HSElife Magazine No 10 - NL - Zomer editie by The WAT Group B.V.

ZOMER EDITIE

HEALTH, SAFETY & ENVIRONMENT MAGAZINE for Oil & Gas industry

Q3 2013

zomer! Het is

Ben jij er klaar voor? pagina 4

In dit nummer:

ZOMER, HOUD JE HOOFD KOEL...

VEILIGHEID MOET JE ETEN EN ADEMEN

ZWOEGEN EN ZWETEN VOOR HSE

BEWUST OMGAAN MET...

SHELL SAFETY DAY

HART VOOR HSE

en meer...

Voorwoord

ARE YOU READY TO MOVE FORWARD? Wat betekent implementatie volgens de Van Dale? ontleend aan het Engels: to implement (aanvullen, uitvoeren) 1. (m.b.t. een plan) tot uitvoering brengen 2. het invoeren van een nieuw systeem in een organisatie

Wij hebben een plan dat we gaan uitvoeren en dat betekent dat we HSElife UNIO invoeren in de organisatie van de maatschappijen in de Olie- en Gasindustrie. We communiceren in iedere organisatie over de gedachte achter HSElife UNIO. Deze is om van de Nederlandse Olie- en Gasindustrie de veiligste industrie te maken. HSElife UNIO moet namelijk een centrale plaats gaan innemen in ieder zijn werk. Hiermee zorgen we ervoor dat Operators en Contractors eenduidige HSE-informatie krijgen zodat ze hun werk veiliger kunnen uitvoeren. Kortom: we harmoniseren regels en regelgeving. Deel daarom je kennis en ervaringen over gezondheid, veiligheid en milieu met anderen in je organisatie. Maar ook met andere maatschappijen. Je vergroot niet alleen je expertise, maar ook je eigen veiligheid en die van anderen.

Wij zijn klaar om deze volgende stap te zetten en het aantal incidenten in de industrie de komende jaren te verminderen. Are you ready to move forward?

Namens de THE WAT GROUP Pier van Spronsen

Zom houd je hoofd koel voor HSE! We benoemen het vaak: geef voortdurend aandacht aan veiligheid, gezondheid en milieu. Omarm het op je werk maar ook in je vrije tijd.

De winter ligt achter ons, maar daarmee zijn de gevaren niet als sneeuw voor de zon verdwenen omdat we nu de zomer in de bol hebben. Ook al zijn we af van de elementen die in de winter gevaren op de weg veroorzaken, we zijn ons in de zomer misschien minder bewust van (andere) gevaren op de weg en van onderhoud aan de auto. En welke (andere) gevaren brengt het werken in zomerse temperaturen met zich mee? Dus: hebben we ook in de zomer veilig werken en veilig rijden hoog in het vaandel staan?

mer Houd ook in de zomer je hoofd koel. We helpen je graag veilig en gezond de zomer door en geven daarom een aantal tips.

ZOMER, HOUD JE HOOFD KOEL VOOR HSE!

Onderweg in de zomer Ook al heeft het winterse weer plaats gemaakt voor meer grip op de weg, vergis je niet in de (andere) gevaren die het zomerse weer met zich meebrengt. We willen natuurlijk dat iedereen ook dan veilig onderweg is van het werk en naar het werk. Maar ook veilig onderweg is naar de supermarkt of naar zijn vakantiebestemming enzovoorts. Wist je bijvoorbeeld dat wegen kunnen vervormen door zomerhitte? Of dat het warme weer moeheid en schade aan de auto kan veroorzaken? Ook de motor van de auto heeft het extra zwaar bij heet weer. Zorg dat die dus goed gekoeld wordt. Het remsysteem wordt in de vakantie vaak zwaarder belast. Denk aan de camper of de caravan die je achter de auto vastkoppelt. Werkten de remmen al minder? Vervang deze dan voordat je naar het buitenland rijdt. Een ongeschreven wet: het controleren van de koelvloeistof en remolie. Van een oververhitte motor op een snikhete dag wordt je humeur echt niet beter. Heuvelachtige omgevingen vergen meer van de remmen. Kijk ook naar het niveau van de ruitenvloeistof. Door sneeuw, mist of ijzel zijn we in de winter misschien meer geconcentreerd op de weg. In de zomer kunnen onze gedachten nog wel eens afdwalen en is het concentratievermogen misschien minder. Zorg ook dan voor een juiste houding op de weg en werk aan je bewustzijn. Je zorgt hiermee dat je een volledig beeld hebt van potentiële gevaren op de weg. Je moet er toch niet aan denken dat je verkeert anticipeert op verkeerde verrichtingen van anderen. Lees meer tips op hselifeunio.com.

Bekijk het filmpje ‘Sms’en achter het stuur is levensgevaarlijk’

ZOMER, HOUD JE HOOFD KOEL VOOR HSE!

Veilig op vakantie met de auto • Bagage in de auto; let op dat je de auto goed laadt. Stapel de bagage goed om schuiven tegen te gaan en zorg dat je het zicht van de bestuurder altijd vrij laat. • Plan de route; zorg dat je weet waar je heen gaat. Bekijk thuis, op bijv. Google maps, de route naar je vakantiebestemming, print dit uit of huur een GPS systeem. • Draag je Veiligheidsgordels; zorg dat alle inzittenden de veiligheidsgordel dragen en dat kinderen goed in het kinderzitje zitten. • Comfort; zorg dat je als bestuurder comfortabel zit en draag comfortabele kleding en schoenen. Ga niet rijden met slippers aan, het is met de warmte heel uitnodigend maar zeer gevaarlijk! • Houd voldoende afstand; op de snelweg en op de binnenwegen. Binnenwegen zijn vaak enkelbaans en erg druk in de zomer. Haal alleen in als je 100% zeker weet dat het veilig kan. • Gebruik de airco; zorg dat je altijd een auto met airco huurt en gebruik deze! Het is beter om de airco aan te doen dan met de ramen open te rijden. • Neem pauze; stop dan een keer (in de schaduw als het mogelijk is) om even de benen te strekken en wat te drinken, vooral veel water drinken is aan te raden in de warmte! • Drink voldoende; zorg ook altijd voor een grote fles drinkwater in de auto voor het geval je met pech komt te staan. • Verbandtrommel; zorg dus voor wat pleisters, snelverband, hechtband, steriele gaasjes, jodium/ betadine, paracetamol, iets tegen wespensteken, middel tegen allergieën en andere urgente medicijnen. • Mobiele telefoon; zorg dat deze opgeladen is als je in de auto stapt. Programmeer het noodnummer van de autoverhuurder in je telefoon.

ZOMER, HOUD JE HOOFD KOEL VOOR HSE!

