Scheldeland 2012 by Toerisme Vlaanderen

toeristische gids

www.scheldeland.be

Legende & Toppers T1 Bloemenstreek Kastelen in Laarne en Destelbergen T3 Donkmeer in Berlare Denderende steden: Ninove, Aalst en Dendermonde T5 Buggenhoutbos in Buggenhout T6 Stille waterdorpen Mariekerke en Sint-Amands T7 Land van de Schelde in Klein-Brabant T8 Steenbakkerijen in de Rupelstreek T9 Fort van Breendonk in Willebroek T2

Colofon

Verantwoordelijke uitgever Bernadette Boeykens Voorzitter Toerisme Scheldeland vzw Hemelstraat 133A 9200 Dendermonde Fotografie Fototheek Toerisme Scheldeland, FotoNiel, Toerisme Gent, F. Bruyninckx, L. Aerts en Fotoclubs in Scheldeland. Cartografie Aquaterra, Tele Atlas, Dirk Billen Info en eindredactie T. Corijn, S. Palmaers, I. Stevens

Copywriting S. Cloostermans Concept, opmaak & druk concept & opmaak: Graffito druk: Geers Offset Deze pocket is met de grootst mogelijke zorg samengesteld door Toerisme Scheldeland, met medewerking van de steden en gemeenten uit de regio Scheldeland, Toerisme Klein-BrabantScheldeland en Toerisme RupelstreekVaartland. De opgenomen informatie is verzameld in november-december 2011. De verantwoordelijke uitgevers kunnen op geen enkele manier aansprakelijk gesteld worden voor fouten, onnauwkeurigheden of veranderingen.

Volgende editie Om de volgende editie te verbeteren doen we graag een beroep op jou. Ontbreekt er volgens jou iets, is er een fout in deze pocket geslopen? Laat het ons weten. Je kan met je verbeteringen steeds terecht op het nummer 052 33 89 25 of via mail naar info@scheldeland.be. Dank bij voorbaat. Depotnummer: D/2012/0332/3

Welkom in

Scheldeland Scheldeland waar ligt dat? Scheldeland is centraal gelegen in Vlaanderen tussen de steden Gent, Antwerpen en Brussel. Het strekt zich uit over delen van de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De regio omvat negentien Oost-Vlaamse en tien Antwerpse gemeenten en heeft haast 300 kilometer aan bevaarbare waterwegen. Scheldeland is een van de vijftien Vlaamse toeristische regio’s van Vlaanderen.

Scheldeland één land Scheldeland vormt een geografische eenheid door zijn talrijke rivieren en waters. Met maar liefst 277 kilometer bevaarbare waterwegen en ontelbare grote en kleine waterplassen is Scheldeland veruit de meest waterrijke regio van Vlaanderen. Een trip naar Scheldeland staat – hoe kan het ook anders – vaak in het teken van water. Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een landschap van groene oevers en unieke slikken en schorren. Ter hoogte van Dendermonde krijgt de Schelde het gezelschap van de wispelturige Dender en in de buurt van Rupelmonde voegt de verrassende Rupel zich bij de machtige Schelde.

Langs Schelde, Dender of Rupel Aan de oevers van de waterkant liggen vele pittoreske dorpjes. Ze zijn met elkaar verbonden door de voor Scheldeland zo typische veerboten. Schrijvers, dichters en beeldhouwers lieten zich de voorbije eeuwen inspireren door de aantrekkelijke muze van de stroom. Maar het leven aan het water gaf ook aanleiding tot de karakteristieke palinggastronomie. Van de menselijke nijverheid op de stroom getuigt het maritieme erfgoed van de scheepsbouw. Ook de steden langs de rivieren, Ninove, Aalst en Dendermonde bezitten een rijk patrimonium en historisch waardevol erfgoed.

Meedrijven op de stroom Sinds eeuwen oefenen de rivieren van Scheldeland een magische aantrekkingskracht uit op de bewoners. De oerkracht van de rivier is groots, tijdloos en onbedwingbaar. De oeverbewoners hebben dit al lang begrepen. Als geen ander verstaan ze de kunst om zich te laten meedrijven op de stroom van het leven. Genietend, onbezorgd en gemoedelijk. Hun joviale warmte en uitbundige natuur komt het best tot uiting op de vele stemmige markten, feesten en evenementen waar folklore en gastronomie nooit ver weg zijn.

De rivier bedwingen Maar rivieren kunnen ook een bedreiging zijn. Verwoestende overstromingen, ondergelopen gebieden; Scheldeland kreeg in het verleden zijn portie te verwerken en ook vandaag ben je beter alert. Om daaraan te verhelpen is er het Sigmaplan. Dit plan vergroot de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken, maar heeft tegelijk aandacht voor natuurherstel en de toegankelijkheid van het gebied. Met dijkversterkingen en de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden tracht men de kracht van het water te beheersen. 3

Scheldeland Toeristische gids

Inhoudsopgave

r oek, Bat tenb Mechelen

pel, Boska fietsen en van Scheld genieten eland!

Welkom in Scheldeland Inhoudsopgave

. . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4-5

Typisch Scheldeland! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-9 Op het water . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-17 Fietsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18-25 Wandelen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

26-31

Boon! 2012. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32-33 Mercatorjaar 2012. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34-35 Open Kerken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36-37 Toegankelijke Scheldelandroute. . . . . . . 38-39 Toppers in Scheldeland

. . . . . . . . . . . . . .

40-65

Bloemenstreek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Kastelen in Laarne en Destelbergen. . . . . 42 Donkmeer in Berlare. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Denderende steden: Ninove, Aalst en

nhout

Bugge

Dendermonde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47-53 Buggenhoutbos in Buggenhout. . . . . . . . . 54 Stille watersdorpen Mariekerke en Sint-Amands. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Land van de Schelde in Klein-Brabant. . . 59 Steenbakkerijen in de Rupelstreek . . . . . . 62 Fort van Breendonk in Willebroek. . . . . . . 65

Erfgoed en Cultuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66-75 In steden en dorpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Kunst en musea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Kleine, fijne dingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Verhalen en dichtkunst . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Tradities en legendes . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Processies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Uit in Scheldeland. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76-91 Eten en drinken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Evenementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Shopping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Steden en dorpen van Aalst tot Zele . 92-124 Aalst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Berlare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 Boom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Bornem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Buggenhout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Denderleeuw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Dendermonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Destelbergen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Erpe-Mere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Haaltert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Hamme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Hemiksem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Kruibeke (Waasland) . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Laarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Lebbeke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Lede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Mechelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Melle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Merelbeke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Niel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Ninove . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Puurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rumst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schelle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sint-Amands . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Temse (Waasland) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wetteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wichelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Willebroek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

115 116 117 118 119 120 121 122 123

Speciaal in Scheldeland . . . . . . . . . . . 125-129 Index . . . . . . . . . . 130

we er He en en ve er t e met h 5

Ve er Sche llebelle

Scheldeland Toeristische gids

Typisch

Scheldeland! “Schattig die kleine dorpjes met hun kerktorentje. Elk dorp heeft wel iets: een dichter, een streekmuseum, een typisch volksgebruik … Maar straks toch eerst een terrasje doen, hé schat. Ik sterf van de dorst!”

Van dorp naar dorp � � �

Wandelkades om te flaneren en lekker te tafelen Historisch erfgoed van monumenten, musea en industriële archeologie Typische oeverevenementen en gezellige markten

Verken de dorpen van Scheldeland op www.scheldeland.be 6

“De veerman komt al aangevaren. We rijden onze fietsen op de veerboot en zetten ons tochtje aan de overkant voort. Wat een relaxdag. De veerman geef ik straks een fooi!”

Schipper mag ik overvaren? � � �

12 veren over Schelde, Durme en Rupel; dagelijks en gratis 1.000 kilometer bewegwijzerde fietspaden 600 kilometer wandelnetwerk

Veerdiensten, routes en stopplaatsen? Bereid je trip voor op www.scheldeland.be 7

Scheldeland Toeristische gids

“Ik eet hem het liefst ‘in ’t groen’. Mijn vrouw kiest meestal voor de gebakken paling. Doorspoelen doen we met een streekbiertje. Schol!”

Beentjes onder tafel � � � �

Brede waaier van smakelijke streekproducten Groot aanbod streekbieren Zeven restaurants met één of twee Michelinsterren Meer dan 20 restaurants met een beoordeling van Gault Millau

Neem een voorproefje van de streekproducten op www.scheldeland.be 8

“Een schitterende toren! Behoort tot het Werelderfgoed heb ik gelezen. Vanop een terras luisteren we naar beiaardmuziek en drinken we een lekker glas. Jan trakteert!”

Denderende Steden � � �

Rijk historisch patrimonium van kerken, musea, begijnhoven en stadhuizen Gezellig tafelen en shoppen in het stadscentrum Grootse tradities van het Ros Beiaard in Dendermonde en het Aalsterse Carnaval

Verdiep je in de Denderende Steden op www.scheldeland.be 9

Scheldeland Toeristische gids

Op het water

Schelde, Dender en Rupel, de blauwe aderen van Scheldeland Langs Schelde â&#x20AC;Ś Van Gent tot Antwerpen slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg door een landschap van groene oevers, unieke slikken en schorren en pittoreske dorpen zoals Sint-Amands en Mariekerke. De typische fietsen voetveren over Schelde, Durme en Rupel zijn het symbool bij uitstek van Scheldeland. Zij varen het hele jaar door en zijn helemaal gratis. De talrijke natuurgebieden lonen zeer de moeite en zijn uniek in Vlaanderen. Dender â&#x20AC;Ś Ter hoogte van Dendermonde krijgt de Schelde het gezelschap van de wispelturige Dender. Die heeft er dan al een reis langs de denderende stadjes Ninove en Aalst opzitten. De drie steden kijken elk terug op een boeiend en woelig verleden waarvan de resten nog duidelijk 10

zichtbaar zijn in het straatbeeld. Om over het rijke winkelen horeca-aanbod nog maar te zwijgen. en Rupel De verrassende Rupel voegt zich in de buurt van Rupelmonde bij de machtige Schelde. De steenbakkerijnijverheid die al eeuwenlang op de rechteroever van de Rupel wordt beoefend, heeft duidelijke sporen nagelaten. In de verschillende steenbakkerijmusea kom je meer te weten over deze nijverheid. De oude kleiputten zijn ondertussen veranderd in uitgestrekte natuurgebieden. Er zijn nog meer grote waterlopen in het landschap te spotten: Durme, Zenne, Dijle, Nete, kanaal Brussel-Schelde (ook wel Zeekanaal genoemd), kanaal LeuvenDijle en de Oude Schelde.

Waterrijk e belevenissen voor kinderen

te n genie

Gewo o

Scheldeland, ten voeten ui t!

Schipper, mag ik meevaren? Geen betere manier om Scheldeland te ontdekken dan van op het water. Tijdens een boottocht op Schelde, Dender of Rupel leer je de regio van een heel andere kant kennen. Je leeft niet langer op het ritme van de klok, maar op dat van eb en vloed, van sluiswachters en

bruggenmannen. Groene oevers, pittoreske dorpjes en bruisende steden glijden langzaam aan je voorbij. Met een beetje zon is genieten op het dek ronduit zalig. De ultieme vorm van onthaasten!

Varen in Scheldeland, dat is: � 277 kilometer waterweg om te ontdekken; � fraaie aanlegsteigers bij steden en dorpen; � goed uitgeruste jachthavens; � zomerboottochten met individuele ticketverkoop; � meerdaagse vaarvakanties; � oeverhoppen dankzij veren, gratis en het hele jaar door! 11

Scheldeland Toeristische gids

TOERISTISCHE BOOTTOCHTEN voor iedereen! Van april tot oktober worden op Schelde, Dender en Rupel zo goed als dagelijks boottochten georganiseerd door verschillende rederijen. Je kan hiervoor op voorhand of op de dag zelf het gewenste aantal tickets aankopen. Belangrijke vertrekplaatsen voor de boottochten zijn: Aalst, Antwerpen en Temse. Maar ook vanuit Brussel, Boom, Dendermonde, Sint-Amands en Mechelen is er een mooi aanbod.

