Περί Υγείας 28

ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

TEYXOΣ 28 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2023

IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS MΕΠΕ» info@online-techpress.gr

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΥΛΗΣ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr

ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Βασίλης Παπαδάκης vasilis@allabouthealth.gr

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Απαρτίζεται αποκλειστικά από Συντάκτες Υγείας

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ

ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Αγγελόπουλος Θεόδωρος

Καλαμπόκας Μανόλης

Καρανδρέας Αναστάσιος (Τάσος)

Σιάσος Γεράσιμος

ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Παναγιώτα Α. Αλευρίτη

ΕΔΡΑ

Αργοστολίου 108

Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο

Tηλ.: 210 7474890

Φαξ: 210 7470108

ΙΔΡΥΤΗΣ

Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com)

Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα

άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται

προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρ-

τήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται

η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδή-

ποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογρα-

φίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια

του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Μικρόβια

Πώς έχει επηρεαστεί η ανθεκτικότητά τους στα αντιβιοτικά ...........2

Αλλεργική Ρινίτιδα

Πού οφείλεται και γιατί επηρεάζει κάποιους ανθρώπους; 3

Λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού

Έχουν εποχική διακύμανση; 4

Covid-19

Πώς μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες; ........................5

Άσθμα και παιδιά

Τα ωμέγα-3 λιπαρά μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισής του 6

Γεράσιμος Σιάσος Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Ομάδα Εργασίας Καρδιάς και Διαβήτη της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας

Παχυσαρκία και καρδιοπάθειες 7

Μανόλης Καλαμπόκας

Μαιευτήρας-Χειρούργος Γυναικολόγος, MSc, PhD

Τα πολυδύναμα δημοτικά ιατρεία της Αθήνας 8

Αλλεργική Ρινίτιδα

Ποιος ο ρόλος του ανοσοποιητικού

9

Αναστάσιος (Τάσος) Καρανδρέας Ιατρός Χειρούργος MD, Ph.D, FACS Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής Ιατρικού Αθηνών

Αίμα στα κόπρανα 10

Αιμορροϊδοπάθεια

Πλήρης και οριστική θεραπεία στο Ιατρικό Αθηνών 11 Γαστρεντερικές παθήσεις

Ποιες είναι οι συνηθέστερες και πώς αντιμετωπίζονται ................... 12

Αυτισμός

Είναι ασαφές αν τα άτομα με αυτισμό γερνούν διαφορετικά 14

Μυϊκή μνήμη

Δημιουργείται μέσω της άσκησης και παραμένει στο σώμα σας 15

Νόσος Πάρκινσον

Αλλαγές στο αίμα συμβαίνουν χρόνια πριν τη διάγνωση 16

HMPV

Αποτελεί αιτία πνευμονικών λοιμώξεων για παιδιά και ενήλικες 17

Άγχος

Πώς μπορούμε να το καταπολεμήσουμε;..............................................18

Έντερο

Πώς το επηρεάζει η εγκυμοσύνη 19

Γονική αποξένωση

Θεωρείται μορφή ενδοοικογενειακής βίας 20

Σχολικός εκφοβισμός

Πόσο απειλεί την υγεία

Συνέντευξη

Νίκος Καρατζόλας

πρίλιος, γεμάτος φως και τριγύρω η άνοι -

ξη...Η διάθεση ανεβαίνει και ταυτόχρονα

έ ρχονται οι εξορμήσεις στην εξοχή, οι οικογενειακές συγκεντρώσεις και οι εορτασμοί, λόγω του Πάσχα. Περίοδος χαράς και ξεγνοιασιάς που συνέπεσε και με την επανεκλογή του Tedros Adhanom Ghebreyesus, ως γενικού διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Για την επόμενη πενταετία ο ΠΟΥ επικεντρώνεται στην προαγωγή της υγείας και την πρόληψη ασθενειών με την αντιμετώπιση των β αθύτερων αιτιών τους, στον ριζικό αναπροσανατολισμό των συστημάτων υγείας προς τη ν πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, στην ενίσχυση των συστημάτων ετοιμότητας και ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, σ την αξιοποίηση της δύναμης της επιστήμης, της καινοτομίας, των δεδομένων και των τεχνολογιών για την προώθηση της υγείας και σ την ενίσχυση του ΠΟΥ ως ηγετικής αρχής για την παγκόσμια υγεία και για την επίτευξη σημαντικής επιρροής στις χώρες.

Μέ σα στο αισιόδοξο πλάνο του ΠΟΥ θέλουμε να μείνει στα λημέρια της λήθης και η πολύχρονη ταλαιπωρία που μας προκάλεσε ο κορωνοϊός, ωστόσο, ο μακροχρόνιος Covid-19 λέγεται ό τι έχει επηρεάσει σχεδόν το 40% των συνανθρώπων μας με λοίμωξη SARS-CoV-2. Η μειωμένη παροχή οξυγόνου στα κύτταρα του νευρικού συ στήματος μπορεί να τα «σιωπήσει» και οι σιωπηλοί αυτοί νευρώνες πιθανολογείται ότι είναι υπ εύθυνοι για κάποια μακρά συμπτώματα του κορωνοϊού, όπως οι διαταραχές στην όραση και η γνωστική εξασθένιση κ.λπ.

Πέρα, όμως, από τη μακρά Covid, η νέα παραλλαγή «Αρκτούρος» του κορωνοϊού απασχολεί με ν την επιστημονική κοινότητα, αλλά δεν έχει δώσει σήμα μεγάλου κινδύνου σε άλλες χώρες, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε σε συνέντευξή του ο κ. Βασιλακόπουλος, καθησυχάζοντας τον κόσμο, μιας και όπως είπε, η νέα π αραλλαγή δεν έχει επικρατήσει ή αυξηθεί ιδιαίτερα. Ωστόσο, ο κορωνοϊός δεν πρόκειται να εξαφανιστεί δια μαγείας, πρόσθεσε ο ίδιος, προϊδεάζοντάς μας για ένα νέο εμβόλιο κατά της νόσου από το φθινόπωρο, ενώ εύλογα μας παροτρύνει να χρησιμοποιούμε και τη μάσκα όπου υπάρχει συνωστισμός.

Στα δικά μας τώρα, στο παρόν τεύχος θα ενημερωθείτε, όπως πάντα, για επίκαιρα ζητήματα. Εκτενής αναφορά γίνεται σε προβλήματα τ ου αναπνευστικού, καθότι από τη μία η παγκόσμια ρύπανση περιβάλλοντος και από την ά λλη η ανοιξιάτικη γύρη φαίνεται να αυξάνουν δραματικά τα ποσοστά των αλλεργιών, ενώ θα απολαύσετε και θέματα, τόσο ψυχικής και σωματικής υγείας όσο και ομορφιάς.

Καλή σας ανάγνωση Αφροδίτη Ντάικου

Πώς έχει επηρεάσει η πανδημία την

ανθεκτικότητα των

α αντιβιοτικά είναι φάρμακα που έχουν

σχεδιαστεί για τη θεραπεία λοιμώξεων που

προκαλούνται από βακτήρια (για παράδειγμα, δερματικές λοιμώξεις). Δεν δρουν

σε λοιμώξεις που προκαλούνται από άλλα

μικρόβια, όπως ιούς (συμπεριλαμβανομένου του

Covid-19 και της γρίπης) ή και μύκητες.

Τα βακτήρια υπάρχουν εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια και είναι πολύ ικανά στην επιβίωση. Από τις αρχές

του 20ού αιώνα, όταν τα αντιβιοτικά εισήχθησαν ως φάρμακα για την καταπολέμηση των λοιμώξεων, τα

βακτήρια έχουν αναπτύξει διάφορους τρόπους για να προστατευτούν και να αποφύγουν την εξόντωσή τους. Όταν γίνεται κακή ή υπερβολική χρήση αντιβιοτικών, δημιουργούνται περισσότερες ευκαιρίες για τα βακτήρια να αναπτύξουν και να βελτιώσουν την προστασία τους. Αυτό συμβάλλει σε ένα πρόβλημα που ονομάζεται αντίσταση στα αντιβιοτικά ή μικροβιακή

ανθεκτικότητα, όπου τα βακτήρια εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου, έτσι ώστε τα αντιβιοτικά να μη δρουν πλέον εναντίον τους.

Αλλά πώς έχει επηρεάσει η πανδημία του Covid-19

τη χρήση αντιβιοτικών και το πρόβλημα της αντοχής στα αντιβιοτικά; Μία πρόσφατη μελέτη που ανέλυσε δεδομένα πωλήσεων φαρμακευτικών προϊόντων

από 71 χώρες υποδηλώνει ότι όσο αυξάνονταν τα

κρούσματα Covid-19 τόσο αυξάνονταν οι πωλήσεις αντιβιοτικών. Οι ερευνητές εξέτασαν τις πωλήσεις τεσσάρων οικογενειών αντιβιοτικών που συνήθως συνταγογραφούνται σε λοιμώξεις του αναπνευστικού (κεφαλοσπορίνες, πενικιλίνες, μακρολίδες και τετρακυκλίνες) από τον Μάρτιο του 2020 έως τον Μάιο του 2022. Πήραν δεδομένα μηνιαίων πωλήσεων για αυτά τα αντιβιοτικά ανά 1.000 άτομα και από μια ξεχωριστή βάση δεδομένων και συγκέντρωσαν, επίσης, δεδομένα για τις λοιμώξεις από Covid-19. Για τη σύγκριση, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τις παγκόσμιες τάσεις των πωλήσεων αντιβιοτικών από το 2018.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός πως διαπίστωσαν ότι οι πωλήσεις αντιβιοτικών μειώθηκαν απότομα τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2020. Αυτή η πτώση

ήταν πιθανότατα αποτέλεσμα της εξάπλωσης λιγότερων λοιμώξεων, ενώ οι άνθρωποι βρίσκονταν υπό αυστηρά μέτρα καραντίνας και ίσως ορισμένοι να απέφευγαν την υγειονομική περίθαλψη. Ωστόσο, οι πωλήσεις αντιβιοτικών αυξήθηκαν σταδιακά στη συνέχεια. Η αναζωπύρωση των αναπνευστικών ιογενών λοιμώξεων, εκτός του Covid-19, με τη χαλάρωση των περιορισμών μπορεί να συνέβαλε στην αύξηση των πωλήσεων των αντιβιοτικών από το 2021 και μετά. Μέχρι τον Μάιο του 2022, οι πωλήσεις είχαν επιστρέψει λίγο κάτω από τα προ πανδημίας επίπεδα. Χρησιμοποιώντας στατιστικά μοντέλα, οι ερευνητές βρήκαν μια συσχέτιση μεταξύ της αύξησης των ποσοστών Covid-19 και των υψηλότερων πωλήσεων αντιβιοτικών.

Covid-19 και αντιβιοτικά

Η έρευνα έχει εντοπίσει προηγουμένως εποχικές αιχμές στη χρήση αντιβιοτικών που συσχετίζονται με την εποχή των χειμερινών ιών. Αυτό είναι ανησυχητικό, γιατί τα αντιβιοτικά έχουν σχεδιαστεί για να στοχεύουν τα βακτήρια και δεν έχουν καμία επίδραση σε ιούς, όπως εκείνοι που προκαλούν κρυολόγημα ή γρίπη.

Πολλές συνταγές αντιβιοτικών σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ακατάλληλες. Ωστόσο, η διάκριση της ιογενούς από τη βακτηριακή λοίμωξη μπορεί να είναι δύσκολη κλινικά, ειδικά, στα αρχικά στάδια της μόλυνσης. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί μερικές φορές οι ασθενείς αρχίζουν να λαμβάνουν αντιβιοτικά, ενώ περιμένουν τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων. Στις αρχές της πανδημίας της νόσου Covid-19, η συνταγογράφηση αντιβιοτικών βασίστηκε πιθανώς σε προηγούμενη εμπειρία με τη γρίπη, όπου τα ποσοστά δευτερογενούς βακτηριακής λοίμωξης είχαν αναφερθεί ότι ήταν έως και 65%.

Αλλά καθώς η πανδημία προχωρούσε, τα δεδομένα έδειξαν ότι η βακτηριακή συνλοίμωξη στον Covid-19 ήταν μικρότερη από 10%. Δημοσιεύτη -

καν ειδικές οδηγίες συνταγογράφησης αντιβιοτικών για ασθενείς με Covid-19.

Ωστόσο, παρά τις αυξανόμενες ενδείξεις ότι η βακτηριακή συνλοίμωξη στον Covid-19 είναι χαμηλή, η έρευνα έδειξε ότι η συνταγογράφηση αντιβιοτικών μεταξύ των ασθενών με Covid-19 έχει παραμείνει υψηλή. Αυτή η τελευταία μελέτη παρέχει περαιτέρω στοιχεία ότι τα αντιβιοτικά συνταγογραφούνται συχνά σε ασθενείς με Covid-19.

Ο μύκητας Candida auris

Δεν έχουν γίνει ανθεκτικά μόνο τα βακτήρια αλλά και οι μύκητες. Ο μύκητας Candida auris εξαπλώθηκε εντυπωσιακά στα χρόνια της πανδημίας στις Η.Π.Α. και η θνησιμότητα που προκαλεί υπολογίζεται στο 50% των μολύνσεων.

Ο Candida auris (εν συντομία C. auris) είναι ένας μύκητας τύπου ζύμης, αλλά έχει πολλαπλές διεθνείς προειδοποιήσεις για την επικινδυνότητά του. Ενώ οι περισσότερες λοιμώξεις που προκαλεί θεραπεύονται με τη χρήση αντιμυκητιασικών φαρμάκων, γνωστών ως εχινοκανδίνες, οι επιστήμονες ανησυχούν με την αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων που είναι πολύ ανθεκτικές στις τρεις κύριες κατηγορίες αντιμυκητιασικών που είναι σήμερα διαθέσιμες. Οι γιατροί πρέπει να συνδυάσουν πολλούς τύπους φαρμάκων σε υψηλές δόσεις, για να θεραπεύσουν τους ασθενείς –με άγνωστο βαθμό επιτυχίας κάθε φορά.

Είναι ασυνήθιστο μια μυκητιασική λοίμωξη να μεταδίδεται από άτομο σε άτομο, αλλά αυτό συμβαίνει με τον C. auris. Συνήθως, η μόλυνση συμβαίνει αφότου ένας ασθενής έχει κλείσει αρκετές εβδομάδες νοσηλείας. Τελικά, ο μύκητας μπορεί να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας σηψαιμία ή και σε πληγές, στις οποίες μπορεί να προκαλέσει σοβαρές λοιμώξεις. Αυτό μπορεί να σκοτώσει τον ασθενή, εάν το ανοσοποιητικό του σύστημα έχει ήδη αποδυναμωθεί.

Γιατί οι λοιμώξεις του ανώτερου

αναπνευστικού

Ανακαλύφθηκε νέος ανοσοποιητικός μηχανισμός στη μύτη που καταπολεμά τους

Ερευνητές από το Massachusetts Eye and Ear Infirmary και συνεργάτες τους ανακάλυψαν μια ανοσοαπόκριση στη μύτη που καταπολεμά τους ιούς που ευθύνονται για λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «The Journal of Allergy and Clinical Immunology» επισημαίνει μια βιολογική βασική αιτία για την εποχιακή διακύμανση των ιογενών λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος που βλέπουμε κάθε χρόνο, που καταδεικνύεται

πιο πρόσφατα σε όλη την πανδημία Covid-19.

Η μύτη είναι ένα από τα πρώτα σημεία επαφής μεταξύ του εξωτερικού περιβάλλοντος και του εσωτερικού του

σώματος, και ως εκ τούτου ένα πιθανό σημείο εισόδου

για παθογόνα που προκαλούν ασθένειες. Τα παθογόνα εισπνέονται ή εναποτίθενται απευθείας (όπως και από τα χέρια) στο μπροστινό μέρος της μύτης, όπου κινούνται προς τα πίσω, μέσω του αεραγωγού και μέσα στο σώμα, μολύνοντας κύτταρα, γεγονός που μπορεί να

οδηγήσει σε λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού.

Ο τρόπος με τον οποίο ο αεραγωγός προστατεύεται από αυτά τα παθογόνα δεν έχει κατανοηθεί πολύ

καλά. Έως ότου μια μελέτη, το 2018, με επικεφαλής

τον δρ. Bleier και τον Mansoor Amiji, διακεκριμένο καθηγητή Φαρμακευτικών Επιστημών στο Northeastern University, αποκάλυψε μια έμφυτη ανοσοαπόκριση που ενεργοποιείται όταν εισπνέονται βακτήρια από τη μύτη: κύτταρα στο μπροστινό μέρος της μύτης ανιχνεύουν τα βακτήρια και στη συνέχεια απελευθερώνουν δισεκατομμύρια μικροσκοπικούς σάκους γεμάτους με υγρό που ονομάζονται εξωκυτταρικά κυστίδια (ή EVs, γνωστά στο παρελθόν ως εξωσώματα) στη βλέννα, για να περιβάλουν και να επιτεθούν στα βακτήρια. Η μελέτη αυτή έδειξε ότι τα εξωκυτταρικά κυστίδια μεταφέρουν

προστατευτικές αντιβακτηριακές πρωτεΐνες, μέσω της

βλέννας από το μπροστινό μέρος της μύτης στο πίσω

μέρος της κατά μήκος του αεραγωγού, κάτι που στη

συνέχεια προστατεύει άλλα κύτταρα από τα βακτήρια.

Για τη νέα μελέτη, οι ερευνητές προσπάθησαν να

προσδιορίσουν εάν αυτή η ανοσολογική απόκριση

πυροδοτήθηκε, επίσης, από ιούς που εισπνέονται από τη μύτη, οι οποίοι είναι η πηγή ορισμένων από τις πιο κοινές λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού.

Μηχανισμός καταπολέμησης ιών

H ερευνητική ομάδα ανέλυσε πώς τα κύτταρα και τα δείγματα ρινικού ιστού που συλλέχθηκαν από τις μύτες ασθενών, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε χειρουργική επέμβαση και υγιών εθελοντών ανταποκρίθη-

καν σε τρεις ιούς: έναν κορωνοϊό και δύο ρινοϊούς που προκαλούν κοινό κρυολόγημα.

Βρήκαν ότι κάθε ιός πυροδότησε μια απόκριση εξωκυτταρικών κυστιδίων από τα ρινικά κύτταρα, χρησιμοποιώντας μια οδό σηματοδότησης, διαφορετική από αυτή που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση των βακτηρίων. Οι ερευνητές ανακάλυψαν, επίσης, έναν μηχανισμό που παίζει ρόλο στην απόκριση κατά των ιών: Μετά την απελευθέρωσή τους, τα εξωκυτταρικά κυστίδια λειτουργούσαν ως δόλωμα, μεταφέροντας υποδοχείς, στους οποίους ο ιός θα δεσμευόταν ο ίδιος αντί για τα ρινικά κύτταρα. Όσο περισσότερα δολώματα τόσο περισσότερο τα εξωκυτταρικά κυστίδια μπορούν να καθαρίσουν τους ιούς στη βλέννα, προτού οι ιοί έχουν την ευκαιρία να συνδεθούν με τα ρινικά κύτταρα, κάτι που καταστέλλει τη μόλυνση. Οι ερευνητές στη συνέχεια εξέτασαν πώς οι ψυχρότερες θερμοκρασίες επηρέασαν αυτή την απόκριση, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη ρινική ανοσία, δεδομένου ότι η εσωτερική θερμοκρασία της μύτης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη θερμοκρασία του εξωτερικού αέρα που εισπνέεται. Πήραν υγιείς εθελοντές σε θερμοκρασία δωματίου και τους εξέθεσαν σε θερμοκρασίες 4,4°C για 15 λεπτά και διαπίστωσαν ότι η θερμοκρασία μέσα στη μύτη έπεσε περίπου 5°C. Στη συνέχεια, εφάρμοσαν αυτή τη μείωση της θερμοκρασίας σε δείγματα ρινικού ιστού και παρατήρησαν αμβλύτερη ανοσολογική απόκριση. Η ποσότητα των εξωκυτταρικών κυστιδίων που εκκρίνονται από τα ρινικά κύτταρα μειώθηκε κατά σχεδόν 42% και οι αντιικές πρωτεΐνες στα εξωκυτταρικά κυστίδια ήταν, επίσης, μειωμένες. Σε συνδυασμό, αυτά τα ευρήματα παρέχουν μια εξήγηση για την εποχιακή διακύμανση στις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού.

Θεραπευτικές δυνατότητες

Οι μελλοντικές μελέτες θα στοχεύσουν στην αναπαραγωγή των ευρημάτων με άλλα παθογόνα. Θα μπορούσαν να γίνουν ως μελέτες πρόκλησης, όπου ένα ζωικό μοντέλο ή ένας άνθρωπος εκτίθεται σε έναν ιό και μετράται η ρινική του ανοσοαπόκριση.

Από τα πρόσφατα ευρήματά τους, οι ερευνητές μπορούν, επίσης, να φανταστούν τρόπους με τους οποίους τα θεραπευτικά

μέσα μπορούν να προκαλέσουν και να ενισχύσουν την έμφυτη ανοσολογική απόκριση της μύτης. Για παράδειγμα, μια φαρμακευτική θεραπεία, όπως ένα ρινικό σπρέι, θα μπορούσε να σχεδιαστεί για να αυξήσει τον αριθμό των εξωκυτταρικών κυστιδίων στη μύτη ή τους δεσμευτικούς υποδοχείς εντός των κυστιδίων.

«Ανακαλύψαμε έναν νέο ανοσοποιητικό μηχανισμό στη μύτη που βομβαρδίζεται συνεχώς και δείξαμε τι διακυβεύει αυτή την προστασία», είπαν οι ερευνητές, και πρόσθεσαν: «Το ερώτημα τώρα είναι πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτό το φυσικό φαινόμενο και να αναδημιουργήσουμε έναν αμυντικό μηχανισμό στη μύτη και να ενισχύσουμε αυτή την προστασία, ειδικά τους πιο κρύους μήνες». Ζ. Ψ.

ιούς και τα βακτήρια.

Οι πνεύμονες μπορούν να λειτουργήσουν λιγότερο

με διάφορους τρόπους και o Covid-19 μπορεί να είναι το έναυσμα.

Γράφει ο Ζήσης Ψάλλας

Αρκετοί υποστηρίζουν πως δεν μπορούν

πια να κάνουν εύκολα αυτό που έκαναν πιο

πριν. Πνευμονολόγοι και εντατικολόγοι που

θεραπεύουν ασθενείς με πνευμονική νόσο, έχουν ακούσει πολλούς από τους ασθενείς

τους που αναρρώνουν από Covid-19 να λένε αυτή τη

φράση, ακόμα και μήνες μετά την αρχική διάγνωση. Αν

και μπορεί να έχουν επιζήσει από την πιο απειλητική

για τη ζωή τους φάση της ασθένειας, δεν έχουν ακόμα

επιστρέψει στην αρχική τους κατάσταση. Δυσκολεύ-

ονται με δραστηριότητες που κυμαίνονται από την έντονη άσκηση μέχρι το πλύσιμο ρούχων.