Werken

in zomerse temperaturen Werken bij hoge temperaturen kan schade aan je gezondheid geven. Het risico op gezondheidsklachten wordt bijvoorbeeld groter bij lichamelijk zwaar werk, een slechte lichamelijke conditie, hoge luchtvochtigheid en zonnestraling. De temperatuur op je werk mag niet nadelig zijn voor je gezondheid en veiligheid. Bij warmte loopt het concentratievermogen terug waardoor de kansen op ongevallen toenemen. Juist in de Olie- en Gasindustrie zitten gevaren vaak in een klein hoekje en is aandacht en concentratie van essentieel belang. Vooral productieprocessen, aan de werkplek verbonden klimaatsituaties en persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen dan voor extra problemen zorgen. Daarnaast kan warmte voor sommige mensen extra lastig zijn. Dit geldt vooral voor mensen met long- of hartaandoeningen, mensen met suikerziekte en mensen die medicijnen tegen hoge bloeddruk gebruiken. Zij lopen een verhoogd risico op gezondheidsklachten als ze werken in zomerse temperaturen.

ZOMER, HOUD JE HOOFD KOEL VOOR HSE!

Aandachtspunten voor werken in zomerse temperaturen Voordat je met het werk begint • Drink niet teveel koffie (cafeïne vermeerdert vochtverlies) • Bescherm de huid tegen verbranden (gebruik bijvoorbeeld zonnebrandcrème)

Tijdens het werk • Neem voldoende drinkpauzes op een koele plek en wacht niet tot je dorst hebt • Houd elkaar in de gaten • Pas op voor concentratieverlies (afwezig, zweten, vermoeidheid) • Scherm werkplek af van directe zonnestralen

Aandachtspunten leidinggevenden • Zorg dat er voldoende drank beschikbaar is • Neem individuele klachten serieus

De werkgever moet maatregelen nemen, maar zelf kun je ook maatregelen nemen om je hoofd koel te houden en te zorgen voor je gezondheid en veiligheid. Verminder of vermijd bijvoorbeeld zware lichamelijke inspanning. Neem vaker pauzes, het liefst in een koele omgeving. Bedenk ook dat er gevaar is voor uitdroging tijdens werken bij hoge temperaturen. Drink dus voldoende water. Als je niet mag drinken op de werkplek, gebruik dan een bidon. Let op dat de bidon-opening niet met gevaarlijke stoffen verontreinigd raakt. Extra belastende factoren zijn bijvoorbeeld adembescherming en niet-dampdoorlatende kleding. Zorg dan voor goede luchtkoeling of andere aanvullende maatregelen. Lees meer tips op hselifeunio.com.

VEILIGHEID MOET JE

ETEN EN “Veiligheid moet echt in je zitten”, zegt Charlotte Kneefel. “Als je alleen de regels volgt dan kan de aandacht voor veiligheid wegvallen. En een ongeluk is zo gebeurd. Geld kun je terugverdienen, een verloren leven niet.” Charlotte Kneefel is Life Cycle Well Engineer bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). “Het gaat hier om hearts and minds, om het gedrag van mensen.”

VEILIGHEID MOET JE ETEN EN ADEMEN

ADEMEN “DE HERKOMST VAN FOUTEN ZIT SOMS AL IN DE ONTWERPFASE EN DAAROM IS HET ZÓ BELANGRIJK OM GOED AANDACHT AAN VEILIGHEID TE BESTEDEN VANAF HET DESIGN.”

VEILIGHEID MOET JE ETEN EN ADEMEN

INVLOED OP VEILIGHEID “Al bij het ontwerpen van een put heb je invloed op de veiligheid op de boortoren en latere olie of gaswinning. De herkomst van fouten zit soms in het ontwerp en daarom is het zó belangrijk om goed aandacht te besteden aan de planningsfase. Als ik ontwerpfouten in de kiem kan smoren draag ik echt bij aan veiligheid. Maar je weet pas echt waar je over praat als je zelf eerst de praktijk op de rig hebt ervaren. Daarom vind ik het heel belangrijk dat je als nieuwe werknemer eerst op de rig en pas daarna op kantoor gaat werken. De opleiding tot Well Engineer is een diepgaand traject, waarbij je tijdens de eerste twee en een half jaar steeds afwisselend twee weken op een rig werkt en vervolgens vier weken af bent. Deze well site ervaring geeft hands on praktische kennis en inzicht in de HSE realiteit op de frontlinie.”

DOOR CONSISTENTIE IN ONTWERPEN DRAAG JE WERELDWIJD BIJ AAN VEILIGHEID.

CONSISTENTIE IN ONTWERPEN “ In de periodes dat je af bent volg je well engineering courses op de Shell University die je moet afsluiten met wereldwijd erkende examens Round I en II. Deze zijn wereldwijd bekend. Pas na het afleggen van deze examens en de rig-periode mag je als Life Cycle Well Engineer werken op kantoor. Je ontwerpt dan nieuwe putten en ondersteunt de rig in de uitvoering hiervan. Maar je besteedt ook aandacht aan contracten, performance, supply chain management etc. Aansluitend hierop ga je weer terug naar de rig, maar dan als drilling supervisor. De opleiding zorgt ervoor dat je over de hele wereld op hetzelfde niveau zit met het ontwerpen van wells. Door deze consistentie in ontwerpen draag je dus wereldwijd bij aan veiligheid. Dit is misschien een aspect van veiligheid waar je in eerste instantie misschien niet aan denkt maar door standaardiseren is er minder kans op fouten.”

VEILIGHEID MOET JE ETEN EN ADEMEN

VEEL DISCIPLINES “Je hebt met zoveel technische aspecten te maken en je werkt met veel disciplines samen, bijvoorbeeld geologen en productietechnologen. Je moet tijdens het ontwerpen omgaan met onzekerheden en het inschatten van risico’s. Daarom vinden we peer review erg belangrijk. Door de kritische blik van anderen verbetert je werk en vermindert de kans op fouten. Maar je moet ervoor waken dat het kantoor geen ivoren toren wordt en je moet vooral blijven luisteren naar de man op de werkvloer.”

DOOR GOED NAAR CONTRACTORS TE LUISTEREN KRIJGEN WE GOEDE FEEDBACK VOOR VERBETERINGEN.

