ΑΠΟΤΡΟΠΕΣ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ ΣΤΟ BLOG ΤΑΞΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ (2021

1 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ

ΑΠΟΤΡΟΠΕΣ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ ΣΤΟ

ΠΑΝΟΣ

BLOG ΤΑΞΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ (2021 – 2022)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος

-Ποιοτικές Μεταβολές στην Κεφαλαιοπραγματικότητα και η Σινική Πολιτική

Οικονομία

-Λειτουργικότητες Χρήματος, Κινεζική Τραπεζική, Κινεζική Κοινωνική Πίστωση

-Νεκρή Εργασία, Πυρηνικά, Κβαντική

-Αστική Κοινωνία, Διαδικασία Διαφωτισμού, Νομική Ερμηνευτική

-Η Δυσλειτουργία των Αλγορίθμων υπό το Φως της Διαλεκτικής του Σταθερού

Κεφαλαίου στο Προτσές Απλής Αναπαραγωγής

-Συμβολή στην Κριτική του Γινόμενου («Fictitious») Κεφαλαίου

-Ξανά; Μια Κριτική της Κριτικής της Κριτικής. Περί της Μητροπολητικότητας της

Θεωρίας του Γκράμσι

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η συγκέντρωση των δημοσιευμένων στo blog Ταξικές Μηχανές – die Bestimmung des Menschen (https://bestimmung.blogspot.com/) κατά το χρονικό διάστημα 2020-2021

κειμένωνδεν γίνεταικυρίωςγιααρχειακούςλόγους,ήτοιδενεκφράζειμιαενόρμησηπροςτον

θάνατο,ηοποίασυγκαλύπτεταιστηνδιαδικασίατουαρχείου.1

Ηενλόγωαυτοέκδοσηδενεκφράζειτονπυρετότουαρχείου,αλλάδενψεύδεταιπερί

τουότιτακείμεναγράφτηκανμεπυρετώδειςρυθμούς,κάτιπουεπιβάλλεταιαπότονίδιατην

φύσητηςσυγγραφήςστοδιαδικτύοκαιγιατοδιαδίκτυο.

Συγκεκριμένα, γράφτηκαν από εμέ ως απόκριση στο, και προς εμβάθυνση του

εγχειρήματος συλλογικής συνεργατικής (co-operative, co-working) αυτομόρφωσης που εξωτερικεύθηκεμετηναπό22-6-2021Εκδήλωση-ΣυζήτησηστοΑυτοδιαχειριζόμενοΚυλικείο Μηχανολόγων- ΕΜΠ, από το Δίκτυο Συνεργατικής Αυτομόρφωσης με τίτλο 4η Βιομηχανική

Επανάσταση: Κριτικές Προσεγγίσεις (βλ. https://bestimmung.blogspot.com/2021/06/4.html).

Απότηνμπάνταπουσυμμετέχω,είναιέναεγχείρημαξεπεράσματοςτουφορμαλισμού

στηνεργατικήκαιθεωρητικήέρευνα,καιανάδειξηςτηςπεριεχομενικότηταςπουσυνέχειτις

εκφάνσεις της εργατικής κριτικής, ανεξάρτητα από τις οργανωτικές τοποθετήσεις και

προτιμήσειςστηνεκάστοτεσυγκυρία.Χωρίςτηνσυμμετοχήστοενλόγωεγχείρημα,τακείμενα

αυτάδενθαείχανγραφεί.

Απόεδώβγαίνει,ότιηενλόγωκειμενικήπαραγωγήδενεξυπηρετείστενάθεωρητικές

και εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά εμπεριέχει την παράμετρο του θεωρητικοπολιτικού

διαλόγουεπίτωννέωνζητημάτωνπουαπασχολούντοπολιτικόκίνηματηςεργατικήςτάξης,

καιεμφανίζονταιμεπρωτόγνωρεςμορφές.

Παράταόποιαορθογραφικάκαισυντακτικάλάθη,έχειδιατηρηθείηορθογραφίατων

κειμένων,όπωςδημοσιεύθηκαν.

1 Βλ. Jacques Derrida, Archive Fever. A Freudian Impression, Translated by Eric Prenowitz, The University of CgicagoPress,ChicagoandLondon,1998.

ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΤΗΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΚΑΙ Η ΣΙΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Α. Από την καπιταλιστική ιδεατότητα στην ικανότητα θέασης της

κεφαλαιοπραγματικότητας

α. Οι κατηγορίες της πολιτικής οικονομίας έχουν σφυρηλατηθεί ως αφαιρέσεις των

κοινωνικώνσχέσεων,ωςθεωρητικέςεκφράσειςτων.Επομένως,κάποιοςμπορείναπροβείσε

αφαιρετικοποίησητηςαφαίρεσης,σεθεωρητικοποίησητηςθεωρίκευσης.

Έτσι, οιμεταφυσικοίαντιλαμβάνονταικάθεπραγματικήυπόστασηωςενσωματώσεις

και ενσαρκώσεις των λογικών κατηγοριών. Κατ’ αυτούς ολόκληρος ο πραγματικός κόσμος

μπορείνααναχθείστονκόσμοτωναφαιρέσεων

“Αυτό είναι το γιατίoΧέγκελ βλέπει το κύριο πλεονέκτημα της διδασκαλίας του

Πλάτωνα στο γεγονός ότι το ερώτημα της σχέσης του “πνεύματος” με την “φύση” για τον

περισσότεροκαιρότοποθετείταιόχιστηνστενήβάσητωνσχέσεωντης“ατομικήςψυχής”με το“οτιδήποτεάλλο”,αλλάστηνβάσημιαςέρευναςτουκαθολικού(κοινωνικού-συλλογικού)

“κόσμουτωνιδεών”,όπωςαντιτίθεταιστον“κόσμοτωνπραγμάτων Γι’αυτό,είναιαπότον Πλάτωνα που ξεκινά η παράδοση της έρευνας του κόσμου των ιδεών (αυτός πράγματι μας δίνειτηνέννοιατου“ιδεώδους/ιδεατούκόσμου”)ωςένασταθερόκαιεσωτερικάοργανωμένο

κόσμο νόμων, κανόνων, και μοτίβων που ελέγχουν την πνευματική δραστηριότητα του

ατόμου,την“ατομικήψυχή”.[1]

Κατ’ακολουθία,τοιδεατόεδώπροβάλλειόχιμόνοωςαφαίρεσητουπραγματικού,αλλά

ωςεκείνοτοοποίοαντίκειταιστοπραγματικό,δηλαδή,όπωςλέειοΙλιένκοφ,ως(προφανώς αντεστραμμένη) “υπερφυσική αντικειμενικότητα”, ήτοι προβάλλει ως μια μερικά

προσδιορισμένη υποκειμενικότητα που έχει υπεραναχθεί σε τέτοιο εύρος, ώστε γίνεται αντιληπτήαπόπολλούςωςαντικειμενικότητα

Άρα,μεαυτάδιαμορφώνεταιμιαολόκληρημεταφυσικήτηςπολιτικήςοικονομίαςτου καπιταλισμού,πουσυνιστάτηνίδιατηνκαπιταλιστικήιδεατότητα

ΣτονΧέγκεληιδεατότηταείναιποιότητατουαπείρου Στηνερευνώμενηπερίπτωση,η καπιταλιστική ιδεατότητα υπηρετεί την επιδίωξη της καπιταλιστικής απειρότητας: είναι το

ιδεώδες/ιδεατό κόψιμο και ράψιμο του απειροστικού λογισμού σε καπιταλιστικά μέτρα Το όριο σε αυτό το εγχείρημα τίθεται από τις πρέπουσες ποσοτικές αναλογίες του ίδιου του

προτσέςτουαυτοπολλαπλασιασμούτηςαξίας.

Ωςγνωστό,οιπρακτικέςεφαρμογέςτωνπροκαταρκτικώντουαπειροστικούλογισμού

έχουν να κάνουν με τα διαγράμματα διασποράς και τις παλινδρομικές αναλύσεις του

υπολογιστή: προβλέψεις τιμών εργατικών μισθών, τιμώνrealestateαγοραπωλησιών, τιμών

μισθωμάτωνκοκ.Επίσης,μετιςεκθετικέςσυναρτήσειςπροκύπτουνμοντέλαπρόβλεψηςτων

πληθυσμών,τωνχρηματικώνκαταθέσεωνσετραπεζικούςλογαριασμούςκλπ.

Γενικά, πρόκειται για την μέσω των μαθηματικών ποσοτικοποίηση των καπιταλιστικών

πληθωρισμών,πουόσοαυτήηποσοτικοποίησητείνειπροςτοάπειρο,ήόσοείναινουμερικά

άπειρο (αρκεί σε κάποιον παρανομαστή να προκύψει μηδέν), τόσο διαμορφώνει άπειρα

μοντέλα, άπειρα σενάρια, παρατείνει την καπιταλιστική ζωή σε ένα μη προσδιορισμένο

χρονικόσημείο.

Οι μαθηματικές αφαιρέσεις, από τις οποίες βγαίνουν ποσοτικοποιήσεις και ποσοτικές

αναλογίες, περιέχουν δεδομένα για τις ποσοτικά προσδιορισμένες σχέσεις, αλλά είναι μόνο

αφαιρέσεις μεμονωμένων και αποσπασμένων στιγμιοτύπων και επεισοδίων της γενικής

κοινωνικήςπρακτικής

Εντούτοις,ηκαπιταλιστικήιδεατότηταέχειαποκτήσειπιοπολύαπόό,τιστοπαρελθόν

ένα ισχυρό οιονεί υλικό-τεχνολογικό έρεισμα: πάρτε πραγματώσεις των εφαρμογών των

μαθηματικών μάτριξ πολλαπλασιασμού σε συνθήκες επαυξημένων πραγματικοτήτων Εκεί, σίγουρακάποιοςθαμπορείναδειστιγμέςτηςαξίαςωςενσαρκωμέναθηλυκοποιημέναιδεώδη.

β. Συντρέχει,όμως,έναπιοαπλοποιημένοπεδίοκαπιταλιστικήςιδεατότηταςπουκρατάειτον

χαρακτήρα της ιδεατότητας, επειδή έχει να κάνει με κάποια εκδοχή πλατωνικού ρεαλισμού, αλλάείναισεκάθεπερίπτωσηπιοπροχωρημένοκαιπροοδευτικό.

Έτσι, αν οι κατηγορίες της πολιτικής οικονομίας υποληφθούν ωςuniversalia, τότε ο μεταφυσικός της πολιτικής οικονομίας θα ψάξει να βρει τις αντικειμενικές των υποστάσεις, κάνοντας την δουλειά του απείρως ευκολότερη, καθώς αντί να σπαζοκεφαλιάζει πάνω από διαγράμματα,εξισώσειςκαισυναρτήσεις,θαπαρακολουθείτηνκινησιολογίααντικειμενικών

υποστάσεων:απόεγκλήματαπεριεχόμεναστοκαθημερινόαστυνομικόδελτίοέωςrevenants Έτσι,οπανάρχαιοςπόλεμοςμεταξύρεαλισμούκαινομιναλισμούξανάρχεταιστοπροσκήνιο ΕίναιαλήθειαότιμετονΧέγκελαυτόςοφιλοσοφικόςπόλεμοςάλλαξεόχιμόνομορφή,αλλά και ποιοτικό περιεχόμενο, καθ’ όσον ο ρεαλισμός συνδέθηκε

με το αφηρημένο, και ο νομιναλισμόςμετοσυγκεκριμένο Αυτήηνομιναλιστικήκληρονομιάαντικαθιστάτιςοικονομικές«φάσεις»απόεπίπεδα εμμένειας (επομένως, ενισχύει την γενική υλιστική κατανόηση). Χάρη σε αυτό, στοιχεία της

οικονομικήςκίνησης,τωνμηχανισμώνκαιλειτουργιώνμπορούννακατανοούνταιωςσημεία

καιμονάδες Έτσι,γίνεταιπιοεύκολοτοέργοτωνερευνητώντηςπολιτικήςοικονομίας

Οιπιοπρωτοπόροιμπορούνναερευνούντιςγκρίζεςζώνεςκαιτιςμαύρεςκηλίδεςτης

πολιτικήςοικονομίαςμετιςμεθόδουςτωνντετέκτιβ:ανη “σπουδήστοάλικο”δείχνειταόρια

της απορροφητικότητας του βικτωριανού Λονδίνου έναντι νεοεισερχομένων κοινοτήτων, όπωςήτανοιΜορμόνοι,η “σπουδήστοροζ”δείχνειμιααποκάλυψητωνκαθεδροποιημένων (όπως, το εννοιολόγησε οMenciusMoldbug) εγκληματικών κυκλωμάτων του

εμπορευματικούκεφαλαίουσεσυνθήκεςπαγκόσμιαςκρίσης.Στηνπρώτηπερίπτωσηκάποιος

οδηγείται στον Τόμο Α΄ του Κεφαλαίου, Τμήμα Η΄, Κεφάλαιο ΚΘ΄, στην δεύτερη περίπτωση

στον Τόμο Β΄, Τμήμα Α΄, Κεφάλαιο Γ΄. Πρόκειται για μια πολύ χρήσιμη (από την σκοπιά της

κλασικής πολιτικής οικονομίας) επί του συγκεκριμένου ερευνητική δραστηριότητα. Είναι

αλήθειαότισυχνάταπροβλήματακαιταμυστικάτηςπολιτικήςοικονομίαςεμφανίζονταιστις

κοινωνικές πραγματικότητες με την μορφή αστυνομικών μυστηρίων, και στις στρατηγικές

πραγματικότητεςμετηνμορφήτωνκατασκοπευτικώνθρίλερ

Κάποιοι άλλοι μπορούν να προσεγγίζουν τα προβλήματα της πολιτικής οικονομίας με

βεμπεριανές και κελσενικές αρχές, ως ανωμαλίες στην λειτουργία των αρχών της γενικής

κυβέρνησης, της γραφειοκρατίας και της διοίκησης, δηλαδή κανονιστικά Πρόκειται για την

σύμπλεξη της πολιτικής οικονομίας με την δημοσιονομία και το διοικητικό δίκαιο. Έτσι, η

πολιτική οικονομία αποκτά μια καφκική διάσταση, ή καλύτερα κάποιοι παραγγέλνουν

στενόχωρα καφκικά κουστούμια στους κλασικούς της πολιτική οικονομίας. Σε αυτήν την

περίπτωσηοδρόμοςβγάζειστοBundesverwaltungsgericht,ήστοΣυμβούλιοτηςΕπικρατείας.

Παρ’ ότι και οι πρόδρομοι, και οι προφήτες, και οι κλασσικοί της πολιτικής οικονομίας

βγαίνουν από την νομιναλιστική παράδοση, ωστόσο, είναι το ίδιο το επιστημολογικό

υπόβαθρότηςκλασικήςπολιτικήςοικονομίας,τοοποίοεπαναφέρειτηναφαίρεση,διότι,όπως

γράφτηκε παραπάνω, οι κατηγορίες της πολιτικής οικονομίας είναι αφαιρέσεις κοινωνικών

σχέσεων

Απόεδώβγαίνει,ότιιδιαίτεραστιςπεριοχέςτηςπολιτικήςοικονομίαςκαιτηςκριτικής

της,οικατηγορίεςτηςεπιστημολογίαςδενέχουντηνισχύήδενμπορούνναεφαρμοστούντόσο φορμαλιστικά,όπωςτυχόνσεάλλεςεπιστήμες Κιαυτόγιατί,παρ’ότισυχνάβιβλίακαιέργα τηςπολιτικήςοικονομίαςφαίνεταιότιέχουναναλυτικόήηπειρωτικόχαρακτήρα,ηκλασική

πολιτική οικονομία, όπως εμφανίσθηκε στον 17οαιώνα, προσπαθεί να απαντήσει σε

ζητήματακυριαρχίας,όπωςεγέρθηκαναπόεμφυλίουςπολέμους(βλ Αγγλία,Ολλανδία).Έτσι,

απόεπιστημολογικήάποψη,συνιστάμιααπόκλισηαπότηντότεεπιστημονικήεπανάσταση, όπωςξεκίνησεμετονΚαρτέσιο[2]

ωςαυτοσυνειδησία:πρόκειταιγιατονγενέθλιοτόποτηςκατανόησηςτουεαυτού

ωςκεφάλαιο.

Παρακάτωθαασχοληθώμεδύοεπίτουπροκειμένουγραμμές,οιοποίεςπαρέχουννήμα

γιατοπέρασμααπότηνκαπιταλιστικήιδεατότηταστηνκεφαλαιοπραγματικότητα:

ΜονεταρισμόςκαιDavidHume

ΟHumeδιακρίνει τον εαυτό από την ιδέα του εαυτού, λέγοντας ότι δεν μπορεί να

υπάρξει πραγματική ιδέα του εαυτού, διότι οι εντυπώσεις από τις οποίες πιθανά να

σχηματισθείηιδέατουεαυτού,είναιφευγαλέες,παροδικέςκαιαντικρουόμενες[3]Έτσι,από

τους μελετητές του, αυτή η θεωρία για τον εαυτό ονομάσθηκε θεωρία της δέσμης (bundletheory),διότιηεαυτότηταδενγίνεταικατανοητήωςμιαπροσωπικοατομικά,δηλαδή ενσώματα, προσδιορισμένη οντολογική ενικότητα, αλλά ως μια “δέσμη” εμπειρικών

εντυπώσεωνκαιαισθητηριακώνπροσλήψεων,άνευενότηταςκαισυνεκτικήςποιότητας

Αυτό στο επίπεδο της πολιτικής οικονομίας οδηγεί στην μη παραδοχή του

διαχωρισμένουχαρακτήρατωνεννοιώνκαιτωνκατηγοριώντηςπολιτικήςοικονομίας:πχ.η

αξίαείναιμόνοανταλλακτικήαξία,ηχρηστικήαξίαείναιμιαιδέα,καιviceversa,αναλλαχθεί

ηπολιτικήοπτική.

Η θεωρία αυτή αποκρίνεται στην μονεταριστική διάκριση μεταξύ πραγματικού και

ονομαστικούχρήματος,καισυνεπάγεταιτομονεταριστικόcultπερίτηςποσοτικοποίησης[4],

και την μονεταριστική μέθοδο αντικατάστασης των εννοιών και των κατηγοριών της

πολιτικής οικονομίας από οικονομικές μεταβλητές (που μπορούν να ιδωθούν ως χιουμικές εντυπώσειςκαιπροσλήψεις).

Αυτή η θεωρία αναδύεται μέσα από την σχέση μεταξύ χρηματικού κεφαλαίου και πραγματικού κεφαλαίου στα πλαίσια της διάσπασης του κέρδους σε τόκο και κέρδος της επιχείρησης,καιτουτοκοφόρουκεφαλαίου Τοζήτηματοοποίοθέλεινααντιμετωπίσει,είναι,

ότιτοχρήμαωςανεξάρτητη

μεταμορφούμενων σε αυτό εμπορευμάτων,διαμορφώνονταςμιαονομαστικήαξία.Κάτιανάλογοκάνεικαιτοπιστωτικό χρήμαπροςτοχρήμα.Προκειμένου,ναάρειτηναντίθεσητουχρήματοςπροςταεμπορεύματα,

8 Στους προδρόμους της κλασικής πολιτικής οικονομίας, από τον Τόμας Χομπς έως τον Ντέιβιντ

πρόβλημα: το πρόβλημα του εαυτού Επομένως, ειδικά

της κλασικής πολιτικής οικονομίας αποκτούν έναν οιδιπόδειο

Χιουμ, τίθεται και ένα οντολογικό

οι πρώιμες έρευνες

χαρακτήρα

μορφήαξίαςστέκεταισεαντίθεσηπροςταεμπορεύματα Έτσι, το χρήμα λειτουργεί και ως η φανταστική μορφή των

ομονεταρισμόςαντιπαραθέτειχρήμασεχρήμα Έτσι,τοπραγματικόχρήματουμονεταρισμού

στέκειωςοχιουμικόςεαυτόςκαιτοονομαστικόχρήμαωςηδέσμητου

Αυτό αποτυπώνεται και ολοκληρώνεται στον κανόναFriedman, δηλαδή στον

μηχανισμό μηδενισμού του ονομαστικού επιτοκίου, ως μηχανισμού εξισορρόπησης του

ευκαιριακού κόστους που προκύπτει, όταν ιδιώτες κατέχουν χρήμα, με τα κοινωνικά κόστη

παραγωγής επιπρόσθετουfiatmoney(τεχνητού/γινόμενου χρήματος). Επομένως στην μονεταριστική κατανόηση του Χιουμ, ο εαυτός, άρα και οι βασικές οικονομικές λειτουργίες,

γίνονται ένα “μαύρο κουτί”: ένα σύστημα εισροών-εκροών για το οποίο δεν δυνάμεθα να

γνωρίζουμε τις εσωτερικές του συνδέσεις και λειτουργίες, μπορούν, όμως, η κεντρική

τραπεζικήναβλέπειτιμπαίνεικαιτιβγαίνει.

Λοκικόςπροσδιορισμός

ΣτονΛοκταπράγματαείναιδιαφορετικά[5]

Στην γνήσια φιλελεύθερη αντίληψη και κατανόηση η λέξη-κλειδί είναι η συνέχεια της

συνειδητότητας με την έννοια της ενότητας μέσα από την διαφορά[6]Στο τότε συγκείμενο

αυτόθαοδηγήσεισεμιαεπαναστατικούτύπουκεφαλαιοποίηση.

Κατάταγραφόμενάτου:ηταυτότητατουιδίουανθρώπου(μετονεαυτότου)συνίσταταιστην

συμμετοχή σε μια συνεχισμένη ζωή, μέσω μονίμως φυγόντων σωματιδίων ύλης, τα οποία

ζωτικά εν διαδοχή ενώνονται στο ίδιο οργανοποιημένο σώμα.[7]Εδώ, ο άνθρωπος έχει

ταυτότηταπροςτοσώματου,δηλαδήυλικήσυνέχεια,επειδήτοίδιοτουτοσώμασυνίσταται ωςσυνέχειανεκρήςεργασίας.

Βαθύτερα,ηπροσωπικήταυτότηταέχεινακάνειμετοότιτοπρόσωποείναιένανοήμον

ον,τοοποίοέχειλογικήκαιαντανάκλαση/στοχασμό,καιμπορείνασκέφτεταιτονεαυτότου

ωςεαυτότου, το ίδιονοήμονπράγμα, σε διαφορετικούς χρόνουςκαι χώρους Αυτόσυνιστά

τηνπροσωπικήσυνειδητότηταηοποίακάνειτηνπροσωπικήταυτότητα[8]

Εδώ, υπάρχει μια διαφορά από το φιχτεανό Εγώ = Εγώ Και τούτο διότι στον Λοκ το

Εγω=Εγώμέσασεδιαφορετικούςχρόνουςκαιχώρες Επομένως,τονοήμονον,απότηνστιγμή

σύμφωνα με την οποία έχει συνειδητότητα της ταυτότητάς του, μπορεί να δει τον εαυτό

του

μορφήτηςεργασιακήςθεωρίαςτηςαξίαςτηνοποίαθαδιατυπώσειοΝτέιβιντΡικάρντο. Δενέχει,όμωςφτάσειακόμα,στοότισεστιγμέςορίωντοεγώμπορείναείναιηάρνησή του, δηλαδή δεν έχει φτάσει ακόμα στην πλήρη διαλεκτική. Ήτοι, η προσωπική ταυτότητα στηνεκδίπλωσήτηςδυνάμειεμπεριέχειτηνάρνησήτης,καιέτσιεξελίσσεταιωςάρνησητης

/την ταυτότητά του τόσο μέσα στο πριν, όσο και στο αλλού: αυτό είναι η σπερματική

άρνησης, ως ένα ανώτερο και πιο σύνθετο επίπεδο εκδήλωσης και εξωτερίκευσης της

προσωπικής

ταυτότητας

Από εδώ βγαίνει η ικανότητα κατανόησης του διπλού-διαχωριστικού χαρακτήρα του

εμπορεύματοςκαιτουδιπλού-διαχωριστικούχαρακτήρατηςαξίας.

Β. Συμβολή σε έναν καθοριστικό προσδιορισμό της κεφαλαιοπραγματικότητας

α. Η εννοιολογικά κατανοούμενη αξιακή μορφή είναι ο καθοριστικός παράγοντας της

κεφαλαιοπραγματικότητας.

Όμως,γιαναφτάσεικάποιοςσεαυτό,θαπρέπειπρώταναπαρατηρήσει,ναβιώσεικαι

να ερευνήσει την βιομηχανική εργασία στην φαινομενικότητά της, δηλαδή ως απλό υλικό

προτσές, μεταξύ εργάτηκαιυλικών, μεταξύ εργάτηκαιμηχανών Μόνοαπότοπλέον ορατό

υλικόεπίπεδοδιεξαγωγήςτηςεργασίαςστονκεφαλαιακότρόποπαραγωγήςμπορείκάποιος

να φτάσει στο σύνολο των πεδίων στα οποία με τους όρους της επιπλέον

αφαιρετικοποιούμενης αφηρημένη εργασίας πραγματώνεται το κεφαλαιακό προτσές της (ανα)παραγωγής,τοοποίοσύνολοπεριγραφικάσυνιστάτηνκεφαλαιοπραγματικότητα

Εδώ,οιρόλοιείναιστιγμιαίοικαιεναλλασσόμενοι Ταμόναταοποίαμεσταθερότρόπο σωματοποιούνκατηγορίεςτηςπολιτικήςοικονομίας,είναιτακάθελογήςεμπορεύματα,καθώς ενσωματώνουννεκρήεργασία,όπωςεπίσηςσυνολικάτοσταθερόκεφάλαιογιατονίδιολόγο.

Εδώ, ο καπιταλισμός «προσωποποιείται» ή «ενσαρκώνεται» μόνο μέσα από το σταθερό

κεφάλαιο,δηλαδήμέσααπόδιατάξειςυλικώναντικειμένων,πουεπιβάλλουνήδενεπιβάλλουν σχέσειςκαιιεραρχίες,καιμέσααπόγνωσιοπληροφοριακέςψηφιακές(«άυλες»)ροές.

Ηέκφρασητηςαξιακήςμορφής(Wertausdruck)έχειδιπολικότητα,απότηνστιγμήπου

εκφράζεται ως σχετική αξιακή μορφή με ρόλο ενεργητικότητας (πχ. η ζάχαρη) και ως

ισοδύναμη μορφή με ρόλο παθητικότητας (πχ. μια καραμέλα: εν προκειμένω το υλικό στο

οποίοεκφράζεταιηπαραπάνωσχετικήαξιακήμορφή).

Έτσι,ηαξιακήμορφήέχειτηνποιότητατηςαχώριστης,τηςαδιάσπαστηςπολικότητας.

Μεταξύτωνδύομορφώνσυντρέχεισχέσηισότηταςκαιωςαξιακήσχέση,δηλαδήμιααξιακή

σχέσηισότητας,στηνοποίαπεριέχεταιτοποιοτικόπεριεχόμενο(Gehalt)τηςσχετικήςαξιακής μορφής, το οποίο είναι ποσοτικά προσδιορισμένο (ποσοτική προσδιορισιμότητα:

Bestimmtheit:xγραμμάριαζάχαρης=1καραμέλα).Ηισοδύναμημορφήείναιοκαθρέφτηςτης ύπαρξηςτηςσχετικήςαξιακήςμορφήςωςωφέλειας,ωςκάτιπουαξίζειναγίνει(Wertsein),και τουχαρακτήρατηςωςαξίας(Wertgestalt).

Η ισοδύναμη μορφή έχει άμεση ανταλλαξιμότητα, και γι’ αυτό όχι ποιοτική

προσδιορισιμότητα.Πάρτεγιαπαράδειγμαμιαπλάκαχρυσούπουμπορείναανταλλαχθείμε

οτιδήποτε. Ισοδύναμο σημαίνει εδώ μόνο κάτι ίσο αναφορικά με το μέγεθος: δυο πράγματα

πουέχουνσιωπηράφτάσεισταχέριαμαςταοποίαέτσικατανοούμεαμφότερααφαιρετικάως

αξία.

Μετηνισοδύναμημορφήαρχίζουνοιστριφνότητες:

Ηχρηστικήαξίαγίνεταιμορφήεμφάνισηςτουαντιθέτουτης,τηςανταλλακτικήςαξίας.

Το ίδιο και στην σχέση αφηρημένης - συγκεκριμένης εργασίας, από την στιγμή που η

συγκεκριμένηεργασίαγίνεταιημορφήεμφάνισηςτηςαφηρημένηςεργασίας.

Το ίδιο και στην σχέση ιδιωτικής - συλλογικής εργασίας, από την στιγμή που η ιδιωτική

εργασίαγίνεταιμορφήτουαντιθέτουτης,εργασίασεάμεσακοινωνικήμορφή.

Οφετιχισμόςτηςεμπορευματικήςμορφήςείναιπιοορατόςστηνισοδύναμημορφήαπ’

ότιστηνσχετικήαξιακήμορφή.

Αυτάείναιταθεμελιακάτηςκεφαλαιοπραγματικότητας.

Η διαφορά της κριτικής της πολιτικής οικονομίας από τον πιο ευφυή ρεαλιστή της

πολιτικής οικονομίας έγκειται στο ότι, βλέποντας ανθρώπους (humans) μέσα στην

κεφαλαιοπραγματικότητα, δεν τους βλέπει ως

ενσαρκώσεις/υποστασιοποιήσεις/σωματοποιήσεις,αλλάκατανοείμεσυγκεκριμένοτρόποσε κάθε εκάστοτε δοσμένο χρόνο, ότι η εκτός τηςstrictosensuεργασίας κινησιολογία τους και

κοινωνική τους πρακτική (δια)μεσολαβεί ή/και αντανακλά την εννοιολογική κίνηση του

κεφαλαιακού προτσές. Με αυτόν τον τρόπο η κεφαλαιοπραγματικότητα γίνεται ο θραυσματισμένος καθρέφτης του ίδιου του κεφαλαιακού προτσές της άμεσης υλικής παραγωγής.

Από τα παραπάνω, είναι σχεδόν αυτονόητο ότι οι τόποι και τα περιβάλλοντα της κεφαλαιοπραγματικότητας είναι οι χώροι των κοινωνικών/(καθ)ολικών εργοστασίων στο εύροςπουτείνουνναμητροπολιτικοποιηθούν. β. Επίαιώνεςηανθρωπότητα,ιδιαίτεραηνεωτερικάπροσδιορισμένη,είχεμεκάποιοντρόπο καλομάθει: αποκτούσε σε μεγάλο βαθμό αυτοκατανόηση μέσω της σύμφωνα με τον

Χέγκελ αντανακλαστικής ιστορίας: αυτής της οποίας ο τρόπος αναπαράστασης δεν

προσδιορίζεται από τους περιορισμούς του χρόνου με τον οποίο σχετίζεται, και του οποίου τρόπου το πνεύμα υπερβαίνει το παρόν. Από εδώ απορρέει η ικανότητα τη πραγματικής ιστορίας: όπως λέει ο Χέγκελ, σε αυτήν ένα Παρόν εγείρεται εντός του

νοητικούείναι,παραγμένοαπότηνδικήτουδραστηριότητα,ωςαμοιβήτηςεργασίαςτου.[9]

τηςμετηνπορείατου παγκόσμιουπνεύματος

αναπαράστασης(η πραγματικήιστορία),οδηγούσεσεένανέοκάθεφοράυπερβατικόπαρόν, τοοποίο, ανεξαρτήτως τωναποτελεσμάτωντου –συχνάκαταστροφικάκαικαταστρεπτικά-

κρινότανσεκάθεπερίπτωσηδίκαιο,διότιείχετονχαρακτήρατηςαμοιβήςέναντιτηςεργασίας

του νοητικού είναι. Με αυτόν τον

μετάβαση από την θεοδικία στην αυτοδικία –κάτι που συνεχίζει να ισχύει, παρότι τις

περισσότερεςφορέςπρόκειταιγιααυτοκτονικήσυμπεριφορά.

Καθώς, όμως, εντείνεται η κατασκευή συμπεριφορών μέσα από την διάδραση μεταξύ

ανθρωπίνου και ψηφιακού, μέσα από τις καινούριες κοινωνικές μηχανικές και τις

προστακτικές των εξουσιών, τόσο οι άνθρωποι χάνουν την ικανότητα συνείδησης του

ιστορικούπαρελθόντοςτόσοωςατομικής,όσοκαιωςσυλλογικήςμνημονικήςικανότητας.

Το σταθερό κεφάλαιο απορροφά το ιστορικό παρελθόν, αποθηκεύοντάς το σε γιγαντιαίες

ποσότητεςψηφιακήςκαιυπολογιστικήςμνήμης.Έτσι,τοιστορικόπαρελθόν,δενείναικάτιτο

οποίο αναβιώνει ή νεκρανασταίνεται μέσα από τα μυριάδες κανάλια και τους τρόπους της

κοινωνικήςπρακτικής,αλλάένααντικειμενικόσύνολοδεδομένων,μιαδεξαμενή,μιααποθήκη (storage), κάτι που πιο δύσκολα ή πιο εύκολα μπορεί να ενορχηστρωθεί μέσα από ένα κυβερφυσικόπεριβάλλονσυννεφένιουή/καικβαντικούυπολογισμού.

Επομένως, το ιστορικό παρελθόν γίνεται οι ψηφιοποιημένοι αντίλαλοι της επί αιώνες

συσσωρευθείσης νεκρής εργασίας, ψηφιακές μεγαποσότητες αντικειμενοποιημένου χρόνου.

Ηιστορικήμνήμηστηνπλειοψηφίααναβλύζειόχιμέσααπότιςζωέςκαιτουςβίους,αλλάμέσα

απότααντικείμενακαιταπράγματακαιτιςπραγμοποιημένεςσχέσεις.Ηιστορίακατανοείται

ως η χρονολογικά προσδιορισμένη κοινωνική οντολογία της νεκρής εργασίας. Έτσι, το

κεφάλαιοφιλοδοξείναεμφανίζεταιωςμηέχωνχρονικότητα δημιουργός.Ηπραγμάτωσητης

ιστορίας γίνεται προϊόν της συλλογικής μηχανής, και η ανθρωπότητα οδηγείται στην εποχή

τηςμηχανοποίησηςτηςιστορίας:ηεκπλήρωσητηςιστορίαςωςαναπαράστασης.

Όμως,υπάρχειμιαδυναμικήτηνοποίατοκεφάλαιοουδέποτεελέγχει:πρόκειταιγιατην

Πανουργία της Λογικής: η πιο ευφυής και λαμπρή συμπύκνωση και στον ίδιο χρόνο η

εξωτερίκευση των περιπαθειών του σώματος της Γενικής Νοημοσύνης. Η Πανουργία του ΛογικούεπιτελείκαιεκτελείγιατοσώματηςΓενικήςΝοημοσύνηςτονίδιορόλοπουεπιτελεί

και εκτελεί για το κεφάλαιο το τοκοφόρο κεφάλαιο: εξωτερίκευση των σχέσεων του. Είναι

12 Επρόκειτογιαέναμοναδικόπρονόμιοτοοποίοηίδιαηανθρωπότηταεπιφύλαξεστην

επειδήμεπρομηθεϊκότρόποταύτισετηνπορεία

εαυτότητάτηςκαικέρδισεμετοναγώνατης,

ηικανότηταπραγμάτωσηςτουπαρελθόντοςως

η ανθρωπότητα γίνεται

τρόπο

κριτής αυτής της ιδίας:

αυτό που έστω και στιγμιαία λυτρώνει την ιστορία από τον προϊοντικό χαρακτήρα που της επιβάλλειτοκεφάλαιο,καιαυτότοοποίοτηςανοίγειδρόμους,προκειμένουναπροχωρήσει.

“Οιθεωρίες,όμως,δενφτιάχνονταιπαράγιαναπεθαίνουνμέσαστονπόλεμοτουχρόνου:είναι μονάδες,λίγο-πολύισχυρές,πουπρέπειναρίξειςστημάχητηνκατάλληληστιγμήκαιόποιες

κιανείναιοιαρετέςήοιανεπάρκειεςτους,δενμπορείςναχρησιμοποιήσειςστασίγουραπαρά

μόνον εκείνες που είναι διαθέσιμες. Όπως ακριβώς οι θεωρίες πρέπει να αντικαθίστανται,

επειδήοιαποφασιστικέςτουςνίκεςπροκαλούντηνφθοράτουςακόμαπερισσότεροαπ’ότιοι

επιμέρουςήττεςτους,έτσικαικαμιάζωντανή εποχήδενείχεωςαφετηρίαμιαθεωρία:στην

αρχήήτανπαιχνίδι,σύγκρουση,ταξίδι”.[10]

Γ. Η απανωτότητα μιας συνάντησης

Ηπαγκόσμιαανταρσιακή

εξέγερσητωντελώντηςδεκαετίαςτου1960,καθορισμένησεικανό

εύρος από την Μεγάλη Προλεταριακή

Πολιτιστική Επανάσταση, ανασυντέθη από την

κυριαρχία σε υψηλή στρατηγική, καθ’ όσον το κεφάλαιο τότε με μεγαλύτερη επάρκεια

αναγνώρισεεαυτόστοσύνολοτωνεξεγερσιακώνεργατικώναρνήσεων.

Στο1971τολεγόμενοΝίξονσοκάλλαξεγιαπάνταόχιμόνοτηνπολιτικήοικονομία,αλλά και τον ίδιο τον ταξικό ανταγωνισμό, καθ’ όσον έκτοτε διεξάγεται με αμφισβητούμενη την

υλικότητατωνκατηγοριώντηςπολιτικήςοικονομίας,καιτούτοεξαιτίαςτηςκατάργησηςτου

κανόνατουχρυσού.[11]

Σεπολεμικοστρατηγικόεπίπεδο,οπόλεμοςτουΒιετνάμέμπαινεστηνπιοκρίσιμηφάση

του,το1971έγινεηγενοκτονίαστοΜπαγκλαντέςκαιοΙνδο-Πακιστανικόςπόλεμος,το1973

έγινε το πραξικόπημα στην Χιλή και μετά από λίγο ο πόλεμος κατά την διάρκεια του Γιομ

Κιπούρ, και το 1974 τα γεγονότα στην Κύπρο. Αυτό το οποίο μεσολάβησε στο

υψηλοστρατηγικόεπίπεδο(1972)ήτανησυνάντησημεταξύτουΝίξονκαιτουΜάο.

Από το σημείο θέασης της κριτικής της πολιτικής οικονομίας, η συνάντηση και οι συμφωνίες οι οποίες απέρρευσαν, όπως και συνολικά η στρατηγική Κίσινγκερ, σφράγισαν

κοσμοϊστορικές μεταβολές στην παγκόσμια (εδώ με την σημασία τουworldκαι όχι μόνο

τουglobal)καπιταλιστικήαγορά,διευρύνοντάςτηνκαιανοίγονταςτονδρόμογιατοπλήρως ενικοποιημένοεπίπεδότης.[12]

Επιπρόσθετα, από την σκοπιά του δυτικού στρατοπέδου, η θεώρηση και η πολιτική

περίδύοΚινών,μετάτονθάνατοτουΜάο,τηνκαταστολήτηςΣυμμορίαςτωνΤεσσάρωνκαι

τηνκατάληψητηςεξουσίαςαπότονDengXiaoping,έγινετοβασικόπρίσμαθέασηςτηςΚίνας.

Είναικαθήκοντηςιστορικήςεπιστήμηςναανεύρειτιςεσωτερικέςσυνδέσειςτωνγεγονότων, τωνσυμβάντωνκαιτωνεπιμέρουςπροτσές.Εντούτοις,ησυνάντησηαυτήγίνεταιαπανωτά:

ακόμηπαράγειαποτελέσματα.

Δ. Perigrammzeichnen της σινικής πολιτικής οικονομίας και της κριτικής της

α. Όλοισυμφωνούνστηνύπαρξηκινεζικούκεφαλαίου.

Αυτό σημαίνει ότι η σινική πολιτική οικονομία στηνparexcellenceαρχαία της μορφή δεν

λειτουργεί.Καιτούτοδιότιτοκεφάλαιοδενείναιμιαεγγενήσεαυτήνδυναμική,παράτιςανά

περιπτώσειςαναπτυγμένεςεμπορευματικές[13]καιαστεακές/μητροπολιτικές[14]σχέσειςοι

οποίεςυπήρχανστοαχανέςεσωτερικότης.ΤοκεφάλαιοήλθεστηνΚίναωςεξωτερικότητα:

Έρχεται αρχικά με την μογγολική νομαδική πολεμική μηχανή και την καθυπόταξη της

τότεΚίναςστουςΧαν,μετάμετονΜάρκοΠόλοκαιτιςδυτικέςαποστολές.Στον17οαιώναη

Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών ήταν εδραιωμένη στην Καντόνα. Τα πρώτα εργοστάσια δεν

άργησανναχτισθούνκαινααναπτυχθούνσταμεγάλαλιμάνιατηςακτογραμμής.ΟιΠόλεμοι

του Οπίου ήταν ο καταλύτης για τους κατακλυσμιαίους μετασχηματισμούς οι οποίοι

συντάραξαντιςεπόμενεςδεκαετίεςόλητηνΆπωΑνατολή.[15]

Αυτάείναιλίγο-πολύγνωστά.Τοερώτημαείναιαπόπούαποκτάεικάποιοςάποψηκαι

κατανόησηγιατην(α)σύγχρονησινικήπολιτικήοικονομία;[16]

Συνήθως,απόταεξαγόμεναεμπορεύματάτης:είναιηπρώτηεμφάνισητουκινεζικού

κεφαλαίου Πρέπει, όμως, κανείς να δειτις σχέσεις καιτο ιστορικάπροσδιορισμένο επίπεδο

ανάπτυξηςτωνπαραγωγικώνδυνάμεωνταοποίαείναιενσωματωμένασεαυτά

Η πολιτική οικονομία από τον Αριστοτέλη έως την Σχολή του Σικάγο στηρίζεται λίγο

έωςπολύστοεγελιανόσχήμαγιατηνμετακίνησητουπαγκόσμιουπνεύματοςπροςταδυτικά

Επίσης,πάλιστηνστενήοπτικήτηςπολιτικήςοικονομίαςαυτήηαχανήςδιανοητικήδιαδρομή

(α)συνέχεται από ένα σχετικά ορατό νήμα, που έχει να κάνει με την ηγεμονία της δυτικής

κουλτούρας, όπως την ορίζει ο Γκράμσι. Προσέτι, κι αυτό είναι το πιο κρίσιμο, η πολιτική

οικονομία,όπωςείναιγνωστήστονδυτικόκόσμο,ξεκινάειπάντααπότηνπρακτική.

ΜετονΚομφούκιογιαπρώτηφοράηπολιτικήοικονομίαξεκινάειαπότηνσκέψη,από

τονστοχασμόκαιεπιστρέφεισεαυτόν.ΟΚομφούκιοςσυγκρότησεένασύστημαοικιακώνκαι

ηθικής οικονομίας, το οποίο από τα πράγματα αναγορεύθηκε σε πολιτική οικονομία.[17]Η

οικονομία έτσι οργανώνεται όχι γύρω από το πρωτείο της εργασίας, όπως στην δύση, αλλά

τείνειναταυτισθείμετηνίδιατηνδιεύθυνση.Έτσι,ενώλίγοωςπολύστηνδύσηηπαραγωγή έχειταυτολογικόπεριεχόμενο,στηνΚίνακατευθύνεταιπάνταπροςτηνπολιτικήδιεύθυνση.

Από εδώ βγαίνει η ρήση του Μάο «η πολιτική στο τιμόνι», δηλαδή η βουλησιαρχική επιβολή της υποκειμενικότητας στην αντικειμενικότητα, που φλερτάρει με τον ντεσιζιονισμό.[18]

Η κεντρική οργανωτική αρχή ιδιαίτερα της κλασσικής πολιτικής οικονομίας είναι η

ωφέλεια.ΩςδάνειοαπότονΚομφούκιοησύγχρονησινικήπολιτικήοικονομίαυιοθέτησεως

κεντρική οικονομική αρχή τοXin: πίστη, ειλικρίνεια, συνέπεια, όλα αυτά που καθιστούν

κάποιον άξιο πίστης/αξιόχρεο (creditable-accountable). Πάνω σε αυτό χτίσθηκε το

κινεζικόsocialcreditsystem.

Ο Κομφούκιος αναγόρευσε την τήρηση της μνήμης και των δρόμων των προγόνων (Xiaο)σεκυρίαρχηηθικήαρχή.Ηαντανάκλασηαυτούστηνπολιτικήοικονομίαείναιότιστην

σινικήπολιτικήοικονομίατοπροτσέςαναπαραγωγήςπροτεραιοποιείται,ενώστονυπόλοιπο

κόσμο προτεραιότητα έχουν πάντα οι απόγονοι, κάτι το οποίο στην πολιτική οικονομία αντανακλάταιωςπροτεραιότηταστηνπαραγωγή.

Στην κλασική πολιτική οικονομία τελικός σκοπός είναι η ανθρώπινη απελευθέρωση (emancipation),όπωςστιςαρχαίεςελληνικέςπόλειςσκοπόςείναιηελευθερίατηςκάθεπόλης, το ίδιο και στην Φλωρεντία (civicliberty, σύμφωνα με τονHansBaron) και στις υπόλοιπες

ιταλικέςπόλεις, αλλάτοίδιοκαι στιςχανσεατικές. Επομένως,ηκλασικήπολιτικήοικονομία

είναιπολιτική,επειδή σεαυτήν τοstrictosensuπολιτικότελείσε αδιάσπαστη διαλεκτικήμε την ελευθερία. Στην σκέψη του Κομφούκιου, οικονομία είναι μέσο προς εκπλήρωση

(fulfilment)τουDao(οδός),ήτοιμετοπώςθαέλθειηαρμονίατουουρανούστουςθεσμούςκαι στουςατομικούςβίους.

Όχι μόνο στην πολιτική οικονομία, αλλά και στο φαντασιακό του αβραμικού

μονοθεϊσμού, ο ουρανός μετά την Αποκάλυψη του Ιωάννη και τον Αυγουστίνο, ήταν κάτι επέκεινα, που στο προλεταριακό φαντασιακό και στην προλεταριακή επινοητικότητα

απομυστικοποιήθηκεωςταεπίπεδαύπαρξηςτωνανώτερωνκοινωνικώνστρωμάτωνήωςτα

ψηλά σκαλιά της ταξικής ιεραρχίας, ενάντια στον οποίον ουρανό εφoδεύει και εισβάλλει με

τηνΚομμούνατουΠαρισιούτοάγριοπρολεταριάτοκιοικαταραμένοιποιητές.

