Jaarverslag 2016 by Terre des Hommes

JAARVERSLAG 2016

UITDAGEN EN VOORUITLOPEN

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

samenvatting

Wat vinden wij?

Hoe werken wij?

Ieder kind heeft het recht om veilig op te groeien

Creatief, innovatief, proactief - vanuit expertise en kennis - met (inter)nationale samenwerkingspartners

Wat willen wij?

Een wereld zonder kinderuitbuiting

WINKELS

MEDEWERKERS

VRIJWILLIGERS

DONOREN

2.064

68.685

NIEUWE DONOROVEREENKOMSTEN

7.600

LANDEN

• EUROPA Italië, Malta, Cyprus, Griekenland, Oekraïne, Nederland

• AFRIKA Ethiopië, Kenia, Oeganda, Tanzania, Zuid-Soedan, Zimbabwe

• AZIË Thailand, Sri Lanka, Myanmar, Laos,Indonesië, India, Cambodja, Bangladesh, Irak, Jordanië, Syrië, Nepal, Filippijnen

Strategie PARTNERSCHAP ARMOEDEBESTRIJDING

€

KINDEREN/ GEMEENSCHAPPEN VOORGELICHT

BESCHERMING

RECHTSHULP

AMBASSADEURS TEGEN KINDERUITBUITING

LOBBY

Direct geholpen kinderen per thema

KINDERARBEID

MISBRUIK

49.461

24.416

SEKSUELE UITBUITING

43.637

KINDERHANDEL & MIGRATIE

224.662

NOODHULP

38.183

380.359

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Inkomsten en uitgaven 996.202

281.735

BEHEER & ADMINISTRATIE

RENTE/OVERIGE BATEN

468.628

OVERIGE KOSTEN

1.266.443

BEWUSTWORDING EN VOORLICHTING

2.279.354 ACTIES DERDEN

2.149.631

10.255.740 SUBSIDIES OVERHEID

komsten

FONDSENWERVING EN ACQUISITIEKOSTEN

uit gaven

8.669.370

EIGEN FONDSENWERVING

16.675.651 PROJECTEN EN PROGRAMMA’S

7.212

GEZAMENLIJKE ACTIES

TOTAAL INKOMSTEN EUR

TOTAAL UITGAVEN EUR

21.493.411

21.566.555

Social media

WEBSITEBEZOEKERS GEMIDDELD P/M

3 0,8

VAN IEDERE EURO WORDT € 0,83 BESTEED AAN HULP

KINDEREN NAAR SCHOOL

108.973

KINDEREN JURIDISCHE BIJSTAND

9.398

KINDEREN ZORG EN OPVANG

176.646

35.709

39.176

TWITTER VOLGERS

INSTAGRAM FANS

4.899

Een greep uit de resultaten

FACEBOOK VRIENDEN

LINKEDIN CONNECTIES

1.322

1.251

Indirect geholpen kinderen / gemeenschappen

FAMILIES NOODHULPPAKKETTEN

8.192

4.694.128

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

inhoudsopgave

Partijen uitdagen en vooruitlopen in een veranderende wereld

1. WIE ZIJN WIJ? Wat zijn de waarden van Terre des Hommes Waar werken wij

8 8 8

2. HOE STOPPEN WIJ KINDERUITBUITING? 2.1 Aanpak 2.2 Allianties 2.3 Impactmeting, monitoring en evaluatie 2.4 Capaciteitsopbouw 2.5 Kennismanagement en netwerk 2.6 Verantwoordelijkheid voor een duurzame toekomst

9 9 11 12 12 13 15

3. WAT HEBBEN WIJ BEREIKT IN 2016? 3.1 Doelstellingen 2016 op een rij 3.2 Ons werk in Afrika 3.3 Ons werk in Azië 3.4 Ons werk in Europa 3.5 Wat hebben we geleerd in 2016

16 18 20 24 28 31

4. HOE ZIJN WIJ ZICHTBAAR GEWEEST? 4.1 Ons verhaal 4.2 Campagnes 4.3 Communicatiemiddelen 4.4 Evenementen 4.5 Fondsenwerving 4.6 Wie helpen ons bij ons werk?

32 32 32 33 33 34 35

5. HOE ZIJN WIJ GEORGANISEERD? 5.1 Organisatiestructuur en medewerkers 5.2 Veiligheid en klachtenmanagement 5.3 Kwaliteitsborging 5.4 Risicomanagement 5.5 Integriteit 5.6 ICT

38 38 40 40 41 41 41

6. VERANTWOORDING RAAD VAN TOEZICHT

7. DE FINANCIËLE MIDDELEN Budgetverdeling per thema Kosteneffectiviteit programma’s 2016 Jaarrekening 2016 Algemene toelichting en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2016 Toelichting op de staat van baten en lasten 2016 Kengetallen personeel Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

44 44 44 46 48 51 56 58 59 60

8. WAT WILLEN WIJ IN 2017 BEREIKEN? SWOT Bijlagen jaarrekening

66 67 69

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

voorwoord

Samenwerking Partijen uitdagen en vooruitlopen in een veranderende wereld

50 jaar

Alweer een halve eeuw strijden we dankzij de steun van velen tegen kinderuitbuiting. Een dubbel gevoel, dit jubileum: mooi dat we al zo lang het vertrouwen en de steun van donateurs en anderen ontvangen, maar confronterend dat wij nog steeds zo hard nodig zijn. Ook dit jaar hebben we honderdduizenden kinderen en bijna vijf miljoen mensen om hen heen hulp, opleiding of zorg geboden.

Uitdagen en vooruitlopen

In het jaar 2016 hebben wij zoveel mogelijk partijen uitgedaagd om met ons samen te werken aan ons uiteindelijke doel: het stoppen van kinderuitbuiting. Dit hebben we gedaan met een innovatieve benadering en nieuwe samenwerkingsvormen passend bij het snel veranderende karakter van de maatschappij. Samenwerking met bedrijven om misstanden rond kinderen in hun produktieketens aan het licht te brengen en te bestrijden zal een groeiend thema van TDH zijn. In de strijd tegen kindhuwelijken hebben we onze vernieuwende aanpak kunnen doorzetten. Het gaat zelfs zo goed dat we in 2017 opnieuw kunnen investeren in het programma IMAGE in Bangladesh, waarbij kindbruiden een stem krijgen om te ontsnappen aan erbarmelijke omstandigheden. Wat dit programma bijzonder maakt is dat we de echtgenoten en schoonfamilies erbij betrekken. Minister Ploumen, van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, bezocht dit jaar het programma en was onder de indruk van de resultaten. Binnen hetzelfde thema zetten we ons ook in bij het nieuwe netwerk in de strijd tegen kindbruiden: Girls Not Brides.

‘Minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) bracht dit jaar de mededeling dat er de komende jaren extra geld vrij gemaakt wordt voor de aanpak van mensenhandel. Terre des Hommes is hier zeer verheugd over.’

Ook onze aanpak van commerciële seksuele uitbuiting van kinderen leidde tot successen. In 2016 zijn in Azië tenminste zeven verdachten van kindersekstoerisme gearresteerd. Met dank aan de Nationale Postcode Loterij hebben we Sweetie 2.0 een stapje verder gebracht en gewerkt aan de chatbots die het in 2017 mogelijk maken om geautomatiseerd duizenden chatrooms tegelijkertijd te monitoren en potentiële kindermisbruikers te waarschuwen en af te schrikken. Helaas moesten we in 2016 ook weer in actie komen voor kinderen in acute nood. We boden steun aan de vele slachtoffers van de grote brandhaarden in de wereld. Wij hielpen kinderen die getroffen werden door de burgeroorlogen in het Midden Oosten en de vluchtkinderen in Europa.

Lobby

Een mooi resultaat was de juridische doorbraak in onze strijd tegen kindhuwelijken in Tanzania. Het Hooggerechtshof van het land besloot, als reactie op onze aanklacht, dat meisjes niet voor hun 18e mogen trouwen. Dichterbij huis stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met het voorstel om virtuele kinderen als ‘Sweetie’ in te kunnen zetten bij de opsporing en mogelijke berechting van online kindermisbruikers. En Minister Van der Steur (Veiligheid en Justitie) bracht dit jaar de mededeling dat er de komende jaren extra geld vrij gemaakt wordt voor de aanpak van mensenhandel. Terre des Hommes is hier zeer verheugd over omdat de strijd tegen loverboypraktijken met haar Programma WATCH Nederland hiermee indirect gesteund wordt.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Erkenning

We zien dat de waardering van onze organisatie groeit. Internationaal kregen wij erkenning van Keeping Children Safe, een internationale netwerkorganisatie die wereldwijd kinderbescherming tot doel heeft. De organisatie prees het feit dat wij ons werk uitstekend op orde hebben. Om ons kwaliteitsmanagement op hoog niveau te houden, hebben wij gezorgd dat we zo snel mogelijk voldeden aan de nieuwste ISO-norm, ISO 9001:2015. Wij waren als één van de eerste organisaties in Nederland gecertificeerd voor deze norm. Ook wij ontkomen er niet aan om te blijven kijken naar de omvang en efficiëntie van onze organisatie. Om ook in de toekomst maximale impact te bereiken met onze middelen hebben wij in 2016 onze organisatie aangescherpt. Hoewel afscheid nemen van gewaardeerde collega’s altijd pijnlijk is zijn we ervan overtuigd in 2017 gezonder de verdere ontwikkeling van onze organisatie in te zetten.

Plaatsvervangend directeur

Helaas bracht eind 2016 ook slecht gezondheidsnieuws voor onze algemeen directeur Albert Jaap van Santbrink. TdH kan in ieder geval voor het grootste deel van 2017 niet op hem rekenen. Om de continuïteit te waarborgen heeft de RvT vanaf maart 2017 een plaatsvervanger in mij gevonden.

Dank

In ons jaarverslag leest u wat Terre des Hommes in 2016 samen met en dankzij de bijdrage van vele anderen heeft bereikt en hoe wij proberen met ons werk steeds meer impact te realiseren. Door intensieve samenwerking en met vereende krachten van onze donateurs, vrijwilligers, ambassadeurs, sponsoren, partners, institutionele donoren en de Nationale Postcode Loterij werken wij aan een rechtvaardige wereld, waarin meer kinderen kans hebben op een eerlijk bestaan. Namens alle medewerkers van Terre des Hommes danken wij u hiervoor oprecht! Carel Kok Algemeen Directeur

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

1. wie zijn wij?

Uitdagen en vooruitlopen!

De wereld verandert in razend tempo. Vele internationale ontwikkelingen beïnvloeden het welzijn van kinderen en jongeren. Oorlogen en conflicten in de wereld nemen toe. Verdere digitalisering en migratie maken kinderen extra kwetsbaar voor handel en uitbuiting. Die groeiende exploitatie van en geweld tegen kinderen zijn onze belangrijkste aandachtspunten geweest in 2016.

Een wereld zonder kinderuitbuiting

Het doel van Terre des Hommes is een wereld zonder kinderuitbuiting in 2030 te realiseren. Om dit te bereiken, werken wij binnen de kaders van de ‘Sustainable Development Goals’ (Duurzame Ontwikkelingsdoelen) en moedigen wij iedereen (regeringen, bedrijven en NGOs) in dit traject continu aan om de krachten te bundelen. Terre des Hommes werkt met thematische experts en brengt internationale deskundigheid samen om tot gezamenlijke standpunten en concrete aanbevelingen te komen. Op basis van onderzoeksbevindingen overtuigen we overheden kindgericht beleid te voeren en versterken wij zodoende kinderbeschermingssystemen. Wij maken gebruik van moderne technologieën en passen een pro-actieve en slimme benadering toe.

Wat zijn de waarden van Terre des Hommes? Visie

Terre des Hommes wenst een wereld waarin kinderen niet worden uitgebuit. Wij gaan door met ons werk totdat alle kinderen beschermd zijn en opgroeien in een veilige leefomgeving.

Missie

Terre des Hommes voorkomt kinderuitbuiting, haalt kinderen uit situaties waarin zij worden geëxploiteerd en zorgt ervoor dat zij zich ontwikkelen in een veilige omgeving.

Werkwijze

Terre des Hommes ontwikkelt zich tot een kenniscentrum tegen kinderuitbuiting. Hierbij nemen wij een leidende, onafhankelijke en internationale rol in en werken nauw samen met andere partners. Onze werknemers zijn experts op het gebied van de aanpak van kinderuitbuiting.

Wat vinden wij?

Ieder kind heeft het recht om veilig op te groeien

Wat willen wij?

Hoe werken wij?

Creatief, innovatief, proactief - vanuit expertise en kennis - met internationale samenwerkingspartners

Een wereld zonder kinderuitbuiting

Waar werken wij?

Terre des Hommes verdeelt haar werkzaamheden over drie regio’s in 25 landen:

Europa

Italië, Malta, Cyprus, Griekenland, Oekraïne, Nederland

Afrika

Ethiopië, Kenia, Oeganda, Tanzania, Zuid-Soedan, Zimbabwe

Azië

Thailand, Sri Lanka, Myanmar, Laos, Indonesië, India, Cambodja, Bangladesh, Irak, Jordanië, Syrië, Nepal, Filippijnen

Ambitie

Terre des Hommes pakt kinderuitbuiting aan via kwaliteitsprogramma’s, capaciteitsopbouw, onderzoek naar schendingen van kinderrechten en lobby voor betere naleving van het Kinderrechtenverdrag. Terre des Hommes heeft in het Strategisch Plan 2016-2020 de ambitie uitgesproken een expert organisatie tegen kinderuitbuiting te worden (‘Centre of Excellence’). Samen met de ‘Theory of Change’ als leidraad kan Terre des Hommes deze door haar gewenste rol steeds beter invullen. Zo brengen wij de gewenste maatschappelijke verandering tot stand.

2.1 Aanpak Thema’s

Ons werk hebben wij ingedeeld in de volgende thema’s: • • • •

De strijd tegen Kinderarbeid De strijd tegen Seksuele uitbuiting van kinderen De strijd tegen Kinderhandel en -migratie De strijd tegen Kindermisbruik

Daarnaast blijft Noodhulp altijd onderdeel van onze activiteiten.

’

MISBRUIK SEKSUELE UITBUITING

KINDERARBEID

DOELGROEP KINDERHANDEL & MIGRATIE

UITGEBUITE KINDEREN EN KINDEREN DIE RISICO LOPEN OM UITGEBUIT TE WORDEN

NOODHULP

VISIE EEN WERELD ZONDER KINDERUITBUITING

ARMOEDEBESTRIJDING

PARTNERSCHAP

2. hoe stoppen wij kinderuitbuiting?

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

LOBBY

BESCHERMING RECHTSHULP

Het stoppen van kinderuitbuiting is sinds 2011 de focus van Terre des Hommes. De keuze voor deze richting is gebaseerd op belangrijke internationale verdragen zoals het VN Kinderrechtenverdrag en de conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). In deze verdragen zijn de rechten van kinderen tegen uitbuiting en vormen daarvan expliciet vastgelegd.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

‘Theory of Change’ Duurzame strategie

Onze duurzame aanpak is gebaseerd op onze ‘Theory of Change’. Met deze geïntegreerde aanpak doorlopen wij een aantal strategische stappen om tot een blijvende sociale verandering te komen. Het doel is daarbij kinderuitbuiting te stoppen. Het essentiële uitgangspunt

hierbij is capaciteitsopbouw waardoor wij een sterk maatschappelijk middenveld creëren in de landen waar we werken. Met onze partners zijn wij goed in staat om de gewenste kwaliteit te leveren bij onze interventies en om het overheidsbeleid daadwerkelijk op lange termijn te beïnvloeden.

a World Free oF child eXploitation

outcome

children are protected

Children at risk and victims of abuse and exploitation claim their rights

Children act as agents of change on child rights

pathways to change

Children express their needs to duty bearers and caregivers Children report cases of abuse or exploitation or risk thereof Children develop and academically perform in line with expectations for their age

intermediate outcome

strategies

Government protects children by making + adequately implementing laws and policies

Families and communities protect children

children

strategy

Families & communities Families support children’s access to education, health, and legal services Families and communities report child abuse and child exploitation concerns (formal or informal systems) Families generate sufficient livelihood to support their children’s wellbeing Families and communities dialogue on harmful practices/abuse of children

prevention

Law enforcement agencies convict perpetrators of child abuse and exploitation

Civil society organisations (CSO) protect the rights and best interest of children

Government

private sector

law enforcement agencies

Government holds itself accountable for the effective implementation of child rights laws and policies

Private sector acts as a strategic partner in providing equal opportunities for vulnerable children

Law enforcement agencies successfully prosecute perpetrators of child abuse and child exploitation

CSOs hold state and non-state duty bearers accountable for upholding children’s rights

Government ensures the rights of children are fully upheld and child-friendly services are available and accessible

Private sector implements a code of conduct for their staff with regard to child exploitation and abuse

Law enforcement agencies pro-actively investigate cases of child abuse and child exploitation in a child friendly manner

CSOs coordinate child rights advocacy initiatives towards private sector and/or government and/or law enforcement agencies

Law enforcement agencies facilitate the reporting of child abuse and child exploitation cases

CSOs develop/revise their policies and activities to ensure children’s best interests are served

Law enforcement agencies review their mandates to ensure they are in compliance with children’s rights as stipulated by international law

CSOs actively engage communities in decision making on child rights

Policies to ensure child rights are upheld in accordance with applicable international standards Government enters into a dialogue with CSOs about child rights and child protection

provision

To empower children and mobilise families and communities for prevention of child exploitation. We constantly invest in education services and awareness-raising campaigns

Private sector contributes to the wellbeing of children

To protect and empower children with the aim of a safe and sustainable reintegration in society.We provide child victims of exploitation with education, shelter, gainful employment, medical care and therapy services

Private sector adopts a code of conduct for their staff with regard to child exploitation and abuse Private sector enters into a dialogue about child rights and protection

promotion To advocate and uphold the rights of children. We organize public and media campaigns, conduct research into the scale and nature of abuse and exploitation, as well as lobby for attention and change

cSos

proseCution To seek justice for the victims. We assist children and their families to report abuse and child exploitation cases, offer legal aid and social protection, train and assist police, public prosecution offices and justice departments

partners operate more effectively to deliver high quality services and influence policies to ensure child protection

to engage with partners to realise children’s rights with the meaningful participation of children

Children are exploited through Child labour, sexual abuse, sexual exploitation and traffiCking. Children are exremely vulnerable when they are on the move from their habitual plaCe of residenCe

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Om deze duurzame verandering te realiseren, hebben we zes interventies geïdentificeerd, die direct effect hebben in de samenleving: 1. Kwetsbare kinderen eisen hun rechten op; 2. Families en gemeenschappen kennen de rechten van kinderen en beschermen deze; 3. De private sector draagt bij aan het welzijn van kinderen; 4. De overheid beschermt kinderen via ontwikkeling en handhaving van adequate wetgeving en beleid; 5. Gerechtelijke instanties veroordelen daders van kinderuitbuiting en -misbruik; 6. Belangenorganisaties beschermen de rechten en belangen van kinderen.

Hoe komt verandering tot stand?

Om kinderuitbuiting tegen te gaan en ervoor te zorgen dat bescherming van kinderen in de samenleving is ingebed, is sociale verandering nodig. We weten dat sociale verandering bereiken van nature een complex proces is. Voor de realisatie van de gewenste verandering en om de condities te scheppen waarin kinderen beschermd worden, analyseren wij de oorzaken en barrières voor verandering. We identificeren belangrijke stakeholders die een rol spelen in dit proces. En kijken vervolgens hoe we samen de verandering door kunnen voeren. De belangrijkste stakeholders zijn: kinderen, families en gemeenschappen, overheden, belangenorganisaties, gerechtelijke instanties en de private sector.

Wat is onze bijdrage aan verandering?

Terre des Hommes maakt gebruik van de volgende vijf kernstrategieën:

PREVENTIE EN VOORLICHTING (PREVENTION)

Om kinderuitbuiting te voorkomen, investeren wij nadrukkelijk in onderwijs en voorlichting aan zowel kinderen als volwassenen. Armoede en het ontbreken van goed onderwijs zijn de belangrijkste oorzaken van kinderuitbuiting. Hierom bieden we ouders onder meer via spaaren kredietgroepen de mogelijkheid hun inkomen te vergroten of verlenen steun in het opzetten van een eigen bedrijf.

BESCHERMING (PROVISION)

Kinderen die slachtoffer zijn van uitbuiting, hebben bescherming nodig. Wij zorgen voor opvang, medische zorg, therapie en scholing. Wij helpen de kinderen te bouwen aan een zelfstandige toekomst en begeleiden hun familieleden. Ook betrekken wij op een duurzame wijze gemeenschappen bij het beschermen van deze kinderen.

RECHTSHULP (PROSECUTION)

vorming. Terre des Hommes investeert daarom in organisatorische en institutionele ontwikkeling van de zuidelijke partners en draagt zo bij aan het creëren van een sterk maatschappelijk middenveld.

2.2 Allianties Om duurzame verandering te realiseren is het cruciaal om samen te werken met andere organisaties die werken aan kinderrechten en het tegengaan van kinderuitbuiting. Terre des Hommes maakt deel uit van een aantal samenwerkingsverbanden met INGOs en de Nederlandse overheid om gezamenlijk nog meer impact te kunnen hebben in onze programma’s.