Grote Scheldehappening op 9 april 2012! Bootje varen voor 1 euro! Aan wal worden heel wat activiteiten en randanimatie voorzien. Vanaf de zuidelijke rand rond Antwerpen tot Dendermonde staan ook talrijke bezienswaardigheden langs de Schelde en Rupel open voor het publiek. Deelname: â&#x201A;Ź 1 per rondvaart, gratis (begeleide) fietstochten, wandelingen, bezoeken Hou de website www.scheldehappening.be in het oog voor het hele programma!

Rivertours Vertrekplaatsen: Hemiksem, Schelle, Mechelen, Willebroek, Temse, Sint-Amands, Dendermonde. Contact: 053 72 94 40, info@rivertours.be, www.rivertours.be

Inschepe

n en w eg! rten

a r ondva chtige

Pra

Je kan zowel individueel als in groepsverband deelnemen aan boottochten in Scheldeland. Iedere organisator heeft een eigen programma, werkwijze, prijzen en voorwaarden. Om de gedetailleerde programmaâ&#x20AC;&#x2122;s te bekijken, neem je best contact op met een van onderstaande organisatoren of je bekijkt hun website.

Jan Plezier Vertrekplaats: Antwerpen Contact: 0475 69 68 80, info@janplezier.be, www.janplezier.be Riverstar Vertrekplaatsen: Boom, Mechelen, Temse, Sint-Amands Contact: 03 722 13 10, riverstar@skynet.be, www.riverstar.be Rodimo Vertrekplaats: Aalst Contact: 0475 23 33 80, info@rodimo.be, www.rodimo.be Flandria Vertrekplaats: Antwerpen Contact: 03 231 31 00, info@flandria.nu, www.flandria.nu

Een meeting of feestje op een boot Feesten op een boot? Het spreekt steeds meer mensen aan. Je gezelschap blijft hetzelfde, je decor verandert voortdurend! Van een volledig uitgewerkte namiddag met familie en vrienden op het water, al dan niet met gids en/of culinaire verwennerij, tot meerdaagse tochten waarbij je elk hoekje van Scheldeland verkent; de bootverhuurders die actief zijn in Scheldeland en de directe omgeving helpen je met veel plezier verder. Toeristische infokantoren die boottochten met ticketverkoop uitwerken: Toerisme Klein-Brabant-Scheldeland Contact: 03 899 28 68, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be Boottochten voor groepen op de Schelde. Toerisme Rupelstreek-Vaartland Contact: 03 886 22 66, toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be Boottochten voor groepen op Zeekanaal Brussel-Schelde, Rupel en Schelde.

Wist je dat Scheldeland een mobiele website heeft? Via deze QR-code (p. 130) ga je op verkenning langs de Dendervallei.

Tip: abonneer je op de nieuwsbriefservice van deze organisatoren en blijf op de hoogte van het vaaraanbod!

Kies voor een thematocht! Je kan je boottrip niet alleen kiezen op basis van een bepaald traject, maar ook op basis van thema’s. Een greep uit het aanbod: Aspergeboottochten, Barbecuetochten, Brunchtochten, Candlelightcruises, Palingboottochten, Pannenkoekenboottochten, Stille Waterstochten en Vaar- en fietsboottochten. Voor meer informatie raadpleeg je best de rederijen.

Unieke bezienswaardigheden tijdens boottochten in Scheldeland: � Denderende steden: Aalst en Dendermonde! � Scheepsbouwtraditie op Schelde en Rupel � Veren die altijd varen � Sigmawerken

Scheldeland Toeristische gids

MEERDAAGSE BOOTTOCHTEN Voor wie het allemaal wel iets langer mag duren, bestaat de mogelijkheid om een vaarvakantie te boeken. Geef toe, overnachten op een ‘hotelschip’, heeft wel iets. Je hebt je eigen kapitein ter beschikking en je kan samen met familie en vrienden een aantal dagen uitvaren om Scheldeland te ontdekken. Een unieke belevenis voor iedereen en voor ieders budget, want een minicruise hoeft niet duur te zijn. Vier rederijen bieden de overnachtingsmogelijkheid op een schip aan. Voor prijzen en voorwaarden neem je best met hen contact op.

De 4 Vaargetijden Voormalig vrachtschip, volledig heringericht met 4 gerieflijke kajuiten voor 2 personen met eigen sanitair. Contact: 0477 69 63 62, www.de4vaargetijden.be

Goed gezelscha p

VDM Service ‘Spring Rivercruiser’ Voormalige politie- en proviandboot, herbergt nu 4 comfortabele kajuiten voor 2 personen en 1 kajuit voor maar liefst 4 personen. Contact: 0473 864 258, www.spring-rivercruise.be

Tolerant ‘Den Bruinen’ Uniteam ‘Blue Water’ Historisch houten zeilschip! Slapen doe je hier op je eigen luchtmatras op het dek, knus onder een groot zeildoek. Contact: 03 637 50 50, www.tolerant.be

Luxejacht met als voormalige thuishaven Saint-Tropez, met 2 kajuiten voor 2 personen. Contact: 0473 68 96 51, www.uniteam.be

VAREN MET VEREN! Er zijn in Scheldeland 12 veren die fietsers en wandelaars het hele jaar door gratis van de ene oever naar de andere brengen. Eén veer (De Vliegende Geit ter hoogte van Wintam - Rupelmonde) vaart enkel tijdens het hoogseizoen uit. Alle veren worden in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door zelfstandige veermannen en -vrouwen! De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253). De veren zijn de belangrijkste schakels voor het wandelen fietstoerisme langs Schelde, Durme en Rupel. De overtocht 14

met een veer vormt een aangename afwisseling tijdens een fietstocht. Voor de allerkleinsten is de overtocht een hele belevenis. In Scheldeland kan je dankzij de veren He en en ‘oeverhoppen’. Van linmet het ker- naar rechteroever, zoveel je maar wilt. Door de getijden ziet het landschap er immers altijd een beetje anders uit. Wist je trouwens dat het veer in Schellebelle het enige in Scheldeland is waar

we er ve er

je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen? Aan alle andere veerpontjes wacht je gewoon even, ieder half uur (behalve om 12u30 want dan luncht de veerman of -vrouw) word je overgezet.

Een gedetailleerd overzicht van alle veerdiensten vind je op de website van Waterwegen en Zeekanaal: www.wenz.be. Meer informatie over de waterwegbeheerder vind je bij Speciaal in Scheldeland. Je kan ook de Toeristische Kaart Scheldeland raadplegen voor de locaties, uurregelingen en overzetperiodes.

JACHTHAVENS en PLEZIERVAART Goed uitgeruste jachthavens en vriendelijke havenmeesters staan garant voor een goed onthaal en sterke dienstverlening voor de individuele pleziervaarders en toervaarders die Scheldeland aandoen. Op de meest strategische punten in de regio is er een jachthaven waar sowieso altijd een paar plaatsen voor passanten worden vrijgehouden. Over specifieke reglementeringen… Als bestuurder van een plezierboot ben je maar beter goed op de hoogte van de vaarreglementering. In de brochure ‘De pleziervaart op de bevaarbare waterwegen in Vlaanderen. Een beknopt overzicht van de reglementering’, worden de belangrijkste punten met betrekking tot de reglementering van de pleziervaart in Vlaanderen toegelicht. Naast deze brochure is er ook een ‘Vademecum van de pleziervaart in België’ met een overzicht van de belangrijkste reglementen. Daarnaast zijn vanzelfsprekend ook het ‘Algemeen Politiereglement voor de Scheepvaart op de Binnenwateren’ en het ‘Algemeen Reglement der Scheepvaartwegen’ van toepassing. Deze reglementering geldt voor alle bevaarbare waterwegen in geheel België. Daarnaast is er ook nog een aantal reglementen die heel specifiek van toepassing zijn op waterwegen in Scheldeland. Zo is er voor de Beneden-Zeeschelde (dat deel van de Schelde tussen de BelgischNederlandse grens en de richtingspalen die zich ongeveer 1 kilometer stroomopwaarts het uiterste punt van de kaden van Antwerpen bevinden) een politiereglement en een

scheepvaartreglement. Voor het Zeekanaal van Brussel naar de Rupel is er een afzonderlijk scheepvaartreglement. Meer informatie over al deze publicaties kan je terugvinden op de website: www.waterrecreatie.be of pbv@binnenvaart.be. Een overzicht van de jachthavens vind je ook op de Toeristische Kaart.

Gedreven door water Laat je liever het roer over aan iemand anders? Geen probleem! Maar weet dat hét centrum van de pleziervaart in Scheldeland ‘Vaart.Rupel’ (lees: VaartPuntRupel) is. Gelegen aan het waterrijke grensgebied tussen Boom en Willebroek en centraal op het toervaartnetwerk van de Benelux. In de infopocket ‘Gedreven door Water’ maak je kennis met de troeven en mogelijkheden van Vaart. Rupel. Je vindt er alle praktische informatie terug voor een kort of meerdaags bezoek. Van praktische informatie op het water (o.a. jachthavens en aanlegsteigers) over praktische informatie aan wal (o.a. restaurants, cafés en herstellingsdiensten) tot bezoektips en verkenningstochten in de regio. Vraag deze publicatie aan bij Toerisme RupelstreekVaartland via de website www.TRVL.be. 15

Scheldeland Toeristische gids

HENGELEN Bijna 60.000 hengelaars slaan hun hengel uit in Vlaamse openbare wateren. Vlaanderen telt 1.150 km bevaarbare en 12.450 km onbevaarbare waterlopen. Samen vormen die ruim 18.000 hectare hengelplezier voor jong en oud. Het Agentschap voor Natuur en Bos probeert al deze activiteiten in goede banen te leiden. In Scheldeland heb je heel wat locaties om te hengelen. Om te mogen hengelen in openbaar water heb je een visverlof nodig. Dit wordt verkocht in elk postkantoor en is een kalenderjaar lang geldig in heel Vlaanderen. Je kan je visverlof ook online aanvragen op de website van het Agentschap voor Natuur en Bos: www.natuurenbos.be (thema openbare visserij). Eenmaal je visverlof op zak kan je ondermeer hengelen aan het Donkmeer in Berlare, domein Breeven te Bornem, aan de Oude Schelde in Bornem, Walenhoek in Niel en het Broek Blaasveld

in Willebroek. De watersportbaan Hazewinkel en De Bocht in Heindonk herbergen een grote variëteit aan vissoorten. Wie liever een lijntje uitgooit op een stromende rivier, kan terecht op de Dender, dankzij de zuiveringsprogramma’s weer een geliefd viswater! De meest voorkomende vissoorten zijn baars, bittervoorn, blankvoorn, brasem, paling, giebel, karper, snoek, snoekbaars, zeelt en zonnebaars. Ook in het Provinciaal Domein De Schorre in Boom kan je hengelen. Voor een volledig overzicht van de viswaters raadpleeg je best de Provinciale Visserijcommissie van de provincies Oost-Vlaanderen (T: 09 267 84 48) en Antwerpen (T: 03 240 64 39). Daar kan je ook terecht voor het bestellen van hengelkaarten. De hengelkaarten vermelden ook de meest voorkomende vissoorten per hengelwater. Een aanrader voor elke visser!

SPORTIEF OP HET WATER Scheldeland, dat is bovenal waterpret. Sportieve waterliefhebbers kunnen ondermeer terecht in het recreatiedomein Nieuwdonk in Berlare, op de waterplassen van Hazewinkel in Heindonk of de zwembaden van de Warande in Wetteren. Het Bloso Centrum Hazewinkel heeft met zijn watersportbaan internationale faam verworven voor de kajak- en roeisport. Vele nationale en internationale ploegen vinden het de ideale trainingsplaats. Jaarlijks wordt er ook een aantal nationale en internationale kampioenschappen georganiseerd. Naast de topsport is er uiteraard plaats voor de recreatieve watersportverenigingen. Alle verenigingen geven opleidingen voor beginnelingen. Hier kan je terecht voor kanoën, kajakken, roeien, windsurfen en zeilen! In café De Zwarte Flesch in Pollare bij Ninove kan je een kano of kajak huren om op de Dender te peddelen. Je kan ook (iets minder sportief) genieten van het Donkmeer in Berlare dankzij elektrische motorboten. Of toch liever je eigen spierkrachten gebruiken? Geen probleem want je kan er ook terecht voor de huur van waterfietsen, roeiboten en kano’s.

