AM Magazine 3 2012

BelgiĂŤ-Belgique PB Brussel 5 P209314

magazine

Driemaandelijkse uitgave van Arbeid & Milieu vzw - jaargang 2012 - nr 3 - juli - augustus - september

Bedrijf in de kijker: p12

Thuiszorg Vleminckveld

DOSSIER vergroening in de dienstensector Afgiftekantoor: 1050 Brussel 5/ Afzender: A&M, Tweekerkenstraat 47, 1000 Brussel

Bedrijf in de kijker:

Thuiszorg Vleminckveld

Delegee aan het woord:

Tuur Vanmuysen

Agenda

in Am magazine #3 - 2012

17 oktober: Bedrijfsbezoek Nike en workshop mobiliteit en fiscaliteit Op 17 oktober organiseert Arbeid & Milieu een bedrijfsbezoek aan Nike, met aansluitend een workshop rond mobiliteit en fiscaliteit.

Bedrijfsbezoek Nike: 10u-12u Nike’s Europees Logistiek Centrum (ELC) in Laakdal probeert zijn woonwerkverkeer en logistiek zo duurzaam mogelijk te organiseren. Tijdens het bedrijfsbezoek krijgen we een rondleiding op het bedrijf en meer uitleg over het hoe en waarom van deze maatregelen.

Workshop Mobiliteit en Fiscaliteit: 12u30 – 15u30 Mobiliteit is een steeds belangrijker probleem voor werkgevers en werknemers. Gaan we berusten in het filerijden en ons meer en meer blauw betalen aan de pomp? Of willen we vooruitziend handelen en zowel de maatschappelijke als de milieukost beperken? Maar hoe begin je daaraan als vakbondsafgevaardigde?

Waar liggen de valkuilen op vlak van sociale ongelijkheid? En hoe zit het met de fiscaliteit?

Op deze workshop snijden we dit thema met jullie aan! We vertrekken vanuit de concrete ervaringen van een vakbondsdelegee die ons vertelt over de ervaringen in zijn/haar bedrijf. Vanuit deze centrale getuigenis starten we de discussie en leer je vanuit de ervaring van andere afgevaardigden.

Deelname is gratis, maar inschrijven verplicht. Alle praktische info op www.a-m.be Inschrijven voor het bedrijfsbezoek aan Nike is helaas niet meer mogelijk, alle plaatsen zijn volzet.

26 oktober: Transitiefestival Middenveld – Vooruit, Gent Wil je weten wie of wat het TransitieNetwerkMiddenveld is en wat hun plannen zijn? Benieuwd naar hoe een rechtvaardige en duurzame samenleving eruit kan zien? En hoe jouw acties daaraan kunnen helpen? Wat ‘de blauwe economie’ is of co-creatief leiderschap of consudelen? Of heb je zin in nieuwe zintuiglijke ervaringen?

Nieuwe ideeën introduceren en goede praktijken stimuleren, dat is het TransitieFestival! En dit zowel voor denkers als doeners, voor mensen met of zonder ervaring. Want transitie maken we allemaal. Meer info op de achterpagina van dit magazine.

2

DOSSIER

4

vergroening in de dienstensector

Delegee in de kijker - Tuur Vanmuysen, DOSSIER

vergroening in de dienstensector

BBTK-

9

afgevaardigde bij AVE Regina

Breng de natuur naar je bedrijf met de bijenhotels van Natuurpunt

15

A&M in ‘t kort

Ook in AM Magazine 4 Vergroenen van de dienstensector, hoe doe je dat?

Ook de dienstensector heeft een niet te onderschatten effect op ons milieu.

Lees hier meer over deze impact en mogelijke maatregelen om je (diensten) bedrijf te vergroenen.

9 Delegee in de kijker Tuur Vanmuysen, BBTK-afgevaardigde bij AVE Regina A&M ging op bezoek bij AVE Regina, een zorg- en begeleidingscentrum voor jongeren en voor volwassenen. We ontmoetten er Tuur Vanmuysen, een geëngageerde BBTK-afgevaardigde die tal van maatregelen rond vergroening wist te realiseren.

am magazine jaargang 2012 nr 3

12 Bedrijf in de kijker Thuiszorg Vleminckveld, een interview met Brigitte Verhelst (ACLVB) en Chantal Coolen (ABVV).

De Antwerpse thuiszorgdienst Vleminckveld lanceerde het EcoTof Project, waarbij duurzaam woon-werkverkeer centraal staat. Brigitte Verhelst (ACLVB) en Chantal Coolen (ABVV) lichten het project en hun visie op vergroening toe.

15 A&M in ’t kort - Vissen op afval - Natuurpunt lanceert bijenhotels voor bedrijven

Editoriaal

colofon

Hoe krijgen we de Dacia Duster-Vlaming aan het zingen voor het klimaat?

Boeiende discussie onlangs tussen twee academici over “Sing for the Climate”. Het eerste schot werd afgevuurd in de Standaard (maandag 24 september) door doctor in de natuurkunde Gert Goeminne, verbonden aan het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling (UGent). Hoewel zelfverklaard bakfietsvlaming, stoorde hij zich aan het elitaire karakter van de klimaatzangers en het preken voor eigen parochie.

De uitdaging ligt volgens hem meer in het overtuigen van wat hij de Dacia Duster-Vlaming noemt. Dat is de hardwerkende Vlaming die zich een Aldi-terreinwagen heeft laten aanpraten door een slimme verkoper onder het motto “ook gewone werkmensen hebben recht op hun 4x4”. De strijd om duurzaamheid kan volgens Goeminne alleen gewonnen worden, wanneer sociale en technologische vernieuwing mensen laat zien dat anders ook beter kan zijn.

dereen die iets rond transitie wil doen, versleten wordt voor sectaire geitenwollensokkengroentje als de bakfietsvlamingen weer eens gaan zingen. De ander is wat meer voluntaristisch en vindt dat je bakfietsvlamingen de nodige erkennig moet geven: zij doen tenminste al iets om het probleem onder de aandacht te brengen en daar moet je niet minachtend over doen.

