Algorithmic systems’ evolution through emergence differentiation issuu by Ravanidou Nora

ꌃ 촃봃 뼃젃뜃㨀蠃 봃 넃씃쌃밃넃 댃 뤃 넃 쐃 뜃봃 쌃씃댃 먃 딃 먃 섃뤃 밃괃 봃 뜃 괃 섃딃 씃봃 넃 넃쀃뼃쐃 딃 묃 딃 꼃 뜃 쌃뜃밃딃 섃뤃 봃 긃 쀃섃넃먃 쐃 뤃 먃 긃 쌃쐃 뼃 쌃윃 딃 됃뤃 넃쌃밃찃 쀃뼃씃 딃 봃 쌃줃밃넃쐃 츃봃 딃 뤃 쐃 넃 넃묃 댃 뼃섃뤃 렃밃뤃 먃 갃 쌃씃쌃쐃 긃밃넃쐃 넃 줃숃 딃 섃 댃 넃묃 딃 꼃 넃 밃괃 쌃넃 쌃딃 밃꼃 넃 됃뤃 넃됃뤃 먃 넃쌃꼃 넃 넃봃 넃똃 긃쐃 뜃쌃뜃숃 봃 괃 줃봃 됃씃봃 넃쐃 뼃쐃 긃쐃 줃봃 먃 넃뤃 됃뤃 딃 섃딃 촃봃 뜃쌃뜃숃 쐃 뜃숃 렃괃 쌃뜃숃 쐃 뼃씃 넃섃 윃 뤃 쐃 딃 먃 쐃 뼃봃 뤃 먃 뼃촃 쌃윃 딃 됃뤃 넃쌃밃뼃촃 쌃딃 괃 봃 넃 쌃촃댃 윃 섃뼃봃 뼃 쀃묃 넃꼃 쌃뤃 뼃 넃봃 넃옃뼃섃갃숃 ⸀ 鼃 넃묃 댃 찃섃뤃 렃밃뼃숃 됃딃 봃 넃봃 넃묃 촃딃 쐃 넃뤃 줃숃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃 쐃 뜃숃 쀃묃 뜃섃뼃옃뼃섃뤃 먃 긃숃 Ⰰ 넃묃 묃 갃 밃괃 쌃넃 넃쀃찃 쐃 뼃 쀃섃꼃 쌃밃넃 쐃 뜃숃 먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃숃 ⠀ 挀礀戀攀爀渀攀挀猀 ⤀ Ⰰ 먃 넃렃츃숃 렃딃 줃섃딃 꼃 쐃 넃뤃 먃 넃쐃 넃묃 묃 뜃묃 찃쐃 딃 섃뜃 댃 뤃 넃 봃 넃 넃쀃뼃됃츃쌃딃 뤃 쐃 뼃 봃 찃뜃밃넃 쐃 뜃숃 윃 섃긃쌃뜃숃 밃뤃 넃숃 쐃 찃쌃뼃 쀃뼃묃 씃쌃긃밃넃봃 쐃 뜃숃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃숃 쌃딃 쀃뼃뤃 먃 꼃 묃 넃 딃 쀃뤃 쌃쐃 뜃밃뼃봃 뤃 먃 갃 쀃딃 됃꼃 넃⸀ 霃 먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃Ⰰ 쀃뼃씃 쌃윃 뼃묃 뤃 갃똃 딃 쐃 넃뤃 줃숃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃 밃괃 쌃넃 넃쀃찃 쐃 넃 먃 딃 꼃 밃딃 봃 넃 쐃 뼃씃 䜀漀爀搀漀渀倀愀猀欀 Ⰰ 딃 쀃뤃 쐃 섃괃 쀃딃 뤃 쐃 뜃봃 쐃 뼃쀃뼃렃괃 쐃 뜃쌃뜃 쐃 뜃숃 넃봃 갃묃 씃쌃뜃숃 쌃딃 괃 봃 넃 딃 씃섃촃쐃 딃 섃뼃 쀃묃 넃꼃 쌃뤃 뼃 넃봃 넃옃뼃섃갃숃 밃괃 쌃줃 밃뤃 넃숃 됃뤃 딃 쀃뤃 쌃쐃 뜃밃뼃봃 뤃 먃 긃숃 렃딃 츃섃뜃쌃뜃숃 먃 넃뤃 씃쀃뼃됃딃 뤃 먃 봃 촃딃 뤃 찃쐃 뤃 뼃 쌃윃 딃 됃뤃 넃쌃밃찃숃 밃딃 쐃 뜃봃 윃 섃긃쌃뜃 넃묃 댃 뼃섃뤃 렃밃뤃 먃 츃봃 됃뼃밃츃봃 괃 윃 딃 뤃 먃 넃쐃 넃눃뼃묃 괃 숃 먃 넃뤃 쀃섃뼃딃 먃 쐃 갃쌃딃 뤃 숃 쌃딃 됃뤃 넃옃뼃섃딃 쐃 뤃 먃 괃 숃 옃뤃 묃 뼃쌃뼃옃뤃 먃 괃 숃 먃 넃뤃 쀃뼃묃 뤃 쐃 뤃 쌃밃뤃 먃 괃 숃 렃딃 줃섃긃쌃딃 뤃 숃 ⸀ 霃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃 쐃 뜃숃 넃봃 갃됃씃쌃뜃숃 ⠀ 攀洀攀爀最攀渀挀攀 ⤀ 딃 꼃 봃 넃뤃 밃넃똃 꼃 밃딃 쐃 뜃봃 먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃 뼃 됃딃 촃쐃 딃 섃뼃숃 눃넃쌃뤃 먃 찃숃 쀃씃묃 츃봃 넃숃 쐃 뜃숃 괃 섃딃 씃봃 넃숃 먃 넃뤃 윃 섃뜃쌃뤃 밃뼃쀃뼃뤃 딃 꼃 쐃 넃뤃 댃 뤃 넃 봃 넃 쀃딃 섃뤃 댃 섃갃젃딃 뤃 쐃 넃 넃묃 댃 뼃섃뤃 렃밃뤃 먃 갃 쌃씃쌃쐃 긃밃넃쐃 넃 밃괃 쌃줃 쐃 줃봃 됃뤃 넃옃뼃섃츃봃 쀃뼃씃 딃 밃옃넃봃 꼃 똃 뼃씃봃 쌃쐃 뼃 봃 넃 넃쀃뼃됃츃쌃뼃씃봃 괃 봃 넃봃 쌃씃댃 먃 딃 먃 섃뤃 밃괃 봃 뼃 쐃 섃찃쀃뼃 됃뼃밃긃숃 ⸀ ꌃ 넃봃 딃 뤃 쌃넃댃 줃댃 긃 쌃쐃 뜃봃 괃 섃딃 씃봃 넃Ⰰ 쀃넃섃뼃씃쌃뤃 갃똃 딃 쐃 넃뤃 쌃쐃 뼃 쀃섃츃쐃 뼃 먃 딃 옃갃묃 넃뤃 뼃 밃꼃 넃 넃봃 넃묃 씃쐃 뤃 먃 긃 딃 먃 됃뼃윃 긃 쐃 뜃숃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃숃 쐃 뼃씃 넃묃 댃 뼃섃꼃 렃밃뼃씃 밃괃 쌃넃 넃쀃찃 밃꼃 넃 쀃섃뼃쌃쀃갃렃딃 뤃 넃 먃 넃쐃 뜃댃 뼃섃뤃 뼃쀃뼃꼃 뜃쌃뜃숃 됃뤃 넃옃뼃섃딃 쐃 뤃 먃 츃봃 뼃쀃쐃 뤃 먃 츃봃 쀃뼃씃 쐃 뼃씃 넃쀃뼃됃꼃 됃뼃봃 쐃 넃뤃 넃쀃찃 렃딃 줃섃뜃쐃 뤃 먃 뼃촃숃 쀃뼃씃 쐃 뼃봃 넃봃 괃 묃 씃쌃넃봃 Ⰰ 찃쀃줃숃 뜃 䰀甀挀椀愀渀愀倀愀爀椀猀椀 먃 넃뤃 뼃 騃츃쌃쐃 넃숃 ꐃ 딃 섃똃 꼃 됃뜃숃 ⸀ 霃 뼃쀃쐃 뤃 먃 긃 쐃 뼃씃 넃묃 댃 뼃섃꼃 렃밃뼃씃 밃괃 쌃넃 넃쀃찃 괃 봃 넃 뼃봃 쐃 뼃묃 뼃댃 뤃 먃 찃 쀃묃 넃꼃 쌃뤃 뼃 먃 넃렃츃숃 먃 넃뤃 뼃뤃 쀃섃뼃딃 먃 쐃 갃쌃딃 뤃 숃 쀃뼃씃 쀃넃섃뼃씃쌃뤃 갃똃 딃 뤃 넃씃쐃 긃Ⰰ 딃 뤃 쌃갃댃 뼃씃봃 쌃쐃 뜃봃 괃 섃딃 씃봃 넃 쐃 뜃 쌃씃똃 긃쐃 뜃쌃뜃 댃 뤃 넃 쐃 넃 밃뜃 씃쀃뼃묃 뼃댃 꼃 쌃뤃 밃넃 넃봃 쐃 뤃 먃 딃 꼃 밃딃 봃 넃 찃쀃줃숃 쌃윃 뼃묃 뤃 갃쌃쐃 뜃먃 넃봃 넃쀃찃 쐃 뜃봃 䰀 ⸀ 倀愀爀椀猀椀 먃 넃뤃 쐃 뼃봃 䄀氀愀渀吀甀爀椀渀最 Ⰰ 쐃 뼃봃 넃봃 쐃 뤃 먃 딃 뤃 밃딃 봃 뼃쌃쐃 섃넃옃긃 쌃윃 딃 됃뤃 넃쌃밃찃 찃쀃줃숃 븃 딃 먃 꼃 봃 뜃쌃딃 넃쀃찃 쐃 뼃봃 䄀氀愀渀䬀愀礀 먃 넃뤃 쐃 넃 쌃씃쌃쐃 긃밃넃쐃 넃 밃딃 쐃 넃밃뼃봃 쐃 괃 묃 줃봃 찃쀃줃숃 넃봃 넃묃 촃렃뜃먃 넃봃 넃쀃찃 쐃 뼃봃 䘀攀氀椀砀䜀甀愀愀爀椀 ⸀ ꌃ 쐃 뜃봃 됃뤃 넃쐃 섃뤃 눃긃 쀃섃찃먃 딃 뤃 쐃 넃뤃 봃 넃 넃봃 넃묃 씃렃뼃촃봃 뼃뤃 됃뤃 넃옃뼃섃괃 숃 쀃뼃씃 쀃넃섃뼃씃쌃뤃 갃쌃쐃 뜃먃 넃봃 먃 넃쐃 갃 쐃 뜃봃 딃 븃 괃 묃 뤃 븃 뜃 쐃 줃봃 넃묃 댃 뼃섃뤃 렃밃뤃 먃 츃봃 쌃씃쌃쐃 뜃밃갃쐃 줃봃 쀃딃 섃 봃 츃봃 쐃 넃숃 넃쀃찃 쐃 뜃봃 쀃섃츃쐃 뜃 댃 딃 봃 뤃 갃 먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃숃 Ⰰ 뜃 뼃쀃뼃꼃 넃 쀃딃 섃뤃 댃 섃갃옃딃 쐃 넃뤃 쀃넃섃갃묃 묃 뜃묃 넃 밃딃 쐃 뜃봃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃 쐃 뜃숃 딃 봃 쐃 섃뼃쀃꼃 넃숃 Ⰰ 쌃쐃 뜃봃 됃딃 촃쐃 딃 섃뜃 댃 딃 봃 뤃 갃 먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃숃 Ⰰ 밃딃 쐃 뜃봃 딃 밃옃갃봃 뤃 쌃뜃 쐃 뜃숃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃숃 쐃 뜃숃 됃뤃 넃쐃 넃섃넃윃 긃숃 먃 넃뤃 쀃묃 괃 뼃봃 쌃쐃 뜃봃 먃 넃쐃 갃쌃쐃 넃쌃뜃 밃딃 쐃 넃먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 뼃촃 딃 묃 괃 댃 윃 뼃씃⸀ 鼃뤃 밃딃 쐃 넃눃갃쌃딃 뤃 숃 밃딃 쐃 넃븃 촃 쐃 줃봃 댃 딃 봃 딃 츃봃 먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃숃 쌃윃 뼃묃 뤃 갃똃 뼃봃 쐃 넃뤃 밃딃 쐃 뜃봃 괃 봃 봃 뼃뤃 넃 쐃 뜃숃 넃섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃숃 딃 봃 쐃 섃뼃쀃꼃 넃숃 ⠀ 渀攀最攀渀琀爀漀瀀礀 ⤀ 찃쀃줃숃 넃봃 넃묃 촃렃뜃먃 딃 넃쀃찃 쐃 뼃봃 䰀  漀渀䈀爀椀氀氀漀甀椀渀Ⰰ 먃 넃뤃 밃딃 쐃 뜃봃 먃 섃뤃 쐃 뤃 먃 긃 쀃뼃씃 넃쌃먃 긃렃뜃먃 딃 쌃쐃 넃 쀃섃츃뤃 밃넃 쌃씃쌃쐃 긃밃넃쐃 넃 먃 씃눃딃 섃 봃 뜃쐃 뤃 먃 긃숃 쐃 찃쌃뼃 넃쀃찃 쐃 뼃봃 䈀攀渀樀愀洀椀渀䠀⸀ 䈀爀愀漀渀 찃쌃뼃 먃 넃뤃 넃쀃찃 쐃 뼃봃 䄀⸀ 吀甀爀椀渀最 쀃넃묃 넃뤃 찃쐃 딃 섃넃⸀ ꌃ 딃 먃 갃렃딃 옃갃쌃뜃 딃 븃 딃 쐃 갃똃 딃 쐃 넃뤃 뼃 됃뤃 넃옃뼃섃딃 쐃 뤃 먃 찃숃 쐃 섃찃쀃뼃숃 밃딃 쐃 뼃봃 뼃쀃뼃꼃 뼃 딃 밃옃넃봃 꼃 똃 뼃봃 쐃 넃뤃 옃넃뤃 봃 찃밃딃 봃 넃 넃봃 갃됃씃쌃뜃숃 쌃딃 쐃 괃 쐃 뼃뤃 뼃씃 딃 꼃 됃뼃씃숃 쌃씃쌃쐃 긃밃넃쐃 넃 딃 봃 츃 쌃쐃 뼃 쐃 괃 묃 뼃숃 뜃 됃뤃 넃쐃 섃뤃 눃긃 딃 쀃뤃 먃 딃 봃 쐃 섃츃봃 딃 쐃 넃뤃 쌃쐃 뼃 쀃줃숃 쀃섃뼃먃 촃쀃쐃 딃 뤃 뜃 넃봃 갃됃씃쌃뜃 쌃긃밃딃 섃넃 밃괃 쌃줃 쐃 뜃봃 쌃쐃 뼃윃 넃쌃쐃 뤃 먃 긃숃 윃 섃긃쌃뜃숃 쐃 줃봃 젃뜃옃뤃 넃먃 츃봃 밃괃 쌃줃봃 ⸀

뜃 옃줃쐃 뼃댃 섃넃옃꼃 넃 쐃 뼃씃 딃 븃 줃옃촃묃 묃 뼃씃 넃쀃뼃쐃 딃 묃 딃 꼃 쐃 섃뤃 쌃됃뤃 갃쌃쐃 넃쐃 뜃 딃 먃 쐃 촃쀃줃쌃뜃 밃뼃봃 쐃 괃 묃 뼃씃 쀃뼃씃 쀃넃섃갃윃 렃뜃먃 딃 쌃쐃 넃 쀃묃 넃꼃 쌃뤃 넃 쐃 뼃씃 밃넃렃긃밃넃쐃 뼃숃 琀攀挀栀渀攀⼀吀爀愀渀猀洀礀琀栀漀氀漀最椀攀猀⼀䄀䐀㨀䤀吀䄀䐀 쌃딃 쌃씃봃 딃 섃댃 넃쌃꼃 넃 밃딃 쐃 뜃봃 鈃갃뤃 넃 錃 먃 딃 섃묃 뤃 츃쐃 뼃씃