ΣτονΚομφούκιο,τοTian(ουρανός)ενυπάρχειμέσασταόντα:έτσιηεργασίααποκτάεαυτικό

χαρακτήρα, είναι εκδήλωση της εαυτότητας και έτσι εμπεδώνεται η εργασιακή πειθαρχία, εκφραζόμενη ωςZhong(ευπείθεια, ολόψυχη αφοσίωση). Ενώ, στον υπόλοιπο κόσμο η

εργασίασυνδέεταιμετηνέξωσηκαιτηνπτώση,είναιτοαπόλυτοαναγκαίοκακό,στηνσινική πολιτικήοικονομίαηεργασίαείναιμέσοπροςτοDao Όλα αυτά συνιστούν τις κεντρικές και βασικές σινικές αξίες εκφρασμένες ηθικά.[19]Επίσης,όλααυτάμεταβάλλουνπεραιτέρωτηνίδιατηνκεφαλαιοπραγματικότητα, ήτοι εδώ η σινικότητα εμφανίζεται ως ακόμα μία εξωτερικότητα, η οποία ζητάει την εσωτερίκευσηκαιεμμενοποίησήτης.[20]

Το πιο σοβαρό από όλα, όμως, είναι ότι λόγω της Κίνας, η οποία στις μεγάλες

μητροπόλεις εμφανίζεται ως, όπως λέει οNickLand, “νέο-Κίνα η οποία αφικνείται από το

μέλλον”,ηίδιαηκεφαλαιοπραγματικότηταενμέρειμεταβάλλεταιποιοτικά,επειδήλόγωτης

Κίναςεισάγονταισεαυτήνζητήματασοσιαλισμούκαικομματικήςοργανωτικότητας.

Στον βαθμό που σε ένα εργατικό κράτος παράγονται εμπορεύματα τα οποία

παράγονται,προκειμένουναεξαχθούνωςανταλλακτικέςαξίεςστιςτρίτεςχώρες,τότεέχουμε

να κάνουμε με εξαγωγή κεφαλαίου, η οποία κι αυτή εσωτερικοποιείται και εμμενοποιείται

εντόςτηςχωρικήςδικαιοδοσίαςτουεργατικούκράτους:αυτήείναι κατάκύριολόγοηπηγή

δημιουργίας και ανατροφοδότησης της προσωπικής/ατομικής ιδιοκτησίας και της κινεζικής

αστικήςτάξης.Μεαυτόντοντρόποέχουμετηνανάδυσητουκινεζικούκράτους/κεφαλαίου.

Η διαφορά και το μπέρδεμα αρχίζει με το ότι αυτά ταεμπορεύματα πιο πολύ από τα

αμιγώς καπιταλιστικά, δεν είναι ουδέτερα: συμπυκνώνουν εντός τους όχι μόνο αντικειμενοποιημένο εργασιακό χρόνο, αλλά και χρόνο (δηλαδή κοινωνικοπολιτικές

δραστηριότητες) εκτός τηςstrictosensuεργασίας: κομματικές συνεδριάσεις, συμβουλιακές

αντιπαραθέσεις, ζυμώσεις στα εργοστάσια, κομματική πάλη και προλεταριακές επιθέσεις

ενάντια στον μανδαρινισμό και ενάντια στην αστική τάξη, ιδεολογική διαπάλη, 100 σχολές, 100 λουλούδια κλπ. Έτσι, όταν τα αγοράζει κάποιος ως ανταλλακτικές αξίες, είναιperseεμπορεύματα,αλλάσεαυτάηδιαλεκτικήαξίαςχρήσης–ανταλλακτικήςαξίαςδεν είναιίδια,όπωςστααμιγώςκαπιταλιστικά.Ηιστορίακαιτοεπίπεδοσοσιαλιστικήςανάπτυξης

στηνΚίναείναιμέσαστηναξίαχρήσηςτωνεμπορευμάτωνταοποία παράγονταιστηνΚίνα.

Αυτό, από την άλλη, σημαίνει ότι σ’ αυτά τα εμπορεύματα η αξία χρήσης τους βρίσκεται σε

μεγαλύτερηαντίθεσηπροςτηνανταλλακτικήαξία,απ’ό,τισταυπόλοιπα.

Έτσι, με την εξαγωγή και κυρίως την κατανάλωση αυτών των εμπορευμάτων, αυτού του κεφαλαίου, οι καπιταλιστικές σχέσεις τροποποιούνται, ή μήπως οδοποιούνται? Γενικά, στον καπιταλισμό η διαλεκτική ανταλλακτικής – χρηστικής αξίας, είναι από φορμαλιστική σκοπιάδιαλεκτικήαπολύτου–σχετικού.Στομέτροσύμφωναμετοοποίοαυτήηπολικότητα ανατρέπεται,δηλαδήστομέτροσύμφωναμετοοποίοηχρηστικήαξίακαθίσταταιτοαπόλυτο, καιηανταλλακτικήαξίακαθίσταταιτοσχετικό,σεαυτήντηνπερίπτωσημόνομπορείκάποια χώραναπειότιέχεισοσιαλισμό.[21]

Επιπρόσθετα,πρέπεικάποιοςνασυνυπολογίσειότιεξαρχαιοτάτωνχρόνωνοικινεζικές

ελίτ έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, το οποίο έχει να κάνει με το ότι το

θρησκευτικό/εκκλησιαστικόπαίζειλιγότερορόλοστηνοικονομία,

απ’ό,τιστιςδυτικέςχώρες. ΣτοκρατικοπολιτειακόεπίπεδοηAnnaGreenspanεντόπισεεύστοχατηνέκφρασητων μεταβολών στον πολιτειακό δεσμό, τις οποίες μεταβολές επέφερε η ανάπτυξη της Κίνας,

καθώς τοcitizenship(η ιδιότητα του είναι πολίτης) της κινεζικής διασποράς πήρεfloatingχαρακτήρα.[22]Αυτό τουλάχιστον αναφορικά με την κινεζική διασπορά

σημαίνει ότι η Κίνα τείνει προς την θεσμικοπολιτική επίλυση του προβλήματος του έθνους (αναφορικάμετηνκινεζικήδιασπορά).

β. Οχώροςτηςκλασικήςπολιτικήςοικονομίαςκαιτηςκριτικήςτης,ανιδωθείαποκλειστικά

ωςεσωτερικότηταστιςυποκειμενικότητητεςκαιτιςατομικότητεςοιοποίεςτοναπαρτίζουν, είναι ένας χώρος ανταγωνισμού και στον ίδιο χρόνο συμμαχητικότητας. Οι αντιπαραθέσεις στιγματίζονταιαπότηνυπεράσπισητουεαυτούκαθενόςπουείναισεαυτόντονχώρο,ενώτα

διαζύγια,οιχωρισμοί,οιλυκοφιλίες,οιανίερεςσυμμαχίες,τανέαφλερτ,οιομαδικοίέρωτες, οινέοιέρωτες,οιαπιστίεςκλπ.είναιστηνπρώτηγραμμήτωνημερησίωνδιατάξεων,καιόλα

αυτάσεσυνδυασμόμετιςπολιτικέςεπιλογές,στρατεύσειςκαιεντάξεις.

χώροςτηςσινικήςπολιτικήςοικονομίαςέχεισπουδαστικόκαικινηματικόχαρακτήρα.

Ενώοχώροςτηςκλασικήςπολιτικήςοικονομίαςείναικατάκάποιοτρόποαυτοαναφορικός,η

σινικήπολιτικήοικονομίαέχειανοιχτότητα.Δενζητάεινααποδείξειςποιοςείσαι,αλλάζητάει μόνοναγιγνώσκεις,νασκέφτεσαι,ναμελετάς,προκειμένουναομιλήσεις.Ενώ,στηνκλασική

πολιτικήοικονομίατογράφεινείναιτοΑκαιτοΩ,στηνσινικήπολιτικήοικονομίατοομιλείν

παίζει κεντρικό ρόλο. Επομένως, ενώ η κλασική πολιτική οικονομία λόγω του γραπτού

χαρακτήρατηςέχειπυκνήκαικωδικωτική,αλλάκαιαναλυτικήπεριεχομενικότητα,ησινική

είναιπιοεξπρεσιονιστική.–Όλααυτάδενείναισύγκριση,ούτεαντιπαραβολή,αλλάπορίσματα

απότηνέρευνατωνδιαφορών.

Θέτειλοιπόνησινικήπολιτικήοικονομία,μαζίμεταάλλα,[23]καιζητήματααισθητικής

της πολιτικής οικονομίας γενικά, κάτι το οποίο ώθησε τηνAnnaGreenspan, επιλέγοντας

τηνShanghaiωςπερίπτωσηέρευνας, ναδειτααισθητικοαρχιτεκτονικάχαρακτηριστικάτης

συγκεκριμένης μητρόπολης, και να μιλήσει για το ξαναφτιάξιμο της νεωτερικότητας (ως σύνολοαισθητικώνκαταστάσεωνκαιόχιωςμικροβοναπαρτικήνεκρανάσταση).

γ. Τοότιυπάρχεικινεζικόκράτος/κεφάλαιοδενσημαίνειαπόμόνοτουότιαυτόπροσδιορίζει

αποκλειστικάτηνκινεζικήεσωτερικότητα.

Όσοι τα προηγούμενα χρόνια, ή ακόμα και σήμερα επιλέγουν να διαβάζουν την

οικονομίακαιτηνδιεύθυνσητηςΚίναςαναγωγιστικά,ήμηνπαίρνονταςυπ’όψητιςαχανείς

εκτάσεις της και το μέγεθος του πληθυσμού της, μην παίρνοντας υπ’ όψη την στρατηγική

τουBeltRoad,ήακόμηπερισσότερομηνπαίρνονταςυπ’όψηότιτομεγαλύτερομέγεθοςαξίας

παγκοσμίως(ανα)παράγεταιστηνΚίνα,οδηγούνταιαπόματαίωσησεδιάψευση.

Η διαπάλη αυτή αποτυπώνεται με πολύ εύγλωττο τρόπο στοdebateμεταξύ της

σύνταξης του περιοδικούAufhebenκαι του γκρουπ Chuǎng[24][25]Και τοAufheben, όσον

αφορά το μεταξύ τουςdebate, βγαίνει σωστό. Βέβαια, εξαρτάται από το σημείο θέασης του

κάθεεμπλεκόμενουμέρους.

Επομένως, εδώ δεν κάνω σινολογία, ούτε με αφορά κάτι τέτοιο. Στο παρόν κείμενο

έγραψαγιατηνΚίνα,επειδήησινικήπολιτικήοικονομίαείναιάξιαμελέτηςκαιέρευναςγενικά,

και μεσκοπόσυμβολήςστηνκριτικήτηςπολιτικήςοικονομίαςτουκεφαλαίου.

Για τους παραπάνω λόγους από άποψη πολιτικής οικονομίας δεν έχουμε

ψυχροπολεμική κατάσταση μεταξύ «δύσης» και Κίνας. Αν πχ. οι ΗΠΑ ή η Μεγάλη Βρετανία

οδηγηθούνσεκάτιτέτοιο,θαείναιενδοστρεφής,δηλαδήκαρκινικήκίνησηειςβάροςμεγάλων

τμημάτωντουίδιουτουσυνολικούκοινωνικούκεφαλαίουτους.

Στηνστενή, πολύστενήοπτικήτης πολιτικής οικονομίας, τογενικό ζήτηματηςΚίνας εντοπίζεταιστονΤόμοΒ΄τουΚεφαλαίου.

δ. Σε κάθε περίπτωση η Κίνα έχει γίνει πλειοψηφική και συγκροτητική συνιστώσα της κεφαλαιακήςολότητας.

Το ότι το μεγαλύτερο μέγεθος της ανταλλακτικής αξίας παγκοσμίως παράγεται στην

Κίνα,έχειωςαποτέλεσμα,ότιοκαπιταλισμόςαπότηνμιααναγκάζεταισεμετασχηματισμούς καιμεταμορφώσειςτωνεπιμέρουςστοιχείωντου,αλλάαπότηνάλληαποκτάμεγάλοβάθος καιπροοπτική.

Δενείναιζήτημαότι«οσάπιοςκόσμοςεκείπουσάπιζεξανατονώθηκε».

Δεν πρόκειταιγιαεπανάληψητωνearly1990’s,αλλιώςδενθαήτανορατέςποιοτικές μεταβολές στην κεφαλαιοπραγματικότητα. Εξ αιτίας της κινεζικής ανάπτυξης και των κινεζικών πραγματικοτήτων μπορώ να παρακολουθήσω και να δω τους τριγμούς και τις οριακές στιγμές στην ίδια την εννοιολογική κίνηση της κεφαλαιοπραγματικότητας, συνδεδεμένες με την περιεχόμενη στις έννοιες της κριτικής της πολιτικής οικονομίας διαλεκτική.

Επομένως,όσοιεπιμένουνσεμιααντιμετώπισητηςΚίναςως«άλλουκόσμου»,δηλαδή σε μια απωοριενταλιστική/εξωτικιστική κατανόηση από θέση επαρχιωτισμού ή

αρχοντοχωριατισμού, είναι εκτός τόπου Τέσσερις δεκαετίες πλέριας διεθνοποίησης

κεφαλαίου/παγκοσμιοποίησης, δηλαδή μετασχηματισμών της παγκόσμιας αγοράς,

κατέστησαναυτέςτιςθεωρίεςδυσλειτουργικές. Απότηνάλλη,ηΚίναδενμπορείνακριθείήναπροσεγγισθείμεταμαοϊκάμέτραήμε τα μέτρα των κομμούνων της Σανγκάη και της Καντόνα. Αλλά, το προτσές της Μεγάλης

ΠρολεταριακήςΕπανάστασης,μήτρααντιφατικήτης(α)σύγχρονηςΚίνας,συνεχίζειναθέτει

ζητήματαπρολεταριακούδιεθνισμούστοπαγκόσμιοεργατικόκαιπροοδευτικόκίνημα,μετον

ίδιο τρόπο σύμφωνα με τον οποίο η συνάντηση μεταξύ του Μάο και του Νίξον συνεχίζει να

παράγειαποτελέσματα.

Θέλω να ξεχωρίσω, πέρα από τα κατ’

φλέγοντα χαρακτήρα, το ζήτημα της προλεταριακής μνήμης. Η επαναστατική

αντιφασιστικήεμπειρίατηςΚίνας,θέτειξανάκαιξανάτοζήτηματηςμνήμηςμεκατηγορικόσινικοπροτρεπτικότρόπο,ως:

Ναμηνξεχνάμε,Ναθυμόμαστε,Ναμηνσυγχωρούμε.

ε. Η εμπειρία της Κίνας θέτει το ζήτημα, αν η σινική πολιτική οικονομία είναι τμήμα της πολιτικήςοικονομίας γενικά Εδώ, ηπροσφυγήστηνυλιστικήκατανόησητης ιστορίας είναι νομοτελειακή

Ο πολιτισμός γενικά, εκ του σημείου θέασης του ανώτερου τρόπου παραγωγής, αναπτύσσεται διά της ενικότητας (singularity). Από αυτό και μόνο βγαίνει ότι η σινική πολιτική οικονομία, ακόμη και στην αρχαία μορφή της εγγράφεται στην (α)συνέχεια της

πολιτικήςοικονομίας,καιεφ’όσονοΚομφούκιοςαναφέρεταιστηνκοινωνικήδιαφοροποίηση

καιστηνταξικήδιάρθρωση,εγγράφεταικαιστηνlatosensuκλασσικήπολιτικήοικονομία,με τιςδιαφορέςπουαναφέρονταιπαραπάνω.

Επίσης, η εμπειρίατηςΚίνας, ιστορικά, θέτεισκληροπυρηνικά ζητήματατηςκλασικής

πολιτικήςοικονομίαςκαιτηςκριτικήςτης,όπωςτοζήτηματουεμπορεύματοςκαιτουνόμου τηςαξίας.

Το ζήτημα του εμπορεύματος τίθεται στην κυρίαρχη διάστασή του ως αντίθεση και αντιπαράθεσημεταξύτηςχρηστικήςκαιτηςανταλλακτικήςαξίας.Πρόκειταιγιαέναζήτημα

τοοποίοδιαθέτεικαιεκτουοποίουαναβλύζειμελλοντικότητα.

Όμως στην (α)συγχρονικότητα, η σινική πολιτική οικονομία έχει διαμορφώσει έναν

μεταφορισμό(transportism)καικυκλοφορισμό(circulationism),ήτοιέχειυπερδιογκώσειτην

απόσπασηαξίαςαπότιςμεταφορές,καθ’όχρονικόδιάστημααπαιτείτοπροτσέςκυκλοφορίας ναολοκληρωθεί.

Ημεταφοράτωνπροϊόντωνστηναγοράανήκειστοπροτσέςτηςπαραγωγήςκαθ’εαυτό.

Το εμπόρευμα είναι ολοκληρωμένο, μόνο όταν φτάνει στην αγορά. Η διαδικασία της μεταφοράς, η οποία είναι κατ’ εξοχήν παραγωγική, επεκτείνει την αγορά και την ανταλλαξιμότητα του εμπορεύματος. Επίσης, η διαδικασία της μεταφοράς είναι μια εξωτερικήsinequanonσυνθήκηγιατηνεκκίνησηκαισυνολικάγιατηνύπαρξητουπροτσές

πολιτικά, ή αυτά τα οποία αποκτούν

εξοχήν

και

της κυκλοφορίας (καθ’ όσον, αν το εμπόρευμα δεν φτάσει στην αγορά, δεν πρόκειται να μεταμορφωθείσεχρήμα),καιέτσιημεταφοράείναιάμεσοπαραγωγικόπροτσές.

Στην περίπτωση της Κίνας, η βιομηχανία μεταφορών της είναι παγκόσμια και αναπτύσσεται και στο ενικό επίπεδο, γι’ αυτό και έχει τεράστιες επενδύσεις στα λιμάνια, σταlogistics, καιστις μεταφορέςσταθερήςτροχιάς(σιδηρόδρομοι, τραμ, κλπ.). Επομένως,η σινική πολιτική οικονομία συνδέει όλο και πιο στενά τον παραγωγικό χαρακτήρα των

μεταφορώνμετοπροτσέςτηςκυκλοφορίας:σαννατροχιοδεικτείότιφιλοδοξείνακάνειτο

αντικειμενικά ακατόρθωτο: την παραγωγή πρόσθετης/υπερβάλλουσας-υπερ-αξίας από το

προτσέςτηςκυκλοφορίας.Έτσιηβιομηχανίατωνμεταφορώνπροσεγγίζειόλοκαιπιοπολύ

τοανώτατοαξιακότηςόριο,καιόσοτοφτάνει,τόσοεπεκτείνειτοόριο,κάτιπουσημαίνειότι

αφενός επεκτείνει τις υπάρχουσες αγορές, και αφετέρου χρειάζεται κάθε τόσο νέες

ενικοποιημένεςαγορές.

Αυτό έχει αποτέλεσμα, ότι τόσο σε απόλυτο όσο και σε σχετικό βαθμό αυξάνεται και μεγαλώνειηαναλογίατηςκινεζικήςβιομηχανίαςμεταφορώνστοσυνολικόκεφάλαιο,καιστον ίδιοχρόνοτοπροτσέςτηςκυκλοφορίαςδένεταιόλοκαιπιοπολύμετηνπαραγωγήκαθ’εαυτή, άραταόριαπλασματικήςχρηματοκερδοσκοπίαςστενεύουν:σεένααπλουστευτικόεπίπεδο,η

σινική πολιτική οικονομία με αυτόν τον τρόπο τελειώνει πολλά ψέματα, και δημιουργεί συνεχώςνέεςανάγκες,κάτιπουμεένανσχετικότρόποέρχεταισεαντίθεσημετηνεπιθυμητική παραγωγήκαιτηνπαραγωγήεπιθυμιών.

[1]Evald Ilyenkov, The Concept of the Ideal in Problems of Dialectical Materialism, Progress Publishers,1977.

[2]Ενδεικτικάβλ.DeborahARedman,TheRiseofPoliticalEconomyasaScience.Methodology and the Classical Economists, MIT, Cambridge Mass, 1997, Arnaud Diemer, Hervé Guillemin, PoliticalEconomyintheMirrorofPhysics:AdamSmithandIsaacNewton,Revued’Histoiredes Sciences,Volume64,Issue1,2011,pp.5-26.

[3]Βλ. David Hume, A Treatise of Human Nature, Book 1, Part iv, The skepticals and other systemsofphilosophy,section6,Personalidentity.

[4]Βλ. Milton Friedman, The Quantity Theory of Money: A Restatement in Studies in the Quantity Theory of Money, edited by M. Friedman. Reprinted in M. Friedman The Optimum QuantityofMoney,Rutledge,2005,pp.51-67.

[5]Βλ.JohnLocke,AnEssayConcerningHumanUnderstanding,ChapterXXVII,OfIdentityand Diversity.

[6]Γνήσιααναρχικήτοποθέτηση.

[7]Βλ.οπ.,7.TheIdentityofMan.

[8]Βλ οπ.,11.PersonalIdentity,12.ConsciousnessmakespersonalIdentity.

[9]Hegel,VorlesungenüberdiePhilosophiederGeschichte,Einleitung,bb.

[10]ΓκυΝτεμπόρ, In Girum Imus Nocte Et Consumimur Igni,ΚριτικήΈκδοση,μτφ.Πάνος

Τσαχαγέας,εκδ.ΕλεύθεροςΤύπος,σ.29.

[11]Εδώ,πρέπεινακαταγραφείότιεξαιτίαςαυτού,ιδιαίτεραστοπροτσέςτηςκυκλοφορίας,

οπόλεμοςμεταξύυλιστικούκαιιδεαλιστικούστρατοπέδουαποκτάάγριαεπικαιρότητα.

[12]Η αγορά που εμφανίζεται ως μια αφηρημένη ποιότητα στο ξεκίνημα των οικονομικών, λαμβάνει ολικά σχήματα. Η παγκόσμια αγορά δεν είναι μόνο το σύνολο των εξωτερικών

αγορών στις σχέσεις του με την κάθε εσωτερική αγορά, αλλά σε πρώτο χρόνο η

εσωτερικοποίηση των εξωτερικών αγορών μέσα στην κάθε χώρα, και προοπτικά η εμμενοποίησήτων.

[13]Βλ. Gang L, Daren W., The analysis of the ancient Chinese commodity economy and the western economics theory, Art Human Open Acc J. 2018;2(1):1-2, https://medcraveonline.com/AHOAJ/the-analysis-of-the-ancient-chinese-commodityeconomy-and-the-western-economics-theory.html

[14]Βλ. Ιταλό Καλβίνο, Οι Αόρατες Πόλεις, μτφ. Ανταίος Χρυσοστομίδης, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα,Οκτώβριος2018.

[15]Βλ.ΥπουργείοΑνώτερηςΕκπαίδευσηςΛ.Δ.Κίνας–1958,ΙστορίατηςΣύγχρονηςΚινεζικής

Επανάστασης,εκδ.ΚΨΜ,Αθήνα2010,σ.25-29.

[16]Ενδεικτικάβλ. James L. Y. Chang, History of Chinese economic thought: overview and recentworks,HistoryofPoliticalEconomy19:3,1987,pp.481-502.

[17]Βλ.ChenHuan-Chang,ChinShihofA.K.(1904A.D.),SecretaryoftheGrandSecretariat, Peking, China, The Economic Principles of Confucius and His School, Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of the Doctor of Philosophy in the Faculty of PoliticalScience,ColumbiaUniversity,NewYork,1911.

[18]Βλ.CarlSchmitt,TheoryofthePartisan:IntermediateCommentaryontheConceptofthe Political, G. L. Ulmen (Translator), Telos Press Publishing, July 1, 2007,ΝικόλαοςΤσίρος,ΗΣυνεισφοράτηςΠεριγραφικής

[19]Βλ. Barbara Marshall Matthews, The Chinese Value Survey: An interpretation of value scalesandconsiderationofsomepreliminaryresults,InternationalEducationJournalVol1,No 2,2000,http://www.flinders.edu.au/education/iej,pp.117-126.

ΘεωρίαςτηςΑπόφασηςστοΈργοτ ουΠαναγιώτηΚονδύληΓιατηνΕρμηνείατουΔικαίουΚαιτοΣχηματισμότηςΔικαστικήςΑπό φασης,Θέσεις,Τεύχος120,περίοδος:Ιούλιος-Σεπτέμβριος2012.

[20]Βλ. JohnGarrickandYan ChangBennett, “XiJinpingThought” RealisationoftheChinese DreamofNationalRejuvenation?,ChinaPerspectives,2018/1-2|2018,NewApproachestothe

καθ’ εαυτή, σε απλή

εμπορευματική τιμή, δηλαδή σε έκφραση και μέγεθος μονάδων χρήματος, η κίνηση των

οποίωνέχειαποδεσμευθείκαιανεξαρτητοποιηθείαπότηννομισματικήέκφανση,έτσιώστε

τονόμισμανααπορροφάταιαπότοχρήμα.

[22]Βλ. Anna Greenspan, Shanghai Future, Modernity Remade, Oxford University Press, UK, 2014,pp.171-174.

[23]πχ. ένα νέο κορυφαίο ζήτημα το οποίο θέτει, είναι αυτό της λεγόμενης κυκλικής μετανάστευσης(βλ.οπ.,σ.174-179):ημετανάστευσηκαθίσταταιέκφρασητηςκυκλοφορίας

τουμεταβλητούκεφαλαίουκατάτηνπεριστροφήτουκεφαλαίου,αλλάκαιπραγμάτωσηκαι υλοποίηση της (α)σύγχρονης νομαδικότητας. Σε αυτό, οι οικονομολόγοι τα βρίσκουν μπαστούνια.

[24]Βλ.https://chuangcn.org/journal/

[25]Βλ.Aufheben,ThePerilsofBorrowingSomeoneElse’sSpectacles,#24,2017,pp.29-44.

PoliticalRegimeUnder

Jinping,

99-105. [21]Αυτόγίνεταιστομέτροσύμφωναμετοοποίοχωρείητάσηαπονέκρωσήςτουνόμουτης αξίας,άρακαιητάσηαπονέκρωσηςτηςανταλλακτικήςαξίας,ηοποίααρχικάέχεινακάνειμε την έκπτωσή της ανταλλακτικής αξίας από ανταλλακτική αξία

1June2018,pp.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ, ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ, ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ

ΠΙΣΤΩΣΗ

α. Η κλασική πολιτική οικονομία ως δαιμονικότητα

Η ενσωματωμένη ή/και υποταγμένη στην εξουσία και στο κράτος αριστερά έχει μάθει να

δαιμονοποιείτηνκλασικήπολιτικήοικονομία,δείχνοντάςτηνωςυπεύθυνησχεδόνόλωντων

δεινών. Μπορεί να μην το ομολογούν οι εκπρόσωποί της, αλλά στο σκεπτικό τους, ο

καπιταλισμός μοιάζει να είναι το αποτέλεσμα των (κατά)νοήσεων της κλασικής πολιτικής

οικονομίας:λχ.οκαπιταλισμόςδενθαυπήρχε,ανδεντονσκεφτότανοΆνταμΣμιθ.[1]

Επομένως,κατ’αυτότοσκεπτικό,ηενάσκησηλογοκριτικώνπρακτικώνειςβάροςτης

κλασικής πολιτικής οικονομίας (πόσω μάλλον στην κριτική της) θα οδηγούσε στην διά ταχυδακτυλουργίας εξαφάνιση του καπιταλισμού, με τον ίδιο τρόπο που η ταξική πάλη μπορούσενακαταργηθεί…διάυπουργικήςαποφάσεως.

Έτσι, όχι μόνο η πολιτική οικονομία, αλλά και ο ιστορικός υλισμός, ή ακόμη και η κλασική deutschen φιλοσοφία λειτουργούν στα μυαλά αυτών των ανθρώπων ως

διανοητικοπολιτικός δαίμονας του Μάξγουελ, ο οποίος προκαλεί την θερμοδυναμική

ανισορροπία, άρα και την εντροπία στα σχέδιά τους για δήθεν δίκαιες και δήθεν ειρηνικές κοινωνίες.

Όταν, όμως, η μεθοδική παραβίαση των οικονομικών νομοτελειών, ή απλά ο εφαρμοσμένος ου/δυσ-τοπισμός φτάνουν ένα (μικρο/υπο)σύστημα στην χρεωκοπία του

(κάτιτοοποίοστιςπερισσότερεςφορέςεκφράζεταικαιεξωτερικεύεταισταfailedstates),τότε

οιτηςκλασικήςπολιτικήςοικονομίαςξαφνικάπροβάλλουνωςμάγοι,σωτήρες,θαυματουργοί.

Αυτή η στάση στοχεύει στην μεταφυσικοποίηση της πολιτικής οικονομίας συνολικά, και

προσπαθείνααποκρύψειτονεπιστημονικόχαρακτήρακαιτηνεπιστημονικήσυγκρότησήτης.

Στις αντιλήψεις αυτές, οι λέξεις φτώχεια, ανισότητες αποκτούν ένα αντίστροφο περιεχόμενο,καιέτσιαπόαποτελέσματα,απόπροϊόνταγίνονταιόροι,προϋποθέσεις:τοκάρο μπαίνειμπροστάαπότοάλογο.Αποκτούνδηλαδήοισυγκεκριμένεςλέξειςτονχαρακτήρατης αυθυπαρξίας,μιας(υπέρ)αιώνιαςαμετάβλητηςτάξης,πουσχεδόνέχει(μετα)φυσικοποιηθεί.

Δενείναικάτιπολύδιαφορετικόαπόαυτόπουκατάκαιρούςκάνουνοι(νέο)προυντονισμοί.

Ηφτώχειααποσυνδέεταιαπότοπροτσές,ήτοιαποκρύπτεταιότιηφτώχειαίσωςείναι

(υπο)προϊόν ενός άμεσα βίαιου/περιφρακτικού προτσές πρωταρχικής συσσώρευσης

κεφαλαίου, ή το αποτέλεσμα δημιουργίας μέσα στις καπιταλιστικές μητροπόλεις εφεδρικού

βιομηχανικούστρατού.

Με την ίδια μεθοδολογία, οι ανισότητες κρίνονται πάντα εξωτιστικά, και όχι ως εκδηλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ διαφορετικών τρόπων παραγωγής, μεταξύ

διαφορετικών επιπέδων ανάπτυξης και εξέλιξης των παραγωγικών δυνάμεων. Όμως, οι ανισότητες δεν κρίνονται μόνο εξωτιστικά, αλλά και εξισωτικά, δηλαδή η παγκόσμια

οικονομία εκλαμβάνεται αυθαίρετα ως κάτιaprioriομοιογενές, και έτσι οι ανισότητες

ηθικοποιούνται.

Απόεδώβγαίνειωςτυπικολογικήσυνέπειαότιτοκεφάλαιοδενθεωρείταικάτιτοοποίο

παράγεται πρώτα από όλα μέσα από την βιομηχανική εργασία, αλλά ως

μιαaprioriεγκαθιδρυμένη«δομή»,ηοποίαρουφάτοαίματωναδύναμωνλαώνκαιχωρών.

Αυτέςοιθεωρίες,στιςαδύναμεςχώρεςκαιλαούςέχουνωςαποτέλεσματην«τύφλωση»

ήστηνκαλύτερηπερίπτωσητηνσύμφωναμετονΑντόρνοημιμόρφωσήτων,δηλαδήσετελική ανάλυση την ιδεολογική/σημειολογική αναπαραγωγή της καθυστέρησης των παραγωγικών

δυνάμεώντων,άρατηνδιαιώνισητηςσυνεχούςδιαδικασίαςαποικιοποίησήςτων,τηνοποία υποτίθεταιότιτόσοκαταγγέλλουν.

Αυτό,όμως,τοοποίοασκείπάνωσεαυτούς τουςανθρώπουςτονμεγαλύτερο,τονπιο απαστράπτοντα(αντι)φετιχισμό,είναιτοίδιοτοχρήμα,σεόλεςτιςμορφές,τουςρόλουςκαι τις λειτουργικότητές του. Σε αυτούς το χρήμα παρίσταται από μέσο (όπως είναι για την κλασικήπολιτικήοικονομία)ωςσκοπός.Έτσι,ηπολεμικήτουςδενκατευθύνεταιστοσύστημα

εκμετάλλευσηςκαικαταπίεσης,αλλάσεαυτόκαθ’εαυτότοχρήμα,ως“αδειανόπουκάμισο”, ωςκενήέκφανσητηςκαπιταλιστικήςιδεατότητας.

Ωστόσο,μπροστάσεαυτέςτιςαντιλήψεις,τοπροτσέςπαραγωγήςτρέχειμειλιγγιώδεις ταχύτητες.

Επομένως,είναιηίδιαηανάπτυξηκαιεξέλιξητωνανηλεώνπαραγωγικώνδυνάμεωνη

οποίααναδεικνύεικαινοφανήκαιπρωτόγνωραοικονομικάκαικοινωνικάπροβλήματα,καιη

οποία επιβάλλει την θαρραλέα προσαρμογή και ανάπτυξη της εργατικής κριτικής. Δεν πρόκειταιγιαπαραξενιά,ούτεγιακάτιτοοποίοκοιμότανκαιξύπνησε,δενπρόκειταιγιαμια

απολογητική των όσων πράξαμε, όταν δεν γράφαμε με συστηματικό τρόπο και μέθοδο γι’

αυτά, ούτεβέβαιαγια εκπλήρωσηκάποιας δήθενοφειλής, αλλάείναι πλέονηεπίγνωσητης

κινούμενης πραγματικότητας, η οποία έχει αναπτυχθεί τόσο, ώστε αποκτά διαυγή

φαινομενολογία,ειλικρινέςλεξιλόγιο,τοοποίοεπιτρέπειναγραφτείκαιναασκηθείηεργατική κριτική.

β. Από την ιδεατότητα της τιμής και το πραγματικό της ανταλλακτικής αξίας στην

αντίθεση μεταξύ χρήματος και νομίσματος

Πρώτη φορά με τον Ντέιβιντ Ρικάρντο, το χρήμα αφενός τόσο ρητά αποσυνδέεται από τον

αποθησαυρισμό,καιαπότηνάλληστηναφαιρετικότητάτου,αποκτάνομοτέλειες.Πλέον,δεν

είναικάτιτοοποίοπρέπεινατσουβαλιάζεται,αλλάκάτιτοοποίοπρέπεινακυκλοφορεί.

Οινομοτέλειεςαυτέςέχουννακάνουνμετιςαναγκαίεςποσοτικέςαναλογίεςμεταξύτης

ποσότηταςκυκλοφορούντοςχρήματοςκαιτηςαξίαςτου,μιασχέσηπουστον Ρικάρντοείναι

αντιστρόφωςανάλογη:

“Η ποσότητα του χρήματος η οποία μπορεί να απασχοληθεί σε μια χώρα, πρέπει να

εξαρτάται στην αξία του: αν ο χρυσός μόνος του απασχολείτο για την κυκλοφορία των

εμπορευμάτων, μια ποσότητα θα απαιτείτο, το εν δεκατοπέμπτο μόνο του (του χρυσού) θα

ήτοαναγκαίο,ανοαργυρόςήτοναχρησιμοποιηθείγιατονίδιοσκοπό.

Μια κυκλοφορία ουδέποτε μπορεί να είναι τόσο άφθονη, ώστε να υπερχειλίσει: διότι

μέσωτουμειώνειντηναξίατης,στηνίδιααναλογίαθααυξήσειςτηνποσότητάτης,καιμετο

αυξάνειντηναξία,θαμειώσειςτηνποσότητάτης…

…Εναπόκειταισεαυτήντηναρχήότιτοχάρτινοχρήμακυκλοφορεί:ησυνολικήχρέωσηγια

τοχάρτινοχρήμαμπορείναθεωρηθείωςκυριαρχικόδικαίωμα(seignoirage)”.[2]

Έτσι,τοκυκλοφορούνχρήμαποσοτικοποιείταιμέσωτηςαφαιρετικοποίησήςτου.Αυτό

σημαίνει ότι (όπως και στην αφηρημένη εργασία), ανεξαρτήτως των νομισματικών

εκφάνσεων,τοαφαιρετικοποιημένοκυκλοφορούνχρήμαείναιπαντούίδιο,διότιπαράγεται

από την εργασία, και μεσολαβεί τις σχέσεις μέσα από τις οποίες η εργασία (ανα)παράγει

ανταλλακτικήαξία.

Επιπρόσθετα,οΡικάρντοπροβαίνεισεεννοιολογικόκαθορισμότουνομίσματος:“Ένα

νόμισμα βρίσκεται στην πιο τέλεια κατάσταση όταν συνιστά ολικά χρημάτινο χρήμα, αλλά χρημάτινο χρήμα ίσης αξίας με τον χρυσό τον οποίο απασχολεί για να αναπαρασταθεί”[3]

Στον καθορισμό αυτόν το χάρτινο χρήμα αποτυπώνεται ως αναπαράσταση της αξίας του χρυσού.

Σε μια γενική οπτική το χρήμα είναι το απλό εκπροσωπούν της τιμής στην σχέση της προςόλαταυπόλοιπαεμπορεύματα,καιτοχρήμαυπάρχειμόνοωςμέσοστομέτροσύμφωνα

μετοοποίο

χρήματοςπουανταλλάσσεταιγιαέναεμπόρευμα,είναιηέκφρασητηςτιμήςτου,ηπραγματική

όλαταεμπορεύματαπροορίζονταιναανταλλαχθούν. Ιδιαίτερα, στηνκυκλοφορία τοχρήμα πραγματώνει τις αξίες και εκφράζει τις τιμές. Η τιμή εμφανίζεται εν πρώτοις ως η ιδεατή όψη του εμπορεύματος, αλλά η ποσότητα του

τιμήτου.Γι’αυτόητιμήεμφανίζεταιωςεξωτερικήκαιανεξάρτητητουεμπορεύματος,καθώς

υπάρχει σε αυτό ιδεατά. Έτσι, το χρήμα είναι ένα πολύ ιδιαίτερο εμπόρευμα: μέσο κυκλοφορίας, μεσολαβητής μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης. Επιπρόσθετα, επειδή η

ποιότητατουχρήματοςείναιθεμελιωμένηστηνανταλλακτικήαξία,έτσιτοχρήμαγίνεταικαι λειτουργείκαιωςμιαεσωτερικήσχέσητηςπαραγωγής,δηλαδήτοχρήμαγίνεταιόργανοτης

παραγωγής.

Ακόμηπερισσότερο, στονΡικάρντοτο χρήμα μέσωτης αυστηρήςοικονομικοποίησής

του θεσμικοποιείται, διότι το χάρτινο fiat χρήμα (όπως πλέον και το ψηφιακό) είναι

αποτέλεσματηςενάσκησηςκυριαρχικούδικαιώματοςτωνκρατών.Σεαυτήντηνπερίπτωση

το χρήμα δένεται πιο σφιχτά, μοιάζει να εργαλειοποιείται, στο εύρος που με αντιστρεπτικό

τρόποαποδεσμεύεταιαπότηνπαραγωγή.

Μεαυτήντηντεχνική,τοχρήμαγίνεταιανεξάρτητηδυναμικήαναπαράστασηςόχιπλέον

μόνοτωνανταλλακτικώναξιών,αλλάπρωτίστωςαναπαράστασητουίδιουτουεαυτούτου.

Σύμφωνα με το βιβλίο των Θεοδώρου Μαριόλη και Λευτέρη Τσουλφίδη, η δυναμική της

αναπαράστασης εισάγει κβαντικά ποσοτικές στάσεις (states: αφηρημένες ποσότητες) σε

γραμμικά συστήματα (συνήθως εισαγωγών-εξαγωγών).[4]Με αυτόν τον τρόπο το

κβαντικοποιημένο χρήμα, αποκοινωνικοποιείται, δηλαδή αποκτά αποκλειστικά τεχνικό

χαρακτήρα:είναικάτιτοοποίομπαίνεικαιβγαίνει,καιγι’αυτόμπορείναμετρηθεί.Αλλάαυτό αφοράταεπίπεδατωναφηρημένωνποσοτήτων,σταοικονομικάεπίπεδατοχρήμαπαραμένει

πάνταπροϊόντηςπαραγωγής,ήτοιοντολογικάείναιημεταμόρφωσητουεμπορεύματοςστην σφαίρατηςκυκλοφορίας.

Έτσι, παρότι το χρήμα στην σχηματική αναπαράσταση του κυκλώματος εμφανίζεται

ως η αρχή και το τέλος, δηλαδή ως το αποτέλεσμα της κίνησης, το άλφα και το ωμέγα, εντούτοιςαυτάταεναρκτήριακαικαταληκτικάσημείαείναιαπλάσημείαμετάβασης:σημεία

στα οποία το κεφάλαιο υφίσταται μεταμορφώσεις, και επομένως σε κάθε περίπτωση

πρόκειται για ένα ανοιχτό κύκλωμα. Αυτές οι μεταμορφώσεις είναι κατορθωτές μόνο μέσα

από το χρήμα ως στον ίδιο χρόνο μέσο πληρωμής και μέσο κυκλοφορίας, διότι μόνο έτσι

διαθέτειτέτοιεςτεχνικέςιδιότητες,ώστεναεπιτελείαυτέςτιςλειτουργίεςκαιεπιχειρήσειςγια

την συνολική καπιταλιστική τάξη. Επίσης, αυτές οι κυκλοφοριακές ιδιότητες του χρήματος

εξαρτώνται από την μεταμόρφωση των εμπορευμάτων, από την ένταση και την ταχύτητα

αυτώντωνμεταμορφώσεων.Έτσι,δενείναιαντικειμενικάδυνατότοκαπιταλιστικόχρήμανα

αποσπασθείήναανεξαρτητοποιηθείαπότηνβιομηχανικήπαραγωγή.

Στηνκαθημερινήσυναλλαγή,όμως,δενανταλλάσσεταιακριβώςχρήμαμεεμπορεύματα, αλλά νομίσματα (είτε στην μορφή των κερμάτων, είτε στην μορφή των

χαρτονομισμάτων/τραπεζογραμματίων, είτε μέσω της ηλεκτρονικής τραπεζικής, είτε ψηφιοποιημένα)μεεμπορεύματακαιυπηρεσίες.

Άρα, μια σπαζοκεφαλιά προστίθεται: η διάκριση μεταξύ του χρήματος και του

νομίσματος,ηδιάκρισημεταξύτουχρήματοςκαιτωνκατάτηνδημώδη/αγοραίαέκφρασητων λεφτών: για να αγοράσεις οτιδήποτε δεν δίνειςxποσοτικές μονάδες χρήματος, αλλά δίνεις

πχ.xευρώ,xδολάρια,xλίρεςκοκ.σεδιαφορετικέςυλικέςκαιψηφιακέςμορφές.

Το νόμισμα γεννιέται, κάθε φορά που το χρήμα διαχωρίζεται από κάποια μορφή του

εαυτούτου,κάθεφοράπουαυτοδιαχωρίζεται.Τανομίσματαείναιδιασπάσειςτουχρήματος, επιτελούν στην κυκλοφορία τον ίδιο ρόλο που επιτελούν τα κόμματα του κοινοβουλίου ως

διασπάσεις του κοινωνικού που αναγορεύθηκαν σε ταξικά καθορισμένες πολιτικές

οργανωτικότητεςκαιοργανωμένεςπολιτικότητες.

πομένως,όσοτονόμισμαπροορίζεταικαικυκλοφορείσεόλοκαιμεγαλύτερεςαγορές (πχ.τοδολάριο,τογουάν,τοευρώ,ηλίρατηςΜεγάληςΒρετανίας,τογιεν),τόσοηαντίθεση μεταξύ του χρήματος και του νομίσματος μικραίνει. Όσο το νόμισμα προορίζεται και κυκλοφορεί σε μικρές εθνικές αγορές, δηλαδή είναι πλέον ένα εθνικορομαντικό νόμισμα, η προαναφερόμενηαντίθεσημεγαλώνει.

Αντί κατακλείδας: το χρήμα από λειτουργική σκοπιά είναι στην μια του μορφή

κεφάλαιο,καιστηνάλληνόμισμα.Ηλειτουργικήαυτήδιάκρισηέχεινακάνειαπότηνμιαμε τηνλειτουργίατουχρήματοςωςπραγμάτωσηαξίας,καιαπότηνάλλημετηνλειτουργίατου

για την μεταφορά/κυκλοφορία κεφαλαίου. Εδώ, εξετάζεται μια ιδιαίτερη στιγμή του

συνολικούπροτσέςκυκλοφορίαςτου χρήματοςως αναπόσπαστουμέρουςτης κυκλοφορίας

του κεφαλαίου. Με αυτόν τον τρόπο το χρήμα λειτουργικά ως μέσο αγοράς και πληρωμής, αναπαρίσταταιωςνόμισμα.Αυτόδενπρέπεινασυγχέεταιμετηνδιαδικασίασύμφωναμετην

οποίατοχρήμαδαπανάται/σπαταλιέταιωςχρηματικόκεφάλαιο,δηλαδήστοπρώιμοπροτσές

παραγωγής,ήτοιόπουηκεφαλαιακήαξίαυπάρχεικαθαράωςτέτοια.

γ. Ψηφιονομισματοποίηση: η μετατροπή του κινδύνου σε εξασφαλοποίηση (securitization)

Τογενικόοικονομικόσύστημααποχαιρέτισεταρομάντζα.[5]

Όσεςχώρεςακόμαεπιμένουνστονοικονομικόρομαντισμόαργάήγρήγοραυφίστανται τουλάχιστοννομισματικήκρίση.

Δενείναιτυχαίοότιστηνοικονομικήεπιστήμη,ηεμμονήστονοικονομικόρομαντισμό

στηλιτεύεταιωςβλαβερήσυνέπειατηςγλωσσικήςστροφήςκαιτουμεταμοντερνισμού,ωςμια

ευτελής φιλολογικοποίηση των οικονομικών. Πάλι, αυτό έχει να κάνει με τον ακραίο υποκειμενικό ιδεαλισμό (σολιψισμό), ότι δήθεν η εκφραζόμενη νόηση, δηλαδή οι

λεκτικολογικέςροέςδημιουργούνπραγματικότητες.

Ήταν επόμενο να προκύψει αυτή η στρέβλωση στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και

εντεύθεν,ότανη3ηΒιομηχανικήΕπανάστασηβρισκότανστοαπόγειότηςκαιμαζικοποιούσε

τα επιτεύγματά της. Από την άλλη, κάποιες συγκεκριμένες θεωρήσεις της λεγόμενης

γλωσσικής στροφής, όπως αυτές που κάνει η Τζούντιθ Μπάτλερ, υπονοούν μια υλιστική

δυναμική. Και τούτο διότι κάθε γλώσσα πρωτίστως εμφανίζεται, διαμορφώνεται η

διακριτότητα της, και αναπτύσσεται ως στοιχείο των παραγωγικών δυνάμεων, και δη της

κυριότερης και βασικής εξ αυτών, της εργατικής δύναμης. Επομένως, χωρίς γλώσσα, δεν

μπορεί να υπάρξει συνεργατική

επικοινωνία κατά το χρονικό διάστημα του εργασιακού προτσές. Άρα, η γλώσσα βρίσκεται σε σχέση με την κοινωνική εργασία σε μια διαλεκτική διαμεσολάβησης.Στηνεξέλιξήτηςωςσύστημακαιωςκώδικαςαποκτάκαθ’εαυτάσημειωτικά

καιπολιτισμικάχαρακτηριστικά.

Πέρα, όμως, από την ασυγχρονική κριτική στον οικονομικό νέο-ρομαντισμό, ο Λένιν στηνπολεμικήτουενάντιαστονΣισμοντι,έχειθέσειτοζήτημαστιςδιαστάσειςτηςκριτικής

τηςπολιτικήςοικονομίας:

«ΟΣισμοντιδενκατάλαβεκαθόλουτηνκεφαλαιοκρατικήσυσσώρευσηκαιστηζωηρή

συζήτηση που είχε πάνω σ’ αυτό το ζήτημα με τον Ρικάρντο αποδείχτηκε ότι στην ουσία ο

τελευταίοςείχεδίκιο.ΟΡικάρντουποστήριζεότιηπαραγωγήαπόμόνητηςδημιουργείαγορά

γιατονεαυτότης».[6]

Όλες οι παραπάνω εξελίξεις και αναπτύξεις, ήτοι η χρεωκοπία του οικονομικού νέο-

ρομαντισμού, ώθησαν με την σειρά τους το σύστημα αρχικά στις κρατικές ρυθμίσεις[7]των

κρυπτονομισμάτων, και σε δεύτερο χρόνο στην έκδοση ψηφιακών νομισμάτων από τις μεγάλεςκεντρικέςτράπεζες,μέχριστιγμήςαπόΕΕκαιΚίνα.

