κλινικών Νευροεπιστημών της Οξφόρδης μάς ενημερώνει για τα δέοντα.

αλοκαίρι σημαίνει να διαβάζεις στη σκιά ενός δέντρου, να απολαμβάνεις τις μεγάλες νύχτες και να στέκεσαι γύρω από το μπάρμπεκιου με τους φίλους σου. Καλοκαίρι είναι η μυρωδιά του φρεσκοκομμένου γρασιδιού, του ηλιοκαμένου δέρματος, του αντηλιακού, του θαλασσινού νερού. Περιλαμβάνει την αξιοποίηση του ήλιου, της ζέστης και της φύσης. Τι γίνεται όμως όταν ο υδράργυρος ανεβαίνει στο κόκκινο; Πώς μπορούμε να κοιμηθούμε ήρεμοι; Ο καθηγητής Russell Foster του Τμήματος Κλινικών Νευροεπιστημών της Οξφόρδης τονίζει μερικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε την ποιότητα του ύπνου σας. Πριν πάτε για ύπνο l Κάντε ένα δροσερό ή χλιαρό ντους ή μπάνιο. l Βρέξτε το πρόσωπο και τα χέρια σας με μια βρεγμένη πετσέτα ή χρησιμοποιήστε ένα μπουκάλι ψεκασμού γεμάτο νερό και μετά σταθείτε μπροστά σε έναν ανεμιστήρα. l Μουλιάστε τα πόδια σας σε κρύο νερό για 10 λεπτά πριν πάτε για

ύπνο, καθώς η θερμότητα χάνεται πιο γρήγορα μέσω των άκρων σας (πόδια και κεφάλι) ή βάλτε τις κάλτσες σας στο ψυγείο. l Το βρέξιμο των μαλλιών σας είναι μια άλλη εναλλακτική. Τρόποι για να βελτιώσετε το περιβάλλον του ύπνου σας Η υπερβολική ζέστη μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά σας να αποκοιμηθείτε, να παραμείνετε κοιμισμένοι και να αισθάνεστε αναζωογονημένοι από τον ύπνο. l Επιλέξτε το πιο δροσερό μέρος του σπιτιού για να κοιμηθείτε αν όχι το υπνοδωμάτιό σας. Μια ήσυχη, σκοτεινή και δροσερή περιοχή θα βελτιώσει τον ύπνο σας. l Κοιμηθείτε κάτω αν μπορείτε, καθώς η ζέστη ανεβαίνει προς τα πάνω.

Εάν είναι δυνατόν, προσπαθήστε να κοιμηθείτε μόνοι. l Χρησιμοποιήστε ανεμιστήρες σε επαρκώς αεριζόμενο χώρο. Βεβαιωθείτε ότι το δωμάτιο στο οποίο βρίσκεστε έχει ανοιχτή πόρτα ή παράθυρο, ώστε ο καθαρός αέρας να μπορεί να ρέει μέσα στο δωμάτιο. l

Γενικές συμβουλές ύπνου κατά τη διάρκεια του καύσωνα l Πίνετε άφθονο νερό κατά τη διάρκεια της ημέρας, για να διατηρείτε το σώμα σας ενυδατωμένο και δροσερό ενώ κοιμάστε. Η αφυδάτωση είναι μια κοινή αιτία που δεν μπορείτε να κοιμηθείτε (αϋπνία). l Η πολλή εφίδρωση μπορεί να προκαλέσει μυϊκές κράμπες –που σχετίζονται με χαμηλή περιεκτικότητα σε κάλιο– επομένως, τρώτε φρούτα