SPREEK UIT WAT ER IS! “Het is belangrijk om aan zowel de eigen werknemers als de Contractors te vragen wat we kunnen verbeteren. In de afgelopen drie jaar waren er in de totale olie en gas industrie wereldwijd 80 EP dodelijke ongevallen en 77 waren Contractors. Daarom faciliteert NAM de jaarlijkse Contractor Safety Day, waarbij Contractors de agenda bepalen. We stellen ons hier kwetsbaar op want wij vinden het essentieel om goede communicatie te onderhouden met de Contractors en goed naar ze te luisteren. Communicatie is op basis van gelijkheid en vertrouwen. Het moet een samenspel zijn. De feedback van de Contractors is enorm belangrijk. Zij weten waar de gevaren zitten. Bottom-up safety plannen leiden tot zichtbare verbeteringen voor de mensen die het echte werk doen. Hierdoor voelen Contractors zich meer verbonden met veiligheid. Ze hebben bijvoorbeeld aangegeven dat het HSE beleid van Shell niet te complex moet worden en dat zij inbreng willen hebben in het beleid. Het gaat er per slot van rekening om dat het veilig is op de rig.”

VEILIGHEID MOET JE ETEN EN ADEMEN

IEDEREEN HEEFT EEN GROTE INVLOED OP DE VEILIGHEID EN GEZONDHEID VAN ANDEREN.

VEILIGHEID UITDRAGEN “Je moet een stap verder gaan dan alleen de regels volgen om incidenten echt voor te kunnen zijn. Veiligheid moet geen add on zijn maar iets wat onderdeel is van de dagelijkse werkzaamheden. Het is belangrijk dat je dat veiligheidsgevoel elke dag weer uitdraagt en je eigen kennis deelt met anderen. Daardoor ontstaat een veiligheidscultuur die ons helpt in ons streven naar Goal Zero, een werkwijze zonder incidenten. Het management geeft duidelijk aan dat veiligheid voorop staat en dat je altijd moet ingrijpen en werkzaamheden mag stopzetten als je dat nodig vindt. Ingrijpen is en blijft lastig. Maar besef dat je daarmee wel een grote invloed hebt op de veiligheid en gezondheid van anderen. Je moet er toch niet aan denken dat je een ongeluk had kunnen voorkomen omdat je niet durfde in te grijpen. Een ongeluk zit in een klein hoekje.”

ALTIJD BLIJVEN OPLETTEN “Er zijn in de industrie veel oudere werknemers die de komende jaren met pensioen gaan. Daarvoor in de plaats komen straks nieuwe mensen met minder jaren ervaring. Het is dan nog belangrijker om veel aandacht te besteden aan veiligheid. Jonge mensen kijken met andere ogen en zijn nieuwsgierig. Daarnaast blijft het voor ieder belangrijk de weak signals op te pakken pakken, en niet te drijven op routine. We hebben daarvoor het begrip ‘Chronic unease’. Hiermee geven we aan we ook bij goede veiligheidsprestaties vragen stellen als” wat zien we over het hoofd en wat kunnen we nog meer doen?”

VEILIGHEID MOET JE ETEN EN ADEMEN

JE BENT VERANTWOORDELIJK VOOR DE VEILIGHEID VAN MENSEN EN KOSTBARE EQUIPMENT. GEEN DIFFERENTIATIE CARRIÈREPAD MANNEN EN VROUWEN “Ik denk dat het goed is om meer evenwicht te hebben in het aantal mannen en vrouwen in een organisatie. Hoe diverser het team is, hoe diverser ook de blik op HSE. Uit de feedback hoor ik dat dit de aandacht voor veiligheid versterkt. Wij willen graag dat er meer vrouwen bij ons werken. Ik verwacht dat als afgestudeerde vrouwelijke technici weten dat dit beroep bestaat, er meer interesse zal zijn. Het werk is zeer gevarieerd. Zowel in de operationele 24/7 omgeving op de rig, als het projectmatige ontwerpen van putten op kantoor, waarbij je samenwerkt met geologen, productietechnologen, seismologen, completion ingenieurs, reservoir engineers, petrofysici, veiligheidsmensen etc. Je bent verantwoordelijk voor de veiligheid van mensen en kostbare equipment. Het gaat hier om mooie rollen die vrouwen zich kunnen aanmeten. Ik hoop dat meer vrouwen in de toekomst de geweldige kansen zien die er voor ze zijn in de Olie- en Gasindustrie. Er is voldoende flexibiliteit voor familieplanning. Daarnaast doorloop je een heel carrièrepad en daarin is geen differentiatie tussen mannen en vrouwen.”

HART VOOR

“Wat je als industrie investeert in veiligheid, zijn altijd goede investeringen”, zegt Gert-Jan Windhorst. “Dat levert alleen maar voordelen op.” Gert-Jan Windhorst is werkzaam als Secretary Operations, Health & Safety voor NOGEPA.

HART VOOR HSE

“Investeren in veiligheid is niet alleen vanuit moreel oogpunt een verstandige zaak, maar ook economisch gezien. Als je tien dingen goed doet en er gaat toch iets mis, bijvoorbeeld vanwege geldbesparingen, dat ben je die tien winstpunten ook weer kwijt. Het is een blijk van goed management dat maatschappijen in de Olie- en Gasindustrie zich tegenwoordig echt voor veiligheid inzetten. Dit is een van de bouwstenen waarom we als industrie zo ver zijn gekomen. Maar het kan nog veel beter. Ieder ongeval is er een teveel.”

INCIDENT FREE OPERATIONS “Het hoeft niet zo te zijn dat ongelukken ‘moeten’ gebeuren. Het is daarom belangrijk dat we als industrie blijven streven naar Incident Free Operations. Door dat streven kun je met de juiste maatregelen je procedures aanscherpen om ongelukken in de toekomst te voorkomen. Ik denk dat Incident Free Operations theoretisch gezien moet kunnen en dat we er steeds dichterbij komen. Ondanks vele en veilige operaties worden we soms met onze neus op de feiten gedrukt en vindt er een ongeval plaats.” “Zo werden we een aantal weken geleden met een dodelijk ongeval geconfronteerd waarbij twee medewerkers zijn omgekomen. Dat was het eerste dodelijke ongeval in acht jaar tijd. Dat is een groot verschil met de cijfers uit het verleden. Gezien het grote aantal uren dat er in de olieen gasindustrie gewerkt wordt, is het totale aantal ongelukken gedurende de afgelopen tien jaar erg laag gebleven.” “Aan het begin van de jaren tachtig vonden er vooral internationaal veel meer ongevallen plaats met dodelijke afloop. Sindsdien is er door de jaren heen veel veranderd. Ik merk nu goed aan de directies en operationeel verantwoordelijke managers hoe zorgvuldig zij met veiligheid omgaan. Die mensen zijn enorm gedreven. Ook tot hoog in de top vindt men veiligheid echt belangrijk. Dat is een teken van het volwassen worden van de organisatie. Daar kunnen andere industrieën een voorbeeld aan nemen.” HIËRARCHISCHE LAGEN “In het streven naar Incident Free Operations gaat men uit van de welwillendheid van medewerkers om consequent met veiligheid om te gaan om zodoende een hogere staat van ontwikkeling van de organisatie te bereiken. Er ontstaat een betere bedrijfscultuur met minder hiërarchische lagen, waardoor mensen alles tegen elkaar kunnen zeggen en elkaar kunnen aanspreken op onveilig gedrag. Dit leidt ook tot minder miscommunicatie. Er mogen immers geen misverstanden zijn of processen die elkaar tegenwerken, waardoor hiaten ontstaan.”