䄀戀猀琀爀愀挀琀㨀

吀栀攀搀攀瀀愀爀琀甀爀攀瀀漀椀渀琀漀昀琀栀攀瀀爀攀猀攀渀琀爀攀猀攀愀爀挀栀椀猀琀栀攀挀漀渀琀攀洀瀀漀爀愀爀礀琀攀渀搀攀渀挀礀漀昀愀氀最漀爀椀琀栀洀椀挀琀漀漀氀猀椀渀挀漀爀瀀漀爀愀漀渀椀渀搀攀猀椀最渀瀀爀愀挀挀攀 Ⰰ 愀猀愀洀攀琀栀漀搀琀漀挀漀渀渀甀漀甀猀氀礀椀渀瘀攀猀最愀琀攀渀攀眀瀀漀猀猀椀戀椀氀椀攀猀愀渀搀爀攀攀瘀愀氀甀愀琀攀琀栀攀搀攀猀椀最渀攀爀 ᤠ 猀瀀漀猀椀漀渀椀渀洀漀搀攀爀渀愀渀搀昀甀琀甀爀攀猀椀琀甀愀漀渀猀 ⸀ 吀栀攀愀氀最漀爀椀琀栀洀椀猀戀攀椀渀最愀渀愀氀礀稀攀搀琀栀爀漀甀最栀琀栀攀瀀栀椀氀漀猀漀瀀栀椀挀愀氀戀愀挀欀最爀漀甀渀搀漀昀琀栀攀猀挀椀攀渀挀攀漀昀䌀礀戀攀爀渀攀挀猀 Ⰰ 愀渀搀渀漀琀愀猀愀挀漀渀挀攀瀀琀漀昀琀栀攀琀栀攀漀爀礀漀昀椀渀昀漀爀洀愀漀渀⸀ 䌀礀戀攀爀渀攀挀猀椀猀甀猀攀搀愀猀愀琀爀愀渀猀搀椀猀挀椀瀀氀椀渀愀爀礀 ǻ攀氀搀琀栀愀琀愀氀氀漀眀猀琀漀瀀漀猀椀漀渀愀渀愀氀礀猀椀猀漀渀愀眀椀搀攀爀愀渀搀洀漀爀攀最氀漀戀愀氀昀爀愀洀攀漀昀椀渀琀攀爀攀猀琀 ⸀ 䤀琀椀猀猀攀攀渀琀栀爀漀甀最栀琀栀攀瀀栀椀氀漀猀漀瀀栀礀漀昀䜀漀爀搀漀渀倀愀猀欀 Ⰰ 愀猀愀渀攀眀猀挀椀攀渀挀攀琀栀愀琀搀攀琀攀爀爀椀琀漀爀椀愀氀椀稀攀猀挀漀渀挀攀瀀琀猀昀爀漀洀琀栀攀椀爀 ǻ攀氀搀猀 ⸀ 䄀猀愀爀攀猀甀氀琀 Ⰰ 琀栀爀漀甀最栀挀礀戀攀爀渀攀挀猀眀攀挀愀渀愀瀀瀀爀漀愀挀栀琀栀攀漀爀椀最椀渀猀愀渀搀琀栀攀攀砀琀攀渀猀椀漀渀猀漀昀愀氀最漀爀椀琀栀洀猀 ᤠ 甀猀攀椀渀搀攀猀椀最渀漀渀琀漀洀甀氀瀀氀攀瀀栀椀氀漀猀漀瀀栀椀挀愀氀愀渀搀挀甀氀琀甀爀愀氀氀攀瘀攀氀猀 ⸀ 䔀洀攀爀最攀渀挀攀椀猀琀栀攀猀攀挀漀渀搀戀愀猀椀挀挀漀渀挀攀瀀琀琀栀爀漀甀最栀眀栀椀挀栀愀氀最漀爀椀琀栀洀猀愀爀攀戀攀椀渀最愀渀愀氀礀稀攀搀Ⰰ 挀氀愀猀猀椀 ǻ挀愀琀攀搀愀渀搀挀爀椀挀椀稀攀搀⸀ 䤀琀椀猀挀漀渀猀椀搀攀爀攀搀琀漀戀攀琀栀攀戀愀猀椀挀攀氀攀洀攀渀琀琀栀愀琀攀砀瀀氀愀椀渀猀愀渀搀挀漀渀琀爀漀氀猀愀氀最漀爀椀琀栀洀椀挀猀琀爀甀挀琀甀爀攀愀渀搀戀攀栀愀瘀椀漀爀 ⸀ 䄀猀愀渀椀渀琀爀漀搀甀挀漀渀漀昀琀栀攀爀攀猀攀愀爀挀栀Ⰰ 椀渀琀栀攀 ǻ爀猀琀挀栀愀瀀琀攀爀漀昀琀栀攀琀栀攀猀椀猀 Ⰰ 琀栀攀挀漀渀挀攀瀀琀漀昀愀氀最漀爀椀琀栀洀椀猀猀攀攀渀愀猀琀栀爀攀攀搀椀 û攀爀攀渀琀瀀漀猀猀椀戀氀攀猀挀攀渀愀爀椀漀猀 ⸀ 吀栀攀 ǻ爀猀琀漀渀攀椀猀愀氀最漀爀椀琀栀洀愀猀氀漀最椀挀愀氀瀀爀漀挀攀搀甀爀攀 ⸀ 䠀攀爀攀愀氀最漀爀椀琀栀洀猀愀爀攀戀攀椀渀最愀渀愀氀礀稀攀搀愀猀愀搀椀 û攀爀攀渀琀洀漀搀攀漀昀琀栀漀甀最栀Ⰰ 猀漀琀栀漀甀最栀琀愀猀椀渀琀爀漀搀甀挀攀搀戀礀䰀 ⸀ 倀愀爀椀猀椀 Ⰰ 挀漀渀琀爀愀猀琀攀搀琀漀琀栀攀挀漀渀挀攀瀀琀猀漀昀洀椀渀搀眀愀爀攀漀昀䄀渀搀礀䌀氀愀爀欀愀渀搀眀攀琀眀愀爀攀漀昀䐀攀渀渀椀猀䈀爀愀礀 ⸀ 吀栀攀猀攀挀漀渀搀猀挀攀渀愀爀椀漀椀猀愀氀最漀爀椀琀栀洀愀猀愀渀漀戀樀攀挀琀 Ⰰ 眀栀攀爀攀愀氀最漀爀椀琀栀洀椀挀猀琀爀甀挀琀甀爀攀椀猀愀渀愀氀礀稀攀搀琀栀爀漀甀最栀愀渀漀渀琀漀氀漀最椀挀愀氀瀀漀椀渀琀漀昀瘀椀攀眀眀椀琀栀瀀攀爀猀瀀攀挀瘀攀猀昀爀漀洀䄀⸀ 吀甀爀椀渀最 Ⰰ 䄀⸀ 䬀愀礀 Ⰰ 䬀⸀ 吀攀爀稀椀搀椀猀愀渀搀䰀 ⸀ 倀愀爀椀猀椀 ⸀ 吀栀攀氀愀猀琀猀挀攀渀愀爀椀漀Ⰰ 愀氀最漀爀椀琀栀洀愀猀愀瀀爀漀戀氀攀洀ⴀ 愀搀搀爀攀猀猀椀渀最挀漀渀挀攀瀀琀 Ⰰ 琀爀椀攀猀琀漀 ǻ渀搀琀栀攀戀愀猀椀挀挀栀愀渀最攀猀琀栀愀琀愀氀最漀爀椀琀栀洀椀挀甀猀攀瀀爀漀瘀漀欀攀猀椀渀搀攀猀椀最渀洀攀琀栀漀搀猀 ⸀ 䤀渀琀栀攀挀漀爀攀漀昀琀栀攀琀栀攀猀椀猀 Ⰰ 琀栀攀戀愀猀椀挀攀氀攀洀攀渀琀 Ⰰ 愀氀最漀爀椀琀栀洀Ⰰ 椀猀戀攀椀渀最愀渀愀氀礀稀攀搀愀猀椀琀猀甀挀挀攀猀猀椀瘀攀氀礀攀瘀漀氀瘀攀搀琀栀爀漀甀最栀 ǻ爀猀琀漀爀搀攀爀琀漀猀攀挀漀渀搀漀爀搀攀爀挀礀戀攀爀渀攀挀猀愀渀搀 ǻ渀愀氀氀礀愀琀琀栀攀瀀漀猀琀挀礀戀攀爀渀攀挀攀爀愀 ⸀ 䘀椀爀猀琀漀爀搀攀爀挀礀戀攀爀渀攀挀猀椀猀愀渀愀氀礀稀攀搀琀栀爀漀甀最栀琀栀攀琀栀攀爀洀漀搀礀渀愀洀椀挀挀漀渀挀攀瀀琀漀昀攀渀琀爀漀瀀礀 Ⰰ 猀攀挀漀渀搀漀爀搀攀爀琀栀爀漀甀最栀琀栀攀挀漀渀挀攀瀀琀漀昀琀甀爀戀甀氀攀渀挀攀愀渀搀 ǻ渀愀氀氀礀瀀漀猀琀挀礀戀攀爀攀渀挀攀爀愀琀栀爀漀甀最栀琀栀攀挀漀渀挀攀瀀琀漀昀挀漀渀琀爀漀氀眀椀琀栀漀甀琀挀漀渀琀爀漀氀 ⸀ 吀栀攀琀爀愀渀猀椀漀渀猀戀攀琀眀攀攀渀漀爀搀攀爀猀 Ⰰ 愀爀攀搀攀挀漀洀瀀漀猀攀搀眀椀琀栀琀栀攀挀漀渀挀攀瀀琀漀昀渀攀最攀渀琀爀漀瀀礀 Ⰰ 搀攀瘀攀氀漀瀀攀搀昀漀爀洀䰀 ⸀ 䈀爀椀氀氀漀甀椀渀愀渀搀眀椀琀栀琀栀攀挀爀椀挀猀漀昀䈀⸀ 䈀爀愀漀渀愀渀搀䄀⸀ 吀甀爀椀渀最 ⸀ 吀栀攀爀攀猀攀愀爀挀栀 ǻ渀愀氀氀礀昀漀挀甀猀攀猀漀渀栀漀眀攀洀攀爀最攀渀挀攀漀挀挀甀爀猀琀栀爀漀甀最栀琀栀攀猀瀀攀挀甀氀愀瘀攀甀猀攀漀昀挀漀洀瀀甀琀愀漀渀椀渀挀漀渀琀攀洀瀀漀爀愀爀礀瀀愀爀愀搀椀最洀猀 ⸀ 吀栀攀挀漀渀挀氀甀猀椀漀渀漀昀琀栀攀琀栀攀猀椀猀椀渀挀氀甀搀攀猀挀漀洀洀攀渀琀猀漀渀搀椀 û攀爀攀渀琀愀猀瀀攀挀琀猀琀栀愀琀愀爀椀猀攀挀漀渀挀攀爀渀椀渀最愀氀最漀爀椀琀栀洀椀挀瀀爀攀栀攀渀猀椀漀渀愀渀搀昀漀挀甀猀攀猀漀渀琀栀攀挀漀渀挀攀瀀琀漀昀攀洀攀爀最攀渀挀攀琀栀愀琀椀猀愀猀猀甀洀攀搀琀漀挀爀攀愀琀攀愀渀攀眀昀爀愀洀攀昀漀爀渀漀瘀攀氀琀礀眀椀琀栀漀甀琀挀漀渀琀爀漀氀 ⸀

Ερευνητική Εργασία Π.Μ.Σ.Σχεδιασμός Αιχμής:Διεπιστημονικότητα και Καινοτομία στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό:

Η εξέλιξη των αλγοριθμικών συστημάτων μέσα από τη διαφοροποίηση φαινομένων ανάδυσης / Algorithmic Systems’ evolution through emergence diﬀerentiation

Ραβανίδου Θεοδώρα Ιανουάριος 2017

Τα πνευματικά δικαιώματα της παρούσας εργασίας ανήκουν στην Ραβανίδου Θεοδώρα και στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών ‘Σχεδιασμός Αιχμής: Καινοτομία και Διεπιστημονικότητα στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό’, Α.Π.Θ. Η ερευνητική εργασία παρουσιάστηκε στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών ‘Σχεδιασμός Αιχμής: Καινοτομία και Διεπιστημονικότητα στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό’ του Τμήματος Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ως μερική εκπλήρωση των απαιτήσεων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στην Αρχιτεκτονική

Πολυτεχνική Σχολή Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών ‘Σχεδιασμός Αιχμής: Καινοτομία & Διεπιστημονικότητα στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό’ Ιανουάριος 2017

“Algorithmic logic is about the articulation of thoughts and a vague struggle to explore possibilities of existential emergence” K.Terzidis, Algorithmic Architecture

Ευχαριστίες:

Θα ήθελα να ευχαριστήσω για την συμβολή τους στην έρευνα που έγινε για να συνταχθεί η παρούσα μελέτη, στην συγκρότηση της δομής και της θεματικής, την διδακτική ομάδα του Π.Μ.Σ. Σχεδιασμός Αιχμής καθώς και τον εξωτερικό συνεργάτη Ζαρούκα Μάνο για την πολύτιμη συμβολή στην αρχική δομή και βιβλιογραφία.

index/structure: Εισαγωγή: computation, αλγόριθμος, κυβερνητική, emergence, η αρχιτεκτονική ως σύστημα (13) 1. Η έννοια του αλγορίθμου (17) a. Ο αλγόριθμος ως λογική διαδικασία (17) b. Ο αλγόριθμος ως αντικείμενο οντολογίας (19) i. Μη υπολογίσιμα αντικείμενα (20) ii. Αντικειμενοστραφής σχεδιασμός (21) iii. Μεταυπολογιστικά μοντέλα (22) c. Ο αλγόριθμος ως σχήμα επαναπροσδιορισμού προβληματικής (23) i. Επιπτώσεις στη θεωρία του design (23) ii. Αλγοριθμικά συστήματα και σχεδιαστικές προεκτάσεις (25) 2. Η ανάδυση στην 1η γενιά κυβερνητικού ελέγχου (33) a. Η έννοια της εντροπίας (33) b. Χαρακτηριστικά αλγοριθμικών δομών 1ου τύπου (35) 3. Η ανάδυση στην 2η γενιά κυβερνητικού ελέγχου (39) a. Η έννοια της διαταραχής (40) b. Η εμφάνιση των αυτοποιητικών συστημάτων (41) c. Διαδραστικότητα και ανταπόκριση (43) d. Μηχανική μάθηση και τεχνητή νοημοσύνη (44) 4. Μετακυβερνητικός έλεγχος και ανάδυση (49) a. Κριτική στην παραγωγή της πολυπλοκότητας στα μετακυβερνητικά σχήματα (50) b. Έλεγχος χωρίς έλεγχο (51) c. Ανάδυση σε συστήματα θεωρίας χάους και σε συστήματα __________ πολυπλοκότητας (52) d. Η ανάδυση στα Artiﬁcial life συστήματα (52) 5. Η ενσωμάτωση της ανάδυσης στην πρακτική του Speculative Computation (59) a. Speculative computation στην Αρχιτεκτονική (61) b. Ανάδυση σε αλγοριθμικά συστήματα τελευταίας γενιάς (63) Επίλογος-συμπεράσματα: επαναπροσδιορισμός του speculative computation, σχεδιαστικές προεκτάσεις στην αρχιτεκτονική (67)

Εισαγωγή: O Gordon Pask, τον οποίο η Parisi αναφέρει ως εκπρόσωπο αυτού που ονομάζει cybernetic thought, ερμηνεύει την πρακτική του αρχιτέκτονα από το 1800 ακόμη σαν σχεδιαστή συστημάτων, ακόμη και αν εκείνη την εποχή είχε πολύ σταθερές αξίες και στυλ να υπηρετήσει. Στο άρθρο του The Architectural Relevance of Cybernetics επεξηγεί αναλυτικά αυτήν την θέση του σχολιάζοντας ότι ακριβώς όπως ένα κτίριο λειτουργικά αποτελεί ένα σύστημα-σύστημα κινήσεων, χωροθέτησης λειτουργιών, σύνδεσης χρήσεως-το ίδιο και η κατασκευή του και ο σχεδιασμός του αποτελούν ένα σύστημα. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, τρόπος που δομείται μία ολόκληρη πόλη είναι επάνω σε ένα συστηματικό προσχέδιο που λειτουργεί ως πρόβλεψη και μελλοντικό μοντέλο για την ανάπτυξή της. Ο Pask σχολιάζει ότι εμμέσως στον αρχιτέκτονα ζητάται πάντα μία προσαρμογή του έργου του σε ένα υπάρχων σύστημα, μία καλή ενσωμάτωση στο περιβάλλον του, οπότε στην ουσία αυτό που καλείται να σχεδιάσει είναι ένα σύστημα. Ακόμη και αν σήμερα η πρακτική και το αντικείμενο της αρχιτεκτονικής είναι εξελιγμένο σε σχέση με το παρελθόν του 1850, παρoλαυτά ο αρχιτέκτονας καλούνταν από τότε να εξυπηρετήσει στην ουσία συστήματα κινήσεων, παγιωμένα συστήματα αντίληψης του χώρου, κοινωνικά συστήματα, που θα έπρεπε να προσαρμόζονται στο αγρόκτημα την έπαυλη ή το θέατρο που κλήθηκε να σχεδιάσει . O Pask αναφέρεται εδώ σε έργα που έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν νέες τεχνολογικές καινοτομίες όπως το temple Meds, το Tropical Palace, το Crystal Palace, η λύση για αυτά ήταν να τα δει κανείς σαν μέρος του οικοσυστήματος της ανθρώπινης κοινωνίας. Κατά τον Pask αναπτύχθηκαν υποθεωρίες που είχαν το στοιχείο της κυβερνητική θεωρίας (cybernetic theory) και η σκέψη που εμφανίστηκε σε αυτές ήταν που το έφερε στο φως. Η έννοια της κυβερνητικής σχολιάζεται ήδη από το 1960 από τον Pask ως μία νεοσύστατη επιστήμη, που κύριο χαρακτηριστικό της είναι η διεπιστημονικότητα η οποία προκύπτει «όταν σκεφτούμε την οικονομία όχι ως οικονομολόγοι, την βιολογία όχι ως βιολόγοι, τις μηχανές όχι ως μηχανικοί» (Pask, 1960). Πρόκειται για μία επιστήμη που χαρακτηρίζει τα συστήματα όχι με τους επιστημολογικούς όρους τους αλλά με μία

σφαιρική θεώρηση που εξετάζει το πώς αυτά δομούν, αναπαράγουν και εξελίσσουν τον εαυτό τους με βασικό ερώτημα το πώς γίνεται η αυτοοργάνωσή τους. Μέσω της κυβερνητικής η εξέταση ενός κοινωνικού ή φυσικού ή πολιτισμικού συστήματος μπορεί να βρει τις ρίζες της σε πολλά επιστημονικά πεδία και να βρει συσχετισμούς μεταξύ εννοιών δανεισμένων από διαφορετικούς τομείς της νόησης. Ο λόγος που χρησιμοποιείται η έννοια της κυβερνητικής στην περιγραφή των αλγοριθμικών δομών είναι λόγω της προσπάθειας προσδιορισμού του ρόλου τους σε ένα ευρύτερο πολιτισμικό και φυσικό πλαίσιο. Αυτός είναι και ο λόγος που η έννοια της κυβερνητικής χρησιμοποιείται ως στοιχείο ανάλυσης σε αυτήν την ερευνητική, παράλληλα με το γεγονός ότι οι αλγόριθμοι έχουν εισχωρήσει στον σχεδιασμό και ειδικά στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό σε συνδυασμό με το ότι αποτελούν το δομικό στοιχείο των ψηφιακών μέσων που είναι και τα νέα σχεδιαστικά εργαλεία. Η συζήτηση για τα συστήματα που σχεδιάζει ένας αρχιτέκτονας και ο σχολιασμός από τον Pask δεν είναι καθόλου τυχαίος σε μία εποχή που εμφανίζονται τα αλγοριθμικά συστήματα ως εργαλεία του σχεδιασμού. Είναι φανερό ότι ο αλγόριθμος αποτελεί ένα σύστημα που έχει τις δικές του προεκτάσεις. Δεδομένης της φύσης του και της ταχύτατης εξέλιξης και ενσωμάτωσής του σε δίκτυα αλγορίθμων πρόκειται για ένα υποσύστημα που μπορεί να συνεισφέρει στο σχεδιασμό συστημάτων με τα οποία ασχολείται η αρχιτεκτονική ως κατεξοχήν επιστήμη σχεδιασμού, συναρμολόγησης, αναδιάρθρωσης συστημάτων. Το folding ροών του Deleuze και η εναλλαγή κλιμάκων του Bernard Cache μπορεί να αντιστοιχηθούν στην αρχιτεκτονική με ένα είδος αναδίπλωσης συστημάτων που την διαμορφώνουν και που διαμορφώνει. Για την δύσκολη αυτή λειτουργία της χρειάζεται επομένως ένα ισχυρό εργαλείο δόμησης συστημάτων και αυτό που έχει βρει τη δεδομένη χρονική στιγμή είναι οι αλγόριθμοι γι’ αυτό και μεγάλο μέρος της σύγχρονης αρχιτεκτονικής σκέψης δομείται γύρω από αυτούς. Το πώς οι αλγόριθμοι δομούνται ως σύστημα θα αναλυθεί στο πρώτο κεφάλαιο το οποίο τελειώνει με τις σχεδιαστικές προεκτάσεις αυτών των συστημάτων. Ακριβώς επειδή είναι πανταχόθεν εμφανή, σκοπός αυτού του ερευνητικού είναι κατά ένα μέρος να κάνει πιο ξεκάθαρη, συνειδητή και αντιληπτή την χρήσης τους στο σχεδιαστικό περιεχόμενο. Η έννοια του αλγορίθμου θα αναλυθεί εκτενώς στην συνέχεια, με προεκτάσεις που αφορούν την δομή του, το θεωρητικό υπόβαθρο που τον πλαισιώνει σήμερα, και το φιλοσοφικό υπόβαθρο που εν δυνάμει

«διαμορφώνει» ή διαμορφώνεται γύρω από την χρήση του. Επομένως η έννοια του αλγορίθμου θα αναλυθεί με έναν τρόπο εστίασης σε αυτόν, στη συνέχεια αλλαγής κλίμακας για το περιβάλλον μέσα στο οποίο δημιουργείται, και τέλος αναλύοντας την επίδραση που έχει η χρήση του στο περιβάλλον που τον διαμορφώνει. Το γεγονός ότι ο αλγόριθμος είναι κάτι παραπάνω από την λειτουργική του δομή, καθώς η χρήση του έχει σχεδιαστικές και φυσικές προεκτάσεις, οδηγεί την έρευνα στον φιλοσοφικό στοχασμό πολλών θεωρητικών που αντιμετώπισαν τον αλγόριθμο ως ένα οντολογικό στοιχείο. Επιπλέον μία εκ νέου θεώρηση από τον Alan Kay έδωσε στον αλγόριθμο μία νέα ιδιότητα αυτή του αντικειμένου. Ο αλγόριθμος ως αντικείμενο θα αναλυθεί μετά την φιλοσοφική και οντολογική του διάσταση, καθώς είναι ένα επόμενο βήμα κατανόησής του, που οδήγησε σε μία ριζικά καινούρια εκδοχή στην πρακτική του σχεδιασμού, στον αντικειμενοστραφή σχεδιασμό. Σκοπός του ερευνητικού αυτού είναι να καταλήξει σε συμπεράσματα που αφορούν την χρήση των ψηφιακών εργαλείων σήμερα. Έτσι μέσα από μία διαδοχική περιγραφή της εξέλιξης των αλγοριθμικών συστημάτων, η έρευνα εστιάζει στην πιο εξελιγμένη μορφή αλγοριθμικών συστημάτων, στα συστήματα τεχνητής ζωής (artiﬁcial life systems) και στον στοχαστικό προγραμματισμό. Σε όλα τα υποκεφάλαια αυτό που αναζητάται είναι ο τρόπος που εμφανίζονται στα συστήματα αλγορίθμων τα φαινόμενα ανάδυσης. Η ανάδυση (emergence) είναι μία έννοια που έχει επιδεχθεί πολλές ερμηνείες που επικεντρώνονται σε διαφορετικά χαρακτηριστικά της, αλλά αυτή που χρησιμοποιείται στην παρούσα έρευνα είναι η ερμηνεία της Peggy Holman η οποία προσδιορίζει την ανάδυση ως την εμφάνιση τάξης μέσα από το χάος. Πιο αναλυτικά αυτό σημαίνει, σε συνδυασμό και με άλλες ερμηνείες που θέλουν την ανάδυση ως τις τάσεις που εμφανίζονται σε συστήματα αποτελούμενα από πλήθος μονάδων λόγω των μεταξύ τους διαντιδράσεων, ότι ανάδυση είναι η δημιουργία συμπεριφορών μέσα σε ένα σύστημα, οι οποίες θα το καθοδηγήσουν καθώς λειτουργούν ως τάσεις, θα το πληροφορήσουν και τελικά θα διευκρινίσουν ποια είναι η δομή του. Μπορούμε να συνδέσουμε την ανάδυση με τα στοιχεία καινοφάνιας που εμφανίζονται σε ένα σύστημα.

...

Η έννοια του αλγορίθμου Σκοπός αυτής της εργασίας δεν είναι να κάνει μία ιστορική αναδρομή στην εμφάνιση του αλγορίθμου καθώς η ιστορία του είναι σχετικά σύντομη και δεν έχει εμφανίσει ακόμη προϊστορικές επεκτάσεις που καθορίζουν μεγάλα σημεία τομής και διαχωρισμού. Για παράδειγμα δεν υπάρχουν είδη αλγορίθμου που δεν χρησιμοποιούνται πια, ούτε και ψηφιακά σήματα που έχουν καταργηθεί. Έτσι στην θεωρητικά σύντομη διαδρομή του ψηφιακού αλγόριθμου, αυτό που θα μελετηθεί είναι η εξέλιξή του σε διαφορετικά είδη χρήσης του, ο διαχωρισμός των περιπτώσεων όπου χρησιμοποιείται ως 1η γενιά κυβερνητικής, 2η γενικά κυβερνητικής και κυρίως το πώς μεταλλάσσεται στην εποχή μετακυβερνητικού ελέγχου που είναι και η πιο πρόσφατα αναδυόμενη. Το φαινόμενο της ανάδυσης σε κάθε περίπτωση προκύπτει ως διαφορετικό ενδεχόμενο και με διαφορετικό τρόπο, και είναι ο κύριος στόχος αυτού του ερευνητικού να μιλήσει για την ανάδυση σε σύγχρονα μοντέλα αλγοριθμικών δομών. Το να δούμε τον αλγόριθμο ως λογική διαδικασία θα αναλυθεί στην πρώτη υποενότητα χωρίς πολλές προεκτάσεις καθώς μας οδηγεί μόνο στο να τον αντιληφθούμε σαν μία σειρά οδηγιών και διαδοχή προεπεξεργασμένων βημάτων. Θα μελετηθεί κυρίαρχα στην δεύτερη υποενότητα ως προς την οντολογική του διάσταση όπως αναλύθηκε από την Parisi L. και τον Τερζίδη Κ. η τρίτη υποενότητα προσφέρει έδαφος για συζήτηση ως προς το επακόλουθο και τα προϊόντα του καθώς και την ενσωμάτωσή του στη σχεδιαστική διαδικασία.