Αυτά τα παρατεταμένα αποτελέσματα, που ονομάζονται μακρά Covid-19, έχουν επηρεάσει έως και το 20% των ενηλίκων που έχουν διαγνωστεί με Covid-19. Η μακρά Covid-19 περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, όπως ομίχλη εγκεφάλου, κόπωση, βήχα και δύσπνοια. Τα συμπτώματα μπορεί να προκύψουν από βλάβη ή δυσλειτουργία πολλαπλών συστημάτων οργάνων και η κατανόηση των αιτιών είναι υπό έρευνα. Δεν σχετίζονται όλα τα αναπνευστικά προβλήματα με τους πνεύμονες, αλλά σε πολλές περιπτώσεις προσβάλλονται οι πνεύμονες. Η εξέταση των βασικών λειτουργιών των πνευμόνων και του τρόπου με τον οποίο μπορούν να επηρεαστούν από τη νόσο μπορεί να βοηθήσει να διευκρινιστεί τι υπάρχει στον ορίζοντα για ορισμένους ασθενείς μετά από λοίμωξη από Covid-19. Η κύρια λειτουργία των πνευμόνων είναι να φέρνουν αέρα πλούσιο σε οξυγόνο στο σώμα και να αποβάλλουν το διοξείδιο του άνθρακα. Όταν ο αέρας ρέει στους πνεύμονες, έρχεται σε στενή εγγύτητα με το αίμα όπου το οξυγόνο διαχέεται στο σώμα και το διοξείδιο του άνθρακα εξέρχεται από το σώμα. Αυτή η διαδικασία, όσο απλή κι αν ακούγεται, απαιτεί έναν εξαιρετικό συντονισμό της ροής του αέρα ή του αερισμού και της ροής του αίματος ή της αιμάτωσης. Υπάρχουν πάνω από 20 τμήματα στους αεραγωγούς, ξεκινώντας από την κύρια τραχεία, μέχρι τα μικρά μπαλονάκια στο τέλος του αεραγωγού, που ονομάζονται κυψελίδες και βρίσκονται σε στε-

νή επαφή με τα αιμοφόρα αγγεία.

Τη στιγμή που ένα μόριο οξυγόνου φτάνει στο τέ-

λος του αεραγωγού, υπάρχουν περίπου 300 εκατομ-

μύρια από αυτές τις μικρές κυψελίδες, στις οποίες θα μπορούσε να καταλήξει, με συνολική επιφάνεια άνω των 100m2 όπου γίνεται η ανταλλαγή αερίων. Η αντιστοίχιση των ρυθμών αερισμού και αιμάτωσης είναι κρίσιμη για τη βασική λειτουργία των πνευμόνων και μια βλάβη οπουδήποτε κατά μήκος του αεραγωγού μπορεί να δυσκολέψει την αναπνοή με διάφορους τρόπους.

Απόφραξη

– μειωμένη ροή αέρα

Μια μορφή πνευμονικής νόσου είναι η απόφραξη της ροής του αέρα μέσα και έξω από το σώμα. Δύο κοινές αιτίες τέτοιων βλαβών είναι η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και το άσθμα. Σε αυτές τις ασθένειες, οι αεραγωγοί στενεύουν, είτε λόγω βλάβης από το κάπνισμα, όπως είναι συνηθισμένο στη ΧΑΠ είτε λόγω αλλεργικής φλεγμονής, όπως συνηθίζεται στο άσθμα. Και στις δύο περιπτώσεις, οι ασθενείς δυσκολεύονται να βγάλουν αέρα από τους πνεύμονές τους. Οι ερευνητές παρατήρησαν μια συνεχιζόμενη απόφραξη της ροής του αέρα σε ορισμένους ασθενείς που έχουν αναρρώσει από Covid-19. Αυτή η κατάσταση συνήθως αντιμετωπίζεται με συσκευές εισπνοής που παρέχουν φάρμακα, τα οποία ανοίγουν τους αεραγωγούς. Τέτοιες θεραπείες μπορεί, επίσης, να είναι χρήσιμες κατά την ανάρρωση από Covid-19.

Πνευμονική ίνωση

Μία άλλη μορφή πνευμονικής νόσου αναφέρεται ως περιορισμός ή δυσκολία επέκτασης των πνευμόνων. Ο περιορισμός αυτός μειώνει τον όγκο των πνευμόνων και, στη συνέχεια, την ποσότητα του αέρα που μπορούν να λάβουν οι πνεύμονες. Συχνά προκύπτει από τον σχηματισμό ουλώδους ιστού, που ονομάζεται ίνωση στους πνεύμονες, λόγω τραυματισμού.

Η ίνωση πυκνώνει τα τοιχώματα των κυψελίδων, γεγονός που κάνει την ανταλλαγή των αερίων στο αίμα πιο δύσκολη. Αυτός ο τύπος ουλής μπορεί να εμφανιστεί σε χρόνιες πνευμονικές παθήσεις, όπως η ιδιοπαθής πνευμονική ίνωση ή ως αποτέλεσμα σοβαρής πνευμονικής βλάβης σε μια κατάσταση που ονομάζεται σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας ή ARDS (acute respiratory distress syndrome).

Το ARDS μπορεί να προκληθεί από τραυματισμούς

που προέρχονται από τους πνεύμονες, όπως η πνευμονία ή από σοβαρή ασθένεια σε άλλα όργανα, όπως η παγκρεατίτιδα. Περίπου το 25% των ασθενών που αναρρώνουν από ARDS αναπτύσσουν περιοριστική πνευμονοπάθεια.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν, επίσης, ότι οι ασθενείς που έχουν αναρρώσει από Covid-19, ειδικά εκείνοι που είχαν σοβαρή νόσο, μπορεί αργότερα να αναπτύξουν περιοριστική πνευμονοπάθεια. Οι ασθενείς με Covid-19 που χρειάζονται αναπνευστήρα δύναται, επίσης, να έχουν ποσοστά ανάρρωσης παρόμοια με εκείνους που χρειάζονται αναπνευστήρα για άλλες παθήσεις. Η μακροχρόνια αποκατάσταση της πνευμονικής λειτουργίας σε αυτούς τους ασθενείς είναι ακόμη άγνωστη. Φάρμακα που θεραπεύουν την ινωτική πνευμονοπάθεια μετά τον Covid-19 υποβάλλονται επί του παρόντος σε κλινικές δοκιμές.

Διαταραχή της αιμάτωσης –μειωμένη ροή αίματος

Τέλος, ακόμα και όταν η ροή του αέρα και ο όγκος των πνευμόνων δεν επηρεάζονται, οι πνεύμονες κάποιες φορές δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τη λειτουργία τους, εάν η ροή του αίματος προς τις κυψελίδες, όπου συμβαίνει η ανταλλαγή αερίων, είναι μειωμένη. Ο Covid-19 σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για θρόμβους αίματος. Εάν οι θρόμβοι αίματος ταξιδεύουν στους πνεύμονες, μπορούν να προκαλέσουν μια απειλητική για τη ζωή πνευμονική εμβολή που περιορίζει τη ροή του αίματος στους πνεύμονες. Μακροπρόθεσμα, οι θρόμβοι αίματος μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν χρόνια προβλήματα στη ροή του αίματος στους πνεύμονες, μια κατάσταση που ονομάζεται χρόνια θρομβοεμβολική πνευμονική υπέρταση ή CTEPH (Chronic Thromboembolic Pulmonary Hypertension). Το 0,5 έως 3% των ασθενών που αναπτύσσουν πνευμονική εμβολή για άλλους λόγους εκτός από Covid-19, αναπτύσσουν αυτό το χρόνιο πρόβλημα. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι σοβαρές λοιμώξεις από Covid-19 μπορούν να βλάψουν τα αιμοφόρα αγγεία του πνεύμονα και να παρεμποδίσουν τη ροή του αίματος κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης.

βέλτιστα

Πώς o Covid-19 μπορεί να

προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες;

Άσθμα: Τα λιπαρά ψάρια μπορούν

να το αποτρέψουν σε παιδιά με μια

συγκεκριμένη γονιδιακή παραλλαγή

Η κατανάλωση περισσότερων ωμέγα-3 λιπαρών μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης επακόλουθου άσθματος στα παιδιά.

Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα συχνά διαφημίζονται

για τα οφέλη τους σε πολλές σημαντικές πτυ-

χές της υγείας και ειδικά για την καρδιά μας.

Μια μελέτη, όμως, αποκάλυψε ένα άλλο πι-

θανό όφελος των ωμέγα-3. Βρήκε ότι η μεγα-

λύτερη διατροφική πρόσληψη ορισμένων τύπων ωμέ-

γα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο να αναπτύξει ένα παιδί άσθμα στην εφηβεία.

Το άσθμα είναι η πιο συχνή χρόνια πάθηση στην

παιδική ηλικία. Ενώ διαθέτουμε θεραπείες για τον

έλεγχο της νόσου στους περισσότερους ασθενείς, δεν υπάρχει ακόμη θεραπεία για το άσθμα –γι’ αυτό

η δυνητική αποτροπή της ανάπτυξής του θα μπορούσε να είναι πολύ σημαντική για ορισμένα άτομα.

Η ερευνητική ομάδα ήθελε να μάθει, εάν η διατροφή στην παιδική ηλικία συνδέεται με την πιθανότητα

ένα παιδί να εμφανίσει άσθμα. Γι’ αυτό, χρησιμοποί-

ησε δεδομένα από περίπου 4.500 παιδιά που είχαν γεννηθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Εξετάστηκε η πρόσληψη δύο τύπων ωμέγα-3 λιπαρών

οξέων μακράς αλυσίδας –γνωστά ως EPA και DHA–που βρίσκονται στα ψάρια σε παιδιά ηλικίας επτά ετών. Υπολογίστηκε η πρόσληψή τους, χρησιμοποιώ-

ντας ένα ερωτηματολόγιο. Στη συνέχεια, παρακολου-

θήθηκε η συχνότητα εμφάνισης νέων περιπτώσεων άσθματος με διάγνωση γιατρού, όταν αυτά τα παιδιά έφτασαν στην ηλικία των 11-14 ετών.

EPA και DHA

Το σώμα μας δεν μπορεί να παράγει πολύ EPA και DHA από ένα λιπαρό μόριο που λέγεται άλφα-λινο-

λενικό οξύ και βρίσκεται στα φυτά, έτσι πρέπει να τα

λαμβάνουμε από τη διατροφή μας. Αυτά τα λιπαρά

οξέα βρίσκονται, κυρίως, σε λιπαρά ψάρια, όπως οι

σαρδέλες, το σκουμπρί, η ρέγγα και ο σολομός –σε μικρότερες ποσότητες βρίσκονται στα αβγά. Διαπιστώθηκε στη μελέτη ότι η πρόσληψη EPA και DHA από τα ψάρια δεν συσχετίστηκε με τον κίνδυνο άσθματος σε ολόκληρο το δείγμα. Ωστόσο, περίπου τα μισά παιδιά στη μελέτη έφεραν μια συγκεκριμένη παραλλαγή ενός γονιδίου που ονομάζεται FADS (Fatty Acid Desaturase > δεσατουράση των λιπαρών οξέων) και σχετίζεται με χαμηλότερα επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Η δεσατουράση των λιπαρών οξέων είναι ένα ένζυμο που μετατρέπει άλλα ωμέγα-3 σε EPA και DHA. Ορισμένα άτομα, λόγω μιας

παραλλαγής του γονιδίου της δεσατουράσης των

λιπαρών οξέων, έχουν ανεπαρκή παραγωγή EPA και DHA στο σώμα τους.

Όταν περιορίστηκε η ανάλυση στα παιδιά με αυτή τη γενετική παραλλαγή, διαπιστώθηκε μια εντυπωσιακή μείωση του κινδύνου άσθματος στα παιδιά που

Γράφει ο Ειδικός Συνεργάτης

κατανάλωναν τα περισσότερα ωμέγα-3. Τα παιδιά με αυτή την παραλλαγή γονιδίου, που κατανάλωναν τουλάχιστον δύο μερίδες ψάρι την εβδομάδα, είχαν το μισό κίνδυνο να αναπτύξουν άσθμα σε σύγκριση με εκείνα που κατανάλωναν σπάνια ψάρια. Ο κίνδυνος ήταν 50% χαμηλότερος, όταν συγκρίθηκαν τα παιδιά που ήταν στο κορυφαίο τεταρτημόριο πρόσληψης των ωμέγα-3 σε σχέση με εκείνα που ήταν στο τελευταίο τεταρτημόριο.

Να σημειωθεί ότι η κύρια ενδογενής πηγή των EPA και DHA είναι μέσω μιας οδού που ρυθμίζεται, κυρίως, από ένζυμα δεσατουράσης που κωδικοποιούνται από τα γονίδια FADS, τα οποία μετατρέπουν το άλφα-λινολενικό οξύ που βρίσκεται στα φυτά και σε ορισμένα έλαια, όπως είναι το λινέλαιο. Αρχικά, το άλφα-λινολενικό οξύ μετατρέπεται σε EPA και μετά σε DHA. Τα άτομα που φέρουν την παραλλαγή rs1535 στο γονίδιο FADS2 έχουν χαμηλότερο ποσοστό μετατροπής του άλφα-λινολενικού σε EPA. Επομένως, τείνουν να έχουν χαμηλότερες συγκεντρώσεις EPA και DHA στο αίμα τους και εξαρτώνται περισσότερο από διατροφικές πηγές για την πρόσληψη των δύο λιπαρών. Αυτό είναι πιθανό να εξηγεί γιατί η υψηλότερη διατροφική πρόσληψη EPA και DHA συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο περιστατικού άσθματος σε αυτή τη γενετική υποομάδα.

Οι ερευνητές αναζήτησαν την επίδραση του γονιδίου, καθώς, εάν τα παιδιά με αυτή την παραλλαγή έχουν χαμηλότερα επίπεδα EPA και DHA, θα πρέπει να ωφεληθούν τα μέγιστα από την υψηλότερη διατροφική πρόσληψη αυτών των δύο λιπαρών. Και αυτό ακριβώς βρέθηκε. Στη συνέχεια, τα ευρήματα επαναλήφθηκαν σε μια ξεχωριστή ομάδα παιδιών από τη Σουηδία. Αν και δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η κατανάλωση περισσότερων ψαριών αποτρέπει ένα επακόλουθο άσθμα στα παιδιά, η μελέτη εντόπισε έναν εύλογο μηχανισμό. Το EPA και το DHA είναι γνωστό ότι έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Δεδομένου ότι το άσθμα είναι μια φλεγμονώδης ασθένεια των αεραγωγών, αυτό σημαίνει ότι η υψηλότερη διατροφική πρόσληψη αυτών των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μπορεί να αποτρέψει το άσθμα, μειώνοντας τη φλεγμονή των αεραγωγών. Θα χρειαστεί περαιτέρω έρευνα για την επιβεβαίωση αυτής της επίδρασης. Ένα ερώτημα είναι εάν η υψηλότερη πρόσληψη ωμέγα-3 σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο παροξυσμών στα παιδιά που έχουν ήδη άσθμα. Το 2016, μια

δανική μελέτη έδειξε ότι η λήψη συμπληρωμάτων ιχθυελαίου κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης άσθματος και συριγμού στο παιδί αργότερα. Το όφελος βρέθηκε να είναι υψηλότερο όταν οι μητέρες έχουν χαμηλά επίπεδα EPA και DHA.

Τα παιδιά δεν καταναλώνουν πολλά ψάρια και εάν πράγματι τα ευρήματα της μελέτης αποδειχθούν αιτιολογικά σε περαιτέρω έρευνα, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια στρατηγική εξατομικευμένης πρωτογενούς πρόληψης του άσθματος σε μια μεγάλη ομάδα πληθυσμού, σύμφωνα με τον γονότυπο. Στο μεταξύ, τα μηνύματα δημόσιας υγείας για αύξηση της πρόσληψης ψαριών θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν. Η σύσταση για τους ενήλικες είναι να καταναλώνουν δύο μερίδες ψαριών την εβδομάδα (που ισοδυναμεί με 280 γραμμάρια ανά εβδομάδα).

Παχυσαρκία και Καρδιοπάθειες

Σύμφωνα με διατυπώσεις της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης,

η παχυσαρκία από μόνη της

Hπαχυσαρκία χαρακτηρίζεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως μία κατάσταση, κατά την οποία έχουμε συσσώρευση παθολογικού ή υπερβάλλοντος λίπους, γεγονός που αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την υγεία μας. Σύμφωνα δε με τις διατυπώσεις, για παράδειγμα της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης (American Medical Association–ΑΜΑ), η παχυσαρκία από μόνη της χαρακτηρίζεται ως νόσημα. Ανεξάρτητα πάντως από τον τρόπο χαρακτηρισμού της, τα άτομα με δείκτη μάζας σώματος πάνω από 30 kg/m2 ορίζονται ως παχύσαρκα, όσο δε αυξάνεται ο δείκτης μάζας σώματος τόσο η παχυσαρκία κατηγοριοποιείται σε μεγαλύτερο βαθμό βαρύτητας. Όσοι έχουν δείκτη μάζας σώματος μεταξύ 25-29.9kg/m2 χαρακτηρίζονται ως υπέρβαροι. Επιπρόσθετα στοιχεία για τη διάγνωση και αναγνώριση της παχυσαρκίας μπορούν να μας δώσουν

κι άλλοι δείκτες, όπως η περίμετρος

της μέσης ή ο λόγος της περιμέτρου

της μέσης προς την περίμετρο στο ύψος των ισχίων.

Η παχυσαρκία, τόσο η παιδική όσο και των ενηλίκων, συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των ιατρών και των συστημάτων υγείας τα τελευταία χρόνια, καθώς φαίνεται να λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις. Ειδικότερα, από τις αναφορές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας φαίνεται

ότι πάνω από 1.9 δισ. ενήλικες είναι υπέρβαροι, εκτιμώντας ότι το ποσοστό των υπέρβαρων μπορεί να φτάνει το 39% του παγκόσμιου πληθυσμού και των παχύσαρκων το 13%. Αλλά και το ποσοστό των υπέρβαρων παιδιών από 1% το 1975 έχει αυξηθεί σε πάνω από 18% το 2016. Το πρόβλημα της παχυσαρκίας και, ειδικότερα, η χρονιότητά του ήδη από την παιδική ηλικία με τις πολλαπλές δυσμενείς επιδράσεις στον οργανισμό αναμένεται τα επόμενα χρόνια να αυξήσει, τόσο τα μεταβολικά νοσήματα, όπως τον σακχαρώδη διαβήτη όσο και να προκαλέσει σημαντικές επιδράσεις στην καρδιαγγειακή υγεία και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Από την παχυσαρκία στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Τα καρδιαγγειακά νοσήματα συνεχίζουν να αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου στις περισσότερες χώρες του δυτικού κόσμου. Ο λιπώδης ιστός λειτουργεί ενδοκρινικά, παράγοντας ορμόνες και κυτοκίνες που καθορίζουν τα επίπεδα συστηματικής φλεγμονής με ποικίλες δυσμενείς επιδράσεις και στο καρδιαγγειακό. Με την αντίσταση δε στην ινσουλίνη και την ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη, οι δράσεις αυτές στο καρδιαγγειακό μπορεί να γίνουν πλέον έκδηλες. Δεδομένα από μελέτες δείχνουν πως η παχυσαρκία σχετίζεται με αύξηση, τόσο της συστολικής όσο και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης. Η αύξηση, επίσης, του σωματικού βάρους συνδέεται με μείωση της προστατευτικής HDL και αύξηση της αθηρογόνου LDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Φαίνεται ότι η παχυσαρκία επιδρά και στο καρδιαγγειακό με αναδιαμόρφωση της αριστερής κοιλίας και εμφάνιση διαστολικής δυσλειτουργίας ή και καρδιακής ανεπάρκειας. Χαρακτηρίζεται, έτσι, η παχυσαρκία ως παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας. Για κάθε αύξηση του δείκτη μάζας σώματος κατά 1kg/ m2, η αύξηση της πιθανότητας εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας ξεπερνάει το 5%. Μπορεί ακόμα να παρατηρηθούν και ηλεκτροκαρδιογραφικές διαταραχές που προδιαθέτουν σε αρρυθμία ή και κολπική μαρμαρυγή –η μείωση δε του σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει τα επεισόδια κολπικής μαρμαρυγής.

Γράφει ο

Γεράσιμος Σιάσος, Πρόεδρος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Καθηγητής Καρδιολογίας, Γ΄ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, ΓΝΝΘΑ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»

νοσούν από καρδιαγγειακά νοσήματα και είναι, είτε υπέρβαρα είτε ήπια παχυσαρκα να παρουσιάζουν καλύτερη εξέλιξη της νόσου τους σε σχέση με ελλιποβαρή άτομα. Το παράδοξο αυτό δεν μπορεί να εξηγηθεί επαρκώς πρέπει, όμως, να τονιστεί ότι αφορά σε άτομα με ήδη εγκατεστημένη νόσο όταν, δηλαδή, η παχυσαρκία έχει επιδράσει ήδη δυσμενώς. Επίσης, τα άτομα αυτά μπορεί να έχουν ενεργειακή εφεδρεία σε καταστάσεις, όπως η προχωρημένη καρδιακή ανεπάρκεια που αποτελεί μια υπερμεταβολική κατάσταση. Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε και το γεγονός ότι τα άτομα αυτά έχουν έναν βλαπτικό παράγοντα, την παχυσαρκία, που αν την αντιμετωπίσουν, μπορεί να μειώσουν έναν παράγοντα κινδύνου.

πει να εφαρμόζεται για τη μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Τελευταία, σε άτομα με εξεσημασμένη παχυσαρκία και ήδη εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο έχουν πάρει ένδειξη για τη μείωση του σωματικού βάρους και των καρδιαγγειακών συμβάντων και φαρμακευτικά σκευάσματα της κατηγορίας, αναλόγων της ανθρώπινης ορμόνης «γλυκαγονόμορφο πεπτίδιο 1 (GLP-1)» σε συνδυασμό με μείωση της διαιτητικής πρόσληψης θερμίδων. Η παχυσαρκία με τις δυσμενείς καρδιομεταβολικές της επιδράσεις αναμένεται να αποτελέσει μείζον πρόβλημα τις επόμενες δεκαετίας με αύξηση της επίπτωσης και των σχετιζόμενων καρδιακών νοσημάτων. Το ενδιαφέρον της ιατρικής κοινότητας για τον ιδιαίτερο αυτό πληθυσμό είναι σημαντικό και αναμένεται να προσφέρει θεραπευτικές επιλογές.

