DEMOCRAT Vol. LXIV, Issue on. II

MINSAN SA KABILANG DAKO Pagbalik-tanaw sa Minsang Pagsikat ng Araw sa Gitna ng Unos

FEATURES

DEMOCRAT

3 Du30 @ 100 4 #OBOSEN 5 Sampung Sugat 6 Fair and Square 7 Ang Probinsyana 14 Minsan sa Kabilang Dako 28 Habang Wala Pa Sila

THE INDEPENDENT STUDENT-MAGAZINE OF THE UNIVERSITY OF NUEVA CACERES

EDITORIAL BOARD, STAFF, & APPRENTICES 2016-2017 Editor-in-Chief Juvin M. Durante Associate Editor Ruby Jane L. Bandola Managing Editor Gabrielle D. Fullante Assistant Managing Editor Maryvil O. Rebancos News Editor Catherine Bena T. Ollete

DEVCOMM

OPINIONS & EDITORIAL

8 Katapatan sa Sinilangang Bayan

Features Editor Charlene Kris A. Borbe

Points of You 9 Humans of UNC Tatsulok 10 Follow Your Instincts 11 Relax! It’s Correlation 12 Here Comes the Sun 13 Byline 16

Sports Editor Matthew L. Loresto Arts Director Mark John M. Coloquit Circulation Manager Noli G. Ama Apprentices Precious Kacy D. Faraon Ma. Hazel I. Agapito Catherine C. Buena Trisha Mae F. Job Nichole Rae A. Dizon Anna Marie B. Morcilla Joshua James R. Diño Eugene S. San Jose Michael Jefferson Caligan Emilaine Ann A. Cabral Johnell B. Cabusas Sonny A. Millares

LAMPOON

17 Tingog kan Unibersidad Obal

NEWS

18 Lakbayan ‘16, nanawagan para sa pansariling pagpapasya, kapayapaan FSOFS pilots Inter-OFS parts 1,2 19 ‘Hero’s Burial’ para kay FM, kinundina Women’s Congress addresses Female Youth issues 20 UP Profs talk on PH Cultural Performance Naguenians convene to discuss Federalism PAASA Inc. sponsors 7th IYF 21 EA alumnus ranks 6th, 9th in nat’l board exams Jacob, ginawaran ng NCCA Writer’s Prize 22 UNC DS aces in Roco Cup X UNCeans, nakibahagi sa Penafrañcia Fiesta

Technical Advisers Shirley A. Genio Ruby L. Bandola Member College Editors Guild of the Philippines (CEGP) Bicol Association of Campus Journalists (BASCAJ) Office Address Right Wing, UNC Sports Palace, University of Nueva Caceres, Naga City, Camarines Sur, Philippines

SPORTS

24 Some Queens are Kings 25 UNC Pep Squad garners at Milo Cheerdance ‘16 Greyhounds, pasok pa rin sa Intercollegiate Basketall Semis

ON THE COVER

“Hanggang nananatili tayong nagtatampisaw sa tabi ng dalampasigan at hindi sumusuong sa hampas ng mga alon, hindi natin matatanaw ang mundong nag-aabang sa kabilang dako kung saan naro’n ang papalubog na araw sa pagitan ng dalawang bundok.”

WORDS BY DEBBIE C. DELATADO PHOTO BY JOHNELL CABUSAS COVER DESIGN BY JUVIN M. DURANTE

LITERATURE 26 Ang Kagawad

DU30

1

FEATURE DEMOCRAT

@

BY TRISHA MAE F. JOB

DAY 0

‘Drug Protecting Ring’ Generals

First Executive Order

In his speech during the 69th anniversary of the Philippine Air Force on July 5, he announced five top police generals who were allegedly involved in illegal drug trade. These accused officials are the following: (1) former Philippine National Police (PNP) Deputy Director General Marcelo Garbo, Jr.; (2) Vicente Loot, who retired from PNP and is now the mayor of Daanbantayan, Cebu; (3) former director of the Police Regional Office 6 Bernardo Diaz; (4) former director of Quezon City Police District Office Edgardo Tinio; and (5) Joel Pagdilao, former director of the National Capital Region Police Office.

President Duterte signed his first Executive Order on July 4. Entitled “Re-engineering the Office of the President Towards Greater Responsiveness to the Attainment of Development Goals,” the President allowed Cabinet Secretary Leoncio Evasco, Jr. to oversee 12 national government agencies in coming up with a set of programs to reduce both the incidence and magnitude of poverty in our country.

FOI Executive Order

War Ceasefire

On July 23, President Duterte signed an executive order for the implementation of the Freedom of Information (FOI) which mandates full public disclosure of all offices under the executive branch and mandates transparency in government agencies by making available details of government transactions and documents. However, the EO only covers the agencies and departments under the Executive branch, and, thus cannot cover requests for information under the legislative and judicial branches of government, and even independent constitutional commissions.

In accordance with his desire to end the waging war against the citizens of this republic, Duterte declared a ceasefire on July 25 with the Communist Party of the Philippines (CCP) and its armed wing, the New People’s Army (NPA). He also ordered the Armed Forces of the Philippines and the PNP to abide by the ceasefire declaration. The president said that his “regret” for the country was that talks should have been done a long time ago since there were lives that have been lost in government and the other side. But, after the CPP-NPA failed his deadline to make their own declaration, Duterte lifts the unilateral ceasefire and placed troops on high alert on July 30.

8888 Hotline

Hero’s Burial for FM

“For those who have valid reasons to complain against corruption, the gates of Malacañan are open,” another words for real of Duterte when his administration launched a 24-hour complaint office on August 1.

This is open to the public through a nationwide hotline, 8888, in order to give Filipinos a direct link to Malacañan Palace for complaints and concerns about government agencies and changed the nationwide emergency telephone number from 117 to 911 which directs citizens who call 911 to be connected to the Presidential Action Center (PACE).

On August 14, about thousands of people gather at Rizal Park protesting the burial of the former President Ferdinand Marcos scheduled for September 18 at the Libingan ng mga Bayani (LNMB).

The president defended as he reasoned out that he is allowing Marcos burial at LNMB for it is the law and that the late president may not be a hero but he was a soldier and a president. Duterte also added that he swore an oath to defend and enforce the country’s laws – and that is what he is doing for allowing a hero’s burial for Marcos.

Duterte vs De Lima

Ceasefire Restoration

President’s Humor

State of Emergency

During the PNP’s 115th service anniversary in Camp Crame on August 17, the President had made it obvious through his hints that he was referring to Senator Leila De Lima about her being involved in the drug trade in the New Bilibid Prison when he chastised a “senator” for “complaining” about the ongoing campaign against illegal drugs.

The President also turned personal against the senator, accusing her of having a “driver and lover” who accepted drug money from “Muntinlupa.” He was referring to money from drug lords at the National Bilibid Prisons.

Second chance accorded, Duterte has restored the unilateral ceasefire with the communist rebels on August 21. According to a statement from Chief Peace Adviser Jesus Dureza, the duration of the ceasefire will last for as long as necessary to bring peace in the land and also in order to provide an enabling environment for the success of the peace negotiations. The government’s announcement comes a day after the CPP-NPA declared a 7-day unilateral ceasefire effective until 11:59 PM of Saturday, August 27 where alleged CPP chief Benito Tiamzon welcomed the declaration, calling it a “good move,” a demonstration of “goodwill”, and a “confidence-building measure” on the part of the President.

Though Duterte was known for his irreverent humor, being the president, the media seems to still take his every word seriously.

“Hindi ka marunong magbiro pa? Saan tayo mag-join, Association ng mga Lumubog?” says Duterte when asked if he was serious with his threat to leave the United Nations during an ambush interview on August 23.

We can say that there’s really no place like home as President Duterte, to his beloved city, took action without ado on September 4. He issued a Proclamation No. 55, which declares a state of emergency in the Philippines on account of lawless violence following the Davao City bombing.

ASEAN Chair

DDS, Matobato

On September 8, President Duterte assumed the chairmanship of the Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) for 2017 which will coincide with the 50th anniversary of the regional organization.

He also unveiled the theme for the 2017 ASEAN Summit in Manila.

“Our theme, ‘Partnering for Change, Engaging the World,’ captures our resolve to consolidate our community for our peoples with the sense of togetherness and common identity, ready and able to take our rightful place in the global community of nations,” he said.

On September 15, Witness and alleged member of the Davao Death Squad (DDS), Edgar Matobato, made the allegations at a Senate committee hearing on alleged extrajudicial killings in the country that have been linked to the government’s war on drugs. He tagged President Rodrigo Duterte to be behind the killings of suspected criminals in Davao City, where he served as mayor of 22 years.

Hitler Reincarnate?

PH, US Breakup Controversy

Duterte has been known for his bloodthirst rhetorics and now under fire due to his statement on October 4 that made people imply that he would be the Hitler of the Philippines. “Hitler massacred three million Jews. Now there is three million, there’s three million drug addicts.

There are. I’d be happy to slaughter them.”

PHOTOS FROM GOOGLE IMAGES PAGE DESIGN & LAYOUT BY JUVIN M. DURANTE

SOURCES: manila.coconuts.co/2016/07/25/5-great-quotes-president-rodrigo-dutertes-first-sona philstar.com/headlines/2016/07/05/1599800/duterte-names-5-pnp-officials-involved-drugs rappler.com/nation/140718-duterte-signs-executive-order-freedom-of-information gmanetwork.com/news/story/575706/news/nation/duterte-lifts-ceasefire-with-cpp-npa-places-troops-on-high-alert rappler.com/nation/139107-8888-complaint-hotline-911-emergency-hotline

03

“This is what happens now, I will be reconfiguring my foreign policy.

Eventually, I might in my time I will break up with America,” President Duterte said realigning his foreign policy as the United States had failed the Philippines when it refused to sell missiles and other weapons to his country, but he did not care because Russia and China were willing suppliers. He also stated that he would review th0 US-Philippines Enhanced Defense Cooperation Agreement signed in 2014 which grants U.S. troops some access to Philippine bases, and allows them to set up storage facilities for maritime security and humanitarian and disaster response operations.

DAY 100

cnnphilippines.com/news/2016/08/18/duterte-defends-marcos-heros-burial-libingan-ng-mga-bayani-enforcing-law.html rappler.com/nation/143353-duterte-hits-leila-de-lima rappler.com/nation/143657-duterte-restores-ceasefire-npa aljazeera.com/indepth/interactive/2016/08/philippines-death-toll-duterte-war-drugs-160825115400719.html rappler.com/nation/143980-duterte-united-nations-threat-joke

cnnphilippines.com/news/2016/09/08/Duterte-new-ASEAN-chair.html philstar.com/headlines/2016/09/15/1624048/death-squad-witness-duterte-ordered-davao-kilings globalnation.inquirer.net/145974/duterte-hitler-and-the-zeal-to-kill uk.reuters.com/article/uk-philippines-duterte-arms-idUKKCN12414Y news.abs-cbn.com/focus/10/04/16/the-100-days-tradition

04

DEMOCRAT FEATURE

#OBOSEN Contrasting Approaches to Win the War on Drugs

A piece of carton scribbled with “PUSHER AKO, WAG TULARAN” sat a few inches away from the grieving Jennelyn Olaires as she cradled her husband Michael Siaron, an alleged drug pusher, who was shot dead by unidentified motorcycle-riding men earlier this July. Published even by the New York Times, this pieta-like scene gave a striking brand to the Philippine’s war on drugsbloody and merciless.

S

BY RUBY JANE L. BANDOLA

ince Rodrigo Duterte charmed the Filipino masses of his promised change, the government waged an all-out war against drugs. Living up to his image as a revolutionary president with an iron fist, Duterte even fearlessly fired back at those opposing his strategies. From the country’s high ranking political and military personnel to global leaders and international human rights advocates, the Philippine’s war on drugs seems to bow to no one.

Duterte stands alongside the leaders of Singapore and Russia who chose the punitive approach to purge drug usage. Both users and distributors are thrown into jail and are lashed with social stigma. Conversely, there are also the likes of Portugal who opted to take the rehabilitative approach which focuses on the reintegration of drug addicts to the community.

At present, the international community is divided as to which between the two contrasting methods is better.

The Punitive Approach as exemplified by the Philippines Philippine National Police Chief Ronald Dela Rosa is proud of their two-fold initiative to curb drug addiction in the country – Campaign Plan Double Barrel and Oplan Tukhang.

The first tactic’s name is coined after the metaphor of setting off two triggers with one touch of a barrel. One is aimed towards high-value drug lords while the other targets street-level personalities. Meanwhile, Oplan Tokhang is a combination of Visayan words “toktok” and “hangyo” (translates to “knock” and “request,” respectively). It involves nationwide police operations where cops go house-to-house and convince identified drug pushers and users to surrender.

As of September 19, there were 18,616 police operations conducted which lead to the successful arrest of 17,759 drug personalities. In addition, 1,061,235 households were visited under Oplan Tokhang which yielded a total of 715,393 surrenderees (53,091 pushers and 662,302 users).

These numbers seem promising, but the darker side of the war involves a heightened death toll attributed to PNP and various vigilante groups. Since July 1, there were

3,225 people killed because of the war on drugs-1,152 met their death in police operations while 2,073 were slain via extrajudicial killings.

Even the police themselves serve as collateral damages. As of August 22, there were 10 killed and 18 wounded during carried out operations.

Moreover, the government’s war also involved the public declaration of drug matrixes which identified Senator Leila De Lima at its top and even included high ranking police and military officials.

Under the country’s Comprehensive Dangerous Drugs Act of 2002, proven drug users must spend a minimum of six months in a rehabilitation center. The government plans to establish multiple treatment centers all over the country.

Meanwhile, second apprehension will subject an individual to 6 to 12 months imprisonment and a fine of Php50,000 to Php200,000.

The Rehabilitative Approach as exemplified by Portugal In 1998, Portugal sought the help of a group of doctors, psychologists, lawyers, and activists to come up with recommendations to solve the country’s drug crisis. What they came up with was considered radically different – the decriminalization of drugs.

Decriminalization is not tantamount to legalization.

While legalization lifts all criminal penalties for the production, distribution, and possession of drugs, decriminalization simply removes imprisonment for drug users. However, drug dealers are still criminally prosecuted.

Portugal’s approach treated drug usage as a medical condition rather than a criminal offense. It aims to purge not the “patients,” but kill the “disease” instead.

Once an individual is caught in possession of drugs, he will face a three-member panel (includes a lawyer, a psychologist, and a doctor) who will categorize their level of risk (low, moderate, or high) and will do either of the following: prescribe treatment, impose a fine, or simply dismiss the case. There are over 18 Commission for the Dissuasion of Drug Addiction centers across Portugal which, during interviews, will consider all factors influencing the patient’s drug usage.

Portugal focuses on removing social

stigma on drug users so they will willingly cooperate and seek treatment. Decriminalization also places a premium on user’s human rights alongside law enforcement. Moreover, the country gave importance to education, free public health care, harm reduction, and rehabilitation programs.

Instead of brutally arresting drug users, police are tasked, instead, to make sure that doctors are able to maintain consistent connection with surrenderees.

Critics expected that drug consumption will sky rocket in Portugal, but what happened is the exact opposite. Today, they boast of the lowest rates among the members of the European Union. From 14,000, annual drug arrests declined to only 6,000. In Portuguese prisons, drug related offenses decreased from 44% (1999) to 21% (2012). *** At present, the efficacy of both the punitive and rehabilitative approach remains as a heated discourse.

Advocates of the punitive approach argue that the key to winning the war is effective and strong law enforcement which can also balance the maintenance of peace and order alongside respect for human rights. Meanwhile, supporters of the rehabilitative approach believe that it can discover and curb the root cause as to why people abuse drugs in the first place.

Four months into our own country’s war on drugs, Duterte asked for an extension of six more months. Such period will be used to probe on vigilante killings, establish rehabilitation centers, and strengthen the rule of law. It’s too early to evaluate the success or failure of the administration’s strategy, but consistent respect for constitutional and human rights must reign supreme for us to say that winning this war is worth the price.

SOURCES: rappler.com/newsbreak/iq/145814-numbers-statistics-philippines-war-drugs rappler.com/nation/138049-dela-rosa-pnp-plan-drugs attn.com/stories/995/portugal-drug-policy equaltimes.org/want-to-know-how-portugal-won-its#.V9_ggVt97Mx news.vice.com/article/ungass-portugal-what-happened-after-decriminalization-drugsweed-to-heroin

FEATURE DEMOCRAT

"H

NI CHARLENE KRIS A. BORBE ay naku! Ang kabataan talaga ngayon, sakit sa ulo!

Walang ibang ginawa kundi magbabad sa internet.

Puro porma 'di naman maasahan!," sabi ni Mang Ben sa mga kumpare nya na naglalasing na naman sa may tindahan. 'Yon din ata ang paraan nila para antukin. Minasdan ko sila mula sa aking bintana habang nagpapalitan ng opinyon tungkol sa mga kabataan ngayon.

"Tama ka dyan, pare," pagsasang-ayon ni Mang Isko. "Ano nga ba tawag sa kanila?

Milenyal? Eh hindi naman nila alam ang pinagdaanan natin noon. Ang layo ng kabataan ngayon sa kabataan noon. Hindi ko nga maintindihan ang mga trip nila sa buhay."

Napa-isip ako sa kuro-kuro nila. Sino nga ba kaming kabataan na kung tawagin ay "millennials"?

Ano nga bang "trip" naming gawin sa buhay?

Dito sa Pilipinas, kaming mga Filipino Millennials ay tinatawag ding "Fillenials". Sinasabi ring miyembro kami ng Generation Y. Kami yung nabibilang sa klaster ng mga ipinanganak mula 1980s2000. Kami rin ‘yong apo ng mga Baby Boomers (ipinanganak mula 1940s1960) at anak ng mga nasa Generation X (ipinanganak mula sa dulo ng 1960’s at simula ng 1980’s).

Sa mga nakalipas na taon, naging mainit ang usapin sa mga millennial lalo pa't mas maraming negatibong imahe ang naka-ugnay sa aming henerasyon.

Kagaya ng sinabi ni Mang Ben, palagi na lang daw kaming babad sa internet; hindi mabubuhay nang walang wifi; puro porma lang ang inatupag imbis na pagaaral. Sabi rin dun sa nabasa ko, nasa 40% ng Pinoy Millennials ang may tsansang umalis sa kanilang trabaho pagkaraan lamang ng dalawang taon. Ito rin daw ang ginagawa naming dahilan upang makapag 'soul-searching' o mahanap talaga ang trabahong para sa amin. Higit pa roon, mayabang daw kami at kung umasta ay parang kayang baguhin ang mundo sa isang kisap-mata lamang. Ganito kaming lahat kadaling ikulong sa iisang imahe.

Ngunit hindi natatapos ang pagkilala at paghusga sa amin sa isang selfie at #OOTD (outfit of the day) lamang. At hindi rin basta-bastang kinakabit sa aming pagkatao ang mga hugot at hashtags na mistulang naging simbolo na ng aming pagkakakilanlan at pamumuhay. Kagaya ng henerasyon, iba-iba rin kami. Iba-ibang "trip" sa buhay.

Tulad ng nakadaupang-palad ko dati na si Marry Liza, 35, na naniniwalang mahalaga ang edukasyon at hindi dapat tayo basta-bastang sumuko sa buhay kung hindi natin natapos ang ating edukasyon.

Kaya naman, sa kabila ng kaniyang pagtrabaho sa ibang bansa at matagal na paghinto sa pag-aaral, pagkakaroon ng dalawang anak, bumalik siya sa Pilipinas upang mag-aral muli sa kolehiyo at makapagtapos.

Bagamat hindi maikakaila na nahuhuli na siya, hindi siya nahihiyang humabol sa pag-aaral dahil naniniwala sila sa kanilang mga prinsipyo. Hindi sila tulad ng ibang tao o kabataan na kahit may tsansa pang humabol ay hindi na nagpapatuloy at sumusuko na lang basta sa buhay.

Marami ring wala nang pakialam sa politika dahil nasusuka na sa paulit-ulit na sistema ng ating bansa. Ngunit noong nakaraang eleksyon, si Mayor-elect Gab del Rosario ay nagsilbing record-holder.

Sa edad niyang 21, siya ang ikalawang

pinakabatang nahalal na alkalde sa postwar Philippines.

Tatlong ibang kandidato lang naman ang tinalo niya sa pagka-alkalde sa kanilang bayan sa Bagac, Bataan. Naniniwala siyang sa pamamagitan ng edukasyon para sa mga kabataan, maiibsan ang kahirapan ng bansa. At alam kong mas marami na ring kabataan ngayon ang nakikialam at may pakialam sa usapin ng pulitika. Mas aktibo na rin ang kabataan

mga relihiyosong gawain at kabataang nabubuhay parin sa tradisyunal na kultura.

Mayroon pa ring kabataang, kahit nasa legal na edad na, hawak pa rin ng mga magulang sa leeg at hindi basta-basta nakakagawa ng mga bagay na gusto nila kahit idahilan pa nilang matanda na sila.

Hindi kami lahat ganoon kalaya.

Sinasabi rin sa nabasa kong artikulo na kaming millennials daw ang pinaka-

Alas-nuebe y medya na ng gabi. Kumportable na akong nakahiga sa aking kama. Isa, dalawa, tatlo, apat, lima... Paulit-ulit kong binibilang ang mga sugat sa katawan ko upang dalawin ako ng antok... anim, pito, walo...

sa pagbibigay ng mga komentaryo sa mga isyung lumalaganap sa ating lipunan.

Sabi nila, mga liberated daw kami at mga party-goers. Pero hindi lahat nasisiyahan sa maiingay na tunog at saliw ng mga makabagong musika; hindi lahat napapaindak sa mga tugtuging tila walang kwenta naman ang liriko; at hindi lahat sanay sa buhay-gabi. Marami ring mas pinipili pang maging aktibo sa

‘technology savvy’, kaya naman, kami ang nagiging target ng mga businessman sa mga nauusong gadget ngayon. Gusto rin daw naming palaging updated sa mga smartphones at iba pang gadget. Dito raw kasi namin natatagpuan ang tunay na kaligayahan, sa piling ng mga makabagong laruan. Pero, hindi lahat ganoon ang pamumuhay. Ang iba sa amin, kahit hindi up-to-date ang cellphone, okay lang. Ang

05

mahalaga, may pang-contact lang kami.

Hindi lahat ng kabataan ay nagpapalunod sa mga makabagong gadgets na mistulang isang panghuhusga na parating ikinakabit sa amin. Marunong din kaming makuntento sa kung ano’ng mayroon kami.

Sa parehong artikulo rin isinaad na kaming mga milenyal daw ay ‘travelers’.

Kaya naman kami rin daw ang target ng mga travel agent and company sa kanilang mga business plan. Pero kung minsan, mas hilig pa ng iba na magbasa kaysa bumyahe at magwaldas ng pera. Dahil sa pagbabasa raw, para ka na ring nakapunta sa iba’tibang lugar. Libre pa!

Ngunit kahit ang pagtingin natin sa mga milenyal ay madalas college graduate na may magandang trabaho, hindi natin nabibigyang pansin ang mga kagaya ni Andoy, 20, na nabibilang sa mga “Invisible Millennial” o mga kabataang nasa poverty line. Sabi sa Philippine Statistics Authority, nasa 23% ang poverty incident sa mga kabataang Pilipino. Kasali na sa porsyentong ito si Andoy at ang kaniyang mga kaibigan na pare-parehong hindi nakatapos ng pag-aaral at walang hanapbuhay.

Nais kong makipag-kwentuhan kina Mang Ben at Mang Isko upang marinig naman nila ang tinig naming mga milenyal.

Kaso, pagtingin ko, wala na sila. Alas-onse na pala. Gusto ko pa namang maintindihan nila na hindi kami nakakulong lamang sa isang etikita, iba-iba kami at tulad nila o ng henerasyon nila, may pinagdadaanan din kami kagaya ng sa pag-ibig, pag-abot ng mga pangarap at ang kagustuhan naming maging matagumpay sa buhay.

Ako, ano nga bang trip ko sa buhay?

Ako nga pala si Carlo, 22. Ang gusto ko lang, magsulat upang mangmulat ng iba pang kabataang katulad ko sa mga bagay-bagay na hindi madaling ipaliwanag. Trip ko ring magsuot ng cardboard kung saan lulan ang mga katagang ipinaglalaban ko dahil sa mga katiwaliang ginagawa ng gobyerno. Gusto ko ring makilahok sa mga rally, kagaya nung ginawa namin kahapon sa plaza. At hindi ako nahihiyang humandusay, sumigaw at magingay sa mga pampublikong lugar, maipaabot lamang ang aking hinaing at ng mga kapwa ko kabataan o mga taong nasa ibaba at malapit nang makalimutan ng lipunan. Kahit mabugbog man ang katawan ko, ayos lang. Ginagawa ko ito hindi dahil gusto ko lang may mai-post sa fb wall ko pagkatapos ng mga pagtitipon at humakot ng likes o anumang reaksyon; ginagawa ko ito hindi dahil bored ako at gusto lang magpapansin para sumikat at mapag-usapan; ginagawa ko ito dahil ito lang, bukod sa pagsusulat, ang alam kong paraan para makatulong sa ating lipunan; lipunan ng mga mahihirap, kabataang uhaw at gutom sa atensyon at tulong ng gobyerno, at lipunang sawa na sa mga pangako ng mga politikong hinalal namin sa posisyon dahil sa pag-asang sila ang sagot sa aming problema.