Down to Zero Het is belangrijk dat slachtoffers voor zichzelf kunnen en durven opkomen en dat daders van uitbuiting gestraft worden. Wij begeleiden kinderen bij het doen van aangifte, geven hen juridische bijstand en hulp bij strafrechtelijke vervolging. Ook trainen wij lokale politie en justitie zodat zij op een juiste wijze met slachtoffers en daders omgaan. PUBLIEKE EN POLITIEKE LOBBY (PROMOTION)

In 2016 ging het vijfjarige programma van de Down to Zero-alliantie van start. In deze alliantie bundelen Terre des Hommes, Plan Nederland, Defence for Children - ECPAT, Free a Girl en ICCO Cooperation hun specialistische kennis, krachten en ervaring om, samen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, commerciële seksuele uitbuiting in elf landen in Azië en Latijns Amerika uit te bannen. De organisatiestructuur voor de coördinatie van de programma’s is vastgelegd en de programma’s zijn inmiddels gestart in de elf landen.

GAA Terre des Hommes voert campagne om publieke aandacht te vragen voor kinderrechten. We doen onderzoek om trends en ontwikkelingen op het gebied van kinderuitbuiting te signaleren en agenderen. Wij volgen en beïnvloeden de besluitvorming van lokale en nationale overheden, de Europese Unie, het bedrijfsleven en internationale organisaties (zoals de VN). Ook pleiten wij voor de uitvoering van deze beslissingen. PARTNERSCHAP & PARTICIPATIE (PARTNERSHIP & PARTICIPATION)

Om kinderrechten op een duurzame wijze te implementeren in de samenleving, versterken wij het maatschappelijke middenveld in de landen waar we werken. De ervaringen en gezichtspunten van onze partners hebben invloed op onze besluit-

In 2016 ging de Girls Advocacy Alliance van start. Het vijfjarige programma wordt gezamenlijk uitgevoerd in tien landen in Afrika en Azië door Plan Nederland, Terre des Hommes, Defence for Children - ECPAT Nederland en het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Het doel van het programma is het bestrijden van uiteenlopende vormen van geweld tegen meisjes en jonge vrouwen en het vergroten van hun economische participatie. Belangrijke stakeholders zoals lokale overheden, de private sector, en lokale leiders op gemeenschapsniveau worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid voor meisjes en jonge vrouwen. Ook Nederlandse bedrijven worden aangespoord hun verantwoordelijkheid te nemen om goede werkomstandigheden voor jonge vrouwen te garanderen.

Dutch Relief Alliance

Via de Dutch Relief Alliance (DRA), opgericht in 2015, slaan 14 noodhulporganisaties de handen ineen, een samenwerking

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

die wereldwijd uniek is. Een externe evaluatie door het Overseas Development Institute – Humanitarian Policy Group concludeerde in de zomer van 2016 dat de DRA een effectief en efficiënt mechanisme is binnen de internationale noodhulp. Programma’s en activiteiten worden op elkaar afgestemd zodat er geen dubbel werk gedaan wordt. De DRA bestaat uit CARE Nederland, Cordaid, Dorcas, ICCO & Kerk in Actie, Oxfam Novib, Plan Nederland, Save the Children, Tear, Terre des Hommes, Stichting Vluchteling, War Child, War Trauma Foundation, World Vision en ZOA.

2.3 Impactmeting, monitoring en evaluatie Hoe meten wij onze resultaten?

Terre des Hommes werkt volgens een monitoring en evaluatie raamwerk waarin alle verwachte resultaten worden vastgelegd en waarin wordt beschreven hoe en wanneer deze worden gemeten. Met het raamwerk meten we zowel de directe resultaten van ons werk (outputs), het

effect dat een interventie heeft gehad (outcomes), en hoe de interventie bijdraagt aan het beëindigen van kinderuitbuiting (impact). Projectpartners rapporteren vier keer per jaar de directe resultaten van hun werk in een online systeem, wat in 2016 door Terre des Hommes is gelanceerd. De behaalde resultaten vergelijken wij met onze geplande resultaten uit het raamwerk. Grote discrepanties bespreken we met partners tijdens veldbezoeken, die twee keer per jaar plaatsvinden om de rapportages te controleren en eventuele bijsturing in het programma te bespreken. Wij vergaren niet alleen kwantitatieve (output) maar ook kwalitatieve informatie (outcome) om de uiteindelijke impact van onze activiteiten te meten. Outcomes leren ons in welke mate het gedrag van betrokkenen is veranderd door onze interventies. Door deze informatie steeds nauwgezet te vergelijken met het uiteindelijke doel van onze programma’s, we-

ten we of onze activiteiten het juiste effect hebben en kunnen we lessen verzamelen over de uitvoering van de programma’s. Terre des Hommes kijkt ook of onze programma’s daadwerkelijk op de lange termijn kinderuitbuiting beëindigen, de zogenoemde impact. Op vier manieren meten we de afname van kinderuitbuiting en hoe het leven van kinderen door onze programma’s veranderd is: 1. Het verzamelen van korte- en langetermijnresultaten; 2. Het verzamelen van individuele verhalen van kinderen die laten zien hoe ons werk precies van invloed was op hun leven; 3. Het gebruik van algemene cijfers en rapporten van onder andere de Wereldbank, UNDP, Unicef, VN Kinderrechtencomité, de ILO en andere organen van de Verenigde Naties; 4. Het verzamelen van geleerde lessen en best practices voor voortdurende (kwaliteits)verbetering en ontwikkeling van programma’s.

2.4 Capaciteitsopbouw Bij de samenwerking met onze projectpartners zien wij het bouwen van capaciteit als een cruciaal element, met het oog op het creëren van een sociale verandering. Het bouwen van capaciteit doen we door het lokale maatschappelijk middenveld alsook overheidsdiensten te versterken zodat de belangen van kinderen op termijn niet meer door internationale NGO’s als TDH hoeven worden beschermd.

Hoe bouwen we capaciteit?

Kwaliteit checken of de output van “voldoende kwaliteit” is met het oog op de behoeften van de specifieke doelgroepen. Daarbij is het naleven van de kinderrechten bij uitvoering van alle activiteiten, projecten en interventies van belang.

Bestuur focus op de rechtspositie (registratie), op de planning en de internalisering van de strategie, missie en visie van partners.

Externe relaties, netwerken en beleidsbeïnvloeding het creëren van een situatie waarbij de lokale partnerorganisaties hun capaciteit inzetten om andere belanghebbenden in hun omgeving te beïnvloeden.

Financieel Beheer focus op het op juiste wijze opzetten van het financiële systeem, het volgen van adequate procedures, waaronder interne en externe audits, en het beschikken over bevoegd financieel personeel.

Project Cyclus Managementsystemen alle stadia in projectmanagement: vanaf de planning, de uitvoering, het monitoren, de evaluatie tot aan de leermomenten en het daadwerkelijk aanpassen.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

2.5 Kennismanagement en netwerk Om aan onze ambitie om ons te ontwikkelen tot een ‘Centre of Excellence’ tegen kinderuitbuiting invulling te geven, zijn twee teams opgezet die gezamenlijk de kwaliteit van de programma’s bewaken en versterken: De Programme Implementation Unit (PIU) zorgt ervoor dat de impactmeting, de monitoring en de evaluatieprocedures worden uitgerold en effectief functioneren. De Technical Expertise Unit (TEU) bevordert de kwaliteit van de programma’s, doet onderzoek naar kinderrechtenschendingen en voert lobby voor betere naleving van het Kinderrechtenverdrag in nationale wetgeving en beleid. Voor een goede verbinding en afstemming wisselen de adviseurs van beide teams kennis en expertise onderling uit. Daarnaast is in 2016 onder meer geïnvesteerd in een meta-evaluatie, zijn kwaliteitscriteria voor de programma’s aangescherpt, vond de doorontwikkeling van de ‘Theory of Change’ plaats, zijn thema-overstijgende elementen van programma’s (zoals gendergelijkheid, inclusiviteit en kinderparticipatie) in kaart gebracht en is programmatische vernieuwing in gang gezet op het gebied van institutionele zorg.

Belangrijke onderzoeksresultaten Kinderarbeid in de mica-mijnen in India

Achtergrond Mica is een glimmend mineraal, dat toegepast wordt in onder meer cosmetica- en verfproducten. India is de grootste producent van mica. Naar schatting werken 20.000 kinderen in de illegale en gevaarlijke mijnen. Onderzoek ‘Beauty and a Beast. Child Labour in India for Sparkling Cars and Cosmetics’ spitst zich toe op de zorgplicht van bedrijven: in hoeverre zijn bedrijven waakzaam en bestrijden zij kinderarbeid in hun ketens? Resultaat Het onderzoek laat zien dat organisaties niet kunnen aantonen dat hun ketens kinderarbeid vrij zijn. Naar aanleiding van het rapport vindt nu structureel overleg plaats met alle stakeholders om kinder-

arbeid in de micamijnen te bestrijden en te voorkomen.

Kwetsbaarheden van kinderen in Tanzania

Achtergrond In de regio Mtwara wordt al jaren grootschalig gas gewonnen. De aanwezigheid van buitenlandse bedrijven - en buitenlands geld - zorgt niet alleen voor extra inkomsten, maar ook voor grote problemen in traditionele gemeenschappen in afgelegen dorpen. Onderzoek In ‘Children & FDI. Profit or Problem? The impact of foreign direct investment on child vulnerability in Mtwara region, Tanzania’ wordt verslag gedaan van ernstige kinderrechtenschendingen en brengt de kwetsbaarheden van kinderen in Mtwara in beeld. Resultaat Dit rapport is aangeboden aan de Tanzaniaanse overheid en bevat belangrijke informatie om het lokale kinderbeschermingssysteem te versterken.

Verborgen slavernij in Bangladesh

Achtergrond Veel kinderen in Bangladesh - vaak dochters van de allerarmsten - zijn slachtoffers van geweld, misbruik en verwaarlozing. Onderzoek ‘Hidden Slavery, Child Domestic Workers. Study on the situation of Child Domestic Workers in Bangladesh’ toont het verborgen leed onder kinderen, die (gedwongen) werken in huishoudens. Deze kinderen zijn slachtoffer van geweld, misbruik en verwaarlozing. Het rapport beveelt aan de praktijk, waar kinderen als huishoudelijke hulpjes uitgebuit worden, bij wet te verbieden en deze wet te handhaven met controle en scherpe sancties. Resultaat Er is veel media-aandacht geweest voor dit rapport. In bijna alle kranten in Bangladesh en ook op televisie is melding gemaakt van de slechte leefsituatie van kinderen die (met harde of zachte hand gedwongen) werken in huishoudens, niet naar buiten kunnen, niet naar school gaan en extreem lange werkdagen maken, meestal zonder loon of compensatie. Huishoudelijk werk is inmiddels opgeno-

men in de lijst met schadelijk werk voor kinderen. Dat er een eind moet komen aan deze schadelijke traditie, staat nu hoog op de politieke agenda van de overheid in Bangladesh.

Rechten van migrerende kinderen Achergrond In Azië is onderzoek gedaan naar de rechten van migrerende kinderen.

Onderzoek ‘Open borders? Comparative study of the potential impact of the ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) economic community on child migration and trafficking’ toont aan dat het nieuwe beleid van een aantal bij ASEAN aangesloten landen, om de interne grenzen niet langer te bewaken, niet geldt voor laagopgeleide migranten die de grens oversteken op zoek naar werk of een veilige omgeving. Kinderen worden niet beschermd tegen ronselaars of mensenhandelaren, terwijl er nog altijd strenge grenscontroles plaatsvinden om illegale migratie van laagopgeleiden tegen te gaan. Het rapport roept ASEAN en de regeringen op de rechten van kindmigranten te waarborgen en hen bescherming te bieden tegen uitbuiting en geweld.

Bijdragen aan internationale conferenties Via deelname aan internationale conferenties vergroot Terre des Hommes haar netwerk en zichtbaarheid en blijft zij op de hoogte van de activiteiten van collega NGO’s. De onderzoeksbevindingen en de laatste programmaresultaten worden gepresenteerd in internationale fora en ook kritisch getoetst door een deskundig publiek. • Tijdens de ISPCAN Internationale Conferentie tegen Kindermisbruik en Verwaarlozing is een presentatie gegeven over commerciële seksuele uitbuiting van kinderen in Kenia. Internet en social mediagebruik nemen toe in Kenia. Kinderen zijn slecht op de hoogte van gevaren op het internet en daardoor makkelijke prooien voor kindermisbruikers. • Tijdens de Alternative Care Conference, georganiseerd door de Universiteit van Genève in oktober 2016, heeft Terre des Hommes uitkomsten van haar werk

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

in Oeganda gepresenteerd. Daarbij hebben we onze visie ontwikkeld op alternatieve zorg voor kinderen die niet kunnen opgroeien bij hun ouders. Kinderen komen vaak beschadigd uit tehuizen, instellingen of internaten. Terre des Hommes sluit zich aan bij de wereldwijde beweging die pleit voor opvang en zorg voor kinderen zoveel mogelijk in de eigen omgeving, bij familieleden of via formele pleegzorg, waarbij kinderen bij gezinnen of in kleinschalige gezinshuizen kunnen opgroeien. Helaas is het soms uiterst complex om een kind bij familie te plaatsen, als het bijvoorbeeld door diezelfde familie gedwongen werd om seksuele activiteiten uit te voeren voor de webcam. In deze gevallen zoekt Terre des Hommes naar een veilige plek van goede kwaliteit waar een kind tijdelijk kan verblijven. • Tijdens de Business and Human Rights Conference, georganiseerd door de Universiteit van Leuven, zijn de belangrijkste bevindingen uit het rapport ‘Beauty and a Beast. Child Labour in India for Sparkling Cars and Cosmetics’ gepresenteerd. Tijdens de presentatie is toelichting gegeven op het multistakeholder-proces, waarbij kinderarbeid in de ketens van mica-producerende en mica-verwerkende industrieën in kaart is gebracht.

Lobby en netwerken

Terre des Hommes voert lobby in Nederland, via de Federatie bij de

Verenigde Naties en in Brussel bij de Europese Unie. Binnen de Internationale Federatie worden daarnaast wereldwijde ontwikkelingen besproken en worden programma’s en campagnes afgestemd. De Federatie vermenigvuldigt zo de internationale slagkracht van Terre des Hommes Nederland aanzienlijk. Terre des Hommes is aangesloten bij een aantal belangrijke (inter)nationale netwerken die verschillende kinderrechtenonderwerpen onder de aandacht brengen bij besluitvormende instanties.

Enkele resultaten van onze lobbyactiviteiten en conferenties Lobby in Nederland Naar aanleiding van het rapport over grootschalige kinderarbeid in de Indiase mica-industrie zijn Kamervragen gesteld en is er een kabinetsreactie gekomen. In september 2016 is een petitie met de oproep om kinderarbeid in de Indiase micamijnen te stoppen, met ruim elfduizend ondertekenaars, aan de Tweede Kamer aangeboden. De Tweede Kamer heeft inmiddels in februari 2017 ingestemd met een wet die de zorgplicht van bedrijven verplicht stelt. Terre des Hommes heeft de totstandkoming van de wet met lobby, advies en onderzoek ondersteund. Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde in met het voorstel om virtuele kinderen als ‘Sweetie’ in te zetten bij de opsporing en mogelijke berechting van online kindermisbruikers.

Lobby in Azië Via de Asia-Pacific Civil Society Forum on Sustainable Development (Bangkok), de ASEAN Children’s Forum (Hanoi) en de COMMIT Youth Forum (Laos) is op regionaal niveau in Azië lobby gevoerd tegen kinderhandel en de uitwassen van het immigratiebeleid, zoals immigratiedetentie van kinderen. Immigratiedetentie van kinderen is een overheidsmaatregel om migrantenkinderen vast te zetten voor administratieve doeleinden, zoals het vaststellen van de identiteit of ter voorkoming van illegaal verblijf in het land. Er is gepleit tegen immigratiedetentie van kinderen en voor de rechten van kinderen die met deze vorm van opsluiting te maken krijgen. Via de partnerorganisaties van Terre des Hommes krijgen kinderen de gelegenheid om hun ervaringen te delen en aanbevelingen te doen en worden zij gehoord door de aanwezige autoriteiten. Lobby in Afrika Het grote aantal kindhuwelijken in Tanzania (37% van de vrouwen trouwt voor was de aanleiding voor partnerorganisatie Agape en Terre des Hommes om lobby te voeren om de wettelijke minimumleeftijd voor meisjes om te trouwen te verhogen van 14 naar 18 jaar. Het hooggerechtshof heeft daarin 2016 een positieve uitspraak over gedaan.

Daarnaast nemen we in de verschillende regio’s deel aan diverse netwerken: Nederland • Global Coalition for Education under Attack • Coalition Stop Child Sex Tourism • Don’t Look Away Campaign • Stay Human • CSR Stakeholders Round Table Netherlands • Ready for Change • SDG 8.7 Alliance • Girls Not Brides

Oost Afrika • African Union Committee of Experts on the Rights and Welfare of the Child (waarnemerschap) • Rise Learning Network • East and Southern African child protection systems strengthening working group

Azië • UN-ACT: UN platform Against Child Trafficking • UNICEF Regional Interagency Child Protection Working Group • The Asia Pacific Financial Coalition Against Child Pornography • East Asia and Pacific Regional Working Group on Child Protection • Child Rights Coalition Asia • Asia Pacific Regional CSO Engagement Mechanism (AP-RCEM) • Global Partnership to End Violence Against Children

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

2.6 Verantwoordelijkheid voor een duurzame toekomst Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) Terre des Hommes richt haar MVO-beleid in op drie assen: People, Planet and Profit. Gezien ons bestaansrecht, missie en visie, met een speciale focus op het respecteren en promoten van de rechten van kinderen, willen wij niet alleen andere organisaties stimuleren verantwoord te handelen maar geven wij hier zelf ook invulling aan.

Waar staan we in 2016?

People • Bij Terre des Hommes kennen we vier kernwaarden: resultaatgerichtheid, samenwerken, ondernemend handelen en integer handelen. Deze kernwaarden zijn leidend voor hoe we met elkaar, samenwerkingspartners en andere stakeholders (willen) werken. • Daarnaast heeft Terre des Hommes beloningen en arbeidsomstandigheden in lijn met regelgeving en salariëring van de directie in lijn met de norm gesteld door de commissie Wijffels. In de regio’s houden we ons ook aan de lokale regelgeving voor het personeels- en beloningsbeleid.

Planet

Profit

• Onze 45 tweedehandswinkels dragen ook bij aan een duurzame wereld. Verschillende soorten producten, die nog van goede kwaliteit zijn, krijgen via onze Terre des Hommes-winkels een tweede leven. Via de opbrengst leveren ze direct een bijdrage aan onze programma’s. • Terre des Hommes streeft naar een papierloos kantoor, onder meer ingezet via de overstap naar ‘de cloud’ en er zijn op diverse plaatsen in het kantoor automatische lichtschakelaars.

• Terre des Hommes heeft als organisatie een non-profit doelstelling. Voor onze organisatie is het echter wel van belang om te streven naar een gezonde verhouding tussen inkomsten en uitgaven. Als het nodig blijkt, stellen wij onze strategische plannen bij. • Als stichting voldoet Terre des Hommes ook aan de ANBI-normen, die van belang zijn bij de verhouding inkomsten versus kosten fondsenwerving.

UN’s Sustainable Development Goals Terre des Hommes maakt zich sterk voor het leveren van een directe bijdrage aan de drie Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties, direct gerelateerd aan kinderuitbuiting. Deze zijn: Doel 5.2 Elimineren van alle vormen van geweld tegen vrouwen en meisjes in de publieke en private sfeer, met inbegrip van mensenhandel en seksuele en andere vormen van uitbuiting; Doel 8.7 Nemen van onmiddellijke en doeltreffende maatregelen om dwangarbeid uit te roeien, moderne slavernij en mensenhandel te verbieden en daarmee te beëindigen en de ergste vormen van kinderarbeid uit te bannen, waaronder de werving en het gebruik van kindsoldaten. In 2025 is kinderarbeid in al zijn vormen gestopt; Doel 16.2 Het beëindigen van misbruik, uitbuiting, mensenhandel en alle overige vormen van geweld inclusief marteling van kinderen.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

3. wat hebben wij bereikt in 2016?

Europa NOODHULP

11.136

Geholpen kinderen per thema

Afrika

NOODHULP

13.392

KINDERARBEID

MISBRUIK

SEKSUELE UITBUITING

KINDERHANDEL & MIGRATIE

2.707

2.082

2.892

13.732

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Azië KINDERARBEID

46.754

SEKSUELE UITBUITING

41.555

GEHOLPEN KINDEREN

380.359

In 2016 heeft Terre des Hommes 380.359 kinderen geholpen via haar wereldwijde programma’s tegen kinderarbeid, kinderhandel, commerciële seksuele uitbuiting van kinderen en seksueel misbruik. De bereikte resultaten in de verschillende regio’s hebben we voor u in de komende pagina’s in beeld gebracht.