Τα αρχικά κρυπτονομίσματα παρήχθησαν ή ακριβέστερα παρήχθησαν κατόπιν της

εξόρυξης των αντίστοιχωνbitcoinsκαι του σχηματισμού των αντίστοιχωνblockchains, ως απόκριση στην εμφάνιση της ανάγκης για επιπρόσθετο χρήμα εξ αιτίας του συγχρονισμού (ένεκα της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης) του προτσές συσσώρευση-αναπαραγωγή σε διευρυμένηκλίμακα.

Το επιπρόσθετο χρήμα το οποίο απαιτείται για την κυκλοφορία μιας κάποιας μεγαλύτερης ποσότητας εμπορευμάτων μεγαλύτερης αξίας θα πρέπει

να διασφαλισθεί είτε απόογκωδέστερηοικονομίαωςπροςτηνχρήσητηςκυκλοφορούσαςποσότηταςχρήματος –είτε μέσω εξισορρόπησης των πληρωμών κλπ., ή απόμέτρα τα οποία επιταχύνουν την

κυκλοφορία του ίδιου του χρήματος ως νομίσματα, μέσω της μεταμόρφωσης του χρήματος

απότηνμορφήτουαποθησαυρισμούσεαυτήτουκυκλοφορούντοςμέσου.Τοτελευταίοδεν

συνεπάγεται ότι το αδρανές χρηματικό κεφάλαιο ξεκινά να λειτουργεί ως μέσο αγοράς ή

πληρωμής,ήότιτοχρηματικόκεφάλαιοτοοποίοήδηλειτουργείωςαπόθεμα,καθώςεπιτελεί

αυτήντηνλειτουργίαγιατονκάτοχότου,κυκλοφορείενεργώςγιατηνκοινωνία(όπωςείναι

ηπερίπτωσημετιςτραπεζικέςκαταθέσειςοιοποίεςδανείζονταισυνεχώς),καιέτσιεπιτελεί

μιαδιπλήλειτουργία.Αυτόεπίσηςσυνεπάγεταιότιτατελματωμένα-λιμνάζοντανομισματικά

αποθέματαπρέπειναοικονομικοποιηθούν.

Η ανάγκη για οικονομικοποίηση των τελματωμένων-λιμναζόντων ποσοτήτων

κρυπτονομισμάτωνοδήγησεστιςκρατικέςρυθμίσειςτων. Απόαυτό τοσημείοκαιύστεραη

έκδοσηψηφιακώννομισμάτωναπό τις κεντρικέςτράπεζες είναιseignoirage, όπωςτο λέειο

ΝτέιβιντΡικάρντο.

Στην αναρχική θεωρία περί τουbitcoin, ιδιαίτερα τουNickLand, τοbitcoinλόγω του αϊνσταϊνικάκαθορισμένουχωροχρονικούχαρακτήρατουτίθεται–καισωστά-ανταγωνιστικά

προςτοχρήμαωςνόμισμαπουπαράγεταιδιάτουνόμουτηςαξίας.[8]Ηύπαρξηενόςτέτοιου συστήματοςπληρωμώνκαισυνόλουαποθηκεύσεων(storages)αξίας,καθώςκαιτηςπροσίδιας

(ανα)παραγωγικής-εξορυκτικής δραστηριότητας και των αλυσίδων αξιών, εγκυμονούσε

κινδύνουςόχιμόνογιατοκαθ’εαυτόπροτσέςκυκλοφορίαςτουκεφαλαίου,αλλάκαιγιατην λειτουργίατουνόμουτηςαξίας(πουπροϋποθέτειγραμμικήχρονικήροή).Κάποιαστιγμή,οι

καπιταλιστικές αρχές αντελήφθησαν αυτό και έσπευσαν στην ρύθμιση. Αυτό, όμως, θα

γινότανούτωςήάλλως,αργάήγρήγορα.Ηνέαποιοτικήδιαφοροποίησηηοποίαεπετεύχθη, έχειωςεξής:

ΣτονΙανουάριοτου2021ηΑρχήΕξασφαλίσεωντουΙσραήλ(IsraelSecuritiesAuthority), απεφάνθηκανονιστικάεπ’αφορμήμιαςαντιδικίαςμεμιαstartup,ότιοικερματώσεις(tokens)

κρυπτονομισμάτωνείναιεξασφαλίσεις(securities)καιόχιπεριουσιακάστοιχεία(assets).Επί του πρακτέου αυτό το οποίο είπε, είναι ότι πλέον τα κυκλοφορούντα κερματωμένα

κρυπτονομίσματα(κερματωμένοχρήμαωςνόμισμαωςμέσοπληρωμής)είναιοιονείενέχυρο (βλ.άρθρο1209καιεπόμεναΑστικούΚώδικα),δηλαδήείναιγιανακαλύπτουν-εξασφαλίζουν

συναλλαγέςοιοποίεςγίνονταιμεταεπίσημανομίσματα,καιμεταγνωστάχρήματα(σέκελς).

Παρότι η κανονιστική επίλυση εκφράσθηκε με έναν κάπως ταλμουδικό τρόπο, τα

αποτελέσματάτηςείναι

λαμπρά. Εδώ, λοιπόν, έχουμε το γνωστό αρνητικό προτσές προχωρήματος προς τα μπρος: κατάργηση στοιχείων από τον ήδη παρωχημένο τρόπο αναπαραγωγής: πολιτικομαχητική απαγόρευση της παράπλευρης παραχρηματιστικοποίησης που εμφανίσθηκε στο 2020 και

οδήγησε στο υστερικό ράλι ανόδου της τιμής των κρυπτονομισμάτων, και μοιραία σε

χρεωκοπίεςαπότοσπάσιμοτέτοιωνφουσκών.

Η απόφαση αυτή και αυτός ο προσδιορισμός συνιστάparexcellenceενάσκηση της

κριτικήςτηςπολιτικήςοικονομίας:μετατροπήμορφώνχρήματοςσεαντικείμενο:τοδυνητικό

Χ - Χ΄ (χρήμα – χρήμα περισσότερο/επαυξημένο) έγινε Χ – καταργούμενο Χ (μετατροπή

κινητόπράγμα).

ΜεαυτόντοντρόποτογνήσιαρικαρντιανόplanBόχιμόνογιαέναεναλλακτικόδιεθνές

σύστημαπληρωμών,αλλάγιαέναεναλλακτικόσύστημακυκλοφορίαςενταφιάσθηκε.

Τεχνικά συστατικά αυτής της κατεύθυνσης φαίνεται ότι είχε αρχίσει να υιοθετεί

ηDeloite,κιάλλοιβασικοίπαγκόσμιοιφορείς.[9]

Όμως, η πρωτοβουλία για όλα αυτά ανήκει στην Κίνα, η οποία διείδε στην

χρηματιστικοποίηση των κρυπτονομισμάτων τον κίνδυνο της ρευστοποίησης (liquidation)

τουκαθεστώτος,καιτονκίνδυνοτουλικβινταρισμούστοΚινεζικόΚομμουνιστικόΚόμμα.[10]

Εν κατακλείδι, σε αυτές τις περιπτώσεις η ανάγκη για ασφάλεια οδηγεί στην αυτοκατάργησηχρηματικώνλειτουργιών.

Σεδιαφορετικήκατεύθυνση,ηΤράπεζατηςΑγγλίαςστις7Ιουνίου2021δημοσίευσεένα

κείμενοσυζήτησης(discussionpaper)μετίτλο“ΝέεςΜορφέςψηφιακούχρήματος”.[11]

Γενικά, η Τράπεζα της Αγγλίας κρατά μικρό καλάθι, καθώς λέει ότι οι νέες μορφές ψηφιακού χρήματος δυνητικά μπορούν να προσφέρουν οφέλη με όρους κόστους και

λειτουργικότητας,καιδυνητικάσυντελούνσεαλλαγήπροςμιαχρηματιστικήπιοβασισμένη στην αγορά. Προτείνει είτε τα “σταθερά κέρματα” (stablecoins) είτε ένα ψηφιακό νόμισμα

εκδιδόμενοαπόκεντρικήτράπεζα.Ηόλησυζήτησηυποθέτειότιόλαταψηφιακάνομίσματα ανάγονται στην στερλίνα, χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψη τοbit-coin, το οποίο χαρακτηρίζειcrypto-asset. Τους αποδίδει τον ρητά προταθέντα από τονNickLandρόλο της

αποθήκευσηςαξίαςκαιμέσωνπληρωμών.Τοπιοενδιαφέρονείναιότιπροοπτικάτασυνδέει

μετηνπίστηκαιτηνδημιουργίαπίστης,ώστεναπροκύψειέναυψηλότεροτμήμακαταθέσεων

υποστηριζόμενωναπόρευστοποιημέναστοιχεία(assets)υψηλήςποιότητας,αντικαθιστώντα

ταδάνειαστηνπραγματικήοικονομία.

Πρόκειταιγιαένανκλασικόπροσδιορισμόκαιεπιμερισμό,δηλαδήοργανικήένταξητων

ψηφιακών μορφών χρήματος στον γενικό μηχανισμό Χ-Χ΄. Παρότι η εννοιολόγηση είναι

ακριβώς αντίθετη από τις προαναφερόμενες περιπτώσεις, διακρίνεται ένας κοινός στόχος:

πλήρης αποτροπή της χρηματιστικοποίησης των ψηφιακών νομισμάτων χρήματος ως

ανεξάρτητωνμορφώνχρήματος.

σε

αντιμετωπίζει

χρήμα:αποθήκευσηαξίας,ητέλειααπλότητατουχρήματοςωςκομματιούμετάλλου,κλείσιμο

του ματιού προς κάποια εκδοχή του κανόνα του χρυσού, αντιμετωπίζοντας το κάτωθι

πρόβλημα.[12]

«Η πολύ μοναδική κατάσταση του ενεργού[13]χρήματος της Αγγλίας, και οι μη

κανονικέςπεριστάσεις,οιοποίεςέχουνσυμβείσεαυτό,απότότεπουοιπρώτεςεκδόσειςτου

παρόντος έργου εμφανίσθηκαν, έχουν παράσχει μια αποφασιστική απόδειξη, ότι η απλή

ζήτησηενόςπαράγοντατηςκυκλοφορίας,ήτουεμπορεύματος,(δηλαδή)τουχρήματος,είναι

επαρκής για να υποστηρίξει ένα χρημάτινο χρήμα, απολύτως ενδεούς ασφάλειας για την

μετατρεψιμότητά του σε ένα υψηλό ποσοστό αξίας, ή ακόμη και σε ένα κομμάτι μετάλλου, προμηθευόμενοώστεναείναιπεριορισμένοσεμέγεθοςστηνενεργήζήτησητηςκυκλοφορίας.

ΟπόθενκάποιοιΆγγλοισυγγραφείςμεγάληςνοημοσύνηςσεαυτόντονκλάδοτηςεπιστήμης

έχουνοδηγηθείνασυμπεράνουν,ότι,απότηνστιγμήπουοισκοποίτουχρήματοςουδεμίαεκ

των φυσικών και μεταλλικών ιδιοτήτων του υλικού του καλούν σε δράση, κάποια υπόσταση/ουσία λιγότερο δαπανηρή από ότι τα πολύτιμα μέταλλα, χαρτί, για παράδειγμα, μπορεί να απασχοληθεί σε αυτούς (τους σκοπούς) με καλό αποτέλεσμα, αν καταβληθεί προσοχή, προκειμένου να κρατηθεί το μέγεθος του χαρτιού εντός των ζητήσεων της κυκλοφορίας».[14]

δ. Το γενικό πρόβλημα των τιμών και τα καθήκοντα της κινεζικής τραπεζικής

Αναμφίβολα,οΛένινπροβάλλειωςομάστοραςτωντιμών(γενικήαντικειμενική).

Όπως έδειξε ο Νέγκρι, η στρατηγική του πολεμικού κομμουνισμού, αν ιδωθεί στο

επίπεδο της πολιτικής οικονομίας, ξεκινάει από την οπλοποίηση (weaponization) των τιμών.[15]

Στηνφαινομενολογίατουκεφαλαιακούπροτσέςητιμή,ισχυούσης(υποθετικήμετοχή)

κάποιαςεκδοχήςτουκανόνατουχρυσού,είναιαπότηνμιαχρηματικήέκφρασητηςαξίας,και από την άλλη εκδηλώνεται στο προτσές κυκλοφορίας. Αυτό είναι προϋπόθεση ομαλής λειτουργίαςτουκεφαλαιακούπροτσές.

Ωστόσο, οι τιμές των προϊόντων είναι συνδεδεμένες και με το γενικό σύστημα της πολιτικής οικονομίας. Αυτό σε συγκεκριμένες στιγμές προσδίδει πολιτικό χαρακτήρα, πολιτικόπροσδιορισμό,πολιτικήχρήσηόσοναφοράτιςτιμές.Επομένως,δι’αυτούοιτάσεις

31 Στο

επίπεδο της κλασικής πολιτικής οικονομίας μπορεί να ειπωθεί ότι η Τράπεζα της

το

Αγγλίας

το ψηφιακό χρήμα μετον τρόπο με τον οποίο ο Σέι αντιμετωπίζει

της καθ’ εαυτής της κεφαλαιακής παραγωγής έρχονται σε αντίθεση με κεντρικές εκφάνσεις

τουγενικούσυστήματοςτηςπολιτικήςοικονομίας.

Ηπολιτικήοικονομίαιδιαίτεραστηνσύγχρονηεποχήαποκρίνεταικατάτομάλλονστην

αναπαραγωγή. Επομένως, οι προϋποθέσεις της γενικής αναπαραγωγής δεν εκπληρώνονται

στην πληρότητά τους. Αυτή η μη πλήρωση στην πληρότητα τους των προϋποθέσεων της

αναπαραγωγής, προκαλεί τα πιεστικά οικονομικά προβλήματα, τα οποία αργά ή γρήγορα εκδηλώνονται, και προκαλούνται κρίσεις μερικοτήτων, ως μεθοδολογία του κοινωνικού μετασχηματισμού.

Οι καπιταλιστικές δυστοκίες και δυσπλασίες, ως επίσης η εθνικολαϊκή πολιτική

οικονομία, δημιουργούν το φαινόμενο του πληθωρισμού. Από την σκοπιά του προτσές του

κεφαλαίου,στόχοςείναιηεξισορρόπησητωναναλογιών/ποσοστώνκερδώνμέσωτωντιμών

παραγωγής, αυτών τις οποίες οι κλασικοί της πολιτικής οικονομίας λένε κέντρα βαρύτητας

καιμακροπρόθεσμες(longrun)τιμέςεξισορρόπησης.

κλασικός χρηματικός πληθωρισμός (δεν ασχολούμαι με αυτόν που προκύπτει από

την εκ του κράτους υποτίμηση του κάθε εθνικού νομίσματος) δημιουργείται όταν ένας

καπιταλιστικός τομέας, ένα τμήμα του κεφαλαίου ανεβάζει τεχνητά τις τιμές των

εμπορευμάτων και των υπηρεσιών του, κάτι το οποίο οδηγεί σε πραγμάτωση

φαντασιακών/μη πραγματικών αξιών, και στον ίδιο χρόνο κατεβάζει

εργατικό/κοινωνικό

αντιπαράθεση και σύγκρουση μεταξύ των τμημάτων του κεφαλαίου, δηλαδήκρισιακάφαινόμενα,ανστομεσοδιάστημααποτύχουνοιεπιτροπέςανταγωνισμούκαι οιμεσολαβήσεις.

Στον μέχρι και τα τέλη του ΠΠΒ΄ καπιταλισμό οι τράπεζες αντιμετώπιζαν το παραπανίσιο χρήμα το οποίο έβγαινε από τον πληθωρισμό αρχικά ως ευλογία και στην συνέχεια ως κατάρα. Επομένως, ένα από τα βασικά μελήματα της τραπεζικής είναι η καταγραφή του πληθωρισμένου χρήματος, ώστε να εισρεύσει στις τράπεζες και να μην

αποθησαυρισθεί, προκειμένου να επαναρεύσει (flow back) επενδυόμενο στην παραγωγή. Σε

αυτήν την περίπτωση το ίδιο το χρηματοπιστωτικό σύστημα ενασκεί με τεχνικά μέσα και

τρόπουςκεντρικόσχεδιασμό.Όμως,αυτόστονκαπιταλισμόείναιμιαπολύπλοκη,αντιφατική

καιπολλέςφορέςσυγκρουσιακήδιαδικασία,προκειμένουναγίνειστηνπληρότητάτου.Ενώ,

στηνΚίνααυτόγίνεταικανονιστικάμεπερισσότερηαμεσότηταλόγωτηςύπαρξηςκεντρικού σχεδιασμού.[17]

Όμως,όπωςείναιγνωστόαπότηνεμπειρίατηςΕΣΣΔ,οκεντρικόςσχεδιασμόςδενείναι εφαρμογή διοικητικού δικαίου, ούτε τεχνικοεξουσιαστική πρακτική, μηδέ τεχνολογική

τον γενικό

μισθό, καιέτσι δημιουργείται απόκλισηπροςτο μέσοκέρδος.[16]Αυτό συνήθως προκαλεί

εφαρμογή,αλλάμιακαθοριστικήσχιζο-σχέσηπροσδιορισμένηαπότονταξικόανταγωνισμό

Όσολείπειαυτήησχέση,τόσοτοσύστημαθακυνηγάειτηνουράτου,θακλείνειμιατρύπακαι

θαανοίγουνδέκα.

Επομένως,οιτιμέςέχουννακάνουνσεπρώτοχρόνομετηνπεριστροφήτουκεφαλαίου

εντόςτουπροτσέςτηςκυκλοφορίαςτουκεφαλαίουκαιδημετηνεπίδρασητωναλλαγώντων

τιμών στην επίδραση των χρόνων των περιστροφών στο μέγεθος του

προκαταβεβλημένου/επενδυμένου κεφαλαίου,[18]και στην οπτική του κεφαλαιακού

προτσέςωςολότηταςοιτιμέςέχουννακάνουνμετηνμετατροπήτηςυπερ-αξίαςσεκέρδος

(από την στιγμή που η αξία των ακατέργαστων υλικών, των πρώτων υλών κλπ.

μεταφέρεται/μεταβιβάζεται στο παραγόμενο εμπόρευμα κατά την χρονική διάρκεια του

βιομηχανικούπροτσές),καθώςκαιμετηνμεταμόρφωσητουπρόσθετουκέρδουςσεεδαφική

πρόσοδο.

Άρα, σε ένα γενικό/σχηματικό επίπεδο μπορεί να ειπωθεί ότι καθήκον της κινεζικής

τραπεζικής στις δοσμένες περιστάσεις, ήτοι στους δοσμένους συσχετισμούς ταξικής ισχύος

κλπ., είναι α. η επανασύσταση του κεντρικού σχεδιασμού όπως προαναφέρθηκε, β. η απενεργοποίηση και η ματαίωση των κυκλοφοριακών και περιστρεπτικών λειτουργιών ως

παιγνιώνμηδενικούαθροίσματος,γ.ηδιαμόρφωσηκαιοκαθορισμόςτωντιμώνπαραγωγής, προκειμένουναλειτουργούνωςκέντραβαρύτητας,δ.ναδιασφαλίζειτιςσχετικέςαναλογίες (ήτοιτιςπρέπουσεςποσοτικέςσχέσειςμεταξύτωνποιοτήτων)τωνποσοτήτωννομίσματοςοι

οποίες κυκλοφορούν σε αμφότερες τις λειτουργίες του προτσές της αναπαραγωγής.

Αμφότερεςοιλειτουργίεςτηςαναπαραγωγής(πραγμάτωσηαξίαςκαικυκλοφορίααξίας)είναι συνδεδεμένεςεσωτερικά,διότιαπότηνμιαημάζατωνπροςσπατάλη/δαπάνηεισοδημάτων

εκφράζει την ένταση της κατανάλωσης, και από την άλλη το μέγεθος των μαζών του

κεφαλαίουοιοποίεςκυκλοφορούνστηνπαραγωγήκαιστοεμπόριο,εκφράζειτηνέντασηκαι

τηνταχύτητατουπροτσέςτηςαναπαραγωγής.Έτσιεδώ,τοποθετούνταιοιπραγματικοίόροι

μιας αναγκαίας συνάρτησης η οποία εμπερικλείει το νομισματικό ζήτημα: (μάζα των

εισοδημάτων που είναι να ξοδευθούν συναρτάται με την ένταση της κατανάλωσης)

συναρτάταιμε(μέγεθοςτωνμαζώντουκεφαλαίουπουκυκλοφορούνστηνπαραγωγήκαιτο εμπόριο,συναρτάταιμετηνέντασηκαιταχύτητατουπροτσέςαναπαραγωγής).

ε. Προβλήματα αναπαραγωγής του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου

ΤοκεντρικόπρόβληματηςΚίναςείναιηεπιθυμητικήκαιαπολαυστικήέλλειψη.

Πρόκειται για ένα γνήσια καπιταλιστικό πρόβλημα αλλοτρίωσης, ισοδύναμο της

έλλειψηςκινήτρουστηνΕΣΣΔτηςπεριόδουτηςστασιμότητας.Καιενώ,τοσύστηματηςΚίνας

μπορούσεκαιόφειλενααναγνωρίσειεαυτόστιςεργατικέςαρνήσειςκαιστιςάγριεςαπεργίες

του2010-2011καιεντεύθεν,[19]δενέχεικαταφέρειεισέτινατοκάνειστηνπληρότητάτου, αλλάπροβαίνεικάπωςετεροχρονισμένασεκομματικήκαικρατικήανασυγκρότηση.

ΑυτόείναιτοσημείοευαλωτότηταςτηςΚίνας.Περίπουτοίδιοπρόβλημαεμφανίζεται

και στο Ηνωμένο Βασίλειο ωςmiserabilism[20](καθεδροποιημένος

αθλιωτισμόςó(νέο)προυντονισμός),αλλάκαιστιςΗΠΑμέσααπότουςζόμπι[21]εθνικισμούς, πατριωτισμούςκαιεπιβιωτισμούςτηςευαγγελικήςδεξιάς.Αυτάταφαινόμεναπαραλλαγμένα

εμφανίζονταικαιστοσώματηςγηραιάςΕυρώπης.

Επομένως, είναι ένα γενικό πρόβλημα της καπιταλιστικής συσσώρευσης και της αναπαραγωγής του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου. Δεν πρόκειται για κάτι που

εμφανίζεταιαπλάστιςμορφέςτηςκοινωνικήςσυνείδησηςκαιστηνιδεολογίαήστολεγόμενο «εποικοδόμημα»,αλλάπρόβληματηςσύστασηςκαιτηςσυγκρότησηςτηςίδιαςτηςεργατικής

δύναμης, το οποίο επιδρά άμεσα στην σύνθεση και στην κινησιολογία του μεταβλητού κεφαλαίου. Αλλά η ικανότητα εξέγερσης και αυτονόμησης του εργάτη συνίσταται στο ότι μπορείναδιαχωρίζειτηνύπαρξηκαιτηνλειτουργικότητάτουαπόαυτό,πραγματώνονταςκαι επιβάλλονταςτηναυτονομίατου,προκειμένουναπροκαλείκενάστοόλοσύστημα.

Από αυτά τα συστημικά κενά αναβλύζουν οι προλεταριακές βροντές και οι

μεταλλουργικοί κεραυνοί, εκεί μέσα δουλεύουν οι τυφλοπόντικες της επανάστασης, εκεί επιθεωρεί το φάντασμα του κομμουνισμού, από αυτά βγαίνει ο πίδακας της εργατικής

εξέγερσης,οικλαγγέςτηςαρνητικότητάςμας,ηεπιθυμητικήμαςλάβα.

Εδώ λοιπόν, το προλεταριάτο εγκαθιδρύει σύμφωνα με την φράση του Τζόρτζιο

Αγκαμπεν ζώνες ταξικής αδιαφορίας, εντός των οποίων μπορεί να δράσει η εργατική αυτονομία.

ΣεαυτότοσημείοέγκειταιημερικήανεπάρκειατουσυστήματοςτηςΚίναςνασυνδεθεί με τον ταξικό ανταγωνισμό και ο φόβος της για τις μη εργαλειοποιήσιμες βίαιες εργατικές εξεγέρσεις.

στ. Η διάρθρωση του κινεζικού χρηματοπιστωτικού συστήματος

Τοκινεζικόχρηματοπιστωτικόσύστημα,[22]παράτηνύπαρξητωνBigFourτραπεζών, έχειδαιδαλώδηαρχιτεκτονική,κάτιπουεξασφαλίζειτονδιάχυτοκοινωνικότουχαρακτήρα.

Ενώ,primafacieδείχνει πυραμιδωτό, καλύτερα είναι να εκληφθεί ως αλλεπάλληλες τάξεις

Αυτόσεένακαθημερινόκοινωνιολογικόεπίπεδοσημαίνει,έστωκαικαλώςεννοούμενο,

δενείναιτόσοηεμπέδωσητηςεθνικοπατριωτικήςπειθαρχίας(οικοινωνίεςτηςέχουν

σίγουρα μεγαλύτερη ανεκτικότητα και δημοκρατικότητα από τις παλιές αστικές

δημοκρατίες), όσο η εξασφάλιση και η αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος

κοινωνικής πίστωσης. Αναμφίβολα, είναι κάτι το οποίο οι πολίτες έχουν επιλέξει. Άρα, αυτό σύστημαλειτουργείκαιωςσύστημακοινωνικούελέγχουκαιπειθάρχησηςπουμορφοποιείται

ωςσύστημακοινωνικήςπίστωσης.

Μπορεί λοιπόν να ειπωθεί ότι στο κοινωνικό η διαφορά του κινεζικού

χρηματοπιστωτικούσυστήματοςέγκειταιστο ότιείναι πιοστενάκαι βαθιάσυνδεδεμένομε

την παραγωγή και την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης, ενώ στους παλιούς

καπιταλισμούςαυτόγίνεταιπιοπολύμέσααπότιςασφαλιστικέςκαιτασυστήματαυγείας.

Σεκάθεπερίπτωση,ηαντιφατικότητακαιηαντιθετικότηταστιςβάσειςκαιστιςλειτουργίες

αυτού του συστήματος προκύπτει από την ίδια την ταξική διαφοροποίηση και από τις

κοινωνικές διασπάσεις. Και τούτο διότι, λόγω της ύπαρξης εργατικοκομματικού και εργατικοκρατικού ελέγχου κλπ., δηλαδή λόγω των σοσιαλιστικών λειτουργιών, υπάρχει χάσμαμεταξύαφενόςτηςβιομηχανικήςκαιαναπαραγωγικήςεργατικήςτάξηςκαιαφετέρου των γραφειοκρατικοποιημένων στρωμάτων, πολλά από τα οποία λειτουργούν ακόμα με μανταρινικότρόπο,ωςυπολείμματατουασιατικούτρόπουπαραγωγής.

Επομένως, η διάρθρωση του κινεζικού χρηματοπιστωτικού συστήματος είναι η

μυστικοποίησητηςταξικήςδιάρθρωσηςτηςχώρας,καιηανασύνθεσήτηςσεέναπιοσύνθετο

επίπεδο, προκειμένου οι κορυφές τις διεύθυνσης και τα γενικά επιτελεία να αποκτούν

ενεργητική άποψη με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αμεσότητα. Μπορεί να υποτεθεί ότι το

κινεζικόχρηματοπιστωτικόσύστημαφέρνειειςπέραςστακοινωνικάεπίπεδαγιαλογαριασμό τουκράτουςκαιτηνπανοπτικήλειτουργία.

ζ. Ζητήματα της κυκλωματικότητας του συνολικού προτσές

Τα κυκλώματα του συνολικού προτσές κυκλοφορίας υλοποιούνται με τέτοιο τρόπο ώστε μπορούν να σχηματοποιηθούν σε δύο φόρμουλες: α. Παραγωγή … Συνολικό Προτσές

Κυκλοφορίας … Παραγωγή, β. Συνολικό Προτσές Κυκλοφορίας … Παραγωγή επαυξημένου εμπορεύματος.

35 δικτυωτών(lattices)οιοποίεςσχηματίζονταιμέσααπότηνλεγόμενηαφηρημένηάλγεβρακαι τοννομιναλιστικόαναδιπλασιασμό.[23]

ότι όλοι είναι μπάτσοι του εαυτού τους και μπάτσοι του διπλανού τους. Ωστόσο, στην Κίνα στόχος

Αυτά εμφανίζονται έτσι, διότι το προτσές πάντα εμφανίζεται ως αποτέλεσμα του

εαυτούτου,ωςμιαυπόσχεσηπαραχθείσααπότονεαυτότου.Επομένως,στηνκυκλοφορίαη

οντολογίατουπροτσέςείναιcausasui.Έτσι,εξηγείταιότισήμεραόλοκαιπιοπολύδιεξάγεται

μέσα από επίπεδα εμμένειας, και λιγότερο μέσα από τις τυπικές φάσεις.[24]Με αυτόν τον

τρόπο η αυτοεπέκταση της αξίας, ο αυτοπολλαπλασιασμός της γίνεται ο καθοριστικός και προσδιορίζωνσκοπός, τοσυναρπάζονκίνητρο(ηβαθιάεπιθυμητική βάσητηςκεφαλαιακής (ανα)παραγωγής). Κάθε στοιχείο εμφανίζεται ως ένα σημείο αναχώρησης, μετάβασης και

γυρισμού. Τοσυνολικό προτσέςεμφανίζει εαυτόωςηενότητατων προτσέςτηςπαραγωγής και κυκλοφορίας. Το προτσές της παραγωγής γίνεται μεσολαβητής του προτσές της

κυκλοφορίαςκαιviceversa.

Άρα,τοκεφάλαιοωςαυτοεπεκτείνουσακαιαυτοεπεκτεινόμενηαξίαπεριλαμβάνειόχι μόνοτιςταξικέςσχέσεις,όχιμόνομιακοινωνίαενόςπροσδιορισμένουχαρακτήραπουκείται στην ύπαρξη της εργασίας στην μορφή της μισθωτής εργασίας, αλλά είναι μια κίνηση, ένα

κυκλωματικόπεριγραφόμενοπροτσέςτοοποίοδιέρχεταιμέσωποικίλων σταδίων, τοοποίο

περιλαμβάνειτρειςδιαφορετικέςμορφέςτουκυκλωματικάπεριγραφόμενουπροτσές.Γι’αυτό

κερδίζειν εκ της αξίας ως ανεξάρτητη ύπαρξη, ως απλή αφαίρεση, παραγνωρίζουν ότι η κίνηση του βιομηχανικού κεφαλαίου είναι αυτή η αφαίρεση εν τω γίγνεσθαι.

Αυτή η ποιότητα κεφαλαίου υπάρχει στην Κίνα και λειτουργεί και κυκλοφορεί με τον

παραπάνω τρόπο, ήτοι μέσα από την ταυτολογική του διαλεκτική. Αυτό, όμως έρχεται σε αντίθεση τόσο με τον χαρακτήρα της σινικής πολιτικής οικονομίας (η οποία δεν είναι ταυτολογική),όσοκαιμετηνσοσιαλιστικήπαραγωγήκαιλειτουργίες.Έτσι,δενπιστεύωστο

σχήμα «μια χώρα, δύο συστήματα», αλλά εν προκειμένω βλέπω μια χώρα όπου διεξάγεται

σφοδρήδιαπάλημεταξύτηςκίνησηςτουκεφαλαίουκαιτηςστρατιωτικοπολιτικήςισχύοςτης

ηοποίαεπίτοπλείστονπροέρχεταιαπότονσοσιαλισμό.

Συγκεκριμένα:

Τα συστατικά στοιχεία του κεφαλαίου της παραγωγής λαμβάνονται από τις αγορές

εμπορευμάτων και τις εμπορευματικές αγορές, και πρέπει συνεχώς να ανανεώνονται

αγορασθένταωςεμπορεύματα,καιεπίσηςτοπροϊόντουεργασιακούπροτσέςπαράγεταιαπό

αυτόωςεμπόρευμα,καιπρέπεισυνεχώςναπωλείταιωςεμπόρευμα.

ΣτηνΚίναμεγάλεςποσότητεςστοιχείωντουκεφαλαίουτηςπαραγωγής(αυτάταοποίαστην διάρκεια του προτσές σχηματίζονται ενσωματωμένα στο σταθερό κεφάλαιο: πρώτες ύλες, μέταλλα, ακατέργαστο υλικό) λαμβάνονται ως παραγόμενα σοσιαλιστικά προϊόντα, δηλαδή

μπορεί να κατανοηθεί μόνο ως κίνηση, και όχι ως ένα ιστάμενο πράγμα. Εκείνοι που σκέφτονται το

απόαμιγώςκρατικάκαικομματικάορυχεία,εργοστάσια,όπουηπαραγωγήκαθορίζεταιαπό

τοκόμμαή/καιαπότοκράτος,λειτουργείεργατικόςέλεγχος,ηδιανομήδενγίνεταιμεβάση

τακριτήριατηςαγοράςκλπ.

Επομένως, το προϊόν το οποίο θα παραχθεί ως εμπόρευμα, αντικειμενικά δεν είναι

αμιγώςεμπόρευμαπαραχθένμεκεφαλαιακότρόποπαραγωγής,αλλάσυμπυκνώνειεντόςτου

καιαντιθετικέςσχέσεις,οιοποίεςδενέχουννακάνουνμόνομετηναντιφατικότητατουίδιου

του κεφαλαιακού προτσές. Έτσι, οι ενυπάρχουσες στα ίδια επίπεδα και συχνά στους ίδιους

χρόνους(ανάλογαμετιςανάγκεςτηςγενικήςπαραγωγής)κρατικο-κομματική/σοσιαλιστική

οικονομία,ηεμπορευματικήοικονομίακαιηπιστωτικήοικονομίαέρχονταιόλοκαιπιοπολύ

σε αντιπαράθεση μεταξύ των ως μορφές της κίνησης στην κοινωνική παραγωγή του κεφαλαίου. Άρα, δεν υπάρχουν μόνο διαφορετικά στάδια ανάπτυξης της κεφαλαιακής

παραγωγής, αλλά και σύμπλεξη των διαφορετικών σταδίων κεφαλαιακής παραγωγής με τα διαφορετικάεπίπεδασοσιαλιστικήςανάπτυξης.Δενπρόκειταιγιαμεικτόσύστημα/οικονομία, δεν πρόκειται για κρατικό καπιταλισμό, ή εμπορευματικό σοσιαλισμό, ή για οποιαδήποτε

τέτοιακατηγοριοποίηση.Ίσως,οιπροσεγγίσειςτηςαναρχικήςγεωγραφίας,δηλαδήοιμέθοδοι

του Μάρκο Πόλο, και η (αν)ίχνευση των αόρατων πόλεων βοηθούν ή δεν βοηθούν σε έναν μελλοντικόπροσδιορισμό.

Στην Κίνα οι συναντήσεις των συντελεστών, των φορέων, των εκπροσώπων, των

παραγόντων των διαφορετικών προτσές, επιπέδων, σφαιρών, στάσεων, σταδίων κοκ. είναι

πολύ πιο κρίσιμες από ότι σε μια τυπικά κανοναρχημένη εθνοκαπιταλιστική χώρα. Οι

συναντήσειςαυτέςεπιδρούνστοτικαιπόσορίχνεταιστηνκυκλοφορία,καιστοτικαιπόσο βγαίνειαπόαυτήν.Είναιδηλαδήσυναντήσειςδιαφοροποιημένωνπροσφορώνκαιζητήσεων.

Ναμιλήσωμετοντρόποτηςδιάχυτηςαυτονομίας:στηνΚίναβρίσκουμετουςεαυτούςμαςόχι μέσα σε αδιέξοδα (αυτά υπάρχουν για αυτούς που έχουν κολλήσει στους ρομαντισμούς και στιςκαπιταλιστικέςδεισιδαιμονίεςκαιαυταπάτες),αλλάμέσασεαλλεπάλληλαλαβυρινθικά επίπεδα.

Κιεδώέρχεταιτοζήτηματηςπίστωσης.

Στην αναπτυγμένη πολιτική οικονομία του κεφαλαιακού τρόπου παραγωγής, η πίστωσηείναιόχιμόνοεπιταχυντήςτηςκυκλοφορίαςτουκυκλοφορούντοςμέσου,δηλαδήσε τελικήανάλυσηεπιταχυντήςτωνκοινωνικώνμετασχηματισμών,αλλάκαιμερικήυπέρβαση

τουδοσμένουτρόπουπαραγωγήςσταπλαίσιατουδοσμένουτρόπουπαραγωγής,καθ’όσον συντελεί σε σχηματισμούς συνεταιρισμένων παραγωγών, στην εμφάνιση της άμεσης

κοινωνικήςπεριουσίας.

Ηπίστωσηυλοποιείταιμεμεταβιβάσειςχρήματος,χρεογράφων,αξιογράφων(δηλαδή

πάλιιδιότυπωνκαιστριφνώνμορφώνχρήματος).Είναιδηλαδήλίγοωςπολύσυνδεδεμένημε

την κοινωνική παραγωγή του κεφαλαίου. Η πίστωση είναι ένα πολυπλόκαμο σύνολο

υποσχέσεων ότι κάποιος θα δώσει χρήμα, ώστε κάποιος να παράξει εμπόρευμα, και μετά

κάποιοςθαπληρώσεισεχρήμα.

ΣτηνΚίνα,όμως,τοσύστημακοινωνικήςπίστωσηςδενπιστώνειάμεσαχρήμα,αλλάσε

πρώτοχρόνοπιστώνεικοινωνικόχρόνο:πρόσβασησεκαλάνοσοκομεία,φροντίδακαιέγνοια

ατομικής υγείας, πρόσβαση σε καλά πανεπιστήμια, γαμήλιες ευκαιρίες, ακριβά γκάτζετς και

ηλεκτρονικέςσυσκευές,συναίνεσησεγεννήσεις,κατοικίεςσεκαλέςγειτονιές,διαμέρισμασε

καλόμπλοκ,καιπάειλέγοντας.Είναιλοιπόνέναμαζικοποιημένοσύστηματοοποίοφέρνεισε

επαφή την μεγάλη πλειοψηφία των πληθυσμών με το κράτος, το κόμμα, την κοινωνική

διεύθυνση, τους μηχανισμούς κλπ.: οδηγεί την οικονομική κινησιολογία, οριοθετεί τους

επιθυμητικούςορίζοντες,καιστοτέλοςτηςημέραςσχεδόνωςδιάμαγείαςεμφανίζεταιότιόλα

αυτά(δια)μεσολαβούνταιαπότοχρήμα.

Στον σοβιετικό σοσιαλισμό οι τράπεζες αφορούν μειοψηφίες στελεχών, ειδικών και παραγόντωντωνεπιχειρήσεων,καθώςημεγάληεργαζόμενηπλειοψηφίααναπαράγεται,ήτοι

αμείβεται, με βάση τα κριτήρια αναλογίας μεταξύ της παρεχόμενης εργασίας και της ικανοποίησης των ατομικά προσδιορισμένων αναγκών/επιθυμιών, ενώ η πρόσβαση στις αναγκαίες για την αναπαραγωγή εγκαταστάσεις και λειτουργίες (στέγαση, σίτιση, υγεία, πρόνοια, εκπαίδευση)είναιλίγο-πολύεξασφαλισμένηγιαόλους,όλες, όλα.Κάποιοςεργάτης

πάειστηντράπεζατουσοβιετικούσοσιαλισμού,μόνοανέχειμπλεξίματαμετοΚόμμα,δηλαδή ανσυμπεριφέρεταισανμαλάκας.

Στηνκαπιταλιστικήτράπεζατοχρήμαέχειεμφανισθείωςιδεατόστοκεφάλιτουτύπου

οοποίοςπάεισεαυτήν,πριναυτόςπεράσειτηνπόρτατουυποκαταστήματοςτηςτράπεζας.

Στηνκαπιταλιστικήτράπεζα,παςκαιπρέπειναπεις:δοςμουχρήμακαιθακινήσωτονκόσμο. Στηνκινεζικήτράπεζαπαςκαιλες:εξασφάλισέμουχρόνο,αναβάθμισέποιοτικάτονδιαθέσιμό

μουχρόνο,καιθαείμαικαλό,παραγωγικό,προσεκτικόκαινομοταγέςπαιδί,καιστοτέλοςτης

ημέρας ο πολίτης-παιδί αντιλαμβάνεται ότι αυτό που ζήτησε ως χρόνο, μεταφράζεται σε χρήμα.

Σε ένα γενικό επίπεδο το χρήμα εμφανίζεται ως ο αντικειμενοποιημένος χρόνος ο οποίοςανάγεταιστοεπίπεδοτηςιδεατότητας,χρόνοςοοποίοςέγινεπράγμακαιτώραγίνεται αφαίρεση, προκειμένου να λειτουργεί ως γενικό ισοδύναμο. Γενικό ισοδύναμο στην υποκειμενική του δυναμική σημαίνει ότι συνδέει όλους ανεξάρτητα από τις εθνικές, πολιτισμικέςκαικοινωνικοταξικέςδιαφοροποιήσεις.

αφαιρετικά,είναικαπιταλιστική.

[1]Σεφιλοσοφικόσυγκείμενοαυτέςοιαντιλήψειςείναιδειλόςιδεαλισμός,δειλήνοησιαρχία.

[2]David Ricardo, On the Principles of Political Economy and Taxation, 1817, third edition 1821, Chapter27, OnCurrencyandBanks, BatocheBooks, Kitchener, Ontario, 2001, pp. 256257.

[3]οπ.,p.262.

[4]TheodoreMariolis,LefterisTsoulfidis,ModernClassicalEconomicsandReality,ASpectral AnalysisofValueandDistribution,Springer,Tokyo,Heidelberg,NewYork,Dordrecht,London, 2016,pp.8-14.

[5]Βλ.RichardT.Gray,EconomicRomanticism:MonetaryNationalisminJohannGottliebFichte andAdamMuller,Eighteenth-CenturyStudies,Volume36,Number4,Summer2003,pp.535557, Alexander Dick, British Romanticism and Paper Money, Literature Compass, Volume 10, Issue9,September2013,pp.696-704.

[6]Β.Ι.Λένιν,ΧαρακτηρισμόςτουΟικονομικούΡομαντισμού,ΟΣισμόντικαιοιΟπαδοίτουστη

Χώραμας,Άπαντα,τομ.2,σελ.125-274,ΣύγχρονηΕποχή,Αθήνα,2013,σ.38-39.

[7]Βλ. The Law Library of Congress, Regulation of Cryptocurrency around the World, June 2018.

[8]Βλ.ΝικΛαντ, The blockchain solves the problem of spacetime,https://www.youtube.com/watch?v=2PMGuNZreWA&t=375s, Crypto-Current, An IntroductiontoBit-CoinandPhilosophy,στοSum#10.2,Cryptocene,2018,pp.1355-1372,

[9]Βλ. Deloitte, Structured Finance Industry Group (SFIG), Chamber of Digital Commerce, Applyingblockchaininsecuritization:opportunitiesforreinvention,2017.

[10]Βλ. China, Crypto-currency, and the World Order, parts I, II, III,https://www.fkawdw.nl/en/review/desk/china_crypto_currency_and_the_world_order, Shanghai.May2014.

[11]Βλ. Bank of England, New Forms of Digital Money, Discussion Paper, https://www.bankofengland.co.uk/paper/2021/new-forms-of-digital-money

[12]Βλ.Jean-BaptisteSay,ATreatiseonPoliticalEconomy;OrtheProduction,Distribution,and Consumption,SectionIX.OfMoneyasitoughttobe,translatedfromtheFourthEditionofthe French By C. R. Prinsep, M. A, Philadelphia: Claxton, Remsen & Haffelfinger 624, 625, & 628 MarketStreet,1880,BatocheBooks,Kitchener,2001p.108.

39 Από‘δώσυνάγεται,ότιαπότηνστιγμήπουστηνΚίναωςγενικόισοδύναμολειτουργεί τοχρήμα,καιόχιτααποτελέσματατουάμεσουεργασιακού

προτσές, τότεηΚίνα, ανιδωθεί

[13]Μπορείναυποληφθείωςτοκυκλοφορούν.

[14]Βλ οπ.,p.110.

[15]Βλ ΑντόνιοΝέγκρι,Capitalistdominationandworkingclasssabotage,ChapterOne:Lenin is supposed to have said..., https://libcom.org/library/capitalist-domination-working-classsabotage-negri

[16]Ενδεικτικάβλ.WenjunLyu,ChunyiBu,TheImpactofRealEstatePoliciesontheHousing Price in Major Cities in China,Αdvances in Economics, Business and Management Research, volume56,February2018,pp.378-381,GuofengSun,BankforInternationalSettlements(BIS) Working Papers No 822, China’s Shadow Banking: Bank’s Shadow and Traditional Shadow Banking,November2019.

[17]Ενδεικτικάβλ. Price Law of the People's Republic of China,http://english.mofcom.gov.cn/article/policyrelease/Businessregulations/201303/201 30300046121.shtml, Rules for the pricing activities of the governments,http://www.asianlii.org/cn/legis/cen/laws/rftpaotg502/,https://www.reuters .com/world/china/china-bring-new-rules-commodity-price-indexes-august-2021-0617/,https://www.reuters.com/world/china/chinas-may-factory-gate-prices-rise-fastestpace-over-12-years-2021-06-09/, https://www.cnbc.com/2021/05/14/china-is-concernedabout-inflation-but-its-not-the-top-priority.html

[18]Σεαυτέςτιςπεριπτώσειςσχηματίζονταιπαίγνιαμηδενικούαθροίσματος,εκείδηλαδήπου

εκδηλώνεται/εξωτερικεύεταιωςκύκλοι.

[19]Ενδεικτικάβλ.https://en.m.wikipedia.org/wiki/2010_Chinese_labour_unrest,http://ins urgentnotes.com/2010/06/wildcat-strikes-in-china/,LiuPeng,TheParty-State’sResponsesto WildcatStrikes:CasesofChinaandVietnam,OutstandingAcademicPapersbyStudents(OAPS), Run Run Shaw Library, City University of Hong Kong,https://labornotes.org/blogs/2014/10/review-behind-chinas-wildcat-strikewave,https://rdln.wordpress.com/2012/01/15/contagious-strikes-talk-on-workersstruggles-in-china/amp/, Anita Chan, Strikes in China’s Export Industries in Comparative Perspective,TheChinaJournal,No.65,January2011,pp.27-51.

[20]Bλ http://hyperstition.abstractdynamics.org/archives/008891.html, Nick Land, Critique ofTranscendentalMiserablism,FangedNooumena,CollectedWrittings,UrbanomicxSequence Press,Jun2018,pp.623-628.