Deze discussie, ditmaal in de vorm van verwijten over en weer tussen in de grond gelijkgezinde academici, raakt wel de kern van het probleem van de noodzakelijke transitie naar een grondstoffen- en koolstofarme economie: hoe krijgen we iedereen mee?

Daarop werd teruggeschoten door Peter Tom Jones en Vicky De Meyere (verbonden aan de KU Leuven en auteurs van “Terra Reversa: de transitie naar rechtvaardige duurzaamheid”). In een open mededeling op hun Facebook-blog aan Gert Goeminne verwijten ze hem misplaatst cynisme.

Ook zij zijn maatschappelijk geëngageerd en overtuigd van de absolute noodzaak van een breed draagvlak en daadkracht.

Ik moet bekennen dat ik zelf ook niet ben gaan zingen in Wijgmaal, op een steenworp van waar ik woon. Mijn verbouwingen hadden voorrang. De zorgen van alledag en nooit tijd genoeg, weet je wel. En daar zo staan zingen is echt, welja… mijn ding niet. Maar mijn stiefzoon van 10 jaar is wel geweest.

Had op school de hele tekst geleerd. Toen ik hem vroeg, of hij wist wat dat allemaal wilde zeggen, kon hij niet alleen de vertaling geven, waar ik eigenlijk op doelde, maar gaf hij in één keer ook de hele achtergrond en het waarom mee van wat er in die zin stond. Probeer daar maar eens cynisch over te doen, mijnheer Goeminne.

Beide kampen zijn het eigenlijk alleen oneens over de te volgen tactiek. De ene is bang dat ie-

Maar evengoed denk ik dat Peter Tom en Vicky de voorzet van Goeminne hadden kunnen

AM magazine is een driemaandelijkse uitgave van Arbeid & Milieu vzw.

Tweekerkenstraat 47 - 1000 Brussel Tel +32 (0)2 325 35 01 secretariaat@a-m.be, www.a-m.be

binnenkoppen. Natuurlijk is het laag-bij-de-gronds om wie niet cynisch is en iets wil doen, de grond in te boren. De bakfietsvlamingen hebben het gelijk aan hun kant over de problemen die ze aankaarten. Maar er is ook niets mis mee om die bakfietsvlaming te vertellen, dat hij ook nog gelijk moet krijgen. Al kon dat op een elegantere manier.

En om gelijk te krijgen, zullen we moeten blijven zoeken naar manieren om de mensen die niet mee zijn, te overtuigen en een antwoord te geven op hun grieven, vragen en bekommernissen. En ik heb – eerlijk gezegd – nog te weinig gelegenheden gezien waar de bakfietsvlaming ook echt naar de Dacia Duster-Vlaming luistert, al was het maar om te ontdekken waar de sleutel tot dat brede draagvlak kan liggen.

Onze vormingen en bedrijfsbezoeken van Arbeid & Milieu, waar we vakbondsafgevaardigden laten luisteren én spreken, zijn anders zeer verhelderend gebleken to nu toe. Slechts zelden komen we desinteresse of slechte wil tegen. Wel veel gevoelens van onmacht, onzekerheid en het gevoel dat ze… niet mee zijn, geen antwoorden krijgen op hun vragen en geen plaats vinden of krijgen in het hele verhaal van die transitie.

Het verhaal van de klimaatzangers is helaas nog niet in hetzelfde boek te vinden als het verhaal van de Dacia Duster-Vlaming.

Het secretariaat van Arbeid & Milieu vzw is op alle gewone werkdagen, van 9u tot 17u bereikbaar.

Redactie: Tweekerkenstraat 47 - 1000 Brussel Druk: De Wrikker Lay-out: bigtrees.

Foto cover: Thijs Calu Arbeid & Milieu magazine is een initiatief van Arbeid & Milieu vzw. Arbeid & Milieu vzw is een samenwerkingsverband waarin de arbeidersbeweging en de milieubeweging paritair vertegenwoordigd zijn. De arbeidersbeweging is momenteel vertegenwoordigd door het ABVV, ACV en ACLVB. De milieubeweging wordt vertegenwoordigd door de Bond Beter Leefmilieu.

A&M magazine biedt, aan de hand van reportages, interviews, achtergrondartikels, colums en praktische tips, informatie over thema’s die zich situeren op het raakvlak tussen arbeid en milieu. Om de band tussen arbeid en milieu aan te tonen en te bevorderen. Want wij denken dat het absoluut noodzakelijk is om sociaal en ecologisch welzijn met elkaar te verzoenen.

Zonder dat geen duurzame ontwikkeling.

Een jaarabonnement op A&M magazine kost € 17,50. U kunt zich abonneren door dit bedrag te storten op het rek.nr. BNP Paribas Fortis BE54 0011 4959 5597, met vermelding 'Abonnement 2012'. Geef ons ook je exacte adres en contactgegevens door via mail of telefoon en laat weten of je een factuur wenst.

Geïnteresseerd in een proefnummer van A&M magazine? Contacteer ons op tel: +32 (0)2 325 35 01 of secretariaat@a-m.be Arbeid & Milieu vzw bestaat sinds 1988 en bracht voorheen 'Arbeid en Milieu Nieuws' uit.

