Περί Υγείας 19 by Techpress

COVER_PY_19 5/18/22 4:07 PM Page 1

_ADDS 5/18/22 4:29 PM Page 1

EDITO_PY19_R 5/18/22 4:12 PM Page 1

Περιεχόμενα ΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ TEYXOΣ 19 ΜΑΪΟΣ 2022

Οξεία ηπατίτιδα στα παιδιά

15 εκατ. χάθηκαν...

Παγκόσμιος συναγερμός ........................................................................2

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι σχεδόν 15 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τον κορωνοϊό είτε άμεσα είτε έμμεσα από τις συντριπτικές επιπτώσεις του στα συστήματα υγείας τα τελευταία δύο χρόνια. «Αυτά τα αποθαρρυντικά δεδομένα δεν υποδεικνύουν απλώς τον αντίκτυπο της πανδημίας αλλά την ανάγκη για όλες τις χώρες να επενδύσουν σε πιο ανθεκτικά συστήματα υγείας που μπορούν να διατηρήσουν βασικές υπηρεσίες υγείας κατά τη διάρκεια κρίσεων, συμπεριλαμβανομένων ισχυρότερων συστημάτων πληροφοριών υγείας», δήλωσε ο Δρ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και συμπλήρωσε πως «ο ΠΟΥ δεσμεύεται να συνεργαστεί με όλες τις χώρες για να ενισχύσει τα συστήματα πληροφοριών υγείας τους για τη δημιουργία καλύτερων δεδομένων για καλύτερες αποφάσεις και καλύτερα αποτελέσματα». Αυτή τη στιγμή το βάρος του κορωνοϊού είναι πολύ πιο διαχειρίσιμο αλλά δεν σημαίνει ότι ο Covid έχει εξαφανιστεί και δεν σημαίνει ότι η πανδημία έχει παγκοσμίως τελειώσει. Σύμφωνα με τους ειδικούς «μεταβαίνουμε» από το καθεστώς πανδημίας σε μια ενδημικότητα, αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε αυτό το επίπεδο. Στην Ελλάδα εν μέσω της μείωσης των κρουσμάτων Covid-19 και των νοσηλειών τους τελευταίους μήνες οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι αποφάσισαν την άρση μέτρων που είχαν λάβει για τον περιορισμό της διασποράς του ιού. O εμβολιασμός βέβαια κατέχει την κύρια και αποτελεσματικότερη θέση στη διαχείριση του ιού. Στα δικά μας τώρα, στο παρόν τεύχος έχουμε ένα εξαιρετικό αφιέρωμα στον προστάτη και όπως πάντα θα βρείτε απαντήσεις για τα επίκαιρα ζητήματα. Τι γνωρίζουμε για τις ηπατίτιδες στα παιδιά, τι είναι η νόσος του Lyme που φέρουμε μαζί μας από τις εξοχικές εξορμήσεις, μπορεί το παιδί μου να πάσχει από κοιλιοκάκη, η ζωή με τη Σκλήρυνση Κατά Πλάκας – τι κάνει η Πολιτεία για τους νοσούντες, πόσο επηρέασε η πανδημία τη σεξουαλική ζωή των Ελλήνων... Αυτά κι άλλα πολλά ενδιαφέροντα θέματα θα βρείτε ξεφυλλίζοντας το «Περί Υγείας».

COVID-19: Aποκλιμάκωση και στο βάθος η Ο5 Η ανάδυση της υποομάδας Ο5 στη Νότιο Αφρική........................4

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Αφροδίτη Ντάικου afroditi.daikou@allabouthealth.gr

Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη Τα συμπτώματα και οι τρόποι αντιμετώπισης ................................6

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Αλέξανδρος Κοταχέας alexandros@allabouthealth.gr

Ούρηση Γιατί είναι αδύναμη σε ορισμένους άντρες ......................................8

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Νάντια Λάμπρη nandia@allabouthealth.gr

Προστατεκτομή Η ανάκτηση της στύσης και ο έλεγχος της ουροδόχου κύστης

ART DIRECTOR Σωτήρης Ανδρίτσος ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Λήδα Κοντογιαννοπούλου Γιάννης Παλαιολόγος Αλεξία Σβώλου Ζήσης Ψάλλας

ύστερα από μια χειρουργική επέμβαση στον προστάτη ............9

Καρκίνος του προστάτη Πέντε τύποι βακτηρίων που δείχνουν αν μπορεί να γίνει επιθετικός ................................................................10

Συνέντευξη ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΙ ΣYNEPΓΑTEΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΤΕΥΧΟΥΣ Θάνος Ασκητής Ιωάννης Κ. Γκιάλας Δημήτρης Τσιάπρας Ελευθερία Ρώμα Χρήστος Φλιάτουρας Ευάγγελος Φραγκούλης

Μαριάνθη Αρχανιωτάκη ........................................................................12 Ειδική παθολόγος-διαβητολόγος, Διευθύντρια Παθολογικού Τμήματος Εξωτερικών Ιατρείων και Τμήματος Προληπτικού Ελέγχου του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ

Αρτηριακή Υπέρταση Διαγνωστικοί και Προγνωστικοί προβληματισμοί ........................14

ΕΔΡΑ Αργοστολίου 108 Τ.Κ. 183 45 Μοσχάτο Tηλ.: 210 7474890 Φαξ: 210 7470108 IΔIOKTHΣIA «ONLINE-TECHPRESS ΕΠΕ» info@online-techpress.gr ΙΔΡΥΤΗΣ Τρύφων Αλευρίτης (t.alevritis@gmail.com) Οι απόψεις που εκφράζονται σε ενυπόγραφα άρθρα δεν συμπίπτουν απαραίτητα με αυτές του περιοδικού. Υλικό που αποστέλλεται προς δημοσίευση δεν επιστρέφεται, ανεξαρτήτως με το αν δημοσιεύθηκε. Απαγορεύεται η ολική ή μερική αναδημοσίευση οποιουδήποτε κειμένου, διαγράμματος ή φωτογραφίας, με οποιονδήποτε τρόπο και σε οποιαδήποτε γλώσσα, χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμοι 238/1970, 4301/1979, Ν. 100/1975, ΝΔ 3565/1956 και 4254, 1962 και κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.

Edito

Η κοιλιοκάκη στα παιδιά Ποια συμπτώματα θα πρέπει να σας προβληματίσουν; ..............15

Νόσος Lyme Οφείλεται στο βακτήριο Borrelia και μεταδίδεται με το τσίμπημα μολυσμένου τσιμπουριού ......................................17

Μηνιγγίτιδα Β Σπάνια αλλά πολύ επικίνδυνη ..............................................................20

Μελάνωμα Πολλά φάρμακα χάνουν γρήγορα την αποτελεσματικότητά τους..............................................................22

Συνέντευξη Βάσω Μαράκα ............................................................................................24 Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας

Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Πολλαπλή Σκλήρυνση

Καλή σας ανάγνωση Αφροδίτη Ντάικου

Οι επιπτώσεις στην καθημερινότητα των πασχόντων ................25

| περί υγείας | 1

HEPATITIS_SBOLOY_x2 5/18/22 4:13 PM Page 2

Παγκόσμιος συναγερμός για περιστατικά οξείας ηπατίτιδας στα παιδιά Κορυφώνεται η ανησυχία και στη χώρα μας για αντίστοιχα περιστατικά.

λοιμωδών νοσημάτων στα παιδιά από την παραε ύψιστη επιφυλακή βρίσκονται οι υγειμέληση των εμβολιασμών ρουτίνας στα χρόνια ονομικές αρχές της χώρας μας –και της πανδημίας, με πρώτη στη λίστα την ιλαρά, παγκοσμίως– για την έγκαιρη διάγνωση καθώς τα περιστατικά ιλαράς διεθνώς των περιστατικών της οξείας κατέγραψαν αύξηση 79% το πρώτο δίηπατίτιδας που θα καταγραφούν στη μηνο του 2022, σε σύγκριση με το χώρα μας, με την ανησυχία να κορυαντίστοιχο διάστημα της περσινής χροφώνεται από το γεγονός πως στα εκανιάς. Οι επιστήμονες του Παγκόσμιου τοντάδες κρούσματα που έχουν εμφαΟργανισμού Υγείας εκτιμούν ότι έχουν νιστεί διεθνώς, το 10% των παιδιών δημιουργηθεί οι συνθήκες της παρουσιάζει τέτοιας βαρύτητας ηπατική «τέλειας καταιγίδας» για την επανεμανεπάρκεια που χρειάζεται να υποβληφάνιση και την επιδημική έξαρση λοιθεί σε μεταμόσχευση ήπατος. Από τη μωδών νοσημάτων πολλά εκ των οποίμία η επιστροφή των μαθητών στα ων μπορούν να προληφθούν μέσω του θρανία που αυξάνει τον συγχρωτισμό εμβολιασμού, όπως είναι η ιλαρά, η και διευκολύνει τη διασπορά ιών και Γράφει η Αλεξία Σβώλου παρωτίτιδα, ο κοκκύτης, η ανεμοβλογιά από την άλλη το δεδομένο ότι στη και η μηνιγγίτιδα. Στον προβληματισμό χώρα μας δεν μπορούν να γίνουν μεγια τη νέα έξαρση λοιμωδών νοσημάτων, με την ταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιατρικούς ασθενείς, οποία βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος ο παιδικός οι δύο αυτοί παράγοντες δημιουργούν συνθήκες πληθυσμός, υψηλή θέση κατέχουν οι οξείες ηπατέλειας καταιγίδας για την εμφάνιση δύσκολα τίτιδες που έχουν πλέον καταγραφεί σε δεκάδες αντιμετωπίσιμων περιστατικών. Την ίδια ώρα ο χώρες στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στο Ισραήλ και Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Unicef στην Ασία. Ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την έξαρση

«Εχει συμβεί συχνά στο παρελθόν κάποιοι ιοί (πέραν των ιών της ηπατίτιδας) να προκαλούν ηπατίτιδα, δηλαδή φλεγμονή του ήπατος, και να αυξάνονται τα ηπατικά ένζυμα (οι τρανσαμινάσες) αλλά δεν έχει ξανασυμβεί να είναι τόσο βαριά η εξέλιξή της.» Θεοκλής Ζαούτης, καθηγητής παιδιατρικής, πρόεδρος του ΕΟΔΥ

2 | περί υγείας |

«Το πιθανό ένοχο παθογόνο για την πρόκληση της νέας ηπατίτιδας στα παιδιά –ο αδενοϊός τύπου 41, που εντοπίστηκε στο 77% των μικρών ασθενών– βρίσκεται ήδη κατά 99% στην πατρίδα μας και είναι ένας ιός που μας περιτριγυρίζει χρόνια.» Γκίκας Μαγιορκίνης, επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης εκτιμά ότι το πιθανό ένοχο παθογόνο για την πρόκληση της νέας ηπατίτιδας στα παιδιά –ο αδενοϊός τύπου 41, που εντοπίστηκε στο 77% των μικρών ασθενών– βρίσκεται ήδη κατά 99% στην πατρίδα μας και είναι ένας ιός που μας περιτριγυρίζει χρόνια, δεν αποτελεί μια νέα υγειονομική απειλή. Ωστόσο, παρότι σιγά-σιγά το κουβάρι του μυστηρίου λύνεται, οι ειδικοί ακόμα αναζητούν απαντήσεις για αυτό το νέο ανησυχητικό φαινόμενο χωρίς να έχουν καταλήξει στο γιατί ένα ιογενές αίτιο όπως είναι ο πιθανός «ένοχος» αδενοϊός τύπου 41 προκαλεί για πρώτη φορά τόσο εκτε-

HEPATITIS_SBOLOY_x2 5/18/22 4:13 PM Page 3

ταμένη βλάβη στο ήπαρ, αφού σε όλα τα περιστατικά έχει αποκλειστεί το πιο πιθανό ενδεχόμενο, δηλαδή η οξεία ηπατίτιδα να οφείλεται σε προσβολή με έναν από τους πέντε ιούς της ηπατίτιδας (HVA, HVB, HVC, HVD, HVE). Ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας ΕΚΠΑ Γκίκας Μαγιορκίνης εξηγεί ότι η παρουσία του ύποπτου αδενοϊού οκταπλασιάζει την πιθανότητα εκδήλωσης οξείας ηπατίτιδας στα περιστατικά που καταγράφηκαν στη Μ. Βρετανία, με τον καθηγητή Παιδιατρικής και πρόεδρο του ΕΟΔΥ Θεοκλή Ζαούτη να επισημαίνει ότι έχει συμβεί συχνά στο παρελθόν κάποιοι ιοί (πέραν των ιών της ηπατίτιδας) να προκαλούν ηπατίτιδα (φλεγμονή του ήπατος) αλλά δεν έχει ξανασυμβεί να είναι τόσο βαριά η εξέλιξή της. Από τη δική του μεριά, ο Διδάκτωρ Μοριακής Βιολογίας Γιάννης Πρασσάς του Πανεπιστημίου του Τορόντο προσθέτει ότι έως τώρα οι ιογενείς ηπατίτιδες προκαλούσαν ηπατική ανεπάρκεια σε ανοσοκατεσταλμένα παιδιά (δηλαδή λιλιπούτειους με πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας), αλλά όχι σε υγιή πιτσιρίκια. Αυτό είναι και το στοιχείο που ανησυχεί περισσότερο τους επιστήμονες, εξηγεί ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ Θεοκλής Ζαούτης επισημαίνοντας πως ήδη 17 μικροί ασθενείς σε 190 περιστατικά χρειάστηκε να υποβληθούν σε μεταμόσχευση ήπατος ενώ ένα παιδί έχει καταλήξει από την οξεία ηπατίτιδα. Συνολικά το 10% των μικρών ασθενών πρέπει να υποβληθεί σε μεταμόσχευση ήπατος κι αυτό είναι ένα αφύσικα υψηλό ποσοστό, που χτυπά κόκκινο συναγερμό. Από το σύνολο των μικρών ασθενών που χρειάστηκαν μεταμόσχευση ήπατος, τα 10 περιστατικά αφορούν το Ηνωμένο Βασίλειο και εδώ υπάρχει και ένα στοιχείο ενδιαφέρον, ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο τα περιοριστικά μέτρα που λήφθησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα σκληρά και έληξαν και πάρα πολύ γρήγορα, σε σχέση με το τι συνέβη σε άλλες χώρες

Δεν μπορούν να γίνουν μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιά στην Ελλάδα Για την Ελλάδα ο κόκκινος συναγερμός είναι ακόμα πιο ηχηρός καθώς μεταμοσχεύσεις ήπατος σε παιδιατρικούς ασθενείς δεν μπορούν να γίνουν στη χώρα μας, οπότε εάν υπάρξει ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα χρειαστεί τα ελληνικά νοσοκομεία που διασυνδέονται με ειδικά μεταμοσχευτικά κέντρα του εξωτερικού να μεσολαβήσουν για τη μεταφορά του ασθενή. Είναι λοιπόν καθοριστικής σημασίας ο έγκαιρος εντοπισμός των περιστατικών οξείας ηπατίτιδας ώστε να μην προλάβει να εκδηλωθεί εκτεταμένη βλάβη στο ήπαρ –που δυστυχώς τη βλέπουμε να συμβαίνει σε αυτήν τη συγκυρία και μάλιστα το βλέπουμε χωρίς να έχουμε κατανοήσει την αιτία που κρύβεται πίσω από αυτόν τον μηχανισμό. Οπως εξηγεί ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, Θεοκλής Ζαούτης, συγκεκριμένες οδηγίες έχουν αποσταλεί σε όλες τις υγειονομικές περιφέρειες της χώρας και από κει έχουν ενημερωθεί τα νοσοκομεία και υπάρχει και ειδική φόρμα καταγραφής ώστε να εντοπιστούν έγκαιρα αυτά τα περιστατικά και να λάβουν την κατάλληλη ιατρική φροντίδα προτού προχωρήσει η βλάβη. «Εχουμε δει πολλούς ιούς που κυκλοφορούν ανάμεσά μας να προκαλούν αύξηση στα ηπατικά ένζυμα –στις ηπατικές τρανσαμινάσες– αλλά αυτό που δεν έχουμε ξαναδεί είναι τέτοιας έκτασης ηπατική βλάβη από έναν αδενοϊό», εξηγεί ο Θε-

«Τα παιδιά ηλικίας έως 3 ετών δεν πρόλαβαν να κολλήσουν ιώσεις, συνάχι, γαστρεντερίτιδες, δεν πήγαν παιδικό σταθμό, δεν συγχρωτίστηκαν με άλλα παιδάκια και το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν μπόρεσε να ωριμάσει. Τα χρωστούμενα της πανδημίας θα έρθουν όλα μαζί και θα τα πληρώσουμε μαζεμένα.» Βάνα Παπαευαγγέλου, καθηγήτρια παιδιατρικής λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ

οκλής Ζαούτης. Από τη μεριά της η αναπληρώτρια υπουργός υγείας Μίνα Γκάγκα εξηγεί πως έχει δημιουργηθεί στη χώρα μας όλο το απαραίτητο πλαίσιο για να αντιμετωπιστούν τυχόν περιστατικά ενώ υπάρχουν και οι συνεργασίες με τα μεταμοσχευτικά κέντρα του εξωτερικού για να αντιμετωπιστεί τυχόν ανάγκη μεταμόσχευσης ήπατος σε παιδιατρικό ασθενή. Ωστόσο τέτοια περιστατικά είναι σπάνια και στην Ελλάδα, περίπου ένα παιδί κάθε πέντε χρόνια χρειάζεται μετά από ηπατίτιδα να μεταφερθεί στο εξωτερικό για μεταμόσχευση ήπατος. Στις περισσότερες περιπτώσεις το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά και ειδική διατροφή που μειώνει την επιβάρυνση του ήπατος με την αναπληρώτρια υπουργό υγείας Μίνα Γκάγκα να προτρέπει τους γονείς να αφήσουν τα παιδιά τους να συγχρωτιστούν με άλλα παιδιά, να παίξουν ελεύθερα, να χαρούν την άνοιξη και το καλοκαίρι και απλά να τηρούν τους κανόνες υγιεινής με πρώτο και καλύτερο το καλό πλύσιμο των χεριών πριν από το φαγητό.

Με ποια συμπτώματα πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς Τα προειδοποιητικά συμπτώματα για τα οποία πρέπει να είναι σε εγρήγορση οι γονείς περιλαμβάνουν τα κλασικά συμπτώματα του γαστρεντερικού συστήματος –που αναμένουμε να δούμε και τις γαστρεντερίτιδες– δηλαδή εμετός, διάρροια, πόνος στην κοιλιά ενώ ο ίκτερος που προκαλείται από τη βλάβη στο ήπαρ εκδηλώνεται με το χαρακτηριστικό κιτρίνισμα στο δέρμα και στο λευκό του ματιού. Οι γονείς πρέπει να είναι ενήμεροι για τον ίκτερο και αν δουν σε ένα παιδί με συμπτώματα γαστρεντερίτιδας να κιτρινίζουν τα μάτια του όταν τραβούν ελαφρά προς τα κάτω το βλέφαρο πρέπει να ειδοποιήσουν αμέσως τον παιδίατρο. Στα περιστατικά οξείας ηπατίτιδας δεν καταγράφεται συνήθως πυρετός, που υπάρχει στην κοινή συμπτωματολογία των γαστρεντερίτιδων.

«Στην Ελλάδα περίπου ένα παιδί κάθε πέντε χρόνια χρειάζεται μεταμόσχευση ήπατος μετά από ηπατίτιδα, άρα πρόκειται για σπάνια περιστατικά.» Μίνα Γκάγκα, αναπληρώτρια υπουργός υγείας

Μπορεί η οξεία ηπατίτιδα να αποτελεί long covid επιπλοκή; Οι επιστήμονες διερευνούν, επίσης, το κατά πόσο μπορεί να υπάρχει συσχέτιση της οξείας ηπατίτιδας με προγενέστερη λοίμωξη με τον κορονοϊό, με τον διδάκτορα μοριακής βιολογίας Γιάννη Πρασσά να πιστεύει ότι αυτή η θεωρία θα αποδειχθεί σωστή. Στο Ηνωμένο Βασίλειο από τα 60 περιστατικά παιδιών που παρουσίασαν οξεία ηπατίτιδα τα 10 βρέθηκαν θετικά στον κορονοϊό προηγουμένως, αλλά ο ειδικός εκτιμά ότι πολλά παιδιά μπορεί να πέρασαν τη λοίμωξη του κορονοϊού ασυμπτωματικά και να μην το κατάλαβαν. Ωστόσο προκειμένου να στοιχειοθετηθεί αυτή η θεωρία της συσχέτισης τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά γιατί, όπως επισημαίνει ο Θεοκλής Ζαούτης, αυτή τη στιγμή η διασπορά της υποομάδας Ομικρον 2 του κορονοϊού είναι τόσο μεγάλη στην κοινωνία ώστε υπάρχει παντού. Αρα είναι δύσκολο να διακρίνουμε κατά πόσο πρόκειται για οξεία ηπατίτιδα από κορονοϊό (δηλαδή long covid επιπλοκή) ή οξεία ηπατίτιδα με κορονοϊό (τυχαία συνύπαρξη), καταλήγει ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ.

Ο ρόλος του ανώριμου ανοσοποιητικού συστήματος εξαιτίας των lockdown Σε αυτό που συμφωνούν οι περισσότεροι επιστήμονες είναι πως η αλλαγή της καθημερινότητας στα δύο (και βάλε) χρόνια της πανδημίας και η αποστειρωμένη ζωή των παιδιών που δεν πήγαν σχολείο ούτε παιδικό σταθμό ούτε σε παιδικά πάρτι και δεν πρόλαβαν να κολλήσουν ένα συνάχι, μια βρογχίτιδα, μια γαστρεντερίτιδα ευθύνεται σημαντικά για την ευαλωτότητα που παρουσιάζει το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών, ειδικά των παιδιών ηλικίας δύο με τριών ετών που γεννήθηκαν μέσα στη δίνη της Covid-19. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η οξεία ηπατίτιδα που εξελίσσεται σοβαρά στο 10% των μικρών ασθενών πλήττει κυρίως τα παιδιά 2-5 ετών, δηλαδή ακριβώς αυτά που έζησαν σχεδόν όλη τους τη ζωή σε «αποστειρωμένες» συνθήκες, με συνέπεια το ανοσοποιητικό τους σύστημα να μην προλάβει να ωριμάσει. «Είναι προφανές ότι τα χρωστούμενα του κορονοϊού θα έρθουν όλα μαζί και θα τα πληρώσουμε μαζεμένα», λέει χαρακτηριστικά η καθηγήτρια παιδιατρικής λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ Βάνα Παπαευαγγέλου. u

| περί υγείας | 3

EPIKAIROTHTA_MAGIORKINHS_SBOLOY_L 5/18/22 4:16 PM Page 4

Covid: Στο μονοπάτι της αποκλιμάκωσης και στο βάθος η Ο5 Η υποομάδα Ο5 προβληματίζει τους ειδικούς καθώς έχει αρχίσει η ανάδυσή της στη Νότιο Αφρική.