NOODHULP

13.655

MISBRUIK

21.524

KINDERHANDEL & MIGRATIE

210.930

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

3.1 Doelstellingen 2016 op een rijtje Ieder jaar maken wij een jaarplan, dat gebaseerd is op ons Strategisch Plan 2016 - 2020. Welke doelen hadden we voor 2016, het eerste jaar binnen dit 5 jaren plan, voor ogen? En in hoeverre zijn deze doelen bereikt? Doelen programma’s

3 80% van onze programma’s sluit nauw aan bij onze

Doelen organisatie

3 Het gebruik van IATI-verslaglegging (officieel ingevoerd op

‘Theory of Change’ en ons model om kinderuitbuiting in 2030 te beëindigen;

1 januari 2016);

3 Het verbeteren van IATI-verslaglegging 2016; 7 Terre des Hommes heeft een direct effect op het leven van 500.000 kinderen. bereikte kinderen: 380.359. We hebben minder kinderen bereikt dan gepland, omdat we met minder programmapartners samenwerken en we hebben minder geld te besteden gehad. Wel is het zo dat wij een blijvende stijgende lijn in de kwaliteit van onze hulpverlening zien;

3 Voldoen aan de nieuwe IS0-certificering 9001: 2015, in 2016;

3 Het ontwerp en de nadere invulling van de IT binnen de totale organisatie;

7 Het opleiden van het MT op het gebied van management

3 Meer dan 2.000.000 volwassenen en kinderen worden

en teambuildingsvaardigheden; nee. De opleiding stond gepland voor het eind van het jaar. In die periode vond de reorganisatie plaats. Dit proces slokte alle aandacht op waardoor er geen ruimte was tot het opleiden van de MT leden. In 2017 zal dit plaatsvinden.

op een indirecte wijze ondersteund als begunstigden van onze programma’s;

3 30.000 kinderen hebben gebruik gemaakt van diensten van onze partners;

Doelen marketing, communicatie en fondsenwerving

3 500.000 ouders met kinderen uit lokale gemeenschappen - die kwetsbaar zijn voor de gevaren van uitbuiting nemen deel aan bewustwordingsactiviteiten;

3 De totale inkomsten bedragen 21,5 miljoen euro; 7 We hebben 75.000 actieve donoren. Nee, we hebben 68.685

3 500 maatschappelijke organisaties werken vanuit verschillende netwerken samen om de rechten van het kind te bevorderen;

3 Het uitvoeren van 140 mediacampagnes met als focus de aanpak van kinderrechtenschendingen;

3 Het trainen van 3.000 mensen bij openbaar ministeries en 3 politie-eenheden in het beschermen van kinderen en het 3 3 gebruik van kindvriendelijke interviewtechnieken;

3 Het geven van 50 trainingen op het gebied van Convention and the Rights of the Child, Code of Conduct en UN Global Compact voor personeel dat werkzaam is in de private sector;

3 De realisatie van 2 lobbybrieven; 3 Het uitvoeren van 4 onderzoeken;

actieve donoren. We hebben in 2016 de definitie van actieve donateurs aangepast om een meer realistisch beeld te schetsen. Vanaf 2016 is een actieve donor die de laatste 12 maanden gedoneerd heeft in plaats van de laatste 24 maanden actief was. Hierdoor zijn de aantallen lager dan gepland; 30.000 volgers via social media en een groot aantal mensen betrokken bij onze campagnes; 85% merkbekendheid bij onze doelgroep; 30.000 websitegebruikers per maand; De inkomsten van onze Terre des Hommes-winkels bedragen: 2,1 miljoen euro; De inkomsten van de zogenoemde ‘speciale relaties’ zijn 2,3 miljoen euro; De particuliere donateurs zorgen voor een bijdrage van 9,2 miljoen euro. We hebben 8,7 miljoen euro opgehaald. Dit is lager dan begroot en is met name te wijten aan een lagere bijdrage uit het segment nalatenschap.

Financiën

7 De baten uit eigen fondsenwerving liepen € 3 miljoen 3 Het geven van 4 presentaties op conferenties.

achter op het budget, dit is bijna geheel gecompenseerd door de subsidies van overheden; 3 Van de lasten besteed aan doelstellingen (€ 17 miljoen) is 83% besteed aan hulpverlening; 7 De kosten van beheer en administratie bedroegen € 1,0 miljoen, dit is €0,2 miljoen hoger dan de begroting. Deze extra kosten vloeien voort uit de in 2016 uitgevoerde reorganisatie, waardoor vanaf 2017 de kosten structureel lager zullen uitvallen.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Jordanië 20

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

ZuidSoedan Oeganda

3.2 Ons werk in Afrika

Ethiopië Kenia

Tanzania

Facts

Geholpen kinderen per land

Zimbabwe

ETHIOPIE

12.744 KENIA

1.291 OEGANDA

3.785

TOTAAL AANTAL GEHOLPEN KINDEREN IN AFRIKA

34.805

TANZANIA

3.593

Welke projecten in Africa:

ZUID-SOEDAN

5.300 ZIMBABWE

8.092

KINDERARBEID

MISBRUIK

AANTAL KINDEREN NAAR SCHOOL

15.497

SEKSUELE UITBUITING

KINDERHANDEL & MIGRATIE

AANTAL KINDEREN AANTAL ONTVANGEN GEMEENSCHAPPEN JURIDISCHE BIJSTAND VOORGELICHT

612

NOODHULP

AANTAL KINDEREN OPGEVANGEN

1.124.462 7.675

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

De strijd tegen kinderarbeid in Afrika Eén op de vier kinderen in Oost-Afrika werkt en gaat (vaak) niet naar school. Daarmee missen ze de kans om via onderwijs de armoedespiraal te doorbreken. Terre des Hommes richt zich in Oeganda en Tanzania op de ergste vormen van kinderarbeid, zoals kinderen die werkzaam zijn in de mijnsector en kinderen die als huishoudelijke hulp moeten werken. Wij helpen deze kinderen te stoppen met het gevaarlijke werk via het zoeken naar alternatieve inkomstenbronnen voor hun ouders. Ook pleiten wij bij de overheid voor een betere handhaving van de wetten tegen kinderarbeid.

Kindverhaal

Shakira (16 jaar): ‘Na het overlijden van mijn ouders ga ik bij mijn oma wonen. Helaas sterft zij twee jaar later ook. Mijn tante neemt mij in huis, in een sloppenwijk in Kampala. Ze maakt me onmiddellijk duidelijk dat ze geen geld heeft voor mijn opleiding.’ ‘Als je naar school wilt, moet je er zélf voor werken,’ bijt ze me toe. Ze heeft een baantje voor me, in haar geïmproviseerde restaurantje om de hoek. Ik ben net 14 jaar oud en moet de hele dag werken, voor slechts € 0,25 per dag. Elke dag weer realiseer ik mij dat het onmogelijk is iets te sparen van het beetje geld dat ik verdien. Teruggaan naar school zal een onbereikbare droom blijven. ‘

‘Maar dan brengt het Platform for Labour Action (PLA, partner van Terre des Hommes) in onze wijk de kinderarbeid in kaart. PLA komt in actie voor de uitgebuite kinderen. Met steun van Terre des Hommes volg ik een vakopleiding als schoonheidsspecialiste. Ik sta nu op werkdagen in een schoonheidssalon en heb daarnaast mijn eigen klanten in het weekend. Per klant verdien ik bijna € 4,genoeg om te sparen voor mijn toekomstdroom: een eigen salon.’

‘Terug naar school leek een onbereikbare droom’ Outputresultaten

Een greep uit de outputresultaten van ons werk tegen kinderarbeid in Afrika in 2016: • 1.344 ex-kinderarbeiders geholpen om (weer) naar school te gaan; • 237 kinderarbeiders geassisteerd met rechtsbijstand; • 15.102 kinderen en 517.089 ouders/verzorgers bereikt met voorlichting over de risico’s van kinderarbeid en het belang van onderwijs; • 50 lokale kinderbescherming comités ondersteund; • 709 functionarissen van de lokale overheid getraind in kinderrechten en kinderbescherming.

Programmaverhaal

Via huis-aan-huis onderzoek door getrainde vrijwilligers van PLA is het probleem van kinderarbeid in de sloppenwijken van Kampala’s binnenstad in beeld gebracht. In totaal zijn 893 kwetsbare huishoudens geïdentificeerd, met 422 kinderen (245 meisjes en 177 jongens). Zestig procent van deze kinderen bleek het slachtoffer van kinderarbeid: 209 werkte als huisslaafje, 52 in andere vormen van kinderarbeid. In Oeganda mogen kinderen vanaf 14 jaar werk verrichten om in hun levensonderhoud te voorzien, zolang het geen werk is dat gevaarlijk is voor hun gezondheid, veiligheid of moraal. Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie moet het dan gaan om werk dat niet schadelijk is voor de ontwikkeling van het kind, en evenmin hun onderwijskansen in de weg staat.

Belangrijke outcomeresultaten

• Twee mijneigenaren in Tanzania namen in 2016 deel aan een voorlichtingsbijeenkomst en spraken zich daar uit tegen kinderarbeid in de mijnen. Zij adviseerden zelf ouders hun kinderen niet te laten werken in de mijnen; • In juni 2016 deden 422 kinderen in Kampala, Uganda, werkzaam als huisslaafje, aangifte van kindermisbruik; • De Tanzaniaanse overheid gaf in 2016 voorlichting over kinderarbeid en organiseerde bijeenkomsten waar overheden ouders stimuleerden hun kinderen naar school of beroepsopleiding te sturen.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

De strijd tegen kinderhandel in Afrika Kinderhandel komt in heel Oost-Afrika voor en heeft vele verschillende gezichten. Met name de groeiende stedelijke gebieden hebben een grote aantrekkingskracht op kinderen van het veelal arme platteland. Veel kinderhandel vindt plaats onder valse voorwendselen; kinderen die gelokt worden met beloftes op een beter leven, zoals het volgen van onderwijs, die bij aankomst niet worden nagekomen. Terre des Hommes richt zich zowel op slachtoffers van kinderhandel, als op het beschermen van migrerende kinderen tijdens hun tocht.

Programmaverhaal MOBILISEREN VAN ‘OGEN EN OREN’ BINNEN DE GEMEENSCHAP De sloppenwijken van Kenia’s hoofdstad Nairobi zijn een belangrijke tussenstop en eindbestemming voor slachtoffers van kinderhandel. Het zijn dichtbevolkte wijken, waar kinderen vrij eenvoudig ‘onzichtbaar’ gedwongen te werk worden gesteld. Meisjes komen als hulp in de huishouding terecht; jongens als vuilsorteerder op de enorme vuilnisbelten die grenzen aan de sloppenwijken of als geitenhoeder en manusje-van-alles in de illegale slachthuizen die in de sloppenwijken liggen verborgen. Om slachtoffers te herkennen en te onderscheppen werken wij binnen ons programma met ‘oren en ogen’ binnen de lokale gemeenschappen: zowel lokale vrijwilligers, als vertegenwoordigers van kleinschalige gemeenschapsinitiatieven en -organisaties. Het idee is om een netwerk van lokale informanten op te zetten, dat ook blijft functioneren na afloop van ons programma. Deze informanten zijn allen vrijwilligers. Een eerste activiteit is het mobiliseren van deze lokale informanten en ze te trainen in de principes van de kinderbescherming en in het herkennen van kinderhandel, zodat ze mogelijke gevallen rapporteren aan de instanties. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de lokale autoriteiten, zoals de wijkleider en de kinderbeschermingsbeambte voor de wijk.

Outputresultaten

Een greep uit de outputresultaten van ons werk tegen kinderhandel en onveilige migratie in Oost-Afrika in 2016: • 2.784 slachtoffers en kwetsbare kinderen geholpen om (weer) naar school te gaan; • 58.923 kinderen en 450.947 gemeenschapsleden bereikt met voorlichting over de risico’s van migratie en het belang van onderwijs; • 152 lokale kinderbescherming comités bestaande uit 200 leden ondersteund; • 691 functionarissen van de lokale overheid getraind in kinderrechten en kinderbescherming.

‘Het gaat niet om financiële vergoeding, het gaat om passie. Ieder kind heeft recht op bescherming.” Wijkleider van sloppenwijk tijdens mobilisatiebijeenkomst van lokale informanten in Nairobi - Kenia

Belangrijke outcomeresultaten

• Tijdens de Afrikaanse Dag van het Kind in 2016, demonstreerden 229 kinderen tegen kinderhandel in het Sekela District in Ethiopië; • Vijf media huizen in Kenia zijn in 2016 meer aandacht gaan vragen voor kinderhandel; • Kinderen in Noord Gondar, Ethiopië nemen deel aan anti kinderhandel verenigingen op school. Eind 2016 hebben anti-kinderhandel verenigingen aangifte gedaan van 30 gevallen van kinderhandel; • Lokale NGO’s in Kenia hebben in 2016 zes gevallen van kinderhandel publiek gemaakt.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Kindverhaal ‘Het is 1996. Midden in de nacht overvallen Kony’s rebellen het St. Mary’s College in Aboke, waar ik kostschoolleerling ben. Ze nemen alle meisjes mee met de bedoeling ze te misbruiken als kindbruid of seksslavin. Zuster Rachelle gaat achter de rebellen aan en krijgt 100 leerlingen vrij, van wie ik er een ben. Dertig meisjes worden helaas niet vrijgegeven door de rebellen. Ouders durven hun kinderen niet meer naar St. Mary’s te sturen. Ook ik ga naar een andere school. Daar schelden

docenten en leerlingen ons uit voor Kony’s Wifes. Omdat Terre des Hommes het St. Mary’s College steun is gaan geven, blijft de school open en kan ik weer terugkeren. Ik haal mijn diploma, studeer vervolgens aan de universiteit, ontmoet Jos, trouw met hem en verhuis naar Zaandam. Terre des Hommes heeft veel gedaan voor mij en andere Oegandese oorlogskinderen. Om iets terug te kunnen doen, ben ik nu vrijwilliger in de Amsterdamse Terre des Hommes-winkel.’

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Syrië Irak

rus

Nepal

Jordanië

India

Myanmar

Bangladesh

Laos Thailand

3.3 Ons werk in Azië

Filippijnen Cambodja

Sri Lanka

Indonesië

Facts

Geholpen kinderen per land THAILAND

INDIA

BANGLADESH

FILIPPIJNEN

SRI LANKA

CAMBODJA

NEPAL

JORDANIË

MYANMAR

LAOS

INDONESIË

IRAK I SYRIË

14.742 4.134 8.073

161.427

41.500 40.500

13.221

12.482

TOTAAL AANTAL GEHOLPEN KINDEREN IN AZIË

13.409 3.711

11.275

9.944

Projecten

334.418

KINDERARBEID

MISBRUIK

AANTAL KINDEREN NAAR SCHOOL

93.476

SEKSUELE UITBUITING

AANTAL KINDEREN ONTVANGEN JURIDISCHE BIJSTAND

KINDERHANDEL & MIGRATIE

AANTAL GEMEENSCHAPPEN VOORGELICHT

NOODHULP

AANTAL KINDEREN OPGEVANGEN

8.786 3.569.665 50.600

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

De strijd tegen commerciële seksuele uitbuiting van kinderen in Azië

In Azië neemt commerciële seksuele uitbuiting van kinderen toe, ook via het internet. Terre des Hommes strijdt in negen Aziatische landen tegen deze vorm van uitbuiting. Dit doet de organisatie via preventie, hulp aan slachtoffers en hun families, maar ook via lobby richting de overheid en bijvoorbeeld de reisbranche. Zo kregen 1.617 kinderen in Sri Lanka, die kwetsbaar zijn voor seksuele uitbuiting, voorlichting over hun rechten.

Kindverhaal Geld en eten. Daar lokt een 63-jarige kindersekstoerist jongens mee tijdens zijn frequente bezoeken aan de Nepalese hoofdstad Kathmandu. Daarna vergrijpt hij zich aan de kinderen in zijn hotelkamer. Eén van de slachtoffers is een 14-jarige jongen, ‘John’ (gefingeerde naam, red.). Eenmaal in de hotelkamer probeert de jongen tevergeefs aan de man te ontsnappen. ‘Als je naar de politie gaat, worden we beiden gearresteerd’, dreigt de man. En dus houdt John zijn mond. Tien dagen later neemt John toch iemand in vertrouwen over wat hem is overkomen. Dat hij seksueel is misbruikt, realiseert hij zich nog niet helemaal. De politie wordt ingeschakeld en onderneemt direct actie. Ze arresteren de dader in zijn hotel. Hij ontkent in het hotel te verblijven en iets met John te maken te hebben. Hij zegt dat de jongen hem valselijk beschuldigt. Maar uit onderzoek van de politie blijkt het tegendeel en de dader bekent uiteindelijk. Zijn zaak loopt nog. De lokale partner van Terre des Hommes biedt John een veilig onderkomen, waar hij therapie en medische

Outputresultaten

zorg krijgt. Hij pakt de mogelijkheid met beide handen aan om een vaktraining te volgen, zodat hij niet langer op straat hoeft te leven.

‘Als je naar de politie gaat, worden we beiden gearresteerd’

Een greep uit de outputresultaten van ons werk tegen commerciële seksuele uitbuiting in Azië in 2016: • 35.191 kinderen die risico lopen om slachtoffer te worden van commerciële seksuele uitbuiting, gaan (weer) naar school; • 806 families, van wie de kinderen risico lopen om seksueel te worden uitgebuit, nemen deel aan een social enterprise; • 3634 functionarissen van de politie en rechterlijke macht zijn getraind in kinderbescherming en in het toepassen van kindvriendelijke ondervragingstechnieken; • Er zijn drie lesmethodes ontwikkeld, waarin we uitleggen hoe kinderen veilig kunnen internetten; • 3.166 slachtoffers van (online) kindersekstoerisme krijgen psychosociale hulp; • 635 samenwerkingsverbanden met diverse bedrijven zijn wij aangegaan om kindersekstoerisme en online seksuele uitbuiting aan te pakken.

Belangrijke outcomeresultaten

• In Indonesië heeft tijdens de Internationale dag van het Kind, het kinderforum tegen commerciële seksuele uitbuiting van kinderen zich publiekelijk tegen CSEC uitgesproken; • 38 vrouwen uit 8 dorpen in India, hebben in 2016 besloten hun kind niet als seksslaafje af te staan aan het Devadasi systeem. Dit is een religieus gebruik in delen van Zuid India, waarbij ouders hun dochter ‘uithuwelijken’ aan een godheid of een tempel. Het zogenaamde huwelijk fungeert vervolgens als vrijbrief voor seksuele uitbuiting van deze jonge kinderen door hogere kasten. De 38 vrouwen lieten, in plaats van een opname in het Devadasi systeem, hun dochters onderwijs volgen. Dit was mogelijk met gewonnen inkomsten uit projecten van Terre des Hommes.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

De strijd tegen kindermisbruik in Azië In Bangladesh trouwt 17 procent van de meisjes voor hun 15e verjaardag ... De helft van de kinderen in India zegt wel eens seksueel te zijn misbruikt... De oorzaken zijn complex, maar hebben te maken met armoede, de achtergestelde positie van meisjes en de invloed van tradities en religie. Terre des Hommes richt zich op het voorkomen van kindhuwelijken en misbruik in India en Bangladesh. Daarnaast helpen wij meisjes, die al getrouwd zijn, de juiste keuzes te maken als het gaat om bijvoorbeeld het krijgen van kinderen. Zo besloot kindbruid Bithy zichzelf voorlopig te behoeden voor zwangerschap.

Kindverhaal DROOM EN SCHANDE

Als de ouders van Bithy (15) via via horen dat hun dochter verkering heeft met een jongen van 24 jaar uit een nabijgelegen dorp, besluiten ze het meisje direct uit te huwelijken. De schande voor het gezin is anders te groot. Hun droom dat hun enige kind een goede opleiding volgt en lerares wordt, gaat in rook op. Bithy trekt na het huwelijk direct in bij haar schoonouders en haar man, die nog studeert. Ze mag niet meer naar school en wordt onder druk gezet om snel zwanger te worden. Maar Bithy is hier nog niet klaar voor. De lokale partner van Terre des Hommes in Bangladesh komt in contact met het meisje, haar man en schoonfamilie. Ze betrekt hen bij bijeenkomsten waarin families via onder meer video’s en theater voorlichting krijgen over de gevaren van kindhuwelijken en de rechten van kinderen. Bithy’s man doet mee aan speciale trainingen voor echtgenoten en hij wordt samen met zijn jonge vrouw verwezen naar een gezondheidscentrum waar het stel informatie over anticonceptie krijgt. Nu, twee jaar later, gaat Bithy – hoewel haar man en schoonfamilie het hier in

Outputresultaten

het begin niet eens mee waren - weer naar school. Ze doet nog steeds actief mee aan de voorlichtingsactiviteiten en de partner van Terre des Hommes bezoekt haar regelmatig thuis om vinger aan de pols te houden. Bithy’s man gebruikt nu

voorbehoedsmiddelen. Bithy wil voorlopig niet zwanger worden en hoopt dit tot na haar 20e uit te kunnen stellen. ‘Mijn leven is veranderd. Ik hoop dat ik de droom van mijn ouders om lerares te worden, alsnog kan laten uitkomen.’

Programmaverhaal IMAGE

Bithy doet mee aan het programma IMAGE. Dit is het eerste programma in Bangladesh speciaal voor getrouwde meisjes. Het programma betrekt niet alleen de meisjes, maar óók hun echtgenoten en schoonfamilies. Het is het eerste programma dat voor media-aandacht zorgt, juist voor deze onzichtbare, vergeten groep kinderen. Minister Ploumen die het trainingscentrum heeft bezocht sprak hierover: ‘Iedereen moet deze verhalen kennen. Het is erg belangrijk dat er een gedragsverandering komt.’