[21]Βλ.https://oldnicksite.wordpress.com/category/zombie/

το

εμπορευματικό

κεφάλαιο περιστρέφεται, συγκροτείται σε

κύκλωμα, γενικά

[22]Αναφορικά με την τρέχουσα κατάστασή του και τις επιδόσεις του ενδεικτικά βλ.PWC, Creating Value Together, China Banking Review 2020, Deloitte China Center of Financial Services, Embrace the new era with an increased focus on quality development, Chinese BankingSector2020Reviewand2021Outlook.

[23]Ενδεικτικά

βλ.https://en.wikipedia.org/wiki/Lattice_(order),https://en.wikipedia.org/wiki/Ockham_al gebra.Επίσηςβλ.JudeaPearl,Thealgorithmizationofcounterfactuals,AnnalsforMathematics andArtificialIntelligence,61(1):29-39,2011.

[24]Εκεί, όπου το κύκλωμα εμφανίζεται ως διαδοχή φάσεων είναι κυρίως το Χρήμα –

Εμπόρευμα … Παραγωγή … Εμπόρευμα επαυξημένο (ήτοι εμπόρευμα περισσότερης αξίας) –

Χρήμαεπαυξημένο(ήτοιαποτέλεσμαπραγμάτωσηςαξίας

ΝΕΚΡΗ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΠΥΡΗΝΙΚΑ, ΚΒΑΝΤΙΚΗ

Α. Στοιχεία από το πυρηνικό περιεχόμενο της κλασικής deutchen φιλοσοφίας

τἀληθὲςἀεὶπλεῖστονἰσχύειλόγου.[1]

ΟΧέγκελεμπεριέχειτοτέλοςτουμευπόρρητοτρόπο.Καταλήγειπάνταωςπέρασμακαι

όχιωςκλειστότητα:

“Επιπρόσθετα, όπωςσταδίκαια, στονηθικόβίο,καιστοκράτος, ηαλήθειαείναιτόσο

παλιά ως εκείνη στην οποία κατά κύριο λόγο ο νόμος, η ηθικότητα κι η θρησκεία ανοιχτά επιδεικνύονται και αναγνωρίζονται. Όμως, καθώς το σκεπτόμενο πνεύμα δεν είναι

ικανοποιημένομετοκατέχειντηναλήθειασεαυτόντοναπλότρόπο,πρέπεινατηνσυλλάβει, νατηνεννοιολογήσει,καιαυτόαποκτάμιαλογικήμορφήγιαέναπεριεχόμενοτοοποίοείναι

ήδη υπόρρητα/σιωπηρά λογικό. Με αυτόν τον τρόπο, η υπόσταση δικαιολογείται επί της

μπάρας/σανίδαςτουελεύθερουσκέπτεσθαι.Ηελεύθερησκέψηδενμπορείναικανοποιηθείμε

εκείνο που της έχει δοθεί, είτε από την εξωτερική θετική εξουσία/αρχή του κράτους ή της

ανθρώπινης σύμβασης, ή από την εξουσία/αρχή των εσωτερικών συναισθημάτων, της

καρδιάς,καιτουμαρτυρίουτουπνεύματος,ηοποίασυμπίπτειαδιαμφισβήτηταμετηνκαρδιά.

Είναιηφύσητηςελεύθερησκέψηςπερισσότεροναχωρείεκτόςτουιδίουτουεαυτούτης,και

επομένως να απαιτεί ότι θα έπρεπε να γιγνώσκει εαυτό ως πλήρως ταυτόσημο με την αλήθεια”.[2]

Χάρη σε αυτά ο Χέγκελ αντιμετωπίζεται αμέσως μετά τον θάνατό του από τους

καθηγητάδεςκαιτουςνέουςοπαδούςτηςαφέλειαςωςψόφιοσκυλί.Ωστόσο,οιλογαριασμοί

δεν είχαν κλείσει. Ήτοι, κόντρα στην αντεπαναστατική πρωσική σκέψη της εποχής, ο

Φόυερμπαχανέλαβετηντελείωσητωνόσωνείχανμείνειωςεκκρεμότητες.

Τι σημαίνει ότι με τον Φόυερμπαχ επέρχεται το τέλος της

κλασικήςdeutchenφιλοσοφίας;

Πρόκειται για μια πρόταση ισάξιας βαρύτητας με αυτήν, ότι η ίδια η φιλοσοφία ως

επιστημονικόσύστημαολοκληρώθηκεμετονΧέγκελ.

Τοτέλοςτηςκλασικήςdeutchenφιλοσοφίαςσημαίνεικαιτοτέλοςτουιστορικιστικού

χρόνουωςτέτοιου, δηλαδήτης αιτιώδουςγεγονοτολογικήςγραμμικήςαλληλουχίας. Παντού

υπάρχουν κενά, και αυτός ο οποίος μπορεί να κατανοήσει τον χρόνο, είναι αυτός ο οποίος

μπορείνααντιληφθείτακενά.

Επομένως, με τα τέλη αυτά, τα οποία πρέπει να γίνουν αντιληπτά ως εκπληρώσεις σκοπών, επέρχεται κι η απόσβεση των οφειλών της ιστορικιστικής ιστορίας, και πλέον η

ιστορίαμπορείναθεαθείωςιστορίατηςπάληςτωντάξεων.

Ή για να το πω πιο φιλοσοφημένα: σημαίνει ότι η οντολογία αυτήν την φορά ως

διαλεκτική του είναι αποκαλύπτεται μέσα από τις πραγματώσεις των ενικών μορφών του,

όπωςτοθέτειοΙλιένκοφ.[3]Έτσι,πάλι,όπωςλέειοΙλιένκοφ:“Ουλισμόςσυνίστατοσεαυτήν

τηνυπόθεσησεμιαμηεπιβεβαιωμένηαναγνώρισητουγεγονότοςότιτοσκέπτεσθαιείναιο

τρόπος της πραγματικής ύπαρξης του υλικού σώματος, η δραστηριότητα του σκεπτόμενου

σώματος στον πραγματικό χώρο και χρόνο. Ο υλισμός εμφανίσθηκε, περαιτέρω, στην

αναγνώρισητηςταυτότηταςμεταξύτουπνευματικούκατανοούμενουκαιτουαισθητηριακά

συλλαμβανόμενουκόσμου, τελικά,ουλισμόςτουΦόυερμπαχεκφράζεταιστοαναγνωρισμένο

είναι του ανθρώπου ως το υποκείμενο του σκέπτεσθαι, ότι δηλαδή ο ίδιος άνθρωπος έζησε στον πραγματικό κόσμο, και όχι ένα ειδικό ον, ιπτάμενο εκτός κόσμου, ατενίζοντας και

κατανοώνταςτονκόσμοαπ’ταέξω”.[4]

Εδώ, λοιπόν, έχουμε τον διαλεκτικό ανθρωπισμό, ή αν θέλετε, την ανθρωπιστική

διαλεκτική στην στιγμή της κορύφωσής της. Η στιγμή αυτή είναι μόνο μια στιγμή της

κορύφωσης της εσωτερικότητας τηςdeutchenπραγματικότητας στην περίπτωση του

Φόυερμπαχ, και της σοβιετικής πραγματικότητας στην περίπτωση του Ιλιένκοφ. Επομένως, είναι μια (φιλ)ειρηνική προσέγγιση, επειδή ακριβώς απορρέει από και εκβάλλει στην

εσωτερικότητα.Μπορείναειπωθείότιστοστρατηγικόσυγκείμενοέχεινακάνειμετηνμετά

το20οΣυνέδριο«ειρηνικήσυνύπαρξη»,όπως,κατ’αναλογία,μ’ένανσχιζοϊκότρόπο,τοτέλος

της κλασσικήςdeutchenφιλοσοφίας είναι συνδεδεμένο με το πρωσικό κράτος ως

πραγμάτωσητηςΙδέας. Όμως,ηπρολεταριακήεξέγερσηείναιτοάνοιγμακαιηεισβολήτηςεξωτερικότηταςστο

προσκήνιο. Ουδείς ηδύνατο να φανταστεί κατά την διάρκεια του Φεβρουάριου του 1848, ακόμη και στους πιο ντελιριώδεις επαναστατικούς πυρετούς και στις φλόγες, σχεδόν παραληρηματικούς, το τι θα γινόταν, 4 μήνες μετά. Άρα, όταν βρίσκουμε εαυτούς εντός της

εξωτερικότητας, πάντα πρόκειται για πολεμικούς εαυτούς σε πολεμικές και εμπόλεμες καταστάσεις.

Έχουμενακάνουμεμετηνδιαλεκτικήεξωτερικότηταςκαιεσωτερικότητας.

ΟΦόυερμπαχτότεσυνέλαβεότισεδιανοητικό/πνευματικόεπίπεδοτα

περάσματακαι οισυνδέσειςμεταξύαυτών(εσωτερικότητα-εξωτερικότητα),ταοποίααισθητηριακάκαιμόνο εμφανίζονται ως δύο, προκύπτουν από τον τότε επικρατούντα χριστιανισμό (δηλαδή τον

μεσσιανισμόοοποίοςαυτοανακηρύχθηκεαυτοτελήςθρησκείαοργανωμένηγύρωαπόκάποιο πρόσωποπουσυμβολίζεικάτισωτηριολογικό)εγελιανούτύπου,δηλαδήεκκοσμικεύμενο,ως σύνολο ουσιολογικών καταφάσεων. Σε αυτήν την κοίτη κατευθύνει και το έργο του Ερνστ Μπλοχ.[5]

Επομένως,οΦόυερμπαχ οδηγείσεένανκαθορισμότηςεπαναστατικήςπρακτικήςως τορίξιμοτουκέρματοςτοοποίοέχεινακάνειμετηνμεταβολή/εναλλαγήτωνπεριστάσεων

και της ανθρώπινης δραστηριότητας, ώστε η ίδια η επαναστατική πρακτική μπορεί να γίνει

κατανοητή ως μεταβολή/εναλλαγή εκδοχών εκάστης εαυτότητας. Αυτό είναι επίσης μια

οπτική της επαναστατικής πρακτικής από το σημείο θέασης της εσωτερικότητας. Με τον

Φόυερμπαχεπέρχεταιηπυρηνοποίησητουεαυτού.

Όμως,ηανθρώπινηπρακτικήμπορείνακατανοηθείωςτέτοια,μόνοότανεκδηλώνεται

και εξωτερικεύεται στην διάδρασή της με τους “άλλους”, δηλαδή πάλι σε ένα περιβάλλον

κοινωνικήςπεριεχομενικότητας,μέσασεποιοτικάκαθορισμένακαιπροσδιορισμένασύνολα

κοινωνικών σχέσεων, εν ολίγοις μέσα στο σύστημα και στον τρόπο της κοινωνικής (ανα)παραγωγής.

Έτσι, ο χώρος εργοστάσιο είτε οριοθετημένο, είτε στον ανοιχτό χώρο, καθίσταται η

μεγάλη διατομή μεταξύ της εσωτερικότητας και της εξωτερικότητας, σε τέτοιο εύρος

σύμφωνα με το οποίο η αντίστιξη χάνει την σημασία της. Τι πιο εξωτερικό και συνάμα πιο εσωτερικό από έναν εργάτη ο οποίος πατάει το κουμπί και επιβλέπει την λειτουργία ενός αυτοματικού βραχίονα σε μια αλυσίδα συναρμολόγησης, τι πιο εξωτερικό και συνάμα πιο εσωτερικό από κάποια η οποία χειρίζεται ένα υποσύστημα τεχνητής νοημοσύνης, η οποία παρακολουθείβαριεστημένασεκάποιαοθόνημιαροήπραγμότητας;

Είναιηίδιαηανάπτυξηκαιεξέλιξητωνανηλεώνδυνάμεωντηςεργασίαςαυτήηοποία

αίρει (aufheben) εν δυνάμει (inpotentia) τον αλλοτριωτικό διχασμό του κόσμου σε αιώνιο (secular)καιθρησκευτικό,ώστεναεπικρατήσειηsecularity,ηοποίασεκάθεπερίπτωσηείναι ηsinequanonπροϋπόθεσητηςθρησκείαςκαιτηςθρησκευτικότητας,πουμεαυτόντοντρόπο εμφανίζεταιεφήμερηκαιπαροδική.ΣτηνσυνείδησηαυτήσυνέβαλεοΦόυερμπαχ.

Πιο προωθημένα, προπεριγράφει τις “Αρχές της Φιλοσοφίας του Μέλλοντος”[6] , επιχειρώνταςμιαέξοδοτηςφιλοσοφίαςαπότηνμιζέριατης.

Δενείναιζήτημασύγκρισης,αλλάσυνειδητήςαντίθεσης:

“Η παλαιά φιλοσοφία είχε το σημείο αναχώρησής της στην πρόταση: Είμαι ένα αφηρημένο,ένααπλάσκεπτόμενοονστοοποίοτοσώμαδενανήκει.Ηνέαφιλοσοφίαχωρεί

μέσωτηαρχής:Είμαιέναπραγματικόκαιαισθητηριακόον.Πράγματι,τοόλοντουσώματός

μουείναιτοεγώμου,τοίδιοτοείναιμου”.[7]

Εδώ, μια υπόρρητη επισήμανση του Χομπς εντοπίζεται: το πεσιμιστικής αισθητικής

ξεπέρασμα της αριστοτελικής σχολαστικιστικής λογικής που ξεκινά πάντα από την θετική

πρόταση (“propositio”), αλλά και η αντιπολίτευση εις βάρος του Φίχτε. Ανάλογα, αίρεται ο

δυϊσμός σώματος-νου, ήτοι, όπως το θέτει ο Ιλιένκοφ, το σκέπτεσθαι είναι ο τρόπος της

πραγματικήςύπαρξηςτουυλικούσώματος:μπορώναδωτιςπολλαπλέςεκδοχέςτουεαυτού

μου, να επιτελέσω πολλαπλές εκδοχές της εαυτότητάς μου, ανεξαρτήτως χωροχρονικού

επιπέδου αναφοράς:ο ίδιοςμουο εαυτός είναιέναπυρηνικόεργοστάσιο: δενυπάρχωμόνο

επειδήσκέφτομαι,αλλάεπειδήμεαυτόντοντρόποεξωτερικεύεταιτουλικόμουσώμακαιοι

σχέσειςτου,τοοποίοείναικυβοργιανάσυνδεδεμένομετοΣώματηςΓενικήςΝοημοσύνης.

Έτσι,οδιαφωτισμόςτουμέλλοντος,σκοτεινόςήφωτεινός,φανερώνεται:

“Η αναγνώριση του φωτός της πραγματικότητας εντός του ερέβους της αφαίρεσης

είναιμιααντίφαση–εξίσουηαποδοχήκαιηάρνησητουπραγματικούστονίδιοχρόνο.Ηνέα

φιλοσοφία η οποία σκέπτεται το συγκεκριμένο όχι με αφηρημένο, αλλά με συγκεκριμένο

τρόπο, η οποία γνωρίζει το πραγματικό στην πραγμότητά του –είναι, κατά τρόπο τινά

ανταποκρίνονταστοείναιτουπραγματικούωςαληθές,αυτήηοποίαανελκύειτοαληθέςσε αρχήκαιαντικείμενοτηςφιλοσοφίας,είναισυνεπώςηαλήθειατηςεγελιανήςφιλοσοφίας,επί

τουπρακτέουτηςνεωτέραςφιλοσοφίαςωςόλον”.[8]

Επίσης, εδώ, το“αυτό πουείναι ενεργώς πραγματικόείναι λογικόκαι αυτόπουείναι

λογικόείναι ενεργώς πραγματικό”[9], αποκτά μιασυγκεκριμένη ποιότητα: ηαλήθεια όχι ως

παίγνιον, όχι ως κυβεία του Λόγου (ratio), αλλά ως συσχέτιση στην οντολογία του

πραγματικούκαιστηνπραγματικήοντολογία.

Η συστηματική φιλοσοφία μπορεί να στοιχηθεί κατ’ αρχήν στην κίνηση σε

αφαιρετικοποιημέναεπίπεδα:

“Προσθήκη.Ηφιλοσοφίααποτελείκύκλο.Έχειμίαάμεσηαρχή,διότιαπόκάπουπρέπει

ν’ αρχίσει, που δεν είναι αποδεδειγμένη, που δεν είναι αποτέλεσμα. Αλλά το με τι αρχίζει η

φιλοσοφία είναι σχετικό, διότι στο τέλος μιας άλλης συλλογιστικής εμφανίζεται ως

αποτέλεσμα.Ηφιλοσοφίαείναιμιαακολουθία,ηοποίαδενκρέμεταιστοναέρα,ηοποίαδεν

αφετηριάζεταιαπόκάπουάμεσα,αλλάκύκλοικαιεπιστρέφειεπίτωνκύκλωντης”.[10]

Β. Σταθερό κεφάλαιο, νεκρή εργασία και κβαντικοποίηση

Το γεγονός ότι ο κάθε εργάτης (ιδιαίτερα και ειδικά μέσα στο προτσές της κυκλοφορίας)

δύναται νασυνιδιοποιεί σταθερό κεφάλαιο(στην γνωσιοψηφιακή του μορφή) για

λογαριασμό/χάρη της τάξης του, ερείδεται στην κριτική εννοιολόγηση της ιδιοποίησης της

ίδιαςτηςεργασίαςαπότοκεφάλαιο:[11]μετοότιηιδιοποιηθείσαεργασίαγίνεταιμιαστιγμή

του κεφαλαίου, μια νεκρή αντικειμενικότητα, κι έτσι τοstrictosensuπαραγωγικό προτσές

εμφανίζεταιωςτεχνολογικήεφαρμογήτηςεπιστήμης.

Το ποσοτικό (quantitative) εύρος και η εντατικότητα στην οποία το κεφάλαιο

αναπτύσσεται ως σταθερό κεφάλαιο, φανερώνει τον γενικό βαθμό στον οποίο το κεφάλαιο

έχει αναπτυχθεί ως εξουσία επί της ζώσας εργασίας: έκφραση της συσσώρευσης των

αντικειμενοποιημένωνπαραγωγικώνδυνάμεων:αντικειμενοποιημένηεργασία.

Το κεφάλαιο προβάλλει τόσο τερατώδες, όσο και η εργατική τάξη (καιviceversa):

ενσωματώνοντας ζώσα εργασία με την νεκρή υπόστασή των εμπορευμάτων (δηλαδή των

τμημάτων του σταθερού κεφαλαίου, της μηχανουργίας κλπ.), στον ίδιο χρόνο μετατρέπει

νεκρωμένη αξία χρήσης (παρελθούσα, υλικοποιηθείσα, νεκρή εργασία) σε κεφάλαιο. Στο

ευρύτεροκοινωνικόπεδίοτοκεφάλαιοεμφανίζεταιωςσχέσηκαιόχιωςπράγμα,όμωςμέσα στο εργοστάσιο το κεφάλαιο εμφανίζεται ενώπιον των εργατών ως ο μηχανολογικός/-

ουργικόςαντίπαλος.Σεαυτότοσύστημαημόνηκοινωνικήσχέσηηοποίασυνδέειεργάτεςκαι φορείςδιευθυντικούδικαιώματοςείναιαυτήτηςεναντιότητας(“contrarietas”).[12]

Επομένως, μεταξύ ζώσας και νεκρής εργασίας, μεταξύ δύναμης (force[13]) και ανταλλακτικήςαξίας,υφίσταταιμιασχέση:

Σε όλες τις περιπτώσεις, κάθε ανταλλακτική αξία είναι καθορισμένη ποσότητα:

ποσοτικό εύρος στο οποίο η ζώσα εργασία επεξέτεινε εαυτήν και με αυτόν τον τρόπο

μετατράπηκεσενεκρή.Ηνεκρήεργασίαωςπραγματωμένοκεφάλαιοτελείέναντιτηςζώσας

εργασίας σε σχέση ποσοτικοποίησης (quantification) η οποία είναι εφικτή μέσα από την

εξουσίαεπίτηςζώσαςεργασίας.Ηζώσαεργασίαενεργοποιούμενη,ευρισκόμενηinactu,στον

ίδιοχρόνοδιαθέτειεαυτό,ώστεναμετατραπείσεένααντικείμενο,σεένατεμάχιο,σεένασετ

υπηρεσιών:ηδύναμη(δηλαδήηενέργειαηοποίαμπορείναμεταμορφωθείσευλικήκίνηση στηνδιάδρασήτηςμετιςμηχανές)πλέονπαίρνειτηνμορφήενόςαντικειμένου,ενόςτεμαχίου, μιαςκαθορισμένηςποσότητας(νεκρής)εργασίας:αποτελείέναεργασιακόquantum.

ΤΑΣΙΝΥΞΙΣΥΜΠΛΕΚΟΜΕΝΚΑΙΤΟΙΣΤΟΥΤΩΝΜΕΡΕΣΙΝΩΣΑΥΤΩΣΔΕΚΑΙΤΟΙΣ ΠΑΘΕΣΙΚΑΙΤΑΙΣΑΠΑΘΕΙΑΙΣ,

ΑΥΤΟΤΟΥΤΟΕΝΝΟΟΥΝΤΕΣ,ΚΑΘ’ΟΧΡΟΝΟΝΟΝΟΜΑΖΟΜΕΝ.ΦΗΣΙΔΕΤΟΥΤΟΚΑΙΕΝ

ΤΗΔΕΥΤΕΡΑΠΕΡΙΦΥΣΕΩΣΚΑΙΕΝΤΗΜΕΓΑΛΗΕΠΙΤΟΜΗ”.[14]

Σε αυτόν, ο χρόνος είναι το αποτέλεσμα ενός εναργήματος, αισθητηριακά

καθορισμένος,αυτόπουέλεγεοΘωμάςοΑγγλικόςστιςαρχέςτου14ουαιώνα,ηφθαρτότητα

των σωμάτων (“corpora”). Ονομάζουμε κάτι χρόνο εξ αιτίας κάποιου συμπτώματος, ήτοι ο

χρόνος μπορεί να αναπαρασταθεί ως ένα αριστοτελικό συμβεβηκός (“accidens”). Και πολύ περισσότερο, φιλοσοφικά ο χρόνος είναι ένα όνομα (nomen), όχι ένα καθόλου (“universali”).Oχρόνος πρωτίστως παράγεται στα πιο συγκεκριμένα επίπεδα κίνησης, ήτοι πρωτίστωςστηνάμεσηπαραγωγή.

Δ. Κεφαλαιακή Αυτοπαραγωγή και Αυτοπαραγωγή της εργατικής τάξης

Όσο προχωράει το ειδικά (specifically) προσδιορισμένο προτσές, από επανάσταση σε

επανάσταση, τόσο η κεφαλαιακή παραγωγή γίνεται παραγωγή του ίδιου του εαυτού της:

αυτό-παραγωγή.Τοαυτόισχύεικαιγιατηνεργατικήτάξη: Η εργατική τάξη παράγει τα εαυτά της σε αμέτρητες μορφές: με τους

47 Γ. Ο Επίκουρος για τον χρόνο ΓιατονΕπίκουροοχρόνοςείναιοντολογικάανύπαρκτος: “ΚΑΙ ΜΗΝ ΚΑΙ ΤΟΔΕ ΓΕ ΔΕΙ ΠΡΟΣΚΑΤΑΝΟΗΣΑΙ ΣΦΟΔΡΩΣ, ΤΟΝ ΓΑΡ ΔΗ ΧΡΟΝΟΝ ΟΥ ΖΗΤΗΤΕΟΝΩΣΠΕΡΚΑΙΤΑΛΟΙΠΑ, ΟΣΑΕΝΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΖΗΤΟΥΜΕΝΑΝΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΑΣ ΒΛΕΠΟΜΕΝΑΣ ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ ΑΥΤΟΙΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ, ΑΛΛ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΕΝΑΡΓΗΜΑ, ΚΑΘ’ Ο ΤΟΝ ΠΟΛΥΝ Η ΟΛΙΓΟΝ ΧΡΟΝΟΝ ΑΝΑΦΩΝΟΥΜΕΝ, ΣΥΓΓΕΝΙΚΩΣ ΤΟΥΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΕΣ, ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΕΟΝ. ΚΑΙ ΟΥΤΕ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥΣ ΩΣ ΒΕΛΤΙΟΥΣ ΜΕΤΑΛΗΠΤΕΟΝ, ΑΛΛ’ ΑΥΤΑΙΣ ΤΑΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΙΣΚΑΤ’ΑΥΤΟΥΧΡΗΣΤΕΟΝ,ΟΥΤΕΑΛΛΟΤΙΚΑΤ’ΑΥΤΟΥΚΑΤΗΓΟΡΗΤΕΟΝ,ΩΣΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΟΥΣΙΑΝ ΕΧΟΝΤΟΣ ΤΩ ΙΔΙΩΜΑΤΙ ΤΟΥΤΩ – ΚΑΙ ΓΑΡ ΤΟΥΤΟ ΠΟΙΟΥΣΙ ΤΙΝΕΣ -, ΑΛΛΑ ΜΟΝΟΝ Ω ΣΥΜΠΛΕΚΟΜΕΝ ΤΟ ΙΔΙΟΝ ΤΟΥΤΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΜΕΝ, ΜΑΛΙΣΤΑ ΕΠΙΛΟΓΙΣΤΕΟΝ.ΚΑΙΓΑΡΤΟΥΤΟΟΥΚΑΠΟΔΕΙΞΕΩΣΠΡΟΣΔΕΙΤΑΙΑΛΛ’ΕΠΙΛΟΓΙΣΜΟΥ,ΟΤΙΤΑΙΣ ΗΜΕΡΑΙΣΚΑΙ

ΤΙΣΥΜΠΤΩΜΑΠΕΡΙΤΑΥΤΑ ΠΑΛΙΝ

ΚΑΙΚΙΝΗΣΕΣΙΚΑΙΣΤΑΣΕΣΙΝ,ΙΔΙΟΝ

ίδιους τρόπους και στους ίδιους χρόνους κατά τους οποίους παράγεται το κεφάλαιο, αλλά εκφράζοντας, εκδηλώνοντας, πραγματώνοντας, υλοποιώντας την αυτονομία της, συγκροτεί και καθιστά

δικούςτηςχώρουςεντόςτωνοποίωνδημιουργείτιςδικέςτηςασυγχρονικότητες.Επίσης,στο κοινωνικόεπίπεδο,ηίδιαηεργατικήτάξη(ανα)παράγειτηνσχέσηκεφάλαιο,επειδήμεαυτόν

τον τρόπο διευρύνεται και επεκτείνεται ως τέτοια τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά. Σε

διαφοροποίηση προς το προτσές της πρωταρχικής συσσώρευσης κεφαλαίου, το οποίο διεξάγεται κυρίαρχα (dominantly) με εξω-οικονομικά (και γι’ αυτό λιγότερο ή περισσότερο

βίαια) μέσα, το προτσές της (κεφαλαιακής ή/και εργατικής) συσσώρευσης είναι καθ’ εαυτό μια εμμενής (απλουστευμένα: όχι υπερβατική) στιγμή του προτσές της κεφαλαιακής παραγωγής.

Στα τέλη του 19ουαιώνα και μέχρι τις αρχές Αυγούστου 1945 η αναπαραγωγή του κεφαλαίου ως κοινωνικής σχέσης φάνταζε στο

publicως ένα σε τελική ανάλυση

αποκλειστικάγενετικό/αποκλειστικάζωικοβιολογικόπροτσές.Αλλά,στο1945αναδείχθηκαν

(ίσωςexpostfactum) μέσα από το συμπυκνωτικό πέρασμα από την ατομική στην πυρηνική

κατάσταση(τοοποίοολοκληρώθηκεσε72ώρεςπερίπου),οιυπαρκτέςδυνητικότητεςγιατο

γενικό άλμα στον ανώτερο τρόπο (ανα)παραγωγής. Ή για να το πω απλούστερα: τα

ανθρώπιναόντα[15](beings)έπαυσαννασυνδέονταιμόνομεβιολογικές-ζωικέςδιαδικασίες

καιπαράγοντες,καιμπορούννασυνδεθούνμε(οιονεί)συμπαντικέςκινητήριεςδυνάμεις.

ΌπωςλέειοΜαγιακόφσκι:

εμείς,καθέναςαπόεμάςκρατάμεστηνγροθιάμαςτουςκινητήριουςιμάντεςτουσύμπαντος.

Ε. Στοιχεία από την διαλεκτική της ποσοτικοποίησης

Quantumείναιμιακατηγοριοποίησητηςέννοιαςποιότητα.

OσκεπτικισμόςκαιηπολεμικήτουΑϊνστάινπερίτηςοντολογικής(απότηνσκοπιάτων

νόμωντηςφύσης)ισχύοςκαιεγκυρότηταςκάποιωναπότιςυποθέσειςτηςκβαντικήςφυσικής

συνεχίζειναέχεινόημαωςτέτοιος.

Τακβάνταυπάρχουνέξωκαιανεξάρτητααπότηνθέλησήμας(αντικειμενικά)ήαπλά

αποτελούν μια θεώρηση, μια υπόθεση η οποία έχει εφαρμογή μόνο στα πράγματα τα οποία

έχουνπαραχθείαπότουςανθρώπους;

Η αναδρομή στην διανοητική ιστορία τόσο της έννοιας ποσότητα όσο και των κατηγοριοποιήσεώντηςμπορείναβοηθήσει.

Στον Αριστοτέλη κάθε κατηγορία έχει υπαρκτικότητα, συνδεόμενη είτε κατά άτομα, είτε κατά είδη[16]Στον σχολαστικισμό, κατηγορία (praedicament) είναι αυτό το οποίο έχει προειπωθείκαικατηγορείται(itisattributed)μεαυτόντοντρόπο,προβάλλειδηλαδήωςμια κατασκευή. Σε αντίθεση, οι “αριστοτελικές κατηγορίες, που φέρονται από τονKantως

λεγόμενο

καθαρέςέννοιες,προσδιορίζουναξίεςήαξιολογικάμέτρα(ιδέες,κατάτονΠλάτωνα),οιοποίες έχουνμεταφυσικήοντολογικήσημασία”.[17]

ΗεννοιολόγησητηςποσότηταςεπετεύχθηαπότονΧέγκελστηνΕπιστήμητηςΛογικής, στομέροςπρώτο,πρώτηυποδιαίρεση,στηνενότητατουείναι:

Το είναι περιέχει τρεις βαθμούς: ποιότητα, ποσότητα και μέτρο. Ενώστο είναι ο

χαρακτήραςτηςποιότηταςείναιταυτόσημος,εναντίθεσει,ηποσότητα,είναιεξωτερική(ήτοι

σε αυτήν την περίπτωση μη εμμενής) σε αυτό, και ουδόλως το επηρεάζει. Το μέτρο είναι η

έμμεση ενότητα ποιότητας και ποσότητας. Έτσι, η ποιότητα είναι τρόπος του

προσδιορισμένουείναι.

Στην διαλεκτική ποιότητας-ποσότητας που είναι διαλεκτική μετάβασης, ποσότητα

είναιηαπορροφηθείσακαιαποσυρθείσαποιότητα.Αυτήηαποσυρθείσακαιαπορροφηθείσα

ποιότητα δεν είναι ένα αφηρημένο τίποτα, ούτε ένα εξ ίσου αφηρημένο και μη έχον

γνωρίσματαείναι.Τομέτροείναιτοποιοτικόκβάντουμ,αυτόστοοποίοέναπροσδιορισμένο

είναιήμιαποιότηταεπισυνάπτεται.Έτσι,τομέτροπροβάλλειωςηολοκλήρωσητουείναι.

Απότηνάλλη,τοουδέν(ανυπάρχειοντολογικά)είναιαπλάείναι,ωςηαπλήαφαίρεσή

του,καιγι’αυτότοαπολύτωςαρνητικό.Τοουδένείναιμιααπλήένταση(intentio)ήνόημα.

Απόταπαραπάνωβγαίνειότιτοκβάντουμτουθεωρησιακούστοχασμού,δηλαδήτοκβάντουμ

τηςdeutchenγερμανικής φιλοσοφίας, είναι έννοια, δηλαδή διαθέτει οντολογική ισχύ, στο μέτροκατάτοοποίοείναιφορέαςμέτρου,δηλαδήμέτροτηςποιότηταςπουαποσύρθηκεκαι

απορροφήθηκε.

Απότηνσκοπιάτουυλισμού,σεέναπιοσυγκεκριμένοεπίπεδο,οΓουλιέλμοςτουΌκαμ στην Σύνοψη Λογικής συνέλαβε την κατηγορία της κβαντικής ποσότητας, διακρίνοντας

τηνdiscretamquantitam(χωρισμένη,αποσπασμένη,διακριτήποσότητα).Αυτήηχωρισμένη, αποσπασμένη, διακριτή ποσότητα είναι ένα καθορισμένο πράγμα (“res”), πραγματικά (realiter) διακριτό από την υπόσταση (“substantia”), κείμενο στον τόπο (“locus”) και στον ρυθμό(“tempus”).Απόεδώβγαίνειότιηδιακριτήποσότητααφοράταανθρώπιναπράγματα (affairs),ήπιοδόκιμααυτάταοποίαμπορούνναγίνουναντιληπτάμεανθρώπιναμέτρα,όπως

είναιοτόποςκαιορυθμός.Επομένως,ηποσότηταείναικάτιμηαναγκαίο(superflua)στοείναι.

ΣΤ. Πώς ίσως παράγεται ο χρόνος? Μπορείναπροσδιορισθείηγενικήεφαρμογήτηςκβαντικήςμηχανικήςστιςμέρεςμας.

Οιειδικέςεφαρμογέςείναιμυριάδες.Αυτόεξάλλουείναιτοαντικείμενοτηςκβαντικής μηχανικής. Επομένως, πρέπει να προσδιορισθεί η γενική εφαρμογή η οποία έχει κομβική πρακτικότητα.

Στην εργατική κριτική, η γενική εφαρμογή της κβαντικής μηχανικής έγκειται στο

μέτρηματηςπραγματωθείσηςαξίας,δηλαδήκυρίαρχατουχρήματος,καιστονίδιοχρόνοστον

υπολογισμό(computation)ποσοτήτων.

Όταν, όμως, κάτι μετράει αξία πραγματωθείσα σε χρήμα, προϋποθέτει ότι πρέπει να

μετρήσει χρόνο και συγκεκριμένα τον καπιταλιστικό χρόνο. Έτσι, ερχόμαστε στην έρευνα

τωνDonPageκαιWilliamWatersοιοποίοισυνέλαβαντονκενόγραμμικόχρόνοωςκβαντικό φαινόμενο.[18]

Επομένως, σε κάθε περίπτωση η εφαρμοσμένη κβαντική και ιδιαίτερα η κβαντική

μηχανική είναι, όπως θα δειχθεί και στην συνέχεια, βασικό εργαλείο της καπιταλιστικής μαθηματικοποίησης.

Η εφαρμογή της κβαντικής φυσικής και μηχανικής βασίζεται στην δημιουργία των

λεγόμενων “quantastates” (αφαιρετικοποιημένων ποσοτήτων). Σε αυτήν την περίπτωση το

κάθεquantumstateείναιμιαευχήή/καιμιαφιλοδοξίατουκβαντικού«δημιουργού».Απότην

άποψητουφορμαλισμούτους,σύμφωναμετονεγκυκλοπαιδικόορισμό,ταquantastatesείναι μαθηματικέςενότητεςοιοποίεςπαρέχουνδιανομέςπιθανοτήτωνγιατααποτελέσματαόλων των πιθανών μετρήσεων επί ενός συστήματος: είναι ένα είδος σύνθετης και πολύπλοκης

στατιστικής: σεναριολογική μαθηματικοποίηση και στον ίδιο χρόνο μαθηματικοποιημένη σεναριολογία.

Ταπροβλήματαξεκινάνεαπότοότιστηνκβαντικήμηχανικήηδημιουργίακάθετέτοιου συχνά προϋποθέτει ή/και συνεπάγεται την παραβίαση μαθηματικών τύπων, οι οποίοι πληρούνται και επιβεβαιώνονται από όλες τις μακρορεαλιστικές φυσικές θεωρίες.[19]Επομένως,απόαυτήντηνάποψη,ησυνθήκητηςαβεβαιότητας,δενβγαίνειτόσο από τις ιδιότητες των υποατομικών σωματιδίων, αλλά αποτελεί μια λήψη ζητουμένου (“petitioprincipii”).

Γεννηθέντες στην ΕΣΣΔ φυσικοί, όπως ο Mikhail Dyakonov και ο Alexander Polyakov, ασκούν μια συνολική κριτική, με άμεσες πολιτικές και ηθικές επεκτάσεις και αναδείξεις (highlights).[20]

OScottJoelAaronsonαναδεικνύει τις παραβιάσεις από

των πραγματικών φυσικώνκαιτηςChurch-Touringθέσης.[21] Η φιλοδοξία να μετρηθούν οι χρόνοι εκτός νόμου της αξίας προκαλεί ζημιές. Κι αυτό γιατίοχωροχρόνοςκαθ’εαυτόςαναπαρίσταταιμεκαμπυλότητα(κάτιτοοποίοσχετικοποιεί

την σκοπιά

την αίσθησή μας για τον χρόνο), ενώ για να μετρηθεί ο χρόνος, προϋποτίθεται ότι κυλάει

γραμμικά και ομοιόμορφα. Όμως, ο μετρήσιμος γραμμικός χρόνος είναι μια εργασιακή

συνθήκη,μιασύμβασητηςβιομηχανίας,προϋπόθεσηκαιστονίδιοχρόνοτοαποτέλεσματου

νόμουτηςαξίας.

Ζ. Η κβαντική υπό το προτσές κυκλοφορίας

Από την σκοπιά της κλασικής πολιτικής οικονομίας, η κβαντική υπηρετεί τον

χρηματιστηριασμό, διότι βασίζεται σε απριοριστικές υποθέσεις, φήμες, διαδόσεις, και σε

μεγάλουεύρουςσεναριολογία,πουπροκύπτειαπότηνίδιατηνπαραβίασητωνμαθηματικών

τύπων.Ηκβαντικήείναιεκείνοπουεπιβεβαιώνει τηνκλασικήπολιτικήοικονομίαμέσωτης

αυτοδιάψευσήςτης,μέσωτηςχρεωκοπίαςτης.

ΗπερίπτωσητουκραχστοΧρηματιστήριοΑξιώνΑθηνών(1999)είναιχαρακτηριστική.

Οι μετοχές είναι μέσω αφαίρεσης καθορισμένη αξία που έχει ποσοτικοποιηθεί

(κβαντικοποιημένη προσδοκία χρηματικού κέρδους μετά την πραγμάτωση της αξίας, λανθάνονπραγματικόκεφάλαιο).

Τοχρηματιστήριοδεναφοράstrictosensuτηνπραγμάτωσηαξίας(ηοποίαγίνεταιστις

αγορέςκατάτοπροτσέςτηςκυκλοφορίας), αλλάτονεξαρχήςστόχοαύξησηςτουχρήματος

που θα προκύψει από την πραγμάτωση της αξίας, μέσα από τις συναλλαγές μετοχών στα

χρηματιστήρια.

Τοχρηματιστήριοπρέπειναθεαθείκαιναερευνηθείωςκομμάτι/τμήματουπροτσέςτης κυκλοφορίας, ως μια ιδιότυπη εκδήλωση τουmoney-dealing(χρηματοθετικού: αυτού που

θέτεικαιφανερώνειχρήμασεοποιαδήποτεμορφή)κεφαλαίου,καισυγκεκριμέναπροϊόνκαι

προϋπόθεσητηςμετατροπήςτουεμπορευματικούκεφαλαίουκαιχρηματικούκεφαλαίουσε εμπορικόκεφάλαιοκαιχρηματοθετικόκεφάλαιο.

Δενπρόκειται,όμως,γιατηνπερίπτωσηΧ-Χ΄,ούτεγιατηνπερίπτωση…Ε΄,διότιαυτός

πουδενεμπλέκεταιστηνπαραγωγήκαιαγοράζειμετοχές,έχειμόνοτηνσκοπιάτουεμπόρου, προσδοκώνταςεμπορικόκέρδος.

–Τοχρηματιστήριοείναιπράγματικαιεπίτουπρακτέου(indeed)μιαμερικότητατου προτσέςτηςκυκλοφορίας.

Οι κινήσεις του χρηματικού κεφαλαίου είναι απλά κινήσεις ενός ατομικοποιημένου

τμήματος του βιομηχανικού κεφαλαίου που ενεπλάκη στο προτσές της αναπαραγωγής. Το

κεφάλαιο επενδύεται ανανεωμένα (κάτι που αφορά την συσσώρευση), στο εύρος που το

κεφάλαιο στην μορφή του χρήματος εμφανίζεται ως το σημείο εκκίνησης και το τελικό

αποτέλεσμα της κίνησης. Έτσι, το Ε – Χ του βιομηχανικού κεφαλαίου,στην σκοπιά του

εμπόρουγίνεταιΧ–Ε–Χ.

Ηεμφάνισητηςτεχνικοαξιακήςπραγματικότητας,οιτεχνικέςκινήσειςτουχρήματος,η

περιεκτική σύνθεση του περιπετειώδους (venture) κεφαλαίου και το ξεψάχνισμα της

σύνθεσης εκάστης των μετοχών από τις ελεγκτικές, τους οίκους αξιολόγησης, και τους

κεντρικούςελεγκτικούςμηχανισμούς,έχουνμειώσειτιςλεγόμενεςφούσκες.

Οι φούσκες είναι προσίδιες στην εμπορικοκαπιταλιστική λογική, μη εφαρμοζομένου

τουκανόνατουχρυσού:τεχνηέντως(artificially)ανεβάσματαπροσδοκιώνκέρδους,μηομαλή

εξέλιξη ενοχών (“obligationes”) στην διαίρεση/διάσπαση του κέρδους σε κέρδος της

επιχείρησηςκαισετόκο,πλασματικές/φαντασιακέςαξίεςκλπ.

Οι φούσκες ως τέτοιες δεν είναι πρόβλημα αποκλειστικά νομικό, αλλά πρόβλημα της

πολιτικήςοικονομίας.

Όμως,στηνπερίπτωσηλχ.τουΧΑΑείχαμεκάτιδιαφορετικόκαιαπότιςφούσκεςκαι

απότιςσυνήθειςπρακτικέςχειραγώγησης.

Όπου δεν ήταν καθαρός τζόγος (κάτι που είναι θεμιτό από την σκοπιά των εμπορευματικών/προκαπιταλιστικών οικονομιών), διαμορφώθηκε ένα σύστημα που δεν

επέβαλε προβλέψεις ή δεν πληροφορούσε για τα σενάρια και τα ενδεχόμενα, αλλά a priori προσέδιδε στα σενάρια την ισχύ της βεβαιότητας, διότι μεταχειριζόταν και μετερχόταν τις

εξουσίεςτων“auctoritates”(αυθεντιών).

Επομένως, σε μια νομικιστική αντίληψη, πρόκειται περισσότερο για ένα χρονολογικά

προσδιορισμένοθεσμικόζήτημα,καιλιγότερογιαπρόβληματηςπολιτικήςοικονομίαςήτου ίδιουτουκαπιταλισμού.Έτσι,ηπαραδοξότητααυξάνεταικαιεντείνεταιδιότιοπερισσότερος

όγκοςτουχρήματοςπουχάθηκε,δενυπήρχεούτεκανωςυπόσχεση:επρόκειτογιααπώλειες άγνοιας,προσδοκιών,προβολών,αυθαιρεσιών,φαντασιών,ελπίδων,αυταπατών.

Πλάστηκεμιαχρηματικήοικονομίακαιμιαπαραπιστωτικήοικονομίασχολαστικισμού, πουσεδιανοητικόεπίπεδομοιάζειμετομεσαιωνικόΠανεπιστήμιοτηςΣαλαμάνκα.

Έτσι,ταstates,οιαφηρημένεςποσότητες,παρίσταντοωςεκτωνπροτέρωναυστηρά, με σχολαστικιστική λεπτομερειακότητα και εξαντλητικότητα προσδιορισμένες, και η σεναριολογίαέμοιαζεομολογίαβεβαιωτικότητας.

Ιδιαίτερα, από την δεκαετία του 1970 και ύστερα, η κβαντική επιστήμη, διαμόρφωσεquasi(οιονεί) ή/καιsemi(ήμι) νομοτέλειες, αντιλαμβανόμενη ότι αναπτύσσονται εντροπίες, ανεξάρτητες μεταβλητές, απρόοπτες ενδεχομενικότητες, δηλαδή πράγματαπουδενμπορούνναπροβλεφθούναπόπριν.[22]

Τότε, κάποιοι κατανοούσαν ότι οι κβαντικές «καταστάσεις» δεν έχουν να κάνουν

απολύτωςτίποταμετονΓκυΝτεμπόρκαιμετηνΚαταστασιακήΔιεθνή,ούτεείναιπαιχνίδι.

Το θεώρημα του κεντρικού ορίου συναχθέν μέσα από την θεωρία της πιθανότητας

(δηλαδή μέσα από τις αναγεννησιακές επιστήμες), μάλλον επινοήθηκε, προκειμένου να

επέλθεικανονιστικοποίηση/ρύθμισητηςδιανομήςτωντυχαιοτήτων,ναδίνεταικατεύθυνση

σε εκάστη «κατάσταση».[23]Είναι ένα θεώρημα υπαγωγής. Τα εφαρμοζόμενα μαθηματικά

τουθεωρήματοςείναιμερικέςδιαφορικέςεξισώσεις.[24]Αντίθετα,στηνπερίπτωσητουΧΑΑ

εφαρμόζετοαυθαίρεταστατιστικοποιημένοςφιχτεανισμός:εξισώσειςπρώτουβαθμού.

Η. Η κβαντική κατάσταση στην νομική επιστήμη

Στηννομικήεπιστήμηηκβαντικήκατάστασηείναιfictioiuris(τεχνούργηματουδικαίου).

“DicesiquandolaLeggepergiustafingeessereononesserestataqualchecosa,chenon èenonfu,mapuòessereoesserestata”.[25]Κάτιανύπαρκτοπουεξομοιώνεταιγιαδίκαιους

λόγουςμεκάτιυπαρκτό,όπωςακριβώςείναιοχρόνοςστοννόμοτηςαξίας. Ιστορικά, ο Λούκιος Κορνήλιος Σύλλας Φέλιξ στην διάρκεια της δικτατορίας του

εισήγαγε μια σειρά διατάξεων (LegesCorneliae), ανάμεσα στους οποίους ο νόμος περί

αιχμαλώτων(decaptivis)κατάτονοποίοστηνπερίπτωσηκατάτηνοποίαέναςστρατιώτης

πεθαίνειστηναιχμαλωσία,θεωρείταινεκρόςαπόόταναιχμαλωτίσθηκε.[26]

Πρόκειταιγιατηνπρώτηνομοθετημένηπερίπτωση“fictioiuris”.

Επομένως,ηδημιουργίακάθεκβαντικήςκατάστασηςείναιμιαexceptio(εξαίρεση),κάτι πουλόγωτηςσμιτιανήςαπόφασηςέχεινακάνειμετονκυριαρχισμό.

Στα συγχρονικά επίπεδα, το δικαίωμα να ξεχνιέσαι/να

είναι ένα

υλικοποιημένο/πραγματωμένοfictioiuris.[27]Έχουμετοδικαίωμαηδραστηριότητάμαςστο

διαδίκτυο να είναι ουδέποτε γενόμενη, και έτσι δημιουργείται μια κανοναρχημένη, δηλαδή

θεσμικήκβαντικήκατάσταση,ηοποίαδενείναιεξαίρεση.