όπως μπανάνες με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο. l Οταν χρησιμοποιείτε ανεμιστήρα, έχετε την πόρτα του υπνοδωματίου ανοιχτή για να επιτρέπεται η ροή του αέρα. l Τοποθετήστε έναν δίσκο με παγάκια μπροστά από τον ανεμιστήρα, για να κρυώσει ο αέρας που φυσάει γύρω από το δωμάτιο. l Μη φοράτε ρούχα ή φοράτε ελαφριά, φαρδιά ρούχα, κατά προτίμηση κατασκευασμένα από φυσικές ίνες όπως βαμβάκι ή λινό, που επιτρέπουν στον αέρα να κυκλοφορεί γύρω από το δέρμα. Αποφύγετε τα συνθετικά υφάσματα. l Εάν πρέπει να έχετε ένα σεντόνι από πάνω σας, δοκιμάστε να αφήσετε τα πόδια σας έξω από το σεντόνι, καθώς η θερμότητα του σώματος θα διαφύγει μέσω των ποδιών σας. l Ενυδατώστε το ξηρό δέρμα πριν τον ύπνο με μια κρέμα με βάση την αλόη βέρα, ιδανικά να διατηρείται στο ψυγείο. u

ΙΑΣΩ Παίδων: Συνεργασία με τη Γ΄ Παιδιατρική Κλινική του ΕΚΠΑ, ΠΓΝ «Αττικόν»

ο ΙΑΣΩ Παίδων προχώρησε σε σύμπραξη συνεργασίας με τη Γ΄ Παιδιατρική Κλινική του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν». Η έναρξη αυτής της συνεργασίας συμβάλλει ουσιαστικά στην προαγωγή της Παιδιατρικής σε επίπεδο ιατρικής και νοσηλευτικής εκπαίδευσης, κλινικής πράξης και έρευνας για την παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών υγείας προς τους μικρούς ασθενείς. Οι άξονες της συνεργασίας περιλαμβάνουν τη δημιουργία από κοινού εκπαιδευτικών προγραμμάτων, επιστημονικών εκδηλώσεων, συνεδρίων και σεμιναρίων, την εκπαίδευση των ειδικευόμενων ιατρών της Γ΄ Παιδιατρικής Κλινικής, καθώς και την εκπαίδευση ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού στο ΙΑΣΩ Παίδων και στα Ειδικά Ιατρεία και στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν». Επίσης, η αντιμετώπιση περιστατικών υψηλού βαθμού δυσκολίας, καθώς και η διενέργεια δια-

γνωστικών και επεμβατικών πράξεων όταν προκύπτουν ανάγκες εξειδικευμένης φροντίδας ή χρήσης ειδικού εξοπλισμού τεχνολογίας αιχμής αποτελούν τους κυριότερους άξονες της συνεργασίας. Επιπρόσθετα, η δημιουργία και η εφαρμογή κοινών πρωτοκόλλων αντιμετώπισης των νοσημάτων σύμφωνα με τα σύγχρονα βιβλιογραφικά δεδομένα έχουν ως στόχο την προαγωγή των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας. Σε επίπεδο ερευνητικού έργου και με τη σύμφωνη έγκριση των επιστημονικών συμβουλίων, το ΙΑΣΩ Παίδων και η Γ΄ Παιδιατρική Κλινική θα συμμετέχουν σε κοινές ερευνητικές δραστηριότητες. Η κα Βάνα Παπαευαγγέλου, καθηγήτρια Παιδιατρικής και Λοιμωξιολογίας, διευθύντρια Γ΄ Παιδιατρικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «Αττικόν», δήλωσε ιδιαίτερα χαρούμενη καθώς η συνεργασία αυτή μεταξύ δύο κορυφαίων παιδιατρικών κλινικών του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα θα συμβάλει