Το παράδοξο της παχυσαρκίας

Παρά τις πολλαπλές βλαπτικές επιδράσεις της παχυσαρκίας έχει παρατηρηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις ατόμων που

Απώλεια βάρους Η απώλεια βάρους πρέπει να αποτελεί θεραπευτικό στόχο σε όλους τους παχύσαρκους όπως, επίσης, και στους παχύσαρκους με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο. Η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει τις καρδιακές απαιτήσεις και να μειώσει τα συμπτώματα, τόσο της καρδιακής ανεπάρκειας όσο και τα σχετιζόμενα με στεφανιαία νόσο ή αρρυθμιολογικά συμβάματα. Μπορεί να βελτιώσει, επίσης, την αντοχή στην κόπωση και τη λειτουργική ικανότητα των πασχόντων. Ιδιαίτερα σε άτομα με εξεσημασμένη παχυσαρκία η βαριατρικήχειρουργική για τη μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να έχει νόημα και πρέ -

χαρακτηρίζεται ως νόσημα.

Τα πολυδύναμα δημοτικά ιατρεία της Αθήνας δίνουν νέα πνοή στην

πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας

ια από τις αρχικές δεσμεύσεις του

δημάρχου της Αθήνας, Κώστα Μπακογιάννη, κατά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας δημοτικής αρχής

το 2019 ήταν και η ενίσχυση του ρόλου των δημοτικών ιατρείων της Αθήνας για την παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας

υγείας στους πολίτες.

Η πρώτη απόφαση της

νέας δημοτικής αρχής

προς αυτό τον σκοπό

ήταν η μετατροπή τρι-

ών εκ των έξι υφιστά-

μενων δομών υγείας

σε πολυδύναμα αστικά

κέντρα υγείας. Με την

και κοινωνικών υπηρεσιών. Αυτή τη στιγμή στα δημοτικά ιατρεία απασχολούνται 56 στελέχη με συμβάσεις Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου, ενώ μέχρι σήμερα έχουν εκτελεσθεί σε αυτά περισσότερα από 300.000 ραντεβού, από τα οποία περισσότερα από 230.000 ανήκουν σε ευπαθείς και ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Τα Πολυδύναμα Κέντρα –Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Αθηναίων μπορείτε να τα βρείτε στα παρακάτω σημεία:

Τέθηκε σε λειτουργία το πρώτο «Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος» εντός των δημοτικών ιατρείων, σε συνεργασία με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία με πολύ υψηλή συμμετοχή από τους πολίτες.

Εξοπλίστηκαν όλα τα δημοτικά ιατρεία με αυτόματους απινιδωτές με την παράλληλη εκπαίδευση του προσωπικου σε πρωτες βοήθειες και καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση.

Γράφει ο Μανόλης Καλαμπόκας,

Μαιευτήρας - Χειρουργός Γυναικολόγος, MSc, PhD, Ειδικός στη

Γυναικολογική Ογκολο-

γία (RCOG), Ακαδημαϊκός

Υπότροφος Β’ ΜαιευτικήΓυναικολογική Κλινική, Αρεταίειο Πανεπιστημιακό

Νοσοκομείο, Αντιδήμαρχος

Δημόσιας Υγείας και

Δημοτικών Ιατρείων

Δήμου Αθηναίων

αξιοποίηση κοινοτικών

πόρων προσλήφθηκε

σημαντικός αριθμός

επιστημονικού προσωπικού, ανανεώθηκε ο ιατρικός εξοπλισμός, εκσυγχρονίστηκαν οι κτηριακές εγκαταστάσεις

και διασφαλίστηκε η χρηματοδότηση για την εφαρμογή καινοτόμων προγραμμάτων και δράσεων στη κοινότητα, στο πλαίσιο ενός σύγχρονου

ολιστικού μοντέλου για την υγεία, με έμφαση στις ευάλωτες ομάδες κατοίκων της Αθήνας.

Σημαντικά σημεία αναφοράς

Αξιοποίηση ανεκμετάλλευτων ευρωπαϊκών πόρων, με τη δημιουργία τριών πολυδύναμων ιατρείων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Εξασφαλίστηκε ενισχυμένη χρηματοδότηση κατά 1,7 εκατ. ευρώ από κοινοτικούς πόρους ΕΣΠΑ. Τα πολυδύναμα κέντρα ενισχύθηκαν με επαγγελματίες υγείας (ιατρούς, νοσηλευτές, επισκέπτες υγείας) και κοινωνικούς επιστήμονες (ψυχολόγους, νομικούς, εργασιακούς συμβούλους, συμβούλους κοινωνικής επιχειρηματικότητας) για την παροχή ιατρικών

1ο Πολυδύναμο Κέντρο – Αθήνα Σόλωνος 78, 2103626869

2ο Πολυδύναμο Κέντρο – Νέος Κόσμος Φανοσθένους και Φρειδερίκου Σμιθ 2109239865 - 2109249787

6ο Πολυδύναμο Κέντρο – Κυψέλη Χανίων 4β, 2108836200

Ολοκλήρωση δημοπράτησης για την κτηριακή αναβάθμιση των πολυδύναμων κέντρων της Σόλωνος και του Νέου Κόσμου. Οι εργασίες ανακαίνισης αναμένεται να ξεκινήσουνε άμεσα, ώστε να δημιουργηθούν νέοι σύγχρονοι χώροι υποδοχής και εξυπηρέτησης του κοινού, ενώ παράλληλα έχει ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα για τους συμπολίτες, που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα, καθώς στα ιατρεία θα κατασκευαστούν ειδικές υποδομές για την απρόσκοπτη προσβασιμότητα από ΑμεΑ. Προχωρήσε η διαδικασία συντήρησης υφιστάμενων ιατρικών μηχανημάτων, ενώ παράλληλα ολοκληρώθηκε η προμήθεια νέου εξοπλισμού, εφοδιάζοντας τα δημοτικά ιατρεία με ιατρικά μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας, όπως σύγχρονες οδοντιατρικές έδρες, αιματολογικός αναλυτής, οφθαλμολογικά μηχανήματα, υπέρηχοι κ.ά.

Εγκαινιάστηκε νέο πρόγραμμα προαγωγής υγείας με ενημερωτικές δράσεις για τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής, αναδεικνύοντας τη σημασία του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ), με την παράλληλη εξατομικευμένη υποστήριξη από διαιτολόγο–διατροφολόγο. Ο σκοπός του προγράμματος είναι η εξατομικευμένη συμβουλευτική για την επίτευξη και τη διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος καθώς και η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συμπεριφορών μέσα από τακτικές συναντήσεις με τους εξειδικευμένους διατροφολόγους των δημοτικών ιατρείων.

Σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ, δημιουργήθηκαν χώροι διάγνωσης Covid-19 test, αρχικά, σε οκτώ Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων και στη συνέχεια σε όλα τα δημοτικά ιατρεία, προσφέροντας δωρεάν τεστ ταχείας διάγνωσης. Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερα από 350.000 rapid test από τα δημοτικά ιατρεία, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19 εντός του Δήμου Αθηναίων. Σήμερα λειτουργούν τρία πολυδύναμα κέντρα-δημοτικά ιατρεία με ολοήμερη βάρδια σε τρεις διαφορετικές δημοτικές κοινότητες (κέντρο Αθήνας-Σόλωνος, Κυψέλη και Ν. Κόσμος), με δωρεάν παροχή υπηρεσιών προς όλους. Παράλληλα, προχωράει η διαδικασία ίδρυσης ενός νέου δημοτικού ιατρείου στην 7η Δημοτική Κοινότητα, καθώς και η μετατροπή του δημοτικού ιατρείου στα Πετράλωνα σε πολυδύναμο κέντρο. Επιπλέον, τους προσεχείς μήνες θα πραγματοποιηθούν νέες προσλήψεις σε ιατρικό προσωπικό, μέσω ΑΣΕΠ, προσθέτοντας καινούργιες ειδικότητες στο επιστημονικό προσωπικό των δημοτικών δομών υγείας της Αθήνας, σύμφωνα με τις ανάγκες των κατοίκων της πρωτεύουσας.

νώ ο ερχομός της άνοιξης φέρνει ανθισμένα λουλούδια και δέντρα, σηματοδοτεί, επίσης, την αρχή της εποχής των αλλεργιών για πολλούς ανθρώπους. Όσοι πάσχουν

από αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να αρχίσουν να παρατηρούν γνωστά συμπτώματα, όπως

φτάρνισμα, φαγούρα στα μάτια και καταρροή.

Όταν ένα άτομο με αλλεργική ρινίτιδα έρχεται σε

επαφή με ένα αλλεργιογόνο (γύρη), το ανοσοποιη-

τικό του σύστημα το αναγνωρίζει λανθασμένα ως

απειλή και παράγει ένα αντίσωμα που ονομάζεται

ανοσοσφαιρίνη Ε ή IgE, για να το εξουδετερώσει.

Στη συνέχεια, τα αντισώματα IgE προσκολλώνται

σε έναν τύπο ανοσοκυττάρων που ονομάζονται

μαστοκύτταρα, τα οποία βρίσκονται στη μύτη, τα μάτια και τους πνεύμονες. Όταν το αλλεργιογόνο

έρχεται σε επαφή με τα αντισώματα IgE στα μαστοκύτταρα πυροδοτεί την απελευθέρωση ισταμίνης κι άλλων πρωτεϊνών, προκαλώντας φλεγμονή και τα

συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας.

Αλλά γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι παθαίνουν αλλεργική ρινίτιδα, ενώ άλλοι όχι; Υπάρχει μια σειρά

παραγόντων που παίζουν σημαντικό ρόλο.

Γενετική, ανοσία και περιβάλλον

Οι γενετικοί παράγοντες είναι κρίσιμοι στον προσδιορισμό της ευαισθησίας ενός ατόμου στην αλλεργική ρινίτιδα. Αρκετά γονίδια, συμπεριλαμβανομέ-

νων εκείνων που εμπλέκονται στη ρύθμιση και την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος, έχουν

συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο.

Η έρευνα έχει δείξει ότι η κληρονομικότητα –δηλαδή, ο βαθμός στον οποίο οι διαφορές στα γονίδια

των ανθρώπων ευθύνονται για τις παραλλαγές στα

χαρακτηριστικά τους– κυμαίνεται από 33% έως 91%

για την αλλεργική ρινίτιδα. Έτσι, εάν τα άτομα στην οικογένειά σας έχουν ρινίτιδα, είναι πιο πιθανό να έχετε κι εσείς.

Το ανοσοποιητικό σύστημα ορισμένων ανθρώπων

μπορεί να αντιδράσει υπερβολικά στα αλλεργιογόνα, οδηγώντας σε αλλεργική απόκριση και ανάπτυξη ρινίτιδας. Και το να έχετε άλλες αλλεργίες, όπως

Αλλεργική ρινίτιδα και ο ρόλος

Η αλλεργική ρινίτιδα επηρεάζει πάνω από το 10% των ανθρώπων, ενώ μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής.

άσθμα, αλλεργική δερματίτιδα ή έκζεμα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης αλλεργικής ρινίτιδας. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ο καπνός του τσιγάρου κι άλλοι ερεθιστικοί παράγοντες μπορεί, επίσης, να κάνουν ένα άτομο πιο ευάλωτο. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε βλάβη στις ρινικές οδούς και στο αναπνευστικό σύστημα, καθιστώντας ευκολότερο για τα αλλεργιογόνα να εισέλθουν στο σώμα και να πυροδοτήσουν μια αλλεργική απόκριση. Ομοίως, η έκθεση στο παθητικό κάπνισμα στην πρώιμη ζωή είναι ένας παράγοντας κινδύνου για μεταγενέστερη ανάπτυξη αλλεργικής ρινίτιδας.

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εκτίθενται σε αλλεργιογόνα πιο συχνά ή σε μεγαλύτερες ποσότητες από άλλους, γεγονός που τους καθιστά πιο ευαίσθητους στην ανάπτυξη αλλεργικής ρινίτιδας. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι ζείτε σε μια περιοχή με υψηλά επίπεδα γύρης ή στην έκθεση σε ορισμένα αλλεργιογόνα στην εργασία, για παράδειγμα.

Γιατί τα συμπτώματα μπορεί να είναι χειρότερα σε ορισμένες εποχές περισσότερο από άλλες; Η ποσότητα της γύρης ή άλλων αλλεργιογόνων στον αέρα μπορεί να διαφέρουν από έτος σε έτος και από εποχή σε εποχή. Κάποια χρονιά, η γύρη μπορεί να είναι υψηλότερη, οδηγώντας σε πιο σοβαρά συμπτώματα. Οι καιρικές συνθήκες, όπως η θερμοκρασία, η υγρασία και ο άνεμος, μπορούν να επηρεάσουν την ποσότητα και την κατανομή της γύρης στον αέρα. Μια βροχερή άνοιξη μπορεί να απομακρύνει μέρος της γύρης, ενώ ένα ζεστό, ξηρό καλοκαίρι μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη παραγωγή γύρης.

Το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος μπορεί, επίσης, να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, κάτι που δύναται να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται στα αλλεργιογόνα. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που είχε σοβαρά συμπτώματα στο παρελθόν μπορεί να έχει πιο ήπια καθώς μεγαλώνει. Πράγματι, ενώ η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι πιο συχνή σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες. Καθώς ένα άτομο μεγαλώνει, το

ανοσοποιητικό του σύστημα μπορεί να γίνει λιγότερο αντιδραστικό στα αλλεργιογόνα, οδηγώντας σε μείωση των συμπτωμάτων του αλλεργικού πυρετού. Παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως το άγχος, η διατροφή και η άσκηση μπορούν να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα και να συμβάλουν στη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Για παράδειγμα, το στρες μπορεί να αποδυναμώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας το πιο ευαίσθητο στα αλλεργιογόνα.

Συμβουλές για τη διαχείριση του πυρετού

Αποφύγετε τα αλλεργιογόνα: Προσπαθήστε να αποφύγετε την έκθεση σε αλλεργιογόνα που προκαλούν τα συμπτώματα. Αυτό μπορεί να σημαίνει την παραμονή σας σε εσωτερικό χώρο κατά τη διάρκεια της πολλής γύρης ή να φοράτε μάσκα εάν εργάζεστε σε εξωτερικούς χώρους.

Χρησιμοποιήστε φίλτρα αέρα: Σκεφτείτε να χρησιμοποιήσετε φίλτρα αέρα Hepa (υψηλής απόδοσης σωματιδίων αέρα) στο σπίτι ή στον χώρο εργασίας σας, για να βοηθήσετε στην απομάκρυνση των αλλεργιογόνων από τον αέρα.

Κρατήστε τα παράθυρα κλειστά: Το κλείσιμο των παραθύρων κατά τις υψηλές μετρήσεις γύρης θα αποτρέψει την είσοδο αλλεργιογόνων στο σπίτι σας. Πάρτε αντιισταμινικά: Αυτά είναι φάρμακα που βοηθούν στη μείωση των συμπτωμάτων του αλλεργικού πυρετού, αναστέλλοντας τις επιδράσεις της ισταμίνης, η οποία απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια μιας αλλεργικής αντίδρασης.

Σκεφτείτε την ανοσοθεραπεία: Η ανοσοθεραπεία, γνωστή και ως εμβόλια αλλεργίας, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των συμπτωμάτων του αλλεργικού πυρετού, κατευνάζοντας το ανοσοποιητικό σας σύστημα σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα με την πάροδο του χρόνου.

Διαχειριστείτε το άγχος: Το άγχος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, επομένως, προσπαθήστε να το διαχειριστείτε μέσω τεχνικών, όπως ο διαλογισμός, η γιόγκα ή οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής.

Λήδα Κοντογιαννοπούλου

9 | περί υγείας |

του ανοσοποιητικού συστήματος

Αίμα στα κόπρανα: Τι μπορεί να σημαίνει;

Είναι σωστό να πανικοβαλλόμαστε όταν το αντιληφθούμε;

Σίγουρα μόλις αντιλη-

φθούμε αίμα στα κό-

πρανά μας, η πρώτη μας

αντίδραση είναι να αγχω -

θούμε, ίσως και να τρομοκρατηθούμε. Η ερώτηση, λοιπόν, είναι: Πρέπει να ανησυχούμε;

Η απάντηση είναι κάπως σύνθετη, αφού αίμα στις κενώσεις μπορούμε

να δούμε από πολύ απλές καταστά-

σεις μέχρι σύνθετες ή και πολύ σο-

βαρές. Παρακάτω, θα αναφέρουμε

κάποιους βασικούς παράγοντες, οι

οποίοι μπορούν να προκαλέσουν την

εμφάνιση αίματος στα κόπρανα.

Κολίτιδα

Πρόκειται για φλεγμονή του παχέος

εντέρου, η οποία, μάλιστα, δημιουρ-

γεί έλκη (φλεγμονές & ρωγμές) εντός

Γράφει ο Αναστάσιος (Τάσος)

Καρανδρέας, Ιατρός Χειρούργος MD, Ph.D, FACS Διευθυντής

Χειρουργικής Κλινικής

Ιατρικού Αθηνών, Yποψήφιος βουλευτής Βορείου Τομέα Αθηνών με τη Ν.Δ. (Β1)

του τοιχώματός του. Για τον λόγο αυτό, ονομάζεται

ιατρικά και ελκώδης κολίτιδα. Κλασική συμπτωμα-

τολογία της πάθησης είναι η διάρροια, ο πόνος, το

πύον, η βλέννα και το αίμα στα κόπρανα.

Αιμορροϊδοπάθεια

H αιμορροϊδοπάθεια είναι η διάταση του φλεβικού

αγγειακού δικτύου του πρωκτικού δακτυλίου. Η

αιμορραγία, κυρίως, κατά τη διάρκεια της κένωσης,

ο πόνος όταν υπάρχει θρόμβωση των εν λόγω

αγγείων καθώς και ο κνησμός είναι τα συνηθέστερα

συμπτώματα της πάθησης. Σημαντικό ρόλο στην

εμφάνιση των αιμορροΐδων παίζει η διατροφή.

Ωστόσο, στο σημείο αυτό, πρέπει να επισημάνουμε

κάτι σημαντικό! Παρόλο που η αιμορροϊδοπάθεια

καθαυτή δεν είναι μια επικίνδυνη πάθηση –δυστυχώς επειδή αποτελεί πάθηση ταμπού– ο ασθενής καθυστερεί να επισκεφθεί τον θεράποντα ιατρό και έτσι η κατάσταση επιδεινώνεται αρκετά.

Νόσος Crohn

Αυτοάνοση πάθηση που προκαλεί φλεγμονή σε όλα τα στρώματα του εντερικού τοιχώματος, από το στόμα έως και τον πρωκτό. Δημιουργεί φλεγμονή και έλκη στο έντερο, προκαλώντας οξύ πόνο στον ασθενή και αλλεπάλληλες διάρροιες. Η νόσος

του Crohn, συνήθως αντιμετωπίζεται συντηρητικά

με φαρμακευτική αγωγή. Στην περίπτωση, όμως, που δημιουργούνται συνεχόμενες επιπλοκές και

η φαρμακευτική αγωγή δεν επαρκεί, αναγκαστικά

επιλέγεται η χειρουργική οδός.

Πολύποδες

Η ύπαρξη πολυπόδων εντός του αυλού του

παχέος εντέρου είναι μια κατάσταση που εντείνει την προσοχή μας. Οι πολύποδες είναι μορφώματα, καλοήθεις συστάδες κυττάρων, τα οποία αναπτύσσονται κατά μήκος του παχέος εντέρου. Μπορεί να πρόκειται για καλοήθη κύτταρα, όπως είπαμε, αλλά πρέπει να είμαστε σε επαγρύπνηση, καθώς υπάρχει περίπτωση να μεγαλώσουν, να αιμορραγήσουν και να εξελιχθούν σε κακοήθεια. Όπως καταλαβαίνουμε, είναι αρκετά πιθανό, να προκαλέσουν αιμορραγία στα κόπρανα.

Ραγάδα πρωκτικού δακτυλίου

Η ραγάδα είναι ουσιαστικά «σκίσιμο» στον βλεννογόνο του πρωκτού. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα επώδυνη κατάσταση, η οποία δημιουργεί τοπικό έλκος. Χαρακτηριστικό της πάθησης είναι το γεγονός ότι οι ασθενείς αποφεύγουν να πάνε τουαλέτα, λόγω του πόνου. Ο κνησμός και η αιμορραγία κατά τη διάρκεια της κένωσης αποτελούν χαρακτηριστικά συμπτώματα της πάθησης.

Εκκολπωματίτιδα

Τα εκκολπώματα είναι μικρά εξογκώματα που σχηματίζονται στο παχύ έντερο. Υπάρχει πιθανότητα να μολυνθούν από κάποιο μικρόβιο και να προκληθεί φλεγμονή ή και απόστημα μέσα στην κοιλιά. Ο πόνος στην κοιλιά, η δυσκοιλιότητα, η διάρροια, καθώς και η εμφάνιση αίματος στα κόπρανα, πρέπει να μας θορυβήσουν.

Αγγειοδυσπλασία

Αποτελεί έναν από τους πιο συνηθισμένους λόγους αιμορραγίας του παχέος αλλά και του λεπτού εντέρου. Προκαλούνται βλάβες σε όλο το μήκος του πεπτικού σωλήνα και η ένταση συμπτωμάτων ποικίλλει ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση.

Καρκίνος παχέος εντέρου

Πρόκειται φυσικά για μια άκρως σημαντική κατάσταση, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν ταχύτερα. Αποτελεί τον τρίτο συχνότερο τύπο καρκίνου, τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Εμφανίζεται συνήθως μετά τα 50 έτη και για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό σε αυτές τις ηλικίες να υπάρχει στο ετήσιο

check up και η κολονοσκόπηση. Βεβαίως, αν υπάρχει ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου στην οικογένεια, τότε οι προληπτικοί έλεγχοι θα πρέπει να ξεκινήσουν σε νεαρότερη ηλικία. Τα συμπτώματα του καρκίνου του παχέος εντέρου ποικίλλουν, όπως επίσης και η έντασή τους. Αλλαγές στις εντερικές συνήθειες (για παράδειγμα δυσκοιλιότητα και μετά από λίγο διάρροια), πόνος στην περιοχή χαμηλά της κοιλιακής χώρας, αίσθηση δυσφορίας, φουσκώματος, μείωση βάρους και ύπαρξη αίματος στα κόπρανα, είναι κάποια από τα συνηθισμένα συμπτώματα της πάθησης. Ωστόσο, αξίζει στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι στην περίπτωση του καρκίνου του παχέος εντέρου, μαζί με την ύπαρξη αίματος, συνήθως δεν συνυπάρχει και πόνος. Καταληκτικά, πρέπει να επισημάνουμε κάποια πράγματα.