HART VOOR HSE

“De aanleiding voor een incident of ongeval kan iets groots zijn, maar soms zit het in hele kleine dingen die op zichzelf niet gevaarlijk zijn. Het gaat dan fout in combinatie met andere zaken die ook verkeerd lopen. Het kunnen zo tien verschillende kleine fouten zijn die bijdragen aan een ongeval. Die gevaren kun je proberen af te vangen met het barrière-denken.” “Ik denk dat je de organisatie van het werk en hoe het wordt uitgevoerd moet zien als een combinatie van bedrijfsprocessen die synchroon aan elkaar goed moeten verlopen. Als die bedrijfsprocessen niet robuust genoeg zijn, of wanneer het een rommeltje is op de werkvloer, dan is er een grotere kans op ongelukken. Ik geloof daarom dat we in het streven naar Incident Free Operations tegelijk voortgang moeten boeken in alle processen. Een van de zaken die kunnen bijdragen aan veiliger werken is de harmonisatie van regels en regelgeving.”

HART VOOR HSE

HARMONISATIE “NOGEPA is binnen de industrie een van de pijlers voor harmonisatie. Ik ben daar ook persoonlijk een groot voorstander van. Alle zaken die samen ontwikkeld en geharmoniseerd kunnen worden, leveren altijd voordelen op. Drie à vier jaar geleden was er binnen de industrie minder uniformiteit om dit tot een gezamenlijk proces te maken. Het is een heel goede zaak dat een aantal maatschappijen zich nu hebben aangesloten bij HSElife UNIO. Dit is een prima initiatief. HSElife UNIO biedt een goed platform om te standaardiseren om zodoende eenduidige informatie af te geven aan de contractor. Tevens merk ik dat belanghebbenden binnen de industrie elkaar enthousiast stimuleren om zich bij HSElife UNIO aan te sluiten.” “Niet alle maatschappijen hebben zich bij HSElife UNIO aangesloten. Dit heeft niet zozeer met de inhoud te maken. De maatschappijen weten uiteindelijk zelf het beste waarom ze zich wel of niet bij HSElife UNIO zouden moeten aansluiten. Ik denk dat wij vanuit NOGEPA de leden daarin de keuzevrijheid moeten geven. Op dit moment fungeert NOGEPA vooral als platform, waar de deelnemers aan HSElife UNIO de niet-deelnemende maatschappijen kunnen informeren.”

HSElife UNIO biedt een goed platform om te standaardiseren om zodoende eenduidige informatie af te geven aan de contractor.

THE NATIONAL OIL & GAS INDUSTRY STANDARD FOR PROFESSIONALS

Press Room

DIGITALE MEDIA KIT De maatschappijen in de Olie- en Gasindustrie gebruiken verschillende middelen om de implementatie van HSElife UNIO in hun organisatie vorm te geven. De digitale media kit is een van die middelen. De informatie in de media kit is bedoeld voor overall communicatie over het unieke initiatief HSElife UNIO. Hiermee benaderen de maatschappijen actief verschillende media. Denk aan kranten, vaktijdschriften, nieuws sites maar ook Den Helder Airport. In de media kit vind je achtergrondinformatie over HSElife UNIO. Andere producten die je hier vindt voor externe communicatie zijn: • Introductiefilm over HSElife UNIO • Persbericht • Artikel ‘Unieke samenwerking Olie-en Gasmaatschappijen voor nul incidenten’ • HSElife magazine special edition • Poster • Flyer • Banner • Advertentie

VERSTERKEN VAN DE BOODSCHAP Niet alleen het personeel van de Operators en de Contractors moet HSElife UNIO volledig omarmen. We willen onze boodschap ook zichtbaar maken aan de Nederlandse maatschappij. Hiermee versterken we niet alleen onze boodschap in de organisatie van de maatschappijen, we willen ook dat er een diepgeworteld besef is dat iedereen moet bijdragen aan veilig werken. Onze boodschap: deel je kennis en ervaringen over gezondheid, veiligheid en milieu met anderen in je organisatie. Maar ook met andere maatschappijen. Je vergroot hiermee niet alleen je expertise, maar ook je eigen veiligheid en die van anderen.

BEKIJK DE MEDIA KIT > 21

John van Schie van NAM en Jürgen Joosten van Centrica zitten weer in de schoolbanken want ze volgen de Masteropleiding ‘Management of Safety Health & Environment (MoSHE)’ aan de TU Delft. In deze editie en volgende edities van HSElife magazine lees je hun blog waarin ze hun ervaringen met elkaar delen. Je leest wat hun kijk is op de opleiding, de toekomst van veiligheid en… wat er verder ter tafel komt.

ZWOEGEN EN ZWETEN VOOR HSE

Hoi Jürgen, Hierbij een bericht van je collega-student ‘Management of Safety Health & Environment (MoSHE)’. We zijn al aardig op weg in onze studie. We hebben immers al vijf van de in totaal negen weekblokken gehad. En natuurlijk niet te vergeten de pre-master die wij ook samen hebben gevolgd. In deze blokken heb ik veel materiaal gekregen waar ik gelijk mee aan de slag kan in mijn dagelijkse werk als Teamleider HSE voor de Land Asset van de NAM. Deze praktische toepasbaarheid houdt mijn motivatie hoog. Ik ervaar het ook wel degelijk als een pittige belasting naast mijn werk. De opdrachten die we tussen de moduleblokken krijgen nemen veel tijd in beslag. Hierdoor houd ik veel minder tijd over voor mijn gezin en mijn hobbies. Gelukkig krijg ik alle ondersteuning en stimulans van het thuisfront. De hoeveelheid kilometers die ik dit jaar op mijn race- en ATB-fiets heb afgelegd is echter veel minder dan de voorgaande jaren. Ik probeer nu tussen het huiswerk door wat vaker hard te lopen omdat ik dan in een kortere tijd toch even stevig aan mijn conditie kan werken. Ik merk dat dit helpt om scherp te blijven. In de afgelopen vijf studieblokken hebben we onder andere stakeholdermanagement, risicomanagement en performancemanagement behandeld. Ik vind dit het meest interessant wanneer de docent de interactie met de groep zoekt. Dit daagt mij uit en je krijgt door de onderlinge discussie ook veel inzicht hoe het er in andere bedrijven aan toegaat. Over het algemeen vind ik het niveau van de docenten erg goed. Er zijn nog wel verbeterpunten over de organisatie van de opleiding. Hierover is onze vertegenwoordiger in gesprek met de organisatie en ik hoop dat dit effect gaat hebben. Voor de volgende module gaan wij aan het werk met Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Wat kunnen bedrijven doen om winst te maken zonder dat dit ten koste gaat van de mensen en de omgeving (People, Planet, Profit)? Het gaat er natuurlijk om te achterhalen wat wij als SHE-professional kunnen doen binnen onze organisatie op dit gebied. Wij hebben in de afgelopen weken veel contact met elkaar gehad. Waar we het nog niet echt over hebben gehad is jouw motivatie om aan deze studie te beginnen. Dit zou ik graag van je willen weten. Ik heb zelf twee jaar geleden de studie Hogere Veiligheidskunde afgerond. In mijn afstudeerscriptie heb ik de veiligheidscultuur binnen de NAM onderzocht. De studie en het maken van deze scriptie heeft mijn passie voor het veiligheidsvakgebied verder vergroot. Ik had hierna wel het gevoel dat ik nog niet klaar was. Ik wil mij nog verder verdiepen in veiligheid, gezondheid en milieu. Op termijn wil ik graag een bepalende rol spelen in dit vakgebied. Ik denk dat de MoSHE mij hiervoor de juiste basis biedt. Als voorlopig onderwerp voor mijn afstudeerthesis heb ik resilience/weerbaarheid gekozen. Ik wil graag onderzoeken of organisatorische weerbaarheid de veiligheidsprestatie van de NAM verder kan verbeteren. Ik zie je snel. Groet, John