ε πιο προσεκτικά και αργά βήματα προχώρησε η Ελλάδα στην άρση των τελευταίων περιοριστικών μέτρων που έχουν απομείνει, με τις μάσκες να μένουν και να μας συντροφεύουν στους εσωτερικούς χώρους μέχρι και τα τέλη Μαΐου, με ανοιχτό το ενδεχόμενο να παραταθεί η χρήση τους σε κλειστούς χώρους για λίγες εβδομάδες ακόμα. Από τη μία τα τεκταινόμενα στην Κίνα, που πάντα αφήνουν ένα αναπάντητο ερωτηματικό για το μήπως συμβαίνει εκεί κάτι που ακόμα μας διαφεύγει, και από την άλλη η εμφάνιση μίας νέας μετάλλαξης στη Νότιο Αφρική, στο νότιο ημισφαίριο που τώρα εισέρχεται στον χειμώνα, δεν μας αφήνουν να χαλαρώσουμε τελείως ούτε να κηρύξουμε το τέλος της πανδημίας. Ετσι, λοιπόν, μετά την υποομάδα Ο2 ακολουθεί η υποομάδα Ο5 η οποία προβληματίζει τους ειδικούς καθώς έχει αρχίσει η ανάδυσή της στη Νότιο Αφρική, τη χώρα που είναι πάντα «οδηγός» για το τι μέλλει γενέσθαι εδώ, το προσεχές φθινόπωρο. Σύμφωνα με τον διδάκτορα μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου του Τορόντο στον Καναδά, Γιάννη Πρασσά, η Ο5 μοιάζει να ανήκει κι αυτή στα πολύ μεταδοτικά στελέχη συνδυάζοντας υψηλή μολυσματικότητα με κάποια χαρακτηριστικά της προγενέστερης μετάλλαξης του στελέχους Δέλτα, που διεισδύει και πλήττει πιο πολύ τους πνεύμονες. Ο συνδυασμός αυτός, δηλαδή μία μολυσματικότητα τάξης Ομικρον με μία αυξημένη λοιμογονική ικανότητα τάξης Δέλτα φυσικά δεν είναι ό,τι καλύτερο περιμέναμε. Ετσι λοιπόν πρέπει να παραμείνουμε σε επιφυλακή με τους ειδικούς διά στόματος της αναπληρώτριας υπουργού υγείας Μίνα Γκάγκα να θυμίζουν σε όλους τους τόνους πως δεν αίρονται τα μέτρα, αίρεται η υποχρεωτικότητά τους και συμβουλεύουν όλους τους ευπαθείς να τηρούν τα μέτρα, να χρησιμοποιούν τη μάσκα οπωσδήποτε σε εσωτερικούς χώρους και στους εξωτερικούς εκεί που υπάρχει

4 | περί υγείας |

«Η Ο5 μοιάζει να ανήκει κι αυτή στα πολύ μεταδοτικά στελέχη συνδυάζοντας υψηλή μολυσματικότητα με κάποια χαρακτηριστικά της προγενέστερης μετάλλαξης του στελέχους Δέλτα, που διεισδύει και πλήττει πιο πολύ τους πνεύμονες.» Γιάννης Πρασσάς, διδάκτορας Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου του Τορόντο στον Καναδά

συγχρωτισμός και να μην αμελούν τους αναμνηστικούς εμβολιασμούς. Ταυτόχρονα στο διάστημα που έρχεται έχουμε να αντιμετωπίσουμε όψιμα περιστατικά γρίπης που σιγά-σιγά θα τελειώσουν καθώς και άλλες εποχικές ιώσεις όπως είναι οι γαστρεντερίτιδες – που αναμένονται να κάνουν θραύση κατά την τελευταία σχολική περίοδο, με τα σχολικά πάρτι, με τον συγχρωτισμό των παιδιών σε πολλές δραστηριότητες. Παράλληλα, οι ειδικοί κρατούν στάση αναμονής για το τι μέλλει γενέσθαι το φθινόπωρο αλλά το επικρατέστερο σενάριο είναι να έχουμε στα χέρια μας ένα επικαιροποιημένο εμβόλιο, το οποίο θα είναι ετήσιο και θα γίνεται σίγουρα στους ευπαθείς, σε μοντέλο εμβολιασμού κατά της γρίπης καθώς

πρόκειται για «παν-εμβόλιο» που θα εμπεριέχει την προστασία για τον κορωνοϊό και την προστασία έναντι της γρίπης με ένα τσίμπημα και φυσικά θα προστατεύει έναντι των νέων μεταλλάξεων, δηλαδή των υποομάδων της Ομικρον. Ακόμα, δεν έχει διευκρινιστεί αν ο υγιής πληθυσμός θα κληθεί να εμβολιαστεί σε ετήσια βάση, ενώ, κατά την άποψη του επίκουρου καθηγητή επιδημιολογίας ΕΚΠΑ, Γκίκα Μαγιορκίνη, τουλάχιστον οι ευπαθείς, λόγω ηλικίας ή ανεξαρτήτως ηλικίας αλλά εξαιτίας υποκείμενων νοσημάτων, θα πρέπει να κάνουν ετήσιο εμβολιασμό έναντι της covid-19, για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια και μετά ίδωμεν… Μέχρι στιγμής η τέταρτη δόση των covid εμβολίων έχει αποδειχθεί πολύτιμη για τους ανθρώπους ηλικίας άνω των 60 ετών και ακόμα περισσότερο για τους ανθρώπους άνω των 70 ετών για τους οποίους ο επίκουρος καθηγητής επιδημιολογίας Γκίκας Μαγιορκίνης θυμίζει ότι η ανοσοποίηση από το εμβόλιο φθίνει πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στον υγιή πληθυσμό. Η άφιξη των επικαιροποιημένων εμβολίων αναμένεται να αλλάξει τα δεδομένα, γιατί οι ειδικοί της επιτροπής των εμπειρογνωμόνων δεν βλέπουν με θετικό μάτι τους τακτικούς εμβολιασμούς με το ίδιο κι απαράλλακτο εμβόλιο, δηλαδή με το ίδιο αντιγόνο καθώς η χορήγηση ξανά και ξανά του ίδιου αντιγόνου μπορεί να ανοίξει την πόρτα στην αυτοανοσία. Στους προβληματισμούς προστίθεται σαν σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι η ανησυχητική εξέλιξη της πανδημίας στην Κίνα, με την εμμονή των Κινέζων στην ανεδαφική zero covid πολιτική που έχει αποτύχει παταγωδώς απέναντι σε τόσο υπερμεταδοτικές μεταλλάξεις. Για μία ακόμα φορά ο κορονοϊός κρατάει δική του την τελευταία λέξη –μας επιτρέπει να χαρούμε το καλοκαίρι αλλά δεν μας αποχαιρετά και θα είναι μεγάλο λάθος να τον υποτιμήσουμε, πριν δούμε σε αυτήν τη διδακτική πανδημία ποιος θα… γελάσει τελευταίος. Αλεξία Σβώλου

IASO_MEGA KTX_R 5/18/22 4:17 PM Page 5

Oταν «μυρίζει μανούλα», ο κόσμος είναι πιο όμορφος 10 δωρεάν τοκετοί από το ΙΑΣΩ.

ο ΙΑΣΩ, η μεγαλύτερη Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική στην Ευρώπη και το μεγαλύτερο Ιδιωτικό Νοσοκομείο στην Ελλάδα, πρωτοπορεί ακόμα μία φορά και προσφέρει 10 Δωρεάν Τοκετούς για την Ημέρα της Μητέρας με διαγωνισμό στο Facebook και στο Instagram. Υπάρχουν μυρωδιές που έχουν «χαραχτεί» για πάντα στη μνήμη μας. Είναι οι μυρωδιές που θυμίζουν μανούλα και μας γεμίζουν αναμνήσεις! Για να λάβεις μέρος στον διαγωνισμό και να διεκδικήσεις έναν από τους 10 δωρεάν τοκετούς που προσφέρει το ΙΑΣΩ επισκέψου τη σελίδα μας στο Facebook (www.facebook.com/omilosiaso) ή στο Instagram (www.instagram.com/omilosiaso): l Γράψε μας στα σχόλια ποια είναι η αγαπημένη σου μυρωδιά από τη δική σου μαμά. l Κάνε mention δύο φίλες σου. l Κάνε Like στη σελίδα μας και στο post του διαγωνισμού. Κάθε σχόλιο μετράει ως ξεχωριστή συμμετοχή αρκεί να κάνεις mention κάθε φορά δύο διαφορετικές φίλες. Το κάθε πακέτο περιλαμβάνει νοσηλία 3 ημερών, έξοδα χειρουργείου, γενική νάρκωση ή επισκληρίδιο, βασικές εξετάσεις της μητέρας και του νεογνού, υλικά και φάρμακα άμεσα συνδεδεμένα με τον φυσιολογικό τοκετό και την καισαρική τομή καθώς και την αμοιβή του αναισθησιολόγου. Ισχύει για φυσιολογικούς τοκετούς ή καισαρικές τομές που θα πραγματοποιηθούν έως 31 Αυγούστου 2023. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους όρους του διαγωνισμού, ακολουθήστε το link: https://bit.ly/IASO_MothersDay_Terms u

KALOHTHIS PROSTATIS_GIALAS_x2 5/18/22 4:18 PM Page 6

Αφιέρωμα Καλοήθης Υπερπλασία του Προστάτη Τα συμπτώματα και οι τρόποι αντιμετώπισης.

ι είναι ο προστάτης; Είναι αδένας του Καλοήθης υπερπλασία γεννητικού συστήματος του άνδρα. του προστάτη ( ΚΥΠ) Εχει σχήμα και μέγεθος κάστανου. Καθώς ο άνδρας μεγαλώνει σε ηλιΒρίσκεται πίσω από την κία, είναι φυσιολογικό για τον προηβική σύμφυση, ακριστάτη αδένα να διογκώνεται. Αυτή βώς κάτω από την ουροδόχο κύστη η διόγκωση γίνεται στο εσωτερικό και περιβάλλει την αρχική μοίρα της μέρος του αδένα. Οφείλεται σε υπερουρήθρας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πλασία όλων των κυτταρικών του όταν διογκώνεται να πιέζει την ουστοιχείων και είναι γνωστή σαν καρήθρα και να προκαλεί διαταραχές λοήθης υπερπλασία του προστάτη στην ούρηση. Η λειτουργία του έχει (ΚΥΠ). Η αιτιολογία της υπερπλασίας σχέση με τη γονιμότητα. Το έκκριμα είναι πολυπαραγοντική. Σίγουρα του προστάτη μαζί με αυτό των σχετίζεται με την ηλικία και τις ορσπερματοδόχων κύστεων αποτελούν Γράφει ο μονικές αλλαγές που επέρχονται. το μεγαλύτερο μέρος του σπερμαΙωάννης Κ. Γκιάλας τικού υγρού μέσα στο οποίο αναΠιθανώς να σχετίζεται με το κάπνιΧειρουργός Ουρολόγος, μειγνύονται τα σπερματοζωάρια που σμα, την κατανάλωση οινοπνεύμαMD, PhD, FEBU παράγονται από τους όρχεις. Το έκτος, την παχυσαρκία, την υπέρταση τ. Πρόεδρος Ελληνικής κριμα αυτό παρέχει απαραίτητα θρεκαι τον σακχαρώδη διαβήτη. Ο υπερΟυρολογικής Εταιρείας πτικά στοιχεία και ουσίες για τη φυπλαστικός ιστός πιέζει την προστασιολογική λειτουργικότητα των σπερματοζωαρίων. τική μοίρα της ουρήθρας, που διέρχεται από Η προστατική έκκριση ρυθμίζεται κυρίως από τη το εσωτερικό του, ελαττώνοντας τη διάμετρο δράση των ανδρογόνων ορμονών και από νευρικά του αυλού της και εμποδίζοντας τη φυσιολογική ερεθίσματα. ροή των ούρων.

6 | περί υγείας |

Τι προβλήματα δημιουργεί η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη; Τα συμπτώματα που εμφανίζει ο άνδρας με υπερπλασία του προστάτη περιλαμβάνουν αδύναμη ή μειωμένη ακτίνα της ούρησης, καθυστέρηση στην έναρξη της ούρησης, διακοπές στην ούρηση και αίσθημα ατελούς κένωσης της ουροδόχου κύστης λόγω παραμονής υπολείμματος ούρων μετά από κάθε ούρηση. Τα συμπτώματα αυτά χαρακτηρίζονται σαν συμπτώματα κένωσης και οφείλονται στην απόφραξη που προκαλείται στην ουρήθρα. Εκτός όμως από αυτά εμφανίζονται και άλλα συμπτώματα που είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά για τον άνδρα όπως είναι η συχνουρία την ημέρα, η νυκτουρία (συχνό ξύπνημα τη νύκτα για ούρηση) και η επιτακτικότητα στην ούρηση, δηλαδή η ξαφνική επιθυμία για ούρηση που δεν μπορεί να ανασταλεί και που αρκετές φορές μπορεί να οδηγήσει σε ακράτεια των ούρων. Τα συμπτώματα αυτά που χαρακτηρίζονται σαν συμπτώματα αποθήκευσης οφείλονται σε αλλαγές που γίνονται στο μυϊκό τοίχωμα της ουροδόχου κύστης που υπερτρέφεται στην προσπάθεια να

KALOHTHIS PROSTATIS_GIALAS_x2 5/18/22 4:18 PM Page 7

ξεπεράσει το εμπόδιο που δημιουργεί η αποφραγμένη ουρήθρα. Τα συμπτώματα αυτά ορισμένες φορές γίνονται πολύ ενοχλητικά και επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής των ανδρών. Οι καθημερινές δραστηριότητες και οι κοινωνικές επαφές περιορίζονται, τα συχνά ξυπνήματα τη νύκτα επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου και οι πάσχοντες νιώθουν κουρασμένοι την επόμενη μέρα, με αποτέλεσμα την ελάττωση της ενεργητικότητας και της παραγωγικότητάς τους. Οι πάσχοντες αναγκάζονται πολλές φορές να οργανώνουν έτσι τις δραστηριότητές τους ώστε να είναι κοντά σε μία τουαλέτα. Ασφαλώς η βαρύτητα των συμπτωμάτων δεν είναι η ίδια σε όλους τους άνδρες με καλοήθη υπερπλασία του προστάτη και μπορούμε να βαθμολογήσουμε τα συμπτώματα, ταξινομώντας τα σε ήπια, μέτρια και σοβαρά. Σε αυτό βοηθά ιδιαίτερα η συμπλήρωση από τους ασθενείς ενός ειδικού ερωτηματολογίου του διεθνούς ερωτηματολογίου συμπτωμάτων προστάτη (IPSS). Με βάση τις απαντήσεις του ασθενή ο ιατρός κατατάσσει τον ασθενή σε ήπια, μέτρια ή υψηλή συμπτωματολογία. Γίνεται αντιληπτό ότι η συμπτωματική υπερπλασία του προστάτη είναι μία νόσος με αργή εξέλιξη η οποία κυρίως επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών, αλλά αν μείνει χωρίς θεραπεία με την πάροδο των χρόνων ενδεχομένως να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα υγείας. Το μέγεθος του προστάτη αυξάνεται κάθε χρόνο, η ροή των ούρων συνεχώς μειώνεται και το υπόλειμμα των ούρων αυξάνει. Αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές της ΚΥΠ όπως οι ουρολοιμώξεις, η λιθίαση της ουροδόχου κύστης (αποτέλεσμα της μικροβιακής φλεγμονής των ούρων που παραμένουν στην κύστη μετά από κάθε ούρηση), η εμφάνιση εκκολπωμάτων που αποτελούν προβολή του βλεννογόνου μέσα από το μυϊκό τοίχωμα της κύστης σαν αποτέλεσμα των αυξημένων πιέσεων κατά την ούρηση, η αιματουρία που συνοδεύει συνήθως μεγάλους σε μέγεθος προστάτες, η επίσχεση των ούρων και επίσης η ακράτεια από υπερπλήρωση. Στην περίπτωση αυτή η κύστη διατείνεται πάρα πολύ και κατακρατά μεγάλες ποσότητες ούρων. Ο ασθενής την ημέρα έχει μεγάλη συχνουρία ενώ στον ύπνο εμφανίζει ακράτεια ούρων. Η κατάσταση αυτή είναι επικίνδυνη διότι μπορεί να προκαλέσει μεγάλη διάταση των ουρητήρων και των νεφρών λόγω παλινδρόμησης των ούρων και να επηρεάσει τη νεφρική λειτουργία. Εάν ο ασθενής το παραμελήσει και δεν ζητήσει έγκαιρα τη συμβουλή του ουρολόγου μπορεί η βλάβη να γίνει μη αναστρέψιμη και να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια. Για τον λόγο αυτό κάθε άνδρας που εμφανίζει συμπτώματα και ενοχλείται από την ούρηση πρέπει να επισκέπτεται τον ουρολόγο του. Ο ουρολόγος θα εκτιμήσει τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, τη νεφρική λειτουργία, τη ροή των ούρων, θα μετρήσει το υπόλειμμα των ούρων στην ουροδόχο κύστη μετά την ούρηση και θα εξετάσει τον προστάτη του ασθενή με δακτυλική εξέταση από το ορθό. Με βάση τα ευρήματα της εξέτασης και εκτιμώντας τη γενική κατάσταση της υγείας του ασθενή από πιθανά άλλα συνυπάρχοντα νοσήματα θα συζητήσει μαζί του την κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Πώς αντιμετωπίζεται η συμπτωματική ΚΥΠ; Σε ασθενείς με ήπια συμπτώματα που δεν επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής τους προτείνεται

συνήθως απλή παρακολούθηση που περιλαμβάνει μερικές αλλαγές του τρόπου ζωής και εξέταση συνήθως ανά 6μηνο. Στους ασθενείς με βαρύτερη συμπτωματολογία που επηρεάζει τη ζωή τους αρχικά προτείνεται αγωγή με φάρμακα. Υπάρχουν φάρμακα που χαλαρώνουν τον προστάτη διευκολύνοντας την ούρηση με γρήγορη βελτίωση των συμπτωμάτων χωρίς να επηρεάζουν το μέγεθός του και φάρμακα που ελαττώνουν το μέγεθος του προστάτη βελτιώνοντας όμως τη συμπτωματολογία με βραδύτερο ρυθμό και συνήθως χορηγούνται σε άνδρες των οποίων ο προστάτης έχει μεγάλο μέγεθος. Μπορεί να γίνει και συνδυασμός των φαρμάκων όταν ο ιατρός το κρίνει απαραίτητο. Στους ασθενείς που η συμπτωματολογία δεν βελτιώνεται από τη φαρμακευτική αγωγή ή σε αυτούς που εμφανίζουν κάποια από τις αναφερθείσες επιπλοκές της ΚΥΠ καταφεύγουμε στη χειρουργική αντιμετώπιση. Αυτή συνήθως γίνεται με αφαίρεση του αδενώματος του προστάτη (το τμήμα δηλαδή του αδένα που πιέζει την ουρήθρα). Σήμερα χρησιμοποιείται η μέθοδος TURIS, η οποία αποτελεί τη θεραπεία εκλογής για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη με βάση και τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας. Με τη μέθοδο αυτή ένα ειδικό εργαλείο εισάγεται μέσα στην ουρήθρα και γίνεται εξάχνωση με πλάσμα του προστάτη με τη χρήση φυσιολογικού ορού, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει και η δυνατότητα λήψης υλικού για βιοψία του προστάτη. Επιπλέον πλεονέκτημα είναι και το γεγονός ότι μπορεί να εφαρμοστεί και σε ασθενείς που λαμβάνουν αντιπηκτική θεραπεία, την οποία δεν χρειάζεται να διακόψουν για πολλές ημέρες όπως γινόταν με τις παλαιότερες μεθόδους. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι αφαιρώντας το τμήμα αυτό του προστάτη δεν προφυλάσσουμε τον ασθενή από μελλοντική πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, ακριβώς επειδή με αυτήν την επέμβαση δεν αφαιρείται ολόκληρος ο προστάτης αλλά το τμήμα αυτό που πιέζει την ουρήθρα. Τελευταία, το Holmium Laser (HoLEP) και το REZUM είναι δύο νέες σχετικά τεχνικές οι οποίες

εφαρμόζονται στην αντιμετώπιση της ΚΥΠ. Η μέθοδος HoLEP δηλαδή η εκπυρήνιση του προστάτη με laser υπάρχει σαν μέθοδος για πάνω από 20 χρόνια και πρόσφατα απέκτησε νέα δυναμική. Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις για την αποτελεσματικότητά της (προοπτικές, τυχαιοποιημένες μελέτες), έχει κύρια εφαρμογή σε μεγάλους προστάτες και ανταγωνίζεται τη διακυστική και τη διουρηθρική προστατεκτομή σε μακροχρόνια αποτελεσματικότητα. Οι λόγοι για τους οποίους δεν καθιερώθηκε εξ αρχής στην καθημερινή πρακτική των ουρολόγων ως κυρίαρχη επιλογή είναι πολλοί. Χρειάζεται ακριβό εξοπλισμό, έχει δύσκολη καμπύλη εκμάθησης, χρειάζεται ομογενοποίηση του αδενώματος (morcellation) μετά την εκτομή και υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό ασθενών με ακράτεια προσπάθειας μετά την επέμβαση που διαρκεί για αρκετές εβδομάδες. Η μέθοδος REZUM είναι μία νέα τεχνική, πολυδιαφημισμένη, με μεγάλη εφαρμογή στις ΗΠΑ, κυρίως επειδή είναι εύκολη στην εκτέλεση και χαμηλότερου κόστους καθότι απαιτεί νοσηλεία λίγων ωρών. Οι μελέτες που έχουν γίνει μέχρι τώρα είναι λίγες, η παρακολούθηση των ασθενών είναι μικρής διάρκειας και δεν υπάρχουν προοπτικές, τυχαιοποιημένες μελέτες που να συγκρίνουν τη μέθοδο αυτή με τη διουρηθρική προστατεκτομή (Turis), η οποία εξακολουθεί να είναι η θεραπεία εκλογής σε παγκόσμιο επίπεδο. Πουθενά και καμία προοπτική, τυχαιοποιημένη μελέτη δεν απαντά στο βασικό ερώτημα που είναι ο καθορισμός του ποσοστού ανάγκης επανεπέμβασης στα 3-5 χρόνια. Οι προηγούμενες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, οι οποίες εμφανίσθηκαν τα τελευταία 20 χρόνια, όπως η θερμοθεραπεία (TUMT), η TUNA, το Green Light laser, είχαν παρόμοια αποτελέσματα με την τεχνική REZUM στις αρχικές μελέτες και υπήρχε ο ίδιος ενθουσιασμός. Μετά όμως από 3-5 χρόνια, όταν όλοι συνειδητοποίησαν ότι το ποσοστό επανεπέμβασης ήταν πολύ ψηλό, ο ενθουσιασμός εξανεμίσθηκε και οι τεχνικές αυτές περιορίσθηκαν στη χρήση τους και μερικές εξαφανίσθηκαν εντελώς. u

| περί υγείας | 7

MEGETHYMENOS PROSTATIS__PSALLAS_L 5/18/22 4:20 PM Page 8

Γιατί κάποιοι άνδρες έχουν αδύναμη ούρηση; Οταν o προστάτης μεγεθύνεται, μερικές φορές συστέλλει την ουρήθρα προκαλώντας αδύναμη ροή ούρων και ατελή κένωση της ουροδόχου κύστης. Γράφει o Ζήσης Ψάλλας

ορθική εξέταση ενός γιατρού ή ένας υπέρηχος μπορεί να αποκαλύψει έναν μεγεθυμένο προστάτη. Είναι φυσιολογικό τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες να παρουσιάζουν ασθενέστερες ροές ούρων καθώς μεγαλώνουν, αλλά είναι ένα ζήτημα που επηρεάζει συχνότερα τους άνδρες. Αυτό συμβαίνει συνήθως λόγω της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη, μιας μη καρκινικής διόγκωσης του προστάτη αδένα. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες αιτίες πίσω από το πρόβλημα, που ιατρικά αναφέρεται ως «διστακτικότητα των ούρων». Ορισμένες φορές μπορεί να υπάρξει κατακράτηση ούρων, μια δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση. Ο προστάτης είναι ένας αδένας φτιαγμένος από συμπαγή ιστό που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη του άνδρα και περιβάλλει το πάνω μέρος της ουρήθρας. Η δουλειά του προστάτη είναι να παράγει σπέρμα έτσι ώστε τα σπερματοζωάρια που εκτοξεύονται από τους όρχεις κατά την εκσπερμάτιση να έχουν τροφή κατά το ταξίδι τους στις γυναικείες σάλπιγγες. Ο προστάτης έχει κανονικά περίπου το μέγεθος ενός καρυδιού, αλλά όταν οι άνδρες ξεπερνούν τα 50 τους, είναι πολύ συνηθισμένο να μεγαλώνει. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με τον καρκίνο. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς γιατί ο προστάτης αποφασίζει να αναπτυχθεί μετά από κάποια ηλικία, αλλά φαίνεται ότι οφείλεται σε αλληλεπίδραση μεταξύ ορμονών.

υπάρχει στάγδην ούρηση (στο τέλος της ούρησης γίνεται ένα αργό στάξιμο). Ολα αυτά μαζί ονομάζονται συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος. H κλασική περίπτωση είναι ένας μεσήλικας ή ηλικιωμένος άνδρας να παραπονιέται για αυτά τα συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος. Η ορθική εξέταση ενός γιατρού, όπου μπορεί να γίνει αισθητό το πίσω μέρος του προστάτη ή ένας υπέρηχος, θα αποκαλύψει συνήθως έναν μεγεθυμένο προστάτη. Το χειρότερο σενάριο στην καλοήθη υπερπλασία του προστάτη είναι όταν η ουροδόχος κύστη αποκλείεται εντελώς (οξεία κατακράτηση ούρων). Αυτό είναι εξαιρετικά επώδυνο και απαιτεί επείγουσα εισαγωγή καθετήρα, ο οποίος παροχετεύει εξωτερικά τα ούρα. Παρεμπιπτόντως, ο καρκίνος του προστάτη σπάνια προκαλεί συμπτώματα του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος, αλλά είναι συχνός στην ίδια ακριβώς ηλικιακή ομάδα, περιπλέκοντας τη διάγνωση. Τα συμπτώματα που δηλώνουν ότι η απλή καλοήθης υπερπλασία του προστάτη μπορεί να μην είναι η υποκείμενη αιτία των συμπτωμάτων του κατώτερου ουροποιητικού συστήματος είναι η επώδυνη ούρηση (δυσουρία) και το αίμα στα ούρα (αιματουρία). Οτιδήποτε από αυτά μπορεί να υποδεικνύει καρκίνο ή λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος και απαιτεί πάντα περαιτέρω εξετάσεις για τον αποκλεισμό τους. Εάν τα συμπτώματα είναι απλώς τα τυπικά, όπως η επείγουσα ανάγκη για ούρηση και η συχνή ούρηση, δεν απαιτούνται περαιτέρω εξετάσεις.