Pero, mali, hindi ito basta trip lang.

Kagaya ng iba pang gawaing nakasanayan na ng kapwa ko milenyal, isa na itong pamumuhay...

Siyam, sampu.

(Ang ilan sa mga pangalan na aming kinapanayam ay pinalitan at dahil sa hiling ng mga ito na hindi ilathala ang kanilang mga pangalan.)

SANGGUNIAN: Interview Philippine Statistics Authority Time Magazine MarketMaking

06

DEMOCRAT FEATURE

Fair and Square F e m i n i s m

i n

t h e

P h i l i pp i n e s

GRAPHIC BY MARK JOHN COLOQUIT PAGE DESIGN & LAYOUT BY JUVIN M. DURANTE

It is already 9:00 PM and I am just boarding the bus, taking the final trip. The cool October night air does nothing to deflect off the suffocating heat that is amplified by the fumes of smoke coming out of the vehicle. With hair sticking on my neck and temples, I scan the rows of seats but find it all occupied. The bus is packed to the point of bursting. I become aware of my aching feet and calves, a result of my standing for five hours straight, but decide there’s no point bemoaning my luck. I face front, place my backpack in front of me, lean my hip on the side of the nearest headrest, and clutch the handhold overhead— resigned to my fate for an hour or so of the ride home.

T

BY KACY D. FARAON

he back of my damp neck prickles; I can feel some eyes digging holes into my head. I can almost hear their thoughts as though they whisper it directly to my ear. I fix my eyes straight ahead and pretend I don’t notice anything, that I do this sort of thing all the time: be the only female passenger standing in a moving bus among men doing the same thing, despite the fact that there are plenty of males occupying the hardly comfortable benches completely capable

of offering theirs to the poor girl with obviously aching feet (I cannot stop shifting from foot to foot; actually I hope I don’t look like I’m about to pee).

It makes my mind wander to my mother and grandmother and I can’t help but think about what they would have done instead in this situation I have found myself in. It doesn’t take me too long to dwell on it, though; no two people—females—in the world would have been a pair more opposite than those two ladies in my family.

‘‘

whom I have ever met. With a ready smile for everyone, her eyes always sparkling with kindness and warmth, she’s the epitome of benevolence, as they say. Aside from her day job as a nurse at the local hospital, she participates in charity work almost every free weekend and drags my father with her whenever possible and he would be helpless. In fact, if she was in my shoes right now she wouldn’t have minded it one bit. And then people would offer their seats to her themselves because of that unique aura she has that makes people want to do good things, too. Of course, then, she would decline and say that it was theirs to begin with and she didn’t want to impose before saying thank you.

And then there’s me. Honestly, I don’t mind taking one for the team and enduring the uncomfortable position I have going on right now. Not because I have no choice, though I wouldn’t have minded actually scoring a seat for myself, and not because I do so out of sheer politeness. Sure I neither have my grandmother’s gumption nor my mother’s inherent sympathy but I am my own person.

I always try to keep an open mind and know privileges, such as having a chance to get a measure of comfort in a crammed bus, are something that should be given in equity, if any.

I know enough that in a situation such as this, me, being female, in the big picture of things, should not matter just because

Feminism isn’t about making women strong.

Women are already strong.

It’s about changing the way the world perceives that strength.”

The Women of Our Society My grandmother, let’s just say, is definitely headstrong. She gets her way with everything and has no compunction whatsoever on letting others know of her opinion, no matter how severe or unwarranted. She is honest to a fault. She’s the type of person that would smack you upside the head if she catches you, even for one second, forgetting your manners and proper conduct. Which is why, if she’s one of the passengers in this bus, she will indubitably start waving her cane around and start reprimanding every male in the vicinity for not acting like a gentleman like her beloved husband whom she loves very much. I chuckle inwardly at that. The irony is not lost on me. Heaven forbid she’s the one actually deprived of a seat.

What my Lola lacks for gentleness, my mother made up for in heaps. I consider her the most compassionate person

men chose not to give up the privilege that they have gotten for themselves, fair and square.

Don’t Hate Men; Love Both Genders Feminism is the advocacy of women’s rights on the grounds of political, social, and economic equality with men. And for everyone who hates the term, modern feminism is more than just having the right to vote and be given the chance to be heard and be taken seriously; it isn’t about tearing down men. It is about breaking the harmful gender stereotypes that affect everyone.

After all, there’s a difference between manhating and loving both genders.

Many consider feminism in the Philippines to be a foreign ideology adopted by middle-class women who has a similar way of thinking with those of aggressive western feminists. From this point of view, should feminism have a place in our national life and culture?

If we trace feminism early in the history of the Philippines, we can confirm for ourselves that our country hasn’t suffered from the clutches of sexism until after the west has had its influence over our culture and beliefs; our ancestors regarded the ladies as someone to honor, too. That’s at least what my teacher told us and it was really convincing.

Case in point: in the native Philippine language, you can’t find any gender categorization like ‘siya’ (he/she), ‘kaniya’ (his/hers), ‘asawa’ (husband/wife); except, of course, for terms like ‘inay’ (mother), ‘itay’ (father), ‘ate’ (older sister), ‘kuya’ (older brother), ‘lolo’ (grandpa), and ‘lola’ (grandma) and so on.

Filipino epics, such as the legend of Malakas and Maganda, say that they came out of the bamboo simultaneously. It’s very different from what the Western religion teaches. According to the bible, man was first created by God and then, later, God CONTINUE ON 27

FEATURE DEMOCRAT

07

LARAWAN NI EMILAINE ANN CABRAL DEBUHO NG PAHINA NI JUVIN M. DURANTE

Kakauwi ko lang galing eskwelehan. Gaya ng inaasahan ko, nadatnan kong nanonood si Papa ng paborito niyang teleserye at daig niya pa ang direktor sa pagsigaw kung ano ang dapat gawin ng bidang si Cardo. Tumugtog na ang chorus ng walang kupas na “Huwag Ka Nang Umiyak” ni Gary Valenciano bilang hudyat ng commercial break, ngunit hindi pa rin siya tapos sa kanyang mga komentaryo.

U

NI RUBY JANE L. BANDOLA

pang pagbigyan ang nag-aalab niyang interes sa sinusubaybayang palabas, tinanong ko si Papa kung nangyayari ba talaga ang ganoong mga operasyon sa totoong buhay at kung nakahawak na ba siya ng kahalintulad nitong kaso.

Sa gitna ng kwentuhan ay napaisip ako kung bakit kapag malakas at walang kinakatakutang pulis ang bida sa mga teleserye o pelikula, siguradong lalaki ang gaganap nito. Kahit sa reyalidad ay parang nakareserba na ata ang maaksyon at malabayaning papel sa kalalakihan.

‘Yan ang akala ko.

Kinabukasan, napansin ko ang bagong kabit pa lang na tarp sa gate 1: “Congratulations! PO2 Fatima Peñones Ibias Lanuza (Bachelor of Laws, 2010) – Outstanding Filipino 2016, Metrobank’s Country’s Outstanding Police Officer in Service 2016, VACC Presidential Awardee, Outstanding Law Enforcer 2016.” Katabi ng pagbating ito ay larawan ng isang babaeng malayo ang itsura sa imahen ng astig na pulis na nasa isip ko. Imbis na nanlilisik na tingin, mukha siyang mabait at masiyahin. Imbis rin na pixie cut, medyo mahaba at nakakulot pa ang buhok niya. In fairness, maganda si ateng.

Nang nalaman kong kailangan kong sumulat ng artikulo tungkol kay Fatima, maniwala man kayo o hindi, kinabahan ako. Para akong nangangatog na paslit na kakatok sa pinto ng bonggang mansyon. Nang tineks ko si Fatima upang anyayahan sa isang panayam, todo ingles pa ako dahil, jusko, national awardee itong kausap ko. Pero, kahit sa paraan niya pa lang ng pagteteks, mapapansin mo kung gaano siya kamapagkumbaba at kalambing. Kinilig pa nga ako nang konti nang tawagin niya akong “darling,” “senyorita,” at “sweetie.” Mahilig rin siyang maglagay ng “mwah” at “po” sa mga pangungusap niya.

Ina sa dalawa niyang anak at foster parent ng isang batang biktima ng incest-rape, ipinagmamalaki ni Fatima na miyembro siya ng tribo ng Tabangnon sa Iriga. Sa katunayan, ang paghihirap na minsang naranasan ng kanyang tribo ay isa sa mga rason kung bakit siya nagpursiging makamit ang kanyang mga pangarap. Nakapagtapos siya ng Bachelor of Science in Elementary Education noong 2007 at naging lisensyadong guro kinalaunan.

Sa kabila ng nakuhang kurso ay nanumpa siya at naging ganap na pulis noong ika-8 ng Desyebmre, taong 2008. Dahil sa biglang paglipat ng karera ay kinailangan niyang mapag-aralan ang batas, kaya’t kumuha si Fatima ng kursong Bachelor of Laws sa UNC. Akala niya’y suntok sa buwan lamang ito. Kapos siya sa pera dahil bilang panganay, pinag-aaral niya ng kolehiyo sa mga panahong iyon ang apat niyang nakababatang kapatid. Naranasan niyang pagkasiyahin sa isang buong araw ang ulam na hotdog at itlog. Kapag may trabaho ay halos ilang linggo siyang hindi nakakapasok. Sa ikaapat niyang taon ay kinailangan na ring mag-aral ng panganay niyang anak.

Sa kabila ng mga paghihirap na ito, hindi kailanman naisip ni Fatima na sukuan ang nasabing kurso. Nais niyang patunayan sa mga katrabahong lalake na ang mga babaeng pulis ay hindi lamang pang-opisina. Taong 2010 nang makuha niya ang kanyang LI. B. Degree, at ninanais din ni Fatima na maging isang ganap na abogado.

Lubos na nakatulong ang pagtatapos niya sa UNC upang siya’y magtagumpay sa isang larangang akala ng karamiha’y panlalake lamang. Ang dating sinasabihan ng “Kami na lang mga lalake ang reresponde dahil kung magkabarilan, dagdag-isipin ka pa,” ay ngayo’y Police-Civilian Relations Officer, Investigator, at Police NonCommissioned Officer ng Women and Children’s Protection Desk na sa Minalabac Police Station.

Dito nagsimula ang sunod-sunod niyang kabayanihang hindi matutumbasan ng kahit anong parangal.

Ilan sa mga natatangi niyang pagsupil ng kriminalidad

ay: ang pagsagip sa 12 na residente ng Minalabac na pinangakuan ng magandang trabaho sa Pampanga ngunit dinala sa Kalinga, Apayao at pinagkaitan ng pagkain, tubig, at kalayaan; pagtulong sa inabusong asawa mula sa mister niyang lulong sa droga; at pagsagip sa dalawang menor de edad mula sa isang pedophile.

Bukod dito, marami ring naitulong si Fatima sa iba’t ibang komunidad: pagpapaunawa sa mga residente ng Minalabac na may kakayahan kahit ang ordinaryong mamamayan na pigilan ang isang krimen; paggamit ng edukasyon upang sugpuin ang droga at pang-aabuso sa kababaihan at kabataan; pagbubukas ng blood bank account para sa Minalabac; at pag-oorganisa ng iba’t-ibang outreach activities.

Akala siguro ng karamihan ay tapos na ang trabaho ng pulis kapag nahuli niya na ang suspek, ngunit ibahin niyo si Fatima. Mula sa mismong araw ng pagsasampa ng kaso ay inaalalayan niya ang mga biktima hanggang tuluyang makulong ang nagkasala. Habang nililitis pa ang kanilang isinampang kaso, pinapatira niya sa kanyang bahay ang mga kapus-palad niyang kliyente at tinutustusan ang lahat ng pangangailangan nila mula sa pagkain hanggang sa pag-aaral. Ayon kay Fatima, masaya siya sa tuwing ang dating mga nanghihinang biktima ay naging mas malakas at survivors na.

Tingin ng iba ay perpekto na ang buhay ni Fatima.

Ako mismo ay namangha sa kabayanihan niya at napaisip kung meron pa bang kulang sa kanya.

Nang tanungin ko siya kung ano ang pinakamalaking sakripisyong ginawa niya para maging ina sa kanyang mga natutulungan, ang sagot niya’y oras raw para sa dalawa niya mismong anak.

Kinailangan niyang maghanap ng dagdag kita kaya’t bukod sa pagiging pulis ay nagtuturo siya sa kolehiyo, nagtatrabaho bilang financial advisor sa Philam Life, at naghu-host ng iba’t ibang okasyon.

Sa katunayan, may malungkot na kwento sa likod ng isa sa mga natatangi niyang kaso (ang pagpapakulong sa isang amang paulit-ulit ginahasa ang babaeng anak na tumagal sa loob ng 15 na taon).

Kaarawan ng kanyang bunso nang araw na iyon, at halos patapos na ang kasiyahan nang nakauwi siya.

Hindi niya inakalang ito na pala ang huling kaarawan ng anak niya.

Isang linggo bago siya pumunta sa Malacañan nitong nakaraang Setyembre ay binawian ng buhay ang kanyang bunso dahil sa sakit. Dumating sa punto na nawalan siya ng tiwala sa Diyos. Nagtanong siya at sumigaw habang nasa ospital na bakit sa kabila ng kabutihang kanyang ginawa sa kanyang mga anak-

‘‘

Kahit ang tahanan ng mga nagpapatupad ng batas at ang ating lipunang sinusubok ng iba’t-ibang krimen ay kailangan din ng inang may puso.”

ITULOY SA 27

08

DEMOCRAT DEVCOMM

Katapatan sa Sinilangang Bayan Usapang Pangkapayapaan sa Pagitan ng CPP-NPA-NDF at ng Gobyerno

Minsan ko nang naitanong sa sarili ko t’wing ako’y nagbabasa ng mga nobelang Dystopian kung saan palaging magkalaban ang mga lider ng isang lugar at ang mga nabuong rebelyon doon, na sila’y nagmula rin lang naman iisang lipunan, bakit hindi nila magawang magkasundo?

G

NI KACY D. FARAON anito ang nangyayari sa ating bansa.

Marami ang kinakaharap na problema ang Ilang dekada nang nakikipagdigmaang mga sundalo sa mga grupong ang hangarin ay manatiling para sa mga Pilipino ang bansang Perlas ng Silangan; kahit mali na ang kanilang mga pamamaraan; kahit na kinakalaban nila ang sarili nilang mga kababayan.

Ang Pagbuo ng CPP-NPA-NDF Hindi natin maikakaila na malakas ang impluwensiya ng Kanluran sa ating bansa. Subalit hindi lahat ay ikinatutuwa ang bagay na ito.

Isa na rito si Jose Maria “Joma” Sison, isang propesor ng panitikan at dating mag-aaral na aktibista. Taong 1968 nang kanyang binuo, ang Communist Party of the Philippines (CPP), isang kilusang naglalayong alisin ang anumang impluwensiya ng Estados Unidos sa Pilipinas at magtayo ng isang sistema kung saan ang working class ang siyang magpapatakbo sa ating pamahalaan.

Marso ng sumunod na taon ay nabuo naman ang New People’s Army (NPA), ang armadong pangkat ng CPP. Mas lumaki ang bilang ng mga miyembro ng NPA na dati nang nag-ugat mula sa HUKBALAHAP noong Ikalawang Pandaigdigang Digmaan, sa panahon ng pamamahala ni Pangulong Ferdinand Marcos, nang siya’y magdeklara ng Batas Militar. Marami ang nagtungo sa kabundukan upang sumali sa armadong pagbalikwas.

Abril ng 1973 ay nailunsad ang National Democratic Front (NDF), samahan ng mga extreme left leaning political parties, trade unions, at iba pa, kabilang na ang CPP-NPA. Ang NDF ang namumunong organisasyon ng mga grupong komunista at nagsisilbing tagapangasiwa ng mga politikal na negosasyon sa pagitan nila at ng gobyerno ng Pilipinas (GPH).

Ang giyera laban sa CPP-NPA ay ang itinuturing na pinakamahabang komunistang pag-aaklas sa Asya. Kayraming sagupaan ang nasubaybayan ng bansa sa pagitan ng CPP-NPA at ng militar, mula nang ito’y mabuo, gamit ang mga taktikang gerilya, na ‘di naglao’y nagresulta ng mabibigat at madudugong mga kaswalidad. Naniniwala ang CPP-NPA na tanging armadong pag-aalsa lamang ang tanging solusyon upang matigil ang sistemang opresibo.

Sa pamumuno ng NDF, ipinaglaban ng CPPNPA ang mga yaman ng bansa laban sa pagmamay-ari ng mga dayuhan; kanilang tinarget ang foreign-owned and operated mines, construction companies, logging concessions, kasama ang iba pa.

Nang mapatalsik mula sa pwesto si Marcos sa pamamagitan ng mapayapang rebolusyon noong taong 1986, inilipat ng NPA ang kanilang opersayon sa bawat probinsya ng bansa at bagamat dahas ang kanilang gamit, patuloy na lumobo ang bilang ng mga kasapi ng kilusan.

Nang taong 1969, lumaki ang bilang nila ng humigitkumulang 25,000, ayon sa taya ng militar.

Taong 1969 rin nang lumipad patungong The Netherlands si Joma Sison para doon manatili.

Apat na Dekadang Pagsubok Sa nakalipas na apat na dekada at limang administrasyon

ay makailang beses nang sinubukan ang pagsasagawa ng negosasyon sa pagitan ng GPH at CPP upang matigil na ang digmaan ng dalawang panig.

Nang maupo bilang pangulo si Cory Aquino noong 1986, natigil ang umuusbong na suporta ng mamamayan sa rebolusyonaryong kilusan. Napagkasunduan ng administrasyong Aquino at ng panig ng CPP-NPA-NDF na magkaroon ng animnapu’t araw na tigil-putukan. Hindi ito tumagal.

Wala muling nangyaring negosasyon hanggang sa maupo si Fidel Ramos sa pwesto at nagbigay ng amnestiya upang ipagpatuloy ang proseso. Sa panahon ng kanyang pamamahala ay naglagda siya ng 2 kasunduan at nailunsad din niya ang Joint Agreement on Safety and Immunity Guarantees (JASIG) na magsisiguro sa kaligtasan ng mga kasali sa negosasyon at ang Comprehensive Agreement to Respect Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL).

Subalit, matapos nito ay muli na namang natigil ang proseso. Sinubukan itong ipagpatuloy nina Estrada at Arroyo sa kani-kanilang mga pamamahala, ngunit mas lalong nagmatigas ang CPP matapos silang ilista bilang grupong terorista ng Estados Unidos.

Sa ilalim ni Benigno “Noy Noy” Aquino, III ay nagkaroon ng ilang mga impormal na pag-uusap na ginawa sa Manila, Norway at The Netherlands. Ngunit, gaya na rin ng mga nakaraang pag-uusap at negosasyon, ito’y natigil muli dahil sa kagustuhan ng CPP na pakawalan ng gobyerno ang kanilang mga bilanggong politikal.

Ayon sa opisina ng Presidential Adviser on the Peace Process ay 40 na usapan ang isinagawa upang isaayos ang kasunduan tungo sa pagtatapos ng pag-aklas, ngunit ito’y nauwi lamang sa mga bangayan na nagiging dahilan ng mas mahabang alitan sa pagitan ng CPP at ng GPH. Gayunpaman, 1300 political detainees ang pinalaya mula sa himpilan at 20 kasunduan ang pinirmahan ayon na rin sa kagustuhan ng kilusan ngunit paulit-ulit lamang nauuwi sa wala ang mga ito.

Ang Pagpupulong sa Oslo Ngayon, bago pa man maupo si Pangulong Rodrigo Duterte, na may maayos nang pakikitungo sa NPA sa Davao at iba pang bahagi ng Mindanao, ipinahiwatig na niya ang kagustuhang ipagpatuloy ang proseso ng negosasyon sa lalong madaling panahon. Matatandaang siya ay nangangampanya pa lamang ay nakausap na ni Duterte ang pinuno ng CPP na si Joma Sison at kanila nang napag-usapan ang posibilidad ng kanyang (Sison) pag-uwi sa Pilipinas namagsisilbi bilang hakbang para sa matagumpay na usapan.

Mayo nitong taon lamang nang ipinahiwatig ni Fidel Agcaoli, tagapagsalita ng NDF, na nais niyang makausap si Duterte upang pag-usapan ang pagpapatuloy ng negosasyon, na siya namang nagsabi na plano niyang magbigay ng general amnesty para sa mga bilanggong politikal.

Ayon kay Dutere, alam niyang maaaring malagay sa panganib ang GPH dahil maaaring tumutol ang gobyerno ng Estados Unidos, ang militar at mga pulis sa desisyong ito ngunit ito’y kinakailangan kung nais nilang matapos na ang labanan.

Hunyo 2016 nang mapagkasunduan na ng GPH at ng NDF sa isang joint statement ang pag-papatuloy ng pormal na negosasyon na ginanap sa Oslo, Norway nitong Agosto.

Pinamunuan ni Jesus Dureza, Incoming Presidential Peace Adviser, at ni Silvestre Bello, Incoming Labor Secretary, ang delegasyon na nauna nang nagtungo sa Norway.

Sa panig naman ng NDF, naroon si Sison, Agcaoli, at ang negotiating panel chairman na si Luis Jalandoni.

Subalit, bago pa man makapagsimula ang pagpupulong ay nagkaroon na ng alitan ang dalawang panig. Ito ay matapos mag-deklara ng unilateral ceasefire sa kanyang unang State of the Nation’s Address (SONA) si Duterte na agad niyang binawi matapos sugurin ng NPA ang militias sa Davao del Norte.

Pinabulaanan naman ito ng NPA at sinabing ang militar ang dapat sisihin dahil sa paglabag nila sa tigil-putukan.

Gayunpaman, matagumpay pa ring naisakatuparan ang unang pagpupulong sa Oslo, Norway kung saan pansamantalang pinalaya ni Duterte ang 20 sa mga bilanggong politikal na kinilala bilang mga consultant ng NDF, bagay na ipinasalamat naman ni Sison sa pangulo.

*** Sa mga nakalipas na taon, unti-unti nang humihina at lumiliit ang CPP-NPA. Hindi na tataas sa bilang na 4,000 ang mga kasapi nito. Ngunit patuloy pa rin sila sa paglibot sa mga rural at mahihirap na sektor ng bansa upang makakalap ng mga nakikisimpatya. Malaki ang potensiyal na, sa wakas, ay mgakakaroon na mga ng pagkakaintindihan ang CPP at GPH matapos ng napakahabang panahon.

Ipagdasal na lang natin na ang mga pamamaraan ni Pangulong Duterte ay magdadala na ng inaasam nating kapayapaan para sa kapakanan ng ating sinilangang bayan.

SANGGUNIAN: FAST FACTS: The CPP-NPA-NDF and the Oslo talks – Rappler.com CPP-NPA-NDF | Peace Talk Philippines Duterte to jumpstart peace talks with CPP-NPA soon – CNN Philippines NDF: Efforts to resume peace talks underway – CNN Philippinesw

OPINION DEMOCRAT

POINTS OF NILIKOM NINA JOHNELL CABUSAS, EUGENE SAN JOSE, ANNA MARIE MORCILLA, EMILAINE ANN CABRAL, CHARLENE KRIS BORBE AT JOSHUA JAMES DIÑO

Kasabay ng pagtatapos ng unang bahagi ng taon ang pagdagsa ng iba’tibang isyung pumukaw sa atensyon ng mga UNCeano. Ilan na rito ay ang isyu ng cross dressing sa ating pamantasan at ‘di umano’y abuso sa paggamit ng awtoridad ng ilang security officers, partikular yaong nakatalaga sa E-library Alamin natin kung anu-ano ang naging opinyon at saloobin ng mga mag-aaral sa mga nasabing isyu.

Are you in favor or not of cross-dressing in UNC? Justify.

want if it won’t really affect us?”

- Monica Atellon@nicapoHr, 3rd yr. BSA

“No. Because it will ruin the image of the school.

Gays can be gays and lesbians can be lesbians as long as they wear their respective proper attire.”

- Daniel S. Villaseñor, 3rd yr. EA

“I am neither in favor nor not in favor of cross-dressing in UNC. Student handbooks are essential in school administration but, there are provisions and policies that may be restrictive of the rights of the youth.

These policies should be removed because the rights of the youth does not end at the gate of the school.

Cross-dressing in UNC may be allowed as an expression of the self if the UNC community encourages it.”

“No, UNC set some rules regarding this matter because they want us to practice decency. If one of those students doesn’t want to obey the rules, better yet, transfer to other school.”

- Jhaiyee, 4th yr. CED

“No. Eventhough UNC is a nonsectarian school, I am not in favor of cross-dressing. There are other ways to express yourself aside from crossdressing, I believe. I do understand if a person is a lesbian or gay, as long as they have to dress properly according to their gender for them to be respected.”

- Anonymous, 3rd yr. CED

“No. I respect the LGBTs and their rights, but crossdressing for me is not applicable in school. They should wear proper attire with respect to their true sex identity especially here in the UNC. If they do cross-dressing, just make sure it is not indecent.”

