10 minute read
Vergeten aspecten
Feminiene kracht: vergeten aspecten
Vraag een willekeurig persoon om typisch feminiene kwaliteiten op te noemen en er komt geheid een handjevol zorgzame eigenschappen op tafel. Maar in de waan van de dag zien we er al snel een paar over het hoofd. Psycholoog Arienne Klijn vertelt vanuit haar kennis en ervaring hoe het hiermee zit en waarom die vergeten aspecten juist nu zo belangrijk zijn.
DOOR: ARIENNE KLIJN
Dragen en verzorgen. Een luisterend oor bieden en begrip tonen. Kinderen en kookpot tegelijk in het oog houdend. Oerbeelden van feminiene kracht, nog steeds. Het toewijzen van eigenschappen aan mannen of vrouwen is al zo oud als de mensheid. Dat leerde ik aan de faculteit sociale wetenschappen van de universiteit, daarna in mijn opleiding tot gezinstherapeut en ook als leerling van sjamanen en druïden. Als je een vrouwelijk lichaam hebt wordt min of meer van je verwacht dat je zorgzaam bent. En bij een man ‘hoort’ een sterke mening en daadkracht. Kennelijk wordt deze indeling algemeen geaccepteerd – ondanks de roep om erkenning van mensen met een andere genderidentiteit dan ‘men’ verwacht bij hun lichaam. We geven deze indeling nog steeds door aan onze kinderen, zoals ieder jaar wel ergens in een tijdschrift staat. Natuurlijk zijn er biologische verschillen tussen vrouwen en mannen. Maar mijn leraren in wijsheidstradities en aan de universiteit leerden me dat wij mensen kunnen kiezen welke stijl we willen inzetten. Welke kracht we willen versterken in onszelf. Dat is ons geboorterecht.
Zoveel meer
Tegenwoordig lijken we sommige aspecten van feminiene kracht vergeten te zijn. Want die omvat zoveel meer dan luisteren en verzorgen. En juist de vergeten aspecten kunnen wij goed gebruiken in deze tijd. Over welke vormen van feminiene kracht heb ik het dan? En hoe denk ik te weten welke aspecten dat zijn? Om met dat laatste te beginnen: ik heb het geluk gehad vanaf jonge leeftijd te leren van wijze mensen uit culturen en tradities van over de hele wereld. Via familie en spontane ontmoetingen kwam ik op het pad van reizende leraren, die me weer in contact brachten met anderen. Zo werd ik jong ingewijd en getraind in meerdere wijsheidstradities en leerde ik welke eigenschappen werden toegeschreven aan het feminiene en het masculiene principe. Parallel hieraan ging ik cross-culturele psychologie studeren. Ik leerde over genderidentiteit en nu vanuit de wetenschap, wat verschillende culturen als masculiene en feminiene kracht zien. Toen ik later als psycholoog in het bedrijfsleven werkte en tegelijkertijd gezinstherapie studeerde, werd ik weer geconfronteerd met de beelden en verwachtingen ten aanzien van mannen en vrouwen. Ik zag hoe het mensen en organisaties beperkte en stelde het vaak ter discussie, maar dat leidde hooguit tot af en toe een goed gesprek. Het leek alsof de meeste mensen niet wisten wat ze ermee moesten.
Welke bril?
En toen werd het 2006 en zag ik in een flits hoe ik de wijsheid van de natuurvolkeren kon integreren met de psychologische kennis van mijn andere opleiders. Mijn model ‘de Schilden van je Innerlijke Familie’ werd geboren. Het model beschrijft de masculiene en feminiene eigenschappen in ieder mens. Zowel de eigenschappen die meer bij je basistemperament horen als de eigenschappen die je kunt ontwikkelen en versterken. Verbeeld door een innerlijk jongetje/man, en innerlijk meisje/vrouw. Je kunt deze eigenschappen inzetten als stijl. En als bril die je opzet om de wereld vanuit die kant van jezelf te bekijken. Hoe je kijkt bepaalt nu eenmaal wat je ziet. Dus kijk jij vooral door een masculiene, rationele, analytische bril, dan vallen je andere dingen op dan wanneer je door een feminiene, begripvolle, zorgzame bril naar iemand kijkt. Het model maakt dankbaar gebruik van de universele vertrouwdheid van mensen met masculiene en feminiene eigenschappen. In de workshops die ik geef, raadt bijna iedereen goed of een eigenschap bij innerlijk jongetje/ man, of innerlijk meisje/vrouw hoort. Ogenschijnlijk bevestigt het model daarmee juist de indeling die ik zo graag kwijt wil. Maar in de onderstroom helpt het model mensen te wennen aan het idee dat ze zowel over masculiene als feminiene kracht beschikken. En niet alleen zijzelf. Hun kinderen ook – of het nu fysiek gezien jongetjes of meisjes zijn. Zo vertellen ouders mij dat hun dochter stoer speelt en hun zoon gevoelig reageert op harde geluiden en ruzie. Terwijl ze altijd dachten dat meisjes gevoelig waren en jongens stoer. Dankzij het model zien ze dat hun kinderen verschillende masculiene én feminiene eigenschappen hebben. En wordt het makkelijker de oude man-vrouwbeelden en verwachtingen los te laten. Zodat hun kinderen opgroeien met meer vrijheid in hoe ze naar zichzelf en de wereld kijken.
