8 minute read
Gastcolumn
REVERSE ENGINEERING
Op mijn 25e kreeg ik een verschrikkelijke boodschap van mijn oncoloog, darmkanker. Mijn vrouw had vanaf haar 13e een auto-immuunziekte en onze drie kinderen kenden een moeilijke start in de eerste dagen van hun leven. Meerdere keren kregen we te horen dat onze toekomst er qua gezondheid, op z’n zachtst gezegd, niet rooskleurig uitzag en dat we ermee moesten leren leven. Mijn wil om te overleven, klachten te verminderen en met mijn gezin gezonder te leven, brachten me op het spoor van voeding, biochemie en gezondheidswetenschappen.
Wat is een chronische aandoening?
Mensen met een chronische aandoening hebben langdurig last van dezelfde aandoening en er kan ook sprake zijn van meer aandoeningen (multimorbiditeit). De aandoening kan lichamelijk, psychisch of een combinatie van beide zijn. Patiënten leven met een groot aantal zogenaamde Disability Adjusted Life Years (DALY). Zij ondervinden niet alleen een verminderde kwaliteit van leven, ze moeten zich vaak voortdurend aanpassen. Zij worden dagelijks geconfronteerd met de aanwezigheid van pijn, ontsteking, onzekerheid, onrust, angst, verminderde slaapkwaliteit, somberheid of depressieve gevoelens en, niet in de laatste plaats, vermoeidheid.
Om volgens de medische wereld te kunnen spreken van een chronische aandoening moet deze minstens drie maanden duren of moet er sprake zijn van meer dan drie ziekteperioden per jaar. De belangrijkste kenmerken van een chronische aandoening zijn: • De aandoening is ongeneeslijk. • Klachten en kenmerken kunnen alleen met medicijnen, behandelingen en/of leefregels bestreden worden. • De aandoening verergert in de loop der tijd. • De aandoening heeft gevolgen voor lichamelijk en/of geestelijk functioneren. • Het verloop van de aandoening is meestal grillig en onvoorspelbaar.
Wat is het echte probleem?
In 2011 waren in Nederland meer dan 5,3 miljoen mensen met een chronische aandoening gediagnosticeerd, waarvan 1,9 miljoen met multimorbiditeit.1 Begin 2019 bleek de chronische aandoening zelfs 9,9 miljoen Nederlanders te treffen.2 En dat in een maatschappij waar gezondheidszorg op een hoog niveau functioneert ...
Wat gaat er mis? Mijns inziens heeft dit te maken met de volgende drie veronderstellingen: • Klachten en ziekten kunnen we one-size-fits-all – iedereen op dezelfde manier – behandelen. • Genezen kan niet, leer er maar mee leven. Oh ja, en voorkomen kan ook niet. • Als je goed eet heb je geen extra micronutriënten nodig. Deze aannames hebben naar het zich laat aanzien serieuze consequenties, namelijk bijna 10 miljoen mensen met een chronische aandoening. Vinden we dat acceptabel binnen een moderne maatschappij? Of hebben we het zelf in de hand?
Beseffen wat er op het spel staat
Wie zo gezond is als een struisvogel, hoeft natuurlijk niet na te denken over zijn leefstijl en voedingsge-
woonten. Je eet en drinkt lekker wat je wilt, rookt een sigaretje op zijn tijd en je hebt het iets te druk om te sporten. Je voelt je goed en je hebt nergens last van, denk je. Maar ben je echt zo energiek en kun je alles doen zoals je zou willen? En laten je geheugen, concentratie of reactiesnelheid je door de dag heen nooit eens in de steek?
Wat je ook wil verbeteren, de tijd om te handelen is nu! Want later komt snel. Maar wat voor de één werkt, werkt niet altijd voor de ander. Ieder mens is immers uniek, omdat er verschillende varianten in genen bestaan. Of je nu behoefte hebt aan minder klachten, meer energie, een betere stressbeheersing, een effectieve manier van afvallen of meer gezondheid, de one-size-fits-alloplossing bestaat simpelweg niet.