Υπερπλασία προστάτη Επειδή ο προστάτης περιβάλλει την έξοδο της ουροδόχου κύστης, όταν μεγεθύνεται, μερικές φορές συστέλλει την ουρήθρα, προκαλώντας αδύναμη ροή ούρων και ατελή κένωση της ουροδόχου κύστης. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως η επείγουσα ανάγκη για ούρηση και η συχνοουρία, συνήθως τη νύχτα (νυκτουρία). Επίσης, μπορεί να υπάρχει καθυστέρηση έναρξης της ούρησης (η ούρηση δεν ξεκινάει αμέσως μόλις το επιθυμήσει ο ασθενής) ή να

8 | περί υγείας |

Θεραπεία Το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να γνωρίζετε είναι ότι αν τα συμπτώματα δεν σας ενοχλούν ιδιαίτερα, δεν χρειάζεστε θεραπεία. Τα συμπτώματά σας μπορεί να επιδεινωθούν με την πάροδο του χρόνου, αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά εάν και όταν προκαλέσουν επαρκή αντίκτυπο στην ποιότητα της ζωής σας. Τα φάρμακα είναι η πιο κοινή θεραπεία για τα ενοχλητικά συμπτώματα του ουροποιητικού συ-

στήματος λόγω της διόγκωσης του προστάτη. Πολλά από αυτά μπορούν να χορηγηθούν ως ένα ημερήσιο χάπι. Φάρμακα που ονομάζονται άλφα-αναστολείς φαίνεται να δρουν χαλαρώνοντας τις μυϊκές ίνες στον προστάτη, μειώνοντας τη συστολή του πάνω μέρους της ουρήθρας. Αυτά συνήθως παρέχουν ανακούφιση από τα συμπτώματα μέσα σε λίγες μέρες από την έναρξη της θεραπείας. Είναι ενδιαφέρον ότι ένα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνήθως για τη θεραπεία της στυτικής δυσλειτουργίας, η ταδαλαφίλη (Cialis), λειτουργεί με παρόμοιο τρόπο. Η χαμηλή δόση της είναι εγκεκριμένη για χρήση στη θεραπεία αυτών των συμπτωμάτων του ουροποιητικού. Οι αναστολείς της 5-άλφα-αναγωγάσης (5-ARIs) είναι ένα εντελώς διαφορετικό είδος φαρμάκων, τα οποία συρρικνώνουν τον αδενικό ιστό του προστάτη, μειώνοντας τον όγκο του για να μειωθεί τελικά η στένωση που προκαλεί. Αλλά αυτά τα φάρμακα χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο για να λειτουργήσουν, επομένως η επίδρασή τους συνήθως δεν γίνεται αντιληπτή παρά μόνο ύστερα από αρκετούς μήνες. Επίσης, οι αναστολείς της 5-άλφα-αναγωγάσης μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν στυτική δυσλειτουργία και μειωμένη λίμπιντο. Οι αναστολείς Alpha1 και οι 5-ARIs δρουν στον προστάτη, αλλά μερικές φορές μπορεί να μην είναι ο ίδιος ο προστάτης που προκαλεί τα συμπτώματα, αλλά η υπερδραστηριότητα της ουροδόχου κύστης. Ετσι, εάν η επείγουσα ούρηση και η συχνή ούρηση είναι τα κύρια συμπτώματα, ένα φάρμακο που δρα άμεσα στη χαλάρωση του μυός της ουροδόχου κύστης μπορεί να είναι μια καλύτερη επιλογή. Υπάρχουν διάφορα φάρμακα γι’ αυτόν τον σκοπό. Οι χειρουργικές επιλογές, αν και εξαιρετικά αποτελεσματικές, τείνουν να προορίζονται για πιο σοβαρά συμπτώματα ή όταν η ανεπαρκής κένωση της ουροδόχου κύστης οδηγεί σε πέτρες στην ουροδόχο κύστη, επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις ή υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια.u

PROSTATEKTOMH_FLIATOYRAS_L 5/18/22 4:20 PM Page 9

Η ζωή μετά την προστατεκτομή! Είναι απόλυτα κατανοητό ότι η πλειοψηφία των ανδρών ανησυχεί για την ανάκτηση της στύσης και τον έλεγχο της ουροδόχου κύστης ύστερα από μια χειρουργική επέμβαση στον προστάτη.

ια την εξάλειψη του καρκίνου, είναι πολύ πιθανό κατά την επέμβαση οι μηχανισμοί του σώματος που βοηθούν στον έλεγχο της ροής των ούρων και η στυτική λειτουργία να έχουν επηρεαστεί.

υγρό και το οποίο τοποθετείται πίσω από το πυελικό οστό. Μια αντλία στο εσωτερικό του οσχέου επιτρέπει στον άνδρα να συστέλλει τον αεροθάλαμο όταν χρειάζεται να ουρήσει. Ο αεροθάλαμος φουσκώνει ξανά αυτόματα, αποκλείοντας σταθερά την ουρήθρα και αποτρέποντας τις διαρροές.

Ανάκτηση της εγκράτειας Αποκατάσταση της Εγχυση αυξητικών παραγόντων: Η έγχυση αυξητικών παραγόντων, όπως σεξουαλικής υγείας το κολλαγόνο στον αυχένα της ουΠολλοί άνδρες διαπιστώνουν ότι χρειροδόχου κύστης, μπορεί να βοηθήσει άζονται μήνες ή έτη για να ανακτήστο να διατηρηθεί κλειστό το στόμιο σουν τη στυτική τους ικανότητα, ενώ της ουρήθρας και της κύστης και ενορισμένοι διαπιστώνουν ότι η στυτική δέχεται να αποτρέψει τις μικρές διαρτους λειτουργία δεν επανέρχεται ποτέ ροές. Ακόμη και αν οι ενέσεις είναι πλήρως. Εάν η στυτική δυσλειτουργία επιτυχείς, μπορεί να χρειαστεί επαμετά την επέμβαση επιμένει, υπάρνάληψή τους σε βάθος χρόνου για χουν τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και να διατηρηθεί η εγκράτεια. Γράφει ο μακροπρόθεσμες λύσεις που μπορούν Ταινία διόρθωσης ακράτειας: Η Χρήστος Φλιάτουρας να εξεταστούν. ταινία διόρθωσης ακράτειας τοποεπιστημονικός υπεύθυνος Κρουστικά κύματα: Για τη στυτική του Ανδρολογικού θετείται στο σώμα με τη χρήση μιας δυσλειτουργία, η θεραπεία πραγμαΙνστιτούτου Αθηνών. ελάχιστα επεμβατικής μεθόδου. Μια τοποιείται με τη χρήση μιας συσκευής μικρή ταινία κατασκευασμένη από παραγωγής κρουστικών κυμάτων, η συνθετικό πλέγμα τοποθετείται μέσω τριών μικρών οποία τα εφαρμόζει σε 5 συγκεκριμένες περιοχές τομών. Η ταινία αυτή υποστηρίζει την ουρήθρα, του πέους και του περινέου. Καθεμιά από αυτές αποκαθιστώντας τον έλεγχο της κύστης. τις περιοχές δέχεται από 300 μέχρι 1.500 κύματα Τεχνητός ουρηθρικός σφιγκτήρας: Ενα εμφύκατά τη διάρκεια μιας εικοσάλεπτης συνεδρίας. τευμα μιμείται τη λειτουργία του υγιούς ουρηΚλινικές μελέτες εμφάνισαν πως η ροή του αίματος θρικού σφιγκτήρα, αποκλείοντας την ουρήθρα αυξήθηκε και σε μερικά περιστατικά διπλασιάστηκε, ώστε να διακόπτει τη ροή των ούρων. Η διαδικασία ενώ βελτίωση συνέχισε να καταγράφεται ακόμα περιλαμβάνει την εμφύτευση ενός διαστελλόμενου και τρεις μήνες μετά το πέρας των συνεδριών. αεροθαλάμου γύρω από την ουρήθρα, ο οποίος Τα στοιχεία δείχνουν, λοιπόν, πως η θεραπεία με φουσκώνει μέσω ενός μπαλονιού που γεμίζει με κρουστικά κύματα έχει άμεσα αποτελέσματα ση-

μαντικής θεραπευτικής αξίας. Ακόμα και αν τα προβλήματα στύσης επανεμφανιστούν, η εφαρμογή των κρουστικών κυμάτων μπορεί να επαναληφθεί χωρίς κανένα κίνδυνο για εμφάνιση παρενεργειών. Από του στόματος φαρμακευτικές αγωγές: Υπάρχει ένας αριθμός συνταγογραφούμενων φαρμάκων τα οποία μπορούν να βελτιώσουν τη ροή του αίματος προς το πέος. Σε συνδυασμό με τη σεξουαλική διέγερση, αυτή η βελτίωση της αιματικής ροής μπορεί να προκαλέσει στύση. Η θεραπεία με φάρμακα είναι συνήθως η επιλογή πρώτης γραμμής για τους περισσότερους άνδρες που παρουσιάζουν στυτική δυσλειτουργία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε συνδυασμό με άλλες μεθόδους. Ενέσεις: Κατά τη θεραπεία με ενέσιμα φάρμακα, μια μικρή βελόνα χρησιμοποιείται για την έγχυση φαρμάκου απευθείας στη βάση του πέους. Το φάρμακο επιτρέπει τη ροή του αίματος εντός του πέους δημιουργώντας στύση. Οι περισσότεροι άνδρες βρίσκουν τη μέθοδο αυτή εξαιρετικά αποτελεσματική και πρακτικά ανώδυνη. Πεϊκή πρόθεση: Οταν οι φαρμακευτικές θεραπείες, οι ενέσεις και οι άλλες μη χειρουργικές θεραπείες δεν επιτυγχάνουν να επιλύσουν το πρόβλημα της στυτικής δυσλειτουργίας, η πεϊκή πρόθεση μπορεί να αποτελέσει μια μόνιμη και ριζική λύση. Η στύση που επιτυγχάνεται με την πεϊκή πρόθεση μπορεί να διατηρηθεί με ασφάλεια για όσο χρονικό διάστημα επιθυμεί ο άνδρας, ακόμα και μετά την εκσπερμάτιση, η οποία λαμβάνει χώρα κανονικά. u

| περί υγείας | 9

PROSTATIS_NEES THERAPEIES_PSALLAS_L 5/18/22 4:21 PM Page 10

Ποια βακτήρια παίζουν ρόλο στον καρκίνο του προστάτη; Οι τρέχουσες εξετάσεις, όπως το τεστ PSA και η βιοψία, δεν είναι πάντα σε θέση να προβλέψουν ποιοι καρκίνοι θα είναι γρήγορα αναπτυσσόμενοι.

προκαλέσουν καρκίνο. Γνωρίζουμε, για παράκαρκίνος του προστάτη είναι η πιο δειγμα, ότι το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού σχεκοινή κακοήθεια στους άνδρες και η τίζεται με τον καρκίνο του στομάχου και ότι ο ιός δεύτερη κύρια αιτία θανάτων από των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) μπορεί να καρκίνο στους Αμερικανούς. Στους προκαλέσει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Ευρωπαίους, αντιπροσώπευε το 23% όλων των Υπάρχουν, επίσης, αυξανόμενες ενδείξεις ότι το νέων καρκίνων που διαγνώστηκαν σε άνδρες βακτήριο Fusobacterium nucleatum σχετίζεται ασθενείς το 2020. Τα υψηλότερα ποσοστά εμφάμε τον καρκίνο του παχέος εντέρου. νισης βρέθηκαν στη βορειοδυτική Ευρώπη, με Στην τρέχουσα μελέτη εντοπίστηκαν την Ιρλανδία να έχει την πρώτη πέντε γένη αναερόβιων βακτηρίων που θέση. Παγκοσμίως, η ασθένεια προσυνδέονται με τον επιθετικό καρκίνο καλεί πάνω από 250.000 θανάτους του προστάτη. Αυτά είναι τα Anaeroετησίως. coccus, Peptoniphilus, Porphyromonas, Οι καρκίνοι του προστάτη δεν εξεFenollaria και Fusobacterium. Τα βαλίσσονται όλοι με τον ίδιο ρυθμό. κτηριακά γένη υποδιαιρούνται περαιΚάποιοι παρουσιάζουν μια σχετική τέρω σε είδη. Και εδώ βρέθηκαν τέσστασιμότητα ενώ άλλοι γίνονται σερα εντελώς νέα είδη βακτηρίων, εκ επιθετικοί. Είναι γνωστό ότι κάποιοι των οποίων τα τρία ανήκουν στα γένη καρκίνοι του προστάτη είναι ευαίπου σχετίζονται με τον επιθετικό καρσθητοι στα ανδρογόνα, την τεστοκίνο του προστάτη. Δύο από αυτά τα στερόνη και την ανδροστερόνη, Γράφει o είδη, οι ερευνητές τα ονόμασαν Porενώ άλλοι είναι ανθεκτικοί. Είναι Ζήσης Ψάλλας phyromonas bobii και Varibaculum πολύ σημαντικό να γνωρίζει ένας prostatecancerukia. άνδρας εάν η ασθένειά του πρόΟι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα ιστού προστάτη κειται να εξελιχθεί γρήγορα ή όχι. Στο Ηνωμένο και δείγματα ούρων από 600 άνδρες με ή χωρίς Βασίλειο, περίπου 12.000 άνδρες πεθαίνουν από καρκίνο του προστάτη και όταν εντοπίστηκε κάκαρκίνο του προστάτη κάθε χρόνο, αλλά πολύ ποιο από τα πέντε αναερόβια βακτήρια (μπορούν περισσότεροι είναι αυτοί που πεθαίνουν από να αναπτυχθούν απουσία οξυγόνου) σε δείγματα άλλες αιτίες, έστω και αν έχουν καρκίνο του προασθενών, αυτό συνδέθηκε με πιο γρήγορη εξέλιξη στάτη. Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί πρέπει να του καρκίνου. Οι άνδρες που είχαν ένα ή περισγνωρίζουν ποιος χρειάζεται θεραπεία. σότερα από αυτά τα βακτήρια είχαν σχεδόν τρεις Η ηλικία και η εθνικότητα είναι καθιερωμένοι παφορές περισσότερες πιθανότητες να δουν τον ράγοντες κινδύνου για καρκίνο του προστάτη, καρκίνο τους να εξελίσσεται από πρώιμο στάδιο ενώ οι υποτιθέμενοι παράγοντες περιλαμβάνουν σε προχωρημένη νόσο σε σύγκριση με όσους τον τρόπο ζωής και την περιβαλλοντική έκθεση. Ωστόσο, κανένας από τους παράγοντες αυτούς δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι κυρίαρχος. Ετσι, οι επιστήμονες ψάχνουν να ανακαλύψουν νέους παράγοντες και έχουν στρέψει την προσοχή τους στον ρόλο των μικροβίων, συμπεριλαμβανομένου του εντερικού μικροβιώματος. Τα βακτήρια του εντέρου έχουν συσχετιστεί με έμμεσους παράγοντες κινδύνου για καρκίνο (π.χ. φλεγμονή και παχυσαρκία) αλλά μπορεί να διαδραματίζουν πιο άμεσο ρόλο παράγοντας διάφορες χημικές ουσίες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό των καρκινικών κυττάρων. Εκτός από το εντερικό μικροβίωμα, οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις έχουν επίσης προταθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του προστάτη.

Αναερόβια βακτήρια Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο European Urology Oncology ρίχνει κάποιο φως στην κατανόηση του ποιοι καρκίνοι του προστάτη μπορεί να εξελιχθούν γρήγορα και επιθετικά και ποιοι όχι. Μέρος της απάντησης έγκειται σε πέντε τύπους βακτηρίων. Εδώ και χρόνια είναι γνωστό ότι τα παθογόνα (βακτήρια και ιοί) μπορούν να

10 | περί υγείας |

δεν είχαν κανένα από τα βακτήρια, είτε στα ούρα τους ή στον προστάτη. Οι ερευνητές υποψιάζονται κάποιους πιθανούς μηχανισμούς για το πώς αυτά τα βακτήρια μπορεί να συνδέονται με τον καρκίνο, συμπεριλαμβανομένων των πιθανών επιπτώσεων στον μεταβολισμό των ανθρώπινων κυττάρων.

Νέο τεστ Η ανακάλυψη μπορεί να οδηγήσει σε νέα τεστ για τον καρκίνο του προστάτη. Οι τρέχουσες εξετάσεις, όπως το τεστ PSA και η βιοψία, δεν είναι πάντα σε θέση να προβλέψουν ποιοι καρκίνοι θα είναι επιθετικοί. Συνεπώς, ένα νέο τεστ που ανιχνεύει αυτήν την ομάδα βακτηρίων –οι ερευνητές αποκαλούν αυτά τα βακτήρια ABBS (anaerobic bacteria biomarkers set)– ίσως είναι σε θέση να προβλέψει ένα δυνητικά επιθετικό καρκίνο του προστάτη. Το νέο τεστ θα είναι παρόμοιο με αυτό που υπάρχει για την ανίχνευση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού ή τον ιό HPV. Οι ερευνητές σχεδιάζουν να αναπτύξουν γρήγορες δοκιμές για την ανίχνευση των πέντε βακτηρίων και να διερευνήσουν νέες θεραπείες για την απομάκρυνση αυτών των βακτηρίων από την ουροδόχο κύστη και τον προστάτη. Παρά τη συναρπαστική ανακάλυψη, υπάρχουν σημαντικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, όπως: Είναι τα βακτήρια που προκαλούν καρκίνο του προστάτη ή απλώς τον επιταχύνουν; Επίσης, είναι δυνατό οι θεραπευτικές επιλογές για την εξάλειψη των βακτηρίων να αποτρέψουν την ανάπτυξη μιας επιθετικής εξέλιξης της νόσου; u

_ADDS 5/18/22 4:25 PM Page 1

SYNENTEFKSI_ARHANIWTAKH_SVOLOY_x2 5/18/22 4:36 PM Page 12

Μαριάνθη Αρχανιωτάκη Eιδική παθολόγος-διαβητολόγος, Διευθύντρια Παθολογικού Τμήματος Εξωτερικών Ιατρείων και Τμήματος Προληπτικού Ελέγχου του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ

Η «αθέατη» σχέση τού σακχαρώδη διαβήτη με άλλα νοσήματα Οι συννοσηρότητες του διαβήτη, της παχυσαρκίας και πολλών διαδεδομένων καρκίνων βρίσκονται στο μικροσκόπιο των ειδικών και γι’ αυτό άλλωστε στη νέα εποχή της ιατρικής κάθε ασθένεια αντιμετωπίζεται ολιστικά, από διεπιστημονική ομάδα ειδικών και όχι από μεμονωμένους γιατρούς, σε μοναχικές σταυροφορίες. Στόχος είναι να θεραπευτεί ο άνθρωπος και όχι η ασθένεια –καθώς πολύ συχνά μια ασθένεια είναι απλώς η κορυφή ενός παγόβουνου, με πολλά άλλα υποκείμενα νοσήματα (συννοσηρότητες). Σε state of the art εξοπλισμένα θεραπευτήρια, όπως το Διαβαλκανικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, η διεπιστημονική προσέγγιση είναι ο μοναδικός τρόπος με την οποία ειδικοί διαφορετικών ειδικοτήτων συνεργάζονται για την καλύτερη δυνατή εξέλιξη της υγείας του ασθενή. Συνέντευξη στην ΑλεξίαΣβώλου –Οσακχαρώδηςδιαβήτηςκαιτο«αδελφάκι» τουηπαχυσαρκίασχετίζονταιμεάλλανοσήματα; Ειδικά η παχυσαρκία που συνυπάρχει σε πολλές περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2, αποτελεί μια ανεξέλεγκτη σύγχρονη μεταβολική επιδημία με πολυεπίπεδες συνέπειες για τα παιδιά, τους εφήβους και τους ενήλικες τόσο του δυτικού όσο και του αναπτυσσόμενου κόσμου. Η αυξημένη ποσότητα κοιλιακού και σπλαχνικού λίπους λειτουργεί ως μια ορμονική ωρολογιακή βόμβα που πυροδοτεί σημαντικές εξελίξεις. Εκτός από τον σακχαρώδη διαβήτη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και τη νόσο Alzheimer, η παχυσαρκία σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα ορμονοεξαρτώμενων όγκων όπως ο καρκίνος του μαστού και ο καρκίνος του προ-

12 | περί υγείας |

στάτη, που απειλούν αντίστοιχα τον γυναικείο και τον ανδρικό πληθυσμό. –Ποιο είναι το «αποτύπωμα» του διαβήτη στηνΕλλάδα; Η πανδημία Covid-19 έχει βαθιές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, όχι μόνον ως λοιμώδες νόσημα αλλά και ως «άλλοθι» για να αναβάλλεται ο προληπτικός έλεγχος και η διερεύνηση συμπτωμάτων με αποτέλεσμα την καθυστερημένη διάγνωση σοβαρών νοσημάτων, όπως ο καρκίνος και ο διαβήτης. Επιπλέον, πρόσφατες μελέτες έδειξαν αύξηση των νέων περιπτώσεων διαβήτη, τόσο τύπου 1 (σε παιδιά και σε εφήβους) όσο και τύπου 2 (σε ενήλικες) μετά από νόσηση Covid19. Ωστόσο, και πριν την πανδημία η διάγνωση

του διαβήτη γινόταν καθυστερημένα ή τυχαία με την ευκαιρία μίας λοίμωξης, στεφανιογραφίας, χειρουργικής επέμβασης ή επιπλοκής, π.χ. ενός εμφράγματος ή ενός διαβητικού έλκους στο πόδι. Ο αδιάγνωστος διαβήτης δουλεύει υπόγεια, αφήνει ανεξίτηλα αποτυπώματα στα αγγεία και τους ιστούς, προκαλεί αλυσιδωτή αντίδραση επιπλοκών και αύξηση της θνητότητας. Η έγκαιρη διάγνωση είναι η πιο αποτελεσματική, ασφαλής και οικονομική παρέμβαση για να δαμάσουμε τη μάστιγα του διαβήτη. Στην Ελλάδα το ποσοστό του διαβήτη αγγίζει περίπου το 10% του πληθυσμού, ενώ του αδιάγνωστου διαβήτη και του προδιαβήτη είναι ψηλό αλλά όχι ακριβές. Ο «προδιαβήτης» είναι μια «γκρίζα» ζώνη με τιμές ζαχάρου 110-125mg/dl, δηλαδή ψηλότερες από