ZWOEGEN EN ZWETEN VOOR HSE

Hé John, Dank voor je bericht. Ik ben het helemaal met je eens. Er komt heel veel op je af. Ik dacht dat ik al aardig wat kennis opgebouwd had over veiligheid en milieu, maar ik krijg steeds meer het idee dat ik eigenlijk nog weinig weet. Zeker de strategiebepaling met de missie en visie is nieuw. Hierdoor krijg ik ook wel een heel ander beeld van mijn eigen bedrijf, Centrica Production Nederland B.V. Ik had bijvoorbeeld nog nooit ons jaarlijks ‘Corporate Responsibility Report’ gelezen, maar de opdrachten die we vanuit de MoSHE krijgen nodigen uit tot meer informatie. Het enige wat ik nu nog nodig heb zijn dagen van meer dan 24 uur. Want dat ben ik zeker met je eens, waar jij je vrije tijd in al die kilometers sporten stopt, kom ik nu niet meer toe aan mijn grootste hobby: lezen. Ik lees wel, maar nu bijna geen spannende boeken meer. Eerder wat saaiere schoolboeken. Dat valt af en toe toch wel wat tegen. Daarnaast sluit ik me bij je aan dat je privé leven er wel een beetje onder lijdt. Ze snappen het gelukkig maar als je weer een week van huis bent missen ze je wel. Gelukkig zijn er al die nieuwe technologieën en kun je ‘s morgens en ’s avonds met het thuisfront Skypen. Of berichten posten op Facebook. Dat maakt zeker voor de kleinste thuis heel wat goed, de jongste is vier. Ja het leven van een student gaat niet over rozen ;-). Maar wat bazel ik allemaal, je vroeg naar mijn motivatie. Hmmm, laat ik even nadenken. Nou eigenlijk is het niet zo moeilijk. Afgelopen jaar vertrok mijn direct leidinggevende Ronald Pijtak naar Aberdeen. Hij is daar nu ‘HSEQ Operations Manager’. Een mond vol, maar ik kan het beter omschrijven als Veiligheids- en Milieuverantwoordelijke van alle opererende regio’s van Centrica Energy Upstream. Zijn toenmalige functie ‘HSEQ Manager’ voor de Nederlandse regio kwam vrij. Een uitgelezen kans voor mij om promotie te maken. Gelukkig zagen anderen dat ook. Ik besefte wel dat er meer nodig is dan alleen maar mijn achtergrond. Naast de juiste kennis is leidinggeven, een afdeling runnen en strategie bepalen niet iets waarin ik in mijn vorige functies veel ervaring heb opgedaan. Een opleiding die hierop aansluit is de MoSHE, breed opgezet. Modules als Risk Assessment en Performance Management & Planning kon ik al meteen gebruiken. Zo ook de persoonlijke ontwikkeling. Ik denk zeker dat ik baat zal hebben bij deze opleiding. Over het algemeen ben ik dan ook zeer te spreken over de opleiding, docenten en gastcolleges. Wat ik het leukst vind zijn de discussies met je medestudenten. Zij komen van totaal verschillende industrieën. Bijvoorbeeld een brouwerij, chemische plants, Koninklijke Marine en de Onderzoeksraad Voor Veiligheid. Andere ideeën en naar mijn mening een ander veiligheidsniveau. Wat denk jij? Zeker gezien je afstudeerthesis. Hoe zie jij onze industrie ten opzichte van de anderen? Succes met je huiswerk. Groet, Jürgen

Bewust omgaan met “Als Plant Manager wil je dat iedereen na

het werk altijd weer gezond naar huis gaat”, zegt Hanneke Holtman. “Je wilt het niet op je geweten hebben dat er onder jouw verantwoordelijkheid of door jouw toedoen iemand gewond raakt.” Hanneke is Plant Manager voor de NAM op de ondergrondse gasopslag in Grijpskerk. “Wij zijn actief bezig met veiligheid. Ik vind het heel belangrijk om gedrag zo te beïnvloeden dat iedereen op dezelfde manier met veiligheid omgaat.”

BEWUST OMGAAN MET VEILIGHEID

Goede mentaliteit “Ik vind dat iedereen binnen de NAM een goede mentaliteit heeft over veilig werken. Ik ben er ook een groot voorstander van om dat goed vast te leggen op papier. Dus hoe je de werkzaamheden gaat doen en hebt gedaan. Ik ben daar heel kritisch in. Het moet gewoon goed gedaan worden.”

Safety Room “Binnen ons veiligheidsbeleid hebben we op de locatie in Grijpskerk een Safety Room. Iedereen die nieuw bij ons komt krijgt eerst specifieke instructies in de Safety Room. Zowel voor de instructies in de Safety Room als tijdens het werk gebruiken we de brochures en de videopresentaties van HSElife UNIO. Soms krijgen specifieke onderwerpen extra aandacht, zoals benzeen of de LMRA. Dat kan zijn bij de instructie van nieuw personeel maar ook voor groepen als ‘opfrisser’ en die al langere tijd op de locatie werken. Of als er dingen wijzigen in het uitvoeren van werkzaamheden.”