EEN STEM VOOR KINDBRUIDEN

‘Soms vraag ik me af waarom ik deze fout heb gemaakt. Als ik verder was gegaan met school, was mijn leven een stuk makkelijker geweest. Ik wist toen niet veel van het leven. Daarom dacht ik dat het beter zou worden als ik zou trouwen.’ Sukhi (16) is één van de kindbruiden die over haar leven vertelt in een serie video’s. Bekijk de video’s op www.tdh.nl/een-stem-voor-kindbruiden

Een greep uit de outputresultaten van ons werk tegen kindermisbruik in Azië in 2016 : • 209.154 mensen hebben we voorgelicht over kindermisbruik; • 5.521 slachtoffers van kindermisbruik gaan naar school; • 8.638 families van kwetsbare kinderen kregen training over hoe ze hun inkomen kunnen vergroten (waardoor hun kinderen minder risico lopen op uitbuiting); • 3.698 kinderen kregen psychosociale hulp.

Belangrijke outcomeresultaten

• In het Kurigram district in Bangladesh heeft de lokale overheid 8 kindhuwelijken voorkomen met behulp van de kindertelefoon; • In mei 2016 zijn in 68 dorpen in India speciale teams opgezet om kinderen te beschermen tegen uitbuiting; • In Bangladesh hebben zogenaamde Change Makers de lokale overheid zo ver gekregen dat zij in 2016 4 kindhuwelijken voorkwamen.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Programmaverhaal NOODHULPVERLENING IN ALEPPO

Terre des Hommes verleent noodhulp omdat in noodsituaties kinderen extra kwetsbaar zijn voor uitbuiting. TDH werkt onder andere in Syrië. Deze hulp wordt geboden via de zusterorganisatie in Italië. Hoofd van de Humanitaire Operatie in de Syrische Crisis, Bruno Neri van Terre des Hommes Italië, bezocht in augustus 2016 Aleppo. ‘De situatie die ik zag in de bezette gebieden en vooral in Aleppo, was dramatisch. Kinderen en hun families verkeren in een catastrofale situatie. Hun levens zijn in gevaar.’ Terre des Hommes heeft samen met haar lokale partners bijna elfduizend voedselpakketten uitgedeeld aan vluchtelingen in

Aleppo. Daarmee zijn evenveel families geholpen, dat neerkomt op ruim 54.000 mensen, waaronder bijna 22.000 kinderen. Een pakket bevat voldoende basisvoedsel voor een familie om zes weken van te leven. Daarnaast heeft Terre des Hommes drie kindvriendelijke ruimtes ingericht waar kinderen en vrouwen psychologische steun krijgen. Terre des Hommes bereikt hiermee 7.000 mensen. In Homs voert de organisatie een speciaal pilotproject uit voor kinderen met een beperking. Hierdoor krijgen 300 kinderen - waarvan een ledemaat is geamputeerd - psychotherapie, medische zorg en psychologische steun. Ook bieden wij deze zorg aan hun ouders aan.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Nederland

3.4 Ons werk in Europa

Oekraïne

Italië Griekenland Malta

Facts

Cyprus

Geholpen kinderen per land ITALIË

MALTA

CYPRUS

GRIEKENLAND

OEKRAÏNE

NEDERLAND

3.235 *

7.901

TOTAAL AANTAL GEHOLPEN KINDEREN IN EUROPA

11.136

ZuidSoedan Oeganda

Projecten

Ethiopië Kenia

Tanzania

SEKSUELE UITBUITING

Outputresultaten *) In deze landen zijn in 2016 voornamelijk activiteiten uitgevoerd die indirect het leven van kinderen verbeteren bijvoorbeeld het opleiden van trainers, of vonden afrondende activiteiten plaats waardoor geen concrete cijfers te noemen zijn. **) In Nederland zijn we eind 2016 gestart met het programma WATCH Nederland. Concrete resultaten worden in 2017 zichtbaar

NOODHULP

Een greep uit de outputresultaten van onze noodhulp in Europa in 2016: Zimbabwe • 11.036 kinderen geholpen door middel van bescherming, psychosociale hulp en recreatie activiteiten; • 100 kinderen die voedselpakketten of schoon drinkwater hebben gekregen.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

De strijd tegen seksuele uitbuiting van kinderen in Nederland

Programmaverhaal Watch Nederland

Iedere dag worden in ons land tieners in auto’s, kelders, garageboxen, hotels of op andere verborgen locaties gedwongen tot seks tegen betaling. Deze vorm van mensenhandel moet stoppen. Daarom zijn Terre des Hommes, Fier en het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel gestart met WATCH Nederland, een innovatief offensief tegen minderjarigenprostitutie, dat bestaat uit een Landelijk Meldpunt en een Observatie & Actie Unit.

Landelijk Meldpunt WATCH Nederland

Bij WATCH Nederland kan iedereen terecht: slachtoffers, familie, verzorgers, vrienden en kennissen en iedereen die een vermoeden heeft van seksuele uitbuiting van minderjarigen zoals loverboyproblematiek. WATCH Nederland neemt signalen serieus, verwijst indien nodig door naar de juiste instanties en werkt samen met

Terre des Hommes heeft het bedrijf Tracks Inspector ingeschakeld voor twee programma’s: Sweetie 2.0 (opsporen en afschrikken gebruikers webcam kindersekstoerisme) en WATCH Nederland (aanpak seksuele uitbuiting van minderjarigen in Nederland). Hans Henseler is directeur bij Tracks Inspector en is enthousiast over de samenwerking: ‘Het team van Tracks Inspector heeft ervaring met de ontwikkeling van software voor opsporingsdiensten die eenvoudig bediend kan worden, die schaalbaar en beveiligd is en die op aparte servers kan functioneren. Terre des Hommes is weliswaar geen opsporingsdienst maar in het Sweetie 2.0 programma is het de

de Observatie & Actie Unit om meldingen nader te onderzoeken en te delen met de politie.

Observatie & Actie Unit

Deze unit volgt meldingen op en verricht proactief onderzoek. Met web crawlers wordt online naar verdachte seksadvertenties gespeurd. Verder zet de unit lokprofielen in op webfora, social media en in chatboxen met als doel ronselende tienerpooiers tegen de lamp te laten lopen. Ook plaatst de unit lokadvertenties, waarmee klanten met een voorkeur voor ‘zo jong mogelijk’, van hun anonimiteit worden beroofd. Wekelijks draagt de unit dossiers met strafbare feiten over aan een expert van de Nationale Politie. WATCH Nederland monitort elke casus, totdat de dader(s) zijn opgepakt en de slachtoffers bevrijd. WATCH Nederland wordt gesteund door diverse bedrijven, ngo´s en charitatieve instellingen, waaronder de Nationale Postcode Loterij, Porticus en de Janivo Stichting.

bedoeling dat de uiteindelijke software later gebruikt gaat worden door opsporingsdiensten. Daarom is niet alleen de ontwikkeling van de Sweetie 2.0 software interessant maar ook de fase daarna waarin Terre des Hommes de software beschikbaar wil stellen aan politiediensten over de hele wereld.’ ‘Op dit moment is de Sweetie 2.0 software operationeel. Vooraf was het spannend of het zou lukken de conversatie van Sweetie te automatiseren. De conversatie is zeker niet perfect, maar toch wordt er volop gepraat met Sweetie. Voor Terre des Hommes is het nog spannend of de wijze waarop de software nu wordt ingezet echt preven-

Noodhulp in Europa

Bijna wekelijks zijn ze in het nieuws. Overvolle boten met vluchtelingen op de Middellandse Zee. Ternauwernood gered, of juist niet. Het Faro-project van Terre des Hommes biedt al sinds 2011 opvang in Sicilië aan gevluchte en migrerende kinderen en hun ouders die de overtocht overleefd hebben. Ruim 177.000 vluchtelingen kwamen in 2016 aan, waaronder een groeiend aantal kinderen zonder ouders of begeleiders, zo merkt Terre des Hommes: bijna 25.000 in heel 2016, een verdubbeling ten opzichte van 2015. Het werk van Terre des Hommes in de vier havens en de opvangcentra van Sicilië, maar ook rond het centraal station van Milaan, blijft daarom dringend nodig. De TdH teams richten zich met name op alleenreizende kinderen en families met kinderen. We hebben het afgelopen jaar 3235 kinderen praktische steun kunnen geven, zoals kleren, eten en drinken, maar ook eerste psychologische hulp en juridische hulp. We gaan hier in 2017 mee door.

tief werkt. Maar nu al blijkt dat de ontwikkelde software een handig gereedschap is voor onderzoekers die onder valse identiteit in chatrooms en via instant messaging, targets willen identificeren. Als zodanig kan Sweetie 2.0 veel succes opleveren voor politiediensten over de hele wereld. Daarnaast is duidelijk dat het Sweetie 2.0 project het oude Sweetie succes doet herleven. Er is volop belangstelling door de voortreffelijke communicatie van Terre des Hommes rondom het onderwerp. Op die manier doet Sweetie 2.0 niet alleen in de chatroom maar ook in de media en zelfs in de politiek haar werk.’

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Kindverhaal Wurry Jallow (19) werd door Terre des Hommes opgevangen in het Faro-project op Sicilië, waar hij aankwam na een tocht over de Middellandse Zee. ‘Ik heet Wurry Jallow. Ik kom uit Gambia en ben nu 19 jaar. Ik hou er van om met mijn Italiaanse vrienden te gaan skaten. Ik ben de oudste van elf kinderen. Als mijn ouders aan het werk waren op de markt, paste ik op mijn broertjes en zusjes. Twee jaar geleden ben ik uit Gambia vertrokken, op zoek naar een betere toekomst. Ik heb mijn familie nu twee jaar niet gezien, maar ik spreek hen wel vaak via de telefoon of skype. Dankzij Terre des Hommes kon ik een training volgen om tandartsassistent te worden. Mijn stagebegeleider zag al snel dat ik hier goed in ben en er talent voor heb. Zij heeft me voorgedragen voor de studiebeurs van Terre des Hommes, om me verder te specialiseren. Ze bood ook aan om me hierbij te blijven begeleiden. Ik was intens gelukkig, toen ik hoorde dat ik de beurs zou krijgen! In februari ben ik begonnen, de cursus duurt een jaar. In die tijd moet ik ook de taaltoets halen voor de Italiaanse taal. Ik heb grote plannen voor de toekomst; ik wil graag terugkeren naar mijn land en onze bevolking helpen, want in Gambia bestaat geen efficiënte gezondheidszorg.’

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

3.5 Wat hebben we geleerd in 2016 In 2016 heeft Terre des Hommes een meta-analyse uitgevoerd van alle evaluaties in de periode 2012-2015. Hieruit hebben wij de belangrijkste geleerde lessen verzameld waar we ons beleid voor de komende jaren op afstemmen.

COMMERCIËLE SEKSUELE UITBUITING

• De combinatie van het verschaffen van onderwijs en ondersteuning bieden via rechtshulp heeft ervoor gezorgd dat meer slachtoffers van seksuele uitbuiting hun opleiding hebben afgerond. • Beroepsopleidingen blijken effectief te zijn bij het rehabiliteren van slachtoffers.

KINDERARBEID

• In de strijd tegen kinderarbeid is het van belang om niet uitsluitend de focus te leggen op de slachtoffers, maar juist ook op hun familie om succesvol in onze hulpverlening te zijn.

KINDERMISBRUIK

• In India hebben beroepsopleidingen voor jonge vrouwen, vanwege het verhogende effect op het gezinsinkomen, ervoor gezorgd dat zij minder kwetsbaar zijn voor kindhuwelijken. • Bij onze lobbywerkzaamheden is het werken met ‘change agents’ (gemeenschapsleden die belangrijke componenten van kinderbescherming promoten onder de overige leden van de gemeenschap) effectief gebleken: change agents kunnen met gezag en vanuit ervaring de eigen gemeenschap overtuigen om de rechten van kinderen te respecteren. • Via voorlichting over kinderrechten in scholen neemt niet alleen de weerbaarheid van kinderen toe, maar ook het aantal aangiften van kindermisbruikzaken.

KINDERHANDEL

• Het karakter van kinderhandel verandert en raakt meer verweven met migratie; bijvoorbeeld kinderhandel in de vorm van arbeidsmigratie. • In het tegengaan van kinderhandel is het aanbieden van beroepsopleidingen minder succesvol gebleken. Interventies zullen zich daarom meer richten op voorlichting, educatie en inkomensgenererende activiteiten.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

4. Hoe zijn wij zichtbaar geweest?

4.1 Ons verhaal

Terre des Hommes kan alleen bestaan door continue aan haar zichtbaarheid te werken. Particulieren, bedrijven en overheden moeten weten waar Terre des Hommes voor staat en waar ze mee bezig is. Alleen dan kunnen ze bepalen of, wanneer en hoe ze Terre des Hommes steunen. De communicatiestrategie van Terre des Hommes richt zich op: • vergroten naamsbekendheid; zo trekken we de aandacht van nieuwe en bestaande belanghebbenden; • behouden bestaande donateurs; met resultaatgerichte communicatie verhogen wij de betrokkenheid van onze belanghebbenden; • impactvolle communicatie middels innovatieve communicatiemiddelen; op deze manier vergroten wij de impact van onze campagnes en bereiken we nieuwe doelgroepen.

4.2 Campagnes

Noodhulp Syrië

De oorlog in Syrië is de grootste humanitaire ramp van onze tijd. Een miljoen kinderen heeft dringend gezond eten nodig. Wat waren de resultaten van deze campagne? Terre des Hommes heeft op 5 oktober een extra mailing verstuurd naar 51.700 donateurs en gevers met de vraag te doneren voor de kinderen in Syrië. De opbrengst van deze mailing betrof in 2016 € 114.432,-.

Seksuele uitbuiting van kinderen in Nederland

In 2016 is er campagne gevoerd om aandacht te vragen voor seksuele uitbuiting van kinderen in Nederland door loverboys en hun klanten.

Mica

In mei en juni 2016 voerde Terre des Hommes campagne om aandacht te vragen voor kinderarbeid in de Indiase mica-industrie. Wat waren de resultaten van deze campagne? Via online banners, digitale abri’s, posters en advertenties in onder meer Metro riep TDH Nederlanders op een petitie te tekenen. 11.406 Nederlanders gaven hier gehoor aan. De campagne zorgde voor veel verkeer naar de website: mei 2016 was met 47.116 bezoekers de beste maand sinds de Sweetie-campagne in 2013. Vooral Facebook bleek een effectief kanaal voor de petitie. Ook zegde één van de grootste micaproducenten het Chinese bedrijf Kuncai € 500.000,- steun aan Terre des Hommes toe. Tenslotte werd een internationaal mica platform opgericht waarbij diverse belanghebbenden zich aansloten.

Wat waren de resultaten van deze campagne? Een fondsenwervende campagne met een looptijd van 3 weken - van half november tot aan begin december - heeft geleid tot een enorm bereik van 3,7 miljoen unieke personen, zeer hoge bezoekersaantallen op de website met in november een absoluut record van 86.700 bezoekers. De campagne heeft geleid tot 9.194 ondertekende petities waar we opvolging aan zullen geven met als doel informeren en fondsenwerven (deze resultaten zijn bij de afronding van dit jaarverslag nog niet bekend). De campagne heeft tot 63 directe online donaties geleid.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

4.3 Communicatiemiddelen

Terre Magazine

Via het Terre Magazine informeren wij donateurs en betrekken wij hen bij het werk van Terre des Hommes. Het magazine verschijnt drie keer per jaar in print en online. De tweede uitgave was dit jaar een speciale uitgave in verband met het vijftigjarig bestaan van Terre des Hommes. Oplage Terre Magazine 2016: 1: 67.000 2: 75.000 3: 76.000

Nieuwsbrief

In 2016 had Terre des Hommes 55.978 nieuwsbriefabonnees. Er werd maandelijks een nieuwsbrief verstuurd.

Het aantal unieke bezoekers van de website steeg van gemiddeld 26.089 per maand in 2015 naar 35.709 per maand in 2016.

Social Media

Het aantal volgers van Terre des Hommes op social media steeg naar:

(2015: 22.013)

1.250 volgers (2015: 897)

• Ieder jaar besteedt Terre des Hommes veel aandacht aan haar jaarverslag om op heldere wijze haar jaaractiviteiten te verantwoorden aan haar achterban. Voor de particuliere donoren maakt Terre des Hommes een samenvatting van het jaarverslag, die wij digitaal of in print versturen, conform de wens van de donoren. Ook maken we een krachtig video-verslag in beeld en met geluid. • Daarnaast verzorgt Terre des Hommes regelmatig rapportages en programma-updates conform de wensen van haar overige publieksdoelgroepen. • Voor de projecten die de Nationale Postcode Loterij steunt, realiseren wij jaarlijks per project een voortgangsrapportage. Van de door de overheid gefinancierde projecten geven wij tussentijdse updates en jaarlijkse rapportages.

Metro

Sinds april 2016 verschijnt er wekelijks een branded content-advertentie in Metro met een dagelijks bereik van circa. 1.3 miljoen. Elke laatste vrijdag van de maand tonen wij ons werk in een uitgebreide rubriek.

Free publicity

Website

39.176 volgers

Jaarverslag en rapportages

4.899 volgers (2015: 4.003)

1.322 connecties (2015: 933)

Terre des Hommes komt ook in 2016 geregeld in het nieuws. In mei haalt de kinderrechtenorganisatie het nieuws met een verontrustend rapport over kinderarbeid in de micamijnen in India. Onder andere Radio 1 en het Reformatorisch Dagblad pikken het verhaal op. Later besteden ook The Guardian en the Thomson Reuters Foundation aandacht aan het onderwerp. In augustus is er een piek in media-aandacht naar aanleiding van de start van het Watch Nederland programma. Alle nationale kranten besteden aandacht aan het programma, Radio 1, BNR en 538 interviewen Terre des Hommes en zowel het RTL Nieuws als het NOS journaal besteden er een item aan. Sweetie blijft voor nieuws zorgen: in oktober pakken media (Radio 1, BNR, RTL Nieuws) het verhaal op dat de politie in Nederland Sweetie niet in kan zetten. In december is er juist aandacht voor de toestemming van de Tweede Kamer voor een amendement dat de inzet van

Sweetie toch mogelijk maakt. Deze doorbraak is grotendeels te danken aan lobby van Terre des Hommes. Daarnaast is er geregeld aandacht voor Nederlanders die kinderen misbruiken in het buitenland (Bas R. in Cambodja), het werk van de Watch-teams in Azië die kindersekstoeristen opsporen, de visie van directeur Albert Jaap van Santbrink op internationale adoptie en de fototentoonstelling van Pim Ras.

Direct Mail In 2016 zijn in totaal zes direct mails verstuurd naar onze achterban: drie maal met het Terre Magazine (gedeeltelijk met een giftverzoek), een bedankmailing met vier kortingsbonnen, een noodhulpmailing voor Syrië en een fondsenwervende mailing om kindbruiden weer in de schoolbanken te krijgen. Totale inkomsten in 2016 uit direct mail is € 550.719,-.

4.4 Evenementen 50-jarig bestaan

Terre des Hommes markeerde haar 50-jarig bestaan met twee inhoudelijke bijeenkomsten: één voor zakelijke relaties en sponsoren (met onder meer Nobelprijswinnaar Kailash Satyarthi) en de ander voor vrijwilligers en particuliere donateurs.

Nalaten Ook vonden er in Hortus Leiden en het Toverlantaarnmuseum in Zeist twee bijeenkomsten plaats over nalaten aan Terre des Hommes.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Foto-expositie Pim Ras

De foto-expositie van fotograaf Pim Ras over de schendingen van kinderrechten rondom de Olympische Spelen in Rio de Janeiro zorgde voor ruim 4.000 bezoekers. Ook was er uitgebreide media-aandacht voor de tentoonstelling: 13 items/artikelen in diverse landelijke printmedia- en radio, waaronder een spread (2 volle pagina’s) in het AD met een bereik van ca. 1.5 miljoen.

4.5 Fondsenwerving Welke keuzes maken we tussen inkomstenbronnen? We investeren het meest in de particuliere markt, de zakelijke markt, de winkels en de Nationale Postcode Loterij. Daarnaast zetten we in op samenwerking met andere partijen op strategisch niveau om subsidies te verkrijgen.

Particuliere acties

Foto-expositie Shelter

Fotografe Alex Koeleman heeft een indringende expositie samengesteld met zwart-wit foto’s gemaakt van Cambodjaanse en Filipijnse meisjes die seksueel uitgebuit zijn. Omdat de meisjes voor hun veiligheid en privacy niet herkenbaar in beeld mochten komen, dragen zij maskers. De fotografe koos bewust voor ‘feestelijke’ maskers als symbool voor een nieuwe, betere toekomst. Bij de opening in het Humanity House in Den Haag voerde directeur Albert Jaap het openingswoord, waren er fragmenten te zien van de film ‘Lilet Never Happened’ en was er een discussie met projectleider Hans Guijt over de aanpak van seksuele uitbuiting van kinderen in Azië.

De acties voor de private markt zijn vaak lucratief. Het gaat daarbij om huis aan huis marketing, werving op evenementen (vaak met VR-ervaring), het upgraden van donateurs (donateurs motiveren hun gift te verhogen), win back acties (donateurs die zijn gestopt weer terughalen).