Omkeren van chronische aandoeningen
Terug naar de basis. Leven wordt mogelijk gemaakt door (je) cellen, simpeler wordt het niet. Je lichaam bestaat uit ongeveer 70 biljoen cellen die biomoleculen gebruiken om te kunnen functioneren en blijven leven. Deze biomoleculen worden niet gemaakt van lucht, maar van alles wat je eet en drinkt. In andere woorden, je denken, voelen, perceptie, gedrag en ook je geluksgevoelens hebben een relatie met wat je eet.
De complexiteit van stofwisselings-processen in cellen vraagt om een combinatie van vitaminen, mineralen, antioxidanten en allerlei andere actieve voedingsstoffen. Deze micronutriënten zijn nodig voor tal van processen in je lichaam, waaronder je energiestofwisseling, tal van processen in je brein, synthese van neurotransmitters, metabolisme, de werking van je darm, lever, schildklier, je immuunsysteem, hormonen, bloedsomloop, bewegings-stelsel met botten en spieren, kortom alles! Hoe meer je kwalitatief goede voeding gebruikt, des te hoger de kwaliteit van je lichaamscellen. Ook je stressbestendigheid verbetert door goede voeding. Stress zelf is nooit het probleem. Een overmaat aan stress compenseert je lichaam door meer micronutriënten te gebruiken, wat uiteindelijk kan resulteren in specifieke tekorten. Chronische stress verbruikt bijvoorbeeld veel B-vitamines. Deze vitamines reguleren onder andere de cortisolrespons en bij stress maakt je lichaam dit hormoon meer aan. In de afgelopen 23 jaar heb ik bij meer dan tienduizend mensen met chronische aandoeningen bloedonderzoek gedaan naar micronutriënten. Een tekort aan macronutriënten (koolhydraten, eiwitten en vetten) zag ik relatief weinig, omdat het volume van onze voeding niet tekortschiet. Wat wel tekortschiet? De micronutriëntendichtheid of met andere woorden, de kwaliteit, puurheid en versheid. Dit is zichtbaar door onder andere tekorten aan selenium, chroom, zink, B-vitaminen, omega 3-vetzuren, vitamine A, D3 en E. Ontoereikende hoeveelheden micronutriënten (meer
dan alleen vitaminen en mineralen) komen erg vaak voor en zijn mijns inziens deels een verklaring voor die miljoenen Nederlanders met chronische aandoeningen. Ik spreek daarom regelmatig van ‘moderne ondervoeding’.
Zelfs al een suboptimale voeding blijkt een risicofactor voor het ontstaan van chronische aandoeningen.3 Andersom zijn kwalitatief passende voedingskeuzes met als uitgangspunt vers, minimaal bewerkt, puur en dus vermijden van pakjes, toegevoegde suikers, smaakversterkers et cetera, het fundament voor een reverse engineering van chronische aandoeningen. Gevarieerde voeding bevat ontzettend veel complexe moleculen die van belang zijn voor allerlei functies in je cellen.4 Smaakversterkers versterken niet alleen smaak, ze versterken ook zenuwprikkels en dat kan leiden tot een toename van pijnwaarneming. Maar het kan je ook onrustig maken of zorgen dat je je denken niet kunt stoppen. Wat je eet heeft dus ook bijna direct een invloed op de werking van je hersenen. Dat ervaar ik dagelijks niet alleen in de praktijk, maar ook bij mezelf.
Dus als je beter in je vel wil zitten, klachten wil verminderen en chronische aandoeningen wil omkeren, ‘moet’ je beginnen met betere voedingskeuzes.
Hersenen hebben ook voeding nodig
Voeding voor de cellen van je brein is wat mij betreft het summum van de kracht van voeding. Vorige zomer had ik een fietsongeluk met hersenletsel. Het type waar je zomaar een jaar voor moet revalideren. Door mijn revalidatie te combineren met voedingsstoffen gericht op mijn specifieke situatie maak ik een ongekend snelle progressie in mijn herstel door. Ik denk dan regelmatig aan al die lotgenoten die dit niet beseffen of die wellicht nooit meer aan de slag kunnen.