Ik vind HSElife UNIO een heel goed initiatief…

“In de Safety Room liggen de folders van HSElife UNIO die iedereen mag pakken. Zowel ons eigen personeel als de Contractors die op locatie werken maken daar goed gebruik van. In de communicatie naar de Contractors is harmonisatie heel belangrijk.

Ik vind HSElife UNIO daarom ook een heel goed initiatief omdat je gezamenlijk vanuit alle maatschappijen binnen de Olie- en Gasindustrie enorm veel eenduidigheid neerzet. Er zijn veel Contractors die de ene dag voor ons en de volgende dag weer voor een andere maatschappij werken. Eenduidigheid zorgt ervoor dat ze bewuster met veiligheid omgaan. Ik ben daar heel positief over.”

BEWUST OMGAAN MET VEILIGHEID

“Ik vind dat je voortdurend moet streven naar Incident Free Operations. Als je niet gelooft in het kunnen behalen van nul incidenten dan zal je het ook nooit halen. Ik geloof daar wel in. Je moet heel strikt werken en de tijd ervoor nemen. Daarom is de LMRA zo belangrijk om nog even een stap terug te zetten en dan weer verder te werken.”

We willen regelgeving niet opleggen maar aan mensen uitleggen waarom iets belangrijk is Bewustzijn “Het belangrijkste is dat iedereen zich bewust is van gevaren en risico’s. Wij krijgen veel vakmensen op locatie. Zij kennen de regelgeving en de risico’s van hun vak en het werk op onze installatie. Desondanks stimuleren we het bewustzijn hiervan. We willen regelgeving niet opleggen maar aan mensen uitleggen waarom iets belangrijk is en dat je ook zorgt voor veiligheid van anderen. Door bewust leiding te geven verandert ook het gedrag. Dit bewustzijn willen we ook bereiken met onze Safety Room en de interactie en door gesprekken met de mensen op locatie.”

Man-vrouw “De Olie- en Gasindustrie is een mannenwereld. Vanuit mijn studie HTS Werktuigbouwkunde was ik eigenlijk niet anders gewend. Mijn ervaring is dat de werknemers in de Olie- en Gasindustrie openstaan voor vrouwen. Zo wordt er ook prima rekening gehouden met het feit dat ik vier dagen per week werk en moeder ben van twee kinderen. Het bevalt dan ook heel goed. Dat komt ook doordat ik helemaal geïntegreerd ben. Ik ben een van hen. Ik merk wel dat sommige mannelijke collega’s even moeten wennen, maar als ze eenmaal weten waar je voor staat dan is het prima. “Mijn interesse voor de Olie- en Gasindustrie werd tijdens mijn studie gewekt door een gastcollege van een gepensioneerde werknemer van de NAM. Ik heb daar vervolgens mijn afstudeerproject gedaan en ben een half jaar later voor de NAM gaan werken, eerst als first assignee, als junior production supervisor en daarna op verschillende banen binnen maintenance en operatie. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik me meer heb moeten bewijzen dan een mannelijke leidinggevende. Als enige dame val je ook meer op, iedereen kent mij wel als ik ergens kom. Toen ik veertien jaar geleden in het veld begon te werken was ik de enige dame op een technische functie binnen operatie in die area. Dat is nu nog steeds zo. Er zijn binnen de Olie- en Gasindustrie weinig vrouwen op technische functies binnen de operationele afdeling.”

HSE LIFE

4 STAPPEN EN

DE TOEKOMST 1 2

STAP

HET ONDERZOEK

DE ONTWIKKELING

De initiatiefnemers van HSElife UNIO

De maatschappijen hebben besloten

startten enkele jaren geleden een

om samen hun schouders te zetten

onderzoek naar de vraag: ‘Waarom

onder maximale harmonisatie van

ontstaan fouten?’ Conclusie: de industrie

regels en regelgeving op het gebied van

steunt HSElife UNIO in de gedachte dat

HSE. Daarmee richten ze hun blik op

harmonisatie van regels en regelgeving in

eenduidige informatie voor alle eigen

de Olie- en Gasindustrie cruciaal is in de

medewerkers en de Contractors, Onshore,

strategie om Incident Free Operations te

Offshore en Office. Eenduidige HSE-

behalen. De meningen van ‘de industrie’

informatie biedt ook de potentie om tijd

over harmonisatie hebben we gepubliceerd

en kosten te besparen.

in HSElife magazine: de motor achter HSElife UNIO. In dit hoofdstuk lees je een aantal van deze meningen.

STAP

DE TOEKOMST

Wij streven naar een industrie waarin g

performance in perfecte harmonie met

zijn van het belang van HSE. Het them

worden omarmd door een nieuwe bedr

Incident Free Operations in de kome

STAP

HSElife UNIO

DE IMPLEMENTATIE

HSElife UNIO is een multichannel

We communiceren de gedachte achter het

communicatieplatform dat wordt

harmonisatietraject van HSElife UNIO

ingezet om de harmonisatie-initiatieven

zo breed mogelijk. We informeren de

van de aangesloten maatschappijen

maatschappijen en Contractors over het

te verspreiden. Vanuit HSElife UNIO

toepassen van de HSE documentatie in

faciliteren we het ontwikkelen,

het dagelijks werk. Dit is cruciaal in het

optimaliseren en communiceren van

voorkomen van onveilige handelingen en

standaarden, best practices en belangrijke

situaties die kunnen leiden tot persoonlijk

HSE-informatie door de hele industrie

letsel, milieuvervuiling of materiĂŤle

heen.

schade.

Wil je meer weten? Lees HIER de speciale editie!

gezondheid, veiligheid, milieu en optimale

t elkaar zijn en waarin alle medewerkers doordrongen

ma HSE zal binnen onze toekomstvisie volledig

rijfscultuur met als doel het behalen van volledige

ende jaren.

Shell Safety â&#x20AC;&#x153;Ik ben ervan overtuigd dat Goal Zero, een werkwijze zonder incidenten, haalbaar isâ&#x20AC;?, zegt Jos Hartman. Als Safety Specialist UIO Europe van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) was hij verantwoordelijk voor het organiseren van de Shell Safety Day binnen Europa, die plaatsvond op 19 juni 2013.

SHELL SAFETY DAY

Day â&#x20AC;&#x153;Dit was de beste Shell Safety Day ooit, blijkt uit de vele positieve reacties. We hadden deze Shell Safety Day ook anders georganiseerd dan in voorgaande jaren. Een van de aandachtspunten vanuit de Shell Group was om de connectie tussen het kantoorpersoneel en de werknemers in het veld te verbeteren. Hierdoor krijgen de mensen op kantoor een beter idee van wat zij kunnen betekenen om de veiligheid in het veld te verhogen. We willen bij al onze werkzaamheden nou eenmaal geen incidenten hebben. Iedereen moet na het werk gezond en veilig thuis komen. â&#x20AC;?