W atersport vo or iedere en!

Waterratten en zwemliefhebbers springen beter niet in Schelde, Dender of Rupel. Dat is verboden. Je neemt best een frisse duik in het openluchtzwembad van de Warande in Wetteren. In Berlare kan je je zwemvliezen en snorkel uitproberen in de plas van recreatiedomein Nieuwdonk.

Voor een overzicht van de mogelijkheden in Scheldeland, raadpleeg je de Toeristische Kaart of de website www.scheldeland.be. Veel watersportplezier!

Recreatiedomein teren De W arande W et

Bloso Centrum Hazewink el

Scheldeland Toeristische gids

Fietsen

Scheldeland is … zorgeloos en veilig trappen door een adembenemend rivierenlandschap. De kilometerslange autovrije en verharde dijkwegen en jaagpaden vormen een gedroomd kader voor urenlange fietstochten. De 12 veren over Schelde, Durme en Rupel en verschillende fietsbruggen over Dender, Nete en Dijle zorgen ervoor dat je probleemloos van de ene oever naar de andere kan. De veren in Scheldeland mogen trouwens enkel door wandelaars en fietsers gebruikt worden, ze varen het hele jaar door en zijn ook nog eens helemaal gratis. Voor wie houdt van fietsen is het goed toeven in Scheldeland!

ands Scheldedijk, Sint-Am

Fietsen op kn ooppunten Fietsen in Scheldeland, dat is: � bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd; � kilometerslange autovrije en verharde jaagpaden en dijkwegen; � 12 veren over Schelde, Durme en Rupel die dagelijks en gratis heen en weer varen; � fietsvriendelijke cafés en restaurants om even halt te houden; � verblijfsmogelijkheden waar jij en je fiets met open armen worden ontvangen!

Fietsen op knooppunten Dankzij het fietsnetwerk kan je alle uithoeken van Scheldeland per fiets verkennen. Voor de bewegwijzering van het netwerk wordt gebruik gemaakt van het knooppuntensysteem. Je stippelt zelf je fietstocht uit, zo lang of zo kort je maar wilt. Het enige wat je nodig hebt, is een fietskaart van de regio. Je noteert de knooppunten waarlangs je wilt fietsen en volgt de bordjes die je van het ene knooppunt naar het andere loodsen. Met de fietskaart bij de hand, kan je ook onderweg je traject nog aanpassen, als je dat wil. In Scheldeland ligt er bijna 1.000 kilometer fietsnetwerk en steeds in twee richtingen bewegwijzerd. Fietsen via knooppunten kan je in Scheldeland aan de hand van twee fietskaarten: Langs Schelde en Dender (hoofdzakelijk provincie Oost-Vlaanderen) en Langs

Schelde en Rupel (hoofdzakelijk provincie Antwerpen). Beide knooppuntennetwerken sluiten naadloos op elkaar aan.Â

Ingenieus netwerksysteem

Scheldeland Toeristische gids

Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ is goed voor 840 km fietsplezier langs de oevers van de Schelde en de Dender, langs unieke zoetwaterslikken en -schorren, over landelijke wegen en door de Denderende steden Ninove, Aalst en Dendermonde. Het fietsnetwerk ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ laat je niet enkel kennismaken met de Schelde maar ook met de Rupel, Durme, Nete, Zenne,

het computerscherm een fietstocht uitstippelt, wordt op zijn wenken bediend. Je kan nu ook fietsroutes ontvangen als SMS op je GSM. Of wat denk je van fietsen met GPS? De Zonnekeszandroute in Klein-Brabant is zo’n route waar je onderweg landen tuinbouwbedrijven passeert en het cultuurhistorisch erfgoed van de streek ontdekt. Op de website www.scheldeland.be kan je een hele reeks fietstochten in gpx-bestand downloaden.

Fietsen per SMS!

Gezellig samen langs de waterweg Dijle, het kanaal Leuven-Dijle en het Zeekanaal Schelde-Brussel. Dit gebied telt heel wat monumenten-met-eenverhaal: de Sint-Bernardusabdij in Hemiksem, het Fort van Breendonk en de oude steenbakkerijsites van de Rupelstreek. De fietskaarten zijn verkrijgbaar bij alle toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de kaarten ook online bestellen via www.scheldeland.be.

Geen fan van kaartmateriaal? Ga online! Met de online routeplanner gaat het nog gemakkelijker. Je stippelt eenvoudig en snel jouw persoonlijke tocht uit via www.scheldeland.be. Daarna print je de wegbeschrijving of download je alles naar je GPS en je bent klaar om de mooiste plekjes in Scheldeland te ontdekken. Wie liever niet van achter 20

Op een aantal punten langs het fietsnetwerk Scheldeland vind je fietsinrijpunten met parkings waar je je auto kwijt kan. Aan elk inrijpunt staat een infobord dat je wegwijs maakt en waarop je de nodige uitleg vindt over de SMS-dienst. Door een SMS te sturen met het gewenst aantal kilometer, ontvang je een SMS terug met daarin een routevoorstel. Op het scherm verschijnt een reeks getallen, die de nummers aangeven van de opeenvolgende knooppunten. Je kan meteen op weg. De voorgestelde route is altijd lusvormig, waardoor je terugkomt aan je vertrekpunt. Een SMS versturen en ontvangen kost € 0,50. Dit betekent dat je voor slechts 1 euro een route ontvangt. In Scheldeland vind je fietsinrijpunten met infobord op volgende locaties: Aalst – Frans Blanckaertdreef Dendermonde – De Bruynlaan Hamme – Hamveer Laarne – Eekhoekstraat Merelbeke – Dijsegemwegel Ninove – Denderpad, bij fietsers- en voetgangersbrug ’t Oeversteksken Overmere (Berlare) – Donklaan / Donkmeer Rumst – park ingang langs Markt Wetteren – Wegvoeringstraat / Den Blakken

Thematische fietstochten Scheldeland verkennen per fiets kan ook met lusvormige thematische routes. Deze fietstrajecten variĂŤren tussen 30 en 60 kilometer en geven je ook een heleboel achtergrondinformatie mee. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je vertrekpunt terug. De routes maken gebruik van de groen-witte knooppuntbewegwijzering van het fietsnetwerk of van zeshoekige borden.

De brochures met kaarten zijn verkrijgbaar bij de toeristische infokantoren in Scheldeland. Je kan de brochures ook bestellen via www.scheldeland.be. Van een aantal routes kan je op de website een gratis plannetje downloaden in pdf-formaat. GPS-gebruikers kunnen sommige van deze routes gratis in gpxformaat downloaden.

Tip: Je vindt alle info over deze routes op de Toeristische Kaart.

bru en fiets W andel- w eu Denderle

Fietsbrug te r h het drie rivi oogte van erenpunt, R umst

Scheldeland Toeristische gids

Fietsvriendelijk onthaal! Onderweg even halt houden om iets te drinken of te eten hoort er vanzelfsprekend bij. In de fietsvriendelijke cafés en restaurants worden fietsers met open armen ontvangen en levert de uitbater ook nog eens extra inspanningen om het fietsers extra naar de zin te maken. Er zijn natuurlijk een heleboel goede cafés en eetgelegenheden langs en in de buurt van het netwerk, maar die laten we je liever zelf ontdekken.

Met de fiets blijven slapen? Wil je enkele dagen uittrekken om te fietsen in Scheldeland? Dan kunnen we je onze fietsvriendelijke logies aanbevelen. Het gaat zowel om hotels met 2, 3 of 4 sterren als gezellige gastenkamers, groepsverblijven en een camping.

Wat deze logies zo uniek maakt? Extra comfort voor fietsers en een sportieve gastheer of -vrouw die je met veel plezier de weg wijst. Alleen de logies die aan een aantal specifieke criteria voldoen, kunnen namelijk het label ‘fietsvriendelijk logies’ krijgen. Een overzicht van deze logies vind je op www.scheldeland.be.

Fietsverhuur Je wenst te komen fietsen in Scheldeland, maar je hebt geen eigen fiets of je ziet het niet zitten om je fiets mee te zeulen? Geen probleem! Je kan terecht bij de plaatselijke fietsverhuurders voor kwaliteitsvolle fietsen, extra toeristische informatie én goede raad. Op de Toeristische Kaart en op www. scheldeland.be vind je alvast heel wat verhuurdiensten.

Lange afstandsfietsroutes = LF-routes Deze landelijke fietsroutes zijn ontwikkeld voor de recreatieve fietsers die een fietsvakantie, een weekend- of dagtrip ondernemen. Langs de trajecten kom je op regelmatige afstanden overnachtingsmogelijkheden tegen. Vooral trekkershutten vormen een ideale formule voor de rondtrekkende fietser. De LF-routes, die door de LFwerkgroep van Grote Routepaden worden uitgestippeld, zijn bewegwijzerd met geelblauwe tekens, naar analogie met de witrode wandelbewegwijzering.

Volgende LF-routes doorkruisen Scheldeland: LF2 Stedenroute   340 km tussen Amsterdam en Brussel via Bornem en Mechelen LF5 Vlaanderen Fietsroute 294 km tussen Brugge en Thorn (NL) via Gent, Dendermonde, Sint-Amands, Niel, Boom en Rumst LF30 Schelde-Deltaroute  101 km tussen Wachtebeke en Bossuit via Laarne en Gent LF38 Dender-Waaslandroute  96 km tussen De Klinge en Geraardsbergen via Temse, Weert, Branst, SintAmands, Moerzeke, Dendermonde, Denderbelle, Wieze, Aalst, Erembodegem, Denderleeuw en Ninove

Routedokter nodig? de Dender Fietsen langs

Mountainbike Meer in voor avontuur en snelheid? Waag je dan aan een van de mountainbikeroutes. Bloso tekende een aantal routes uit, allemaal bewegwijzerd en bestaande uit verschillende lussen die variëren in moeilijkheidsgraad. Een overzicht van de mountainbikeroutes vind je op www.bloso.be. In Z-O Vlaanderen ligt een gloednieuw mountainbikenetwerk van 490 km met enkele kuitenbijters uit de Ronde van Vlaanderen. Het omvat de gemeenten Aalst, Denderleeuw, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Haaltert, Lede en Ninove.

Problemen tijdens je trip? Met tientallen fietsen wandelroutes, kilometers fietsnetwerk en tal van andere, recreatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte via www.scheldeland.be. Ook wegenwerken kunnen je fietstocht danig in de war sturen. Voor een overzicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang voor fietsers wordt bemoeilijkt of zelfs onmogelijk is, neem je een kijkje op www.scheldeland.be.

Scheldeland Toeristische gids

Met de fiets op het veer! Veerdiensten, een brokje geschiedenis In de Romeinse tijd bestonden in onze streken reeds veren op plaatsen waar de heirwegen rivieren kruisten. Dit gebeurde doorgaans op doorwaadbare plaatsen, maar oeverbewoners hielden een bootje klaar voor het geval het waterpeil te hoog stond. Zo begonnen de eerste veermannen heen en weer te varen. De oudste vermelding van een veer dat nu nog bestaat, dateert uit 1253. Het ging om de verkoop van het veer Appels-Berlare over de Schelde. Veerpacht bracht immers geld in het laatje van adellijke oeverbezitters of van abdijen. Heden worden de meeste veren in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap uitgebaat door zelfstandige veermannen en -vrouwen. Op de autovrije jaagpaden en dijkwegen in Scheldeland proef je als fietser van het rivierenlandschap en het wondermooie panorama. Zeg nu zelf: wat geeft je op een vrije dag meer rust en 24

voldoening dan je te laten meedrijven op het ritme van de rivier? Geen jachtige verkeersaders, maar bochtige oevers waar het heerlijk rustig fietsen is. Is het gras groener aan de andere kant? Dan â&#x20AC;&#x2DC;fietsâ&#x20AC;&#x2122; je via de veren moeiteloos van de ene naar de andere oever. Er zijn in Scheldeland 12 veren die fietsers en wandelaars gratis van de ene oever naar de andere brengen. Meevaren met de veerman (of -vrouw!) kan trouwens elke dag van het jaar. Natuurlijk moet je wel rekening houden met de bedieningstijden. Een gedetailleerde dienstregeling is terug te vinden op de Toeristische Kaart of op www.scheldeland.be. Ook de ontelbare sluizen en bruggen zoals de handige fietsbruggen over de Nete en de Dijle, de legendarische Mirabrug in Hamme en de imposante ijzeren constructie over de Schelde in Temse en Bornem - brengen je in een oogwenk naar de overzijde.