SYNENTEFKSI_ARHANIWTAKH_SVOLOY_x2 5/18/22 4:37 PM Page 13

αγγειοπάθεια και μακροαγγειοπάθεια. Η μικρο–Τι περιέχει το σύγχρονο «οπλοστάσιο» για αγγειοπάθεια περιλαμβάνει τη διαβητική νεφροτη επιδημία του αιώνα; Η σύγχρονη θεραπευτική στρατηγική διευρύνεται πάθεια, τη νευροπάθεια και την αμφιβληστροειμε: α) νέα «έξυπνα» φάρμακα που έχουν στοχευδοπάθεια. Η μακροαγγειοπάθεια περιλαμβάνει μένη δράση, προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά τη στεφανιαία νόσο (με κορυφαία εκδήλωση το επεισόδια και τη διαβητική νεφροπάθεια και δεν οξύ έμφραγμα), τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια –Πόση «ζημιά» κάνει ο Dr. Google και η πολυπροκαλούν υπογλυκαιμίες, β) νέες ενέσιμες θεκαι την περιφερική αρτηριοπάθεια. Ο συνδυασμός φαρμακία στον διαβήτη; ραπείες (ανάλογα GLP-1) που γίνονται μία φορά νευροπάθειας και αγγειοπάθειας οδηγεί σε διατην εβδομάδα και συμβάλλουν δραστικά στη Για τη σωστή ρύθμιση του διαβήτη, «η πιο μεγάλη βητικά έλκη, μια απειλητική επιπλοκή που μπορεί ρύθμιση του διαβήτη, στη μείωση του βάρους ώρα είναι τώρα», με άμεσες και γενναίες αποφάσεις. να οδηγήσει ακόμη και σε ακρωτηριασμό. Στο και στην καρδιαγγειακή προΟμως, πολλοί ασθενείς δεν επιίδιο άτομο μπορεί να συνυπάρχουν διαφορετικές στασία, γ) νεότερες ινσουλίνες, σκέπτονται ιατρεία αλλά ιστοεπιπλοκές. Για παράδειγμα, νευροπάθεια με νεείτε πολύ αργές ώστε να καλύτόπους, παραμένουν αδρανείς φροπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια. Η στεΗ αισιόδοξη στάση πτουν σταθερά όλο το 24ωρο, και περιμένουν τεχνολογικές φανιαία νόσος με στένωση καρωτίδων ή περιείτε πολύ γρήγορες ώστε να καινοτομίες και φάρμακα-θαύφερικών αρτηριών. Αυτή η αλληλεπικάλυψη απαιζωής και η διαχείριση του προλαμβάνουν την αύξηση του ματα στα σκαριά. Θυσιάζουν τεί εξειδικευμένη γνώση και εμπειρία. Η διερεύάγχους και της κατάθλιψης ζαχάρου μετά το φαγητό. Οι το παρόν στο βωμό του μέλνηση και αντιμετώπιση και θεραπεία απαιτεί σημερινές καινοτομίες της Ιαλοντος και υποτιμούν τον συντονισμό διαφορετικών ειδικοτήτων, κατά προπου τροφοδοτούν τη τρικής Τεχνολογίας έμοιαζαν ακρογωνιαίο λίθο της ρύθμισης τίμηση σε οργανωμένο διαβητολογικό κέντρο συναισθηματική πριν λίγα χρόνια με σενάρια του διαβήτη: την αποκατάσταΝοσοκομείου ή Κλινικής, για την ασφάλεια και ση φυσιολογικού βάρους με επιστημονικής φαντασίας. Οι την καλύτερη εξυπηρέτηση του ασθενούς. υπερφαγία, μαζί με την συνδυασμό διατροφής και αντλίες συνεχούς έγχυσης ινεξασφάλιση 7 ωρών άσκησης. Τα διαθέσιμα σύγσουλίνης ήταν μεγάλη ανατρο–Ποιοι παράγοντες ενοχοποιούνται για την χρονα φάρμακα είναι και πολλά πή στη χορήγηση ινσουλίνης απορρύθμιση του σακχάρου; νυκτερινού ύπνου και ασφαλή, αλλά δεν είναι παχωρίς ενέσεις. Αλλαξαν, κυριοΗ έγκαιρη πρόληψη του Διαβήτη αρχικά εστιάζει καθημερινά, που σχετίζεται λεκτικά, τη ζωή των παιδιών νάκεια. Ακόμη και η ινσουλίνη στα άτομα με οικογενειακό ιστορικό διαβήτη και και εφήβων με διαβήτη τύπου δεν πετυχαίνει ιδανική ρύθμιση παχυσαρκία. Εμφαση όμως αξίζει να δοθεί στην με καλύτερο μεταβολικό 1, όπως και οι αισθητήρες συχωρίς αλλαγή στη φιλοσοφία παιδική παχυσαρκία που αφορά ολοένα και μενεχούς μέτρησης του ζαχάρου διατροφής και διαβίωσης. Χρειπροφίλ και μικρότερο γαλύτερο ποσοστό του παιδικού και εφηβικού χωρίς τρύπημα των δακτύλων. άζεται σεβασμός στην ανθρώπληθυσμού σε παγκόσμια κλίμακα και στην καρδιαγγειακό κίνδυνο, Η κορυφαία όμως εξέλιξη είναι πινη φύση, αποχή από τοξικές Ελλάδα (έως 30%) με συνέπειες στη σωματική το τεχνητό πάγκρεας, μια πρωσυνήθειες και ακρότητες όπως υγεία, την ψυχική ευεξία και την αυτοεκτίμησή αποτελούν σημαντικά τοποριακή συσκευή μεγέθους το κάπνισμα, η αυξημένη κατους. Εκτός από την κληρονομικότητα, ενοχοκομμάτια στο παζλ για την μικρού smartphone, που προτανάλωση οινοπνεύματος, η ποιούνται η μικρή διάρκεια θηλασμού, οι διασαρτάται ανώδυνα πάνω στο νυκτερινή υπερφαγία, η ζάχατροφικές επιλογές της οικογένειας, η παράλειψη πρόληψη του διαβήτη ρη, τα ζωικά λίπη, τα άμυλα, ο σώμα. Παρακολουθεί συνεχώς του πρωϊνού, η έλλειψη σωματικής δραστηριόύπνος αργά το βράδυ. τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα τητας, η μείωση των ωρών ύπνου και η πολύωρη και προσαρμόζει αυτόματα την ποσότητα ινσουψυχαγωγία μπροστά σε οθόνες. Φυσική εξέλιξη λίνης που θα χορηγήσει με τη βοήθεια ειδικού –Πόσο σημαντική είναι η ολιστική προσέγτης παιδικής παχυσαρκίας είναι παχυσαρκία στην λογισμικού και αλγορίθμου. Τα κύρια πλεονεκτήγιση των ασθενών με διαβήτη από ομάδα ενήλικη ζωή, διαβήτης, καρδιαγγειακά και νεοματα είναι η καλύτερη ρύθμιση, οι μικρότερες γιατρών; πλασματικά νοσήματα. Η πρόληψη δεν γίνεται διακυμάνσεις μέσα στην ημέρα, η μείωση των Ζούμε σε περίοδο δραστικών αλλαγών στις θεμε ευχολόγια και διδαχές, αλλά με ειδικά προσοβαρών υπογλυκαιμιών, η βελτίωση της ποιραπευτικές αντιλήψεις του διαβήτη: Δεν αρκεί γράμματα στην Εκπαίδευση, με γενναίες αλλαγές ότητας ζωής, η ισότιμη συμμετοχή σε όλες τις πια ο μοναχικός αγώνας ενός γιατρού, αλλά η στην κοινωνική πολιτική, με τη συνδρομή των δραστηριότητες και η σημαντική ελάττωση των αρμονική και εποικοδομητική συνεργασία πεΜΜΕ και, κυρίως, με την αγκαλιά και τη φροντίδα ρισσότερων επιστημόνων από διαφορετικές ειάμεσων και απώτερων διαβητικών επιπλοκών. Ο της οικογένειας. Για το ευρύ κοινό συνοψίζουμε δικότητες που αλληλοσυμπληρώνονται με απώδρόμος είναι μακρινός αλλά φωτεινός! τις ιατρικές συστάσεις σε πέντε σύντομες οδηγίες: τερο στόχο την ολιστική αντιμετώπιση κάθε 1) Υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής με πεασθενούς. Η θεραπεία είναι προσωπική και εξα–Ποιες είναι οι πιο επικίνδυνες επιπλοκές ρισσότερα λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ακατέρτομικευμένη, «κομμένη και ραμμένη» στα μέτρα του διαβήτη; γαστα δημητριακά, ελαιόλαδο, ψάρια και λιγότερα κάθε ατόμου με σεβασμό στις ανάγκες, τις επιΣημαντικές μελέτες απέδειξαν πως η καλή ρύθμιση τυροκομικά, αλλαντικά, πουλερικά και κόκκινο λογές και τις ιδιαιτερότητές του. Η θεραπευτική του ζαχάρου μειώνει θεαματικά τον κίνδυνο των κρέας. 2) Αποχή από το κάπνισμα, τα τυποποιημένα ομάδα αναζητά και αντιμετωπίζει όλα τα συνυεπιπλοκών και τη θνητότητα. Επομένως, αποδίδει προϊόντα, τις βιομηχανικά επεξεργασμένες τροφές, πάρχοντα νοσήματα, όπως υπέρταση, υπερλικαι αξίζει η επένδυση στην ιδανική ρύθμιση. Οι τη ζάχαρη, τα ζωικά λίπη, το λευκό αλεύρι. 3) Καπιδαιμία, στεφανιαία νόσο, υπνική άπνοια, καεπιπλοκές εμφανίζονται συχνότερα μετά από μαθημερινή βάδιση έστω επί μισή ώρα και συχνή τάθλιψη, κινητικά προβλήματα, διαταραχές του κρά πορεία αρρύθμιστου Διαβήτη, ιδιαίτερα όταν ευχάριστη άσκηση, όπως χορός, κολύμπι, ποδήθυρεοειδή και διαβητικές επιπλοκές. Η συνεχής συνδυάζεται με κάπνισμα, αυξημένη χοληστερίνη, λατο και δραστηριότητες στη φύση. 4) Αισιόδοξη ψυχολογική υποστήριξη σε συνεργασία με την υπέρταση, παχυσαρκία και έλλειψη σωματικής στάση ζωής και διαχείριση του άγχους και της οικογένεια είναι εξίσου σημαντική για τη διαδραστηριότητας. Οι διαβητικές επιπλοκές οφείκατάθλιψης, που τροφοδοτούν τη συναισθηματική χείριση ενός χρόνιου νοσήματος που απαιτεί λονται στις αλλοιώσεις που προκαλεί η υπεργλυυπερφαγία. 5) Εξασφάλιση 7 ωρών νυκτερινού καιμία στα μικρά και στα μεγάλα αγγεία όλων αυτοέλεγχο, εκπαίδευση, υπομονή, στερήσεις ύπνου, που σχετίζεται με καλύτερο μεταβολικό των ιστών και οργάνων. Ταξινομούνται σε μικροκαι υπερβάσεις. Η διεπιστημονική προσέγγιση προφίλ και μικρότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο. u στα πλαίσια ενός καλά οργανωμένου διαβητολογικού ιατρείου προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα, όπως καλύτερη ρύθμιση με ποιότητα ζωής και λιγότερες επιπλοκές σε βάθος χρόνου. Εκτός από τον σακχαρώδη διαβήτη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα Ιδανικά, ο παθολόγος-διαβητολόγος ή ο ενδοκαι τη νόσο Alzheimer, η παχυσαρκία σχετίζεται με αυξημένη κρινολόγος συντονίζουν την ομάδα που περιλαμβάνει καρδιολόγο, αγγειολόγο, νευρολόγο, συχνότητα ορμονοεξαρτώμενων όγκων όπως ο καρκίνος του οφθαλμίατρο, νεφρολόγο, ορθοπεδικό ή φυμαστού και ο καρκίνος του προστάτη που απειλούν αντίστοιχα σίατρο, διαιτολόγο, ψυχολόγο και εξειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό. τον γυναικείο και τον ανδρικό πληθυσμό

τις φυσιολογικές αλλά χαμηλότερες από 126mg/dl, το διαγνωστικό «κατώφλι» του διαβήτη. Πρέπει να υπογραμμιστεί ως παράγοντας καρδιαγγειακού κινδύνου και να γίνει στόχος δράσης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.

“

| περί υγείας | 13

YPERTASH_OKK_TSIAPRAS_L 5/18/22 4:38 PM Page 14

Αρτηριακή Υπέρταση Διαγνωστικοί και Προγνωστικοί προβληματισμοί

ΑΥ διαγνωσμένη είτε σε περιβάλλον είναι σημαντικό να τηρείται ευλαβικά η μεθοδολογία ιατρείου είτε με μεθόδους καταγρατης μέτρησης της ΑΠ όπως παρατίθεται: l Οι ασθενείς πρέπει να κάθονται άνετα σε ένα φής ΑΠ στην καθημερινή ζωή έχει ανεξάρτητη και γραμμική συσχέτιση ήσυχο περιβάλλον για 5 λεπτά πριν ξεκινήσουν με την επίπτωση αρκετών καρδιαγοι μετρήσεις της ΑΠ. l Θα πρέπει να καταγράφονται τρεις γειακών επεισοδίων [αιμορραγικά εγκεφαλικά, ισχαιμικά εγκεφαλικά μετρήσεις ΑΠ, με διαφορά 1–2 λεπτών, επεισόδια, έμφραγμα του μυοκαρκαι πρόσθετες μετρήσεις μόνο εάν δίου, αιφνίδιο θάνατο, καρδιακή ανεοι δύο πρώτες μετρήσεις διαφέρουν πάρκεια και περιφερική αποφρακτική κατά >10 mmHg. Η ΑΠ καταγράφεται αρτηριοπάθεια], καθώς και νεφρική ως ο μέσος όρος των δύο τελευταίων νόσο τελικού σταδίου. Επιδημιολογικά τιμών. l Χρησιμοποιείται η τυπική περιχειδεδομένα, επίσης, συνδέουν στενά την υπέρταση με αυξημένο κίνδυνο ρίδα (πλάτος 12–13cm και μήκος εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής, 35cm) για τους περισσότερους ασθεόπως επίσης υπάρχουν στοιχεία τα νείς, υπάρχουν όμως διαθέσιμες μεΓράφει ο οποία συνδέουν τις πρώιμες αυξήσεις γαλύτερες (περιφέρεια χεριού>32cm) Δημήτρης Τσιάπρας της ΑΠ με αυξημένο κίνδυνο έκπτωκαι μικρότερες περιχειρίδες. D FESC l Ο ασθενής πρέπει να είναι καθιστός σης της διανοητικής λειτουργίας και Καρδιολόγος – Αν. Διευθυντής τελικά άνοια. με στηριγμένη την πλάτη και τον βραΚ/Δ Τομέα Η ΑΥ είναι συχνότατο πρόβλημα στις χίονα για την αποφυγή ισομετρικών Υπεύθυνος Αντιυπερτασικού μεγάλες ηλικίες και συνοδεύει άλλες μυϊκών συστολών (οι οποίες αυξάνουν Ιατρείου Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό παθήσεις όπως ο διαβήτης, η παχυτην ΑΠ) και η περιχειρίδα πρέπει να Κέντρο σαρκία και η υπερλιπιδαιμία υποθητοποθετείται στο ύψος της καρδιάς. κεύοντας την πρόγνωση των ασθενών. Για τον λόγο αυτό, εκτός από την προσπάθεια ρύθμισης 24ωρη Καταγραφή Αρτηριακής με φάρμακα αλλά και τροποποίηση του τρόπου Πίεσης (ΑBPM) ζωής και διατροφής οφείλουμε να τονίσουμε σηΗ περιπατητική καταγραφή ΑΠ (Ambulatory μαντικές λεπτομέρειες που αφορούν τη σωστή blood pressure measurement – ABPM) παρέχει διάγνωση και διαχρονική παρακολούθηση των τον μέσο όρο των μετρήσεων της ΑΠ για μια υπερτασικών ασθενών, η οποία και θα κατευθύνει καθορισμένη περίοδο, συνήθως 24 ώρες. Η συσωστά τη θεραπεία. σκευή είναι τυπικά προγραμματισμένη να καταγράφει ΑΠ σε διαστήματα 15–30 λεπτών και συΟρισμός της αρτηριακής υπέρτασης (ΑΥ) νήθως παρέχονται μέσες τιμές ΑΠ ημέρας και Η υπέρταση ορίζεται ως μέτρηση τιμών Συστολικής νύχτας για 24 ώρες. Αρτηριακής Πίεσης (ΣΑΠ) ≥140 mmHg ή/και Οι τιμές ABPM είναι, κατά μέσο όρο, χαμηλότερες τιμών διαστολικής ΑΠ (ΔΑΠ) ≥90 mmHg σε επααπό τις τιμές ΑΠ γραφείου και ο διαγνωστικός ναλαμβανόμενες επισκέψεις του ασθενούς στο ουδός για την ΑΥ είναι ≥130/80 mmHg για το ιατρείο. 24ωρο ή ≥135/85 mmHg για τον μέσο όρο της ημέρας και ≥120/70 mmHg για τον μέσο όρο της νύχτας. Μεθοδολογία Μέτρησης

Αρτηριακής Πίεσης Η μέτρηση της ΑΠ στο ιατρείο μπορεί να διενεργείται αξιόπιστα με την κλασική μέθοδο του σφυγμομανόμετρου και του στηθοσκοπίου όπως επίσης και με σύγχρονα αυτόματα πιστοποιημένα σφυγμομανόμετρα του βραχίονα. Για την ακριβή διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης

14 | περί υγείας |

Εκτίμηση Προσβολής Οργάνων-Στόχων Η εκτίμηση οφείλει να είναι πλήρης κατά την πρώτη επίσκεψη-εκτίμηση του ασθενούς και να επαναλαμβάνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα για την επαναξιολόγησή του. Η μεθοδολογία συ-

στηματικής εκτίμησης περιλαμβάνει την εκτίμηση των διαφόρων οργάνων στόχων με διαφορετικές κατά περίπτωση τεχνικές.

Καρδιά ΗΚΓεπιφανείας: Χρειάζεται σε τακτά διαστήματα για την εκτίμηση παραμέτρων υπερτροφίας και τη μελέτη του ρυθμού (π.χ. ανίχνευση κολπικής μαρμαρυγής). Ηχωκαρδιογράφημα: Αποτελεί την πλέον ευαίσθητη μέθοδο μελέτης της καρδιακής υπερτροφίας αλλά και της συστολικής & διαστολικής λειτουργίας.

Νεφρά Τακτική εκτίμηση της νεφρικής λειτουργίας με μέτρηση κρεατινίνης αίματος, eGFR και ποσοτικοποίηση της λευκωματουρίας (σε συλλογή ούρων 24ώρου) και του λόγου αλβουμίνης/κρεατινίνη (σε πρωινό δείγμα ούρων) είναι αρκετή για την ανίχνευση της νεφρικής προσβολής.

Οφθαλμοί Βυθοσκόπηση: Είναι απαραίτητη στην αρχική εκτίμηση και ιδιαίτερα σε υπερτασική κρίση για την ανίχνευση προσβολής των οφθαλμικών αρτηριών, εξιδρωμάτων, μικροαιμορραγιών ή οιδήματος της οπτικής θηλής.

Εγκέφαλος Μαγνητική Τομογραφία: Αποτελεί την ιδεώδη μέθοδο για τη μελέτη της υπερτασικής βλάβης αλλά λόγω της διαθεσιμότητας και του κόστους περιορίζεται σε ασθενείς με συμπτωματολογία νευρολογικών ή διανοητικών διαταραχών.

Περιφερικά Αγγεία Τriplex Καρωτίδων: Μελέτη εκλογής για την ανίχνευση αθηρωματικών πλακών και τη μέτρηση του πάχους έσω-μέσου χιτώνα (ΙΜΤ), ευρήματα με προγνωστική σημασία. Μέτρηση της ταχύτητας Σφυγμικού Κύματος (Pulse Wave Velocity) και μέτρηση του λόγου Πίεσης σφυρού-Βραχίονα (ΦΤ: 0,9-1,2). Για τη σωστή διαχρονική παρακολούθηση θεωρείται επιβεβλημένη η ενημέρωση και καλή συνεργασία του ασθενούς. u

KOILIOKAKI_PAIDIA_ROMA_R 5/18/22 4:38 PM Page 15

Η κοιλιοκάκη στα παιδιά Ποια συμπτώματα θα πρέπει να σας προβληματίσουν;

κοιλιοκάκη είναι μια χρόνια ανοσολοΔιάγνωση γική διαταραχή σε άτομα με γενετική Ο έλεγχος για κοιλιοκάκη θα γίνει σε όλα τα παιδιά προδιάθεση, προκαλείται από τη γλουπου έχουν συμπτώματα από το πεπτικό ή εκτός τένη, που είναι μια πρωτεΐνη που υπάρπεπτικού, ύποπτα για κοιλιοκάκη καθώς και σε χει στο σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη αλλά και στη βρώμη άτομα υψηλού κινδύνου με ή χωρίς συμπτώματα. και έχει σαν αποτέλεσμα τη βλάβη του εντερικού Προσοχή! Ο έλεγχος θα πρέπει να γίνει πριν αρχίσει βλεννογόνου. Η νόσος παραμένει σε όλη τη ζωή η δίαιτα χωρίς γλουτένη και περιλαμβάνει αιματοτου πάσχοντος. Εκδηλώνεται με διάφορα συμπτώλογικές εξετάσεις και βιοψία λεπτού εντέρου. Οι ματα από το πεπτικό ή εκτός πεπτικού, αιματολογικές περιλαμβάνουν την ολιωστόσο ένα ποσοστό πασχόντων δεν κή ανοσοσφαιρίνη ΙgA, την ιστική παρουσιάζει συμπτώματα. H συχνότρανσγλουταμινάση ΙgA (t-TG-IgA) και τητα της νόσου στο γενικό πληθυσμό τα αντισώματα έναντι του ενδομυϊου είναι περίπου 1%, αλλά δυστυχώς ΙgA (EMA-IgA), ενώ σε παιδιά κάτω των παρά την αυξημένη ενημέρωση και 2 ετών συνιστάται επιπλέον η DGPευαισθητοποίηση, σήμερα η νόσος IgA. Εάν οι εξετάσεις αυτές είναι αρνηπαραμένει αδιάγνωστη μέχρι και στο τικές η διάγνωση της κοιλιοκάκης είναι 95% των ατόμων που έχουν κοιλιοσχεδόν απίθανη. Εάν ο τίτλος των κάκη. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με μεαντισωμάτων της ιστικής τρανσγλουλέτη μας, υπολογίζεται ότι υπάρχουν ταμινάσης (tTG) είναι μικρότερος από συνολικά –παιδιά και ενήλικες– περίτο δεκαπλάσιο του ανώτερου φυσιοΓράφει η που 107.228 πάσχοντες, αλλά οι διαλογικού θα ακολουθήσει βιοψία λεπτού Ελευθερία Ρώμα γνωσθέντες είναι λιγότεροι από 10.000, εντέρου για την επιβεβαίωση της διάΟμότιμη Καθηγήτρια δηλαδή παραμένουν αδιάγνωστοι πεγνωσης. Εάν ο τίτλος είναι πάνω από Παιδιατρικής Γαστρεντερίπου 100.000 ασθενείς. 10 φορές υψηλότερος και ο ασθενής ρολογίας, Ιατρικής Η νόσος εμφανίζεται σε οποιαδήποτε Σχολής Πανεπιστημίου έχει συμπτώματα και ακόμη περισσόηλικία, από την παιδική μέχρι την ενήΑθηνών τερο αν είναι θετικός και ο γονιδιακός λικη ζωή, και τα διάφορα συμπτώματα του έλεγχος HLA-DQ2/DQ8, μπορεί να εξαρτώνται από την ηλικία διάγνωσης. Τα κλασικά αποφύγει τη βιοψία λεπτού εντέρου. συμπτώματα υπάρχουν σε μικρό αριθμό παιδιών, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι έχουν Aλλες καταστάσεις που ελάχιστα συμπτώματα ή είναι άτυπα. Χαρακτηρισχετίζονται με τη γλουτένη στικό της νόσου είναι ότι μπορεί να επηρεάσει όλα τα όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Η έγκαιρη α. Αλλεργία στο σιτάρι: έχει αρνητικά τα αντισώδιάγνωση είναι πολύ σημαντική για την πρόληψη ματα της κοιλιοκάκης και φυσιολογική βιοψία, μακροχρόνιων επιπλοκών. ενώ η διάγνωση θα τεθεί από αλλεργιολόγο. Τα κύρια γαστρεντερικά συμπτώματα είναι ανορεξία, β. Ευαισθησία στη γλουτένη που δεν είναι κοιχρόνια διάρροια, υποτροπιάζοντα κοιλιακά άλγη, λιοκάκη: έχει αρνητικά τα αντισώματα της κοιναυτία, έμετοι, δυσκοιλιότητα και φουσκωμένη λιοκάκης και φυσιολογική βιοψία. Η διάγνωση κοιλιά. Τα κύρια συμπτώματα εκτός πεπτικού που τίθεται εξ αποκλεισμού των άλλων καταστάσεων εμφανίζονται σε ποσοστό 60% είναι: χαμηλό σωκαι δεν υπάρχει ειδική εργαστηριακή εξέταση ματικό βάρος, κοντό ανάστημα, χρόνια αναιμία για να την επιβεβαιώσει. κυρίως σιδηροπενική, οστεοπενία και οστεοπόρωση, βλάβες στην αδαμαντίνη των δοντιών, υποΘεραπεία τροπιάζουσα αφθώδης στοματίτις, χρόνια κόπωση, Μέχρι τώρα, η μοναδική αποτελεσματική περιφερική νευροπάθεια, επιληψία, αταξία, κεφαθεραπεία είναι η εφ΄ όρου ζωής αυστηρή λαλγία, άγχος, κατάθλιψη, αρθρίτιδα και αρθραλγία, δίαιτα χωρίς γλουτένη, δηλαδή καμία αύξηση των ηπατικών ενζύμων και αυτοάνοση τροφή που να περιέχει σιτάρι, κριθάρι, ηπατίτιδα, καθυστέρηση της ενήβωσης και αμησίκαλη και βρώμη. Η γλουτένη ακόνόρροια. μη και σε ελάχιστα ποσά όπως μερικά ψίχουλα ψωμιού ή σε επιΟμάδες υψηλού κινδύνου μόλυνση τροφής μπορεί να είναι επιβλαβής. Σημαντική βελτίωση για εμφάνιση κοιλιοκάκης των συμπτωμάτων, αποκαEνα σημαντικό ποσοστό παιδιών είναι πιθανόν να τάσταση των αιματολογιμην έχει συμπτώματα και οφείλουμε να τα εντοπίκών εξετάσεων στο φυσουμε όταν ανήκουν στα άτομα υψηλού κινδύνου σιολογικό και βελτίωση για τη νόσο, όπως είναι οι συγγενείς πρώτου και της ποιότητα ζωής παδευτέρου βαθμού των πασχόντων από κοιλιοκάκη, ρατηρείται συχνά μετά άτομα με νεανικό σακχαρώδη διαβήτη, με αυτοάαπό αυστηρή δίαιτα χωνοση θυρεοειδοπάθεια, αυτοάνοση ηπατική νόσο, ρίς γλουτένη. νόσο Addison, σύνδρομα Down, Turner και Williams, Πρώτα βελτιώνονται τα εκλεκτική ανεπάρκεια IgA ανοσοσφαιρίνης, ερυσυμπτώματα, ακόμη και θηματώδη λύκο, χρόνια νεανική αρθρίτιδα και ερμετά από ένα μήνα, ενώ πητοειδή δερματίτιδα.