Realisme
Wat ook in alle workshops naar voren komt, zijn de onderbelichte eigenschappen van de innerlijke vrouw. Oftewel de vergeten aspecten van de feminiene kracht. Het belangrijkste daarvan vind ik: realisme. Je kunt van alles vinden, je mening met rationele argumenten onderbouwen en daarmee je masculiene kracht tonen. Maar zonder aan de realiteit te toetsen wat haalbaar is, ben je zelden succesvol. Realisme zie je ook terug in Moeder Natuur: zij heeft geen ruimte voor luchtkastelen. Als je wilt dat jouw soort overleeft, toets je welke bessen giftig zijn. Soms wordt daarin een stamlid geofferd. ‘Take one for the team’ noemt mijn zoon dat. Als een leeuwin slechts melk voor een paar welpen heeft laat ze de sterkste twee drinken en de anderen laat ze aan hun noodlot over. Dat is triage uit noodzaak, en opdat de soort sterk blijft. Een verwant aspect is het omgaan met beperkingen. Het hanteren van ingewikkelde situaties met een schaarste aan middelen vraagt een andere kracht dan het masculiene ‘de schouders eronder en voortvarend je plan er doorheen duwen’. Trainer en coach Pieter Calis ziet het al jaren: ‘Snelle oplossingen in complexe situaties maken de problemen vaak alleen maar groter. Door het nog even “uit te houden” én de situatie echt onder ogen durven te komen, spreek je een diepere laag van inzicht en wijsheid aan. Dit zal je helpen om tot een meer duurzame oplossing te komen.’
ARIENNE KLIJN
WIN ACTIE!
Samen met S2uitgevers verloten wij tien exemplaren van Maak kennis met je innerlijke familie onder de lezers die ons voor 25 maart 2021 hun meest originele reden mailen om dit boek te willen lezen: redactie@theoptimist.nl.
Geduldig bezinnen dus, en inschatten wat op de lange termijn het meeste oplevert voor het geheel. Totdat, met de ervaring, inzicht ontstaat. Je betaalt natuurlijk een prijs voor de wijsheid die je zo verwerft: rouwen om wat in die tijd verloren gaat. Je verlies nemen is ook een feminiene kracht.
Kwetsbaar
Waarom zeg ik dat deze aspecten van feminiene kracht vergeten zijn? Omdat we in deze tijd eisen dat alle problemen meteen worden opgelost. En anders willen we op zijn minst een plan dat gaat zorgen dat alles goedkomt. We vinden het moeilijk om te accepteren dat het leven niet maakbaar is. De huidige crisis rond de mogelijke gevolgen van COVID-19 én de maatregelen ertegen, maakt dat pijnlijk helder. We gaan de strijd aan zonder de vijand te kennen, met wapens waarvan we niet weten wat hun effect is. Of welke schade we er op de lange termijn mee veroorzaken. We klappen voor de leider die het hardst roept dat we moeilijke keuzes moeten maken, en vragen niet naar zijn inhoudelijke afwegingen. Alsof we bang zijn om erachter te komen dat hij het ook niet weet. We vallen mensen aan die het anders zien dan wij. Hoe banger we worden, hoe moeilijker we het vinden om te erkennen dat er vele wegen naar Rome leiden. En dat we eigenlijk niet weten of wij wel op de goede weg zijn. Hoe langer onderweg, hoe moeilijker het is om onder ogen te komen dat we misschien een verkeerde afslag hebben genomen. Terwijl een vergissing zo menselijk is. Met deze houding verwaarlozen we een enorme oerkracht in onszelf en missen we een kans om sterker uit deze crisis te komen. Om machteloosheid niet weg te duwen maar te verteren, en zo een voedingsbodem te kweken voor nieuwe inzichten. Onze feminiene oerkracht is juist kunnen verdragen dat we ongelofelijk kwetsbaar zijn. Om steeds nieuw leven voort te brengen, terwijl we weten dat er zoveel kan misgaan. Soms figuurlijk: als we nieuwe ideeën uitproberen ondanks eerdere mislukkingen. Maar ook letterlijk. Ik heb cliënten van wie kinderen sterven. En die toch nieuwe baby’s baren. Met een kracht die het leven voedt en steunt ondanks alle enorm pijnlijke tegenslagen: feminiene kracht.