Επομένως, οι κβαντικές καταστάσεις, εφόσον δημιουργούνται από τους δημιουργούς

των, δηλαδή δημιουργούνται από πρόθεση,είναι κριτέες, ελεγκτέες,κατ’ενάσκηση άρνησης

τηςάρνησης.

[1]Σοφοκλής,θραύσμααπότοΠανδώραήΣφυροκόποι

[2]Βλ.https://www.marxists.org/reference/archive/hegel/works/pr/preface.htm

[3]Βλ.https://www.marxists.org/archive/ilyenkov/works/essays/essay6.htm

[4]Βλ.οπ.

εξαφανίζεσαι

[5]Βλ.ErnstBloch, Ο Αθεϊσμός στον Χριστιανισμό,

Βασιλείας,μτφ.ΓιατζάκηςΠέτρος,εκδ.ΆρτοςΖωής,Ιούνιος2019.

[6]Βλ.https://www.marxists.org/reference/archive/feuerbach/works/future/future2.htm

[7]οπ.,παράγραφος36,απόσπασμα.

[8]οπ.,παράγραφος31,απόσπασμα.

[9]Βλ.https://www.marxists.org/reference/archive/hegel/works/pr/preface.htm

[10]Βλ.ΓκέοργκΧέγκελ,ΒασικέςΚατευθύνσεις

καιΠολιτειακήΕπιστήμη,μτφ.ΣταμάτηςΓιακουμής,εκδ΄.Δωδώνη,Αθήνα-Γιάννινα,2004,σ. 34.

[11]Βλ.https://bestimmung.blogspot.com/2020/12/tony-negri-h.html

[12]Έχει αποδειχθεί με αμέτρητους διαφορετικούς τρόπους ότι από το 1848 και εντεύθεν

αυθορμητισμός(τουλάχιστονμέσασταεργοστάσια)δενυφίσταται.

[13]Αυτό το οποίο κινεί, μετατρέπει, μεταμορφώνει και πλέον συχνά στους ίδιους χρόνους

προκαλεί-δημιουργεί-διαχωρίζει-(ανα)συνθέτει-μετασχηματίζει τις γνωσιακές-άυλεςψηφιακέςροές.

[14]ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ-ΕΠΙΣΤΟΛΗΠΡΩΤΗΠΡΟΣΗΡΟΔΟΤΟΝ,απόσπασμα.Βλ.Επίκουρος,Κείμενα

–Πηγές της Επικούρειας Φιλοσοφίας και Τέχνης του Ζην, Θεματική Ταξινόμηση, Εισαγωγή:D.SHutchinson,Επιμέλεια:Γ.Αβραμίδης,ΘύραθενΕκδόσεις,Θεσσαλονίκη,2000,σ.

154επ.

[15]Οαριστοτελικόςσυνοπτικόςκ΄συνθετικόςπροσδιορισμός:“τῶνὄντωντὰµένἐστιφύσει

τὰδὲδι’ἄλλαςαἰτίας,φύσειµὲντάτεζῷακαὶτὰµέρηαὐτῶνκαὶτὰφυτὰκαὶτὰἁπλᾶτῶν σωµάτων,οἷονγῆκαὶπῦρκαὶἀὴρκαὶὕδωρ(ταῦταγὰρεἶναικαὶτὰτοιαῦταφύσειφαµέν), πάνταδὲταῦταφαίνεταιδιαφέρονταπρὸςτὰµὴφύσεισυνεστῶτα.τούτωνµὲνγὰρἕκαστον

ἐνἑαυτῷἀρχὴνἔχεικινήσεωςκαὶστάσεως,τὰµὲνκατὰτόπον,τὰδὲκατ’αὔξησινκαὶφθίσιν, τὰδὲκατ’ἀλλοίωσιν·κλίνηδὲκαὶἱµάτιον,καὶεἴτιτοιοῦτονἄλλογένοςἐστίν,ᾗµὲντετύχηκε τῆς κατηγορίας ἑκάστης καὶ καθ’ ὅσον ἐστὶν ἀπὸ τέχνης, οὐδεµίαν ὁρµὴν ἔχει µεταβολῆς

ἔµφυτον,ᾗδὲσυµβέβηκεναὐτοῖςεἶναιλιθίνοιςἢγηΐνοιςἢµικτοῖςἐκτούτων,ἔχει,καὶκατὰ

τοσοῦτον,ὡςοὔσηςτῆςφύσεωςἀρχῆςτινὸςκαὶαἰτίαςτοῦκινεῖσθαικαὶἠρεµεῖνἐνᾧὑπάρχει

πρώτωςκαθ’αὑτὸκαὶµὴκατὰσυµβεβηκός(λέγωδὲτὸµὴκατὰσυµβεβηκός,ὅτιγένοιτ’ἂν

αὐτὸςαὑτῷτιςαἴτιοςὑγιείαςὢνἰατρός·ἀλλ’ὅµωςοὐκαθὸὑγιάζεταιτὴνἰατρικὴνἔχει,ἀλλὰ συµβέβηκεν τὸν αὐτὸν ἰατρὸν εἶναι καὶ ὑγιαζόµενον· διὸ καὶ χωρίζεταί ποτ’ ἀπ’ ἀλλήλων).

ὁµοίωςδὲκαὶτῶνἄλλωνἕκαστοντῶνποιουµένων·οὐδὲν

τη Θρησκεία της Εξόδου και της

Για

τηςΦιλοσοφίαςτουΔικαίουήΦυσικόΔίκαιο

γὰραὐτῶνἔχειτὴνἀρχὴνἐνἑαυτῷ τῆςποιήσεως,ἀλλὰτὰµὲνἐνἄλλοιςκαὶἔξωθεν,οἷονοἰκίακαὶτῶνἄλλωντῶνχειροκµήτων ἕκαστον,τὰδ’ἐναὑτοῖςµὲνἀλλ’οὐκαθ’αὑτά,ὅσακατὰσυµβεβηκὸςαἴτιαγένοιτ’ἂναὑτοῖς.

Εν

αυτήηαρχήενυπάρχεισεαυτάμεαδιαμεσολάβητοτρόποκαιόχικατάσυμβεβηκός(accidens).

[16]Αριστοτέλης, Κατηγορίαι, 3a,extract: “υπάρχει δὲ ταῖς οὐσίαις καὶ ταῖς διαφοραῖς

πάντασυνωνύμωςἀπ᾿αὐτῶνλέγεσθαι·

[17]http://www.kostasbeys.gr/articles.php?s=5&mid=&mnu=0&id=21238

[18]Ενδεικτικάβλ.PageDon,Wootters,William,CenterforTheoreticalPhysics,TheUniversity of Texas, Austin, “Evolution without evolution: Dynamics described by stationary observables”. Physical Review D.,Vol.27,Number12,15June1983,Aron,Jacob,“Entangledtoy universe shows time may be an illusion”, New Scientist, 2 November 2013, Gerard 't Hooft, InstituteforTheoreticalPhysics,UtrechtUniversity,Utrecht,Netherlands,“Time,theArrowof Time, and Quantum Mechanics”, frontiers in physics, Mathematical and Statistical Physics,

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphy.2018.00081/full, Avshalom C. Elitzur,ShaharDolev(eds.),QuantumPhenomenaWithinaNewTheoryofTime,στοAvshalom

C.Elitzur,ShaharDolev,NancyKolenda,QuoVadisQuantumMechanics?,Springer,2005,σ.325349, Фундаментально ли время во Вселенной 3.7,https://nakedscience.ru/article/nakedscience/fundamentalno-li-vremya-vo.Επίσηςβλ.

https://en.wikipedia.org/wiki/Chronon

[19]Βλ. A. J. Leggett, AnupamGarg, “Quantummechanicsversus macroscopicrealism:Isthe fluxtherewhennobodylooks?”.PhysicalReviewLetters,Vol.54,No.9,1985,σ.857–860,Johan

E.Mooij, Nomoonthere,naturephysics|VOL6|JUNE2010|www.nature.com/naturephysics, RichardE.Georgea,LucioM.Robledob,OwenJ.E.Maroneyc,MachielS.Blokb,HannesBernienb, Matthew L. Markhamd, Daniel J. Twitchend, John J. L. Mortone,f, G. Andrew D. Briggsa, and Ronald Hansonb, Opening up three quantum boxes causes classically undetectable wavefunction collapse, PNAS | March 5, 2013 | vol. 110 | no. 10 | 3777–3781, Bengt E Y Svensson,Whatisaquantum-mechanical”weakvalue”thevalueof?,LUTP13-1(Ver2),May 2013 Guido Bacciagaluppi, Einstein, Bohm, and Leggett–Garg, 18 May 2015, https://core.ac.uk/download/pdf/157866484.pdf, George C. Knee, Kosuke Kakuyanagi, MaoChuang Yeh, Yuichiro Matsuzaki, Hiraku Toida, Hiroshi Yamaguchi, Shiro Saito, Anthony J. Leggett & William J. Munro, A strict experimental test of macroscopic realism in a superconductingfluxqubit,NatureCommunications,volume7,Articlenumber:13253(2016), Anthony J. Short, The Thermodynamic Cost of Measuring Time, Physical Review

55 φύσιςµὲνοὖνἐστὶτὸῥηθέν·φύσινδὲἔχειὅσατοιαύτηνἔχειἀρχήν”(ΤαΦυσικά,192b,1-33).

ολίγοις:όντα είναι αυτάσταοποία ηαρχή τηςμεταβολήςείναι εγγενής(απορροήτουτα

ρει).Έτσιηίδιαηφύσηείναιαρχήτηςκίνησηςκαιαυτήπροσδιορίζειταόντα,καθώς

πάντα

τὸ

πᾶσαιγὰραἱἀπὸτούτωνκατηγορίαιἤτοικατὰτῶν ἀτόμωνκατηγοροῦνταιἢκατὰτῶνεἰδῶν”.

X,https://physics.aps.org/articles/v10/88,https://www.nature.com/articles/ncomms13253

,Qiang Fu1, Xurong Chen, Testing violation of the Leggett–Garg-type inequality in neutrino oscillations of the Daya Bay experiment, Eur. Phys. J. C (2017) 77:775, https://doi.org/10.1140/epjc/s10052-017-5371-y, Kunkun Wang, Clive Emary, Xiang Zhan, Zhihao Bian, Jian Li and Peng Xue, Enhanced violations of Leggett-Garg inequalities in an experimental three-level system,https://arxiv.org/pdf/1701.02454.pdf, CYBERLENINKA, A STRICT EXPERIMENTAL TEST OF MACROSCOPIC REALISM IN A SUPERCONDUCTING FLUX QUBIT,https://cyberleninka.org/article/n/686996

[20]Βλ. Interview with Alexander Polyakov, 6 February 2003, https://authors.library.caltech.edu/5456/1/hrst.mit.edu/hrs/renormalization/Polyakov/ind ex.html,MikhailDyakonov,TheCaseAgainstQuantumComputing,IEEESpectrum,15Nov2018

| 16:00 GMT,https://spectrum.ieee.org/computing/hardware/the-case-against-quantumcomputing

[21]Βλ. Scott Aaronson, PHYS771 Lecture 14: Skepticism of Quantum Computing, https://www.scottaaronson.com/democritus/lec14.html

[22]Βλ.https://aip.scitation.org/doi/abs/10.1063/1.3285287?journalCode=jmp,https://arx iv.org/abs/quant-ph/0608198,https://arxiv.org/abs/quant-ph/0608198

[23]Βλ.https://en.wikipedia.org/wiki/Central_limit_theorem,https://en.wikipedia.org/wiki /Probability_theory,

https://sphweb.bumc.bu.edu/otlt/mphmodules/bs/bs704_probability/BS704_Probability12.html

[24]Βλ.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE %B4%CE%B9%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B5% CE%BE%CE%AF%CF%83%CF%89%CF%83%CE%B7

[25]Βλ.https://www.medialaws.eu/fictio-iuris-and-ai-how-legal-fiction-could-temporarilyfix-ais-autonomously-generated-work-issues-on-copyright/,

[26]Βλ. https://penelopeuchicagoedu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/SMIGRA*/Leges Corneliaehtml,https://wwwliviusorg/sources/content/livy/livy-periochae-86-90/#89.1

[27]Βλ https://www.privacy.gov.ph/implementing-rules-regulations-data-privacy-act2012/,https://iris.polito.it/handle/11583/2506410,https://www.bundesverfassungsgericht .de/SharedDocs/Pressemitteilungen/EN/2019/bvg19-084.html, German Federal Constitutional Court, judgment of 6 November 2019, 1 BvR 16/13, RTBF I, https://www.bundesverfassungsgericht.de/SharedDocs/Pressemitteilungen/EN/2019/bvg1 9-083.html,καιτουιδίου, judgment of 6 November 2019, 1 BvR 276/17, RTBF

II,https://www.bundesverfassungsgericht.de/SharedDocs/Pressemitteilungen/EN/2019/bv g19-084.html

AΣΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ, ΝΟΜΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ

Γραμμέςκριτικήςθεώρησηςτηςαστικήςκοινωνίας

Η αστική κοινωνία υπάρχει ως τέτοια και στον σοσιαλισμό, αλλά έχει αλλάξει τόσο στην

μορφή,όσοκαιστοπεριεχόμενο.Καιτούτοδιότισυγκροτείταιαπότιςεπιθυμητικέςσυνδέσεις

των πολιτών των εργατικών κρατών, από την οργάνωση του ελεύθερου χρόνου, από τις συμβουλιακέςσυνδέσειςτουκοινοβιακού.Τελείσεσύνδεσητόσομετηνκομματική,όσοκαι

μετηνκομμουνικήσφαίρα,ήτοιμετιςσυναρθρώσειςτωνκομούνων.Ηαστικήκοινωνίαστον

σοσιαλισμό θεμελιώνεται και αναπτύσσεται ως διαλεκτική άρνηση της κατασκευαζόμενης

εξατομίκευσης και ιδιώτευσης, και ως άρνηση της άρνησης, συνιστώντας επιθυμητική

συλλογικοποίησηυποκειμένωνκαιυποκειμενικοτήτων.

Η αστική κοινωνία στον καπιταλισμό, έχει δαιδαλώδη χαρακτήρα, και πολλά επίπεδα

καιστάδια(stages),ώστεμπορείνααναπαρασταθείωςκλίμακα,ενώοισυνδέσειςμεταξύτων

ποικίλωνεπιπέδωνείναιαποκρυμμένεςκαιμυστικοποιημένες.

Στον βικτωριανό 19οαιώνα, η αστική κοινωνία έχει ως υλικά ερείσματα τα ίδια τα

κυκλώματατουεμπορευματικούκεφαλαίου.Αφοράεπίτοπλείστοντοπροτσέςκυκλοφορίας

καιαναπαραγωγής, ενώηπραγματικότητατουπρολεταριάτου απορρέεικατάβάση απότο ίδιο το προτσές της υλικής παραγωγής. Γι’ αυτό τον λόγο οι τρεις βασικές δυναμικές

συνεκτικότητας της αστικής κοινωνίας εκείνη την εποχή είναι η χάρις (grace,pardon), το χάρισμα(gift),καιτοθέλημα(will).

Αυτόείναιέναεισαγωγικόπρίσμακατανόησης,μέσααπότηνίδιατηναναπαραγωγική

εμπειρία,τουκαπιταλισμούκαιτηςκοινωνίαςπουπροσδιορίζεταιαπόαυτόν.

Σε αυτό το σημείο, ίσως, ανευρίσκονται τα μυστικά της αστικής κοινωνίας του 19ουαιώνα:

στοότισυγκροτείταικατ’εικόνακαικαθ’ομοίωσητηςκινησιολογίαςκαιτωνιδιοτήτωντων κυκλωμάτων του εμπορευματικού κεφαλαίου. Γι’ αυτό χρειάζεται όσο τίποτα την χάριν, το

χάρισμα και το θέλημα, διότι είναι δυναμικές και ωθητήρες εμπορικής κίνησης, κι ακόμα περισσότεροτηςίδιαςτηςαναπαραγωγήςτουσυνολικούκοινωνικούκεφαλαίου.

Ηγενικήφόρμουλατουκυκλώματοςτουεμπορευματικούκεφαλαίουείναι:εμπόρευμα περισσότερο (ήτοι εμπόρευμα το οποίο προήλθε από καπιταλιστική παραγωγή) – χρήμα

περισσότερο (ήτοι χρήμα το οποίο θα προέλθει από την αγορά του καπιταλιστικού εμπορεύματος) – εμπόρευμα (καθ’ όσον το περισσότερο χρήμα επανεισέρχεται στην παραγωγή)…παραγωγή…εμπόρευμαπερισσότερο.

Κάποιοςεμφανίζεταιστηνκοινωνία,τηνοποίααντιλαμβάνεταιωςαγορές,καιθέλεινα

πουλήσει καπιταλιστικό εμπόρευμα, ώστε να πάρει χρήμα. Προκειμένου να καταφέρει να

πωλήσει το εμπόρευμα, επιδίδεται σε ένα σύνολο δραστηριοτήτων στο κοινωνικό, δίνοντας

υποσχέσεις,βοηθώνταςφίλουςκαιφίλες(κάνονταςδηλαδήθελήματα),συγχωρώνταςάλλους (απονέμοντας δηλαδή χάρες), βοηθώντας επιλεγμένα πρόσωπα και άτομα (κοινωνικοποιώνταςδηλαδήτοχάρισμάτου).Τοσύνολοόλωναυτώντωνδραστηριοτήτων, ενσωματωμένες σε ιδιωτικές εταιρείες, ενώσεις, ομίλους, συσσωματώσεις κλπ. συνιστάparexcellenceτηνβικτωριανήαστικήκοινωνία.

Ωστόσο, στην δεκαετία του 1860, η δημιουργία της υφηλιακής-σφαιρικής αγοράς, αποτέλεσμα της ίδιας της ανάπτυξης και των ποιοτικών μετασχηματισμών του προτσές

παραγωγής, τινί τρόπω υπερχείλισε και άλλαξε ποιοτικά την οργανωτικότητα και

λειτουργικότητατηςαστικήςκοινωνίας.Στονίδιοχρόνοοιεργάτες(μέσααπότηνανάπτυξη

του πολιτικού τους κινήματος και του συνδικαλισμού) διαπέρασαν τους αποκλεισμούς της

αστικής κοινωνίας, διεκδικώντας και επιβάλλοντας τους δικούς τους χώρους, όπως και την

κοινωνικοποίησητηςισχύοςτους.

Πρόκειταιγιατοπροτσέςανοιχτότηταςτηςαστικήςκοινωνίας,ηοποίααποκτάτόση

μεγαλύτερη συνθετότητα και πολυπλοκότητα, όσο περισσότεροι παράγοντες από ανταγωνιζόμενα τμήματα κεφαλαίου, από ανταγωνιστικά κυκλώματα και διαφορετικούς τρόπουςπαραγωγής,εισέρχονταιεντόςτης.

Ηδιανοητικήεξερεύνησητηςαστικήςκοινωνίαςστηναπαρχήτηςέχειωςακρογωνιαίο λίθοτονευφυήιστορικισμό. ΟδάσκαλοςΣαβινύ,

του κοινού δικαίου και

τηςνεότευκτηςαστικήςκοινωνίαςτουηπειρωτικούχώρου.Μεαυτόντοντρόπο,ηεξερεύνηση

τηςαστικήςκοινωνίαςκαθορίσθηκεαπότονιστορικισμόκαιτηνλεγόμενηΓερμανικήΙστορική ΣχολήΔικαίου.

Ένα από τα βασικά καθήκοντα του νομικού είναι, όπως το λέει ο ίδιος ο Σαβινύ, ο εμπλουτισμόςτηςπραγματικότηταςμενέεςνομικέςυποθέσεις:ηφιλοσοφική,ημαθηματική, ηφυσική,ηηθική,ηιστορικήέρευναπρέπεινατροφοδοτείτηννομολογία,παράγονταςνέες νομικές υποθέσεις, και έτσι προάγεται η νομική σκέψη και η νομική πραγματικότητα. Με

αυτόν τον τρόπο η ίδια η πραγματικότητα θα αποτελέσει τα πραγματικά πεδία δοκιμών

(επαληθεύσεωνήδιαψεύσεων)τωνθεωρητικώνυποθέσεων.ΜετονΣαβινύ,ηνομικήμέθοδος γίνεται αυστηρά επιστημονική μέθοδος, διότι είναι τέτοια, καθ’ όσον κάθε τι νομικό είναι πραγματώσιμοκαιviceversa.[1]Ονομικόςκλείνειυποθέσεις,ανοίγονταςκαινούριες.

-ΑυτάείναιτοκεντρικόμάθηματουΣαβινύ.[2]

καιδικαιική συνέχεια

δικαίου και των γερμανικών φυλών,

μαςέδειξετηννομική, εθιμική

μεταξύ του ρωμαϊκού

Έτσιμόνο,επαναθεμελιώνεταιηκριτικήτηςΣχολήςτης Φραγκφούρτηςειςβάροςτης αστικήςκοινωνίας,σευλιστικάπόδια.

Εν τούτοις, η έννοια της αστικής κοινωνίας από βεμπερική σκοπιά, μπορεί να ιδωθεί, ερειδόμενη επί της αστεακότητας, στο ιστορικό διηνεκές.[3]Επομένως, στους τρόπους

παραγωγής οι οποίοι οργανώνονται γύρω από το εμπόρευμα (ήτοι, από την αναπτυγμένη

δουλοκτησίακαιεντεύθεν)συγκροτείταικαιηπροσοίκειααστικήκοινωνία.

Αρχαίααστικήκοινωνίακαιδιαφωτισμός

Σε μία προσπάθεια απομυστικοποίησης, ως διαφωτισμός μπορεί να προσδιορισθεί η

έξοδος από την κοινότητα ή και από την φυλή (δηλαδή η έξοδος από τις πρωταρχικές

κατασκευέςτηςκυριαρχίας,πουαναπτύσσονταιείτεωςζωικότηταείτεωςβαρβαρισμός),και

ηεισαγωγήστηναστικήκοινωνία.[4]

ΚάτιτέτοιοσυνετελέσθητοπρώτονστηνΑθήνα,μετουςΣοφιστές,καιιδιαίτεραμετον

Πρωταγόρα.[5]ΑυτότοοποίολέειοΓκράμσι,ότιοάνθρωπος(menschen)ήτανστοεπίκεντρο, προτούτονφέρειηΑναγέννησησεαυτό,[6]επετεύχθηστηνδιανοητικήκαιπολιτικοθεσμική

τουπληρότητατοπρώτονστηνΑθήναεκείνηςτηςεποχής.[7]

Ήταντόσοαναπτυγμένηηδιαφωτιστικήκουλτούρα, πουότανέδρασεοΖήνων[8], ηΑθήνα

είχελειτουργικότητεςστοών,ήτοιδείγματααυτούπουαποκλήθηκε διαλεκτικήφαντασία.[9]

Τοότιυπάρχειμιαστενήσύνδεσημεταξύρητορικήςκαισοφιστώνοφείλεταιστοότιοι περισσότεροι από τους Σοφιστές ήταν συνήγοροι, δηλαδή επαγγελματίες των δικαστηρίων (Λυσίας, Ισοκράτης κα.), και έτσι το δικηγορείν-συνηγορείν (advocacy) καθίσταται αναπόσπαστοκομμάτιτόσοτουδημοκρατικούπροτσές,όσοκαιτης“respublica”.Επομένως, εντοπίζεται μια στενή σύνδεση μεταξύ δικανικού λόγου, ρητορικής (ήτοι της ενάσκησης της

πολιτικήςωςτέχνηςπειθούς,μακιαβελικάωςαπόσπασησυναίνεσης),καιδιαφωτισμού.[10]

Κατά το γνωστό λεγόμενο του Ποστόν, υπάρχει σίγουρα κάτι πολύ χειρότερο από την πιο

σκληρή δικαστική καταστολή: η τεχνητή (artificial) και κυβερνοοδηγούμενη (bycyberneticsdriven)αρνησιδικία.[11]Συνεπώς,ηίδιαηύπαρξηκαιηλειτουργικότητατης

δικαστηριακής διαδικασίας (Gerichtsprozess) πραγματώνει και επιτελεί διαφωτιστική λειτουργίακαιρόλογιατουςεμπλεκόμενουςσεαυτήν.Ηδευλικήτηςλειτουργικότηταέχεινα

κάνειστααστικάπρωτοβάθμιαεπίπεδάτηςμεδιευθετήσειςτωνανώμαλωνεξελίξεωνστην λειτουργία των εμπορευματικών κυκλωμάτων, διευθετήσεις των ανώμαλων εξελίξεων των ενοχών (“obligationes”), και στο υψηλό επίπεδο με διαλεκτικές διαδικασίες αναιρέσεων οι οποίεςυλοποιούνταιμέσααπόακυρώσεις.

Νόημακαιερμηνευτική

Τοότιπρινκάποιαχρόνια,σπουδαστέςβρετανικώνπανεπιστημίωναπαίτησανναμην

διδάσκονται ο Πλάτωνας, ο Καρτέσιος και ο Καντ, μόνο και μόνο επειδή τους βλέπουν ως

λευκούς (παρά το γεγονός ότι χωρίς τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη ο Αβερρόης και ο

Αβικένας δεν θα υπήρχαν), είναι μια υποτροπή χειρότερη από αυτήν την οποία κριτικάρει ο

Αντόρνο στο “Θεωρία της ημι-εκπαίδευσης”[12].[13]Ακόμα κι αν ιδωθεί ως η πραγμάτωση

κάποιου παιχνιδιού, τότε αυτοί οι λεβέντες πρέπει να μάθουν ότι υπάρχει ένα αρχαίο «παιχνίδι»πολύπιοσκληρόακόμακιαπότο«SquidGame».

Λέγεταιτοπαιχνίδιτηςδιάκρισηςμεταξύφίλουκαιεχθρού.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό το πράγμα (η ψευδοάρνηση της φιλοσοφικής σκέψης, που

παίρνειχαρακτηριστικάμορφήςφενακισμένηςσυνείδησης)μπορείνααποκτήσεινόημαμέσα

απότοσχήματηςστράτευσηςαυτώντωνσπουδαστώνσεκάποιονπόλεμοπολιτισμών.Αλλά, αυτόείναικάτιπουπαρέχειμόνοφτηνέςδικαιολογίες.

ΜιαεπαρκήεξήγησημπορείνατηνπροσφέρειτοκείμενοτηςΆρεντμετίτλο“ΗΚρίση

στην Εκπαίδευση”[14]: οι λατρείες (cults) του νέο- συνδέονται με την παρακμή και στην

συνέχεια με την ολική σήψη μιας δοσμένης κοινωνίας που ερείδεται σε παρωχημένο τρόπο παραγωγής.

–Στηνκοινωνία,όπωςκαιστηνφύσηησήψηείναιτοεργαστήριοτηςζωής(leben).

Έτσι, οι λατρείες του νέο- γίνονται λατρεία του λούμπεν. Ακόμα και το ίδιο το θέαμα (spectacle) εκφυλίζεται (degeneration) σε ένα υπερ-ριάλιτυ σόου αντικειμενοποιούμενων υποκειμένων.

Επομένως,μεταανωτέρω,είναιεντοπίσιμηηεννοιολογικούχαρακτήρααντιπαράθεση μεταξύνοήματοςκαιεξήγησης.

Ηεξήγησηείναιηικανότητακαιηεπάρκειανααναγιγνώσκειςκαιέτσινακατανοείςένα σύνολομέσααπότηνκειμενικότητάτου.Κατάτηνειθισμένηπρακτική,έτσιαυτότοσύνολο γίνεται δοσμένο. Επομένως η εξήγηση είναι μάλλον μια δραστηριότητα μεθόδου. Αυτό σημαίνει ότι, υπερβαίνοντας την γραμματική, εκ της διατυπώσεως ως τέτοιας ερμηνεία, δύνασαι να αναγιγνώσκεις πίσω από τις γραμμές, εντοπίζοντας την πολυσημαντότητα των λεκτικολογικώνροώντηςεκάστοτεκειμενικότητας.

Καιγιατίνατακάνειςόλααυτά;

Εδώ, επανέρχεται το ζήτημα το οποίο έθεσε ο Χανς Γκαντάμερ περί σύνδεσης της μεθόδουμετηναλήθεια.ΚατάτονΓκαντάμερτοερώτημαπερίτηςαληθείαςεπεκτείνεταιέως

τηνκατανόησητωνανθρωπίνωνεπιστημών.[15]Έτσι, ηνομικήερμηνευτικήέχειανυψωθεί

από μια απλή διανοητική άσκηση, σε έχουσα οντολογική βάση. Το ίδιο τοdebateμεταξύ

ΧάμπερμαςκαιΓκαντάμερ,καιοιπαρεμβάσειςτουRicoeur,δενπρέπειναγίνειαντιληπτόως

ντέρμπυ ή ως ματς, αλλά ως διανοητικό προτσές, το οποίο αναδεικνύει τις εφαρμογές της

νομικήςεπιστήμηςστοοντολογικόεπίπεδο.[16]

Ηανάγκηκαιηεπιθυμίαγιαεξήγηση,νόημακαιερμηνείαεντείνονταισεδιαφωτιστικές

στιγμές. Και τούτο διότι ο διαφωτισμός στον άνθρωπο σημαίνεται από εκθαμβωτικό φως, ώστεμερικοίτυφλώνονται.

Αυτό αποδίδει, ήτοι την πορεία από το σκότος της άγνοιας στην αυτογνωσία και αυτοσυνειδησία-τοοποίοφεῦπληρώνεταιμε τοίδιοτοφως-τοέργοτουΣοφοκλήγιατον ΟιδίποδαΤύραννο.

Στις “Διαλέξεις του για τις Καλές Τέχνες”[17]ο Χέγκελ ασχολείται εξαντλητικά με την αττικήτραγωδία,διαμορφώνονταςμιασυνεκτικήθεώρηση,ηοποίαμεάμεσοκαιευθύτρόπο

είναιενταγμένηστοσύστημααισθητικήςφιλοσοφίαςτου,καιηοποίαστοεπίκεντρότηςέχει

τηνδιαλεκτικήμορφής-περιεχομένου. ΜίααπότιςκαινοτομίεςτηνοποίαεισέφερεοΧέγκελ στηνθεώρησήτηςαττικήςτραγωδίας,ήτανησύλληψητουδυναμικούεσωτερικούχαρακτήρα

της,ηπεριγραφήτηςμεόρουςκίνησηςκαιδράσης,ωςμιαδιαδικασίαηοποίαπραγματεύεται

συγκρούσεις.Μεαυτόντοντρόπο,οΧέγκελσυνέλαβεστοζήτηματης“ηθικήςδικαιολόγησης μιας ειδικής πράξης”, την βάση πάνω στην οποία παράγονται οι συγκρούσεις, τις οποίες πραγματεύεται η αρχαία τραγωδία. Μάλιστα, ο Χέγκελ αντιπαρέβαλλε την πραγμάτευση εκ μέρους της αρχαίας τραγωδίας της “ηθικής δικαιολόγησης μιας ειδικής πράξης”, στην “κακή θέληση, το έγκλημα, την ατιμία και την κακοτυχία”, τα οποία μάλλον επικρατούν στο

Αναγεννησιακόκαινεωτερικόθέατρο.[18]

Αναφορικά με το περιεχόμενο των συγκρούσεων, ο Χέγκελ διέκρινε δύο μεγάλες

ποιότητες:ηκύριασύγκρουσηείναιεκείνημεταξύ“τουκράτους,δηλαδήτηςηθικήςζωήςστην πνευματικήοικουμενικότητάτης,καιτηςοικογένειας,δηλαδήτηςφυσικήςηθικήςζωής”[19]

Αυτή η σύγκρουση, σύμφωνα με τον Χέγκελ, είναι χαρακτηριστική σε τραγωδίες, όπως οι

“Αντιγόνη, “Επτάεπί Βήβας”, “Ιφιγένεια εν Αυλίδι”, “Αγαμέμνων”, “Χοηφόροι”, “Ευμενίδαι” και

“Ηλέκτρα”.Ηδεύτερηποιότητασύγκρουσηςείναι“λιγότεροσυγκεκριμένη”καιταπιολαμπρά

δείγματάτηςείναιο“ΟιδίπουςΤύραννος”καιο“ΟιδίπουςεπίΚολωνώ”.

Το κεντρικό θέμα εδώ είναι “το δικαίωμα της ευρέως αφυπνισθείσας συνείδησης, η δικαιολόγησηεκείνουπουοάνθρωποςέχειθελήσειμεαυτογνωσίακαιέχειπράξει

ενγνώσει, αντιδιαστελλόμενο σε αυτό το οποίο τέθηκε ως ειμαρμένη από τους θεούς να πράξει και διεπράχθηασυνείδητακαιχωρίςθέληση”.ΜέσασεαυτήντησύγκρουσηοΟιδίποδας“μετην

πλαστικότητα της συνείδησης αναλαμβάνει την ευθύνη για ό,τι έχει κάνει ως άτομο και δεν

διακρίνει την καθαρά υποκειμενική του αυτο-συνειδητότητα, από εκείνο το οποίο

αντικειμενικά είναι η περίσταση”. Έτσι, η οιδιπόδεια συνείδηση τελεί σε αντίθεση με το

σύγχρονο του Χέγκελ “δικαίωμα βαθύτερης συνειδητότητας, το οποίο στηρίζεται στην

αναγνώριση ότι από τη στιγμή σύμφωνα με την οποία ο Οιδίποδας δεν είχε πρόθεση, ούτε

γνώριζετακρίματάτου,τότεαυτάδενπρέπειναθεωρούνταιδικάτουκαμώματα”.[20]

Αλλά,δενείναιαυτήηπλειοψηφούσαάποψηγιατονδιαφωτισμό.

Ηεκτωνυστέρωνανασυρθείσαέννοιατουδιαφωτισμούέχειθεολογικήκαταγωγή:

Ο Διονύσιος Αεροπαγίτης στην Μυστική Θεολογία, κάνοντας χρήση του κειμένου της

Εξόδου και δη την ανάβαση του Μωϋσέως στο όρος Σινά, προκειμένου να λάβει τις Δέκα

Εντολές, αναπλαισίωσε την πολύ συγκεκριμένη στιγμή της διαφωτιστικής διαδικασία μέσα

από την έννοια του φωτός της αγνωσίας, δηλαδή του γνόφου.[21]Ομοίως, και στον Μποναβεντούρα.

Από την στιγμή λοιπόν σύμφωνα με την οποία κάποιο υποκείμενο «διαφωτισθεί»

(δηλαδήλάβειγνώσηαυτώνπουπρινήτανμυστικάκαιάτρεπτα,κάτιπουκατάτονΔιονύσιο

Αεροπαγίτη είναι και διαδικασία μύησης σύμφωνα με την αρχαία κουλτούρα και πρακτική)

και πλαισιωθεί εντός των λειτουργιών και των οργανωτικοτήτων της αστικής κοινωνίας, ξεκινάειηδιαδικασίαανεύρεσηςνοήματος.

Έτσι,ταμέλητουδιαφωτισμένουέωςκάποιοσημείοκόσμου,αντιμετωπίζονταςόλατα

κατάφαινόμενοτυχαίασυμβάντατηςκαθημερινήςκοινωνικήςζωής,δηλαδήτασυμβεβηκότα

(τηνπολλαπλότηττατου“accidens”)προσπαθούνναπροσδώσουνένανόημα.Στομέτροπου

γνωρίζουν τις εξηγητικές πρακτικές, τότε προσχωρούν στο αντιλαμβάνεσθαι την κοινωνική

πρακτική ως πραγμάτωση επεισοδίων από κείμενα τα οποία εκ των υστέρων αποκλήθηκαν

θρησκευτικά,ωςπραγμάτωσηστοιχείωναπότιςκαλέςτέχνες(σκεφθείτε,γιατίοκόσμοςλέει «αυτόείναιτραγικό»),ακόμακαιωςπαιχνίδια.Αυτόείναιηβασικήπηγήπρόσδοσηςνοήματος (meaning),expostfactum

Όμως, η συνεχής απέλπιδα προσπάθεια να προσδίδεις δι’ αυτού του τρόπου νόημα, ώστε να καλύπτεις τις απορίες του «ανθρώπου», ήτοι μιας αφαίρεσης, σε τελική ανάλυση

εκχυδαΐζειτοίδιοτονόημα,τοεκπορνεύει.

Έτσι, πέρα (besides) από το νόημα, ο πολιτισμός ανέπτυξε την διανοητική και

επιστημονικήλειτουργίατηςερμηνευτικής.

Ηερμηνευτικήαφοράπρακτικέςπουαπορρέουνήεπιβάλλονταιαπότουςθεσμούςμιας κοινωνίας (δεν υπάρχουν ετερογενείς θεσμοί, αυτό είναι η διαφορά μεταξύ πολιτικής

θεολογίας και ιστορικής επιστήμης, η πρώτη δέχεται κατά το καστοριδειακό σχήμα ότι

υπάρχουν ετερογενείς θεσμοί)[22]και εκβάλλουν πάλι στην κοινωνία. Επομένως, η

ερμηνευτικήαφοράκύριατουςνόμους:προτάσειςενείδεικατηγορικώνπροσταγώνοιοποίες

έχουνκανονιστικόπεριεχόμενοκαιδεσμευτικόχαρακτήρα,επειδήείναιεξοπλισμένεςμετην

ισχύτωνμηχανισμώνεπιβολήςτουνόμου(lawenforcement).[23]

ΣτονύμνοΕἰςἙρμῆν:

“ὡςδ’ὁπότ’ὠκὺνόημαδιὰστέρνοιοπερήσῃ

ἀνέροςὅντεθαμειαὶἐπιστρωφῶσιμέριμναι”[24]

Σε κάποια οπτική, το νόημα αυτών των στίχων είναι ότι το νόημα εξάγεται από το

ανθρώπινοστέρνοκαισυνοδεύεταιαπότιςμέριμνεςοιοποίεςκαταδιώκουντονάνθρωπο.

Εναντιθέσει,οΕρμής,έφτιαξετηνλύρα,συνδυάζονταςστονίδιοχρόνοσκέψηκαιπράξη:“ὣς

ἅμ’ἔποςτεκαὶἔργον”.ΏστεηδραστηριότητατουΕρμή,ηερμηνευτική,γίνεταιγνήσιαυλική

δραστηριότηταμετάπλασηςτηςύλης,δηλαδήεργασία.

Η ερμηνευτική, λοιπόν, έχει ως γενέθλιο τόπο (για να κάνω χρήση μιας αγαπημένης

φουκοϊκής έκφρασης), την ίδια την συγκεκριμένη εργασία. Ήτοι, είναι συγκεκριμένη, διότι

μέσωαυτής(τηςερμηνευτικής),οαφηρημένοςκανόναςδικαίου,ηαφηρημένηνομικήδιάταξη μπορεί να εφαρμοσθεί ορθά, ερμηνευόμενη, στην κρινόμενη και συγκεκριμένη περίπτωση, υπόθεσηκλπ.

Άρα,ξεκινάειοδιάλογος,ηδιαφωνία,ηαντιπαράθεση,ηδιαπάληγιατοποιαείναιτα κριτήριατηςορθήςερμηνείας.

Αδιαμφισβήτητα,σύμφωναμετοσχετικόνομικόαξίωμα,τοπρονόμιοτηςαυθεντικής

ερμηνείας των νόμων το έχει ο συλλογικός νομοθέτης, όπως το προνόμιο της αυθεντικής

ερμηνείαςκαθετίτοοποίολέγεταικαιγράφεται,τοέχειαυτόςπουτοείπεήτοέγραψε.

Μπορείς να δεις, όπως ο Μοντεσκιέ, το πνεύμα ενός νόμου, μπορείς σύμφωνα με την

αρχή της απλότητας να εντοπίσεις τηνratioτου, την λογική του, η οποία συμπεριλαμβάνει

τόσοτονσκοπό,όσοκαιτηνβούλησητουνομοθέτη,καιστονίδιοχρόνοτείνειναταυπερβεί.

Εδώ,ξαναγυρνάμεστοερμηνευτικόdebate

Εντούτοις,στηνδικαστικήπρακτικήτακριτήριασεουδεμίαπερίπτωσημπορείναείναι εξωνομικά,αλλάακόμακιανείναι,πρέπειναέχουνάμεσηκαιευθείασυσχέτισηκαισυνάφεια

πάνω στο ίδιο τοcorpusτων εφαρμοστέων νομικών διατάξεων. Σε αντίθετη περίπτωση, η

Θέμιςαπειλείταιναχάσειτοσπαθίτης.

Έξοδοι

Γνωρίζωότιηβολικήκατηγόριαήηαντίκρουσηγιαόλαόσαέχωγράψειωςεδώ,είναιαυτή

περίδιαπιστώσεων,περίπεριγραφώνκλπ.

Εδώ,λοιπόν,τοζήτηματηςμεθόδουκαιησύνδεσήτηςμετηναλήθεια,επανέρχεται.

Δενξέρωτιείναιηαλήθεια,αλλάγνωρίζωότικριτήριότηςείναιηπράξη.Επομένως,το

να λες ακόμη κι αυτό το οποίο αντιλαμβάνεσαι ή έχεις συλλάβει ως αλήθεια, είναι μια

δραστηριότηταηοποίαπαράγειπράξηήεκπληρώνειτιςπροϋποθέσειςπαραγωγήςτης.

Κάπωςέτσι,οΑντόρνοείχεσφαιρικάδίκιοπουέλεγετότε,περίπαραίτησης.Καιτούτο

διότι,πριντογράψει,είχεαποδώσειτηναλήθειατου.

Έτσι,οιασχολούμενοιεπαγγελματικάμετηννομικήεπιστήμηκαιβιοποριζόμενοιαπό

αυτήν, εξ αιτίας της ίδιας της δραστηριότητας της νομικής ερμηνευτικής και της

διαφοροποίησης μεταξύ εξήγησης και νοήματος, βλέπουν (εμού συμπεριλαμβανόμενου) την αστικήκοινωνίαωςαντικειμενικότητα.

ΑυτόσυμπυκνώνειτοέργοτουΚάφκαμετίτλο“ΗΑμερική”.Επομένως,γιαακόμαμια φορά,ηδιαλεκτικήεσωτερικότητας–εξωτερικότηταςαναδύεται.Αυτόαποδίδεταιτόσομετο

“ΜπροστάστονΝόμο”πάλιτουΚάφκα,αλλάίσωςπιοεμφατικάμετααχόρταγαγκαργκόυλς.

Τοέξωείναιοιζώνεςτουαγνώστου,τομέσαστονναόηζώνητηςπροστασίας.Ταγκαργκόυλς

κάνουντηνοριοθεσίακαιταξιθεσία.

Το κεφάλαιο της νεωτερικότητας συγκρότησε έναν πολιτισμό προστασίας, βασισμένο στηνέννοιατηςεσωτερικότητας.ΗεκτόξευσητουΣπούτνικήταντοτελευταίοκέλυφοςπου έμενεναδιαρρηχθεί,προκειμένουηεξωτερικότηταναυπερέχει.

Το νεωτερικό ποινικό δίκαιο του ηπειρωτικού χώρου είναι καταστρωμένο δικαιοπολιτικά πάνω στους όρους των προστατευτέων εννόμων αγαθών. Αλλά, η ίδια η κουλτούρατηςπροστασίαςπαραβιάζειτονκαντιανόκαθορισμότουδιαφωτισμού[25].Ήτοι, ο νεωτερικός ποινικός κώδικας τελεί σε “contradictiointerminis”.[26]Και τούτο διότι, ενώ αντιλαμβάνεται ως μεταφυσική του την προστασία αφαιρέσεων, δηλαδή εννόμων αγαθών, είναι τέτοιος, επειδή στο συγκεκριμένο, τυποποιεί Tatbestände, δηλαδή συγκεκριμένες υπαρκτικότητες,ειδικέςυποστάσειςπεριέχουσεςγεγονοτικότητας(Faktizität).[27]

Μεβάσηταανωτέρω,ηαστικήκοινωνίαδιευρύνεταιστομέτροκατάτοοποίοανοίγεται

προςτηνεξωτερικότητα,ανασυγκροτούμενημεαυτόντοντρόποσεκόσμο.ΗαρχαίαΕλλάδα έχειτηνικανότηταθεμελίωσηςκόσμου–καιεδώσυνίσταταιηκανονικότητάτόσοαυτής,όσο και των τέκνων της-, επειδή από τα χρόνια των Μυκηναίων είχε φτάσει σε αυτό το οποίο ονομάζειΥπερβορεία[28].

Επομένως, υπολαμβάνοντας ότι στο θεμέλιο της κάθε επιστήμης η έγχυση υγρού σκυροδέματος γίνεται αριστοτελικά, τότε ο αρχαίος διαφωτισμός γίνεται κατανοητός,

αποθεολογικοποιούμενος (αλλά αυτήν την φορά μυθοποιούμενος)[29], κατά τον μύθος της ΛητούςκαιτουΛύκειουΑπόλλωνα.[30]

[1]ΕνδεικτικάβλέπεJoachim Rückert, Professor, J.W. Goethe Universität, «Friedrich Carl von Savigny,theLegalMethod,andtheModernityofLaw»,JuridicaInternational,XI,2006,σ.55-67.

[2]ΒλέπετηνσχετικήαναφοράτουΣαβινύστονΛάιμπνιτς, Frederik Charles Von Savigny, Of the Vocation of our Age for Legislation and Jurisprudence, translated from the German by AbrahamHayward,printedbyLittlewoodandCo.OldBailey,London,1831,σ.147.

[3]ΒλέπεMaxWeber, Οικονομία και Κοινωνία, Η Πόλη, Μετάφραση-Εισαγωγή-Επιμέλεια

ΘανάσηςΓκιούρας,εκδ.Σαββάλας,Αθήνα,2008.

[4]Στηνκλασικήπολιτικήοικονομία,αυτήηδιαδικασίαεμπερικλείεταιστηνολοκλήρωσητου προτσέςπρωταρχικήςσυσσώρευσηςκεφαλαίου.

[5]Βλέπε Πλάτων, Πρωταγόρας, https://www.greeklanguage.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=27, και του ιδίου Θεαίτητος,https://www.greeklanguage.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?m=1&t=504, Διογένης Λαέρτιος, Βίοι

, ΙΧ 5056,https://atomakaikeno.wordpress.com/2008/03/18/53%CE%BF-%CE%91%CF%80%CF %8C%CF%83%CF%80%CE%95%CE%BD%CE%B1-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CE%BC %CE%AC%CE%B6%CE%B5%CF%88%CE%B1%CE%BD-%CF%84%CE%B1-%CE%B2%CE %B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%A0/, https://www.greeklanguage.gr/digitalResources/ancient_greek/encyclopedia/rhetoric/page_012.html [6]ΒλέπεΑντόνιοΓκράμσι,IlRisorgimento,ΜεταρρύθμισηκαιΑναγέννηση,Ανθρωπισμόςκαι Αναγέννηση, εισαγωγή Λουκά Αξελός, μετάφραση-σχόλια Γιώργος Μαχαίρας, εκδ. Στοχαστής/ΣύγχρονηΣκέψη,Αθήνα,1987,σ.35

[7]Βλέπε Νικόλαος Κ. Αγγελής, Διαφωτισμός, Συμπεράσματα σειράς φιλοσοφικών

συμποσίων, Δίκη, 2006,http://www.kostasbeys.gr/articles.php?s=4&mid=1479&mnu=3&id=23713, Κύρκος

ΒασίλειοςΑ.,ΑρχαίοςΕλληνικόςΔιαφωτισμόςκαιΣοφιστική,εκδ.Παπαδήμα,Αθήνα,1992. [8]ΒλέπεΔιογένηςΛαέρτιος,ibid,7:1.

