Visvangst, hoe en waar? Speciaal voor de consument
Waarom dit boekje? Er is in de media erg veel aandacht voor de visbranche en de visserij. Wij denken dat het handig is om voor de consument een overzichtelijk boekje te hebben waarin duidelijk beschreven staat welke manieren van visvangst er zijn, hoe het in zijn werk gaat en welke vissoorten met welke techniek gevangen worden. Daarnaast hebben we wat termen die veelvuldig in de media gebruikt worden kort uitgelegd. Om het verhaal compleet te maken vindt u ook de viskalender en het vangstgebieden overzicht. Hiermee is het, denken wij, een leerzaam boekje geworden voor u als visliefhebber
Dit boekje wordt u aangeboden door Vishandel Tel. Bronvermelding: visrecepten.nl
2
Inhoud Twinrig- en quadrigtechniek Boomkortechniek Outrigtechniek Pulstechniek Staandwandtechniek Flyshoottechniek Korven (fuiken en vallen) Longlinen (beugvisserij of lijnenvisserij) Bijvangst uitgelegd Kalender Waar is uw vis gevangen?
Pag 4 Pag 6 Pag 7 Pag 8 Pag 9 Pag 10 Pag 12 Pag 13 Pag 14 Pag 16 Pag 18
Vangsttechnieken bodemvissen Er zijn veel verschillende vangsttechnieken die worden gebruikt om vissen te vangen die zich begeven op of dichtbij de zeebodem. Dit noemen we ook wel demersale vangsttechnieken. Sommige worden al generaties gebruikt en andere zijn relatief nieuw en innovatief. In dit boekje lees je hoe de verschillende technieken in z’n werk gaan en voor welke vissoorten ze worden gebruikt.
3
Twinrig- en quadrigtechniek
4
De Twinrig- en quadrigtechniek is een moderne vorm van bordenvisserij waarbij twee of meer sleepnetten met elkaar zijn verbonden. Twinrig- en quadrigtechniek De scheerborden zitten aan de buitenzijden van de constructie en tussen de netten in zitten sloffen. Dat zijn zware gewichten die over de zeebodem kunnen glijden. Een kleine kotter kan op deze manier met vrij weinig vermogen en met lage snelheid een groot bodemoppervlak bevissen. Twinrig- en quadrigvisserij is sterk in opkomst als alternatief voor de boomkorvisserij. Het is milieuvriendelijker doordat er minder brandstofverbruik en minder bodemberoering is. Bij multirigging worden meer dan twee netten gekoppeld, bijvoorbeeld drie paren van twee netten. Binnen de Nederlandse visserijvloot zijn twin- en multirigsystemen vooral in opkomst bij de Wieringer vissers die langoustines vangen. Ook een toenemend aantal Urker scholvissers gaat over op de twin. Vissoorten die met twinrig- en quadrigtechniek worden bevist: Zowel platvis als rondvis waaronder rode poon en mul maar ook de langoustine.
5
Boomkortechniek De boomkortechniek is de oudste en meest traditionele techniek van vissen. Het is een actieve vismethode waarbij platvis opgeschrikt wordt van de bodem en zo in de sleepnetten terecht komt. Boomkortechniek Bij de traditionele boomkorvisserij hangt zowel aan de bakboord- als aan de stuurboordkant van de kotter een net in het water aan gieken. Er wordt dus met twee netten tegelijk gevist. Tijdens het vissen staan de twee gieken vrijwel horizontaal boven het water. Ieder visnet is met een vislijn vastgemaakt aan de giek en wordt opengehouden door een boom. Aan de uiteinden van de buis zitten sloffen. Achter de buis hangt een kuilvormig net. Een kotter sleept twee van deze korren over de zeebodem. Voor de vangst van platvis worden de korren voorzien van zware kettingen die over de zeebodem schrapen.
6
Vissoorten die met boomkortechniek worden bevist: Garnalen, tong schol, tarbot.
Outrigtechniek Doordat het vissen met de twinrig minder brandstof gebruikt dan met de boomkor heeft men het outrigtechniek uitgevonden. Deze techniek is gebaseerd op de boomkor. Outrigtechniek Het schip laat aan beide zijden door middel van de gieken twee netten met scheerborden te water. Het grote verschil is dat de boom vervangen is door borden (zie twinrig). Ook zijn de vangstsoorten anders dan met de boomkor. Outriggen is ook duurzamer dan de boomkor, omdat deze techniek minder (ongewenste) bijvangst tot gevolg heeft en er de helft minder brandstof nodig is. Vissoorten die met outrigtechniek worden bevist: Voornamelijk schol.