Ο αλγόριθμος ως λογική διαδικασία

Όπως σημειώνει ο Τερζίδης, στον σχεδιασμό, οι αλγόριθμοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να λύσουν , να οργανώσου, να διερευνήσουν προβλήματα που έχουν αυξημένη οπτική οργανωτική πολυπλοκότητα. Στην απλούστερη μορφή του ένας αλγόριθμος χρησιμοποιεί αριθμητικές μεθόδους για να κατευθύνει προβλήματα. Ενώ έχουμε συνηθίσει να αντιλαμβανόμαστε τους αριθμούς ως διακριτές ενότητες, ως στοιχεία που διαχωρίζουν ολότητες, στην πραγματικότητα σε υπολογιστικούς όρους

χρησιμοποιούνται για να δώσουν έναν απεριόριστο βαθμό κατάτμησης και επομένως να προσφέρουν μία θεωρητική συνέχεια. Τα βασικά στοιχεία συγκρότησης του αλγορίθμου ( οι σταθερές οι μεταβλητές οι τάξεις οι συναρτήσεις και οι βιβλιοθήκες) συνδέονται μεταξύ τους με ορισμένους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες δίνοντας τη δυνατότητα να δομούνται λογικά σχήματα. Ο Κ. Τερζίδης αναφέρει τον αλγόριθμο ως ένα σύστημα, μία γλώσσα επικοινωνίας μεταξύ του ανθρώπινου νου και του υπολογιστή. Αυτό αυτόματα μας οδηγεί να σκεφτούμε ποια είναι τα δίκτυα που παράγουν μία τέτοια γλώσσα. Κυρίως από την πλευρά του ανθρώπου, η συζήτηση περί γλώσσας επικοινωνίας ανοίγει ένα πεδίο διερεύνησης που αφορά το αν οι νευρολογικές διαδικασίες που κινούν την ανθρώπινη σκέψη έχουν καμία σχέση με την σειριακή δομή, την αλληλουχία και την πολλαπλή επανάληψη που είναι βασικοί τρόποι διάρθρωσης της αλγοριθμικής δομής. O Andy Clark χρησιμοποιώντας τον όρο “mindware” εξετάζει τον τρόπο που λειτουργεί η ανθρώπινη αντίληψη και ο λόγος που χρησιμοποιεί τον συγκεκριμένο όρο είναι για να παραλληλίσει ή καλύτερα να εξετάσει αν αναπτύσσονται ομοιότητες μεταξύ του τρόπου παραγωγής σκέψης στον ανθρώπινο εγκέφαλο, και του software, του λογισμικού που αναπτύσσει την λειτουργία του υπολογιστή. Ο Dennis Bray έχει χρησιμοποιήσει έναν άλλο όρο τον όρο wetware για να περιγράψει το πώς γίνονται οι λειτουργίες σε απλούς οργανισμούς όπως η αμοιβάδα, και ο λόγος που το εξετάζει είναι ότι σε τόσο πρώιμες μορφές ζωής δεν εμφανίζεται εγκεφαλική σκέψη ούτε κεντρικός έλεγχος, αλλά ένας τρόπος δράσης μέσα από χημικές αντιδράσεις που εξελίσσονται στο βασικό νευρωνικό δίκτυο. Ο λόγος που πυροδοτεί αυτές τις αντιδράσεις είναι πρώτον το περιβάλλον αλλά κατ’ επέκταση είναι και μία τύπου σύγκριση με παρελθοντικά γεγονότα που έχει βιώσει ο οργανισμός, που δίνουν μία ιδιότητα πρόβλεψης αλλαγών και λήψης συγκεκριμένων αποφάσεων. Ο αλγόριθμος ως λογική διαδικασία εντάσσεται σε έναν τρόπο σκέψης, αφού δίνει την δυνατότητα στον σχεδιαστή του να δημιουργήσει έναν τρόπο αντίληψης και να κατασκευάσει αντιληπτικούς χάρτες ως διαδικασίες για να παραχθούν συγκεκριμένες ενέργειες. Επομένως μπορούμε να εντάξουμε την αλγοριθμική διαδικασία σε ένα είδος τρόπου σκέψης πιθανά σε αυτό που αναπτύσσει η Parisi ως soft thought (software thought), βλέποντας την αλγοριθμική δομή ως το νευρωνικό δίκτυο που εξελίσσει μία υπολογιστική λειτουργία. Aυτή περιλαμβάνει τη σύλληψη

εννοιών που δεν περιλαμβάνονται στην ανθρώπινη σκέψη ή τουλάχιστον δεν προσομοιώνονται στην υπολογιστική της δυνατότητα, όπως είναι τα μη υπολογίσιμα στοιχεία, το άπειρο, ή αποτυπώνονται κυρίως διαισθητικά.

Ο αλγόριθμος ως αντικείμενο οντολογίας

Το γεγονός ότι ο αλγόριθμος μπορεί να αντιμετωπιστεί ως κάτι περισσότερο από μία αλληλουχία βημάτων, μία σειρά μεταφραστικών εντολών για την επικοινωνία με τον υπολογιστή, είναι κάτι που έχει υποστηριχτεί από πολλούς θεωρητικούς μεταξύ των οποίων η L.Parisi αλλά και ο Κ. Τερζίδης. Οι αλγόριθμοι αποκτούν σφαίρα επιρροής και ακριβώς επειδή αποκτούν την δυνατότητα να αλληλοεπιδρούν με το περιβάλλον όχι μονόδρομα αλλά αμφίδρομα, δημιουργούν γύρω τους ένα οντολογικό πλαίσιο αναφοράς που επιτρέπει την εξέτασή τους υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Η αφετηρία μίας οντολογικής οπτικής στους αλγορίθμους, ξεκινάει παράλληλα με την εμφάνιση του αντικειμενοστραφούς σχεδιασμού ο οποίος θα αναλυθεί σε επόμενο υποκεφάλαιο. Το βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι μία αλγοριθμική δομή εξετάζεται πέρα από την στατική της δομή αλληλουχίας εντολών, και το ίδιο γίνεται και με τα «προϊόντα» που ένας αλγόριθμος παράγει. Τα αντικείμενα που παράγονται από αλγορίθμους που πήραν την ονομασία objectile για να υποδηλωθεί η υβριδικότητά τους και η διαφοροποίησή τους από ένα στατικό αντικείμενο, σχολιάζονται από την Parisi ως αντικείμενα που συνεχώς υπόκεινται αλλαγές. Έτσι συμπεραίνει ότι τελικά δεν προσδιορίζει το αντικείμενο την αλλαγή, αλλά αντίθετα η αλλαγή το τι είναι αντικείμενο. Εδώ έρχεται όπως αναφέρει ένα οντολογικό παράδοξο όπου υπολογιστικά αντικείμενα διακριτών και πεπερασμένων βημάτων, παράγουν δομές που βρίσκονται σε συνεχή αλλαγή. “Yπολογιστικές θεωρίες για objectiles και blobs, βασίζονται στο προσωρινό των διαδικασιών και την μη γραμμική ή διαφορική αλληλεπίδραση των μερών” (Parisi,2013). Το να δούμε τον αλγόριθμο ως αντικείμενο είναι μία οπτική στα πλαίσια μίας ευρύτερης φιλοσοφικής τάσης της αντικειμενοστραφούς οπτικής. Αναπτύχθηκε από τον Graham Harman και εξετάζει το πώς ένα σύστημα δομείται από ανεξάρτητα αντικείμενα, τα οποία δεν χάνονται το ένα μέσα στο άλλο ,είναι δηλαδή διακριτά, είναι περατά, και δεν υπόκεινται

σε συνεχείς αλλαγές αλλά είναι η βάση με την οποία οι συνεχείς αλλαγές επέρχονται. Το γιατί μπορούμε να δούμε τους αλγόριθμους από μία οντολογική σκοπιά θα επεξηγηθεί στο υποκεφάλαιο μη υπολογίσιμα αντικείμενα όπου θα αναλυθούν οι προεκτάσεις που φέρνει ο αλγόριθμος σε σχεδιαστικό και σε νοητικό επίπεδο. Στο υποκεφάλαιο αντικειμενοστραφής σχεδιασμός θα αναλυθεί το πώς εμφανίστηκε, αναπτύχθηκε και που οδήγησε αυτή η οπτική του σχεδιασμού σε ό,τι αφορά την χρήση ψηφιακών μέσων. i.

Μη υπολογίσιμα αντικείμενα

Η Luciana Parisi αναφέρεται συνεχώς στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου της Contagious Architecture, στον αλγόριθμο ως αντικείμενο και καθόλου ως λογική διαδικασία. Η έννοια του μη υπολογίσιμου αντικειμένου είναι άμεσα συνδεδεμένη με το computation, τόσο εξ’ ορισμού όσο και λόγω ουσίας. Ο αλγόριθμος μπορούμε να πούμε ότι είναι ακριβώς η έκφραση του μη υπολογίσιμου, και το μοντέλο αναφοράς του. Τονίζει τον Alan Turing ως το πρώτο που ασχολήθηκε με το πρόβλημα του μη υπολογίσιμου αντικειμένου. Σχολιάζει ότι προσπάθησε να μετασχηματίσει τα όρια της υπολογιστικής δυνατότητας σε αλγοριθμικές πιθανότητες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάθε μη υπολογίσιμο αντικείμενο για τον Turing είναι μία πιθανότητα που εμμένει να πραγματωθεί μέσα από την εκτέλεση ενός αλγορίθμου. Επίσης για τον Turing το μη υπολογίσιμο προσδιορίζει και τα όρια του υπολογίσιμου, καθώς δεν υπάρχει κανένας περατός συνδυασμός κανόνων που να μπορεί να προβλέψει το αν ο υπολογισμός των δεδομένων θα προχωρήσει και αν θα φτάσει σε κάποια τελικό αποτέλεσμα. Τα αντικείμενα κατά την θεωρία του Graham Harman όπως την παρουσιάζει η Parisi, είναι αυτόνομα και δεν μπορούν να μειωθούν στα μέρη τους, παρά μόνο αν θεωρήσουμε ότι είναι και αυτά άλλα αντικείμενα και έτσι ορίσουμε και τον τρόπου που αυτά συνδέονται μεταξύ τους. Ο ορισμός αυτός δεν είναι καθόλου τυχαίος όταν μιλάμε για αλγοριθμικά αντικείμενα που αποτελούνται από εν μέρει ολότητες που συνιστούν το γενικότερο σύνολο του αλγοριθμικού αντικειμένου. Οι σχέσεις είναι κι αυτές αντικείμενα τονίζει η Parisi και είναι πλήρως σχετικό με την περιγραφή του αλγορίθμου ως αντικείμενο αφού στην ουσία αυτός είναι μία συνεχής αναζήτηση και ένας συνεχής καθορισμός σχέσεων μεταξύ στοιχείων. (1)

Τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται ένας αλγόριθμος είναι μία σειρά από συμβολισμούς, όμως η σειριακή αυτή δομή συνόλων δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι μία εμφανώς προκαθορισμένη ακολουθία. Αν θεωρούσαμε ότι ένας αλγόριθμος είναι μία προκαθορισμένη σειρά εντολών θα είχε σαν επακόλουθο το να αρνηθούμε οποιοδήποτε ενδεχόμενο καινοτομίας και η χρήση ψηφιακών μέσων στην ουσία θα ήταν μία ταυτολογία ήδη παρμένων αποφάσεων. Όπως σχολιάζει και η Parisi τελικά οι αλγόριθμοι δεν είναι υπολογιστές των πιθανοτήτων, αλλά λειτουργοί ενδεχομένων. Οι αλγόριθμοι ως πραγματικά αντικείμενα αναφέρονται ως πνευματικές και φυσικές συλλήψεις δεδομένων, άυλες και φυσικές μορφές της υπολογιστικής διαδικασίας των ψηφιακών μέσων. Με τον όρο σύλληψη η Parisi L., υπονοεί ότι οι αλγόριθμοι δεν είναι απλοί κανόνες που κωδικοποιούν την πολυπλοκότητα. Ακριβώς επειδή η σύλληψη επιτρέπει στην πολυπλοκότητα να εισέλθει σε υπάρχουσες δομές δεδομένων. Έτσι η σύνθεση αλγοριθμικών δομών και το computation μετατρέπονται σε στοχαστικό λόγο (speculative reason). Και αυτός είναι και ο λόγος που ο όρος speculative είναι σήμερα συνοδευτικό στην σύγχρονη χρήση των ψηφιακών μέσων. ii.

Αντικειμενοστραφής σχεδιασμός

Η αντίληψη που βλέπει τον αλγόριθμο ως αντικείμενο έχει δημιουργήσει μία νέα φιλοσοφία στον σχεδιασμό, τον αντικειμενοστραφή σχεδιασμό (object-oriented design). Από τους πρώτους που δημιουργούν την φιλοσοφία του αντικειμενοστραφή προγραμματισμού και που εισάγουν τα στοιχεία του σε χρήση είναι ο Alan Kay, για τον οποίο η γλώσσα προγραμματισμού προσανατολίζεται στο να λειτουργεί περισσότερο με αντικείμενα και όχι με εντολές. Υποστήριξε ότι τα δεδομένα, οι δομές, ο κώδικας και οι εντολές είναι ένα αδιαχώριστο σύνολο και θεωρούσε ότι τα υπολογιστικά αντικείμενα σε ένα λογισμικό μπορούν να λειτουργούν σαν black boxes για τον χρήστη. Αυτός μπορεί να τα χρησιμοποιεί χωρίς απαραίτητα να γνωρίζει τι περιέχουν. Ανέπτυξε έτσι μία λογική που ωθούσε και σε μία περισσότερο διαισθητική προσέγγιση στον προγραμματισμό, η οποία μέχρι σήμερα είναι εμφανής και βοηθάει στη χρήση του προγραμματισμού από χρήστες που δεν είναι απαραίτητο ότι είναι προγραμματιστές. Τα αντικείμενα του Kay μπορούν να είναι διαχειρίσιμα από τους χρήστες και επιδέχονται αλλαγές ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα δημιουργικό και μη ντετερμινιστικό πλαίσιο. Αυτή η στροφή στον

προγραμματισμό τονίστηκε από τον θεωρητικό Lev Manovich με το σχόλιο ότι μετασχημάτισε τον ηλεκτρονικό υπολογιστή «από το να είναι μία πολιτισμικά αόρατη τεχνολογία σε μία νέα μηχανή πολιτισμού» (Parisi, 2013). Ο αντικειμενοστραφής σχεδιασμός είναι η βάση στην οποία αναπτύχθηκε ο πολιτισμός του ψηφιακού στοιχείου. Είναι η αφετηρία που οδηγεί στην δημιουργία του interactive software, ενός λογισμικού φιλικού στον χρήστη που επιτρέπει την ραγδαία διάδοση της χρήσης ψηφιακών μέσων. iii.

Μεταϋπολογιστικά μοντέλα

Το γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε τον αλγόριθμο ως αντικείμενο, είναι από μόνο του ικανό να θέσει ένα νέο πλαίσιο αναφοράς γύρω από αυτήν την έννοια. Προκειμένου να μην αντιμετωπιστεί επίσης ο αλγόριθμος ως μία αναπαράσταση της πραγματικότητας ή ως ένα τελικό προϊόν, η Parisi εισάγει μία μετασχηματισμένη εκδοχή του μεταϋπολογιστικού μοντέλου του Felix Guattari. Προσπαθεί να επεκτείνει έτσι την οπτική της ως προς την υπόσταση του αλγορίθμου ως αντικειμένου που προσπερνάει τόσο την μαθηματική όσο και την φυσική του υπόσταση ως υπολογιστικό αντικείμενο. Η έννοια του μεταϋπολογιστικού μοντέλου (metamodeling) του Guattari περιγράφει έναν επιπλέον χώρο μη συνδεδεμένων πραγματικοτήτων. Ο επιπλέον χώρος των αλγοριθμικών δομών δεν δημιουργείται από αυτές αλλά ούτε και τις δημιουργεί. Ανταποκρίνεται σε τυχαία δεδομένα που βιώνονται ως μέρη ενός συνόλου. Η προβληματική που αναπτύσσει ο Guattari είναι στην ουσία μία κριτική στην έννοια του μοντέλου, το οποίο αντιλαμβάνεται ως κυβερνητικό σχήμα-σύστημα. Το μοντέλο γι’ αυτόν είναι η προσομοίωση ενός σχήματος αντίληψης (εμφανίζεται σε κάθε επίπεδο, κοινωνικά, πολιτισμικά, πολιτικά, ή αισθητικά). Επομένως είναι αφαιρέσεις ενός διαγραμματικού χώρου που δημιουργούνται από αλληλοτομίες, και υπερθέσεις και λειτουργούν με αφηρημένα σύμβολα και σημειοδοτήσεις. Αυτός ο διαγραμματικός χώρος που είναι ένα μεταμοντέλο για τον Guattari και όχι μία σειρά πρωτοτύπων που επαναλαμβάνονται. Δεν δηλώνει ένα σχήμα συμπεριφοράς που επαναλαμβάνεται, αλλά περιγράφει το πώς μέσα από μία διαδικασία εμφανίζονται κάποια ενδεχόμενα που ξεπερνούν προϋπάρχουσες τυπολογίες. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά χρησιμοποιούνται και ταιριάζουν στην περιγραφή της αλγοριθμικής δομής ως αντικείμενο. Η κατάληξη της παραπάνω θεωρίας για το metamodeling είναι ότι

τελικά κάθε συνδυασμός κανόνων που δημιουργεί ένα μοντέλο, στην ουσία κατασκευάζει τις δικές του χαρτογραφήσεις, τα δικά του σημεία αναφοράς, και αυτομάτως την δική του αναλυτική μεθοδολογία και θεωρία προσέγγισης. Βασικά παραδείγματα μεταμοντέλων είναι για τον Guattari τόσο τα μαθηματικά, όσο και το λογισμικό. Ακριβώς όπως τα μαθηματικά είναι ένα αυτοαναφορικό σύστημα που δεν αποδεικνύεται από τον φυσικό κόσμο, αντίστοιχα λειτουργεί και η έννοια του αλγορίθμου. Η διασταύρωση απεδαφικοποιημένων σημείων (για παράδειγμα μαθηματικών συμβόλων που απεδαφικοποιούνται από το επίσημο, κοινό σύστημα της γλώσσας) και αντικειμένων ( που απεδαφικοποιούνται από την φυσική τους υπόσταση) ορίζουν το μεταμοντέλο τόσο σαν ανακάλυψη όσο και σαν κατασκευή νέων πραγματικοτήτων. Το μεταμοντέλο της αλγοριθμικής δομής είναι κάτι παραπάνω από τον συνδυασμό στοιχείων όπως είναι η αλγοριθμική σκέψη, συμβολισμών για χάριν λειτουργίας και ψηφιακών αντικειμένων. Υπερβαίνει την έννοια του κανόνα και δημιουργεί ένα νέο χωροχρονικό συμβάν μίας νέας πραγματικότητας που συνδυάζει το υλικό με το άυλο και το ψηφιακό.

Ο αλγόριθμος ως σχήμα επαναπροσδιορισμού προβληματικής

Ο αλγόριθμος ως σχεδιαστικό εργαλείο έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και ό τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται για να λύσει ένα σχεδιαστικό θέμα επηρεάζει όλο το πλαίσιο του σχεδιασμού. Ο Τερζίδης Κ. αναφέρεται στους αλγορίθμους ως «πιθανούς δρόμους που οδηγούν σε ενδεχόμενες λύσεις». Τον ορίζει ως την γλωσσική έκφραση ενός προβλήματος που αναλύεται σε γλωσσικά συμβολικά στοιχεία και σε λογικές γλωσσικές διαδικασίες. Αυτός ο τρόπος διάρθρωσης του αλγορίθμου βοηθάει στο να μπορεί αυτός να περιγραφεί σε βήματα και να επικοινωνηθεί σε κάποιον άλλο χρήστη για περαιτέρω επεξεργασία. Η ιδιότητά του να παράγει ένα νέο σύστημα για να επιλύσει ένα σχεδιαστικό θέμα και η ένταξή του στην οπτική του μεταμοντέλου του Guattari, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι κάθε φορά που δομείται ένα αλγοριθμικό σύστημα, δημιουργείται ένας αντιληπτικός χάρτης (cognition map) δεδομένων. Η κατασκευή ενός νέου συστήματος που «αντιλαμβάνεται» δεδομένα με έναν τρόπο που ορίζει ο ίδιος ο σχεδιαστής, υπονοεί την μετατόπιση του σχεδιαστικού αντικειμένου από το τελικό αποτέλεσμα στο σύστημα που το παράγει.

Έτσι στην ουσία ο ρόλος του σχεδιαστή δεν είναι μόνον η παραγωγή ενός τελικού αποτελέσματος, αλλά ο χειρισμός όλων των εισροών και των προεκτάσεων που απευθύνονται στο αντικείμενο σχεδιασμού του. Καλείται να δομήσει ένα νοητικό σχήμα προτού δομήσει το αλγοριθμικό σύστημα και προτού παράξει το σχεδιαστικό προϊόν του το οποίο προκύπτει έμμεσα ως αποτέλεσμα. Αυτά τα χαρακτηριστικά προσδίδονται στον σχεδιασμό λόγω της χρήσης των αλγορίθμων και λόγων του πλήθους των δυνατοτήτων που έρχονται ως επακόλουθο. i.