- Janniel B. Palo, CJE “No! God made men to be men not to be women. this rule is also applicable to women.”

- Wolverine, 3rd yr. CBA “Yes, because everyone of us has the right to express ourselves freely, without any discriminations from other people. We just have to be responsible with our actions.”

- Aena Christine Wong, 2nd yr. EA

“Yes, because according to the Universal Declaration of Human Rights, Article I, we are all born free and equal, Article II, don’t discriminate, and Article VII, we’re all equal before the law.”

- CHEM, 2nd yr. EA

“Yes. Because cross-dressing doesn’t hurt anybody.

The only person that will be bothered by it are those obnoxious people who looked down on them. Why can’t we allow them to do what they

- Romeo Lorenzo F. Wong, Law

“Yes, when it comes to civilian clothes I have no problem with it. But No, when it comes to uniform.

It looks inappropriate if they wear what they want to wear.”

- Anonymous, 2nd yr. EA

What is your stand on the alleged ‘abuse of authority’ committed by the security officer deployed in the E-Library?

“Though they have the authority, they should always remember that there are proper ways to treat a student and should always do their job right.”

- Anonymous, 2nd yr. EA

“I don’t know though I’ve read this case in the secret files, I don’t believe it. I think, he just did his responsibility based from my observation. (Mabait kasi sakin si Kuyang Guard:))”

- Wolverine, 3rd yr. CED

“I have personally witnessed the cruelty of the security officer in E-Lib. He needs to be thoroughly investigated. The victims will serve as witnesses so that thruth will be attained.”

- Jessica V. Brizuela, EA

“Let’s not judge the person unless otherwise proven guilty of the crime. It is only an allegation with a weak evidences.”

- Anonymous, 4th yr.

09

Humans of

UNC Hindi ko alam [kung ano’ng] gagawin ko noong nalaman ko na may kapatid ako sa labas. Sobrang sakit sa pakiramdam. Halos ilang gabi akong hindi makatulog dahil ‘di [ito] mawala sa isipan ko. Kaya tuwing papasok ako ay inaantok pa ako.

ANONYMOUS Student, College of Engineering and Architecture

May nabisto akong sarong lalaki sa jeep, dae ko aram kong tano aram niya na nagkakanta ako. Tapos, sabi niya kung pwede daa kami mag-recording sa studio niya, kaso, naisip ko, sabi niya, solo lang siya duman, kaya kinilabutan ako.

NURSING SESSIONISTA Student, College of Nursing

Naanggot sako si Papa kadtong sinabi ko saiya na dae ko na kaya ipadagos ang course ko ta bako talaga ‘to [ang] gusto ko. Pero, in-explain ko saiya kaya naintindihan niya.

Sabi kaya daa, follow your heart, kaya nagshift ako.

EAXCRIM Student

It doesn’t mean na patpatin ka, matuninong ka na lang sa gilid. Kailangan, you explore and prove that you can do something. It was a great challenge for me when I was sick (Hepatitis) nung grade 1 ako. I was always with my yaya. Hindi pwede mapagod at hindi nakakapaglaro, kahit basketball. Then, nung nag-grade 4 ako, I started to explore. Nagstart ako sa isang running club, and even tinutukso ako ng kasama ko, ipinagpatuloy ko pa rin ‘yong ginagawa ko. And then now, P.E Instructor na ako, and lahat ng physical activities, tinuturo ko and kaya kong gawin.

Siguro, kung nagpatalo ako sa sakit ko, I will not be who am I now, and I can’t enjoy my life that I want. Don’t ever think na porket maluya ka, hanggang diyan ka na lang. Strive more, but always be humble.

SAMMY AZUR Faculty Member, PE Department

“Mapagal maghapon, mapagal magtukdo, maghapon nakatindog, kadakol pa iniisip kaya mapagal.”

STRESSMODE “It’s a matter of choice. Gabos na bagay, kita man lang may gibo. Nasa satuya kun papadalion o papasakiton ta an nangyayari sato. Grabe ako kang nagka-first love ako.

Syempre, ‘pag padangat mo, gabos para saiya. Kaso, garo nasobrahan. Kaya kan nawara siya, nagbago naman ‘ko tsaka nakanuod naman ko magbisyo, pero si tama lang, bako man sobra. Kaya ngunyan, pagadal muna focus ko ta ang pagbata yaon man lang ‘yan.

KRISTIAN CHARLES AZUR

Student, Senior High School

Dai ko na nahihiling magbakal sa Egg Mess si crush kong Arki. Garo pa naman kwek kwek ang payo niya ngunyan. Magduman ka please every 6:30 pm, MWF. COSINE Student

10

DEMOCRAT EDITORIAL

S

a ilalim ng “Oplan Tokhang” na pinangungunahan ni Philippine National Police (PNP) Chief Ronald “Bato” Dela Rosa, malaya ang kapulisan sa buong Pilipinas na kumatok sa tahanan ng mga napaghihinalaang lulong sa droga. Matapos ang sorpresang pagdalaw, sila raw ay inaanyayahan sa pinakamalapit na istasyon para sumuko at magbago. Kapag “nanlaban” naman, katumbas nito’y ilang minutong habulan na kadalasang nauuwi sa patayan.

Ang bayolenteng digmaan laban sa droga ang siya ring nagbigay inspirasyon sa mga vigilante para makilahok sa malawakang pagtugis sa mga hinihinalang “adik.”

Maswerte na nga ang mga nabigyan pa ng pagkakataon na makapirma ng papel kung saa’y may panunumpa ng pagbabago.

Hindi sila natulad sa mga nadampot na lang sa ilog na balot ng masking tape ang ulo, o kaya nama’y nakahandusay sa kalsada at may katabing kartong may nakasulat n a “pusher ako.”

Tuloy ho kayo sa bayan ni Juan kung saa’y kalsada ang nagsisilbing hukuman, at ang paglilitis ay maaaring idaan sa pagpaslang.

Ang dating munting bukid, ngayo’y sementeryo Ayon sa datos ng Rappler, 3,844 na ang napaslang alinsunod sa digmaan kontra droga mula ika-1 ng Hulyo hanggang sa unang lingo ng Oktubre. 1,550 dito ay dulot ng 28,858 na isinagawang operasyon ng kapulisan, samantalang 2,294 ay naging biktima ng mga vigilante.

Sa pag-aaral upang maging abogado ay siguradong kinabisado ni Pangulong Rodrigo Duterte ang ating saligang batas at talaan ng mga pangunahing karapatan, ngunit ito ata’y kanyang tuluyan nang nalimot. Mayaman man o dukha, mabigat man ang kinakaharap na kaso o hindiang bawat Pilipino ay may karapatang ipagtanggol ang sarili laban sa kahit anong alegasyon ng kasalanan o kaya nama’y mapatawan ng wasto at naaayong kaparusahan.

Kung susuriin, isinasagawa ang Oplan Tokhang ayon lamang sa listahang ibinibigay ng mga barangay at mga pinuno nito. Kahit sino ay pwedeng mapaghinalaan, kahit pa wala namang sapat na pruweba. Ang iba nama’y kahit di naman nagtutulak o gumagamit ng droga ay napipilitang sumuko dahil sa takot na baka mapag-initan. Pagkatapos pumirma ay iba-iba na ang ipinapataw na parusa sa kanila, depende sa komunidad.

May ipinapahiya sa parada, may mga pinagsasayaw rin ng Zumba. Mayroon ding kahit sumuko na at nangako ay natagpuan na lang na walang buhay.

Totoong lulong sa droga man o hindi, mali na hinuhusgahan na sila bilang ganap na kriminal kahit hindi pa napatutunayan ang alegasyon ng kanilang pagkakasala.

Sa kabila ng mga posibleng masamang epekto ng pagkalulong sa droga, hindi kailanman magiging makatarungan ang pagbalewala sa kanilang karapatang pantao at kapasidad para magbago. Para saan pa ang mga husgado at hukuman kung ang paglilitis ay idadaan sa barilan?

Para saan pa ang mga itinatayong rehab at pagamutan kung agad na natin silang huhusgahan bilang salot sa

lipunan?

Hindi kaliwa’t kanang pagpaslang ang sagot. Wala ring maitutulong ang pagtakwil sa mga gumamit ng droga.

Isa lamang itong lantarang pagtakas sa responsibilidad ng gobyerno na gabayan ang mga lumalabag sa batas.

Bukod sa paghatid ng angkop na kaparusahan at pagsupil sa mga paulit-ulit na krimen, layunin din ng isang malakas at epektibong sistemang panghustisya na alalayang magbago ang mga nagkasala at tulungan silang magbalik-loob sa lipunan.

‘‘

Kaya bang sabihin ng kasalukuyang pamahalaan at kanilang mga tagasuporta na “wala kaming pinagsisisihan” sa mga mata ng nangungulilang anak dahil ang magulang niya’y napagbintangan?”

Hindi pula’t dilaw tunay na magkalaban Sa tuwing may tutuligsa sa digmaan kontra droga, asahan mong makakatanggap ito ng alegasyon tulad ng “napakain ka rin ata ng dilaw na lugaw.” Totoo, si Duterte nga ay ating halal na pangulo. Ngunit wala siyang karapatan na maging diyos-diyosan na hindi maaaring husgahan o kaya’y pangaralan.

Ang tanging rason kung bakit malakas ang loob ng pangulo na murahin ang iba’t-ibang lider sa daigdig, bantaan ang sinumang kumalaban sa kanya, at pati ihalintulad ang sarili kay Adolf Hitler ay dahil hawak niya ang tiwala ng marami sa ating bayan.

Ang pakikibaka ng sambayanang Pilipino ay ihindi lamang away ng kampo ni Duterte at Marcos laban sa partido ng mga Aquino. Marahil ay sabik na sabik ang lahat sa pangakong pagbabago, ngunit hindi natin kailangan maging pipi at bulag sa pagmamadaling makamtan ito.

Hangga’t marami ang lugmok sa kahirapan, at ang hustisya ay para lang sa mayaman Ang kasalukuyang digmaan kontra droga ay elitistang operasyon na nagkukubli bilang makamasang kampanya. Habang ang mga napaghihinalaang kapuspalad ay basta-bastang sinusugod sa bahay o kaya’y tuluyang pinapatay, ang ilan sa mga mayayamang tagatulak ng droga ay binigyan pa ng immunity para lamang tumistigo laban sa katunggali ng pangulo. Bukod pa rito, ang mayorya sa inaasinta ng Oplan Tokhang ay ang komunidad ng mga mahihirap. Samantala, ang mga subdivision at iba pang gated communities ay nakakapaglabas ng drug-free certification mula sa mga homeowner’s association na sapat na para lubayan sila ng kapulisan.

Kung susuriin, hindi droga ang pinakaimportante at pinakamalala nating suliranin. Kung mayroon man tayong kailangang mas pagtuunan ng pansin, ito ay ang digmaan laban sa kahirapan. Dahil sa paglilipat sa malaking alokasyon ng ating pondo tungo sa opisina ng pangulo, sandatahang lakas, at pwersa ng kapulisan, nalilihis ang atensyon natin papalayo sa mga mamamayang walang trabaho at araw-araw na pagkai’y di kumpleto.

Sa kabila ng lahat ng ating mga naisasakripisyo para lamang sa digmaang ito-ang paghina ng piso dahil sa pag-alis ng mga dayuhang negosyante, ang pagbaba ng tingin sa atin ng ibang mga bansa dahil sa kawalang diplomasya ng pangulo, ang pagiging normal ng araw-araw na paslangan-kaya bang sabihin ng kasalukuyang pamahalaan at kanilang mga tagasuporta na “wala kaming pinagsisisihan” sa mga mata ng nangungulilang anak dahil ang magulang niya’y napagbintangan?

Walang kakayahang umimik ang mga binusalan na ang bibig at sa ulo’y may nakatutok na baril. Wala nang pagkakataon ang mga napaslang na maipagtatanggol ang kanilang kahalagahan. Ngunit, hindi dapat ito maging hadlang para ating ipaglaban ang karapatang pantao ng bawat Pilipino. Hindi dapat ito maging balakid sa pagtutol na maitayo ang ating lipunan sa ibabaw ng mga bangkay ng libo-libo nating kababayan.

Kapwa Pilipino, kumilos ka at baliktarin ang tatsulok.

(Pasintabi kay Bamboo at sa awitin niyang “Tatsulok”)

OPINION DEMOCRAT

Follow Your Instincts OFFHANDED REMARKS PRECIOUS KACY D. FARAON

Have you ever experienced something that made your eyes narrow in irritation and your hands itching to hit something—or someone in the face?

O

f course, there are those who are unfortunate or oblivious enough to be the objects of our ire, but we just can’t help it, can we? If they could just learn how to properly execute social etiquettes, the unspoken rules of society, then that would be great.

Most of us benefit from an intrinsic social intuition which smoothens social interaction, allows us to acquire friends, avoid conflict, and collaborate successfully. I don’t want to sound harsh and be called insensitive, but some people, to a greater or lesser degree, do not have this intuition. It may be caused by the environment that they had grown up in, or the people surrounding them, or maybe it is as simple as not having the natural instinct for it and would have to learn it deliberately throughout their lives.

However, let’s face it. Regardless of one’s personal hindrances, whatever that is, unspoken rules of society should be followed, at all costs.

It is not written and negotiated like those of our existing laws, but these rules are there for a reason even if you don’t know them. Ignorance excuses no one, you know. It only makes you look more stupid.

Therefore, my advice is, it would benefit you if you know a thing or two about these lovely guidelines that no one talks about but expects you to know anyway.

So, apart from the everyday cringe-worthy and eye-narrowing-to-slits happenings that most of us witness, I have scoured the internet and looked for these unspoken rules of society everyone, in my opinion, should have even the most basic knowledge of. If it so happens that you’re one of the unfortunates, here you could get educated. So, read. Please. It is for your own good after all.

Here are some of them that, unfortunately, normally happen: First off, when someone let’s you see a photo on their phone, don’t swipe left or right. This seems to be a disease everyone has a hard time deviating from. I admit, I’d been a victim of this urge once or twice, though I’ve never done it unless

the owner has given me the go signal. It’s like an indescribable and uncontrollable feeling you get whenever someone hands you their mobile; the desire to explore the very depths of that person’s album to try and see if he or she has some very juicy secret photos to add to your arsenal so you could blackmail them into submission when they’ve done something wrong in your book. But, guys, let’s all learn the value of privacy. Even if there’s nothing to see, the best we could do after perusing the proffered photo is to give it back right after, not 10 minutes and a possibly broken friendship later.

Not much different from the first one and still involves the value of privacy and one’s sanity, do not peep at someone else’s computer/ phone, especially if they are reading their private messages. When sitting next to or at the back of someone with their messaging app on screen, one cannot help but stretch their necks a little ways in that direction or strain their eyeballs just to get a look at the convo happening, or read the entire thing if possible. It only shows how meddling and insensitive you are.

What if it was a particularly delicate topic? It could more than annoy them to bits. So, just don’t and keep your eyes to yourself, you peeping Tom. Don’t over share; likewise, do not give away free advice, if not asked. Don’t you just love it when a person keeps talking even if the conversation has already reached its point of transition and they still keep spewing word after word of things you didn’t need to know? No? Then maybe you’re one those oblivious little rays of sunshine that populates the earth. Did you know that just because you’re entitled to have an opinion doesn’t mean it’s always appropriate to express it?

Respect the buffer zone. Ever heard of the term personal space?

You’d do good remembering that so you won’t smother anyone with your clingy acts, or at least, that is how people will think of you whenever you cross that line. Or as the slang goes: “’Wag kang feeling close. Tse!” Watch where you’re going when you’re walking on a street filled with people. Don’t stop suddenly or stand in the middle of a busy sidewalk (e.g. to check your phone). You’re in the way!

You wouldn’t want to get kicked in the shins if you overly mind your own business—to the point of disregarding your surroundings—

now, do you?

Chew with your mouth closed. And don’t start talking with a mouthful of food. This is probably my biggest pet peeve of all. I mean, who doesn’t get annoyed seeing masticated food in someone’s pie hole? And add to that infuriating chewing sounds they make? What are you, five? If your mouth is not big enough to handle a spoonful of food then maybe you should try halving it. And if that still doesn’t work, I hope I would never see you again. I’m sorry if I have offended anyone but that’s just how these etiquettes work.

Don’t make plans with other friends in front of your friends who aren’t invited. Frankly, it’s rude and it can hurt your friends. It makes them feel like an outcast and that they do not belong (like, they’re your friends but not really), and their only role in your life is to tell you to have fun with your other friends even if it’s not with them.

Don’t cut someone off, wait till they finish what they’re saying. Must I explain this further or have we not all experienced this eye-twitching scenario for at least 10 times in our lives?

Practice saying “Thank you”, “I’m sorry,” and “Excuse me”. Saying these simple and polite words don’t cost us anything, so why do some people find it difficult to find it in themselves to be courteous and respectful? And you would think, with all the hype about not finding a kind person to love they would try to extend the same sentiments that they so desire but nooooo. It’s too despicable to even think of and don’t you dare try telling them what to do with their lives, have some respect!

Be kinder than necessary. Being polite and being kind are two different things. Kindness is something that comes from within and done out of pure humanity, something that is vividly absent from some human beings of this time. Ironic, because sympathy is a quality that makes us different from animals in the first place. Everyone we meet is fighting a battle no matter how small or insignificant it may be in your viewpoint. Everyone deserves kindness, so, don’t hesitate to give it; for all we know, it may be the only time they encounter it. Try to treat people nicely even if you don’t have to.

These are just some of the stuff I have gleaned and listing it all would only bore you to death or make this magazine too long.

If you still want to know more, well, good, that’s the way to go. And if you think that you know enough then that’s okay, too. I commend you for your wisdom (I hope you really do, though).

Live your life, but just make sure you’re not stepping on someone else’s while you’re at it. And, hey, I’m not telling you how to live your life. Trust your instincts to do it…if you have them, that is.

‘‘

Unspoken rules of society should be followed, at all costs.

It is not written and negotiated like those of our existing laws, but these rules are there for a reason even if you don’t know them.”

11

12

DEMOCRAT OPINION

Relax! It’s Correlation

C-SPOT CATHERINE BENA T. OLLETE

I know it sounds alarming for the engineering students when we already talk about or even just hear the word “correlation”. And, who knows? Maybe, other departments are also going to experience the likes of it sooner… or later… Well, if that happens, just brace yourselves.

Anything is possible. For now, “maybe”, so do not frown, panic, or whatever it is that would stress everyone out.

A

nyway, for me, honestly, the fact that the correlation classes exist in our department is so much favorable. However, of course, why we are all having this agitation is because of some policies or college system that may be a little bit disapproving to students and to parents.

First and foremost, before we jump to the main concern, I just want to emphasize this. If the administration wants to set the standards of having quality college students and graduates, more board passers and topnotchers, I would suggest, thoroughly screen them first before they enter college in this university. It may sound impractical for we all know this is business, and I respect that. We know the consequences, if we do that. But if the school really wants to live the imagery, just like other prestigious schools, and TRULY cares to make students achievers, please do not just stick to the “open admission” policy. Have a screening based on the standards the administration wants and the school really needs.

For if we just tolerate every single student, not even knowing their sincerity in the college, it may do good, but we cannot expect better. With screening, in that way, we can already gauge the initial capacity of a student, with all his heart, mind, soul, and might, to meet our aspired university standards, whether he deserves to belong or not. Because, in fact, not all high school graduates are finally decided as to what course they are specifically going to take. Many are still not that serious enough for what they really need based on their own abilities. Thanks now to senior high school system for it would be a developing stage for them.

Not to compare with the University of the Philippines, and other big schools, but as we see, they maintain their standards because of the screening, even in Bicol University. Fortunately, and with God’s mercy, I passed the UPCAT in 2012, and I tell you,

their approach is indeed mind-blowing. No wonder these universities are incomparable. I still chose the University of Nueva Caceres (UNC) though, for family matters, convenience and for my conviction that this university has ever since been amazing and can be better than the best of what it is now. ‘Til present, yes, I still believe.

Relating that to correlation, I think it is better that way than to meticulously screen for probably “the best” on the last stage of the tertiary level, which is mainly the reason why the outcomes of correlation passers usually do not satisfy the expectations. Fairly, it is better to reject a student on the entrance exam because of certain criteria than to fail and delay them right before the very end of their five-yearlong journey. It is like a “paasa” effect. That is totally devastating for parents, who have willingly invested in the school already, hoping so much for their children’s future after college.

We know that one of the purposes of correlation subjects is “to help and prepare the students in taking the board examinations given by the Professional Regulation Commission (PRC)”. So, these subjects should have just served the purpose of being merely a review, to measure a student’s chance to pass the board exam, even without the help of other review centers, not actually of being a real prerequisite to graduation. Why? No one knows what the future holds. It is never considered as a guarantee that when you pass the correlation course, you’re absolutely going to pass the board exam that is why you should deserve to finally graduate from school. Since the correlation in our university is said to be designed to be more difficult than a typical board exam, having a belief that the correlation is emphasized as a prerequirement for students to graduate will just put too much pressure, especially on average students who don’t excel that much in theories. It is still a matter of chance and persistence outside the premises of the university. To tell you the truth, whether or not you pass the correlation, it will not matter. We don’t have to treat this as if it is more important than the TIME we have left in this world and the BOARD EXAM. Recently, notice how most of the students fail in the correlation. What about their time and chance to take the official PRC board exam? When, after they finally pass the correlation and graduate? After how many takes?

We count the money coming in, for the school. What about the money coming out from the parents’ pockets? Good for some highly academically-inclined students. But, for most? This is kinda absurd for it is like we are already putting the boundary by being too strict at a sort of an inconvenient and a non-ideal time. We are halfway to get the gold. Don’t hinder these students by making the correlation too difficult.

It is indeed a “paasa” effect for them. If the administration would not consider these students to pass just to graduate, we are absolutely depriving these people to learn on their own ways, to have the chance to prove their abilities in the official and crucial world of their future profession. Not all people are the same.

Let’s put them all together. If we thoroughly screen students during

their UNC college entrance exams and they pass, there is more than a 50% chance that they are going to do well in the college. Add to that, if we have more new “qualified teachers”, not just in theories but in the actual field of teaching as well, who can teach subjects exceptionally, it would be best. Once the students step in the fifth year level, and eventually the correlation classes, there is a guarantee that their mindsets are to give satisfactory performances. Then, there is a possibility of getting a high percentage of passers for the subjects. And the department would not get too disappointed even whatever happens.

When they graduate, they are free to choose whether or not they would push through with the board exam right away. Their results in the correlation can just help them decide.

Now, because of the issue on passing the correlation subjects being a requirement for graduation, the parents became too concerned. They appealed for due attention regarding the said policy through the Engineering and Architecture Parents – Teachers Council (EA PTC) after hearing the new guidelines and policies during the EA PTC General Assembly on Aug. 14.

It led to certain important meetings held by the EA PTC, by the Correlation Course Committee, and by the UNC Deans’ Council.

Based on the documents and their minutes of meetings, here is the truth on the Deans’ Council decision, approved by our university Vice President for Academics, Students, and External Affairs Fr. Danilo T. Imperial. On the first point, based from the appeal of the EA PTC, for consideration: to include the correlation subjects as part of the curriculum as non-graded subjects, “The council is in consensus that this is not possible for the time-being since the CHED-approved curricula stipulate these as Graded Courses… However, evaluating, revisiting, and revising the curricula could be done by 2018.”

For the second point: to permanently remove the “passed” or “failed” policy to correlation subjects as a pre-requirement for graduation, the request is obviously again not feasible mainly for the abovementioned reason and “… passing grades are requirements for graduation; without these marks, no student is allowed to graduate; the ZERO Balance Policy (i.e. All Required Subjects were Taken and Passed) of CHED will always be the guiding principle of the university registrar in determining graduating students.”

Unfortunately, we cannot do away with the new set of policies presented. We still have to reevaluate the whole system while waiting for 2018.

However, a request for considerations regarding the grading system can still be pushed through, especially if the department would not view the scenario of the upcoming correlation results too negatively, like what happened last year, and if it still deeply concerns the parents.

Anyway, whatever happens, there will always be an agreement. So, just keep your heads up. I know the university administration and the departments, particularly the EA, will do their parts to meet the requests of the parents and the students. It is undoubtedly challenging to balance everything in the existent world. The struggle is real. I just hope for the better, for everyone and everything.

For now, to the EA students who are going to firstly experience the new policy, no other words I can tell, but pray to God, trust Him; study well; and focus. Your parents are your inspirations.

And, let us keep reminding ourselves, “Relax! It’s Correlation…”

‘‘

For if we just tolerate every single student, not even knowing their sincerity in the college, it may do good, but we cannot expect better.”

OPINION DEMOCRAT

Here Comes the Sun TWEET’S TWEETS CHARLENE KRIS A. BORBE

It was one rainy afternoon where I found myself seated in front of an air-conditioned classroom waiting patiently for our professor. My attention veered at the royal blue curtain with golden floral embroideries hanging on the walls. It was the only thing colorful inside that gloomy space.