Φιλοσόφων

[9]ΠαράβαλεWalter Benjamin, Passagenwerk (The Arcades Project), translated by Howard Eiland and Kevin McLaughlin, prepared on the basis of the German volume edited by Rolf Tiedemann, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, and London,England,1990.

[10]Βλέπε https://www.greeklanguage.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/contents.html?author_id=10

[11]Βλέπε Αντώνης Αργυρός, Αρνησιδικία, η ανώτερη μορφή τρομοκρατίας, δικαστικό, 4/2/2020, https://www.dikastiko.gr/articles/antonis-argyros-arnisidikia-i-anoteri-morfitromokratias/

[12]Theodor Adorno, “The Theory of Half-Education, translation from German”, Maria Kultaieva, Filosofiya osvity Philosophy of Education 20(1):128-152.

[13]Βλέπεhttps://wwwtelegraphcouk/education/2017/01/08/university-studentsdemand-philosophers-including-plato-kant/,https://wwwdailymailcouk/news/article4098332/They-Kant-PC-students-demand-white-philosophers-including-Plato-Descartesdropped-university-syllabushtml

[14]ΒλέπεHannahArendt,“TheCrisisinEducation”

[15]ΒλέπεHans-Georg Gadamer, Truth and Method, Second, Revised Edition, Tranlsation revisedbyJoelWeinsheimerandDonaldG.Marshall,Continuum,London,NewYork,2006,σ. 172-305.

[16]ΒλέπεFrancisJ.MootzIII,“TheOntologicalBasisofLegalHermeneutics:AProposedModel ofInquiryBasedontheWorkofGadamer,HabermasandRicoeur:AProposedModelofInquiry BasedontheWorkofGadamer,HabermasandRicoeur”(1988), University of Nevada, Las Vegas

William S. Boyd School of Law,ScholarlyWorks.49,https://scholars.law.unlv.edu/facpub/49

[17]ΒλέπεΓκέοργκΧέγκελ, Lectures on the Fine Arts, Volume II, Translated by T.M. Knox, ClarendonPress,Oxford,1975.

[18]Βλέπεοπ.,σ.1212.

[19]Βλέπεοπ.,σ.1213.

[20]Βλέπεοπ.,σ.1214.ΣεαυτότοσημείοοΟιδίποδακατάτηνστιγμήτηςαυτοτύφλωσήςτου

είναιένααλλοτριωμένουποκείμενο.

[21]Βλέπε Διονύσιος Αεροπαγίτης, Περί Μυστικής Θεολογίας, Προς τον Τιμόθεο: Ι. ἔνθα τὰ

ἁπλᾶκαὶἀπόλυτακαὶἄτρεπτατῆςθεολογίαςμυστήριακατὰτὸνὑπέρφωτονἐγκεκάλυπται

τῆςκρυφιομύστουσιγῆςγνόφον,ἐντῷσκοτεινοτάτῳτὸὑπερφανέστατονὑπερλάμποντακαὶ

ἐντῷπάμπανἀναφεῖκαὶἀοράτῳτῶνὑπερκάλωνἀγλαϊῶνὑπερπληροῦντατοὺςἀνομμάτους

νόας(απόσπασμα),2.Τούτωνδὲὅρα,ὅπωςμηδεὶςτῶνἀμυήτωνἐπακούσῃ·τούτουςδέφημι

τοὺς ἐν τοῖς οὖσιν ἐνισχημένους καὶ οὐδὲν ὑπὲρ τὰ ὄντα ὑπερουσίως εἶναι φανταζομένους, ἀλλ'οἰομένουςεἰδέναιτῇκαθ'αὑτοὺςγνώσειτὸνθέμενον«σκότοςἀποκρυφὴναὐτοῦ».Eἰδὲ

ὑπὲρτούτουςεἰσὶναἱθεῖαιμυσταγωγίαι,τί ἄντιςφαίηπερὶτῶνμᾶλλονἀμύστων,ὅσοιτὴν

πάντων ὑπερκειμένην αἰτίαν καὶ ἐκ τῶν ἐν τοῖς οὖσιν ἐσχάτων χαρακτη ρίζουσιν καὶ οὐδὲν

αὐτὴνὑπερέχεινφασὶτῶνπλαττομένωναὐτοῖςἀθέωνκαὶπολυειδῶνμορφωμάτων;Δέονἐπ'

αὐτῇκαὶπάσαςτὰςτῶνὄντωντιθέναικαὶκαταφάσκεινθέσεις,ὡςπάντωναἰτίᾳ,καὶπάσας

αὐτὰς κυριώτερον ἀποφάσκειν, ὡς ὑπὲρ πάντα ὑπερούσῃ, καὶ μὴ οἴεσθαι τὰς ἀποφάσεις

ἀντικειμέναςεἶναιταῖςκαταφάσεσιν,ἀλλὰπολὺπρότεροναὐτὴνὑπὲρτὰςστερήσειςεἶναιτὴν

ὑπὲρπᾶσανκαὶἀφαίρεσινκαὶθέσιν.

[22]όλοιοιθεσμοίείναικοινωνικοϊστορικάπροϊόντα,βρίσκονταισεσυσχέτισηκαισυνάφεια

με ένα δοσμένο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων, επιχειρώντας και

επιδιώκοντας είτε την αναπαραγωγή δοσμένων σχέσεων παραγωγής, είτε τον

μετασχηματισμότων

[23]ΠαράβαλεJacquesDerrida,ΗΙσχύςτουΝόμου,μτφ.ΒαγγέληςΜπιτσώρης,εκδ.Πατάκης, Αθήνα,2015

[24]https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9F%CE%BC%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%BA %CE%BF%CE%AF_%CE%8E%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CE%B9/IV._%CE%95%CE%B9% CF%82_%CE%95%CF%81%CE%BC%CE%AE%CE%BD

[25]ΒλέπεMichelFoucault, Τι είναι Διαφωτισμός, μτφ. Στέφανος Ροζάνης, εκδ. Έρασμος, σ. 15-25.

[26]ΒλέπεΝικόλαοςΚ.Ανδρουλάκης,ΗΕπιταγήτηςΑναλογικότητας,TheArtofCrime,Μάιος 2017.

[27]ΕνδεικτικάβλέπεZaufal Sophie, Was kann ein strafrechtlicher Tatbestand leisten? Die BestimmtheitvonStrafnormenalshermeneutisch-methodischesProblemimVerfassungsstaat, Dike Verlag Zürich, Facultas, Nomos, 2018,ΓιάννηςΚοζάτσας,ΓιώργοςΦαράκλας,ΣτέλλαΣυνεργιάννη, Klaus Vieweg (eds), Hegel andScepticism.OnKlausVieweg'sInterpretation,DeGruyter,2017,ΓιάννηςΤρισσόκας,Theory ofJudgement,ATreatiseonthePossibilityofScientificInquiry,Brill,Boston,Leiden,2012.

[28] ΒλέπεΗρόδοτος,Ἱστορίαι,Δ.Μελπομένη,

13: “ἔφηδὲἈριστέηςὁΚαϋστροβίουἀνὴρΠροκοννήσιος,ποιέωνἔπεα,ἀπικέσθαιἐςἸσσηδό

ναςφοιβόλαμπτοςγενόμενος,ἸσσηδόνωνδὲὑπεροικέεινἈριμασποὺςἄνδραςμουνοφθάλμου

ς,ὑπὲρδὲτούτωντοὺςχρυσοφύλακαςγρῦπας,τούτωνδὲτοὺςὙπερβορέουςκατήκονταςἐπὶ

θάλασσαν.τούτουςὦνπάνταςπλὴνὙπερβορέων,ἀρξάντωνἈριμασπῶναἰεὶτοῖσιπλησιοχώ

ροισιἐπιτίθεσθαι,καὶὑπὸμὲνἈριμασπῶνἐξωθέεσθαιἐκτῆςχώρηςἸσσηδόνας,ὑπὸδὲἸσση

δόνωνΣκύθας,ΚιμμερίουςδὲοἰκέονταςἐπὶτῇνοτίῃθαλάσσῃὑπὸΣκυθέωνπιεζομένουςἐκλι

πεῖντὴνχώρην.οὕτωοὐδὲοὗτοςσυμφέρεταιπερὶτῆςχώρηςταύτηςΣκύθῃσι”,καιοπ., 36:2:“36.2:ΤὸνγὰρπερὶἈβάριοςλόγον·τοῦλεγομένουεἶναιὙπερβορέουοὐλέγω,λέγοντα

ὡςτὸνὀϊστὸνπεριέφερεκατὰπᾶσανγῆνοὐδὲνσιτεόμενος”,Ιάμβλιχος,ΠερίτουΠυθαγορικο

ύβίου, 28.136.4:δῆλαδ'αὐτῶντὰποιήματαὑπάρχει,ἄλλωςτεκαὶἀλεξανέμαςμὲνὂντὸἐπώνυμον

Ἐμπεδοκλέους,καθαρτὴςδὲτὸἘπιμενίδου,αἰθροβάτηςδὲτὸἈβάριδος,ὅτιἄραὀιστῷτοῦἐν

ὙπερβορέοιςἈπόλλωνοςδωρηθέντιαὐτῷἐποχούμενοςποταμούςτεκαὶπελάγηκαὶτὰἄβατ

αδιέβαινεν,ἀεροβατῶντρόποντινά,ὅπερὑπενόησανκαὶΠυθαγόραντινὲςπεπονθέναιτότε, ἡνίκακαὶἐνΜεταποντίῳκαὶἐνΤαυρομενίῳτοῖςἑκατέρωθιἑταίροιςὡμίλησετῇαὐτῇἡμέρᾳ

”.Στράβων,Γεωγραφικά,ΙΑ. 6.2:

“Εἰσπλέοντιδ᾽ἐνδεξιᾶιμὲντοῖςΕὐρωπαίοιςοἱσυνεχεῖςΣκύθαινέμονταικαὶΣαρμάταιοἱμετ

αξὺτοῦΤανάιδοςκαὶτῆςθαλάττηςταύτης͵νομάδεςοἱπλείους͵περὶὧνεἰρήκαμεν·ἐνἀριστε

ρᾶιδ᾽οἱπρὸςἕωΣκύθαι͵νομάδεςκαὶοὗτοι͵μέχριτῆςἑώιαςθαλάττηςκαὶτῆςἸνδικῆςπαρατε

ίνοντες.ἅπανταςμὲνδὴτοὺςπροσβόρρουςκοινῶςοἱπαλαιοὶτῶνἙλλήνωνσυγγραφεῖςΣκύ θαςκαὶΚελτοσκύθαςἐκάλουν·οἱδ᾽ἔτιπρότερονδιελόντεςτοὺςμὲνὑπὲρτοῦΕὐξείνουκαὶἼ

στρουκαὶτοῦἈδρίουκατοικοῦνταςὙπερβορέουςἔλεγονκαὶΣαυρομάταςκαὶἈριμασπούς͵τ

οὺςδὲπέραντῆςΚασπίαςθαλάττηςτοὺςμὲνΣάκαςτοὺςδὲΜασσαγέταςἐκάλουν͵οὐκἔχοντ

εςἀκριβὲςλέγεινπερὶαὐτῶνοὐδέν͵καίπερπρὸςΜασσαγέταςτοῦΚύρουπόλεμονἱστοροῦντ

ες.ἀλλ᾽οὔτεπερὶτούτωνοὐδὲνἠκρίβωτοπρὸςἀλήθειαν͵οὔτετὰπαλαιὰτῶνΠερσικῶνοὔτ

ετῶνΜηδικῶνἢΣυριακῶνἐςπίστινἀφικνεῖτομεγάληνδιὰτὴντῶνσυγγραφέωνἁπλότητα

καὶτὴνφιλομυθίαν”.

[29]ΒλέπεMaxHorkheimerandTheodorW.Adorno, Dialectic of Enlightenment, Philosophical Fragments, Edited by Gunzelin Schmid Noerr, Translated by Edmund Jephcott, Stanford UniversityPress,Stanford,California,2002,pp.35-62.

[30]ΒλέπεΔιόδωροςΣικελιώτης,ΒιβλίοΒ΄,κεφ. 2.47:

“αύτηνὑπάρχεινμὲνκατὰτὰςἄρκτους,κατοικεῖσθαιδὲὑπὸτῶνὀνομαζομένωνὙπερβορέω

νἀπὸτοῦποῤῥωτέρωκεῖσθαιτῆςβορείουπνοῆς·οὖσανδ´αὐτὴνεὔγειόντεκαὶπάμφορον,ἔ

τιδ´εὐκρασίᾳδιαφέρουσαν,διττοὺςκατ´ἔτοςἐκφέρεινκαρπούς.μυθολογοῦσιδ´ἐναὐτῇτὴ

νΛητὼγεγονέναι”,οΡοδιος,Αργοναυτικα,Βιβλιο2,στ. 674: “τοι̂σιδὲΛητου̂ςυἱός,ἀνερχομενοςΛυκιηθεντη̂λ'ἐπ'ἀπειροναδη̂μονΥπερβορέωνἀνθρώπω

ν…ἐξεφάνη”.

Ι. Η απλή αναπαραγωγή του σταθερού κεφαλαίου

ΣταθερόΚεφάλαιο(konstantesKapital)είναιαυτότοτμήματουκεφαλαίου,τοοποίοείναιστα

μέσαπαραγωγής,καιτοοποίοστοπροτσέςπαραγωγήςδεναλλάζειτηναξίατου,σεδιάκριση, καιστηνανάπτυξητουπροτσέςσεαντίθεσηπροςτομεταβλητόκεφάλαιο(variablesKapital).

Εδώ,ηέννοιααλλαγή(verändern)τηςαξίαςπρέπειναπροσληφθείωςμεταβολήποιοτήτων,

καθ’όσονείναιτέτοιαηφύσητουσταθερούκεφαλαίου,καιδητηςμηχανουργίας,ώστε,όπως

έχω ξαναγράψει σε προηγούμενα κείμενα, κατά την χρήση και λειτουργία της απολύει

ποσοτικάμέροςτηςαξίαςτηςλόγωτωνφθορώνκαιβλαβών,καιτούτοείναιαπόρροιατων

εκδηλώσεωνκαιεξειδικεύσεωντηςαρχήςδιατήρησηςτηςενέργειας.

Εν τούτοις, οι ουτοπισμοί των καπιταλιστικών ιδεολογιών τίθενται ως προς την

επιδίωξη για σταθερό κεφάλαιο, το οποίο κατά την λειτουργία του στο προτσές της

παραγωγής θα μεταβάλει την αξία του, δηλαδή ουτοπισμοί και φαντασίες για εξίσωση και

εξομοίωση μεταξύ σταθερού και μεταβλητού κεφαλαίων. Έτσι, προέκυψε η καπιταλιστική

επιδίωξη για αλγορίθμους, οι οποίοι υποκαθιστούν την κορυφαία ζώσα λειτουργία του

διευθυντικού δικαιώματος των καπιταλιστών ως αδιαίρετων, ως φυσικών προσώπων, ως ενσώματων υποκείμενων, καθώς και των επιστατών.[1]Δηλαδή, λιγότερο ή περισσότερο νομίζουν ότι οι αλγόριθμοι, από την στιγμή που τεθούν σε λειτουργία, θα συνεχίζουν να λειτουργούναποτελεσματικάαπόμόνοιτους,αναπτυσσόμενοικαιεξελισσόμενοιεπίσηςαπό

μόνοι τους. Αυτή η καπιταλιστική πίστη ενισχύεται από το γεγονός ότι η διαδικτυακή, υπολογιστικήλειτουργίατωναλγορίθμωνφαντάζειάυλη.

Αλλά,τοίδιοτοπροτσέςωςόλον,επιβάλλειστονκεφαλαιακότρόποπαραγωγής,την κατά την αναπαραγωγή και κυκλοφορία του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου απλή

αναπαραγωγή, και ως επιμέρους φάση της απλής αναπαραγωγής την αντικατάσταση του κατάκανόναμηκυκλοφορούντοςσταθερούκεφαλαίου(βιομηχανικάκτίρια,εγκαταστάσεις, υποδομές, παχτωμένη μηχανουργία κλπ), σε διάκριση προς το κατά κανόνα κυκλοφορούν σταθερό κεφάλαιο (δανειζόμενα και χρησιδανειζόμενα εργαλεία, στοιχεία από τα ακατέργαστα υλικά, μηχανουργικά στοιχεία, ανολοκλήρωτα προϊόντα, ημιτελειωμένες ή μη κατοχυρωμένες πατέντες και τεχνοτροπίες, ημιτελειωμένες ή μη κατοχυρωμένες τεχνογνωσίες κλπ). Στους ίδιους χρόνους η φύση, εμφανιζόμενη και παρουσιαζόμενη μέσα στο προτσές της άμεσης υλικής παραγωγής, πλέον ως

70 Η ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΛΓΟΡΙΘΜΩΝ ΥΠΟ ΤΟ ΦΩΣ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΟ ΠΡΟΤΣΕΣ ΑΠΛΗΣ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

αντικειμενικότητα,ήτοιωςαυτότοοποίομελετάμεοινομικοίως“iusnaturale”,επιβάλλειστον

κεφαλαιακότρόποπαραγωγής,τηνκατάτηναπλήαναπαραγωγήεπιδιόρθωσητωνφθορών

τουσταθερούκεφαλαίου.

Σε συνολικό ετήσιο επίπεδο η κυκλοφορία του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου

αποδίδεταιμετηνεξήςφόρμουλα:

Ε΄(εμπορευματικόκεφάλαιο)…Χ(χρήμα)–Ε(εμπόρευμα)…Π(παραγωγή)…Ε΄(περιέχον

αξίεςσταθερούκαιμεταβλητούκεφαλαίων,συνπρόσθετηαξία)

Ε΄…Χ–Ε–Χ…Ε΄

Ε΄…Ε΄,

αλλάκαιμετηνφόρμουλαΕ΄…αξίεςμεταβλητού–σταθερούκεφαλαίων

Πιο συγκεκριμένα, ο κορυφαίος στόχος του καπιταλιστικού συστήματος είναι η

αναπαραγωγή του καπιταλιστικού χαρακτήρα ολόκληρου του προτσές της παραγωγής. Το

προτσές της κυκλοφορίας και αναπαραγωγής του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου είναι η

ίδιαηαναπαραγωγήτουκαπιταλιστικούχαρακτήρατουπροτσέςπαραγωγής.Μ’αυτόντον τρόποείναιεξηγήσιμηηκοσμογονικήεπιλογήτηςημερομηνίαςαλλαγήςτουλογιστικούέτους, ταυτιζόμενης με μια κάποτε τεθείσα συμβατικά ημερομηνία, η οποία στην θρησκεία του

χριστιανισμού δηλώνει την σύμφωνα με την ειθισμένη και αρχαία πρακτική περιτομή ενός

συγκεκριμένουβρέφουςστην8ηημέραμετάτηνγέννησήτου,κάτιπουστομυστικιστικότου

συγκείμενοέχεινακάνειμετηνθαυματουργία.

Τοβασικόζήτημα,τοοποίοαντιμετωπίζειτοκαπιταλιστικόσύστημακατάτοκλείσιμο τηςετήσιαςκυκλοφορίας,είναιτοπώςτοκεφάλαιο,τοοποίοκαταναλώθηκεστηνπαραγωγή, αντικαθίσταται στην αξία του ετήσιου προϊόντος, και πώς η διεξαγωγή αυτής της αντικατάστασης διασυνδέεται με την κατανάλωση της πρόσθετης αξίας από τα έσοδα των καπιταλιστώνκαιαπότουςμισθούςτωνεργατώνσυνταεργατικάεισοδήματα.

Ηαξίατουκάθεεμπορεύματοςισούταιμετηναξίατουμεταβλητούκεφαλαίου,τοοποίο καταναλώθηκεγιατηνάμεσηπαραγωγήτου,συντηναξίατουσταθερούκεφαλαίουτοοποίο τέθηκε σε λειτουργία για την παραγωγή και έτσι η αξία του μεταφέρθηκε σε αυτό, συν την παραχθείσα πρόσθετη αξία. Επομένως, πάλι το ζήτημα των αναλογιών, ως ποσοτικών

σχέσεων μεταξύ των διαφορετικών εξωτερικεύσεων της αξίας εγείρεται. Η χυδαία πολιτική

οικονομία προσπαθεί εις μάτην να δώσει απαντήσεις μέσα από την κατ’ ιδέαν εξίσωση των

αξιώνμετιςτιμές,αγνοώνταςήπαραγνωρίζονταςότιοιτιμέςμονάχαδιαφοροποιούνταιυπό

τωναξιών,καιαυτήείναιημόνησχέσηηοποίασυνδέειτιμέςκαιαξία.Οντολογικά,πρέπεινα γίνει κατανοητό, προκειμένου να γίνει κατανόησιμο το προτσές κυκλοφορίας και αναπαραγωγής,ότισεαυτό,τοαδιαίρετοεμπόρευμαεκπροσωπείτηναδιαίρετηκίνησητου

συνολικού κεφαλαίου, και στον ίδιο χρόνο είναι ο εντάσσων σύνδεσμος στην κίνηση του

συνολικούκεφαλαίου.Άρα,τοκάθεαδιαίρετοκεφάλαιο,καιτοκάθεεμπόρευμα,είναιωςπρος

τοσυνολικόκεφάλαιοτοσυγκεκριμένοκαθολικό.

Αλλά,υπάρχουνκαιπιοδύσκολαπροβλήματαστουςκαπιταλιστές:

Η μετάβαση από το προτσές της άμεσης υλικής παραγωγής στο προτσές της

κυκλοφορίαςσημαίνει,ότιταεμπορεύματακαιοσωρόςτουςδενεμφανίζονταιστηναδιαίρετη

υλικήτουςμορφήστηνοποίαπαρήχθησαν,αλλάαπόαναλυτικήσκοπιάσεάυλημορφή,ήτοι

γίνονταιαντιληπτάμέσααπότιςαριθμητικέςκαταχωρίσειςσταλογιστικάφύλλα,βιβλίακλπ, ενώ μόνο σε κάποια αναπτυγμένη κεφαλαιοπραγμότητα μπορεί να εμφανίζονται και με

ποικιλώνυμεςψηφιοσαρκικέςμορφές.[2]Έτσι,ηδυσκολίαενισχύεταιαπότογεγονός,ότιστο

ετήσιο κοινωνικό προϊόν το σταθερό τμήμα της αξίας (η αξία του σταθερού κεφαλαίου)

εμφανίζεταιμέσααπότιςαξίεςδιαφορετικώντάξεωνπροϊόντων,μέσωνπαραγωγήςκλπ,τα

οποία λογιστικά δεν αποτυπώνονται ως τέτοια, αλλά μόνο ως ποσοτικές αφαιρέσεις (abstractions), οι οποίες έχουν εξομοιωθεί πάλι κατ’ ιδέαν μέσω μαθηματικολογιστικής

αναγωγής.Τομπέρδεμαενισχύεταιέτιπεραιτέρωστιςουκολίγεςπεριπτώσειςστιςοποίεςο καπιταλιστήςείναιαπαίδευτοςκαιαυταπατάταιότιηπηγήτουπλούτουείναιτοεμπόριοκαι

όχι η εργασία (δηλαδή στις οξύμωρες και τραγελαφικές περιπτώσεις των μερκαντιλιστών καπιταλιστών), και έτσι δεν διακρίνει την πρόσθετη αξία, ως επίσης στις περιπτώσεις στις

οποίες στα παραπάνω πρέπει να συνυπολογισθεί διαφοροποιημένα και με πρέποντα τρόπο

καιηεδαφικήπρόσοδος.Έτσι,ηλογιστικήεπιστήμηαναπτύσσεταιστοεύρος,σύμφωναμετο

οποίοκαταφέρνει,μελετώνταςκαιαποτυπώνονταςτοπροτσέςτηςκυκλοφορίας,νακάνειτις αναγωγέςτηςστονπλησιέστεροπροςτοπροτσέςτηςάμεσηςυλικήςπαραγωγήςβαθμό.

Επομένως, ο λογιστής γίνεται λεπτομερειακός εργάτης, και η λογιστική καθίσταται επιστημονική λεπτομερειακή εργασιακή δραστηριότητα, στον ίδιο χρόνο που ο συλλογικός

εργάτης αντιλαμβάνεται το προτσές κυκλοφορίας και αναπαραγωγής κύρια μέσα από την

εξέτασηκαιτηνέρευνατωνπραγματικοτήτων,τωνπραγμοτήτωνκαιτωναποτυπώσεώντων.

ΙΙ. Οι αλγόριθμοι ως σταθερό κεφάλαιο

Από τα ανωτέρω συνάγεται, ότι στην εν στενή έννοια οπτική της κλασικής πολιτικής

οικονομίας, οι αλγόριθμοι μάλλον πρέπει να ενταχθούν στο κατά κανόνα μη κυκλοφορούν

σταθερόκεφάλαιο,διότι,ανιδωθούνστοπροτσέςπαραγωγήςλειτουργούντόσοωςστοιχεία

της μηχανουργίας, όσο και ως εργαλεία παραγωγής, σε κάθε περίπτωση ως στοιχεία του

κεφαλαίου παραγωγής/παραγωγικού κεφαλαίου. Επομένως, όπως και σε κάθε τέτοια

περίπτωση, έτσι και στους αλγορίθμους πρέπει σε ετήσια κλίμακα και σε ετήσια βάση, να επιδιορθώνονται τα φθαρέντα τμήματα. Το γεγονός ότι αυτή η επιδιόρθωση δεν γίνεται, σημαίνει ότι τα έσοδα των καπιταλιστών αυξάνονται κατ’ αυθαιρεσία. Αλλά, συμβαίνει και κάτι χειρότερο, το οποίο αφορά την αντικατάσταση του κατά κανόνα μη κυκλοφορούντος σταθερού κεφαλαίου ως μερική φάση του προτσές της απλής αναπαραγωγής: η αξία των

αλγορίθμων η οποία μεταφέρθηκε στο εμπόρευμα, μεταμορφώνεται σε χρήμα, πραγματούμενη κατά την πώληση του εμπορεύματος. Αυτή η ποσότητα χρήματος η οποία προήλθεκατ’αυτόντοντρόπο,πρέπειναεπανεισρεύσει(flowback)–νααντικατασταθείπάλι στο προτσές της παραγωγής, προκειμένου κατά την αντίστροφη κίνηση το χρήμα να μεταμορφωθεί σε εμπόρευμα, το οποίο θα λειτουργήσει στο προτσές της άμεσης υλικής

παραγωγήςωςκατάκανόναμηνκυκλοφορούνσταθερόκεφάλαιο.

Στην περίπτωση των αλγορίθμων, όχι μόνο δεν διεξάγεται στην πληρότητά του (initsfullness) το προτσές της αντικατάστασης, αλλά ούτε και η επιδιόρθωση, ώστε το

καπιταλιστικό εισόδημα αυξάνεται κατ’ αυθαιρεσία, ήτοι με εκτός κεφαλαιακού τρόπου παραγωγήςμεθόδους.

-Ιδού,ομπουρζουάδικοςκρετινισμόςσεόλητηνμακαριότητάτου.

Ο καθοριστικός παράγοντας γι’ αυτό είναι ο ίδιος ο φετιχισμός των αλγορίθμων, ο οποίος τους μυστικοποιεί διπλά, καθ’ όσον αφενός ο κάθε αλγόριθμος είναι εμπόρευμα, το οποίοπροορίζεταιναλειτουργήσειωςσταθερόκεφάλαιο,καιαφετέρουμυστικοποιείταιόχι

μόνο ωςperseεμπόρευμα, αλλά και επιστημονίστικα, ως μια θαυματουργή νουμερική

ακολουθία, η οποία λειτουργεί φερ’ ειπείν στο διαδίκτυο ως τέτοια, νέτη-σκέτη. Επομένως, κατ’αυτόντονφετιχισμό,οκάθεαλγόριθμοςθασυνεχίζειναλειτουργείεπ’άπειρον,χωρίςνα

χρειάζεται κάτι περισσότερο, όπως πχ. ισχύει και λειτουργεί το πυθαγόρειο θεώρημα. Έτσι, επί το πλείστον, η καπιταλιστική σκέψη αντιλαμβάνεται τους αλγόριθμους ως προϊόντα ατομικών ιδιοφυιών, ως αποτελέσματα των δραστηριοτήτων κάποιων ψυχάκηδων φρικουλαίωνσουπερεπιστημόνων.-Δείτετηνταινίαπ.

Ενώ,οιαλγόριθμοιείναισεπρώτοχρόνοbesidesπαράγωγατηςκοινωνικήςεργασίας, τα οποία με πολύ ταχύ τρόπο διοχετεύονται νοητικά, και ανασυντίθενται στο Σώμα της Γενικής Νοημοσύνης, προκειμένου να λάβουν τις λειτουργικές μορφές της μαθηματικής επιστήμης/πειθαρχίας.Καιεξαιτίαςαυτού,ταπροβλήματαστηνλειτουργίατωναλγορίθμων

μεταφέρονταισχεδόνάμεσακαιστοίδιοτοΣώματηςΓενικήςΝοημοσύνης.

Επομένως, ο διπλός φετιχισμός των αλγορίθμων συνίσταται στο ότι όχι μόνο αντικαθιστούν σχέσεις στην εργοστασιακή παραγωγή από σχέσεις μεταξύ αριθμητικών ακολουθιών, αλλά και στο ότι αντικαθιστούν σχέσεις οι οποίες αναπτύσσονται εντός του

χώρουτηςεπιστήμης(θεωρητικές,

μεταξύαριθμητικώνακολουθιώνκαινουμερικώνκωδικοποιήσεων.

ΙΙΙ. Η επιστημονική γραμματεία

(αν)Αρχικά,οικομμουνιστέςκαιοιαναρχικοί/αντιεξουσιαστέςτωνφουρνιώνμας,ακόμηκαι

μετάταδύσκολαχρόνιατηςδιάλυσηςτηςΕΣΣΔ,μελετώνταςτότεμετακριτήριατουιστορικού

υλισμούκαιτηςυλιστικήςδιαλεκτικής,τηνενεξελίξει3ηΒιομηχανικήΕπανάσταση,έστωκαι

από μειοψηφικές και περιθωριακές θέσεις, προειδοποιούσαμε για πρωτόγνωρες και

καινοφανείςσυνθήκες διεξαγωγής τηςπάλης τωντάξεων, και ευρύτερατωνανταγωνισμών

στοκοινωνικό.[3]Παρότι, τότεακόμη νέοι, βλέπαμετηνοθόνη τουMacintoshclassicωςτην κρυστάλλινησφαίρα,τηνοποίατόσοεπιθυμούσαμε,μεταμυαλάμαςγεμάτααπόβρετανικό

ροκκάθεποιότητας.

Ηαλήθειαείναιότιαυτάτακάναμε,ερευνώνταςμεπολυδιαστατικότρόποστηνούτω

καλούμενη ερημιά του ψηφιακού και πραγματικού, τις διατομές μεταξύ των ιστορικών

πολιτικών κινημάτων και της κυβερ-κουλτούρας, και στον ίδιο χρόνο επιχειρούσαμε

αναζήτηση κοσμολογιών, με σκοπό την εύρεση μιας ενικοποιούσας υψηλής στρατηγικής (grandstrategy), … με όλη την “υπερβολή που οδηγεί στο παλάτι της σοφίας”. Για να πω

περισσότερη αλήθεια, η λεγόμενη τεκνο-καμπάλα ήταν τότε, σε εκείνες τις συνθήκες, ένα στάνταρμέσοτεχ/κ-νικοποιημένηςαντίστασηςκαιαπόδρασης.–Είναικάτιγιατοοποίοδεν υπογράφουμεδήλωσημετάνοιας,παρ’όλητηνοδύνητου.

Ακούγαμε από τότε τεχ/κ-νοπροφητείες περί ενός επερχόμενου πολέμου μεταξύ

ανθρώπωνκαιμηχανών,οιοποίεςείχανπεράσεικαιστηνβιομηχανίακινηματογραφού,καθώς

και στην μουσική. Εδώ, να ξεκαθαρίσω ότι με την φράση πόλεμος μεταξύ ανθρώπων και

μηχανών, δεν εννοούμε μόνο την πάλη μεταξύ εργατών και του συστήματος μηχανουργικής

πραγματικής υπαγωγής, στο εργοστάσιο, αν και από αυτό ξεκινάει, αλλά την πάλη της «ανθρωπότητας» κατά της ανεξαρτητοποιημένης τεχνητής νοημοσύνης, κατά της τεχνητής

νοημοσύνης που διέφυγε του ανθρώπινου ελέγχου. Δεν μας απασχολούσε, όμως, τόσο η

επιδερμικότητακαιηπροφάνεια,αλλά,όσομάκραινανταχρόνια,καιβρίσκαμετουςεαυτούς

μας,ηδιείσδυσησεαυτέςτιςνέεςτεχνοαξιακοπραγματικότητες,καθώςκαιστιςσυνδεόμενες

μεαυτέςεξουσιαστικέςτεχνικέςχειραγώγησης.[4]Σήμερα,πιοψύχραιμα,καιμεμεγαλύτερη

ικανότητα αυτοκαθορισμών, αυτοπροσδιορισμών και γνώσης, και αυτό εξ αιτίας των εντάξεώνμαςστηνκατ’εξοχήνυλική(ανα)παραγωγή,όπωςκαιστηνγνωσιοπληροφοριακή

γνωσιακές,μεθοδολογικές)πάλιαπόσχέσεις

ιδεολογικές,

της αλγοριθμικής κρίσης και η αντίθεση μεταξύ

περί

μεταβλητού και σταθερού κεφαλαίου

εργασία, είμαστε σε θέση να απομυστικοποιήσουμε και να ενσωματώσουμε όλες αυτές τις

εμπειρίες σε αυστηρά επιστημονικά πλαίσια, καθένας από εμάς ανάλογα του τομέα

(ανα)παραγωγήςστονοποίοεργάζεταικαιδουλεύει.

Κάπωςέτσι,φτάσαμετατελευταία4έτηνααναγιγνώσκουμεκαιναδιαβάζουμεπερί

τηςκρίσηςτωναλγορίθμων.Αλλά,αυτότοοποίοχαρακτηρίζεταιωςκρίσητωναλγορίθμων

στην προσίδια επιστήμη, είναι ακόμα χειρότερο από αυτά τα οποία έχω γράψει σε αυτό το

κείμενοέωςαυτότοσημείο.[5]

Προκύπτει από την υποσημειούμενη συλλογική επιστημονική δημοσίευση, ότι σε

κάποιακεφαλαιοπραγματικότηταμπορούν ναγίνουν αντιληπτοί όχιμόνοηλειτουργία των

αλγορίθμων,αλλάκαιοιλεγόμενοιαλγοριθμικοίπαράγοντες.Αυτότοοποίοείναιέκδηλοστο

κείμενοτηςδημοσίευσης,είναιότιτοαλγοριθμικόσύστημα,εξαιτίαςτουότιβασίσθηκεστην

δημιουργία αλγοριθμικών παραγόντων, διέφυγε του ελέγχου των αφεντικών. Επομένως, η

αλγοριθμικήκρίσηπλέονδενείναιμόνοένακατ’εξοχήνζήτηματηςπολιτικήςοικονομίας,αλλά ζήτηματοοποίοαποκτάκαθαράνομικόενδιαφέρον.

Μέσααπόαυτότοκείμενο,τοαλγοριθμικόσύστημααποκαλύπτεταιωςημηχανουργία του ελέγχου: αριθμητικονουμερικές μηχανές και εργαλεία, τεθειμένα σε λειτουργία, παράγονται εργασιακές, καταναλωτικές, επιχειρηματικές, εκλογικές, ιδεολογικές, θρησκευτικές, έμφυλες, σεξουαλικές, ζωικές, διατομικές συμπεριφορές και συνήθειες, ως επίσηςστοιχείαθερμοκρασίαςκαικλίματος,όπωςταλέειτοενλόγωκείμενο.

“Αλγοριθμικοί παράγοντες διαπερνούν κάθε στιγμή της διαδικτυακής μας ύπαρξης. Βασισμένοι στα ψηφιακά μας προφίλς, τα οποία οικοδομούνται από την μαζική επόπτευση της ψηφιακής μας ύπαρξης, οι αλγοριθμικοί παράγοντες ταξινομούν αποτελέσματα ψαξίματος, φιλτράρουν τα μέιλς μας, κρύβουν και φανερώνουν νέα τεμάχια στις τροφοδοσίες των κοινωνικών δικτύων, προσπαθούν να μαντέψουν ποια προϊόντα θα αγοράσουμεγιατουςεαυτούςμαςκαιγιατουςάλλους,τιταινίεςθέλουμεναδούμε,καιπότε θα είμαστε σε κύηση. Οι αλγοριθμικοί παράγοντες συλλέγουν, φιλτράρουν και προτείνουν προϊόντα, πληροφορίες, και τύπους: αυξητικά καναλιζάρουν τα φυσικά μας περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένων της θερμοκρασίας και του κλίματος. Αυξητικά, οι αλγοριθμικοί παράγοντες δεν συλλέγουν μόνο από την ευρύτητα των ανθρωπίνως δημιουργούμενων εναλλακτικών,αλλάεπίσηςδημιουργούν…

… να συμβάλουμε σε μια πιο θεμελιώδη συζήτηση για τα ηθικά και νομικά ζητήματα του

“ανιχνεύστετουςανιχνευτές”(“trackingthetrackers”),καθώςκαιγιαταεμπλεκόμενακόστη

καιταξεπουλήματα(trade-offs)”.[6]

“ανιχνεύστετουςανιχνευτές”.[7]

Εντούτοις,εμβριθέστερεςματιέςστηνσχετικήγραμματεία,μπορούνναπείσουνκαιτον

πιο δύσπιστο ή ρομαντικό, ότι η λεγόμενη αλγοριθμική κρίση προκύπτει από την ίδια την

διαλεκτικήτηςταξικήςπάληςκαιτωνανταγωνισμών,είτεεξωτερικεύονταικαιυλοποιούνται

στα εργοστάσιο, είτε στον κυβερ-χώρο.[8]Έτσι, έχουμε πρακτικές κυβερ-σαμποτάζ, κυβερδολιοφθορών,φυσικώνεπιθέσεων,καιαντιστάσεωνεργατώνστοεργοστάσιο,μεπαράδειγμα

τουςεργάτεςτηςUber.

Προσωπικά,ουδέποτεεπιτέλεσαεργατοπατέραςήσυνδικαλιστής,καιγι’αυτόδενέχω

να πω τι είναι λιγότερο και τι περισσότερο αποτελεσματικό. Οι εργάτες δύνανται μέσα από

τηνευφυΐακαιτην εμπειρίατους ναεπιλέξουν, ναεπινοήσουν, να παράξουντιςμορφέςκαι

μεθόδουςπάληςτους.

Αλλά,μεβάσητηνοπτικήμου,μπορώναπωταεξης:

Οίδιοςοορισμός«κρίσητωναλγορίθμων»/«αλγοριθμικήκρίση»υποκρύπτειεπιδίωξη

ψυχοποίησης/ενσάρκωσηςστοιχείωντουσταθερούκεφαλαίου(τωναλγορίθμων).

Η κριτική της πολιτικής οικονομίας βλέπει την «κρίση» αυτή ως αποτέλεσμα της

αντίθεσης μεταξύ μεταβλητού και σταθερού κεφαλαίου, μεταξύ ζώσης και νεκρής εργασίας, στιςιδιαίτερεςπεριστάσειςκαισυνθήκεςτηςανάπτυξηςτης4ηςΒιομηχανικήςΕπανάστασης.

Επομένως, έχουμε να κάνουμε με κρισιακά φαινόμενα στον τρόπο διεξαγωγής και

πραγμάτωσης του εργασιακού προτσές σε ειδικούς τομείς της 4ηςΒιομηχανικής

Επανάστασης, τα οποία εκδηλώνονται και εξωτερικεύονται στο προτσές της απλής αναπαραγωγήςτουσταθερούκεφαλαίου,όλωντωνφάσεώντουσυμπεριλαμβανομένων.

Αυτό δεν επαρκεί για να κάνω λόγο για κρίση του ειδικά προσδιορισμένου τρόπου

παραγωγής στις συνθήκες και στις περιστάσεις της 4ηςΒιομηχανικής Επανάστασης, πόσω

μάλλονγια«κρίσητηςεργασίας»,όπωςθαήθελανκάποιοισύντροφοι.Απότηνάλλη,όλοαυτό

έχεικάτιαπόταGrundrisse,επομένωςωςγενικόπλαίσιοπρέπειναερευνηθούνοιμικρότερες

ήμεγαλύτερεςεμπορικέςκρίσειςτιςοποίεςπροκάλεσανταlock-downs,οικαραντίνες,καιοι περιορισμοί, ήτοι η δυσλειτουργία των αλγορίθμων θα πρέπει να συνδεθεί με τις δυσλειτουργίεςτηςβιομηχανίαςμεταφορών, ώστεπροβάλλειως«αδύναμοςκρίκος»μεταξύ

76 Λαμβανομένωνυπ’όψηαυτών,μέσααπότιςγραμμέςτηςκυβερ-κουλτούραςκαιτων εργαζόμενων στον τομέα της πληροφορικής προτείνεται η δημιουργία και λειτουργία αλγορίθμων αντίστασης και μετα-κβαντικής κρυπτογραφίας και κρυπτογράφησης, προφανώς προς την κατεύθυνση του “αλγοριθμοποιείστε

τους αλγοριθμητές” κατά το

ενός από τους πιο κρίσιμους τομείς της βιομηχανίας (μεταφορές) και της αναπαραγωγής

στοιχείωντουσταθερούκεφαλαίου.

Αναφορικά, με τον πόλεμο της ανθρωπότητας κατά των μηχανών, προφανώς δεν

χρειάζεται κανείς να γίνει μεσσίας ή τερμινέιτορ. Η απάντηση των «γενεών» και των

ανθρώπινων «ειδών», δεν μπορεί να υπάρξει αφηρημένα, αλλά μόνο μέσα από το αίτημα

συλλογικούεργατικούελέγχουτηςτεχνητήςνοημοσύνης.[9]

Σεκάθεπερίπτωση,μετοντρόποτουΤρόντι,ηστρατηγικήτηςταξικήςπάληςπρέπει

να τα λάβει αυτά πολύ σοβαρά υπ’ όψη, ως άνοιγμα δυνατοτήτων και δυνητικοτήτων, ως

αύξησητηςικανότηταςεπιβολήςτηςεργατικήςισχύοςμέσασταεργοστάσια,ωςαύξησητης πολιτικήςδυναμικήςτηςεργατικήςτάξης,προκειμένουναεπιβάλλεισεόλοτο

[1]Βλ. Centre for Data Ethics and Innovation, Independent report, Review into bias in algorithmic decision-making, Published 27 November 2020,https://www.gov.uk/government/publications/cdei-publishes-review-into-bias-inalgorithmic-decision-making/main-report-cdei-review-into-bias-in-algorithmic-decisionmaking,EPRS|EuropeanParliamentaryResearchService,ScientificForesightUnit(STOA),PE 624.261–March2019,STUDY,PanelfortheFutureofScienceandTechnology,Understanding algorithmic decision-making: Opportunities and challenges, Federal Anti-Discrimination Agency,RisksofDiscriminationthroughtheuseofAlgorithms,Astudycompiledwithagrant fromthe FederalAnti-DiscriminationAgencybyDrCarstenOrwat,InstituteforTechnologyAssessment andSystemsAnalysis(ITAS),KarlsruheInstituteofTechnology(KIT),July2020 [2]Σημειωτέονότιηενλόγωκεφαλαιοπραγμότηταμπορείναείναικαθαράέναδημιούργημα, έναπροϊόντουαναπτυγμένουσοσιαλισμούγιαερευνητικούςσκοπούς.

[3]Ενδεικτικάβλ. Who’s pulling your strings?, Barker Speaks. The Ccru interview with Professor D. C. Barker, στοCcru Writings 1997-2003, Time Spiral Press, 2015,σ. 13-21, 114119,

[4]Βλ.http://www.ccru.net/occultures/carver1.htm,http://www.ccru.net/archive/Nanotech .htm,http://www.ccru.net/archive/Commodities.htm,http://www.ccru.net/archive/seductio n.htm,http://www.ccru.net/archive/cyberhype1.htm

[5]Βλ.Bodo,B.,HelbergerN.,Irion,K.,ZuiderveenBorgesiusF.,Moller,J.,vandeVelde,B.,Bol, N., van Es, B., de Vreese, C, Tackling the Algorithmic Control Crisis–the Technical, Legal, and

οικούμενοντην κεντρικότητατης.

EthicalChallengesofResearchintoAlgorithmicAgents,TheYaleJournalofLaw&Technology, Vol.19,2017,pp.135-180.

[6]οπ.,σ.133,134.

[7]Βλ.https://www.senetas.com/applications/post-quantum-encryptionsecurity/,https://www.cyberneticforests.com/news/creative-strategies-for-algorithmicresistance,https://www.belfercenter.org/publication/AttackingAI

[8]Βλ.ChaiyaChomchalao,SasitornKaewman,RapeepanPitakaso,andKanchanaSethanan,An AlgorithmtoManageTransportationLogisticsThatConsidersSabotageRisk,Adm.Sci.2018,8, 39; doi:10.3390/admsci8030039, Thanh Thi Nguyen and Vijay Janapa Reddi, Deep Reinforcement Learning for Cyber Security, IEEE TRANSACTIONS ON NEURAL NETWORKS AND LEARNING SYSTEMS, DOI: 10.1109/TNNLS.2021.3121870, EARLY ACCESS, Mustafa A. Kocak, Student Member, IEEE, David Ramirez, Member, IEEE, Elza Erkip, Fellow, IEEE, and DennisE.Shasha,Fellow,ACM,SafePredict:AMeta-AlgorithmforMachineLearningThatUses Refusals to Guarantee Correctness, 9/11/2017, https://iotsecurity.engin.umich.edu/robustphysical-world-attacks-on-deep-learning-visual-classification/, David Solans, Battista Biggio, Carlos Castillo, Poisoning Attacks on Algorithmic Fairness, 26/06/2020,https://arxiv.org/abs/2004.07401,Bikash Ranabhat, Joseph Clements, Jacob Gatlin, Kuang-Ting Hsiao, Mark Yampolskiy, University of South Alabama, Optimal Sabotage AttackonCompositeMaterialParts,EliorNehemya,YaelMathov,AsafShabtai,andYuvalElovici, Taking Over the Stock Market: Adversarial Perturbations Against Algorithmic Traders, Department of Software and Information Systems Engineering, Ben-Gurion University of the Negev,Beer-Sheva,Israel,MartinWiener,W.Cram&AlexanderBenlian,Algorithmiccontroland gigworkers:alegitimacy

perspective of Uber drivers, European Journal of Information Systems, 22 Sep 2021, https://doi.org/10.1080/0960085X.2021.1977729

[9]Βλ. Ο καπιταλισμός τεχνητής νοημοσύνης. Συνέντευξη τουNickDyerWithefordστονBrianJustice–δημοσιεύτηκε στις 11 Μάρτη 2020 στουςLosAngeles/ReviewofBooks,στοcyborg,κυβερνητικέςμηχανές,κυβερνητικάσώματα, κυβερνητικέςσχέσεις–χειμώνας2021-#22,Μετάφραση/απόδοσηZ.S.,σ.31-37.

ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΙΝΟΜΕΝΟΥ (“fictitious”[1]) ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

0_ Γινόμενο κεφάλαιο γενικά, και η φορολόγηση ως γινόμενο κεφάλαιο

Πραγματικόκεφάλαιοείναιαυτό,τοοποίοπροκύπτεικατάτηνδιαίρεσητουκέρδουςσετόκο

καικέρδοςτηςεπιχείρησης.Πιοσυγκεκριμένα,προκύπτεικατάτηνδιάρκειαπραγμάτωσητης

αξίας,αφούτοκεφάλαιοτοοποίοπαράγεται,εισέλθειστοπροτσέςτηςκυκλοφορίαςμετην

μορφή του εμπορευματικού κεφαλαίου, και σε αυτό (στο προτσές κυκλοφορίας) βαίνει

μεταμορφούμενοσεχρηματικόκεφάλαιο.

Το πραγματικό κεφάλαιο αποτυπώνεται συνήθως σε μετοχές, χρεόγραφα και

αξιόγραφα, τα οποία εμπεριέχουν νομικούς τίτλους κυριότητας σε ποσότητες πρόσθετης

αξίας,οιοποίεςείτεέχουνπαραχθεί,είτεπαράγονται,είτεείναιναπαραχθούν.

Επομένως, πάντοτε το πραγματικό κεφάλαιο τελεί σε σύνδεση και βρίσκεται σε

συνάρτηση με το προτσές της άμεσης υλικής παραγωγής. Όμως, η ίδια η ύπαρξή του

πραγματικού κεφαλαίου συνιστά μια άμεση πρόκληση στην φιλοσοφία, εξ αιτίας της επακόλουθης διάκρισης: Κεφάλαιο παραγωγής διάφορο του πραγματικού κεφαλαίου, και

επομένωςτοπροτσέςτηςκυκλοφορίαςγίνεταικατανοητόμόνοωςRealität, τηνίδιαστιγμή

που το προτσές παραγωγής είναι κατανοήσιμο μόνο ως Materialität. Σημειωτέον, ότι το προτσές ως όλο γίνεται ακόμα πιο σύνθετο, λαμβανομένων υπ’ όψη των υπάρξεων και των

λειτουργιών του τοκοφόρου και του χρηματοθετικού κεφαλαίων, τα οποία δεν πρέπει να ταυτίζονταιμετοπραγματικόκεφαλαίο,αλλάούτεκαιμεταξύτων.Στηνσυνέχεια,θαδούμε το κεφάλαιο ως Fiktitionalität (γινομενικότητα), όπου εμφανίζεται η διαφοροποίηση:

Κεφάλαιο παραγωγής διάφορο του πραγματικού κεφαλαίου διάφορο του γινόμενου κεφαλαίου.

Κατάκάποιοτρόπο,οιτίτλοικυριότηταςσεποσότητεςπρόσθετηςαξίαςδιπλασιάζουν

με χάρτινο τρόπο το πραγματικό κεφάλαιο. Έτσι φτάνουν στο να αντιπροσωπεύουν μη

υπαρκτόκεφάλαιο,κεφάλαιοτοοποίοδενέχειπαραχθείεισέτι,διότιτοπραγματικόκεφάλαιο υπάρχειδίπλασεαυτά,καιδεναλλάζειχέρια,ωςαποτέλεσματωνμεταβιβάσεώντωναπότο ένα πρόσωπο στο άλλο. Αυτοί οι τίτλοι υποθέτουν (assume) την μορφή του τοκοφόρου

κεφαλαίου (παρόλο που δεν είναι), όχι μόνο επειδή εγγυώνται ένα σίγουρο έσοδο, αλλά και επειδή,μέσωτηςπωλήσεώςτωνηδυοφορέςαποπληρωμήτωνωςκεφαλαιακώναξιώνείναι δυνατή. Στο εύρος κατά το οποίο η συσσώρευση αυτών των χαρτιών εκφράζει την συσσώρευση των μέσων παραγωγής και γενικά των παραγωγικών δυνάμεων, σε αυτό το

εύροςεκφράζειτηνεπέκτασητουενεργούπροτσέςαναπαραγωγής.

Αλλά,καθώςαυτοίοιτίτλοιαπόχαρτίδιπλασιάζουνκρυφάτηνονομαστικήαξία,την οποίαφέρουνκατάτιςμεταβιβάσειςτων(καιτούτοδιότικατ’αυτέςκαταχωρούνταιστονίδιο χρόνο σε λογιστικά βιβλία διαφορετικών επιχειρήσεων και εταιρειών, ως μεταβιβάσεις

χρηματικών αξιώσεων και αντίστοιχα ως εξοφλήσεις τέτοιων, ενώ στην αλήθεια αυτό που

άλλαξεχέρια,ήτανπχ.ηεπιταγή,δηλαδήοχάρτινοςτίτλος,γιατηνακρίβειαηχάρτινηδιαταγή

προςπληρωμή,καιόχιχαρτονομίσματα),τότεωςαντικείμεναμεταβιβάσεωνλειτουργούνως

οιονεί εμπορεύματα, και κυκλοφορούν ως οιονεί κεφαλαιακές αξίες, και έτσι είναι

φαντασιακά.Οιδεαυξομειώσειςτωντιμώντους(ιδιαίτεραστιςπεριπτώσειςτωνμετοχώνκαι των ομολόγων) διεξάγονται ανεξάρτητα από την κίνηση της αξίας του πραγματικού

κεφαλαίου,τουοποίουείναιτίτλοι.

Η αξία των μετοχών έχει να κάνει με την προσφορά τους στο χρηματιστήριο, και αναγκαίαέχειτηντάσηνααυξάνεταιμεμιαπτώσητουποσοστούτόκου(διότιαυτόπουθα χάσει το τοκοφόρο κεφάλαιο από την μείωση του επιτοκίου, θα ζητήσει να το λάβει το

χρηματοθετικόκεφάλαιο(ήοκαπιταλιστήςάτομοέχωντηνοπτικήεμπόρου)απότηναύξηση τωνχρηματιστηριακώντιμών,χωρίςαυτόνασημαίνειπαίγνιομηδενικούαθροίσματος,διότι

αυτόεμφανίζεταιμερικάμόνοστοπροτσέςκυκλοφορίας, καιπρέπειναιδωθείεντόςαυτού του προτσές). Έτσι, όσο το επιτόκιο πέφτει, τούτου οφειλομένου στην τάση του μέσου

ποσοστούκέρδουςναπέφτει,γι’αυτόντονλόγοοφαντασιακόςπλούτοςθααυξάνεταικαιθα επεκτείνεται,ξεκινώνταςαπότηνκαπιταλιστικήπαραγωγή.

Συχνά λοιπόν, παρατηρείται, ότι κατά την κίνηση αυτού του συνολικού τεχνητού συστήματος εξαναγκασμένης επέκτασης του προτσές αναπαραγωγής, μια απότομη αύξηση

τηςαπαίτησηςγιαχρήμα,σημαίνειαπότομηαύξησητηςανάγκηςόλοιαυτοίοιχάρτινοιτίτλοι

να πληρωθούν σε χρήμα (το οποίο δεν έχει εισέτι παραχθεί ή απλά δεν βρίσκεται στους τραπεζικούς λογαριασμούς). Με αυτόν τον τρόπο εκδηλώνονται οι κρίσεις πίστης και οι κρίσεις χρήματος. Οι κρίσεις αυτές γίνονται πιο εμφανείς και έντονες στα μητροπολιτικά

κέντρα,όπουτοπροτσέςτηςαναπαραγωγήςκυρίαρχαδιεξάγεται,απ’ότιστιςενδοχώρεςόπου υπάρχουνσυμπαγείςβαριοβιομηχανικέςπεριοχές.

Είναιπουείναιπολυσύνθετο,πολύπλοκοκαιλαβυρινθώδεςαυτότοσύστημα,γίνεται ακόμηπερισσότερο,τόσοαπότοαπλόγεγονόςτηςφορολόγησης,όσοκαιαπότοότιηδημόσια εξουσία εμφανίζεται ως φορολογική διοίκηση, ως δημόσιο ταμείο, ως θησαυροφυλάκειο (treasury), ως fiscality.[1] Επομένως, ένα αρχικά παράπλευρο και στην συνέχεια υπέρτερο κύκλωμα εμφανίζεται: κράτος ως φορολογική διοίκηση – ανταλλασσόμενα επιχειρηματικά (επίρρημα)άτομα–τεχνητόσύστημαεπέκτασηςτουπροτσέςαναπαραγωγής.

Έτσι,τίθεταιτοερώτημακατάπόσοτοκράτοςωςφορολογικήδιοίκησημετατρέπειτην φορολόγηση κομμάτι του ήδη υπάρχοντος ή ενός νέου κρατικά οργανωμένου συστήματος

τεχνητήςεπέκτασης.

ΟΡικάρντοτεκμηριώνει, ότιοιφόροιείναιμερίδεςτουπαραγόμενουπροϊόντοςστην

διάθεση της Κυβέρνησης, και πληρώνονται τελικά από το κεφάλαιο ή από το εισόδημα της

χώρας.[2] Όπως λέει, πρόκειται για μια πρακτική κατεστημένη και καθιερωμένη από το Λευιτικό.

Όμως, τοκάθε κράτοςεμφανίζεται στις παγκόσμιες αγορές και στις διεθνείς σχέσεις, όχιωςδιοικητικόδίκαιο,αλλάωςκατά“fictioiuris”αδιαίρετοςκαπιταλιστής,δανειζόμενοκαι ανταλλασσόμενο,όχιμετουςόρουςτηςκυριαρχικήςεξουσίαςτουεντόςτηςεπικράτειάςτου, αλλάμετουςόρουςτωνδικαίωνκαιτωνεθιμικώνκανονιστικώνπλαισίωντωνδιεθνώνκαι παγκόσμιων αγορών, και κυρίως με τους όρους των συμφωνιών κυρίων (gentlemen’s agreements).

Οιμοντέρνοιπόλεμοιέχουντηνρίζατουςσεαυτό.Δενείναιτόσοεπιθετικέςεισβολές γιακατάληψηεδαφών,πρώτωνυλών(όπωςπχ.στηνεποχήτου“romanumimperium”),αλλά

ο μοντέρνος πόλεμος έρχεται ως συνέπεια της αθέτησης υποσχέσεων, ως συνέπεια της

ανώμαληςεξέλιξηςτωνδιακρατικώνκαιδιεθνώνενοχών.

Απότηνσκοπιάτηςφιλοσοφίας

“§333

Der Grundsatz des Völkerrechts, als des allgemeinen, an und für sich zwischen den Staaten geltensollendenRechts,zumUnterschiedevondembesonderenInhaltderpositivenTraktate, ist,daßdieTraktate,alsaufwelchendieVerbindlichkeitenderStaatengegeneinanderberuhen, gehaltenwerdensollen.WeilaberderenVerhältnisihreSouveränitätzumPrinziphat,sosind sie insofern im Naturzustande gegeneinander, und ihre Rechte haben nicht in einem allgemeinen zur Macht über sie konstituierten, sondern in ihrem besonderen Willen ihre Wirklichkeit.JeneallgemeineBestimmungbleibtdaherbeimSollen,undderZustandwirdeine AbwechslungvondemdenTraktatengemäßenVerhältnisseundvonderAufhebungdesselben. Es gibt keinen Prätor, höchstens Schiedsrichter und Vermittler zwischen Staaten, und auch diese nur zufälligerweise, d. i. nach besonderen Willen. Die Kantische Vorstellung eines ewigen Friedens durch einen Staatenbund, welcher jeden Streit schlichtete und als eine von jedem einzelnen Staate anerkannte Macht jede Mißhelligkeit beilegte und damit die EntscheidungdurchKriegunmöglichmachte,setztdieEinstimmungderStaatenvoraus,welche

καιτηθεωρίαςδικαίουείναιχρήσιμοναπροσεγγισθεί, κατάπωςτολέειοΧέγκελ:

auf moralischen, religiösen oder welchen Gründen und Rücksichten, überhaupt immer auf besonderensouveränenWillenberuhteunddadurchmitZufälligkeitbehaftetbliebe.

§334

Der Streit der Staaten kann deswegen, insofern die besonderen Willen keine Übereinkunft finden,nurdurchKriegentschiedenwarden”.[3]

Είναι αυτή η διάσταση της Αυτοκρατορίας, την οποία ανέλυσε η αυτόνομη εργατική

σκέψη,σεδιαφοροποίηση,προςτιςθεωρίεςτουιμπεριαλισμούτηςΡόζαςΛούξεμπουργκ,του

Χίλφερντινγκ,τουΚάουτσκυ(χωρίςνατσουβαλιάζονταιμεταξύτους),οιοποίοιπροσέγγισαν

μόνο ένα (ιδεατό, αν όχι υποτιθέμενο/assumed) υπερ- επίπεδο συσσώρευσης, ενώ τα μόνα

υπερ- επίπεδα αναπτύσσονται στο προτσές κυκλοφορίας και αναπαραγωγής, καθ’ όσον το

προτσές συσσώρευσης ανήκει στο προτσές παραγωγής κεφαλαίου, που είναι παντού και

πάνταγειωμένο.[4]

Εν τω ιστορικό γίγνεσθαι, στον ίδιο πραγματικό χρόνο, ο Λένιν είχε μέσα από τον

επαναστατικόυποκειμενισμόκαιτονεργατικόεμπειρισμόκατανοήσειτιςπρώτεςεκδηλώσεις

της εξωτερίκευσης αυτής της πρωτοφανέρωτης τότε λειτουργίας, συνδέοντας «τις μονοπωλιακέςαγορέςμετηνσυγκέντρωσητουτραπεζικούκεφαλαίου».[5]

Όμως,τομονοπώλιοδεναποτελείμιανέαδιαφορετικήποιότητα,αλλάεκφράζειμόνο

υψηλότερες και συχνά δυσθεώρητες οργανικές συνθέσεις κεφαλαίου, το ίδιο το προτσές

συσσώρευσηςκαιαναπαραγωγήςσευψηλότερεςκαιμεγαλύτερεςκλίμακεςκαισεμεγαλύτερο εύρος επέκτασης και αυτοπολλαπλασιασμού, καθώς και τα ντιλς μοιράσματος των πλανητικώναγορώνμεταξύτωνμεγάλωνεταιρειών.

Ήτοι,ηοντολογίατουκεφαλαίου,είτεαναλυθείσεένακλωστοϋφαντουργείοτηςΝέας

Ιωνίας, είτε στην Silicon Valley, μένει αμετάβλητος. Και τούτο διότι το κεφάλαιο παράγεται μόνοαπότηναφηρημένηεργασία,ηοποίαείναιτέτοια,εξαιτίαςτηςταυτολογικήςποιότητας, φύσης, χαρακτήρα της. Ήτοι είναι αφηρημένη και μένει ίδια είτε σε ένα οποιοδήποτε τραχύ κλωστοϋφαντουργείο,μηχανουργείο,συνεργείοκλπ,είτεστοπιοεξελιγμένοεργοστάσιο.Έτσι λοιπόν, το μονοπώλιο είναι κατηγορία δανεισμένη από αυτό που μετέπειτα κλήθηκε (μικρο/μακρο-)οικονομική, θεμελιωμένη πρωτίστως στα βιβλία του Άνταμ Σμιθ, και δεν ανήκειστιςέννοιεςτηςεργατικήςκριτικήςτηςπολιτικήςοικονομίας.

Επανερχόμενοςσταεπίτουπροκειμένουhotstakes,λέω:

Ώστε, τίθεται το ερώτημα, περί του αν ένα κράτος, το οποίο ενεπλάκη λόγω της

δυσκολίας και της αδυναμίας εκπλήρωσης των υποχρεώσεών του έναντι των διεθνών και

παγκόσμιωναγορών,καιέναντιτωνάλλωνκρατών,σεεμπόλεμεςκαταστάσεις,προκειμένου

να διεξάγει τους πολέμους του (κάτι που στον ίδιο χρόνο προϋποθέτει και συνεπάγεται την

συνέχιση της εντεινόμενης εμφάνισής του στις αγορές ως κατά fictio iuris αδιαίρετος

καπιταλιστής),θαπροσπαθήσειναμετατρέψειτηνφορολόγησησεγινόμενοκεφάλαιο.

Αυτό το υπονόησε εμμέσως πλην σαφώς ο Σισμοντί, όταν έγραψε ότι «το δημόσιο

ταμείοδενείναιτίποτεάλλοαπόφαντασιακόκεφάλαιο,τοοποίοαναπαριστάτηνμερίδατου

ετήσιου εισοδήματος το οποίο έχει τεθεί παράμερα, προκειμένου να αποπληρωθεί το

χρέος».[6]

Το παράδειγμα των δανείων, τα οποία το νεοπαγές ελληνικό κράτος έλαβε κατά την

διάρκειατουπολέμουτηςανεξαρτησίας,αλλάκαιμετά,είναιχαρακτηριστικότούτου.[7]Είναι

εύλογο, ότι ένας θεωρητικός του οικονομικού ρομαντισμού κατάφερε να το δει, προφανώς

επειδή μελετούσε τέτοιες περιπτώσεις ως τα προνομιακά πεδία των αντιλήψεων του

οικονομικού ρομαντισμού. Κάτι ανάλογο σε αρκετές περιπτώσεις αναφορικά με το σχέδιο

Μάρσαλ.[8]

Αναμφίβολα, αυτό, δηλαδή η πικρή για τις πλατιές μάζες επίγνωση, ότι όλο το

ρουσσοϊκό συμβόλαιο από την κρίση τη δεκαετίας του 1970 και εντεύθεν στηρίζεται πάνω

στην δημιουργία τεχνητού συστήματος εξαναγκασμένης επέκτασης του προτσές της αναπαραγωγής, φέρει ή εντείνει αυτό, το οποίο οι πολιτικοί επιστήμονες, οι εκλογολόγοι, οι

δημοσκόποι, οι καιροσκόποι, και οι επαγγελματίες της πολιτικής αποκαλούν κρίση εμπιστοσύνης,κρίσηεκπροσώπησης,πολιτικήαποστοίχισημαζώνκλπ. -Σαςκαλωσορίζουμεσταηλιόλουσταδικαστικάπρωινάτουφορολογικούκρατικού

1_ Το δικαίωμα στο χρήμα, επαύξηση νοημοσύνης, εξωτερικές σχέσεις

Διά των πρωτοβουλιών και των ενεργειών αυτών των κρατών, διαμορφώνεται ένα

οικουμενικό/παγκόσμιο δικαίωμα στο χρήμα. Και τούτο διότι το κάθε κράτος επιφυλάσσει

εαυτώταπρονόμιακαιτιςλειτουργίεςτηςοιονείανθρώπινηςδράσης,δηλαδήτηςδράσηςως αδιαίρετο,ωςάτομο.[9]

Με αυτόν τον τρόπο, σε όλα τα συστήματα ασφαλείας, τα οποία συγκροτούνται από κράτη και (δια-)κρατικούς οργανισμούς, εμφανίζονται φαινόμενα αναρχικού κατακερματισμού, εμφανίζεται αναρχία στις διεθνείς και στις διακρατικές σχέσεις: αυτό το οποίοέχειονομαστείνέο-μεσαιωνισμοςτωνδιεθνώνσχέσεων.[10]

Βραχυμεσοπρόθεσμη απάντηση σε αυτό δίνει η Αυστριακή Σχολή Οικονομικών και η θεωρίατηςανθρώπινηςδράσηςτουLudwigVonMises.[11]Πέρα,όμως,απόταοικονομικά,το παράδειγμα διακυβέρνησης της Θάτσερ ήταν η πρώτη τέτοια πολιτική, ειδικά, όπως

υλοποιήθηκεστονπόλεμοσταFalklands.

Στηνοπτικήμουπρόκειταιγιαένανκόμβο:

Πάρτεμιαχώρασυγκροτημένηεπίδεκαετίεςσεένασύστημαλαϊκιστικήςοικονομίας, μεμπόλικεςδόσειςρομαντισμούκαιφασιζόντωνωςανοιχτάφασιστικάχαρακτηριστικών,η

οποία προσφέρει υπηρεσίες, facilities, και άγνωστα ακόμα installations, σε αμετανόητους

καραβανικούςεθνικοσιαλιστικούςτύπους,οιοποίοιθέλουνρεβάνςγιατονΠΠΒ,ηοποίαστο

απόγειοτουεθνικιστικούτηςμεγαλείου,ένεκατωνποδοσφαιρικώντηςεπιτυχιών,τυγχάνει

ναδιακυβερνάταιστρατιωτικά,ηοποίαπροβαίνεισεκίνησηθερμοπολεμικήςσυνέχισηςτου

ΠΠΒ.

Στηναυστηρήοπτικήτηςεπιστήμηςτηςπολιτικήςοικονομίας,ηπολεμικοστρατιωτική

και εκδηλούμενη και στο επίπεδο των διεθνών και εξωτερικών σχέσεων νίκη της Μεγάλης

Βρετανίαςήτανηεπιτυχήςανακοπήτηςεκτενούςεμφάνισηςαυτήςτηςχώραςσταπεδίατων

αγορώνμεταπρονόμιατηςανθρώπινηςδράσης.Δενέχουνερευνηθείόλεςοιπαράμετροικαι

οι διαστάσεις αυτού του πολέμου.[12] Ίδιας ποιότητας στοχεύσεις είχε και η εκ μέρους της

Θάτσερ απαγόρευση των επιχειρήσεων των μυστικών υπηρεσιών στην Αγγλία, ανεξάρτητα

τουανήτοεπιβεβλημένηυπότακριτήριατηςαρχήςτηςαναλογικότητας.Αλλά,αυτόθαπρέπει

ναιδωθεί,σχεδόναποκλειστικάενταγμένοστηνταξικήπάλητηςΜεγάληςΒρετανίαςεκείνης τηςεποχής.

Σε κάθε περίπτωση, αυτό το σύστημα φιλελευθερισμού εχθρεύεται τον μηχανισμό:

επιβολή φόρων γεννάει γινόμενο κεφάλαιο γεννάει προσδοκία χρήματος γεννάει την

επανεμφάνισητουατομικούκράτουςστιςαγορές.

Ίδιεςστοχεύσειςθεραπεύεικαιοορντοφιλελευθερισμός.[13]Οορντοφιλελευθερισμός

σε αληθινά ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι αυτό, που τις τρέχει, αυτό που βλέποντας μέσα από

τηνκανονιστικήοπτικήτουτααποτελέσματακαιτιςσχέσεις(ανα)παραγωγής,προτείνει,και

αποφασίζειπερίτηςταχύτητας,μετηνοποίαθατρέχειτοόλοσύστημα.

Αλλά, σε κάθε περίπτωση το κεντρικό μονεταριστικό πρόβλημα παραμένει: η

ανθρώπινη δράση εμπλέκεται συνεχώς σε διαδικασίες γινόμενου κεφαλαίου, και μάλιστα

διαρκώς πάρα πολλά χαρτιά γινόμενου κεφαλαίου βρίσκονται σε χέρια πολλών ιδιωτών. Σε

αυτό το σημείο, εντοπίζεται η πιο οξυμένη συγχρονική δομική καπιταλιστική ιδεολογική

αντίφαση: στο ότι από την μια ευνοεί και ευαγγελίζει την ατομικοποίηση, την ανθρώπινη

δράση,αλλάαπότηνάλληοισυνέπειέςτηςεμφανίζονταιμπροστάτηςωςοισυνεχείςεφιάλτες, καιωςοιμεγάλοιπονοκέφαλοι.

Σε πρώτο χρόνο, το πλανητικό σύστημα δίνει πλανητική απάντηση μέσω της

ενεργοποίησηςτηςagencyαναφορικάμετιςκινησιολογίες,τιςσυμπεριφορές,τιςδιεκδικήσεις,

τιςπολιτικέςτωντάξεων. Ηagencyείναιη συνεκτικήδυναμικήπρώτατηςεργατικήςτάξης, και στη συνέχεια και των άλλων τάξεων. Είναι η συνειδητή δράση στο εύρος που η τάξη

αποκτάσυνειδητότηταεξαιτίαςακριβώςτηςταξικήςδράσης.

Τα σύνολα όλων αυτών των δραστηριοτήτων σχεδόν άμεσα συλλέγονται ως

πληροφορίες στο Σώμα της Γενικής Νοημοσύνης. Οι τυφλοπόντικες της επανάστασης, τα

σπουργίτιατηςεξέγερσης,τακοράκιατωναντεπιθέσεων,οικαθαρίστριεςτουπραγματικού,

ανεβάζουν τους ρυθμούς της συλλογής και διαβιβάσεων. Οι λεπτομερειακοί εργάτες καθώς

επισκοπούνταάμεσααποτελέσματατου

εβδομαδιαίουπροτσέςπαραγωγής,προκειμένουνα

κατανοήσουντιπαράγουν,εκλαμβάνουν-καιορθά,αυτάωςεργασίεςmasterofsciences,τα

αποτελέσματα της εργοστασιακής παραγωγής στο τρίμηνο ήδη κάπου μεταφράζονται σε

διδακτορικέςθέσειςφιλοσοφίας.Μεαυτόντοντρόποτοσύστημαπανεπιστημίωνσυνδέεται

αυτόνομα με την αυτονομία της υλικής παραγωγής, ήτοι αυτόνομα ως προς τα

ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια των αγορών. Ο συλλογικός εργάτης αναγιγνώσκει, εξηγεί, ερμηνεύειόλααυτάτααποτελέσματαωςγενικέςτάσειςτουπροτσέςωςόλο.ΟΕπιτυγχάνων

Μηχανικός/AdaptusMechanicusτεχνικοποιείκαιπαράγεισχέδια,διαγράμματα, υποδείγματα

καινόρμεςγιατηνυλικοποίησητωνροών,προςεπέκτασητουπροτσές.

Όλοαυτότροποποιεί,μεταβάλλειόλατασύνολατωνσχέσεων,χωρικά,περιφερειακά

διακρατικά,διεθνικά,πλανητικά,ώστεπλέονοεργάτηςπροβάλλειωςέναδιαφοροποιημένο υποκείμενο:νέεςυποκειμενικότητεςαναδύονται.

Το κάθε εθνικιστικά προσδιορισμένο σύστημα μέσα στην κρετινική μιζέρια του προβαίνει σε νέες εξουσιαστικές τεχνικές περιορισμών, καταστολής, επιχειρεί την «ιδεατοποίηση» (idealization), την καθυστέρηση των υλοποιήσεων όλων των αποτελεσμάτων, διότι αντιλαμβάνεται μέσα στην στενόχωρη αθλιότητά του, ότι ο κοινός πλούτοςτηςεργατικήςτάξηςαυξάνεται,εκτείνεται,πληθύνεται,εντείνεται.[14]

Αλλά, οι αυτοκρατορικοί μηχανισμοί έχουν ήδη διαπιστώσει ορατή και εμφανή

επαύξησητηςνοημοσύνηςσεόλαταεπίπεδα.Σεαυτότοσημείοηβιομηχανίαπαραγωγήςτου

εμπορεύματοςεργατικήδύναμηκλπ,ιδιοποιείταιμερίδιααπότηνεπαύξησητηςνοημοσύνης μεστόχοτηνμελλοντικήδιαμόρφωσητουεμπορεύματοςμετοοποίοασχολείται.[15]

Είναιτέτοιαηορμήκαιηδυναμικήαυτώντωνποιοτικώναλλαγών,ώστεπέρααπότις διεθνείς σχέσεις, ένα νέο επίπεδο ποιοτήτων αποκαλύπτεται: οι

εξωτερικές (external) σχέσεις.[16] Κατάτοκοινώςλεγόμενο,δενείναιστουςσκοπούςαυτούτουκειμένου,ναδώσειέναν περιεκτικό κλπ προσδιορισμό για το τι είναι εξωτερικές σχέσεις. Μπορεί να ειπωθεί ότι η ευρύτητά τους ξεκινά από τις επίσημες και ανεπίσημες έρευνες περί UFO και εξωγήινης

νοημοσύνης,[17] οργανώνεται κύρια γύρω από τις προσφυγικές και μεταναστευτικές μετακινήσεις,καιφτάνειέωςτηνέρευναμηχανώνκαιμηχανολογίαςπουδενείμαστεσίγουροι

ανέχουνπαραχθείαπόεμάς.Τακράτη,οιοργανισμοί,οικαπιταλιστικέςενώσειςκλπ,ζητούν καιφιλοδοξούντονέλεγχοαυτώντωνσχέσεωνκαισετελικήανάλυσητηνυπαγωγήτωνστο ίδιοτοκεφάλαιο.

Αλλά,ηίδιαηύπαρξήτωνείναιμιαυπονόμευσητωντυπικώνκαπιταλιστικώνσχέσεων

εξουσίας, σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε το γενικό καπιταλιστικό σύστημα προσπαθεί να τις μυστικοποιήσει,νατιςεσωτερικεύσει,νατιςεγγενεύσει,νατιςσυγγενεύσει.

Πάνω σε αυτό οικοδομείται η σχέση στο ανώτερο επίπεδο μεταξύ ιδεολογίας –

νοημοσύνηςοργανωμένηςσευπηρεσίες–κεφαλαίου.[18]

2_ Μερικά καθορισμένα συστήματα πολιτικής οικονομίας και κοσμικές τάξεις (world orders)

Ησύλληψηπερίκοσμικήςτάξηςανήκειστοκομμουνιστικόκίνημα,καιδηπροκύπτειαπότα

κείμενα,ειδικάτουΓκράμσι,στηνOrdineNuovo.Ηαλήθειαείναιότιστιςδεκαετίεςτου1960

και1970,οινέο-φασίστεςέκλεψανκαιτηνεμφάνισανωςδήθενδικήτους.

Από την άλλη, σε μια ιστορική προοπτική, στον ευρωπαϊκό χώρο και στην ευρύτερη

περιοχήτηςΜέσηςΑνατολής,ηστρατηγικήγιατηνδημιουργία“ordo”ξεκινάμετηνΠαπική

Επανάσταση του 11ου αιώνα και το αίτημα για την “ecclesia militans”. Στην μακραίωνη

πολιτικήθεωρίατουιταλικούχώρου,ηέννοιατηςκοσμικήςτάξηςπρέπειναγίνεικατανοητή ως η έκβαση των ανταγωνισμών, καθ’ ό διάστημα λαμβάνει σταθερά πολιτικά και νομικοθεσμικάχαρακτηριστικά.Είναιδηλαδήμιασταθερήκατάστασηδυναμικήςισορροπίας.

Σεέναπιοβαθύεπίπεδο,επ’αυτούανοίγειημεγάληδιερεύνησητηςσύμφωναμετον Τρόντιαυτονομίαςτουπολιτικού.[19]

Είναισίγουρο,ότιτοσχήμαβάση-εποικοδόμημαδενεπαρκείγιατηνόποιακατανόηση

καιεξήγηση.Αλλά,αυτόδενσημαίνειότιηαυτονομίατουπολιτικούφτάνειέωςτηνουτοπία τηςπλήρουςαποοικονομικοποίησήςτου.

Επομένως, για την εργατική κριτική, κάθε ordo στοιχίζεται, συνδέεται, (αντ)αποκρίνεται σε, και προκύπτει, απορρέει από δοσμένα μερικά συστήματα πολιτικής οικονομίας, ήτοισεκαιαπόμερικότητεςτουπροτσέςτηςπαραγωγήςκεφαλαίουωςόλο. Το προτσές δεν είναι αριστοτελικό αυτόματο, ούτε διεξάγεται, ούτε πραγματώνεται με αυτούς τους όρους, αλλά προϋποθέτει και συνεπάγεται την συνειδητή και εμπρόθετη δράση των

εμπλεκόμενων σε αυτό υποκειμένων. Αυτό σημαίνει ότι επιδέχεται και εντός του χωρούν

σχεδιασμοί,πρότζεκτς,πλάνα,νοηματοδοτήσειςκλπ.

Έτσι, η γεωπολιτική θεωρία, η θεωρία των διεθνών σχέσεων, και κατ’ εξοχήν η

στρατηγική σκέψη, ο στρατηγικός νους, συγκροτούν περιγραφές και θεωρητικά σύνολα για

τοπώςτασυστήματαπολιτικήςοικονομίαςεκφράζονταικαιπροωθούνταιστρατηγικά.

Δενήτανποτέ,ούτεείναι,ούτεθαείναικαθήκοντηςεργατικήςκριτικήςωςτέτοιαςνα

κάνειαυτό,χωρίςαυτόνασημαίνει,ότιδενλαμβάνειαυτάσοβαράυπ’όψη.Στομέτρο,όμως, κατά το οποίο η κάθε στρατηγική αφορά την πολιτική οικονομία, αποτελεί αντικείμενο της

εργατικήςκριτικής.

Επομένως, μπορούν να ξεχωρισθούν η ευρωατλαντική στρατηγική, η ευρασιατική

στρατηγική,τοβόρειοπέρασμα,τοοποίοεφάπτεταιτωνδύοπρώτων,καιηστρατηγικήτης

ανοιχτής κοινωνίας. Δεν πρόκειται για παγκόσμιες συνομωσίες, ούτε για πρότζεκτ των (υπερ-)ελίτ κλπ, ούτε για a priori αλληλοαποκλειόμενα, αλλά για πραγματικές και ενεργείς

κινήσεις,οιοποίεςτείνουνμεαντιφατικούςσυχνάτρόπουςκαιμεθόδους,στηνδιαμόρφωση

καισυγκρότησήτουςσεσυστήματαπολιτικήςοικονομίας.

3_ H θεωρία των κρίσεων περί του γινόμενου κεφαλαίου

Τακριτικάρεύματαμέσαστηνοικονομικήεπιστήμηείναιτέτοια,διότιθέτουνστοεπίκεντρο

τις οικονομικές κρίσεις. Η κρίση του 2008 είχε ως αποτέλεσμα ανάμεσα στα άλλα μια

πλημμυρίδα λαϊκών πολεμικών εις βάρος του χρηματιστικού, του χρηματιστηριακού, του

καζινικού κλπ κεφαλαίου. Όλες αυτές οι αντιλήψεις λίγο έως πολύ συνδέονται με

αντιιμπεριαλιστικές θεωρίες εξάρτησης. Γράψαμε τότε περί αυτών. Εδώ, όμως, θέλω να

αναδείξωτιςεπιστημονικέςεύστοχεςκριτικέςστογινόμενοκεφάλαιο.

Στην ίσως πιο διεισδυτική και συστηματική από αυτές, η Rebecca Carson αποδεικνύει

τηνσύνδεσητωνμηχανισμώντου γινόμενου κεφαλαίουμετηνεπανεμφάνισηεμπρόσωπων

μορφώνιδιοκτημοσύνης,καισυμβάλλειστηνανάδειξητηςδιάκρισηςμεταξύεμπρόσωπουκαι

απρόσωπου.[20]ΟιίδιεςοινομοθεσίεςτηςΕΕκαιτουΗΒπερίαντιμετώπισηςκαιεξάλειψης

τηςσύγχρονηςσκλαβιάςεπιβεβαιώνουντιςθέσειςτης.[21]

ΟShimshonBichlerκαιοJonathanNitzanσεμιακαθαράwildcatκριτικήτεκμηριώνουν

τις συνδέσεις μεταξύ των μηχανισμών εμφάνισης και διαχείρισης του γινόμενου κεφαλαίου, της κυρίαρχης ιδεολογίας και του κεφαλαίου ως σχέσης εξουσίας, κάνοντας εμφανώς

προφητικάλόγογιατοναλγόριθμοτουκαπιταλιστικούτρόπουεξουσίας.[22]

Αντιθέτως,οMichaelHudsonσεμιααπόπειρακριτικήςτηςκριτικής,στηριζόμενοςπάνω σε μια λήψη ζητουμένου, ξεκινάει από την ιδεολογία, κάνοντας μια γύρα γύρω από αυτήν, προκειμένουναεπιστρέψειστουςκόλπουςτης.[23]

Ο Μichael Perleman επιχειρεί την ανασυγκρότηση μιας συστημ(ατ)ικής κριτικής

θεωρίαςτουγινόμενουκεφαλαίου,καιεπομένωςτοκείμενότουείναιαπαραίτητο.[24]

Επίσης,αδιαμφισβήτητα,οΓιάννηςΜηλιόςσεπρόσφατηδημοσίευσήτουυπονοείτην

πιο κρίσιμη, αλλά αφανή διάσταση του ζητήματος του γινόμενου κεφαλαίου, αυτήν του χρόνου.[25]

Είναιευτύχημα,τοότιυπόρρητααποδέχεταικεντρικέςυποθέσειςτουεπιταχυντισμού, ακόμηκιαυτούτοοποίοειρωνικά(αυτό)αποκαλείται«rightwingmarxism».Αυτόσημαίνειότι

είναι η ίδια η πραγματική κίνηση προς τα μπρος …, και η οποία εξωθεί στοχαστές, διανοούμενους,δασκάλουςνααποκοπούναπότονιδεολογικισμό,καιαπότουςδυϊσμούς.

Εν τούτοις, και σε αυτό, το γινόμενο κεφάλαιο αναλύεται ως τίνι τρόπω κομμάτι της

χρηματιστικής (finance), και όχι ως κάτι, το οποίο (κατά λογική συνέπεια) προηγείται της

δράσηςτουχρηματοθετικούκαιτοκοφόρουκεφαλαίου,ήοργανώνεταικαικινείταισεάλλο

χρόνο,καθ’όσοντογινόμενοκεφάλαιοείναιτέτοιο,επειδήπροκύπτεικατάτηνδιαίρεσητου

κέρδουςσετόκοκαικέρδοςτουεγχειρήματος.

Σχολικόπαράδειγμα:κάποιοςαποφασίζειναμηνπληρώσειμετρητά,αλλάναεκδώσει

μεταχρονολογημένηεπιταγήγιαναεξοφλήσειτηναπαίτησηενόςπρομηθευτήτου,καιτούτο

διότιθέλει,αςπούμε,ναπάειπαίξειτζόγοήνακάνειέναακριβόδώροστηνερωμένητου.Η

μεταχρονολογημένη επιταγή είναι per se γινόμενο κεφάλαιο. Ο κομιστής και δικαιούχος της δεν θα την μεταβιβάσει, οπισθογραφώντας την, αλλά θα την εμφανίσει στην τράπεζα προς πληρωμή.Δενθαυπάρχειυπόλοιπο,διότιοεκδότηςτηςεπιταγήςστοιχημάτισεήήλπισεμέσα

του, ότι ο υπέρ ου η έκδοση θα την οπισθογραφούσε, και έτσι θα σφραγισθεί. Μετά, αν ο

εκδότηςτηςεπιταγής,θέλεινασυνεχίσειναέχειεγχείρημα,θαπάειστηντράπεζαήσεκάποιον χρηματοδανειστή, ή σε κάποιο ενεχυροδανειστήριο, ώστε να ζητήσει δάνειο, πίστωση, προκειμένουνααποπληρώσειτονδικαιούχοτηςεπιταγήςπρομηθευτήτου.

Σε αυτήν την τυπική περίπτωση, το γινόμενο κεφάλαιο εμφανίσθηκε μέσα στην εσωτερικότητα της επιχείρησης, ή μέσα στον βιοτικό κύκλο του αδιαίρετου καπιταλιστή, εμπόρουκλπ,καθώςτοκέρδοςδιασπάταισεαυτόπουπρέπειναπληρωθείγιατόκο,καισε αυτόπουτουμένειστηντσέπη,ήτοισεκέρδοςτουεγχειρήματός.Τοτοκοφόροκεφάλαιο,στην

περίπτωσηαυτήμετηνθεσμικότητατηςτράπεζας,εμφανίζεται,αφούτογινόμενοκεφάλαιο εξαντλήσει τα μέσα για να πληρωθεί, για να γίνει χρήμα. Εδώ δεν πρόκειται για λήψη

ζητουμένου αλλά για την εμπορική πραγματικότητα μιας κανονικά οργανωμένης

κεφαλαιακήςχώρας.

Επομένως, το γινόμενο κεφάλαιο αφορά την εσωτερικότητα, τον έκαστο ατομικό

καπιταλιστικόχαρακτήρα,τοπώςλειτουργείοκάθεαδιαίρετοςκαπιταλιστήςωςβεμπερικός

στερεότυπος. Από την σκοπιά της τράπεζας είναι μόνο μια διαδικασία αξιολόγησης της

αξιοπιστίαςκαιτουαξιόχρεου.

Έτσι, το γινόμενο κεφάλαιο ουδέν ρυθμιστικό ρόλο παίζει, αλλά, όπως λέει ο

μονεταρισμόςκαιηΣχολήτουΣικάγο,μάλλονείναιαυτόπουπροκαλείταμπερδέματακαιτις αρρυθμίες.

Αλλά, έχει μια ευεργετική επίδραση: φανερώνει την ανάγκη για παραγωγή

διαφοροποιημένωνχρόνων,κάτιτοοποίοθέλονταςκαιμηβάζειμπροςτηνεπιτάχυνση.[26]

Και από την άλλη, καθώς διαγιγνώσκει ο Μηλιός, εξωθεί την χρηματιστική σε ρυθμίσεις, επομένωςεπιτελείρόλοστηνανασυγκρότηση του

κεφαλαίουωςεξουσίας. Έτσι, βασισμένο,

καιπάνωστηνκίνησητουγινόμενουκεφαλαίου,τοτοκοφόροκεφάλαιοόλοκαιπιοέντονα

εμφανίζεταικαιαναπτύσσεταιωςηεξωτερίκευσητωνσχέσεωντουκεφαλαίου.

Συμπερασματικά, το γινόμενο κεφάλαιο εμπλέκεται σε διαδικασίες παραγωγής

μελλοντικότητας.

Επιτρέψτεμαςναεπιστρέψουμεστοωςάνωπαράδειγμα:Οεκδότηςυπόσχεται:πάρε την επιταγή και θα πληρωθείς τότε. Αν στην στιγμή, κατά την οποία δίνει την επιταγή, δεν

υπάρχειεπαρκέςυπόλοιποστοντραπεζικότουλογαριασμό,τότεθαπρέπειμέχριναέλθειη

ημερομηνίαπληρωμής,νασχισθείναβρειχρήματα,δηλαδήναοργανώσεικαιναδιευθύνειτην

παραγωγήκαιτηνπαροχήυπηρεσιών τουεγχειρήματόςμετέτοιοτρόπο, ναεξαντλήσειτην καπατσοσύνη του και την επιτηδειότητά του, ώστε να είναι εμπρόθεσμος στην ημερομηνία εμφάνισης της επιταγής στην τράπεζα, δηλαδή κατά την ημερομηνία αυτή να υπάρχει το απαιτούμενοχρηματικόυπόλοιποστοντραπεζικότουλογαριασμό.Ανστοενδιάμεσοχρονικό διάστημα η επιταγή αλλάξει χέρια, δηλαδή αν ο δικαιούχος της την μεταβιβάσει σε τρίτον, οπισθογραφώντας την, τότε αρχίζει να αναπτύσσεται το τεχνητό σύστημα επέκτασης του προτσέςαναπαραγωγής.Κιανστοτέλος,κατόπινκάποιωνμεταβιβάσεωναπόχέρισεχέρι,η επιταγήσφραγισθεί,τότεηαξίωσηθαγίνειαναδρομικάέντοκη,επομένωςθαέχειπροκύψει καιγινόμενοςτόκος.

Αναλογισθείτε πόσο όλο αυτό υπερμεγενθύνεται στις περιπτώσεις μετοχών, ομολογιών,ήακόμαπιοπολύστιςπεριπτώσειςκατάτιςοποίεςκάποιοικάνουνμπίζνεςμέσω δοσίματοςπροφορικώνυποσχέσεων.

Αν θέλετε, το παράδειγμα μπορεί να έχει πιο ενδιαφέρουσα πλοκή και τροπή: αν

τελικός κομιστής δεν εμφανίσει την επιταγή για σφράγιση, και παρέλθει η προθεσμία

παραγραφής της αξίωσής του, και μετά το πέρας, δημιουργηθεί νέα ενοχική αξίωση με

σύμβαση αφηρημένης αναγνώρισης χρέους (βλ. άρθρο 873 Αστικού Κώδικα). Σε αυτό, ο

χάρτινοςτίτλοςγινόμενουκεφαλαίουμεταμορφώνεταιμεδιαφορετικότεχνητότρόπο.

Έτσι, το γινόμενο κεφάλαιο, φτιάχνεται (και εδώ έγκειται η τεχνητότητά του, artificiality),μέσααπότοαμήν,μέσααπότοfiat,μέσααπότογενηθήτω.

Ώστε, σε κάθε περίπτωση μπορεί να ειπωθεί, ότι το γινόμενο κεφάλαιο ξεκινά και

τελειώνειστοθα…

4_ Φιλοσοφία περί γινομενικότητας

Φιλοσοφικά,τογινόμενοκεφάλαιομπορείναιδωθείωςάπειρασυμβεβηκότα(accidentalia), ή ως αναπαραστάσεις (Vorstellungen) του πραγματικού κεφαλαίου, αν και σε αυτήν την

περίπτωσηηχρήσητουόρουεκφράσεις,μουκάνειπιοδόκιμη. Ωστόσο, επειδή στον Χέγκελ η αναπαράσταση προϋποθέτει την ύπαρξη

πνεύματος/φάσματος (geist), εν τέλει ο όρος εκφράσεις είναι πιο δόκιμος, καθ’ όσον το γινόμενο κεφάλαιο (Fiktitionalität) εκφράζει πραγματικό κεφάλαιο (Realität) το οποίο παράγεται, όντας μεταμόρφωση του κεφαλαίου παραγωγής (Materialität), καθώς

μεταμορφώνεταισεεμπορευματικόκεφάλαιο.

Επομένως, μπορεί να ειπωθεί ότι το γινόμενο κεφάλαιο διαθέτει έναν αριστοτελικό

χαρακτήρα,ήμπορείναεννοιολογηθείφιλοσοφικάμέσααπόαριστοτελικέςκατηγορίες.

Ανθέλουμε,όμως,νατεθείτοενλόγωζήτημαμεμεγαλύτερηακρίβεια(accuracy)και

ευστοχία, πρέπει να ειπωθεί ότι οντολογικά το γινόμενο κεφάλαιο εμφανίζεται ως

συμβεβηκότα,καισύμφωναμετηναρχαίασκέψηδιαθέτειδαιμονικούςχαρακτήρες.

Μια από τις ελεγείες του Θεόγνιδος του Μεγαρέως (6ος αιώνας) κάνει λόγο για

αξιόπιστουςάνδρεςοιοποίοιαξίζουνσεαργυρόκαιχρυσό,αξιόπιστοισεχαλεπάεγχειρήματα, τουςοποίουςτοκέρδοςδενοδηγείσεαισχράεγχειρήματα.

«Πιστὸςἀνὴρχρυσοῦτεκαὶἀργύρουἀντερύσασθαι

ἄξιοςἐνχαλεπῆι,Κύρνε,διχοστασίηι.

Παύρουςεὑρήσεις,Πολυπαΐδη,ἄνδραςἑταίρους

πιστοὺςἐνχαλεποῖςπρήγμασιγινομένους,

οἵτινεςἂντολμῶιενὁμόφροναθυμὸνἔχοντες

ἶσοντῶνἀγαθῶντῶντεκακῶνμετέχειν.