TIP: Tussen Schellebelle en Kruibeke zijn er nog opvallend veel actieve veren over de Schelde. Met de Scheldeverentocht kan je ze allemaal uitproberen. Leuk detail: door het succes van de Scheldeverentocht moest de veerman van Schellebelle een grotere boot kopen. Dit veer is trouwens het enige in Scheldeland waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen. Er zijn 2 tochten: Schellebelle-Dendermonde en Dendermonde-Kruibeke. De tocht loopt onder meer langs de dorpjes die het decor vormden van de tv-reeks Stille Waters (63 en 71 km).

He en...

... en weer ...

met het v e er

Scheldeland Toeristische gids

Wandelen

Langs Schelde, Dender en Rupel komt een zeldzaam lint natuurgebieden voor. De getijdenwerking waaraan de Schelde onderhevig is, zorgt er in combinatie met het zoetwater van de rivier voor dat de natuur in Scheldeland binnen Europa zelfs uniek is. Voeg daar de oude kleiputten in de Rupelstreek aan toe, waar de natuur de afgelopen jaren vrij spel heeft gekregen, het lichtglooiende landschap dat zich ten zuiden van Aalst uitstrekt en enkele mooie bossen en je komt al vlug tot de conclusie dat Scheldeland wandelaars heel wat te bieden heeft.

De stapschoenen aantrekken Met twee wandelnetwerken, 15 uniform bewegwijzerde landelijke wandelroutes tussen Schelde, Dender en Durme, 2 wandelroutes op GPS in RupelstreekVaartland en digitale wandelingen in Sint-Amands, Mariekerke, Aalst en Dendermonde zal het moeilijk kiezen zijn. Daarnaast is er in elke stad en gemeente een aantal routes uitgestippeld die al dan niet bewegwijzerd zijn.

Bat tenbroek, Mechelen

Wandelen in Scheldeland, dat is: � Bijna 600 km wandelnetwerk in 2 richtingen bewegwijzerd; � 15 uniform bewegwijzerde wandelroutes tussen Schelde, Dender en Durme; � 2 GPS-wandelroutes in Rupelstreek-Vaartland; � Digitale verhalenwandelingen in Sint-Amands, Mariekerke, Dendermonde en digitale carnavalswandeling in Aalst (scan qr-code)! 26

Samen op stap

Wandelen op knooppunten Scheldeland telt twee wandelnetwerken: ‘In het Land van Stille Waters’ en ‘Rivierenland’. Met een wandelnetwerk wandel je langs veilige paden, die met elkaar verbonden worden tot een netwerk. Waar twee of meer trajecten elkaar kruisen, ontstaat een knooppunt. Aan de hand van genummerde knooppunten stippel je zelf je wandelroute uit. De kilometeraanduiding op de kaarten laat je toe de lengte van je parcours te bepalen. Het wandelnetwerk ‘In het Land van Stille Waters’ strekt zich uit over de gemeenten Bornem, Puurs en Sint-Amands en delen van Buggenhout, Dendermonde en Hamme.

De gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver en Mechelen maken deel uit van het wandelnetwerk ‘Rivierenland’, dat door het gelijknamige Regionaal Landschap wordt beheerd. Alles samen ligt in Scheldeland bijna 650 km wandelnetwerk, in twee richtingen bewegwijzerd, op je te wachten!

De wandelnetwerkkaarten kan je bestellen via www.scheldeland.be of ga langs bij Toerisme Klein-BrabantScheldeland of Toerisme Rupelstreek-Vaartland. 27

Scheldeland Toeristische gids

Wandellussen Wil je graag de mooiste plekjes van Scheldeland ontdekken en de allermooiste trajecten bewandelen? Probeer een van de bewegwijzerde lusvormige themaroutes uit: de Buggenhoutbosroute, Den Dotterroute, de Kalkense Meersenroute, de Piet Van Akenroute zijn enkele van de talrijke routes die Scheldeland rijk is. Zowel

de verkortingen als de hoofdroutes zijn bewegwijzerd. Je kan om het even waar op het traject starten en komt steeds bij je vertrekpunt terug.

Er opuit met het gezin!

Lange afstandswandelingen = GR-paden! De lange afstandsroutes of ‘grote routepaden’ bieden je de mogelijkheid om gedurende meerdere dagen weg te wandelen van de alledaagse drukte. Grote Routepaden vzw heeft de trage wegen in Vlaanderen bewegwijzerd met roodwitte strepen, waardoor een aantal lange afstandspaden of GR-paden ontstaat. De paden doorkruisen volledige streken en zelfs landen. Ze maken bijna altijd gebruik van openbare wegen, grinden veldwegen, bosdreven en kerkwegeltjes.

Volgende GR-paden doorkruisen Scheldeland: � GR 128 Vlaanderenroute: 175 km van Kemmel naar Aalst via Ieper, Roeselare, Tielt, Deinze, Gent, Laarne, Berlare en Dendermonde � GR 5A Wandelronde van Vlaanderen: 557 km, lus van Antwerpen naar De Panne en terug via Vrasene, Hulst, Sas van Gent, Maldegem, Damme, Brugge, De Haan, Oostende, Oostduinkerke, De Panne, Stavele, Kemmel, Menen, Avelgem, Ronse, D’Hoppe, Geraardsbergen, Aalst, Dendermonde en Temse � GR12 Reynaertland: 102 km van Hulst naar Rupelmonde via Stekene, Daknam, Lokeren, Sinaai, Belsele, Sint-Niklaas, Temse en Steendorp

Gezellig...

en ... sam

Meer informatie over de Grote Routepaden verkrijg je bij: Grote Routepaden vzw Van Stralenstraat 40, 2060 Antwerpen T: 03 232 72 18, F: 03 231 81 26 info@groteroutepaden.be, www.groteroutepaden.be

Wandelnetwerk Rivierenland

Wandelgebieden Langs broeken, meersen en polders! Scheldeland telt heel wat gebieden waar het heerlijk wandelen is. Zowel bossen, natuurgebieden en -reservaten, provinciale domeinen als de vele dijken jaagpaden langs Schelde, Dender, Rupel en Durme bezorgen je een fijne recreatieve of actieve wandeling.

Voor een overzicht van de wandelgebieden raadpleeg je best de website www.natuurpunt.be. In samenwerking met de Regionale Landschappen worden op regelmatige basis wandelactiviteiten georganiseerd.

Scheldeland Toeristische gids

Routedokter nodig? recreatieve routes onder de hoede van Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen is het een hele uitdaging om het onderhoud ervan te garanderen. Ontbreekt er ergens een bewegwijzering, heb je suggesties of opmerkingen om de kwaliteit van een fiets- of wandelroute te verbeteren? Breng dan gewoon de routedokter op de hoogte via www.scheldeland.be.

onde

Denderm

Problemen tijdens je wandeling? Met tientallen fietsen wandelroutes, kilometers fietsnetwerk en tal van andere,

Ook wegenwerken kunnen je wandeltocht danig in de war sturen. Voor een overzicht van de wegenwerken - waarvan wij op de hoogte zijn - en waarbij de doorgang wordt bemoeilijkt of zelfs onmogelijk is, neem je best vooraf een kijkje op www.scheldeland.be.

Wandelen met GPS Eeuwenlang hebben steenbakkerijen in de Rupelstreek het typische kleiputtenlandschap gedomineerd. De hoogdagen van de steenbakkerijnijverheid zijn intussen voorbij. De GPS-wandeling in Niel laat je zien dat er tot op vandaag klei afgegraven wordt. Vele oude kleiputten werden intussen door de natuur heroverd. Nu zijn het waterplassen met een rijke groei aan specifieke waterplanten. In Niel en Klein-Willebroek kan je starten met een GPS-wandeling. Wat je moet doen? Surf naar www.TRVL.be en klik door op wandelen. Anders dan een wandeling per GPS, maar even modern, is de digitale 30

verhalenwandeling in Mariekerke en Sint-Amands. Via de toepassing van ‘Storynations’ laad je op voorhand een digitaal verhaal op je MP3-speler. Daarna kan je vertrekken en krijg je waar nodig toelichting over de bezienswaardigheden. Voor hen die niet over een geschikte toestel beschikken, ligt een aantal MP3-spelers ter beschikking in het Infopunt. Meer informatie kan je verkrijgen via www.toerismekleinbrabant.be of bij het Infopunt ‘Het Veerhuis’ in Sint-Amands. In Dendermonde en Aalst kan je ook genieten van een verhalenwandeling. Meer informatie vraag je op bij Toerisme Dendermonde en Toerisme Aalst.

Te voet op het veer De geschiedenis van veel veren gaat een eind terug in de tijd. Het veer met de oudste vermelding dat nu nog bestaat is dat over de Schelde van Berlare naar Appels (1253). Er zijn in Scheldeland 12 veren actief die fietsers en wandelaars gratis van de ene oever naar de andere brengen. Meevaren met de veerman (of -vrouw!) kan trouwens elke dag van het jaar. Natuurlijk moet je wel rekening houden met de bedieningstijden. Een gedetailleerde dienstregeling is terug te vinden op de Toeristische Kaart of op www.scheldeland.be.

12 gr atis

veren!

Wie betaalt de veerman? In Scheldeland is die vraag snel beantwoord. Niemand! De schippers op Schelde, Durme en Rupel zetten je immers gratis ĂŠn met de glimlach over.

Scheldeland Toeristische gids

Boon 2012

Wie Scheldeland zegt, denkt Aalst en in één adem door: Louis Paul Boon. In 2012 wordt de grote man uit de Vlaamse literatuur uitbundig gevierd. Want precies 100 jaar geleden zag Boon in Aalst het levenslicht. Of je nu een fan van de man bent of niet, Boon! 2012 biedt voor ieder wat te beleven. Wie kent de figuur van Boon niet, of zijn biografie van Pieter Daens, of de beruchte collectie blotevrouwenfoto’s van zijn Feminatheek? Louis Paul Boon werd op 15 maart 1912 in deelgemeente Erembodegem in Aalst geboren. Hij behoort tot de allergrootsten in het Vlaamse literaire en journalistieke landschap en geniet ook in het buitenland ruime bekendheid. Via zijn oeuvre bracht Boon op een unieke manier de sociale strijd van de fabrieksstad Aalst in kaart. Absoluut meesterwerk is de dubbelroman De Kapellekensbaan.

Boon herbeleven in Aalst Wie Boons oeuvre nostalgisch wil herbeleven, moet zeker de dubbeltentoonstelling in samenwerking met het Letterenhuis Antwerpen gaan bezichtigen. In het Aalsterse stadsmuseum kom je alles te weten over de ‘Rebellen 32

van Boon’. Het literaire werk van Boon bevat namelijk nogal wat revolutiezoekers, met personage Jan De Lichte als centrale figuur. Twee fietstochten doen je al trappend in de huid van de schrijver kruipen. De lussen van 45 kilometer brengen je langs locaties uit de romans van Boon: de bekende Kapellekensbaan, de kerken en kastelen uit het Geuzenboek en de pleisterplaatsen van de bende van Jan De Lichte. Je weg vinden doe je aan de hand van de brochure, of gps-gestuurd, en een fiets is te huur bij de toeristische dienst. Wie de tweewieler liever op stal laat, kan ook te voet een stukje Boongeschiedenis ontdek-

Fietsen met Bo on!

ken. Toerisme Aalst organiseert maandelijks een gegidste wandeling over Boon. Ga je toch alleen op stap, tik dan eerst de nieuwste wandelbrochure op de kop. Die leidt je in de voetsporen van de geniale veelschrijver door het centrum. Met een obligate stop bij het beeldje van Ondineke, de antiheldin uit de romans van Boon. En meteen ook de naam van het lokaal gebrouwen Tripelbier.