SHELL SAFETY DAY

Excursies “Vanuit ons hoofdkantoor in Assen hadden we voor het kantoorpersoneel een aantal excursies georganiseerd, waaronder naar het chemisch en naar het geologisch laboratorium. Hoewel zowel het geologischals het chemisch laboratorium vlakbij ons hoofdkantoor liggen, zijn veel mensen er nog nooit geweest. In het geologisch laboratorium wordt belangrijk bodemonderzoek gedaan om op basis van boorgruis en bodemstoffen te zien of de bodem gas zou kunnen bevatten. En in het chemisch laboratorium worden producten verzameld en belangrijke analyses gemaakt.”

“Daarnaast hebben we een fietstocht van tien kilometer georganiseerd die op verschillende plekken de route van de pijpleiding doorkruist die nu wordt aangelegd tussen de ondergrondse gasopslag in Norg en het gasoverslagstation in Sappemeer. Dit is een megaproject. De pijpleiding heeft een doorsnede van 1,2 meter en wordt over een afstand van dertig kilometer zo aangelegd dat je er uiteindelijk niets van ziet. Op een drietal plekken langs de route werd tekst en uitleg gegeven. Daarbij stond niet alles alleen in het teken van veiligheid, maar ook werd onderweg iets verteld over de milieu-aspecten van dit project evenals de (voorbereidende) gesprekken die moesten plaatsvinden met o.a. de vele landeigenaren om dit project te kunnen starten en te voltooien.” “De mensen op kantoor hebben de excursies zeer gewaardeerd. Uit de reacties blijkt dat ze aangenaam verrast waren door wat ze allemaal hebben gezien. De algemene mening is dat dergelijke veldexcursies vaker zou moeten plaatsvinden. Ik denk ook dat de koppeling tussen veld en kantoor nog wel een stuk efficiënter kan en met kortere lijnen.”

SHELL SAFETY DAY

HSElife UNIO “Naast de excursies vond er op ons hoofdkantoor in Assen een soort marktkraamsessie plaats. In een van de stands werd door Pier van Spronsen en Veselin Raznatovic van de The WAT Group het initiatief HSElife UNIO onder de aandacht gebracht. Daar bleek dat HSElife UNIO al een behoorlijke bekendheid heeft onder het personeel, dat zich ruim liet informeren over de laatste ontwikkelingen.” “HSElife UNIO is in feite de opvolger van A Way of Living, dat oorspronkelijk door Shell/NAM en de The WAT Group is ontwikkeld en ook alleen door ons werd gebruikt. We hebben geprobeerd om A Way of Living verder te integreren bij andere maatschappijen, maar dat is niet gelukt. Aangezien meerdere Olieen Gasmaatschappijen zich nu wel bij HSElife UNIO hebben aangesloten, hebben wij dat ook gedaan. A Way of Living zal dit jaar overgaan in HSElife UNIO.” “Het mooie van HSElife UNIO is dat het op een zeer begrijpelijke manier veel goede en duidelijke informatie beschikbaar stelt over veiligheids-, gezondheids- en milieugerelateerde onderwerpen. De documentatie van HSElife UNIO is voor de contractors overzichtelijk opgesteld en makkelijk toegankelijk. Het is belangrijk voor de herkenbaarheid binnen de industrie om iedereen kennis te laten maken met HSElife UNIO. Uniformiteit is in ieders belang en wij proberen daar onze bijdrage aan te geven.”

SHELL SAFETY DAY

Uniformiteit “Het is echt essentieel dat informatie over veiligheid en gezondheid vanuit de industrie op dezelfde, uniforme manier wordt aangeboden richting de contractors, ongeacht voor welke maatschappij ze werken. Maar zover zijn we helaas nog niet. Door de jaren heen heeft iedere maatschappij haar eigen werkwijzen en ideeën ontwikkeld. Die kunnen onderling net even iets anders zijn. We moeten van elkaar leren, ideeën overnemen en leren accepteren dat een andere maatschappij zaken ook goed ontworpen en bedacht kan hebben. We hebben nog een beetje last van het syndroom What’s Not Invented Here is Not Good Enough. Ik ben een warm pleitbezorger om daar vanaf te komen.” “Ik denk dat er vanuit NOGEPA wellicht nog wat meer druk gezet zou kunnen worden op de maatschappijen om meer te harmoniseren dan nu het geval is. En als maatschappijen moeten we daar nog meer voor open staan. We zijn nu al zeker een stuk verder dan vijf à tien jaar geleden. Ik heb ook het vertrouwen dat het gaat lukken, maar we zijn er nog niet.” “De grootste stap die we moeten zetten is om bij iedereen het besef tussen de oren te krijgen dat we in een gevaarlijke industrie werken. Zowel de werknemers op kantoor als in het veld moeten alert zijn op de gevaren. Wij streven er echt naar om bij iedereen dat bewustzijn te creëren en dat men elkaar ook durft aan te spreken wanneer ze iets ongemakkelijks ervaren of iets onveiligs zien. Juist daarom is die connectie tussen kantoor- en veldpersoneel ook zo belangrijk.”

Goal Zero “De Shell Safety Day speelt een belangrijke rol in het vergroten van het veiligheidsbesef. Op die dag kunnen we bij de Shell Group wereldwijd nog eens met elkaar nadenken over gezondheid, veiligheid en milieu. Het hoofdthema van de Shell Safety Day was net als vorig jaar Time for Safety. Daarnaast hadden we dit jaar als subthema Goal Zero: No Harm to People, No Leaks to the Environment. Dit benadrukt ons streven naar een werkwijze met nul incidenten.” “We hebben natuurlijk te maken met een gevaarlijke industrie en het werken met mensen. Bovendien spelen er andere factoren mee zoals onverwachte situaties, slecht weer of simpelweg pech hebben. Maar als iedereen altijd alert is en overal rekening mee probeert te houden dan ben ik ervan overtuigd dat Goal Zero haalbaar is. In mijn werk doe ik ook mijn uiterste best om anderen daarvan te overtuigen. Het is namelijk alleen haalbaar als iedereen daar ook echt in gelooft. We moeten onze doelstellingen en die van HSElife UNIO daarom overal waar mogelijk blijven promoten. Herhaling is de kracht van de boodschap.”

State oF

Mindfulness Allereerst wil ik iedereen bedanken voor de goede feedback die jullie gaven tijdens mijn presentaties op 8 en 25 april in Huizen. Ook als je niets gezegd hebt. De aandacht en concentratie spraken boekdelen.