Redactieraad: Thijs Calu, Bert De Wel, Mike Desmet, Dominique Kiekens, Suzanne Kwanten, Sara Neirynck, Fredrik Snoeck, Joris Van Damme, Sara Van Dyck, Pieter Verbeek en Timothy Wyffels.

VU: Joris Van Damme Tweekerkenstraat 47 - 1000 Brussel Arbeid & Milieu is gedrukt op kringlooppapier. Het binnenwerk wordt gedrukt met vegetale inkt.

De redactie is niet gebonden door de inhoud van de genomen advertenties. Mits voorafgaande toestemming mogen artikels overgenomen worden. Dit kan alleen maar de betere verspreiding van milieu-informatie in al zijn facetten ten goede komen.

Jorre Van Damme coördinator am magazine jaargang 2012 nr 3

3

copyright wiertz sĂŠbastien

Dossier Vergroening in de dienstensector

Vergroenen van de dienstensector, hoe doe je dat?

4

am magazine jaargang 2012 nr 3

DOSSIER vergroening in de dienstensector

diensten

Op economisch vlak is handel & diensten veruit de grootste sector in Vlaanderen.

Bovendien zorgt hij voor een groot deel van de werkgelegenheid. (Bron: Mira)

Welke impact op het milieu?

Op milieugebied is de impact van de tertiaire sector ook niet te onderschatten.

De sector handel & diensten produceert bijna een vijfde van de totale hoeveelheid primair afval in Vlaanderen. Als we ook het secundair afval, afkomstig van afvalverwerkende bedrijven, meetellen, bedraagt het aandeel van handel & diensten in de afvalproductie in Vlaanderen zelfs 40%. Het energiegebruik van handel & diensten is minder belangrijk t.o.v. de andere sectoren (aandeel van 7 % in 2009). Tegenover 1990 is er echter een sterke toename in het gebruik van aardgas en elektriciteit, met als gevolg zowat een verdubbeling van het totale energiegebruik. (Bron: Mira). Daarom is het toch belangrijk om even stil te staan bij dat energieverbruik.

Woorden als ‘verduurzamen’ en ‘vergroenen’ van de economie roepen vaak nog een clichébeeld op: dat van de grote fabriek waar de schoorsteen slecht riekende zwarte rook spuwt en dode vissen komen bovendrijven in de langslopende rivier, en waar na enige inspanning diezelfde fabriek een filter in de schouw en zonnepanelen op het dak heeft geplaatst, en waar de vissen terug vrolijk in het gezuiverde water rondzwemmen. Dat zo’n beelden in ons opkomen wijst er op dat we misschien nog een te beperkt idee hebben van waar en hoe we onze economie (verder) kunnen vergroenen. Die bestaat nu immers voor het grootste deel uit diensten, en ook daar willen we een transitie naar een ecologisch, economisch en sociaal duurzame activiteit.

Wat is nu precies die dienstensector?

De ‘tertiaire sector’ kan ingedeeld worden in zes deelsectoren: (1) handel, (2) hotels en restaurants, (3) kantoren en administratie (overheden, financiële instellingen...),

(4) onderwijs, (5) gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening en gemeenschapsvoorzieningen, en (6) sociaal-culturele en persoonlijke diensten. Deze laatste deelsector bevat ook de activiteiten rond afvalverzameling en -verwerking en afvalwaterzuivering.

Energie en gebouwen Een groot deel van wat we minder en duurzamer kunnen verbruiken aan energie in de dienstensector heeft uiteraard alles te maken met de gebouwen waar we in werken. Maar aan welke regels en normen moeten we nu en in de toekomst voldoen? De laatste tijd beweegt er heel wat op dit domein en is het soms moeilijk om te volgen.

Hieronder vind je alvast wat info over relevante energiebesparingswetgeving en –maatregelen die (ook) betrekking hebben op de dienstensector.

- Het energiedecreet en energiebesluit leggen op dat alle nieuwe gebouwen tegen 2021 bijna energieneutraal moeten zijn.

Overheidsgebouwen moeten al tegen 2019 voldoen aan deze norm. In aanloop naar de bijna-energieneutrale verplichting werd het E-peil in 2012 al am magazine jaargang 2012 nr 3

5

Het Pendelfonds subsidieert projecten die een duurzaam woon-werkverkeer bevorderen. Projecten die tot doel hebben om het aantal autoverplaatsingen op het vlak van woon-werkverkeer te verminderen kunnen in aanmerking komen voor subsidiëring uit het fonds.. Het bedrag van de subsidie is afhankelijk van de duur van het project, die maximaal vier jaar kan belopen. De subsidie bedraagt maximaal de helft van de kosten die aan de projectuitvoering verbonden zijn.

verstrengd naar E70 en in 2014 zal dit peil worden aangescherpt naar E60.

- Voortaan zal een energieprestatiecertificaat, dat een indicatie geeft van de energieperformantie van bestaande gebouwen, niet alleen in publieke gebouwen moeten worden geafficheerd, maar in alle gebouwen groter dan 500 m² die frequent door het publiek worden bezocht (banken, winkels...).

- In Vlaanderen is er ook een actieplan “bijna energieneutrale gebouwen” in de maak met heel wat maatregelen om energiezuinig bouwen en verbouwen te stimuleren.

- Er is nieuwe wetgeving, die een minimumaandeel hernieuwbare energie voor nieuwe gebouwen oplegt.

- De Vlaamse overheid streeft er met het Vlaams energierenovatieprogramma 2020 naar dat alle bestaande gebouwen tegen 2020 beschikken over dakisolatie, superisolerende beglazing en energiezuinige verwarming. Om die doelstelling te halen worden (via de netbeheerders) heel wat premies uitgereikt.