I

lean my elbow on top of my desk with my palm holding the side of my face as I start to get tired from all the negotiations with life. I can’t stop thinking about the abundance of schoolextended works I have to accomplish just to pass each subject I took for this semester. I was thinking to ditch that class just to give way for the pending requirements waving right in front of my face. Five minutes later, my classmates start to enter the room; little by little, they filled the empty seats and start murmuring about their unfinished requirements and how they missed their vacation because they have to accomplish numerous tasks.

Sometimes, I wonder why life should be hard and why other people make our lives much harder for no good reason. But, sometimes, too, it’s a good way to ponder how life has its way of compensating for the things you miss and for the things it takes away from you.

Apparently, I can’t simply do away my habit of putting things off because the “pro” in the word procrastination is me. But, I’m a hundred percent sure that I’m not the only one sluggishly crawling the lazy street. Everyone procrastinates. It’s normal.

It wouldn’t make you the greatest sinner of all time if you’ve been putting things off. Just like now, I procrastinated writing my column until I was getting pretty close to the deadline, or worse, I’m overdue (Kidding I was just trying to have a legit experience of being a procrastinator. Dear Democrat people, please keep me on staff.) Even though I put it off a little bit (again, for experiment purposes), I still managed to get everything through and came up with the list of plausible excuses for procrastinating.

First on the list, you control everything.

Yes, you think you can dominate all the controls available in the world, you even have way more controls than your television remote. It’s okay if you

don’t rush to finish everything, but, unfortunately, you can’t put things behind forever. By having the control to yourself on whether to procrastinate or not, it’s still your choice. But, obviously you’re not getting anything done.

You look at the bigger picture. Although we are always taught to look at things beyond their simplicity and should always consider the bigger picture of it, when it comes to school works, we really look at the big picture –of long-endless lists of requirements. So, instead of actually putting an end with the burden, we tend to be lax about it because we’re tired of looking at it. Because it’s always “madami”. Honestly, almost everything we do can be broken down into little manageable parts. Instead of giving emphasis on the whole list, focus on the items one by one. By breaking them down into parts, you’ll find the task much more doable. You can now stop crying “imposible naman ito magawa!”

Speaking of crying, you also tend to complain instead of actually doing the task. We even still have the audacity to brag about our pending sh*tloads on our social media accounts hoping to either fish compliments or make everyone condole with your situation, there’s no in between.

Congratulations on your busy schedule! I see you’ve got so much procrastinating to do. Again, we, human beings, collectively, are good at one thing –complaining.

You could either be too obsessive. It could be beneficial, sometimes, if you’re too perfectionist because you tend to really pursue to have a great outcome with your projects; the odds of it always work in your favor. Nevertheless, you would always be tempted to delay tasks because you’re worried of the outcome of being less than what you consider as “perfect”. You have to know that it’s okay to have things turn out what they’ve become even if they didn’t result exactly how you imagined them.

Besides, a completed but imperfect task is always preferable than an unfinished one, right?

Since you’re too perfectionist, it can be tempting to procrastinate tasks because you fear of failing that expected outcome. Unfortunately, this is an unproductive way of thinking; of course you cannot fail at something when you don’t do it at all. You have to face your fear of failing because when you do, it will help you eventually overcome that

fear, or learn to manage it. So, next time you think about delaying something just to avoid potential failure, weigh the consequences. You’ll grow as a person from that experience, trust me.

Contrary to my previous statement of you having all the controls, you could either be too loose on yourself to the extent of not having selfcontrol. We know that everyone is different and there are definitely varying levels of self-control.

Still, there is a point in which your self-control can get in the way of productivity. Procrastinating comes easier to people who naturally do not have the discipline to complete tasks in a timely and organized manner. It’s just like, if there was a pill to cure procrastination, you’d probably take it tomorrow.

You store your to-dos in your photographic memory. Sometimes, procrastination can come as a result of something that has forgotten. If you put something off and then forget to write down that you need to do it later, it’s possible that you could entirely forget about the first task. I don’t need to elaborate on this; we’re all guilty about this one, anyway.

You don’t value commitment. We know that it can be very disappointing when we estimate our projects to be done just within a week or less, but, in reality, it took weeks to complete it.

If you consistently estimate time commitments incorrectly, it might be causing you to procrastinate more than you would otherwise. We always tend to put things behind our backs because we think that we still have time for them, but, really, we’re wasting our precious-vacant hours and opening more possibilities for piling tasks where we’ll find ourselves scrambling to get things done.

And lastly, let’s not sugar-coat this, you’re just one lazy sack. This is probably our top excuse for almost anything. Sometimes we just don’t feel like doing whatever we’re supposed to do, even they were long due. What’s funnier about us, college students, is that we are also being judged when getting full night’s sleep, maintaining proper hygiene and catching-up with friends are deemed procrastination.

From a procrastinator’s standpoint, procrastinating does not automatically counter to a dysfunctional work. Some people can handle tasks within a short period of time and can work under time pressure. Sometimes, they’re work turns out to be great, too.

Conversely, there will come a time when being lazy doesn’t go so well. Just be mindful of the quality of your work and make sure your last-minute rush doesn’t show. Being lazy isn’t always a bad thing.

It’s totally okay for you to sometimes sprawl around doing nothing. Just don’t let that behavior become habitual.

Few minutes later, after contemplating on my thoughts, I came into my senses and saw how the little droplets of rain watered the plants; a bright-yellow-light illuminated the outside of the windowpane, here comes the sun.

‘‘

Everyone procrastinates.

It’s normal.

It wouldn’t make you the greatest sinner of all time if you’ve been putting things off. Just like now, I procrastinated writing my column until I was getting pretty close to the deadline, or worse, I’m overdue .”

13

14

DEMOCRAT COVER STORY

Surveying, tambak na plates at mga artikulo sa aming pahayagan ang madalas na gumugugol sa aking oras ngayon.

Bagamat medyo abala sa ilang gawain sa paaralan, nananatiling sariwa pa rin sa aking isipan ang pangarap namin ni Kuya Jino na parehong maging mahusay na enhinyero. May kahirapan nga ang kursong ito, ngunit alam kong wala ito sa iniindang sakit at pangungulila sa’min ng aking kuya.

T

NI JUVIN M. DURANTE

atlong taon nang nakakulong si Kuya Jino mula nang dakpin siya sa kanilang tinutuluyang boarding house noon. Ayon kay Kuya, gawa-gawa lamang ang mga kasong isinampa sa kanila upang supilin lamang ang mga mag-aaral na aktibista at ihinto ang kanilang pagpuna sa kamalian sa sistema ng pamahalaan.

“Sa huli, mga kabataan pa rin ang sasalo sa mga paghihirap ng lipunan na bigo pang ipagtanggol ng ilang nagdaang henerasyon. Malaya tayo sa ngalan subalit hindi sa diwa. May kasarinlan ang Pilipinas subalit hindi ang mga Pilipino. Sa sariling bayan, laganap ang maliliit at patagong pang-aapi at iyon ang hindi pinapansin ng mga nasa gitnang uri ng tatsulok. Marami ang nakakakita at pasimpleng umiiling sa nangyayari subalit walang ginagawa para baguhin ito,” ganito inilarawan ng kuya ang kasalukuyang estado ng ating lipunan.

Bihira ko na lamang madalaw si Kuya sa kanyang kulungan. Kung may pagkakataon man, kailangan ko pang pumuslit dahil labis na ipinagbabawal ng itay na dalawin siya dala pa rin ng kanyang galit kay Kuya. Walang gabi namang ipinagdarasal ng inay ang kaligtasan ng kuya at walang humpay ang kanyang paghiling na makalaya na ito. Kadalasan, hindi ko nakakasundo ang aking dalawang ate dahil pinagdiriinan nilang mali si Kuya dahil sa pagsuway nito sa aming mga magulang. Pakiramdam ko, ako lamang ang mag-isa sa bahay na nagtatanggol sa aking iniidolong kuya. Hindi maaari. Hindi.

“Magandang gabi! Pinapaalalahanan ang lahat na isang linggo na lamang ang natitira bago sumapit ang huling araw ng pagpasa ng mga artikulo. Mangyaring tapusin nang maaga ang mga ito nang hindi magdulot ng anumang abala sa paglabas ng ating unang limbag. Salamat!”

Biglang naudlot ang aking pag-alala kay Kuya dahil sa text message mula sa aming punong patnugot. Naalala kong wala pa pala ni isang titik ang naisulat ko para sa aking pitak. Maging paksa ay wala pa.

Pumasok ang inay sa aking kwarto at may ibinigay ding paalala. “Anak, handa ka na ba at ang iyong mga gamit? Bukas na ang uwi natin sa bahay ng lolo mo sa Naga para sa pista ng Penafrañcia. Hindi makakasama ang tatay mo kaya ikaw ang aasahan ng mga ate mong tutulong sa pagbubuhat ng mga gamit at siguradong sabik na sabik na ang lolo mong makita ka.”

Tatlong araw kaming mananatili sa Bicol para ipagdiwang ang kapyestahan ng Birhen ng Peñafrancia. Grade 4 pa ako nang huli kaming umuwi sa bahay ng lolo sa Naga, kaya naman, kahit papaano ay nasasabik din ako.

Hiniling ko kay Inay na dalawin muna si Kuya sa kanyang selda bago tumungong Naga, ngunit umiling si Inay at sa ibang panahon na lamang daw.

Pagtungtong namin sa Naga, nabighani ako sa napakalaki nitong

ipinagbago. Ibang-iba na ang bihis ng bawat sulok ng lungsod.

Sarado ang mga kalsada ilang metro mula sa terminal ng mga bus.

Ngayong araw pala gaganapin ang Fluvial Procession. Kaya naman napilitan kaming maglakad nang halos kalahating oras hanggang naabot na namin ang tahanan ng mga magulang ng itay. Mula sa tarangkahan ng gate, matatanaw ang berandang niluma na ng panahon ngunit pilit na nilapatan ng masasayang kulay. Naaalala kong doon kami madalas tumambay ni kuya habang naglalaro kasama si Lolo Ric sa ilalim ng lilm ng mga puno. Sa kanya hinango nina inay ang aking pangalan.

Nakabukas ang gate kaya tuluyan na kaming pumasok sa bahay. Lahat ng ilaw ay nakasindi. Maraming pagkain ang nakahanda. Mga porselanang plato at mga kubyertos na yari sa pilak ang nakalatag sa isang mahabang mesa.

Ngunit, wala ni isang kamag-anak o bisita ang aming naabutan.

“Kanina ko pa kayo hinihintay, Maricel!” Nagulat kami sa boses ni Lolo mula sa aming likuran. Bitbit ang isang pirasong yelo at dalawang pakete ng juice, dali-dali siyang tumungo kusina, inayos ang mga nakahain sa mesa at nagsimula kaming mananghalian.

“Susunod ba si Richard?”

Sinubukang iliko ni inay ang usapan, ngunit hindi nito nahinto si lolo sa pagtatanong tungkol kay tatay.

“Galit pa rin ba sa’kin ang tatay mo, hijo?” Wala akong ideya tungkol sa tanong ni lolo. “Marahil, nagtatampo pa rin ang batang si Richard.”

Natapos ang pananghalian at nagayos na kami ng aming mga gamit. Tatlong araw lang kaming mananatili sa Naga dahil may pasok pa kaming magkakapatid.

Pagkatapos mag-ayos, dumiretso ako sa beranda upang lumanghap ng sariwang hangin. Kasabay ng paghampas ng hangin ay naramdaman kong dumampi sa aking balikat ang isang kamay.

“Kumusta na ang aking paboritong apo?”

“Lo, si Rico po ito. Hindi po ako si Kuya Jino.”

“Sino bang nagsabing ang Kuya Jino mo ang hinahanap ko?” “’Di ba po, si Kuya ang paborito ninyo kasi siya ang hilig ninyong turuan noon kung pa’no magkumpuni ng mga nasisira naming laruan? Ako, mag-isa lang na nagkukumpuni.”

“Oo, kasi alam kong maingat ka.

Samantala, nakita kong hindi alam ng kuya mo kung paano ‘yon aayusin. Naaalala ko pa nga noong binulong niyang, ‘Lolo Ric, baka umiyak si Rico kapag hindi ko ito maayos.’ Takot na takot noon ang kuya mo, kasi alam niyang mahalaga sa iyo ang laruang nasira niya. Mula noon, nakita kong maingat na siya sa kanyang mga gamit. Kung may sira siyang makita, agad niya itong kinukumpuni. Alam kong natuto siya. Kaya nga, siguro, nang makita niyang may mali sa pagtrato sa mga kontraktwal na manggagawa, ninais niyang itama ito.”

Nagulat ako sa mga huling sinabi ng lolo.

“Alam mo po ang nangyari kay

Kuya?”

“Alam na alam, apo. Makailang beses na umuwi ang kuya mo rito sa bahay noon matapos ang malubhang rally nila kontra DOLE.” “Ok lang po sainyo na ganoon ang ginagawa ni Kuya? Hindi po kayo galit sa kanya gaya ni itay?” labis na pagtataka ko.

“Ba’t naman ako magagalit sa kanya? Rico, alam ko kung ano ang pinagdaraanan at pinaglalaban ng iyong kuya. Alam na alam ko dahil dati rin akong dumaan diyan noong nag-aaral pa ako sa kolehiyo.”

Nagulat ako sa sinabi ng lolo. Isang misteryosong ngiti ang gumuhit sa mukha ng lolo bago ito magpatuloy sa pagkwento.

“Halos magkasing-edad lamang tayo noon, apo, nang mamulat ako sa aktibismo. Noong umpisa, takot ako.

Ako ‘yong tipo ng mag-aaral na kimi at tagamasid lamang sa mga nangyayari sa paligid ko, pero may pakialam. Inakala ko noong puro sigawan, basaan at tulakan ang nangyayari sa mga rally, ngunit hindi pala, hanggang sa naunawaan ko kung bakit sila nakikipaglaban.”

Kitang-kitang sa mga mata ng lolo ang magkahalong sabik at pangamba habang nagkukwento ng kanyang nakaraan. Bagamat matanda na, pilit niyang inalala ang ilan sa mga mahahalagang pangyayari noong nagaaral pa siya sa kolehiyo.

“Dati akong isang lider-estudyante noon sa aming pamantasan. Nandoon lang ‘yon sa may sentro ng lungsod, UNC ang pangalan.

“Hindi kailanman mabubura sa aking isipan at sa kasaysayan ng aming pamantasan ang idinulot naming ingay na umabot hanggang sa pambansang tanggapan ng Kagawaran ng Edukasyon, MECS pa noon kung tawagin.

“Ilang taon noon bago ideklara ang Batas Militar nang sumibol ang tinatatawag na First Quarter Storm o FQS dahil sa laganap na paglabag sa mga karapatan ng mga mag-aaral sa buong bansa. Ang ganitong uri ng mga paglabag ay naranasan din namin noon sa aming pamantasan.

“Isyu sa mataas na matrikula at hindi pagdinig sa mga panawagan ng mga mag-aaral ang naging mga pangunahing problema ng aming konseho.

Naging bingi at walang pakialam ang administrasyon ng pamantasan noon sa mga nararanasan ng mga mag-aaral.

“Dahil hindi natatakot at nais naming ipaglaban ang aming karapatan, nagkaisa kaming bumalikwas sa panggigipit ng administrasyon.

Nagtipon-tipon ang mga pangunahing lider-estudyante ng pamantasan sa Students’ Pavilion upang konsultahin ang mga kasapi ng konseho tungkol sa karampatang aksyon na aming isasagawa. Doon, napagkaisahang sabay-sabay na magwo-walkout ang halos lahat ng mga mag-aaral mula sa kanilang mga klase upang iparating sa administrasyon na nagkakaisa ang mga mag-aaral para sa kanilang mga karapatan.

Wala ni isang mag-aaral ang pumasok sa pamantasan sa mga susunod na araw.

“Alam mo ba, apo, kung gaano tumagal ang kawalan ng mga klase?

Labing-

siyam na araw! Labing-siyam na araw ng pagkalampag sa labas ng pamantasan upang marinig ng administrasyon ang aming mga hinaing.

Biglang natawa si lolo habang nagkukwento sapagkat dinaig pa raw nila ang ibang paaralan noon sa Naga dahil sa haba at laki ng protestang ginawa nila. Dahil umabot ang balitang ito sa Kamaynilaan, ilang mga mag-aaral daw mula sa Unibersidad ng Pilipinas ang dumayo at nagparating ng suporta sa kanilang pagkilos.

“Dahil ako ang pinuno sa Committee on Vigil, araw-araw at gabigabi akong nakabantay sa labas ng pamantasan.

Upang m a s makatawag ng mas malawak na simpatya, inilatag namin ang isang kabaong sa harap ng gate. Pinalilibutan ng mga kandila gabi-gabi, dito namin ipinakita ang aming pagkadismaya sa adminiatrasyon at simbolo ito ng pagkamatay ng demokrasya at ng mga karapatan ng mga mag-aaral sa aming pamantasan. Patay na ito kaya dapat nang ilibing.

“Pagkatapos ng sari-saring panawagan sa tapat ng pamantasan gamit ang megaphone, gabi-gabi rin naming ipinuprusisyon ang kabaong sa sentro ng Naga. At dahil doon, napukaw ang atensyon ng mga tao hindi lamang nga mga taga-Naga, kundi pati na rin ng mga nasa Kamaynilaan. Gumana ang aming plano!

“Dahil sa mas lumalalang sitwasyon namin noon, nanghimasok na ang lokal na pamahalaan ng lungsod sa pamamagitan ni dating Bise-Alkalde Virginia Perez.

Nagkaroon kami ng pagpupulong upang magkasundo ang administrayon at kaming mga mag-aaral. Base sa naaalala ko, nandoon ang dating EVP at dekano ng College of Law na si Perfecto O. Palma.

Doon, nagkasundo kami na muli kaming papasok “Ngunit, bago pa maganap ang aming pagpupulong, isang madugong pangyayari ang naganap na hinding-hindi ko malilimutan.

“Isang gabi noon, habang nasa tapat kami ng pamantasan, biglang nagkainitan ang mga mag-aaral at mga pulis. Nagsimula ang batuhan sa pagitan ng dalawang grupo at isang pulis ang tinamaan. Nasugatan ito at nagulat na lamang kami nang may biglang nagpaputok ng baril. Nagkagulo at nagtakbuhan kami noon. Kumaripas kami ng takbo patungo sa likod ng ngayo’y tinatawag na AMS Building.

“Natapos ang kaguluhan sa ikadalawampung araw kung saan malaya kaming pumasok sa pamantasan.

Nakakalungkot nga lang sapagkat ilan sa aming mga kasama ang pilit na hindi pinapasok ng administrasyon dahil sila raw ang mga namuno ng aming pagkilos, lalo na ang naging pangulo ng University Student Council. Nalagasan man ng ilang haligi ang aming konseho, nanatili sa amin ang responsibilidad na bantayan at pangalagaan ang karapatan ng bawat mag-aaral sa pamantasan.

“Sermon imbis na pagturo ang inabot namin sa unang araw

‘‘

Naging bingi at walang pakialam ang administrasyon ng pamantasan noon sa mga nararanasan ng mga magaaral.”

ITULOY SA 23

16

DEMOCRAT OPINION

Byline

SMALL SPACES MATTHEW L. LORESTO

Nakakatuwa na kahit papano ay may pakialam na tayo sa mga nangyayari sa paligid natin partikular na sa larangan ng politika at kasaysayan. At isa sa mga naging instrumento nito ay ang midya.

M

atuturing na isang mabisang instrumento ang midya, mapamainstream man o alternatibo, sa paghubog ng opinyon at pakikialam ng mamamayan sa mga isyung nakakaapekto sa kanilang pang-araw-araw na pamumuhay. Ang midya ang nagsisilbing mata at tenga ng mamamayan sa bawat usapin. At kasabay nito ay ang responsibilidad na pagtataguyod ng tapat at walang kinikilingang pamamahayag.

Ngunit, paano kung ang pamamahayag na “walang kinikilingan at walang prinoprotektahan” ay naging serbisyong totoo sa iisang interes lamang? O hindi kaya’y ang pamamahayag na may “malasakit sa isa’t isa” ay binigyang kulay ng mamamayan?

Nananatili ang gulo ng balita kung hindi mo titingnan at susuriin ang anggulo nito. Kasabay ng pagtupad sa tungkulin nang tapat na pamamahayag ay ang pagganap din sa tungkulin ng mambabasa o tagapakinig na suriin nang kritikal at rasyonal ang bawat impormasyong nakukuha niya sa midya dahil ang kawalang pagsusuri ay humahantong sa maling paghuhusga.

Sa panahon ngayon, hindi makakaila na malaki ang nagiging tulong ng internet at social media sa pagbibigay impormasyon sa mga mamamayan. Aminin man natin o hindi, karamihan ng balitang nalalaman natin ay sa pamamagitan ng pagbubukas ng ating Facebook at Twitter accounts at iba pang media sites na nagbabalangkas sa makabagong paraan ng pagbabalita. Kasabay ng pag-usbong ng teknolohiya ay mas mabilis na rin ang pagpabrika ng mga impormasyon at datos na ‘instant’ na lang kung ating makuha. Sa ganito ring paraan, mas mabilis na ang pakikipagtalastasan at paghahatid ng balita sa iba. At sa katunayan, maituturing na isang bukas na arena ang midya para sa lahat.

Siguro, dahil sa bilis na ng pagkalat ng balita o impormasyon ngayon, alam kong nabalitaan ninyo ang isyu sa pagbatikos ng mga netizen sa Official Gazette of the Republic of the Philippines Facebook Page dahil sa kontobersyal nitong post na nagpapakita ng “historical revisionism”. At ayon sa unedited na post ng Official Gazette, “In 1972, he declared Martial Law to suppress a communist insurgency and secessionism in Mindanao.”

Karagdagan pa ay ang bahagi ng post na nagbigay rason na kaya bumaba si Marcos sa kanyang posisiyon ay upang maiwasan ang pagdanak ng dugo dahil sa paglunsad ng kilos-protesta ng mga mamamayan na tinawag na “People Power”.

Ang isyu ng “historical revisionism” ay madaling naihahanay sa isyu ng pagtalakay ng mga libro sa mga kaganapan ng Batas Militar na tinaguriang pinakamadilim na bahagi ng ating kasaysayan.

At dahil kasagsagan ng mainit na usapin ng pagpapalibing kay Ferdinand Marcos sa Libingan ng mga Bayani (LNMB), lalo pang naging rason ito upang mas lumaki pa ang isyu. Kaya, bilang tugon ng mga netizen umusbong ang mga satirikal na posts at tweets sa pamamagitan ng “Superficial Gazette” kung saan ang mga netizen ay maaaring gumawa ng kanilang bersyon ng kasaysayan ayon sa kanilang kagustuhan; na nagsilbing isang paalala sa lahat, na may alam at pakialam ang mamamayan sa kasaysayan.

Samakatuwid, isang patunay nga ito na hindi lahat ng impormasyon na mababasa sa ‘yong newsfeed ay tapat at totoo. Minsan ay ginagamit lang ang adbentahe ng social media upang mabilis itong kumalat at maiparating sa tao. At tulad nga ng isyu ng historical revisionism, hindi makakaila na maaaring ang mga millennial na hindi naman naranasan ang Batas Militar at may limitadong kaalaman lang sa kasaysayan ay hindi nagdalawang-isip na maging isang Marcos apologist, at isiping handa na silang mag-move on at kalimutan na ang pait ng ating nakaraan. Tunay na hindi lahat ng ‘walang kinikilingan at walang pinoprotektahan, serbisyong totoo lamang’ na pamamahayag ay totoo, lalong-lalo na sa paraan ng social media at internet.

Sa kabilang banda, lagi akong nakakabasa ng mga negatibong komento sa balitang may anggulong tila salungat sa pamahalaan o di kaya’y mga arikulo na bumabatikos kay PRRD. O kadalasan naman ay mga komentong naghuhusga sa pahayagan o mismong

mamamahayag. Tulad nga ng nabasa ko, “Lahat ay maaaring maging isang mamamahayag, pero hindi lahat ay may kakayahang maghayag ng tapat at totoo.” At sa tingin ko ito ang rason kung bakit hati tayo sa bawat balita, pero baka minsan sa sobrang pagiging panatiko natin ay naisasaalang-alang na ang pagiging tapat at totoo ng mga balitang ating nababasa.

Alinsunod dito, ang pambansang samahan ng mga mamamahayag ng Pilipinas, National Union of Journalists of the Philippines (NUJP), ay nababahala sa mga personal na atake sa mga mamamahayag ukol sa kanilang mga binbalita.

At isa rito ang kaso nina Gretchen Malalad and Jamela Alindogan, na nakakatanggap ng mga personal online threats matapos ang kanilang pagbabalita tungkol sa kampanya ni PRRD sa War on Drugs.

Naging mabilis man ang pagsagot ni PRRD sa hiling NUJP na imbestigahan ang nasabing pananakot sa mga mamamahayag ng kanyang mga taga-suporta; sapat na ba ito upang masiguro na hindi na ito mauulit? O kailangan ba talagang umabot sa pananakot sa personal na buhay ng mga mamamahayag dahil lang sa hindi mo gusto ‘yong binabalita?