αργότερα επιστρέφουν στο φυσιολογικό οι ειδικές εξετάσεις αίματος (περίπου σε έναν χρόνο) και η βιοψία εντέρου (περίπου σε 2 χρόνια). Η αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη επιτυγχάνεται καλύτερα όταν η διάγνωση γίνει στις πολύ μικρές ηλικίες και όταν υπάρχει τακτική ιατρική παρακολούθηση, αλλά είναι πιο δύσκολη στους εφήβους και στους ασθενείς που δεν είχαν συμπτώματα αλλά η διάγνωση έγινε μετά από προληπτικό έλεγχο. Προσοχή! Ποτέ δεν πρέπει να αρχίσει δίαιτα πριν τεθεί η διάγνωση. Η βελτίωση των συμπτωμάτων δεν επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Δεδομένου ότι η κοιλιοκάκη είναι μια πολυσυστηματική νόσος. Η αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη για όλη τη ζωή μπορεί να μειώσει τις επιπλοκές. Οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται κλινικά και εργαστηριακά κάθε 6 μήνες με παράλληλο έλεγχο για αυτοάνοση θυρεοειδοπάθεια. Υπάρχει η Ελληνική Εταιρεία Κοιλιοκάκης που ιδρύθηκε προ 35ετίας για να απευθύνονται οι ασθενείς. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με μελέτη μας, η συμμόρφωση των παιδιών στη δίαιτα βρέθηκε σε ποσοστό 58% και ακόμη χαμηλότερη στους εφήβους (37%).

Επιπλοκές αν δεν ακολουθούν τη δίαιτα Συνήθως εμφανίζονται όταν καθυστερεί να διαγνωσθεί η νόσος (μετά την ηλικία των 50 ετών) και στις περιπτώσεις που ενώ έχει διαγνωσθεί πριν χρόνια δεν ακολουθούν αυστηρή δίαιτα και ευτυχώς είναι σπάνιες (<1%). Αυτή η κατηγορία ασθενών έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξει ανθεκτική νόσο στη δίαιτα, υποσπληνισμό, ελκωτική ειλεΐτιδα, εντερικό λέμφωμα και αδενοκαρκίνωμα του λεπτού εντέρου και υπογονιμότητα.

Συμπέρασμα Η κοιλιοκάκη είναι ένα πολύ συχνό νόσημα με ποικίλα συμπτώματα ή χωρίς συμπτώματα. Η έγκαιρη διάγνωση είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την αποφυγή νοσηρότητας και σοβαρών επιπλοκών. Δυστυχώς, τόσο διεθνώς όσο και στη χώρα μας πάνω από το 90% των ασθενών παραμένουν αδιάγνωστοι. Χρειάζεται ευαισθητοποίηση γονιών και ιατρών, να γίνει έλεγχος για κοιλιοκάκη σε παιδιά ή ενήλικες με οποιοδήποτε σύμπτωμα, καθώς και στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Η θεραπεία είναι η αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη για όλη τη ζωή, ενώ παράλληλα απαιτείται ιατρική παρακολούθηση και εργαστηριακός έλεγχος για τον έγκαιρο εντοπισμό τυχόν παρεκκλίσεων από τη δίαιτα ή επιπλοκών. Προσοχή, ποτέ δεν αρχίζουμε δίαιτα χωρίς γλουτένη πριν τεθεί η διάγνωση, γιατί αυτό οδηγεί σε λάθος διάγνωση και άσκοπη δίαιτα χωρίς να χρειάζεται. u

| περί υγείας | 15

ANTAPODOTIKO_GILEAD_SBOLOY_L 5/18/22 4:39 PM Page 16

Η ρεμδεσιβίρη, «όπλο» πολλαπλών χρήσεων για την αντιμετώπιση της λοίμωξης Covid-19 Γράφει η Αλεξία Σβώλου

ε το θεραπευτικό οπλοστάσιο να διευρύνεται διαρκώς με νέα φάρμακα και την εμπειρία τους να μεγαλώνει έχοντας πλέον ξεπεράσει τα δύο χρόνια πανδημίας οι γιατροί της πρώτης γραμμής βοηθούν τους ασθενείς να νικήσουν τη λοίμωξη του κορωνοϊού στα πρώτα στάδια της λοίμωξης και κατά τη μέτρια προς σοβαρή νόσο, προτού ο ασθενής υποστεί μεγάλη επιδείνωση. Για τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και το ιατρικό «οπλοστάσιο» που διαρκώς διευρύνεται χάρη στην πρόοδο της επιστήμης, μας μιλά η Κατερίνα Αργυράκη, παθολόγος-λοιμωξιολόγος, επιμελήτρια Α΄ στην Κλινική Λοιμώξεων Covid Α΄ του Νοσοκομείου «Σωτηρία». Οπως εξηγεί η ειδικός, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα έχουν βελτιωθεί σημαντικά σε σχέση με το πρώτο κύμα της πανδημίας. Σήμερα ξέρουμε ποιοι ασθενείς κινδυνεύουν περισσότερο, πότε ένας ασθενής πρέπει να νοσηλευτεί. Για τα άτομα που δεν χρειάζονται νοσηλεία αλλά έχουν παράγοντες κινδύνου για σοβαρή νόσηση σήμερα είναι στη διάθεσή μας και από του στόματος αντιικά φάρμακα που μπορεί να δοθούν στο σπίτι στους ασθενείς αυτούς. Για όσους χρειάζονται νοσηλεία και έχουν αναπνευστική ανεπάρκεια, οπότε και χρειάζονται χορήγηση συμπληρωματικού οξυγόνου (οξυγονοθεραπεια), χορηγείται ενδοφλέβια δεξαμεθαζόνη για 10 ημέρες καθώς και ρεμδεσιβίρη (remdesivir). Η ρεμδεσιβίρη έχει νόημα να δίνεται σε ασθενείς που έρχονται έγκαιρα στο νοσοκομείο, και όχι μετά από πολλές μέρες νόσησης. Επίσης, δίνεται θρομβοπροφύλαξη με ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους. Σε ασθενείς που επιδεινώνονται και έχουν αυξημένους δείκτες φλεγμονής με σοβαρή νόσο και ανάγκη για οξυγόνο σε υψηλή ροή, μπορούν κατά περίπτωση να δοθούν και βιολογικοί παράγοντες (baricitinib ή tocilizumab ή anakinra). Στη ΜΕΘ δίδεται η ρεμδεσιβίρη για συνέχιση νοσηλείας που έχει ξεκινήσει στο τμήμα Covid, όχι αν κάποιος ασθενής εισαχθεί κατευθείαν στην Εντατική. Τέλος, αναμένουμε μονοκλωνικά αντισώματα

16 | περί υγείας |

«Πρόσφατα επεκτάθηκε η ένδειξη για τη χορήγηση της ρεμδεσιβίρης και σαν πρώιμη θεραπεία εκτός νοσοκομείου, σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου για εξέλιξη σε σοβαρή νόσο.» Κατερίνα Αργυράκη, παθολόγοςλοιμωξιολόγος, επιμελήτρια Α΄ στην Κλινική Λοιμώξεων Covid Α΄ του Νοσοκομείου «Σωτηρία».

που να είναι αποτελεσματικά κι έναντι του στελέχους Ομικρον. Η Κατερίνα Αργυράκη επισημαίνει πως ο εμβολιασμός σε συνδυασμό με τα νέα φάρμακα βοήθησε να αλλάξει το προφίλ των ασθενών. «Πλέον βλέπουμε πιο ήπια περιστατικά με μικρότερης διάρκειας νοσηλείες –λίγες ημέρες– και που αφορούν κυρίως εμβολιασμένους ασθενείς που περνούν τη νόσο πιο ήπια. Προφανώς σε αυτό βοηθούν και τα φάρμακα και τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας, αλλά έχει βοηθήσει κυρίως ο εμβολιασμός. Βοηθάει το ότι έχουμε πλέον στη φαρέτρα πολλά «όπλα» και μάλιστα για διαφορετικά στάδια της νόσου και ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου του ασθενούς. Ετσι μπορούμε να εξατομικεύσουμε τη θεραπεία. Σε γενικές γραμμές εφαρμόζονται οι οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων (εύκολα προσβά-

σιμες στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων (https://www.loimoxeis.gr/covid19-info-banner/) και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας.», υπογραμμίζει η γιατρός από το νοσοκομείο «Σωτηρία». Ειδικά για τη ρεμδεσιβίρη, που υπήρξε και το πρώτο αντιικό φάρμακο που εγκρίθηκε για ασθενείς με λοίμωξη κορονοϊού, πρόσφατα η χρήση της επεκτάθηκε και εκτός νοσοκομείου. Μπορεί να χορηγηθεί και σε ενήλικες που νοσούν από Covid-19 λοίμωξη με ήπια και μέτρια νόσο, που δεν χρειάζονται νοσηλεία και έχουν παράγοντες κινδύνου για εξέλιξη σε σοβαρή νόσο (για παράδειγμα ηλικιωμένοι, ανοσοκατεσταλμένοι κ.λπ.), δηλαδή ως πρώιμη θεραπεία για την αποφυγή της προόδου σε σοβαρή νόσο. Στην περίπτωση αυτή το σχήμα είναι τριήμερο. Επειδή το φάρμακο είναι ενδοφλέβιο δίδεται μόνο εντός του νοσοκομείου, άρα ο ασθενής πρέπει να έρθει για τη χορήγηση σε τμήματα βραχείας νοσηλείας. Δηλαδή η ρεμδεσιβίρη με την επέκταση της ένδειξης που έλαβε μπορεί να χορηγηθεί στον ίδιο πληθυσμό όπως και τα από του στόματος αντιικά δισκία νιρματρελβίρη/ριτοναβίρη και μολνουπιραβίρη, που συστήνονται σε ασθενείς με ήπιαμέτρια νόσο και παράγοντες κινδύνου για εξέλιξη, κατόπιν αιτήσεως από τον θεράποντα ιατρό στην ειδική πλατφόρμα. Aρα στο σπίτι ο ασθενής με παράγοντες κινδύνου μπορεί να πάρει τα αντιικά δισκία, με εντολή ιατρού. Επίσης, το 3ήμερο αυτό σχήμα μπορεί να δοθεί σε ενήλικες ασθενείς υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση, που νοσηλεύονται ήδη για άλλη αιτία εκτός της λοίμωξης Covid-19, υπό τον όρο ότι έχουν ήπια/μέτρια νόσο Covid-19 και παράγοντες κινδύνου για πρόοδο σε σοβαρή νόσο. Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη θεραπεία είναι ενδοφλέβια οι ειδικοί τονίζουν την ανάγκη να δημιουργηθούν ειδικά τμήματα εκτός νοσοκομείων για τη χορήγηση του ενδοφλέβιου φαρμάκου, χωρίς να απαιτείται μεταφορά των ασθενών στο νοσοκομείο και βραχεία νοσηλεία, στην εποχή της πανδημίας. l

NOSOS_LYME_FRAGOYLIS_R 5/18/22 4:39 PM Page 17

Τι γνωρίζουμε για τη νόσο Lyme; Η μπορρελίωση ή νόσος Lyme είναι μία λοίμωξη που οφείλεται στο βακτήριο Borrelia και μεταδίδεται με το τσίμπημα μολυσμένου τσιμπουριού.

Εμφανίζεται εντός 2-30 ημερών μετά το τσίμπημα (μ.ο. εντός 7 ημερών) και μπορεί να φτάσει σε διάμετρο έως και 30 εκατοστά. Διαρκεί συνήθως αρκετές εβδομάδες. Μερικές φορές εμφανίζει εικόνα στόχου, δηλαδή εξαπλώνεται αφήνοντας «καθαρό» το κέντρο. Μερικοί ασθενείς μπορεί, επίσης, να έχουν εικόνα συστηματικής «γριπώδους συνδρομής» (αλλά χωρίς σημαντικά αναπνευστικά συμπτώματα), με πυρετό, ρίγος, κεφαλαλγία, κόπωση, αρθραλγίες, μυαλγίες και διογκωμένους λεμφαδένες, που μπορεί να εκδηλωθούν ακόμη και χωρίς εξάνθημα. Οψιμες εκδηλώσεις (ημέρες-μήνες): Εάν δεν θεραπευτεί, η λοίμωξη μπορεί να διασπαρεί και να Γράφει ο Μετάδοση προσβάλει το νευρικό σύστημα Ευάγγελος Φραγκούλης Η μετάδοση της Borrelia στον άν(10% των περιστατικών), τις αρMD, MSc θρωπο συμβαίνει μέσω τσιμπήμαΓενικός Ιατρός, Αναπληρωτής θρώσεις και την καρδιά (σπάνια). τος από μολυσμένο τσιμπούρι. Ο Αρχίατρος του ΕΔΟΕΑΠ Μπορεί να εμφανιστεί οξεία νευκίνδυνος μετάδοσης της Borrelia ρομπορρελίωση, με πάρεση προαπό ένα μολυσμένο τσιμπούρι που σωπικού νεύρου –παράλυση μυών του προσώέχει προσκολληθεί στο ανθρώπινο δέρμα αυπου, μηνιγγίτιδα, ριζονευρίτιδα. Συνήθως εμφαξάνεται όσο περισσότερο διαρκεί η προσκόλληση νίζεται μέσα στις πρώτες 6-12 εβδομάδες. Η μη(και το γεύμα αίματος) του τσιμπουριού, γι’ αυτό νιγγοεγκεφαλίτιδα είναι λιγότερο συχνή και εμείναι σημαντική η γρήγορη αφαίρεση του φανίζεται με έντονη κεφαλαλγία και αυχενική τσιμπουριού από το σώμα κατά τη διάρκεια των δυσκαμψία. Περιστασιακά αναπτύσσεται πρώτων ωρών. αργά εξελισσόμενη ριζοπάθεια με πόνο με κατανομή ρίζας νεύρου, σε περίοδο μηνών, κυρίως Εκδηλώσεις σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Aλλες ασυνήθιστες Η λοίμωξη από Borrelia μπορεί να είναι ασυμπτωεκδηλώσεις γενικευμένης λοίμωξης περιλαμβάματική. Η συμπτωματική λοίμωξη έχει ευρύ φάσμα νουν: πολλαπλό μεταναστευτικό ερύθημα, διασυμπτωμάτων και εκδηλώσεων, ανάλογα με το λείπουσα αρθρίτιδα και καρδίτιδα, που μπορεί στάδιο της λοίμωξης και διακρίνονται σε: να προκαλέσει ανωμαλίες καρδιακού ρυθμού. Πρώιμες εκδηλώσεις (2-30 ημέρες): Το μεταΗ αρθρίτιδα Lyme συνήθως προσβάλλει μία μεναστευτικό ερύθημα, το πρώιμο δερματικό εξάνγάλη άρθρωση, συνήθως του γόνατος. Oλες οι θημα της εντοπισμένης λοίμωξης, εμφανίζεται εκδηλώσεις προκαλούνται από ενεργό λοίμωξη στο 70-80% των περιστατικών. Είναι ένα ερυθηπου ανταποκρίνεται στην αντιβιοτική αγωγή, ματώδες εξάνθημα που εξαπλώνεται σταδιακά αλλά η ανάρρωση μπορεί να είναι ανεπαρκής περιφερικά, από το σημείο του τσιμπήματος, ανάλογα με τον βαθμό της υποκείμενης ιστικής χωρίς να είναι σημαντικά επηρμένο ή επώδυνο. βλάβης πριν τη θεραπεία.

ίναι πιο διαδεδομένη σε εύκρατες περιοχές της Ευρώπης, Βόρειας Αμερικής και Ασίας. Στην Ελλάδα, η νόσος Lyme δεν επιτηρούνταν μέχρι πρότινος σε εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, πλέον πρόσφατα συμπεριλήφθηκε στον αναδιαμορφωμένο κατάλογο των υποχρεωτικώς δηλούμενων νοσημάτων στη χώρα (ΦΕΚ 1665/7-4-2022). Τα τελευταία έτη έχουν γίνει αναφορές από εργαστήρια μεμονωμένων περιστατικών νόσου Lyme σε κατοίκους της χώρας. Ως εκ τούτου, φαίνεται να υπάρχει στην Ελλάδα, αλλά υποδιαγιγνώσκεται και η επιδημιολογική της εικόνα δεν είναι εν πολλοίς γνωστή.

Διάγνωση Η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των λοιμώξεων αυτών μειώνει τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών. Ως εκ τούτου, τα νοσήματα αυτά θα πρέπει να περιλαμβάνονται στη διαφορική διάγνωση σε άτομα που έχουν συμβατά συμπτώματα ή κλινικά σημεία, ιδίως εάν αναφέρουν τσίμπημα τσιμπουριού ή εάν έχουν αυξημένη πιθανότητα να έχουν εκτεθεί σε τσιμπούρια. Επισημαίνουμε ότι το τσίμπημα συχνά δεν γίνεται αντιληπτό από τον ασθενή και γι’ αυτό δεν αποτελεί προϋπόθεση για τον έλεγχο ασθενών για νόσο Lyme. Υποπτα περιστατικά των νοσημάτων αυτών θεωρούνται περιστατικά με συμβατή κλινική εικόνα, ιδίως όταν αναφέρεται πρόσφατη πιθανή έκθεση σε τσιμπούρια, ιστορικό τσιμπήματος από τισμπούρι, δραστηριότητες αυξημένου κινδύνου (στην ύπαιθρο, λόγω επαγγελματικής απασχόλησης ή αναψυχής), πρόσφατο ταξίδι σε ενδημικές περιοχές. Είναι χρήσιμο να διερευνάται η επαφή με ζώα (ιδίως σκύλους) και η ανίχνευση προσκολλημένων σε αυτά τσιμπουριών. Σε περίπτωση ύποπτων περιπτώσεων, συνιστάται ο ενδελεχής έλεγχος του δέρματος του ασθενούς σε όλο το σώμα, προς αναζήτηση και εντοπισμό τυχόν εμφανούς πιθανού σημείου τσιμπήματος τσιμπουριού. Η αρχική διάγνωση του μεταναστευτικού ερυθήματος είναι συνήθως κλινική. Οι εργαστηριακές εξετάσεις είναι απαραίτητες για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της λοίμωξης σε μεταγενέστερο στάδιο. Τα αντισώματα έναντι της Borellia είναι συνήθως ανιχνεύσιμα εντός 4-8 εβδομάδων από τη μόλυνση. Ολοι οι ασθενείς με συμπτωματική λοίμωξη από Borellia πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή. Η πρώιμη θεραπεία μπορεί να αποτρέψει τον κίνδυνο ανάπτυξης όψιμων επιπλοκών, αλλά ακόμη και ασθενείς με όψιμο στάδιο νόσου Lyme μπορούν να επωφεληθούν από τα αντιβιοτικά, αν και η κλινική ανάρρωση μπορεί να είναι ανεπαρκής εάν είχε προκληθεί σοβαρή ιστική βλάβη πριν τη θεραπεία. u

| περί υγείας | 17

PAGOSMIA HMERA YPERTASHS_L 5/18/22 4:39 PM Page 18

Παγκόσμια ημέρα Υπέρτασης (17 Μαΐου) Πρόγραμμα «Μάιος Μήνας Μέτρησης» στην Ελλάδα

17η Μαΐου ήταν Παγκόσμια Ημέρα Υπέρτασης με εκδηλώσεις και δραστηριότητες σε πολλές χώρες με στόχο την ενημέρωση του κοινού για τη σημασία έγκαιρης διάγνωσης της υπέρτασης και της αποτελεσματικής αντιμετώπισής της. Επιπλέον, το 2017 η Διεθνής Εταιρεία Υπέρτασης ξεκίνησε το Παγκόσμιο Πρόγραμμα ΜΜΜ (May Measurement Month) με μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης στον γενικό πληθυσμό τον μήνα Μάιο σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Το πρόγραμμα ΜΜΜ 2022 θα πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα στο διάστημα 16 έως 31 Μαΐου 2022 στοχεύοντας στη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης σε πάνω από 10.000 άτομα σε 15 κέντρα σε 11 πόλεις, στην Αθήνα (εμπορικό κέντρο «Avenue», υπεύθυνος καθηγητής Γ. Στεργίου), στη Θεσσαλονίκη (εμπορικό κέντρο «Πλατεία», υπεύθυνος καθηγητής Μ. Δούμας), στην Πάτρα (καθηγητής Δ. Γούμενος, αναπλ. καθηγητής Ε. Παπαχρήστου), στα Ιωάννινα (καθηγητής Χ. Μηλιώνης), στο Ηράκλειο (Μ. Μαρκέτου, Ι. Παπαδάκης), στον Βόλο (Β. Σαράκης), στην Καβάλα (Ξ. Κροκίδης), στην Καλαμάτα (Ε. Μάκαρης), στη Λαμία (Λ. Λαναράς), στην Τρίπολη (Γ. Νικήτας) και στα Χανιά (Σ. Μαραγκουδάκης). Υπεύθυνος διεξαγωγής του προγράμματος ΜΜΜ στην Ελλάδα είναι ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γιώργος Στεργίου, στο Κέντρο Υπέρτασης STRIDE-7 της Γ΄ Παθολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Νοσοκομείο «Σωτηρία», ο οποίος είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Εταιρείας Υπέρτασης και μέλος της Διεθνούς Επιτροπής ΜΜΜ. Το πρόγραμμα ΜΜΜ στην Ελλάδα πραγματοποιείται από την Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης με Προέδρο τον Θωμά Μακρή, Διευθυντή του Καρδιολογικού Τμήματος στο Νοσοκομείο «Ελενα Βενιζέλου» στην Αθήνα. Στη διεξαγωγή του ΜΜΜ 2022 στην Αθήνα

18 | περί υγείας |

συμμετέχουν πολλά μέλη Ιατρικών Σχολών και γιατροί του Εθνικού Συστήματος Υγείας αλλά και πολλοί φοιτητές της Ιατρικής Σχολής, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί. Σκοπός του ΜΜΜ είναι η ευαισθητοποίηση του γενικού πληθυσμού στη σημασία της υπέρτασης ως κύριου τροποποιήσιμου παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια (κυρίως στεφανιαία νόσο και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αλλά και καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια και περιφερική αρτηριοπάθεια) και της έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης και η ανακάλυψη πολλών αδιάγνωστων και αρρύθμιστων περιπτώσεων. Στην περίοδο 2017-2021 το διεθνές πρόγραμμα ΜΜΜ πραγματοποίησε μετρήσεις της πίεσης σε πάνω από 5 εκατομμύρια άτομα σε σχεδόν 100 χώρες. Στην Ελλάδα το ΜΜΜ πραγματοποιήθηκε το 2019 σε 6.000 άτομα σε 5 αστικά κέντρα. Το 2020 και 2021 δεν πραγματοποιήθηκε λόγω της πανδημίας Covid-19. Στην Ελλάδα τα καρδιαγγειακά επεισόδια αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου και η υπέρταση παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας. Η Εθνική Επιδημιολογική Μελέτη ΕΜΕΝΟ που πραγματοποιήθηκε την περίοδο 2015-2016 σε 6.000 ενήλικες σε όλη την Ελλάδα έδειξε ότι 40% των ενηλίκων έχουν υπέρταση (περισσότεροι άνδρες από τις γυναίκες), 32% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι και 35% είναι διαγνωσμένοι αλλά χωρίς καλή ρύθμιση της πίεσής τους. Τελικά μόνο 30% των υπερτασικών στη χώρα μας είναι καλά ρυθμισμένοι με θεραπεία. Οι άνδρες και οι νεότεροι υπερτασικοί φάνηκε να έχουν συχνότερα αρρύθμιστη υπέρταση. Σημειώνεται ότι άριστη ρύθμιση της πίεσης μπορεί σήμερα να επιτευχθεί σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, κατά κανόνα με απλό δασολογικό σχήμα μια φορά την ημέρα, το οποίο συνήθως περιλαμβάνει συνδυασμό φαρμάκων εξατομικευμένο για κάθε ασθενή ανάλογα με τα χαρακτηριστικά και τα συνυπάρχοντα προβλήματά του ώστε να επιτυγχάνεται η μέγιστη προστασία χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες. n

PANDHMIA_SEX_ASKHTHS_R 5/18/22 4:40 PM Page 19

Η σεξουαλική ζωή των Ελλήνων στη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 Ζώντας δύο χρόνια με την πανδημία του κορωνοϊού, οι ανθρώπινες σχέσεις συμπιέστηκαν, δοκιμάστηκαν και συγκρούστηκαν, δημιουργώντας μια συνεχή ανοιχτή φλεγμονή σε όλα τα επίπεδα της ζωής.