Το αίμα στα κόπρανα μπορεί, όπως είδαμε, να σχετίζεται με ποικίλους παράγοντες, διαφορετικής σημασίας. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κάνουμε μόνοι μας διάγνωση ή ακόμα χειρότερα να αγνοήσουμε τα συμπτώματα. Είναι πολύ σημαντικό να επικοινωνήσουμε άμεσα με έναν εξειδικευμένο χειρουργό που είναι σε θέση να αξιολογήσει τα συμπτώματα και τα ευρήματα και  να μας κατευθύνει σωστά, έγκαιρα και έγκυρα

Αιμορροϊδοπάθεια

Πλήρης και οριστική θεραπεία

αιμορροϊδοπάθεια (κοινώς ζοχάδες)

είναι η διάταση του φλεβικού αγγεια-

κού δικτύου του πρωκτικού δακτυλίου.

Αποτελεί μια νόσο ταμπού ακόμα και εν

έτει 2023, με αποτέλεσμα ο πάσχων να

μην προσέρχεται για ιατρική εξέταση. Αυτό έχει ως

αποτέλεσμα την εξέλιξη της νόσου προς το χειρότε-

ρο και την προσέλευση του ασθενή στον χειρουργό

όταν αυτή είναι πια σε προχωρημένη κατάσταση.

Σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση των αιμορροΐδων

παίζει η διατροφή. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως η νόσος, είναι σχετικά σπάνια στην Αφρική, όπου οι διατροφικές συνήθειες και η ίδια η διατροφή διαφέρουν. Ωστόσο, όταν οι Αφρικανοί πολίτες μεταναστεύσουν στην Ευρώπη και ακολουθήσουν τον τρόπο διατροφής των Ευρωπαίων τότε αυξάνεται η συχνότητα εμφάνισης της νόσου και σε αυτούς. Άλλοι σημαντικοί παράγοντες είναι η καθιστική ζωή, η δυσκοιλιότητα, η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και τα καρυκεύματα.

Στα συμπτώματα της νόσου συμπεριλαμβάνονται:

η αιμορραγία, κυρίως, κατά τη διάρκεια της κένωσης

ο πόνος όταν υπάρχει θρόμβωση των εν λόγω αγγείων

ο κνησμός Τα συμπτώματα είναι συμβατά και ανάλογα του βαθμού της αιμορροϊδοπάθειας, που ορίζεται ως Α’, Β’, Γ’ και Δ’ βαθμού αντίστοιχα:

Α’ βαθμού: οι αιμορροΐδες είναι ορατές κατά την κλινική εξέταση με το πρωκτοσκόπιο.

Who is who

δρ. Αναστάσιος Καρανδρέας MD, Ph.D, FACS είναι διευθυντής

Χειρουργικής Κλινικής Ιατρικού

Αθηνών, ενώ έχει υπάρξει στην

αντίστοιχη θέση και σε άλλα με-

γάλα ιδιωτικά νοσοκομεία της

Αθήνας. Είναι καθηγητής στην

Ιατρική Σχολή του Ευρωπαϊκού

Πανεπιστημίου Κύπρου – EUC.

Είναι αριστούχος απόφοιτος

της Βαρβακείου Προτύπου

Σχολής και απόφοιτος της

Ιατρικής Σχολής του Πανεπι-

στημίου Αθηνών. Μάλιστα, στο

πτυχιακό έτος, ως αποτέλσμα

της αριστείας του, έγινε δεκτός

Β’ βαθμού: οι αιμορροΐδες προπίπτουν κατά τον τεινεσμό στην αφόδευση, αλλά ανατάσσονται αυτομάτως.

Γ’ βαθμού: οι αιμορροΐδες προπίπτουν κατά τη φάση της αφόδευσης, αλλά ανατάσσονται με το χέρι.

Δ’ βαθμού: όταν η αιμορροϊδοπάθεια έχει εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που οι αιμορροΐδες προπίπτουν από τον πρωκτικό δακτύλιο και πλέον δεν ανατάσσονται. Ιδιαίτερα πρέπει να τονιστεί ότι ακόμα κι αν ο ασθενής βλέπει αίμα στις κενώσεις του, δεν πρέπει να κάνει μόνος του διάγνωση, αλλά να απευθυνθεί άμεσα σε ιατρό, καθώς πίσω από αυτό το σύμπτωμα μπορεί να υποκρύπτεται σοβαρότατη νόσος. Ο ιατρός θα θέσει τη σωστή διάγνωση, κάνοντας διαφοροδιάγνωση από ενδεχόμενα θηλώματα πρωκτού, κονδυλώματα πρωκτού, ραγάδα δακτυλίου, η οποία προκαλεί οξύ άλγος της περιοχής και πολλοί τη συγχέουν με τη συγκεκριμένη νόσο ή ακόμα και καρκίνο του παχέος έντερου που μπορεί μέχρι εκείνη τη στιγμή να έχει διαλάθει της προσοχής.

Προληπτικές Εξετάσεις

Σύμφωνα με τα νεότερα δεδομένα, η πρώτη κολονοσκόπηση αναφοράς πρέπει να γίνεται μετά το 45ο έτος της ηλικίας και όχι μετά τα 50 έτη, όπως ίσχυε μέχρι τώρα.

Μέθοδοι Αντιμετώπισης

Στο Ιατρικό Αθηνών, τα τελευταία χρόνια, εφαρμόζεται η κλασική μέθοδος χειρουργικής αντιμετώπισης

στην Ιατρική Σχολή του Πανεπι-

στημίου Harvard USA.

Είναι αριστούχος διδάκτωρ της

Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστη-

μίου Αθηνών, ενώ έλαβε την

ειδικότητα και την εξειδίκευση

της Γενικής Χειρουργικής σε

μεγάλα κέντρα της Ελλάδας

και της Μεγάλης Βρετανίας.

Παράλληλα, διαθέτει πολυετή

εξειδίκευση σε παθήσεις ανωτέρω και κατωτέρω πεπτικού

στην Πανεπιστημιακή Κλινική Hammersmith του Λονδίνου.

Είναι διαπιστευμένος εκπαι-

δευτής για σεμινάρια κλινικών

δεξιοτήτων από την Ευρωπα-

της αιμορροϊδοπάθειας κατά  Milligan-Morgan, σε συνδυασμό με τη χρήση υψηλής τεχνολογίας, και συγκεκριμένα με τη χρήση ειδικού υλικού,  του ψαλιδιού υπερήχων

Δεν χρησιμοποιούνται, δηλαδή, ούτε νυστέρι ούτε η κλασική διαθερμία που έκανε μετεγχειρητικό έγκαυμα και, επομένως, έντονο πόνο, με αποτέλεσμα τεράστιο όφελος στην αποκατάσταση του ασθενούς. Είναι μια τεχνολογία που σέβεται τους ιστούς, δημιουργεί αιμόσταση και επιτυγχάνει πλήρη, απόλυτη και οριστική θεραπεία της παθήσεως με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο.

Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί συνήθως ο ασθενής αποφεύγει τη χειρουργική αποκατάσταση, καθώς θεωρεί ότι θα έχει αφόρητους πόνους και δύσκολη αποθεραπεία. Ωστόσο, με αυτή τη χειρουργική τεχνική οι ειδικοί μειώνουν, τόσο τον πόνο όσο και τη μετεγχειρητική δυσφορία που νιώθουν οι ασθενείς.

Σε συνδυασμό αυτής της τεχνικής με τη χρήση περιοχικής αναισθησίας από εξειδικευμένο αναισθησιολόγο επιτυγχάνεται το καλύτερο χειρουργικό και μετεγχειρητικό αποτέλεσμα, με αποτέλεσμα ο ασθενής 3-4 ώρες μετά το χειρουργείο να βρίσκεται σπίτι του. Επιπλέον, από την επομένη μέρα είναι σε θέση να έχει πλήρη δραστηριότητα. Και αυτό αφορά στην πλειονότητα των περιπτώσεων.

Κλείνοντας, θα πρέπει να υπογραμμιστεί για ακόμα μια φορά η ανάγκη της κολονοσκόπησης και ο ζωτικής σημασίας ρόλος της στην πρόληψη και θεραπεία των παθήσεων του παχέος έντερου.

ϊκή Ένωση Ιατρικών ειδικοτήτων – United European Medical Specialties (UEMS). Έχει σημαντικό αριθμό δημοσιεύσεων σε έγκριτα διεθνή επιστημονικά

περιοδικά. Έχει διδάξει σε προπτυχιακό επίπεδο στο Imperial College του Λονδίνου. Διαθέτει, επίσης, μετεκπαίδευση στο Louis Pasteur University του Στρασβούργου και είναι κάτοχος του Ευρωπαϊκού Διπλώματος Λαπαροσκοπικης Χειρουργικής, ενώ έχει εξειδικευθεί στην Κλινική Εντατικής Θεραπείας του Πανεπιστημίου Αθηνών για την

υποστήριξη βαρέως πασχόντων χειρουργικών ασθενών. Αποτελεί μέλος των ακόλουθων συλλόγων:

Μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών

Μέλος του Βρετανικού Ιατρικού Συλλόγου

Μέλος του American College of Surgeons (FACS)

Μέλος της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας

Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Κολοπρωκτολογίας.

Είναι υποψήφιος βουλευτής Βορείου Τομέα Αθηνών με τη Ν.Δ. (Β1).

Συμπτώματα

χωρίς παραμονή στο νοσοκομείο

και με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο γίνεται στο Ιατρικό Αθηνών.

αρόλο που τα αίτια που ευθύνονται

για την έξαρση των συγκεκριμένων  νοσημάτων δεν έχουν ακόμη εξακριβωθεί κατά 100%, εκτιμάται, ωστόσο, πως ο δυτικός τρόπος ζωής –δηλαδή, οι νέες διατροφικές συνήθειες και οι φρενήρεις στρεσογόνοι  εργασιακοί ρυθμοί– έχουν συμβάλει σημαντικά σε αυτή την αδιαμφισβήτητα επιδημιολογική

έκρηξη. Είναι, εξάλλου, ευρέως αποδεκτό πια πως το άγχος «ξεσπά» στο πεπτικό σύστημα. Ανάμεσα

στις πιο συνηθισμένες γαστρεντερικές παθήσεις

που συναντάμε σήμερα είναι η γαστροοισοφαγική

παλινδρομική νόσος, το σύνδρομο του ευερέθιστου

εντέρου και η αιμορροϊδοπάθεια. Και οι τρεις «συνομιλούν», τόσο με τις διατροφικές μας επιλογές όσο

και με την ψυχική μας κατάσταση.

Γαστροοισοφαγική

Νόσος (ΓΟΠΝ)

Παλινδομική

Ο περισσότερος κόσμος αναφέρεται στη γαστροοισοφαγική παλινδομική νόσο (ΓΟΠΝ) με

τον όρο «παλινδρόμηση» και εννοεί την παλινδρόμηση περιεχομένου από το στομάχι στον οισοφάγο. Η ΓΟΠΝ αποτελεί μια από τις συχνότερες γαστρεντερικές διαταραχές με τα ποσοστά

της να ανέρχονται σε 8-33% στο δυτικό κόσμο

και πιο ειδικά αν μιλήσουμε για τη χώρα μας, το 1/3 των Ελλήνων θα περιγράψουν συμπτώματα παλινδρόμησης τουλάχιστον μια φορά τον μήνα. Είναι συχνότερη στους άντρες και η εμφάνισή της αυξάνεται με την ηλικία (ειδικά μετά τα 50), το κάπνισμα, την υπερκατανάλωση αλκοόλ, την παχυσαρκία (ως και σε 57% των υπέρβαρων), την κατάκλιση μετά τα γεύματα, τη λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων (αντιχολινεργικά, βενζο -

διαζεπίνες, ΜΣΑΦ, νιτρογλυκερίνη, ορισμένα αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά κ.ά.), στην εγκυμοσύνη και σε όσους έχουν διαφραγματοκήλη. Τυπικά οι ασθενείς με ΓΟΠΝ παραπονιούνται συχνότερα για οπισθοστερικό καύσο (καούρες) και αναγωγές-ξινίλες, ενώ σημαντικές είναι και εξω-οισοφαγικές εκδηλώσεις που διαπιστώνουμε, όπως χρόνιος βήχας, άσθμα, λαρυγγίτιδα και οδοντικές διαβρώσεις, οι οποίες αρκετά συχνά γίνονται αρχικά αντιληπτές από ιατρούς άλλων ειδικοτήτων (ΩΡΛ, πνευμονολόγους, οδοντιάτρους) και οι ασθενείς παραπέμπονται στο γαστρεντερολόγο σε 2 ο χρόνο. Η ΓΟΠΝ πέρα από το ότι επηρεάζει την ποιότητα ζωής έχει και μια σειρά από δυνητικές επιπλοκές, όπως η οισοφαγίτιδα, οι στενώσεις του οισοφάγου, η ανάπτυξη οισοφάγου Barrett και καρκίνου οισοφάγου, για την πρόληψη των οποίων έχει αξία να αντιμετωπίζουμε τη νόσο. Ακρογωνιαίο λίθο στην προσέγγιση της ΓΟΠΝ αποτελεί η διενέργεια γαστροσκόπησης, η οποία μας επιτρέπει να διαπιστώσουμε την έκταση και τις πιθανές επιπλοκές της, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σε όλους τους ασθενείς ανευρίσκονται βλάβες στη γαστροσκόπηση, το αντίθετο μάλιστα, σχεδόν οι μισοί ασθενείς με συμπτώματα δεν θα έχουν παθολογικά ευρήματα στη γαστροσκόπηση. Μια άλλη εξέταση που βιβλιογραφικά είναι σημαντική χωρίς, όμως, να διενεργείται σε ευρεία κλίματα, λόγω τεχνικών περιορισμών και δυ -

Γράφει ο Θεόδωρος Π. Αγγελόπουλος, Γαστρεντερολόγος –Ηπατολόγος, Υποψήφιος

Διδάκτορας Ιατρικής

Σχολής ΕΚΠΑ, Επιστ. Υπεύθυνος Γαστρεντερολογικού

Κέντρου GASTROATTICA

σκολιών είναι η 24ωρη πεχαμετρία –εμπέδηση. Την «επανάσταση» στην ανακούφιση των συμπτωμάτων των ασθενών αλλά και στην αλλαγή της πορείας της νόσου έφερε η είσοδος των γνωστών στους περισσότερους πλέον φαρμάκων, PPIs (Αναστολείς Αντλίας Πρωτονίων), τα οποία στις περισσότερες των περιπτώσεων θα προσφέρουν σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων και ενδοσκοπικά θα επιφέρουν βελτίωση-επούλωση στις βλάβες που ανευρίσκονται κατά τη γαστροσκόπηση, με τους ανταγωνιστές υποδοχέων ισταμίνης H2 (H2RA) να αποτελούν τη 2 η θεραπευτική μας επιλογή και τα αντιόξινα -αλγινικά δισκία να είναι χρήσιμα στο κομμάτι της βελτίωσης των συμπτωμάτων. Δεν πρέπει, όμως, να επαφιόμαστε μόνο στα φάρμακα, καθώς σημαντικότατο ρόλο παίζει η αλλαγή του τρόπου ζωής και των συνηθειών μας. Πιο συγκεκριμένα, αποφυγή λιπαρών τροφών (σφολιάτες, σάλτσες κ.λπ.), σοκολάτας, καφέ, μπαχαρικών, εσπεριδοειδών, ανθρακούχων και η διακοπή του καπνίσματος δύναται να βελτιώσουν τα συμπτώματα. Βασική είναι η απώλεια βάρους για τους υπέρβαρους ασθενείς, ενώ η κατάκλιση μετά το πέρας 2-3 ωρών από την κατανάλωση τροφής και η ανύψωση της κεφαλής κατά την κατάκλιση βοηθούν στον περιορισμό των συμπτωμάτων. Τέλος, στις περιπτώσεις που αποτυγχάνουν τα συντηρητικά μέτρα, όταν συνυπάρχουν ανατομικές ανωμαλίες (π.χ. μεγάλη διαφραγματοκήλη) ή όταν ο ασθε -

Οι συνηθέστερες γαστρεντερικές

παθήσεις και πώς αντιμετωπίζονται

Aν αναφέρετε τον αυτισμό στους περισ -

σότερους ανθρώπους, θα σκεφτούν τα

παιδιά, αλλά πρόκειται για μια διά βίου

διάγνωση. Τα παιδιά με αυτισμό γίνο-

νται ενήλικες με αυτισμό, αλλά λίγα είναι

γνωστά για το πώς αλλάζουν τα συμπτώματα με

την ηλικία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο αυ -

τισμός είναι μία σχετικά νέα διαταραχή, που περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1943 και δεν αναγνω -

ριζόταν τακτικά μέχρι τη δεκαετία του 1970. Τώρα

που τα άτομα που διαγνώστηκαν για πρώτη φορά

φτάνουν σε μεγαλύτερη ηλικία, μπορούμε να αρχίσουμε να μαθαίνουμε, εάν η διαταραχή αλλάζει με την πάροδο του χρόνου.

Έχουν υπάρξει κάποιες προτάσεις ότι τα συμπτώματα

του αυτισμού μπορεί να μειωθούν, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν. Αυτές οι αναφορές, που περιγράφουν λιγότερες δυσκολίες σε μεγαλύτερη ηλικία, προέρχονται συχνά από τα ίδια τα άτομα με αυτισμό

και από τις οικογένειές τους. Αλλά πόσα στοιχεία

υπάρχουν για αυτό; Πρόσφατη έρευνα δίνει μερικές

απαντήσεις και, επίσης, εγείρει μερικά ερωτήματα. Σε συνεργασία με το Διαγνωστικό Ερευνητικό Κέντρο

Αυτισμού στο Σαουθάμπτον, αξιολογήθηκαν 146 ενήλικες που παραπέμφθηκαν στο Κέντρο, αναζητώντας διάγνωση αυτισμού μεταξύ 2008 και 2015 και οι οποίοι συναίνεσαν να λάβουν μέρος στην έρευνα. Τα άτομα ήταν ηλικίας από 18 έως 74 ετών. Εκατό από

αυτούς τους ενήλικες διαγνώστηκαν με αυτισμό και

άλλα 46 άτομα δεν έλαβαν διάγνωση. Αυτό έδωσε

την ευκαιρία να διερευνηθούν οι λεπτές διαφορές

μεταξύ των ατόμων που λαμβάνουν διάγνωση και

εκείνων που δεν λαμβάνουν, παρόλο που μπορεί να

έχουν κάποιες άλλες παρόμοιες δυσκολίες.

Η ανάλυση έδειξε ότι η ηλικία και η σοβαρότητα του

αυτισμού συνδέονται. Δηλαδή, όσο αυξανόταν η ηλικία τόσο μεγάλωνε η σοβαρότητα των συμπτωμάτων του αυτισμού σε κοινωνικές καταστάσεις, επικοινωνία και ευέλικτη σκέψη (όπως η αντιμετώπι-

ση της αλλαγής ή η δημιουργία νέων ιδεών ή λύσεων). Βρήκαμε, επίσης, ότι οι ηλικιωμένοι με αυτισμό ήταν πιο πιθανό από τους νεότερους να εξάγουν κανόνες από καταστάσεις ή να προτιμούν τη δομή (για παράδειγμα, να θέλουν να γνωρίζουν πώς οργανώνονται οι επιτροπές ή να ακολουθούν πάντα την ίδια ρουτίνα κατά τη διάρκεια μιας εργασίας).

Αυτό το μοτίβο δεν εμφανίστηκε στην ομάδα των 46 ατόμων που δεν είχαν αυτισμό. Το αν αυτή η τάση εξαγωγής κανόνων είναι επιδείνωση των συμπτωμάτων του αυτισμού ή μια γενική τάση μεταξύ όλων των ηλικιωμένων δεν είναι ακόμη σαφές.

Στρατηγικές για τη ζωή

Μπορεί να φαίνεται περίεργο το γεγονός ότι τα άτομα που έλαβαν διάγνωση πολύ αργότερα στη ζωή τους είχαν πιο σοβαρά συμπτώματα, καθώς θα μπορούσε κάποιος να περιμένει ότι τα άτομα με σοβαρά συμπτώματα είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν διάγνωση νωρίτερα στη ζωή τους. Διαπιστώθηκε ότι οι μεγαλύτεροι ενήλικες με αυτισμό είχαν καλύτερες επιδόσεις από τους νεαρούς ενήλικες με αυτισμό σε ορισμένα γνωστικά τεστ. Ήταν πιο γρήγοροι στα τεστ που μετρούσαν την ταχύτητα σκέψης στο πλαίσιο μιας εργασίας, ενώ τα πήγαν καλύτερα όταν ασχολούνταν με οπτικές και μορφικές πληροφορίες. Ίσως οι μεγαλύτεροι ενήλικες με αυτισμό να ανέπτυξαν στρατηγικές στη ζωή τους που τους βοήθησαν να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει, γιατί δεν διαγνώστηκαν μέχρι την ενηλικίωση. Όταν άτομα με αυτισμό συγκρίθηκαν με άτομα χωρίς αυτισμό, διαπιστώθηκε ότι τα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους ήταν υψηλά

και στις δύο ομάδες. Το 1/3 των ενηλίκων που διαγνώστηκαν με αυτισμό ανέφερε υψηλά επίπεδα κατάθλιψης ή άγχους –υψηλότερα ποσοστά από ό,τι στον γενικό πληθυσμό. Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους είναι ένας παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη προβλημάτων μνήμης και γνωστικής λειτουργίας.

Δεδομένων των υψηλών ποσοστών κατάθλιψης μεταξύ των ατόμων με αυτισμό, μπορεί να είναι σημαντικό για τους γιατρούς να παρακολουθούν τη διάθεση κατά τη γήρανση, για να διασφαλίσουν ότι τα άτομα δεν διατρέχουν κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης, λόγω κατάθλιψης.

Τα άτομα που συμμετείχαν στη μελέτη δεν ήταν τα τυπικά άτομα με αυτισμό. Όλοι είχαν γνωστικές ικανότητες στο φυσιολογικό εύρος και δεν έλαβαν διάγνωση στην παιδική ηλικία όταν ο αυτισμός αναγνωρίζεται συχνότερα. Παρόλα αυτά, οι ηλικιωμένοι της μελέτης εμφάνισαν πιο σοβαρά συμπτώματα αυτισμού. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει ότι τα συμπτώματα του αυτισμού γίνονται πιο σοβαρά με την ηλικία. Ωστόσο, η αναφορά περισσότερων συμπτωμάτων θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει μια αλλαγή στην αυτογνωσία. Η αυτογνωσία είναι καλή, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη συνειδητοποίηση των δυσκολιών.