- Daarnaast is ook de nieuwe Europese energie-efficiëntierichtlijn relevant, die nog moet omgezet worden in nationale wetgeving. Relevant in deze richtlijn: - 3% van de overheidsgebouwen van

6

am magazine jaargang 2012 nr 3

De volgende instanties kunnen projectaanvragen indienen: - individuele bedrijven - groepen van bedrijven - lokale of provinciale overheden, in samenwerking met een private partner - andere private organisaties of partnerschappen tussen private en publieke organisaties.

Meer info op www.pendelfonds.be

Wie naar het werk fietst, kan een fietsvergoeding krijgen van zijn werkgever.

Je baas heeft de mogelijkheid je te betalen om van je thuis naar je werkplek te fietsen. De fiscale vrijstelling van de fietsvergoeding wordt jaarlijks geïndexeerd.

Vanaf 2011 bedraagt deze 0,21 euro per kilometer. Voorlopig is je werkgever niet verplicht om een fietsvergoeding te geven.

Meer info over de fietsvergoeding: www.fietsersbond.be/fietsvergoeding

copyright acv

“centrale overheden” moet jaarlijks gerenoveerd worden.

- Lidstaten moeten een langetermijn stappenplan opmaken voor het energiezuinig maken van hun gebouwen.

- Energieleveranciers moeten jaarlijks 1,5% energie besparen, wat er op neer komt dat zij via subsidies en

Tijdens de week van de mobiliteit organiseerden de LBC-militanten van Aeropolis, het hoofdkantoor van de christelijke arbeidersbeweging (ACV, ACW, CM, …) een ‘Car Free Day’. De oproep ‘laat je auto een dag thuis en probeer eens een alternatief uit’ kende succes. Vooral de fiets werd gepromoot als alternatief voor de auto.

9 ‘fietsgidsen’ loodsten hun collega’s via een veilige route naar Schaarbeek.

De fietsparking was dan ook goed gevuld met fietsen van allerlei pluimage: plooifietsen, elektrische fietsen, damesen herenfietsen, koersfietsen, mountainbikes. Ook de Villo-fietsen waren van de partij. Tijdens de week van de mobiliteit konden liefhebbers de zeer herkenbare gele fietsen gratis uittesten. De eerste indrukken zijn zeer positief: praktisch en een snelle manier om zich door Brussel te verplaatsen. Een pluim voor iedereen die fietste, het openbaar vervoer nam of carpoolde.

andere instrumenten hun afnemers moeten aanzetten tot een lager gebruik.

Mobiliteit Vanzelfsprekend is een duurzamer woonwerk en werk-werkverkeer een belangrijke hefboom om energie te besparen en ons leefmilieu gezonder te maken. In

With financial support of the European Commission

DOSSIER vergroening in de dienstensector

diensten

een grote plastieken fles komen en uit plastieken bekertjes gedronken worden?

Of is een glas water uit de kraan ook goed, als je weet dat dit vaak precies hetzelfde water is?

Duurzaam beleggen Heel wat werknemers bouwen via hun werkgever of sector een aanvullend pensioen op, omdat ze aangesloten zijn hetzij bij een groepsverzekering, hetzij bij een pensioenfonds. De premies of bijdragen van deze pensioensystemen worden grotendeels belegd in aandelen en obligaties, met de bedoeling het geld te laten renderen. Bij de keuze van de beleggingen wordt doorgaans

copyright purplemattfish

2010 was de transportsector goed voor 11.2 % van het totale energieverbruik in Vlaanderen. In 2009-2010 werd 71 % van de woon-werk verplaatsingen per auto gedaan. Dat cijfer naar beneden krijgen door meer mensen met het openbaar vervoer te laten rijden, samen te rijden (carpooling) of op de fiets te krijgen als ze naar het kantoor rijden of dienstverplaatsingen doen, blijft ook een grote uitdaging.

Have a green meeting!

Duurzaam aankopen en materialenbeheer

Het internationale ecolabel De Groene Sleutel – The Green Key is dan ook de kans voor meetinglocaties om milieu hoog op de agenda te zetten. Have a green meeting!

Kantoren gebruiken niet alleen energie, maar bijzonder veel materialen. Hier zijn talloze mogelijkheden om iets te doen voor het milieu en vaak in één beweging voor het budget, altijd goed om de baas te overtuige. Enkele mogelijkheden.

Gebruik je niet te snel de printer? En rolt daar duurzaam papier uit? Waar spreek je af voor een vergadering (zie kader over groene meetinglocaties)? Wat met de duurzaamheid van het meubilair van je kantoor? Gebruik je tassen of wegwerpbekers voor de koffie? En is die koffie zelf ook gemaakt met respect het milieu én voor de mensen die de koffie maken? Moet dat water per se uit

Dankzij het ecolabel De Groene Sleutel voor Meetinglocaties!

Het is een feit dat in de meetingindustrie steeds meer belang gehecht wordt aan de impact op het milieu. Bedrijven kiezen steeds vaker om events te laten doorgaan op locaties die inspanningen doen om het milieu te sparen. Het dragen van een erkend ecolabel is dé ideale manier om de groene waarden van het bedrijf in de spotlights te plaatsen. Bovendien is de Groene Sleutel zonder twijfel een troef om nieuwe, milieubewuste klanten aan te trekken.

Doe de zelftest!

Waar staat u vandaag? Hoe ‘groen’ is uw meetinglocatie?

Doe de zelftest op www.groenesleutel.be/uitbaters.php/93 Meer weten?