Τούτουςοὔχ’εὕροιςδιζήμενοςοὐδ'ἐπὶπάντας

ἀνθρώπους,οὓςναῦςμὴμίαπάνταςἄγοι,

οἷσινἐπὶγλώσσηιτεκαὶὀφθαλμοῖσινἔπεστιν

αἰδώς,οὐδ'αἰσχρὸνχρῆμ’ἔπικέρδοςἄγει».[27]

Στον Ηράκλειτο ΗΘΟΣ ΑΝΘΡΩΠΩ ΔΑΙΜΩΝ, ήτοι ο δαίμων είναι ο ηθικός καθορισμός

μίαςεκάστηςτωνυποκειμενικοτήτων.ΣτηνδαιμονολογίατουΕμπεδοκλή,οιδαίμονες,όντες

μακραίωνοι, αλλάόχιαιώνιοι, αποκτούνκοσμολογικά, αλλάουδέποτεοντολογικά(δενείναι

δυνάμεις)χαρακτηριστικά,καθώςαπορρέουναπότηνδιαλεκτικήφιλότηταςκαινείκους.[28]

“αὐτὰρἐπεὶκατὰμεῖζονἐμίσγετοδαίμονιδαίμων, ταῦτατεσυμπίπτεσκον,ὅπῃσυνέκυρσενἕκαστα,

ἄλλατεπρὸςτοῖςπολλὰδιηνεκῆἐξεγένοντο”[29]

Ησύμμειξηκαιηανάμειξητωνδαιμόνων,τωνδαιμονικώνστοιχείων,εξάγειπολλά,ήτοι πολλά, των οποίων δεν είναι δυνατός a priori ο καθορισμός και ο προσδιορισμός των, επομένωςεδώεισάγεταιμιαδυναμικήσυμβεβηκότος.

Λαμβανομένωνυπ’όψηόλωντωνανωτέρω,δενείναιτυχαίοότι,οΧάιντεγκερκατάτις

διαλέξεις του στο 1921-1922 στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ, για τον Αριστοτέλη, εστιάζοντας σε φαινομενολογικά θέματα, αφιερώνει το τρίτο μέρος της στην γινόμενη/γεγονοτική(factical)ζωή.[30]

Στον Χάιντεγκερ, η factical ζωή είναι η ζωή ως τέτοια, η οποία επιδέχεται εμμενούς ερμηνείας.

Στην ερευνώμενη περίπτωση

γίνεταικατανοητόκατάτηνδιάσπαση

κέρδοςσετόκοκαικέρδοςτουεγχειρήματος.Είναι

αυτήηδιάσπασηπουκαθορίζειτοεπίπεδοεμμένειάςτου,καιόχισεπρώτοχρόνοηαπόπειρα ανεύρεσηςσυνδέσεωνστουπερ-,καθ'όσοναυτήηεργασίαέρχεταιμετά.Επομένως,ηκριτική ανάλυσητουγινόμενουκεφαλαίου,πιοπολύαπόταάλλα,είναι,όπωςτοθέτειοΧαίντεγκερ, «συγκεκριμένοέργο»,«concretum».

Στηνσυνέχειατηςδιάλεξης,αποδίδονταςτοναριστοτελικόοπτιμισμόπερίανθρώπου ως ζώου έλλογου, ταυτίζει την ζωή με το εἶναι, και έτσι λέει ότι η ζωή μπορεί να κατηγοριοποιηθεί,καιαπότηνέρευνάτηςπαράγονταινέεςκατηγορίες.

Κατά τον Χάιντεγκερ, ο ορθολογισμός αυτής της γινόμενης/γεγονοτικής ζωής συνίσταταιστοότιψάχνειναβρειτηνeasiness,δηλαδήτηναριστοτελικήμεσότητα.Έτσι,μια από τις κατηγορικές εμπροθετότητες/τάσεις (intentiones) αυτής της ζωής είναι το να

παραδίδεσαι.[31] Σε αυτό το σημείο, οι ροές, οι διαδρομές του γινόμενου κεφαλαίου

αυτό σημαίνει (και ορθά), ότι το γινόμενο κεφάλαιο

του

αναβαθμίζονταιστονίδιοτονοντολογικόρουν,καιέτσιταεμπλεκόμεναυποκείμενα,γιανα

το πω πιο συγκεκριμένα τα αντισυμβαλλόμενα μέρη, τα ανταλλασσόμενα υποκείμενα,

αυτοπαραδίδονται,όπωςέχειαναλύσειοΓκέοργκΛούκατς,παραδίδονταιστονοδοστρωτήρα

τηςπραγμοποίησης.

Κρατώντας αυτά, μπορούμε να προχωρήσουμε την διερεύνησή μας, κάνοντας μια

στάση στον Jeremy Bentham και στα έργα του περί των γινόμενων/φτιαχτών οντοτήτων (fictitiousentities).[32]Πρόκειταιγιαοντότητεςκαιονόματα/ουσιαστικά(nomina)σταοποία

ηπραγματικότηταδεννοείταινααποδοθεί.

Έτσι, επιστρέφουμε στις διακρίσεις υλικότητα / πραγμότητα / έκφραση –

γινομενικότητα, γεγονοτικότητα. Εδώ, δεν πρόκειται μόνο για κάτι εννοιολογικό, αλλά για

κάτι που έχει να κάνει με διακριτά επίπεδα εμμένειας, με διακριτές χωρικότητες. Αυτή η δυναμική φανερώνεται μέσα από το προτσές ως όλο, ήτοι η μέσω του αφανισμού της

απόστασης, οιονεί καταργηση της συγχρονικότητας. Μ’ αυτόν τον τρόπο το γινόμενο

κεφάλαιο (στην οπτική του συλλογικού εργάτη) εργαλειοποιείται στο όλο προτσές, συμβάλλονταςστοναφανισμό,στονεκμηδενισμότωναποστάσεων.

5_ Από το εμπρόσωπο και το απρόσωπο, στο ανθρώπινο και στο μη ανθρώπινο

Άρα,ηκίνησηκαιτοσύστηματουγινόμενουκεφαλαίουέχειμιαπολύισχυρήπραγμοποιητική

λογική και διαδικασία. Αυτό το οποίο απέδειξε η Rebeca Carson ως διαλεκτική μεταξύ του

εμπρόσωπουκαιαπρόσωπου.Καισωστά:

Διότι στο προτσές της παραγωγής αντιπαρατίθενται πάντα εμπρόσωπα, ενσώματα

υποκείμενα, ενώ στο σύστημα τεχνητής επέκτασης του προτσές αναπαραγωγής χάρτινες

αποφάσεις, αξιώσεις και απαιτήσεις: είναι ένας χαρτοπόλεμος: χάρτινες μορφές

διαμεσολάβησης διπλά, τριπλά και βάλε νεκρής εργασίας, επειδή όλες αυτές οι χάρτινες

διαταγές και αξιώσεις πάντα αποτιμώνται σε χρήμα, ώστε εξ αιτίας αυτού στην γενικότητά

τηςηυλικήπαραγωγήέρχεταισεόλοκαιπιοέντονηκαιοξυμένηαντίθεσηπροςτιςκοινωνικές τηςμορφές.

Πάλι στο θεωρησιακό (speculative) επίπεδο, με όλα αυτά, καταπώς λέει ο Reza Negasterani,οδεύουμεσεμιαμηανθρώπινη(inhuman)εννοιολόγησητουκαπιταλισμού.[33]

Αυτό οφείλεται στο ότι ως εργατικά

υποκείμενα αρνητικού από την μια διαχωριζόμαστε(μεσχίζο-τρόπους)απότοπροτσέςκυκλοφορίαςκαιαναπαραγωγής,παρότι στον ίδιο χρόνο είμαστε μέσα στο προτσές της παραγωγής, και από την άλλη στο ότι

επιδιώκουμε όλο και πιο πολύ να προσεγγίσουμε τις οπτικές του συλλογικού εργάτη, αναζητώνταςτιςστρατηγικέςμας.

Έτσι,ηκοινωνικήπρακτικήσυνεχίζειναεκδηλώνεταικαιναεξωτερικεύεταιπροςτους

τρίτουςανθρώπινα,αλλάτοαίτημαγιαχειραφέτησηαποκτάόλοκαιπιοπολύμηανθρώπινο χαρακτήρα,

[1]ΠαράβαλεDigesta,47.12.3.5,Ulpianus25aded.praet.:“Divushadrianusrescriptopoenam statuit quadraginta aureorum in eos qui in civitate sepeliunt, quam fisco inferri iussit, et in magistratuseademquipassisunt,etlocumpublicariiussitetcorpustransferri.quidtamen,si lexmunicipalispermittatincivitatesepeliri?postrescriptaprincipaliaanabhocdiscessumsit, videbimus,quiageneraliasuntrescriptaetoportetimperialiastatutasuamvimoptinereetin omnilocovalere”(TheDivineHadrian,byaRescript,fixedapenaltyoffortyaureiagainstthose whoburieddeadbodiesincities,andheorderedthepenaltytobepaidtotheTreasury.Healso directedthesamepenaltytobeinflictedagainstmagistrateswhosufferedthistobedone;and orderedtheplacetobesoldbyauction,andthebodytoberemoved.Butwhatifthemunicipal law permits burial in acity? Let us see whether this right has been annulled by the Imperial Rescripts,forthereasonthatRescriptsareofgeneralapplication.TheImperialRescriptsmust be enforced and are valid everywhere),καιοπ., 49.14.3.11: “Callistratus 3 d. i. fisci. Deferre autemsenemocogitur, quodthensaurum invenerit, nisiexeothensauroparsfiscodebeatur. quiautem,cuminlocofiscithensauruminvenerit,partemadfiscumpertinentemsuppresserit, totum cum altero tanto cogitur solvere”, https://droitromain.univ-grenoblealpes.fr/Anglica/D49_Scott.htm#XIV

[2]Βλ.DavidRicardo,OnthePrinciplesofPoliticalEconomyandTaxation,1817(thirdedition 1821),BatocheBooks,Kitchener,Ontario,2001,p.104

[3] Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Grundlinien der Philosophie des Rechts, (Naturrecht und Staatswissenschaft im Grundrisse. Zum Gebrauch für seine Vorlesungen), Dritter Teil. Die Sittlichkeit,DritterAbschnitt.DerStaat,B.DasäußereStaatsrecht,333,334,απόσπασμα

[4]Βλ. Michael Hardt, Antonio Negri, Empire, Part 3, Intermezzo/Counter-Empire, 3.1 The LimitsofImperialism,HarvardUniversityPress,Cambridge,Massachusetts,London,England, 2000,pp.221-239.

[5]

εκδόσειςΠρογκρές,Μόσχα,1984.

καθ’όσονοιίδιεςοιcyborgιδιότητεςκαιικανότητέςμας,όσοπροσεγγίζουντην οπτικήτουσυλλογικούεργάτη,αντιτίθενταιστιςμηχανές.

Βλ. Λένιν,

με τη γελοιογραφία του μαρξισμού και τον

οικονομισμό»,

Σχετικά

«ιμπεριαλιστικό

[6]Βλ.Sismondi,Nouveauxprincipes[Secondeédition,Paris,1827],II,p.230

[7] Βλ. ενδεικτική βιβλιογραφία για τους δανεισμούς

https://www.finances1821.eu/bibliography/

[8] Ενδεικτικά βλ. Συλλογικό, Ανασυγκρότηση και Διαίρεση της Ευρώπης, εκδ.

Πατάκης,Αθήνα,2011,B.Sweet-Escott,Greece,APoliticalandEconomicSurvey,1939–1953, RoyalInstituteofInternationalAffairs,London1954,DiomedesPsilos&RichardM.Westebbe, Report No. 10 Public International Developments Financing in Greece (Columbia University School of Law, New York September 1964,Ν.∆της6Μαίου1946

‘περίρυθµίσεως

,AidtoGreeceandTurkey,AcollectionofStatePapers(BulletinSupplementMay 4, 1947, Department of State publication 2802), Second Report to Congress on Assistance to Greece and Turkey. (Department of State, publication 3035 Economic Cooperation Series 3, releasedFebruary1948,MichaelHogan,(1982).“TheSearchforaCreativePeace:TheUnited States,EuropeanUnityandtheOriginsoftheMarshallPlan.”DiplomaticHistoryVI:267-285. Michael Hogan, “American Marshall Planers and the Search for a European Neocaspitalism.”

AmericanHistoricalReview90,(1985February),DBarbezat,"TheMarshallPlanandtheOrigin of the OEEC. Explorations in OEEC History, edited by O. H. S. Richard Griffiths, Paris: Organization for Economic Cooperation Development (Washington, DC OECD Washington Center, 1997). S. Jackson, “Prologue to the Marshall Plan: The Origins of the American Commitment for a European Recovery Program” Journal of American History ( 65, March 1979),ΑπόστολοςΒετσόπουλος,ΗΕλλάδακαιτοΣχέδιοΜάρσαλ.Η μεταπολεμική ανασυγκρότησητηςελληνικήςοικονομίας,εκδ.Gutenberg,Αθήνα,Ιούνιος2007.

[9] Βλ.Nick Land, The Right to Money (#1), (#2),στοXenosystems, Fragments,

https://www.youtube.com/watch?v=GKDQgLITuTA&list=PL1a38XXThqSZ6zVZYefs72vdfiq79 Qvwv&index=72,

https://www.youtube.com/watch?v=ojIEeFX3Bjw&list=PL1a38XXThqSZ6zVZYefs72vdfiq79Q vwv&index=77

[10] Βλ.

https://en.wikipedia.org/wiki/Neo-medievalism, https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1354066101007004004, https://ecpr.eu/Events/Event/PaperDetails/57408,https://www.jstor.org/stable/24357500

[11] Βλ.

https://en.wikipedia.org/wiki/Human_Action,

https://en.wikipedia.org/wiki/Austrian_School,

https://en.wikipedia.org/wiki/Ludwig_von_Mises

ζητηµάτωνεντηεκτελέσειτωνσυµβάσεωνδανείωνδιατηνανασυγκρότησ η

Χώρας

της

[12]ΠαράβαλεLauraLinfordWilliams,MalvinasMyths,FalklandsFictions:CulturalResponses to War from Both Sides of the Atlantic, Florida State University Libraries, A Dissertation submitted to the Interdisciplinary Program in the Humanities in partial fulfillment of the requirementsforthedegreeofDoctorofPhilosophy,DegreeAwarded:,SpringSemester,2005.

[13]Βλ. https://ecfr.eu/article/commentary_the_long_shadow_of_ordoliberalism/, Peter Triantafillou,Neoliberaltaxationregimesandthearticulationofsovereignstatepower,Journal ofPoliticalPowerVolume14,2021-Issue3,pp.409-424,JonathanWhite,BetweenRulesand Discretion: Thoughts on Ordo-Liberalism, LEQS Paper No. 126/2017, November 2017, Knoll, Lisa,SustainableMarketsandtheState:Taxation,Cap-and-Trade,Pay-for-Success,andNudging, HistoricalSocialResearch,44(2019)1,p.231-257,RichardWagner,TheTaxStateasSourceof Perpetual Crisis, in The Oxford Handbook of Austrian Economics, Edited by: Christopher J. CoyneandPeterBoettke,Nov2015.

[14]Βλ.interaliaMichaelHardt,TheCommoninCommunism

[15] Βλ.

https://www.sarajevomag.net/cyborg/issues/22/i22_p17_mind2.html,

https://www.sarajevomag.net/cyborg/issues/22/i22_p61_dawn.html,

https://www.sarajevomag.net/cyborg/issues/20/i20_p35_bio.html,

https://www.sarajevomag.net/cyborg/issues/20/i20_p47_dna1.html,

https://www.sarajevomag.net/cyborg/issues/20/i20_p65_dna3.html,

https://www.sarajevomag.net/cyborg/issues/14/i14_p51_dna.html,

https://www.sarajevomag.net/cyborg/issues/15/i15_p29_neuroeng.html

[16]Ενδεικτικάβλ. Edmund H. Hollands, The Externality of Relations, The Journal of Philosophy, Psychology and Scientific Methods, Vol. 11, No. 17 (Aug. 13, 1914), pp. 463-470, Mark H. Bickhard, Some Notes on Internal and External Relations and Representation, Otto Holman,ForeignPolicyTheoriesandtheExternalRelationsoftheEuropeanUnion:Factorsand Actors, Published online by Cambridge University Press: 21 November 2020, Jakub Mácha, Wittgenstein on Internal and External Relations : Tracing All the Connections, Londýn, Velká

Británie:Bloomsbury(2015)

[17] Βλ.

https://sgp.fas.org/library/ciaufo.html, https://eu.usatoday.com/story/news/nation/2021/07/26/search-for-ufos-and-alien-life-tobe-led-by-harvard-university/8091998002/, https://theconversation.com/us-intelligencereport-on-ufos-no-aliens-but-government-transparency-and-desire-for-better-data-mightbring-science-to-the-ufo-world-163059

[18]Βλ. Ideology, Intelligence, and Capital: An Interview with Nick Land, https://vastabrupt.com/2018/08/15/ideology-intelligence-and-capital-nick-land/

[19]Βλ. Mario Tronti, The Autonomy of the Political (1972),διαθέσιμοσεhttps://viewpointmag.com/2020/02/26/the-autonomy-of-thepolitical/, Joseph van der Naald, Mario Tronti and the Autonomy of the Political, http://www.telospress.com/mario-tronti-and-the-autonomy-of-the-political/

[20]Βλ. Rebbeca Carson, Fictitious Capital and the Re-emergence of Personal Forms of Domination, Continental Thought and Theory, A Journal of Intellectual Freedom, Volume 1, Issue4:150yearsofCapital

[21] Βλ. https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2015/30/contents/enacted, https://ec.europa.eu/anti-trafficking/eu-anti-trafficking-directive-201136eu_el

[22]Βλ.ShimshonBichlerandJonathanNitzan,SystemicFear,ModernFinanceandtheFuture ofCapitalism,JerusalemandMontreal,July2010.

[23]Βλ.MichaelHudson,FromMarxtoGoldmanSachs:TheFictionsofFictitiousCapital,and theFinancializationofIndustry,Critique,Vol.38,No.3,August2010,pp.419-444.

[24]Βλ.MichaelPerelman,FictitiousCapitalandtheCrisisTheory,2008

[25]Βλ.JohnMilios,Value,FictitiousCapitalandFinance,TheTimelessofKarlMarx’sCapital, Filozofskivestnik,VolumeXL,Number3,2019,111–131

[26]Βλ.NickLand,Teleoplexy,NotesonAcceleration,2014.

[27]https://www.loebclassics.com/view/theognis-elegiac_poems/1999/pb_LCL258.185.xml

[28] Βλ. Μιχαλής Χονδροκούκης, Δαίμων και Κόσμος, Η Ενότητα Εσχατολογίας και

Κοσμολογίας στο Έργο του Εμπεδοκλή, Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο

Θεσσαλονίκης,ΦιλοσοφικήΣχολή,ΤμήμαΦιλοσοφίακαιΠαιδαγωγικής,ΤομέαςΦιλοσοφίας, Θεσσαλονίκη2020.Εμπειρικά,τονααποτολμήσεικαιναδιεξάγεικάποιοςμιατέτοιαέρευνα, σημαίνει, ότι τουλάχιστον είναι ατρόμητος. Ωστόσο στην οπτική μου, στον Εμπεδοκλή δεν μπορούμε να ανεύρουμε μετατροπές των δαιμόνων σε οντολογικούς φορείς, αλλά είναι από

την αρχή έως το τέλος συνδεδεμένοι με την κοσμολογία. Έτσι, εδώ τίθεται το ζήτημα της

διαφοράςμεταξύοντολογίαςκαικοσμολογίας.Τοκριτήριοείναιτιμπορείναυπάρξειχωρίςτο

άλλο.Απόένασημείοθέασης,ηκοσμολογίαείναιμοναδολογικά,καιεννεαδολογικάαπορροή

της οντολογίας. Ηράκλειτος μπορεί να υπάρξει, χωρίς Ησίοδο, αλλά όχι Ησίοδος, χωρίς τον πρώτο. Από την άλλη, αν στον Εμπεδοκλή υφίσταται ενότητα μεταξύ κοσμολογίας και

εσχατολογίας (αρχή, η οποία γενικά αποτελεί γνωστικιστικό μοτίβο: το γνωστικιστικό φίδι, το οποίο κουλουριάζεται, προκειμένου να δαγκώσει την ουρά του, σημαίνοντας στον ίδιο πραγματικόχρόνοτοκοσμικότέλοςκαιτηνκοσμικήαρχήριζωμένασεένασημείο.Παράβαλε https://vastabrupt.com/2018/08/07/time-war-briefing-for-neolemurian-agents/), αυτή

θεμελιώνονταιοικόσμοι,οναυτόνομοπροςαυτούς.

[29]Στοοπ.σ.191

[30]Βλ. Martin Heidegger, Phenomenological Interpretations of Aristotle, Initiation into Phenomenological Research, translated by Richard Rojcewicz, Indiana University Press, Bloomington and Indianapolis, 2001, Thomas J. Sheehan, Heidegger’s Interpretation of Aristotle: Dynamis and Ereignis, Septemper 19 1977, Thomas Kalary, Heidegger’s Aristotle Interpretationof1922anditssignificanceforhisfundamentalontology

[31]ΑντιπαράβαλετονλόγοτουΟυίνστονΤσόρτσιλ(4/6/1940),μετηνκαταληκτικήφράση, weshallneversurrender!,https://www.youtube.com/watch?v=s_LncVnecLA

[32] Βλ. Jeremy Bentham, A Fragment on Ontology (Illustrated), www.WealthOfNation.com, 6/1/2015,EssayonLogic,www.WealthOfNation.com,6/2/2015,VitalyOgleznev,БЕНТАМОБ ОПРЕДЕЛЕНИИВЫМЫШЛЕННЫХСУЩНОСТЕЙИКАТЕГОРИЯХАРИСТОТЕЛЯ,BENTHAM ON DEFINITION OF FICTITIOUS ENTITIES AND ON ARISTOTLE’S PREDICAMENTS, Работа

выполнена при финансовой поддержке Совета по грантам Президента РФ (проект № МД-1530.2018.6)

[33]Βλ. Reza Negasterani, Drafting the Inhuman: Conjectures on Capitalism and Organic Necrocracy, in Levi R. Bryant, Nick Srnicek & Graham Harman (eds.), The Speculative Turn: ContinentalMaterialismandRealism,2011,pp.182-201.

[1]Οterminus(όρος) ή τοnomen “fictitious” στην ελληνόφωνη μετάφραση του Κεφαλαίου, Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας (η οποία έγινε από τα ρωσικά και όχι από τα πρωτότυπα χειρόγραφα,ήαπότιςπρώτεςεκδόσειςσταγερμανικά)τουΠ.Μαυρομάττη(δημοσιευθείσα απότοεκδοτικότουΚΚΕ,καιγι’αυτόέχειτονχαρακτήρατηςμόνηςεπίσημηςμετάφρασης) (βλ.https://www.komep.gr/m-article/NEES-PERIPETEIES-TOY-KEFALAIOY-STINELLADA/,http://www.theseis.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1376&Ite mid=29,https://www.eprologos.gr/%CE%BF%CE%B9-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CF%86%CF%81%CE %AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%83%CF%84% CE%BF-%CE%BA%CE%B5%CF%86%CE%AC%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF-%CF%8 4%CE%BF%CF%85/,https://coghnorti.wordpress.com/txts/kapital-translations/, https://parallhlografos.wordpress.com/2010/03/10/631/)

τουκυκλικούχρόνου.Σεκάθεπερίπτωση,ενπροκειμένω χρήσιμηκαιωφέλιμηθαήτανηεφαρμογήτηςδιάκρισηςμεταξύπράγματοςκαθ’εαυτούκαι

ου η

είναι αυτό επί του οποίου

υφίσταταιμόνοκατάτηναντίληψη

δι’ εαυτού. Μ’ αυτόν τον τρόπο, το εἶναι (εξ

οντολογία)

έχει αποδοθεί ως «πλασματικό κεφάλαιο». Αλλά, στο πρωτότυπο ο συγκεκριμένος όρος ή το όνομα είναι ληφθείς από το

λεξιλόγιο του αγγλικού ωφελιμισμού, το οποίο παραπέμπει ευθέως στο λεξιλόγιο του

υστερομεσαιωνικού αγγλικού ευφυούς σχολαστικισμού, τον χρησιμοποιεί δε εκτεταμένα

οJohnDunsScotusστα γραπτά του περί της “ususpauper”. Επομένως, η μετάφραση στα

ελληνικά ως τέτοια θα πρέπει να τα λάβει αυτά σοβαρά υπ’ όψη. Έτσι τοfictitiousστον

μεσαίωνα συνδέεται, όπως και όλοι οιterminiτου σχολαστικισμού, με

τηνVulgata(βλ.Genesis,Ι.3“dixitque Deus fiat lux et facta est lux”,στηνπρωτύτερημετάφραση

τωνO΄το ίδιο απόσπασμα έχει ως εξής: “καὶεἶπενὁΘεός·γενηθήτωφῶς·καὶἐγένετοφῶς”).

Ήτοι, στηνVulgataχρησιμοποιείται η ρίζα από τοfictio, για να αποδώσει την ρίζα από το

γεννᾶσθαιτηςμετάφρασηςτωνO΄.Δενείμαιφιλόλογος,ούτεέχωμπενγιαμινικάκαθήκοντα

μεταφραστή. Από την άλλη, η έρευνα και η διανοητική και ερευνητική διατριβή στην

μεσαιωνική φιλοσοφία και ιστορία έχει προαναγγελθεί στο πρωτότυπο της Die deutsche Ideologie.KritikderneuestendeutschenPhilosophieinihrenRepräsentantenFeuerbach,B.B auerundStirnerunddesdeutschenSozialismusin seinen verschiedenen Propheten, στο

απόσπασμα όπου ο αγγλικός ευφυής σχολαστικισμός του 13ουαιώνα εκλαμβάνεται

ως βασικήπηγήτουευφυούςυλισμού.Τοπαρόνκείμενοείναικείμενοκριτικήςτηςπολιτικής

οικονομίαςκαιγραψίματοςτουκεφαλαίου.Επομένως,ημεταφραστικήαυτήεπιλογήέχεινα

κάνειμετηνίδιατηνμέθοδοτηςκριτικήςτηςπολιτικήςοικονομίας,όπωςέχειαναλυθείστους

προλόγους των πρώτων εκδόσεων, και σε σύγχρονα δημοσιευθέντα έργα. Το πλασματικό

κεφάλαιο (αν υπάρχει) στην πραγματικότητα του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου, στην

οπτικήμου,αλλάκαιεμπειρικά,μπορείναεντοπισθείόχικατάτηνδιάσπασητουκέρδουςσε

τόκο και σε κέρδος του εγχειρήματος (όπου εμφανίζεται τοfictitiousκεφάλαιο), αλλά στα

σημεία και στις διαδικασίες σύζευξης μεταξύ του ούτω καλούμενου

«περιπετειώδους»(venture)κεφαλαίου (για το οποίο έχω γράψει σε δημοσιευθέν έργο), και

τουχρηματοθετικούκεφαλαίου,ειδικάόπωςκινείταικαιαναπτύσσεταισταχρηματιστήρια.

Αποτελεί δηλαδή ένα σχετικά νέο φαινόμενο σε μια δοσμένη βαθμίδα ανάπτυξης των

παραγωγικών δυνάμεων της κοινωνικής εργασίας. Αυτό μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μιαςεπόμενηςέρευνας.ΣεκάθεπερίπτωσησέβομαιτηνμετάφρασητουΠ.Μαυρομμάτη.Στον

οικιακόχώρο,όπουκατοικώ,έχωμόνοαυτή,καιείναισίγουροότιοιόποιεςαστοχίεςείχαννα κάνουνμετιςαντικειμενικέςδυσκολίεςτηςταξικήςπάληςτότε,μετηνσφοδρήδιαπάληστο

εσωτερικό του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, και με τις συνθήκες της βαθιάς και βαριάςπαρανομίας.

ΞΑΝΑ? MΙΑ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ ΓΚΡΑΜΣΙ

I. Oαριστερός γαλλογερμανικός νεοεγελιανισμός είναι πολιτικά και εγκεφαλικά νεκρός, και

δενπροβλέπεταινααναστηθεί.Οικρίσεις,τιςοποίεςφιλοδοξούσεναεπιβάλεισεάλλους,του γύρισανμπούμερανγκ.Τοκενόθακαλυφθεί,ακόμακαιμεαριστοτελικούςτρόπους.

Το πολιτικό κίνημα της ευρωπαϊκής εργατικής τάξης δεν μπορεί, παρά να

ανασυγκροτηθεί, αφού πρώτα ξεμπερδέψει με τους καθαρούς, πραγματικούς, αστικούς, συνθετικούςσοσιαλισμούς.Στονίδιοχρόνο,οπροοδευτικόςμητροπολιτισμόςτηςευρύτερης

Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής πρέπει να ξεμπερδέψει με τις αυταπάτες και τις

ψευδαισθήσεις,πουοιαγίεςοικογένειεςενέσπειρανστοεσωτερικότου. Αλλά, δεν ανήκει στην δουλειά μου, να προτείνω σημεία εξόδου. Μπορώ απλά να

αναδείξω από το σημείο θέασης της εργατικής κριτικής αυτά που εμφανίζονται εντός του

προτσέςωςιδεολογικοποιημένακαιμυστικοποιημένα.Ούτεαπότηνάλλη,είναικάτιπουτο

βλέπωμετοντρόποτουΛένιν,δηλαδήντεκαισώνεικομματικάκαικαταληψιακά,καιδενμε αφοράκάτιτέτοιο.Επομένως,πρέπειναξεκαθαρισθεί:

Όσοιμένουνστηνστατικότητατωνκειμένωνκαιτωνρηθέντων,ταοποίακάποτεείχαν αξία χρήσης, διότι σε αυτά ήταν εντοπίσιμες πολιτικές και κινηματικές δυναμικές, μεταφυσικοποιώντας τα, δεν θα βρουν χώρο, τουλάχιστον στον χώρο μας. Προσέτι, οι επιβαλλόμενοι αποκλεισμοί από την βιοπολιτική (δηλαδή οι αποκλεισμοί μας από τον αισθητικό, σεξουαλικό, ψηφιοσαρκικό πλούτο που εμείς οι ίδιοι ως αυτόνομοι εργάτες, παράγουμε,διοχετεύονταςτηνεργασίαμαςστασώματατηςΓενικήςΝοημοσύνης),οιοποίοι μόνοστόχοέχουντηνένταξήμαςστηνθανατοπολιτική(δηλαδήηπροσπάθειαυποδούλωσης

καιεξανδραποδισμούμας,διότιαυτόςείναιοστόχοςτων,στοόνομαπάντα…τωντεχνώνκαι των φιλοθέαμων δημοσίων), όσο άθλιοι κι αν είναι, δεν αποτελούν δικαιολογία για να μην συνεχίσουμε να γράφουμε με συστηματικό τρόπο, να σκεφτόμαστε πάντα διεθνιστικά, να δρούμεπαντού,όπουτοεπιτάσσουντασυμφέροντατηςτάξηςμας.

Είναι αλήθεια ότι, πριν κάμποσα χρόνια, από διάφορα ερεθίσματα, έκανα μιαmarginalκαταστασιακήέρευνατουΓκράμσικαιτουμεσοπολεμικούPCI.Αυτόαφενόςείχε να κάνει με την προσπάθεια σχεδίασης και παραγωγής μιας νέας αρχιτεκτονικής της

ΕργατικήςΑυτονομίας,πρόσδοσηςμεγαλύτερηςαποτελεσματικότηταςκαιεπιδραστικότητας, και αφετέρου με μια προσπάθεια χύτευσης μαχητικών στρατηγικών και πρακτικών καταπολέμησης του σύγχρονου φασισμού, ανεξαρτήτως του προσωπείου υπό το οποίο εμφανίζεται.

Εν τούτοις, εδώ δεν θα πω, όσον αφορά τοPCI, από τότε που πήρε τα ηνία ο Τολιάτι, ούτε είναι κυρίως δική μου δουλειά. Θα εστιάσω σε μια κριτική κατανόηση κεντρικών

στοιχείωναπότονπλούτοτωνΤετραδίωνΦυλακήςτουΓκράμσι.

ΙΙ. Η θεωρία του Γκράμσι δεν μπορείprimafacieνα κατανοηθεί με τα αυστηρά κριτήρια της

ταξικής πολιτικής οικονομίας. Προκύπτει απ’ όλα τα κείμενά του, ότι θεωρεί πως το

οικονομικό στην κορύφωση της ταξικής πάλης, στις στιγμές της επαναστατικής ρήξης, υποτάσσεται στο πολιτικό. Αυτό κρατάει από τον θωμιστικό πολιτικό σχολαστικισμό, και

χαρακτηρίζει την πολιτική κουλτούρα της ιταλικής αριστεράς, ίδιον του μεσογειακού

βιταλισμού και βολουνταρισμού. Συνδεδεμένη με αυτό είναι και η αντίληψη περί

οργανικότητας: τα στοιχεία του οικονομικού οργανικοποιούνται εντός των

πολιτικώνcorporum.Αλλά,ηαποκοπήαπότονσχολαστικισμό,δηλαδήαπότηνοργανικότητα

της σχολαστικής ιντελιγκέντσιας, επιτευχθείσα στα χρόνια των προλεταριακών

συμβουλιακών απεργιών, κυοφόρησε το Βαλτερικό Jetztzeit, το συνιδιοποιημένο εξεγερτικά

θεολογικόnuncstans,τοαναρχικoκαταστασιακό“hereandnow”[1]

Προσέτι,οιεφαρμογέςτηςθεωρίαςτουστηναισθητικήκαιστιςκαλέςτέχνεςείναιμόνο μιαπλευρότητα(sideness)αυτής.Δενμπορείναγίνεικατανοητήστοσύνολότης,ανδενγίνει αντιληπτή η επιχειρησιακότητα (operationality) της στρατηγικής του θεωρίας. Επομένως, ο Γκράμσι δεν απευθύνεται τόσο σε κουλτουριάρηδες, αλλά πρωτίστως σε στρατηγικούς, επιχειρησιακούς, επιτελικούς νόες, σε υποκείμενα της πράξης που αποζητούν και δρουν

εμπρόθεταγιατιςταξικέςκαιπολιτικέςνίκες.

ΙΙΙ. Στην προοπτική της,η σκέψη του Γκράμσιαποτυπώνει όχι

τονparexcellenceκαισαροπαπισμό, και σε καμία περίπτωση τον βοναπαρτισμό, αλλά έναν

διεθνιστικόπρακτικόΓουελφισμόπουέχειμητροπολιτικήποιότητα,ώστεημελλοντικότητα

αυτήςτηςεννοιολόγησηςτροχιοδεικτείπροςενώσειςκαιδίκτυαπόλεων –κρατών,ταοποία

σε αυτήν την περίπτωση συνιστούν την εξωτερικότητα, και η σύνδεση με τις συγκροτήσεις

των κέντρων (που αντικαθιστούν τις παπικές έδρες, και εδώ συνίσταται ο Γουελφισμός), μάλλον (rather) αποδίδει την εσωτερικότητα αυτής της ποιότητας. Ο Γουελφισμός του εξασφαλίζειτηνηγεμονικότητατηςστρατηγικήςτου:οιχώροιτωνδιαθετουσώνκρατικότητα πόλεωνσεσύνδεσημετακέντρατηςταξικήςπολιτικήςοικονομίας.

Σεαυτότοinpotentiaσύστημα,λόγωακριβώςαυτώντωνποιοτικώνχαρακτηριστικών, ηόποιααυτοκρατορικήπεριεχομενικότηταδιασφαλίζεταιαπότοίδιοτοinpotentiaσύστημα, και όχι από τοsacrumromanumimperium, το οποίο στην Γουελφική αντίληψη, είναι αυτό, στην αντίθεση, προς το οποίο συγκροτείται η ιταλική πολιτική τάξη. Επομένως, σε κάθε

100

περίπτωσημεταξύιταλικήςπολιτικήςτάξηςκαι“sacrumromanumimperium”υπάρχεισχέση ανταγωνιστική.

Εξαιτίαςαυτού,ξεκίνησεοόχιμόνοκατ’αναγκαιότητα,αλλάκατάνομοτέλειαεπιλεγείς

διαχωρισμόςαπότοPCIστιςαρχέςτηςδεκαετίαςτου1960.OΤρόντι,αξιοποιώνταςτονΒόλπε, συνέλαβε το πρόβλημα πολιτικοθεωρητικά και κομματικά, και το έθεσε με την μεγαλύτερη

ευκρίνεια. Στους ίδιους χρόνους ο Παντσιέρι και ο Αλκουάτι το ερεύνησαν στο επίπεδο της

εργοστασιακήςπαραγωγήςκαιτωνπρολεταριακώνκαιπληβειακώνβίων:Τοτότεεγχείρημα

τουPCIνα εκφράσει την ιταλική πολιτική τάξη, εξόκειλε στον γνωστό ευρωκομμουνιστικό

πατριωτισμό, και αργότερα στις αντεπαναστατικές συμπεριφορές, και εν τέλει

στιςκατασταλτικομπατσέικεςαθλιότητεςτου κάθεCallogerισμού, πουσυχνάφτάνουνμέχρι τοσημείοτηςφρίκης.Όμως,αυτάείναιγνωστάπεπραγμένα,γιαταοποίαουδόλωςευθύνεται

ο ίδιος ο Γκράμσι, αλλά αρχικά η ηλιθιοσταλινικότητα τουPCI, επιβληθείσα διά της κατασυκοφάντησηςτουΜπορντίγκα.

ΙV. Τα παραπάνω έχουν κυρίως ιστορική αξία. Αυτό που έχει ωφελιμότητα και αξία χρήσης, είναι να ξεκαθαρίσουμε κριτικά τον θεωρητικό και γνωσιακό πλούτο του Γκράμσι από τον ρεφορμισμό,καιαπόαυτόπουοίδιοςεννοούσεωςμεταμορφισμό.

Στιςμέρεςμαςομεταμορφισμόςδυστυχώςέχειμηχανοποιηθεί,ήτοιδενμένειμόνοστο επίπεδο της υποκριτικής, αλλά έχει μηχανουργία, και έτσι ο σύγχρονος φασισμός αποκτά πολλά πρόσωπα και μορφές, ώστε έχειmultiformistμηχανουργία, επιθυμώντας πάντα την

φυγήπροςτοιστoρικορομαντικό,ανόχιατοπικό,παρελθόν.

Το ξεκαθάρισμα από τον ρεφορμισμό σημαίνει στην περίπτωση του Γκράμσι, και πιο

πολύ στις περιπτώσεις όσων αναφέρονται σε αυτόν, να δοκιμάσουν να παράξουν και να οργανώσουνπραγματικάκομμουνικήεμπειρίαμετουςόρουςτηςΔιεθνούςΈνωσηςΕργατών.

Τα αποτελέσματα είναι οικτρά, αλλά τουλάχιστον θα συνειδητοποιήσουν τί σημαίνει αυτό που με άνεση κατηγορούν οι ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες, και συγκεκριμένα οι

Σπαρτακιστές,τοΕργατικόΚόμμα,ήτοιγιαναδούμετίπροϋποθέτεικαιτίσυνεπάγεταιστους

δοσμένουςσυσχετισμούςοεργατικόςρεφορμισμόςμέσασταεργοστάσια.

Συνολικότερα,ορεφορμισμός(κατηγορίατηνοποίαεπινόησανοισοσιαλδημοκράτες)

έχειαλλοιωθεί:ενώ,ότανεμφανίσθηκεστουςκόλπουςτωνσοσιαλδημοκρατών,προσέβλεπε προςτοκράτος,τατελευταίαέτηπροσβλέπεισταπολιτικάκόμματα.Τοζήτημαπουτίθεται, είναι,ανόντωςυφίσταταιρεφορμισμός,όπωςέλεγανοισοσιαλδημοκράτες.Εντέλει,αυτήη κατηγορίαδενείναιένακαναλιζάρισματηςίδιαςτηςταξικήςπάλης,πουχρησιμοποιηθήκεαπό τιςΔιεθνείςτωνσοσιαλδημοκρατικώνκαιστηνσυνέχειατωνκομμουνιστικώνκομμάτων;Αν

101

η εργατική τάξη δι’ εαυτή σε μια δοσμένη χρονική περίοδο θέσει ως στόχο την αλλαγή ενός

θεσμού, ενός νόμου, του συσχετισμού ισχύος κάπου μερικά, έχει ρεφορμιστική στρατηγική; Τελικά,δικαιώνεταιμέσααπότιςίδιεςτιςφωτιέςτωνσυγκρούσεωντηςπάληςτωντάξεων,η

γραμμή του Τρόντι ότι η κάθε πολιτική στρατηγική ανήκει στην εργατική τάξη, οι πολιτικές

τακτικέςσταπολιτικάκόμματα.Όποιοςθέτειζήτημαρεφορμισμού,είναιεπειδήβρίσκεταιο

ίδιος μέσα στους θεσμούς κάποιου Burgerlijke Staat, αδυνατεί να πράξει επαναστατικά και

ριζοσπαστικά,καιαντιμετωπίζειρικαρντιανέςδυσκολίες.

Θαπρέπει,όμως,σεκάθεπερίπτωσηναξεκαθαρισθείκαικάτιακόμη,καιαυτόαφορά

τον ουμανισμό, τον οποίο ο ίδιος ο Γκράμσι έθετε σε διάστιξη προς τον ιστορικισμό. Αν και

βλέπωότιστηνπερίπτωσήτουηπροτίμησήτουπάειπροςτονιστορικισμό.

ΔενυπάρχεινεαρόςκαιύστεροςΓκράμσι.Τοαυτόισχύειγιαοποιονδήποτε.Καιτούτο

διότι στο επίπεδο της υποκειμενικότητας και της προσωπικότητας (όπως αποδεικνύει ο

βρετανικόςνομιναλισμός)ηζωήενόςεκάστου,ωςβιολογικάορισμένοπροτσές, είναιπάντα

κάτι ενιαίο. Κάποιος πρέπει να σκέφτεται εντελώς αφαιρετικά, ή να θεωρεί ότι ηcloudή

ηdigitaldatatheoryείναιηtheoryofeverything,προκειμένουνανομίζειότιδήθενυπάρχουν

οντολογικές τομές στην ζωή τίνος ως βιολογικό προτσές. Τα υποκείμενα ξεχνάνε και ξαναθυμούνται εαυτά μέσα στο κοινωνικό, αναπτύσσουν και βελτιώνουν εαυτά μέσα στο

προτσέςτης(ανα)παραγωγής.Οπαλαιοντικός,dna-ικάπροσδιορισμένοςhomoωςτέτοιοςδεν

μπορείναγίνειcyborgωςτέτοιο,τοrobotωςτέτοιοδενμπορείναγίνειcyborgωςτέτοιο.

Ουδείςmenschως τέτοιος μπορεί να γίνειanderemenschως τέτοιος. Το μερικά

(partially) καθορισμένο υποκείμενο, το οποίο μπορεί να επιτελέσει ή να υποκριθεί κάτι που

δενείναι, είναιμόνοτουποκείμενοτουθεάτρουκαιτουθεάματοςαντίστοιχα.Επομένωςτο

είναι,τοSein,ηοντολογίατουκάθευποκειμένουείναιδιαλεκτικήκαθοριζόμενηαπότοίδιοτο

προτσέςτηςπαραγωγής.

Λόγω αυτής της εννοιολόγησης, ο Γκράμσι είναι ο θεωρητικός της ηγεμονίας της

δυτικής κουλτούρας, και γι’ αυτό συνεπής στον Χέγκελ. Όσες δυνάμεις πάνε οπουδήποτε να

εφαρμόσουντηνθεωρίατουΓκράμσι,ταζητήματακαιταερωτήματατηςδυτικήςκουλτούρας

θααναδυθούν.Ώστεπροκαλείεντύπωσητοπώςδυτικάιστορικάυποκείμεναεπίσηςελαφρά

τη καρδία διακηρύσσουν ρήξεις από την Δύση, εννοούμενη ως πολιτισμό, και ουδόλως γεωγραφικά.

V. Αυτόπουχρήζειιδιαίτερηςανάδειξης,είναιημητροπολητικότητατηςθεωρίαςτου,απότην στιγμήπουοιεφαρμογέςτηςθεωρίαςτουστιςστρατιωτικέςκαιπολεμικέςυποθέσειςέχουν αναλυθεί.

Πάλι, το κλειδί σε αυτό, είναι η ηγεμονία της δυτικής κουλτούρας η οποία αποκτά

παραγωγικό περιεχόμενο στο μέτρο που συνδέεται με το πώς αναλύει ο Κατσιάρι την

102

μητρόποληωςτηνγενικήμορφήυποτιθέμενηαπότοπροτσέςελλογοποίησης(rationalization)

τωνκοινωνικώνσχέσεων,ανκαιηανάλυσήτουΚατσιάριείναιπιοσφαιρικήκαικριτική,καθ’

όσοναναδεικνύειτονκαθοριστικόρόλοτονοποίοεπιτελείτοχρήμα.[2]

Στο Αμερικανισμός και Φορντισμός έχει ένα κεφάλαιο με τίτλο Η Ελλογοποίηση της

ΔημογραφικήςΣύνθεσηςτηςΕυρώπης. Συνδέειέτσιτονβιομηχανικόμετασχηματισμόμετις

ίδιες τις μεταμορφώσεις των υποκειμένων που αποτελούν τον πληθυσμό της Ευρώπης, ως

απάντησησταμεταναστευτικάρεύματα,στιςαλλοιώσειςτωνγηγενώνπληθυσμών,ωςεπίσης

σε προβλήματα δημόσιας υγείας. Πίσω από αυτό φανερώνεται το ζήτημα που ο

μητροπολιτισμός θέτει, της αντίθεσης μεταξύ πόλης και χωριού. Άλλωστε, οι αυτόνομοι

αρχιτέκτονεςΚατσιάρι,Αγκάμπεντεκμηριώνουνκαιαποδεικνύουντηνμητρόποληωςσύνολο

χώρων εντός των οποίων αναπτύσσονται μορφές ζωής και ύπαρξης. Προσέτι, ο Γκράμσι

αναλύειστοπροτσέςελλογοποίησηςστηνΑμερικήτονσχεδιασμόενόςνέουτύπουανθρώπου προσαρμοσμένουστοννέοτύποεργασίαςκαιπαραγωγικούπροτσές.

Απ’τηνάλλητοπώςαναλύειοΓκράμσιτηνηγεμονίατηςδυτικήςκουλτούραςπάνωσε

όλητηνπαγκόσμιακουλτούρα,είναιεπίτουπρακτέουμιααπότιςπρώτεςσφυρηλατήσειςτης έννοιας τουtechnologicalsingularity[3]Ήτοι, εδώ η πολιτισμική κριτική είναι άμεσα

συνδεδεμένη με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, με την επαναστατικοποίηση των παραγωγικώνδυνάμεων.

[1]Βλ.https://libcom.org/library/here-now-magazine

[2]Βλ.MassimoCacciari,ArchitectureandNihilism:OnthePhilosophyofModernArchitecture, Yale University,1993(pp.3-23)

[3]Βλ.ΑντόνιοΓκράμσι,ΙστορικόςΥλισμός,ΤετράδιατηςΦυλακής,μτφ.ΤίτοςΜυλωνόπουλος, εκδ.Οδυσσέας,σ.146-148.

103