στην προαγωγή της παιδιατρικής φροντίδας, την ιατρική εκπαίδευση ειδικευόμενων αλλά και νέων παιδιάτρων και τέλος θα ενισχύσει τις ερευνητικές δραστηριότητες και των δύο ιδρυμάτων. Η κα Θεοδώτα Λιακοπούλου-Τσιτσιπή, διευθύντρια Ιατρικής Υπηρεσίας ΙΑΣΩ Παίδων, διευθύντρια Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής ΙΑΣΩ Παίδων, δήλωσε ευτυχής, καθώς μια προσωπική συνεργασία της με την καθηγήτρια Παιδιατρικής και Λοιμωξιολογίας Βάνα Παπαευαγγέλου, που ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν στην Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια και τα τελευταία δέκα χρόνια στο ΙΑΣΩ Παίδων, φθάνει σήμερα σε μια σημαντική συνεργασία των δυο κορυφαίων παιδιατρικών κλινικών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Η συνεργασία αυτή θα συμβάλει στην προαγωγή της παιδιατρικής φροντίδας πρωτίστως, αλλά και την εκπαίδευση των παιδιάτρων και την ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας των δυο κλινικών. u

| περί υγείας | 25

ipnos_deltia tipou iaso_R.indd 25

7/20/22 4:20 PM

Το φαρμακείο της γειτονιάς Eχοντας μπει στην «καρδιά» του καλοκαιριού ξεχωρίσαμε και σας παρουσιάζουμε αντηλιακά προϊόντα για τη σωστή προστασία του σώματός σας αλλά και για ένα σωστό μαύρισμα. Ερευνα αγοράς: Νάντια Λάμπρη

Soleil Huile Sirene Αντηλιακό έλαιο σε μορφή σπρέι για τα μαλλιά

Αυτό το ασύγκριτα ανάλαφρο, διφασικό σπρέι χωρίς ξέβγαλμα, ιδανικό για το καλοκαίρι, βελτιώνει το φυσικό beach waves look. Εμπλουτισμένο με βιταμίνη Ε από έλαιο Babasu, οι ενυδατικοί παράγοντές του απορροφώνται γρήγορα αφήνοντας αμέσως τα μαλλιά απαλά και ποτέ άκαμπτα. Ενισχύει το φυσικό σχήμα των μαλλιών δημιουργώντας ανάλαφρους κυματισμούς με φωτεινό, λαμπερό φινίρισμα. Ανακινήστε και ψεκάστε στα μήκη και αφήστε το αισθησιακό γιασεμί και την ηλιόλουστη τουμπερόζα του αρώματός του να αγκαλιάσουν τα μαλλιά σας. Ακολουθούν τα οφέλη του προϊόντος. • Ελεγχος του φριζαρίσματος μέχρι και για 24 ώρες • 39% περισσότερη θρέψη • Ανάλαφρο φινίρισμα, που δεν αφήνει τα μαλλιά άκαμπτα • Δίνει σχήμα και υφή στα μαλλιά • Δημιουργεί φωτεινό beach waves look • Απορροφάται γρήγορα και προσφέρει απαλότητα.

Sun Screen Color Velvet Face Cream SPF 50+ Αντηλιακή προστασία προσώπου με χρώμα Intermed Luxurious Protective & Hydrating Lip Balm SPF30 Αντηλιακή φροντίδα χειλιών

O ισορροπημένος συνδυασμός UVA/UVB φίλτρων και πλούσιων ενυδατικών παραγόντων προσφέρει υψηλή προστασία και φροντίδα των χειλιών όσο βρίσκεστε κάτω από τον ήλιο. Η πλούσια σύνθεση της Intermed με κολλαγόνο, βούτυρο καριτέ, jojoba oil, προβιταμίνη B5, βιταμίνες C & E περιποιείται τα ξηρά χείλη και προσφέρει παρατεταμένη ενυδάτωση, ενώ οι σφαίρες υαλουρονικoύ οξέος γεμίζουν τις γραμμές των χειλιών, χαρίζοντάς τους όγκο. Εφαρμόστε επαρκή ποσότητα στα χείλη τουλάχιστον 15 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο. Ιδιότητες του προϊόντος: • ματ αποτέλεσμα • χωρίς paraben