Δεν είναι σαφές εάν τα άτομα με αυτισμό γερνούν με τον ίδιο τρόπο με τα άτομα χωρίς αυτισμό. Η γήρανση μπορεί, επίσης, να διαφέρει σε κάθε άτομο με αυτισμό. Τα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν αναπτύξει στρατηγικές, για να βοηθηθούν ή μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο κατάθλιψης και γνωστικής εξασθένησης. Οι μελλοντικές εργασίες θα μπορέσουν να κατανοήσουν το πώς αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Όλοι αξίζουμε να γερνάμε όσο καλύτερα μπορούμε. Μόνο με την κατανόηση του τρόπου, με τον οποίο τα άτομα με αυτισμό αλλάζουν καθώς μεγαλώνουν, μπορούν να δημιουργηθούν καλύτερες υπηρεσίες για την υποστήριξή τους.

Τι συμβαίνει όταν τα άτομα με αυτισμό γερνούν;

μυϊκή μνήμη εφαρμόζεται σε ένα

ευρύ φάσμα σωματικών δραστηριο -

τήτων, από το παίξιμο ενός οργάνου

μέχρι τον αθλητισμό. Αν και χρειά -

ζεται να εξασκούμε μια κίνηση επα -

νειλημμένα για να αναπτύξουμε μυϊκή μνήμη, ο όρος δεν αναφέρεται στην ικανότητα των μυών

να θυμούνται κινήσεις. Μάλλον, αυτή η «μνήμη»

συμβαίνει στο κεντρικό νευρικό μας σύστημα –γε -

γονός που εξηγεί γιατί πολλοί από εμάς μπορούμε

να διατηρήσουμε τις δεξιότητες που μάθαμε στην παιδική μας ηλικία, ακόμα κι αν δεν τις έχουμε

χρησιμοποιήσει εδώ και χρόνια.

Η μυϊκή μνήμη δεν ισχύει μόνο για δεξιότητες και

σωματικές κινήσεις. Αποδεικνύεται ότι μπορεί να

μας βοηθήσει στο γυμναστήριο –ειδικά, αν προσπαθείτε να επανέλθετε σε φόρμα μετά από μια περίοδος καθιστικής ζωής.

Τύποι μυϊκής μνήμης

Υπάρχουν δύο τύποι μυϊκής μνήμης. Ο πρώτος τύπος αναφέρεται στην ικανότητά μας να εκτελούμε φυσικές εργασίες αυτόματα και εύκολα. Η επανειλημμένη εξάσκηση μιας κίνησης σάς επιτρέπει να εκτελείτε αυτές τις κινήσεις με αυτόματο τρόπο, χωρίς να χρειάζεται να σκεφτείτε πολύ, για να το

κάνετε. Αυτός είναι ο λόγος που οι αθλητές θα εξασκήσουν επανειλημμένα μια κίνηση ή μια συγκεκριμένη βολή, ώστε να μπορούν να την εκτελέσουν

γρήγορα και με ακρίβεια κατά τη διάρκεια της πίεσης του ανταγωνισμού.

Αυτός ο τύπος μυϊκής μνήμης περιλαμβάνει την

ανάπτυξη νευρικών οδών που βοηθούν τον εγκέφαλό να επικοινωνεί με τους μυς πιο αποτελεσμα-

τικά. Αυτό συμβαίνει, μέσω μιας διαδικασίας που

ονομάζεται μυελίωση, κατά την οποία το περίβλημα

μυελίνης (ένα μονωτικό στρώμα που περιβάλλει τις

Γράφει ο Γιάννης Παλαιολόγος

νευρικές ίνες) γίνεται παχύτερο και πιο αποτελεσματικό στη διεξαγωγή ηλεκτρικών σημάτων, τόσο στο σώμα όσο και στον εγκέφαλο. Μελέτες δείχνουν ότι η μυελίνωση ενισχύεται, μέσω της επαναλαμβανόμενης άσκησης μιας φυσικής εργασίας. Ακόμα και σχετικά σύντομες περίοδοι εξάσκησης μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές αλλαγές στον εγκέφαλο και το σώμα που υποστηρίζουν την ανάπτυξη της μυϊκής μνήμης.

Ο δεύτερος τύπος μυϊκής μνήμης βοηθάει στο να έχετε φόρμα. Ας υποθέσουμε ότι είσαστε κάποιος που μέχρι πρόσφατα δεν είχε σηκώσει ποτέ μεγάλα βάρη στο γυμναστήριο. Πιθανότατα θυμάστε πόσο άβολα και δύσκολα σας έκαναν να νιώθετε αυτές οι ασκήσεις όταν ξεκινήσατε για πρώτη φορά και ότι χρειάστηκε πολλή δουλειά, για να προχωρήσετε στην άρση μεγαλύτερων βαρών. Τώρα ας πούμε ότι κάνατε ένα διάλειμμα από την προπόνηση και επιστρέψατε πολλούς μήνες αργότερα. Μπορεί να έχετε διαπιστώσει ότι παρά το ρεπό, ήταν αρκετά εύκολο να επιστρέψετε στα βάρη που σηκώνατε πριν. Αυτό οφείλεται στη μυϊκή μνήμη. Ισχύει για κάθε άσκηση που εκτελείτε και μπορεί να διευκολύνει την ανάκτηση της χαμένης μυϊκής μάζας σε σύγκριση με όταν χτίζετε μυς την πρώτη φορά. Οι μηχανισμοί πίσω από αυτόν τον τύπο μυϊκής μνήμης δεν είναι πλήρως κατανοητοί. Η θεωρία είναι ότι ακόμα και όταν οι μυς συρρικνώνονται, τα μυϊκά κύτταρα παραμένουν. Προκειμένου να χτιστούν μυς, πρέπει να βρίσκονται υπό πίεση, όπως όταν κάνουμε ασκήσεις, π.χ. άρση βαρών. Αυτό το στρες προκαλεί την ανάπτυξη νέων μυϊκών κυττάρων, βοηθώντας μας να γίνουμε πιο δυνατοί. Για πολύ καιρό, οι ερευνητές πίστευαν ότι αν δεν χρησιμοποιήσετε τους μυς σας, αυτά τα νέα κύτταρα θα πέθαιναν. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι κάτι τέτοιο μπορεί να μην ισχύει.

Μια μελέτη του 2016 διαπίστωσε ότι οι μυοπυρήνες (ένα μέρος του μυϊκού κυττάρου που περιέχει γενετικές πληροφορίες και, επίσης, λειτουργεί ως βασικός δείκτης της μυϊκής ανάπτυξης) στην πραγματικότητα συρρικνώνονται μόνο όταν είμαστε ανενεργοί, αλλά δεν εξαφανίζονται. Ενώ χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί η διαδικασία, αυτό υποδηλώνει τουλάχιστον ότι το σώμα μας χρησιμοποιεί μυοπυρήνες, για να συγκεντρώσει την ικανότητά μας για φυσική κατάσταση –κάτι που θα εξηγούσε γιατί είναι πιο γρήγορο να αποκτήσουμε φυσική κατάσταση τη δεύτερη φορά.

Αν αναρωτιέστε πόσος χρόνος θα χρειαστεί για να επανέλθετε σε φόρμα μετά από ένα διάλειμμα από την προπόνηση, δυστυχώς αυτό δεν είναι τόσο εύκολο να απαντηθεί και διαφέρει από άτομο σε άτομο. Ο ρυθμός με τον οποίο ανακτάται ο μυς, μπορεί να εξαρτάται από το επίπεδο αδράνειας που είχατε κατά τη διάρκεια του διαλείμματος από την προπόνηση. Για παράδειγμα, μπορεί να χρειαστεί περισσότερος χρόνος, για να επανέλθετε σε φόρμα, εάν είστε κλινήρης για μήνες σε σύγκριση με εάν απλώς σταματήσατε την προπόνηση με αντιστάσεις, αλλά συνεχίζατε με κανονικές καθημερινές δραστηριότητες.

Μια μελέτη σε γυναίκες έδειξε ότι ακόμα και μετά από έξι και πλέον μήνες αδράνειας, μπόρεσαν να ανακτήσουν τη μυϊκή τους δύναμη και το μέγεθος που είχαν πριν από το διάλειμμα μέσα σε έξι εβδομάδες εκ νέου προπόνησης σε σύγκριση με τις 20 εβδομάδες προπόνησης ενδυνάμωσης που χρειάστηκαν, αρχικά. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες που προπονήθηκαν για 10 εβδομάδες και στη συνέχεια έκαναν διάλειμμα 20 εβδομάδων ήταν ελαφρώς πιο δυνατοί και ελαφρώς πιο μυώδεις μετά από πέντε εβδομάδες εκ νέου προπόνησης.

| περί υγείας | 15

Η άσκηση

Νόσος Πάρκινσον: Αλλαγές στο αίμα

λεμφοκυττάρων

Hνόσος του Πάρκινσον επηρεάζει το

1-2% των ατόμων ηλικίας άνω των 65

ετών και προς το παρόν δεν υπάρχει

θεραπεία. Και από τη στιγμή που θα δι-

αγνωστεί –συνήθως με τον εντοπισμό

προβλημάτων στην κίνηση, όπως πιο αργές κινήσεις και τρέμουλο– οι αλλαγές στον εγκέφαλο που έχουν

προκληθεί είναι μη αναστρέψιμες. Επομένως, η δυνατότητα εντοπισμού της νόσου Πάρκινσον νωρίτερα είναι σημαντική για την εύρεση τρόπων πρόληψης και θεραπείας της νόσου. Μία μελέτη εντόπισε

αλλαγές στο αίμα που συμβαίνουν χρόνια πριν από τη διάγνωση της νόσου Πάρκινσον. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε έγκαιρη διάγνωση.

Τα αίτια της νόσου Πάρκινσον δεν είναι πλήρως κατανοητά, αλλά έχουν αποδειχθεί σαφείς δεσμοί με

γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες κινδύνου –όπως η έκθεση σε ορισμένα φυτοφάρμακα και διαλύτες. Γνωρίζουμε ότι η νόσος Πάρκινσον προκαλεί τον θάνατο ορισμένων νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, λόγω ενός συνδυασμού μη φυσιολογικής συσσώρευσης πρωτεϊνών στα κύτταρα, προβλημάτων με μιτοχόνδρια (τους «σταθμούς παραγωγής ενέργειας» κάθε κυττάρου), φλεγμονής και αλλαγών στο ανοσοποιητικό σύστημα.

Δείκτες φλεγμονής

Στην εν λόγω μελέτη, εξετάστηκαν δείκτες φλεγμονής που κυκλοφορούν στο αίμα των ασθενών με νόσο Πάρκινσον. Οι άνθρωποι που αργότερα ανέπτυξαν τη νόσο Πάρκινσον είχαν λιγότερα λεμφοκύτταρα –έναν τύπο λευκών αιμοσφαιρίων. Διαπιστώθηκε, επίσης, ότι αυτή η αλλαγή μπορεί να συμβεί τουλάχιστον οκτώ χρόνια πριν από τη διάγνωση. Τα λεμφοκύτταρα είναι ένας από τους πέντε τύπους λευκών αιμοσφαιρίων που βοηθούν την ανοσολογική απόκριση του σώματος. Υπάρχουν δύο δια-

κριτοί υποτύποι λεμφοκυττάρων: τα Β κύτταρα και τα Τ κύτταρα. Τα Β κύτταρα παράγουν αντισώματα που εντοπίζουν και εξουδετερώνουν τα επιβλαβή μικρόβια, ενώ τα Τ κύτταρα ελέγχουν πώς ανταποκρίνονται άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού στα μικρόβια. Για τη διεξαγωγή της μελέτης χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από την UK Biobank. Αυτή περιλαμβάνει περίπου 500.000 συμμετέχοντες, μεταξύ 2006 και 2010, που μπορούν να βοηθήσουν να εξεταστεί το πώς η γενετική και το περιβάλλον επηρεάζουν ένα ευρύ φάσμα ασθενειών. Συλλέχθηκε αίμα από τους συμμετέχοντες κατά την εγγραφή, οι οποίοι είχαν συνεχή ραντεβού παρακολούθησης. Οποιεσδήποτε νέες καταστάσεις υγείας, με τις οποίες διαγνώστηκαν, εμφανίστηκαν στο αρχείο υγειονομικής περίθαλψής τους, το οποίο στη συνέχεια συνδέθηκε με τα δεδομένα της βιοτράπεζας. Από αυτόν τον πληθυσμό, εντοπίστηκαν άτομα που είχαν διαγνωστεί με Πάρκινσον κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης και συγκρίθηκαν με άτομα που δεν είχαν διαγνωστεί με τη νόσο. Εξετάστηκαν διάφοροι δείκτες φλεγμονής που κυκλοφορούν στο αίμα, όπως η παρουσία ορισμένων πρωτεϊνών και κυττάρων του ανοσοποιητικού.

Χαμηλός αριθμός λεμφοκυττάρων

Στην πρώτη ανάλυση των δεδομένων, διαπιστώθηκε ότι αρκετοί φλεγμονώδεις δείκτες σχετίσθηκαν με μεταγενέστερη διάγνωση της νόσου Πάρκινσον. Αλλά σε περαιτέρω υποαναλύσεις, φάνηκε ότι ο μικρότερος αριθμός των λεμφοκυττάρων ήταν η κύρια διαφορά μεταξύ εκείνων που εμφάνισαν τη νόσο και τους διαφοροποίησε από αυτούς που δεν την εμφάνισαν. Ο χαμηλός αριθμός των λεμφοκυττάρων ήταν αιτία της νόσου Πάρκινσον ή ήταν αποτέλεσμα της νόσου; Για να απαντηθεί το ερώτημα χρησιμοποιήθηκε μια μέθοδος που ονομάζεται μεντελική τυχαιοποίηση

και επιτρέπει να εξεταστεί η γενετική ενός ατόμου, ώστε να βγει το συμπέρασμα για το αν ένα παρατηρούμενο χαρακτηριστικό είναι αιτία ή αποτέλεσμα. Βρέθηκαν γενετικά στοιχεία που υποστηρίζουν ότι ο χαμηλότερος αριθμός των λεμφοκυττάρων αυξάνει τον κίνδυνο για νόσο Πάρκινσον, σε αντίθεση με το να είναι απλώς ένα σημάδι αδιάγνωστης νόσου. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι τα λεμφοκύτταρα είναι κατά μέσο όρο χαμηλότερα σε ασθενείς με νόσο Πάρκινσον και ότι αυτό θα μπορούσε να οφείλεται σε πιθανές μειώσεις τόσο στα Β όσο και στα Τ κύτταρα. Ωστόσο, μόλις γίνει η διάγνωση της νόσου και ξεκινήσει η φαρμακευτική αγωγή, άλλοι παράγοντες –όπως η επίδραση της φαρμακευτικής αγωγής–μπορεί να εξηγήσουν τον χαμηλότερο αριθμό λεμφοκυττάρων. Η έρευνα έδειξε ότι αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν πριν την ανάπτυξη της νόσου.

Μόνο μία μελέτη στο παρελθόν είχε δείξει ότι ο αριθμός των λεμφοκυττάρων μπορεί να είναι χαμηλότερος πριν από τη διάγνωση της νόσου Πάρκινσον και μπορεί να είναι αιτία της. Τώρα φαίνεται πιο καθαρά ότι οι αλλαγές στον αριθμό των λεμφοκυττάρων μπορούν να εντοπιστούν σε συνήθεις αιματολογικές εξετάσεις, χρόνια πριν από τη διάγνωση και μπορεί να συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για τη νόσο Πάρκινσον. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό ακόμη γιατί μειώνεται ο αριθμός των λεμφοκυττάρων. Χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμα πριν γίνει πλήρως γνωστή η σημασία αυτού του ευρήματος. Η μελλοντική έρευνα θα χρειαστεί να διερευνήσει ποιοι τύποι λεμφοκυττάρων (κύτταρα Β ή Τ κύτταρα) είναι χαμηλότεροι. Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα είναι γιατί τα λεμφοκύτταρα είναι χαμηλά. Τι ακριβώς συμβαίνει; Η παραγωγή λεμφοκυττάρων επιβραδύνεται ή η διάρκεια ζωής τους μειώνεται; Μήπως μετακινούνται από το αίμα σε διαφορετικό μέρος του σώματος, όπως π.χ. στον εγκέφαλο;

συμβαίνουν χρόνια πριν τη διάγνωση

Ο ανθρώπινος μεταπνευμονοϊός είναι μια βασική

Tο 2000, Ολλανδοί επιστή-

μονες πήγαν σε μια απο-

στολή εξερεύνησης –όχι

για να ανακαλύψουν εδά-

φη ή πλούτη, αλλά για να εντοπίσουν άγνωστες αιτίες οξειών

αναπνευστικών λοιμώξεων. Αυτές οι ασθένειες, από το κοινό κρυολόγημα

μέχρι την πνευμονία, υπήρξαν μάστι-

γα για την ανθρωπότητα σε ολόκληρη

την ιστορία.

Η ολλανδική ομάδα ανακάλυψε έναν

νέο ιό, τον ανθρώπινο μεταπνευμονοϊό, με συντομογραφία HMPV ή MPV, που αποδεικνύεται ότι είναι μια βασι-

κή αιτία λοιμώξεων του αναπνευστι-

κού. Ο HMPV συχνά προκαλεί, όπως

άλλοι κοινοί ιοί του αναπνευστικού, συμπτώματα συμφόρησης, βήχα και πυρετού. Οι Η.Π.Α. είχαν μια απότομη

αύξηση στις ανιχνεύσεις HMPV κατά

τους πρώτους μήνες του 2023. Αυτή

η τάση είναι παρόμοια με τα υψηλό-

τερα από τα κανονικά ποσοστά κρουσμάτων αναπνευστικού συγκυτιακού

ιού ή RSV και γρίπης το φθινόπωρο

του 2022 και τον χειμώνα του 2023,

που πιθανώς σχετίζονται με μειωμένη ανοσία του πληθυσμού μετά από δύο χρόνια χρήσης μάσκας προσώπου και κοινωνικής απόστασης. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι ακόμα και στην υγειονομική περίθαλψη δεν είναι εξοικειωμένοι με αυτόν τον ιό.

Η προέλευση

του ανθρώπινου μεταπνευμονοϊού

Ο ανθρώπινος μεταπνευμονοϊός απομονώθηκε από άτομα με οξεία αναπνευστική λοίμωξη και αναλύθηκε η αλληλουχία του το 2001, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό εξειδικευμένων καλλιεργειών και μοριακών τεχνικών. Σχετίζεται με τον RSV, ο οποίος είναι η κύρια αιτία σοβαρής αναπνευστικής λοίμωξης στα παιδιά και σημαντικό πρόβλημα στους ενήλικες. Και οι δύο ιοί ανήκουν στην ίδια μεγάλη ομάδα με τους ιούς της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της παραγρίπης, οι οποίοι αποτελούν βασικές αιτίες παιδικών ασθενειών.

Ωστόσο, πολλά δεδομένα δείχνουν

ότι ο HMPV διαφέρει από το «ξαδερφάκι» του, τον RSV, με πολλούς τρόπους. Πρώτον, η σειρά των γονιδίων στο γονιδίωμά του είναι αρκετά διαφορετική. Επιπλέον, στον HMPV λείπουν δύο γονίδια που χρησιμοποιεί ο RSV, για να ξεπεράσει την ανοσολογική απόκριση που κανονικά θα τον στόχευε –ο HMPV έχει τους δικούς του τρόπους να μπλοκάρει την ανοσία. Τρίτον, η γενετική ανάλυση από πολλές διαφορετικές ομάδες δείχνει ότι ο πλησιέστερος πρόσφατος πρόγονος του HMPV είναι ένας ιός των πτηνών, ο μεταπνευμονοϊός των πτηνών, ένα γεωργικό παθογόνο των κοτόπουλων και της γαλοπούλας. Η εξελικτική και γενετική ανάλυση υποδηλώνει ότι ο ανθρώπινος με -

ταπνευμονοϊός απέκλινε από τον ιό των πτηνών πριν από αρκετές εκατοντάδες χρόνια. Αυτό είναι ένα παράδειγμα ζωονόσου: ένας ζωικός ιός που μεταπηδά στους ανθρώπους. Έτσι ο HMPV καθιερώθηκε ως μόνιμο παθογόνο των ανθρώπων. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ο HMPV έκανε το άλμα με επιτυχία θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόβλεψη του ποιοι άλλοι ζωικοί ιοί θα μπορούσαν να μετασχηματιστούν σε πρωτεύοντα ανθρώπινα παθογόνα. Το πρόσφατο ξέσπασμα της γρίπης

των πτηνών H5N1 –το οποίο έχει μεταδοθεί στον άνθρωπο μόνο σε περιορισμένο βαθμό– καταδεικνύει αυτόν τον κίνδυνο.

HMPV σε παιδιά

Παρά το γεγονός ότι αναγνωρίστηκε μόλις πριν από δύο δεκαετίες, πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι ο

HMPV είναι μια βασική αιτία λοίμωξης του αναπνευστικού στους ανθρώπους. Οι αρχικές ερευνητικές ομάδες επικεντρώθηκαν στα παιδιά και γρήγορα ανακάλυψαν ότι ο HMPV προκάλεσε αναπνευστικές λοιμώξεις σε όλο τον κόσμο. Πράγματι, ο HMPV είναι μια κοινή αιτία οξείας αναπνευστικής νόσου σε παιδιά σε κάθε εξεταζόμενη χώρα και τα περισσότερα παιδιά προσβάλλονται

από τη λοίμωξη για πρώτη φορά στην ηλικία των 5 ετών. Μια μελέτη που χρησιμοποίησε δείγματα που συλλέχθηκαν σε διάστημα 25 ετών στις Η.Π.Α. διαπίστωσε ότι ο HMPV ήταν η δεύτερη πιο κοινή αιτία πνευμονικής

λοίμωξης στα παιδιά μετά τον RSV. Άλλες μελέτες σε πολλά νοσοκομεία παίδων στις Η.Π.Α. διαπίστωσαν ότι ο HMPV ήταν η δεύτερη πιο κοινή αιτία λοιμώξεων του αναπνευστικού, που οδήγησε σε νοσηλεία και πνευμονία.

Παιδιά με υποκείμενους παράγοντες κινδύνου, όπως αυτά που γεννήθηκαν πρόωρα και εκείνα με παθήσεις, όπως το άσθμα ή αυτά που έχουν υποβαθμισμένο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως οι λήπτες μοσχευμάτων οργάνων ή τα παιδιά που υποβάλλονται σε θεραπεία για καρκίνο, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση από τον HMPV. Τα περισσότερα παιδιά που νοσηλεύονται με HMPV είναι κατά τα άλλα υγιή πριν τον αποκτήσουν, ωστόσο, πολλά χρειάζονται εντατική φροντίδα από την ασθένεια.