Zakelijke markt

We werken steeds meer volgens de mica-methodiek: via gedegen onderzoek leggen we problemen in een productieketen bloot, vervolgens zoeken we de samenwerking met bedrijven om samen kinderuitbuiting aan te pakken. Zo gaan we bijvoorbeeld samen met micaproducent Kuncai kinderuitbuiting uit de productieketen halen. Terre des Hommes brengt kennis over kinderrechten en ervaring met het halen van kinderen uit uitbuitingssituaties en Kuncai levert kennis van de productieketen en co-financiering. Deze methodiek willen we in de toekomst ook in andere sectoren toepassen. We maken daar veel geld en mankracht voor vrij.

Terre des Hommes-winkels

De winkels genereren elk jaar weer een aanzienlijke bijdrage. Het is een laagdrempelige regionale manier om bij te dragen aan de fondsenwervende doelstelling. Via de inzet van meer dan 2.000 vrijwilligers kunnen we bovendien op eenvoudige wijze ons werk onder de aandacht brengen bij onze achterban.

Nationale Postcode Loterij

We werken al ruim twintig jaar met de Nationale Postcode Loterij samen. We kunnen het geld binnen bepaalde kaders inzetten zoals we zelf wensen. Daardoor konden we de strijd tegen kinderuitbuiting aanzienlijk opschalen. Waarop baseren we onze keuzes? Onze keuzes zijn gebaseerd op de return on investment (ROI). Voor elk fondsenwervend middel maken we een berekening: hoeveel kost het ons en hoeveel krijgen we er voor terug? In 2016 zetten we de volgende fondsenwervende middelen in:

Direct dialogue (events) en VR

In 2016 zijn er 3.923 donateurs geworven via deur-aan-deur-werving met een gemiddeld toegezegde jaarwaarde van zo’n €94,-. De VR Experience is ingezet als wervingsmiddel op beurzen, festivals, braderieën en op straat. Op die wijze zijn er 1.696 donateurs geworven met een gemiddeld toegezegde jaarwaarde van € 81,45.

Telemarketing

• In 2016 hebben we een relatief grote zogenoemde winback-campagne gedaan. Hierbij werden personen die in het verleden donateur van Terre des Hommes waren, gebeld met het verzoek om de steun aan Terre des Hommes te hervatten. Via deze weg zijn er 520 donateurs ge-/herworven met een gemiddelde jaarwaarde van € 59,-. • Maar liefst 1.031 donateurs hebben naar aanleiding van een telefoongesprek hun vaste bijdrage met gemiddeld € 36,57 per jaar verhoogd. • Personen die ons actief met losse giften steunen, hebben we telefonisch benaderd met de vraag ons met een maandelijkse bijdrage te steunen. Via deze actie hebben 216 personen besloten een vaste bijdrage te leveren van gemiddeld € 60,26 op jaarbasis.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Terre des Hommes-winkels

Onze winkels genereren met de werkgroepen jaarlijks een vaste bron van inkomsten (€ 1.274.127 in 2016) en zorgen voor lokale en regionale bekendheid. Activiteiten van de winkels in 2016: • We hebben drie nieuwe winkels geopend in Gouda (februari), Roosendaal (april) en Heerlen (mei); • Vier winkels - in Deventer, Leeuwarden, Zoetermeer en Zwolle - hebben een restyling gehad en zijn ingericht volgens onze nieuwste huisstijl;

• Er zijn vier winkels verhuisd naar een andere locatie: Arnhem, Groningen, Rotterdam en Zundert; • Helaas zijn er ook twee winkels afgevallen: Kampen en Heerlen. Ondanks een enthousiast team vrijwilligers is het in Kampen na drie jaar niet gelukt om ruim boven de kosten uit te komen; in Heerlen was er een tekort aan vrijwilligers om de winkel draaiende te houden; • Leeuwarden en Wageningen vierden beiden hun 10-jarig bestaan en de winkel in Amsterdam bestond vijf jaar.

In 2016 zijn er ook weer vele acties georganiseerd door winkels en werkgroepen. Enkele voorbeelden hiervan zijn: modeshows georganiseerd door diverse Terre des Hommes-winkels, een grote kunstveiling in Den Bosch, rommel-en kerstmarkten, een TOP2000 café in Tilburg met diverse muzikale gasten die belangeloos voor Terre des Hommes optraden en de (fiets) dorpentocht in Walcheren.

4.6 Wie helpen ons bij ons werk? KINDEREN

DONATEURS

JUSTITIE EN POLITIE

NATIONALE POSTCODE LOTERIJ

BEDRIJVEN

LOKALE PARTNERS BREDE PUBLIEK

OVERHEID NATIONAAL EN INTERNATIONAAL GEMEENSCHAPPEN PERS INSTITUTIONELE FONDSEN

Pers

In 2016 zijn we regelmatig in het nieuws geweest. We hebben de pers geïnformeerd over nieuwe initiatieven en zijn vervolgens benaderd om de nieuwe programma’s of standpunten toe te lichten in de media.

Lokale programmapartners

Dit jaar is het aantal programmapartners teruggebracht naar 69 consortia, waarin 170 unieke partners werkzaam zijn. Met trainingen en andere vormen van kennisoverdracht verhogen we de kwaliteit van de samenwerkingsverbanden. Op die manier bouwen wij aan capaciteit, waardoor het kwaliteitsniveau van de uitvoering van onze programma’s steeds een tree omhoog gaat.

AMBASSADEURS

Donateurs, major donors, schenkingen

Bijna 70.000 donateurs helpen ons bij ons werk. We betrekken hen op verschillende manieren en informeren hen over de behaalde resultaten. In november is het jaarlijkse tevredenheidsonderzoek verstuurd naar in totaal 12.000 donateurs. In totaal vulde 682 donateurs de vragenlijst in. Een aantal bevindingen: • De tevredenheid met Terre des Hommes is gestegen naar een 8,0 in 2016 (van een 7,7 in 2015). • Het overgrote deel van de donateurs vindt een telefonisch of schriftelijk bedankje niet belangrijk. • Een snelle en correcte afhandeling van vragen van donateurs vinden de donateurs zeer belangrijk. • Uitnodigingen voor tentoonstellingen en films gerelateerd aan het werk van Terre

VRIJWILLIGERS

TERRE DES HOMMES MEDEWERKERS

des Hommes stelt men op prijs, meer nog dan donateursbijeenkomsten. • Meer dan de helft van de donateurs vindt het zeer belangrijk dat Terre des Hommes regelmatig in de media te zien of te horen is. Via soortgelijke onderzoeken betrekken wij niet alleen donateurs bij ons werk, maar kunnen wij onze werkwijze en middelen aanpassen en verbeteren. Aan de feedback van onze donateurs hechten wij veel waarde.

Vrijwilligers

Terre des Hommes werkt met een groeiend aantal vrijwilligers. Dit jaar hebben we zelfs met meer dan 2.000 vrijwilligers gewerkt. De meesten zijn werkzaam in onze winkels. Wekelijks worden zij op de hoogte gehouden van de initiatieven van Terre des Hommes.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

De nieuwe Terre des Hommes-ambassadeurs zijn:

Daniel Montero Real balletdanser bij Het Nationale Ballet

Roelof Hemmen journalist bij BNR Nieuwsradio

Dolores Leeuwin voormalig presentatrice Klokhuis

Brooke Newman balletdanseres bij Introdans

Ambassadeurs

Dit jaar zijn we gestart met het werven van nieuwe ambassadeurs om het draagvlak in de media voor Terre des Hommes te vergroten en de bekendheid van onze activiteiten via dat podium onder de aandacht te brengen. We zijn trots dat we een aantal nieuwe ambassadeurs bereid hebben gevonden ons werk te steunen. Het is belangrijk dat zij op de hoogte gehouden worden van onze programma’s en hoe wij te werk gaan, zodat zij met bagage onze boodschap verspreiden.

Nationale Postcode Loterij

• Onderzoek naar de afschrikkende werking van het sturen van waarschuwingen.

Al 21 jaar steunt de Nationale Postcode Loterij Terre des Hommes. Dankzij de jaarlijkse steun heeft Terre des Hommes grootschalige en baanbrekende projecten gerealiseerd die de strijd tegen kinderuitbuiting een enorme impuls geven.

Terre des Hommes gaat zorgvuldig om met de communicatie van de projecten die gesteund worden door de Nationale Postcode Loterij. Daarbij benoemen wij altijd de belangrijke bijdrage van deze betrokken belanghebbende.

In 2016 werkten wij samen aan:

Bedrijven en Foundations

De afronding van Project WATCH: • het opsporen van kindersekstoeristen in Azië in vijf landen; • het professionaliseren van de lokale opsporingsteams; • de doorbraak met arrestaties van kindersekstoeristen uit Australië, Frankrijk, Denemarken, Amerika en Saoedi Arabië. Doorontwikkeling van Sweetie naar Sweetie 2.0 • Een rapport over verschillen in wetgeving voor het gebruik van lokprofielen als Sweetie; • Opsporing van online kindermisbruikers; • Gebruikmaken van innovatieve kunstmatige intelligentie;

In 2016 steunden de GSRD Foundation, Stichting Dioraphte en ASML Foundation ons werk tegen de ergste vormen van kinderarbeid in Bangladesh. De Stichting Dioraphte steunde ons werk tegen kinderarbeid in Oeganda. QolorTech en de Chinese bedrijven Kuncai en Fast Forward steunden onze strijd tegen kinderarbeid in de mica-mijnen. Daarnaast waren we blij met de initiatieven van de Boer Groep| Curitas, Euro Pool Group, Coop, de Frits Schrouff Foundation, de Johanna Donk-Grote Stichting, het New Future Fund, Stichting 10 September en Stichting Flexi-Plan. Via programma-updates, overleg en bezoeken aan de programma’ s houden we hen op de hoogte van de door hen gesteunde projecten.

Nelson Munyiri de eerste internationale ambassadeur

Roelof heeft zich al ingezet voor de WATCH Nederland-campagne, Daniel en Nelson hebben opgetreden tijdens het jubileum van ons 50-jarig bestaan en Brooke is betrokken geweest bij de productie van Terre Magazine van november 2016. Dolores start in 2017 met haar activiteiten.

Er zijn verschillende bedrijven die Terre des Hommes niet met geld maar in natura steunen, zoals XS4ALL en WebIQ, die onze programma’s Sweetie en Watch Nederland ondersteunen. Ook zijn er verschillende vertalers die tegen gereduceerd tarief of gratis Terre des Hommes helpen.

Buitenlandse Zaken en lokale overheden

De allianties waar wij deel van uitmaken die met steun van de overheid grote programma’s uitvoeren informeren de betrokken overheden via tussentijdse evaluaties en rapportages.

Politie en justitie

Voor het programma Watch Nederland onderhouden we directe contacten met de Nationale Politie. Wij onderzoeken meldingen over mogelijke loverboys. Bij serieuze meldingen zetten wij de informatie door naar mensenhandelspecialisten van de Nationale Politie. Ook in landen als de Filippijnen onderhouden we contacten met politie en justitie. In informele gesprekken houden we contact met mensen bij het Openbaar Ministerie. Deze informatie nemen we mee bij het uitstippelen van ons beleid voor onze programma’s en lobby richting de overheid.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

In 2016 waren onze vertrouwde ambassadeurs te zien: • als het gezicht van de mica-campagne (Thekla Reuten); • bij optredens van onze winkels en het Terre des Hommes-gala (3JS). Thekla Reuten actrice

Collega-organisaties

3JS nederpop-trio

Collega-NGO’s ontmoeten we tijdens fora. Ook werken we nauw samen in een aantal allianties. Regelmatig is er contact op managementniveau en dat zorgt ervoor dat we op de hoogte zijn van elkaars activiteiten en zien wij tijdig kansen wanneer we elkaar kunnen versterken.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

5. Hoe zijn wij georganiseerd?

Met wereldwijd 96 medewerkers en meer dan 2.000 vrijwilligers zetten wij ons dagelijks in om kinderuitbuiting wereldwijd te stoppen. Hoe wij dit organiseren en hoe wij kwaliteit en veiligheid borgen, zetten wij hieronder voor u uiteen.

5.1 Organisatiestructuur en medewerkers Terre des Hommes Nederland is een zelfstandige stichting die bestaat uit het hoofdkantoor in Den Haag en twee regiokantoren in Nairobi en Phnom Penh. Daarnaast zijn er 45 Terre des Hommes winkels in Nederland die als zelfstandige stichtingen actief zijn. De opbrengsten van de winkels komen ten goede aan Stichting Terre des Hommes Nederland. Terre des Hommes Nederland is lid van de Terre des Hommes International Federation (TDHIF) waarin 11 zelfstandige Terre des Hommes landenorganisaties verenigd zijn. Samen zijn zij wereldwijd werkzaam in 69 landen met een totaal budget van ruim â&#x201A;Ź 155 miljoen*. Terre des Hommes Nederland is zeer actief in meerdere werkgroepen binnen de internationale organisatie. *cijfer 2015

TDHIF is actief in Canada, Denemarken, Zwitserland, Italie, Duitsland, Nederland, Spanje, Frankrijk, Luxemburg kantoren TDHIF

Het managementteam - onder leiding van de Algemeen Directeur - is verantwoordelijk voor het besturen van de stichting. Zij is verantwoordelijk voor de strategie, het beleid en het realiseren van de doelstellingen zoals die zijn vastgelegd in het strategisch meerjarenplan en de jaarplannen. Dit alles onder het toeziend oog van de Raad van Toezicht. Na het vertrek van de Financieel Directeur in de loop van 2016 is er gezien de grootte van de organisatie voor gekozen om de tweekoppige directie te laten vervallen en de functie onder het managementteam te laten vallen.

landen waar we actief zijn met TDHIF

Managementteam

De directeur vormt samen met Hoofd Finance, Hoofd Marketing & Communicatie en Hoofd Programmaâ&#x20AC;&#x2122;s het managementteam van Terre des Hommes.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Managementteam

MT Albert Jaap van Santbrink Algemeen directeur

MT Carel Kok Algemeen directeur (ad interim*) * Per 13 maart 2017 is Carel Kok wegens ziekte van dhr. Van Santbrink als tijdelijke vervanger aangesteld voor deze functie

Verandering inrichting van de organisatie

Eind 2016 is aangekondigd dat Terre des Hommes de interne organisatie op het kantoor in Den Haag anders gaat inrichten. Hierdoor vervalt een aantal functies. Deze reorganisatie was noodzakelijk, om meer bestedingen voor de programma’s mogelijk te maken. De afgelopen jaren is het aantal medewerkers gegroeid, terwijl de inkomsten niet structureel zijn toegenomen. Geen toelichting, maar zoals eerder gezegd: dit zijn de woorden van AJ, ik wil daar niet vanaf wijken. In 2015 en 2016 is bovendien veel geïnvesteerd in het verbeteren en efficiënter maken van de organisatiestructuur, het monitoren van de programma’s, de CRM- omgeving en de financiële administratie waardoor minder functies nodig zijn. Ook zullen in de regio’s in het eerste kwartaal van 2017 een aantal landenkantoren gesloten worden, waar de portfolio te klein is. De programma’s worden vanuit de regiokantoren bestuurd.

Slecht nieuws

Eind 2016 kregen wij het bericht dat onze Algemeen Directeur Albert Jaap van Santbrink in verband met ziekte voor langere tijd afwezig zal zijn. Zijn functie wordt ingevuld door een interim directeur. Wij hopen Albert Jaap snel weer op kantoor te mogen begroeten.

MT Liesbeth Zonneveld Hoofd Programma’s Regio Azië Regio Afrika Regio Europa

MT Sander Hanenberg Hoofd Marketing & Communicatie

MT Sacha van Ulft* Hoofd Finance & ICT * Per 1 februari 2017 is Sacha van Ulft aangesteld voor deze functie.

Kerncijfers 2016

Medewerkers

Hoofdkantoor Regio’s

Aantal FTE’s ultimo 2016 34,5 (2015: 32,1)

58 (2015: 76)

Aantal medewerkers ultimo 2016

58 (2015: 76)

Vrijwilligers

38,0 (2015: 37)

Terre des Hommes werkt met vrijwilligers in haar winkels. Deze groep van inmiddels 2.064 personen runt onze 45 winkels.

Afdeling Programma’s Ondersteuning van de noodhulpcoördinator.

Stagiaires

Er zijn meer vrouwen dan mannen werkzaam binnen de organisatie: 40% man en 60% vrouw. Binnen de organisatie is sprake van een grote diversiteit aan nationaliteiten omdat wij in de regio’s met lokale staf werken. In totaal heeft ruim 65% een niet-Nederlandse nationaliteit.

Met de inzet van stagiaires krijgen specifieke onderwerpen extra aandacht. Het bieden van goede begeleiding en een leerzame plek is onze bijdrage. In 2016 hebben we de volgende stageplaatsen in kunnen vullen: Afdeling Finance Onderzoek naar het delen van kennis en het borgen van informatie van een NGO, zowel binnen haar organisatie als met externe belanghebbenden. Welke strategieën en middelen zijn daarvoor geschikt? Afdeling Programma’s Onderzoek naar Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en kinderarbeid.

Verhouding personeel

Ziekte

Het ziekteverzuimpercentage op het hoofdkantoor bedroeg 3,5% in 2016 (2015: 3,27%). Het kort verzuim ligt, net als voorgaande jaren, ruim beneden de 1%. Human Capital Care ondersteunde ook in 2016 de verzuimbegeleiding.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

5.2 Veiligheid en klachtenmanagement Klokkenluidersregeling

Terre des Hommes beschikt over een klokkenluidersregeling die het mogelijk maakt voor zowel werknemers als derden (ernstige) misstanden met betrekking tot Terre des Hommes te melden. In 2016 zijn er geen nieuwe meldingen binnengekomen met betrekking tot het functioneren van projectpartners in één van de landen waar Terre des Hommes werkzaam is.

Vertrouwenspersoon

Terre des Hommes werkte in 2016 met een interne vertrouwenspersoon die elf keer door medewerkers geraadpleegd is. Medewerkers hebben de behoefte uitgesproken om naast de interne persoon, een externe persoon en in iedere regio een vertrouwenspersoon aan te stellen. De procedure hiervoor wordt in 2017 gestart.

Klachten

Terre des Hommes kent een klachtenprocedure voor derden. Onze definitie van een klacht is: ‘Iedere mondelinge of schriftelijke uiting van ongenoegen van een instelling, bedrijf of persoon, gericht aan Terre des Hommes, waarin deze zijn beklag doet over het beleid dan wel gedragingen van Terre des Hommes en door betreffende derde als klacht wordt aangeduid.’ In 2016 zijn er 69 klachten ontvangen (2015: 28). De toename in het aantal klachten komt door een aanpassing van de klachtenbehandelingsprocedure. In voorgaande jaren werd gecheckt of de persoon de klacht als officieel in ons systeem wilde indienen. In de loop van 2015 is besloten dat iedere melding direct als officiële klacht aangemeld wordt. Zo worden alle vragen serieus en met dezelfde aandacht opgepakt.

In 2016 kregen we de volgende klachten: • 11 klachten betroffen de winkels; • 22 klachten sloegen op de marketing & communicatieactiviteiten van Terre des Hommes; • 7 klachten betroffen de hoogte van het salaris van de Algemeen Directeur; • 14 klachten hadden betrekking op de incasso-activiteiten; • 2 klachten werden ontvangen van een derde over het functioneren van programmapartners in een land waar Terre des Hommes werkzaam is. Deze klachten zijn door een onafhankelijke externe partij in onderzoek genomen. Voor 1 klacht is inmiddels rapport uitgebracht en de conclusie was dat niets duidt op onregelmatigheden met betrekking tot het functioneren van projectpartners. Het is Terre des Hommes niet gelukt in contact te komen met deze klager. De andere klacht is nog in onderzoek; • 6 klachten over onze aandachts gebieden; • 7 klachten over posten mailadressen. Oplossing 64 klachten zijn naar tevredenheid van de klagers opgelost, 5 klagers bleven ontevreden.

Fraude

In 2016 zijn er geen fraudegevallen geconstateerd bij Terre des Hommes.

Child Safeguarding Policy

De veiligheid van kinderen staat bij ons centraal. Daarom zijn onze ‘child safeguarding’-maatregelen een essentieel onderdeel van ons werk. Terre des Hommes heeft een Child Safeguarding Policy met een onderliggende gedragscode om ervoor te zorgen dat geen enkel kind schade ondervindt van ons en medewerkers van onze partners, vrijwilligers of aan ons gelieerde partijen zoals consultants en journalisten. Drie ‘child safeguarding focal points’ in de organisatie zorgen ervoor dat alle medewerkers en partners zich bewust zijn van dit beleid en de uitvoering ervan. Dit jaar lag de focus op het verbeteren van de ‘child safeguarding’-structuren en de capaciteit van het personeel. Alle belangrijke documenten werden bijgewerkt en nieuwe medewerkers werden getraind.

Er zijn twee gevallen met betrekking tot ‘child safeguarding’ gemeld die beide naar tevredenheid zijn opgelost. In 2016 is Terre des Hommes Nederland, als ledenorganisatie van de Terre des Hommes Internationale Federatie, bekroond met een Level 1 certificering voor de bescherming van kinderen na evaluatie door het wereldwijde kinderbeschermingsnetwerk Keeping Children Safe.