Eens te meer werd ik mij tijdens de voorbereiding en de presentaties zelf ervan bewust dat onze ‘werelden’ of vakgebieden veel overeenkomsten vertonen. Jullie als medewerkers van Centrica op en rondom een productieplatform en mijn werk als trainer/ coach/ DJ. Er is niet zoveel verschil; aandacht en een geconcentreerde houding zijn de sleutelwoorden. Als je dat wat je doet met 100% inzet en overgave doet, ontstaat er eenheid. Je wordt één met de handeling. Ofwel, subject en object vallen weg. En die eenheid was af en toe merkbaar tijdens de Centrica-dagen.

Maar eenheid in een groep, een familie, een vriendschap of in een relatie ontstaat niet zonder slag of stoot. Daarvoor is het van belang dat onze maskers vallen. Dat we datgene waarvan we denken dat we het zijn even vergeten en ons overgeven aan het moment. Als iedereen dat doet wijzen alle neuzen in dezelfde richting. We gaan mee met de stroom. En dat voelt heel goed. Er ontstaat flow. Een praktisch voorbeeld dat ik tijdens één van de presentaties noemde: soms betrap ik mezelf erop dat ik haast heb. Dat uit zich in mijn handelingen, zoals bijvoorbeeld lopen over straat. Als ik mezelf ervan bewust wordt in mijn haastmodus te zitten, schakel ik bewust een versnelling lager. Slow down to speed up is jullie credo. Daar wil ik mij letterlijk en figuurlijk bij aansluiten. Daarom doe ik regelmatig tijdens de trainingen die ik geef oefenen in lopen in aandacht. We lopen heel langzaam stap voor stap door de cursusruimte. Lopen met de beginners mind. Precies zoals wij als baby hebben geleerd te lopen. Wat één van de meest vanzelfsprekende dingen in je leven is, wordt plotseling een nieuwe uitdaging. Een cursist zei eens ‘Lopen is ineens een nieuwe oefening geworden. Ik word mij heel bewust van het huidige moment.’ Als we dit regelmatig oefenen realiseren we ons na verloop van tijd dat we een keuze hebben om alle gedachten los te laten en ontspannen te lopen. We kunnen weer geconcentreerd in dit ogenblik zijn. Dat geeft rust en aandacht. Natuurlijk, de prikkels die blijven, maar je hebt er meer grip op. Je neemt waar wat gebeurt en laat jezelf minder van het kastje naar de muur sturen. Af en toe komen er mensen bij mij op cursus die zich bij aanvang erg gestresst voelen. Ze vertellen dat het voelt alsof er vanaf alle kanten aan hun wordt getrokken. Ze moeten heel veel. Van familie, werkgever, vrienden en niet in de laatste plaats van zichzelf. Dan geef ik ze de oefening mee om één ding, bij voorkeur een heel basaal iets, met zoveel mogelijk aandacht te gaan doen. Een appel schillen, de afwas, een boek lezen, de auto wassen, je huis schoonmaken, muziek maken, wandelen. En daarin oefenen aandachtig te zijn, wat in eerste instantie erg lastig blijkt. Tijdens mijn presentaties op de Centrica dagen heb ik jullie een summiere uitleg gegeven van het denkmodel zoals ik dat gebruik tijdens cursussen, maar ook heel goed te toetsen is in de praktijk. Hierin wordt duidelijk hoe ons brein omgaat met verwerkte en onverwerkte ervaringen en hoe dit onze kijk op en omgang met de wereld beïnvloed. Volgens recent wetenschappelijk onderzoek kan ons bewuste denken, dus zoals ik nu naar jullie communiceer in deze column en zoals jij dit leest, ongeveer 45 bits per seconde verwerken. Als we hardop lezen zakt de verwerkingssnelheid naar 30 bits per seconde en als we tellen kunnen we 4 bits per seconde verwerken. Probeer maar eens voorwerpen in je directe omgeving te tellen. De snelheid van verwerking hangt dus af van de taak. En let op, nu komt ie; wat kunnen onze zintuigen en ons onbewuste per seconde verwerken? We kunnen ongeveer 11,2 miljoen bits/s verwerken binnen onze onbewuste processen in ons brein!!!*

Toen ik dit las ging er bij mij een lichtje branden. Dat betekent dus dat als we dag in dag uit, iedere week, maanden lang en jaar na jaar onszelf laten overladen met informatie via internet, sms, what’s app, twitter, facebook, email, telefoon, radio, televisie, kranten, tijdschriften en gesprekken er inderdaad een overload in ons brein plaatsvindt. Dan moet ons slimme onbewuste steeds meer data verwerken in steeds kortere tijd. Dat kan misgaan. Effecten? Slecht slapen, burnout, humeurig, minder concentratie, et cetera. De computer loopt vast. Maar gelukkig hebben we hierin een keuze. Het is niet gemakkelijk, dat geef ik toe. Maar alle begin is moeilijk, totdat je bewust de positieve effecten ervaart van aandachtiger leven en werken. Dan merk je dat je voor een groot deel regisseur kunt zijn van je state of mindfulness. * Bron: Ap Dijksterhuis – Het slimme onbewuste

REMEMBER ST - O - P’s Step back - Observe – Proceed Denk ook aan de volgende 10 adviezen: 1. Time management 2. Pauzes invoegen 3. Bewust worden van spanning 4. Nee zeggen; grenzen aangeven 5. Ondersteuning vragen 6. Ontspannen 7. Adem tellen 8. Ontwikkelen van bewustzijn: hetzelfde andersleren zien 9. Concentratie en focus 10. Jezelf herkennen in de ander

voor en door de industrie HSE LIFE wil een platform bieden voor iedereen die in de olieen gasindustrie werkzaam is. Met name richt HSE LIFE zich op diegenen die werken daar waar HSE echt leeft of zou moeten leven: op de werkvloer. HSE LIFE magazine is een uitgave van: The WAT Group B.V. Postbus 23 7380 AA Klarenbeek (Nederland) +31 6 462 95 25 6 (7, 8) www.thewatgroup.com Aan dit nummer werkten mee Thera Idema, Marjou Janse, Marcel van Spronsen, Veselin Raznatovic, Ramon Roelofs, Pier van Spronsen, Stéphanie van Stockum, Janine IJssel de Schepper, Bob Janssen, Marc van Baasbank, Paul Schilperoord en de Leden van de HSElife UNIO Stuurgroep: Piet van Dam, Ronald Pijtak, Jan Jager, Sietse Wijnstra, Gerard Burgers, Sander Floore, Rik van der Zee, Felicia Wolting, Edwin Harteveld, Frits van der Wilt, Mark Been, Marc Kloppenburg, Ronny Ali, Jürgen Joosten en Ben Waardenburg. Reacties betreffende onderwerpen besproken in dit magazine kunnen worden gemaild naar info@thewatgroup.com t.a.v. Janine IJssel de Schepper.