καθένας από εμάς, αναρωτιέται πόσο ψηφιακά δίκτυα πήραν φωτιά, ψάχνοντας απελακόμα η ζωή μας θα είναι εξαρτημένη πισμένα «κάποιον άλλον» που θα μας δώσει χαρά, από τον φόβο της μόλυνσης και του θα μας εξάψει τις σεξουαλικές φαντασιώσεις και θανάτου, αλλά και πώς μπορούμε να θα μας προκαλέσει το ενδιαφέρον μιας εικονικής κρατήσουμε τον εαυτό μας, τη σχέση μας, το παιδί γνωριμίας, αφού η πραγματική μας σχέση είναι μας σε μια ψυχική και βιολογική ισορανίερη, ανέκφραστη και παγωμένη. ροπία, έτσι ώστε να ξαναβρούμε τον Κλεισμένοι μέσα στα σπίτια μας δρόμο της αισιοδοξίας και ασφάλειας. συμπιεστήκαμε από την παρουσία του «κανονικού» συντρόφου μας, από τη Η ψυχολογία της ανθρώπινης ζωής φασαρία και τον θόρυβο των παιδιών φαίνεται ότι απογύμνωσε τη συναισθηματική επικοινωνία, απομακρύμας , με αποτέλεσμα η ένταση, ο εκνευρισμός, το άγχος και η κατάθλιψη να νοντας τον έρωτα, την αγάπη αλλά μας σερβίρουν καθημερινά μια δυκαι τη σύνδεση της ανθρώπινης αξίας, σάρεστη αίσθηση ζωής, έχοντας αποως απαραίτητο συστατικό της ύπαρσυντονίσει «την ορχήστρα» που έπαιζε ξής μας. Εμείς οι άνθρωποι, κλεισμένοι όπως εμείς θέλαμε, προτού μας βρει τόσο μέσα στα σπίτια μας όσο όμως αυτό το κακό. και στα πρόσωπά μας, με τις μάσκες Γράφει ο αλλά και τα αντισηπτικά στα χέρια Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοΔρ. Θάνος Ασκητής μας, την απαίτηση του εμβολιασμού ποίησε το Ινστιτούτο Ψυχικής και ΣεΨυχίατρος - Σεξολόγος μας, αναπτύξαμε μια ανάγκη αυτοξουαλικής Υγείας σε δείγμα 132 ατόμων Καθηγητής Ψυχιατρικής προστασίας που ο φόβος, η καχυμε Μ.Ο. ηλικίας τα 39 έτη την περίοδο EUC ποψία και το στίγμα του θετικού μοΙούνιος 2021–Νοέμβριος 2021, τα συΠρόεδρος ινστιτούτου ριακού τεστ μάς έκανε να επικοινωναισθήματα που κυριάρχησαν στην ψυχικής και σεξουαλικής υγείας καθημερινότητα των ανθρώπων ήταν νούμε μεταξύ μας μέσα από όλα Μέλος ΕΨΕ, APA/USA, το άγχος (40%), η μοναξιά (22%), ο αυτά, ώστε να είμαστε σε ετοιμότητα ISSM/ESSM θυμός (16%), η λύπη (16%) και ο φόβος ενός συνεχούς αόρατου εχθρού και (4%). Αναφορικά με τη σεξουαλική ζωή, το 30% ενός πολέμου που κάθε απόγευμα μετράμε τους των ανδρών ανέφερε μειωμένη σεξουαλική επιθυμία «τραυματίες» και τους νεκρούς μας. έναντι του 20% των γυναικών, ενώ το 33% των Ολα αυτά τα δυσάρεστα που καθημερινά βιώνουμε, συμμετεχόντων δήλωσαν πως η συχνότητα των έδειξαν και ένα άλλο αρνητικό δρώμενο της ζωής σεξουαλικών επαφών μειώθηκε στη διάρκεια της μας: το ψυχικό κενό που προϋπήρχε στην καθηπανδημίας. Τα δεδομένα ισχύουν τόσο για τα μερινότητά μας, στη συντροφικότητα και στη έγγαμα ζευγάρια, που, κυρίως στη διάρκεια της σχέση με τα παιδιά μας και το περιβάλλον μας. Τα

καραντίνας, περιορίστηκαν εντός σπιτιού με τη διαρκή παρουσία των παιδιών και την έλλειψη ιδιωτικότητας και προσωπικού χρόνου, όσο και για τα ζευγάρια που είχαν σχέσεις εξ αποστάσεως ή τα άτομα που δεν βρίσκονταν σε κάποια σχέση, των οποίων οι ευκαιρίες για σεξουαλική επαφή μειώθηκαν έτι περισσότερο. Ωστόσο, ο κύριος λόγος για τη μείωση της σεξουαλικής ζωής είναι το αίσθημα ανασφάλειας και το άγχος το οποίο υφίστανται οι άνθρωποι από την αρχή της πανδημίας, γεγονός που μετατόπισε το ενδιαφέρον από την έκφραση της σεξουαλικότητας στην καθημερινή επιβίωση. Αφετέρου, είναι χαρακτηριστικό ότι τα ποσοστά αυνανισμού, καθώς και η χρήση πορνογραφικού υλικού, φαίνεται να αυξήθηκαν ανεξάρτητα από το αν οι άνθρωποι βρίσκονταν ή όχι σε σταθερή σχέση. Ο κορωνοϊός και η κοινωνική δοκιμασία τόσο της δημόσιας υγείας όσο και της ατομικής δημιουργεί νέες ανάγκες και συμπεριφορές που οι διαπροσωπικές σχέσεις χρειάζονται για να προσαρμοστούν και επιβιώσουν. Συγκεκριμένα, οι σύντροφοι οφείλουν να αναπτύξουν περισσότερη ενσυναίσθηση, πρωταγωνιστική επικοινωνία, διαχειριστική ανοχή και διεκδίκηση και ασφαλώς συναισθηματική σύνδεση και αλληλλοστήριξη φροντίδας και στοργής. Η περίοδος αυτή δοκιμάζει πιο κυριαρχικά την ανδρική ανασφάλεια και εγωπαθητική αναζήτηση του αμφισβητούμενου ανδρισμού από τη γυναίκα, ενώ παράλληλα η αλληλεπίδραση των προσωπικών αναζητήσεων δεν φαίνεται να συγκλίνει υπέρ της συντροφικότητας και της ποιοτικής σεξουαλικής ζωής. Το διαδίκτυο και το κινητό τηλέφωνο πρέπει να μείνουν περισσότερες ώρες κλειστά, για να ανοίξουν οι προσωπικοί ρόλοι, που «τόσο εγώ όσο κι εσύ» θα συναντήσουμε τα θέλω μας, τις προσδοκίες μας, βλέποντας την αλήθεια και τα ψέματά μας. Ο κορωνοϊός θα βοηθήσει σε όλα αυτά γιατί με την παρουσία του «μας δείχνει» την αξία της ζωής μας.u

| περί υγείας | 19

MENIGITIS_B_PSALLAS_L 5/18/22 4:40 PM Page 20

Μηνιγγίτιδα Β Σπάνια αλλά πολύ επικίνδυνη Ο μηνιγγιτιδόκοκκος Β ευθύνεται για περίπου 9 στις 10 μηνιγγιτιδοκοκκικές λοιμώξεις σε μικρά παιδιά.

ια δύσκολη νόσος για τους παιδιάτρους που μπορεί να έχει γρήγορη εξέλιξη. Η μηνιγγίτιδα είναι μια φλεγμονή των προστατευτικών μεμβρανών γύρω από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Προκαλείται από διάφορους μικροοργανισμούς, συνήθως βακτήρια και ιούς, αν και μπορεί να την προκαλέσουν και μύκητες. Η ιογενής μηνιγγίτιδα μπορεί να σας κάνει να αρρωστήσετε πολύ, αλλά συχνά δεν αφήνει παρατεταμένα αποτελέσματα. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι πιο σοβαρή. Προχωρά γρήγορα και μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη ή ακόμα και να γίνει απειλητική για τη ζωή. Αρχικά τα συμπτώματα της ιογενούς και βακτηριακής μηνιγγίτιδας μπορεί να είναι παρόμοια. Ποικίλλουν όμως ανάλογα με την ηλικία σας. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί να έχει μακροχρόνιες επιπλοκές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται εγκεφαλικές βλάβες και απώλεια ακοής. Μπορεί επίσης να είναι θανατηφόρα εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Περίπου 1 στα 10 άτομα που παθαίνουν βακτηριακή μηνιγγίτιδα πεθαίνουν και 1 στα 5 έχουν σοβαρές επιπλοκές. Αυτό μπορεί να ισχύει ακόμη και με την κατάλληλη θεραπεία διότι αν το υπαίτιο βακτήριο εισέλθει στο αίμα, θα προκαλέσει σηψαιμία. Υπάρχει και η χρόνια μηνιγγίτιδα όταν τα συμπτώματα διαρκούν πάνω από εβδομάδες. Τα συμπτώματα της χρόνιας μηνιγγίτιδας είναι παρόμοια με τις μορφές της οξείας μηνιγγίτιδας αλλά αναπτύσσονται πιο αργά.

Η μηνιγγίτιδα Β Η κυριότερη αιτία βακτηριακής μηνιγγίτιδας είναι ο μηνιγγιτιδόκοκκος (neisseria meningitidis) που εξαπλώνεται μέσω του σάλιου και άλλων αναπνευστικών υγρών και προκαλεί αυτό που ονομάζεται μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα. Τα δύο πιο ευρέως διαδεδομένα στελέχη του είναι ο μηνιγγιτιδόκοκκος Β και ο μηνιγγιτιδόκοκκος C.

20 | περί υγείας |

Ο μηνιγγιτιδόκοκκος αποικίζει τον ρινοφάρυγγα και μπορεί να μεταδοθεί εύκολα από άτομο σε άτομο με το σάλιο, τον βήχα και το φτέρνισμα. Οι ηλικίες που προσβάλλονται συχνότερα είναι τα βρέφη, τα νήπια (0-4 ετών), οι έφηβοι (10-14 ετών) και οι νεαροί ενήλικες (16-23 ετών). Για τον μηνιγγιτιδόκοκκο C υπάρχει εδώ και χρόνια εμβόλιο, ενώ για τον μηνιγγιτιδόκοκκο Β το εμβόλιο κυκλοφόρησε πιο πρόσφατα. Αλλοι συνηθισμένοι τύποι βακτηρίων που προκαλούν μηνιγγίτιδα είναι ο streptococcus pneumoniae, ο οποίος βρίσκεται συνήθως στην αναπνευστική οδό, τα ιγμόρεια και τη ρινική κοιλότητα και μπορεί να προκαλέσει αυτό που ονομάζεται πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα. Επίσης, ο staphylococcus aureus που βρίσκεται συνήθως σε ολόκληρο το δέρμα και στις ρινικές οδούς και προκαλεί σταφυλοκοκκική μηνιγγίτιδα. Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι μεταδοτική. Μεταδίδεται μέσω άμεσης επαφής με σωματικά υγρά, συμπεριλαμβανομένης της βλέννας, των κοπράνων και του σάλιου. Σταγονίδια μολυσμένου υγρού μπορούν να εξαπλωθούν και να μοιραστούν με το φτέρνισμα και τον βήχα. Δεν χρειάζεται να έρθετε σε άμεση επαφή με ένα μολυσμένο άτομο για να λάβετε αυτή τη μόλυνση. Η βακτηριακή μηνιγγίτιδα μπορεί επίσης να είναι μεταδοτική, ειδικά εάν πρόκειται για μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα. Μεταδίδεται μέσω εκτεταμένης επαφής με μολυσμένο άτομο. Σχολεία, παιδικοί σταθμοί, στρατιωτικοί στρατώνες, νοσοκομεία και κοιτώνες κολεγίων είναι προνομιακές τοποθεσίες για την κοινή χρήση αυτής της μόλυνσης. Η μηνιγγίτιδα Β, η οποία προκαλείται από τον μηνιγγιτιδόκοκκο Β, είναι μια νόσος με «παραπλανητικά» συμπτώματα. Τα συμπτώματα ξεκινούν συνήθως σαν μια απλή ίωση. Το παιδί εμφανίζει αρχικά καταρροή, πυρετό ή πονοκέφαλο, ωστόσο, μέσα σε 6 ή 12 ώρες, μπορεί να αρρω-

στήσει βαριά, ακόμη και να καταλήξει. Είναι μια νόσος δύσκολη για τους παιδιάτρους και ένα μεγάλο πρόβλημα που μπορεί να έχει γρήγορη εξέλιξη. Ο μηνιγγιτιδόκοκκος Β ευθύνεται για περίπου 9 στις 10 μηνιγγιτιδοκοκκικές λοιμώξεις σε μικρά παιδιά. Στην πραγματικότητα υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικά στελέχη μηνιγγιτιδοκοκκικών βακτηρίων της ομάδας Β σε όλο τον κόσμο. Το 2013 κυκλοφόρησε το πρώτο πρωτεϊνικό εμβόλιο έναντι του μηνιγγιτιδόκοκκου ομάδας Β, το εμβόλιο 4ΕΜenB (Bexsero), το οποίο χορηγείται από την ηλικία των 2 μηνών. Το 2018 κυκλοφόρησε το δεύτερο πρωτεϊνικό κατά της ίδιας ομάδας Β του μηνιγγιτιδόκοκκου, το εμβόλιο ΜenB-FHbp (Trumenba) για τα μεγαλύτερα παιδιά, άνω των 10 ετών. Τα εμβόλια αυτά έχει αποδειχθεί ότι προστατεύουν αποτελεσματικά και με ασφάλεια από τη μηννιγγιτιδοκοκκική νόσο.

Το εξάνθημα της μηνιγγίτιδας Ενα από τα σημάδια της μηνιγγίτιδας που προκαλεί το βακτήριο Neisseria meningitidis όταν βρεθεί στην κυκλοφορία του αίματος είναι ένα ελαφρύ εξάνθημα στο δέρμα σας. Τα βακτήρια αναπαράγονται στο αίμα και στοχεύουν τα κύτταρα γύρω από τα τριχοειδή αγγεία. Η βλάβη σε αυτά τα κύτταρα οδηγεί σε τριχοειδική βλάβη και ήπιες διαρροές αίματος, κάτι που εμφανίζεται ως αχνό ροζ, κόκκινο ή μοβ εξάνθημα. Οι κηλίδες μπορεί να μοιάζουν με μικροσκοπικά τσιμπήματα και με μώλωπες. Καθώς η μόλυνση επιδεινώνεται και εξαπλώνεται, το εξάνθημα μπορεί να γίνει πιο εμφανές. Οι κηλίδες γίνονται πιο σκούρες και μεγαλύτερες. Τα άτομα με πιο σκούρο δέρμα μπορεί να είναι δύσκολο να δουν αυτό το εξάνθημα. Ορισμένες περιοχές του δέρματος, όπως οι παλάμες των χεριών και το εσωτερικό του στόματος, μπορεί να εμφανίζουν πιο εύκολα σημάδια εξανθήματος. Ζήσης Ψάλλας

ANTAPODOTIKO_HEALTHCODE_R 5/18/22 4:41 PM Page 21

Αισθάνεσαι συχνά υπερένταση, άγχος και ανησυχία; Πασιφλόρα: η φυσική λύση στην αντιμετώπιση συμπτωμάτων άγχους

ο βότανο Passiflora incarnata (γνωστό και ως λουλούδι του πάθους) έχει χρησιμοποιηθεί ήδη από την εποχή των Αζτεκων, για ανακούφιση από το αίσθημα ανησυχίας και τα συμπτώματα άγχους. Σήμερα, η επιστήμη έχει αποδείξει με πολυάριθμες μελέτες ότι η πασιφλόρα είναι ευεργετική για τη μείωση του άγχους και την ενίσχυση του αισθήματος ευεξίας λόγω των φυτοχημικών που περιέχει στα φύλλα και στα άνθη της. Ο συνδυασμός αυτών των συστατικών έχει ευεργετική δράση τόσο στην πνευματική εξάντληση και στην εναλλαγή διάθεσης όσο και στη χαλάρωση των μυών. Στη συνέχεια περιγράφεται η δράση των συστατικών της πασιφλόρας.

Φυτοχημικά Αλκαλοειδή, φλαβονοειδή, στερόλες, μαλτόλη και αιθυλομαλτόλη είναι μερικά μόνο από τα φυτοχημικά που περιέχει η πασιφλόρα, τα οποία έχουν ευεργετικά αποτελέσματα τόσο στην πνευματική όσο και στη μυϊκή χαλάρωση. Επιπλέον, οι ουσίες αυτές ανακουφίζουν από τα συμπτώματα που σχετίζονται με υπερδιέγερση του νευρικού συστήματος. Εχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η πασιφλόρα δρα μέσω αλληλεπίδρασης των φυτοχημικών της συστατικών με τους υποδοχείς γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA). O GABA αποτελεί έναν από τους βασικούς νευροδιαβιβαστές και συμβάλλει στην ομαλή λειτουργία του νευρικού μας συστήματος, μειώνοντας τον αριθμό των διεγερτικών σημάτων από τον εγκέφαλο. Τα σήματα αυτά τείνουν να εμφανίζονται κυρίως το βράδυ και σε πολλες περιπτώσεις είναι δυνατό να προκαλέσουν υπερδιέγερση και αϋπνία.

σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και αφήστε το για 510 λεπτά πριν το καταναλώσετε. Εάν προτιμάτε να χρησιμοποιήσετε συμπλήρωμα διατροφής σε μορφή σπρέι, δισκία ή εκχύλισμα με πασιφλόρα, ακολουθήστε τις οδηγίες του εκάστοτε παραγωγού. Παρόλο που η πασιφλόρα αποδεδειγμένα δρα ευεργετικά στην αντιμετώπιση του άγχους, εμφανίζει συνεργιστική δραση και με άλλα βότανα όπως το μελισσόχορτο (Melissa oﬃcinalis), η βρώμη (Avena sativa) ή η βαλεριάνα (Valeriana oﬃcinalis). Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλά συμπληρώματα διατροφής περιέχουν συχνά συνδυασμό πασιφλόρας με τέτοιου είδους βότανα. Παράλληλα, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η χρήση φρέσκων βοτάνων για την παραγωγή ιαμάτων και συμπληρωμάτων διατροφής εξασφαλίζει σχεδόν τριπλάσια αποτελεσματικότητα σε σχέση με τα προϊόντα από αποξηραμένα βότανα. Τέλος, σε αντίθεση με τα φαρμακευτικά σκευάσματα, τα φυτικά συμπληρώματα διατροφής με πασιφλόρα για την αντιμετώπιση

των συμπτωμάτων άγχους, δεν προκαλούν παρενέργειες, υπνηλία ή εθισμό. Εκχύλισμα φρέσκιας πασιφλόρας περιέχεται στη φυτική σειρά συμπληρωμάτων διατροφής της A. Vogel: Passiflora drops, Passiflora Complex Spray & Passiflora Complex Τablets. Το Passiflora drops είναι βάμμα από φρέσκια πασιφλόρα το οποίο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό για τη διατήρηση του αισθήματος ηρεμίας. Αντίστοιχα, το Passiflora Complex Τablets συμβάλλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της υπερέντασης και στην ομαλοποίηση του διακοπτόμενου ύπνου λόγω της φυσικής του σύνθεσης, η οποία περιλαμβάνει συνδυασμό εκχυλισμάτων φρέσκων βοτάνων (πασιφλόρα, μελισσόχορτο, βαλεριάνα), μαγνήσιο και ψευδάργυρο. Μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως ο ψευδάργυρος και το μαγνήσιο, είναι γνωστά για τα θετικά τους αποτελέσματα στη μείωση των συχνών εναλλαγών διάθεσης και στην αποτελεσματική διαχείριση του στρες. Για ταχύτερη δράση και άμεση ανακούφιση από τα συμπτώματα άγχους μπορείτε να δοκιμάσετε το Passiflora Complex Spray με εκχυλίσματα φρέσκιας πασιφλόρας και μελισσόχορτου και ψευδάργυρο.

Η φύση έχει τη λύση! Επιλέξτε τη φυτική σειρά συμπληρωμάτων διατροφής της A.Vogel και ανακουφιστείτε από τα συμπτώματα του άγχους, φυσικά!!! Γιατί τα φρέσκα βότανα είναι ασύγκριτα!!! l

Χαρμίνη Η πασιφλόρα περιέχει το φυσικό αλκαλοειδές χαρμίνη, η οποία συμβάλλει στη μείωση του άγχους, καθώς αλληλεπιδρά με τους αναστολείς των ενζύμων μονοαμινοξειδάσης (αναστολείς ΜΑΟ). Τα ένζυμα αυτά διασπούν τις ορμόνες που είναι υπεύθυνες για το αίσθημα ευφορίας όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη και για τη μελατονίνη που ρυθμίζει τον ύπνο. Οι αναστολείς ΜΑΟ, όπως η χαρμίνη, εμποδίζουν τη διάσπαση των ορμονών αυτών και διατηρούν το αίσθημα ηρεμίας και χαλάρωσης. Πολλές συνθετικές ουσίες χρησιμοποιούνται ως φάρμακα που αναστέλλουν τα ΜΑΟ και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η πασιφλόρα μπορεί να ληφθεί με τη μορφή ροφήματος ή αφεψήματος ή ως συμπλήρωμα διατροφής με τη μορφή εκχυλίσματος ή δισκίου. Επιπλέον, διατίθεται στο εμποριο και σε μορφή σπρέι που εφαρμόζεται στο στόμα, ιδιαίτερα εύχρηστο για εφαρμογή εκτός σπιτιού. Για την παρασκευή αφεψήματος προσθέστε ένα κουταλάκι του γλυκού φύλλων πασιφλόρας

| περί υγείας | 21

MELANWMA_PSALLAS_R 5/18/22 4:42 PM Page 22

Γιατί οι ελιές του δέρματος μπορούν να γίνουν μελάνωμα; Πολλά φάρμακα που χρησιμοποιούνται σήμερα κατά του μελανώματος χάνουν γρήγορα την αποτελεσματικότητά τους. Γράφει o Ζήσης Ψάλλας

προέλευση του μελανώματος εξαρτάται από τα μικροπεριβαλλοντικά σήματα. Οι τρεις κύριοι τύποι καρκίνου του δέρματος –το μελάνωμα, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα– ορίζονται από τον κυτταρικό τύπο του δέρματος όπου αναπτύσσονται. Το μελάνωμα αναπτύσσεται στα μελανοκύτταρα και είναι η πιο επικίνδυνη και επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος, αντιπροσωπεύοντας το 3% όλων των καρκίνων του δέρματος. Τα μελανώματα μπορούν να αναπτυχθούν πολύ γρήγορα. Ενα μοναδικό χαρακτηριστικό του μελανώματος είναι ότι δεν είναι ασυνήθιστο να εμφανίζονται μεταστάσεις μετά από 10 ή περισσότερα χρόνια χωρίς ενδείξεις ασθένειας. Αυτές οι καθυστερημένες υποτροπές μπορεί να οφείλονται σε διάφορους υποκείμενους μηχανισμούς, αλλά μια γενική εξήγηση είναι μια διαδικασία που ονομάζεται κυτταρικός λήθαργος. Η μετάσταση του μελανώματος περιλαμβάνει τουλάχιστον τέσσερα διαφορετικά βήματα. Πρώτα τα καρκινικά κύτταρα πρέπει να φύγουν από την περιοχή του πρωτοπαθούς όγκου. Δεύτερον, πρέπει να εισβάλουν στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων για να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Μόλις βρεθούν εκεί, πρέπει να επιβιώσουν. Τα καρκινικά κύτταρα πρέπει στη συνέχεια να εγκαταλείψουν την κυκλοφορία του αίματος και να εξαπλωθούν σε άλλα μέρη του σώματος. Τέλος, πρέπει να προσαρμοστούν και να αναπτυχθούν στο νέο περιβάλλον, όπως στον πνεύμονα ή στον εγκέφαλο. Το 2002 βρέθηκε ότι πάνω από τα μισά δερματικά μελανώματα έχουν μια μετάλλαξη στο γονίδιο BRAF. Η μετάλλαξη αυτού του γονιδίου παίζει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του μελανώματος. Το 2010, παρουσιάστηκαν αξιοσημείωτα αποτελέσματα σχετικά με τα κλινικά οφέλη ενός αναστολέα BRAF, της βεμουραφενίμπης (vemurafenib). Την ίδια χρονιά, αναφέρθηκε σημαντική πρόοδος στην ανοσοθεραπεία για το μελάνωμα όπου η ιπιλιμουμάμπη (ipilimumab), ένα αντίσωμα που ενισχύει τις ανοσολογικές αποκρίσεις του οργανισμού, έδειξε σημαντικό όφελος επιβίωσης σε ασθενείς με διάχυτο μεταστατικό μελάνωμα. Εκτός από αυτές τις δύο πρώιμες εξελίξεις, έχουν αναπτυχθεί και άλλα φάρμακα που βελτίωσαν περαιτέρω τη θεραπεία του δερματικού μελανώματος. Παρά αυτές τις προόδους, ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν βασικά προβλήματα με τις θεραπείες. Πολλά φάρμακα χάνουν γρήγορα την αποτελεσματικότητά τους. Για παράδειγμα, η βεμουραφενίμπη που ελέγχει τον όγκο σταματά να λειτουργεί μέσω ανάπτυξης ανθεκτικών καρκινικών κυττάρων, συχνά σε λιγότερο από έναν χρόνο. Επίσης, οι ανοσοθεραπείες ωφελούν μόνο

22 | περί υγείας |

ένα μέρος των ασθενών. Οταν χρησιμοποιούνται συνδυασμοί δύο φαρμάκων ανοσοθεραπείας για να δώσουν καλύτερη επίδραση στον καρκίνο, το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών αρχίζει να επιτίθεται σε φυσιολογικούς ιστούς, γεγονός που οδηγεί σε αυτοάνοσες παρενέργειες. Κατά συνέπεια, χρειάζονται νέες προσεγγίσεις για την πρόληψη ή τη θεραπεία της εξέλιξης του μελανώματος και ιδιαίτερα της ανάπτυξης των μεταστάσεων.