5.3 Kwaliteitsborging Als één van de eerste organisaties in Nederland is Terre des Hommes gecertificeerd voor de nieuwste versie van de ISO 9001 norm, de ISO 9001:2015. Éen van de belangrijkste wijzigingen in de nieuwe versie van de norm is de vraag of de organisatie de context waarin ze haar werk doet volledig begrijpt, haar strategie en beleid daarop aanpast, risico’s kan signaleren en daar beheersmaatregelen op kan toepassen. Een organisatie wordt geacht zowel naar interne als externe factoren te kijken die invloed op de kwaliteit van haar werk kunnen hebben. Om dit keurmerk te krijgen, heeft Terre des Hommes geïnvesteerd in het opzetten van een hoogwaardig kwaliteitsmanagementsysteem. Dit systeem legt de processen vast waarmee Terre des Hommes continu in de gaten kan houden hoe het staat met onze dienstverlening. Mocht er onverhoeds een keer iets niet goed gaan, dan zijn er strakke protocollen om de fout te signaleren, de oorzaak op te sporen en verbetermaatregelen door te voeren. Op die manier blijven we ons verbeteren.

Betrokkenheid management

Een ander belangrijk aandachtspunt in de certificering is de betrokkenheid van het management. Ook hier scoort Terre des Hommes goed. Het management neemt de verantwoordelijkheid voor de effectiviteit van het kwaliteitsmanagementsysteem en is nauw betrokken bij het kwaliteitsbeleid en de integratie daarvan in de organisatie. Op elk niveau heeft de organisatie meetbare relevante actuele kwaliteitsdoelen, die gecommuniceerd, gemonitord, vastgelegd en bewaakt worden. Medewerkers op het hoofdkantoor en in de regio’s zijn getraind op basis van het nieuwe kwaliteitssysteem.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

5.4 Risicomanagement Strategie

Risico‘s kunnen zich op allerlei gebieden voordoen: bijvoorbeeld onze organisatie in Nederland en in de keuzes die we maken in onze regio- en landenkantoren. Voor elk risico maken we jaarlijks een inschatting van de kans dat het zich voordoet en de impact op de organisatie, dit proces is onderdeel van onze jaarlijkse planningscyclus. Tussentijds wordt deze risicomatrix regelmatig besproken en geactualiseerd en waar nodig additionele acties ondernomen om deze risico’s te beheersen. Minimaal één maal per jaar wordt de risico inventarisatie inclusief de te nemen acties besproken in de Raad van Toezicht. De grootste risico’s betreffen de afhankelijkheid van de overheidsfinanciering en de particuliere donoren. Voor beiden geldt dat de effectiviteit van de uitvoering van onze projecten van essentieel belang is. Het geld moet goed en effectief besteed worden. Op basis van onze ‘Theory of Change’ selecteren wij projecten die langdurig en duurzaam aan onze doelstellingen bij zullen dragen. Een minder groot maar niet te verwaarlozen risico is de versterkende concurrentie die onze kringloopwinkels ondervinden. We hebben doorgerekend hoe groot de te verwachten schade zou kunnen zijn en zijn van mening dat onze continuïteitsreserve, in combinatie met diverse andere maatregelen die we dan zullen nemen, voldoende is om de ergste tegenvallers op te vangen. De hoogte van de continuïteitsreserve voldoet op dit moment aan de door ons gestelde eisen, en is ruim binnen de door het CBF gestelde maximum.

Operationeel

De operationele risico’s betreffen voor een deel de mensen waarmee we werken. Voor onze eigen medewerkers hebben wij

een ‘code of conduct’ die de beleidsvrijheid bepaalt. Er zijn vastgestelde richtlijnen tegen corruptie, omkoping en fraude uitgewerkt. In deze ‘code of conduct’ is een procedure opgenomen over handelen bij overtreding van de richtlijnen. Tevens is er een klokkenluidersregeling voor die gevallen waarbij bij een medewerker van Terre des Hommes een vermoeden bestaat van oneigenlijk gebruik van gelden of andere misstanden. In 2016 is van deze klokkenluidersregeling geen gebruik gemaakt. Daarnaast kan of door gedragingen van onze eigen mensen of door feiten die van buiten op onze organisatie komen een negatief beeld bestaan over Terre des Hommes. De kans dat dit risico zich voordoet is niet groot, maar de impact kan enorm zijn. Voor die gevallen waarbij door publiciteit verkeerde beeldvorming over Terre des Hommes dreigt te ontstaan, is een mediaprotocol opgesteld en zijn woordvoerders aangewezen. Deze worden periodiek getraind.

marketing en donoradministratie, geeft een solide basis om de processen efficiënt en betrouwbaar uit te kunnen voeren. Alle applicaties draaien ‘in the cloud’ dus het risico van ontbrekende back up’s en continuïteit is hierdoor nihil.

Om de effectiviteit van onze programma’s te monitoren heeft Terre des Hommes is 2016 het pakket PMEasy volledig uitgerold. Hiermee kan de kwantitatieve voortgang van alle projecten ieder kwartaal worden gerapporteerd, en indien noodzakelijk bijgestuurd.

In 2016 hebben we de laatste stappen gezet in het automatiseren van onze projectmanagementsystemen. Al onze partners, landen- en regiokantoren en het hoofdkantoor zijn aangesloten op deze systemen en rapporteren allemaal op dezelfde manier. Hierdoor is het goed mogelijk overzicht te houden en bij te sturen indien nodig.

Financieel

De ontvangen gelden die nog niet aan de doelen besteed kunnen worden, worden over verschillende banken en deposito’s verspreid. Het uitgangspunt van het beleid is zekerheid en beschikbaarheid. Rendement is van secundair belang.

Verslaggeving

Het eerder genoemde PMEasy rapporteert de voortgang van alle projecten, voor de financiële rapportage is in 2016 het pakket Exact ingevoerd. De combinatie van deze twee pakketten gecombineerd met het pakket Salesforce voor de

5.5 Integriteit In 2016 is door KPMG een onderzoek gedaan naar de integriteit van de organisatie. Alle medewerkers, zowel in Nederland als in de regiokantoren zijn geïnterviewd. Op basis van acht cultuurelementen (soft controls) is de organisatie in kaart gebracht. De conclusie is dat op het punt ‘betrokkenheid’ zeer hoog wordt gescoord. Een aandachtspunt voor de organisatie is de ‘aanspreekcultuur’, die verbeterd dient te worden.

5.6 ICT

Daarnaast zijn we in 2016 overgestapt van vele projecten naar vijf programma’s. We hebben per thema projecten samengevoegd tot programma’s om zo meer synergie te creéren en de impact van ons werk te vergroten. Ook komt dit het managen van ons werk ten goede. We zijn in 2016 verder gegroeid in het cocept van een papierloos kantoor: wij werken allemaal in de cloud. Hierdoor is de communicatie tussen de landenkantoren, regiokantoren en het hoofdkantoor sterk verbeterd.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

6. verantwoording Raad van Toezicht

Terre des Hommes is houder van het CBF-keurmerk. Een bewijs van goedkeuring toegekend door het Centraal Bureau fondsenwerving. Terre des Hommes werkt daarnaast ook met een Raad van Toezicht, die in 2016 onder nieuwe aansturing kwam van Maarten Koopman.

Raad van Toezicht 2016

De Raad van Toezicht bestaat conform de statuten tenminste uit 5 personen die benoemd worden voor een periode van 4 jaar. Na het verstrijken van deze periode kunnen de leden maximaal 2 maal worden herbenoemd voor een periode van ten hoogste 4 jaren. In het boekjaar 2016 zijn Rob Ruijter (Voorzitter) en Paul Nobelen (Vice voorzitter) beiden wegens het verstrijken van hun laatste ambtstermijn per 23 maart 2016 afgetreden. Maarten Koopman is per 8 april 2016 benoemd als lid en eveneens per 8 april 2016 benoemd tot Voorzitter van de Raad van Toezicht. De huidige Raad van Toezicht bestaat uit:

Maarten Koopman - Voorzitter, Remuneratiecommissie Managing Partner bij DIF aangesteld in: 2016- einde RvT termijn: 2028

DaniĂŤlle Smits van Waesberghe - Lid Adviseur marketing en communicatie aangesteld in: 2005 - einde RvT termijn: 2017

Arent van Wassenaer van Catwijck - Auditcommissie (lid) Eigenaar The Faithful Goose aangesteld in: 2009 - uiterste datum einde RvT termijn: 2021

Pim Oomens - Auditcommissie (voorzitter) CFO en lid RvB Stork Technical Services Holding BV aangesteld in: 2012 - uiterste datum einde RvT termijn: 2024

Mieke van Laarhoven - Lid Advocaat van Laarhoven Legal Service aangesteld in: 2013 - uiterste datum einde RvT termijn: 2025

RenĂŠe van Kessel-Hagesteijn - Remuneratiecommissie (lid) Directeur gebied MaGW, NWO, zakelijk directeur (NIHC) aangesteld in: 2013 - uiterste datum einde RvT termijn: 2025

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Beoordelen van beleid

De Raad van Toezicht (RvT) is het hoogste orgaan van de Stichting Terre des Hommes Nederland. De RvT stelt het door de directie te voeren beleid vast. De uitvoering ervan wordt continu beoordeeld. Ook is de RvT sparringpartner van de statutaire Directeur en het Managementteam voor diverse zaken. De Algemeen Directeur/MT bracht in 2016 maandelijks verslag uit aan de RvT en had in 2016 vier keer een bespreking.

Vergoeding

De leden van de RvT van Terre des Hommes hebben in 2016 geen vergoeding ontvangen - ook niet voor eventueel gemaakte reiskosten. Zij hebben geen zakelijke relatie met Terre des Hommes. Twee leden van de Raad van Toezicht hebben dit jaar een bezoek gebracht aan onze locatie in Nairobi. De kosten voor deze reis zijn volledig door henzelf betaald.

Wat heeft de Raad van Toezicht besproken, gedaan en goedgekeurd in 2016? • Vier vergaderingen: 23 maart, 15 juni, 12 september en 13 december; • Twee financiële auditvergaderingen: 4 april en 7 september; • Goedkeuring van het jaarverslag en de jaarrekening 2015 en bespreken van het accountantsverslag; • Goedkeuren jaarplan 2017-03-20 PWC heeft de controle voor het boekjaar 2015 uitgevoerd en verslag gedaan aan de auditcommissie. In het najaar heeft de interim controle voor het afgelopen boekjaar plaatsgevonden; • Goedkeuring vertrekregeling financieel directeur; • Goedkeuring reorganisatie. De belangrijkste onderwerpen en gebeurtenissen die dit jaar aan de orde kwamen: • het vertrek en opvolging van de financieel directeur (Irvin wekking) en de daarmee verband houdende aanpassing van de managementstructuur (van 2-hoofdige directie naar 1 directeur);

• reorganisatie met het doel de overheadkosten substantieel te reduceren; • invulling van de directiefunctie welke ontstaan is als gevolg van het feit dat A.J. van Santbrink getroffen is door een ernstige ziekte waardoor hij de facto van begin december j.l. niet actief kon blijven werken. Het afgelopen boekjaar was in meerdere opzichten een bewogen jaar voor Terre des Hommes. Nadat de directie in nauw overleg en met instemming van de Raad van Toezicht had besloten de overheadkosten in binnen- en buitenland terug te brengen naar het gemiddelde niveau van de vijf voorgaande jaren, is in het laatste kwartaal van het afgelopen boekjaar een ingrijpende reorganisatie doorgevoerd. Eind december bereikte ons het schokkende nieuws dat onze directeur Albert Jaap van Santbrink getroffen bleek te zijn door een ernstige ziekte. Albert Jaap is inmiddels met de hem zo kenmerkende strijdvaardige, positieve en optimistische instelling een intensief behandelingstraject ingegaan. Mede namens alle medewerkers en overige stakeholders wensen wij Albert Jaap en zijn gezin heel erg veel sterkte in deze strijd. Daar het de verwachting is dat Albert Jaap zich het grootste deel van 2017 volledig zal richten op zijn behandeling heeft de Raad besloten de hierdoor ontstane vacature in te vullen. Per 13 maart 2017 is Carel Kok benoemd tot statutair directeur voor bepaalde tijd. Wij hebben er groot vertrouwen dat Carel de juiste man is om Terre des Hommes in deze situatie te leiden.

Dank

De Raad van Toezicht dankt de directie, alle medewerkers in binnen en buitenland, onze vrijwilligers, onze donateurs, onze sponsoren, onze institutionele sponsoren, de Nationale Postcode Loterij, al onze Ambassadeurs voor hun enorme en toegewijde inzet en resultaten in het afgelopen jaar. Namens de Raad van Toezicht van de Stichting Terre des Hommes Nederland Maarten Koopman - Voorzitter

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

7. Financiële middelen

Door de concurrentie binnen de NGO wereld zijn wij genoodzaakt altijd kritisch te kijken naar de manier waarop we ons geld uitgeven. Zodra wij mogelijkheden voor verbetering zien, gaan wij daar meteen mee aan de slag. We werken continu aan vernieuwing en willen met onze nieuwe programma-aanpak meer synergie creëren en de impact van ons werk vergroten. Door het monitoren van de behoefte van de programma’s in de regio’s en het kijken naar de effectiviteit van onze programma’s zetten we onze middelen zo efficiënt mogelijk in.

Kosteneffectiviteit programma’s 2016 De onderstaande tabel geeft een overzicht van de kosteneffectiviteit van Terre des Hommes’ interventies op een aantal outputindicatoren. Voor drie outputindicatoren zijn de kosten afgezet tegen het aantal beneficianten en zo is een kostprijs per beneficiant berekend.

Indicator

Regio

Kosten

Geholpen kinderen

Kosten/resultaat

# kinderen dat onderdak heeft verkregen # kinderen dat rechtshulp ontving

Azië Afrika

2.462.407 806.676

49.610 7.413

49.64 108.82

Azië 369.978 Afrika 32.047

# kinderen dat deelnam aan Azië 1.644.817 voorlichtingsactiviteiten Afrika 275.559

8.719 531 918.338 82.167

42.43 60.35 1.79 3.35

Uit de tabel kan geconcludeerd worden dat de uitvoering van programma’s in Afrika veel kostbaarder is dan de uitvoering van programma’s in Azië. In Afrika implementeren we minder programma’s en bereiken we daardoor minder kinderen met wel dezelfde personele bezetting als in Azië. Om de kosten in Afrika omlaag te brengen hebben we daarom eind 2016 besloten om twee landenkantoren in Afrika te sluiten.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Jaarrekening 2016 Balans 31 december 2016 31 december 2015 ACTIVA 01. Materiële vaste activa

1.335.323

1.532,263

01. Materiële vaste activa doelstelling

133.307

02. Financiële vaste activa

100.000

03. Vorderingen

4.671.359

5.310.339

04. Liquide middelen

14.752.142

13.643.359

Totaal activa

20.858.824

20.619.268

PASSIVA 05. Reserves

8.359.736

8.175.057

06. Fondsen

672.303

897.990

07. Schulden

Langlopende schulden 2 jaar

12.000

38.543

Langlopende schulden 3 jaar

755.000

Kortlopende schulden

11.814.785

10.752.678

Totaal passiva

20.858.824

20.619.268

Alle bedragen in de tabellen van dit hoofdstuk zijn in euro's.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Staat van Baten en lasten

2016 Begroting 2016

2015

BATEN Baten uit eigen fondsenwerving

8.669,370

11.681.800

11.970.178

Baten uit gezamenlijke acties

7.212

636.632

Baten uit acties derden

2.279.354

2.305.000

6.164.155

Subsidies van overheden

10.255.740

7.980.000

6.222,077

Rentebaten en baten uit beleggingen

230.173

100.000

240.540

Overige baten en lasten

51.562

30.000

99.659

Totale baten

21.493.411

22.096.800

25.333.241

LASTEN BESTEED AAN DOELSTELLINGEN Structurele hulpverlening

10.229.341

12.383.500

14.351.961

Noodhulp en rehabilitatie

3.777.231

2.200.000

3.840.614

Uitvoeringskosten eigen organisatie hulpverlening

- 2.669.079 3.061.678 2.609.964

Bewustwording en voorlichting

1.266.442

1.174.710

1.199.136

Totaal besteed aan doelstellingen

17.942.093

18.819.888

22.001.675

WERVING BATEN Kosten eigen fondsenwerving

2.149.631

1.921.049

2.037.144

Kosten gezamenlijke acties

114.063

114.541

115.117

Kosten acties derden

152.670

184.693

165.921

Kosten verkrijging subsidies overheden

176.473

125.779

119.529

Kosten van beleggingen

25.422

56.013

30.931

Totaal werving baten

2.618.259

2.402.075

2.468.642

BEHEER EN ADMINISTRATIE Kosten beheer en administratie

996.202

818.214

893.885

Totale lasten

21.556.555

22.040.177

25.364.202

OVERSCHOT/TEKORT -63.143 56.623 -30.961

Resultaatbestemming 2016 2015 OVERSCHOT/TEKORT IS TOEGEVOEGD/ONTTROKKEN AAN: Bestemmingsfondsen -247.823 332.317 Reserve materiÃ«le vaste activa doelstelling

-133.306

-121.262

Reserve beschikbaar voor doelstelling

317.986

-242.016

OVERSCHOT/TEKORT -63.143 -30.961

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Algemene toelichting en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Algemeen

De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met Richtlijn 650, fondsenwervende instellingen.

Structuur verslaggevende eenheid Stichting Terre des Hommes Nederland

Stichting Terre des Hommes Nederland heeft tot doel daadwerkelijke en onmiddellijke hulpverlening aan het noodlijdende kind, in zijn omgeving, waar ook ter wereld zonder onderscheid van ras, geloof of politieke gezindheid. Voor de uitvoering van haar activiteiten heeft Stichting Terre des Hommes Nederland (hierna Terre des Hommes) diverse kantoren en rechtspersonen tot haar beschikking. De jaarcijfers van de onderstaande eenheden zijn in de jaarrekening geconsolideerd. Onderlinge vorderingen en schulden zijn geëlimineerd.

Hoofdkantoor

Het hoofdkantoor van Terre des Hommes is gevestigd aan de Zoutmanstraat in Den Haag. Dit is tevens het statutaire adres. Terre des Hommes in bij de Kamer van Koophandel ingeschreven onder nummer 41149287.

Regiokantoren

In de regiokantoren Zuidoost-Azië en Oost-Afrika heeft Terre des Hommes de beschikking over regiovertegenwoordigers die leiding geven aan een lokale staf. De kantoren zijn lokaal, volgens wetgeving in het betreffende land, geregistreerd. In 2016 is besloten een aantal landenkantoren te sluiten, het gaat om de kantoren in Tanzania, Oeganda, Indonesië en Ethiopië. De sluiting hiervan zal in de loop van 2017 worden geëffectueerd.

Nelandeco

In 2004 hebben wij Nelandeco opgericht om in Sri Lanka microkredietprogramma’s te starten waarbij de betrokken projectpartners een terugbetalingsverplichting hebben. Deze rechtspersoon valt volledig onder de verantwoordelijkheid van Terre des Hommes. Nelandeco is in Sri Lanka geregistreerd als Limited Company onder de Companies Act, No. 17 van 1982. In 2013 is gestart met de liquidatie van Nelandeco, omdat het microkredietprogramma is overgedragen aan lokale projectpartners. Het liquidatieproces verliep traag traag vanwege de bureaucratie in Sri Lanka. In het laatste kwartaal van 2016 is de liquidatie afgerond, het overgebleven positief saldo is besteed aan een project in Sri Lanka.

Vrijwilligersgroepen

Ter ondersteuning van de fondsenwervende initiatieven en bewustwordingsactiviteiten van de Stichting Terre des Hommes Nederland waren in 2016 in het land 50 (2015: 52) vrijwilligersgroepen werkzaam namens en onder verantwoordelijkheid van Terre des Hommes. Van deze vrijwilligersgroepen hebben 45 (2015: 45 ) de rechtspersoonlijkheid van een stichting, 5 (2015:6) de rechtspersoonlijkheid van een vereniging en 1 (2015: 1) vrijwilligersgroep is werkzaam als steun

punt; dit zijn vrijwilligersgroepen zonder rechtspersoonlijkheid. Met alle vrijwilligersgroepen zijn overeenkomsten gesloten om te zorgen dat opbrengsten die namens Terre des Hommes geworven zijn, ook daadwerkelijk aan de doelstelling van Terre des Hommes worden besteed.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Waarderingsgrondslagen

De geformuleerde grondslagen hebben betrekking op de jaarrekening als geheel. De waarderingsgrondslagen zijn ten opzichte van het voorgaande jaar niet gewijzigd, tenzij dat als zodanig is vermeld.

Consolidatie

De jaarrekening omvat de financiële gegevens van Stichting Terre des Hommes en de zelfstandige rechtspersonen die onder één naam in de publiciteit treden en ook als zodanig een beroep doen op de publieke offervaardigheid en verder van de entiteiten waarover zij een overheersende zeggenschap kunnen uitoefenen. De jaarrekening omvat de financiële gegevens van de Terre des Hommes winkels, welke integraal onderdeel zijn van Stichting Terre des Hommes. Ultimo 2016 (evenals 2015) zijn de winkels een separate juridische entiteit, welke zijn verwerkt in deze geconsolideerde jaarrekening. Gezien de omvang van deze aparte juridische entiteiten is geen separate enkelvoudige jaarrekening voor Stichting Terre des Hommes opgesteld. Dit is gelijk aan de situatie ultimo 2015. De resultaten van de winkels zijn toegelicht in de bijlagen van de jaarrekening. Het balanstotaal van de winkels bedraagt ultimo 2016 gezamenlijk € 1.100,927 en bestaat voornamelijk uit liquide middelen.