HMPV και ενήλικες

Ο HMPV είναι, επίσης, μια κοινή αιτία σοβαρών πνευμονικών λοιμώξεων μεταξύ των ενηλίκων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε ενήλικες άνω των 65 ετών ή σε αυτούς με υποκείμενες παθήσεις. Μια μελέτη σε τέσσερις χειμώνες στη Νέα Υόρκη διαπίστωσε ότι ο HMPV ήταν εξίσου συχνός σε νοσηλευόμενους ηλικιωμένους όπως ο RSV ή η γρίπη, με παρόμοια ποσοστά φροντίδας στη ΜΕΘ και θανάτου. Μελέτες τριών χειμώνων στο Νάσβιλ σε ενήλικες άνω των 50 ετών εντόπισαν ποσοστά νοσηλείας, λόγω HMPV και επισκέψεων στο τμήμα επειγόντων περιστατικών που ήταν παρόμοια με αυτά που προκαλεί ο RSV και η γρίπη. Ο HMPV και ο RSV ήταν πιο συχνοί από τη γρίπη σε άτομα 65 ετών και άνω, πιθανώς επειδή πολλοί εμβολιάστηκαν κατά της γρίπης.

Μια άλλη μελέτη ενηλίκων που νοσηλεύτηκαν για πνευμονία στις Η.Π.Α. έδειξε ότι ο HMPV ήταν, τόσο συχνός όσο ο RSV και σχεδόν, τόσο συχνός όσο η γρίπη. Όπως και στα παιδιά, ο HMPV είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα για ενήλικες με χρόνιες παθήσεις π.χ. άσθμα, καρκίνο ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).

λοίμωξης, αλλά μάλλον δεν τον έχετε ακούσει

Απρίλιος, μήνας κατά του άγχους

Καθώς μεγαλώνουμε οι σωματικές και πνευματικές μας ικανότητες μειώνονται. Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε αυτή την κατάσταση;

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

Ηέρευνα δείχνει ότι ο τρόπος με τον

οποίο ζούμε –η διατροφή μας, τα

προγράμματα άσκησης– μπορεί να

έχει μεγάλο αντίκτυπο στο πώς γερ-

νάμε. Και δεν έχει να κάνει μόνο

με τα πράγματα που κάνουμε, για να γερνάμε

καλά, αλλά και με εκείνα τα οποία αποφεύγουμε.

Ένα ευρύ πεδίο έρευνας επιδιώκει να κατανοήσει

τους παράγοντες που προκαλούν διαφορετικά ποσοστά μείωσης σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων που σχετίζεται με την ηλικία. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες εξετάζουν πώς αυτοί οι παράγοντες αλλάζουν την ικανότητά μας να θυμόμαστε και να δίνουμε προσοχή σε θέματα της καθημερινότητας.

Αυτές οι αλλαγές ονομάζονται «γνωστική γήρανση». Προηγούμενες έρευνες εξέτασαν πώς η διατροφή, η σωματική ή πνευματική άσκηση (sudoku, σταυρόλεξα) επηρεάζει τη γήρανση. Ωστόσο, το μέγεθος του άγχους που βιώνουμε κατά τη διάρκεια της

ζωής μας και ο αντίκτυπος που έχει στη γνωστική

γήρανση παρέμενε μέχρι πρόσφατα ένας τομέας

που δεν έχει ερευνηθεί καθόλου.

Μια ζωή γεμάτη άγχος

Πολλές από τις αρνητικές πτυχές της γνωστικής

γήρανσης που παρατηρούνται σε ηλικιωμένους φαίνεται να συνδέονται με το μέγεθος

του άγχους που έχουν βιώσει στη ζωή τους.

Ερευνητές καταμέτρησαν τον αριθμό των

αγχωτικών γεγονότων που βιώθηκαν κατά

τη διάρκεια της ζωής. Εξέτασαν μια σειρά παραγόντων που κυμαίνονται από την εμπειρία μιας σοβαρής ασθένειας ή την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, την αλλαγή των κοινωνικών συνηθειών κάποιου ή τη μετακόμιση. Οι ηλικιωμένοι που έχουν βιώσει πολύ άγχος τείνουν να έχουν χειρότερη επίδοση σε γνωστικές δραστηριότητες από εκείνους που βίωσαν λιγότερο άγχος. Κυρίως, οι ηλικιωμένοι που δεν έχουν βιώσει πολύ άγχος στη ζωή τους

αποδίδουν εξίσου καλά σε γνωστι-

κά τεστ με τους νέους. Αυτό υποδηλώνει ότι το άγχος έχει με-

γάλο αντίκτυπο στη νοητική

ικανότητα και ότι η επίδραση

αυτού εμφανίζεται μόνο σε

μεγάλη ηλικία. Πράγματι, οι νέοι δεν διέφεραν

μεταξύ τους ως προς

την επίδοσή τους στα

γνωστικά τεστ όποια

κι αν ήταν η εμπει-

ρία της ζωής τους, σχετικά με το άγχος.

Μάλιστα, τα πρότυ-

πα της εγκεφαλικής δραστηριότητας των ατόμων που συμμετείχαν στη μελέτη, αντικατοπτρίζουν το ίδιο αποτέλεσμα: οι ηλικιωμένοι (ηλικίας 60 έως 80 ετών) που έχουν βιώσει λιγότερο άγχος έχουν εγκεφαλική δραστηριότητα παρόμοια με αυτή των νεότερων ανθρώπων. Ωστόσο, όταν πρόκειται για την εγκεφαλική δραστηριότητα εκείνων των ηλικιωμένων που έχουν ζήσει αγχωτική ζωή, διαπιστώθηκε ότι συμβαίνει κάτι πολύ διαφορετικό. Η εγκεφαλική δραστηριότητα έδωσε κάποιες ενδείξεις για το τι πάει στραβά και σε ποιο σημείο του εγκεφάλου συμβαίνει. Για παράδειγμα, το σοβαρό άγχος στη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του να κρατά στοιχεία στη βραχυπρόθεσμη μνήμη του και μπορεί, επίσης, να μειώσει την ικανότητά του να εμποδίζει άσχετες σκέψεις να παρεμβαίνουν σε αυτή τη διαδικασία. Συγκεκριμένα, το στρες φαίνεται να επηρεάζει μια

περιοχή του εγκεφάλου που είναι απαραίτητη για τον σχηματισμό νέων αναμνήσεων, τον ιππόκαμπο. Οι μακροπρόθεσμες, ωστόσο, επιπτώσεις του στρες δεν είναι εμφανείς μόνο στη μνήμη: πρόσφατα αποδείχθηκε για πρώτη φορά ότι οι διαδικασίες και η συμπεριφορά του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον έλεγχο της προσοχής και της κίνησης είναι επίσης μειωμένες. Αυτό μπορεί να σχετίζεται με τη δραστηριότητα του εγκεφάλου που χρησιμοποιείτε, προσπαθώντας να σταματήσετε μια σωματική κίνηση (όπως η κίνηση του χεριού σας) που έχετε ήδη ξεκινήσει ή δραστηριότητα που σχετίζεται με τον έλεγχο του πού εστιάζετε την προσοχή σας. Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε; Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε πότε νιώθουμε άγχος. Για όσους από εμάς δεν έχουμε αυτή την ικανότητα, οι έξυπνες συσκευές μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για να μας ειδοποιήσουν για την παρουσία πιθανών κινδύνων. Έχοντας επίγνωση του άγχους και των μακροπρόθεσμων συνεπειών του, μπορούμε να αρχίσουμε να το αντιμετωπίζουμε και να βρίσκουμε τρόπους να μειώσουμε τις συνέπειές του. Οι τεχνικές μείωσης του άγχους είναι πολλές. Κάποια άτομα βρίσκουν χρήσιμο τον διαλογισμό, ενώ για άλλους οι ίδιες τεχνικές μπορεί να είναι άκαρπες ή ακόμα και επικίνδυνες.

Είκοσι με τριάντα λεπτά περπάτημα την ημέρα προσφέρουν εξαιρετική ανακούφιση από το άγχος και είναι ένας καλός τρόπος, για να απομακρύνετε το μυαλό σας από τις καθημερινές σας ανησυχίες. Το να περάσετε, επίσης, ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σας ή απλά να παρακολουθείτε την αγαπημένη σας κωμωδία μπορεί συχνά να είναι απλώς η απόσπαση της προσοχής που χρειάζεστε.

Το έντερο και ο εγκέφαλος στέλνουν συνεχώς σήματα το ένα στο άλλο, οπότε διατηρώντας τη μικροχλωρίδα σας (τα βακτήρια στο έντερο σας) υγιή, ο εγκέφαλός σας αισθάνεται λιγότερο στρες. Για να ανακουφιστείτε από το άγχος πριν τον ύπνο, δοκιμάστε μερικές τεχνικές χαλάρωσης και αποσυνδεθείτε από την τεχνολογία όσο το δυνατόν περισσότερο, μια ώρα πριν τον ύπνο.

Επισκεφθείτε τον γιατρό σας. Ο οικογενειακός σας γιατρός είναι ο κατάλληλος άνθρωπος που θα σας κατευθύνει προς έναν τρόπο ζωής χωρίς άγχος. Κάθε άτομο πρέπει να βρει αυτό που του ταιριάζει. Μπορεί να χρειαστεί λίγος πειραματισμός, αλλά η ανταμοιβή θα αξίζει τον κόπο.

Οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να εξηγήσουν ορισμένα κοινά

συμπτώματα του εντέρου, όπως η ναυτία και η δυσκοιλιότητα.

Mπορεί να έχουν περάσει δύο εβδομάδες μετά τη γέννηση του μωρού σας, όμως, παρατηρείτε ότι το έντερό σας δεν είναι εντελώς καλά. Ίσως, για παράδειγμα, να νιώθετε ένα μικρό φούσκωμα. Τι συμβαίνει; Η εγκυμοσύνη αλλάζει τη δομή και τη λειτουργία σχεδόν κάθε συστήματος οργάνων, συμπεριλαμβανομένων κάποιων μεγάλων αλλαγών στο έντερο.

Ναυτία

Το πιο κοινό σύμπτωμα του εντέρου κατά την εγκυμοσύνη

είναι η ναυτία, η οποία επηρεάζει έως και το 85% των γυναικών το πρώτο τρίμηνο. Αυτό θεωρείται ότι οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις επιδράσεις μιας ορμόνης που ονομάζεται ανθρώπινη χοριακή γοναδοτροπίνη. Τα επίπεδα αυτής της ορμόνης είναι υψηλότερα στο τέλος του πρώτου τριμήνου και αρχίζουν να μειώνονται για το υπόλοιπο της εγκυμοσύνης. Έτσι εξηγείται, γιατί η ναυτία τείνει να γίνεται λιγότερο συχνή, καθώς προχωρά η εγκυμοσύνη σας.

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Άλλες ορμονικές αλλαγές μπορεί να σας οδηγήσουν να αναπτύξετε ένα άλλο κοινό σύμπτωμα, τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Τα επίπεδα της ορμόνης προγεστερόνης, για παράδειγμα, αυξάνονται σταθερά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τον οισοφαγικό σφιγκτήρα μυ –που βρίσκεται στο κάτω άκρο του οισοφάγου πριν συναντήσει το στομάχι– να γίνει πιο χαλαρός. Η

χαλάρωση αυτού του μυός διευκολύνει το οξύ του στομάχου να πάει στον οισοφάγο. Αυτό μπορεί να προκαλέσει επώδυνη αίσθηση καψίματος στο πάνω μέρος της κοιλιάς σας ή ακριβώς πίσω από το στέρνο. Αργότερα στην εγκυμοσύνη, η αναπτυσσόμενη μήτρα και το μωρό σας μπορούν να αρχίσουν να πιέζουν πραγματικά το στομάχι σας. Αυτό μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε παλινδρόμηση, καθώς η άμεση πίεση στο στομάχι αναγκάζει το οξύ του στομάχου να επιστρέψει στον οισοφάγο.

Δυσκοιλιότητα και αιμορροΐδες

Τα αυξημένα επίπεδα προγεστερόνης και οιστρογόνου οδηγούν σε μείωση των μυϊκών συσπάσεων (περισταλτισμός) σε όλο το έντερο. Αυτό σημαίνει

ότι είναι πιο πιθανό να έχετε δυσκοιλιότητα κατά

τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η δυσκοιλιότητα

επηρεάζει περίπου το 40% των εγκύων γυναικών.

Τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων οδηγούν, επίσης, στο να γίνουν πιο μαλακά τα αιμοφόρα αγγεία και ο συνδετικός ιστός (που συνδέει δύο άλλους ιστούς, όπως οι σύνδεσμοι). Αυτό, καθώς και η πίεση από το αναπτυσσόμενο μωρό

και η αύξηση του όγκου και της ροής του αίματος, μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη αιμορροΐδων. Επίσης, το σώμα χρειάζεται περισσότερο νερό και νάτριο στην εγκυμοσύνη, για να βοηθήσει στην παραγωγή αμνιακού υγρού (που περιβάλλει το αναπτυσσόμενο μωρό στη μήτρα) και να δημιουργήσει την παροχή αίματος του αναπτυσσόμενου μωρού. Αυτό το νερό και νάτριο απορροφάται από τα έντερό σας και μπορεί να συμβάλει σε δυσκοιλιότητα και σε αυξημένο κίνδυνο αιμορροΐδων. Οι αιμορροΐδες είναι πολύ συχνές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 86% των εγκύων την ανέφεραν.

Αίσθημα χόρτασης

Τα οιστρογόνα θεωρείται ότι είναι υπεύθυνα για τη μείωση της κίνησης του στομάχου στην εγκυμοσύνη, διατηρώντας το φαγητό στο στομάχι περισσότερο και καθιστώντας πιο πιθανό να αισθάνεστε το στομάχι γεμάτο. Κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου, η αναπτυσσόμενη μήτρα και το μωρό σας αρχίζουν να πιέζουν τα κοιλιακά όργανα. Δεν είναι περίεργο που είναι πιθανό να νιώσετε πίεση στο στομάχι σας και δυσφορία όσο πλησιάζετε στο τέλος της εγκυμοσύνης. Μπορείτε, επίσης, να αισθανθείτε πίεση στο άλλο άκρο του εντέρου. Η πίεση από τη διεσταλμένη μήτρα στο άκρο του παχέος εντέρου (το σιγμοειδές κόλον) μπορεί, επίσης, να σας κάνει να αισθάνεστε δυσκοιλιότητα ακόμα κι αν δεν έχετε.

Έχει η ακράτεια σχέση με τον τρόπο γέννησης;

Έχει γίνει πολλή συζήτηση, σχετικά με το εάν η ακράτεια ούρων είναι πιο πιθανή μετά από κολπική γέννηση ή καισαρική τομή. Ωστόσο, τα ισχυρότερα στοιχεία που υπάρχουν υποδηλώνουν ότι ο τρόπος γέννησης δεν έχει καμία διαφορά. Εάν είχατε ακράτεια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αυτός είναι ο κρισιμότερος προγνωστικός παράγοντας για να την έχετε και μετά. Η ακράτεια ούρων που δεν βελτιώνεται εντός τριών μηνών από τον τοκετό, είναι πιο πιθανό να επιμείνει. Επομένως, εάν το έχετε βιώσει αυτό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ίσως, θα θέλατε να κάνετε φυσικοθεραπεία στο πυελικό έδαφος.

Δυσκοιλιότητα μετά τον τοκετό

Μια μελέτη από τη Φινλανδία σε περισσότερες από 400 γυναίκες διαπίστωσε ότι η δυσκοιλιότητα επηρέασε το 47% των γυναικών τις πρώτες ημέρες μετά τον κολπικό τοκετό και το 57% των γυναικών τις πρώτες μέρες μετά από καισαρική. Οι ερευνητές πρότειναν ότι αυτό μπορεί να προκαλείται από υπερβολική σωματική αδράνεια και ανεπαρκή πρόσληψη υγρών μετά τη γέννηση ή από τα αποτελέσματα του αναισθητικού και τη διαταραχή του εντέρου κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης. Ένα μήνα μετά τον τοκετό, η δυσκοιλιότητα έγινε λιγότερο συχνή. Περίπου το 9% των γυναικών είχαν δυσκοιλιότητα μετά από κολπικό τοκετό και το 15% μετά από καισαρική τομή. Η μελέτη διαπίστωσε, επίσης, ότι τα υπερβολικά αέρια είναι εξαιρετικά συχνά, αμέσως μετά τη γέννηση και για λίγες μέρες. Επηρεάστηκε το 81% των γυναικών, αλλά το ποσοστό έπεσε στο 30% έναν μήνα μετά τη γέννηση.

| περί υγείας |

Hγονική αποξένωση –όταν η σχέση του

ενός γονέα με το παιδί βλάπτεται από

τον άλλο γονέα– μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες. Πολλοί νομικοί

και ψυχολόγοι γνωρίζουν το φαινόμενο

της γονικής αποξένωσης εδώ και δεκαετίες, αλλά

για διάφορους λόγους, υπάρχουν και αυτοί που αρνούνται την ύπαρξή του ή ότι αυτό αποτελεί στην πραγματικότητα ένα είδος ενδοοικογενειακής κακοποίησης.

Έρευνες έδειξαν ότι η γονική αποξένωση είναι μία μορφή ενδοοικογενειακής βίας και παιδικής κακοποίησης (Harman et al., 2016b, 2018; Templar et al., 2017). Στις Η.Π.Α., 22 εκατομμύρια παιδιά και γονείς υποφέρουν από γονική αποξένωση. Στην Αυστραλία έχει αναγνωριστεί ως μορφή ενδοοικογενειακής

βίας και στη Βραζιλία εφαρμόστηκε η ποινικοποίησή της.

Αρχικά, ας κάνουμε διάκριση μεταξύ του όρου «Σύνδρομο γονικής αποξένωσης» και γονικής αποξένωσης. Η γονική αποξένωση περιλαμβάνει συμπεριφορές που κάνει ένας γονέας, για να βλάψει τη σχέση μεταξύ του παιδιού και του άλλου γονέα. Από την άλλη, το «Σύνδρομο γονικής αποξένωσης»

επινοήθηκε από τον Δρ. Richard Gardner, το 1985, για να περιγράψει τον αντίκτυπο αυτών των συμπεριφορών σε ένα παιδί. Ένα ερώτημα είναι αν γονική αποξένωση είναι κάποιο είδος ψυχικής διαταραχής.

Ο όρος «γονική αποξένωση» δεν περιλαμβάνεται στο Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM, το οποίο συνιστά ένα εγχειρίδιο που

προσφέρει μια κοινή γλώσσα και τυπικά κριτήρια

που χρησιμοποιούν οι πάροχοι ψυχικής υγείας για

την ταξινόμηση των ψυχικών διαταραχών). Ωστό-

σο, ο όρος «παιδί που επηρεάζεται από δυσφορία

γονικής σχέσης» έχει προστεθεί στην πιο πρόσφατη

έκδοση του DSM, το DSM-5.

Ο αποξενωτικός γονέας μπορεί να κακολογήσει τον άλλο γονέα στο παιδί, για να το κερδίσει ή ο γονέας αυτός μπορεί να ανασυνθέτει γεγονότα του παρελθόντος, για να κάνει το παιδί να πιστέψει φρικτά και αναληθή πράγματα για τον άλλο γονέα ή να εμποδίσει τον άλλο γονέα να περάσει χρόνο με το παιδί. Ο γονέας αυτός μπορεί, επίσης, να παρεισφρέει υπερβολικά (π.χ. συχνή αποστολή γραπτών μηνυμάτων) στον χρόνο ανατροφής του παιδιού από τον άλλο γονέα ή να κάνει ψευδείς ισχυρισμούς κακοποίησης, προκειμένου να περιορίσει τον χρόνο του άλλου γονέα με τα παιδιά επ’ αόριστον. Το αποτέλεσμα είναι ότι το παιδί μπορεί να αισθάνεται εξαιρετικά αρνητικό προς τον «στοχευμένο» γονέα για αδικαιολόγητους λόγους.

Αυτές οι συμπεριφορές εμφανίζονται πιο συχνά όταν τελειώνει η σχέση των γονέων και μπορεί να είναι ιδιαίτερα οξυμένες εάν, μετά τον χωρισμό, ο ένας γονέας δεν μπορεί να αφήσει τη σχέση να τελειώσει. Οι συμπεριφορές συχνά κλιμακώνονται αν ο ένας γονέας ξαναπαντρευτεί και θέλει να αγνοήσει εντελώς τον άλλον. Αλλά η γονική αποξένωση μπορεί, επίσης, να συμβεί και όταν οι γονείς είναι ακόμη μαζί.

Η γονική αποξένωση συχνά συγχέεται με την απομάκρυνση (estrangement), αλλά δεν είναι το ίδιο πράγμα. Η απομάκρυνση μπορεί να συμβεί όταν ένας γονέας είναι καταχρηστικός ή έχει ελλείψεις που βλάπτουν ή επιβαρύνουν τη σχέση του με το παιδί. Για παράδειγμα, ένας γονέας μπορεί να έχει μια ψυχική ασθένεια ή άλλο πρόβλημα που καθιστά δύσκολη την υγιή επικοινωνία με το παιδί. Ως αποτέλεσμα, το παιδί μπορεί να μην θέλει να έχει μεγάλη επαφή μαζί του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το παιδί θα εκφράσει αμφιθυμία απέναντι στον γονέα. Η γονική αποξένωση, αντίθετα, είναι όταν οι ενέργειες του ενός γονέα βλάπτουν σκόπιμα τη σχέση που έχει το

παιδί με τον άλλο γονέα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το παιδί αισθάνεται ελάχιστη έως καθόλου ενοχή για τα αρνητικά του συναισθήματα προς τον αποξενωμένο γονέα. Οι κλινικοί γιατροί πρέπει να είναι καλύτερα εκπαιδευμένοι, για να αναγνωρίζουν πότε υπάρχει γονική αποξένωση ή απομάκρυνση ή και οι δύο συμπεριφορές ταυτόχρονα.

Πόσο συχνή είναι;

Πολλοί «αποξενωτικοί» γονείς χρησιμοποιούν στερεότυπα για το φύλο και την ανατροφή των παιδιών, για να κερδίσουν δασκάλους, φίλους, ακόμα και δικαστές και ψυχολόγους στο δικαστήριο. Για παράδειγμα, ένας γονέας μπορεί να πει στον δάσκαλο της κόρης του ότι ο άλλος γονέας δεν τη φροντίζει αρκετά, γιατί δουλεύει πολλές ώρες.  Παρά τον αυξανόμενο όγκο της βιβλιογραφίας, σχετικά με τη γονική αποξένωση, δεν γνωρίζουμε πόσοι άνθρωποι βιώνουν αυτές τις συμπεριφορές. Τα περισσότερα από όσα γνωρίζουμε για τις επιπτώσεις της γονικής αποξένωσης στα παιδιά βασίζονται σε μικρές κλινικές ή νομικές μελέτες. Δεν υπάρχουν ακόμη πολλές και μεγάλης κλίμακας μελέτες για τον επιπολασμό της γονικής αποξένωσης ή για τα διαφορετικά αποτελέσματα στα παιδιά ή για το πώς αλλάζουν τα αποτελέσματα με την πάροδο του χρόνου. Πάντως οι έρευνες που έχουν δημοσιευτεί, σχετικά με το θέμα, υποδηλώνει ότι τα αποξενωμένα παιδιά και οι γονείς υφίστανται πολλές αρνητικές συνέπειες. Αυτές περιλαμβάνουν ψυχολογικές διαταραχές, όπως άγχος, κατάθλιψη, κατάχρηση ουσιών, ακόμα και ο στοχασμός ή η απόπειρα αυτοκτονίας. Μπορούν, επίσης, να εμφανιστούν μειώσεις στις επιδόσεις των παιδιών στο σχολείο και μείωση της παραγωγικότητας της εργασίας των γονέων. Λ.Κ.