Niet alleen zacht
Feminiene kracht is niet altijd een gemakkelijke kracht. Daarom heeft deze kracht in oude religies vaak geen aangenaam gezicht. Denk aan godinnen als Kali, afgebeeld met bloed en schedels. Godinnen uit oude religies heersen vaak over geboorte en dood. De ultieme realiteit is dat we uiteindelijk allemaal sterven, oude en zieke mensen meestal eerst, maar niet altijd.
Het siert ons dat we lijden willen voorkomen en daar ons best voor doen. Ook compassie is een feminiene kracht. Mensen denken soms ten onrechte dat compassie een zachte heelmeesteres is. Maar iedere arts die een behandeling staakt omdat die meer gezondheid kost dan oplevert, weet hoe hard die keuze voelt. Ook al zijn we het vergeten: feminiene kracht is niet alleen zacht als de vruchtbare aarde, maar ook hard als de rots eronder. En dat is maar goed ook, want zonder die kracht kunnen we de harde werkelijkheid van het leven niet aan. Je kunt je deze vergeten aspecten van feminiene kracht weer herinneren. Versterken en voelbaar maken voor jezelf en anderen. Daarmee leg je een basis van rust, geduld en incasseringsvermogen. Zodat moeilijke, uitzichtloze situaties makkelijker te dragen zijn. En je het geduld kunt opbrengen om te wachten totdat de tijd veel problemen heeft opgelost. Of je wonden heeft geheeld.
Balans herstellen
Word je een beetje somber van dit perspectief? Besef dan dat je nog steeds een beroep kunt doen op je masculiene voortvarendheid. Als de feminiene benadering van afwegen en aanschouwen je te passief wordt, kun je de balans in jezelf herstellen. Door heldere analyses te maken en scenario’s uit te denken. Je komt er vanzelf achter welk scenario werkelijkheid wordt. Tenminste, als je dan weer je feminiene reality-check doet. De innerlijke man en vrouw uit mijn model zijn symbool voor elkaar versterkende eigenschappen, die jij afwisselend en aanvullend kunt inzetten. Daadkracht tonen en geduld kweken. Ziekte bestrijden en gezondheid bevorderen. Een plan maken, toetsen, en toegeven als het niet meer past bij de veranderde werkelijkheid. Voor jezelf kiezen zonder de belangen van anderen uit het oog te verliezen. De strijd willen winnen én je verlies kunnen nemen. Een waardige uitdaging, ook voor gewezen wereldleiders zoals Trump. Deze innerlijke samenwerking van feminien en masculien kun je ervaren als een innerlijke dialoog. Zoals mijn collega-organisatiepsycholoog André van Nieuwenhuizen altijd zegt: ‘Wendbaarheid neemt af als een eenzijdig beeld op de werkelijkheid de overhand heeft. Het is een kunst om vrij te blijven in je denken.’ In deze tijd, waarin je bijna wordt doodgegooid met hevige emoties en stellige meningen, is het al helemaal een uitdaging om je aandacht regelmatig naar de dialoog in jezelf terug te brengen. Af te wegen wat je wordt aangereikt en wat je zelf ervaart. Nog moeilijker lijkt het nu om deze innerlijke dialoog te spiegelen naar de buitenwereld en daar op elkaar af te stemmen. Maar wij kunnen dat. Het potentieel van jou en mij is zelfregie. Met feminiene kracht belangrijke vragen stellen en afwegingen maken. Vervolgens met masculiene kracht vooruit. In dialoog met jezelf, en met elkaar. Dat is de uitdaging én de kans die deze tijd ons biedt. •
Arienne Klijn leerde van reizende sjamanen jezelf te zien als innerlijke familie. Ondertussen studeerde ze psychologie en gezinstherapie. Ze geeft coachopleidingen en ondersteunt mensen en organisaties bij leiderschap en samenwerken. Meer informatie: www.lead4real.nl en www.innerlijkefamilie.nl
Maak kennis met je innerlijke familie
Arienne Klijn
Uitgever: S2uitgevers ISBN: 9789080964907 150 pagina’s € 17,50
Verkrijgbaar in de webshop: www.theoptimist.nl/shop