Buitenlandse valuta

Vorderingen, schulden en verplichtingen in buitenlandse valuta zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum. De kosten en baten in vreemde valuta hebben wij omgerekend tegen een gemiddelde koers. De uit de omrekening voortvloeiende koersverschillen zijn opgenomen in de staat van baten en lasten. Transacties in buitenlandse valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. De jaarrekeningen van de regiokantoren luiden in buitenlandse valuta en rekenen wij ten behoeve van opname in de jaarrekening om tegen de geldende koersen per balansdatum. De koersverschillen over het begin- en eindvermogen en over de vermogensmutaties in de loop van het boekjaar nemen wij op in de staat van baten en lasten.

Materiële vaste activa

De materiële vaste activa worden gewaardeerd op de verkrijgingsprijs, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de economische levensduur. De restwaarde van de vaste activa wordt op nihil gesteld. Wij hanteren de volgende afschrijvingstermijnen: • computerapparatuur e.d.: 3 jaar

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

• vervoermiddelen: 4 jaar • kantoorinventaris en verbouwingen: 5 jaar • onroerend goed: 40 jaar

Vorderingen Vorderingen waarderen wij op de geamortiseerde kostprijs.

De Stichting beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde.

Bestemmingsreserve materiële/financiële vaste activa doelstelling Vermogen dat is vastgelegd in activa, en dat direct en volledig wordt aangewend voor het realiseren van de doelstelling, hebben wij in de bestemmingsreserve materiële vaste activa-doelstelling en in de bestemmingsreserve financiële vaste activa-doelstelling opgenomen.

Materiële vaste activa doelstelling Op de materiële vaste activa aangewend in het kader van de doelstelling, wordt als volgt afgeschreven: • hospitaalschepen: 10 jaar De stichting heeft het hospitaalschip buiten gebruik gesteld in 2016 en afgewaardeerd tot nihil.

Financiële instrumenten

Financiële instrumenten omvatten handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financieringsverplichtingen, handelsschulden en overige te betalen posten. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt voor reële waarde. Na de eerste opname waarderen wij financiële instrumenten op de geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode. Financiële vaste activa De financiële vaste activa (leningen) waarderen wij op geamortiseerde kostprijs verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. De Stichting beoordeelt op iedere balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde; de realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. Ten aanzien van de financiële vaste activa zijn geen indicaties van een bijzondere waardevermindering aanwezig. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en direct opeisbare deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Vlottende activa

Voorraden Per balansdatum aanwezige handelsvoorraden, bijvoorbeeld bij vrijwilligersgroepen en andere voorraden zoals welkomstgeschenken voor nieuwe donateurs, nemen wij niet in de balans op, maar brengen wij in het jaar van aanschaf ten laste van het resultaat.

Passiva

Bestemmingsfondsen Bestemmingsfondsen zijn reserves die zijn opgebouwd uit daartoe ingezamelde of verkregen fondsen, die dienen om meerjarige of toekomstige projectactiviteiten te financieren. Onttrekkingen aan de bestemmingsfondsen zijn gebaseerd op de in het desbetreffende boekjaar gedane committeringen, die verband houden met het fonds. Dotaties aan bestemmingsfondsen vinden plaats als er voor een bepaald project of hulpprogramma fondsen zijn ontvangen, die wij pas na het lopende boekjaar aanwenden. Schulden Langlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.

Grondslagen voor resultaatbepaling

Baten en lasten worden in beginsel toegerekend aan de periodes waarop zij betrekking hebben.

Baten

Vaste bijdragen, giften uit acties, giften bedrijven, giften vrijwilligersgroepen en overige baten vrijwilligersgroepen Deze opbrengsten verantwoorden wij in het jaar waarin zij worden ontvangen. Giften bedrijven ten behoeve van specifieke projecten Op basis van het matching-principe verantwoorden wij giften van bedrijven ten behoeve van specifieke projecten in het jaar waarin de lasten van het betreffende project worden verantwoord. Nalatenschappen Baten uit nalatenschappen verantwoorden wij op basis van de (al dan niet voorlopige) vermogensopstelling die bekend is. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten in het boekjaar waarin zij worden ontvangen, worden verantwoord als baten uit nalatenschappen voor zover niet al eerder als bate verantwoord.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Verkopen artikelen (Terre des Hommes-winkels) De opbrengst uit de verkoop van artikelen verantwoorden wij in het jaar waarin de feitelijke verkoop tot stand is gekomen. Samenwerkende Hulporganisaties Inkomsten van de Samenwerkende Hulporganisaties verantwoorden wij in het jaar waarin zij worden ontvangen. Loterijen Als baten worden verantwoord de ontvangen en invorderbare netto-opbrengsten van de loterijen over het desbetreffende boekjaar. De per balansdatum nog te ontvangen bedragen worden als vordering op de balans opgenomen. Subsidies Baten uit subsidies worden toegerekend naar rato van de voortgang van de activiteiten waarvoor de subsidie is toegekend. Resultaat beleggingen Zowel de gerealiseerde als de ongerealiseerde koersresultaten worden in het desbetreffende boekjaar opgenomen in de staat van baten en lasten. De met de beleggingen gemoeide kosten verantwoorden wij afzonderlijk onder ‘kosten beleggingen’ in de staat van baten en lasten. Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende

activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen die als onderdeel van de berekening van de effectieve rente worden meegenomen.

Lasten

Kosten eigen fondsenwerving In de kosten eigen fondsenwerving zijn alle kosten inbegrepen die gemaakt zijn om de totale baten uit eigen fondsenwerving te verwerven: te weten de directe verwervingskosten en de met de fondsenwerving verband houdende uitvoeringskosten eigen organisatie. Uitvoeringskosten eigen organisatie De uitvoeringskosten eigen organisatie zijn te onderscheiden in kosten die verband houden met het verwerven van de baten en in kosten die verband houden met de bestedingen in het kader van de doelstelling. De totale uitvoeringskosten verdelen wij conform de Richtlijn 650 volgens vastgestelde sleutels die berekend zijn op basis van de werkelijke personele bezetting en de tijd die door medewerkers wordt besteed aan de verschillende activiteiten. Deze percentages zijn voor 2016 gewijzigd ten opzichte van 2015, omdat de relatieve inzet van medewerkers door organisatorische veranderingen en wijzigingen in het personeelsbestand veranderd is. Het merendeel van de overhead van Terre des Hommes wordt volgens deze percentages over de kostenrubrieken verdeeld. De percentages voor doorbelasting in 2016 zijn:

Kostenrubriek

2016 2015

Kosten hulpverlening (onderdeel van doelstelling)

21,4%

19,2%

Kosten bewustwording (onderdeel van doelstelling)

20,0%

16,3%

Kosten eigen fondsenwerving

23,6%

25,9%

Kosten gezamenlijke acties

3,1%

3,2%

Kosten acties derden

4,6%

5,2%

Kosten verkrijging subsidies overheden

4,1%

4,4%

Kosten van beleggingen

0,8%

1,1%

Beheer en administratie

22,4%

24,7%

Toelichting • De marketing- en communicatiekosten zijn ondergebracht onder de rubrieken bewustwording en fondsenwerving. Deze zijn over de rubrieken verdeeld op basis van de relatieve inzet van de betreffende medewerkers. • Voor de toekenning van de kosten van de winkels wordt Richtlijn 650 (650.415) gevolgd die aangeeft dat ‘de kostprijs wordt verstaan de inkoopwaarde van de goederen, verhoogd met de op de in- en verkoop drukkende directe (aan derden betaalde) verwervingskosten’. Terre des Hommes heeft een analyse uitgevoerd om te bepalen welke kosten tot de kostprijs gerekend kunnen worden. Hierbij is gekeken naar de kosten die noodzakelijk zijn om de tweedehands goederen te kunnen inzamelen en verkopen. Het betreft hier de kosten van het winkelpand met inrichting, de kosten van de vrijwilligers en de faciliteiten om de goederenstroom te registreren, de verkoop af te kunnen handelen en de gelden te ontvangen. Besteed aan doelstelling Structurele hulpverlening Verplichtingen (committeringen) aan projecten worden geacht te zijn aangegaan wanneer daartoe een besluit is genomen

door directie of Raad van Toezicht. Wij wijzen deze volledig toe aan het jaar waarin het besluit is genomen. Dit besluit is gecommuniceerd met de begunstigde.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Noodhulp en Rehabilitatie Onder de post ‘Noodhulp en Rehabilitatie’ worden committeringen ten behoeve van hulpverlening verantwoord, die direct zijn voortgekomen uit een rampsituatie en waarbij de periode van hulpverlening een periode van drie jaar niet overschrijdt. Ook de hulpverlening, die is mogelijk gemaakt door één of meer acties van de Samenwerkende Hulporganisaties, verantwoorden wij onder ‘Noodhulp en Rehabilitatie’. Alle overige hulpverlening verantwoorden wij onder ‘Structurele Hulpverlening’. Personeelsbeloningen en pensioenen • Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. • De pensioenregeling bij Terre des Hommes betreft een middelloonregeling. De pensioengrondslag is 12 x het maandloon + vakantietoeslag. Terre des Hommes heeft als pensioenuitvoerder PGGM onder de regeling van PFZW (Pensioenfonds Zorg en Welzijn). De dekkingsgraad van PFZW bedroeg ultimo december 2016 90,1% (dit is de stand van de gemiddelde actuele dekkingsgraad over de afgelopen 12 maanden). Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te

verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. • Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen.

Toelichting op de balans per 31 december 2016 01. Materiële vaste activa

Onroerend Goed/ verbouwingen hoofdkantoor en TdH winkels

Kantoorinrichting Regiokantoren Hospitaalboot en apparatuur Abarè hoofdkantoor en TdH winkels

Totaal

AANSCHAFWAARDE Saldo 1 januari 2016 Aankopen

1.753.453 1.614

1.924.786 164.041

304.783

1.167.290

5.150.312

- 165.656

Desinvesteringen

Koersresultaat aanschafwaarde

1.755.067

2.088.827

300.867

1.167.290

5.312.051

-1.063.891

-1.209.600

-177.268

-1.033.983

3.484.742

Saldo 31 december 2016

-3.916 -3.916

AFSCHRIJVINGEN Saldo 1 januari 2016 Afschrijvingen

-91.529

-269.641

- -133.307 -494.477

Desinvesteringen

Koersresultaat afschrijvingen

-1.155.420

-1.479.241

-173.352

-1.167.290

-3.975.302

599.647

609.587

127.515

1.336.749

Saldo 31 december 2016 Boekwaarde 31 december 2016

Toelichting 01 De voornaamste investeringen betroffen het nieuwe ICTplatform waaronder aanschaf en implementatie van kernapplicaties voor programmamanagement. Eind 2016 is dit project afgerond. De investerinten in het ICT platform zijn opgenomen onder de kantoorinrichting en - apparatuur voor een boekwaarde van € 285.000. Deze investeringen zijn deels gedaan in 2015.Sinds 2005 voeren wij in het Amazonegebied in Brazilië een groot gezondheidszorgprogramma uit met het speciaal

3.916

- 3.916

voor dit doel ontworpen en gebouwd schip, de Abare. Ultimo 2016 is het hospitaalschip door Terre des Hommes buiten gebruik gesteld. Derhalve is het actief afgewaardeerd tot nihil.

Bestemmingsreserve materiële vaste activa doelstelling Het saldo van de post materiële vaste activa-doelstelling (€ nihil) is gelijk aan de doelstelling voor de reserve materiële vaste activa.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

02. Financiële vaste activa

LENING U/G STUDIO JUX

TOTAAL

Uitgifte lening

100.000

Stand per 31 december 2016

100.000

Stand per 1 januari 2016

Toelichting 02 Voortvloeiend uit de samenwerkingsovereenkomst tussen Terre des Hommes en Studio Jux is in het jaar 2016 is een lening verstrekt ad € 100.000 ter financiering van werkplekken bij de dochteronderneming van Studio Jux (Be Suited) in Nepal. Over deze lening is geen rente verschuldigd. Vanaf 2018 is een aflossing in drie termijnen overeengekomen, de laatste aflossing zal plaatsvinden in 2020. De lening is gewaardeerd op nominale waarde, deze benadert de geamortiseerde kostprijs. 03. Vorderingen Rente liquide middelen Projecten, Regiokantoren en uitzendingen buitenland Nalatenschappen Vrijwilligersgroepen/winkels vooruitbetaalde kosten Nationale Postcode Loterij Overige giften en subsidies te ontvangen Overige vooruitbetaalde en te vorderen bedragen TOTAAL VORDERINGEN

31 december 2016

31 december 2015

3.564

52.334

1.623.446

8.703

309.358 657.329 69.379

22.054

2.250.000

415.212

2.266.313

400

53.606

4.671,359

5.310,339

Toelichting 03 • De post nalatenschappen betreft het saldo van de bedragen die in het resultaat genomen zijn en de betalingen die hierop ontvangen zijn. • De vordering op de Nationale Postcode Loterij betreft de jaarlijkse bijdrage uit reguliere trekkingen. • De te ontvangen overige giften en subsidies betreffen nog te ontvangen bedragen inzake GAA en Down to Zero. 04. Liquide middelen

31 december 2016

31 december 2015

Kas- en banktegoeden Hoofdkantoor

7.477.414

265.665

Spaarrekeningen

5.476.405 3.725.735

Deposito’s

75.000 8.075.000

De Saint Exupery Fonds

88.516

87.925

Kas- en banktegoeden TdH Winkels

754.627

718.193

Kas- en banktegoeden Regio’s

880.180

770.841

14.752,142

13.643,359

TOTAAL LIQUIDE MIDDELEN

Toelichting 04 Eind december is een deposito afgelopen, waardoor de kas- en banktegoeden incidenteel hoog zijn. Het saldo van de liquide middelen is voldoende om aan de korte termijn-verplichtingen te kunnen voldoen van € 12,3 miljoen (2015: € 10,8 miljoen). Eind 2016 heeft Terre des Hommes een verplichting van € 6,8 miljoen (2015: 10,1 miljoen) aan lokale programmapartners staan.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

05. Reserves Direct beschikbaar Continuïteits Reserve MVA Totaal voor doelstelling reserve doelstelling Stand per 1 januari 2016

4.041,750

4.000.000

133.307

8.175.057

Vrijval reserve doelstelling

133.307

-133.307

Mutatie bestemmingsfondsen

247.822

Resultaat boekjaar

-63.143

4.359,736

4.000.000

8.359.736

Stand per 31 december 2016

Reserves

Beschikbaar voor doelstelling Het vermogen dat direct beschikbaar is voor bestedingen aan de doelstelling bedraagt ultimo 2016 € 4,4 miljoen (2015: € 4,0 miljoen). Gedurende het jaar is, als gevolg van het afwaarderen van de hospitaalboot, de reserve MVA doelstellingen vrijgevallen ten gunste van het direct beschikbaar vermogen. Continuïteitsreserve Terre des Hommes houdt een continuïteitsreserve aan voor de dekking van risico’s op korte termijn en om zeker te stellen dat ook in de toekomst aan de verplichtingen kan worden voldaan. De hoogte van de continuïteitsreserve voldoet aan de richtlijn financieel beheer van Goede Doelen Nederland en mag maximaal 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie bedragen. 06. Fondsen Stand per 1 januari 2016

De Saint Van Breen- Mr. P.J.F. EC Totaal Exupery New Future Scheefhals Bangladesh Fonds Fund Fonds 88.516

753 261.349 547.370 897.990

Bij: Inkomsten

22.151

325

Af: Uitgaven

-20.000

88.516

2.904

261.674

Stand per 31 december 2016

22.476

-228.163 -248.163 319.209

672.303

Toelichting 06 • De Saint Exupéry Fonds (fonds op naam) Tot 31 december 2034 is een bedrag van € 56.723 niet vrij beschikbaar uit hoofde van een notarieel verleden schenkingsakte die bepaalt dat de schenkingsbedragen gedurende 30 jaar als stamvermogen in stand moeten blijven. Slechts de vruchten kunnen direct door Terre des Hommes worden aangewend. • Van Breen – New Future Fund (fonds op naam) De familie van Breen is in 2013 een samenwerking met Terre des Hommes aangegaan voor een looptijd van 5 jaar. In 5 jaarlijkse termijnen van € 20.000 wil de familie een bijdrage leveren aan de hulp aan kwetsbare meisjes in ontwikkelingslanden ter preventie en bestrijding van seksuele uitbuiting van kinderen. Zowel het ingelegde basisvermogen als het rendement is beschikbaar voor besteding aan deze doelstelling. • Mr. P.J.F. Scheefhals Fonds (fonds op naam) Dit fonds is ontstaan uit de nalatenschap van de heer Mr. P.J.F. Scheefhals en is bestemd voor onder meer de bekostiging van projecten ten behoeve van kinderen die slachtoffer zijn van geweld, mishandeling, misbruik, uitbuiting, verstoting of verlating. De bekostiging van de projecten vindt plaats uit de jaarlijks behaalde vermogenswinst en neemt aanvang na een aanloopperiode van minimaal een jaar. • Europese Commissie - Bangladesh Ons kantoor in Bangladesh verkreeg een subsidie van € 750.000 van de EU voor de strijd tegen seksuele uitbuiting van kinderen in Bangladesh. In 2016 is hiervan € 228.161 uitgegeven.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

07. Schulden

31 december 2016

31 december 2015

12.000

38.543

755.000

Langlopende schulden 2 jaar Langlopende schulden 3 jaar Totaal langlopende schulden

12.000 793.543

Kortlopende project verplichtingen 1 jaar Overige kortlopende schulden Regiokantoren Overige kortlopende schulden

7.293.337

9.950.746

481.801

191.911

4.039.647

610.021

Totaal kortlopende schulden

11.814.785

10.752.678

TOTAAL SCHULDEN

11.826.785

11.546.221

Toelichting 07 • De kortlopende schulden betreffen voornamelijk projectverplichtingen die binnen een jaar voldaan moeten worden. • In 2016 is besloten om projecten langer dan een jaar terug te brengen naar projecten binnen één jaar, derhalve zijn deze verplichtingen opgenomen onder kortlopende projectverplichtingen. • De overige kortlopende schulden bevatten vooruitontvangen bedragen á € 2,5 miljoen inzake GAA.

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Rechten Door middel van een (notariële) akte van schenking hebben 1.555 (2015: 1.424) begunstigers van Terre des Hommes voor de komende jaren bijdragen aan Terre des Hommes toegezegd. Met de uit hoofde van deze schenkingsaktes te ontvangen lijfrente-termijnen is in de balans ultimo 2016 geen rekening gehouden. Deze worden in het jaar van ontvangst als inkomsten verantwoord. Met de te verwachten ontvangsten uit hoofde van nalatenschappen, waarvan de omvang op 31 december 2016 nog niet betrouwbaar kon worden vastgesteld, wordt geen rekening gehouden. Naar schatting is hieruit per 31 december 2016 nog een bedrag van ongeveer € 0,6 miljoen (2015: € 1,1 miljoen) aan inkomsten te verwachten; deze nalatenschappen zullen grotendeels in 2017 worden afgewikkeld. In 2016 ontving Terre des Hommes in totaal 27 dossiers met een geschatte waarde van € 0,4 miljoen. Verplichtingen Terre des Hommes staat door middel van een bankgarantie voor 16 winkels (2015: 18 winkels) garant voor drie maanden huur, voor een totaalbedrag van € 67.745,- (2015: € 65.848). Daarnaast zijn er voor 16 winkels concerngaranties afgegeven voor een totaalbedrag van € 69.894,- (2015: 11 / € 49.610). Terre des Hommes huurt vier kopieer/printapparaten bij Grenke finance. Hiervoor is een huurovereenkomst gesloten die eindigt op 1 september 2021. Ultimo 2016 zijn 2 bedrijfsauto’s geleased voor een periode van maximaal 48 maanden. Beide contracten betreffen operationele lease. De wagens worden gebruikt door medewerkers die zich dagelijks inzetten voor de winkels en de vrijwilligers in het land. Overzicht verplichtingen Huur winkels Bedrijfsauto’s Kopieermachines TOTAAL VERPLICHTINGEN

< 1 jaar

> 1 jaar

Totaal

580.539

1.242,542

1.823,081

14.157 24.684 38.841 2.678 10.712 13.390 594.699

1.277.938

1.875.312

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Toelichting op de staat van baten en lasten 2016 Algemeen De baten uit eigen fondswerving zijn lager uitgevallen dan oorspronkelijk begroot, dit is voor een groot deel gecompenseerd door de subsidies van overheden. Daarnaast zijn de kosten voor structurele hulpverlening lager dan begroot, doordat projecten later van start zijn gegaan en daarnaast meer geld dan begroot is uitgegeven aan noodhulp. De uitvoeringskosten van de organisatie voor eigen hulpverlening liggen lager dan begroot door lagere kosten bij landenkantoren van Terre des Hommes. Baten 08. Baten uit eigen fondsenwerving

2016 2015

Vaste bijdragen

4.985.176

5.595,923

Giften uit acties

595.449

195.889

Nalatenschappen

838.099 3.622.072

Spontane giften / overig

144.492

90.674

Totaal particuliere markt

6.563.216

9.504.558

Zakelijke markt en institutionele- en vermogensfondsen

699.186

1.096.590

Totaal zakelijke markt

699.186

1.096.590

Verkoopopbrengsten TdH winkels

1.274.127

1.162.267

Ontvangen giften in Tdh winkels

84.477

107.784

Overige baten TdH winkels

48.364

64.222

1.406.968

1.334.273

Totaal TdH winkels* Regiokantoren TOTAAL BATEN UIT EIGEN FONDSENWERVING

- 34.757 8.669.370

11.970,178

*De resultaten van de winkels worden verder toegelicht in de bijlagen.