Ενα πρωτοποριακό έγχρωμο, διάφανο αντηλιακό προσώπου με μοναδική καλλυντική συμπεριφορά και άριστη εφαρμογή μ’ ένα άγγιγμα. Το Sun Screen Color Velvet εξασφαλίζει πολύ υψηλή προστασία και ομοιόμορφο χρωματικό τόνο, γιατί προσφέρει αποτελεσματική κάλυψη σε δυσχρωμίες, σημάδια και δερματικές ατέλειες, ενώ το χρώμα παραμένει σταθερό και αναλλοίωτο για πολλές ώρες. Χάρη στην επαναστατική καινοτομία Second Skin Technology, δημιουργεί την αίσθηση ενός αόρατου «δεύτερου δέρματος» και παράλληλα αφήνει μια βελούδινη αίσθηση στην επιδερμίδα, προσφέρει ματ, ομοιογενή όψη και απαλύνει την όψη των ρυτίδων. Προλαμβάνει τα σημάδια της φωτογήρανσης και προστατεύει από δυσχρωμίες που δημιουργούνται από την έκθεση στον ήλιο. Το προϊόν χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα: • Προσφέρει βελούδινη αίσθηση και ματ όψη για 6 ώρες και απορροφά τη λιπαρότητα και το σμήγμα • Απαλύνει την όψη των ρυτίδων • Είναι ανθεκτικό στο νερό, επιτρέποντας στο δέρμα να αναπνέει • Δεν διεισδύει στις βαθύτερες στιβάδες της επιδερμίδας και δεν εισχωρούν στην κυκλοφορία του αίματος • Δεν ανιχνεύεται στο θαλασσινό νερό, διαφυλάσσοντας το θαλάσσιο περιβάλλον.

Eau Thermale Spray Το ιαματικό νερό της Avène απευθείας από την πηγή

Το σπρέι ιαματικού νερού της Avène προσφέρει στο ευαίσθητο δέρμα τις καταπραϋντικές, απαλυντικές & αντι-ερεθιστικές του ιδιότητες. Καταπραΰνει και ενισχύει όλους τους τύπους δέρματος, ακόμη και τους πιο ευαίσθητους. Μια καθημερινή φροντίδα που μπορεί να βοηθήσει κάθε στιγμή! Δοκιμάστε το: • σε ερεθισμένο δέρμα • μετά από μια επιφανειακή δερματολογική πράξη • μετά από ηλιακό ερύθημα • μετά τον καθημερινό καθαρισμό του προσώπου • για σταθεροποίηση του μακιγιάζ • για καταπράυνση του δέρματος μετά το ντεμακιγιάζ • για καταπράυνση του δέρματος μετά το ξύρισμα, την αποτρίχωση ή το λέιζερ • σε περίπτωση κοκκινίλας, εκζέματος, ή κνησμού • μετά τα σπορ ή έντονη δραστηριότητα, στο ταξίδι, σε δέρμα που «τραβάει» • για να δροσιστείτε.

26 | περί υγείας |

FARMAKEIO GEITONIAS_PROIONTIKO_x2.indd 26

7/20/22 4:21 PM

AirNews

Suncare Tanning body oil Υψηλή προστασία με ηλίανθο & καρότο

Αντηλιακό λάδι σώματος που προσφέρει ασφαλή προστασία, ενώ παράλληλα χαρίζει ένα λαμπερό μαύρισμα. Με τη μεταξένια, μη λιπαρή υφή του θρέφει και περιποιείται την επιδερμίδα και την αφήνει απαλή, ενυδατωμένη και όμορφα αρωματισμένη. Ειδικότερα: • προσφέρει φωτοπροστασία ευρέος φάσματος από τις ακτίνες UVA και UVB με ένα φωτοσταθερό συνδυασμό φίλτρων. • ενισχύει και αναδεικνύει το φυσικό μαύρισμα της επιδερμίδας με εκχύλισμα καρότου. • ενυδατώνει και θρέφει την επιδερμίδα σε βάθος με λάδι ελιάς και ηλίανθου. • χαρίζει αντιοξειδωτική προστασία με λυκοπένιο και βιταμίνη Ε. Ψεκάστε ελαφρώς στο δέρμα και για καλύτερο αποτέλεσμα, μετά τον ψεκασμό κάντε απαλό μασάζ με τις άκρες των δαχτύλων σας. Ετσι, απορροφάται καλύτερα από το δέρμα. Αμέσως μόλις το στεγνώσετε, εφαρμόστε μία ενυδατική φροντίδα.