Feesten met Boon! En dat het bier en ander vocht rijkelijk zal vloeien op de feestpartijen ter ere van Boon, dat is verzekerd. Het startschot van alle activiteiten wordt gegeven op 15 maart in het Aalsterse cultureel centrum De Werf en het feestprogramma is in handen van Behoud de Begeerte. Op 22 april is er op de markt een grootse enscenering van het proces en de terechtstelling van Jan De Lichte, de

ul Bo on Louis Pa

Ondineke

befaamde bandiet uit de romans van Boon. De rollen worden gespeeld door gekende acteurs en met Aalst verwante figuren, zoals de bekende strafpleiter Jef Vermassen. Wie in het weekend van 23 en 24 juni in de carnavalsstad is, maakt kennis met de parade â&#x20AC;&#x2DC;De wereld van Boonâ&#x20AC;&#x2122;. Deze beeldende optocht is het resultaat van een sociaalartistiek project met verenigingen, scholen en wijkbewoners. Na de parade en de onthulling van een nieuw Boonkunstwerk, kan het volksfeest losbarsten. Info: Topper: Denderende stad Aalst www.boon2012.be www.aalst.be/toerisme toerisme@aalst.be

Scheldeland Toeristische gids

Mercator 2012

Op 5 maart 2012 is het 500 jaar geleden dat Gerardus Mercator werd geboren in Rupelmonde. In het Mercatorjaar 2012 wordt de beroemde cartograaf feestelijk herdacht. Rupelmonde, wondermooi gelegen aan de Schelde, verwelkomt bezoekers op een resem activiteiten die de bekende inwoner laten herleven in al zijn glorie. Mercator: een ondergesneeuwde naam uit je vroegere schooltijd? Laten we het geheugen even opfrissen. Cartograaf en humanist Gerardus Mercator kennen we vooral van de revolutionaire Mercatorprojectie, tot vandaag van onschatbaar belang voor de scheepvaart. De man publiceerde bovendien een voor die tijd baanbrekende kaart van Europa, die de aloude theorieën van Ptolemaeus overhoop gooide. De globes en kaarten van Mercator symboliseren de dorst naar kennis van de renaissance. Zijn erfenis als wetenschapper en cartograaf heeft eeuwenlang volgelingen beïnvloed en spreekt ook vandaag onverminderd tot de verbeelding.

menten en bouwwerken naar het leven en werk van de grote humanist. Op het marktplein prijkt de man groots als standbeeld. En de tentoonstelling in de Graventoren is volledig aan hem gewijd.

Activiteiten Mercatorjaar Een unieke inleefwandeling door Rupelmonde brengt je op alle speciale Mercatorplekjes. Je wandelt onder meer langs zijn geboorteplaats en bespeurt de Schelde waar hij als kind de schepen met overzeese handelswaar bewonderde. Het kompas toont je feilloos de weg. Ook zeker het bekijken waard is het kunstwerk Homo Universalis in de 16de-eeuwse getijdenmolen op het Mercatoreiland (vanaf 31 maart). Dit speciaal voor de gelegenheid gecre-

Op en rond het Mercatoreiland in Rupelmonde (Kruibeke) verwijzen tal van monu34

Graventoren, Rupelmonde

Gerardus Mercator ëerde kunstwerk wordt aangedreven door de raderen en de assen van de molen. Het is een eerbetoon aan Mercator als homo universalis - de man was ook een bedreven instrumentenbouwer. Een reeks historische muzikale vertellingen over het leven van Mercator voert je terug naar het begin van de 16de eeuw (eerste helft april). De avondvullende voorstelling maak je mee in het prachtige kader van de getijdenmolen. Vertellers en muzikanten gaan in dialoog met het kunstwerk in de molen en roepen een wereld vol verbeelding op. Van 15 april tot 24 juni loopt bovendien in het museum van de heemkundige kring Wissekerke in Bazel, een andere deelgemeente van Kruibeke, de tentoonstelling ‘Vijfhonderd jaar cartografie’ (1542-1855), met 105 originele kaarten van onze contreien in vroeger tijden.

Gebo orteh uis Mercator

Geboortefeest en nieuw standbeeld Uiteraard moet er ook uitbundig gefeest worden. En dat precies op de geboortedag van Mercator: 4 maart. Het feest in en om het Mercatorplein in Rupelmonde is de aftrap van het herdenkingsjaar. Er is een bloemenhulde, een cavabar, een ballonwedstrijd en een geboorteboom. Vanaf 20 mei kun je op datzelfde plein ook het gloednieuwe standbeeld van de jonge Mercator bewonderen. Dat moet de meer bereikbare tegenhanger worden van het statige standbeeld op de markt.

Info: Steden en dorpen van A tot Z (Kruibeke) www.mercatorjaar2012.be www.toerismewaasland.be 35

Scheldeland Toeristische gids

Open Kerken in Scheldeland

Het aantal kerken in Scheldeland krijg je niet op de vingers van wel twintig handen geteld. Van metropool tot stil riviergehucht, ze bezitten alle wel hun eigen kerktoren aan het plaatselijke marktplein. De stichting Open Kerken stelt de mooiste kerken open voor het ruime publiek.

Kerken blijven nog al te vaak op slot, vindt de stichting Open Kerken. Terwijl ze meer bekendheid en meer bezoekers verdienen. Want een kerk is een richtpunt in het landschap, een herkenningsteken voor de bewoners, aldus de organisatie. In een kerk vind je bovendien vaak een schat aan architecturaal, cultureel en religieus erfgoed. En ze geldt uiteraard als een ingetogen plek voor gebed of meditatie.

van de middeleeuwse gilden: van bakkers, kleermakers tot graanhandelaars.

Open Kerken in Aalst

De scheve toren van Ninove

De stad Aalst telt vier Open Kerken. De Sint-Martinuskerk in het historische stadscentrum is een toonbeeld van Brabantse gotiek, en herbergt de waardevolle barokke sacramentstoren van Jeroen Duquesnoy de Oudere, in zwart en wit marmer. Ook vind je in de kerk 21 versierde altaren

Een rustgevende, gastvrije sfeer heerst in de Ninoofse Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk, met haar scheve toren meteen dĂŠ blikvanger van Ninove. Haar opvallende barokke stijleenheid maakt dat deze kerk geprezen wordt als een van de belangrijkste gebedshuizen van het land en een van de volledigste kunsthistorische scheppingen van de Denderstreek. De kerk maakte ooit deel uit

De andere Aalsterse Open Kerken bevinden zich aan de overzijde van de Dender in de nieuwere stadswijken. De kerk van OnzeLieve-Vrouw van Bijstand gelegen aan een nieuw heraangelegd plein, is binnenin mooi gerestaureerd en opnieuw geschilderd in de oorspronkelijke kleuren.

Abdijkerk, Ninove

van het gebouwencomplex van een machtige Norbertijnerabdij. Sint-Gertrudiskerk in Wetteren Dit 19de-eeuwse monumentale kerkgebouw in eclectische stijl is de vermeende schuilplaats van het in 1934 gestolen paneel De Rechtvaardige Rechters van het wereldberoemde Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. Toch werd het schilderij hier nooit teruggevonden! Maar ga in deze kerk zeker niet voorbij aan de wĂŠl aanwezige schilderijen van J. Pauwels, Bertolotti, Paggi en een paneel toegeschreven aan Van der Goes. In en om Klein-Brabant Wie koers zet naar Klein-Brabant, kan even de kerkdeuren binnenglippen van de

Sint-Petrus en Pauluskerk, Schelle Sint-Pietersbandenkerk in Hamme, en van de Onze-Lieve-Vrouwkerk in Temse waarvan de torens bekende bakens zijn langs de Schelde. En natuurlijk kun je niet zonder even te verpozen in de schitterende romaanse crypte in de Bornemse OnzeLieve-Vrouwkerk. En waar er nog een toren scheef staat â&#x20AC;Ś dat is in Schelle. De toren van de Sint-Petrus en Pauluskerk staat maar liefst 1,20 meter uit het lood. De laatste twee kerken stellen, hoewel (nog) niet als Open Kerk geboekstaafd, toch heel gastvrij de deuren open voor nieuwsgierige bezoekers. Info: www.openkerken.be (met onder meer de openinguren van de kerken) www.scheldeland.be Steden en dorpen van A tot Z: Wetteren, Bornem, Schelle, Temse, Hamme, Aalst, Ninove Toeristische toppers: Denderende Steden 37

Scheldeland Toeristische gids

Vernieuwde toegankelijke Scheldelandroute Wie dacht dat toerisme in Scheldeland niet is weggelegd voor rolstoelgebruikers, heeft het mis. Ook wie door een beperking minder mobiel is, al een dagje ouder of met de kinderwagen op stap gaat, kan vrij comfortabel heel wat bijzondere plekjes bezoeken. Speciale toegankelijkheidslabels wijzen je daarbij de weg. Wil je er een dagje tussenuit en is de auto voor jou het meest aangewezen vervoermiddel? Of is een autodutje voor de kleinsten, afgewisseld met nu en dan een korte wandeling in de kinderwagen, misschien een leuke reisformule voor jouw gezin? Trek er dan eens uit op uit langs de Scheldeland auto- en motorroute.

cultuurstad Mechelen. Lus 2 verkent de Oost-Vlaamse kant van de Schelde, langs Dendermonde, Wetteren en de waterplas van het Donkmeer. Je kunt om het even waar langs de route je autotrip starten.

Steeds meer trekpleisters in Scheldeland doen hun best om hun toegankelijkheid te verhogen voor rolstoelgebruikers en gezinnen met jonge kinderen. Door aangepaste parkeerplaatsen, een makkelijker toilet, minder drempels of een lift bijvoorbeeld.

Aan de hand van gekleurde pictogrammen in de brochure zie je in een oogopslag hoe toegankelijk de faciliteiten langs de weg zijn. Musea, toerismekantoren, restaurants en tavernes kregen een groen, groenplus of oranje label. Bij de brochure hoort ook een luister-cd. De audioteksten en sfeervolle geluidsfragmenten zijn een waar genot onderweg. En een must voor mensen met een visuele beperking.

200 km autolussen De Scheldeland-autoroute bestaat uit twee lusvormige trajecten van elk ongeveer 100 kilometer. Lus 1 brengt je door het Antwerpse Scheldeland. Van Klein-Brabant met zijn authentieke landschap en bewoners naar de Rupelstreek tot in

Toegankelijkheidsinfo via labels

De Schorre

Ideale kinderuitstap!

In lus 1 is zeker provinciaal recreatiedomein De Schorre in Boom in de Rupelstreek een bezoekje waard. Er zijn rolstoelvriendelijke parkeerplaatsen en met de lift daal je vlotjes tot

toegankelijkheid voor iedereen in de oude kleiput waarin het groene domein gelegen is. Het kleine volkje kan zich uitleven op de speeltuigen aangepast voor kinderen met functionele beperkingen. Even verderop in de gemeente Rumst kreeg Brasserie 3ri4den zelfs het groene pluslabel, topcategorie in de labeling. Op het terras heb je een mooi uitzicht op de Rupel en de voorzieningen voldoen aan de nieuwste toegankelijkheidsnormen. Den Blakken In lus 2 scoort de tuin van provinciaal domein Den Blakken in Wetteren dan weer prima op toegankelijkheid. In dit mekka van de Oost-Vlaamse rozenteelt, moet je zeker tijd uittrekken voor het wandelparcours voor rolstoelgebruikers, slechtzienden en blinden. Onder meer een tasttuin en een geurtuin moeten van de wandeling een ware belevenis maken. Ook een stop in Scheldedorp Hamme is meer dan de moeite waard. Er zijn aangepaste parkeerplaatsen op het marktplein, het bakkersmuseum in de molen is goed toegankelijk en de aantrekkelijke Mirabrug heeft een haalbare helling.

Info: brochure te koop via www.scheldeland.be of in de toeristische infokantoren. Voor gedetailleerde informatie over toegankelijkheid van bezienswaardigheden, cafĂŠs en restaurants langs de Scheldelandroute kan je terecht op de website van Toerisme Scheldeland www.scheldeland.be. Er zijn toegankelijkheidsfiches die je kan downloaden om zo je uitstap voor te bereiden. De toegankelijkheidsscreening werd verzorgd door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Omgeving) en CTPA (Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen). www.ato-vzw.be en www.provant.be. Bekijk ook www.tov.be/toegankelijkheid voor een ruimer aanbod.

Scheldeland Toeristische gids

Toppers in Scheldeland Bloemenstreek

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Golvende zeeën van begonia’s, hartstochtelijke rozen en rijen sierstruikjes tot aan de horizon. Een dagje tussen de bloemen maakt je vrolijk. Stappen of trappen, genieten van de gastvrijheid van de kwekers of logeren in een voormalige bloemisterijvilla. Je kan het niet mooier zeggen dan … met bloemen. Zomerse bloemenpracht

Begoniavelden Je ooit afgevraagd waar de bloemenpracht van de Gentse Floraliën vandaan komt? In de omgeving van Wetteren, Melle, Laarne, Wichelen en Destelbergen zijn meer dan tweehonderd gespecialiseerde sierteeltbedrijven geves-

tigd. Zij verbouwen samen maar liefst tweeduizend verschillende boomkwekerijproducten. Specialiteiten zijn de teelt van rozenstruiken, sierheesters, coniferen, sier- en fruitbomen, begonia’s en azalea’s. De geschiedenis van de sierteelt gaat terug tot het midden van de 19de eeuw, wanneer Adolf Papeleu een boomkwekerij start in Wetteren. De bijzondere eigenschappen van de bodem en de typisch Vlaamse weersomstandigheden zorgen ervoor dat jonge plantjes hier vlug groeien en gehard zijn om waar dan ook te gedijen. Vandaag heeft de sierteelt internationale bekendheid en gooien sierteeltbedrijven, plantencentra en boomkwekers regelmatig de deuren wagenwijd voor je open.

Den Blakken: het hart van de roos

Van de bloemetjes en de boompjes

Het Provinciale Domein Den Blakken in Wetteren is uitgebouwd als promotietuin voor de sierteeltgewassen die in de Bloemenstreek worden verbouwd. Vanaf het terras van de statige villa Les Mélèzes, die nu dienst doet als taverne, heb je een schitterend uitzicht op het domein. Den Blakken bestaat uit een aantal thematuinen waarin je netjes alle informatie over de planten voorgeschoteld krijgt.

Rozentuin in Pr ovinci aal Domein Den Blakke n

ovinelezes in Pr Villa Les M k en k la B Den ciaal Domein Maar ook een historische tuin met een overzicht van tuinstijlen van de laatste vijfhonderd jaar en een doolhof samengesteld uit verschillende soorten haagplanten verwennen de zintuigen. Erg te smaken is ook het speciale wandelparcours voor rolstoelgebruikers, slechtzienden en blinden. Voor hen zijn er de tuinkamers waarbij alle zintuigen geprikkeld worden. Welkom in de tasttuin, de kamer van het gehoor of de geurtuin.

In Destelbergen vind je het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt. Daar worden nieuwe teeltwijzen en -technieken wetenschappelijk onderzocht en in de proeftuin en het proefstation uitgetest. In de kleurrijke Hydrangea-kijktuin van de Hydrangeum vzw krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Ook Laarne, Melle, Lochristi en Serskamp zetten graag de bloemetjes buiten. Al fietsend langs de Floraliëntocht is een bezoek aan de serres van een van de vele bloemisterijen zeker een aanrader (op afspraak en in groep). Zo krijg je een zicht op de wereld achter de schermen van een modern sierteeltbedrijf. In deelgemeente Flora in Merelbeke - de naam Flora verwijst naar de bloementeelt - zie je nog enkele opvallende bloemistenvilla’s van weleer.

Rondleiding in Provinciaal Domein Den Blakken 41

Scheldeland Toeristische gids

Kastelen in Laarne en Destelbergen

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Aan de oevers van de Schelde rond Gent vonden rijke industriĂŤlen destijds een prachtige omgeving om riante buitenverblijven op te trekken. De streek is vandaag bezaaid met kastelen, maar het middeleeuwse kasteel van Laarne blijft het pronkstuk. Middeleeuws kasteel van Laarne

Kasteel van Laarne Het kasteel van Laarne is een van de best bewaarde waterburchten in BelgiĂŤ. Het imposante poortgebouw en de oude ophaalbrug voeren je meteen terug naar de 13de eeuw, de bouwperiode 42

van deze burcht. De originele vijfhoekige vorm en de vijf stenen torens zijn intact gebleven, maar het kasteel werd ingrijpend verbouwd in de tweede helft van de 17de eeuw. In die periode kwam er een nieuwe toegang, de oude woonvertrekken werden gemoderniseerd en er werd een vleugel bijgebouwd. In de periode van de heksenvervolgingen deed het kasteel trouwens dienst als gevangenis voor vermeende heksen. Met een bewegwijzerd heksenpad en het speciale bier Toverhekske houdt de heksengilde van Laarne de herinnering levend (www.heksengilde.be). Het kasteel wordt momenteel nog steeds bewoond en bezoekers kunnen

in de publiek toegankelijke vertrekken een rijke verzameling kunstvoorwerpen en kostbaar meubilair bewonderen. Sommige vertrekken, zoals de keuken, zijn ingericht zoals het ooit moet geweest zijn. Terwijl je door ridderzalen, donjon of kapel dwaalt, roepen rijke wandtapijten, kandelaars en schilderijen het tot de verbeelding sprekende kasteelleven van vroeger tot leven. De rijke zilvercollectie D’Allemagne is uniek in Europa. Buiten heb je een prachtig zicht op het dorp van Laarne. De statige Kasteeldreef met zijn recent heraangeplante eiken verbindt het kasteel met het dorpsplein. Af en toe tooit het kasteel zich met de alom gekende begonia’s van de Bloemenstreek (www.slotvanlaarne.be). Lusthoven van Destelbergen Van de kastelen en lusthoven die de Gentse bourgeoisie in Destelbergen en Heusden liet optrekken, zijn er maar

Kasteel Crabbenburg, Destelbergen liefst twaalf bewaard gebleven. Waan je een rijke burgerjuffer of industrieel uit de vorige eeuw voor één dag te midden van imposante kasteeltorens, elegante zalen en lommerrijke parken. Een ideale manier om een totaalbeeld te krijgen is de kastelen verkennen per fiets. De Kastelenroute vertrekt aan het gemeentehuis van Destelbergen en zo kun je meteen het eerste kasteel van je lijstje afstrepen. Het gemeentehuis zelf is immers het voormalige kasteel Van Acker. Het huisvest ook een museum met een waardevolle archeologische collectie.

Scheldeland Toeristische gids

Donkmeer in Berlare

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Spiegelglad of met driftige schuimkopjes, het Donkmeer laadt je batterijen weer op. Spelevaren op het water, een verfrissende plons in Nieuwdonk of je verdiepen in de geschiedenis van de eendenkooi of de roemrijke Boerenkrijg. Knorrende maag? Stillen met een overheerlijke paling, z贸 typisch voor Scheldeland. renoveerd tot een openluchtmuseum over de eendenvangst. Je komt er alles te weten over het geheimzinnige verdwenen ambacht van de kooiman en zijn eenden. Ook de kinderen komen aan hun trekken, zij kunnen ravotten in de speeltuin of spelen met de hoevedieren.

Donkme er in Berlare Varen naar de eendenkooi Op zomerse dagen heerst er een gezellige drukte aan het Donkmeer. Je kan peddelen in een bootje of de benen losmaken op een waterfiets. Of waag je wat verder en neem de houten pendelboot voor een bezoekje aan de eendenkooi. Deze traditionele vanginstallatie voor wilde eenden werd ge44

Hoe een wilde eend zich laat vangen om een smakelijk stukje vlees op je bord te worden? Kom de prachtige maquette van de eendenkooi bewonderen in het Natuureducatief Bezoekerscentrum Donkmeer. Een aantrekkelijke tentoonstelling schetst hoe het Donkmeer ontstond uit een oude site voor turfwinning aan een afgesneden meander van de Schelde, hoe fauna en flora volop gedijde en er vandaag aan natuurbeheer wordt gedaan.

Scheldeland Toeristische gids

Als de paling bijt … Je hengel uitgooien in het Donkmeer om paling, snoekbaars of voorn aan de haak te slaan? Het kan, maar een abonnement of dagvergunning is nodig (zie Op het water-hengelen). Aan de ticketautomaten ter hoogte van de Brielstraat en het Brugsken kun je een dagvergunning kopen. Het Donkmeer is trouwens erg bekend voor de palinggastronomie. In het begin van de 20ste eeuw al kwamen de Gentenaars met de stoomtram naar het Donkmeer voor een lekker bord paling. De palingvissers van het Donkmeer serveerden hun vangst in eigen eethuisjes aan de rand van het meer. In tal van die eethuisjes wordt vandaag nog altijd paling geserveerd. Nu komt de paling uit het buitenland, in speciaal uitgeruste tankwagens met zuurstofvoorziening. De beestjes ondergaan dan eerst nog een waterkuur in het daarvoor geschikte water van het Donkmeer, om daarna vers en panklaar te verhuizen naar de restaurantkeukens.

In en om het infokantoor Het infokantoor Donkmeer is een prettige uitvalsbasis om het meer te ontdekken. Het kantoor herbergt ook het interactieve museum Donkmeer - Klim naar democratie. Daar reis je terug naar de 18de en 19de eeuw om er de heroïsche Boerenkrijg te herbeleven. Deze historische omwenteling was een belangrijke stap in de ontwikkeling van onze hedendaagse democratie. Na een leerrijke rondleiding kun je de trappers op voor een fietstochtje. In het infokantoor kun je een fiets huren om Berlare en omstreken te verkennen. Voor de liefhebbers is er I-Bike Berlare, een uitgestippelde fietsroute ingesproken op een MP3-speler. Samen met vrienden of familie een partijtje minigolven kan ook, het minigolfterrein ligt 46

op wandelafstand van het infokantoor. Wie zich in de zompige moerasbossen rond het meer wil wagen, kan onder begeleiding van een gids de reservaatzone Donkmeer intrekken. In dit waardevolle natuurgebied nestelen de aalscholver en de blauwe reiger en vinden zeldzame broedvogels als de wielewaal en de nachtegaal een thuis.

Waterpret en waterfeesten Daagt al dat water uit tot een onvermijdelijke plons? Zwemmen in het Donkmeer mag niet, maar is des te verkwikkender in het recreatiedomein Nieuwdonk. Surfers en kajakkers kunnen zich hier sportief uitleven. De Zweedse speeltuin op het strand lokt heel wat kinderen, terwijl de ouders kunnen genieten van de ligweide. Elke twee jaar strijkt het openluchtspektakel Festivaria neer aan de oevers van het Donkmeer, nabij de Festivalhal. Het eerste weekend van augustus zijn er de jaarlijkse Waterfeesten. Het grootse vuurwerk boven het meer zorgt telkens weer voor ‘ohs’ en ‘ahs’.

Waterpret

Nieuwdonk, B erlare

Denderende Steden De Denderstreek ontleent haar naam aan de grillige, kronkelende Dender die op haar weg een schat aan natuur ontvouwt. Vier Denderende steden verbinden de stroom als een rode draad met elkaar: Dendermonde, Aalst, Ninove en Geraardsbergen dat deel uitmaakt van de toeristische regio ‘de Vlaamse Ardennen’. Ze kijken elk terug op een boeiend verleden, waarvan de hedendaagse bezoeker met alle zintuigen gespitst kan genieten. Voelen, proeven, kijken en luisteren met vrienden of het gezin: klaar voor een Denderende Stedentocht?

Denderende stad Ninove

Wist je dat Scheldeland over een mobiele website beschikt om via je smartphone de drie steden langs de Dender nu al te verkennen?

Met een rijk textielverleden en in twee gespleten door de Dender, is Ninove een gezellig provinciestadje waar de beiaard vrolijk zijn klanken over de stad strooit. Met gepaste trots draagt het de ‘eretitel’ van ‘oudste, stoutste en wijste’ van alle steden.

Abdijkerk Ninove De scheve toren van Ninove De scheve toren van de Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk is dé blikvanger van Ninove. Het barokke interieur is ronduit

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

schitterend. De houten lambrisering en het monumentale hoofdaltaar springen meteen in het oog. Het reliekschrijn van Sint-Cornelius en Sint-Cypriaan, naast Onze-Lieve-Vrouw, de patroonheiligen van de abdij, behoort tot de meest bijzondere stukken. Na de buitenrestauratie wordt nu ook het interieur volledig gerestaureerd. De kerk maakte ooit deel uit van het indrukwekkende gebouwencomplex van een machtige Norbertijnenabdij. Van de abdijgebouwen rest niet veel meer, maar in de archeologische tuin naast de kerk ontwaar je nog een deel van de fundamenten. Andere tastbare overblijfselen zijn de vroegere ziekenboeg, de watermolen en het poortgebouw dat toegang gaf tot het neerhof.

Scheldeland Toeristische gids

Graanmarkt. Dit mooie beeld herinnert aan het verleden van Ninove als textielstad en aan de armoede. Met het twijnen - in elkaar draaien van gesponnen draden - probeerden Ninoofse vrouwen in de 19de eeuw een centje bij te verdienen.

Br ouwerij van de Witkapbieren! Het opvallende Oud Stadhuis heeft een charmante lantaarntoorn op het dak, die een beiaard herbergt. Om het kwartier weerklinkt een van de vele Ninoofse volksmelodieën over de stad. Wie door de stad dwaalt, komt vast langs de recent volledig gerestaureerde gotische Koepoort, de enige van de vier stadspoorten die overeind bleef, en langs het beeld van de Twijnster op de

Bierliefhebbers moeten zeker brouwerij Slaghmuylder met een bezoek vereren (op afspraak en in groep). De brouwerij bestaat sinds 1860 en in 1979 begon men hier de Witkapbieren te brouwen. Door kenners worden de bieren geprezen voor hun bijzondere en authentieke smaak. De brouwerij herbergt een interessant museum met een collectie oude foto’s, brouwersattributen en reclameborden. De stoommachine en de vooroorlogse bottelmachine zijn unieke stukken industriële archeologie.

Levendig stadje met het Oeverstekse De Dender deelt het centrum van Ninove in twee. Vroeger zorgde het drukke vrachtverkeer op de rivier voor welvaart. Vrachtschepen varen er nu nauwelijks meer, maar jaar na jaar is er wel meer pleziervaart. De moderne fietsers- en voetgangersbrug ’t Oeverstekske verbindt de Ninoofse linker- en rechteroever met elkaar en legt de link tussen het historische stadscentrum en het stadspark. De naam Oeverstekske is niet alleen een woordspeling op het woord ‘oversteek’, maar verwijst ook naar de luciferindustrie - lucifers worden in het Ninoofs dialect ‘stekskes’ genoemd - die in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkgelegenheid verschafte in de streek. Wie op zoek is naar leuke kleding of een tof cadeau moet naar het winkelcomplex Ninia of naar een van de vele winkels in

gerestaureerde Koepoort, Ninove het stadscentrum. Het beeldje op het plein voor het winkelcomplex wordt het Wortelmanneke genoemd nster, De Twij inove en zou het allereerste markt, N n a a r G carnavalsmonument in België zijn. Want niet alleen in Aalst wordt carnaval uitbundig gevierd, het weekend na het Aalsterse carnaval is het traditiegetrouw in Ninove feest. Het cultuurcentrum De Plomblom aan de Graanmarkt heeft een openluchttheater waar in juli en augustus op donderdagavond gratis straattheater wordt georganiseerd.

Denderende stad Aalst Wie Aalst zegt, denkt aan satirische carnavalsparades en smakelijke vlaaien. Maar de tweede stad van OostVlaanderen én zijn landelijke omstreken hebben nog heel wat meer te bieden.

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

merwerven. In het 19de-eeuwse Aalst zwaaiden notabelen en fabriekseigenaars de plak en Aalst groeide in die periode uit tot een nijvere fabrieksstad.

Kunstschatten en architectuur

Carnaval in Aalst Aalst was eeuwenlang de hoofdplaats van het Land van Aalst, een gebied dat zich grosso modo uitstrekte tussen Schelde en Dender en bekend stond om zijn drukke scheepvaartverkeer en zijn scheepstim-

De Aalsterse Grote Markt met zijn vele monumenten kan menig cultuurliefhebber bekoren. Het Oud Schepenhuis is het oudste bewaard gebleven schepenhuis van de Lage Landen en de belforttoren is door de UNESCO erkend als Werelderfgoed. Bij Aalstenaars is de toren beter bekend als de ‘tettentoren’.

Scheldeland Toeristische gids

Borse van Amsterdam De Borse van Amsterdam met zijn opvallende zuilengalerij verwijst als vroegere afspanning naar de oude handelsroute tussen Rijsel en Amsterdam, die over Aalst liep. Het Stadhuis geeft via een gekasseide binnenkoer toegang tot het Landhuis. Hier zetelden de heren van het Land van Aalst. Aan de hoofdgevel staat het beeld van Ondineke, hoofdpersonage in de werken van Louis Paul Boon én de naam van een lokaal bier dat verschillende cafés op hun kaart hebben staan. De Sint-Martinuskerk, een toonbeeld van Brabantse gotiek, herbergt waardevolle kunstschatten, waaronder enkele absolute topstukken, zoals een schilderij van Rubens in het Sint-Rochusaltaar en de zeldzame barokke sacramentstoren van Jeroen Duquesnoy de Oudere. Van het vroegere Begijnhof zijn alleen nog het grondplan, de neobarokke Sint-Antoniuskapel, de Sint-Catharinakerk, het convent en de vroegere pastorij overgebleven. Het leven en werk van beroemde Aalstenaars vormt de hoofdbrok in het Stedelijke

Standbeeld Dirk Martens voor het Oud Schepenhuis

Museum ’t Gasthuys, dat is ondergebracht in het vroegere middeleeuwse hospitaal. Priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul Boon (lees meer p. 32), schilder Valerius De Saedeleer, drukker en uitgever Dirk Martens en renaissancekunstenaar Pieter Coecke krijgen hier de gepaste eer. Maar er is ook plaats voor de rijke archeologische vondsten van de voorbije 25 jaar graafwerk en een hele verdieping is gewijd aan het door UNESCO erkende Aalsterse carnaval. Stijlvolle getuigen van de bruisende 19de eeuw zijn dan weer de vroegere danszaal Gillade, destijds een van de bekendste danszalen van de stad, de huidige stationssite, naar een ontwerp van de bekende stationsarchitect Jean-Pierre Cluysenaer en de neogotische Sint-Jozefskerk. hedendaags Aalst Maar ook vandaag schrijft Aalst nog geschiedenis. Zo werken in de Carnavalwerkhallen de Aalsterse carnavalisten maandenlang aan de praalwagens van het beroemde carnaval. Sinds kort staat het Aalsters carnaval op de lijst van het Unesco Werelderfgoed. Ook film- en televisiemakers weten Aalst als filmdecor te waarderen. Denk maar aan de film Daens van Stijn Coninckx (1993) waarin priester Daens ijvert voor betere werken leefomstandigheden voor de fabrieksarbeiders. De prent werd deels opgenomen in Aalst en in Hollywood genomineerd voor een Oscar. Recenter is de verfilming van het boek De Helaasheid der Dingen door Felix Van Groeningen. Hier treedt vooral deelgemeente Nieuwerkerken in beeld, als woonplaats van de dertienjarige Gunther Strobbe en zijn bierzuipende en schaamteloos nietsdoende familie. In cultuurcentrum De Werf, de naam verwijst naar de vroegere haven met scheepswerf aan de Dender, en in het Centrum voor Hedendaagse Kunst Netwerk vinden tentoonstellingen, performances, voorstel-

lingen en optredens plaats. Je muziekhonger stillen of een dagje shoppen? Aalst heeft adresjes bij de vleet. In het stadspark pik je in de zomermaanden op maandagavond vlot een gratis concertje mee, muzikale ambiance die een echt begrip in de ruime omgeving is geworden. In het hartje van de stad biedt de verkeersvrije winkel-wandelzone soelaas voor koop- en kijklustigen. En wie een rustpauze nodig heeft, moet zeker een Aalsterse vlaai (erkend Vlaams streekproduct!) bij de koffie nemen. En tot slot: een rivierstad bestaat niet zonder scheepvaart. Aan de Denderkaai scheep je in voor een boottochtje op de Dender.

Stadspark, Aalst

Aalsterse vlaai, smakelijk!

Fietsen la ngs de D ender

Rustplekjes in de binnenstad

Scheldeland Toeristische gids

Denderende stad Dendermonde

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Waar de Dender in de Schelde uitmondt, ligt de fiere Ros Beiaardstad Dendermonde. De stad maakte eeuwenlang furore als vestingstad en is ondermeer bekend om zijn Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds kopvlees.

Het Ros Beiaard tijdens de apotheose op de Grote Markt Over het Ros Beiaard in een ommuurde stad Het middeleeuwse Stadhuis en het vroegere Vleeshuis zijn de blikvangers op de Grote Markt. Het belfort van het Stadhuis is door UNESCO erkend als Werelderfgoed. Het Stadhuis herbergt een waardevolle collectie van de Dendermondse Schilderschool, waaronder een monumentaal werk dat de Ros Beiaardommegang van 1888 uitbeeldt. De Ros Beiaardommegang is een topevenement dat maar eens om de tien jaar plaatsvindt (volgende editie in 2020). Dan trekt het paard bereden door de Vier Heemskinderen onder massale publieke belangstelling door de binnenstad. Het Ros Beiaard behoort tot het UNESCO Werelderfgoed. Ook in het vroegere Vleeshuis kun je naast archeologische vondsten nog elementen uit vroegere Ros Beiaardommegangen bewonderen. De blikvanger hier is echter het geraamte van een mammoet, die werd gevonden op de Sint-Onolfspolder. In het Zwijvekemuseum wordt het verhaal van de stad verder verteld. Dit museum is gehuisvest in de bijgebouwen van de vroegere cisterciĂŤnzerinnenabdij van Zwijveke. 52

Op de plaats van het imposante Justitiepaleis stond ooit het kasteel van de Heren van Dendermonde. Het Justitiepaleis werd in zijn huidige vorm kort na de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog gebouwd. Een verwoestende brand bij het begin van de oorlog had de Dendermondse binnenstad immers bijna volledig in de as gelegd. Op de spits van de 50 meter hoge toren staat een van de drie Ros Beiaardbeelden die Dendermonde rijk is. Van de vroegere vestingwerken rond de historische binnenstad zijn nog de infanteriekazerne, enkele mooi gerestaureerde poorten en het voormalige Bastion VIII, heden het Natuureducatief Centrum, bewaard gebleven.

Religieus erfgoed Een parel van religieus erfgoed is de imposante Sint-Pieters- en Paulusabdij, waar je in het Liturgisch Centrum abdijbier, -wijn en -likeur kan kopen. In het stemmige Sint-Alexiusbegijnhof, recht tegenover de Oude Vest, treed je dan weer binnen in een wereld van stilte en rust. De drukte en het lawaai van de stad lijken kilometers ver weg in dit stukje UNESCO Werelderfgoed. Enkele panden zijn ingericht als Begijnhofmuseum en ook de collectie van het Volkskundemuseum vindt er onderdak. De 13de-eeuwse Onze-Lieve-Vrouwekerk is een mooi voorbeeld van Scheldegotiek en herbergt een rijke verzameling kunstvoorwerpen, waarvan doeken van Antoon Van Dyck en David Teniers en een romaanse doopvont in Doornikse hardsteen de topstukken zijn.

Stad vol hemelse muziek In de zomermaanden bruist de Grote Markt van Dendermonde als een ontkurkte champagnefles. Alleen wordt de champagne op zijn Dendermonds vervangen door een lokaal gebrouwen abdijbiertje of een authentieke Ros Beiaardjenever op een van de gezellige terrasjes. Er is terrasanimatie op donderdagavond en op zondagnamiddag kun je mee voor een stadsritje met de koets. Dendermondenaren laten hun aanleg tot feesten en uitbundigheid zien op de talrijke zomerevenementen, zoals de internationale taptoe en het muziekfestival naar aanleiding van de Vlaamse feestdag op 11 juli. Wie op de laatste donderdag van augustus in de stad vertoeft, ziet de Gildereuzen aantreden in de Reuzenommegang Katuit, weerom een groots evenement dat een massa volk op de been brengt. De stadsbeiaardier speelt elke zondag- en maandagmiddag een heerlijk beiaardconcert.