Hindi ko sukat akalain na ganito kapanatiko ang mga taga-suporta ni PRRD, na handa silang manakot para lang hindi maging mali ang tingin ng iba sa ating mahal na pangulo. Hindi naman ito usapin ng kulay para sabihin na may kinikilingan ang bawat balita na salungat sa gusto mong mabasa.

At lalong lalo na hindi ito usapin ng ‘biased’ na pamamahayag; usapin ito ng pagiging ‘biased’ ng mamamayan.

Hindi masama ang maging kritiko sa mga balita at impormasyon na nakukuha mo. Tulad ng mga mamamahayag, may karapatan kang magpahayag ng opinyon, pero, sana, hindi mo naman makalimutan na tulad ng mga mamamahayag ay may responsibildad ka rin na maghayag ng tapat at totoo. At isa pa, wala naman sa pangalan ng pahayagan, mamamahayag, o kung sinuman ang katagang “tapat at totoong pamamahayag” sapagkat nasa kalidad ‘yan ng balita at impormasyon kaya marapat lamang na magbasa muna at magsaliksik nang kusa.

Bilang bahagi ng isang pahayagan, lagi kong naiisip na may mga taong hindi magugustuhan o babalewalain ang mga sinusulat ko. Subalit, hindi naman ‘popularity contest’ ang pamamahayag na nangangailangan ng maraming tagasuporta dahil nagsusulat kami, hindi para sa aming sarili bagkus para sa aming mambabasa.

‘‘

Kasabay ng pagtupad sa tungkulin nang tapat na pamamahayag ay ang pagganap din sa tungkulin ng mambabasa o tagapakinig na suriin ng kritikal at rasyonal ang bawat impormasyon na nakukuha niya sa midya dahil ang kawalang pagsusuri ay humahantong sa maling paghuhusga.”

17

ago a it g f n galan a o r p pan mg s, ong iosa sar toong ment INOR i (*D ! g u n o t quire ta M tibit o a y a g d n of s re ak nk tha e*) a man kanya taong kay pr ay pa tapo . g wav Igw sa mag kani ect! M britin i prof A j e a s in a sa ? nat na O on p g sub and p so , ha ulit verluu agay aiyan exam merlu kaabu g mga , yan a ag g che ! An ma an s iz, pa- cts ke ta pa o ‘yan d sana ob iton gp beh n san pa-qu proje po ku ana p ts. An grade an word i l sa wron a p ang irm ma may uper man man s rowvo at na ol na a t an orit da p an nte sa iba aet) na, y pa-s ! Dae a tao o yan ararap kadak n pa n m a s y b n o #B ud ta pey ati ni gastu pama gayern wers t ako p nin n itong babau tikma i. est a nind u po. ( un a p n y te Ay er po mo, b sinda bako ct, ha ka ma ng ap suy nk yo ustah diyan quired an es ng ma ertain s s sup udent n po ports, subje m, ba yante Tha Kum nt(s) ng re bastu na la mga c i, mga , a a t A s e sa r, ma stud m n ( a a e n a s ge a a ” m b o t let’s art uired kip n !) Kad ase ka n pa k an i ks! wan indan anaps ta, se ang e p a m t e a a , l e a l y g l q r d “re s A g is ka nd ale ek pre, , ha? ak shi ayo , sa ni pa rade. a r na may ga be bos n g mag g-atte yad. K a vaks s n mg , syem aman may nga mag-g bata a n aga ‘yan an, m pat ga nd an ka ma agba n, mg edited s o m, b po per em an ang ma pal nt, da oin. A dae aray m i kaiya be cr rve as yo ern! lang y prof, to th baka er at ong j i r a d t e e i l n a v a n s a g u ld e fs k daw an is n ta aim e ct lo p wo , an #Ga Pira mga respe inda a life s n sa s ko, da g pro r, ta uire m nswe “That at wou ta m rades get ey! i o ng our n s man s g ma ndo a indon a a w k ore we rted, y dea ri-req g pak ds na a “Th re, k ure g ninda n m u r sat lose n ta anan gahili pi ni an sa t! sta ong Bef nag pirmin ic wo o kay Syemp ng s offer ooban , a not ndihu gdada aka ta kakamasun eleme si mg s this to k o t An g mag xam” ject.” adalia ining a kal mam . i i g kad S s a t p k t n s e n s s n n b , g a n i a t I m r m o l a r gu a a atay la ito your z/pr sa en ar .A o m ap san yaka a se ane mg a besh a? Ta papa erem ahan k a dab y Mh@s. as r qui gap aman ulsa t a, mg ng g bayad i p taos- mga g , h raray ay? M sad g mg g ka eroe o an n ta n t u s b m a a u o m g n p h k y a n i k n g P io ka t k H o sa sa n, o ng n tan t a act man ings, o alan! sato palub uper kaigwa t uya mg atuso ag na ang p anash orth i adala jo wiz o gi sak alama akaa ipaab g ko ng do alat p ap kan agpa ga S nag asin ap lab an l pa-h an w nar, p t, me Sana p n n s i a i n m . an pasa kan i man in m ng wro Ay h g gan kang p ng m ng na forum anyadaw Okay mga dae ma-sem g eve dents fund o k m yu gan ma sh gin ni, a. may garo ga p indon estu ke of event na arasa sto m amda kol it ium t kaa ol sa is Libin mo la n sla n mga us? I a a aar g u g-d a m o b n n e a n g d k n a g s u h n s a u a a t a amp Pap p k io s am k o, k y ka like pwa he t k n g g n and gba ga k ngk n a a s n l i a tu SzZX ? Ar onve aign g k o n kay u a us a Kas qualit d the ga ka for t makap te n isyu akab aro b Mej t Bawi n ing ia d Rc0 , bes uth c camp sato a plan kpalu ng, . m g . an m an an m this ra rec f lett n eta p r k u an h ta beshie g-edit a o p a w r Ano ng yo laeng n sa man s agchu na la als a t b an d o p a o t e , f ’ e e a r b , a e k on sar error ga n kita nlaen angk ds du an p ‘yan ad go ag issu ’s eye ong n ngs ‘yan you d or m l o rst ma yang regar ue na . Baka squ aatup g o, g h i ugh typ aya si ablab. our fi a-bul sa sat gani p t n i e n gdi o k r L s f n i kan , with i-purs LNMB puro ng in a lan W r g i o ? s a a n t r g. b i n i, ha ing u o th t daa tama ls!!! Sa hoe fi it k bes s na r sa am ta an a ka n fezbuk n r r o a m a a e l e a k y Sp ks, igw na pa ngge t the s leave g s, p an f f o re Dut Senio pa ar a nam i-bali asin a ini, p e a n o m e , l b t lo v ha ut ko gan dae ong FM mo ayp n ikiba tweter syu n Kaya aw, ga ky ge. Ay feel t , if no an a tong ex p r n d k d ko g m al pa you . But nam kaid odae labl s ma an sa ang i man. h@ ea kun asya ‘wag l n f n y t I m i y g o o i as tap rula ding na na ga M un sat rovers gles, “ wear es na n daa d na ara po ant, Owkii? p g t a in to l o v n n g mo la sa u tren o ka ng m adali o e a ! n l o n . p i k n s ree re ples oww li ka- way, ilibot a dea kupan h a f big porke ki us kol a ta m nin a y a o i l N b y o c l a g a k , fee ak! na enky naka sa ta h, ma gdada ogist yahan an ! An , nag ng m nasas a-tou ing u P s e o a e y ne.” or kita iba ga Tee Sinc an bes a na apol wens inking ng w! N gig an n alo ala sa ase a an ang m wwww sa pa mga m a a a san SzZXs aimplu of th na la an h n n a e y r a sa a-rel na d saind www mara atong irik ahal un h Rc0 g m way aray ers k ta a s k c w n m s n na erve ang s. Aw o na kan aha a, ng mina , lubu ery t nan alang ps. M pow kod es, o p r s s t e i l o t b a n s yang am a ev i, o onit class ma ern <3 nasa agend ng sar a pee sog a g lingmga b ha. a n ! m c g l i u t p m t n a d a i- f an e. S sa ser a ro b co p cla ot na gang aagi a na na mg maku indon yers, haha ide, o a k e m a a r n n a n g l s g a g p n an e ba e mg a ta n pa tingo adar p c sa e ta sa n sa pra os. Ha ing as d of , namponsiv ts. Cla a us sok sa n kan he tim a ini n ka may ng r i si a dyo agi ko nadag t, kidd his kin a and lak n t n n n t a ga res tude ceed ga p ributa by ted shu a lang n sako a digd ago m i nai a dae ng! Bu take t gabas s! Lak d h i o a m a e i n g a ro n a it es Pr ang kas (Daw outd n an dong g kay rot la don’t ted, ta s, be , ha?! the n a o m n y r g g S i o a u a n . n p dan da sat nagi Fiesta mejo nam a ni lang ip t g toto ha.

Cha a, we gran a new y time with n a h i n ga s d a i n a a d n a , k n kol s ren nya an cia na ma d b ot san e for an mg ag ma gh ps, mong e hah well, mo a p a g i h k u m u na n iyo afran a ka ahon ng se ibilida n, sib sa s a un, s p o u ‘ m a s a t H n i s n a l fre pis d s a n o s a ñ E k n * bih Pe baba rugm sar spon ralika aman ala yalida iya! na g pa ife, fee s na o of k g natin rof ts* a r d p s a p n a g U e t a o g t s l r t s re * na ). ng ng too lan ga pagb na ndin do ng O rsyal y gus do sa ng kyo aro na alang o man kaya of * asin bes ag nin n an m la ta sahan ang-e ang n s Aram K a ge g ek d be g ma u nin samo a E a n o n a a l l P a r d r a e a . t a s y n M r R p ! Da wa k aka te. le a pa g-w man oka ika kon s. Kun na es an sa Col es, PE besp twist namng ch ga b dae nat udyan od sa y-lan aon oke ays, ig sa k gog dum n ot J b a e a n m n v n k k p a i a , t n a w g e n s, s pl e m t e e tin est ta bu hap ts, y s. any duma o da airlin an ipa isit m . Hihi atapo n-laen g inin lepen grad a i n da po v ym ka mga iremen exam ma ents s N lae ga na m sa h Pero, prof, agha ng an g Fe ong ad n o ! t a b n t y g i a n n u a n a t h t atem join m y n a si pa s! ni req ya n hu g aiya l ma Haa in m maita iya tres reyalid aruus n r na ngkaw ndard ining d ‘pa kan s , asin na babad butan ngratu -supe esta g han n n man konom mga ang aha. T na a , a a s, ta , an ini a l t a o g g fi i b a o s a a s a c r h P na p kan enses mayo sa e i si bago Hahah plore . Sana a vek ukdo daa asim sada ur an an s ko , mga magt w pa ka m papa se yo ya, gel Cean n titions manla ay g ko, para babaw maba amo. the ex besh nes n ! n i bo a UN mpe nin ain rayan r revie bago nsan, na “U aa ka os, a m s! k n ko i ma kani man k gora , mga a hafi kiluuu a o g d i a p e m ga c g-uli p clap step am a-sup terials ta m g line aliun is! Ta i an kainn dae ayan ge, ma ngkod dikit n ga ve ang s k m a a a d n a. Cl nce sa mg g , m g ma o pa saiyan K! Ma , fram kabal ork asi suruw iya, si ang li o nin gat m Hangg ! n r a y u a e i a k n a s n s d h n a ng o g ran nswel kan Y EPE lesson rof ta oardw ging an sinuo ta sa n, m ake t ma g! O s dyos an ak . Irin eee. a m e n d A o a p a a b o a d l am g !” k y y lan dong ara m saimo like m os! a n na iyes kan s. M ma pa ni sense indon gdi ka asin for ju a mo kas may t hay apam sa ka a be aay!! tayang i n a a a n i sain apagd niya presh Mabal n s S u a r g o a a a u k Ida is-b mak ara a, m aaaa kama rds t mo r, an a da citati crite ga! H kdo. et m nak agkait s and ! Dios i , o w p p a s d o e s u g s c a g c bu traffi hay i sin . Huu alan ya g a ak m/ ggels sa r aiyan w tal tinut g ma- an a pin y gorg alam!! y t w g u g a w s m a ” n o n i s bo ence s sa y wo lls an i, kun ure m ou is-b ling p an pe t ang ga k gog k ngani aSta uli, Fa n w A a y i d u s n m s n d t i i k k B edu of i el sa pa na se at my onfi ntatio ades. ion s uch ig s, be spect your c “ n r t e e o sch st out t on th syu ta ay mg sena a r g e rd s a p I m ! pre a sa muni late tanda dents olerat all... mo Nex tong i eyt. M ay ek ingkod pag-im besh e e g m g l par , comf na r nin s r stu ll not t uld be ii na , mga licabl . n . In may sin daa a pro kamo le. You ey wi at wo isyu n sa gog a saindo ctive” tions , app a rule a a la g le ya mg n po ainab but th ay? Th diy nadan an “se regu a kow na m pagsit d g a ma na att w po, ts, ok d a d g n n s n n n mo a , m upa g a e ir a , po an da ent ac mis erienc rules o kaya napat ili lan po, fa saro nam mpet exp da nin s mi p ng pi aya p Sana kada sisay , inco nin know saindo aga k ytors. do sa kung Tyaka b ga Ang ll an o po bayole nt ninitser, o nsey. m to a o, gar mga eatme sita, t a yue ay an Kas do sa an tr te, bi ter s gdam nin man udyan g-e-en o pa just pa-est na na nind n ma man ma pa s, dae ple

O

‘‘

Salamat po na maray sa pagiging responsive sa concern kan satong mga eshtudents.

Clap clap clap! <3”

d a d i s r e b l i a n b

18

DEMOCRAT NEWS

Lakbayan ‘16, nanawagan para sa pansariling pagpapasya, kapayapaan NI GABRIELLE D. FULLANTE

namin kung paano sumabog ‘yong ulo niya at nakita namin ang kanyang utak,” pagdetalye ni Tenyela sa trahedyang kaniyang nasaksihan.

Ang mga lider ng kanilang komunidad na si Campus at Aurelio Sinzo at tagapamahala ng ALCADEV na si Emerico Samarka ay ang mga pinatay ng paramiltaryong Mahagat noong Setyembre 1 nang nakaraang taon.

“Ito ay napakasakit po sa aming isipan. Setyembre uno, dos mil quinse, hindi namin makakalimutan ang kasaysayan na ‘yon,” dagdag pa ni Tenyela.

“Bakit may digmaang bayan? Bakit may civil war sa ating bansa? Dapat ang pag-uusap ng kapayaan ay hindi

Bitbit ang panawagan para sa pansariling pagpapasya at makatarungang kapayapaan, inilawan at pinuno ng daan-daang mga Bicolano at mga Lumad mula Mindanao ang mga kalsada ng Naga para sa Lakbayan 2016 noong ika-10 ng Oktubre.

Kabilang sa kanilang mga panawagan ay ang pagpapatanggal ng militarisasyon sa mga paaralan at maayos na repormang pang-agraryo Isang taunang pagtitipon, ang Lakbayan ay naglalayong pakilusin ang bansa sa pagtulong sa mga Lumad na nagnanais matamo ang matiwasay at mapayapang pamumuhay.

“Gusto naming matupad ni Duterte ‘yong sinasabing walang foreign intervention sa ating bansa. At ang sinasabi niyang sosyalismo ay dapat ipatupad din sa pagkilos ng mga mamamayan,” ani Joselito Roxas ng Kilusang Magbubukid ng Pilipinas.

Mula Mindanao, sila ay naglalakbay patungong Maynila upang maipaabot sa pangulo ang mga suliraning kanilang hinaharap na kinabibilangan ng land-grabbing, pag-abuso sa karapatang pantao, pagmimina sa mga ancestral lands at laganap na militarisasyon sa rehiyon.

“Alisin ang paramilitary, at alisin ang Oplan Bayanihan. Palayasin ang US Military at isawalang bisa ang Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA)-ito ang mga panawagan ng mga Lakbayanis mula sa Mindanao at panawagan din ng mga katutubong Lumad mula sa Mindanao,” sigaw ni Dato Jomo ng Kalumbay, isa sa mga tagapagsalita sa maikling programang idinaos sa Plaza Quezon.

Matagal na umanong naging suliranin ng mga katutubong Lumad ng Mindanao ang militarisasyon sa mga paaralan at komunidad na nagdudulot ng takot, kaguluhan at kamatayan sa ilan.

Isinalaysay ni Tenyela Undayan, isang labing anim na taong gulang na mag-aaral ng Alternative Learning Center for Agricultural and Livelihood Development (ALCADEV) sa Lianga, Surigao del Sur ang karanasan ng kaniyang bayan sa kamay ng paramilitaryong Mahagat na sumakop sa kanilang mga tahanan.

Unang araw ng Setyembre 2015 nang masaksihan ni Tenyela ang pagpatay sa isang lider ng kanilang tribo na si Dionel Campus.

“Sa aming harapan, pinatay si Dionel Campus, nakita

lang ang pag-uusap kung bakit may barilan, kung hindi pagausapan kung ano ang ugat kung bakit may digmaan dito sa ating bansang Pilipinas,” ilan pa sa mga hinaing ni Jomo at ng mga katutubong Lumad.

Patuloy ang paglalakbay ng grupo sa ika-11 ng Oktubre patungo sa Maynila upang maihatid ang kanilang mga panawagan kay Pangulong Duterte upang makamit ang kanilang mga ninanais na reporma. Ang mga Lumad ay mainit na tinanggap ng mga progresibong grupo ng mga kabataan sa Bicol, kabilang na rito ang Kabataan Partylist, ang Jovenes Anakbayan, Bicolana Gabriela-Youth, ANSWERED at College Editors Guild of the Philippines.

LAKBAY NG BAYAN. Daan-daang mga Bicolano at mga Lumad mula Mindanao ang muling nakiisa sa taunang Lakbayan upang ipanawagan ang kanilang karapatan para sa pansariling pagpapasya at makatarungang kapayapaan. Pagtuntong sa lungsod ng Naga, nagmartsa mula sa Bicol Central Terminal hanggang Plaza Quezon ang mga kalahok upang magsagawa ng isang programa. Doon ipinarinig at ibinahagi ng ilang mga lider ang sitwasyon sa kani-kanilang mga lugar na pinanggalingan. (Mga Salita ni Juvin M. Durante at mga Larawan nina Johnell Cabusas at Juvin M. Durante)

FSOFS pilots Inter-OFS parts 1, 2

BY GABRIELLE D. FULLANTE

In partnership with its accredited members, the Federation of Student Organizations, Fraternities, and Sororities (FSOFS) pilots Inter-OFS parts 1 and 2 held on Sept. 5-6 and Sept. 29 - Oct. 1, respectively.

The first part was participated in by 22 organizations; while, the participants on the second part were only around 20 organizations.

“This is a significant figure, for I am not expecting that the orgs will be extending their support to the programs and activities that we’re organizing,” Paulo Panergayo, FSOFS president, said in an interview.

“But, then again, FSOFS still hopes for the 40 orgs, frats, and sororities to fully support and join the two remaining parts,” Panergayo added further.

APSS conquers Inter-OFS part 1 Dubbed as “Paligsayahan: Dunong 2016,” the Association of Political Science Students (APSS) conquered intellectual tilts as it garnered 1st place among 22 competing organizations, fraternities, and

sororities.

The Junior Philippine Institute of Accountants (JPIA) and Science Education Students Guild (SESG) were on 2nd and 3rd place, respectively.

Winners in the various contests are as follows: UNCeano Henyo - 1st Place, SESG; 2nd Place, Peer Facilitators Organization (PFO); Natural Science Quiz Bee – 1st Place, Nu Kappa Phi - Nu Kappa Beta (NKP-NKB); 2nd Place, PFO; and 3rd, APSS; Politica Scientia – 1st Place, Black Box Society (BBS); 2nd Place, SESG; and 3rd Place, Junior Marketing Professionals (JMP); Inter-Org Debate – 1st Place, APSS; 2nd, Society of Junior Fellows (SJF); and 3rd, JPIA; Mind the Step – 1st Place, JPIA; 2nd Place, SESG; and 3rd Place, Alpha Phi Omega (APO); Assemble the Jumble – 1st Place, BBS; 2nd Place, JPIA; Kakasa ka ba sa Grade 5 - 1st Place, JTC; 2nd Place, SESG; and NKB-

NKP; and 3rd Place - Junior Bankers and Financiers Association (JBFA).

The Inter-OFS Part 1, as the first in the series of events, was centered on academic contests, such as quiz bee, trivia quizzes, and debates sponsored by different organizations.

NKP-NKB, SJF direct cultural, arts fests On Sept. 30, the NKP-NKB directed the Gawad Kilyawan, wherein different organizations and fraternities contended for various visual arts competitions.

The following are the winners in the said competition: Arte Digital – 1st Place, United Architects of the Philippines Student Auxiliary (UAPSA); 2nd Place, JPIA; and 3rd Place, BBS; Pintura Abstracta – 1st Place, JMP; 2nd Place, Junior Trainers Circle (JTC); and 3rd Place - Education Cultural Society (ECS); Pintura de Camiseta – 1st Place, JPIA; 2nd Place, Association of Psychology Majors (APM); and 3rd Place, PFO; Ladawan – 1st Place, JPIA; 2nd Place, APO; and 3rd Plcae, SJF; Kulhab – 1st Place, JTC; 2nd Place, JPIA; and 3rd Place, UAPSA; and Top-Ong – 1st Place, SJF; 2nd Place, APSS; and 3rd Place, JTC. For the event Mutya at Lakan ng

Sining, the Gubing (attire for the women) was won by the UAPSA (1st), followed by JPIA (2nd), and SJF (3rd). In the Abrigo (attire for men), JPIA clinched the top, followed by the SJF and APSS as 2nd and 3rd Placers, respectively.

Mutya and Lakan ng Sining titles were won by Ancela Abay (BBS) and Khyrwin Hidalgo (SJF), respectively. The runners-up in the Mutya are the following: APSS, JPIA and SJF. In the Lakan, ECS, CYA, and JPIA got the runner-up positions.

The Mutya at Lakan ng Sining showcased clothes made of recycled materials that members of their organizations prepared hours before the pageant.

This year’s Gawad Kilyawan was centered on the theme, “An Lipotok na Pagkamoot, Dayaday na Hali sa Puso asin Buot.”

On the other hand, sponsored by the SJF, elimination rounds for the Sounds and Sights were on Sept. 29 wherein qualifiers advanced to the final rounds on Oct. 1 at the UNC Sports Palace.

With the theme “Ethereal Revelry,” CONTINUE ON 21

NEWS DEMOCRAT

19

Sa ika-44 na anibersaryo ng Batas Militar,

‘Hero’s Burial’ para kay FM, kinundina NI MATTHEW L. LORESTO AT NOLI G. AMA

Upang balikan ang panahon ng Batas Militar at kondenahin ang isyu sa pagpapalibing kay dating Pangulong Ferdinand Marcos, Sr. sa Libingan ng mga Bayani (LNMB), inilunsad ang kaunaunahang “Youth Mob 2016: Commemoration of the 44th Anniversary of the Declaration of Martial Law” noong ika-21 ng Setyembre sa Plaza Rizal, Lungsod ng Naga.

Sa tulong ng iba’t ibang progresibong organisasyon ng kabataan sa Lungsod ng Naga, kabilang na ang Kabataan Partylist (KPL), Anakbayan-Bicol, College Editors’ Guild of the Philippines (CEGP), National Union of Students of the Philippines (NUSP), at Gabriella Youth, dinaluhan ang nasabing pagtitipon ng mga mag-aaral mula sa iba’t ibang paaralan sa lungsod at ilang mga ordinaryong mamamayan na nagkusang-loob na makiisa sa pagtitipon.

Nagsimula ang nasabing programa sa isang candle lighting ceremony at agad na sinundan ng mga talumpati ng mga panauhing mula sa iba’t ibang organisasyon tulad nina Magello Fenis ng KPL at Kemp Brian Delos Santos ng Anakbayan-Bicol.

Ayon kay Fenis, “Naging successful naman ‘yong event, ipinu-push talaga namin ‘yong pagwawasto sa kasaysayan dahil alam naman natin na malala na ‘yong nangyayaring historical revisionism [sa ating bansa] na isa sa mga tinututulan namin, dahil nakakaawa ang susunod na henerasyong makakakuha ng mga maling impormasyon dahil sa mali-mali ring mga datos.”

Ipinagdiinan din ni Fenis na ang isinagawang pagkilos ay ang pagkondena sa balitang ipalilibing si dating pangulong Marcos sa LNMB. “Malaking factor ang Martial Law sa pag-distinguish natin kung bayani nga ba si Marcos o hindi, sapagkat ito ang nag-shape sa kanyang pamumuno noong dekada 70 at malaki rin ang naging resulta nito sa mga sumunod na dekada, maging hanggang sa kasalukuyan,” dagdag ni Fenis.

Youth Convention, #DaiKamiTugot, inilunsad Bilang kampanya kontra sa panukala na inilabas ng Malacañan ukol sa pagpapalibing sa dating pangulo na si Marcos sa LNMB, ang Association of Political Science Students (APSS) ay pinangunahan ang isang Youth Convention na dinaluhan ng mga mag-aaral at lider-estudyante ng iba’t ibang organisasyon sa loob at labas ng UNC sa Seminar Hall, ika-31 ng Agosto.