Anthelios Age Correct SPF50 Αντηλιακή κρέμα προσώπου νέας γενιάς που προστατεύει και διορθώνει τα σημάδια γήρανσης

Η Anthelios Age Correct ανήκει στη νέα γενιά αντηλιακής προστασίας που προλαμβάνει και διορθώνει τα σημάδια φωτογήρανσης σε 4 εβδομάδες. Με τη νέα τεχνολογία CELLOX-B3 TECH™ με Mexoryl XL, είναι σχεδιασμένη να περιορίζει τις βλάβες που δημιουργούνται από UVB/UVA, IR-A & ρύπανση. Προσφέρει προστασία ευρέος φάσματος, περιορίζει την προσκόλληση ρύπων στην επιδερμίδα και προστατεύει από το οξειδωτικό στρες που προκαλείται από τη ρύπανση. Προστασία ευρέος φάσματος και ενεργά δερματολογικά συστατικά, υαλουρονικό οξύ, νιασιναμίδη και PHE Resorcinol. Η La Roche Posay κατέχει βαθιά γνώση πάνω στις επιπτώσεις των ακτινών UV στο δέρμα, ειδικά όταν συνδέονται με ρύπανση & οξείωση, που προκαλούν αόρατες και ορατές βλάβες (όπως σκούρες κηλίδες, ρυτίδες και έλλειψη ελαστικότητας). Ετσι, δημιούργησε ένα προϊόν, που όχι μόνο προστατεύει το δέρμα, αλλά διορθώνει και όλες τις υπαρκτές βλάβες με κλινικά αποδεδειγμένα αποτελέσματα και μια υφή με υψηλή καλλυντική αξία. Ακολουθούν τα πιο σημαντικά στοιχεία του προϊόντος: • Μη λιπαρή υφή για 24ωρη ενυδάτωση • Βελούδινο αποτέλεσμα • Υποαλλεργικό • Δεν προκαλεί μαύρα στίγματα • Αποτελεσματικό κατά της γήρανσης με ενεργά δερματολογικά συστατικά (κατακερματισμένο υαλουρονικό οξύ + Phe-Resorcinol + νιασιναμίδη) • 24ωρη ενυδάτωση.

Lierac Sunissime Fluide Protecteur Anti-Age Global SPF50 Αντηλιακή - Αντιγηραντική κρέμα προσώπου

Το Lierac Sunissime Fluide Protecteur Energisant SPF50 περιέχει το καινοτόμο σύμπλοκο ολοκληρωμένης προστασίας και τόνωσης Global Protect & Energy εμπνευσμένο από στοιχεία από τη φωτοθεραπεία, με σύνθεση που αποτελείται από: • σύστημα φίλτρων εξαιρετικά ευρέος φάσματος, που παρέχει προστασία από ακτίνες UVA, UVB, υπέρυθρες και ορατό φως και προλαμβάνει από όλα τα σημάδια της φωτογήρανσης (ρυτίδες, απώλεια σφριγηλότητας, κηλίδες). • τονωτικό συμπύκνωμα ομορφιάς με προ-ταυρίνη, υαλουρονικό οξύ και πεπτίδιο ενεργοποίησης του μαυρίσματος, που αναδομεί την επιδερμίδα, διεγείρει την ανανέωση και την ενυδάτωση των κυττάρων και παρατείνει το μαύρισμα. Αποτελεί ολοκληρωμένη φροντίδα ολικής αντιγήρανσης, αντηλιακής προστασίας και τόνωσης. Παρέχει προστασία κατά των ρυτίδων, της χαλάρωσης και των καφέ κηλίδων. Με λεπτόρευστη, απολαυστική υφή, εξαιρετικά φίνα και απαλή, για αόρατο τελείωμα στην επιδερμίδα. Με νέο καλοκαιρινό και εθιστικό άρωμα με νότες από νερό καρύδας, περγαμόντο, άνθος γιασεμιού.