Uitgebreide tekst en uitleg over deelname, voordelen, criteria, praktijkvoorbeelden, wetten en subsidies en meetinstrumenten vind je op: www.groenesleutel.be/uitbaters.php/8 of contacteer Bond Beter Leefmilieu voor informatie op maat via Tine Claus: Tine.claus@bblv.be

am magazine jaargang 2012 nr 3

7

enkel naar factoren van rendement en risico gekeken. Daardoor is het best mogelijk dat de pensioengelden terecht komen bij ondernemingen die zich op maatschappelijk en ecologisch vlak allesbehalve verantwoord gedragen, bijvoorbeeld omdat ze betrokken zijn bij schendingen van mensenrechten, kinderarbeid, of ecologisch onverantwoorde projecten financieren.

Nochtans is al veelvuldig aangetoond dat het rekening houden met duurzame criteria zeker niet ten nadele hoeft te gaan van het rendement. (Bron: A&M, Duurzaam van 9 to 5: Brochure duurzaam beleggen)

productiemethodes of gulzige overnames, dan aan opleiding voor werknemers of het investeren in werkzekerheid (bv. in de vorm van vaste contracten). In tijden van economische crisis is het als werknemer belangrijk om weerbaar te zijn op de arbeidsmarkt. Dit kan met harde afspraken over het personeelsbeleid.

Een argument voor opleiding en goede omkadering van ontslagen. Met een duurzaam personeelsbeleid staat het welzijn van de werknemers voorop en gaat insluiten voor op uitsluiten en solidariteit op concurrentie. (Bron: A&M, Brochure duurzaam van 9 to 5: Duurzaam personeelsbeleid)

Een duurzaam personeelsbeleid

De duurzaamheids­ rapportering

Werkgevers grijpen economisch moeilijke tijden aan om meer belang aan bedrijfsdoelen dan aan mensen te hechten. Een faillissement zal nochtans eerder aan slecht ondernemerschap liggen dan aan een menselijk personeelsbeleid. Het zal eerder liggen aan het te laat inspelen op energiezuinige

Een duurzaamheidsverslag van een onderneming of een organisatie beschrijft de prestaties van een onderneming met betrekking tot duurzame ontwikkeling.

Nog anders gezegd: een duurzaamheidsverslag beschrijft welke effecten de activiteiten van een onderneming hebben op:

1. de werknemers en andere belanghebbenden van de onderneming, 2. de sociale en economische ontwikkeling van de landen waar de onderneming actief is, 3. het leefmilieu.

Het duurzaamheidsrapport, en de het stellen van de juiste vragen hierover, kan een extra hefboom zijn om je werkgever aan te zetten tot meer inspanningen om bij te dragen tot een duurzame ontwikkeling. Bron: A&M, Brochure duurzaam van 9 to 5: Duurzaamheidsrapportering)

Werkten mee aan dit artikel: Jorre Van Damme, Coördinator A&M Sara Van Dyck, Beleidsmedewerker energie BBL Tine Claus, projectmanager BBL Thijs Calu, Educatief medewerker A&M

Wil je weten hoe jij en je collega’ s ecologisch, economisch en sociaal duurzamer kunnen werken?

Kijk op www.groenejobs.be/nl/over-groene-jobs/wat-kan-jij-doen_26.aspx en download onze brochures Duurzaam van 9 to 5

8

am magazine jaargang 2012 nr 3

DOSSIER vergroening in de dienstensector

Tuur Vanmuysen

interview delegee

Delegee aan het woord

BBTK-afgevaardigde bij AVE Regina

Bedrijfsfiche Sector: Zorg Aantal werknemers: 200 Activiteit: AVE Regina is een zorgen begeleidingscentrum voor jongeren en volwassenen

am magazine jaargang 2012 nr 3

9

Ook in de zorgsector is vergroening mogelijk. Dat bewijst Tuur Vanmuysen, die zich dagelijks inzet om zijn werkplek (vaak letterlijk) groener te maken.

Tuur zette tal van maatregelen op de kaart: van een dierenpark voor het verwerken van keukenafval tot het zuiveren van afvalwater dat vroeger zomaar in de beek terechtkwam.

A&M: Kun je wat meer vertellen over de activiteiten van AVE Regina?

Tuur: Wij zijn in alle geval helemaal verschillend van een productiebedrijf, waar jullie gewoonlijk vakbondsafgevaardigden interviewen.

Hier werken we met mensen voor mensen. We zijn een instelling voor jongeren en volwassenen, met internaat en semi-internaat voor jongeren. Bij het semi-internaat gaan de jongeren ’s avonds naar huis. Er zijn ook dagateliers voor volwassenen die niet in het normale arbeidscircuit terecht kunnen. Een aantal

10

am magazine jaargang 2012 nr 3

van deze volwassenen wonen in studio’s met hulp van de instelling, anderen wonen in leefgroepen. Het is een divers geheel met zoveel mogelijk zorg op maat.

A&M: wat is jouw functie binnen AVE Regina?

Tuur: Ik werk hier als opvoeder in een leefgroep van jongeren. Ik werk ook ¼ aan een tuinproject, samen met de jongeren. Ik ben BBTK-afgevaardigde voor het CPBW (Comité ter Preventie en Bescherming op het Werk). In de ondernemingsraad ben ik plaatsvervanger.

A&M: Heb je het gevoel dat er voldoende aandacht is voor vorming en opleiding rond veiligheid & gezotndheid, milieu...

