PROGRAMMA-UPDATE 3, OKTOBER 2017
DE STRIJD TEGEN KINDERARBEID IN OOST-AFRIKA Duizenden kinderen moeten gedwongen werken in de mijnsector of als huisslaafje in Oeganda en Tanzania. Hun werk is fysiek te zwaar voor hun leeftijd en vaak levensgevaarlijk. Ook worden ze veelvuldig mishandeld, seksueel uitgebuit en onderbetaald - áls ze al betaald krijgen. Het Terre des Hommes programma tegen kinderarbeid richt zich in Oost-Afrika op deze ergste vormen van kinderarbeid. In de eerste helft van 2017 zijn onder meer 981 huishoudens van voormalige kinderarbeiders geholpen met het aanboren van inkomstenbronnen als alternatief voor het geld dat de kinderen tot voor kort verdienden.
“IK KON NET OP TIJD WEGSPRINGEN VOOR IK ZOU WORDEN BEDOLVEN” Regina (13 jaar): “Ik werk in de goudmijnen omdat we anders niets te eten hebben thuis. Voor mijn familie is dit de enige bron van inkomsten. Naar school gaan zit er niet in: we hebben het geld niet. Mijn moeder en twee jongere zusjes werken ook in de mijn. Mijn broertjes van twee, drie en vier jaar zijn nog te klein; die blijven thuis wachten tot we terugkomen. Pas dan hebben zij en wij onze eerste en enige maaltijd van de dag. Mijn werk bestaat uit goudstof filteren uit fijngemalen gouderts. Het is zwaar werk, ook omdat de enige waterbron op kilometers afstand ligt. Ik moet dat hele stuk naar de bron lopen, en dan het water in loodzware jerrycans terug sjouwen, voordat ik het gemalen gouderts kan gaan spoelen. Maar dat is niet het ergste. Regelmatig storten er mijnschachten in - ik heb verschillende keren vrienden onder het zand zien verdwijnen. Ik zal nooit die ene keer vergeten dat ik zelf bijna het slachtoffer werd. Ik kon nog net op tijd wegspringen voor ik zou worden bedolven.”
bij kinderarbeid in een bepaald gebied in kaart wordt gebracht. Tijdens het onderzoek zijn 468 kinderarbeiders gevonden in het Moroto district, een gebied in het oosten van Oeganda met veel kleinschalige goudmijnen. Het is een erg droge regio met weinig economische ontwikkeling, waar het merendeel van de huishoudens ver onder de armoedegrens van $1,90 per dag moet leven. Nadat de kinderarbeiders getraceerd zijn, is de volgende stap deze kinderen en hun gezinnen te helpen, met onderwijs en met het ontwikkelen van alternatieve inkomstenbronnen.
Regina en haar familie zijn aangetroffen tijdens een zogenaamd ‘mapping research’ waar1
RESULTATEN IN CIJFERS Een greep uit de resultaten van ons werk tegen kinderarbeid in Oost-Afrika van januari tot en met juni 2017: 870 kinderarbeiders aangetroffen bij een onderzoek om kinderarbeid in kaart te brengen, in twee districten in Oeganda met veel kleinschalige goudmijnen: 402 kinderarbeiders in Bugiri district, en 468 in Moroto district 29 slachtoffers (28 meisjes, 1 jongen) weggehaald uit de ergste vormen van kinderarbeid 38 kinderarbeiders geassisteerd met rechtsbijstand 79 ex-kinderarbeiders geholpen om (weer) naar school te gaan 981 huishoudens van ex-kinderarbeiders geassisteerd met inkomensgenererende activiteiten 2.267 kinderen en 367 ouders/verzorgers bereikt met bewustwording over de risico’s van kinderarbeid en het belang van onderwijs 320 overheidsfunctionarissen getraind in kinderrechten en kinderbescherming
OEGANDA: PLAATSELIJKE VERORDENING TEGEN KINDERARBEID IN DE GOUDMIJNEN In Oeganda werken de Terre des Hommes’ partners onder meer in het Moroto district aan het bestrijden van kinderarbeid in kleinschalige goudmijnen. Eén van de doelstellingen van het programma is om niet alleen bewustwording van de risico’s van het werken in de mijnen onder de bevolking (waaronder ouders en kinderen) te creëren, maar ook onder de plaatselijke autoriteiten. Alleen als deze lokale leiders met hun neus op de feiten worden gedrukt en overtuigd raken van de ernst van de situatie, zullen ze maatregelen nemen. Met dat voor ogen hebben de partners een presentatie gemaakt met foto’s van kinderarbeid in de mijnen in de meest miserabele omstandigheden. Het is de harde realiteit: kinderen met nauwelijks kleding aan, met gaten en scheuren in de weinige vieze kledingstukken die ze wel dragen, balancerend met zware lasten tussen de diepe mijnschachten en geulen, of erts uithakkend diep onder de grond, of tot aan hun knieën wadend in modderig water dat ernstig vervuild is door kwik. Beelden die verder geïllustreerd werden door de vreselijke verhalen over het werk in de mijnen: dat er in 7 maanden tijd al 7 kinderarbeiders zijn
overleden door instortende mijnschachten, en wat voor ernstige verwondingen en ziektes de kinderen door het mijnwerk kunnen oplopen. Het bleek een eyeopener voor de lokale gezaghebbers te zijn. Na een felle discussie over de schuldvraag, namen ze hun verantwoordelijkheid. In het Rupa sub-district is een plaatselijke verordening aangenomen die het landelijke wettelijke verbod op kinderarbeid in de mijnen onderstreept, met boetes en straffen voor mijn-exploitanten die tóch kinderarbeiders aan het werk hebben. Samen met de Terre des Hommes’ partners wordt deze verordening gehandhaafd door regelmatige inspectie van de goudmijnen.