Επιπτώσεις στη θεωρία του design

Ο ορισμός του αλγορίθμου σύμφωνα με την προέλευση της έννοιας, κατά τον Τερζίδη, τον περιγράφει ως μία διαδικασία κατεύθυνσης μίας προβληματικής μέσα από ένα περατό σύνολο οδηγιών που χρησιμοποιούν εντολές επανάληψης και επιλογής. Κατά τον Τερζίδη οι αλγόριθμοι δεν είναι μόνο η ενσωμάτωση μίας γλώσσας στους υπολογιστές. Πρόκειται για ένα θεωρητικό κατασκεύασμα με βαθύτατες φιλοσοφικές, κοινωνικές, σχεδιαστικές και καλλιτεχνικές προεκτάσεις. Ο σχεδιασμός μέσα από την χρήση τους γίνεται μία διαδικασία σύλληψης, και ταυτίζεται κατά τον Τερζίδη με την έννοια «σχέδιο», η οποία εμπεριέχει όχι τόσο την έννοια του μελλοντικού σχεδιασμού, όσο την έννοια της αναζήτησης αρχετύπων και συνδέεται με την προσωκρατική φιλοσοφική θέση ότι τίποτα δεν παράγεται από το τίποτα και δεν χάνεται στο τίποτα. Οι αλγόριθμοι κατά την χρήση τους στον σχεδιασμό τον προσδιορίζουν από μία τεχνική επίλυσης προβλημάτων (problem – solving orientation) σε μία λογική επαναπροσδιορισμού προβληματικής (problem- addressing orientation). Η λογική του problem solving σχεδιασμού, στην ουσία βασίζεται στα αρχικά δεδομένα του προβλήματος και επιδιώκει να βρει την βέλτιστη από μία σειρά πιθανών λύσεων. Η λύση σε αυτήν την περίπτωση προέρχεται από την θεματική όπου εδράζουν τα αρχικά δεδομένα και η διατύπωση του προβλήματος. στην εκδοχή του problem addressing επιζητάται να τοποθετηθεί το πρόβλημα σε μία θεματική ενότητα πιθανόν διαφορετική από αυτήν που το παρήγαγε. Ο σχεδιασμός με χρήση αλγορίθμων επιτρέπει την πιθανότητα να δημιουργηθεί ένα σύστημα ειδικά για το συγκεκριμένο πρόβλημα και να προσδιοριστεί ο τρόπος που αυτό θα προσαρμοστεί σε πραγματικά δεδομένα και εισροές. Ειδικά σε ότι αφορά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική ως επιστήμη, διαφέρει από τα υπόλοιπα επιστημονικά πεδία στο γεγονός ότι ένα πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται μόνον ως προς την λύση του αλλά και

ως προς τις προεκτάσεις του. Η τακτική απόδειξης αιτίου αποτελέσματος δεν είναι συνήθης στην αρχιτεκτονική πρακτική όπου συχνά εμφανίζεται μία πιο ευρεία και συχνά διαισθητική προσέγγιση και αυτός είναι ο λόγος που η λογική του problem-addressing αναπτύσσει συμβατότητα με αυτό το πεδίο και δίνει δύναμη στην αλγοριθμική σκέψη ως σχεδιαστικό εργαλείο. Ο σχεδιασμός κατά πολλούς θεωρητικούς είναι προορισμένος για το εικονικό και το δύνασθαι παρά για το πραγματικό και το υπάρχον. Έτσι η φύση του είναι εξ ορισμού απροσδιόριστη, ασαφής και αβέβαιη και δεν ορίζει υποχρεωτικά την εμφάνιση κάποιας μορφής όσο την εμφάνιση ενός συνδυασμού σκέψεων που οδηγούν στην υπόθεση μιας μορφής. «Η αλγοριθμική λογική έχει να κάνει με την διάρθρωση των σκέψεων και με μία ευρεία μάχη του να εξερευνήσουμε πιθανές αναδύσεις.» (Κ. Τερζίδης, 2006)

ii.

Αλγοριθμικά συστήματα και σχεδιαστικές προεκτάσεις

Παρόλο που οι τρόποι λειτουργίας όλων των αλγορίθμων θα μπορούσαμε να πούμε ότι προέρχονται από λίγες βασικές λειτουργικές δομές όπως η επανάληψη και η επιλογή, οι τρόποι που αυτοί χρησιμοποιήθηκαν δημιουργικά, ανέπτυξαν διαφορετικά αλγοριθμικά συστήματα που εκτός της διαφορετικής διάρθρωσης εντολών, απευθύνονται και σε διαφορετικού τύπου συνθήκες και αποτελέσματα. Η συνειδητοποίηση ότι η χρήση αλγορίθμων στο σχεδιασμό εισάγει νέα πεδία προς διερεύνηση, επανατοποθετεί την οπτική της προσέγγισης όχι μόνο του σχεδιαστικού αποτελέσματος και της διαδικασίας, αλλά και του ίδιου του πυρήνα γύρω από τον οποίο θα περιστραφεί το αντικείμενο του σχεδιασμού, όπως αναλύθηκε και στο προηγούμενο υποκεφάλαιο. Αυτόματα προκύπτει η ανάγκη του να γίνει συνειδητή η χρήση του αλγορίθμου ανάλογα με τις σχεδιαστικές προεκτάσεις που προκύπτουν από την δομή του. Προφανώς τα αλγοριθμικά συστήματα εμφανίζουν πάρα πολλές παραλλαγές και κάθε σχεδιαστικός προβληματισμός μπορεί να προκύψει ή να δημιουργήσει μία νέα αλγοριθμική δομή. Πέρα από μία προσπάθεια ταξινόμησής τους καθαρά με βάση την δομή των εντολών τους, θα αναφερθούν στην συνέχεια συγκεκριμένα παραδείγματα αλγοριθμικών συστημάτων που αποτελούν βάση για πολλές παραλλαγές. Ένα βασικό σύστημα που χρησιμοποιεί μόνον τις ιδιότητες ενός σχήματος για να παράγει μία δομή είναι το σύστημα του διαδοχικού

μετασχηματισμού (sequential transformation). Το σχήμα μπορεί να σχεδιαστεί χρησιμοποιώντας τις βασικές ιδιότητες ενός αντικειμένου, τροποποιώντας τις με έναν απλό κανόνα επανάληψης. Εδώ η αλγοριθμική δομή παράγει «ρυθμό, επανάληψη και εξέλιξη» (Κ. Τερζίδης, 2006). Αν και ο Κ. Τερζίδης στο συγκεκριμένο σύστημα αναλύει την αλγοριθμική δομή με αναφορά σε γεωμετρικούς μετασχηματισμούς, πρόκειται για γενικά σχήματα που περιγράφουν ευρύτερες έννοιες. Ένα ακόμη σύνηθες σχήμα που χρησιμοποιείται συχνά στις δομές συστημάτων είναι η πολλαπλή συσχέτιση (multi-boolean systems). Η συγκεκριμένη δομή εξετάζει την αλληλεπίδραση δύο στοιχείων και εκφράζεται με τέσσερις διαφορετικές εκδοχές: την ένωση(union), την αλληλοτομία (intersection), την διαφορά του πρώτου από το δεύτερο (A diﬀerence B) , την διαφορά του δεύτερου από το πρώτο (B diﬀerence A). Χρησιμοποιεί τις βασικές λογικές διεργασίες and, or, not. Η αλγοριθμική δομή μπορεί να κάνει πράξεις μεταξύ συνόλων και οι ρίζες της βρίσκονται στην άλγεβρα του Boole που αναπτύχθηκε το 1954. Πέρα από αυτήν την πιο απλή του μορφή, το σύστημα μπορεί να εφαρμοστεί σε συνδυασμό συνόλων με επαναληπτικές διαδικασίες οδηγώντας σε μεγάλη πολυπλοκότητα. (2) Συνεχίζοντας με άλλα συστήματα αλγοριθμικής δομής, η στοχαστική αναζήτηση (stochastic search) χρησιμοποιεί μία τυχαία αναζήτηση έως ότου επιτευχθεί μία δεδομένη συνθήκη. Οι εντολές που συγκροτούν την δομή του αλγορίθμου είναι και εδώ η επανάληψη και μία συνθήκη επιλογής. Η τυχαιότητα που εισάγεται είναι και αυτή τύπου δίνει τον τίτλο στοχαστικός στο συγκεκριμένο σύστημα. Τα fractals, τα κυτταρικά αυτόματα, και οι εκδοχές των L systems είναι όλα συστήματα που χρησιμοποιώντας την επανάληψη και την συνθήκη επιλογής ορίζουν τρόπους ανάπτυξης με διαφορετικό τρόπο το καθένα μέσα από τη χρήση της επιλογής από ένα ορισμένο εύρος εκδοχών για την δημιουργία του επόμενου στοιχείου. Τα σχετικά πιο πρόσφατα συστήματα πρακτόρων, (agent-based systems) ή BDI systems όπως τα αναφέρει η L.Parisi (Belief- Desire- Intention) είναι μοντέλα πιθανοτήτων με πολύ πιο σύνθετη δομή από τα προαναφερθέντα, που λειτουργούν μέσα από την διαδικασία ανάπτυξης τάσεων και συμπεριφορών, διαδικασία που η Parisi αναφέρει ως πράξη σκέψης (thought action). Στα multiagent systems ένα πλήθος μονάδων

έχει προγραμματιστεί να έχει μία συγκεκριμένη συμπεριφορά ως προς τα γειτονικά του στοιχεία. Τα συστήματα δημιουργούνται μόνον από την αλληλεπίδραση μεταξύ των μονάδων αλλά παράλληλα αναπτύσσουν συγκεκριμένες τάσεις και συμπεριφορές. Γίνεται φανερό ότι τα αλγοριθμικά συστήματα ενέχουν συγκεκριμένες καταβολές και προεκτάσεις δεδομένου του τρόπου που δομούνται. Πέραν του ότι ο ίδιος ο αλγόριθμος έχει δώσει δυνατότητες για επεξεργασία νέων τύπων γεωμετρίας και για τον σχεδιασμό σε μη ευκλείδειες χωρικότητες, παραβλέποντας δηλαδή τα καθαρά γεωμετρικό και χωρικό κομμάτι, το ίδιο το αλγοριθμικό σύστημα επιβάλλει, οδηγεί και επεξεργάζεται με συγκεκριμένα δεδομένα και ο σχεδιασμός αναφέρεται όχι μόνον σε οπτικές ή αισθητηριακές παραμέτρους αλλά στο ευρύτερο φιλοσοφικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί το σχεδιαστικό αντικείμενο.

παράδειγμα agent based system που κινείται από συμπεριφορές alignement-separation (εργασία στα πλαίσια του Π.Μ.Σ. Σχεδιασμός Αιχμής)

παράδειγμα εξέλιξης δομής με τη χρήση αλγορίθμου κυτταρικών αυτομάτων (εργασία στα πλαίσια του Π.Μ.Σ. Σχεδιασμός Αιχμής)

παράδειγμα εξέλιξης δομής με τη χρήση boolean λογικής σε αλγοριθμική δομή. (εικ. 4.11 από K.Terzidis, Algorithmic Architecture)

υποσημειώσεις 1ου κεφαλαίου :

1. 1.b.ii Aυτή είναι και η αρχή για την ανάπτυξη των συστημικών θεωριών του 1990 που εμφανίστηκαν και στα αλγοριθμικά συστήματα κυρίως με το ρεύμα του παραμετρισμού. 2. 1.c.ii. Ο Τερζίδης κατατάσσει αυτήν την λογική σχεδιασμού στην κονστρακτιβστική θεωρία σχεδιασμού αναφέροντας το παράδειγμα του Iakov Chernikov όπου ο σχεδιασμός είναι μία bottom-up προσέγγιση που περιλαμβάνει την σύνθεση στοιχείων με χρήση βασικών σχημάτων συνδυασμού όπως σύνδεση, σύνολο, εισχώρηση, συναρμογή, σύζευξη, συμπλοκή κλπ, τα οποία αποτελούν την γλώσσα για έναν Boolean τύπου σχεδιασμό ο οποίος έχει έναν τρόπο συνδυασμού στοιχείων που είναι οικείος στην αρχιτεκτονική σκέψη)

...

2. Η ανάδυση στην 1η γενιά κυβερνητικού ελέγχου

Η έννοια της εντροπίας

Η εντροπία είναι μία βασική έννοια που συνοψίζει τον τρόπο που δομήθηκε και αναπτύχθηκε η 1η γενιά αλγορίθμων και έχει αναλυθεί ως τέτοια από την Parisi L. και την Terranova T. Είναι έννοια που προέρχεται από τον 2ο θερμοδυναμικό νόμο και διατυπώθηκε στην φυσική με συγκεκριμένη σχέση από τον Boltzmann. Στην συνέχεια χρησιμοποιήθηκε και από τον Shanon στην θεωρία της πληροφορικής για να δηλώσει το αντίστοιχό του από την φυσική. Οι νόμοι της θερμοδυναμικής εμφανίζονται με την βιομηχανική επανάσταση, επηρεασμένοι από την λειτουργία της ατμομηχανής και συνδεόμενοι άμεσα με ένα νέο ανερχόμενο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο (1) . Η εντροπία ορίζεται ως η τάση ενός συστήματος να επαναφέρει συνεχώς τον εαυτό του σε μία κατάσταση. Έτσι βρίσκεται σε μία διαρκή αναζήτηση ενός σημείου ισορροπίας. Η ενέργεια ενός συστήματος αναλώνεται συνεχώς στην επαναφορά του, το σύστημα στην ουσία του παρουσιάζεται ως κλειστό και το αποτέλεσμα που η Parisi ονομάζει ως τελικό θρίαμβο της εντροπίας είναι το heat-death, η ισοκατανομή της ενέργειας του συστήματος η μέγιστη αύξηση της εντροπίας του και η τελική του κατάσταση ισορροπίας που στην ουσία είναι και ο θάνατός του, καθώς δεν υπάρχει πλέον καμία διαφορά ενέργειας για να δημιουργηθεί κάποια πράξη. Θεωρητικά και φιλοσοφικά , το να αναλύσουμε ένα σύστημα με τέτοιο τρόπο εντροπικό , οδηγεί σε ένα αναπόφευκτο τέλμα. Η 1η γενιά κυβερνητικής στους αλγορίθμους δομείται πάνω σε αυτό το σκεπτικό. Στην πρώτη γενιά κυβερνητικού ελέγχου, η έννοια της εντροπίας απομακρύνθηκε από το προσκήνιο και το κύριο ζητούμενο ήταν η ομοιόσταση. Όπως αναφέρει ο Norbert Wiener γι’ αυτήν την περίοδο, “ η ζωή είναι μία μάχη κατά της έλλειψης οργάνωσης, του χάους και του θανάτου. “ ( Parisi,Terranova, 2000) έτσι ένα σύστημα δομείται με μία τάση εσωστρέφειας ενάντια στην αέναη τάση του περιβάλλοντος να διαταράσσεται. Η έννοια του ελέγχου προκύπτει μέσα από την έννοια

της ομοιόστασης. Είναι η αρνητική ανατροφοδότηση που προκύπτει σαν αντίδραση ενός συστήματος στις εξωτερικές επιδράσεις. Ένα σύστημα ψάχνει τους μηχανισμούς που με αλλαγή των μεταβλητών του θα μπορούν να το επαναφέρουν στην αρχική του κατάσταση. Και αυτή είναι και η πιο βασική και κυρίαρχη λειτουργία του. Κατά την Parisi η πρώτη γενιά κυβερνητικής ασχολείται με την εντροπία αλλά δεν λύνει το πρόβλημά της. Προκειμένου η εντροπία να μην παράγει μόνο αχρείαστη ενέργεια, αλλά και παραγωγική ενέργεια η εντροπία πρέπει να αντιμετωπιστεί ως άμεση ενέργεια και όχι ως εξωτερική. Ο πρώτος που ασχολείται με την αλλαγή στην έννοια της εντροπίας είναι ο Ludwig Boltzmann, φυσικός (2) , ο οποίος την διαχωρίζει από την σχέση της με τη θερμοδυναμική και τις μηχανές ατμού. Η εντροπία στη θεωρία του γίνεται το ισοδύναμο της τυχαιότητας, μία οπτική που είναι πιο συμβατή με την σύγχρονη στροφή στην κυβερνητική. Την ίδια περίοδο ο Claude Shannon ενσωματώνει την έννοια της εντροπίας στην θεωρία της πληροφορικής. Ενώ ο Léon Brouillon σημειώνει την πληροφορία ως αρνητική εντροπία (negentropy), ο Shannon ταυτοποιεί αυτές τι δύο έννοιες λέγοντας πως όσο πιο τυχαίο είναι ένα μήνυμα τόσο μεγαλύτερη ποσότητα πληροφορίας εμπεριέχει. Η αλλαγή στην έννοια της εντροπίας θα μελετηθεί στο επόμενο κεφάλαιο. (3) Το emergence σε τέτοια συστήματα προκύπτει μέσα από την διαρκή αναζήτηση του σημείου ισορροπίας του συστήματος. Η ανάδυση είναι στην ουσία μία διαφοροποίηση που παράγει το σύστημα στην προσπάθεια του να ισορροπήσει. Ως σημείο ισορροπίας στην φυσική ορίζεται η ισοκατανομή της ενέργειας σε όλα τα σώματα του συστήματος. Σε ένα αλγοριθμικό σύστημα, σε μία προσομοίωση στην ουσία, η ισορροπία επέρχεται στο τέλος της προσομοίωσης. Το σύστημα είναι ορισμένο προς ένα συγκεκριμένο αριθμό σταθερών και μεταβλητών και είναι προδιαγεγραμμένο το ότι θα έχει μία τελική κατάσταση. Η μοναδικότητα της τελικής κατάστασης δεν είναι απαραίτητη σε τέτοιου τύπου συστήματα, αλλά είναι δεδομένο ότι θα υπάρχει μία. Όλα τα ενδιάμεσα στάδια, όσο περισσότερα είναι στην ουσία αυτό που κάνουν είναι να αυξάνουν την εντροπία του συστήματος όπως ακριβώς ισχύει και στην φυσική. Όσες περισσότερες παραλλαγές εμφανίζονται στην κατάσταση ενός συστήματος, τόσο περισσότερο αυξάνει η εντροπία του. Το να αυξηθεί η εντροπία του συστήματος στην ουσία σημαίνει την όλο και μεγαλύτερη τάση που διαμορφώνει στο να επιστρέψει στην ισορροπία του κάτι που καθιερώνει το σημείο ισορροπίας ακόμη περισσότερο σαν το βασικό χαρακτηριστικό του συστήματος.

Χαρακτηριστικά αλγοριθμικών δομών 1ου τύπου

Όπως έγινε φανερό από την ανάλυση της έννοιας της εντροπίας, το computation , στην πρώτη γενιά κυβερνητικής είναι ένα κλειστό σύστημα, μία « επίσημη γλώσσα που μπορεί να περιγράψει κάθε βιοφυσική διαδικασία χωρίς να είναι αναγκαίο να δράσει ή να εξασκηθεί στο εξωτερικό περιβάλλον» (Parisi, 2013). Πρόκειται για ένα αυτάρκες σύστημα και όπως και στην έννοια της εντροπίας και στην σφαίρα του θερμοδυναμικού συστήματος, είναι προβλέψιμη η μελλοντική του συμπεριφορά και η τελική κατάληξη μέσα από μία ντετερμινιστική συμπεριφορά με προκαθορισμένα δεδομένα που οδηγούν σε ένα ορισμένο εύρος αποτελεσμάτων. Σε αυτά τα συστήματα αλγορίθμων εισάγεται η έννοια της ανατροφοδότησης, όπως υπάρχει και σε κάθε εντροπικό θερμοδυναμικό σύστημα, ως στοιχείο που καθιερώνει για το σύστημα ένα ομοιοστατικό ισοδύναμο, ένα σημείο ισορροπίας. Η ανατροφοδότηση (feedback) χρησιμοποιείται για να θέσει μία εντροπική σχέση ανάμεσα στο Input και το output, στις εισροές και το αποτέλεσμα του συστήματος, οπότε και οι τελικές εκδοχές να ανταποκρίνονται στην αρχική κατάσταση και στα αρχικά δεδομένα εισροών. Η συνειδητοποίηση ότι με την χρήση των αλγορίθμων μπορεί ένα τέτοιο σύστημα να επεξεργαστεί μεγάλο όγκο δεδομένων, μετατοπίζει τη σφαίρα του ενδιαφέροντος στα συστήματα με μεγάλη πολυπολοκότητα. Σε αυτά, τα στοιχεία και οι σχέσεις μεταξύ τους είναι δομημένα με πολυσύνθετους τρόπους που καθιστούν αδύνατη την επεξεργασία ή την προσομοίωσή τους από τον ανθρώπινο εγκέφαλο εξαιτίας της ποσοτικής φύσης της πολυπλοκότητάς τους. Ο Κ. Τερζίδης προκειμένου να διαχωρίσει αυτήν την δυνατότητα που παρέχει ένα αλγοριθμικό σύστημα από τις δυνατότητες του ανθρώπινου νου, επεξεργάζεται και αναλύει την έννοια της πολυπλοκότητας (complexity) αντιπαραθέτοντάς την στην έννοια του περίπλοκου (periplocus). Το complexity κατά τον Τερζίδη είναι έννοια διαχειρίσιμη κυρίως από τον υπολογιστή, αφού ακόμη και όταν πρόκειται για μία απλή λειτουργική δομή, το πλήθος των επαναλήψεων ή το μέγεθος της δομής του συστήματος είναι εφικτό να γίνει αντιληπτό μόνον με ψηφιακά μέσα μεγάλης υπολογιστικής δύναμης και αποθηκευτικής χωρητικότητας. Αντίθετα η έννοια του περίπλουκου την οποία δεν μεταφράζει ως perplexity γιατί δεν υπονοεί την ηθελημένη διαστρέβλωση που υπαινίσσεται ο αγγλικός όρος, δομείται σε μία πολύ απλή και λιτή συλλογιστική βάση η

οποία μπορεί να εμφανίσει πολυπλοκότητα που όμως δεν έχει να κάνει με υπολογιστική ισχύ. Ως ένα παράδειγμα περίπλοκου αναφέρει την δομή του λαβύρινθου, κατασκευασμένη από τον ανθρώπινο νου και χαρακτηριστικό της πολύπλοκης σύλληψης που μπορεί αυτός να επιτελέσει η οποία έχει μία τελείως διαφορετική αφετηρία από την πολυπλοκότητα που συναντάμε στα υπολογιστικά ψηφιακά μέσα. Η ανάδυση στην πρώτη γενιά κυβερνητικής είναι μία ανάδυση πολυπλοκότητας. Ένα τελικό αποτέλεσμα που ενυπάρχει στην φαντασία του ανθρώπινου νου αλλά το οποίο δεν μπορεί να προσομοιώσει αυτούσιο και ως αποτέλεσμα των αρχικών δεδομένων που τίθενται στο σύστημα που το παράγει. Είναι μία πρώτου τύπου ανάδυση σε πρώιμα αλγοριθμικά συστήματα τα οποία αν και κλειστά συστήματα χωρίς εξωτερικές προσαρμόσεις και ροές δεδομένων, είναι η αρχή ενός πειραματισμού και η εξερεύνηση των δυνατοτήτων που ανοίγονται με τον αλγοριθμικό σχεδιασμό. Προκύπτει από απλές σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των στοιχείων του συστήματος προκειμένου οι οποίες λόγω υπολογιστικής ισχύος καταλήγουν σε μία πρωτόγνωρη πολυπλοκότητα.

υποσημειώσεις 2ου κεφαλαίου :

1. 2.a. Κατά τις Luciana Parisi kai Tiziana Terranova, οι νόμοι της θερμοδυναμικής χρησιμοποιήθηκαν από τον βιομηχανικό καπιταλισμό για να δομηθεί ένα σύστημα τεχνολογικής, οικονομικής και κοινωνικής τάξης. ( Heat-Death pp6) Ο δεύτερος θερμοδυναμικός νόμος είναι στην ουσία ένα θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο ένα σύστημα απορροφά συνεχώς την ενέργεια που παράγεται σε αυτό, προκειμένου να οδηγηθεί στην ομοιόσταση, στο σημείο ισορροπίας του. Η αναλογία με τον καπιταλιστικό σύστημα είναι ότι στον βιομηχανικό καπιταλισμό η ενέργεια που απελευθερώνεται από μία μονάδα τελικά απορροφάται από το σύστημα και ενσωματώνεται σε αυτό. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που ο βιομηχανικός καπιταλισμός φτάνει τελικά στο σημείο heat-death και καταρρέει. 2. 2.a. Ο Boltzmann είναι φυσικός γεννημένος το 1844 και οι διεερευνήσεις του αφορούν μεταξύ άλλων και θεωρίες για την κίνηση αερίων. (gas theory). Ο Claude Shannon καθώς και ο Léon Brouillon είναι μισό αιώνα πιο σύγχρονοι και έχουν ασχοληθεί με την επιστήμη της πληροφορίας. (Information theory, Information science) το γεγονός ότι οι απόψεις τους χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την έννοια της εντροπίας που ξεκίνησε ως έννοια της φυσικής υποδηλώνει την τάση να υπάρξει μία προσέγγιση των εννοιών περισσότερο διεπιστημονική που επεξηγεί το γιατί εμφανίζονται τέτοιες έννοιες στην επιστήμη της πληροφορικής και υποδηλώνει επιπλέον την ανάδυση της κυβερνητικής. 3. 2.a.Ο λόγος που ανασκευάστηκε το ερώτημα ήταν κατά τα λεγόμενα των συγγραφέων του Heat Death , ότι η παραγωγή είναι επιθυμητή από το κεφάλαιο και από τις δυνάμεις που απελευθερώθηκαν κατά την ιστορική του εξέλιξη. Πέρα από την τελική καταστροφή του σύμπαντος μελετάται πλέον μία αέναη απεριόριστη και ασυνεχής διαδικασία παραγωγής, όπου τίποτα δεν χάνεται. Η λειτουργία έχει ξεφύγει από το καθεστώς της θερμοδυναμικής λογικής του βιομηχανικού κατεστημένου.

...

3. Η ανάδυση στην 2η γενιά κυβερνητικού ελέγχου

Το πέρασμα στην δεύτερη γενιά κυβερνητικού ελέγχου γίνεται με την εισαγωγή μίας νέας οπτικής στην συνολική θεώρηση των φυσικών επιστημών. Μετά την έντονη μελέτη της θερμοδυναμικής, μία σειρά θεωρητικών έρχονται να θέσουν εκ νέου μία προσέγγιση για την εντροπική οπτική που τελικά θα οδηγήσει στην μετάλλαξή της και θα καταλήξει στην απορρόφησή της από μία τελείως διαφορετική θεώρηση. Το βασικότερο σημείο καμπής στην πορεία της έννοιας της εντροπίας είναι η σύνδεσή της με την πληροφορία από τον θεωρητικό της πληροφορικής Shanon. Αμέσως μετά από αυτήν την παραδοχή η εντροπία είναι μία νέα έννοια και η νέα της οπτική την μετατρέπει σε κάτι τελείως διαφορετικό και οδηγεί την μελέτη των συστημάτων και των αλληλπειδράσεων σε νέα επίπεδα φιλοσοφικής και επιστημονικής διερεύνησης. Η εντροπία αντιμετωπίστηκε ως σύνολο πληροφορίας και επομένως η αύξηση της εντροπίας που οδηγούσε ένα σύστημα στον αυτοαφανισμό του, στην κατάσταση του heat death, πλέον αυτόματα σήμαινε και αύξηση της πληροφορίας. Η μέγιστη ποσότητα πληροφορίας είναι αυτό που εμφανίζεται ως τυχαίο. Η τυχαιότητα άρχισε να είναι αντικείμενο διερεύνησης και η νέα θεώρηση θέλει το αναπάντεχο και το τυχαίο να είναι η μέγιστη συγκέντρωση πληροφορίας που είναι και ο λόγος που κάτι θεωρείται τυχαίο και δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Σε αυτήν την πορεία αναπτύχθηκε πιο έντονα η θεωρία του χάους και η θεωρία της πολυπλοκότητας που θα αναλυθούν στην Τρίτη γενιά κυβερνητικής σε επόμενο κεφάλαιο. Σε ότι αφορά τη δεύτερη γενιά κυβερνητικού ελέγχου, η έννοια της ανάδυσης είναι κάτι λιγότερο προσδιορισμένο καθώς νέες έννοιες όπως αυτή της αυτοποίησης απασχολούν περισσότερο τις θεωρίες των συστημάτων.

Η έννοια της διαταραχής (turbulence)

Όπως αναφέραμε στην περιγραφή της έννοιας της εντροπίας ( κεφάλαιο 2.a.), στο τέλος της πρώτης γενιάς κυβερνητικού ελέγχου η έννοια της εντροπίας αντιμετωπίζεται πλέον στο πλαίσιο της κυβερνητικής συσχετιζόμενη με την τυχαιότητα και την πληροφορία. Αυτή η συσχέτισή της έχει ως επακόλουθο να μετεξελίξει τον τρόπο που αντιμετωπίζονται τα συστήματα και η λειτουργία τους. “αποφεύγοντας το πρόβλημα της τυχαιότητας και της εντροπίας γίνεται εστίαση στην έννοια του αυτοποιητικού συστήματος” (Parisi, Terranova, 2000). Έτσι εμφανίζονται οι θεωρίες περί της αυτοποίησης που θα αναπτυχθούν πιο ειδικά στο επόμενο κεφάλαιο καθώς αποτελούν και μια ειδική κατηγορία στα συστήματα 2ης γενιάς κυβερνητικού ελέγχου. Το σύστημα επικεντρώνεται πλέον στην παραγωγή του ιδίου του εαυτού του. Είναι δυνατόν να συνεργάζονται και να επικοινωνούν πολλά συστήματα αλλά η βασική ταυτότητα στη2η γενιά είναι η αυτοποιητική δυνατότητα. Κατά την Parisi, το ερώτημα της εντροπίας αναπροσαρμόστηκε όταν έγινε το πέρασμα στην δεύτερη γενιά αλγορίθμων, προκειμένου να βρεθεί μία απάντηση που να περιλαμβάνει την απεριόριστη παραγωγή ενέργειας, προκειμένου δηλαδή να πάψει η παραδοχή ότι το κάθε σύστημα φτάνει σε ένα τέλος μέσα από την εφαρμογή των νόμων της θερμοδυναμικής και του τελικού αποτελέσματος τους του Heat Death. Η θερμοδυναμική και η εντροπία σταμάτησαν να είναι μία απειλή για την ζωή και αντικαταστάθηκαν από την αρχή της καθολικής παραγωγής που είναι ικανή να ενσωματώνει και να οργανώνει όλες τις ατέρμονες διαφοροποιήσεις. Η θερμοδυναμική και η εντροπία σταμάτησαν να είναι μία απειλή για ήταν ζωή και αντικαταστάθηκαν από την αρχή της καθολικής παραγωγής που είναι ικανή να ενσωματώνει και να οργανώνει όλες τις ατέρμονες διαφοροποιήσεις. Ενώ η κλασσική θερμοδυναμική ασχολείται με τις «δομές της μειούμενης πολυπλοκότητας» (Parisi, Terranova, 2000) δηλαδή με συστήματα που χάνουν σιγά σιγά την δυνατότητά τους να λειτουργούν όπως τις περιγράφει η Parisi, σε αντίθεση, τα συστήματα του :non equilibrium, τα συστήματα της νέας θερμοδυναμικής που παραβλέπει το αν υπάρχει σημείο ισορροπίας, αφορούν ολότητες, αυξάνουν την πολυπλοκότητά τους προκειμένου ανακτούν ικανότητες για λειτουργία συνεχώς. Προκειμένου δηλαδή να μην καταλήγουν στο Heat Death. Ο Shanon που ήταν και ο πρώτος που

συνέδεσε την εντροπία με την πληροφορία, δημιούργησε ένα σημείο καμπής με αποτέλεσμα η εντροπία να αρχίζει να αντιμετωπίζεται ως η θερμοδυναμική αιτία κίνησης ενός συστήματος προς την αυτοοργάνωση και όχι ως μία λειτουργία παραγωγής θερμότητας που οδηγεί τελικά στον θάνατο. Έτσι η έννοια του χάους επαναπροσδιορίστηκε. Αντί να αντιμετωπίζεται όπως στην Βικτοριανή εποχή ως μια διαλυμένη κατάσταση και ως μία άσωτη ζωή και ενέργεια, απέκτησε θετικό πρόσημο ως έννοια μέσω της σκέψης ότι αυξάνει την πολυπλοκότητα και παράγει νέα ζωή. Κατ’ αυτή την έννοια η έννοια της εντροπίας απορροφήθηκε και καλύφθηκε από την έννοια της διαταραχής. Η νέα θεώρηση που θέλει τα συστήματα να καθοδηγούνται από την διαταραχή και όχι από την εντροπία είναι καθοριστική και κεντρική στην μελέτη της μη ύπαρξης σημείου ισορροπίας και στην εμφάνιση των dissipative συστημάτων, των συστημάτων που έχουν δηλαδή την δυνατότητα της διάλυσης, μία δυνατότητα που δεν είχαν τα εντροπικά συστήματα. Καθώς διάλυση σημαίνει μετατροπή σε κάτι νέο ή διατήρηση της ικανότητας επαναφοράς στον εαυτό τους. Σε αυτή τη βάση αρχίζουν να μελετώνται πιο έντονα τα συστήματα πολυπλοκότητας και θεωρίας του χάους και οι θεωρήσεις σε ότι αφορά και τις θετικές επιστήμες μορφοποιούν ξανά τις αρχές ενός σύμπαντος που είναι ενδεχομενολογικό, μη ντετερμινιστικό στους νόμους του. Η Parisi συνδέει αυτές τις θεωρίες με την έννοια της αποκλίνουσας πορείας του ατόμου, της ελάχιστης απόκλισης από την ευθεία πορεία που δημιουργεί τελικά τη ζωή και τον χώρο. Η απόκλιση αυτή είναι που δημιουργεί την διαφορική ενέργεια και ύλη (diﬀerential energy and matter), ή αυτό που αποκαλεί η Parisi, μια μη πλατωνική οντολογία για το γίγνεσθαι. Ο αμετάκλητος χρόνος της εντροπίας οδηγεί στο θάνατο, ενώ ο αμετάκλητος χρόνος της απόκλισης είναι σε αντίθεση μία πηγή τάξης. Το διάνυσμα του χρόνου δεν οδηγεί προς την αταξία αλλά προς ένα διαφορετικό είδος τάξης , απρόβλεπτης όμως συνεκτικής , μία ρευστή και διαταραχώδη τάξη.

Η εμφάνιση των αυτοποιητικών συστημάτων

Από την πρώτη γενιά κυβερνητικής ακόμη, τέθηκε το θέμα της ανατροφοδότησης ενός συστήματος, ακόμη και αν αυτή η ανατροφοδότηση

στόχευε στην επαναφορά της ισορροπίας του. Στην δεύτερη γενιά κυβερνητικής, η έννοια της ανατροφοδότησης επεκτείνεται ακόμη περισσότερο και εισάγει το περιβάλλον ως έναν καθοριστικό παράγοντα που θα την επηρεάσει. Αυτή η στροφή συμβαδίζει με μία γενικότερη εξωστρεφή τάση που θέλει τα συστήματα να μην είναι στατικά και να μην είναι σε μία προσπάθεια συνεχούς επαναφοράς, και συνδέεται με την εμφάνιση της έννοιας της διαταραχής όπως αναλύθηκε στο προηγούμενο υποκεφάλαιο. Το feedback, γίνεται ένα στοιχείο που θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εσωτερική οργάνωση του συστήματος. Το περιβάλλον ως οντότητα πλέον και συνδιαμορφωτής της δομής ενός συστήματος, εμφανίζεται αρχικά στην θεωρία των αυτοποιητικών συστημάτων. Οι ρίζες αυτών των θεωριών συναντώνται στην επιστήμη της βιολογίας, και αναλυτικά έχουν περιγραφεί από πολλούς θεωρητικούς όπως οι Maturana και Varela, έχουν σχολιαστεί από τον Deleuze, την Parisi, απασχολώντας ένα μεγάλο τμήμα του φιλοσοφικού στοχασμού. Χαρακτηριστικό στοιχείο της έννοιας της αυτοποίησης είναι ότι συχνά αναφέρεται και ως αυτοποιητική ανάδραση (autopoietic enactivism) , που δηλώνει έναν βιταλισμό ως προς την σύλληψή της και υπαινίσσεται μία οργανική ανάπτυξη του συστήματος, μέσα από τις εσωτερικές του τάσεις οι οποίες λειτουργούν με γνώμονα την προσαρμογή του στο περιβάλλον του. Τα συστήματα αυτά είναι πρωτοπόρα για την περίοδο που εμφανίζονται γιατί είναι εξωαναφορικά συστήματα και υποδηλώνουν μία συνεχή όχι αλληλεπίδραση όσο ετεροδιαμόρφωση, πάντως σίγουρα μία επικοινωνία με δομές εκτός της δικής τους. Η ανάδυση στα συστήματα αυτοποίησης είναι φανερό ότι προκύπτει από την ικανότητα εξωαναφοράς τους. Το οποιοδήποτε αποτέλεσμα καινοφανούς συμπεριφοράς είναι αποτέλεσμα κάποιου εξωγενούς παράγοντα και μίας συνεχούς διαδικασίας αναπροσαρμογής σε περιβαλλοντικές συνθήκες. Η έννοια της ανάδυσης δεν φαίνεται να απασχολεί την πρακτική του σχεδιασμού και να προκύπτει ως ζητούμενο, καθώς το ενδιαφέρον είναι μετατοπισμένο στο πως θα λειτουργήσουν τα στοιχεία-παραλήπτες εισροών – οι βρόγχοι ανατροφοδότησης – ως μεταβολιστές εξωτερικών συνθηκών. Η αξία αυτού του τύπου διάδρασης είναι ακριβώς ότι σπάει τα κλειστά όρια του εντροπικού συστήματος της πρώτης γενιάς και ανοίγει τον δρόμο στην εξέλιξη των διαδραστικών συστημάτων που θα εμφανίσουν το emergence με μία μετεξελιγμένη οπτική.

Διαδραστικότητα και ανταπόκριση

Ο διπλός τίτλος του υποκεφαλαίου υποδηλώνει το διπλό χαρακτηριστικό αυτού του τύπου συστημάτων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά με τα αυτοποιητικά συστήματα όσον αφορά την εξωαναφορικότητά τους. Παρολαυτά αποτελούν και μία ξεχωριστή κατηγορία αφού έχουν, πέρα από την διαδραστικότητα και την επικοινωνία με το περιβάλλον τους, την δυνατότητα ανταπόκρισης. Η λέξη ανταπόκριση (responsiveness) δεν είναι τυχαία στον χαρακτηρισμό τους καθώς περιγράφει επακριβώς το όριο επικοινωνίας τους με το περιβάλλον. Το όριο αυτό είναι η ανταπόκριση, η μετάδοση ενός σήματος ότι το περιβάλλον έχει γίνει αντιληπτό και τίποτα παραπάνω όπως η διαμόρφωση του περιβάλλοντος από το σύστημα. Μετά την προσπάθεια προσομοίωσης βιοφυσικών δομών στην πρώτη γενιά, και στην συνέχεια μετά με την οργάνωση του αλγοριθμικού συστήματος ως μία αυτοποιητική μηχανή, εμφανίζεται και απασχολεί τα τελευταία χρόνια η έννοια της διάδρασης των αλγοριθμικών συστημάτων με φυσικά δεδομένα(1) . Έργα ψηφιακής τέχνης αλλά και αρχιτεκτονικά έργα προσαρμόζουν στις δομές τους φυσικούς αισθητήρες. Αυτό αντικαθιστά In situ την συλλογή των δεδομένων που θα αποτελέσουν τις ανατροφοδοτικές εισροές του συστήματος. Οι αισθητήρες λειτουργούν ως ενεργοποιητές (actuators) και προσδίδουν στο σύστημα μία «πανταχού παρούσα «θέρμη» αντιληπτικών δεδομένων» (Parisi, 2013). Μαζί με το αυτοποιητικό σύστημα η διάδραση είναι ακόμη ένα βήμα στην δεύτερη γενιά που προσθέτει «βιοφυσικές ενδεχομενολογίες» στις μαθηματικές διατυπώσεις των αλγορίθμων (biophysical contingencies είναι ο όρος που χρησιμοποιεί η Parisi για να σχολιάσει τις εισροές της διαδραστικότητας). Είναι στην ουσία η πρώτη φορά που επιστημονικές θεωρήσεις των συστημάτων των μαθηματικών και της βιολογίας βρίσκουν υβριδικές συνδέσεις μέσα στον χώρο του σχεδιασμού αλγοριθμικών δομών. φυσικά και αυτού του τύπου τα συστήματα διαδραστικότητας και ανταπόκρισης, περιορίζονται κατά κάποιο τρόπο στην γενική αντίληψη της δεύτερης γενιάς κυβερνητικής στην αυτοοργάνωση των βιοφυσικών δομών μέσω της αυτοιποιητικής διαδικασίας. Η κριτική που ασκεί η Luciana Parisi σε αυτού του τύπου τα συστήματα, η οποία σχετίζεται και με την ανάδυση σε αυτά, είναι ότι δεν υπάρχει μέριμνα ή βαθύτερος προβληματισμός για την εγγενή δύναμη των αλγορίθμων, όπως επίσης και για τον τρόπο που δομούνται και λειτουργούν με την προώθηση βημάτων λειτουργίας μέσω ορισμένων κανόνων, και τέλος

χωρίς τις “αοριστίες” (indeterminacies) του προγραμματισμού. Με αυτόν τον τρόπο χάνεται η ευκαιρία και η δυνατότητα όλων αυτών των στοιχείων να απελευθερώσουν καινοτομία και φαινόμενα ανάδυσης στις φυσικές, μαθηματικές ή βιολογικές δομές που παράγονται. Στην ουσία δηλαδή δεν υπάρχει ακόμη η διαπίστωση, η αντίληψη, ότι οι αλγόριθμοι είναι ένα τρίτο στοιχείο με δικές του προεκτάσεις και όχι απλά ένα βοηθητικό υπόβαθρο ή στοιχείο διασύνδεσης ανώτερων συστημάτων επιστημών. Η ανάδυση σε αυτά τα συστήματα είναι και πάλι (όπως και στα αυτοποιητικά συστήματα), απόρροια εξωγενούς αλληλεπίδρασης και αποτέλεσμα μίας προκαθορισμένης ανταπόκρισης στις εξωτερικές συνθήκες και αλλαγές. Η προβλεψιμότητα της μελλοντικής κατάστασης είναι ένα στοιχείο που ενυπάρχει στο σύστημα και είναι και ο βασικός ανασταλτικός παράγοντας για την παραδοχή ότι όντως εμφανίζεται ανάδυση σε αυτά. (2) «In principle, these procedures will eventually enable the machine (or the software program) to learn and calculate the probabilities of a similar scenario before it actually happens. The cybernetic logic of forecasting the future through models of the past is geared here toward a new level of predictability. It now involves the capacity of the software to rewrite the rules that it was programmed for, and of the mathematical model to change as a result of physical interactions” (Parisi, 2013) Εν τέλει παρόλο που η δομή μπορεί να αλλάξει και να διαμορφωθεί από εξωτερικά δεδομένα, τα οποία φαινομενικά είναι μη προκαθορισμένα, ουσιαστικά αυτό που επιτυγχάνεται είναι ένα «νέο είδος προβλεψιμότητας» όπου τα δεδομένα εισροής για την πρόβλεψη είναι βιοφυσικές αντιδράσεις.

Μηχανική μάθηση και τεχνητή νοημοσύνη

Η μηχανική μάθηση έχει τις ρίζες της στις πολύ αρχές του ψηφιακού υπολογιστή. Έχει μελετηθεί ως έννοια από το 1950 ακόμη από τον Alan Turing. Έτσι θεωρητικά ίσως μπορεί να τοποθετηθεί στην πρώτη γενιά υβερνητικής για λόγους όχι μόνον χρονικούς αλλά και χαρακτηριστικών γνωρισμάτων(3). Παρολαυτά σχολιάζεται σαν υποκεφάλαιο της δεύτερης γενιάς κυβερνητικής πρώτον για να διαχωριστεί από τα κλειστά συστήματα αλγορίθμων της πρώτής γενιάς και δεύτερον γιατί η ανάδυση στην μηχανική μάθηση και την τεχνητή νοημοσύνη εμφανίζει κοινά γνωρίσματα με τα συστήματα αυτοποίησης και διάδρασης που αναλύθηκαν στα δύο

προηγούμενα υποκεφάλαια. Η δημιουργία μηχανών τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιεί τη λογική «πεπερασμένων συνόλων εντολών που μπορούν να προωθήσουν μεγάλες και πολύπλοκες ποσότητες πληροφορίας» (Parisi, 2013). Η βασική αρχή σύστασης των κανόνων αυτών είναι ότι η μηχανή ή το σύστημα που σχεδιάζεται έχει σκοπό να μάθει από και για το περιβάλλον του. Σύμφωνα με τον Andy Clark είναι ουσιαστικά η σχεδίαση κατά κάποιο τρόπο της αντίληψης. Με τον όρο αντίληψη (cognition) υπονοείται όχι μόνον το κομμάτι της διάδρασης με το περιβάλλον ( που αναλύθηκε στα προηγούμενου τύπου διαδραστικά συστήματα) , αλλά και του τρόπου δράσης. Το θέμα της «συνείδησης» του ψηφιακού μέσου και το κατά πόσο μία μηχανή μπορεί να σκεφτεί, είναι από τα βασικότερα θέματα που πραγματεύεται ο Alan Turing στο Computing Machinery and Intelligence. Η ιδέα που εμμέσως περνάει μέσα από την εκτενή αναφορά στις αντιθετικές γνώμες, είναι πως ακόμη κι αν δεν μπορούμε να αποκαλούμε σκέψη τον τρόπο που λειτουργεί ένας ψηφιακός υπολογιστής, πρόκειται σίγουρα για την εκτέλεση μίας λογικής διαδικασίας που δεν σχετίζεται καθόλου με τον τρόπο που αναπτύσσεται η ανθρώπινη σκέψη. Οι ψηφιακές μηχανές που θα υποστούν την διαδικασία της μάθησης είναι κατά τον Turing discrete-state machines που μπορούν να αναπαριστούν μεγάλο πλήθος καταστάσεων λόγω της μεγάλης αποθηκευτικής τους δυνατότητας. Παράλληλα με το θέμα της συνείδησης αυτό που απασχολεί τον Turing είναι το κατά πόσο μπορεί να είναι αντικείμενο μίας ψηφιακής υπολογιστικής μηχανής ο ίδιος ο εαυτός της. Έτσι αναπτύσσει το επιχείρημα ότι σε περίπτωση που μία μηχανή έχει προγραμματιστεί για να δομεί τα δικά της προγράμματα, ή για να προβλέψει τα αποτελέσματα των μετασχηματισμών της δομής της, προκειμένου να επιτελεί τις λειτουργίες της πιο αποδοτικά, τότε το αντικείμενο των διεργασιών είναι η ίδια η μηχανή. Το αν μπορούμε ή όχι να θεωρήσουμε συνείδηση ή αντίληψη έναν τέτοιο τρόπο λειτουργίας δεν είναι αντικείμενο αυτής της ερευνητικής, αλλά το συμπέρασμα που προκύπτει σε ό,τι αφορά την ανάδυση στο machine learning είναι ότι στην ουσία δεν πρόκειται για κάποιο φαινόμενο καινοτομίας που αναμένεται αν αποδοθεί στο σύστημα. Η ανάδυση σε αυτήν την περίπτωση είναι συσχετισμένη με την μετατόπιση του αντικειμένου σχεδιασμού , αφού στο κέντρο του σχεδιασμού δεν είναι η δομή που θέλουμε να παράγουμε, αλλά η μηχανή η οποία θα δημιουργήσουμε και ο τρόπος αντίληψης του περιβάλλοντός της. Τα στοιχεία αυτά φέρνουν πολύ κοντά την έννοια της αυτοποίησης, κυρίως σε θεωρητικό επίπεδο και όχι σε πρακτικό.

υποσημειώσεις 3ου κεφαλαίου :

1. 3.c. Η οπτική του να κατασκευάζονται ψηφιακά μέσα ανταπόκρισης που προσπαθούν να προσημειώσουν ένα τεχνητό στοιχείο με φυσικό βρίσκεται αντιμέτωπη με κριτικές όπως του Mark Hansen, o οποίος θεωρεί ότι η αρχιτεκτονική του αλγορίθμου δεν είναι ικανή να επεξηγήσει την φυσική διάσταση του χώρου. Σχολιάζει ότι όπως και τα μαθηματικά συστήματα σε σχέση με τις βιολογικές δομές, μπορούν μόνο να λειτουργήσουν αφαιρετικά μειώνοντας την φυσική πολυπλοκότητα σε καλοφτιαγμένες μορφές. Αυτές οι κριτικές προκύπτουν από την αντιπαράθεση του ψηφιακού στο φυσικό στοιχείο που καταλήγουν να θεωρούν τον βιοψηφιακό σχεδιασμό σαν προσομοίωση του βιολογικού κόσμου, σαν ένα ασύνδετο σχήμα αφαίρεσης του υπαρκτού. 2. 3.c. (predictability) Η έννοια της πρόβλεψης σχολιάζεται από τον Alan Turing, στο ψηφιακό και στο υπολογιστικό κομμάτι έχει να κάνει κυρίως με την πρακτικότητα παρά με την ίδια την προβλεψιμότητα του συστήματος. Το «συμπάν ως μία ολότητα» όπως καθορίζεται από τον Laplace λειτουργώντας ως τέτοια, μπορεί να αναπτύξει με μικρά λάθη ή αλλαγές στην αρχική του κατάσταση ένα δραστικό αποτέλεσμα στο τέλος. Βασισμένος σε αυτήν την υπόθεση ο Turing σχολιάζει και θεωρεί ότι κάθε υπολογιστικό σχήμα που αφορά ένα μηχανιστικό σύστημα οφείλει να είναι ελέγξιμο και προδικάσιμο, προβλέψιμο σε κάθε βήμα της διακριτών καταστάσεων λειτουργίας του. ( ο Turing αναφέρεται με τον όρο μηχανή διακριτών καταστάσεων- discrete state machine- στην ψηφιακή μηχανή, στον καθορισμό της λειτουργίας από ακολουθίες από 0 και 1, στο μοναδικό είδος ψηφιακής μηχανής που έως τώρα γνωρίζουμε) 3. 3.d.H Parisi επίσης κατατάσσει τις μηχανές τεχνητής νοημοσύνης στην πρώτη γενιά κυβερνητικής και ο βασικός λόγος είναι ότι χρησιμοποιήθηκαν ως χειριστές πολυπλοκότητας για μεγάλο όγκο δεδομένων που θα παίρναν από τους χρήστες προκειμένου να αναπτύξουν ικανότητες λήψης εισροών. Η πολυπλοκότητα ήταν η βασική κινητήρια δύναμη στην αρχική τους χρήση και η βασική προβληματική ήταν ο χειρισμός της έννοιας του feedback και ότι τόσο της ανάπτυξης δυνατοτήτων επικοινωνίας και ανταπόκρισης

... ...

Μετακυβερνητικός έλεγχος και ανάδυση

Σε όλες τις παραπάνω φάσεις όπου η λειτουργία των αλγοριθμικών συστημάτων είναι προγραμματισμένη και προδιαγεγραμμένη είτε γιατί είναι προδιαγεγραμμένο το πώς θα αναπτυχθούν από μόνα τους, είτε επειδή είναι πλήρως καθορισμένα και ορισμένα τα πεδία από όπου θα αντληθεί πληροφορία στην οποία θα υπάρξει κάποια στοχευμένη ανταπόκριση. Η επιλογή του «τόπου» άντλησης της πληροφορίας είναι ήδη μία πληροφορία, ένα είδος mapping και αυτό είναι που χαρακτηρίζει και την ανάδυση στα προηγούμενου τύπου συστήματα. Μετά την διαπίστωση ότι ολόκληρη η προβληματική της διαδραστικότητας, της ανταπόκρισης ή της τεχνητής νοημοσύνης είναι ένα ήδη προκαθορισμένο σύστημα σε λειτουργία, προκύπτει μία κριτική που οδηγεί στην αναζήτηση του speculative computation και της ανάπτυξης νέων συστημάτων Artiﬁcial Life. Στο άρθρο του Bratton, Outdating Turing Test ασκείται κριτική στις ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις επάνω στην εξέλιξη των αλγοριθμικών συστημάτων και στην μηχανική μάθηση. Η ανάλυσή του θα γίνει στο πρώτο υποκεφάλαιο. Στο δεύτερο υποκεφάλαιο θα αναλυθούν τα συστήματα Artiﬁcial Life και στη συνέχεια θα αναφερθεί το πώς προκύπτει η ανάδυση σύμφωνα με τον Portevi στα μοντέλα θεωρίας του χάους και θεωρίας της πολυπλοκότητας που είναι η βάση στην οποία κινούνται τα πιο σύγχρονα μοντέλα μετακυβερνητικού ελέγχου.

a. Κριτική στην παραγωγή της πολυπλοκότητας στα μετακυβερνητικά σχήματα Μετά την ανάλυση του τρόπου λειτουργίας των σχημάτων που αναπτύχθηκαν έως και την δεύτερη γενιά κυβερνητικής, είναι διακριτά πλέον κάποια χαρακτηριστικά στον τρόπο που αυτά δομούνται που οδηγούν σε έναν σκεπτικισμό απέναντί τους. Αυτός ο σκεπτικισμός οδηγεί και στην κατάσταση μετακυβερνητικού ελέγχου όπου ο τρόπος ανάπτυξης και οι στόχοι που τίθενται σε ένα αλγοριθμικό σχήμα έχουν μία εκ νέου διαφορετική αφετηρία. Ειδικά σε ό,τι αφορά το θέμα του φαινομένου της ανάδυσης, σε όλα τα προηγούμενα συστήματα δεν παρατηρούνται έντονες αλλαγές ως προς την βασική προσέγγιση. Τα συστήματα τείνουν κυρίως προς μία περισσότερο ντετερμινιστική λογική προκαθορισμού βασικών παραμέτρων, παρόλο που με την εισαγωγή της διάδρασης γίνεται εμφανής μία ανάγκη αναζήτησης ενός τρόπου ετεροκαθορισμού. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, όμως, δεν είναι πλήρως αντιληπτό το αν θεωρείται αυτό μία ετεροδιαμόρφωση της αλγοριθμικής δομής και του ψηφιακού συστήματος, ή κυρίως μία προσαρμογή του ώστε να ανταποκρίνεται και να πληροφορείται από το περιβάλλον του. Η ντετερμινιστική λογική των παραπάνω συστημάτων δεν τονίζεται τόσο ως αρνητική αλλά κυρίως γίνεται αντικείμενο κριτικής από κάποιους θεωρητικούς. Η Parisi αναφέρει ότι στα συστήματα αυτά δεν λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία του αλγορίθμου που τον ταξινομούν σε ένα ξεχωριστό οντολογικό σχήμα, και επίσης δεν χρησιμοποιούν όλες τις δυνατότητες που αυτός μπορεί να έχει. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, η μόνιμη συζήτηση που υπάρχει περιστρέφεται γύρω από το αν είναι ή όχι εφικτό ενδεχόμενο αυτή να φτάσει το επίπεδο της ανθρώπινης αντίληψης και αυτοσυνείδησης. Ο Bratton στο άρθρο του Outdating A.I.:Beyond the Turing Test, σχολιάζει ότι το βασικό ερώτημα δεν είναι αυτό, αλλά το τι σημαίνει να υπάρχει ένα είδος σκέψης που παράγει τεχνητή νοημοσύνη πολύ διαφορετική από την ανθρώπινη. Μία «ώριμη» τεχνητή νοημοσύνη γι’ αυτόν, δεν προσομειώνει απαραίτητα την ανθρώπινη νοημοσύνη και θεωρεί ότι η ανθρωποκεντρική προσεγγίσει αναμοχλεύει τους κινδύνους και παραμερίζει τα οφέλη. Η τεχνητή νοημοσύνη που υπάρχει ήδη στο περιβάλλον μας από την χρήση σε μηχανές αναζήτησης μέχρι τα βιομηχανικά παραγόμενα ρομποτικά

συστήματα, σε μεγάλο μέρος εξελίσσεται μέσω μίας ανθρωποκεντρικής έρευνας. Κατά τον Bratton το μεγαλύτερο λάθος αυτής της έρευνας είναι ο αντικατοπτρισμός του ειδώλου της ανθρώπινης νόησης σε τέτοιου είδους συστήματα. Σχολιάζοντας το Turing Test, διακρίνει ότι κι εκεί υπάρχει μία συνεχής προσπάθεια αναμέτρησης μίας μηχανής με τον άνθρωπο. Θεωρεί ότι η σκέψη είναι κάτι πιο πολύπλοκο από το να μετριέται ή να ορίζεται με ανθρώπινα δεδομένα και προτείνει το machine thought, το οποίο μπορεί να είναι και ένας τρόπος ετεροπροσδιορισμού του ανθρώπου και του τι αποτελεί τελικά την ανθρώπινη σκέψη. Εντοπίζοντας στοιχεία ανθρωποκεντρισμού επομένως από το 1950 ακόμη στον Turing, θεωρεί ότι η νοημοσύνη (intelligence) δεν έχει να κάνει με το ποιο στοιχείο αντικατοπτρίζει «ανθρωποσύνη» πίσω σε μας και επομένως αντί για την έρευνα τέτοιου είδους ψευδαισθήσεων προτείνει ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα κέρδη σε μία πιο ειλικρινή και αποταγμένη σχέση με την συνθετικού τύπου νοημοσύνη.

Έλεγχος χωρίς έλεγχο

Ο τίτλος είναι δανεισμένος από μία υποενότητα του άρθρου Heat Death των L.Parisi και T.Terranova. Οι συγγραφείς συνδέουν την προβληματική γύρω από τις έννοιες της εντροπίας και της διαταραχής, μέσω της κυβερνητικής, με την έννοια του ελέγχου. Στην τρίτη γενιά κυβερνητικής η προσέγγιση είναι περισσότερο bottom-up από ότι στις δύο προηγούμενες. Η πολυπλοκότητα προκύπτει από τον διαδοχικό συνδυασμό απλών στοιχείων και κανόνων. Λαμβάνεται υπόψη η ιδιότητα της ύλης να μετεξελίσσεται στη διάρκεια του χρόνου μέσα από μία διαδικασία αυτοοργάνωσης με έναν απρόβλεπτο αλλά συνεκτικό τρόπο. Αυτό που κεντρίζει το ενδιαφέρον είναι τα αποτελέσματα αυτής της απροβλεψιμότητας ελέγχου. Δηλαδή μελετάται το πώς ο τρόπος ελέγχου αλλάζει ή διαμορφώνεται στην ύλη. Έτσι προκύπτουν τα ερωτήματα της μετακυβερνητικής γύρω από το πώς υπάρχει και δημιουργείται ο έλεγχος χωρίς έλεγχο. Με την παράφραση αυτού του ερωτήματος το επίκεντρο βρίσκεται στην έννοια του Artiﬁcial Life. Αυτή η έννοια είναι η απόδειξη ότι υπάρχουν

στοιχεία αυτοοργάνωσης στην κοινωνική, φυσική και τεχνολογική παραγωγή ανεξαρτήτως του περιβάλλοντος. Το θεωρητικό υπόβαθρο του Alife Και της τρίτης γενιάς κυβερνητικής ενσωματώνει και συνθέτει προσεγγίσεις από την θεωρία του χάους, της πολυπλοκότητας και της εξελικτικής βιολογίας. Η άρνηση της εντροπίας και της μοναδικής της ιδιότητας να δίνει κατεύθυνση σε ένα σύστημα, εμφανίζεται τώρα με την έντονη χρήση βιολογικών διαδικασιών σε επίπεδο προσομοίωσης. Είναι ίσως πηγή έμπνευσης για την δημιουργία νέων τύπων ελέγχου, ή μάλλον μία προσπάθεια να αποσαφηνιστεί η έλλειψη καθοριστικής παραμέτρου ελέγχου στη φύση και να χρησιμοποιηθεί σε συστήματα artiﬁcial life. Έτσι αναπτύσσονται πάττερν, μορφές και προγραμματίζονται αλγοριθμικές δομές. Το ερώτημα της διαταραχής απαντάται εδώ με ντελεζιανού τύπου μετασχηματισμούς ενός ρευστού χώρου όπου υπάρχει συνέχεια και πλαστικότητα και ο οποίος δομείται από την ελάχιστη αποκλίνουσα γωνία από την κάθετο. Η έννοια της αυτοοργάνωσης συνεχίζει να υπάρχει. Αλλά εδώ η αυτοοργάνωση παράγει πολυπλοκότητα και εξελικτική δυναμική, κάτι που αντιτίθεται κάθετα στην κυριαρχούσα έννοια της εντροπίας στην πρώτη γενιά κυβερνητικού ελέγχου. Στα αλγοριθμικά συστήματα κατατάσσονται νοητικά σχήματα όπου αλγόριθμοι δομούν άλλους αλγόριθμους, έννοια που έχει αναπτυχθεί από τον Κ. Τερζίδη υπό τον όρο metaalgorithms. Οι μετα-αλγόριθμοι είναι μία εξελιγμένη μορφή αλγορίθμου, ο κεντρικό έλεγχος χάνεται και μιλάμε πλέον για συστήματα που δομούνται μόνα τους με μία πιο περίπλοκη δομή και με απροσδιοριστία στο πως μετατίθεται συνεχώς ο έλεγχος.

c. Η ανάδυση σε συστήματα θεωρίας χάους και σε συστήματα πολυπλοκότητας Ο Protevi στο βιβλίο του Social and Somatic έχει αναπτύξει την θεωρία του για το πώς λειτουργούν τα συστήματα θεωρίας του χάους και τα συστήματα πολυπλοκότητας (complexity theory), καθώς και το πώς εμφανίζεται σε αυτά η ανάδυση. Τα συστήματα αυτού του συγκεκριμένου είδους απασχολούν την μετακυβερνητική όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο υποκεφάλαιο, καθώς είναι όχι μόνο η ερμηνευτική βάση αλλά και η το συνθετικό εργαλείο των νεότερων τύπων συστημάτων.

Αρχικά αξίζει να αναφερθεί το διευκρινιστικό σχόλιο που κάνει ο Protevi για να προσδιορίσει ότι με τους όρους complexity theory και chaos theory η κοινή γλώσσα αναφέρεται σε τύπους συστημάτων για τα οποία η επιστημονική γλώσσα χρησιμοποιεί συνήθως άλλους όρους από τα μαθηματικά των μη γραμμικών δυναμικών συστημάτων. Αυτή είναι και η γενική κατηγορία στην οποία εντάσσονται όλα αυτά τα συστήματα και ο διαχωρισμός των δύο όρων γίνεται στην ουσία για τονιστούν οι δύο υποκατηγορίες. Τα chaos theory systems σχολιάζουν την ανάπτυξη μη προβλέψιμων συμπεριφορών, από απλούς κανόνες, σε ντετερμινιστικά, μη γραμμικά, συστήματα. Τα complexity theory systems από την άλλη αντιμετωπίζουν την ανάδυση σχετικά απλών λειτουργικών δομών μέσα από σύνθετες αντιδράσεις μεταξύ των δομικών στοιχείων ενός συστήματος. Επομένως, όπως τονίζει ο Protevi, το chaos theory οδηγείται από το απλό στο σύνθετο ενώ το complexity theory το αντίθετο. Τα συστήματα αυτά διαχωρίζονται πλήρως από τα συστήματα τυχαιότητας (random systems). Αναλύοντας την συμπεριφορά των διαφορετικών αυτών συστημάτων έχουμε να παρατηρήσουμε ότι στα συστήματα πολυπλοκότητας η οργάνωση της συμπεριφοράς γίνεται μέσα από την έννοια των αττρακτόρων. Ατράκτορες μπορεί να είναι σημεία (οδηγούν σε σταθερά συστήματα), βρόγχοι (οδηγούν σε συστήματα ταλάντωσης), ή συμπεριφορές τύπου φράκταλ ( οδηγούν σε συστήματα διαταραχής -turbulence/chaotic systems). Οι ατράκτορες ορίζουν τα πάττερν συμπεριφορών του συστήματος και είναι ένα από τα τρία στοιχεία που περιλαμβάνει το σύστημα. Περιγράφονται από τα άλλα δύο στοιχεία που είναι το phase space, δηλαδή το πλήθος των διαστάσεων που ορίζουν τη θέση των σημείων του συστήματος και το mathematical manifold, δηλαδή ένα τοπολογικό σχήμα που ορίζει το σύνολο των σημείων του συστήματος. Οι περιοχές του phase space ορίζονται από τις κοίτες της έλξης (bassins of attraction). Αρνητικοί βρόγχοι ανατροφοδότησης τρέχουν στο σύστημα για να το επαναφέρουν στην ορισμένη ατρακτορική του συμπεριφορά και να επανέρχεται σε ένα ορισμένο σημείο αναφοράς. Όταν επαναλαμβάνεται αυτό συνεχώς το σύστημα γίνεται ένα σταθερό σύστημα. Όταν οι βρόγχοι ανατροφοδότησης είναι θετικοί, (positive feedback loops), τότε δεν επανερχόμαστε στην ομοιόσταση του συστήματος. Αλλά παράγεται ανάπτυξη ή παρακμή και πιθανά οδηγούμαστε σε μία νέα συμπεριφορά, στην ουσία αλλάζει το εύρος της αττρακτορικής έλξης, ή αλλιώς αλλάζουν οι αττράκτορες (ελκυστήρες) το συστήματος. Δημιουργείται μία νέα συμπεριφορά με την ανάπτυξη ενός νέου σχήματος

αττρακτόρων. Ένα τέτοιο σημείο αλλαγής ονομάζεται σημείο καμπής ή σημείου διακλάδωσης (bifurcator). Τα συστήματα complexity theory χαρακτηρίζονται περισσότερο ως απρόβλεπτα παρά ως μη προκαθορισμένα ή ντετερμινιστικά και ο όρος τυχαία όταν χρησιμοποιείται σε αυτά είναι περισσότερο ένας επιστημολογικός όρος για τα όρια της πρόβλεψής μας. Τα chaos theory systems σε αντίθεση είναι ως ένα βαθμό προβλέψιμα γιατί η συμπεριφορά τους ορίζεται από απλούς κανόνες που οδηγούν σε ένα περίπλοκο αποτέλεσμα. Στα random systems, τα οποία διαχωρίσαμε παραπάνω, δεν υπάρχουν αττρακτορικές συμπεριφορές, είτε οι αττρακτορική του συμπεριφορά δεν είναι στη δυνατότητά μας να χαρτογραφηθεί. Η ιδιαιτερότητα στα συστήματα complexity theory και η εμφάνιση της ανάδυσης έγκειται στη στιγμή που ένα σύστημα θα μπει σε αυτό που ο Protevi ονομάζει μάθηση. Όταν ένα σύστημα μετεξελίξει τη συμπεριφορά του και οδηγηθεί σε μία εντελώς νέα συμπεριφορά τότε οδηγείται στη φάση της αναπτυσσόμενης πλαστικότητας ή της διαχρονικής ανάδυσης (Developmental Plasticity-West-Eberhart, Diachronic Emergence-Morowitz) Η έννοια της ανάδυσης στον Protevi είναι η ανάπτυξη της αυτοοργάνωση και συγκέντρωσης μέσα από τον περιορισμό της δράσης των μονάδων του συστήματος. Την εξετάζει ως προς τον τρόπο με τον οποίο εμπλέκεται στην θεωρία των Deleuze-Guattari. Την ορίζει ως την «διαχρονική κατασκευή λειτουργικών δομών, σε σύνθετα συστήματα που πετυχαίνουν την συγχρονική επικέντρωση της συστημικής συμπεριφοράς, περιορίζοντας την ατομική συμπεριφορά των μονάδων.» (μτφρ. από Protevi, 2009) (1). Η ανάδυση στα συστήματα έτσι όπως τα περιγράφει ο Protevi είναι μία διαρκής αναζήτηση του τελικού σκοπού (ﬁnal cause) (2)

Η ανάδυση σε Artiﬁcial life συστήματα

(Langton’s theory) Ο Christopher Langton έχει περιγράψει τα χαρακτηριστικά του Artiﬁcial Life με τρόπο που συγκεκριμενοποιεί το πως προκύπτει σε αυτά η ανάδυση, το emergence. Θεωρεί αρχικά ότι σε ένα τέτοιο σύστημα δεν μπορεί να

υπάρξει ένα μοναδικό πρόγραμμα που θα κατευθύνει και θα οργανώνει τα υπόλοιπα. Ερμηνεύοντας την δεν μπορεί κατά τον Langton σε μία λειτουργία Artiﬁcial Life να υπάρξει κεντρικός έλεγχος, ούτε και κεντρικός προγραμματισμός. Επεκτείνοντας αυτό το χαρακτηριστικό σημειώνει ότι δεν υπάρχουν ούτε και κανόνες που να ορίζουν την συμπεριφορά ενός τέτοιου συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι ένα τέτοιο σύστημα δεν έχει συγκεκριμένους κανόνες που θα επαναλαμβάνονται στα υποπρογράμματά του. Επομένως η κάθε δράση που εμφανίζεται σε επίπεδο υψηλότερο από την ατομική λειτουργία, θεωρείται ανάδυση. Είναι μία καινούρια συμπεριφορά, και είναι στην ουσία μία κινητήρια δύναμη του συστήματος και όχι ο κανόνας του. (Parisi, Terranova, 2006) Αυτή η αποκεντροποίηση είναι κατά την Parisi το διαφοροποιητικό στοιχείο του νέου τύπου κυβερνητικού ελέγχου σε σχέση με τους δύο προηγούμενους. Το σύστημα χρησιμοποιεί την αυτοοργάνωση, όχι στοχεύοντας στην αναπαραγωγή του εαυτού του, αλλά στο να παράγει διαφοροποίηση μέσα από αυτήν. Η διαφοποροποίηση δεν αναδύεται λόγω κάποιου προβλήματος ή λόγω γενετικού αλγόριθμου. Η έννοια της ανάδυσης στην ουσία αντικαθιστά την έννοια της ομοιόστασης και την έννοια της αυτοποίησης. Είναι αυτό που αναζητάει το σύστημα για να θεωρείται σύστημα. Η ανάδυση στην Τρίτη γενιά κυβερνητικής προκύπτει από μη προγραμματισμένες και ελέγξιμες πλευρές των αλγοριθμικών διαδικασιών, που δεν έχουν προβλεφθεί από αυτόν που προγραμμάτισε την προσομοίωση.

υποσημειώσεις 4ου κεφαλαίου :

1. 4.c O ορισμός που δίνει ο Protevi για την ανάδυση σε γενικότερο πλαίσιο, αναφέρει ότι ανάδυση είναι η διαχρονική κατασκευή λειτουργικών δομών που πετυχαίνουν συγχρονικό συντονισμό της συστημικής συμπεριφοράς. Αναφέρει τις δύο διαφορετικές προσεγγίσεις σε ότι αφορά τα κοινωνικά συστήματα και την ανάδυση. Η οπτική των reductionists ορίζει ότι η οι κοινωνικές συμπεριφορές ενός συνόλου δεν είναι τίποτα παραπάνω από τον συνδυασμό των συμπεριφορών των μονάδων τους. Αντίθετα η οπτική των emergentists την οποία και υιοθετεί, δίνει μεγαλύτερη σημασία στην ανάδυση την οποία εξετάζει συστηματικότερα. Ο Protevi θεωρεί ότι η έννοια της ανάδυσης είναι βασική και κεντρική για να μιλήσει για το πώς συγκροτείται η πολιτική φυσιολογία του υποκειμένου, και κατ’ επέκταση η πολιτική συνείδηση, και όλη η φιλοσοφία των body politics επί του συνόλου. 2. 4.c. Σε αυτήν την βάση ο Protevi αναφέρει άλλους δύο τύπους emergence, την reciprocal causality και την transverse emergence όπου σύνολα δημιουργούνται από βιολογικούς, κοινωνικούς ή τεχνικούς παράγοντες. Αυτήν την θεωρία ανάδυσης την χρησιμοποιεί για να αναλύσει τη θεωρία του για τα body politics και το political cognition and aﬀect που αναλύει σε επόμενο κεφάλαιο του έργου του.

5. Η ενσωμάτωση της ανάδυσης στην πρακτική της Στοχαστικής* χρήσης ψηφιακών μέσων *Σημ.: με τον όρο στοχαστική χρήση ψηφιακών μέσων μεταφράζεται η έννοια του speculative computation. H έννοια του speculative μεταφράζεται ως στοχαστική αλλά όχι με τον τρόπο που η έννοια χρησιμοποιείται από τον Κώστα Τερζίδη, για τον οποίο στοχαστικός σχεδιασμός είναι αυτός που είναι στη διαρκή αναζήτηση ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος, μέσα από μία συνεχή και τυχαία αναζήτηση. Αντίθετα η έννοια του speculation δεν έχει συγκεκριμένο στόχο προς αναζήτηση και δεν αναφέρεται σε συστήματα που αναζητούν ένα τέλος ή μία κατάσταση ισορροπίας. Πρόκειται για μία συνεχή αναζήτηση χωρίς προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα με σκοπό την έρευνα, τον συνδυασμό και ανασυνδυασμό δεδομένων και την αναζήτηση φαινομένων ανάδυσης. Αυτό το χαρακτηριστικό σκεπτόμενης αναζήτησης είναι που αποτελεί το βασικό ζητούμενο σε μία εποχή μετακυβερνητικού ελέγχου και αυτό είναι και το νόημα που προσπαθεί να αποδόσει ο όρος στοχαστικός για την μετάφραση του speculate. Η αλγοριθμική αρχιτεκτονική είναι μία περίπτωση του speculative computation που προβάλλει την λογική και τον υπολογισμό στη δύναμη του μη υπολογίσιμου. (Parisi, 2013) Μετά την εμφάνιση της έννοιας “μετακυβερνητικός έλεγχος” και με την εξέλιξη των ψηφιακών εργαλείων και των αλγοριθμικών δομών τόσο ως προς το δομικό όσο και ως προς το οντολογικό τους περιεχόμενο, εμφανίζεται και προκαλεί την προσοχή ένας νέος όρος στην χρήση των ψηφιακών μέσων. Η έννοια της ανάδυσης συνδέεται άμεσα με την έννοια του speculation στη χρήση του υπολογιστή, γιατί από τη βάση του ο νέος αυτός όρος δηλώνει μία συνεχή διερεύνηση και μάλιστα στοχαστική. Η διερεύνηση δεν έχει συγκεκριμένο στόχο όπως συμβαίνει σε μία στοχαστική έρευνα. Ούτε βασίζεται στην τυχαία επιλογή και κατεύθυνση. Πρόκειται για μία συνεχή διερεύνηση

που δεν στοχεύει ακριβώς κάπου, αλλά αναζητάει συνεχώς κάτι καινούριο. Αυτός είναι και ο λόγος που μπορούμε να θεωρήσουμε την ανάδυση ως την κεντρικότερη έννοια αυτού του τύπου δομών μετακυβερνητικού ελέγχου που προκύπτουν από την διαδικασία του speculative computation. O όρος scripting είναι ένας όρος που συνδέεται με το speculative computing και επιδέχεται μεγάλη γκάμα αναφορών. Εμφανίζεται στον τίτλο του AD: Scripting Cultures του Mark Burry, και αναλύεται διεξοδικά δηλώνοντας μία νέα εποχή όπου το computation εξελίσσεται σε κουλτούρα και όπως δηλώνει και ο τίτλος όχι μία, αλλά πολλές. Το πλήθος προκύπτει από το γεγονός ότι είναι πολυπληθείς και οι χρήστες των ψηφιακών μέσων και αναφέρεται στην ανάπτυξη μιας μεγάλης γκάμας διαφορετικών προσεγγίσεων στην χρήση. Οι αλγόριθμοι ως γενική έννοια πλέον είναι ο σκελετός, η διαδικασία που θα δομήσει το σύστημα σχεδιασμού ενώ οι γλώσσες προγραμματισμού είναι οι μεταφραστές αυτού του συστήματος. Στο scripting συναντάται το τεχνικό με το ουσιαστικό στοιχείο, οι γλώσσες προγραμματισμού με τις βιβλιοθήκες και με τις έτοιμες εντολές των εκάστοτε προγραμμάτων. Ο όρος scripting αναφέρεται ακόμη στη δυνατότητα επανασχεδιασμού από τον χρήστη των δεδομένων προγραμμάτων και των σχεδιαστικών εργαλείων. Ως βασική αρχή του speculative computation, ή καλύτερα ως βάση και εργαλείο του μπορούμε να θεωρήσουμε το scripting. Ο M. Burry το παρομοιάζει με τη συγγραφή ενός σεναρίου που μπορεί να παιχτεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Η νέα αυτή λογική οδηγεί στο να σπάσει η προηγούμενη λογική του mass production στο σχεδιασμό και ο χρήστης των προγραμμάτων και σχεδιαστής γίνεται ο νέος δημιουργός των εργαλείων και μηχανικός λογισμικού. (1) Από τις βασικές λειτουργίες που έχει το scripting είναι το ότι προσφέρει την δυνατότητα χειρισμού μεγάλου όγκου δεδομένων , της κίνησης προς πολλές κατευθύνσεις ταυτόχρονα και εντέλει, το βασικότερο, της δυνατότητας για τον ανθρώπινο χρήστη να δουλέψει πέρα από τις αντιληπτικές του δυνατότητες.

Speculative computation και Αρχιτεκτονική

Για την L. Parisi το speculative computation δεν σημαίνει ότι οι αλγόριθμοι είναι συστήματα που σχετίζονται με το να προβάλλουν το παρόν ή το παρελθόν στο μέλλον, αλλά ότι οι αλγόριθμοι εισάγουν διακριτές απερατότητες μέσα σε πραγματικότητες. Έτσι ορίζει την «λογισμική» σκέψη (soft thought) η οποία είναι μία από τις κατηγορίες στις οποίες χωρίζει την αρχιτεκτονική της σκέψης. Οι άλλες κατηγορίες που σχετίζονται άμεσα και με τον σχεδιασμό, την δημιουργία συστημάτων και τον προσδιορισμό αλγοριθμικών δομών, είναι η διαδραστική σκέψη(Interactive thought), η neuroarchitecture, enactive thought, negative prehension, cybernetic thought, ecological though κ.λ.π. Η λογισμική σκέψη είναι η βάση με την οποία εμφανίζεται στην αρχιτεκτονική η πρακτική του speculative computation. Προσδιορίζοντας τι είναι η soft thought σε σύγκριση αναφέρει ότι δηλώνει την εισαγωγή των μη υπολογίσιμων πιθανοτήτων στους αλγόριθμους και αποτελεί μία πραγματική προέκταση των μη υπολογίσιμων αντικειμένων. Έτσι, «ως σύλληψη των μη υπολογίσιμων αντικειμένων, η soft thought, είναι αμείωτη στην ανθρώπινη αντίληψη, ενέχεται στον ανθρώπινο νου και σκέψη.» (Parisi, 2013). Με την παρατήρηση αυτή η L.Parisi τονίζει την Soft thought όχι ως κάτι τελείως διαφορετικό, και έξω από την ανθρώπινη νόηση, αλλά ως κάτι εγγενές σε αυτήν. Η λογισμική σκέψη είναι μία άλλου είδους σκέψη που μπορεί να συλλάβει ο ανθρώπινος εγκέφαλος, ακριβώς όπως μπορεί να συλλάβει και την έννοια του μη υπολογίσιμου αντικειμένου. Είναι ένα είδος σκέψης που αναπτύσσει προκειμένου να χειριστεί τέτοιου είδους οντολογίες και αντικείμενα. Στα πλαίσια της ψηφιακής αρχιτεκτονικής, το speculation έχει να κάνει με τον τρόπο κατά τον οποίο οι αλγόριθμοι κατασκευάζουν χωροχρονικές πραγματικότητες. Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα αρχιτεκτονικής που χρησιμοποιεί speculative χρήση των αλγοριθμικών δομών είναι το έργο των R(&)Sie(n), “I’ve Heard about” το οποίο αποτυπώνει ένα αστικό σύστημα που συντίθεται από δομές δεδομένων. Το συγκεκριμένο έργο σε ό,τι αφορά την αρχιτεκτονική υποδεικνύει ότι αυτή δεν αφορά την ενσωμάτωση μιας έντεχνης λογικοφάνειας στην μορφή, αλλά είναι το μέσο για να υποδειχθούν τα άπειρα ενδεχόμενα που αφορούν ένα αστικό τοπίο που αναπτύσσεται, μεταλλάσσεται και επεκτείνεται πέρα από την αρχική του κατάσταση. Η αστική δομή στο έργο εξελίσσεται μέσα από τον μετασχηματισμό αλγοριθμικών δομών που συμβαίνει λόγω ανακύκλωσης,

R(&)Sie(n), “I’ve Heard about”

σύνθεσης ή αποσύνθεσης δεδομένων. Το σύστημα δημιουργείται με ταυτόχρονη ισχύ κάποιων πρωτοκόλλων που αφορούν: εισροές από δεδομένα προϋπάρχουσας μοροφλογίας (ως τέτοια αντιμετωπίζονται τα συμπαγή όρια, το φυσικό φως, οι υπάρχουσες διαστάσεις «κατοικίσιμων κελιών»), τα εσωτερικά δεδομένα των δομών που αφορούν χημικές αντιδράσεις (φυσιολογία, ενδοκρινολογικές εκκρίσεις, σωματικές εκπομπές) και ψηφιακά στοιχεία πληροφορίας. Αν και θα μπορούσαμε να εκλάβουμε την αλγοριθμική δομή ως ενεργοποιητή συγκεκριμένων εντολών που τελικά παράγουν την αστική αρχιτεκτονική, η προσέγγιση των R(&)Sie(n) δεν αφορά την αλγοριθμική δομή ως σχεδιαστικό εργαλείο, αλλά ως ένα επιπλέον στοιχείο της αστικής σύνθεσης. Όπως σχολιάζει και η L.Parisi της επί του συγκεκριμένου έργου ο μετασχηματισμός της αστικής δομής έχει να κάνει με την αλγοριθμική σύλληψη του μετασχηματισμού διακριτών επιπέδων δεδομένων. Έτσι η δομή γίνεται ένα σύστημα αλγορίθμων που κινούνται από συνδυασμούς από πιθανά ενδεχόμενα που μπορούν να κτίσουν πολλαπλά, ετερογενή ή αντιθετικά σενάρια. Στην ουσία οι αλγόριθμοι λειτουργούν ως κοινωνοί των εισροών δεδομένων αλλάζοντας την δομή τους από αυτά, οπότε και ξεφεύγουν από την λογική της αναπαραγωγής της αρχικής τους κατάστασης η οποία στην πορεία συνεχώς μεταβάλλεται.

b. Ανάδυση σε αλγοριθμικά συστήματα τελευταίας γενιάς ( ή η ανάδυση στο speculative computation) Η ανάδυση στο speculative computation έγκειται στο σημείο που τονίζει η Parisi σχετικά με την software thought. Δεν πρόκειται για ένα είδος σκέψης που μπορεί να αντικαταστήσει τη λογική σκέψη, ούτε για μία οντολογική βάση σκέψης. Είναι ένας διαφορετικός και συμπαγής τρόπος σκέψης που έχει την δυνατότητα να μην περιορίζεται στα όρια του τι μπορεί να κάνει ο ανθρώπινος νους. Αυτή είναι μία ιδιότητα που σχετίζεται με την ανάδυση καθώς εισάγει τα μη υπολογίσιμα αντικείμενα και τα αχαρτογράφητα δεδομένα (patternless data) στην δική μας πραγματικότητα. H Parisi επιμένει στον όρο patternless data, που δεν σχετίζεται με τους τύπους αλγορίθμων των προηγούμενων γενεών στα αναπτυσσόμενα συστήματα όπως για παράδειγμα τα κυτταρικά αυτόματα (Cellular Automata) και θεωρεί ότι αυτά είναι κεντρικό στοιχείο του speculative computa-

tion. Η ανάδυση δεν έχει να κάνει με μία αυξανόμενη απροβλεψιμότητα. Η ανάδυση εδώ έχει να κάνει με την ενσωμάτωση του άπειρου, του απεριόριστου στο περατό. Η ανακάλυψη στο speculative computation είναι ότι σε κάθε δυαδικό βήμα και σε κάθε δυαδικό υπολογισμό, αποκαλύπτονται απερατότητες, ή αλλιώς απεριόριστες οντότητες, αν μπορούμε να αποκαλέσουμε τα αντικείμενα των αποτελεσμάτων των αλγορίθμων σε μία οντολογική βάση.

υποσημειώσεις 5ου κεφαλαίου :

1. 5. Ο ρασιοναλισμός στον σχεδιασμό όπως αναφέρει ο Mark Burry στο A.D.Scrpipting Cultures, εισάγεται και επικρατεί με το μοντέρνο κίνημα στην αρχιτεκτονική και καθιερώνεται από τα CIAM. Θεωρεί ότι αυτός επικρατεί στην αλγοριθμική σκέψη μέχρι και σήμερα και είμαστε σε μία εποχή μετεξέλιξης ενός νέου διευρυμένου ρασιοναλισμού. Παρολαυτά υπάρχει μία τάση επαναδιαπραγμάτευσης του λογικού και του αισθητηριακού και μία τάση για μεγαλύτερη συζήτηση ως προς το aﬀective στην αρχιτεκτονική.