Tuur: Ik mag zeker niet klagen over de aandacht voor opleidingen. Er is in de eerste plaats een groot aanbod aan interne opleidingen voor opvoeders. Ook opleidingen gelinkt aan de thematiek van het Comité, zoals hef- en tiltechnieken, komen aan bod. Rond het milieuthema zijn er minder opleiding voorzien, maar als ik een cursus hierrond wil volgen, maakt men daar meestal geen probleem van. Onlangs mocht ik ook de wetgeving rond de veiligheid van speeltuinen volgen. Daarbij kwam ik te weten dat er toch enkele pijnpunten waren in verband met de veiligheid van onze speeltuin.

Toen zijn er afspraken gemaakt met de gemeente, die nu instaat voor het beheer.

De inwoners van de deelgemeente maken nu ook gebruik van speelterreinen en sportvelden.

DOSSIER vergroening in de dienstensector

interview delegee

“We hebben onlangs een dierenpark gerealiseerd, waar we ons keukenafval kunnen verwerken.”

A&M: Welke acties heb je zoal ondernomen om de werkplek te vergroenen?

Tuur: We hebben al heel wat gerealiseerd. Zo hebben we de directie erop attent gemaakt dat het sinds 2006 verboden is om afvalwater te lozen in het oppervlaktewater, als er de mogelijkheid is om aan te sluiten op de riolering. Ons afvalwater van onder andere de keuken en de wasserij wordt momenteel nog ongezuiverd in de molenbeek geloosd.

Eind dit jaar sluiten we aan op de collector, en krijgt de beek eindelijk zuurstof om terug te herstellen.

Ook de vijver wordt uitgebaggerd, om hem terug een functie als overstromingsgebied te kunnen geven.

Ook rond mobiliteit zitten een aantal zaken in de pijplijn.

Zo hebben we voorgesteld om onder andere te investeren in douches en reparatiemateriaal voor onze fietsers.

Zo hopen we meer mensen te motiveren om met de fiets te komen.

Momenteel komt ongeveer 10% van de werknemers met de fiets. De overgrote meerderheid komt met de eigen wagen, en enkelen komen met de trein en/of bus. Het is niet altijd evident om met het openbaar vervoer te komen door de uren van het ploegensysteem dat we hanteren. Bovendien zijn de uren vaak zo verschillend dat ook carpoolen in de praktijk lastig te organiseren is, al gebeurt dat wel op kleine schaal.

Wat we ook hebben gerealiseerd is een dierenpark, waar we ons keukenafval kwijt kunnen. Momenteel zitten er 2 geiten

en 2 schapen, de kippen komen later.

We zouden dit graag nog wat uitbreiden, maar het probleem hierbij is dat we sterk afhankelijk zijn van vrijwilligers om de dieren te verzorgen. Die vrijwilligers vinden we niet altijd even snel.

Dit jaar gaan we hoogstwaarschijnlijk

onder andere voor gezorgd dat al onze gebouwen geoptimaliseerd zijn op vlak van energie-efficiëntie, door het installeren van gasketels, dakisolatie, dubbel glas, ... Als er al een drempel is, dan is die altijd financieel van aard. Wij hangen af van subsidies van de Vlaamse

“Het sociale en milieu zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Investeren in groene maatregelen is soms een noodzaak om onze jobs te behouden.” van start met een ‘Veggiedag’, waarbij we 1 keer per week de ganse instelling vegetarisch laten eten. Op die manier geven we ook een aantal belangrijke waarden door aan de kinderen. Deze veggiedag was een voorstel van Stef Windelinckx, die ook kandidaat was bij de sociale verkiezingen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de vele zaken die we hier in gang gezet hebben.

A&M: Hebben jullie als vakbond het gevoel dat je voldoende inspraak hebt?

Tuur: De Laatste vier jaar hebben we in het CPBW zeker onze zeg mogen doen.

Er wordt ook rekening mee gehouden en er wordt samen gezocht naar oplossingen.

A&M: Zijn er bepaalde drempels die de directie tegenhouden om te investeren in vergroening?

Tuur: Nee, integendeel, men staat er heel open voor. Zo heeft men er

Gemeenschap, waarmee we uiteraard een aantal zaken moeten realiseren. Veel overschot is er dus niet.

A&M: Wat drijft jou om hierop in te zetten als vakbondsafgevaardigde?

Tuur: Het sociale en milieu zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Investeren in groene maatregelen is soms een noodzaak om onze jobs te behouden. Concreet: als we ons hier niet aan de wetgeving houden, bv. rond het afvalwater, dan had men ook de instelling kunnen sluiten en waren we onze jobs sowieso kwijt geweest. Investeren in vergroening is dus op lange termijn investeren in werkzekerheid.

Interview: Thijs Calu, Educatief medewerker A&M Jorre Van Damme, Coördinator A&M

am magazine jaargang 2012 nr 3

11

Sector: Zorg Activiteit: Thuiszorg Vleminckveld biedt hulp aan huis in de Antwerpse regio, bij zorgbehoevende of sociaal kwetsbare mensen die nood hebben aan ondersteuning in hun dagelijks leven. Men werkt met verzorgenden en thuishelpsters. Bij die laatste ligt de focus op het poetsen. De verzorgenden zijn daarnaast ook bezig met het verzorgen, boodschappen doen, strijken, koken, ...

Aantal werknemers: 190, waaronder 110 verzorgenden en 55 thuishelpsters.

Thuiszorg Vleminckveld Een interview met Brigitte Verhelst (ACLVB) en Chantal Coolen (ABVV)

Fileleed zet zich voort op de werkvloer’, kopte De Standaard onlangs, naar aanleiding van een onderzoek dat aantoonde dat bijna 1 op de 3 werknemers het dagelijkse woon-werkverkeer per auto als belastend ervaart.

Thuiszorg Vleminckveld won onlangs de Business Mobility Award 2012 met hun “EcoTof” project, dat streeft naar een groter aandeel duurzame verplaatsingen door de werknemers.