7
Pulstechniek Platvis (waaronder schol en tong) zit vaak in de zeebodem verstopt. De pulskor is een vistuig dat met elektrische pulsjes (stroomstootjes van max. 15 Volt) de vissen uit de bodem doet opschrikken waardoor deze in het net zwemmen. Pulskor techniek De pulstechniek vervangt hiermee de traditionele ‘wekkers’ (kettingen) van de Boomkor die over de bodem slepen. De pulstuigen zijn veel lichter en zorgen voor veel minder bodemberoering. Hierdoor is het brandstofverbruik bij vissen met de pulskor 20 tot 40% lager dan bij gebruik van wekkerkettingen. De vis wordt door de stroomstootjes niet gedood of verdoofd, maar alleen opgeschrikt. Andere voordelen zijn geringe(ongewenste) bijvangst en een grotere opbrengst.
8
Vissoorten die met pulstechniek worden bevist: Tong, schol, tarbot, schar en griet.
Staandwanttechniek Staandwant visserij is de samenvattende term voor alle vismethoden waarbij het net stil staat in het water (passieve visserij). Staandwanttechniek Deze netten worden met behulp van drijvers en een verzwaarde lijn aan de onderzijde van het net ‘staand’ in het water opgesteld, en na verloop van tijd binnengehaald. De netten worden rond een wrak of in open zee als een gordijn uitgezet en na verloop van tijd wordt de vangst opgehaald. Bij deze vorm van visserij zijn de bodemberoering en bijvangsten klein. Kleine vissen kunnen vlot door de netten zwemmen en enkel vissen van de gewenste soort en grootte blijven steken. Deze vissen proberen zich terug te trekken maar blijven met hun kieuwen aan het net vasthangen. Vissoorten die met staandwanttechniek worden bevist: Tong en kabeljauw.
9
Flyshoottechniek
Flyshoot is een visserijtechniek die zijn oorsprong kent in Denemarken en Schotland. In Schotland heeft men de Deense methode aangepast en gemoderniseerd.
10
Flyshoottechniek Een flyshooter vist achter het schip met lijnen, ofwel zegentouwen, met daaraan een net. Tijdens het vissen worden de zegentouwen met het net naar het schip gehaald. De zegentouwen rollen over de bodem en veroorzaken stofwolken die de vissen opschrikken en ervoor zorgen dat ze voor de touwen blijven uitzwemmen. De sterke en grote vissen blijven voor de zegentouwen uitzwemmen en worden bij het naderen van het schip en het halen samengedreven naar de netopening. Flyshooten is alleen effectief bij voldoende daglicht. Bij voldoende daglicht kunnen de vissen de zegentouwen zien. Flyshooters vissen dus alleen overdag. De flyshoot-visserij gaat het beste in vlakke, zanderige zeegebieden zonder obstakels. Daarom wordt er veel gevist in Het Kanaal en in bepaalde delen van de Noordzee. De vistechniek is erg in opkomst doordat het een hele duurzame methode is. Bij de flyshootvisserij is sprake van een opvallende vermindering van het brandstofverbruik. Per liter brandstof wordt bij de flyshootvisserij aanzienlijk meer vis gevangen dan bij de boomkorvisserij het geval is. De kwaliteit van de vis die in de flyshootvisserij wordt gevangen, is opvallend goed in vergelijking met bijvoorbeeld vis gevangen met de boomkor. Dit komt enerzijds doordat er zeer weinig grondvuil wordt meegevangen waardoor de vis beschadigd kan worden. Anderzijds beweegt het net zich zeer langzaam door het water en verblijft de vis maar kort in het net. De meeste vis komt pas in het net tijdens de laatste fase van de trek. Verder heeft het als belangrijk ecologisch voordeel dat de bijvangsten aan ondermaatse vis zeer gering zijn. Vissoorten die met flyshoottechniek worden bevist: Voornamelijk schol.
11
Korven (fuiken en vallen)
Korven en vallen worden vaak gebruikt voor de vangst van bodemschaaldieren. Ze worden voorzien van aas van verse of gezouten vis en op de zeebodem geplaatst. Korven (fuiken en vallen) Bepaalde boten lossen hun vangsten dagelijks; anderen bewaren hun vangst voor meerdere dagen/weken in met water gevulde ruimten. Deze vangstmethoden zijn selectief en kunnen als duurzaam worden beschouwd. Vissoorten die met korven worden bevist: Krab, kreeft, wulk, langoustine en octopus.
12
Longlinen (beugvisserij of lijnenvisserij) Bij longlinen wordt een lange hoofdlijn uitgezet van zo’n 40 tot 100 km lang. Aan de hoofdlijn zitten dwarslijnen met haken voorzien van aas. Het aas is vaak kleine intkvis of garnaal uit de diepvries. Longlinen In de Noordzee wordt deze techniek alleen gebruikt door enkele vissers uit het Verenigd Koninkrijk en op het IJsselmeer door palingvissers. Er is relatief weinig brandstofverbruik en een kleine bodemimpact. Vissoorten die met longlinen worden bevist: Zowel pelagische vissen (zoals tonijn en zwaardvis) als bodemvissen (zoals heilbot).