Έρευνες έδειξαν ότι πρόκειται για μια μορφή ενδοοικογενειακής βίας και παιδικής κακοποίησης.

Τι είναι η γονική αποξένωση

Σχολικός εκφοβισμός

Οσχολικός εκφοβισμός αποτελεί ένα από τα

πιο σημαντικά προβλήματα στη ζωή ενός

παιδιού αλλά και έναν από τους μεγαλύτε-

ρους φόβους των γονιών. Το να εκφοβίζε-

ται ένα παιδί ή κάποιος έφηβος είναι η πιο

σημαντική απειλή για την ψυχική τους υγεία.

Μελέτες έχουν δείξει ότι ο εκφοβισμός στο δημο-

τικό σχολείο αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών προβλημάτων ψυχικής υγείας στην εφηβεία και ακόμα μπορεί να ευθύνεται και για την πρόκληση χρόνιας κατάθλιψης.

Οι διευθυντές και οι δάσκαλοι των σχολείων συνήθως λένε στους γονείς ότι θα αναλάβουν και θα

χειριστούν οι ίδιοι το πρόβλημα και πράγματι είναι λυτρωτικό, εάν οι εκπαιδευτικοί καταφέρουν να σταματήσουν τον εκφοβισμό. Ωστόσο, δεν είναι πάντα

εφικτό. Τα όποια σχολικά προγράμματα πετυχαίνουν μέτριες βελτιώσεις, αφήνοντας τα εκφοβισμένα παιδιά και πάλι μόνα. Αυτός είναι και ο λόγος που κάποιοι

γονείς παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους, παρά τις όποιες νομικές προεκτάσεις, αν επιπλήξουν άλλα παιδιά και τις όποιες διαμάχες μεταξύ των γονιών. Συνεπώς, χρειάζεται κάποια διαφορετική προσέγγιση.

Η ανατροφή των παιδιών επιτείνει τον κίνδυνο να υποστούν εκφοβισμό στο σχολείο. Η θερμή υποστηρικτι-

κή ανατροφή των παιδιών είναι βοηθητικός παράγοντας, ενώ η αρνητική, συνιστά παράγοντα κινδύνου

για τα παιδιά που υφίστανται εκφοβισμό στο σχολείο.

Μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο επιβεβαιώνει ότι η

ύπαρξη θερμών υποστηρικτικών οικογενειακών σχέ-

σεων βοηθά, επίσης, στην προστασία των παιδιών

από τις συναισθηματικές συνέπειες του εκφοβισμού.

Αυτό σημαίνει ότι, όταν τα παιδιά αισθάνονται ότι υποστηρίζονται από τους γονείς τους, είναι λιγότερο πιθανό να γίνουν θύματα εκφοβισμού. Έχουν κάποιον στον οποίο μπορούν να απευθυνθούν

στο σπίτι, όταν τα πράγματα δεν

πάνε καλά στο σχολείο, κάτι που

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

τους βοηθά να τα βγάλουν πέρα. Οι γονείς μπορούν να υποστηρίξουν ενεργά τις φιλίες των παιδιών τους, καθοδηγώντας τα στις κοινωνικές τους δεξιότητες.

Τι θα πρέπει να σας προβληματίσει

Τα σημάδια του εκφοβισμού μπορούν να γίνουν αντιληπτά, όταν το παιδί παρουσιάζει αλλαγές στη συμπεριφορά του, αποσύρεται, δεν θέλει να πάει στο σχολείο ή ίσως και να αναπτύξει πολλές μη ειδικές ασθένειες. Εάν σας αποκαλύψει το ίδιο το παιδί ότι δέχεται εκφοβισμό, είναι θετικό. Ευχαριστήστε το που είχε το θάρρος να το μοιραστεί μαζί σας και εξηγήστε του ότι είναι το πρώτο βήμα, για να λύσετε το πρόβλημα. Ακούστε το παιδί σας, προσπαθήστε να παραμείνετε ψύχραιμοι και διαβεβαιώστε το ότι θα το βοηθήσετε. Ρωτήστε με ευαισθησία τι έχει συμβεί, τι περιλαμβάνει ο εκφοβισμός και πώς το κάνει να νιώθει, ώστε να μπορέσετε να παρηγορήσετε το παιδί σας και να το καθησυχάσετε. Μπορεί να θέλετε, επίσης, να αναλάβετε εξ ολοκλήρου τη λύση, αλλά καλό είναι να εξετάσετε κάποιες λύσεις μαζί με το παιδί σας και ρωτήστε, φυσικά, τι θα προτιμούσε να κάνετε. Ο εκφοβισμός λειτουργεί αρνητικά, καταρρακώνοντας την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού. Τονίστε, λοιπόν, τα δυνατά του σημεία και βοηθήστε το να ηρεμήσει. Πάντα να υπενθυμίζετε στο παιδί σας ότι είστε εκεί για αυτό. Είτε ένα παιδί υφίσταται εκφοβισμό είτε όχι, είναι σημαντικό για τους γονείς να υποστηρίζουν τις φιλίες των παιδιών τους ως επένδυση στη διαρκή ψυχική υγεία και ευημερία τους. Αφιερώνετε χρόνο στα παιδιά, ώστε να έρθουν σε επαφή με συνομηλίκους, για να αναπτύξουν φιλίες αλλά και να γνωρίσετε τους γονείς των άλλων παιδιών, δημιουργώντας κατάλληλα κοινωνικά δίκτυα, μαθαίνοντάς τα να επιλύουν συγκρούσεις και να ζητάνε βοήθεια όταν τη χρειάζονται.

Το σχολείο και οι άλλοι ενήλικες

Εάν το παιδί δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει μόνο του ένα οδυνηρό ζήτημα, ο γονέας είναι απαραίτητο να επικοινωνήσει για λογαριασμό του. Αρχικά, οι γονείς θα πρέπει να επικοινωνήσουν με το σχολείο. Έπειτα, να συνομιλήσουν με τον δάσκαλο του παιδιού, εάν το πρόβλημα αφορά σε ένα άλλο παιδί στην τάξη ή ίσως τη διεύθυνση του σχολείου, εάν το ζήτημα είναι ευρύτερο. Μπορεί, επίσης, να χρειαστεί να μιλήσετε και με άλλα άτομα, για να έχουν τον νου τους και να μπορέσουν να σας βοηθήσουν. Το προσωπικό του σχολείου –ο γυμναστής, η δασκάλα των καλλιτεχνικών, οι καθαρίστριες κ.ά.– μπορεί να σας δώσει ακόμα πιο ολοκληρωμένη εικόνα.

Γενικά, ας έχετε υπόψιν ότι δεν είναι «σοφή κίνηση» να πλησιάσετε τους γονείς του παιδιού που εκφοβίζει το δικό σας παιδί, εάν δεν έχετε ήδη καλές σχέσεις μαζί τους. Η προσέγγισή σας είναι απίθανο να βελτιώσει τα πράγματα και μπορεί ακόμα να οδηγήσει σε έντονες συγκρούσεις, δεδομένου ότι τα παιδιά που εκφοβίζουν προέρχονται συνήθως από προβληματικά περιβάλλοντα. Μπορεί ακόμα και να επιδεινώσει τη σχέση μεταξύ των παιδιών, καθιστώντας δυσκολότερη την επίλυση του ζητήματος από το ίδιο το σχολείο.

Τι γίνεται αν όλες σας οι προσπάθειες αποβούν

μάταιες;

Κάποιες φορές παρά τις προθέσεις των γονιών να υποστηρίξουν το παιδί τους και να ζητήσουν βοήθεια από το σχολείο, ο εκφοβισμός συνεχίζεται. Ο συνεχιζόμενος εκφοβισμός ενέχει υψηλό κίνδυνο για την ψυχική και τη σωματική υγεία κάθε παιδιού που τον υφίσταται.

Εάν το παιδί σας βιώνει συνεχές άγχος, λόγω του εκφοβισμού και το σχολείο δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα παρά τα αιτήματά σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να απευθυνθείτε και στον σχολικό σύμβουλο και να αναφέρετε περιπτώσεις σωματικής επίθεσης ή διαδικτυακού εκφοβισμού στην αστυνομία.

Πόσο απειλεί την υγεία των παιδιών και τι μπορούν να κάνουν οι γονείς.

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

Tα παιδιά συχνά παραπονιούνται ότι είναι κουρασμένα. Συνήθως αισθάνονται κουρασμένα στο τέλος μιας πολυάσχολης ημέρας ή επειδή έμειναν ξύπνια μέχρι αργά το προηγούμενο βράδυ ή επειδή προσπαθούν να ξεφύγουν από το να κάνουν κάτι που δεν θέλουν. Επίσης, όταν τα παιδιά είναι άρρωστα είναι συνήθως κουρασμένα και χρειάζονται αρκετό χρόνο για ξεκούραση. Η κούραση είναι ένα συναίσθημα που βιώνουμε συχνά. Όταν κάνουμε ορισμένες δραστηριότητες –σωματικές ή πνευματικές– για κάποιο χρονικό διάστημα, ή ακόμα και αφού βιώνουμε έντονες συναισθηματικές καταστάσεις, νιώθουμε κουρασμένοι, ίσως και εξαντλημένοι. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε την κόπωση ως έλλειψη δύναμης μετά από σωματική, πνευματική ή συναισθηματική εργασία. Η πλήξη, η δυστυχία, η απογοήτευση, η κούραση, ή η ενόχληση μπορούν, επίσης, να μας εξαντλήσουν. Σε κάθε περίπτωση, η κούραση έχει περίεργα αποτελέσματα στη συμπεριφορά μας, με αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε περισσότερο να διατηρήσουμε τον αυτοέλεγχο. Αυτό είναι αντιληπτό στα παιδιά, γιατί όταν είναι κουρασμένα, είτε μετά από έντονη δραστηριότητα είτε ως αποτέλεσμα πλήξης ή απογοήτευσης, τείνουν να συμπεριφέρονται με τρόπους που μας ενοχλούν. Τείνουν να «συμπεριφέρονται άσχημα».

Για ποιον λόγο αντιδρούν με αυτό τον τρόπο τα παιδιά; Ας ξεκινήσουμε μιλώντας για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος. Ο εγκέφαλος είναι το όργανο της σκέψης όπου δημιουργούνται και διαχειρίζονται όλες οι συμπεριφορές μας. Καθεμία από τις διαφορετικές περιοχές του εκπληρώνει συγκεκριμένα καθήκοντα, στο πλαίσιο της συνολικής λειτουργίας του οργάνου. Ο έλεγχος της συμπεριφοράς αντιμετωπίζεται ειδικά από μια περιοχή που ονομάζεται προμετωπιαίος φλοιός. Βρίσκεται στο πιο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, ακριβώς πίσω από το μέτωπο, στα πιο επιφανειακά στρώματα των νευρώνων –εξού και το όνομά του. Ο προμετωπιαίος φλοιός είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση σύνθετων γνωστικών εργασιών, οι οποίες ομαδοποιούνται με το όνομα των εκτελεστικών λειτουργιών. Λειτουργούν σαν πύργοι ελέγχου αεροδρομίων, καθιστώντας όλη την εναέρια κυκλοφορία ομαλά με ευέλικτο, μη στατικό τρόπο, έτσι ώστε να μπορεί να προσαρμοστεί σε κάθε κατάσταση που μπορεί να προκύψει: αλλαγή ατμοσφαιρικών συνθηκών, καθυστέρηση πτήσης κ.λπ. Ο προμετωπιαίος φλοιός, λοιπόν, μας βοηθά να ελέγχουμε τη συμπεριφορά μας. Οι εκτελεστικές λειτουργίες περιλαμβάνουν την ικανότητα να αναστοχαζόμαστε και να σχεδιάζουμε, να λαμβάνουμε αποφάσεις, με βάση τη λογική, να εκλογικεύουμε και να διαχειριζόμαστε τη συναισθηματική μας κατάσταση.

Σε αυτή την ομάδα περιλαμβάνεται, επίσης, η μνήμη εργασίας, η οποία είναι το σύνολο των διαδικασιών που μας επιτρέπει να αποθηκεύουμε και να χειριζόμαστε προσωρινά πληροφορίες για την εκτέλεση σύνθετων γνωστικών εργασιών, όπως η κατανόηση της γλώσσας, η ανάγνωση, οι μαθηματικές δεξιότητες, η μάθηση ή ο συλλογισμός –για να μην αναφέρουμε τη γνωστική ευελιξία που είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να προσαρμόζει τη συμπεριφορά και τη σκέψη μας σε μεταβαλλόμενες, νέες και απροσδόκητες έννοιες και καταστάσεις– ή η διανοητική ικανότητα, δηλαδή, το να συλλογίζεται κανείς πολλές έννοιες ταυτόχρονα.

Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την κούραση και πώς επηρεάζουν τη

συμπεριφορά ενηλίκων και παιδιών; Είναι αρκετά απλό. Αν και μπορεί να μας αρέσει να καυχιόμαστε ότι έχουμε πολύ μεγάλο εγκέφαλο, η πραγματικότητα είναι ότι αντιπροσωπεύει μόνο το 2 ή 3% της συνολικής μάζας του σώματός μας. Κι όμως καταναλώνει όχι λιγότερο από το 20-30% της μεταβολικής ενέργειας –μια εντυπωσιακή δυσαναλογία! Από ολόκληρο τον εγκέφαλο, το μέρος που καταναλώνει την περισσότερη ενέργεια είναι ο προμετωπιαίος φλοιός. Όταν είμαστε κουρασμένοι, ο μεταβολισμός μας τείνει να διαχέει τη χρησιμοποιήσιμη ενέργεια,

Ποια είναι τα αίτια και ποιοι οι τρόποι αντιμετώπισης.

Τι συμβαίνει όταν το παιδί παραπονιέται πως είναι κουρασμένο

μειώνοντας έτσι την ενέργεια που είναι διαθέσιμη στον προμετωπιαίο φλοιό, για να εκτελεί τις λειτουργίες του με τη μέγιστη απόδοση.

Με άλλα λόγια, δυσκολευόμαστε να σκεφτούμε, να σχεδιάσουμε, να αποφασίσουμε, να διαχειριστούμε τα συναισθήματα και να αποθηκεύσουμε και να

χειριστούμε πληροφορίες, επειδή ο προμετωπιαίος

φλοιός έχει λιγότερα καύσιμα, για να λειτουργήσει.

Το αποτέλεσμα είναι οι σκέψεις μας να γίνονται

λιγότερο ευέλικτες και περισσότερο άκαμπτες. Ως

αποτέλεσμα, χάνουμε την ικανότητα να ελέγχουμε

τη συμπεριφορά μας.

Έτσι, όταν είμαστε κουρασμένοι, έχουμε την τάση

να λέμε πράγματα που δεν πρέπει, που ξέρουμε ότι μπορεί να βλάψουν τους ανθρώπους που μας ενδιαφέρουν. Και αυτό το κάνουμε επειδή οι εκτελεστικές λειτουργίες –ο πύργος ελέγχου της συμπεριφοράς μας– λειτουργούν λιγότερο αποτελεσματικά.

Και το ίδιο συμβαίνει και στα παιδιά. Παρά το γεγονός ότι γνωρίζουν ότι υπάρχουν πράγματα που δεν

μπορούν να κάνουν ή ότι δεν τους επιτρέπουμε να

κάνουν (και που το γνωρίζουν καλά) όταν είναι κου-

ρασμένα, η πιθανότητα να κάνουν αυτά τα πράγματα, να συμπεριφέρονται άσχημα, αυξάνεται.

Ποιες περιπτώσεις πρέπει να

Οι καταστάσεις που είναι σημαντικό να μας προβληματίζουν μπορούν ενδεικτικά να αποτυπωθούν ως εξής: Προβλήματα ύπνου . Είναι λογικό αν ένα παιδί δεν κοιμάται αρκετά ή δεν κοιμάται αρκετά καλά να είναι κουρασμένο. Τα παιδιά χρειάζονται τουλάχιστον 8 έως 10 ώρες ύπνου τη νύχτα. Αν κοιμούνται λιγότερο δεν επαρκεί. Να ξυπνούν συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας, είτε επειδή κοιμούνται ελαφρά είτε λόγω διαταραχής ύπνου.

Υπνική άπνοια ή παύσεις στην αναπνοή. Συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου και η πιο κοινή αιτία είναι οι διευρυμένες αμυγδαλές ή οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις, αλλά υπάρχουν και άλλες αιτίες.

Παρενέργειες των φαρμάκων. Πολλά φάρμακα

μπορεί να προκαλέσουν υπνηλία, συμπεριλαμβανομένων των κοινών φαρμάκων για την αλλεργία Λοιμώξεις, όπως ο ιός Epstein-Barr. Υπάρχουν

ορισμένες λοιμώξεις που μπορεί να κουράσουν πολύ τα παιδιά και μερικές από αυτές διαρκούν εβδομάδες ή και μήνες.

Χρόνιες ασθένειες, όπως το άσθμα. Όταν οι χρόνιες ασθένειες δεν ελέγχονται, μπορεί να προκαλέσουν κόπωση. Η αιτία της κόπωσης εξαρτάται από την ασθένεια. Για παράδειγμα, τα παιδιά με κακώς ελεγχόμενο άσθμα μπορεί να αισθάνονται συχνή δύσπνοια, που τα κάνει να αισθάνονται κουρασμένα. Για ορισμένες ασθένειες, το αίσθημα κόπωσης μπορεί να είναι η πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά. Αναιμία. Τα ερυθρά αιμοσφαίρια στο αίμα μεταφέρουν οξυγόνο στα κύτταρα του σώματος. Όταν δεν υπάρχουν αρκετά, προκαλείται κόπωση. Υποθυρεοειδισμός. Όταν ο θυρεοειδής αδένας δεν παράγει αρκετή θυρεοειδική ορμόνη, ο μεταβολισμός του σώματος επιβραδύνεται και κάνει το άτομο να αισθάνεται κουρασμένο. Καρδιακά προβλήματα. Αυτό είναι πολύ σπάνιο στα παιδιά, αλλά αν η καρδιά είναι αδύναμη, μπορεί να προκαλέσει κόπωση. Καρκίνος ή άλλες σοβαρές ασθένειες. Και αυτά είναι πολύ σπάνια, αλλά το αίσθημα κόπωσης μπορεί να είναι ένα από τα πρώιμα συμπτώματα.

Κατάθλιψη, άγχος ή άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας. Όταν η ζωή είναι δύσκολη για τα παιδιά, για οποιονδήποτε λόγο, μπορεί να το νιώσουν και να το εκφράσουν ως κούραση. Αυτό είναι το πιο συνηθισμένο από τους ιατρικούς λόγους που αναφέρονται παραπάνω. Όπως οι ενήλικες μπορεί να έχουν χρόνια κόπωση, χωρίς σαφείς ιατρικούς λόγους, το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά. Τα παιδιά μπορεί να αισθάνονται τόσο κουρασμένα, ώστε να έχουν πρόβλημα με κανονικές δραστηριότητες, το σχολείο, τα αθλήματα ή το παιχνίδι με φίλους.

Τι να κάνετε αν το παιδί σας παραπονιέται ότι είναι κουρασμένο

Εάν το παιδί σας παραπονιέται ότι αισθάνεται κουρασμένο για περισσότερο από μία ή δύο εβδομάδες, θα πρέπει να κλείσετε ραντεβού με τον γιατρό σας. Για αυτό τον λόγο:

Καταγράψτε προσεκτικά το ιστορικό της κόπωσης και των συσχετιζόμενων συμπτωμάτων και κάντε ερωτήσεις για όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή του παιδιού σας, συμπεριλαμβανομένων των συνηθειών ύπνου και οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει στρες ή άγχος.

Κάντε μια ενδελεχή φυσική εξέταση, εξετάζοντας το βάρος και την ανάπτυξη του παιδιού σας και αναζητώντας πιθανές σωματικές ανωμαλίες.

Κάντε όποιες εξετάσεις μπορεί να χρειαστούν.

Η εξέταση θα εξαρτηθεί από τα συμπτώματα και τη φυσική εξέταση του παιδιού σας και θα μπορούσε να περιλαμβάνει εξετάσεις αίματος, εξετάσεις ούρων ή απεικόνιση, ακτινογραφίες ή μαγνητική τομογραφία Αποφασίστε αν μια επίσκεψη με ψυχολόγο ή άλλο επαγγελματία ψυχικής υγείας θα ήταν χρήσιμη. Τις περισσότερες φορές ο λόγος για τη χρόνια κόπωση στα παιδιά δεν είναι σοβαρός. Επομένως, αντί να ανησυχείτε ή να αφιερώνετε χρόνο στο διαδίκτυο, καλέστε τον γιατρό σας και κλείστε ένα ραντεβού. Είναι ο πιο γρήγορος τρόπος για να καταλάβετε τι συμβαίνει και να επαναφέρετε το παιδί σας στη φυσιολογική του κατάσταση.

Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Κοταχέα

Ο εμπορικός διευθυντής

για το κανάλι Φαρμακείου

της Apivita, μιλώντας στο «Περί Υγείας», αναλύει τη φιλοσοφία της Apivita για

τη δημιουργία φυσικών

προϊόντων για όλο το σώμα, παρουσιάζει τις υπηρεσίες

του Apivita Experience Store, ενώ αποκαλύπτει και τα

μελλοντικά σχέδια της εταιρείας.

- Κύριε Καρατζόλα, ποιο είναι το «μυστικό» της Apivita, για να προσφέρει φυσικά προϊόντα για όλο το σώμα; Γεννημένη στην Αθήνα το 1979 από δύο φαρμακοποιούς πρωτοπόρους στη βιώσιμη ανάπτυξη, τη Νίκη και τον Νίκο Κουτσιανά, η Apivita (που σημαίνει «η ζωή της μέλισσας»), προσφέρει αποτελεσματικά φυσικά προϊόντα για το πρόσωπο, το σώμα και τα μαλλιά. Οι συνθέσεις μας συνδυάζουν τη δύναμη της ελληνικής φύσης με εμβληματικά συστατικά

που προέρχονται από υψηλής αξίας μελισσοκομικά

προϊόντα και φαρμακευτικά φυτά, και ενισχύονται με «πράσινη» κοσμετολογία αιχμής.