Πώς οι ελιές γίνονται μελάνωμα; Κάτι που θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανεύρεση νέων θεραπειών είναι η κατανόηση του πώς ένας σπίλος (ελιά του δέρματος) μπορεί να γίνει μελάνωμα. Τόσο οι ελιές όσο και τα μελανώματα είναι δύο όγκοι του δέρματος που προέρχονται από τα ίδια κύτταρα που ονομάζονται μελανοκύτταρα. Η διαφορά είναι ότι οι ελιές είναι αβλαβείς, ενώ τα μελανώματα είναι καρκινικά και θανατηφόρα αν δεν υπάρξει θεραπεία. Τα μελανοκύτταρα είναι κύτταρα που δίνουν χρώμα στο δέρμα για να το προστατεύσουν από τις ακτίνες του ήλιου. Ορισμένες αλλαγές στην αλληλουχία του DNA των μελανοκυττάρων, που ονομάζονται μεταλλάξεις γονιδίου BRAF, βρίσκονται τουλάχιστον στο 75% των σπίλων. Οι ίδιες αλλαγές εντοπίζονται επίσης στο 50% των μελανωμάτων και είναι συχνές σε ορισμένους καρκίνους όπως του παχέος εντέρου και του πνεύμονα. Είχε θεωρηθεί πως όταν ένα μελανοκύτταρο έχει μόνο τη με-

τάλλαξη BRAFV600E, το κύτταρο σταματά να διαιρείται, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ελιά στο δέρμα. Οταν τα μελανοκύτταρα έχουν άλλες μεταλλάξεις από το BRAFV600E, διαιρούνται ανεξέλεγκτα και μετατρέπονται σε μελάνωμα. Αλλά πολλές μελέτες έχουν αμφισβητήσει αυτό το μοντέλο τα τελευταία χρόνια. Μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο, πήρε σπίλους και μελανώματα που δωρίστηκαν από ασθενείς και χρησιμοποίησε μια μέθοδο που ονομάζεται ψηφιακή ολογραφική κυτταρομετρία, η οποία επέτρεψε να προσδιοριστούν οι μοριακές διαφορές μεταξύ ελιών και μελανωμάτων. Ανακαλύφθηκε ένας νέος μοριακός μηχανισμός που εξηγεί πώς σχηματίζονται οι ελιές και γιατί μερικές φορές οι ελιές γίνονται μελανώματα. Τα μελανοκύτταρα που μετατρέπονται σε μελάνωμα δεν χρειάζεται να έχουν πρόσθετες μεταλλάξεις και στην πραγματικότητα επηρεάζονται από την περιβαλλοντική σηματοδότηση, όταν τα κύτταρα λαμβάνουν σήματα από το περιβάλλον στο δέρμα γύρω τους. Τα μελανοκύτταρα εκφράζουν διαφορετικά τα γονίδιά τους σε διαφορετικά περιβάλλοντα και αυτά τα γονίδια δίνουν το μήνυμα είτε να διαιρούνται ανεξέλεγκτα είτε να σταματήσουν να διαιρούνται εντελώς. Τελικά, η προέλευση του μελανώματος εξαρτάται από τα μικροπεριβαλλοντικά σήματα και αυτό δίνει μια νέα προοπτική στην πρόληψη και στη θεραπεία. Ο εντοπισμός αυτών των παραγόντων θα απαιτήσει πρόσθετες μελέτες, οι οποίες μπορεί τελικά να οδηγήσουν στον εντοπισμό νέων θεραπειών κατά του μελανώματος. u

EPILOXEIOS KATATHLIPSI_PSALLAS_R 5/18/22 4:42 PM Page 23

Πόσο συχνή είναι η επιλόχεια κατάθλιψη; Η κατάθλιψη και το άγχος επηρεάζουν το 15-20% των γυναικών τον πρώτο χρόνο μετά τον τοκετό. Γράφει o Ζήσης Ψάλλας

μητρική κατάθλιψη μπορεί να έχει εκτεταμένες συνέπειες στην ανάπτυξη του μωρού, με προβλήματα που εκτείνονται στην παιδική και την εφηβική ηλικία. Αν κοιτάξετε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα δείτε πολλές μητέρες να δείχνουν πόσο «τέλειες» είναι οι ζωές τους με τα μωρά και τα παιδιά τους. Αλλά τα χαμόγελα και οι αγκαλιές δεν δείχνουν πάντα όλη την αλήθεια. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι οι ψυχικές διαταραχές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή ακόμη και ένα έτος μετά τον τοκετό –οι οποίες μαζί είναι γνωστές ως περιγεννητικές ψυχικές διαταραχές– επηρεάζουν περίπου μία στις πέντε γυναίκες.

Κατάθλιψη Η πιο κοινές ψυχικές διαταραχές που βιώνουν οι γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη τους είναι η κατάθλιψη και το άγχος. Περίπου το 12% των γυναικών βιώνει κατάθλιψη και το 13% βιώνει άγχος κάποια στιγμή στην εγκυμοσύνη και πολλές γυναίκες θα βιώσουν και τα δύο. Η κατάθλιψη και το άγχος επηρεάζουν το 15-20% των γυναικών τον πρώτο χρόνο μετά τον τοκετό. Τα συμπτώματα είναι: κακή διάθεση, συχνά κλάματα, έλλειψη ικανοποίησης και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε προσέφεραν ευχαρίστηση, προβλήματα στον ύπνο, μείωση ή αύξηση του βάρους, μείωση της ενεργητικότητας, υπερβολική ανησυχία ή άγχος, αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής, δυσκολία συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων, σκέψεις αυτοκτονίας ή πρόκλησης βλάβης στο μωρό, μειωμένο ενδιαφέρον για σεξουαλικές επαφές, αισθήματα απόρριψης και σωματικά συμπτώματα όπως συχνοί πονοκέφαλοι, ταχυπαλμίες, ζαλάδες κ.ά. Δεν υπάρχει μία και μοναδική αιτία για την περιγεννητική κατάθλιψη. Πολλοί παράγοντες πιστεύεται ότι συμβάλλουν, αλλά οι μηχανισμοί δεν είναι πλήρως κατανοητοί. H έρευνα πάντως δείχνει ότι οι αλλαγές στις ορμόνες μπορεί να παίζουν ρόλο. Σε μια μικρής κλίμακας μελέτη γυναικών με προηγουμένως διαγνωσμένες διαταραχές της διάθεσης, οι ερευνητές του Johns Hop-

kins έχουν αναφέρει πως όταν τα επίπεδα της ορμόνης αλλοπρεγνανολόνη είναι χαμηλά στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, αυτό σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης επιλόχειας κατάθλιψης. Ενας βασικός παράγοντας είναι το προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης. Οι παράγοντες κινδύνου είναι η ενδοοικογενειακή βία, η χαμηλή κοινωνικοοικονομική θέση και ορισμένα σημαντικά αρνητικά γεγονότα της ζωής. Βιολογικά, οι γυναίκες με γενετική προδιάθεση, χρόνιες σωματικές ασθένειες και περισσότερα παιδιά φαίνεται να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.

Ψύχωση Εκτός από κατάθλιψη και άγχος, 1-2 στις 1.000 νέες μαμάδες επηρεάζονται από επιλόχεια ψύχωση, μια σοβαρή ψυχική ασθένεια. Τα συμπτώματα της επιλόχειας ψύχωσης ποικίλλουν και μεταβάλλονται γρήγορα. Εκτός από κατάθλιψη, μπορούν να περιλαμβάνουν μανία, σύγχυση, παραισθήσεις και αυταπάτες. Αυτά τα συμπτώματα διαφέρουν πολύ από τα «baby blues» και σε ορισμένες από τις πιο ακραίες περιπτώσεις, υπάρχει κίνδυνος αυτοκτονίας –υπολογίζεται ότι το 25% όλων των μητρικών θανάτων σχετίζεται με προβλήματα ψυχικής υγείας. Δυστυχώς, σπάνια γίνεται λόγος για την επιλόχεια ψύχωση. Οταν εμφανίζεται στις ειδήσεις είναι συνήθως επειδή δεν εντοπίστηκε εγκαίρως ή επειδή, σε τραγικές περιπτώσεις, μια νέα μητέρα αυτοκτόνησε ή έβλαψε το μωρό της. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι στο 50% περίπου των περιπτώσεων όπου εμφανίζεται επιλόχεια ψύχωση, η μητέρα έχει εδραιωμένο ιστορικό σοβαρής ψυχικής ασθένειας. Αλλά και γυναίκες χωρίς προηγούμενο ψυχιατρικό ιστορικό μπορούν να εμφανίσουν επιλόχεια ψύχωση. Οι αιτίες της επιλόχειας ψύχωσης είναι κάτι περίπλοκο. H έρευνα έχει βρει ότι ένας παράγοντας που αυξάνει την πιθανότητα είναι η επείγουσα καισαρική τομή. Από γυναίκα σε γυναίκα η εμπειρία του τοκετού μπορεί να διαφέρει πολύ και ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που καθορίζει τις εμπειρίες που έχουν οι νέες μητέρες είναι η μέ-

θοδος του τοκετού. Στις ορισμένες δυτικές χώρες περίπου το 16% των μητέρων υποβάλλονται σε επείγουσα καισαρική τομή, η οποία γίνεται όταν η ζωή του μωρού ή της μητέρας κινδυνεύει. Αυτή η μη προγραμματισμένη καισαρική τομή φαίνεται πως έχει επιπτώσεις στην ψυχολογική ευημερία των νέων μητέρων. Ο αντίκτυπος των προβλημάτων ψυχικής υγείας μιας μητέρας προχωρά περαιτέρω. Τα συμπτώματα μπορεί να οδηγήσουν σε κακό δέσιμο με το μωρό και δυσκολίες με τον θηλασμό (που μπορεί από μόνο του να οδηγήσει σε άγχος και κακή διάθεση). Η μητρική κατάθλιψη μπορεί να έχει εκτεταμένες συνέπειες στην ανάπτυξη του μωρού, με προβλήματα που εκτείνονται στην παιδική και την εφηβική ηλικία.

Η αντιμετώπιση Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια θεραπεύσιμη κατάσταση. Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση του προβλήματος. Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο, ειδικά με δεδομένο το στίγμα που εξακολουθεί να συνδέεται με τις ψυχικές διαταραχές οι οποίες σχετίζονται με την εγκυμοσύνη. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάθλιψης, τον αντίκτυπο στη γυναίκα και τις θεραπευτικές προτιμήσεις της, υπάρχουν πολλές επιλογές που μπορούν να προσαρμοστούν ώστε να ταιριάζουν σε κάθε άτομο. Αυτές είναι θεραπείες ομιλίας και αυτοβοήθεια. Αλλά είναι άμεσα διαθέσιμη αυτή η βοήθεια; Η σύντομη απάντηση είναι όχι. Εχει αναφερθεί ότι μόνο το 7% των γυναικών που παρουσιάζουν συμπτώματα ψυχικής υγείας παραπέμφθηκαν σε εξειδικευμένη φροντίδα ψυχικής υγείας. Αλλά όταν τα προβλήματα ψυχικής υγείας διαγνωστούν έγκαιρα, οι επιπτώσεις μπορούν να μετριαστούν. Οι αποφάσεις σχετικά με τη φαρμακευτική αγωγή πρέπει να εξατομικεύονται και οι κίνδυνοι και τα οφέλη να εξισορροπούνται προσεκτικά. Η φροντίδα μπορεί να γίνει από τον γενικό γιατρό ή, σε πιο σοβαρές ή περίπλοκες περιπτώσεις, μπορεί να παραπεμφθεί σε μια εξειδικευμένη υπηρεσία ψυχικής υγείας. u

| περί υγείας | 23

SCLEROSIS_SYNENTEFKSI_SVOLOY_L 5/18/22 4:43 PM Page 24

Βάσω Μαράκα Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Με συνεργασία και πρόληψη, η σκλήρυνση κατά πλάκας γίνεται διαχειρίσιμη Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι ένα αυτοάνοσο ισόβιο νόσημα που απαιτεί ανοσοτροποποιητική θεραπεία και συνεπώς οι ασθενείς είναι από τους πλέον ευάλωτους στη λοίμωξη του κορωνοϊού. Η Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, Βάσω Μαράκα, καταγράφει τους φόβους, τις ελλείψεις, τις ελπίδες και τα διδάγματα για τους πάσχοντες αισιοδοξώντας πως κάνοντας πράξη τα όσα μάθαμε, οι άνθρωποι με χρόνια νοσήματα θα ζήσουν καλύτερα. Συνέντευξη στην Αλεξία Σβώλου –Η πανδημία πόσο επηρέασε τη ζωή των χρόνιων πασχόντων με ένα ισόβιο νόσημα σαν τη σκλήρυνση κατά πλάκας; Η πανδημία Covid-19 επιβάρυνε πολύ την καθημερινότητα των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας ή πολλαπλή σκλήρυνση. Πρόκειται για μια χρόνια, αυτοάνοση, νευρολογική πάθηση με ποικίλα συμπτώματα και οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν να νοσήσουν από κάθε είδους λοίμωξη γιατί τα συμπτώματά της μπορεί να επιδεινώσουν την πάθησή τους. Ακόμη κι ένας απλός πυρετός μπορεί να είναι αιτία για ένα επεισόδιο με απρόβλεπτη νευρολογική εξέλιξη. Οι πάσχοντες, προκειμένου να προφυλαχθούν από τη νόσηση από Covid-19 κλείστηκαν στα σπίτια τους. Ενιωθαν μεγάλη ανασφάλεια, δεν πήγαιναν στην εργασία τους (ως ευπαθής ομάδα) με οικονομικό αντίκτυπο, δεν πήγαιναν στα νοσοκομεία (για θεραπείες, εξετάσεις κ.λπ.), δεν πραγματοποιούσαν συνεδρίες αποκατάστασης και ψυχολογικής υποστήριξης, δεν είχαν κοινωνικές επαφές ή εξόδους για διασκέδαση. Το κόστος όλων αυτών των «δεν» ήταν τεράστιο. Κόστος οικονομικό, ψυχολογικό, κοινωνικό και προπάντων στην υγεία τους. –Στη μετά-covid εποχή ποια προβλήματα αντιμετωπίζετε και πού θέλετε επειγόντως να δείτε βελτίωση, ειδικά σε ό,τι αφορά την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας; Λόγω της πανδημίας η βαρύτητα του συστήματος υγείας δόθηκε σε όσους νόσησαν –και νοσούν– από SARS-COV-2. Οι υπόλοιποι χρόνιοι ασθενείς μπήκαμε σε «λίστα αναμονής». Θα πρέπει το Υπουργείο Υγείας –και όλα τα υπόλοιπα Υπουργεία και Φορείς– να ανοίξουν ξανά τις υποθέσεις μας. Εμείς ως

24 | περί υγείας |

Ομοσπονδία έχουμε δηλώσει πως είμαστε πάντα πρόθυμοι για συνεργασία. Οσον αφορά την ΠΦΥ, αυτή οφείλει να εκσυγχρονιστεί και να ενδυναμωθεί. Πρέπει τα ψηφιακά συστήματα να χρησιμοποιηθούν για τα δεδομένα των ασθενών (που αποτελούν πολύτιμες πληροφορίες για την Πολιτεία) αλλά και για να προωθούν έγκαιρα κάθε ασθενή στις ιατρικές υπηρεσίες που έχει ανάγκη. Χρειάζεται ενεργοποίηση υπηρεσιών ειδικά για τους χρόνιους πάσχοντες (για αυτό λεγόμαστε χρόνιοι ασθενείς, δεν έχουμε κάτι παροδικό). Επίσης, θα ήθελα να δω βελτίωση στην Αξιολόγηση Αναπηρίας που αποτελεί μια ταλαιπωρία (σωματική και ψυχική) για τους πάσχοντες. –Πόσο ισχυρό ήταν το δίδαγμα της πανδημίας και για τον εμβολιασμό και για το τι μπορεί να συνεισφέρει το συχνό testing σε έναν ευάλωτο πληθυσμό; Με την πρόληψη μπορεί να αποφύγουμε να εμφανιστεί μια νόσος ή, αν εμφανιστεί, να είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμη και να καθυστερήσουν ή και να αποφευχθούν οι σοβαρές συνέπειές της. Το ηθικό δίδαγμα της πανδημίας είναι η συνεργασία. Εκείνοι που έχουν τα χρήματα μαζί με τους επιστήμονες που ερευνούν, χέρι-χέρι με τους γιατρούς και τους νοσηλευτές προχωρούν προς

τον ίδιο στόχο και μέσα σε μια κοινωνία ενημερωμένη και αλληλέγγυα μπορούν να επιτύχουν θαύματα! Να μην ξεχνάμε πως όλα διευκολύνονται με τη χρήση της τεχνολογίας. Επίσης, είναι σημαντικό για τους ασθενείς να έχουν πρόσβαση στις θεραπείες με τα μονοκλωνικά αντισώματα. –Οι ασθενείς συμμορφώθηκαν πλήρως με τις συστάσεις της Πολιτείας σχετικά με τον εμβολιασμό; Οταν μάθαμε τα νέα πως έρχονται τα εμβόλια για τον Covid στην Ελλάδα, οι ασθενείς με ΣΚΠ ήταν οι πρώτοι που έσπασαν κυριολεκτικά τα τηλέφωνα στους Συλλόγους και την Ομοσπονδία για το πότε θα έχουν πρόσβαση στο εμβόλιο, πώς να κάνουν την εγγραφή τους για να κάνουν πιο σύντομα την πρώτη δόση, ποιο να προτιμήσουν κ.λπ. Ηταν από τις πρώτες ομάδες ασθενών που συμμορφώθηκαν με τις συστάσεις της Πολιτείας για τον εμβολιασμό. Θυμάμαι πως τηλεφωνιόμασταν μεταξύ μας να ρωτήσουμε ο ένας τον άλλον «πότε θα κάνεις το εμβόλιο;» κι έπειτα επικοινωνούσαμε για να δούμε εάν κάποιος είχε παρενέργειες και πώς αισθανόταν. Οταν δε ολοκληρώθηκε η δεύτερη δόση λέγαμε όλοι «Επιτέλους λευτερωθήκαμε». Εξαιρέσεις βέβαια πάντα υπάρχουν στον κανόνα, λίγες στη δική μας κατηγορία. Τον πρώτο λόγο –όπως διαρκώς τους υπενθυμίζουμε– έχει ο θεράπων ιατρός. Εκείνος γνωρίζει ποια θεραπεία για τη σκλήρυνση κατά πλάκας λαμβάνει ο ασθενής, πιθανή αλληλεπίδραση που μπορεί να έχει με το εμβόλιο, ποια άλλα νοσήματα συνυπάρχουν κ.λπ. και θα τους δώσει τις κατάλληλες συμβουλές. u

SCLEROSIS_ASTHENEIS_R 5/18/22 4:43 PM Page 25

Οι επιπτώσεις της Πολλαπλής Σκλήρυνσης στην καθημερινότητα των πασχόντων Πώς θα μπορούσε η Πολιτεία να σταθεί στο πλευρό αυτών των ανθρώπων;

Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) είναι μια χρόνια αυτοάνοση πάθηση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος με ποικίλα συμπτώματα, που παρουσιάζουν διακυμάνσεις ως προς την ένταση και απρόβλεπτη εξέλιξη, που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου που πάσχει, τη φυσική και ψυχολογική του κατάσταση. Στην Ελλάδα πάσχουν πάνω από 21.000 άτομα αλλά το ευρύ κοινό ακόμη δεν έχει αρκετές γνώσεις γύρω από την ΠΣ με αποτέλεσμα οι πάσχοντες να στιγματίζονται. Υπάρχει ακόμη η αντίληψη πως η νόσος οδηγεί γρήγορα σε καθολική αναπηρία και αυτό έχει επιπτώσεις στην επαγγελματική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή του ατόμου. Η αλήθεια είναι πως η έγκαιρη διάγνωση και έναρξη θεραπείας, η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής με κατάλληλη άσκηση και διατροφή, οι συνεδρίες αποκατάστασης και η ψυχολογική υποστήριξη βοηθούν τους πάσχοντες να διατηρούν ένα πολύ καλό επίπεδο υγείας και ζωής. Η Πολιτεία θα πρέπει να δημιουργήσει δημόσιες δομές σε όλη τη χώρα ώστε οι πάσχοντες να απολαμβάνουν δωρεάν τις υπηρεσίες αποκατάστασης (φυσικοθεραπείες, θεραπευτική άσκηση, λογοθεραπείες, εργοθεραπείες) και ψυχοκοινωνικής στήριξης που χρειάζονται. Τα αφανή συμπτώματα (όπως η κόπωση, οι ορθοκυστικές διαταραχές, η σπαστικότητα, τα ψυχολογικά προβληματα) εμποδίζουν το άτομο να είναι συνεπές στις υποχρεώσεις του (εργασία, οικογένεια, κοινωνικές συναναστροφές). Επειδή δεν γίνονται αντιληπτά από τους άλλους συχνά παρερμηνεύονται ως τεμπελιά, αδιαφορία, ψυχική νόσος κ.λπ. Η έγκυρη ενημέρωση του ατόμου που πάσχει, των οικείων του αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας είναι πολύ σημαντική. Μόνο έτσι θα δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που θα αγκαλιάζει το άτομο που πάσχει από ΠΣ –όπως και κάθε άλλο άτομο με αναπηρία ή χρόνια ασθένεια– και θα αντιμετωπίζεται ισότιμα. Ομως είναι δύσκολο να νιώσει ένα άτομο με ΠΣ ισότιμο μέλος μια κοινωνίας όταν δεν υπάρχει προσβασιμότητα στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον. Οταν δεν υπάρχουν δημόσιες συγκοινωνίες να εξυπηρετούν όσους έχουν κινητικά προβλήματα. Οταν η συντριπτική πλειοψηφία των καταλυμάτων δεν διαθέτει δωμάτια ΑμεΑ (ή είναι κατ’ ευφημισμό δωμάτια ΑμεΑ) και οι χώροι άθλησης, ψυχαγωγίας και πολιτισμού δεν είναι προσβάσιμοι. Οταν η χώρα μας, με 15.147 χλμ. ακτογραμμής, διαθέτει μόνο περίπου 100 προ-

σβάσιμες παραλίες για ΑμεΑ. Οταν δεν υπάρχει πρόβλεψη για WC ΑμεΑ ακόμη και σε κτήρια χαρακτηρισμένα ως φιλικά προς τα ΑμεΑ. Οι ειδικές θέσεις στάθμευσης, οι ράμπες και τα διαμορφωμένα πεζοδρόμια, τα ασανσέρ και όλα όσα προβλέπονται για τη διευκόλυνση των ατόμων με κινητικά προβλήματα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από τα άτομα αυτά, να διατηρούνται σε καλή κατάσταση και φυσικά να αυξάνονται διαρκώς. Δημόσιες υπηρεσίες, νοσοκομεία, δομές υγείας και διαγνωστικά κέντρα, εκπαιδευτικά ιδρύματα στεγάζονται σε παλαιά κτήρια χωρίς προδιαγραφές και προσαρμογές για ΑμεΑ, με αποτέλεσμα να αποκλείουν την πρόσβαση ατόμων που έχουν μια προσωρινή ή μόνιμη κινητική δυσκολία. Η Πολιτεία πρέπει άμεσα να θεσπίσει και κυρίως να εφαρμόσει νόμους για πλήρη προσβασιμότητα σε φυσικό και δομημένο περιβάλλον και κάθε υπηρεσία για άτομα με αναπηρίες κινητικές, αισθητηριακές, νοητικές κ.λπ. Το κόστος της νόσου είναι μεγάλο για κάθε πάσχοντα. Ευτυχώς η κύρια θεραπεία της Πολλαπλής Σκλήρυνσης (που είναι Φάρμακα Υψηλού Κόστους) παρέχεται δωρεάν. Ομως στα φάρμακα για τα συνοδά νοσήματα οι πάσχοντες πληρώνουν συμμετοχή 25% και για τις βιταμίνες και τα συμπληρώματα διατροφής που χρειάζονται επωμίζονται το 100% του κόστους. Η Πολιτεία θα έπρεπε να κατηγοριοποιήσει τα απαραίτητα φάρμακα/βιταμίνες/συμπληρώματα που απαιτούνται για τη διαχείριση της ΠΣ και να απαλλάξει τους ασθενείς από το κόστος συμμετοχής. Αυτό είναι ένα από τα πάγια αιτήματα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας. Ο ετήσιος έλεγχος της ενεργότητας της νόσου περιλαμβάνει τουλάχιστον 3 μαγνητικές τομογραφίες (εγκεφάλου, αυχένα, θώρακα) με κόστος 35,54€ η καθεμία σε ιδιωτικό διαγνωστικό κέντρο ή θεραπευτήριο. Η επίσκεψη σε δημόσια δομή –για να γίνει χωρίς οικονομική επιβάρυνση η μαγνητική τομογραφία– προϋποθέτει τον προγραμματισμό ραντεβού 2-3 μηνών και η διεξαγωγή της γίνεται σε παλαιότερης τεχνολογίας μη-