Pinangunahan ni Judy Ann Cepe, pangulo ng APSS, ang nasabing convention sa pamamagitan ng pagbasa ng opisyal na pahayag ng kanilang organisayon ukol sa nabanggit na isyu.

Ayon sa kanyang talumpati, “Naniniwala ang APSS na hindi maituturing na ‘golden age’ ang 21 taong panunungkulan ni Ferdinand Marcos, bagkus isang panahon kung kailan talamak ang korapsyon at pagbalewala sa karapatang pantao.”

Nagsilbi ring mga tagapagsalita sina Joshua Espiritu, pangulo ng University Student Government (USG); Patrick John Reyes ng Camarines Sur Association of

HUWAD NA BAYANI. Naglunsad ng Youth Convention ang Association of Political Science Students (APSS) bilang pagtutol sa panukalang pagpapalibing kay dating Pangulong Ferdinand Marcos, Sr. sa Libingan ng mga Bayani. Ginanap noong Agosto 31 sa Seminar Hall, dinaluhan ang nasabing pagtitipon ng iba’t ibang liderestudyante mula sa loob at labas ng Pamantasn. (Mga Salita at Larawan ni Johnell Cabusas)

Youth Leaders Inc.; Dave Lustre, external vice-president ng Kaya Natin Movement – Mariners’ Chapter; Van Arthemus Oriño ng First and Second District Sector ng Youth For Christ; Mar Xavier Ampongan, regional chairperson ng Anakbayan; at Fenis, provincial chairperson ng KPL. Tinalakay ng mga tagapagsalita ang mga pangyayari sa Martial Law at ang naging tungkulin ng mga kabataan sa panahong iyon. Nagbigay din sila ng kanikanilang opisyal na pahayag ng pagtutol sa pagpapalibing kay Marcos sa LNMB. “Burying the dictator in the Libingan ng mga Bayani buries solidarity by denying the pain and anguish of the many victims of human rights violations and their families, the misery of the poor who suffered most under Marcos’ development policies, and the sacrifices of those who fought to restore the country’s fallen democratic institutions,” pagbibigay diin ni Cepe.

Noong Agosto 29 naman, inilunsad ng USG at APSS sa social media ang kampanyang #DaiKamiTugot kasabay ng selebrasyon ng Araw ng mga Bayani.

Women’s Congress addresses Female Youth issues

BY NICHOLE RAE DIZON

Aiming to teach the female youth about teenage pregnancy, sexual harassment, and self-defense, the Women’s Club (WC) organized the Women’s Congress held on Sept. 29 at the Seminar Hall.

According to Andrea VillanuevaNagales, WC president, “Yong Women’s Congress, convention ng mga babae. They were given knowledge about self-defense, teenage pregnancy-lalo na ang teenage pregnancy ta very trending baga [‘yan] na issue. And ito pang sa sexual harassment lalo na digdi sa UNC ta kadakol na mga babae ang nai-involve, dawa mga student assistant.”

The participants include a number of female students from only three colleges, STRAIGHT FROM THE AUTHORITY. Police officer 2 Fatima Lanuza serves as a resource speaker during the Women’s Congress held on Sept. 29 at the Seminar Hall. Lanuza reminds the participants to be vigilant, brave and unafraid in dealing with sexual harassments.

Other issues discussed in the said congress are teenage pregnancy and self-defense.

(Words by Juvin M. Durante and Photo by Emilaine Ann Cabral)

such as the Education, Nursing, and Business and Accountancy.

According to the organizer, this posed a problem for the Club, who wrote to the seven deans of all the departments, because some couldn’t send any representative due to various reasons.

The event began with the opening message of Kenjie Jimenea, director for student affairs (DSA), then followed by the first speaker, Police officer 2 Fatima Peñones Ibias-Lanuza, who enlightened the students on how to handle sexual harassment.

“Be vigilant, be brave, and not to be scared,” Lanuza advised the participants on handling sexual harrasments.

The second speaker, Joy Macaraig, addressed the issue of teenage pregnancy and taught the participants what they should do if they find themselves in a similar situation.

The third topic lectured the participants on self-defense and was demonstrated by FO2 Webster Ognita and FO2 Heinz Nebriez of the Bureau of Fire Protection (BFP).

“Success po si event ta magayon po si nagluwas na mga evaluation kan participants. Dakol daa po sindang nanudan lalo na sa self-defense ta natukduan pa sinda kan si steps na dapat gibuhon,” Nagales claimed.

C ONT A C T AND R EA C H U S The DEMOCRAT @UNCTheDEMOCRAT uncthedemocratofficial@gmail.com @uncthedemocrat The DEMOCRAT

20

DEMOCRAT NEWS

UP profs talk on PH Cultural Performances

BY JOSHUA JAMES R. DIÑO SHARED ADVOCACY. Professors from the University of the Philippines (UP) share their advocacy in archiving the cultural performances of the country in a seminar held on Sept. 8 at the Seminar Hall. The event aims to awaken the interest of Bicolano students to preserve the cultural performances from the different provinces of the Philippines.

(Words by Juvin M. Durante and Photo by Emilaine Ann Cabral)

As part of their project entitled, “Philippines Performance Archive: Cultural Performances,” the Cultural Performance Research team from University of the Philippines (UP) talked in a seminar, dubbed as “Archiving Cultural Performances in the Philippines: Benefits and Dilemmas,” held last Sept. 8 at the Seminar Hall.

Naguenians convene to tackle Federalism

BY MA. HAZEL I. AGAPITO

With the Duterte administration’s proposal to push for structural changes in the Philippine government, Naguenians convened for a forum held in the Universidad de Sta. Isabel (USI) Auditorium on Sept. 7, with the theme, “At the Crossroad: Straight to Unitary or Change to Federalism?”

aired their voice out regarding the issue.

“Federalism is a proven form of government, most especially to those countries that are geographically challenged, crippled with diversity in terms of culture, political practices and ideologies [i.e, Malaysia]. People will have more voice in the government, especially to this country which is highly-centralized.

I think, Federalism promises something to the Philippines,” Claudine Buenaagua, AB Political Science student, said.

“But I think, the problem is not actually in the form of government. But in the people who are governing the country.

What we need now are leaders who are guided by principle, who are compassionate and who have empathy for the Filipinos and for the Philippines,” Buenaagua added.

Primarily, the seminar aimed to promote archiving as a tool for preserving Philippine Performance Cultures.

The Cultural Research team was comprised by Dr. Anril P. Tiatco, associate professor at the UP Diliman College of Arts and Letters, Department of Speech, Communication, and Theatre Arts and author of a number of books, such as Entablado: Theatres and Performances in the Philippines (2015); Madeline Landicho, instructor and alumna of UP Diliman Department of Anthropology in the College of Social Sciences and Philosophy, and the field reporter of the project who tackled about the case of Philippine Performance Archive project; Jem R. Javier, assistant professor at the UP Diliman Department of Linguistics in the College of Social Sciences and Philosophy and the study leader of the project; and Paolo T. Amascual, faculty member at the UP Tacloban and graduate assistant of the project.

The seminar was a series of lectures that envisioned to awaken the interests of Bicolano students to the preservation of cultural performances in different provinces of the Philippines in the fulfillment of their project, which goal is to develop an online database, called the “Philippine

PAASA Inc. sponsors 7th IYF

BY NICHOLE RAE DIZON

Sponsored by the Philippine Association of Administrators of Student Affairs Incorporated (PAASA Inc.), the 7th Interactive Youth Forum (IYF) took place on Sept. 15-17 in Puerto Princesa, Palawan with the theme, “Pilipinas sa susunod na anim na taon - #futureko.”

IYF is a venue for interaction, dialogue, and engagement for selected youth leaders who, in turn, can serve as promoters for the positive involvement

Atty. Rodelio T. Dascil, director general of the Senate Tax Study and Research Office, keynoted the event discussing the overview of Federalism, its types, advantages, and disadvantages.

Atty. Gilbert Morandarte, dean of the UNC College of Law, also talked about the American and Spanish forms of Federalism.

An open forum was held to address the queries of the entrants. The said event was participated in by the students from the different schools and colleges of Naga City.

The event was held in order to orient the Naguenians about the proposed reform which may highly affect not just the government, but the Filipinos as a whole.

Atty. Nelson Legacion, Naga City vice-mayor, left the audience with the remarks, “Let the people be the final arbiter regarding this matter.”

A Time for Change?

To push for a Federal form of government in the Philippines, there must be changes to be made in the Philippine Constitution. Intensive efforts are to be done from the Congress, from the government and from the Filipino people as well.

Some students are concerned and

Performance Archive”, a detailed archive of materials on performance traditions. This will allow viewers to look into several key dimensions, aspects, and conceptual idioms of these performances. This online database is intended for scholars, practitioners, teachers, students and general audiences of Philippine performance studies. The seminar also invited students to glimpse the richness and complexity of Philippine performing cultures.

“Although archiving is not enough, it is one vital tool to revive our culture, to retain our identity,” Emma Moran, Director of Libraries, shared her insights after attending the seminar.

According to the speakers, this event was inspired by the fact that Philippine performance culture has no collective character, simply cannot be referenced as one. The question of Philippine Performance culture is not answerable by pointing out a particular form, similar to the buraku of Japan, wayang of Indonesia or Kathakali in India. Philippine performance culture as stressed out by the research team has no markers that makes Filipino performances peculiarly Filipino, not to mention the issue that Philippine performance culture is not one, not a unified act.

ON POINT. Student from the Universidad de Sta. Isabel (USI) throws a query during an open forum in the discussion about Federalism held last Sept. 7 at USI Auditorium. The said event was attended by students from all over the city which aimed to orient them about the proposed reform in the government system. (Words by Juvin M. Durante and Photo by Johnell Cabusas)

of their fellow youth in their respective schools according to the PAASA Inc.. It aimed to form youth leaders who will, someday, contribute to society.

The forum was joined in by 65 private and state universities nationwide including the UNC. “Student affairs practitioners were given a workshop on the role of the student affairs director or practitioner, while student leaders were given workshops and lectures on project and resource management. And, there were plenary sessions about the power of the youth, the situation of the Philippines based on the statistics presented by the E1 foundation, and another plenary topic was about the West Philippine Sea; kung paano mag-stand ang mga student-leader, ano ang maitutulong ng student-leaders in disseminating information or advocacies on the West Philippine Sea and the power of the youth,” Director for Student Affairs (DSA) Kenjie Jimenea stated who participated in the said forum.

The students and student affairs directors were grouped, so that they may share with one another ideas that can help themselves become more effective in their field.

PAASA Inc. is the national organization of student affairs directors who are committed to the development of the Filipino Educator by conducting effective and relevant programs and activities concerning issues with higher education and student affairs development.

NEWS DEMOCRAT

EA alumnus ranks 6th, 9th in nat’l board exams

21

Jacob, ginawaran ng NCCA Writer’s Prize NI MA. HAZEL I. AGAPITO

Ginawaran ng National Commission for Culture and the Arts (NCCA) ng Writer’s Prize for Rinconada Novel si Estelito Jacob noong Agosto 16 sa Barbara’s Heritage Hotel, Intramuros, Manila para sa kanyang nobelang “Kamrang”.

OF EXCELLENCE AND FAITH. To celebrate the excellence manifested by their alumni who topped national board exams, the College of Engineering and Architecture (EA) stages a Torch Parade for Julip Cesar Vega (left), 6th and 9th placer in the 2016 Electrical Engineering and Master Electrician Board Exams, respectively, and Rachelle Quilala (right), 4th placer in the 2015 Master Plumber Licensure Exam, held on Sept. 13 at the main roads of Naga City. Prior to the parade, Vega advised his fellow EA students to keep on praying before and after the exams. (Words and Photo by Juvin M. Durante)

BY DIOMA FRANCIS N. DURANTE AND JUVIN M. DURANTE

Julip Cesar Vega, alumnus of the College of Engineering and Architecture (EA), ranked 6th in the Electrical Engineering and 9th in the Master Electrician Licensure Examinations, garnering average scores of 89.7% and 89%, respectively.

Vega has been consistently a part of the Dean’s list and graduated as cum laude last March. He has also served as a student assistant in one of the offices of the said department.

“In my 34 years of teaching here, he is one of the six students whom I have given a grade of 1.0,” Engr. Leon Palmiano, EA Dean, said. “His achievements show his consistency and competence,” he added.

Last, September 13, EA organized a torch parade to celebrate and congratulate Vega as well as Rachelle Quilala, who placed 4th in last year’s Master Plumber Board Examination.

During his speech, Vega admitted that their review for the exams was not without any difficulties, one of which was them not having a sole place to conduct their review

FSOFS pilots...

FROM PAGE 18

the Sounds and Sights included the following competitions: live performances include Just Dance (Modern Dance Competition) with the Bluewave in the 1st Place, followed

by JMP and Christ’s Youth in Action (CYA) in 2nd and 3rd, respectively. Other winners are: JBFA (1st), JPIA (2nd), and APM for Dynamic Duo (Vocal Duet); JBFA (1st), JMP (2nd), and Bluewave (3rd) for Voice Avenue (Vocal Solo); APM (1st), JBFA (2nd), and APSS (3rd) for Unplugged Sessions (Acoustics); and CYA (1st), JBFA (2nd), and JPIA (3rd) for Officers Got Talent and Band Bout (Boy/Girl Band Lipsync).

Winners in the video making competitions are as follows: Hala Mahulog videos where CYA and APSS got 1st and 2nd, respectively; and the Pak Ganern videos with the CYA, JPIA, and APSS on the top 3.

on their prior days in Manila. He also stated that the review in itself was a challenge.

In this, he expressed his gratitude towards the university: “thank you sa UNC, sa naitulong sa akin mula nang tumuntong ako dito [at] maging student assistant.

Marami pong naitulong ang UNC [sa akin para] mahubog yung pagkatao ko bilang isang estudyante,” he said.

Vega also imparted his delight upon receiving the exam results, saying that it was the perfect gift for his father who celebrated his birthday this October, making the audience laugh.

EA achieved a national overall performance of 72.22% for Electrical Engineering, attaining an 83.33% passing rate or 10 out of 12 for the first takers and 50% or 3 out of 6 for the retakers.

Kilala sa tawag na “Esting”, si Jacob ay isang propesor sa UNC na nagtuturo ng mga asignaturang pampanitikan at wika.

Isang kilalang manunulat na Bicolano, siya ay dati nang nagkamit ng mga parangal para sa kanyang mga akda.

Ilan sa mga ito ay ang Gawad Collantes (2007) at ang “Grand Prize” sa Pagsulat ng Maikling Kuwento na iginawad naman ng Komisyon ng Wikang Pambansa (2008).

Ang “Kamrang” ay isang nobelang nakasulat sa dayalektong Rinconada. Ayon kay Jacob, ito ay isang kwento ng isang babaeng nagngangalang Gin. Si Gin ay gumigising sa umaga na may mga “kamrang” o kamot sa kanyang buong katawan. Siya ay nagtataka kung saan galing ang mga kamot na iyon. Kaya naman, bilang solusyon, nagpasya siyang komunsulta sa albularyo, sa kanyang tiyahin, na sa kalaunan ay naging daan upang matuklasan niya ang mga bagay na hindi pa niya nalalaman tungkol sa kanyang pagkatao, sa kanyang pamilya, at sa kanyang lugar, habang hinahanap niya ang lunas sa kanyang sakit.

“Isang short-story lang talaga dapat ang Kamrang.

Ngunit, nang makita ko ‘yong opportunity, na may patimpalak ang NCCA, pinahaba ko na yung istorya sa nagkailang chapters. Hindi ako nag-assume na mananalo ako kasi bigatin din ang mga kalaban. At ‘di ko naman talaga forte ang novel, poetry talaga ang forte ko,” paliwanag ni Jacob.

Sa mensahe ng akda na nais niyang iparating sa mga mambabasa, “Meron pa tayong buhay na kultura, na dapat sa kabila ng modernisasyon ay i-embrace at alagaan pa natin. Hindi dapat ito mawala kasi parte na ito ng buhay natin noon pa man.”

“Magbasa, magsulat, sumali sa mga contests. Wala namang masama kung sasali ka. Ang konsuelo kasi dyan, kahit ‘di ka manalo, at least may nagawa ka; kung manalo ka man, mas mabuti,” payo niya para sa mga manunulat na nais ding magtagumpay sa larangan ng pagsusulat.

Ang NCCA Writer’s Prize ay isang patimpalak na ginaganap tuwing ikalawang taon. Ngayong taon, ang mga lumahok sa nasabing paligsahan ay naglaban-laban sa limang kategorya: Pagsulat ng Tula sa dayalektong Kankanaey, Nobela sa Rinconada, Essay sa Meranao, Pagsulat ng Kuwento sa Kapampangan, at Drama sa salitang Kinaray-a.

NATATANGING MANUNULAT. Tinanggap ni Estelito Jacob ang Sertipiko ng Pagkilala mula kay Christine Godinez-Ortega, pinuno ng Pambansang Komite sa Sining Pampanitikan, at Bernan Joseph Corpuz, pinuno ng PPFPD, dahil sa pagkapanalo ng kanyang akdang “Kamrang” sa patimpalak sa kategorya ng Nobela sa Wikang Rinconada na inorganisa ng National Commission for Culture and the Arts (NCCA).

(Mga Salita ni Juvin M. Durante at Larawan mula sa NCCA Facebook Page)

22

DEMOCRAT NEWS

UNC DS aces in Roco Cup X

BY CATHERINE C. BUENA

Held on Aug. 27-31, the UNC Debate Society (DS) aced anew when they battled in this year’s Raul Roco Cup X with the theme “Debate Extreme” held at the Unibersidad de Sta. Isabel (USI).

Raul Roco Cup, also known as the Bicol Debate Championship, is the largest and most prestigious five-day regional debate competition in the Region that uses the British Parliamentary as its debating format.

Advancing to the pre-semi-finals, DS had its teams: UNC A (Jude Ace Cavite and Trisha Anne Pasaba), UNC B (Alain Mark Bermas and Gwen Borja), and UNC C (Francisco Paulo Panergayo and June Lorenz Capin).

Ruby Jane Bandola, BS Accoutancy student, was hailed as the 3rd Best Adjudicator of Bicol, while Mikka Andrea Villamil of the Senior High School - Stem B program got the 9th place.

Meanwhile, Pasaba, BS Library Science student, was the 10th Best Speaker of Bicol.

To determine the best debaters, 32 teams underwent seven rounds with different debate topics. In each round, the teams were competing for the ranking of 1st

place (3 points), 2nd place (2), 3rd place (1), and 4th (0). Top 12 teams with the highest scores will move on to the higher rounds, composed of the Pre-Semi-finals, Semifinals, and Grand Finals.

For the adjudicators, they were scored on how they justified and explained their unbiased decisions.

The following institutions that participated in the Raul Roco Cup X were: University of the Philippines (UP) - Manila, University of Santo Tomas (UST), Polytechnic University of the Philippines (PUP), San Beda College, Ateneo De Naga University (AdNU), Bicol University (BU), Central Bicol State University of Agriculture (CBSUA) - Pili, Camarines Norte State College (CNSC), USI, and UNC.

AVE MARIA. Pinangunahan ni Joshua Ogarte, kasapi ng Christ’s Youth in Action (CYA) Band, ang mala-konsyertong pagpupugay para sa Birhen ng Peñafrancia bilang bahagi ng taunang Marian Youth Congress (MYC) na ginanap noong Setyembre 10 sa Jesse M. Robredo (JMR) Coliseum. Ang nasabing pagtitipon ay pinuno ng mahigit na 9,000 Bicolanong kabataang deboto ng Birhen. (Mga Salita at Larawan ni Juvin M. Durante)

UNCeans, nakibahagi sa Peñafrancia Fiesta NI MATTHEW L. LORESTO

Bilang taunang partisipasyon ng UNC sa mga aktibidad sa kapiyestahan ng Peñafrancia, nanguna ang Christ Youth in Action (CYA), High School Drum, Xylophone and Majorettes (DXMC), Citizenship Advancement Training (CAT) Unit, Boy Scout of the Philippines (BSP) at Girl Scout of the Philippines (GSP), at ang College Marching Band and Majorettes sa mga kompetisyon at pagtitipon mula Setyembre 10-16.

CYA, pinasinayaan ang MYC 2016 Kilala bilang aktibong volunteer sa Caceres Youth Commission (CYC), pinasinayaan ng CYA ang pagsasapatupad ng taunang Marian Youth Congress (MYC) na ginanap noong Setyembre 10 sa Jesse M. Robredo (JMR) Coliseum.

“Yong UNC kasi ay isa sa mga organizer ng MYC. Mostly ng mga organizers, 80% ng committee ng MYC, from UNC ang head pati ang mga volunteers,” ani ni Maria Luisa Archivido, moderator ng CYA. Humigit-kumulang siyam na libong kabataang deboto ni Nuestra Señora de Peñafrancia and dumalo sa taunang pagtitipon, ngunit, kumpara sa datos ng nakaraang taon, bumababa nang halos dalawang libo ang bilang ng lumahok dahil umano sa banta ng pagpapasabog ng bomba.

Naging sentro ng pagtitipon ang temang, “Si Cristo, an lawog kan pagkaherak kan Dios, nagpapakakan kan familia sa Eucaristia (Christ, the face of God’s mercy,

nourishes the family in the Eucharist).”

Pinangunahan ni Archbisop Rolando Octarus Joven Tria Tirona, OCD, D.D. ang Eucharistic Celebration na nagsilbing highlight ng pagtitipon.

“Ang purpose ng event ay para pa rin mag-increase ang devotion natin para kay Mary, at ng mga young people. To grow in their devotion to Mary. Pag-alis nila ng MYC, may dala sila, increase in their faith kay God,” dagdag pa ni Archivido.

Sa kabilang banda, taunan rin ang partipasyon ng pamantasan sa Traslacion Procession kasabay ang libo-libong deboto bilang hudyat ng pagsisimula ng kapyestahan noong Setyembre 9.

HS, College humataw sa mga Parada, Patimpalak Bilang bahagi ng makulay na selebrasyon ng kapyestahan ni Ina, bumida sa iba’t ibang parada at patimpalak ang HS DXMC, BSP at GSP at ang College Marching Band at Majorettes na nag-uwi rin ng

parangal para sa pamantasan.

Naging matagumpay ang HS Drum and Xylophone Corps (DXC) sa 8th Regional Band, Majorette and Fancy Drill Competition noong Setyembre 10 sa JMR Coliseum at nag-uwi ng pinakamataas na gantimpala.

Ginawaran din ng pagkilala si John Christian delos Santos bilang Best Band Leader.

Samantala, naiuwi ng HS Majorettes ang ikapitong pwesto at Best Marorette Leader naman si Liezl Ann Iñigo sa parehong patimpalak.

Karagdagan pa, humakot din ang HS ng tropeyo sa taunang BSP/GSP Parade and Inter-School DXMC Competition noong Setyembre 14. Nakuha ng BSP Senior Scouts at GSP Senior Scouts ang unang gamtimpala bilang Best Marching Unit.

Pumangalawa naman bilang Best DXMC ang HS DXC at Majorettes, at naiuwi muli ni John Christian delos Santos ang parangal bilang Best Band Leader sa parehong patimpalak.

Nasungkit naman ng CAT-1 Unit ng UNC HS ang pinakamataas na parangal bilang Most Disciplined Unit sa 8th Regional Military Parade noong Setyembre 16.

Samantala, naging matagumpay ang College Marching Band nang makuha nito ang ikatlong pwesto bilang Best Marching Unit sa 8th Regional Military Parade at panganim sa 8th Regional Marching Band and Majorettes Competition.

Sa kabila ng banta sa seguridad dahil sa sinasabing ‘bomb threat’, hindi ito naging hadlang sa debosyon ng mga UNCeano.

Minsan sa Kabilang...

MULA SA PAHINA 15

ng pagbabalik sa klase. Naubos ang buong oras namin sa nakakasawang pakikinig sa mga sermon ng ilang mga guro na kesyo mali raw ang ginawa namin dahil dinungisan daw namin ang pangalan ng pamantasan.

“Hanggang ngayon, apo, naniniwala akong hindi mali ang ginawa naming paglaban. May mali kung kaya’t kami ay lumaban. Wala silang makita dahil hindi nila tayo magawang tingnan. Wala silang maramdaman, dahil pinili nilang hindi tayo pakinggan.”

Biglang pumagting ang aking pandinig dahil sa pamilyar na mga salitang sinambit ng lolo.

“Wala silang makita dahil hindi nila tayo magawang tingnan. Wala silang maramdaman, dahil pinili nilang hindi tayo pakinggan.” Ito ‘yong eksaktong mga salita na iniwan sa’kin ng kuya. “’Wag mong biguin ang pangarap ng iyong Kuya Jino. Isa kang magaaral, ngunit hindi nangangahulugang limitado lamang sa pag-aaral ang iyong kakahayahan. Humayo ka at lumubog sa masa. Doon mo mas pagyabungin ang iyong kaalaman at pagsilbihan ang mga pinagkakaitan.