Οι 4 πυλώνες της καινοτομίας μας είναι: Αξιοποιούμε τις αποδεδειγμένα προστατευτικές, επουλωτικές και αναζωογονητικές ιδιότητες των αγνών μελισσοκομικών προϊόντων.

Προβάλλουμε την αστείρευτη ανθεκτικότητα της μοναδικής ελληνικής βιοποικιλότητας.

Τελειοποιούμε την τέχνη των ανιχνεύσιμων, αειφόρων και καθαρών συνθέσεων.

Προσφέρουμε αποτελεσματικά, φυσικά προϊόντα ομορφιάς στον κόσμο.

Εμπνευσμένη από την αέναη σχέση των μελισσών και

της ελληνικής φύσης, η Apivita βάζει το πάθος και την αφοσίωσή της για το περιβάλλον μπροστά από καθετί που κάνει. Όπως ακριβώς και το μελίσσι, η εταιρεία μας είναι ένας ζωντανός οργανισμός που ποτέ δεν σταματά να δημιουργεί και να μοιράζει αξία: αξία για το περιβάλλον, αξία για την κοινωνία και αξία για την οικονομία. Αυτή η αξία μετουσιώνεται στα προϊόντα, τα οποία αναπτύσσονται μέσα από μια φιλοσοφία αειφορίας και ευθύνης, με απώτερο σκοπό την επίτευξη της ομορφιάς που σέβεται τη φύση και τον άνθρωπο: την ομορφιά του νου, την ομορφιά της ψυχής και την ομορφιά της καρδιάς. Σας προσκαλούμε να διαδώσετε αυτή την ομορφιά σε όλο τον κόσμο.

- Πώς επηρέασε η πανδημία τη στρατηγική σας στις πωλήσεις; Φανταζόμαστε ότι υπήρξε αύξηση στις ηλεκτρονικές αγορές. Πλέον, με την πανδημία να φαίνεται ότι σιγά-σιγά αποτελεί παρελθόν, ποιο είναι το μοντέλο που θα ακολουθήσετε;

Το 2020 και το 2021, αν και επηρεάστηκαν τα κανάλια διανομής των προϊόντων από τα lockdown, ειδικά το 2020 από τον Μάρτιο και μετά, καθώς και το πρώτο τρίμηνο του 2021, η κατάσταση έχει πλέον βελτιωθεί. Με την πρόοδο του εμβολιαστικού κινήματος και την επανεκκίνηση της οικονομίας ανέκαμψαν τα μεγέθη της εταιρείας, η οποία έχει πλέον επανέλθει σε θέση ανάπτυξης, έχοντας πιάσει τον στόχο της για το 2022, ενώ είναι και σε καλύτερη θέση έναντι και του 2019. Το 2020 και το 1ο εξάμηνο του 2022, το κανάλι του ηλεκτρονικού Φαρμακείου είχε μία πολύ σημαντική

αύξηση, η οποία κατάφερε να συγκρατήσει την πορεία του συνολικού κλάδου των καλλυντικών στο κανάλι του Φαρμακείου συνολικά. Στη συνέχεια, η πορεία των online και φυσικών σημείων άρχισε να εξομαλύνεται και από το 2ο εξάμηνο του 2022 και το 1ο τέταρτο του 2023 παρατηρούμε μία σημαντική επιστροφή του καταναλωτή στο φυσικό σημείο. Η διοίκηση της εταιρείας εκτιμά ότι η πανδημία φαίνεται να είναι πίσω μας και εκφράζει αισιοδοξία για τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία και τα εταιρικά μεγέθη. Συνεχίζοντας την ενίσχυση της παρουσίας μας στο digital περιβάλλον, ακολουθώντας ένα ισχυρό παγκόσμιο trend, παράλληλα θα αφιερώσουμε σημαντικούς πόρους στην, επίσης, ισχυρή παγκόσμια τάση στις retail πωλήσεις, την ενίσχυση της βιωματικής εμπειρίας του καταναλωτή στο φυσικό σημείο πώλησης.

ΝίκοςΚαρατζόλας:«ΗApivitaδενσταματά ναδημιουργείαξίαγιατοπεριβάλλον, τηνκοινωνίακαιτηνοικονομία»

Το φαρμακείο της γειτονιάς

Άνοιξη! Μια εποχή με όμορφα ανθισμένα λουλούδια και νέα ξεκινήματα που κάποτε, όμως, φαίνεται μακρινή. Η συγγραφέας Anita Krizzan αναφέρει: «Η άνοιξη θα έρθει, το ίδιο και η ευτυχία. Υπομονή. Η ζωή θα γίνει πιο θερμή». Όπως κάθε μήνα τα εξαιρετικά φαρμακευτικά προϊόντα είναι εδώ να μας συνοδεύσουν σε κάθε στιγμή! Για τον Απρίλιο προτείνουμε μακρινούς περιπάτους

Ideal Soleil Anti Ageing SPF50 50ml Εμπλουτισμένο με μαύρο τσάι για να καταπολεμήσει τα σημάδια γήρανσης και να βελτιώσει τη λάμψη.

Η σύνθεση περιέχει Camu Camu, πλούσιο σε βιταμίνη C, για αντιοξειδωτική δράση και προστασία ενάντια στους εξωτερικούς παράγοντες. Η κρέμα απορροφάται

άμεσα και χαρίζει ματ αποτελέσματα. Παρέχει:

• Υψηλή UV προστασία

• Τριπλή δράση: Κατά των ρυτίδων, ελαστικότητα και λάμψη

• Dry touch σύνθεση για ματ αποτέλεσμα

• Υποαλλεργικό

• Κατάλληλο για ευαίσθητες επιδερμίδες

ΔΡΑΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ: Μαύρο τσάι, βιταμίνη C από Camu Camu, ιαματικό μεταλλικό νερό της Vichy.

ΤΥΠΟΣ ΕΠΙΔΕΡΜΙΔΑΣ: Όλοι οι τύποι επιδερμίδας.

ΠΟΤΕ: Τουλάχιστον κάθε 2 ώρες. ΟΦΕΛΗ: Κατά των ρυτίδων, αυξάνει την ελαστικότητα, προσφέρει λάμψη Δείκτης SPF 50.

Clinofar Promo

Ισότονες αμπούλες

φυσιολογικού ορού για

ρινική αποσυμφόρηση

60x5ml

Το Clinofar σε αμπούλες είναι αποστειρωμένος φυσιολογικός ορός, έτοιμος για χρήση.

Αποστειρωμένος φυσιολογικός ορός, για την αντιμετώπιση της ρινικής συμφόρησης.

Κατάλληλο:

• Για τη ρινική υγιεινή, για να υγραίνει ή να καθαρίζει την ξηρή ή βουλωμένη μύτη.

• Για την οφθαλμική υγιεινή, κυρίως, για το πλύσιμο ή την καθαριότητα των ματιών.

• Για το ξέπλυμα των αφτιών.

• Για τον καθαρισμό των πληγών.

Πλ εονεκτήματα:

• Συμβάλλει στην αποσυμφόρηση των αποφραγμένων (βουλωμένων) ρινικών διόδων.

• Περιορίζει το ρινικό οίδημα.

• Συμβάλλει στην ανακούφιση από την πίεση στην περιοχή των ιγμορείων.

Ενδείκνυται για την καθημερινή υγιεινή της μύτης των βρεφών, των παιδιών και των ενηλίκων, καθώς και για το εξωτερικό του ματιού.

Vitamin B12 1000μg

Συμπλήρωμα διατροφής με

βιταμίνη Β12 για την υγεία

του Νευρικού Συστήματος 30 μαλακές κάψουλες

Αισθάνεστε αγχωμένοι και κουρασμένοι; Το συμπλήρωμα διατροφής Eviol Vitamin B12 παρέχει στον οργανισμό 1000μg βιταμίνης Β12 (κυανοκοβαλαμίνης), μία από τις οκτώ βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη που εμπλέκεται στον μεταβολισμό

κάθε κυττάρου του ανθρώπινου σώματος, συμπαράγοντας στη σύνθεση του DNA και στον μεταβολισμό λιπαρών οξέων

και αμινοξέων και ιδιαίτερα σημαντική για τη φυσιολογική

λειτουργία του νευρικού συστήματος, μέσω του ρόλου της στη σύνθεση της μυελίνης, αλλά και στην ωρίμανση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στον μυελό των οστών.

Ιδιότητες:

• Συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και τη φυσιολογική ψυχολογική λειτουργία.

• Δεν περιέχει γλουτένη ή ζάχαρη.

• Διατίθεται σε μαλακές κάψουλες.

Salus Floradix

Tablets 84tabs

Θέλετε να απολαύσετε όσο το δυνατόν περισσότερο την ημέρα σας; Τονωθείτε, με Floradix Tablets! Ιδανικό για εσάς που θέλετε ενέργεια σε μορφή… ταμπλέτας. Το Floradix Tablets περιέχει οργανικό γλυκονικό σίδηρο (ΙΙ), βιταμίνες Β2, Β6, Β12 και C που συμβάλλουν στη μείωση της κούρασης και της κόπωσης, καθώς και στη φυσιολογική λειτουργία των μεταβολικών διεργασιών, που αποσκοπούν στην παραγωγή ενέργειας. Ο σίδηρος συμβάλλει στο φυσιολογικό σχηματισμό ερυθρών αιμοσφαιρίων (με την υποστήριξη των βιταμινών Β6 και Β12) και της αιμοσφαιρίνης. Επιπρόσθετα, το φολικό οξύ βοηθά στην ανάπτυξη του μητρικού ιστού κατά την εγκυμοσύνη.

Επιπλέον, η βιταμίνη C αυξάνει την απορρόφηση του σιδήρου. Το Floradix Tablets είναι ιδανικό για:

• Γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία.

• Γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό.

• Χορτοφάγους.

• Παιδιά 3+.

• Ηλικιωμένους με έλλειψη βιταμινών και άλλων συστατικών.

|

Μαθήματα καλής ζωήςΗ θεωρία της σκαλωσιάς

Το κλειδί για μία ευτυχισμένη, ικανοποιητική

και υγιή ζωή βρίσκεται δίπλα μας...

στη δύναμη των διαπροσωπικών σχέσεων.

Η ολοκληρωμένη ανατροφή των παιδιών

στηρίζεται στην ανέγερση μίας ασφαλούς γονικής

«σκαλωσιάς», στον δρόμο τους προς την ανεξαρτησία.

Γράφει η Αφροδίτη Ντάικου

Aναζητώντας την ευτυχία ο νους μας πηγαίνει στον Αριστοτέλη, τον Επίκουρο, τον Σπινόζα, τον Μπλοχ, τον Μιζραχί… Με βάση, όμως, την πολυετή έρευνα του Harvard μπορεί οι αρχαίοι να μας τα είχαν πει όλα, αλλά η επιστήμη ήρθε σαν τον νεαρό ήρωα σε αναζήτηση της γνώσης και της αλήθειας. Επί 84 χρόνια (και συνεχίζεται) το πρόγραμμα του Χάρβαρντ έχει ακολουθήσει τα ίδια άτομα, θέτοντας χιλιάδες ερωτήσεις και λαμβάνοντας εκατοντάδες μέτρα, προκειμένου να ανακαλύψει τι αληθινά

διατηρεί τους ανθρώπους υγιείς και ευτυχείς.

Τι συνιστά μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη ζωή;

Τι είναι τελικά η καλή ζωή;

Στο πλαίσιο της Έρευνας Ανάπτυξης Ενηλίκων, οι ερευνητές του προγράμματος έχουν παρακολουθήσει και εξακολουθούν να παρακολουθούν την εξέλιξη εκατοντάδων αντρών και γυναικών κατά τη διάρκεια όλης τους της ζωής. Αξίζει να σημειωθεί πως οι άνθρωποι που συμμετέχουν στην έρευνα, η οποία ξεκίνησε το 1938, προέρχονται από διαφορετικά οικονομικά και κοινωνικά περιβάλλοντα –προνομιούχα και μη. Τα πολύτιμα συμπεράσματα που προκύπτουν από την έρευνα παρουσιάζονται σε αυτό το ιδιαίτερο βιβλίο, το οποίο συνδυάζει τα επιστημονικά δεδομένα με εκατοντάδες προσωπικές διαδρομές ζωής σε μια απολαυστική αφήγηση. Το κυριότερο από αυτά θα σας εκπλήξει με την απλότητά του:

Το κλειδί για μια ευτυχισμένη, ικανοποιητική

και συνολικά υγιέστερη ζωή είναι η σχέση

μας με τους άλλους ανθρώπους. Η δύναμη

των σχέσεών μας αποτελεί αποφασιστικό

παράγοντα για την υγεία τόσο του σώματός

μας όσο και του εγκεφάλου μας. Οι σχέσεις

σε όλες τους τις μορφές –φιλικές, οικογενει-

ακές, συναδελφικές, γειτονικές ή στο πλαίσιο

μιας κοινής δραστηριότητας– συμβάλλουν στο να ζήσουμε μια καλή ζωή. Έτσι, δεν είναι ποτέ αργά, για να ενισχύσετε τις σχέσεις που

ήδη έχετε και δεν είναι ποτέ αργά να δημιουργήσετε νέους δεσμούς.

Mε τα ολοένα αυξανόμενα περιστατικά βίας εύλογο είναι να θέλουμε να οχυρώσουμε την ψυχική υγεία των παιδιών μας, στηρίζοντάς τα με τον καλύτερο τρόπο που μπορούμε και επενδύοντας στην ενδυνάμωσή τους.

Ο ρόλος των γονιών δεν είναι εύκολος και όσο κι αν θέλουν να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους, κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εφικτό. Στα κλινικά κέντρα του Child Mind Institute αναζητούνται διαρκώς καινοτόμοι τρόποι, ώστε να βοηθηθούν παιδιά που έχουν ανάγκη. Ο διαδραστικός τους ιστότοπος (childmind.org) φέρνει ελπίδα και απαντήσεις σε περισσότερους από δύο εκατομμύρια επισκέπτες τον μήνα.

Η ιδανική λύση στην ανατροφή των παιδιών, σύμφωνα με τον συγγραφέα και πρόεδρο του CMI, Χάρολντς Σ. Κόπλεβιτς είναι από φιλοσοφική και πρακτική άποψη, η λεγόμενη «Ανατροφή με στήριξη τύπου σκαλωσιάς». Οι γονείς αποτελούν τη σκαλωσιά που παρέχει δομή και υποστήριξη στο παιδί καθώς μεγαλώνει. Είναι εκεί για να το προστατεύουν και να το καθοδηγούν, αλλά χωρίς να το εμποδίζουν στη μάθηση και στην ανάληψη αποφάσεων.

Όπως ακριβώς μια γερή σκαλωσιά είναι απαραίτητη κατά την ανέγερση ενός κτηρίου και αφαιρείται όταν αυτό είναι πλέον ασφαλές, κατά τον ίδιο τρόπο και η σωστή ανατροφή παρέχει στα παιδιά τη σταθερή συναισθηματική στήριξη που χρειάζονται στον δρόμο τους προς την ανεξαρτησία. Ο γνωστός παιδοψυχίατρος Χάρολντ Κόπλεβιτς παρουσιάζει τη θεωρία της σκαλωσιάς, υποστηρίζοντας ότι η σκόπιμη οικοδόμηση και στη συνέχεια η βαθμιαία χαλάρωση της γονικής στήριξης είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος ενθάρρυνσης των

παιδιών να δοκιμάζουν νέα πράγματα, να

ωριμάζουν μέσα από τα λάθη τους και να

αναπτύσσουν τον χαρακτήρα και τη δύναμή τους. Εξηγώντας πώς δημιουργείται μια

αποτελεσματική σκαλωσιά στήριξης από

τη βρεφονηπιακή ηλικία μέχρι τις αρχές

της ενήλικης ζωής, καθοδηγεί με τις γνώ -

σεις και την εμπειρία του τους γονείς, διδά -

σκοντάς τους τις κατάλληλες στρατηγικές, για να αναθρέψουν δυνατούς και ικανούς ανθρώπους.

Τα φυτοκανναβινοειδή είναι

ουσίες που απομονώνονται

από το φυτό της κάνναβης

(Cannabis sativa L) και αλληλεπιδρούν με τους υποδοχείς

κανναβινοειδών, οι οποίοι εντοπίζονται στον ανθρώπινο οργανισμό και συγκεκριμένα αποτελούν μέρος του Ενδοκανναβινοειδούς Συστήματος (ΕΚΣ), το οποίο εμπλέκεται σε πολλές

λειτουργίες. Μέσω της αλληλεπίδρασης των φυτοκανναβινοειδών (CBD, CBG, CBN κ.λπ.) με το ΕΚΣ μπορεί να επιτευχθεί ομοιόσταση, δηλαδή, διατήρηση των χαρακτηριστικών ενός ζωντανού οργανισμού σε φυσιολογική κατάσταση.

Συνεπώς, όσο αυξάνεται η έρευνα

για το ΕΚΣ και τα φυτοκανναβινοειδή

τόσο περισσότερα δεδομένα, σχετι -

κά με τις ευεργετικές ιδιότητες της

CBD και των υπόλοιπων φυτοκαννα -

βινοειδών.

Οι προσδοκίες για τα προϊόντα CBD

είναι μεγάλες. Το 2018, ο FDA ενέ-

κρινε την κανναβιδιόλη (CBD) ως

συμπληρωματική θεραπεία των κρίσεων που σχετίζονται με δύο σπάνια

επιληπτικά σύνδρομα (σύνδρομο

Lennox-Gastaut και σύνδρομο Dravet)

για ασθενείς ηλικίας 2 ετών και άνω.

Παράλληλα το 2020, εγκρίθηκε για

χρήση ως συμπληρωματική θεραπεία

κρίσεων, σχετιζόμενων με την οζώ-

δη σκλήρυνση για ασθενείς ηλικίας 2

ετών και άνω. Η αποτελεσματικότητα

και ασφάλεια της CBD έχει αξιολογη-

θεί με τυχαιοποιημένες, διπλά τυφλές, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες παράλληλων ομάδων.

Υπάρχουν ήδη αρκετές δημοσιεύσεις

που υποστηρίζουν τις ευεργετικές ιδιότητες της κανναβιδιόλης (CBD),

όπως για παράδειγμα ότι είναι αποτελεσματική στη διαχείριση του άγχους, στην αντιμετώπιση των διαταραχών διάθεσης, στη βελτίωση του ύπνου και την αντιμετώπιση νευροπαθητικών και σωματικών πόνων. Παράλληλα, η κανναβιδιόλη (CBD) έχει αποδεδειγμένη αντιεπιληπτική δράση στα σύνδρομα Dravet και Lennox-Gastaut καθώς, επίσης, στην οζώδη σκλήρυνση, μειώνοντας την ένταση και τη συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων. Ωστόσο, δεν έχει μελετηθεί ο βαθμός της θεραπευτικής τους δράσης σε μακροχρόνιο επίπεδο.

Γράφει ο Ελευθέριος Αζάς, Παθολόγος –Διαβητολόγος, Αν. Διευθυντής Γ’ Παθολογικής

Κλινικής ΥΓΕΙΑ

(ανακουφιστική) φροντίδα ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπείες για καρκίνο ή επίκτητη ανοσολογική ανεπάρκεια (AIDS).

Μία από τις ιδιομορφίες των κανναβινοειδών

είναι ότι η δοσολογία

τους διαφέρει πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο (εξατομικευμένη θεραπεία). Συγκεκριμένα, συστήνεται η χορήγηση να ξεκινά με χαμηλή

δόση και να αυξάνεται αργά, έτσι ώστε ο κάθε άνθρωπος να υπολογίσει την ιδανική για αυτό δοσολογία.

Η ιδανική δοσολογία εκφράζεται ως το σημείο που ο κάθε άνθρωπος

κειωμένοι με τον όρο CBD, καθώς τα τελευταία χρόνια έρχονται σε επαφή μαζί του καθημερινά στη διατροφή και στα προϊόντα υγιεινής, υπάρχει, ωστόσο, παραπληροφόρηση ως προς τον ορισμό τους.

Σε ό,τι αφορά στα τελικά προϊόντα φαρμακευτικής κάνναβης, οι εγκεκριμένες θεραπευτικές τους χρήσεις είναι οι εξής:

1. Πρόληψη και αντιμετώπιση σοβαρής ναυτίας ή εμέτου από χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία και συνδυαστική θεραπεία έναντι HIV ή ηπατίτιδας C.

2. Αντιμετώπιση  χρόνιου πόνου που σχετίζεται με καρκίνο ή παθήσεις του ΚΝΣ ή ΠΝΣ, όπως νευροπαθητικός πόνος που προκαλείται από: νευρική βλάβη, «μέλος φάντασμα», νευραλγία τριδύμου, μεθερπητική νευραλγία.

3. Αντιμετώπιση σπαστικότητας που σχετίζεται με σκλήρυνση κατά πλάκας ή βλάβες του νωτιαίου μυελού.

4. Ορεξιογόνο στην παρηγορητική

νιώσει για αυτόν τη μέγιστη αποτελεσματικότητα. Σε περίπτωση που το άτομο υπερβεί την ιδανική δοσολογία η αποτελεσματικότητα θα μειωθεί. Συνεπώς, συστήνεται ο κάθε άνθρωπος να διατηρεί ημερολόγιο, έως ότου υπολογίσει την ιδανική για αυτόν δοσολογία και εφόσον την υπολογίσει, συστήνεται να είναι τακτικός στην καθημερινή της λήψη, προκειμένου να εξακολουθεί να βιώνει τις ευεργετικές ιδιότητες των προϊόντων CBD.

Οι Έλληνες καταναλωτές είναι εξοι-

Συγκεκριμένα, οι καταναλωτές φαίνεται ότι γνωρίζουν την ευεργετική χρήση του CBD σε διάφορα βρώσιμα προϊόντα, αλλά και την προσθήκη του σε καλλυντικά. Έτσι, με τη σχετική ενημέρωση που λαμβάνουν και το μεγάλο εύρος πληροφοριών που πλέον είναι διαθέσιμες, αρχίζουν να ξεπερνούν τους αρχικούς ενδοιασμούς και προχωρούν σε δοκιμή των προϊόντων. Επίσης, οι Έλληνες καταναλωτές θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί με την προέλευση του κάθε προϊόντος. Η ποιότητα του εκάστοτε προϊόντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ευεργετικές του ιδιότητες. Επομένως, η προέλευση του κάθε προϊόντος αλλά και το δίκτυο διανομής του έχουν εξαιρετικά μεγάλη σημασία. Ο ιατρός και ο φαρμακοποιός θεωρούνται πλέον κατάλληλοι να παρέχουν πληροφορίες και καθοδήγηση για τα προϊόντα αυτά.