13
Bijvangst uitgelegd
Doelsoorten Schol, tong
14
Bijvangst (gewenst) Griet, tarbot
Discards (ongewenst) Ondermaatse vis, benthos
Bijvangst is strikt genomen vis, die meegevangen wordt met de doelsoort van de vissersschepen. Stel, een schip vist op tong in de Noordzee, dan zullen er andere platvissoorten zoals de schol in het net terecht komen. Dit is, in ieder geval nu nog, niet te vermijden. Het is niet mogelijk om de netten zo te maken dat je alleen tong vangt. In dit voorbeeld is schol de bijvangst. Een visser is hier blij mee, ondanks dat dit niet de doelsoort is. Schol is namelijk een commercieel interessante soort die hij goed kan verkopen. Dit noemen we dan ook gewenste bijvangst. Ongewenste bijvangst Er zijn echter ook soorten die commercieel niet interessant zijn of nog erg jong zijn. Dit noemen we ongewenste bijvangst. Voor een visserman is het verminderen van ongewenste bijvangst belangrijk, want dit zorgt dat het schip sneller vol is en dus eerder terug naar de haven moet, wat veel geld kost. Veel van de ongewenste bijvangst is ook nog eens niet geschikt voor menselijke consumptie. Door de veranderde wetgeving mogen vissers te jonge vis namelijk niet meer (levend) overboord gooien, zodat ze kunnen doorgroeien. Alle gevangen vis, inclusief ongewenste bijvangst, moet aan land gebracht worden. De aanlandplicht In Juni 2011 schreef de Europese Commissie een voorstel om een aanlandingsplicht in te stellen omdat het teruggooien van vis wordt geassocieerd met verspilling. In februari 2013 hebben het Europese Parlement en de Europese raad uiteindelijk voor een aanlandplicht (discardban) gestemd. Deze aanlandplicht zou er voor moeten zorgen dat er minder verspilling is en dat vissers selectiever gaan vissen. In de vissector zijn de meningen over deze aanlandplicht erg verdeeld. Volgens sommigen zou dit juist voor meer verspilling zorgen, omdat jonge visjes voorheen de mogelijkheid hadden door te groeien door ze direct uit het net weer overboord te gooien. Vanaf 2019 zou deze wet volledig doorgevoerd moeten zijn.
15
Viskalender Import
verkrijgbaarheid Jan Feb Mrt Apr
Mei Juni Juli
Aug Sep Okt
Ansjovis Ban Ban Barracuda boga (bokvis) Bonito Bora Botervis Brown Snapper Croaker (ombervis) Dog Snapper Dorade Rose Grouper Harder Heek Inktvis (pulpo) Kandratiki Kingfish Lane Snapper Makreel Melva Mul Pagelli Pomfret/Maanvis Red Snapper Sabre / Riemvis Sardien Tonijn Victoriabaars/Nijlbaars Wit Wittie Goed leverbaar Minder goed leverbaar
Slecht leverbaar Bijna niet leverbaar Gesloten seizoen dus niet leverbaar
16
Nov Dec
Noordzee
verkrijgbaarheid Jan Feb Mrt Apr
Mei Juni Juli
Aug Sep Okt
Nov Dec
Bot Congeraal (Zeepaling) Griet Harder Heilbot Horsmakreel Inktvis (pijl) Inktvis (zeekat) Kabeljauw Makreel Poon (Grauw) Poon (Rode) Roodbaars Schar Schol Spiering Tarbot Tong Tongschar Wijting Zeeduivel Zeewolf Schaal en Schelpdieren verkrijgbaarheid Kreeft Krab Langoestine Alikruik Kokkel Oesters Platte Oesters Cruese Oesters Gilardeau Franse Oesters Mossel Scheermes ST. Jacobsschelp Venusschelp/Vongole
17
Waar is uw vis gevangen?
7 2
9
1 8 3 4 11
5
6
12
18
2
7
1
Noordwestelijke deel van de Atlantische Oceaan (FAO 21)
2
Noordoostelijke deel van de Atlantische Oceaan (FAO 27)
3
Middenwestelijke deel van de Atlantische Oceaan (FAO 31)
4
Middenoostelijke deel van de Atlantische Oceaan (FAO 34)
5
Zuidwestelijke deel van de Atlantische Oceaan (FAO 41)
6
Zuidoostelijke deel van de Atlantische Oceaan (FAO 47)
7
Oostzee (FAO 27.3)
8
Middellandse Zee (FAO 37)
9
Zwarte Zee (FAO 37)
10
Indische Oceaan (FAO 51,57,58)
11
Stille Oceaan (FAO 61,67,71,77,81,87)
12
Antarctische Oceaan (FAO 58)
9 8
11
10
19
AMSTERDAM
Kloveniersburgwal 11-13, (Nieuw Markt) en Sint Antoniebreestraat 14
IJMUIDEN Halkade 48
T 0255-820220
T 020-6255776
www.vishandeltel.nl