Cocosolis Choco Sun Tan Body Oil Για έντονα σοκολατένιο μαύρισμα! Το λάδι Choco Sun Tan Body Oil αποτελεί ένα φυσικό προϊόν το οποίο δημιουργήθηκε από bio έλαια ψυχρής έκθλιψης και υψηλής ποιότητας, με σεβασμό στη φύση και στον άνθρωπο. Συμβάλλει στο έντονο, βαθύ και διαρκές μαύρισμα, ταυτόχρονα διατηρεί την υγρασία του δέρματος και το κάνει απαλό, λείο και ελαστικό. Χρησιμοποιήστε το επίσης ως μάσκα για πιο εντατική φροντίδα του δέρματός σας ή ακόμα και ως λάδι μασάζ για ένα χαλαρωτικό αποτέλεσμα αρωματοθεραπείας. Απλώστε το λάδι, αφήστε να δράσει τουλάχιστον 30 λεπτά ή ακόμη και όλη τη νύχτα. Περιέχει φυσικά συστατικά όπως: • έλαιο καρύδας, που συμβάλλει στο έντονο, βαθύ και διαρκές μαύρισμα, κλειδώνει την υγρασία και θρέφει το δέρμα. • έλαιο κακάο, που διευκολύνει το ομοιόμορφο, βαθύ και έντονο μαύρισμα. • πολύτιμο bio φυτικό λάδι, που διεγείρει την ανάπτυξη και την αναγέννηση των νέων κυττάρων. • λάδι κάνναβης, που ενυδατώνει και το πιο ξηρό και ευαίσθητο δέρμα, αναγεννά τα κύτταρα και λειαίνει την επιδερμίδα. • έλαιο από γλυκό αμύγδαλο, που λειαίνει την επιδερμίδα, μαλακώνει και θρέφει. • βιολογικό λάδι από αβοκάντο. Mε δυνατές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, πλούσιο σε φυσική βιταμίνη Ε είναι μέγας βοηθός στη μάχη κατά των ελευθέρων ριζών.

| περί υγείας | 27

FARMAKEIO GEITONIAS_PROIONTIKO_x2.indd 27

7/21/22 1:45 PM

Η πόσιμη γέλη 100% φυσικού πυριτίου

Fungοr Nail Care

Η κατάλληλη λύση για τη φροντίδα και υγιεινή των νυχιών Αποφύγετε τις αλλοιώσεις από την ονυχομυκητίαση χάρη στο διάλυμα τοπικής εφαρμογής της Healthcode.

o Fungοr Nail Care είναι διάλυμα τοπικής εφαρμογής με αιθέριο έλαιο 100% βιολογικά καλλιεργούμενης στην Ελλάδα ρίγανης (Οriganum vulgare spp. hirtum) για τη φροντίδα και την υγιεινή των νυχιών. Αποτελεί εξαιρετική επιλογή για την αποφυγή των αλλοιώσεων του νυχιού (πάχυνση επιφάνειας νυχιού, ευθρυπτότητα, κιτρίνισμα) που προκαλούνται από την ονυχομυκητίαση. Περιέχει αιθέριο έλαιο ρίγανης, θυμαριού, κανέλας, γαρίφαλου, tea tree oil και έλαιο σπόρου ηλίανθου, καλέντουλας, άρκευθου και λεμονιού, καθώς και φυσική βιταμίνη Ε. Διαθέτει ιδανικό συνδυασμό συστατικών με συνεργιστική και αποδεδειγμένη δράση για άμεσα αποτελέσματα. www.oregano4life.gr ◆

(Silicea Gastro-Intestinal Gel Direct)

Πώς λειτουργεί και από τι σας ανακουφίζει.