Doon mo unti-unting hukayin at itayo ang gusaling matagal nang tinitibag ng sistema. Doon mo ikabit ang ilaw ng pagkatuto na magbibigay liwanag sa iba upang lingunin ang isang dakong minsan nilang kinalimutan. Doon mo buohin ang kalsadang magdadala sa kanila sa pag-unawang ang isang dakong minsan nilang iniwan ay hindi hiwalay sa kanilang buhay.

“Hindi masamang mangarap para sa pansariling pag-unlad.

Ngunit, kung ang pag-unlad na ito ay nangangahulugang pagkait sa karapatan ng ating mga kababayan ay mas pipiliin ko na lang mamuhay sa mundo kung saan sa kanluran pa rin bumubuka ang liwayway.

Natapos ang tatlong araw na pananatili namin sa Naga at kinailangan na naming umuwi sa aming probinsya. Napakabilis man, ngunit tila ilang taon akong naglakbay kasama si Lolo Ric pabalik sa kanyang nakaraan.

Pagpasok na pagpasok ko sa aking silid, agad kong binuksan ang laptop at sinimulan ang pagsulat ng aking pitak. “...manatili man ang malalakas na hampas ng hangin, malalaking daluyong ng alon, matatalim na buhos ng ulan, nakabibinging kulog at nakasisilaw na kidlat, payapa ang aking puso’t diwa na sa lalong madaling panahon ay sisikat pa rin ang araw sa gitna ng matinding unos.”

“Sent!” *** Halaw ang ika-29 hanggang 45 talata sa mga salaysay ni Ricardo Perez na hango sa mga totoong pangyayari. Si Perez ay dating liderestudyante ng University of Nueva Caceres na isa sa mga nanguna sa pag-aklas ng mga mag-aaral kontra sa dating administrasyon ng pamantasan.

(Ang lathalaing ito ay ang ikalawang bahagi ng “Sa Kabilang Dako” ni Debbie Delatado, dating kapatnugot ng The DEMOCRAT, na nailathala sa unang bilang ng ikaanimnapo’t tatlong tomong limbag.)

FEATURE DEMOCRAT

Habang Wala...

namin kung may pag-asa pang tanggapin niya ito sa kabila ng nangyari.

Patuloy kaming naglakbay.

MULA SA PAHINA 28

kinikita ng kanyang kapatid at asawa. Nakaamba rin ang suliranin na dala ng kanyang sakit sapagkat kailangan nila ng sapat na panggastos sa kanyang nalalapit na operasyon, kasali na ang mga kakailanganing gamot na hanggang ngayo’y palaisipan pa rin kung saan nila kukunin.

Bagama’t hindi sangkot ang kanyang pamilya sa droga nangangamba pa rin si Aling Margie sa banta nito sa kanilang komunidad, bukod pa riyan tila higit pa rito ang mas kailangan nilang paghandaan, ito ay ang hamon ng araw-araw na pangangailangan sa gitna ng kawalan ng mapagkakaitaan sa kanilang lugar.

Kwento ng Sakripisyo Hindi alintana ni Lola Evelyn, 61, ang init ng panahon habang binabantayan ang kanyang mga apo sa paglalaro na tila hindi rin batid ang init ng araw at maging ang panganib ng malalim na ilog sa ibaba.

Saktong oras ng kanyang pahinga nang makapanayam siya ng aking mga kasama matapos ng halos kalahating araw ng pagbubuhat ng responsibilidad niya sa kanyang mga apo na iniwan sa kanya ng kanyang mga anak upang makapag hanapbuhay sa Maynila. Gumigising siya bandang alas-kwatro ng umaga upang ihanda ang kanyang walong apo sa pagpasok sa paaralan hanggang sa pag-asikaso nito pag-uwi sa tanghali at hapon. Dagdag pa riyan ang mga gawaing bahay at ang pag-aalala na baka bukas ay hindi na kasya ang salaping pantustos sa mga pangangailangan nila. Dahil hindi sapat ang halagang 400 o 500 piso na ipinapadala ng kanyang anak, pinipilit ni Lola Evelyn na kumita sa pamamagitan ng minsanang pag-aani at pagtitinda ng kandila upang matustusan ang pangangailangan ng kayang mga apo.

“Masakit sa loob na minsa’y kahit pambili ng project ay wala akong maibigay sa aking mga apo.”

Sa kabila ng naghihinang katawan, pinipilit pa rin bumangon ni Lola Evelyn para sa mga batang gusto niyang maging katuparan ng kanyang mga pangarap.

Patunay ito na higit sa droga ay kahirapan pa rin ang pangunahing suliranin na kinakaharap ng ilan sa mga residente doon. Dagdag pa rito ang kawalan ng kaukulang ayuda galing sa lokal na pamahalaan lalo na sa usapin ng kalusugan at kabuhayan.

Sa pagtigil namin sa iba’t ibang tahanan, kapansin-pansin na hindi lingid sa kaalaman ng karamihan ang isyu ng droga sa kanilang lugar. Ilan pa nga rito ay mismong ang mga taong sumuko alinsunod sa kampanya kontra droga ng pamahalaan ngunit tumanggi nang magbahagi ng kanilang personal na kwento dahil na rin sa sensitibong paksang kalakip nito.

Alas-sais na ng gabi at tanging kahol na lamang ng mga aso ang maririnig mo sa paligid.

Kwento ng Pamilya Panibago’t huling araw na ng pangkat sa komunidad. Pagod na sa paglilibot ngunit patuloy pa rin ang grupo sa pakikipanayam, batid ang init ngunit hindi ang pag-aakalang isa ang kwentong ito sa tatatak sa amin.

Magtatanghalian noon nang paunlakan kami ni Nanay Virginia sa aming panayam. Sa unang tingin ay hindi bakas kay nanay ang bigat na kanyang pinagdaanan at nakuha pa nitong makapagbiro ng “Baka i-TV nindo ko, ha?” habang inilalabas namin ang aming mga recorder at camera.

Mag-iisang taon na simula nang mahiwalay si Nanay Virginia sa kanyang asawa matapos itong malulong sa pinagbabawal na gamot at tuluyang makulong nang nakaraang buwan lamang. Sa bawat diin ni nanay sa kanyang mga salitang binibitawan, ramdam ang bigat sa kanyang dibdib. Ang kanyang asawa ay isa sa mga kilalang “drug pusher at user” sa kanilang lugar na hindi naman itinanggi ni nanay. Hindi naging madali para sa kanya ang pagtanggap dito lalo na’t iniisip din niya ang kapakanan ng kanilang mga anak, ngunit mahirap pa rin ang pagharap sa katotohanang ang bawat sentimong ibinibigay at pagkaing hinahain sa kanila ay galing sa ilegal na pamamaraan.

Labinlimang taon din ang tiniis ni Nanay Virginia upang kumapit sa pag-asang magbabago pa ang kanyang asawa, ngunit ang paulit-ulit din nitong pagbali sa kanyang mga pangako ang naging rason niya upang bumitaw. Bukod sa kanyang anak na hindi pa rin tanggap ang sinapit ng ama ay tila wala nang rason si Nanay Virginia na akayin pang muli ang kanyang asawa mula sa kinalugmukan nito, na ipinadama niya sa amin sa makailang beses niyang pagtanggi nang tanungin

Nagmasid ako sa paligid, larawan ng isang normal na pamumuhay ang nakita ko sa tahanan na iyontaliwas sa kwento ng iba.”

Kwento ng Katatagan Nang marinig ko ang kanyang kwento, agad akong napahanga sa tatag at tibay na ipinakita niya sa gitna ng pagharap sa isang malaking hamon sa kanilang pamilya.

Ngunit, bukod dito, mas namangha ako dahil sa murang edad, mas mabigat ang pasan-pasan niyang problema kumpara sa amin. Gayunpaman, nakukuha niya pa ring tumayo at harapin ang bukas, nagbakasakaling magbago ang ikot ng panahon.

Sa aming paglilibot, isa ang pangalan ng kanilang pamilya sa mga popular na nababanggit kapag nauungkat ang usapin ng droga sa kanilang lugar na tila ba nagtanim din ng konting takot sa aking dibdib.

Ngunit, higit sa takot, nanaig pa rin ang kagustuhan kong malaman ang istorya sa likod ng mga kuro-kuro.

Sa halip na pangamba ay isang ngiti ang sumalubong sa amin nang marating namin ang hinahanap naming tahanan. Bumungad sa amin ang ngiti ng dalagitang si Yvonne, 15 taong gulang, anak ng sinasabing kilalang gumagamit ng droga sa lugar.

Nang mismong mga oras din pa lang iyon ay hindi pa nagtatagal nang isugod ang kanyang “Papa” sa ospital dahil sa komplikasyon nito sa appendix.

Naibahagi ni Yvonne ang payak nilang naging pamumuhay sa lugar na iyon sa loob ng halos dalawang taon matapos silang lumipat galing Cavite. Sinariwa niya kung gaano kagaan ang kanilang pamumuhay sa dating tirahan at kung paano ito nasira ng suliraning kinasadlakan ng kanyang ama.

“Last year ko lang po nalaman na gumagamit pala ng drugs si Papa. Siguro, kung hindi po siya nasangkot sa drugs na ‘yan mas maayos po sana kami ngayon.

“Kung hindi pa po siya sumuko, hindi ko pa po malalaman kasi hindi naman siya nagsasabi at napakabait po sa amin ni Papa, kaya nasasaktan din po kami ‘pag may mga nanghuhusga sa kanya.”

Agad na nabura sa utak ko ang imahe ng mga drug addict na nakikita ko sa telebisyon na madalas mag-amok at manakit. Dama sa pagkakalarawan ni Yvonne sa kanyang ama ang pagiging mabuting haligi nito sa kanila.

“After ko po malaman na nagda-drugs po si Papa, syempre, nasaktan po ako, hindi ko po akalain na maggaganon si Papa. Minsan po napag-uusapan din namin sa school dahil ‘yong ilan na kaklase ko rin po, user din po ‘yong tatay o tito nila, pero nahihiya pa rin po akong pag-usapan.”

Nagmasid ako sa paligid. Larawan ng isang normal na pamumuhay ang nakita ko sa tahanan na iyon-taliwas sa kwento ng iba, at ang mga librong tila kagagaling lang sa pagkakabuklat ang kumumbinsi sa akin na pursigido si Yvonne na makamit ang kanyang mga pangarap sa buhay.

Sa kabila ng pagsubok na kinahaharap ng kanilang pamilya, higit sa takot na maaaring kaharapin nila sa pagkakasangkot ng kanyang ama sa droga, mas natatakot si Yvonne na mawala ito dahil sa kritikal nitong kondisyon at kawalan nila ng pera para sa operasyon.

Gaya ng mensahe niya sa kanyang ama, hiling din ni Yvonne na sana ay huminto na ang ibang tao sa paggamit ng ipinagbabawal na gamot bago pa dumami ang maging biktima nito, gaya ng naranasan ng kanyang pamilya.

Tirik pa rin ang araw at kailangan na naming umalis.

Sa pag-alis ng pangkat sa komunidad na iyon, baon namin ‘di lamang ang kanilang mga kwento, kundi pati na rin ang kanilang karansan na itinuring na rin naming amin. Iba-iba man ang kwento nila, isa pa rin ang katotohanang ‘di magbabago-ang katotohanang walang mabuting maidudulot sa buhay ninuman ang bawal na gamot at ang mga taong nasa likod nito.

Kaya’t habang wala pa sila isara na natin ang ating mga pinto. ‘Wag nating hayaang sa muli nilang pagkatok ay madagdagan pa ang mga biktima ng kanilang halang na hangarin. ‘Wag tayong maengganyo sa pangakong aliw at panandaliang saya o maging sa silaw ng limpak na salaping dulot nila. Tulungan natin ang mga nagsusulong upang wakasan ang kanilang paghahari sa lipunang dapat ay sa atin at magsilbi tayong tulay upang ang kanilang mga kwento ay maging bahagi na lamang ng ating malalim na kasaysayan at ang sugat na iniukit nila sa kanilang mga biktima ay maging tanda na lamang ng minsan nilang pagdating.

(Ang titulo at konsepto ng lathalaing ito ay hango sa librong “Habang Wala pa Sila” ni Juan Miguel Severo)

23

24

DEMOCRAT SPORTS

I

Some Queens are Kings Stereotypically speaking, it may seem to think that women have no capabilities to engrave their names in the limelight of Sports. They aren’t easily recognized by many of us. But more often, we have a hard time to remember Filipina athletes that bring home glory for the country.

BY MATTHEW L. LORESTO guess, this year, is the year for Filipina athletes. After bringing several honors and medals to the country from different international tournaments, it seems fair to introduce them, the Filipina athletes who surpassed this stereotype and proved to us, that it’s all fair in love and war.

Dream as Heavy as Feathers It was Mansueto “Onyok” Velasco, then, who brought the second silver medal for the country and for boxing in 1996 Summer Olympics after Anthony Villanueva, also for boxing, in 1964. In 2016, Hidilyn Diaz, a Filipina weightlifter, ends the medal drought that the Philippines has been experiencing for 20 long years in the said tourney.

It will always be the lightest thing that anyone can lift-dreams.

She started competing in an early age through the help of her cousin, Allen Jayfrus Diaz, who taught her the basics of weightlifting. Since then, she improved until Hidilyn competed in three international games, namely, 2008 Olympics as a wildcard entry finishing second to the last place out of 12 contenders, and her performance was then praised and considered promising for her age of 17.

Second was the 2012 Summer Olympics in London. It was the painful competition for Hidilyn because she was unable to record an official lift in the clean and jerk part. Lastly, the 2016 Summer Olympics in Rio, the plot twist of her sporting life. In an interview, she said that she was hoping only for a bronze medal that time, but she finished soaring with her silver medal around her neck. Truly, she expected the unexpected.

In her journey to success, Hidilyn faced so much odds, emotionally especially. The year 2014 was the turning point of Hidlyn’s life when her long trusted coach passed away.

She missed the Asian Games and the World Weightlifting Championship that same year. It was then the biggest injury she never expected to come. But, sometimes, odds can be on our favor, and so be it. Hidilyn lifts it as a way of reflecting on and off the court experiences, finds wisdom from it and planned for the betterment of her life.

Hidilyn, the Pia Wurtzbach of Rio Olympics for the Philippines, was also the hopeful child and breadwinner of her family. As far as the future is concerned, she wants to pursue her tertiary education. She was able to attend at Lindenwood University in Missouri through scholarship.

It was her degree in Computer Science in University of Zamboanga that she sacrificed in pursuit of her sporting dreams. After this, she wants to expand the gym she built back home for her to encourage kids to get into weightlifting. Of course, a player back then was hopeful to be a coach in the future, and Hidilyn is soon to become one.

In larger scale, Hidilyn wants to improve the life of athletes in the Philippine sports landscape in the future.

Hidilyn Diaz, chiseled and toughened by her experiences, was an epitome of a Filipina who never stops until she succeeds. She will never stop soaring for her family and for the Philippines for her dreams was her feathers-lightest weight she ever lifted.

Heart beyond the Odds No odds can outlast the heart of winning.

Josephine Medina, a 42-year-old lady afflicted with poliomyelitis is the newest Paralympian who ends the 16-year-old dry-spell in the Summer Paralympics since 2000.

A poliomyelitis is a disorder which affects the growth of the length of the legs. Despite of her disability, it never became a hindrance in pursuing her dreams in sports.

She then became a varsity player competing in different collegiate games back in college. Same as the stories of every student-slash-athletes, Josephine was able to attend college through financial aid as a varsity player. One thing, which is very touchy about her story was that, she was playing table tennis influenced by her father who became part of the National Team. Truly, her excellence in this field is running in her blood.

Also, Josephine qualified for the able-bodied National Tennis Team. However, due to her disabilities, she can’t compete on the same ground. In spite of that, her heart of winning never gives up easily, for she still competed in tournaments for athletes with disabilities. Her first international competition was the 2003 ASEAN Para Games, followed by the 2008 ASEAN Para Games where she magnified her incredible paddling skills dubbing her as the most number of Gold medals brought for the country. And for the 2014 tourney, she handled to take home another gold medal at the single class 9 event. But on the other side of all these triumphs, 2012 Summer Paralympics gave her a learning experience, after placing fourth, she used this experience to formulate new strengths.

We grow from defeats and that’s what happened when Josephine finishes her 2016 Paralympics journey in greater heights with another bronze medal from the said Paralympics Game. Truly, the battle for the title wasn’t easy as she clashed and nabs the 2015 European Para Silver Medalist in just straight sets.

“When you play, you must believe and you must give absolutely everything; now, the Philippines will not return home without a medal,” she said in an article. Truly, it was the heart full of winning and dedication that brought her the success she always wanted.

History is an Earned Success Success is earned and definitely a timing to make it a history.

We are all familiar with Janelle Mae Frayna and the chess, right? It seems that some will have hard time to

MGA LARAWAN MULA GOOGLE IMAGES DEBUHO NG PAHINA NI JUVIN M. DURANTE

recognize her as she just wrote a new history after she feted as the first Women Chess Grandmaster of the Philippines subsequent to the 42nd World Chess Olympiad last September 11. To begin with, Janelle was a true blue Oragon, a native of Legazpi City and a fruit of several Palarong Bicol and Pambansa. She is now a 20-year old lass who is about to graduate a degree in psychology and a candidate for honor at Far Eastern University (FEU).

Potential plus hard work equals success seems to be the equation of this lass to achieve her goals. Janelle was something special. She reads every book that her trainer lends to her and that’s why, her coach Jayson Gonzales, gave her special instruction and started honing her skills for something bigger like World Chess Olympiad. Just like what she had prepared for, she clinched the final WGM result after the ninth round, she scored 6 points, 4 wins, 4 draws, and 1 loss. Though things went through, a process before she truly owned the title, her coach believes that she earned more than enough and no one can deny the fact she truly nailed it.

Moreover, Janelle had proven her might after claiming a triumphant win in the World Juniors Chess Championships 2016 last August. She leads the tournament for having 8 points after the ten rounds stealing the title World Junior Chess Champion. This adds to her beautiful record in this field of sport. On the other hand, she learned that history was not an easy task. She competed with three contenders of WCO with Grand Master title on the threshold of the tournament. She truly earned her mark with her exceptional skills.

Her focus and ability to recharge energy for every game were the key note that make her unstoppable. On her field, strategy is a must and every move counts; she knows it very well. She was born with it and sharpens by herself.

In every story, kings are the strongest, the powerful, and the smartest character to be told. But with these women, they’ve proven that they are not typical queens, they’re extraordinary in their own fields who never fail to leave a mark and honor that prove queens are kings.

SPORTS DEMOCRAT

25

Greyhounds on the Track:

UNC Pep Squad garners at Milo Cheerdance ‘16 Rising from the surface, the UNC Greyhounds Pep Squad fast-tracks as they improved to a 1st runner-up finish during the annual Milo Cheer Dance Competition held last Aug. 28 at the Jesse M. Robredo (JMR) Coliseum, Naga City.

T

BY TRISHA MAE JOB

he said event was a Regional Qualifying Race sponsored by Milo which coincides with the Marathon.

The NCF Tigers, from Naga College Foundation (NCF), conquered the championship and Chrisville Pep Squad from Chrisville Institute of Technology, home stretched 2nd runner-up. Despite the Greyhounds’ failures to do some of the stunts during the actual performance, the team victoriously heightened from their award in the last year’s Milo Cheer Dance Competition wherein they acquired 2nd runner-up.

“Some of us failed to do the Standing Back Tuck maybe out of nervousness, but it’s still better instead of engaging into an accident. But, we would enhance our skills so that next time, everything would be done according to what is planned,” one of their members said.

Thirty students from UNC performed organized routines in the interval of a perfect prime with throbs from the Beats Squad (formerly Red Drummers), providing them cue and rhythm. Since a lot of erstwhile members of the Pep Squad either graduated or left the group, the team has to enlist more members right after the opening of classes and those who have passed the selection process were qualified to compete for Milo.

“The training took longer since almost all members are newbies but the team’s motivation is strong. Though some got injured during practices, still, we should not give up. Laban lang,” Vhince Boreta answered when asked about their preparations for the competition.

The execution of the dance, cheers, and jumps was headed by Vim Diano, the team captain, who also composed the sequence of moves and Al Ramirez, their coach, made the stunts and enhancement of the member’s skills be easier to deal with.

“You may have the basics, but you may have it wrong. It is important to make sure that your foundation is correct so even those members who already have high skills, we still bring them back to the fundamentals,” Roel “Bing” Rosales, Greyhounds Pep Squad moderator, said.

It was said that there would be no National Cheerleading Competition for this year but a meeting was just held last Sept.

24 at the Naga City Hall and rules were discussed between coordinators.

“They may push through NCC this coming December, but it is not yet confirmed. But, given their effort into it, there is a possibility that a National Competition would be held,” Rosales added.

As of now, the team is making themselves ready for another bout called the “Clash of Squads” sponsored by Bigg’s Diner to be held for the first time on Oct. 28, also at the JMR Coliseum.

The competition coincides with Bigg’s activity’s “Shocktoberfest” having the Missionaries of the Poor as the beneficiary of the process. Initially, as of the month of September, seven teams are already expected to participate as follows: UNC, ADNU, NCF, BICAST, USANT, and CCP from Quezon City.

Having the Pep Squad as a relatively new group, it is only now that the university realized the potential of the team as a performing arts group, and as a means of advertising for the school as they carry the name of the University when competing outside its premises.

Although summit’s yet reached, the team’s omission of some required actions doesn’t hinder them from stacking to a great vertical extent sturdy and high as a pinnacle. Failure is never a barrier. Each fall just makes them more eager to stand up.

In Cheer Dancing, one would move, step, flip, jump, get thrown or catch. One would doubt, and it’s pretty normal. But with the Greyhounds, height is just a measurement from base to top. And in reaching it, there would be no accomplishment unless there is an attempt.

“Never be afraid to try. You lose more by not trying than the opposite,” Rosales, deemed.

CONQUEST. UNC Greyhounds wins over MPCF Dolphins, 54-72, during their match at JMR Coliseum. After the game, Gian Fernandez was named as the Best Player for recording six 3-point shoots, six rebounds, three assists and two steals. (Words and Photo by Johnell Cabusas)

Greyhounds, pasok pa rin sa Intercollegiate Bastketball Semis NI NOLI G. AMA

Matapos matanggap ang unang pagkatalo sa Naga City Intercollegiate Basketball Tournament noong ika-9 ng Oktubre sa Jesse M. Robredo (JMR)Coliseum kontra Naga College Foundation (NCF) Tigers, magpapatuloy ang koponan ng UNC Greyhounds patungo sa Semis ng torneyo sa rekord nitong 4-1.

Puspusan ang naging paghahanda ng Greyhounds sa halos araw-araw nitong pag-eensayo upang muling makatuntong sa Finals ng laro. Sa mga unang bahagi ng elimination rounds, nagpamalas ang Greyhounds ng kagila-gilalas na laro at nakapagtala ng malinis na record bilang “unbeaten team” sa apat nitong magkakasunod na laro. Kabilang sa mga nakaharap ng Greyhounds ang mga koponan mula BISCAST, CSPC Nabua at MPCF Cam. Sur at Bicol College-Albay na pawang ilan sa mga bigating mga pangkat ng liga.

Subalit sa pangalawang serye ng elimination rounds, maagang nakaharap ng Greyhounds ang defending champion ng torneyo na NCF Tigers na lingid sa kaalaman ng lahat ay makailang ulit nang nakaharap ng UNC sa finals.

Sa laro kontra Tigers, ipinakita ng Greyhounds ang kagustuhan nilang manalo gamit ang kanilang mga batang manlalaro. Sa unang bahagi ng laro, maagang nagsagutan ang dalawang koponan ng iskor at parehas na nagpamalas ng higpit pagdating sa dipensa. Makailang ulit na dumikit ang puntos ng Greyhounds sa katunggali, subalit kumalas ang Tigers sa mga huling bahagi ng 1st Qt, 22-16.

Sa 2nd quarter, agad kumana ng dalawang magkakasunod na puntos ang Greyhounds at sa ika8:19, natapyasan nila ang kalamangan sa isa. Upang maagapan ang momentum ng Greyhounds, agad tumawag ng time-out ang Tigers at sa pagbabalik nito, muli nilang idinistansya ang lamang hanggang sa pagtatapos ng ikalawang bahagi ng laro, 41-35.

Mula 3rd quarter, pinanatili ng Tigers ang lamang kontra Greyhounds. Sa makailang ulit na sunod-sunod na pagpuntos ng Greyhounds ay panaka-naka naman itong sinasagot ng Tigers upang muling makuha ang ikatlong bahagi, 55-48.

Hindi na napanatili pa ng Greyhounds ang kanilang kalmadong kalooban sa laro, kahit maagang gumawa ang Greyhounds ng 7-0 run sa 4th quarter, hindi ito naging sapat upang imanipula ang laro. Pinilit pa ng Greyhounds na idikit ang iskor subalit tuluyan nang kumalas ang Tigers upang maging numero unong koponan sa pagpasok ng Semis, 80-68.

Samantala, sa kabila ng pagkatalo, uusad pa rin ang UNC Greyhounds sa semis ng torneyo bilang top 2 team na may 4-1 record. Inaasahang lalo pang pag-iibayuhin ng Greyhounds ang kanilang laro upang muling makatuntong sa finals at subukan muling talunin ang defending champion na NCF tigers.