“Fileleed zet zich voort op de werkvloer”, De Standaard, 24 sept 2012

12

am magazine jaargang 2012 nr 3

DOSSIER vergroeninging de dienstensector

interview delegee

Het aantal veldwerkers dat het openbaar vervoer gebruikt steeg tot 10%. Het aantal thuiszorgers dat auto gebruikt bleef verder dalen, maar persoonlijk vind ik dat er nog te veel mensen de auto gebruiken.

Om de werknemers te motiveren werden per regio doelstellingen opgelijst. Als die doelstellingen behaald werden mocht je met de regio een daguitstap doen, die we vrij konden kiezen aan de hand van een budget dat we ter beschikking kregen. Voorwaarde was wel dat het niet ecologisch onverantwoord mocht zijn.

“Met het EcoTof project streven we naar een zo groot mogelijk aantal duurzame verplaatsingen” Brigitte Verhelst (ACLVB) en Chantal Coolen (ABVV) lichten het project toe en vertellen over hun ideeën rond vergroening van de werkplek.

A&M: Wat is jullie functie bij Vleminckveld?

Brigitte: Ik werk hier als verzorgende en ben 12 jaar ACLVB-afgevaardigde in het CPBW en sinds 9 jaar ben ik ook afgevaardigde in de ondernemingsraad.

Daarnaast ben ik ook lid van de syndicale afvaardiging.

Chantal: Ik werk hier sinds 2,5 jaar als thuishelpster. Ik ben dus pas dit jaar voor het voor het ABVV verkozen in het CPWB en de ondernemingsraad.

Daarvoor was ik wel al syndicaal afgevaardigde.

Brigitte: Met Vleminckveld hebben we zo’n 900 klanten. We bezoeken 2 clienten per dag, in blokken van 4 uur.

A&M: Vleminckveld ontving de Business Mobility Award 2012 voor hun EcoTof project. Wat houdt dit project juist in?

Brigitte: In 2009 zijn we gestart met

een fietscursus, in samenwerking met de fietsersbond. We organiseerden ook een cursus voor mensen die nog nooit gefietst hadden. Wie dat wou kreeg een bedrijfsfiets, en er is zelfs de mogelijkheid om elektrische fietsen of plooifietsen te gebruiken. Daarnaast krijgen we ook een fietsvergoeding, en een gratis lijnabonnement. De fietsvergoeding is wel lager voor mensen die een bedrijfsfiets gebruiken, maar iedereen is vrij om zijn verplaatsingen met de eigen fiets te doen.

Bedoeling van het project is om zoveel mogelijk mensen per fiets, openbaar vervoer of te voet de bezoeken te laten afleggen. We streven dus naar zo weinig mogelijk autogebruik. Ook het woonwerkverkeer zit hierin verweven omdat we van thuis uit naar de cliënt vertrekken, van daaruit naar de volgende cliënt en dan terug naar huis.

A&M: Wat zijn de resultaten van het project?

Chantal: Momenteel komt meer dan de helft van de werknemers duurzaam naar het werk. Volgens mij biedt het systeem niets dan voordelen. Het is bovendien ook vaak moeilijk parkeren bij onze klanten.

A&M: Hoe komt het volgens jullie dat er nog steeds zoveel gebruik gemaakt wordt van de auto? Wat zou de drempel kunnen zijn?

Brigitte: Veel van onze werknemers hebben kinderen die aan school moeten worden afgezet en opgehaald, en dat is vaak niet haalbaar met de duurzamere alternatieven. Dat speelt volgens mij een grote rol. Ook het seizoen en het weer spelen natuurlijk mee. Fietsen op een zonnige lentedag is leuker dan fietsen op een druilerige dag in de herfst.

Chantal: Soms moeten we ook mensen vervangen uit een andere regio, waardoor de afstand vergroot. Ook dat is soms een reden om de fiets thuis te laten.

A&M: Hebben jullie plannen om in de toekomst nog te werken rond andere maatregelen die de werkplek kunnen vergroenen?

Chantal: In eerste instantie wil ik nagaan wat de effectieve reden is dat er nog steeds zoveel mensen gebruik maken van hun wagen.

Daarnaast denk ik dat we zeker kunnen gaan werken rond ecologische kuisproducten. Er zijn diensten in de thuiszorg waarbij aan de cliënten een pakket met kuisproducten wordt aangeboden, dat ze dan zelf moeten aankopen. We zouden ook zo’n pakket kunnen aanbieden, maar dan met ecologische producten.

am magazine jaargang 2012 nr 3

13

Brigitte: Ik denk wel dat men met onze verzuchtingen rekening zou houden als we dit voorstel op tafel leggen.

A&M: Hoe is de situatie nu? Wordt de keuze aan de cliënt overgelaten?

Chantal: Wij werken altijd met de producten die mensen thuis hebben staan, maar er zijn wel een aantal richtlijnen. Zo is bijvoorbeeld ammoniak bij wet verboden in onze sector. Ook Javel is te mijden en enkel te gebruiken indien echt noodzakelijk.

Natuurlijk heb je altijd cliënten die eisen dat hun ramen met ammoniak gewassen worden ‘omdat ze dat al hun hele leven zo doen en dat toch geen kwaad kan’.

Minder assertieve werknemers durven hier wel eens aan toegeven.

Brigitte: We zijn nu met het CPBW bezig omt fiches op te stellen om mee te geven met onze werknemers. Hierop staan per product 3 categoriën: rood, oranje en groen. Als een product in de rode categorie zit, kunnen we ook zwart op wit aan onze cliënten tonen dat we een bepaald product niet mogen gebruiken.