09. Baten uit gezamenlijke acties

2016 2015

SHO Nepal

7.212

603.469

SHO Ebola

33.163

Totaal baten uit gezamenlijke acties

7.212

636.632

10. Baten uit acties derden

2016 2015

Nationale Postcode Loterij (reguliere bijdrage) Nationale Postcode Loterij (extra projectbijdrage) Overige Loterijen Totaal baten uit acties derden

2.250.000

3.860.750

29.354

53.405

2.279.354

6.164.155

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

11. Subsidies van overheden

2016

2015

BUZA DRA/Save the children South Sudan

643.311

BUZA DRA/Dorcas Ukraine

654.198

BUZA DRA/Dorcas Ukraine II

435.865

BUZA DRA/Cordaid JHR North Iraq

756.393

BUZA DRA/ZOA JHR Syria

798.806

BUZA DRA/Oxfam JHR Zimbabwe

388.000

BUZA /MFS II 2016

682.443

BUZA/GAA Alliance

2.210.900

BUZA/DtZ Alliance

3.450,817

10.020.733

2.073.416

235.007

4.148.661

10.255.740

6.222.077

Sub: BUZA Overige subsidies Totaal Subsidies van overheden

De post ‘overige subsidies’ betreft toekenningen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken project Image in Bangladesh. BUZA/DTZ Alliance

2016

2015

Totale subsidie

3.579.588

Af: Toegekend aan alliantiepartners

2.384.163

Subsidie Terre Des Hommes

1.195.425

Van de totale subsidie inzake Down to Zero Alliance is een bedrag van € 2.384.163 bestemd voor onze alliantiepartners, dit begrag is opgenomen als kosten van structurele hulpverlening. De subsidie toekomend aan Terre Des Hommes bedraagt derhalve € 1.195.425. 12. Rentebaten en baten uit beleggingen Rente opbrengst rekening courant / spaarrekeningen / deposito’s Rente ontvangen door vrijwilligersgroepen Rente ontvangen door regiokantoren Totaal resultaat rente en beleggingen

2016

2015

198.430

220.566

1.876

3.147

29.687

16.827

230.173

240.540

Toelichting 12 De rentevergoedingen op overige spaarsaldi zijn in 2016 verder gedaald. Samen met een gemiddeld lager saldo op de bankrekeningen zorgde dit voor lagere renteopbrengsten in vergelijking met boekjaar 2015.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

13. Overige baten en lasten

2016

2015

Huuropbrengst

63.813 62.797

Koersresultaat

-12.704 30.053

Overige baten en lasten Totaal overige baten en lasten

453

6.809

51.562

99.659

Toelichting 13 In 2016 is een gedeelte van het kantoorpand onderverhuurd aan CKM (centrum tegen kinderhandel en mensenhandel) en aan International Justice Mission, een stichting die recht verschaft aan slachtoffers van slavernij, seksuele uitbuiting en andere vormen van gewelddadige onderdrukking. Lasten 14. Structurele hulpverlening

2016 2015

AziĂŤ

3.647.003 8.246.813

Oost-Afrika

3.016.686 -136.649

Zuid-Amerika Nederland / Overig

334.503 338.921 3.231.149

4.056,175

Totaal structurele hulpverlening (eigen organisatie)

10.229.341

12.505.260

Oost-Afrika (overmakingen alliantiepartners MFS II)

1.846.701

10.229.341

14.351.961

Totaal structurele hulpverlening

15. Noodhulp en rehabilitatie Eigen Noodhulp

2016 2015 209.948

296.767

Met SHO middelen

776.383

Met subsidie BUZA

3.567.283

2.767.464

Totaal Noodhulp en rehabilitatie

3.777.231

3.840.614

Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum met effect op de jaarrekening 2016.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

18. Kostentoerekening

Hulp-

Bewust-

Fondsen- Gez. acties

Acties

Verkrijging

Beleggen

Beheer &

2016

2015

verlening wording werving derden subsidies admin. werkelijk begroting werkelijk

Structurele Hulpverlening 10.229.341 - - - - - - - 10.229.341 12.383.500 14.351.961 Noodhulp/ Rehabilitatie 3.777.231 - - - - - - - 3.777.231 2.200.000 3.840.614 Totaal hulpverlening 14.006.572 Personeel

- - - - - - - 14.006.572 14.583.500 18.192.575

555.239 516.652 610.142 81.318 119.905 105.885 20.718 586.585 2.596.443 2.392.766 21.093 19.627 23.179 3.089 4.555 4.034

98.391 71.700

69.748

ICT

31.196 29.028 34.280 4.569 6.737 5.966 1.164 32.578 145.516 160.100

372.486

Overige kosten

787 22.028

2.200.116

Huisvesting

818.214

673.752

Totaal hoofdkantoor 784.073 714.168 808.134 108.524 147.132 173.704 25.422 996.148 3.757.305 3.442.780

176.545 148.861 140.533 19.549 15.935 57.820 2.753 354.958

916.955

3.316.102

Regiokantoren 1.885.006 - - - - - - - 1.885.006 2.253.541 1.965.072 Totaal kosten

2.669.079 714.168 808.134 108.524 147.132 173.704 25.422 996.148 5.642.311 5.696.321

5.281.174

Marketing & communicatie - Algemeen

- 509.514 1.088.435 5.538 5.538 2.769

- Winkels

- 42.761 253.062 - - - - 54 295.877 146.125 199.334

Totaal marketing & communicatie Totale lasten

- 552.275 1.341.498 5.538 5.538 2.769

15.780.480 1.266.442 2.149.631 114.063 152.670 176.473

- 1.611.794 1.614.230 1.691.119

54 1.907.672 1.760.355 1.890.453

25.422 996.202 21.556.555 22.040.176

Kengetallen personeel Personeelsbestand Ultimo 2016 bedroeg het aantal medewerkers op het hoofdkantoor 38 (2015: 37); de fte-waarde hiervan is 34,5 (2015: 32,1). In de regio’s bedroeg het aantal medewerkers ultimo 2016 58 (2015: 76). Het totale aantal medewerkers bedroeg 96 ultimo 2016 (2015: 113). In het 4e kwartaal van 2016 heeft een reorganisatie plaatsgevonden waarbij 8,4 fte zijn afgevloeid. Bezoldiging directie Conform Richtlijn 650 worden de personeelslasten van de directie afzonderlijk in de jaarrekening vermeld. Er is sinds augustus 2016 sprake van een eenhoofdige directie. De Raad van Toezicht heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van de bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het beleid wordt periodiek geactualiseerd. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning volgt Terre des Hommes de ‘Regeling beloning directeuren van goede doelen ten behoeve van besturen en raden van toezicht’. De regeling geeft aan de hand van zwaartecriteria een maximumnorm voor het jaarinkomen. De weging van de situatie bij Terre des Hommes vond plaats door de remuneratiecommissie. Dit leidde tot een zogenaamde BSD-score van 470 met een maximaal jaarinkomen van € 124.233,(1FTE/12mnd). De voor de toetsing aan de geldende maxima, relevante werkelijke jaarinkomens van de directie bedroegen voor de heer A.J. van Santbrink (1FTE/12mnd): € 116.751,- Deze beloning bleef binnen de geldende maxima voor een eenhoofdige directie. Het jaarinkomen, de belaste vergoedingen/bijtellingen, de werkgeversbijdrage pensioen, de pensioencompensatie en de overige beloningen op termijn bleef voor dhr. A.J. van Santbrink binnen het in de regeling opgenomen maximumbedrag van € 178.000,- per jaar. De belaste vergoedingen/bijtellingen, de werkgeversbijdrage pensioen en de overige beloningen op termijn stonden bovendien in een redelijke verhouding tot het jaarinkomen. De hoogte en samenstelling van de bezoldiging worden in onderstaande tabel toegelicht.

25.364.202

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Bezoldiging directie Naam

A.J. van Santbrink

I.P. Wekking

A.J. van Santbrink

I.P. Wekking

alg. directeur

fin. directeur

alg. directeur

fin. directeur

Geheel 2016

1/1/16-31/07/16

Geheel 2015

bepaald

Functie Dienstverband Periode Aard (looptijd) Uren parttime percentage

40 40

100

105.325

69.198

104.796

76.359

8.426

5.536

8.384

6.109

3.000

Bezoldiging (EUR) Jaarinkomen • Bruto loon/salaris • Vakantiegeld • Gratificatie Totaal SV lasten (wg deel) Pensieonlasten (wg deel) Totaal bezoldiging

- 116.751

- 74.734

116.180 96.468

9.750

7.767

5.546

14.586

6.831

14.185

9.600

141.087

88.882

135.911

100.614

De pensioenlast betreft het werkgeversdeel van de aan het bedrijfstakpensioenfonds verschuldigde premie. Aan de directieleden zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Onbezoldigde nevenfuncties van de directie: A.J van Santbrink - Vice-voorzitter TDHIF Vaststelling en goedkeuring jaarrekening De Directie van Stichting Terre des Hommes Nederland heeft de jaarrekening 2016 vastgesteld in de vergadering van 01-06-2017. De Raad van Toezicht van Stichting Terre des Hommes Nederland heeft de jaarrekening 2016 goedgekeurd in de vergadering van 19-06 2017.

Overige gegevens Resultaatbestemming Het resultaat wordt verdeeld volgens de resultaatverdeling van paragraaf 6.2 ‘resultaatbestemming’ in de statuten.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

8. Wat willen wij in 2017 bereiken?

Van Multi-Local naar Global Expert Netwerk

De visie en het werk van Terre des Hommes zijn gebaseerd op het Internationale Kinderrechtenverdrag van de Verenigde Naties en de Kinderarbeid conventie van de ‘International Labour Organisation’. Vanaf 2016 levert TdH een actieve bijdrage aan het realiseren van de ‘Sustainable Development Goals’ (SDG’s). Drie van de 17 doelen adresseren rechtstreeks de doelstellingen van Terre des Hommes. Het IVRK, de ILO conventie en de SDG’s vormen het internationale kader waarbinnen Terre des Hommes actief opereert. Onder de hoeveelheid organisaties die zich ook op deze thema’s richten willen wij ons onderscheiden. Met kennis en innovatie willen we een omgeving creëren waarin de noodzaak en bereidheid om kinderuitbuiting te stoppen aanwezig is. Zo willen we bedrijven, overheden, instituten en NGO’s proactief stimuleren aan de slag om kinderuitbuiting te voorkomen en bestrijden. Bedrijven en overheden zien dat het voorkomen van kinderuitbuiting essentieel is voor een duurzame, verantwoorde samenleving en het realiseren van economische en ethisch morele doelen. We werken intensief samen met andere organisaties om deze doelen te realiseren.

We focussen op wat werkt, waar we invloed op hebben en werken samen

Vanuit onze ‘Theory of Change’ werken we aan een wereld zonder kinderuitbuiting. We pakken schrijnende onderwerpen binnen onze thema’s op. Onze stijl is oppakken, aanpakken, doorpakken. Wij zetten zaken in beweging en creëren een setting waarin stakeholders de noodzaak zien, bereid zijn aan te pakken en te verbeteren en TdH als partner steunen. We werken veelvuldig samen met de private sector, overheden en alliantiepartners. We investeren met eigen middelen om onderzoek en programma’s te starten, we zorgen dat derden de uitvoering willen financieren.

De impact moet omhoog

We willen verbeteren en voor de kinderen meer betekenis hebben. In een doeltreffende werkwijze kiezen we voor grotere partners die goed gemonitord kunnen worden en niet voor vele kleine partners die door vele kleine kantoren worden gemanaged. We willen niet in tientallen landen kantoren hebben, maar enkele kantoren die meerdere landen kunnen steunen. We werken nog meer samen met anderen in joint ventures zoals Down to Zero alliance, Girls Advocacy Alliance, Image, Women win, Global Partnership to End Violence against Children, Mica platform, Internationale Federatie Terre des Hommes e.d.

Ratio’s marktconform

De ratio tussen kosten en inkomsten mag maximaal 25- 30% zijn. Bij 20 miljoen werven, mogen wij dus dus maximaal 5 - 6 miljoen euro aan kosten besteden. We streven naar 1 miljoen euro inkomsten per medewerker. De inkomsten moeten we vergroten in Nederland en de landen waar we actief zijn door het maken van keuzes en ons te richten op de onderwerpen waar we goed in zijn. We hebben lef nodig om zaken aan de kaak te durven stellen en de verantwoordelijkheid te durven nemen om ze op te lossen.

Taakstellende fondsenwerving

Fondsenwerving (€ 13 miljoen in 2017) richt zich op werving nieuwe donateurs via direct dialogue (virtual reality, events), behoud van donateurs (de deur op slot via actief relatiebeheer en behoud bureau), private sector (door industrie-aanpak en proactieve aanpak corporate sector), eenduidige proactieve werving van major donors en foundations. Programmamedewerkers (8 miljoen in 2017) krijgen taakstellende opdrachten.

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

SWOT

Met een blik naar de toekomst hebben wij ook voor 2017 onze SWOT-analyse aangescherpt.

De kracht van onze expertise. Externe partijen zien ons steeds meer als sterke samenwerkingspartner

We blijven een kleine organisatie

Institutionele fondsenwerving biedt platform om ons werk te ondersteunen

Mondiale ontwikkelingen

Sterktes

• 50 jaar ervaring en goed imago • Relevant partnernetwerk • Internationale Federatie (nauw betrokken bij strategie en campagnes) • Innovatief via doeltreffende en creatieve oplossingen in de aanpak tegen kinderuitbuiting • Moderne ICT-omgeving als solide basis voor efficiency • Verankering kwaliteit in werkprocessen • Enthousiast en gemotiveerd team • Creatieve communicatiekracht • Sterk landelijk bereik dankzij netwerk Terre des Hommes-winkels • Expertise en kennis kinderuitbuiting

Zwaktes

• Kleine speler in een groot veld • Geringe bekendheid met inhoud van het werk van Terre des Hommes bij het grote publiek • Beperkt aantal medewerkers, beperkte capaciteit • Organisatienaam dekt niet de lading van ons werk • Ontbreken van internationale, uniforme branding

Kansen

• Toenemende aandacht voor maatschappelijk betrokken en verantwoord ondernemen • Groeiende invloed van social media, meer draagvlak • Institutionele fondsenwerving zowel nationaal als internationaal • Lokale fondsenwerving in Oost-Afrika en Azië • Steeds meer effectieve samenwerking tussen NGO’s

Bedreigingen • • •

Politieke ontwikkelingen zowel nationaal als internationaal Versnippering Goede Doelen-sector Verschuiving behoefte van donateurs naar donaties voor nationale programma’s • Binden van donateurs steeds lastiger • Minder motivatie van mensen om te doneren

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

In 2020 willen we uiteindelijk de volgende doelen bereiken:

1. Al onze programma’s zijn in lijn met de ‘Theory of Change’ en ons doel om in 2030 kinderuitbuiting te stoppen. 2. Een duurzame impact op 500.000 kinderen als directe beneficianten en het voorkomen van kinderuitbuiting of het redden van kinderen uit deze context. 3. Meer dan 10.000.000 volwassenen en kinderen worden indirect ondersteund door onze programma’s. 4. Ons inkomen loopt op tot 30 miljoen, we hebben 100.000 vaste donateurs, 100.000 volgers online en een veelvoud daarvan is betrokken in onze campagnes. 5. Tachtig procent van onze medewerkers functioneert op een professioneel A en B niveau binnen het Terre des Hommes performance systeem.

Budget 2017 Opbrengsten x € 1.000

Budget FY17

Budget FY16

Inkomsten uit eigen fondsenwerving

9.857

11.682

Inkomsten uit campagnes van derden

2.280

2.305

10.904

7.980

100

130

23.141

22.097

Budget FY17

Budget FY16

13.717

12.384

Government grants Interest and other income Total income Kosten x € 1.000 Structurele hulpverlening Noodhulp

2.658 2.200

Kosten eigen organisatie

2.799

3.061

Kosten bewustwording

1.058

1.175

Kosten fondsenwerving

1.844

2.036

Management en administratie

739

818

Overige kosten

339

366

23.041

22.040

Total Expenditures Result

100 56

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Bijlagen jaarrekening Resultaten vrijwilligersgroepen Toelichting

Het resultaat van de winkels is met € 151.016,- gestegen opzichte van 2015, de belangrijkste oorzaak hiervan is de uitbreiding van het aantal winkels in 2016. In het hoofdstuk ‘Niet uit de balans blijkende verplichtingen’ vermelden wij de bedragen voor afgegeven garanties door het hoofdkantoor alsmede de verplichtingen inzake de huur van de winkelpanden. Staat van Baten en Lasten 2016 Winkel locatie

Bruto omzet

Bruto resultaat

Totaal resultaat

Baten en Lasten 2015 Bruto omzet

Bruto resultaat

Totaal resultaat

Alkmaar 30.470 7.864 7.864 18.047 -12.605 -11.370 Alphen a/d Rijn 35.517 9.017 10.230 31.428 2.340 4.856 Amersfoort 64.473 37.154 37.904 55.445 19.133 21.433 Amsterdam 59.387 30.613 31.313 59.620 24.126 26.621 Apeldoorn 56.443 38.992 39.004 44.110 18.711 22.305 Arnhem 70.253 46.990 48.389 54.368 28.736 34.660 Assen 39.109 14.039 14.039 37.606 2.012 2.012 Barneveld 22.521 20.581 21.600 22.348 12.722 19.281 Bergen op Zoom 49.525 29.351 29.701 44.743 18.507 20.582 Breda 87.851 58.625 61.642 92.557 60.216 67.614 Delft 44.404 26.431 32.349 45.303 14.845 17.634 Den Bosch 74.174 37.534 38.951 60.694 20.898 28.770 Den Haag 61.391 25.533 43.112 39.121 6.542 8.876 Deventer 32.843 15.996 21.359 32.856 14.612 17.099 Drachten 15.260 5.024 5.099 12.850 483 1.317 Eindhoven 73.956 44.620 44.832 70.693 30.030 34.142 Emmen 38.794 18.587 18.787 25.593 4.435 7.531 Enschede 33.361 9.548 9.649 34.445 6.366 7.717 Goes 33.006 16.405 16.555 31.667 7.226 10.262 Gouda 33.399 11.648 11.801 - -1.443 -1.443 Groningen 37.596 -6.244 -6.244 37.001 13.313 16.545 Haarlem 63.122 41.347 41.964 52.818 22.814 24.745 Haarlemmermeer 59.401 38.119 39.586 37.151 11.441 16.476 Heerenveen 28.585 11.287 13.389 32.075 14.940 17.681 Heerlen 3.705 -14.845 -14.770 - -248 -248 Helmond 60.953 32.901 32.901 59.093 28.343 31.700 Hengelo 118.146 89.515 93.033 114.192 103.662 111.763 Hilversum 63.140 40.051 40.166 58.975 35.030 37.164 Kampen 13.612 -5.159 -5.044 15.101 -12.730 -9.649 Leeuwarden 51.998 24.505 24.555 51.384 23.738 25.642 Leiden 39.095 24.836 25.266 42.112 25.547 26.663 Maastricht 61.864 36.882 37.257 58.901 32.065 34.206 Middelburg 36.047 4.844 6.361 35.485 1.100 13.040 Nijmegen 44.749 22.627 22.825 42.217 13.161 15.389 Oosterhout 81.273 48.243 48.798 77.663 28.566 35.631 Pijnacker 160.527 148.153 149.508 152.205 136.294 141.287 Roosendaal 22.632 1.780 2.454 - -600 -600 Rotterdam 22.721 -3.500 -3.159 29.365 -9.255 -5.076 Tilburg 44.416 14.547 16.207 44.272 -2.010 3.103 Utrecht 38.678 20.945 21.499 48.712 27.910 30.873 Venlo 43.567 25.141 38.155 46.230 24.966 39.978 Wageningen 58.739 40.667 41.276 50.098 29.462 31.596 Westland - -4.513 -513 - - Zoetermeer 58.171 25.202 25.412 58.812 25.075 27.470 Zundert 40.212 11.169 12.123 34.484 24.958 27.718 Zwolle 47.190 16.077 24.633 49.346 16.993 23.401 Totaal winkels 2.256.276 1.189.129 1.271.818 2.041.186 892.427 1.056.397 Werkgroepen 16.785 15.427 16.645 9.913 2.658 81.090 Totaal 2.273.061 1.204.556 1.288.483 2.051.099 895.085 1.137.487

JAARVERSLAG 2016 TERRE DES HOMMES

Terre des Hommes Liz van Velzen, Jolanda van Witzenburg Terre des Hommes, Yvette Brook Quinten van der Blonk, Corbino, Dirk W. de Jong, Alex Koeleman, Pim Ras, Oscar Timmers, Sven Torfinn, Adnan Wahid Newton21

Stichting Terre des Hommes Nederland Zoutmanstraat 42-44 2518 GS Den Haag 070 - 3105000 www.tdh.nl info@tdh.nl

Colofon

Eindredactie: Hoofdredactie: Tekst: Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Design en productie: