Brot magazine

Contact us contact@brotmagazine.be T 0499/21 42 45 Visit us www.brotmagazine.be Like us www.facebook.com/brotmagazine Uitgeverij Qualicopy Gent Hoofdredactrice Tiene Devos Art Director Tiene Devos Vormgever Tiene Devos Redactie Marc Popelier, Bieke Depuydt Eindredactie Tiene Devos

grafisch nieuws Grafisch Nieuws yoshi sodeoka Yoshi SodĂŤoka #1 lieve nhaneca Lieven Haneca #2 WE BECAME AWARE We Became Aware #3 jonas hegi Jonas Hegi #4 brot in type BrĂ˜t in Type UBER AND KOSHER Uber And Kosher #5 punk is daid Punk is dead? harmen liemburg Harmen liemburg #6 ben spive Ben Spive #7 #8 el neoray El Neoray prentjes Illustratiecatalogus

4 6 10 14 20 23 27 32 34 40 43 47

Tromgeroffel en hoorngeschal, want hier ligt voor jou open: BrØt.

We hopen u heel wat bij te leren over Grafisch Ontwerp met hier en daar een vleugje muziek.

Muziek en ontwerpen gaan immers goed samen.

Meestal toch… meer zie jedaarover in ons grafisch nieuws.

Brot heeft een groot aantal interviews afgenomen met ontwerpers over de hele wereld. Elk op hun manier hebben ze een band met muziek.

Ieder interview heeft een eigen nummer gekregen (#1,#2,…), ook de afbeeldingen kregen een unieke code. Voor meer info over afbeeldingen verwijzen we je naar onze illustratiecatalogus.

Bij deze weet je genoeg om de reis doorheen Brot te starten.

Veel plezier!

Tiene Devos, hoofdredactrice

They look for a king in this land of the blind. our empire built on the waste of cultures long forgotten. down, in the caves of what we are told lies the sleeping snake in hiding.

The imperial whore that feeds on penance. faith is measured by the scars on your knees.

We, the bastard children of vultures and snakes, who have achieved nothing but tearing scars in the face of this earth. violence, hate, apathy.

Such is the way of this world. driven by endless greed. if patience was given we would devour the sun.

We see smoke on the horizon. We can hear the women crying, and the sound of mountains crumbling into the plains. revenge of the earth upon ourselves. The new dawn will bring forth a radiant abyss where man meets himself.

01 02 03 04 05

OFFSETPRINT.indd 1

Torch Blood of Elijah Sang-froid SonS of avaricE raBhaS 08-04-2011 17:40:34

G F I N U

R S C I W

A H E S

over: foute platenhoezen

Wie is het nog niet opgevallen bij een bezoek aan de kringloopwinkel?

De talloze foute platenhoezen die ooit uitgebracht werden. De artiesten dachten op te vallen en zo te scoren bij het grote publiek. Helaas bleken hun platen meestal geen bestsellers en belandden ze in tweedehands- en kringloopwinkels.

Net door die foute uitstraling zijn ze nu voor vele platenliefhebbers een verzamelitem geworden. Dit soort platen heeft BrØt al vaak in handen gehad.

BrØt wil duidelijk maken dat een goed jasje voor de plaat zeer belangrijk is.

Een plaat draait niet enkel om de liedjes.

Een mooie hoes trekt de aandacht van de potentiële luisteraar.

Het is de eerste kennismaking met de plaat. Ten tweede is niets zo leuk om naar een plaat te luisteren met de hoes in je handen. Een mooie hoes versterkt namelijk je muzikale beleving.

Om dit duidelijk te maken heeft BrØt een selectie van de meest foute platenhoezen gemaakt. Typografie, combinatie van tekst en beeld, het gebruik van passende kleuren: dit alles is duidelijk aan de aandacht van de ontwerpers ontsnapt.

Bij een goede platenhoes zijn er duidelijk thematische en quasisynestethische verbanden te zien tussen de hoesontwerpen en de muziek.

Men moet opletten dat men zich niet laat misleiden. Soms wordt een plaat, al dan niet bewust, in een ongepast jasje geplaatst. Soms denkt men met een modieus onderwerp meer te verkopen, de andere keer komt men met een onderwerp dat een zekere spanning creëert en bij nog andere is er gewoon sprake van amateurisme. Hiernaast zie je enkele duidelijke voorbeelden. De luisterervaring wordt echter verrijkt als de hoes past of op de juiste manier net scheef zit.

In dit magazine kom je verschillende grafisch ontwerpers tegen die platenhoezen elk op hun eigen manier uitwerken. Sommigen hebben het ontwerpen graag volledig zelf in handen en starten een eigen label. De kapvorm, print en de gehele afwerking bepalen ze zelf en voeren ze uit in samenspraak met de klant. Anderen laten hun ontwerpen in handen van de drukker.

We tonen geen voorbeelden van goede platenhoezen omdat smaken te verschillend zijn. Jullie worden aangespoord om zelf op zoek te gaan naar goede of slechte ontwerpen, misschien vind je ze in dit magazine...

Hopelijk heeft BrØt u bewust gemaakt over de belangrijke taak die je hebt als ontwerper van platenhoezen.

Veel liefs,

5

interview met joshi sodeoka door walter oscar www.sodeoka.com

Yoshi Sodeöka is een veelzijdig artiest en muzikant verblijvend in New York City.

Hij verhuisde naar New York om er Kunst en Design te studeren aan The Pratt Institute.

Hij is ook mede-oprichter van The Word Magazine, één van de oudste en meest invloedrijkste ezines op het net.

De voorbije 10 jaar werden zijn projecten tentoongesteld over de hele wereld (Londen, Parijs, Barcelona, Israel, San Sebastian, Berlijn, Polen…).

#1 A 02

Interview met Yoshi Sodeöka door Walter Oscar www.sodeoka.com

A0 1

YOSHI SODEÖKA

A 03

Hoe gaat het met u?

Alles gaat redelijk goed. Ik ben aan het proberen om mijn prioriteiten te stellen en organiseren over een hoop van projecten waar ik mee startte.

Kan je zeggen waar je mee bezig bent momenteel?

Ik ben mijn mij aan het voorbereiden op een groep show dat plaatsneemt in november in een galerij in San Francisco ‘The Popular workshop’ genaamd. Ik neem even pauze om dit interview te doen.

De groep show in ‘The Popular Workshop’, is het een collaboratie?

Het label dat mijn DVD albums uitzend heeft het georganiseerd. Dus, ik denk dat ik het een collaboratie kan noemen.

Wat waren je hobby’s toen je opgroeide?

Eens denken, Toen ik klein was verzamelde ik speelgoed autootjes. Het ironisch dat ik het nu haat om te rijden.

Dus je reist door de stad op je fiets?

Ja, ik ga zoveel mogelijk met de fiets. Nog meer in de zomer.

Denk je soms over hoe je in New York bent terecht gekomen?

Niet echt. Ik woon hier al zolang, ik heb hier al meer tijd doorgebracht dan in mijn thuisland. Dus denk ik nauwelijks over hoe ik hier terecht gekomen ben.

ittle, l y r e v s a When I w cars. toy I collected w o n h g u o th It’s ironic ving. dri e t a h I t a th

7

A 05

#1.3

Waarom ben je kunstenaar geworden?

Wat dreef je in de kunst?

Ik denk niet dat het een bewuste keuze was om kunstenaar te worden. Het gebeurde vrij natuurlijk. Ik studeerde al kunst van als ik jong was. Het is alsof ik van niets anders weet.

I’m not a fan of graphic design that shows a lot of designer’s egos and styles.

A 04

Wat trekt je aan in grafisch ontwerp?

Ik maak zelf niet zo veel grafisch ontwerp, maar ik houd van grafisch ontwerp dat zeer functioneel en informatief is.

Ik ben geen fan dat veel van het ego of de stijltjes van de ontwerper toont.

Je bent ook een muzikant, heb je nooit een eigen album of single willen uitbrengen?

Ik ben niet echt geïnteresseerd in een traditioneel album of single te maken in de muziek industrie. De laatste tijd maakte ik veel muziek voor in mijn video werk. De combinatie van muziek en beeld interesseert mij het meeste.

Is muziek maken voor u als een reis of weet je waar je gaat eindigen?

Ik kan dit zeggen voor zowel mijn kunst als muziek. Ik weet niet zeker wanneer het eindigt of waar het naartoe gaat. Ik zou niet zeggen dat een soort reis is ans deze een specifieke destinatie nodig heeft.

Het is meer als een soort drang om altijd iets nieuw en interessant te maken.

The combination of sounds and visuals interests the most.

Sluit je jezelf soms op in je atelier voor enkele dagen om een project af te werken of om inspiratie te krijgen?

Ik ga niet zo extreem, maar als ik bezig ben aan een project waar ik me goed bij voel dan probeer ik het zo snel mogelijk af te werken. Ik denk dat een goed momentum in elk project belangrijk is.

Wanneer realiseerde je dat dit is wat je wilde doen?

Ik ben dit niet zeker. Ik doe dingen waarvan ik weet dat ik er goed in ben.

Het gebeurt allemaal vrij natuurlijk.

Heb je ooit overwogen om een ander soort werk te maken?

Niet direct.

Heb je obstakels moeten overwinnen om te geraken waar je nu staat?

Ik denk dat het leven vol zit met obstakels.

Dus denk ik dat het moeilijk is er enkele op te noemen, begrijp je wat ik bedoel?

Ik houd enorm veel van uw ‘distortion’ series, ga je ze blijven maken in de toekomst?

Bedankt. Ja ik denk wel dat ik ze ga blijven maken, ik geniet er van om ze te maken.

A 06

9

LIEVEN HANECA ELHA B0

interview met lieven haneca door josse myl www.elha.be Interview met Lieven Haneca door Josse Pyl

1

#2

www.elha.be

B 02

Lieven Haneca werkt al een tijd onder de naam Elha.

Hij ontwerpt voor onder andere Ma-festival en tal van andere projecten.

Hij heeft een passie voor muziek en voor grafische vormgeving en kan enorm genieten van gelijk wie die bezeten is door zijn vak of wiens leven volledig in functie staat van z’n passie.

B 04

Ben je direct zelfstandig geworden? Of heb je eerst nog ergens gewerkt?

Was dit evident? Hoe komt u in contact met klanten komen zij naar jou of omgekeerd?

Na m’n studies heb ik onmiddellijk m’n BTW-nr aangevraagd.

M’n ouders zijn beiden zelfstandig, en aangezien ik geen zin had om voor een baas te werken, leek me dit een evidente keuze. Ik had het geluk direct te kunnen starten met een aantal opdrachten. Mijn eerste klant was Symfonieorkest Vlaanderen. Via een gemeenschappelijke vriend leerde ik de communicatieverantwoordelijke kennen van het orkest.

Het klikte meteen bijzonder goed. Ik kreeg vrijwel carteblanche om een website te ontwikkelen. Het jaar erop kwam er een nieuwe communicatieman bij het orkest waarmee het opnieuw heel goed klikte. Hij richtte kort nadien samen met een collega van het Symfonieorkest het barokorkest B’Rock op en werd nog later directeur van Festival van Vlaanderen Brugge alias MAfestival. We konden goed met elkaar opschieten en deelden de idee dat vormgeving bij klassieke muziek over het algemeen muf, vrijblijvend en conservatief was…

Onze ‘missie’ bestond erin daar verandering in te brengen.

Wat resulteerde in roze konijnen voor de cd-hoes van een kamermuziekorkest, fruitplakkers als identiteit voor klassiekemuziek-management, een action-hero-logo voor een barokorkest en solsleutel-snorretjes voor een ‘oude muziek’ festival.

De contacten met alle klanten waar ik tot nu toe voor werkte zijn eigenlijk op een soortgelijke manier tot stand gekomen. Meestal toevallig, via vrienden, kennissen of via klanten…

geving m r o v e t h c e l door s Het is mede erpers het verschil tw r dat goeie on . Dus driewerf hoera voo ken kunnen ma per! twer de slechte on

B 03

Wanneer kwam je interesse voor grafische vormgeving? Was het een van vanzelfsprekende stap? Welke opleiding hebt u gedaan?

In 1996 ben ik gestart met de opleiding Grafische vormgeving in Sint-lucas. Ik kwam uit een heel conservatieve typische katholieke middelbare school in Brugge, Sint-Leocollege. Zes jaar op internaat, dit was voor mij de hel! Ik kwam er heel snel achter dat ik niet thuis hoorde in een systeem waar elke activiteit of moment van de dag begon en stopte met belgerinkel. Ik heb er Latijn-Grieks en vanaf het vijfde Latijn-Wiskunde gestudeerd.

Grafische Vormgeving was dus zeker geen evidente keuze.

Laat staan dat ik wist wat het vak en de richting inhield. Ik was leermoe maar tekende graag en had daar ook al regelmatig complimenten voor gekregen. Op de opendeurdag van SintLucas zag ik bordjes hangen met “hier wordt niet gerookt” waar van de “n” in “w’ was veranderd. Ik moet eerlijk zeggen dat dit toen mijn belangrijkste motivatie was om me daar in te schrijven. Oorspronkelijk wou ik schilderkunst studeren maar mijn ouders drongen aan op een “richting met iets meer (financiële) toekomst”. Achteraf gezien ben ik heel tevreden van mijn keuze maar, het was eerder een toevalstreffer dan een bewuste keuze… Mijn eerste jaar stelde ook niet veel voor (letterlijk en figuurlijk). Het contrast tussen kotleven en internaat was net iets te groot. Ik wist nauwelijks wie mijn leerkrachten waren. Ik was bijgevolg over de hele lijn gebuisd. Het jaar nadien heb ik het over een andere boeg gegooid en ben ik eigelijk voor het eerst bewust in aanraking gekomen met vormgeving.

Tijdens mijn opleiding was ik heel erg fan van “designer republic” en “büro destruct”. Ik was hun naam toevallig tegengekomen in een Emigré-tijdschrift in een artikel over Designer Republic. Ontwerpen met de computer zat ongelofelijk in de lift (desondanks mochten wij in het eerste jaar nog geen computer gebruiken). In die tijd luisterde ik veel naar Aphex Twin, Squarepusher, µ-uziq, Autechre, Amon Tobin, Stereolab enz… Veel van die artiesten hadden releases op het Wrap label.

De Warp-site en verschillende platenhoezen bij Warp werden ontworpen door Designer Republic. Zij hebben naar mijn gevoel heel wat trends gezet die tot op vandaag nog regelmatig herkauwd en gekopieerd worden. Met dat verschil dat ze toen vernieuwend en revolutionair waren en vandaag eerder afgezaagd of als een trukendoos overkomen… Zoals ik al zei was ik enorm geboeid door hun super-cleane computerstijl, welke ik ongegeneerd probeerde na te apen. Op de zolder thuis vond ik het ‘Boek van de Mens’. Een honderd-tal tijdschriftjes die je in de jaren 70 kon sparen om nadien als medisch encyclopedie te bundelen in een tien-tal mappen. De magazine’s stonden vol naïve en soms ietwat lugubere medische beelden met hoog retro gehalte. Ik denk dat ik nagenoeg voor al mijn opdrachten in het tweede en derde jaar Sint-Lucas hier mijn beeldmateriaal heb uit gehaald. Ik vond het zonder meer leuk om de cleane computertekeningen (alla designer republic en büro destruct) te combineren met retro-fotografische zeventies-beelden uit (vooral) ‘Boek van de mens’. Meer vanuit een buikgevoel en veel minder bewust inhoudelijk onstond toen op die manier ‘mijn grafische stijl’. In 1999 was ik mede oprichter van het Gentse platen-label Aim-Records en stiekem droomde ik naam en faam te verkrijgen als huisontwerper van een underground platenlabel. Ik vond het bijzonder fijn dat ik volledige artistieke vrijheid kreeg van zowel artiesten en collega’s. Tegelijk was het superfijn om voor het eerst ‘echt drukwerk’ in handen te hebben.

11

Aan wat moet een ontwerper voldoen volgens u? Wat is de taak van een ontwerper?

Een ontwerper moet volgens mij niets. Elk moet zijn eigen invulling geven aan wat ontwerpen is. Het is mede door slechte vormgeving dat goeie ontwerpers het verschil kunnen maken.

Dus driewerf hoera voor de slechte ontwerper! Voor mezelf vind ik het belangrijk dat vormgeving inhoudelijk klopt. Dat niets gratuit is en dat alle balast geëlimineerd wordt. Toen ik begon met ontwerpen wou ik zo snel mogelijk mijn eigen herkenbare stijl ontwikkelen. Ondertussen ben ik wel van mening veranderd. Een stijl betekent in vele gevallen veiligheid en zekerheid maar sluit ook bepaalde, soms interessantere, denkpistes uit.

Ik probeer tegenwoordig bij elk ontwerp van nul te beginnen.

En heb over het algemeen geen enkel idee waar ik uitkom…

Heb je een vaste aanpak wanneer je aan een werk begint?

Meestal is het een combinatie van euforie, chaos, paniek, slecht slapen, nadenken, schetsen, twijfelen, vloeken en vooral veel koffie drinken…

Van de festivalcatalogus ben ik vooral tevreden omdat ik heel weinig compromissen heb moeten sluiten. Er zijn ook (voor de eerste keer) enkel positieve reacties op gekomen. De SintLucasbrochure was een heel leuke samenwerking in die zin dat ik het gevoel had dat we elkaar heel goed aanvulden.

Hoe ver kan je volgens jou gaan in leesbaarheid?

Leesbaarheid is een heel gevoelig punt. Het komt heel vaak voor dat de klant zegt: “dat gaan ze niet kunnen lezen…”. Dit kan me erg boos maken. Ik ga ervan uit dat het doelpubliek geen kleuters zijn en wanneer mensen geïntrigeerd raken door een ontwerp ze ook genoeg moeite zullen doen om te weten wat erop staat. Ik reken op de nieuwsgierige natuur van de mens. Ik denk dat communicatie ook veel effectiever is als je er even moet bij nadenken. Mensen worden dagelijks overspoeld met beelden waarvan het grootste deel gewoon pap is. Je moet als vormgever proberen het verschil te maken. Ik ga over het algemeen de boodschap niet zo helder mogelijk proberen communiceren.

Aan de andere kant is het ook niet mijn bedoeling om alles nodeloos moeilijk te maken. Ik wil vooral aandacht trekken, en meestal lukt dit denk ik het best door tegendraads of onconventioneel te zijn. Dit wil ook zeker niet zeggen dat ik geen rekening houd met leesbaarheid, maar ik probeer wel ergens naar een bepaalde grens te werken. Veel hangt uiteraard af van de bereidheid van de klant om hierin mee te gaan.

rst moet e e je t a d r e e n vallen op e g le e v in r e t odig heeft. n t Het kom h c e t n la k e d rhalen wat e t h c a n e r e b o r p

B 05

Over welk werk ben je zelf het meest tevreden? Komt het soms voor dat je niet tevreden bent van je werk?

Oei, dat is iets heel bizar. Ik heb echt een haat liefde verhouding met mijn portfolio. Ik kan heel trots zijn over bepaald werk om het nadien echt crap te vinden. Als ik het dan een paar maand later uit de kast haal kan ik het terug ok vinden.

Op dit ogenblik ben ik, denk ik, wel tevreden over de festivalcatalogus van Mafestival 2011 en de SintLucas brochure die ik samen met Johny Van de Vyver gemaakt heb voor de eindejaarstentoonstelling van Bachelor Beeldende Vormgeving in Sint Lucas.

#2.3

Naar welke vormgevers kijk je zelf op? Waaruit put je je inspiratie?

Ik ben bijzonder fan van Karel Martens, Moiré. (Marc Kappeler & Markus Reichenbach), Geoffrey Brusatto, Kessels Kramer, Experimental Jetset, en nog heel veel vormgevers. Ik kan ook heel erg genieten van gelijk wie die bezeten is door zijn vak of wiens leven volledig in functie staat van z’n passie. En dit gaat veel verder dan enkel vormgeving. Zo vind ik Lucian Freud even intrigerend als Pater Damiaan, John Coltrane, Osamu Tezuka, Le Corbusier, Andrew McAuley of Ferdinand Cheval (oei vooral mannen dus) en euh, Marlene Dumas.

Je werkt als vormgever altijd in opdracht van anderen. Heb je soms al last gehad dat zij dingen van je verwachten waar je het niet mee eens bent?

Heb je dan meer moeite om aan die opdracht te werken?

Constant! Een veel voorkomend probleem is dat een opdrachtgever zijn vraagstelling veelal formuleert vanuit zijn referentiekader, vanuit dingen die hij kent en reeds gezien heeft. Het komt bijvoorbeeld heel vaak voor dat bij een eerste bespreking voor een nieuwe opdracht een aantal drukwerken op tafel liggen die als referentie dienen voor wat de klant denkt dat er gemaakt moet worden. Het komt er in vele gevallen op neer dat

Ik merk ook dat ik veel makkelijker werk als het goed klikt tussen mij en de klant. Het is zelfs bijna essentieel denk ik…

U ontwerpt folders, flyers, cd hoezen, affiches,… Waarin kan u het meest creativiteit kwijt?

Ik doe het liefst affiches. Geen idee waarom. Wellicht heeft het met het formaat te maken. Ik werk graag groot. Brochures vind ik ook zeer leuk. De materialiteit wordt veel belangrijker bij brochures en vormt een extra laag in het ontwerp. Ik werk sowieso het liefst als er inhoudelijk een uitgangspunt is. Dit zorgt voor houvast, een kader om binnen te werken. Dit is minder het geval bij cd’s of platenhoezen. Maar afwisseling is voor mij het belangrijkst. Enkel nog affiches ontwerpen lijkt me erg saai. Ik merk ook dat ik veel makkelijker werk als het goed klikt tussen mij en de klant. Het is zelfs bijna essentieel denk ik…

B 07

Het komt heel vaak voor dat de klant zegt: “dat gaan ze niet kunnen lezen…”.

Dit kan me erg boos maken.

Ik ga ervan uit dat het doelpubliek geen kleuters zijn en wanneer mensen geïntrigeerd raken door een ontwerp ze ook genoeg moeite zullen doen om te weten wat erop staat.

B 06

je eerst moet proberen achterhalen wat de klant echt nodig heeft.

Los van wat hij denkt nodig te hebben. Zo wordt er nogal vlug, gratuit een medium of formaat vastgelegd zonder er echt bij stil te staan of dit wel de juiste of meest bruikbare vorm is. Zo heb ik een klant gehad die absoluut geen vouwfolder wou omdat dit volgens hem zeer moeilijk te lezen is. Achteraf bleek dat diezelfde klant zich enkel baseerde op vouwfolders die heel slecht opgemaakt waren en waar de leesbaarheid afging van de zetwijze en foute typografie en niet van het vouwen… Het is denk ik heel belangrijk om alles voldoende in vraag te stellen bij de briefing. En indien mogelijk de klant waar nodig bij te sturen in zijn opvattingen.

Voor wat zou je ooit nog willen ontwerpen? Waar zou je over 10 jaar willen staan?

Geen idee… Een opdracht voor boekontwerp zou ik zeker niet afslaan. Ik weet vooral waar ik niet meer voor wil werken. Ik heb een hekel aan opdrachtgevers die niets uit handen willen geven of die bang zijn van vormgeving of ideeën die ze nog niet kennen of nog niet eerder gezien hebben. Over het algemeen vind ik opdrachten voor de culturele sector veel interessanter. Groot geld verdienen is nooit echt een ambitie geweest. Ik ben eerder lui en werk enkel als het nodig is. Ik vrees dat ik ook te weinig voeling heb met ‘commerciële opdrachten’ om daarin voluit te kunnen gaan. Wat niet wil zeggen dat ik elke commerciële opdracht weiger. Ik doe dit puur uit opportunisme als er voldoende geld mee te verdienen valt. Dit geeft me de ruimte om ook dingen te ontwerpen die niet zo goed verdienen maar waarin ik mij ten volle kan uitleven. Op zich ben ik wel tevreden met de situatie waarin ik me nu bevind. Ik zal dus zeker niet misnoegd zijn mocht ik op werkvlak over 10 jaar nog steeds op dezelfde manier mijn brood kunnen verdienen.

De juiste lottocijfers zouden uiteraard wel het een en ander veranderen…

13

platform als een canvas/podium voor jonge kunstenaars/muzikanten.

Het ontwerpt kaders die input zoeken van buitenaf en beoogt zo een steeds groeiende betrokkenheid. Tijdens evenementen zoekt ONDERGROND de confrontatie op met de buitenwereld. Die confrontaties worden geregistreerd en laten hun sporen na in diverse crossmediale publicaties.

Op die manier wil het project een impuls zijn voor de creatieve cultuur in en rond Sint-Lucas.

ONDERGROND steunt op de kruisbestuiving tussen verschillende individuÍn en de kracht van het collectief. Het project verlangt participatie en reikt dan ook de hand naar alle geprikkelde studenten, docenten, kunstenaars, ontwerpers, gelijkgestemden,‌ Om mee te denken en doen.

C 03

C 01

ONDERGROND manifesteert zich in een fysiek

C 02

WE BECAME AWARE

interview met tomas loostens door Tiene Devos www.webecameaware.com Interview met Tomas Lootens door Tiene Devos www.ondergrondgent.be www.webecameaware.com www.ondergrondgent.be

#3

C 05

Wat is het voornaamste idee van ONDERGROND? We misten een scene in Gent en wilden shows organiseren die een vast publiek trokken. In een periode van zes maanden hebben we heel veel optredens gegeven, vooral van bands die hun release op ons label uitbrachten: Kingdom, Ping Pong Tactics, Hessian‌ .

We probeerden om een soort dynamiek op gang te brengen rondom We Became Aware en Smoke & Dust en de bands waarvoor we werkten.

In Gent zijn er heel wat organisaties die interessante dingen organiseren, maar ze missen een duidelijke visie.

Hoe is ONDERGROND ontstaan?

Alles is begonnen met Black Heart Rebellion (BHR). We besloten op een bepaald moment om een plaat uit te brengen. Logisch was natuurlijk dat Vally (Valentijn Goethals) en ik het artwork van die plaat zouden doen. Het was de eerste keer dat we samenwerkten en omdat alles zo vlot verliep, besloten we om dit meer te doen. Ik zat toen net in mijn eerste jaar grafische in Sint-Lucas . De cd-release was wel in orde, maar niemand wou die op vinyl uitbrengen. Vally en ik zijn dan maar een eigen platenlabel begonnen waaruit later Smoke & Dust gegroeid is. In het begin hebben we er veel geld moeten in pompen: je eerste plaat in eigen beheer laten persen is duur. Het resultaat was best ok, maar je merkt wel dat het onze eerste plaat was. Het was ook de eerste keer dat we met vinyl werkten. Na het oprichten van Smoke & Dust heeft het een tijdje geduurd tot we onze investering terug verdiend hadden.

Het heeft dan nog twee jaar geduurd eer er genoeg geld was om iets nieuws uit te brengen. Via BHR zijn we in contact gekomen met Amenra en enkele buitenlandse bands, vrienden van Amenra.

Zo is de bal aan het rollen gegaan. Smoke & Dust is meer platen beginnen uitbrengen, al dan niet in samenwerking met andere labels. Twee jaar geleden ben ik dan afgestudeerd aan Sint-Lucas,

C 04

Momenteel is ONDERGROND niet actief. Zijn er nog plannen?

We blijven verdergaan met ONDERGROND, maar op dit moment nemen we een break. Als we drie jaar aan een stuk zo hard zouden doorgaan, vermindert de kwaliteit en de intensiteit van wat we organiseren. Dat willen we allesbehalve. Het plan is om de helft van het jaar shows te doen en de andere helft een pauze in te lassen. We willen iedere keer met iets nieuws komen zodat het ook voor ons boeiend blijft. In Gent zijn er heel wat organisaties die interessante evenementen organiseren, maar ze missen een duidelijke visie. Dat vind ik jammer. Zo zijn de shows die KRAAK en Antropool Fictief brengen heel cool, alleen is er geen eenheid in wat ze doen. Dat wilden we absoluut vermijden met ONDERGROND. Vanuit het idee van die eenheid waren we op zoek naar een vaste ruimte voor onze shows. Ik wou niet dat de mensen telkens het gevoel hadden dat ze op een andere plek waren en zich niet thuis voelden. Maar die ruimte vonden we niet. Om toch een constante te creĂŤren besloten we om een podium te bouwen dat we op elke show kunnen gebruiken. Het podium bestaat uit een aantal aparte modules waardoor we het telkens in een andere vorm kunnen opbouwen. Dat podium was letterlijk de rode draad Via BHR zijn we in contact gekomen met Amenra en die we overal mee hadden. Tegelijk verwijst het ook naar de ONDERGROND waarop de bands speelden. buitenlandse bands, vrienden van Amenra. Het podium was ook een deel van het hele proces: alles Zo is de bal aan het rollen gegaan. wat er op gebeurde, registreerden we. Alle sporen die achtergelaten zijn tijdens optredens terwijl Vally nog een derde jaar experimenteel volgde. werden behouden: bloed, zweet, tranen Sint-Lucas startte toen ook met residenties voor masterstudenten. en bier natuurlijk. Het plan is nu Bedoeling van die residenties is om beloftevolle en beginnende om in januari een nieuwe kunstenaars een platform te bieden voor hun projecten, als reeks optredens te Alle antwoord op de moeilijke arbeidsmarkt waarop ze terechtkomen. organiseren.

Ik diende mijn eigen project in en werd geselecteerd. sporen die Uit die residentie op Sint-Lucas is ONDERGROND dan ontstaan.

achtergelaten zijn tijdens optredens werden behouden: bloed, zweet, tranen en bier natuurlijk.

15

C 07

Ik ben benieuwd naar wat de volgende ONDERGROND brengt. De affiches van ONDERGROND zijn redelijk druk. Kies je bewust voor die drukte? Is er een grens?

ONDERGROND is een zeer divers, intensief en dynamisch project en we wilden dat dit ook zo naar buiten kwam. Veel werk dat ik maakte in de tijd vóór ONDERGROND ontstond in een traag proces. We hebben zeker een half jaar gewerkt aan de release van BHR. Zoiets was onmogelijk bij ONDERGROND. Vaak moest ik twee weken op voorhand nog een affiche ontwerpen.

C 08

De affiches zijn ’s nachts gemaakt onder invloed van Golden Power en onder een hoge tijdsdruk, vandaar ook de vele spellingsfouten.

#3.3

Op iedere ONDERGROND-affiche keert hetzelfde kader en dezelfde basistypografie terug… .

Ik heb dat systeem bewust bedacht. Het kader en de typografie is de basis voor elke affiche, maar ik kan het ontwerp elke keer heel vrij benaderen, afhankelijk van de show. Als je al de affiches naast elkaar zou hangen, vormen ze toch een eenheid: door het vaste formaat, het papier en het kader. Het kader is, net als het podium, een link met de naam ONDERGROND: de ONDERGROND waarop alles gebeurt. Het kader is op voorhand in offset gedrukt.

Ik ben er trouwens ook sneller door leren werken. Alle affiches zijn ’s nachts gemaakt onder invloed van Golden Power en onder een hoge tijdsdruk, vandaar de vele spellingsfouten. Dit alles, die chaos en die wanorde past perfect bij de sfeer van ONDERGROND. Vanwaar je voorkeur voor zeefdruk?

Voor BHR zeefdrukten we patches en canvas tassen in een atelier van Sint-Lucas. Later zijn we ook op papier beginnen werken.

Zeefdruk is een interessant medium. Je hebt alles zelf in de hand.

En hoe meer we zelf in de hand hebben, hoe meer het verhaal

Hoe meer we zelf in de hand hebben, hoe meer het verhaal klopt voor ons.

C 06

klopt voor ons. Meestal gaat er iets fout als je je werk toevertrouwt aan een drukker. Dan is het niet zoals je het wou. Daarenboven is het ook interessant dat we voor dezelfde prijs alles zelf kunnen doen, ook voor kleinere oplages. Je kunt mooiere en ‘zottere’ kleuren gebruiken. Alles wordt veel boeiender.

Nu zeefdruk ik in het atelier van vrije grafiek van School Of Arts KASK. Daar hebben ze een semiautomatische zeefdrukmachine.

Hoe bekom je de spetters op je zeefdrukken?

Ik druk al mijn affiches met acryl in plaats van met drukkersinkt. Acryl is veel goedkoper en je krijgt dezelfde effecten. Eigenlijk werk ik met een combinatie van acryl en medium. Medium is iets zeer raars: het ziet er wit uit, maar als je het vermengt met een kleur vermindert de intensiteit van die kleur niet. Vaak spat ik gewoon wat medium op mijn zeefraam en ontstaan er doorzichtige, witte vlekken op het papier. Ik ga bewust op zoek naar ‘fouten’ om geen perfecte druk te bekomen. We doen dat in al onze ontwerpen.

De outline van een lettertype zal er nooit perfect uitzien bijvoorbeeld, de lijn zal er altijd een beetje naast staan.

We verbergen die fouten niet. Het is net nodig dat ze gebeuren.

De teksten moeten ook niet leesbaar te zijn. Ze maken namelijk deel uit van een experiment. In dat experiment proberen we om in zo’n kort mogelijke tijd zo veel mogelijk affiches te

C 10

C 09

Ontwerp je met de vrije hand of via computer?

Alles is ontworpen met Indesign. Hoewel mijn kennis over Indesign beperk is, teken ik er meestal toch mee.

Het is soms wel wat prutsen vooraleer ik een resultaat bekom.

Jan en Randoald inspireren zich voor deze affiche wel duidelijk op ONDERGRONDaffiches. Wat vind je daarvan? (C11) In de hardcorescene gebeurt het wel vaker dat, zodra men een affiche van Amenra of zo online zet, twee maanden later iemand iets maakt dat er duidelijk door geïnspireerd werd.

Ik vind dat wel leuk. Wij gaan ook kijken bij anderen, dus vinden we het niet erg als zij bij ons ideeën komen lenen.

Het is een compliment en een teken dat ze ons werk waarderen.

En het is zeker tof als ontwerpers als Jan en Ronald dit doen.

Jullie stonden ook op Boomtown afgelopen jaar.

Boomtown had ons opgemerkt tijdens dat half jaar met ONDERGROND. Ze dachten dat we vooral met beeldende kunst bezig waren. Onze voorwaarde was om, naast beeldende kunst, ook muziek te brengen. Dat was wat Valentijn en ik afgesproken hadden in het begin: in al onze projecten moet muziek een belangrijke rol spelen. We zullen dus niet samenwerken met een random schrijver die een nieuw boek wil uitbrengen.

Vaak gaan de magazines over de praktische kant van hoe je labels moet runnen en wat de verschillen tussen de jaren’80 en nu zijn om labels op te starten. We hopen gewoon dat de 25 mensen die dit kopen er iets zullen aan hebben en dat ze ooit zelf dingen zullen opstarten.

Ja, dat merkte ik al. De platen zelf zijn ook anders dan de meeste platen…

We hebben voor onszelf simpele regels opgesteld. We zullen ten eerste nooit iets releasen wat standaard is. Onze eerste plaat was heel typisch, maar sindsdien doen we dat nooit meer.

Ten tweede vertrouwen we geen enkele plaat meer toe aan een drukker. We leggen onszelf dus beperkingen op waardoor we verplicht worden om andere oplossingen te zoeken.

C 12

We verbergen die fouten niet.

Het is net nodig dat er fouten gebeuren.

C 11

maken. En ondertussen doen we onderzoek naar verschillende zeefdruktechnieken en ontwerpen we zelf lettertypes.

Als de mensen ons vragen stellen over het idee achter de affiche, kunnen we daar altijd een antwoord op geven.

Bij het logo van Hessian zie je allemaal strepen door elkaar, maar eigenlijk vormen ze de bandnaam(C 10).

Op de cover van de plaat zie je de verscheurde gezichten van de bandleden. De band bestaat uit vier verschillende personen die toch samen werken en een geheel vormen.

Jullie hebben toch een heel eigen publiek, anders dan op andere optredens.

Ook is jullie label niet zoals andere hardcorelabels, die zich echt beperken tot dat ene genre.

We hebben een zeer gemengd publiek. Vaak zijn studenten van Sint-Lucas of School Of Arts KASK, meer kunstenaarstypes dus. Ik zie ons niet snel de typische hardcore band op plaat uit brengen of boeken voor een show. Daarom kozen we ook voor Hessian. Hun muziek zit technisch zeer goed in elkaar en er komt een soort agressie uit die je bij andere hardcorebands weinig ziet. Hessian is de ene tegenpool: hun muziek is duister, zwaar en traag. De andere tegenpool bestaat uit bands als Ping Pong Tactics die eerder vrolijke en mainstream nummers brengen en Pieces of Quiet met enorm experimenteel werk. We waken daar heel bewust over. Daarom hebben we de 4 way 7 inch split uitgebracht met Ping Pong Tactic, Mauro Pawlowski, Pieces Of Quiet en Faceneck. Hetgeen we ervoor uitgebracht hadden waren BHR-dingen met Amenra en later Hessian. Het achterliggende idee was: als we nu niet alle genres openbreken, zijn we gewoon het zoveelste hardcorelabel in de rij. Dus besloten we een 7 inch te maken met vier bands samen, vier totaal verschillende bands in genre. De mensen uit die bands hebben veel met hardcore te maken of speelden vroeger in zo’n bands.

Zo kan het publiek alles van ons verwachten. Voor ons is het ook veel interessanter: we moeten ons niet beperken tot dat ene genre. Als je je vijf jaar focust op het uitbrengen van pure hardcoreplaten en je ook interesse hebt in andere genres, is het moeilijk om zo te tonen wie je echt bent. Wij willen al onze interesses overbrengen. En wij zijn niet alleen geïnteresseerd in wat er op de plaat staat, maar ook in hoe ze eruit ziet.

17

#3.5

C 14

We hebben voor onszelf simpele regels opgesteld.

We zullen ten eerste nooit iets releasen wat standaard is.

Bij de 7 inch van BHR en Adorno hebben we gekozen voor een speciale kapvorm: je kan je eigen hoes vouwen op twaalf verschillende manieren. Het was een split 7 inch en wat ik hatelijk vind aan splits is dat je meestal de grote band hebt en daarnaast dan de kleine band. We wilden dat vermijden en iets maken dat voor beide bands op alle vlakken evenwaardig was.

Was je voor je opleiding aan Sint-Lucas ook al bezig met grafisch ontwerp of had je een vooropleiding in de grafische sector?

Neen, ik had niets van vooropleiding. Af en toe maakte ik wat flyers in Photoshop voor jeugdhuizen en vrienden. ik in Sint-Lucas kwam was het dus even wennen: We waren vrij om te doen Toen ik had heel weinig ervaring met al die programma’s. waar we zin in hadden hoe Maar de vier jaar grafisch ontwerp zijn heel vlot Sint-Lucas is gelukkig erg gericht op het onmogelijk de uitvoering van verlopen. conceptuele en daar kon ik me meteen in vinden. ons plan ook was. Ik was altijd al bezig met het bedenken en organiseren van dingen. We waren ook vrij om te doen waar we zin in hadden hoe onmogelijk de uitvoering van ons plan ook was.

We zaten in een systeem waarbij we mochten kiezen bij welke docent we ons werk maakten. Ik draaide dus vrij snel mee met het gedachtegoed van Sint-Lucas . Het was een vlekkeloos parcours.

Valentijn zit nu bij Werkplaats Typografie (Arnhem, Nederland).

C 13

Hoe verloopt de samenwerking nu tussen jullie?

Vroeger ontwierpen we veel meer echt samen: we zaten letterlijk naast elkaar voor de computer. Nu Vally in Nederlands werkt, gebeurt alles veelal via e-mail. Eerst bedenken we samen een concept. De persoon die zich er het best bij voelt, begint dan te ontwerpen. Daarna wordt er veel heen en weer gemaild. Dat gaat allemaal heel vlot, eigenlijk.

Met wat ben jij bezig nu ONDERGROND even stil ligt?

Ik werk onder andere voor Kraak die zich bezig houdt met experimentele muziek. Ik werk ook in een cafĂŠ om mijn huur hier in Gent te betalen. Ook krijg ik veel losse opdrachten en zowat de helft van de tijd investeer ik in eigen projecten. Ik ben dus met veel tegelijk bezig.

They look for a king in this land of the blind. our empire built on the waste of cultures long forgotten. down, in the caves of what we are told lies the sleeping snake in hiding.

The imperial whore that feeds on penance. faith is measured by the scars on your knees.

We, the bastard children of vultures and snakes, who have achieved nothing but tearing scars in the face of this earth. violence, hate, apathy.

Such is the way of this world. driven by endless greed. if patience was given we would devour the sun.

01 02 03 04 05

OFFSETPRINT.indd 1

Torch Blood of Elijah Sang-froid SonS of avaricE raBhaS 08-04-2011 17:40:34

C 15

We see smoke on the horizon. We can hear the women crying, and the sound of mountains crumbling into the plains. revenge of the earth upon ourselves. The new dawn will bring forth a radiant abyss where man meets himself.

19

D0

1

JONAS HEGI

#4 D 02

D 03

Jonas Hegi is een veelbelovende 24 jaar oude grafisch ontwerper uit Zurich, Zwitserland.

Na 2 jaar gestudeerd te hebben aan de University of the Arts in Zurich ging hij verder om een stage te volgen aan het Ludovic Balland en aan het Carvalho Bernau in Den Haag. Hij maakt deel uit van het vj collectief ‘Les Enfants Terribles’.

Hegi’s benadering is erg zwitsers en inspirerendvoor diegenen die deze stijl kunnen appreciëren.

D 02

interview met jonas hegi door stef michelet www.jonashegi.com Interview met Jonas Hegi door Stef Michelet www.jonashegi.com

D 04

Maak nooit compromissen.

Daag jezelf uit en stel je werk constant in vraag.

Je had ook een vj’ing project met Samuel Weidmann. Hoe startte dit en zijn ‘Les Enfants Terribles’ nog steeds actief?

Wie is Jonas Hegi?

Ik ben 24 jaar oud en ik woon in Zurich, Zwitserland. Ik behaalde juist mijn BA-Diploma in Visual Communication op de Zurich University of the Arts (ZHDK).

Voor het moment ben ik zelfstandig en ben ik bezig met verschillende projecten.

Hoe ben je terecht gekomen in de grafische wereld? Hoe begon het allemaal voor jou?

Ik ben opgegroeid met tekenen en schilderen en ik ben altijd weg geweest van design, fotografie, typografie en kunst. Voor mij was het logisch dat ik iets ging doen met ontwerpen en kunst.

In welke richting ben je juist afgestudeerd en waar?

Ik studeerde af in de richting Visual Communication (Grafisch Ontwerp) aan het ZHDK (Zurich University of the arts).

Kan je zeggen dat je studies verschillen van grafisch ontwerp?

Verschillen? Het ging alleen maar om grafisch ontwerp en ook een beetje fotografie en illustratie.

Op welke plaatsen heeft je werk je al gebracht?

Ik heb gewerkt in Bazel, The Hague en Zurich. Met het vj collectief (Les Enfants Terrible) dat binnenkort Sierra genoemd word. We werkten vooral in Zwitserland, Duitsland en Oostenrijk.

Wat hebben deze plaatsen je geleerd (dat Zwitserland niet heeft gedaan)?

Maak geen compromissen, zoek uitdagingen en stel altijd je werk in vraag. (wat ik ook leerde in Zwitserland).

Ik hou van zeefdrukken, maar ik hou ook zeer veel van mijn laser printer.

Ja, we zijn nog steeds actief, nog meer dan ooit. We zijn nu aan het denken over een nieuwe naam – Sierra. We proberen nu meer aan installaties te werken op een meer artistieke manier. Maar toch vj’ing is tof en we doen het zeer graag.

Toen ik voor het eerst van je hoorde was je aan het werk voor Cryptonites. Als we kijken naar je recent werk zien we dat er veel veranderd is. Als je hiermee akkoord gaat, hoe zou je dan zeggen dat je werk geëvolueerd is?

Het gaat meer om het concept nu.

En waarschijnlijk soberder. Ik probeer dingen te maken dat langer meegaan dan een bepaalde periode. Ik vind het leuk te verwisselen van stijl en met verschillende dingen te experimenteren. Ik wil altijd een stap verder gaan dan wat er rond mij gebeurd. Dus ik lig niet wakker van wat trendy is momenteel, ik doe gewoon wat best lijkt voor mijn project.

Is er een specifiek werk (het maakt niet uit welk) dat je erg trots op bent?

Ik denk dat ik erg trots ben op het eindwerk dat ik maakte met Samuel Weidmann op mijn school, het zogenaamde “Grafik Kiosk”. We maakten een concept voor een programma, dat posters en flyers kan ontwerpen aan de hand van de opgegeven inhoud.

Je moet gewoon ingeven of de poster er grappig, serieus of hoe dan ook moet uitzien. Dan begint het programma de poster te ontwerpen. En dit allemaal zonder templates. Hierbij wil ik graag Philip Laeubli en Mario von Rickenbach, twee van de beste programmeurs die ik ken, zonder hen was het prototype niet mogelijk geweest. De uitdaging hierin was dat we compositie en ontwerpen moesten omzetten in een wiskundige formule. Het programma is nog steeds een prototype en we zijn er nog volop aan bezig.

Heb je al een eigen expositie gehad?

Enkel de school expositie op het einde van het jaar. Maar ik vind het persoonlijk moeilijk om grafisch ontwerp tentoon te

stellen. Er zijn enkele projecten van me zelf die ik zou willen exposeren, maar het zal geen voortzetting zijn van mijn werk.

Voor wie heb je al gewerkt, voor wie werk je nu en voor wie zou je graag willen werken in de toekomst?

Ik werk momenteel vooral voor culturele doeleinden. Naast dat startte ik enkele projecten uit mezelf. Ook met letterontwerp ben ik veel bezig, dus voor het moment kan ik niet echt zeggen voor wie of wat ik het liefst werk. Het moet gewoon interessant en een uitdaging zijn.

En het moet altijd leuk blijven natuurlijk.

Je werk is fantastisch maar ben je zo snel kunnen doorbreken? Heb je steun gehad van enkele grote namen?

Zo snel kunnen doorbreken?

Ik besefte dit zelf niet echt. Neen ik heb geen steun gekregen van iemand.

Daar ben ik ook blij om ik wil niet opgemerkt worden door middel van grote namen of mijn persoonlijkheid, maar enkel en alleen door mijn werk.

Met wat ben je het meest bezig voor het moment?

Naast grafisch ontwerp, organiseer ik ook een mode show genaamd Kostume in Zurich. De volgende show valt tijdens de mode week in Zurich. Ik zorg niet enkel voor het opstellen van de show, maar ik moet ook voor sponsors zorgen, ontwerpers en veel andere dingen.

Na 12 november, de dag van de show, ga ik me meer focussen op mijn eigen werk.

Na al je ervaring tot nu toe, wat denk jij dat een goede grafisch ontwerper maakt?

Passie! En weest nooit snel tevreden.

Heb je enkele doelen voor in de toekomst?

Euhm, misschien verhuizen naar Londen of Berlijn? Frans leren in Parijs?

Zijn er materialen of technieken die je met regelmaat gebruikt in je werk? (vb. Zeefdruk) en waarom?

Neen, ik gebruik ook niet zo graag deze materialen of technieken. Ik gebruik wel materialen als ik denk dat dit het beste resultaat geeft voor het project.

Dus ik hou van zeefdrukken, maar ik hou ook zeer veel van mijn laser printer.

21

Ik probeer dingen te maken dat langer meegaan dan een bepaalde periode.

#4.3

D 05 D 06

D 07

D 08

D 09

D 10

D 13

D 12 D 11

Garamond: Is een schreef lettertype vernoemd naar de Franse stempelsnijder Claude Garamond(1480–1561). Na zijn dood werd het lettertype vaak gebruikt en werd het een populair font in Europa.

Avenier: Adrian Frutiger ontworp Avenir in 01 1988, schreefloos lettertype. Hij voelde zicht verplicht om een lineair schreeflettertype te ontwerpen in de traditie van Futura, door gebruik te maken van de ervaring en stilistische ontwikkelingen van de twintigste eeuw.

Claredon: Is een Engels schreef lettertype ontworpen door Robert Besley in 1845. Claredon wordt beschoud als het eerste geregistreerde lettertype.

02

04

Bakersville: Is een schreeflettertype ontworpen in 1757 door John Baskerville in Birmingham, Engeland. Het is een overgangsjaar lettertype tussen oude stijl lettertypen van William Caslon en de moderne stijlen van Giambattista Bodoni en Firmin Didot.

FF DIN: Is een schreefloos lettertype ontworpen in 1995 door Albert-Jan Pool, gebaseerd op DIN-Mittelschrift.

DIN is een afkorting van Deutsches Institut für Normung (Duitste normalisatie-instituut).

03

09

Trajan: Is een oude schreefletter ontworpen in 1989 door Carol Twombly voor Adobe.

Het ontwerp is gebaseerd op de lettervormen van Romeinse vierkant hoofdsteden.

Zoals de inscriptie aan de onderkant van de zuil van Trajan, waaruit de naam van het lettertype uit voorkomt.

05

Futura: Is een geometrisch schreefloos lettertype ontworpen door Paul 15 Renner (1878-1956) in 1927. Renner was beïnvloed door de ontwerpfilosofie van het Bauhaus, en door het lettertype Universal van ontwerper Herbert Bayer. Verbazingwekkend genoeg was de Futura het favoriete font van Hitler.

Het werd tot 2009 ook gebruikt in het logo van IKEA.

07

Bello: Is een brush lettertype ontworpen door Nederlands ontwerpbureau Underware. Bello is een groot en duidelijk font. Het is gebaseerd op handgemaakte schetsen.

Optima: Is een humanistische schreefloos lettertype ontworpen door Hermann Zapf tussen 1952 en 1955 voor de D. Stempel AG gieterij, Frankfurt, Duitsland.

06

Lexicon: Is een schreeflettertype van de Nederlandse typograaf Bram de Does die hij ontwierp in 1992. Het is zijn 2de letterontwerp, de eerste was Trinité. Lexicon is ontworpen met optimale leesbaarheid, ook in kleine corpsen. Het lettertype staat bekend voor zijn gebruik in woordenboeken, bijvoorbeeld bij de Van Daele.

11

Amplitude: Is een schreefloos lettertype ontworpen door Christian Schwartz in 2003. Het font is eerder gemaakt voor grote displays en is niet zo leesbaar voor zetteksten.

13

14 FFmeta: Is een schreefloze lettertypefamilie ontworpen door de Duitse ontwerper Erik Spiekermann.

Het was oorspronkelijk ontwikkeld in 1984 voor een bijdrage aan het bedrijfslettertype van het Duitse postbedrijf Deutsche Bundespost, maar werd nooit in gebruik genomen.

12

Bodoni: Is een schreeflettertype ontworpen in 1798 door Giambattista Bodoni. Het wordt geclassificeerd als modern. Bodoni werd geïnspireerd door de lettertype Baskerville. Bodoni ken een extreem sterk contrast tussen dikke en dunne slagen en heeft een geometrische bouw.

Times New Roman: Is een schreefloos lettertype in opdracht van de Britse krant The Times in 1931, gemaakt door Victor Lardent.Vanwege zijn populariteit, is het lettertype is invloedrijk in de verdere ontwikkeling van een aantal serif lettertypes, zowel voor als na de start van het digitale tijdperk.

08

10

Eurostile: Is een geometrisch schreefloos lettertype ontworpen door Aldo Novarese in 1962. Novarese heeft het oorspronkelijk gemaakt Eurostile voor een van de bekendste Italiaanse gieterijen, Nebiolo, in Turijn. Eurostile is een font die je in veel soorten ontwerpen kan gebruiken met een moderne uitstraling.

BrØt heeft voor onze lezer op zoek gegaan naar een overlevingspakket van 30 fonts. We gaven ieder font een gezicht. Met daarin het gezicht van onze hoofdredactrice Tiene Devos. Dit verwijzende naar de verschillende karakters van fonts. We plaatsen ze allemaal naast elkaar met dezelfde corpsgrootte, 7pt. Als lezer kan men zo alle fonts vergelijken met elkaar.

01 03

02

04

05

15

14

16

20

18

17

19

30 28 29

06

08

07

10 13

09 11

12

22 21

23

26 25

24 27

Myriad: Is een humanistische schreefloze letter ontworpen door Robert Slimbach en Carol Twombly voor Adobe. Het lettertype is het meest bekend door het gebruik van Apple.

Myriad is vergelijkbaar met Frutiger.

16 Helvetica: Is een lettertype dat in 1957 werd ontworpen door Max Miedinger en Eduard Hoffmann voor de Haas’sche Schriftgießerei.

Het is een schreefloos lettertype.

Staat bekend al een zeer populair lettertype.

24 Didot: Is een schreefletter ontworpen door Familie Didot. Het huidige lettertype Didot is gebaseerd op een verzameling verwante types die zijn ontwikkeld in de periode 1784–1811.

Firmin Didot was verantwoordelijk voor het gieten van de types die zijn broer Pierre Didot gebruikte voor het zetten van drukwerk. Bij het uitvoeren van de digitale versies van dit font zijn er soms problemen met de leesbaarheid, net als bij Bodoni.

Univers: Is een schreefloos lettertype ontworpen door Adrian Frutiger in 1956. Zowel Univers als Helvetica, waar het soms mee wordt verward, zijn gebaseerd op de Akzidenz Grotesk uit 1896. Deze Zwitserse lettertypen spelen een belangrijke rol in het grafisch ontwerp.

19

Gill Sans: Is een schreefloos modern lettertype ontworpen door Eric Gill in 1927 en uitgegeven in 1928. Gill was een ervaren beeldhouwer, grafisch ontwerper en letterontwerper. Gill Sans is ontworpen voor zowel tekstletter als voor grote koppen of borden.

21

22 Frutiger: Is een schreefloos lettertype ontworpen door de Zwitserse lettertypeontwerper Adrian Frutiger.

Die ook bekend staat voor het maken van Univers, een font die hij eerder had gemaakt. De nieuwe lettersoort Frutiger, oorspronkelijk genoemd Roissy, werd voltooid in 1975.

Akzidenz Grotesk: Is een schreefloos lettertype ontwikkeld door H. Berthold AG lettergieterij in 1896. De huide versies van de Akzidenz Grotesk stammen uit begin jaren 1950: Günter Gerhard Lange van Berthold heeft toen de karakterset uitgebreid.

25

20

Lucida: Is een uitgebreide familie van lettertypes ontworpen door Charles Bigelow en Kris Holmes in 1985. Er is een schreefletter als ook schreefloze letter van dit font.

18

Minion: een schreef lettertype ontworpen door Robert Slimbach in 1990 in opdracht voor Adobe. De uitstraling net als een times maar echter verfijnder, de minion heeft een zeer mooie kerning en fantastische details.

Leverbaar in vele uitvoeringen

26

Caslon: Is de naam van een familie van lettertypen met schreef die door William Caslon (1692 - 1766) zijn ontworpen. Zijn vroegste ontwerpen dateren van 1734. Vele lettertypen die nu met de naam “Caslon” worden benoemd hebbens soms weinig of haast niets gemeen meer met de achttiendeeeuwse originelen.

27

Trinite: Is de naam van een schreeflettertype dat door Bram de Does tussen in1982 werd ontworpen.

De naam ‘Trinite’ verwijst naar het feit dat de letter-familie bestaat uit drie varianten, elk met verschillende lengtes van de stokken en staarten.

Om het lettertype te kunnen ontwerpen, heeft De Does eerst onderzocht hoe hij de harmonie van een pagina tekst kon verhogen en de leesbaarheid kon bevorderen.

17 Bembo: Is een schreeflettertype ontworpen door Stanley Morison in 1929 voor Monotype Corporation. Het straalt een klassieke en formele schoonheid uit en is gekend door zijn kwaliteiten als goede boekletter.

Franklin Gothic: Is een schreefloos lettertype ontstaan door Morris Fuller Benton (1872-1948) in 1902. “Gothic” is een archaïsche term voor zonder schreef. Het font is gebruikt in vele advertenties en koppen in kranten.

30 23

Comic Sans: Is een digitaal lettertype ontworpen door Vincent Connare en uitgebracht door Microsoft in 1994.

Het werd ontworpen als een casual lettertype voor informele documenten, en is gebaseerd op de handgeschreven lettering in tekstballonnen van stripverhalen.

29

FF Quadraat: Is een schreefletter ontworpen door Fred Smeijers in 1992. Zijn interesse in de technieken van het 16de eeuwse lettersnijden is duidelijk vertaald in het ontwerp van FF Quadraat. Quadraat is een klassieke boekletter met eigenzinnige details.

28

UBER AND KOSHER

eigenzinni eigenzinnig creatiefcreatief Interview met Uber And Kosher door Mathieu Cieters www.uberandkosher.be

E0

1

interview met uber and kosher door mathieu wieters www.uberandkosher.be

#5

Na een klein uurtje gereden te hebben richting Antwerpen komen we aan in de Pretoriastraat.

De deur van een statig herenhuis doet ons absoluut niet vermoeden dat zich hier de creatieve studio Uber and Kosher van Martijn Vogelaers en Deborah Bloemen bevindt.

We bellen aan en Martijn doet met een brede glimlach de deur open. Ik stel mijzelf, om het geheugen van Martijn op te frissen nog vlug even voor en Martijn laat mij vervolgens beleefd binnen. Hij vraagt of ik een koffie moet hebben. Ja, graag!, antwoord ik.

Gelukkig, zegt hij. Hij gaat naar de keuken waar hij al twee tassen met elk 3 koekjes heeft klaargezet. “Suiker?”, vraagt hij, terwijl hij een pad in de espressomachine stopt.

Met grote behendigheid en een plateautje met twee tassen op neemt hij me mee naar de eerste verdieping. Welkom in de studio, zegt hij nadat hij de eerste deur opent.

Ik kijk rond en wat mij als eerst opvalt, is een grote prikbordmuur waar allerlei foto’s en ontwerpen zijn opgeprikt. “Ja dat is ons moodboard. Kan je daar geen foto’s van nemen? Want met sommigen ontwerpen zijn we nog bezig en de klanten zouden het niet leuk vinden moesten bepaalde dingen al openbaar gemaakt worden. Zet je.”, zegt hij terwijl ik mijn jas uitdoe.

27

E 02

#5.2

Je hebt tijdens je opleiding Vrije Grafiek aan de Academie in Antwerpen jouw eigen stijl ontdekt.

Is die stijl nog steeds dezelfde bij Uber and Kosher?

Er zijn heel veel elementen die er nog zijn. Bijvoorbeeld, na mijn opleiding ben ik heel hard in het digitaal ontwerp gevlogen en maakte ik illustraties via pixelontwerp. Een heel interessante techniek en toen was dat echt een ontdekking, maar ondertussen spreekt mij dat minder aan.

Daardoor heb ik vanalles geprobeerd en heb ik een andere stijl ontwikkeld. Achteraf ben ik wel teruggekeerd naar die vrije grafiek en die basiszaken en -structuren en de analoge invloed van het tekenen, plakken en knippen. Combinaties van foto’s, meestal door Deborah gemaakt, ga ik achteraf nog bewerken met toepassingen die meer naar vrije grafiek neigen dan naar illustrator strakke ontwerpen.

Op de website staan vooral vintageachtige collages. Is dat de correcte omschrijving van jullie stijl?

Vintage is een heel breed begrip. Dat zou ik er zelf niet op plakken, maar ik snap de benoeming wel, omdat het redelijk herkenbaar is en misschien is er ook wel nostalgie in te vinden. Je voelt de geleefdheid van elk beeld wel. Elk beeld zou kunnen komen van de jaren ’60, ’70, ’80, elk beeld voelt alsof het een verleden heeft. Dat is ook iets waar we bewust naar zoeken, een vorm van geaardheid, een beeld dat een bestaansrecht heeft en tegelijk geschiedenis veinst.

We werken vaak met oudere beelden en archiefbeelden.

Wij gebruiken ze dan wel in een andere context dan waar ze voor bedoeld zijn. Dikwijls zijn het functionele beelden die niet esthetisch bedoeld zijn, maar waar wij wel de esthetiek van inzien, zij het door een andere ‘cadrage’ of een kleurverandering of een versnijding.

Waar halen jullie je inspiratie?

We heb eigenlijk niet echt één bepaalde inspiratiebron…

We staan open voor veel zaken, we hebben een heel lange en brede geschiedenis van inspiratiebronnen en we zoeken ook op heel veel verschillende manieren.

Qua sfeer voelen we ons verbonden met sobere en minimale grafische aanpak van de Vlaamse mode-ontwerpers.

Ik denk dan aan De Zes (Antwerpse Zes – zes modeontwerpers uit het Antwerpse die in dezelfde tijd groot zijn geworden – nvdr) en de hele manier waarop zij communicatie aanpakken: de droge en klassieke typografie, hun lay-out en de combinatie van sterke beelden waar heel intense, menselijke emoties inzitten en tijdloze, minimale grafiek.

Dat is waar we voor te vinden zijn: de content moet primeren en de vormgeving is helemaal in functie van de content.

Op onze site is dat denk ik heel duidelijk. We maakten vroeger heel veel websites waar we ons ei legden in de navigatie en de interface. Ondertussen is een website meer conform geworden door de vele bestaande degelijke portfolioformats, blogs en social network sites en is een complexe of grafisch indrukwekkende interface meestal overbodig.

Daarmee bedoel ik: een portfolio-site moet voor ons vooral een galerij zijn. Het moet een wit canvasgevoel hebben, zeker voor de klanten die we aantrekken, meestal kunstenaars, fotografen of muzikanten. Het artwork dat daar in verschijnt, moet kunnen spreken voor zichzelf. De rest zijn middelen om die content te presenteren. Onze focus ligt dan ook voor 90% op art-direction, artwork en identity. Websites zijn slechts een van de vele toepassingen van de identities die we ontwikkelen/ontwerpen.

Wat is het leukste project waar je aan gewerkt hebt?

Dat is heel moeilijk om te zeggen, want elk project heeft zijn fijne en zijn mindere kanten. Maar de fijnste en projecten zijn nog altijd de projecten oject e r p waar de klanten gewoon zeggen: e j d ‘Doe gewoon je ding. altijd e gewoon erp. g o o w We willen een nn n zij eggen: ‘D her-ont e t Uber c e z proj gewoon and Kos and e t s n r n j e e Koshert fi b n e U a l D ontwerp.’ Een van de n een r de k waa We wille voorbeelden van zo’n project is . het kappersboek waar ook kunstwerken in ding zitten. Alle art direction, tot de art direction van de lay-out, het bijsturen van de lay-out en dergelijke en hoe dat het hele project eruit moest zien, hebben wij beslist.(E06-E07-) Kijk, ik zal het eens nemen! (staat recht en neemt trots het boek op). Dat is een heel goed voorbeeld van een totaalproject waar we echt wel onze stempel hebben kunnen op drukken, al hebben we natuurlijk ook rekening gehouden met de klant.

Een andere opdracht waar we nu heel intens mee bezig zijn, is de laatste collectie van de ontwerper Thimister(een ontwerper van bvba 32, waar Ann Demeulemeester en Haider Ackermann ook bijzitten). We zijn momenteel onder andere het nieuwe logo aan het ontwerpen.

Verder heb we ook onze tanden gezet in het artwork van de nieuwste cd van dEus Dat was ook een heel leuk project, omdat we ook alle vrijheid hadden, maar dan wel in samenspraak met Tom (Barman – red.), een intense maar heel fijne samenwerking. Een samenwerking die nog altijd loopt zelfs, ik was net nog bezig met het ontwerp voor de nieuwe single.

Ook met Arsenal hebben we een fijne samenweking.

Het leuke is dus dat we redelijk vrij kunnen doen wat we willen. Ondertussen is dat eerder regel dan uitzondering, omdat we op voorhand tegen de klanten zeggen dat het niet de bedoeling is dat we uitvoeren, maar dat we bedenken.

Weigeren jullie dan dikwijls klanten?

Ja, dat gebeurt regelmatig. Dikwijls hebben mensen zo’n afgelijnd idee van hetgeen ze willen, dat ze enkel iemand zoeken om dat uit te voeren.

E 03

Dan zijn ze bij ons niet aan het juiste adres.

Soms hebben ze ook al een bestaande huisstijl en willen ze dat verderzetten of willen ze hun huisstijl uitgevoerd in een ander medium. Dat zijn zaken die we niet meer doen.”

Hoe komen klanten bij jullie terecht? Gaan jullie zelf op zoek naar klanten?

Wij gaan zelf niet op zoek naar klanten omdat we daar geen tijd voor hebben. Indien er periodes zouden voorvallen waarin we geen opdrachten zouden hebben zouden we er waarschijnlijk wel werk van maken.

Maar voorlopig zitten onze agenda’s steeds tsjokvol.

We trachten steeds eerlijk en sterk werk te maken en om altijd kritisch te zijn over wat er naar buiten gaat. Onze naam staat er ten slotte onder. Wat we wel doen, is onze portfoliowebsite goed bijhouden. Dat vinden we heel belangrijk. We zorgen ervoor dat de recentste ontwerpen er opstaan, en dat is onze investering om klanten te werven.

Is het een stresserende job?

Dat hangt een beetje van de opdracht af. Niet als we een website maken, want dat heeft geen publishmoment. Deze kan je altijd nog achteraf aanpassen. Styling en ontwerp voor print, zeker op kleding, is een ander verhaal: dat moet ingediend worden en af zijn. Als het resultaat niet is wat het moest zijn, dan zit je met een probleem. Maar dat doen we uiteindelijk toch het liefst omdat je dan echt wel een moment hebt dat het klaar is: “Closure”.

Is er een specifiek domein binnen drukwerk dat je het liefst doet?

Onze voorkeur gaat naar artwork, en prints voor stoffen.

We ontwerpen graag dingen die blijven, en op duurzame materialen worden uitgevoerd. Een kledingstuk wordt vaak echt gekoesterd en gaat jaren mee. Een muziekalbum is ook zoiets. Het kan jaren in een collectie zitten en kan soms zelfs heroplevingen kennen. Bijvoorbeeld wanneer een album terug in de kijker komt te staan. Echt sterke ontwerpen zijn tijdloos.

Dat is voor ons het hoogste. Promomateriaal (artwork/ontwerp voor flyers en posters) vinden we ook wel belangrijk om te blijven doen omdat dat juist contemporair en vluchtig is… Het houdt je scherp, als ontwerper. Het is een platform waarop we kunnen experimenteren.

E 05

E 04

29

Gelukkig houden we zoveel van ons werk dat bepaalde dingen als hobby kunnen bekeken worden.

Hoe beginnen jullie aan een opdracht?

Dat hangt een beetje af van het type klant. Meestal gebeurt het dat ze al eens gehoord hebben van ons of werk van ons gezien hebben en dan via via eens komen polsen hoe we werken en of we ook niet voor hen iets willen maken. Heel officieus, vaak amicaal zelfs. Met veel communicatie en persoonlijk contact, waardoor veel van onze klanten ook vrienden zijn geworden.

Voor ons is het ook heel belangrijk dat je vrij tegen elkaar kan zeggen wat je vindt en denkt. We beginnen meestal met lange gesprekken over hetgeen ze willen doen, wat de sfeer is, bijvoorbeeld voor een album: wat er anders is aan dit album ten opzichte van het vorige album, waar ze naartoe willen, of het een blij album wordt of een duister album. Bij een ontwerper (kleding) krijgen we de moodboards mee of bekijken we zijn/ haar stoffen en schetsen en dan trekken we steeds een volledige dag uit om rond die moodboards en andere zaken te meeten. Bij een muziekant of band beluisteren we de eerste ruwe opnames.

Bij een logo-ontwerp kan het soms zijn wat we er honderden maken, maar soms kan het ook zijn dat we één ontwerp maken en tegen de klant zeggen dat er niet over te discussiëren valt omdat we meteen voelen dat het goed zit.

Dat is wel een enorm risico dat jullie daarmee nemen…

Ja… Maar hoe meer logo’s je gemaakt hebt, hoe meer ervaring je hebt en hoe zekerder je bent van je beslissingen.

Dat kan heel verkeerd aankomen, maar we hebben het geluk dat dat wel dikwijls goed zit. Wij streven ernaar om heel concreet en liefst zo snel mogelijk ‘boenk d’erop’ te zitten. We denken er echt wel goed over na, we schetsen daarover, we praten erover en als we er echt achter staan, dan stellen we het pas voor. We zijn niet de mensen die keiveel materiaal geven of via omwegen werken.

Een belangrijke stap om tot een ontwerp te komen is de mens achter de klant leren kennen?

Ja zeker! Het is essentieel dat we elkaar goed kennen, dat we veel babbelen en dat we weten waar we naartoe willen.

Wanneer je een heel droge, zakelijke verstandhouding hebt, dan kan je heel functioneel werken. Misschien zelfs functioneler dan dat wij werken, maar dan moet je niet meer

Sommige mensen zijn heel cryptisch in hun communicatie die gewoon nee of ja mailen terwijl anderen juist een roman typen.

Dankzij de verschilllende opdrachten ontmoeten we constant andere karakters. Sommige mensen zijn heel cryptisch in hun communicatie, die mailen gewoon nee of ja, terwijl anderen een roman typen. Er zijn dus mensen die je helemaal in hun verhaal wikkelen en anderen die zeggen: zoek het maar zelf uit.

Hoe creatiever de klant, hoe meer we van zijn/haar werk moeten kunnen houden. Als er een niet zo creatieve klant is, dan is het niet zo heel belangrijk voor ons wat die man doet, maar dan is het wel belangrijk dat wij ons ding kunnen doen.

Maar als het dus een heel creatieve klant is, dan moeten we echt respect hebben voor zijn werk of dat botert niet.

Jij woont en werkt samen met je vrouw… botert dat?

Dat is heel intens. Dat kan natuurlijk soms ook moeilijk zijn.

We hebben vaak verhitte discussies over het werk, omdat we er beiden zo emotioneel mee verbonden zijn, zeker over creatieve dingen. Je spaart elkaar niet, aangezien je elkaar door en door kent. Ik denk wel dat dat ons werk wel ten goede komt, want we maken geen compromissen en vullen elkaar echt aan.

Hoe ziet een doordeweekse werkdag er voor jullie uit?

We hebben twee kinderen, één van 11 en één van 4. Wij staan op met de kinderen, smeren de boterhammetjes en zorgen ervoor dat ze alles hebben wat ze moeten hebben om naar school te gaan.

Nadat de kinderen naar school zijn gebracht, beginnen wij hier in onze studio te werken of in onze tweede studio. Deborah gaat dikwijls voor fotoshoots of producties op sets of op verplaatsing en ik ben dan heel veel hier in onze studio aan het werk. Soms springt er een derde persoon bij, omdat we het werk anders niet gedaan krijgen. We ontwerpen tot half vijf, dan komen de kinderen thuis en zijn we met de kinderen bezig tot zij in bed liggen om half negen. En dan beginnen wij terug te werken tot elf, twaalf uur om gedaan te krijgen wat we moeten doen. Dat is een werkdag bij ons.

Hebben jullie dan nog vrije tijd?

Het goede bij ons is dat wij kinderen hebben en dat wij daar heel bewust mee bezig zijn. Zij eisen veel tijd op, maar dat is net een heel goed tegengewicht, zo zijn we verplicht om af en toe eens tijd vrij te nemen. Anders zouden we alleen maar werken.

Gelukkig houden we zoveel van ons werk dat bepaalde dingen als hobby kunnen bekeken worden.

Bijvoorbeeld de modeweken in Parijs, waar we de zaken voor onze klanten opvolgen: dat is ook ontspannend voor ons.

zo ver gaan zoeken in de ontwerpen. Dan heb je meestal een gevoel dat je kan vasthouden en daarmee ontwerpen.

Wij zoeken echter wel naar iets extra’s, niet enkel dat eerste gevoel. Voor de meeste vormgevers zoeken we het te ver, terwijl artistieke mensen net vinden dat we toegepast werken. Wij vallen eigenlijk een beetje tussen beiden in en dat vinden we positief.

#5.4

Zou jullie jezelf omschrijven als kunstenaars?

We houden niet zo van mensen die zelf beweren dat ze kunstenaar zijn. We ontdekken vaak sterk werk bij mensen die hunzelf geen kunstenaar noemen. Kunst komt naar ons gevoel niet steeds van zelf uitgeroepen kunstenaars. We hebben teveel respect voor het woord kunst om er losjes mee om te springen. We beschouwen en beoordelen liever het werk zelf dan personen op hun artistieke waarde. Dus ik zou nooit zelf zeggen dat ik een kunstenaar ben, maar ik geloof wel dat we met artistieke dingen bezig zijn. Tenslotte doen we natuurlijk een creatieve job. In hoeverre dat die creaties kunst zijn, is een beoordeling die we aan ieder individu persoonlijk overlaten.

Heb je nog gouden tips voor beginnende grafici?

Doorgaan tot je bereikt hebt wat je wou bereiken, niet te snel tevreden zijn dus. Je moet altijd kritisch blijven voor je eigen werk en nagaan of de typografie in verhouding staat tot het logo of een beeld, of het uniek is wat je gemaakt hebt. Achteraf moet je, voor zover dat gaat, kijken naar je werk met een maagdelijk oog: ‘Zou ik het ook goed vinden als ik het niet zelf gemaakt had?’

Blijf goed uitkijken dat je niet steeds dezelfde technieken te gebruikt of technieken van andere ontwerpers, omdat je weet dat ze werken. Durf fouten maken, blijf zoeken, blijf spelen…

Amuseer jezelf. En dan nog een tip voor als je vastzit met je werk: vraag je af wat je zou doen als het voor jezelf zou zijn.

Zou je zelf het T-shirt of de trui dragen die je ontwerpt?

Dat vind we de beste referentie. Sommige mensen ontwerpen te veel in functie van de klant. Zij redeneren: ‘Als hij het goed vindt, is het goed genoeg.’ Ik denk niet dat dat een goede werkwijze is.

Oordeel steeds vanuit jezelf.

E 06

E 07

Als hij het goed vindt, is het goed genoeg.’

Ik denk niet dat dat een goede werkwijze is. Oordeel steeds vanuit jezelf.

Hartelijk bedankt voor dit heel interessante gesprek!

E 08

E 09

31

op bezoek bij

33

HARMEN LIEMBURG

interview met harmen liemburg door thomas van asselt met Harmen Liemburg door Thomas van Asselt www.harmenliembrug.nl Interview www.harmenliemburg.nl

F 01

Harmen Liemburg (Lisse, Nederland, 1966) is een zelfstandig ontwerper.

Zijn studio bevindt zich in de omgetoverde woonkamer van zijn woning in Amsterdam waar ik hem opzocht.

Zijn studie begon als sociaal geograaf en cartograaf. In 1998 studeerde hij af als grafisch ontwerper aan de Gerrit Rietveld academie in Amsterdam. Tijdens zijn stage in New York maakte hij veel websites en creĂŤerde zo de drang om eenmaal thuisgekomen achter zijn computer vandaan te komen en zijn handen vies te maken in de zeefdruk werkplaats van de academie.

Nu zeefdrukt Harmen nog altijd zijn meeste werken en leidt hij zelf de werkplaats waar hij dit leerde. Zijn werken zijn vaak verzamelingen van allerlei losse elementen waarvoor hij overal inspiratie kan vinden.

Met figuurtjes die anderen misschien niet eens zouden zien maakt hij complexe composities.

Verschillende transparante inktlagen zorgen voor nieuwe kleuren en dieptes.

#6

F 02

G 03

Hoe kwam het dat je van opgeleid cartograaf de stap maakte naar grafisch ontwerper?

Nadat ik afstudeerde aan de universiteit, werkte ik een tijdje als cartograaf en deelde een studio met de jongens van DieTwee (red. een ontwerp bureau in Utrecht) en begon zo ook voor hun te werken. Ik probeerde dat te combineren met een nieuwe studie grafisch ontwerpen aan de HKU(Hogeschool voor de Kunsten Utrecht), maar dat liep helemaal niet lekker.

Ik realiseerde me: als het met mij nog wat wil gaan worden als ontwerper, als ik mijn eigen handschrift wil ontwikkelen, dan moet ik me losmaken van deze omgeving. Het was nodig om me een aantal jaar te concentreren op een opleiding elders zonder de afleiding van de werkpraktijk. De optie om naar een kunstacademie te gaan had ik vroeger nooit overwogen, ik heb het nooit van huis uit meegekregen. Ik kwam daar via vrienden mee in aanraking, terwijl ik aan het studeren was. En zo is heel langzaam het idee gegroeid dat grafisch ontwerpen misschien ook voor mij weggelegd zou zijn.

Je ouders waren niet bezig met kunst?

Nee totaal niet.

Begrepen die wel dat je naar een kunstacademie wilde en snapten ze waar je mee bezig was?

Mijn ouders droegen ook financieel bij aan mijn studie en ik had al zeven jaar sociale geografie gestudeerd toen ik ze vertelde dat ik nog een studie wou doen en wel op de kunstacademie, waar mijn vader zich helemaal niets bij voor kon stellen. Dat was wel een lastig moment. Wij hadden een buurmeisje in Zoetermeer die naar de kunstacademie ging, voor de rest was het een totaal onbekende wereld. Maar we zijn een hele tijd verder en ik denk dat mijn vader alle waardering heeft voor hoe ik nu bezig ben, al zal hij zich af en toe zorgen maken om mijn financiële toestand.

Als je terugkijkt op de periode dat je op de Rietveld academie zat, wat staat je daar van bij? Had je het gevoel dat je daar op je plek zat, waren de docenten enthousiast over je?

Ik denk dat het voor mij een hele goede school was. De Rietveld is natuurlijk niet noodzakelijkerwijs de beste school voor iedereen.

Er wordt vooral aan je hoofd gesleuteld, aan je mentaliteit, je blik op de wereld. Maar ik vond zeker niet alle docenten

even goed of interessant. Wel heb ik bijvoorbeeld veel gehad aan Mieke Gerritsen, waar ik een aantal keren les van gehad heb. Die wilde me wel een bepaalde kant induwen waar ik niet in wilde, maar daar heb ik een soort stoerheid en directheid door gekregen, staan voor je daden. - Hee! Daar gaat een vlaamse gaai, á, nu is ie alweer weg. Ik hou van brutale vogels, eksters, kraaien, roeken. In Amerika heb je ook hele mooie, van die blue jays, glanzend metaal blauw, heel brutaal ook.

Voor een natuurliefhebber heb je hier niet een erg landelijk uitzicht, los van deze prachtige paarse boom.

Het is beter dan helemaal op de bakstenen kijken. Het is in ieder geval iets en er zit nog af en toe een vogel voor het raam.

Zou je graag wat meer op het platteland wonen?

Waar ik dan tegen opzie is het feit dat ik ‘s morgens niet meteen op mijn fiets kan stappen en ergens naar toe gaan. Dat ik dan iedere dag in de trein moet gaan zitten tussen al die forenzen.

Je hebt eigenlijk een haat-liefde verhouding met de stad Amsterdam.

Zeker, ja. Met de stad in het algemeen. Enfin, terug naar het grafisch ontwerp. Op de academie leer je ook redactionele vaardigheden, boeken opmaken, typografie.

Je lijkt je daar niet erg mee bezig te houden. Ik zal niet zeggen dat ik het nooit zal doen, maar in de praktijk is gebleken dat ik heel weinig ideeën over pagina layout heb.

Sommige mensen denken dat ik de hele tijd maar dingen zit te ontwerpen hier, maar dat is als je zelfstandig bent gewoon absoluut niet het geval.

Het merendeel van de dag ben ik alleen maar bezig allerlei lopende bullshit gaande te houden.

35

#6.3

Hoe dat bijvoorbeeld beter zou moeten?

Ja, en hoe dat überhaupt zou moeten, wat ik daar aan toe te voegen heb. Dus ik streef dat niet na.Wel heb ik altijd al belangstelling gehad voor het gedrukte object. En dat is met de tijd alleen maar verbreed. Ik heb nu eigenlijk geen interesse meer om huisstijlen, tijdschriften en brochures te maken.

Dus mijn dienstbaarheid is nog verder gezakt. Maar mijn verhaal als auteur is wel gegroeid, het verhaal dat ik zelf wil vertellen met alle werkstukken bij elkaar.

Probeer je een boodschap in je werk te stoppen om daarmee het publiek na te laten denken?

Ja, maar niet op zo’n belerende manier. Ik denk dat mijn werk in het algemeen genoeg ingrediënten bevat. Maar ik zal nooit een ‘in jour face’ politieke boodschap brengen. Ik denk dat dat ook een verschil is met andere Nederlandse grafisch ontwerpers.

Zij proberen vaak, o.a. met vormentaal, een soort statements te maken. Ze maken iets expres een

Je bent inmiddels een tijd aan het werk. Maak je minder fouten in het proces van opdracht naar eindwerk dan toen je net afgestudeerd was?

Als je van fouten kan spreken, ik denk dat het vaak onhandigheid of onmacht is.Ik vind de omgang met klanten af en toe heel ingewikkeld. Ik moet gewoon op een of andere manier gegrepen zijn door de materie of de vraag. Anders lukt het niet. Dat blijft lastig.Sommige mensen denken dat ik de hele tijd maar dingen zit te ontwerpen hier, maar dat is als je zelfstandig bent gewoon absoluut niet het geval. Het merendeel van de dag ben ik alleen maar bezig allerlei lopende bullshit gaande te houden. Wat ik wel de hele tijd doe is ideeën noteren, dingen verzamelen, dat is een tweede natuur geworden. Maar er moet een druk zijn, een noodzaak, een aanleiding, om al die losse eindjes op te pakken en er een geheel van maken. Meestal gebeurt dat pas vlak voor een deadline, en dat zie ik ook niet echt veranderen. Ik ga nooit zomaar wat maken omdat ik tijd heb, dan ga ik liever fietsen.

schriften en jd ti , n e jl ti s is u h se meer om s re te in n e e g jk li er gezakt. n rd e v g o n is Ik heb eige id e rh ijn dienstbaa M . n e k a m Ben je daar wel in veranderd, weet je te s e brochur dat je eerder moet beginnen? beetje fout of lelijk, of heel groot, uitdagend etc.

Mieke Gerritsen is natuurlijk een goed voorbeeld van een ontwerper die de hele tijd maar dat engagement moet tonen voor wat het waard is, door van die ‘bolde’ uitspraken de wereld in te pompen. Daar wordt je ook doodmoe van, om daar naar te kijken. Zij heeft zich vastgebeten in een vormentaal die elke keer hetzelfde is. Wat mij wel bepalend gevormd heeft, is een symposium over Japans grafisch ontwerp, begin jaren ‘90 in Den Haag. Dat was een eye-opener voor mij. Het klassieke verhaal van wat een poster tot een goede poster in Europa maakt, heeft altijd te maken met het overbrengen van een boodschap op straat in een hele korte tijd, ‘stop-kracht’. In Japan is er een hele cultuur voor het gedrukte object op zich.

Maar ook de poster in de binnenruimte als versiering of om bij te mediteren, van te genieten of om bij weg te dromen. Dat sprak mij zo enorm aan dat ik dacht, die kant wil ik ook op.

Ik ga nooit zomaar wat maken omdat ik tijd heb, dan ga ik liever fietsen.

G 04

Ja, maar de grootste strijd blijft om tijd vrij te maken om echt in dat werk te duiken. Maar in de weken daarvoor ben ik er op een halfbewust niveau mee bezig, zoek ik dingen uit en verzamel al wat bouwstenen. En dan is het een kwestie van: telefoon uit, muziek aan en gaan.

Word je nooit gek van het feit dat bij hetgeen je het liefste doet, het je zoveel moeite kost om je er toe te zetten?

Ja klopt, maar het is een soort cyclus. Ik weet inmiddels dat dat nodig is om in die workflow te komen. Je kunt niet de hele tijd op zo’n intense manier leven. Ik zit dan echt in een soort trip, dan is er ook geen ruimte voor andere dingen. Tot het werk af is moet dan ook niemand aan m’n kop komen zeiken. Ik weet gewoon dat het voor mij nodig is om af en toe in zo’n situatie te geraken.

En ik ben juist wel blij dat het niet continue zo is.

En als je eenmaal aan het ontwerpen begint, maak je dat dan in een keer af?

Het is gewoon terugwerken vanaf een deadline, dus je plant terug vanaf het moment dat de poster moet worden afgeleverd, daarvoor moet ik hem versturen, daarvoor moet ik hem drukken, daarvoor de films uitdraaien, daarvoor de kleuren scheiden, en daarvoor ontwerpen. Dus dan weet ik ook: nu móét ik echt gaan ontwerpen want dan heb ik precies genoeg tijd voor de rest van het proces. En dat gaat meestal goed.

Het is een soort jongleer act.

37

G 05

G 07

#6.5

Ik zal niet zo snel bij iemand gaan slijmen omdat hij ergens directeur is. gelijkwaardige manier met die opdrachtgever om te gaan en hem ook deelgenoot te maken van mijn ontwerp proces.

Stap voor stap, samen op avontuur. En als dat niet kan dan kan ik ook maar beter niet met die opdrachtgever werken.

Het model dat mij enorm tegenstaat is wanneer de ontwerper vijf voorstellen doet waaruit de opdrachtgever kan kiezen.

En dan wordt ook nog altijd het ontwerp gekozen dat jij toch het minste vindt. Dat vind ik een heilloze weg. Ik heb ook wel voor reclamebureaus gewerkt en dan maak je mee dat je weken aan iets werkt, tig besprekingen bijwoont, goed betaald wordt maar dat het werk in zijn geheel niet gebruikt wordt omdat het dan ergens klem loopt tussen dat reclamebureau en een bedrijf. Daar heb ik zo de pest aan gekregen.

En je kan goed jongleren?

Ja, ik kan inmiddels aardig jongleren.En zo is het ook met geld.

Het is af en toe echt kantje boord, ik kom altijd geld te kort.

En dat is ook lastig om in te plannen als je voor jezelf werkt.

Ik kan me voorstellen dat je nu makkelijker aan werk komt dan dan toen je net klaar was met de academie, of is dat niet zo?

Nee, helemaal niet. Ik heb helemaal niks te klagen over de waardering en de aandacht voor mijn werk, maar opdrachten, dat is een ander verhaal.

G 06

Ben je er actief mee bezig om opdrachten binnen te slepen? Laat je vaak je lachende gezicht zien op feestjes?

Bij tijd en wijle. Ik doe het niet genoeg, ik ben niet zo’n netwerker om maar te netwerken. Ik kan wel netwerken maar dat doe ik het liefst met mensen die me ook interessant en sympathiek lijken. Dus ik zal niet zo snel bij iemand gaan slijmen omdat hij ergens directeur is. Er moet gemeenschappelijke grond zijn, of een soort spontaniteit in zo’n ontmoeting.

Zijn opdrachtgevers weleens ontevreden over het werk dat je aflevert?

Wonderlijk genoeg zijn bijna alle posters die ik maak op eigen initiatief, ze zijn altijd gekoppeld aan iets dat ik zelf heb geïnitieerd of waar ik zelf aan meewerk. Dus er is niemand die zegt, “Dit is toch niet helemaal wat ik in mijn hoofd had.” Het merendeel van mijn werk is autonoom.

Dat is wel heel prettig.

Dat is heel prettig ja, want ik hou er helemaal niet van om teruggefloten te worden.

Dus je hebt in zekere zin ook bijna nooit onzekerheid of de opdrachtgever het wel goed vindt, omdat je je eigen opdrachtgever bent.

Weinig inderdaad. En als ik wel een serieuze opdracht heb dan is voor mij de enige of beste manier, om op een hele

Ben je ook wel eens ontevreden over je eindresultaat als je een project afrond?

Ik ben wel eens ontevreden maar het gebeurt me ook heel vaak dat als het werk net klaar is, ik er in gedachten nog te veel mee bezig ben. Dat werk moet dan even besterven. Als ik het dan een half jaar later terug zie denk ik, nou, het is toch best wel aardig geworden. Maar als ik er net klaar mee ben moet ik gewoon accepteren wat er uit zo’n werkproces is gekomen.

Is het ook zo dat je door je ervaring een zelfverzekerdheid hebt ontwikkeld waardoor je er wel op vertrouwd dat het goed komt en mooi wordt?

In het algemeen besteed ik zo veel tijd aan het zoeken naar de juiste bouwstenen voor een werk, dat als ik eenmaal bezig ben, het eigenlijk niet meer zoveel uitmaakt wat daar dan uitkomt.

Als de ingrediënten goed zijn en het klopt intuïtief, dan is dat het gewoon. Ik laat me leiden door het materiaal. En dat vind ik eigenlijk de lol van ontwerpen dat je niet weet wat er gaat gebeuren. En daarom vind ik het ook nog steeds leuk om te doen.

Hou je je ook nog bezig met sociale geografie of andere zaken?

Die geografie sijpelt altijd wel weer door. Ik ben heel erg geïnteresseerd in natuur en natuurbeheer, maar ook in buitensport, kamperen, dat soort zaken. Op mijn leeftijd begin je ook een beetje na te denken: okee, hoeveel jaar heb ik nog tot mijn pensioen. Het is iets anders dan wanneer je 21 bent, dan is alles nog mogelijk, zo lijkt het. Maar ik ben 45 dus ik denk best wel na over: waar ga ik me de rest van mijn leven, of in ieder geval de komende tien jaar mee bezig houden. De noodzaak om mezelf te richten op dingen die ík belangrijk en interessant vind, die wordt alleen maar groter. Ik heb gewoon geen tijd meer voor bullshit.

Zie je het gebeuren dat je heel wat anders gaat doen?

Zou kunnen, als het op m’n pad komt.

Denk je daar wel eens over na of niet actief?

Jawel, ik kan me voorstellen dat ik het ontwerpen een keer helemaal los ga laten. Maar niet persé omdat ik dan het ontwerpen zat zou zijn maar omdat er zich dan wat anders interessants zou voordoen. Maar aan de andere kant vind ik het ontwerpen nog steeds interessant. Het is gewoon leuk om dingen te maken. Maar je kan ook op andere manieren creatief zijn.

Welkom at the pits ~ www.facebook.com/thepits ~ Sint Rochuslaan 1 8500 Kortrijk

G 01

B E N E D G E De mening van Ben Edge, wat is voor hem het belang van een goed ontwerp?

Ben Edge werd geboren in Croydon in 1985, toen hij zeven was verhuisde zijn familie naar de stad Southborough in Kent. Kort daarna scheiden zijn ouders en Edge bleef in Kent, maar bracht zijn tijd als kind door tussen het huis van zijn moeder en dat van zijn vader een pakhuis appartement in Shoreditch, Oost-Londen.

Als jong volwassene verhuisde Edge naar Londen, waar hij permanent aanwezig was bij de Sir John Cass School of Art en met succes afstudeerde in de schilderkunst. Sinds hij afstudeerd was is Edge tentoongesteld in verschillende Group shows in Londen en had een schilderij op de shortlist voor de 2009 Bp portret award in waarin een schilderij van zijn grootvader ‘The animal handler’ werd tentoongesteld in de National Portrait Londen galerij. Het werk werd nog in vele andere bekende galeries tentoongesteld in heel het Verenigd Koninkrijk.

Ben Edge is ook een songwriter en muzikant die begonnen te spelen en het uitvoeren van op de leeftijd van 15.

Momenteel is hij zanger en gitarist in de punk rock band Thee Spivs.

Ben Spive: Met de komst van mp3’s leken vinylplaten een stille dood te sterven. Maar niks blijkt minder waar: vinyl is weer enorm populair.

Dat heeft alles te maken met wat een vinylplaat zo interessant maakt: de artwork op de hoes. Er is niets dat meer voldoening geeft dan eerst een plaat te

kopen en vervolgens de hoes te bestuderen terwijl je naar de muziek luistert.

Ik herinner me dat ik op mijn dertiende een platenzaak passeerde en bleef stilstaan omdat ik in de vitrine de plaat ‘Never mind the bollocks’ van The Sex Pistols zag hangen. Ik kende The Sex Pistols toen niet, maar de platenhoes intrigeerde mij meteen. Het ontwerp was eigenlijk heel simpel, maar het blies me meteen van mijn sokken. Ik moest dat album gewoon kopen en ik moest er ook meteen naar luisteren.

Deze plaat was een mijlpaal in mijn leven.