χανήματα. Ακόμη και όπου υπάρχουν σύγχρονα μηχανήματα υπάρχει έλλειψη καταρτισμένου προσωπικού ή πολύμηνες αναμονές. Συνεπώς, είναι σχεδόν αναπόφευκτη η επίσκεψη σε ιδιωτικό κέντρο πρωτοβάθμιας φροντίδας. Εάν ο/η πάσχων/ουσα έχει νέα συμπτώματα ή παρουσιάσει υποτροπή ή επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του/της είναι πιθανόν ο/η θεράπων γιατρός (Νευρολόγος) να συστήσει επίσης μαγνητική τομογραφία προκειμένου να βοηθήσει στην εκτίμηση της κατάστασης του/της ασθενούς και τις θεραπευτικές αποφάσεις. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ατόμων με Σκλήρυνση Κατά Πλάκας έχει ζητήσει την απαλλαγή των πασχόντων από τη συμμετοχή στις μαγνητικές τομογραφίες ετήσιου ελέγχου της ΠΣ, όμως δεν έχει γίνει προς το παρόν κάποια τέτοια ρύθμιση. Η Πολιτεία πρέπει άμεσα να προχωρήσει στην ενδυνάμωση της επιδοματικής πολιτικής σε χρήμα και παροχές για την αντιμετώπιση επιπλέον εξόδων που έχουν οι πάσχοντες για φροντίδα, αποκατάσταση, μετακίνηση, ψυχοκοινωνική στήριξη, προσαρμογές στους χώρους της οικίας (δημιουργία ράμπας/ασανσέρ, προσαρμογή μπάνιου, υπνοδωματίου, κουζίνας κ.ά.). Η αναπηρία δεν είναι μια κατάσταση υγείας αλλά ένα κοινωνικό ζήτημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. u

| περί υγείας | 25

PROIONTIKO_x2 5/19/22 12:24 PM Page 26

Το φαρμακείο της γειτονιάς Οπως σε κάθε τεύχος, έτσι και στο τεύχος Μαΐου, ξεχωρίσαμε και σας προτείνουμε αγαπημένα προϊόντα για την ομορφιά, την ευεξία και την ομαλή λειτουργία του οργανισμού, για εσάς και τα αγαπημένα σας πρόσωπα. Otrimer Breathe Clean Aloe Vera Ρινικό αποσυμφορητικό με δυνατό ψεκασμό Το ρινικό σπρέι Otrimer είναι ένα 100% φυσικό ισότονο διάλυμα θαλασσινού νερού χωρίς συντηρητικά. Περιέχει φυσική σκόνη του φυτού Aloe Vera, γνωστή για τις καταπραϋντικές και ενυδατικές ιδιότητες. Καθαρίζει και ενυδατώνει τη μύτη με φυσικό τρόπο, διευκολύνοντας τη ρινική αναπνοή. Φυσικό προϊόν, εύκολο στη χρήση, αποτελεί μη φαρμακευτική λύση. Καθαρίζει τη βουλομένη μύτη σε περίπτωση ρινικής συμφόρησης λόγω κρυολογήματος ή αλλεργίας, διαθέτοντας απολυμαντικές και καταπραϋντικές ιδιότητες, που ανακουφίζουν από ερεθισμούς και τη ρινική ξηρότητα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καθημερινή προστασία της μύτης για όλη την οικογένεια, καθώς και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού.

26 | περί υγείας |

Ερευνα αγοράς: Νάντια Λάμπρη

Valetonina Ο φυσικός τρόπος να νικήσετε την αυπνία

Bennett Benlif Φυτικό Σιρόπι για τον Λαιμό Με 6 Βότανα, Βιταμίνη C & Στέβια

Η Valetonina είναι ένα συμπλήρωμα διατροφής με μελατονίνη και βαλεριάνα. Η μελατονίνη είναι μία φυσική ορμόνη που παράγει ο οργανισμός μας και η οποία καθορίζει τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης. Επιτρέπει τη βελτίωση του νυχτερινού ύπνου, ώστε να είμαστε πιο ξεκούραστοι και σε μεγαλύτερη εγρήγορση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Εχει σχεδιαστεί με μία καινοτόμο προσέγγιση, η οποία επιτρέπει την απελευθέρωση των 2 συστατικών της –της μελατονίνης και της βαλεριάνας– σε διαφορετικούς χρόνους, εξασφαλίζοντας έτσι διπλή και παρατεταμένη δράση. Η επικάλυψη του δισκίου, η οποία περιέχει τη μελατονίνη, διαλύεται γρήγορα συμβάλλοντας στη μείωση του χρόνου επέλευσης του ύπνου. Στο εσωτερικό του δισκίου, βρίσκεται η βαλεριάνα, η οποία απελευθερώνεται σε δεύτερο χρόνο προσφέροντας έναν παρατεταμένο και ήρεμο ύπνο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Χάρη στην έξυπνη σύνθεσή της και τον καινοτόμο σχεδιασμό της: l μειώνει τον χρόνο επέλευσης του ύπνου. l προσφέρει έναν παρατεταμένο, ήρεμο και ποιοτικό ύπνο. l εξασφαλίζει ένα ευχάριστο ξύπνημα. l βελτιώνει την ευεξία, τη διάθεση και την καθημερινή δραστηριότητα. l επανασυγχρονίζει το βιολογικό ρολόι του οργανισμού. l είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση της αϋπνίας και του jet lag.

Το σιρόπι Benlif adults της Bennett είναι το πρώτο φυτικό σιρόπι που ανακουφίζει από όλα τα συμπτώματα του κρυολογήματος , όπως βήχας, καταρροή και ερεθισμένος λαιμός. Εχει πολλαπλή δράση, βλεννολυτική, βρογχοδιασταλτική, μαλακτική και αποχρεμπτική λόγω των συστατικών του. Είναι σιρόπι 2 σε 1: σιρόπι και βιταμίνη C μαζί, ενισχύοντας έτσι την άμυνα του οργανισμού, και επιπλέον το γεγονός ότι περιέχει τη φυτική γλυκαντική ουσία stevia είναι ιδανική λύση για διαβητικούς ασθενείς. Αποτελείται από: l πεύκο: Ανακουφίζει από τα συμπτώματα του κρυολογήματος (βήχας, καταρροή). l φασκόμηλο: Για τη συμπωματική θεραπεία των φλεγμονών & λοιμώξεων του λαιμού. l αλθαία: Εχει μαλακτική δράση, για τον ερεθισμένο λαιμό, που συνδέεται με ξηρό βήχα. l θυμάρι: Χρησιμοποιείται ως αποχρεμπτικό σε βήχα που σχετίζεται με το κοινό κρυολόγημα. l ευκάλυπτο: Ανακουφίζει από τα συμπτώματα των αναπνευστικών λοιμώξεων. l φραγκοστάφυλο: Τονώνει την άμυνα του οργανισμού, διευκολύνει την αναπνοή. l μέλι ακακίας: Είναι το πιο κατάλληλο μέλι για διαβητικούς ασθενείς, γιατί περιέχει φρουκτόζη σε υψηλή αναλογία. l βιταμίνη C: Ενισχύει την άμυνα του οργανισμού.

Tonotil Plus Συμπλήρωμα Διατροφής με 4 Αμινοξέα B12 & Καρνιτίνη Το Tonotil Plus ξεκουράζει από τη σωματική, ψυχική και πνευματική κόπωση, καταπολεμά τη νευρική υπερένταση και υποβοηθά την ανάρρωση μετά από εγχείρηση ή οποιαδήποτε ασθένεια. Εξασφαλίζει την καθημερινή χορήγηση πολύτιμων αναπλαστικών ουσιών στον οργανισμό. Συστατικά και οφέλη: l Η αργινίνη συμβάλλει στη σύνθεση πρωτεϊνών και αποτοξινώνει τον οργανισμό. l Η γλουταμίνη συμβάλλει στον μεταβολισμό του νευρικού ιστού, ενώ συμμετέχει στη σύνθεση της ακετυλοχολίνης, που είναι ένας νευροδιαβιβαστής. l Η φωσφοσερίνη και φωσφοθρεονίνη συμμετέχουν στη σύνθεση των νουκλεϊκών οξέων και των περισσοτέρων φωσφοπρωτεϊνών του εγκεφάλου. l Η βιταμίνη Β12 (υδροξυκοβαλαμίνη) προάγει τη σύνθεση των πρωτεϊνών και συμμετέχει στη βιοσύνθεση των νουκλεϊκών οξέων. l Η σορβιτόλη είναι σάκχαρο καλά ανεκτό από τους διαβητικούς, γι’ αυτό και επιτρέπεται η χρήση της από αυτούς. l Η καρνιτίνη, βασική ουσία του οργανισμού, βρίσκεται κατά 90% στο μυϊκό σύστημα και κυρίως στον καρδιακό μυ. l Αποτοξινώνει τον εγκέφαλο. l Δεν έχει αντενδείξεις και παρενέργειες. l Δεν περιέχει ζάχαρη. l Εχει ευχάριστη γεύση.

PROIONTIKO_x2 5/18/22 4:46 PM Page 27

La Roche Posay Anthelios Mineral One Καθημερινή, ελαφριά αντιηλιακή κρέμα με χρώμα, μη λιπαρή, μη κολλώδης, με ματ και φυσικό φινίρισμα και Ιαματικό Νερό της La Roche-Posay Η anthelios mineral one είναι το πρώτο προϊόν καθημερινής προστασίας για το ευαίσθητο δέρμα, που περιέχει ένα μόνο ορυκτό φίλτρο UV για προστασία ευρέος φάσματος (UVA, UVB, IR-A και ορατό φως). Προσφέρει φυσική κάλυψη, ενυδατώνει το δέρμα για 24 ώρες και προστατεύει από τη φωτορύπανση. Εμπλουτισμένη με γλυκερίνη και υαλουρονικό οξύ, βοηθά στην ενυδάτωση του δέρματος για 24 ώρες και ενισχύει τη λειτουργία φραγμού του δέρματος. Περιέχοντας ένα μόνο ορυκτό φίλτρο UV (διοξείδιο του τιτανίου), παρέχει ευρέος φάσματος προστασία για πρόληψη της φωτογήρανσης που προκαλείται από την ακτινοβολία UV. Σε συνδυασμό με τις ορυκτές χρωστικές, βοηθά στην πρόληψη της υπερμελάγχρωσης, που προκαλείται από την ακτινοβολία UV και το ορατό φως. Εμπλουτισμένη με βιταμίνη Ε και Ιαματικό νερό La Roche-Posay, βοηθά στην πρόληψη του οξειδωτικού στρες, που προκαλείται από την καθημερινή ρύπανση και τις IR-A(Υπέρυθρες) Προϊόν δοκιμασμένο υπό δερματολογικό έλεγχο. l Αλλεργικά ελεγμένο. l Μη φαγεσωρογόνο. l Μπορεί να εφαρμοστεί γύρω από τα μάτια.

Vichy Dercos PSOlution Σαμπουάν για το τριχωτό με τάση ψωρίασης κατά των λεπιών & του κνησμού Το νέο Dercos PSOlution αποτελεί το πρώτο κερατορυθμιστικό σαμπουάν της Vichy, που αναπτύχθηκε ειδικά για το τριχωτό με τάση ψωρίασης. Η ψωρίαση μπορεί να προσβάλει το τριχωτό με διάφορους τρόπους: στη γραμμή ή στο κέντρο των μαλλιών, να εξαπλωθεί ή να μην εξαπλωθεί στον αυχένα ή/και στο μέτωπο, πίσω από τα αφτιά ή να είναι γενικευμένη και διάχυτη, καλύπτοντας τελικά όλο το κεφάλι. Τα συμπτώματα που συνήθως υπάρχουν είναι ερυθρές, παχιές πλάκες που καλύπτονται από φολίδες και προκαλούν κνησμό. Το Dercos PSOlution είναι εμπλουτισμένο με ισχυρά δερματολογικά ενεργά συστατικά για μείωση των συμπτωμάτων, για μαλλιά με υγιή όψη και συστήνεται από τους δερματολόγους ως επικουρική θεραπεία. Περιέχει έναν συνδυασμό απολεπιστικών και καταπραϋντικών συστατικών σε υψηλή συγκέντρωση για μέγιστη αποτελεσματικότητα: l 5% ουρία: ενυδατική και κερατολυτική l 2% σαλικυλικο οξύ: απολεπίζει τις πλεονάζουσες φολίδες l 1% γλυκερίνη: υγροσκοπική και προστατευτική δράση. Σε πρόσφατη κλινική μελέτη αποδείχθηκε πως ΑΜΕΣΑ καταπραΰνει: l το τριχωτό της κεφαλής 83% l τον κνησμό 80 % l το τσούξιμο 79%.

CeraVe Hydrating Cleanser Κρέμα καθαρισμού για κανονικόξηρό δέρμα για ανανέωση και αναζωογόνηση του διψασμένου δέρματος Το CeraVe Hydrating Cleanser είναι ένα ήπιο καθαριστικό, το οποίο γλιστρά εύκολα στην επιδερμίδα, απομακρύνοντας τη σκόνη, τους ρύπους και τυχόν υπολείμματα του μακιγιάζ που μπορεί να παραμείνουν στην επιφάνεια του δέρματος. Σχεδιασμένο για να φέρεται απαλά στην επιδερμίδα σας, η θρεπτική φόρμουλά του ενισχύει το φυσικό φράγμα του δέρματος για αυξημένη προστασία και ανοχή. Τα 3 απαραίτητα κεραμίδια (1, 3 και 6-II) λειτουργούν αρμονικά για τον καθαρισμό του δέρματος, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι δεν απομακρύνεται η απαραίτητη υγρασία της επιδερμίδας. Το υαλουρονικό οξύ αναπληρώνει τα επίπεδα ενυδάτωσης, εξασφαλίζοντας την ελαστικότητα και άνεση του δέρματος. Με βελτιωμένη υφή gel που δεν δημιουργεί αφρό, το μεταξένιο αυτό καθαριστικό προσώπου αποτρέπει το αίσθημα ξηρότητας ή «τραβήγματος» καθώς αναζωογονεί αποτελεσματικά την επιδερμίδα. Κατάλληλο για ξηρό και κανονικό έως ξηρό τύπο δέρματος, το προϊόν αυτό δεν περιέχει άρωμα και φαγεσωρογόνους παράγοντες, για να αποφευχθεί η απόφραξη των πόρων.

SkinCeuticals Phyto A+ Brightening Treatment Ενυδατική κρέμα ανάπλασης προσώπου για καθημερινή ενυδατική φροντίδα διόρθωσης! Το SkinCeuticals Phyto A+ Brightening Treatment παρέχει φροντίδα ενυδάτωσης που εξισορροπεί τους μηχανισμούς του δέρματος για βελτίωση της λάμψης, της υφής και του χρωματικού τόνου. l Βελτιώνει τη λάμψη και μειώνει τη μεταφλεγμονώδη υπερμελάγχρωση κατά 20%. l Καταπραΰνει και βελτιώνει την τραχιά υφή του δέρματος κατά 19%. l Μειώνει το σμήγμα κατά 28%. Eχει λεπτόρρευστη υφή gel-κρέμας, κατάλληλο για κάθε φωτοτύπο, χωρίς σιλικόνη, μη φαγεσορωγόνο. Εφαρμόστε στο πρόσωπο δύο φορές την ημέρα σε συνδυασμό με αντιηλιακό. Παρέχει ορατά αποτελέσματα αφού περιέχει: l 2% α-αρβουτίνη, που βελτιώνει τις δυσχρωμίες. l 3% αζελαϊκό οξύ, που ενισχύει την κυτταρική ανανέωση. l 5,75% συνδυασμός φυτικών εκχυλισμάτων, που προσφέρει καταπράυνση και μειώνει την ορατή ερυθρότητα.

| περί υγείας | 27

ANTAPODOTIKO_WINMEDICA_L 5/18/22 4:47 PM Page 28

Μήπως σας λείπει σίδηρος; Ανεξήγητη κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, χλωμό δέρμα, αυξημένη τριχόπτωση;

σίδηρος είναι βασικό στοιχείο του οργανισμoύ μας γιατί συμμετέχει σε πολλές ζωτικές λειτουργίες όπως η μεταφορά οξυγόνου από τους πνεύμονες στους ιστούς και στα όργανα του σώματος, η λειτουργία του εγκεφάλου και του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο οργανισμός καλύπτει τις ανάγκες του σε σίδηρο με τη διατροφή. Ο σίδηρος των τροφών απορροφάται στο δωδεκαδάκτυλο και στo εγγύς τμήμα του λεπτού εντέρου και μεταφέρεται στο αίμα, όπου προσλαμβάνεται από την τρανσφερίνη, μία ειδική πρωτεΐνη, η οποία είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά του σιδήρου στον οργανισμό. Στη συνέχεια, ο σίδηρος είτε χρησιμοποιείται από τα κύτταρα που τον χρειάζονται είτε αποθηκεύεται. Ο σίδηρος αποθηκεύεται κυρίως στο ήπαρ, τον σπλήνα και τον μυελό των οστών, με τη μορφή της φερριτίνης, μίας πρωτεΐνης που έχει την ικανότητα να συγκρατεί μεγάλη ποσότητα σιδήρου και να τη διαθέτει στον οργανισμό όποτε χρειάζεται. Η έλλειψη σιδήρου αποτελεί τη συχνότερη διατροφική ανεπάρκεια και ευθύνεται για τη συχνότερη μορφή αναιμίας, που ονομάζεται σιδηροπενική αναιμία. Απασχολεί περίπου το 15% του πληθυσμού με κύριες ομάδες τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, τα παιδιά, τους εφήβους, τα άτομα τρίτης ηλικίας, τους αθλητές και αθλούμενους.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες πηγές σιδήρου; Ο σίδηρος που βρίσκεται σε τροφές ζωικής προέλευσης όπως το κόκκινο κρέας, τα ψάρια και τα πουλερικά είναι καλύτερα απορροφήσιμος. Αντίθετα, ο σίδηρος που βρίσκεται σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το μπρόκολο, τα δημητριακά, τα όσπρια και οι φακές έχει μικρή απορρόφηση, η οποία βελτιώνεται με την παρουσία της βιταμίνης C. Επιπλέον, η απορρόφηση του σιδήρου μπορεί να μειωθεί παρουσία ορισμένων τροφών όπως ο καφές και το τσάι ή από φάρμακα που μειώνουν τα οξέα του στομάχου. Στην περίπτωση αυτή συνιστάται τα φάρμακα αυτά να λαμβάνονται 2 ώρες πριν ή 4 ώρες μετά τη λήψη του σιδήρου.

Ποιες είναι οι κύριες αιτίες έλλειψης σιδήρου; l Μειωμένη πρόσληψη από τις τροφές Παρατηρείται κυρίως σε άτομα που αποκλείουν ομάδες τροφών από τη διατρο-

28 | περί υγείας |

φή τους (χορτοφάγοι ή άτομα που ακολουθούν δίαιτες αδυνατίσματος) ή εμφανίζουν μειωμένη απορρόφηση του σιδήρου λόγω παθολογικών καταστάσεων (φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, κοιλιοκάκη κ.ά.) ή της προόδου της ηλικίας. l Αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο Παρατηρούνται σε περιόδους ταχείας ανάπτυξης όπως είναι η παιδική ηλικία και η εφηβεία, σε γυναίκες με έμμηνο ρύση, σε αιμοδότες, σε αθλητές αλλά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Για τα άτομα που αθλούνται, οι ανάγκες φαίνεται να αυξάνουν 1,3–1,7 φορές σε σύγκριση με τα άτομα που δεν αθλούνται. l Αυξημένες απώλειες αίματος Η αυξημένη απώλεια αίματος αποτελεί συχνή αιτία σιδηροπενικής αναιμίας στους ενήλικες. Παρατηρείται συχνά σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας λόγω έντονης έμμηνου ρύσεως και σε άτομα με παθήσεις του γαστρεντερικού συστήματος (έλκος στομάχου, ελκώδης κολίτιδα). Η λήψη φαρμάκων όπως ασπιρίνη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη καθώς και οι αιμορροΐδες μπορούν να προκαλέσουν αιμορραγία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να περάσει απαρατήρητη.

Διάγνωση - Διερεύνηση Οταν λείπει σίδηρος από τον οργανισμό, δυσχεραίνεται η μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς και για αυτό μπορεί να παρουσιαστούν: l κόπωση l δύσπνοια l ζάλη l ταχυπαλμία l χλωμό δέρμα, που είναι πιο εμφανές στην ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα l κρύα άκρα l πονοκέφαλος l απώλεια μαλλιών l σπασμένα νύχια. Εκτός από την κλινική εικόνα και το ιστορικό, που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανακάλυψη των αιτίων της σιδηροπενικής αναιμίας, αιματο-

λογικές εξετάσεις χρησιμεύουν για τη διάγνωση και την αξιολόγηση της βαρύτητας της έλλειψης σιδήρου.

Αντιμετώπιση της έλλειψης σιδήρου Η έλλειψη σιδήρου είναι σύμπτωμα και για αυτό είναι απαραίτητο να διαγνωσθεί και να αντιμετωπιστεί η αιτία που την προκάλεσε ενώ ταυτόχρονα χορηγούνται σκευάσματα σιδήρου ώστε να αποκατασταθεί η έλλειψή του. Η χορήγηση σιδήρου από το στόμα είναι η επικρατέστερη επιλογή θεραπείας. Οι διαθέσιμες μορφές σιδήρου για χορήγηση από το στόμα είναι πολλές και διαφοροποιούνται ως προς τη δόση του σιδήρου, το άλας του σιδήρου που περιέχουν καθώς και ως προς τη χημική μορφή του σιδήρου (δισθενή ή τρισθενή). Ο σίδηρος θα πρέπει να λαμβάνεται με άδειο στομάχι (2 ώρες πριν το γεύμα) γιατί η παρουσία τροφής μειώνει την απορρόφησή του. Στην περίπτωση αυτή, όμως, παρατηρείται αύξηση των ανεπιθύμητων ενεργειών όπως ναυτία, έμετος, κοιλιακός πόνος, μαύρα κόπρανα, δυσκοιλιότητα ή διάρροια. Ορισμένα φάρμακα, επίσης, όπως τα αντιόξινα και οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων ελαττώνουν την απορρόφηση. Οι ειδικοί συστήνουν να λαμβάνονται 2 ώρες πριν ή 4 ώρες μετά τη λήψη του σιδήρου. Λόγω της αυξημένης συχνότητας εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών έχουν γίνει πολλές προσπάθειες χορήγησης διαφόρων μορφών σιδήρου που να είναι καλύτερα ανεκτές, αλλά συνήθως εμφανίζουν μικρότερη απορρόφηση και μειωμένη αποτελεσματικότητα. Η αξιοποίηση νέων, σύγχρονων τεχνολογιών για τη μεταφορά και απόδοση του σιδήρου στον οργανισμό έδωσε τη δυνατότητα δημιουργίας σκευασμάτων, τα οποία είναι πλέον διαθέσιμα και στην Ελλάδα και συνδυάζουν την υψηλή απορρόφηση με την εξαιρετική ανεκτικότητα από το γαστρεντερικό σύστημα. Τα σκευάσματα αυτά χρησιμοποιούν τη σουκροσωμική τεχνολογία για τη μεταφορά και απόδοση του σιδήρου στον οργανισμό. Η σουκροσωμική τεχνολογία βασίζεται σε μία δομή από φυσικά συστατικά, τη σουκροσωμική δομή, η οποία μεταφέρει τον σίδηρο και έχει την ικανότητα να περνά αναλλοίωτη από το γαστρεντερικό σωλήνα και να έχει υψηλή απορρόφηση στο έντερο. Η λήψη σκευασμάτων σιδήρου συνιστάται να συνεχίζεται μέχρι την αποκατάσταση των τιμών της αιμοσφαιρίνης και του αιματοκρίτη καθώς και την πλήρωση των αποθηκών του σιδήρου, δηλ. την αποκατάσταση των τιμών της φερριτίνης. l

_ADDS 5/18/22 4:54 PM Page 1