2
“DANKZIJ DE GESPREKKEN DIE MET MIJN TANTE ZIJN GEVOERD, KRIJGT MIJN SCHOLING VOORRANG. IK HEB NOG STEEDS TAKEN IN HET HUISHOUDEN, MAAR HOEF NIET MEER IN DE BAR TE WERKEN. EN MIJN HUISWERK STAAT ALTIJD VOOROP.” - MARGRET, 15 JAAR, UIT OEGANDA, VERHUISDE NA HET OVERLIJDEN VAN HAAR OUDERS NAAR HAAR TANTE IN KAMPALA, WAAR ZE ALS HUISHOUDELIJKE HULP EN BARMEISJE MOEST WERKEN. DOOR TOEDOEN VAN DE MAATSCHAPPELIJK WERKER VAN DE TERRE DES HOMMES’ PARTNER KAN ZE INMIDDELS WEER VOLTIJDS NAAR SCHOOL.
TANZANIA: ONDERZOEK NAAR KINDERHANDEL VOOR HUISHOUDELIJK WERK Het is bijna een standaard scenario: kinderen, vooral meisjes, worden onder valse voorwendselen naar de stad gelokt, vaak met de belofte dat ze naar school mogen. Familieleden of kennissen nemen de kinderen mee en dwingen hen na aankomst om ergens in de huishouding te gaan werken. Hun beloning bestaat meestal alleen uit kost en inwoning, soms uit een mager salaris, dat tegen de gemaakte afspraken in vaak niet wordt betaald. De toegezegde opleiding blijft al helemaal achterwege. Contact met het eigen gezin of met de buitenwereld wordt vaak onmogelijk gemaakt en de kinderen raken geïsoleerd. Huishoudelijk werk, vaak onder dwang, is één van de belangrijkste redenen voor kinderhandel van het platteland naar de stad. In Mwanza, de tweede stad van Tanzania, heeft Terre des Hommes onderzoek gedaan naar de achtergrond van de honderden kinderen die er als huishoudslaafje werken. Al deze kinderen zijn niet alleen het slachtoffer van kinderarbeid, maar ook van kinderhandel. Twee op de vijf van hen zijn onder de 14 jaar oud, te jong om volgens de Tanzaniaanse wet te mogen werken. De helft van de kinderen is voortijdig met school gestopt voordat ze de lagere school hebben kunnen afronden, toen ze tussen 9 en 12 jaar oud waren. Eén op de vijftien kinderen is zelfs helemaal nooit naar school geweest. Opvallend is dat een ruime meerderheid van de kinderen (58%) oorspronkelijk uit slechts twee districten komt: Mwanza, de regio rond de stad zelf, en Kage-
ra, een regio in het uiterste noordwesten van Tanzania grenzend aan Oeganda, Rwanda en Burundi, door het Victoriameer geïsoleerd van de rest van Tanzania. Met deze informatie kan Terre des Hommes in het gecombineerde kinderhandel/kinderarbeid programma in Tanzania beter inspelen op de problematiek - hoe en waar je slachtoffers het beste kunt ontdekken, wat de meest effectieve aanpak is om kinderen te helpen met hun gedwongen arbeid te stoppen en (weer) onderwijs te gaan volgen, en in welke regio’s ons preventieve werk het beste kan plaatsvinden.
3
MET UW HULP KAN TERRE DES HOMMES: € 15,-
Training geven aan schoolcommissies (ouders en leraren) in aanwezigheidsregistratie, -rapportage en -opvolging van (mogelijke) kinderarbeiders
€ 25,-
Schoolmaterialen en een schooluniform aanschaffen voor één kind
€ 135,-
Startkapitaal verschaffen om een eigen bedrijfje te starten, na een vakopleiding
€ 270,-
Eén kind helpen met een vakopleiding
ONS PROGRAMMA TEGEN KINDERARBEID IN OOST-AFRIKA Voor miljoenen kinderen in Oost-Afrika is werken een dagelijkse realiteit. Eén op de vier kinderen (27%) tussen de 5 en 14 jaar is kinderarbeider in de landbouw, industrie of dienstverlenende sector. Dat betekent dat hun schoolopleiding op zijn minst ernstig wordt belemmerd; maar vaak gaan deze kinderarbeiders helemaal niet naar school. In Oeganda en Tanzania zet Terre des Hommes zich met name in voor kinderen die gedwongen zijn te werken in de kleinschalige
mijnbouw en als huishoudhulpje bij mensen thuis. We helpen kinderen die uitgebuit worden te stoppen met hun werk door ze een opleiding te laten volgen. Samen met de ouders/ verzorgers creëren we alternatieve inkomstenbronnen voor het gezin, zodat de kinderen niet meer hoeven te werken. Ook leren we medewerkers van politie, justitie en andere overheidsinstanties wat kinderarbeid precies inhoudt en wat ze ertegen kunnen doen.
MEER WETEN? Kijk op de Terre des Hommes website voor meer informatie over ons programma tegen kinderarbeid in Oost-Afrika: www.tdh.nl/programmas
BEDANKT VOOR UW STEUN! Foto’s: Terre des Hommes en Sven Torfinn
4