26

DEMOCRAT LITERATURE

Ang Kagawad Mahapdi na sa balat ang sinag ng araw na umaaninag sa munting bahay sa may baryong iyon. Kagyat na kumahol ang may kapayatang aso sa may balkonahe ng kagawad dahil sa pagdating ng mga panauhing tila nagmula pa sa bayan.

Saglit lamang itong nanapang at pagkaraa’y tumahimik din.

“M NI NOLI G. AMA

ga ilang taon na ho, kagawad, mula nang makagamit kayo?”

“Aba matagal na rin ho, tsip. ‘Di ko nga po inaasahang makakasama pa ako e.”

Nasa may bandang gitna ng bangko ang kagawad kaharap ang tatlong nakaunipormeng pulis. Sa may pinto ay nagkukumpulan ang mga usyosero ‘di alintana ang init ng pakikipaggitgitan sa iba.

Si kagawad Teryo ay kilala sa kanilang baryo sa matagal na nitong pasiserbisyo bilang kagawad sa loob ng labinlimang taon kahit pa nga may katandaan na ito at tila hirap na ring maglakad dahil sa sugat nito sa may kanang paa.

Lingid sa kaalaman ng marami, si kagawad Teryo ay totoong nakaranas na gumamit ng ipinagbabawal na gamot subalit yao’y noong kabataan pa niya noong minsan itong maglakasloob magtrabaho sa Maynila, dalawampu’t limang taon na ang nakakalipas. Ang nananatiling tanong sa isipan ng kagawad ay kung bakit may mga pulis sa kanyang munting bahay gayong halos malimutan nya na nga ang panahon kung kailan sya huling nakasubok tumikim nito.

“Bakit daw may mga parak sa bahay ni kagawad?” marahang tinig ng isa sa mga nag-uusyoso.

“Sangkot daw sa paggamit ng ipinagbabawal na gamot ang kagawad e," sagot ng payat na lalaki.

“Talaga? Baka naman napagkamalan lang, kilala ko ang kagawad, malabong mangyari iyan."

Narinig ni kagawad Teryo ang usap-usapan sa labas. Bahagya itong nahiya subalit hindi niya hinayaang mamayani ito, bagkus ay mahinahon itong tumugon sa alok ng may bundat na tiyang pulis.

“Maari ho ba namin kayong maimbitahan sa may istasyon at ng makapag-usap tayo nang maayos?”

Saglit na tumalima ang kagawad, pumanhik ito sa may hagdanan at bumaba rin dala ang isang bayong na may lamang ilang piraso ng mga damit.

“Tayo na ho, tsip, nang ako’y makauwi agad,” nakangiting pag-alok ng kagawad sa mga pulis.

Bahagyang namugto ang mga mata ni kagawad Teryo. Alam ng kagawad na walang kasiguruhan ang lakad nilang iyon kung siya ba’y makakauwi kaagad kaya tiniyak nitong may mapagbibihisan siya. Gayunman, walang pagtatanggi siyang sumama sa mga iyon.

Ilang sandali lang pagkaalis ng sasakyan ng mga pulis sa may bahay ni kagawad ay mabilis na pumutok ang balita ukol sa pangyayaring iyon sa halos buong sulok ng kanilang baryo. Sa may harap ng munting tindahan ng kapitbahay ng kagawad, nanatiling umpok-umpok ang mga taong nakiki-usisa sa nangyari.

“Hala! Ano kayang gagawin kay kagawad? Malala pa naman ngayon ang mga patayan pagdating sa usapin sa ipinagbabawal na gamot! Iilan lang ang dapat mawala sa mundo dahil diyan at yon ay yaong mga nagtutulak, sila ang totoong may mga sala!” nag-aalalang tugon ng tinderang si Manang Luz na pinagtrabahunan dati ng kagawad nang malakas pa ito sa pagkakarpintero.

“Aba, hindi naman natin masisisi ang aksyon ng ating mga kapulisan sa panahon ngayon lalo pa’t hindi na biro

ang epekto ng bawal na gamot na iyan. ‘Di ba nga, dati’y ang tindahan ni Manang Luz ay pinasok nang ilan sa mga naging lulong diyan? ‘Yong mga nakataling manok ng kapitan ay isa-isa ring nagsilaho, balibalitang ‘yong mga kilalang gumagamit sa lugar natin ‘yong tumira at ‘yong kolehiyalang anak noong bagong lipat sa baryo natin, hindi ba’t binastos din ng mga ‘yon,” mabilis na sumbat ng noo’y nakaalitan ng kagawad ng dahil sa pagiging palaaway nito sa baryo tuwing nalalasing.

“Talagang tamang-tama ang aksyon ng ating bagong pangulo sa usaping iyan. Pansin niyo ba’t ilang buwan pa lang ang nakararaan ay marami nang mga nahuhuli at nagsisipagsuko?” pagsang-ayon ng binatang estudyanteng naroroon sa umpukang iyon.

“Oo nga’t epektibo ang ordinansang iyan, pero dapat maging makatarungan naman sila. Hindi niyo ba nalalamang maraming walang kinalaman din ang nadadamay sa mga patayan? Nakakapangilabot na nga’t tila baril na ang nagsisilbing tagapag-husga ngayon,” sumbat ng tanod na palaging nakasuot ng panronda nitong uniporme.

“Pero, wala tayong dapat ipag-alala. Alam nating walang kinalaman ang kagawad sa bagay na iyan. Kilala ko siya,” pahabol pang hilakbot ng tindera.

Sa may istasyon, nagsisiksikan sa rehas na may apat na metro kwadradong sukat ang mga walang damit at tatuang nahuli ng mga pulis sa karatig-baryo na sangkot sa paggamit ng ipinagbabawal na gamot. Habang tahimik na nagmamasid sa mga naroroon, tinawag ng hepe ang noo’y walang imik na si kagawad Teryo. “‘Gawad, kumusta na?”

“Ayos naman ho, tsip, wala ho akong ginagawang masama, matagal na ho iyon.”

“Oh, teka lang! Bakit parang nanginginig ka kagawad? huminahon ka lang?” pangiting tugon ng hepe sa nininerbyos na kagawad.

Biglang sumingit sa usapan ang isang lalaking nakasibilyan. May palihim itong ibinulong sa hepe at pagkaraa’y tumalima rin papalayo. Saglit na nagkatitigan ang lalaking iyon at ang kagawad.

“Tinyente, pakipasok nga ang kagawad sa may selda sa taas,” utos ni hepe sa pulis na may bundat na tiyan.

Nagtaka ang kagawad sa narinig, ngunit dahil sa nerbyos, hindi nito nagawang magtanong upang linawin ang mga pangyayaring nagbigay sa kanyang isip ng kalituhan.

Hinawakan ng tinyente sa may balikat ang kagawad, patulak itong naglakad patungo sa ikalawang palapag ng istasyon.

Habang ang dalawa’y naglalakad papanhik, naglakas-

loob na magtanong si kagawad Teryo.

“Tsip, ano ho bang kasalanan ko’t akoy ipapasok nyo sa selda?”

“Hindi ko ho alam, kagawad, napag-utusan lang ako e.”

Nagsimulang tumakbo sa isip ng kagawad ang maraming bagay, marahan nitong narinig ang kalampag ng pintuan ng rehas na unti-unting bumubukas na tila may pagtukso ng kapahamakang ‘di maipaliwanag kung ano. Dahil sa pag-iisip, hindi nito namalayang nasa loob na siya ng kalawanging rehas.

Pagsagalpak ng pinto ng rehas pasara, mabilis na nagbalik ang diwa ng kagawad, “Tsip, hindi ho ako lulong sa droga! Bakit niyo ho ako ikukulong? Tsaka, kung nakarating man po sainyo ang impormasyong minsan akong gumamit ay may katagalan na ho iyon! Tumigil na ho ako nyan, tsip! Matagal na akong nagbagong buhay para sa anak ko."

Hindi pinakinggan ng tinyente ang hinaing ni kagawad Teryo. Tumuloy ito sa paglalakad palayo.

Sa loob ng selda, hindi napansin ng kagawad ang noo’y kakagising lang mula sa pagkakahimbing na isa ring bilanggo.

“Ano kaso nyo, tanda? ‘Di ba’t kagawad kayo ng kabilang baryo?” patanong na usisa ng kasama nyang bilanggo. May kapayatan ito, lubog ang mga pisngi at may iilang ngipin ang natitira na lamang sa tuyot nitong mga bibig.

“Hindi ko alam,” sagot ng nahihiyang kagawad.

“Hindi nyo ho alam? Imposible naman ata ho ‘yan tanda.

Pero, kung sabagay, ako nga ho’y dinakip lang naman ng mga parak nang minsang magkaoperasyon sila sa aming lugar.

Mukha raw akong adik kaya isinama nila ako rito! E ang alam ko ho, ginawa lamang nila iyon para hindi mahuli sa nauuso ngayong hulihan at patayan ng mga lulong sa droga. Balita ko ho kasi ay nasabon ng nasa itaas si hepe dahil sa wala itong maipakitang aksyon mula nang ipasa ang oridinansa ng bagong presidente,” pasigaw na wika ng bilanggong iyon.

Kinabahan ang kagawad sa sinabi ng kapwa niya bilanggo. Batid ni kagawad Teryo ang kahulugan ng mga salitang iyon. Alam niyang hindi nagbibiro ang kasama niya sa selda sa mga binigkas nito, may mga kakilala ang kagawad noong panahon niya na lulong na lulong sa ipinagbabawal na gamot kaya alam niyang kahit kahina-hinala ang mukha nitoy hindi ito isa sa mga iyon. Mula noon, hindi kailanman umimik pa ang kagawad.

Hindi nila namalayang narinig ng lalaking nakasibilyan ang kanilang usapan, mabilis itong nagtungo pabalik sa hepe at ikinuwento ang usapan ng kagawad at ng naunang

LITERATURE/FEATURE DEMOCRAT bilanggo.

Samantala, sa kanilang lugar, bandang gabi na nang mapansin ng mga kababaryo ni kagawad Teryo na wala pa rin ang kagawad sa bahay nito. Subalit tanging ang tanod lamang ang matiyagang nagmatyag sa pagbabalik ng kagawad.

Makailang ulit na nagpabalik-balik sa bahay na iyon ang tanod na kasundo ng kagawad, subalit habang nagdaraan ang oras ay unti-unting namuo ang kaba sa dibdib ng tanod.

“Bakit kaya wala pa rin ang kagawad?

Aba! Lumalalim na ang gabi,” pabulong na tanong sa sarili ng tanod.

Dahil sa pag-aalala kay kagawad Teryo, naglakas-loob ang tanod na magtungo sa istasyon upang alamin ang kalagayan ng kagawad.

Pagdating ng tanod, agad itong naglakad patungo sa may lamesa kung saan nakaupo ang noo’y nakatalagang pulis sa mga oras na iyon.

“Magandang gabi ho, ser," pagbati ng tanod.

“Magandang gabi naman ho. Ano po’ng kailangan nila?" tugon ng pulis na tila nayayamot na sa kinauupuan.

“Maaari ko ho bang makita’t makausap ang kagawad? Dinala ho sya rito kaninang umaga."

“Naku, tapos na ho ang oras ng pagdalaw sa mga bilanggo. Bumalik na lamang ho kayo bukas."

“Bilanggo!?" gulat na tugon ng tanod.

“Bakit naman ho makukulong ang kagawad e wala naman ho syang masamang ginagawa?" pahabol niya.

“Marami ho ang ipinasok rito ngayong araw kaya hindi ko ho matandaan lahat. Bumalik nalang ho kayo bukas," pagdadahilan ng pulis.

Hindi maintindihan ng tanod ang kanyang narinig, hindi niya tiyak ang kinaroroonan ni kagawad Teryo, kung ito ba’y nakauwi na’t nagkasalisihan lamang sila o nasa loob ito’t nakakulong. Ang alam lamang niya’y huli niya itong nakita kasama ang mga pulis na ang sabi’y isasama ang kagawad sa istasyon.

Bagaman gusto pang magtanong ng tanod ay lumakad na ito pauwi at nabaling ang atensyon sa anak ng kagawad na tiyak na kapag dumating na sa kanila’y hahanapin ito.

Hindi nagkamali ang tanod, sa bahay ng kagawad ay naroroon na nga ang anak nito at halos hindi mapakali sa kakahanap sa ama.

“Magandang gabi ho, tsong! Nakita nyo ho ba si itay? Kanina ko pa ho sya hinahanap e," tanong ng anak ng kagawad sa noo’y kakarating lang na tanod.

“Ang ama mo? Ahh..e..nasa may bayan, utoy, may inaasikaso lamang. Siguro bukas nang umaga na iyon makakauwi," pagtatakip ng tanod sa totoong pangyayari upang mapunan ang pag-aalala ng anak ng kagawad.

“Ganun po ba, tsong? Kumain ho ba sya bago umalis? Wala pa po kasi kaming sinaing e. Mukhang nagmamadali ang itay nang umalis at hindi na ito nakapaghanda ng aming makakain."

“Ganun nga siguro, utoy. Hayaan mo’t sasamahan kita ngayong gabi sainyo. Diyan, na lamng ako makikitulog ngayong gabi, ayos lang ba sayo? Nang may kasama ka naman.”

“Wag na ho, tsong, kaya ko naman ho mag-isa. Kabilinbilinan ho ng itay na kailangan ko minsan matutong mag-isa para lumakas daw po ang loob ko," patawang tugon ng anak ng kagawad.

Hindi na nakaimik ang tanod sa sinabi ng anak ng kagawad. Alam nito kung gaano kalapit sa isa’t isa ang mag-ama.

Hindi nito maipaliwanag ang awang nadama niya para sa anak ng kagawad.

“Sige, utoy, tutuloy na ako. Kung may kailangan ka, ano’t ano man ay ‘wag kang magdadalawang isip na magtungo sa akin."

Tumuloy na ang tanod, hindi ito nakatulog buong magdamag sa kakaisip kung ano na nga ba ang kalagayan ng kagawad.

Ang anak ng kagawad ay taimtim na nagdasal bago natulog.

“Panginoon, alam ko po na may inililihim si tsong tungkol sa aking ama, pero naniniwala po akong hindi Ninyo siya pababayaan. Alam Ninyo ho kung gaano kabait ang aking ama at hindi Ninyo ho kailanman pinabayaan ang mga tulad nya, nawa’y panatilihin Ninyo po siya sa ligtas na kalagayan, maraming salamat po, Panginoon. Magandang gabi po ulit.”

Kinabukasan, maagang umalingawngaw sa buong baryo ang dalawang bangkay na natagpuan sa may tabing ilog, nakabalot ito sa itim na plastic na karaniwang nilalagyan ng basura.

“Basag ang bungo nung isa, ‘yong isa nama’y may pitong tama ng bala sa dibdib.

Gumagamit at nagtutulak daw ‘yong mga ‘yon, sabi nung mga nakakita” “Sino raw may gawa?”

“Hindi raw nakilala e. Bandang alasonse raw ng gabi nang itapon yun doon."

Mabilis pa sa pagtirik ng araw ang pagalingaw-ngaw ng balita ukol sa dalawang bangkay na natagpuan sa may tabing ilog.

Agad kumaripas patungo sa pinangyarihan ang tanod na wala pang tulog mula kagabi.

Pagdating sa may tabing ilog, hindi nagkaroon ng pagkakataon ang tanod na masulyapan ang mga bangkay dahil sa patuloy pang kumakapal na kumpol ng taong nakikipagsiksikan upang makiusisa sa nangyari.

“Isang matanda raw, mga nasa sisenta anyos. May sugat sa kanang paa. ‘Yong isa naman, medyo may kabataan pa, mukhang adik," mga salitang narinig ng tanod mula sa mga taong kanya-kanya ng opinyon.

“Matanda? Sisenta anyos? May sugat sa kanang paa?" pabulong na nasabi ng nabiglang tanod.

Agad bumilis ang kalabog nang dibdib ng tanod. Kahit hindi niya nakita ay kilala niya kung sino ang isa sa mga bangkay, wala siyang pakialam kung sino man ang kasama, basta’t kilalang-kilala niya ang isang iyon.

Nanlumo ang tanod. Agad kumatok sa kumakalabog niyang damdamin ang mukha ng anak ng kagawad.

“Paano na si utoy? Anong sasabihin ko sa kanya?" nakatulalang nasambit ng tanod habang nakatitig siya sa marahang pagdaloy ng tubig sa ilog.

Ang anak ng kagawad ay maagang gumising at naghanda ng mapagaalmusalan nila nang hinihintay niyang ama. Sa gumigewang na lamesa ay may nakahandang dalawang tasa ng kape, apat na pirasong tinapay, at isang binatilyong may buong pag-asa sa pagbabalik ng kagawad.

27

Fair and Square FROM PAGE 6

found out that man was lonely. He got a rib from Adam and turned it into a woman. It was as if women were only derived from men.

However, that is not to say that one is more accurate than the other.

An Ideological Issue: The Construction of Women G.D. Anderson once said, “Feminism isn’t about making women strong.

Women are already strong. It’s about changing the way the world perceives that strength.” For, whether we like it or not, despite womanhood having obtained the same basic human rights as men, our world is still under patriarch supremacy.

The depiction of men has always been a portrayal of strength, intelligence, angst, and typical male pride in pursuit of manly activities, the construction of the image of women, both in literature and other media, remains a disturbing phenomenon. In commercials, women project roles that have been embedded in our minds since the beginning of time: keeping an orderly household, being faithful and sweet, loving and caring, charming and alluring.

These stereotyped roles of women are what feminists like to eradicate, carrying the message that women can do what men can, sometimes even better.

Some countries take the advocacy to heart while others still cling to their old ways and refuse to embrace the concept of modern women being independent.

On the other hand, there is that constant thought that somehow is still ingrained that women should, simultaneously, be treated differently than men.

Perhaps, this is the real reason why feminism today is perceived by most as a sort of coup against men, which is not at all the case if one takes time to educate themselves on the real

root cause of the issue: these days, not everyone understands the real essence of feminism. It should never be a reason for women to think that, gender wise, they should always be prioritized.

For if, at the end of the day, the beliefs of even the strongest of advocates are based upon misconceptions, then, no one will reach true unity; disparities will continue to prevail and no one, in the end, will be happy. *** I stand now, and start wondering: should the term feminism even be acknowledged?

It’s an unpopular opinion, for sure, and this statement alone could— would—raise hackles in indignation.

But, think about it: we are all born equal, anyway. There shouldn’t be an argument on which sex deserves more because everyone, regardless of their sex, deserves the same treatment. And besides, I remember something I read from the internet that really makes the point of this whole internal monologue moot: Women weren’t created to do everything a man can do. Women were created to do everything a man can’t do, plain and simple.

But enough about that.

The bus slows to a stop and deposits me on my home street. I stand still for a moment with the cool wind brushing the hair off my face. My watch reads it is well over 10 o’clock, but, thankfully, the streets are well lit.

I straighten and sling my bag over my shoulders, eager to get some shut eye and ready to put this day behind me.

SOURCES: Early Feminism in the Philippines - The Asia Foundation Files Roots of Feminist Thought in the Philippines Feminism in the Philippines – Tagalog Files philstar.com 9gag.com

Ang Probinsyana MULA SA PAHINA 7

anakan ay kinuha agad ang mismo niyang anak? Hindi niya alam kung paano haharap sa maraming tao nang hindi nagpapadala sa sakit at emosyon. Kung paano patuloy na magsisilbi sa bayan na mismong anak niya ay hindi niya natulungan.

Tulad ng kanyang itinuro sa mga anak-anakan, nadapa man si Fatima ay tumayo siyang muli at sinikap maging mas matatag.

Matapos makuha ang mga parangal ay parang naging instant celebrity raw siya.

May mga nagpapaalam kumuha ng litrato kasama siya, kaliwa’t kanan ang media interviews, mas dumami ang mga kliyente niya sa insurance, paghu-host at pagtuturo, at mas naging matibay din daw ang kanyang tiwala sa sarili.

Sa kasalukuyan ay halos iniikot na ni Fatima ang buong lalawigan dahil sa mga paanyaya sa kanya bilang tagapagsalita sa mga isyung kinakaharap ng kapulisan, kababaihan at kabataan. Nanghihinayang nga akong hindi ako nakadalo sa Women’s Congress sa UNC nitong Setyembre kung saan ay isa siya sa mga nagbahagi ng kaalaman.

Ngayo’y kaharap ko uli ang telebisyon at ang bidang si Cardo habang patapos na sa pagsusulat ng artikulong ito. Ang pag-aakalang lalake lang ang pwedeng maging bida sa larangan ng pagiging pulis ay napalitan ng paniniwalang kahit ang tahanan ng mga nagpapatupad ng batas at ang ating lipunang sinusubok ng iba’t ibang krimen ay kailangan din ng inang may puso tulad ni Fatima.

Habang Wala Pa Sila Minsan silang naging kapaki-pakinabang sa lipunan ngunit naging salot nang abusuhin ng iilan. Sila ‘yong mga ikinahon sa salitang bawal dahil na rin sa panganib na dulot nila ngunit patuloy na sumisingaw galing sa bawat butas na gawa ng kanilang pagpupumiglas.

Sila ‘yong pinipilit isuka ng lipunan ngunit patuloy na isinusubo ng reyalidad na ang kanyang presensya ay bahagi na ng kasaysayan. Sila ‘yong mga minsan hindi mo namamalayan kasama mo na pala sa loob ng mismo ninyong komunidad at tahanan.

Sila ‘yong mga ‘di inaasahang bisita sa gitna ng gabi, sa gitna ng madilim na karanasan, sa gitna ng daluyong ng kahirapan. Sila ang panganib na nakaamba. Sila ang pangamba.

Kaya’t habang wala pa sila, hayaan niyo akong isalaysay muna ang iba’t ibang kwento ng mga hamon at kung paano ito hinarap ng mga taong minsan nilang naging biktima.

T

NI MARYVIL O. REBANCOS

irik ang araw noon at bakas pa sa mukha ko at ng aking mga kasama ang pagkabagot marahil ay dahil na rin sa antok, sa kawalan ng disenteng paligo, o marahil sa pagod ng halos isang araw na paglilibot sa komunidad na iyon. Ngunit, sa kabila ng nag-aalinlangang diwa, pinilit kong lumabas at humanap ng kwentong maari kong ilapat sa pahinang ito. Gusto ko lamang ng isang magandang istorya na bubuo sa hinahabi kong kwento, ngunit higit sa sinulid ng impormasyon, ay nakasaksi ako ng totoong sitwasyon ng mga taong minsan ko nang nabasa sa mga libro o napanood sa telebisyon. Hindi lang ako nakakita ng isang kwento, nakatuklas ako ng isang karanasan.

Kwento ng Komunidad Mag-aalas-dose ng tanghali nang dumating ang aming pangkat sa lugar.

Sa unang tingin, hindi mo aakalaing minsan pa lang nabalot ng pangamba ang komunidad na aming pinuntahan.

Walang bakas ng takot ang nakarehistro sa mukha ng mga residente, maging ng mga taong sumalubong sa amin sa kabila ng mabigat na isyung bumabalot doon-ang pangamba ng droga. Sa kasalukuyang programang “Oplan Tukhang”, isa ang bayan ng Bula partikular na ang Barangay ng Ombao Polpog sa naitalang “Drug Community” sa probinsya ng Camarines Sur. Binansagang “most numbered drug-involved surrenderees” at ang komunidad ng Ombao bilang may pinakamaraming bilang ng sumukong sangkot sa pinagbabawal na gamot.

Saksi ang halos mabakanteng kalsada sa katahimikan ng lugar, malayo sa larawang ipininta ng mga numero at ng pangamba ng droga sa aming isipan.

Nagsimula kaming maglakad.

Kwento ng Kahirapan Isang maliit na barong-barong ang pumukaw ng aming pansin habang patuloy kami sa paglilibot, mga ilang katok din ang aming ginawa bago bumungad sa amin ang isang maliit na babae, payat ang pangangatawan at noong una’y akala pa nami’y nagdadalang-tao. Saktong siyesta ng mga oras na iyon ni Aling Margie, 46, na aliw na aliw sa panonood ng programang “It’s Showtime” habang inaantay ang pag-uwi ng kanyang asawa.

Ngunit, sa kabila ng mainit na ngiting tumanggap sa amin, tila sumasalamin naman sa halos dilaw ng mata ni Aling Margie ang bigat na kanyang pinagdaraanan. Naibahagi niya sa amin na siya ay may sakit na “Myoma”, isang sakit sa dugo na rason ng kanyang panghihina at kung bakit malaki ang kanyang tiyan kumpara sa karaniwan. Bukod sa hindi na makapagtrabaho, problema rin niya ang kanyang responsibilidad sa kanyang 84 taong gulang na ina na kailangan din ng palagiang sustento.

Madalas daw ay nagkakasya na lamang sila sa mga pananim na gulayin sa kanilang bakuran na halos talbos ng kamote lamang ang laman sa mga pagkakataong kulang ang perang ITULOY SA 23

LARAWAN NI JOHNELL CABUSAS DEBUHO NG PAHINA NI JUVIN M. DURANTE