Onze hersenen hebben niet alleen een bijzondere stofwisseling, die we neurobiochemie noemen, ze gebruiken zo’n 25 procent van alle zuurstof en 45 procent van alle glucose. Verstoringen in de neurochemie van de hersenen hebben verregaande gevolgen niet alleen voor je denken, voelen en gedrag, maar ook voor je spijsvertering, immuunsysteem, hormoonsysteem, motoriek en nog veel meer. Onthoud, er bestaat geen psychologie zonder biochemie. Maar wellicht belangrijker nog: hersenen zijn betrokken bij het ontstaan van vele ziekten, waaronder ziekte van Crohn, reumatoïde artritis en multiple sclerose.5
En de hersenen krijgen dan nog wel voorrang op het lichaam als het gaat om voedingsstoffen. Je kunt leven zonder armen, benen, met minder organen, maar je leven stopt als je 5 minuten niet in staat bent om ATP (energie) aan te maken. Je brein neemt altijd voorrang, aldus Achim Peters, de wetenschapper die de ‘selfish brain theory’ aantoonde.6
Niet de klacht, maar de oorzaken behandelen
De menselijke evolutie bepaalt de prioriteiten van functies in je lichaam. Een lange tijd voor er ziekte ontstaat, is de fysiologie al ontregeld geraakt. Als ‘eeuwig student’ gezondheidswetenschappen en voedingsexpert merk ik dagelijks dat ziekte is te vergelijken met het omvallen van dominostenen. Je lichaam valt niet zomaar stil. Het gaat steen voor steen tot de laatste dominosteen omligt en je een klacht of ziekte hebt. Er worden tijdelijk bouwstenen ‘geleend’ uit de voorraad van 70 biljoen cellen. Langzaam zal deze voorraad verminderen. Voordat het lichaam ziektekenmerken gaat vertonen, moeten er al behoorlijk wat stenen zijn omgevallen. Tijdens het omvallen van de dominostenen kun je bijvoorbeeld een gebrek aan vitaliteit, concentratie, levenslust en/of positieve stemming voelen. Uiteindelijk kan dit hele proces resulteren in tekorten aan micronutriënten, vitaminen en mineralen,
waardoor metabole routen minder werkzaam zijn en ontstaat er ziekte. Het probleem is dat je dit proces zelden zelf herkent.
Gelukkig constateer ik door evaluaties van klachtenpatronen en aanvullend laboratoriumonderzoek ook dat herstellen van tekorten in cellen over de tijd heen weer normaal werkende cellen kan opleveren, waardoor klachten en symptomen afnemen. Hiervoor heb je soms jaren nodig, afhankelijk van hoeveel tekort er was ontstaan.
Ik noem het de peilstok in de rivier. Als het waterpeil daalt, kan het verlies van leven in het water geven. Uiteindelijk kan de rivier opdrogen. Maar net als na het droogteseizoen, als het waterpeil weer stijgt, kan de rivier weer leven voortbrengen.
Conclusie
Ruim twintig jaar ervaring met voedingstoffen als biochemische interventie bij het behandelen van chronische aandoeningen leerde mij dat er op dit moment vier belangrijke sleutels bestaan om gericht en sneller te kunnen herstellen en beter te kunnen ‘presteren’. Daarover vertel ik graag meer in een volgende editie. De slotsom voor nu: onderschat de kracht van voeding niet.
Dirk Zoutewelle heeft ruim twee decennia ervaring in het vertalen van gezondheidswetenschappelijke ontwikkelingen naar het optimaliseren van de biochemie van het menselijk lichaam, om beter te kunnen presteren en beter te herstellen. Hij heeft o.a. gestudeerd aan de Health Science department van de Open University in Milton Keynes, UK, orthomoleculaire geneeskunde, natuurgeneeskunde en psychoneuroimmunologie. Hij is daarnaast betrokken bij tal van sporttitels en records. Maar bovenal is Dirk Zoutewelle de hoofddocent van de CellCare Academy.
BRONNEN
1 https://www.rivm.nl/nieuws/ aantal-chronisch-zieken-neemt-toe 2 https://www. volksgezondheidenzorg. info/onderwerp/chronischeaandoeningen-enmultimorbiditeit/cijfers-context/ huidige-situatie#!node-aantalmensen-met-chronischeaandoening-bekend-bij-dehuisarts 3 JAMA. 2002 Jun 19;287(23):311626 4 Biochemistry (Moscow), 2015, vol.80, no.8, pp. 972-989 5 Lechin, F. Neurocircuitry and
Neuroautonomic Disorders, reviews and therapeutic strategies, 2002 6 Front Neuroenergetics. 2010 Jun 9;2:7.