Επίλογος-συμπεράσματα: επαναπροσδιορισμός του speculative computation, σχεδιαστικές προεκτάσεις στην αρχιτεκτονική

Μέχρι σήμερα η έννοια του αλγορίθμου είναι ακόμη η βασική έννοια που χρησιμοποιείται για να αναπτύσσονται οι υπολογιστικές διαδικασίες στα ψηφιακά μέσα. Μετά από την ανάλυση της έννοιας μέσα από μία πληθώρα οπτικών, χωρίς φυσικά να μπορούμε να εγγυηθούμε την συνέχιση της ύπαρξής της και σε μελλοντικές γενιές χρήσης του ψηφιακού, καταλήγουμε σε ορισμένα συμπεράσματα σε ό,τι αφορά τις δυνατότητες επεξεργασίας της. Το γεγονός ότι η εξέλιξη του ψηφιακού μέσου βασίζεται στο αλγοριθμικό δομικό σύστημα επαληθεύει τις θεωρίες περί οντολογικού αντικειμένου. Εάν ο αλγόριθμος ήταν μόνο μία νοητική μηχανή επεξεργασίας αυτόματα οι ενέργειες που επιτελούνταν με αυτόν θα ήταν καθαρά υπολογιστικές και δεν θα παρατηρούσαμε καμία εξέλιξη στην πορεία του ψηφιακού στοιχείου. Το γεγονός ότι αυτή η εξέλιξη υπάρχει επισημαίνει ένα μεγαλύτερο πλήθος ιδιοτήτων που υπάρχουν στους αλγόριθμους και τους κατηγοριοποιούν σε έναν τρόπο σκέψης, σε ένα είδος σύλληψης, στο algorithmimc prehension. Η αλγοριθμική σύλληψη είναι θα μπορούσαμε να πούμε μία εκτεταμένη μορφή αντίληψης του ανθρώπινου νου. Το ψηφιακό ως συνδιαμόρφωτης της αντίληψης του ανθρώπου, ως επέκταση των νευρολογικών δυνατοτήτων του εγκέφαλου. Η αλγοριθμική σύλληψη, η οποία ενέχει τις έννοιες του απείρου, των μη υπολογίσιμων αντικειμένων και της παραγωγής μεταμοντέλων, προωθεί έναν διαφορετικό τρόπο αντίληψης η οποία φαίνεται να γίνεται ορατή στην μετακυβερνητική (postcybernetic era) όπου γίνεται αντιληπτό ότι τα αλγοριθμικά συστήματα δεν είναι συστήματα ελέγχου αλλά παράλληλα και συστήματα που παράγουν έλεγχο.

Όπως αναλύθηκε και μέσα από την δομή της ερευνητικής, το να μιλήσουμε για το computation χωρίς να έχουμε αναλύσει έστω με έναν τρόπο την έννοια του αλγορίθμου θα ήταν αδόκιμο καθώς αυτός αποτελεί το δομικό στοιχείο και μάλιστα πολύ ιδιαίτερο και ισχυρό στην σύνθεση οποιαδήποτε ψηφιακής υπολογιστικής διαδικασίας. Παρατηρούμε ότι η ανάλυση της έννοιας του αλγορίθμου και η φιλοσοφική της προέκταση επηρεάζουν στο μέγιστο το πώς αυτός θα ενσωματωθεί, πως θα δομηθεί και πως θα γίνει η επεξεργασία του σε ένα εγχείρημα χρήσης του. Η οπτική με την οποία θα αντιμετωπιστεί η αλγοριθμική δομή αναπόφευκτα θα επηρεάσει την δομή του ίδιου του σχεδιασμού και θα καθοδηγήσει προς ένα ορισμένο αποτέλεσμα. Αυτή η συνειδητοποίηση οδηγεί σε μία πιο κριτική και ενημερωμένη χρήση του ψηφιακού μέσου και είναι επόμενο να θεωρήσουμε ότι μία τέτοια βάση είναι απαραίτητη σε μία στοχαστική χρήση του ψηφιακού στοιχείου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του παραπάνω συμπεράσματός είναι η αντικειμενοστραφής φιλοσοφία στον σχεδιασμό. Όπως αναλύθηκε εκτενώς στο πρώτο κεφάλαιο ο Kay βλέποντας τον ψηφιακό κόσμο σαν ένα κόσμο αντικειμένων ολοκλήρωσε μία οπτική που επιζητά τη χρήση του αλγορίθμου ως αντικείμενο δημιουργώντας μία τελείως διαφορετική οντολογία που τελικά οδήγησε και στην πιο άμεση χρήση των αλγορίθμων Η οντολογία που ηθελημένα ή μη αναπτύσσεται κι από την Παρίσι και από τον Τερζίδη είναι μία ακόμη μεγαλύτερη προέκταση της έννοιας του αλγορίθμου αφού τον αντιμετωπίζει σαν κάτι ξένο, ο Τερζίδης αφιερώνει ολόκληρο κεφάλαιο στο otherness και αυτό μας οδηγεί στο να καταλήξουμε ότι είναι πολύ μεγαλύτερες οι πολιτισμικές προεκτάσεις από αυτές που συζητούνται μέχρι τώρα. Μπορούμε να καταλήξουμε ότι σε κάθε σχεδιαστικό θέμα που καλείται κάποιος να διαπραγματευτεί, πέρα του ότι το speculative computation είναι ένας τρόπος για να επαναπροσδιορίσει την προσέγγισή του επάνω στο αντικείμενο του σχεδιασμού, επιπλέον υπάρχουν πολλά διαφορετικά αλγοριθμικά συστήματα τα οποία μπορεί να προσαρμόσει ώστε να εμφανίσει μία συνέπεια στην λογική του σχεδιασμού του. Μέσω αυτής της συνέπειας

δεν επιβάλλεται ένας νετετερμινιστικός τρόπος σκέψης αλλά μία στοχαστική διαδικασία εξέλιξης των δυνατοτήτων που δίνονται. Έτσι, για παράδειγμα, η στοχαστική αναζήτηση, είναι όπως αναλύθηκε μία ιδιαίτερη διαδικασία που ενέχει το στοιχείο του ελέγχου και της τυχαιότητας. Η χρήση κυτταρικών αυτομάτων δηλώνει έναν τρόπο σχεδιασμού όπου οι κανόνες άμεσης γειτνίασης οργανώνουν και οδηγούν το τελικό αποτέλεσμα. Τα συστήματα πρακτόρων είναι μία διαφορετική υποκατηγορία που, στις άπειρες παραλλαγές που μπορεί να εμφανίσει, επιτρέπει έναν bottom-up σχεδιασμό όπου ενδογενείς αλληλεπιδράσεις διαμορφώνουν το συνολικό σύστημα και οι τάσεις δημιουργούνται μέσα από αποκλίνουσες συμπεριφορές των μονάδων του συστήματος. Κατά όμοιο τρόπο όλα τα αλγοριθμικά συστήματα οδηγούν ή βασίζονται σε πολύ διαφορετικές σχεδιαστικές επιλογές που είναι εμφανές ότι θα οδηγήσουν σε συγκεκριμένες προσεγγίσεις στο σχεδιασμό. Σε ό,τι αφορά την σύνδεση του computation με το φυσικό στοιχείο, εδώ τα αλγοριθμικά συστήματα είναι μπορούμε να πούμε σε ένα πρώιμο στάδιο εξωαναφοράς, κρίνοντας όχι μόνον από τα συστήματα διάδραστικότητας αλλά και από τον τρόπο που εξελίσσεται η έρευνα της ρομποτικής στο μεγαλύτερο στάδιο. Η ψηφιακή δομή αντιμετωπίζεται κυρίως ως μία σχεδιαστική βοήθεια για τον χειρισμό της μηχανής. Αυτόματα τέτοιου είδους αντιμετωπίσεις αποκλείουν όλη την θεωρητική συζήτηση περί οντολογικού πλαισίου και αφαιρούν την δυνατότητα ουσιαστικής εξέλιξης του ψηφιακού κόσμου. Ο μεγαλύτερος σύμμαχος του αλγορίθμου φυσικά είναι η τεχνολογία, και η ενσωμάτωσή της σε κοινωνικές φυσικές και πολιτισμικές δομές όμως αυτό γίνεται μέχρι στιγμής με έναν τρόπο αρκετά ανθρωποκεντρικό. Πιθανόν να είναι αναγκαία στην πρακτική του speculative computation η απομάκρυνση από μία τέτοια οπτική έστω μέχρι το σημείο που, στρέφοντας το ενδιαφέρον στις ίδιες τις δυνατότητες του ψηφιακού, αυτό εξελιχθεί ακόμη περισσότερο και οδηγήσει σε πραγματική πολιτισμική αναβάθμιση και όχι μόνο σε τεχνολογική εξέλιξη, η οποία χρησιμοποιείται συχνά και για εδραίωση ή τονισμό κοινωνικών και πολιτισμικών χασμάτων.

Οι διαφορετικές θεωρήσεις στην σύνθεση του ψηφιακού, οδηγούν πολλές φορές στον εκδημοκρατισμό του, όπως συνέβη με την οπτική που ανέπτυξε ο Kay στον αντικειμενοστραφή προγραμματισμό. Η οπτική του να θεωρήσει ότι τα προγράμματα είναι τμήματα συνδεδεμένων «αντικειμένων» που μπορούν σε μία άλλη δομή να οργανώσουν ένα νέο σχήμα, κατάφερε να κάνει τον προγραμματισμό προσφιλή σε μεγάλο αριθμό χρηστών. Έτσι το να επωφελείται κανείς από ένα τεράστιο πλήθος δυνατοτήτων είναι μία πολιτισμική εξέλιξη που μόνο θετικό πρόσημο μπορεί να έχει και πιθανά οδηγεί στην γρηγορότερη εξέλιξη του αντικειμένου. Η αλγοριθμική αρχιτεκτονική έχει καταφέρει να αναδιαρθρώσει μαθηματικές έννοιες σε σχέση με την ανάπτυξη δυναμικών, όπως είναι τα Κυτταρικά Αυτόματα, προκειμένου να εξετάσει τη χωρική τους έκφραση. Έτσι είναι αναμφίβολο ότι οι γεωμετρικές μορφές και όλα τα επακόλουθα που μπορεί αυτές να έχουν στην βιωματική αντίληψη του χώρου, έχουν περάσει σε ένα επόμενο στάδιο αρκετά ανεξερεύνητο ακόμη ως προς την επιρροή και τις προεκτάσεις που θα μπορούσε να έχει. Η χωρικότητα βρίσκει νέες μορφές έκφρασης καθόλα καινοφανείς που ενέχουν νέα πολιτισμικά και κοινωνικά ενδεχόμενα. Με την στροφή στον διαδραστικό σχεδιασμό, η τεχνολογική καινοτομία καταφέρνει να αντιμετωπίσει τα βιοφυσικά δεδομένα ως εισροές στα αλγοριθμικά συστήματα. Παρολαυτά δεν έχει δώσει πλήρως την απάντηση στα πρόσκαιρα αυτά αντικείμενα, ή στην υπονόηση βιολογικών δομών στον σχεδιασμό. Συνεχίζει να βλέπει τους αλγορίθμους ως το αποτέλεσμα ανάπτυξης κάποιων δεδομένων, ή ως την αντίδραση σε βιοφυσικά δεδομένα υποδοχής. Το αλγοριθμικό αντικείμενο στην αρχιτεκτονική κατά την άποψή κάποιων θεωρητικών δεν έχει εξεταστεί ακόμη αρκετά και δεν έχει βρει την πρέπουσα έκφραση. Όντως θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι προκειμένου το ψηφιακό να βρει την φυσική του έκφραση χρειάζεται μία πολύ μεγαλύτερη διερεύνηση και μία μη ανθρωποκεντρική αντίληψη απαλλαγμένη από προηγούμενες θεωρήσεις ακόμη που έχουν αναπτυχθεί στην φιλοσοφία των ψηφιακών μέσων έως σήμερα.

Η έννοια της ανάδυσης είναι μία βασική κινητήρια δύναμη που καθορίζει τα αλγοριθμικά συστήματα και διαχωρίζει την εξέλιξή τους σε διαφορετικές φάσεις. Ο τρόπος που προκύπτει είναι φανερό ότι τονίζει πολύ διαφορετικές πλευρές στις αλγοριθμικές δομές, στο πλαίσιο στο οποίο κινούνται, στις καταβολές και τις φιλοσοφικές θεωρήσεις μέσα από τις οποίες γεννιούνται και στις προεκτάσεις στις οποίες στοχεύουν. Η ανάδυση ως εμφάνιση των βασικών συμπεριφορών ενός συστήματος είναι ίσως ακόμη σημαντικότερη από την ίδια την δομή, την αισθητική (με την έννοια του Aesthetics) και την μορφολογική (με την έννοια του Morphogenesis) αναφορά του συστήματος, λόγω του ότι φανερώνει τον τρόπο σύλληψής του και όπως φαίνεται και την κατάληξή του. Τα κλειστά αλγοριθμικά συστήματα της 1ης γενιάς κυβερνητικής όσο κι αν αμφιταλαντεύονται σε ένα πλήθος αισθητικών και μορφολογικών επιλογών ο τρόπος ανάδυσης των συμπεριφορών σε αυτά είναι και η ουσία της δομής τους, μία περίκλειστη δομή παραγωγής προδιαγεγραμμένων βημάτων, κάτι που περισσότερο πλησιάζει σε προσομοίωση (simulation) παρά σε δημιουργία. Η ανάδυση στα διαδραστικά συστήματα, στα συστήματα ανταπόκρισης και στην αυτοποίηση είναι και πάλι μία μηχανιστική διαδικασία. Αν δεν υπάρχει αντίληψη για τον τρόπο ανάδυσης με τον οποίο εξελίσσεται ένα σύστημα πιθανά δεν μπορεί να υπάρξει και η σωστή αξιολόγηση και σύλληψή της δομής που διατρέχει την λειτουργία του. Μετακυβερνητικά και όταν εμφανίζεται σε κριτικές θεωρητικών όπως η L.Parisi η έννοια του «ελέγχου χωρίς έλεγχο», αρχίζει να δηλώνεται μία τάση στην πρακτική του σχεδιασμού, πιθανά μη δηλωμένη καν ευθέως από τους πρακτικούς του είδους όπως ο Francois Roche, η οποία εντάσσει στον προβληματισμό για την ανάδυση στην μετακυβερνητική εποχή την έννοια του ελέγχου. Σε όλα τα προηγούμενα συστήματα αλγορίθμων η έννοια του ελέγχου δεν έχει διαφορετική οπτική ως προς το ποιος ορίζει την ανάδυση και από πού αυτή απορρέει. Συμπεραίνουμε έτσι ότι ο βασικός λόγος που συνεχίζονται να χρησιμοποιούνται αλγοριθμικές δομές στον σχεδιασμό είναι γιατί οι δυνατότητες εμφάνισης φαινομένων ανάδυσης ενέχουν

επιπλέον πεδία προς διερεύνηση που είναι και η κύρια επεξήγηση στην χρήση τους για την παραγωγή καινοτομίας. Η καινοτομία στον σχεδιασμό είναι μία διαδικασία που μέσω στοχαστικής διερεύνησης και πειραματισμού μετατοπίζεται στην απώλεια ελέγχου από την βασική ποιητική μηχανή δημιουργίας δομών, στην διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο αλλάζει ο έλεγχος και στην κατασκευή ενός δικτύου σχέσεων που θα οικοδομήσουν το ευρύτερο πλαίσιο παραγωγής του σχεδιασμού και της αρχιτεκτονικής δομής. Η εμφάνιση των φαινομένων ανάδυσης μετατοπίζεται από το control without control στο novelty without control όπου οι τάσεις ενός συστήματος δεν προδιαγράφονται από την αρχή αλλά φαίνονται στην πορεία εξέλιξης της σχεδιαστικής πρακτικής και προκύπτουν μέσα από το ίδιο το σύστημα που συνδυάζει ψηφιακά, άυλα και φυσικά στοιχεία. Το novelty μπαίνει ως συνδυαστικό στοιχείο στο emergence αφού στην στοχαστική επεξεργασία του αλγορίθμου αυτό που απασχολεί στην εμφάνιση των συμπεριφορών που θα δομήσουν το σύστημα, δεν είναι η αναπαραγωγή προτύπων αλλά η ακριβής έννοια του όρου, η πτυχή που περιέχει την καινοτομία, η στοχαστική διερεύνηση νέων δυνατοτήτων και διευρυμένων νοημάτων, η οποία τείνει να επιτευχθεί μέσω της απώλειας ελέγχου, η ανάδυση.

Βιβλιογραφία

Bratton, Benjamin, Outdating A.I.: Beyond the Turing Test, The New York Times, The opinion pages, February 23, 2015 Bray, Dennis, Wetware: A Computer in every Living Cell, New Haven & London: Yale University Press, 1983 Burry, Mark, AD Primers: Scripting Cultures, Architectural Design and Programming, G.B.: John Wiley & Sons Ltd, 2011 Cache, Bernard, Earth Moves. The Furnishing of Territories. Massachusetts: The MIT Press, 1995 Clark, Andy, Mindware: an introduction to the philosophy of cognitive science, Oxford: Oxford University Press, 2001 Carpo, Mario, The Second Digital Turn in Architecture. Sydney: University of New South Wales, 2015 Carpo, Mario, The alphabet and the algorithm, U.S.A.: The MIT Press, 2011 Castoriadis, Cornelius, The rising tide of insigniﬁcancy, translated&edited by anonymous, electronic publication date, 2003 Hayles, Katherine, How we became Posthuman, Virtual Bodies in Cybernetics Literature and Informatics, Chicago: The University of Chicago Press, 1999 Hight, Christopher, Architectural Principles in the age of Cybernetics, Routledge Ed., 2007 Kay, Alan, and Adele Goldberg, Personal Dynamic Media, the New Media Reader 26, 1977, 393-404

Langton, G. Chris, Computation at the edge of chaos: phase transition and emergent computation, Physica D, vol.42, 1990, 12-37 Maturana, Humberto R., Francisco J. Varela, Autopoiesis and cognition : the realization of the living. Dordrecht: D.Reidel, 1980 Parisi Luciana, Contagious Architecture: Computation, Aesthetics and Space, U.S.A.: The MIT Press, 2013 Parisi, Luciana, Symbiotic Architecture: Prehending Digitality, Theory, Culture and Society 26, (March-May 2009), 346-374 Parisi, Luciana, Terranova Tiziana, Heat-Death: Emergence and Control In Genetic Engineering And Artificial Life, University of Victoria: CTheory Archive, 2000 Pask, Gordon, The architectural relevance of cybernetics, Architectural Design, September 1969, 494-496 Pask, Gordon, An Approach to Cybernetics, London: Hutchinson & CO (Publishers) LTD, 1961 Pasquinelli, Mateo, Augmented Intelligence Traumas, Luneburg: meson press Portevi, John, Political Affect: Connecting the Somatic with the Social, London: University of Minnesota Press, 2011 Roche, Francois, I’ve heard about . . . (A Flat, Fat Growing Urban Experiment): Extracts of Neighborhood Protocols, Architectural design 79, no.4 (July-August 2009) Roche, Francois, Stephanie Lavaux, Navarro Jean and Benolt Durandin, R&Sie(n) I’ve heard about …©, (a flat, fat, growing urban experiment), Paris: Musée d’Art Moderne/ARC, 2005 Shannon, Claude Elwood, A Mathematical Theory of Communication, U.S.A.: The Bell System Technical Journal, 1957

Shoham, Yoav, Kevin Leyton-Brown, Multiagent Systems, Algorithmic, Game-Theoretic, and Logic Foundations, electronic version, revision 1.1 Terzidis, Kostas, Algorithmic Architecture, Oxford: Architectural Press, 2006 Turing, Alan, Computing Machinery and Intelligence, Oxford University Press, 1950

παράρτημα παρουσίασης ερευνητικής εργασίας στις 27/1/2017 στο Π.Μ.Σ. ‘Σχεδιασμός Αιχμής: Καινοτομία και Διεπιστημονικότητα στον Αρχιτεκτονικό Σχεδιασμό’, Α.Π.Θ. : online οn: prezi.com/bddg7wentwly/thesis-dissertation/

οι εικόνες της παρουσίασης αποτελούν έργα του εργαστηρίου (n)certainties GSAPP Fall 2011 με υπεύθυνο τον Franchois Roche

딃 섃딃 씃봃 뜃쐃 뤃 먃 긃 딃 섃 댃 넃쌃꼃 넃 ⼀霃 딃 븃 괃 묃 뤃 븃 뜃 쐃 줃봃 넃묃 댃 뼃섃뤃 렃밃뤃 먃 츃봃 쌃씃쌃쐃 뜃밃갃쐃 줃봃 밃괃 쌃넃 넃쀃찃 쐃 뜃 됃뤃 넃옃뼃섃뼃쀃뼃꼃 뜃쌃뜃 옃넃뤃 봃 뼃밃괃 봃 줃봃 넃봃 갃됃씃쌃뜃숃 ⼀ ꄃ넃눃넃봃 꼃 됃뼃씃 頃딃 뼃됃츃섃넃 ⼀ ꀃ⸀ 鰃⸀ ꌃ ⸀ ꌃ 윃 딃 됃뤃 넃쌃밃찃숃 鄃뤃 윃 밃긃숃 㨀鐃뤃 딃 쀃뤃 쌃쐃 뜃밃뼃봃 뤃 먃 찃쐃 뜃쐃 넃 먃 넃뤃 騃넃뤃 봃 뼃쐃 뼃밃꼃 넃 쌃쐃 뼃봃 鄃섃 윃 뤃 쐃 딃 먃 쐃 뼃봃 뤃 먃 찃 ꌃ 윃 딃 됃뤃 넃쌃밃찃 ⼀㈀㄀㔀ⴀ ㈀㄀㜀吀爀愀渀猀洀礀琀栀漀氀漀最椀攀猀⼀ ꐃ 밃긃밃넃 鄃섃 윃 뤃 쐃 딃 먃 쐃 찃봃 줃봃 鰃뜃윃 넃봃 뤃 먃 츃봃 ꀃ뼃묃 씃쐃 딃 윃 봃 뤃 먃 긃 ꌃ 윃 뼃묃 긃 鄃⸀ ꀃ⸀ 頃⸀