ο Silicea GastroIntestinal Gel DIRECT καταπραΰνει με απόλυτα φυσικό τρόπο τα συμπτώματα οξέων και χρόνιων γαστρεντερικών διαταραχών, ακόμα και σε περιπτώσεις παθήσεων όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS). Η γέλη πυριτικού οξέος, που αποτελεί το δραστικό συστατικό του Silicea GastroIntestinal Gel DIRECT, δεσμεύει τους παθογόνους μικροοργανισμούς, τις τοξίνες και τα αέρια ανακουφίζοντας παράλληλα από: ● πόνο στο στομάχι ● φούσκωμα, μετεωρισμό

δυσπεψία, καούρες ναυτία, εμετό, ● διάρροια ● συμπτώματα συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου (IBS) ● οξείες και χρόνιες γαστρεντερικές διαταραχές. Το Silicea Gastro-Intestinal Gel DIRECT, λόγω της δραστικής του ουσίας που είναι η γέλη πυριτικού οξέος, λειτουργεί όπως ένα σφουγγάρι δεσμεύοντας και απορροφώντας τους παθογόνους μικροοργανισμούς και τις τοξίνες τους, τα οποία στη συνέχεια απεκκρίνονται με φυσικό τρόπο μέσω της εντερικής οδού. ● Δρα άμεσα και αποτελεσματικά. ● Είναι 100% φυσικό προϊόν. ● Κατάλληλο για παιδιά. www.hubner.gr ◆ ● ●

STRATH®

Το 100% φυσικό πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής Τι συστατικά περιέχει και όλα όσα σας προσφέρει.

ο Strath® Original είναι 100% φυσικό πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα διατροφής για τη βελτιστοποίηση της σωματικής και πνευματικής απόδοσης και υγείας. Παράγεται στην Ελβετία από το 1961 με την πατενταρισμένη φυτική μαγιά strath® με περισσότερα από 50 επιλεγμένα φυτικά εκχυλίσματα. Περιέχει 61 απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στην πλέον φυσική και απορροφήσιμη μορφή τους (11 βιταμίνες, 20 αμινοξέα, 19 μέταλλα & ιχνοστοιχεία, 11 δομικά συστατικά), με κλινικά αποδεδειγμένη δράση. Το συμπλήρωμα διατροφής Strath® Original είναι κατάλληλο για όλη την οικογένεια. Δεν περιέχει συντηρητικά, χρώματα και τεχνητά αρώματα και μπορεί να ληφθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.

Το Strath® Original: υποστηρίζει το ανοσοποιητικό σύστημα. ● προσφέρει ενέργεια & τόνωση. ● ενισχύει τη μνήμη, τη συγκέντρωση και την πνευματική απόδοση. ● μειώνει το αίσθημα κόπωσης και εξάντλησης. ● παρέχει διατροφική υποστήριξη κατά την εγκυμοσύνη & τον θηλασμό. ● βελτιώνει τη διαταραχή διάσπασης προσοχής σε παιδιά. ● βελτιστοποιεί την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών από την τροφή ή από άλλα συμπληρώματα διατροφής. Strath® «Το πράσινο ελιξίριο»: Διατίθεται σε σιρόπι, ταμπλέτες και σταγόνες. www.strath.gr ◆ ●

28 | περί υγείας |

HEALTHCODE deltia tipou_L.indd 28

7/20/22 4:22 PM

ADDS.indd 4

7/21/22 4:12 PM

ADDS.indd 2

7/20/22 4:23 PM