Ik luister er nog steeds naar en ik hou er nog steeds van om tijdens het luisteren de hoes te bekijken. Zowel de hoes als de muziek blijven fascineren. Soms vraag ik me af hoe mijn leven zou gelopen zijn als die plaat mijn aandacht niet getrokken had? Zou ik dan ook zo’n passie voor punk ontwikkeld hebben? Of zou mijn voorkeur naar een ander genre uitgegaan zijn?

Dit album van The Sex Pistols veranderde mijn hele leven, omdat ik vanaf toen platen ben beginnen verzamelen en in bands ben beginnen spelen. Nog steeds neem ik het risico om een plaat te kopen puur voor het artwork op de hoes. Meestal heb ik daar geen spijt van. Ik heb nu het geluk dat ik mijn eigen platenhoezen mag ontwerpen.

Voor onze laatste plaat ‘Black and White memories’ heb ik een collage gemaakt van verschillende foto’s. Ik probeer om de sound van de plaat te vertalen naar een visueel beeld op de hoes. Dit maakt de plaat compleet: het perfecte artwork dat naadloos aansluit bij de muziek.

#7

H 03

G 02

G 04

G 05

G 06

41

G 07

#7.3

G 08

interview met el deoray door wouter van rymenant www.el-neoray.be

I 01

Interview met El Neoray door Wouter van Rymenant www.el-neoray.be

#8

EL NEORAY H 02

H 03

H 04

Illustratie is iets dat zeker in niemands oren nieuw klinkt, in België al zeker niet.

Steeds meer Illustratoren/Illustratrices breken vaker en jonger door. Ik kom terecht bij een jongeman uit het Antwerpse. Een 26 jarige, aan pizza en olijven verslaafde, drukbezette Illustrator/grafisch ontwerper.

Een artikel over Lipton Ice Tea, de Ghetto, de stand van vingers, zeekoeien en spaghettiavonden.

De ‘Zine-kampioen’ El Neoray!

43

H 05

#8.2

Vertel eerst is, hoe kom je bij de naam ‘El Neoray’?

Ja lap daar gaat mijn mystiek! (lacht) Wel het is zeer simpel, je neemt het gedeelte ‘neoray’. Fonetisch wordt dit ‘neorej’ en draai dit nu om… Jawel, Jeroen is de naam. En die ‘el’ vond ik er wel bij passen, punt.

Ontmaskerd! Maar wie zit er achter de naam El Neoray?

Ik ben dus Jeroen Veldkamp aka El Neoray een slanke verzorgde jongeman 26 zomers oud en verslaafd aan Ice Tea (lipton), olijven en pizza’s. Opgegroeid in het pittoreske Wilrijk vervolgens verhuisd naar de ghetto ‘t Kiel waar ik al snel de waarden en normen van de straat leerde kennen om zo in Antwerpen city te belanden...mijn huidige woonplek.

Wat heb je juist gestudeerd en waar? Ging dat ook door in Antwerpen?

Na mijn middelbare studies beeldende vorming heb ik besloten om grafische vormgeving te gaan studeren aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten van Antwerpen, waar ik na lang worstelen met aanslepende theorievakken en veel spaghettiavonden alsnog mijn Bachelor heb kunnen behalen. YES! Viel dit wat mee? Aangezien je een vrij illustratief stijltje hebt, ik kan me voorstellen dat bepaalde docenten hier absoluut niet voor openstaan.

Heb je problemen gehad met docenten hieromtrent?

Dat viel vrij goed mee, op de Academie zat illustratie mee in het pakket van grafische vormgeving. Pas vanaf het 2de jaar werd er een duidelijker onderscheid gemaakt en kon je kiezen om je te specialiseren in vormgeving, illustratie of multimedia...mijn keuze was duidelijk :) er kwam nog steeds vormgeving aan te pas, maar dit probeerde ik altijd op illustratieve wijze op te lossen. In tegenstelling tot wat je zou denken tot groot genoegen van de docenten.

Hoe ben je tot je stijl die je nu hebt gekomen?

Ik denk vooral door vele verschillende factoren zoals: heel veel tekenen, mijn levensstijl, de stand van mijn vingers, de wijze waarop ik mijn penneke vasthoud en allicht invloeden van buitenaf. Oh ja en God. Antwerpen heeft een rijke cultuur qua illustratie en grafisch ontwerp, heb je veel contact met andere illustratoren/grafisch ontwerpers?

Eigenlijk het grootste deel van mijn vriendenkring is op 1 of andere manier wel creatief bezig…Vooral illustratief. Antwerpen is een kleine stad dus je komt al snel in contact met ander creatief talent…‘ons kent ons’ is hier een gepaste term.

Je bent een jonge freelance ontwerper, valt dit wat mee?

Nu ja ik profileer mijzelf wel als freelancer maar eigenlijk verdien ik mijn sandwichen vooral door fulltime te werken als koerier, hier en daar krijg ik wel eens een freelance opdracht maar dit is niet genoeg om van te overleven… Ik leef een beetje zoals Superman, maar we blijven tekenen en wie weet word ik ooit multimiljonair!

Op je site vind je wel wat covers en artwork voor Bands/artiesten, is muziek een belangrijk element in je leven?

Klopt ja, muziek is inderdaad zeer belangrijk niet zozeer als inspiratie, want die put ik meestal uit het dagelijkse leven, maar vooral voor de sfeer die mij motiveert om in gang te schieten. Ontwerpen van platenhoezen en cd’s is ook wat ik het liefste doe, zalig wanneer je zo’n afgewerkt product ergens in een winkel tegenkomt!

Maak je zelf ook muziek?

Momenteel niet, ik ben wel eens een klein project gestart samen met een goede vriend en dit onder de naam ‘Fluxus zeekoe’ een soort van low-budget melodisch kak-pis-stront lawaai. Oorspronkelijk maakte we gewoon wat lawaai en probeerde er dan het ‘beste’ van te maken in Audacity (een zeer basic programma om geluid op te nemen en te bewerken). Tegenwoordig is er al een elektrische gitaar ter beschikking… Ik krijg alweer zin om kabaal te maken.

Je werk is vaak terug te vinden in Ginozine, werk je hier gewoon aan mee, of ben je echt een ‘kopstuk’ van Ginozine?

Samen met ‘Vagabundos’ (http://www.flickr.com/photos/ vagabundos) zijn wij de scheppers van Ginozine. Zo’n 2 jaar geleden zijn we hiermee begonnen en intussen zijn er reeds 3 Ginozines en 2 Ginozine sideprojects op de wereld gezet.

Zines en de hele ‘DIY cultuur’ spelen een grote rol in het leven de meeste jonge artiesten? Wat betekent dit voor jou?

Voor jonge artiesten is het vooral een handig medium om aan een internationaal publiek je werk te kunnen tonen, en eventuele contacten te leggen. Zelf vind ik het vooral tof om in dit digitale tijdperk ook nog eens iets tastbaar te hebben of om deel te nemen aan iets tastbaar. Mijn voorkeur gaat uit naar de echte oldschool copyzines, zines waar ambacht in steekt.

Ik heb het niet zo voor afgelikte glossy vers van de pers zines, die zijn zo onpersoonlijk.

Zal ook aanwezig zijn op

Mostly Cola, zeker een

bezoek waard!

#1

A 01 - A 02 VideoNature_4: fragmenten uit video.

A 03 VideoNature_5: Untiteld • Yoshi Sodeoka Video Nature series, Giclée-Print, 38” x 13”.

A 04 HairDoom: Electric Hair Doom • Yoshi Sodeoka Giclée-Print, 19” x 27”.

C 06 Het podium waarop alle posters liggen met de nagelaten sporen van alle ONDERGROND optredens.

D 06 Jonas Hegi, 2009, Typojungle, Helden monster, Kreaturen & Bösewichte.

C 07 Hessian tijdens ONDERGROND 009 die plaats vond in de Dominicanenkerk te Gent.

D 07 Festival Der Künste, in Zurich.

D 11 Sfeerfoto van Jonas Hegi aan het werk.

B 04 Karakter, meer info op www.vzwkarakter.be B 05 Ba’Rock Telemann Händel Mareen, Belgian finest Baroque.

#3

E 02 Uber and Kosher © 2011. Hair van Loenhout. Photography Jeffrey Vanhoutte. Model Erika.

E 03 Stempel van THIMESTER. E 04 Sfeerfoto in het huis van Uber and Kosher.

E 05 Uber and Kosher die naar zijn lp records aan het kijken is.

E 06 Hair by van Loenhout.

C 04 Tomas met ONDERGROND 002 poster in de handen.

C 05 Net als het podium is deze distrobox een rode draad in het concept van ONDERGROND. Alle

e

l

d

i

n

#6

F 02

g

KiKiRiKi Tous les Soirs 2005 1189 x 841 mm, 2 kleuren zeefdruk.

F 03 Harmen Liemburg in zijn studio te Amsterdam.

s

c

G 06 Nieuw album ‘Black and White Memories’,Damaged Goods records. Ontwerp: Ben Edge.

H 01 El Neoray aan het werk.

F 01 Detail van wat posters en werk uit de studio van Harmen Liemburg.

D 04 Jonas Hegi(links op foto) die met een compaan naar ‘Kostume’ kijkt.

G 05 Ben Edge in discussie met politieagent.

#8

E 09 Cards Uber and Kosher.

D 03 Foto van Jonas Hegi op straat.

G 04 Artwork van single TV Screen, door Ben Edge.

G 08 Alfred Wallis - 8” x 10”, olie op doek, 2011, Ben Edge.

E 08 Cd ontwerp van dEUS.

D 02 Grafiek Kiosk, eindwerk die Hegi maakte samen met Samuel Weidmann.

C 03 We Became Aware logo

G 03 Bandfoto van Thee Spivs.

Links: Dan May(bass), recht: Steve Coley(drum), Midden: Ben Edge(zanger & gitaar).

G 07 Ferdinand Cheval - 8” x 10”, olie op doek, 2011, Ben Edge.

E 07 Hair by van Loenhout.

D 01 Poster voor Caravan Disco met Kap10 Kurt, Justin Faust, Pimp the System, Pd Williams op 26.12.2009.

C 02 The Black Heart Rebellion tijdens ONDERGROND 009,. Foto: Stefaan Temmerman.

e

#5

#4

C 01 Tomas Lootens Japans paspoort.

G 02 Adolf Wolfli - 8” x 10”, olie op doek, 2010

E 01 Lookbook.

C 15 Eerste plaat van Hessian waar je ook duidelijk het logo op kan zien, waarin alle letters van de band verwerkt zitten in de strepen. De cover is samengesteld van gescheurde foto’s van de bandleden die zo samen komen tot een beeld.

B 07 MA festival, 25 concerten, wedstrijden en lezingen.

b

L’ART POUR L’ART. GO!

C 14 Logo van Smoke and Dust records.

B 06 Fred Kollectief Fiektief.

De koperen Leeuw.

G 01 Ben Edge tijdens een optreden.

D 13

C 13 Zeefdrukposter waarbij alle ONDERGROND kaders in elkaar verwerkt zitten van elk optreden die ONDERGROND georganiseerd heeft.

F 08 Welcome to the Store! SieboldHuis, Leiden. 2007 1750 x 1200 mm 5 kleuren zeefdruk (CMYK vervangen door flour + silver).

#7

D 12 Wir SIND das Volk!

+ PERFORMANCES, EXHIBITIONS, SCREENINGS AND SURPRISES.

B 03 Kunst & Gedicht.

F 07 So Long Santiago 2006 1010 x 700 mm, 3 kleuren zeefdruk.

D 10

C 12 Tijdens Boomtown 2011 die plaatsvond op di 19juli 2011 tot zat 23juli 2011. 1 CONTAINER, 5 DAYS, 19 SHOWS. and totally FREE!

B 02 Kollectief Fiektief. PUSH UP. De Koperen Leeuw.

F 06 Hier is het duidelijk dat Liemburg een grote verzamelaar is van allerlei spullen.

ATTACK FROM OUTER SPACE, UTO KINO JUNI

C 11 Poster WAK door Jan en Randoald.

B 01 Vinyl The Mo-Vos Brothers, blote borstjes.

F 05 Nippon 180, Siebold-Huis, Leiden 2007 1189 x 841 mm, 2 kleuren zeefdruk.

D 09 Abstract lettertype en aantrekkelijke affiche.

C 10 Logo Hessian, zie je vaak in het straatbeeld van Gent voorkomen.

#2

F 04 Studio van Liemburg die dus ook met Imac werkt.

D 08 Festival Der Künste, in Zurich.

C 09 De rode kaders die je op elke ONDERGROND poster steeds ziet terug komen zijn geprint in offset.

A 06 Distortion_c: G. • Yoshi Sodeoka Distortion II series, Giclée-Print, 13” x 17”.

f

D 05 Kostume cover uitgave 1.

C 08 Affiche ONDERGROND 010.

Zeefdruk waar je duidelijk de combinatie van acrylverf en medium ziet.

A 05 y.sodeoka: In zijn atelier in New York.

a

merch kan in de box en de box kan tot tafel uitgezet worden.

a

t

a

H 02 Illustratie, inkt op papier.

H 03 Werkplaats El Neoray.

H 04 ‘les dejene’ Le dejeuner sur L’herbe zine.

H 05 Brainmath, 2001.

l

o

g

u

s

47

~ YOSHI SODEÖKA LIEVEN HANECA WE BECAME AWERE JONAS HEGI UBER AND KOSHER HARMEN LIEMBRUG EL NEORAY ~