A&M: Dit soort thema’s zijn vaak moeilijk communiceerbaar naar de achterban, waar de perceptie leeft dat er altijd dringender zaken zijn zoals lonen, arbeidsomstandigheden, ... Hoe gaan jullie hiermee om?

Chantal: het is voor ons sowieso moeilijk om met onze achterban te communiceren omdat we altijd bij de mensen thuis zijn. Hier hebben we niet echt een gemeenschappelijke werkvloer, waar we onze mensen iedere dag kunnen spreken. We zien voornamelijk de mensen van onze regio en de medeafgevaardigden op het CPBW en de

jobbehoud uiteraard het belangrijkste zijn. Het bijft een uitdaging om die mensen warm te maken voor thema’s als het vergroenen van de werkplek.

Interview: Thijs Calu, Educatief medewerker A&M Jorre Van Damme, Coördinator A&M

“We willen voorstellen om in de toekomst een pakket met ecologische kuisproducten aan te bieden aan onze cliënten’ ondernemingsraad. Dat maakt het er niet makkelijk op. Bovendien werken hier een groot aantal alleenstaande moeders met een pak kinderen, waarvoor inkomen en

Chantal Coolen - ABVV

Brigitte Verhelst - ACLVB

14

am magazine jaargang 2012 nr 3

A&M in ‘t kort

Vissen op afval Liefst 20.000 ton afval komt jaarlijks in de Noordzee terecht, het merendeel plastic. Dit plastic afval wordt afgebroken tot microscopisch kleine stukjes, de zogenaamde “microplastics”, die zich uiteindelijk ophopen in het lichaam van de vissen, en uiteindelijk terechtkomen in de mens die ze consumeert. Tegelijk zorgt dit afval voor vissterfte en is ze een grote bedreiging voor de biodiversiteit in het algemeen in onze zeeën.

Om de toekomst van de vissers iets meer veilig te stellen stapte het SVDO (Stichting voor Duurzame Visserijontwikkeling) sinds 2007 in het Fishing for litter project, dat zowel voordelen opleverde voor het milieu als de werkgelegenheid binnen de visserij: vissers krijgen grote afvalzakken mee, om het afval dat vroeger terug in zee werd gegooid aan land te brengen. Ze krijgen hier een kleine vergoeding voor. Het afval wordt vervolgens opgehaald in de havens, en gesorteerd in een containerpark. Het plastic recycleert men tot bijvoorbeeld tuinbanken of compostbakken. In 2011 werd op die manier 30 ton afval opgehaald.

Bron: HEYVAERT, J., “Vlaamse vissers vissen op vuil: België voortrekker in strijd tegen afval in zee.”, De Standaard, 23 augustus 2012 Meer info op http://www.sdvo.be/projecten.asp?t=1&p=8&pp=19 

Natuurpunt lanceert bijenhotels voor bedrijven Groenzones rond bedrijven kunnen vaak aantrekkelijker worden ingericht.

Natuurpunt werkte een uniek en uitgebreid bijenhotelpakket uit om hier verandering in te brengen. De unieke bijenhotels van Natuurpunt leveren een dubbel genot voor uw bedrijf en zijn werknemers: personeelsleden, klanten en voorbijgangers genieten van de groene inspanningen, en de wilde bijen genieten van een extra nest- en nectarplaats. Wilde bijen steken niet, zijn belangrijk voor bestuiving van bloemen en gewassen, en zijn ongelooflijk interessante beestjes waarvan er in Vlaanderen wel 350 soorten bestaan.

Het gaat echter niet goed met de wilde bijen door ziektes, gebruik van pesticiden en het verdwijnen van natuur. Maar met dit bijenhotel kunt u makkelijk helpen. Drukkerij De Bie, Janssen Pharmaceutica en Your Mover plaatsten reeds een bijenhotel.

Er kan gekozen worden tussen twee types bijenhotels, op maat en geplaatst, in FSC-hout, en met bijhorend bijenbloemenmengsel. Prijzen (excl btw) vanaf 220 euro.

Daarnaast biedt Natuurpunt ook tegen vergoeding een educatief moment rond wilde bijen voor personeel en/of buurtbewoners, en ecologisch advies voor andere (groen)zones van uw bedrijf van minimum 3-4 ha..

Breng de natuur naar je bedrijf met de bijenhotels van Natuurpunt

Bestellen en info: www.natuurpunt.be/bijenhotels 

am magazine jaargang 2012 nr 3

15

TRANSITIE FESTIVAL n

betaalba ar w on cons e ud ele n

ie og den ste itie

wetensc n a v l hap ro en t ech no l tra ns

ndb

ge nom gi n y ea rm oed e

ouw

co ee blu te r ij d e str e n

n peratieve

opstar te coö

b u r g e rjo u r n a

k

st

e li s ti

ad

sla

26 oktob er 10-17u • 2012 avondd Vooruebat 20 u Ge n t i t

lezingen / ateliers / kortfilms / stevige debatten / / infomarkt / dieptegesprekken / ruilbeurs /

www.transitiefestival.be

Het Transitienetwerk Middenveld bestaat uit vertegenwoordigers van volgende organisaties: Samenlevingsopbouw, ACW, ABVV, ACV, Bond Beter Leefmilieu, Vredeseilanden, KU Leuven, Steunpunt Transities voor Duurzame Ontwikkeling van UGent, KH Leuven, MO*-magazine, BAM, Demos, Kaaitheater, Terra Reversa, DeWereldMorgen.be, Triodos Bank Het Transitiefestival wordt gesteund door DAR, POD DO en Stad Gent

v.u. Ann Demeulemeester

InschrIjvIngen en Info op