Voor nog meer muziek, maar ook theater of dans, kun je een voorstelling meepikken in het Cultuurcentrum Belgica, het kloppende hart van het rijke culturele leven in Dendermonde. En wie de jazz in het hart gesloten heeft, moet beslist eens in de Honky Tonk Jazz Club en het nabije Jazz Centrum langskomen. Na die cultuurboost krijg je wellicht honger en kun je binnenduikelen in een van de gezellige eethuisjes.

lein het Heldenp Fonteinen op

Sint-Alexiusbegijnhof

Scheldeland Toeristische gids

Buggenhoutbos

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Het bulkt er van O2, het dak biedt in de zomer verkoeling, en voor de té gehaaste mens is dit geen place to be. Bovendien ligt het in Scheldeland. Ra ra ra, wat is dat? Dat moet het Buggenhoutbos wel zijn. Het Buggenhoutbos is het 210 hectare groot gemengd loofbos in Buggenhout. Het ligt bijna op het punt waar de provincies Antwerpen, Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen elkaar raken en is het uithangbord bij uitstek van de gemeente Buggenhout. Het woud wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos van de Vlaamse overheid en is een absolute aanrader voor alle natuurliefhebbers.

Een bos met faam In de 12de eeuw behoorde Buggenhoutbos tot het 1.000 hectare grote Beuckenhoudtwoud. Aan dit uitgestrekte woud ontleent de gemeente Buggenhout haar naam. Vroeger overheersten beuken dit bos, maar die hebben ondertussen plaats moeten ruimen voor de wintereik. Nergens in Vlaanderen 54

vind je meer wintereiken dan hier. Het wintereikenbestand is erkend als zaadbestand, dat wordt opgekweekt tot ‘bosplantsoen appellation contrôlée Buggenhoutbos’. Het bos herbergt een bonte variatie aan fauna en flora. Zo biedt het een schuilplaats voor talrijke broedvogels, waaronder de bosuil, buizerd, sperwer, wielewaal, boomklever en zwarte specht. In de herfst vind je er een heel grote variatie aan paddenstoelen. Het oostelijke gedeelte van het bos ligt in de Hollebeekvallei waar je een glimp kan opvangen van de zeldzame vuursalamander. De hazelworm, in de volksmond ook bospaling genoemd, verkiest de schrale, zonnige plekken in het bos. Jaarlijks is er op de derde zondag na Pasen de novene ter ere van Onze-Lieve-Vrouw van smarten. Deze processie wordt Bosbegankenis of Bosschijning genoemd.

Uitstap voor de hele familie Een bezoek aan het 1,5 hectare grote arboretum is een echte aanrader. Je komt er alles te weten over de verschillende boomsoorten die voorkomen in het bos. Sporten kan in de omgeving van de Konijnenberg, waar ook een grote speelzone is. Voor een moment van bezinning, ga je naar de Boskapel. De kapel met gedenksteen en moerboog herinnert aan het tragische jachtongeval van Jan De Rijcke in 1504.

die ook de Vlassenbroekse polder, Wieze en Dendermonde aandoet. Parkeren kan op de ruime parking in de Kasteelstraat.

Aan de Boskapel vertrekken vier uitgestippelde wandelingen. De Buggenhoutbosroute is 11 km lang en start aan het administratief centrum van Buggenhout. Je kan ook zelf je wandeling uitstippelen, maar je moet steeds op de daartoe aangeduide wegen blijven. Even uitblazen doe je in een van de schuilhutten en de infoborden maken je wegwijs. Wie op de fiets door het bos wil, kan de Ros Beiaardroute volgen,

Boskapel Buggenhout

Scheldeland Toeristische gids Scheldeland Toeristische gids

Stille Watersdorpen Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

In het land van Klein-Brabant slingert de Schelde zich in verleidelijke bochten een weg tussen groene oevers, slikken en schorren en de pittoreske dorpen Sint-Amands en Mariekerke. De plaatsjes vormden het decor voor de populaire fictiereeks Stille Waters die in 2001 op tv te zien was. De heroïsche strijd tussen een machtige industrieel, rol voor Jo De Meyere, en de jonge vrouw Jana Meyer, gespeeld door Antje De Boeck, die op zoek gaat naar de oorzaak van haar vaders dood, zorgde voor een mysterieus drama langs de boorden van de Schelde. De reeks hield meer dan een miljoen Vlamingen in de ban. Dagjestoeristen of lange verblijvers in Mariekerke of Sint-Amands kunnen zich helemaal onderdompelen in de dromerige atmosfeer van Stille Waters. Wandelingen en fietsroutes voeren je langs de filmlocaties en er is zelfs een heuse boot-en-bustocht, met aandacht voor alle bezienswaardigheden van de streek. Ook het nabije gehucht Buitenland, paviljoen De Notelaer in Hingene en volkscafé Het Koningsrek ‘bij Zates’ aan de dijk in Branst figureren in de reeks en zijn beslist een bezoekje waard.

Sint-Amands

Veer Sint-Amands

De charmante Sint-Amandse kaai aan de Schelde is het vertrekpunt voor een dagje vol cultuur en wandel- of fietsgenot langs de waterkant. Een unieke vaartrip met het veer uit Stille Waters mag niet ontbreken.

Het uitzicht over de Schelde vanop de kaai is adembenemend. Verpozen in dit authentieke Scheldedorp in zijn groene oase geeft je het zalige gevoel er even helemaal tussenuit te zijn. 56

Graf Emile Verhaeren aan de Schelde

Dorp van dichter Verhaeren Op de kaai bevindt zich het levensgrote standbeeld van de charismatische dichter Emile Verhaeren (1855-1916). Met dit beeld en het monumentale praalgraf van de dichter houdt Sint-Amands de herinnering aan haar beroemdste zoon levendig. Hier aan het water vindt Verhaeren, samen met zijn echtgenote Marthe Massin, zijn laatste rustplaats. Vlakbij, in de Marthe Massintuin, staat het beeld Liefdesgetijden van kunstenaar Jan Mees. Het beeld De Veerman, nabij het veer, is geïnspireerd door Verhaerens gedicht Le Passeur d’Eau (De Veerman). Wie er echt alles over wil weten, moet even het Provinciaal Museum Emile Verhaeren, gevestigd in het Dorpshuis, binnenstappen. Het leven en werk van de dichter en kunstcriticus wordt er op een hedendaagse en overzichtelijke wijze uit de doeken gedaan, aan de hand van zelden of nooit getoonde manuscripten, brieven, foto’s en kunstwerken.

Oeverhoppen met een bijzondere veerman Aan de openbare aanlegsteiger leggen passagiers- en plezierboten aan voor een bezoek aan het dorpje. Er is een mooi aanbod boottochten voor wie zich graag laat meedrijven op de ruisende stroom. Hét symbool van Scheldeland zijn echter de typische fietsen voetveren over de Schelde. Zij varen het hele jaar door en zijn gratis. Vanuit Sint-Amands en ook Mariekerke vaar je in een oogwenk naar de groene polder van Moerzeke aan de overkant. Veerman Ronny Van Hemelrijck is een opvallende persoonlijkheid. Hij leerde de personages in Stille Waters met de veerboot varen. In de boot van het Mariekerkse veer lag Ronny op de grond aan de voeten van Jan Decleir of Antje De Boeck om instructies te geven, onzichtbaar voor de camera’s. De veerboot van Sint-Amands voer parallel mee, hierop stonden de camera’s. Vraag de veerman gerust naar zijn filmervaring! 57

Scheldeland Toeristische gids

Een snuifje kunst In kunstatelier ‘Onder den blooten hemel’ op den Dam van Sint-Amands maak je kennis met het werk van beeldhouwer Joris Maes. Het basismateriaal voor zijn beelden zijn … stenen uit de Sahara. Het atelier ligt vlakbij het Toots Thielemansstraatje, dat deel uitmaakt van de Schelde Internationale Muziekstroom-route die in Klein-Brabant ontwikkeld wordt. In het Molenmuseum kom je dan weer alles te weten over de geschiedenis van molens

Provinciaal Museum Emile Verhaeren in Vlaanderen. Een leuke opsteker zijn de spreuken die iets met molens of het leven van de molenaar te maken hebben.

Mariekerke In de dramaserie Stille Waters staat Mariekerke bekend als het dorpje Terhaven. Of doet ‘paling’ nog sneller een belletje rinkelen? Het dorp is het centrum van de palinggastronomie aan de Schelde.

Gratis veer Mariekerke

Vissers en hun jollen

Op een boogscheut van Sint-Amands ligt het schilderachtige dorpje Mariekerke, een deelgemeente van Bornem. Vanaf de kaai van Sint-Amands zie je het voormalige vissersdorp aan de rechterkant opduiken. In de vroege middeleeuwen was Mariekerke een van de vier kerkdorpen van het domein Baasrode. Het maakte deel uit van het Land van Dendermonde en vanaf de 12de eeuw viel het onder het Land van Bornem van de Gentse burggraven. Al in de 13de eeuw bezat Mariekerke twee aanlegplaatsen voor vissersboten en tot de Eerste Wereldoorlog was de scheldevisserij vrij belangrijk. Met hun typische kleine jollen gingen de Mariekerkse vissers op vangst, vooral stroomafwaarts richting Antwerpen. De vis werd daarna door leurders verkocht. Door de verbetering van de kwaliteit van het Scheldewater zit er weer heel wat vis in de Schelde maar de commerciële visserij komt 58

niet meer terug. Het Scheepvaartmuseum in de Omgangstraat geeft een beeld van de binnenscheepvaart en de visserij vroeger en nu.

Klein dorp, grote feesten In Mariekerke kun je aangenaam wandelen of fietsen langs de oevers van de Schelde. Het veer Mariekerke-Moerzeke voert je gratis naar de overkant. Een digitale MP3-wandeling met startpunt in Sint-Amands brengt je langs de veren van de beide Stille Watersdorpen. Drukker wordt het hier tijdens het jaarlijkse Palingfestival in het pinksterweekend en de Vis- en Folklorefeesten in juni. Deze evenementen lokken telkens duizenden toeristen en inwoners van de ruime omgeving naar Mariekerke. Naast een gastronomisch festijn met ‘paling in ’t groen’ als typische specialiteit, zijn deze volksfeesten ook een ode aan de schilderachtige regio en aan oude en nieuwe volkskunsten. Nog een topper is de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Christus aan de Schelde.

Land van de Schelde in Klein-Brabant Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

De tijdloze en machtige Schelde oefent sinds jaar en dag een mysterieuze aantrekkingskracht uit op de mens. Een dag vertoeven in dit getijdengebied verjaagt spanning of zorgen. Laat je meedrijven op het ritme van de stroom en geef je volmondig over aan ontspannend wandelen, varen, fietsen of tafelen. De oeverbewoners zullen je met de hun kenmerkende gemoedelijkheid hartelijk ontvangen. Je kan hier overheerlijke paling smullen en in de toeristische infopunten vind je kaarten van bewegwijzerde wandel- of fietsroutes, inclusief overzet bij de talrijke veren. Een natuurwandeling met een gids in groep, een themaroute - dit is trouwens het land van Stille Waters -, of van knooppunt naar knooppunt fietsen, kies maar uit. Zet je schrap voor een prachtige tocht langs rustige dijken, besloten kreken, schitterende dotterbloemen en statige monumenten.

Het getijdengebied van Driegoten Aan het jachthaventje van Driegoten in de gemeente Hamme heb je een fantastisch uitzicht op de Schelde en het weidse slikken- en schorrenlandschap. Je kan het tijdloze spel dat eb en vloed met de machtige Schelde spelen hier goed volgen. Op de overgang van land en water zie je de modderige, onbegroeide slikken en de hoger gelegen schorren die begroeid zijn met wilgen, riet en vloedbosjes. De slikken komen bij hoogwater tweemaal per dag onder water te staan. Het veer van Driegoten verbindt de plaats met het dorpje Weert aan de Oude Schelde. De naam Driegoten verwijst naar de bressen die de lokale bevolking hier vroeger

in de dijk sloeg bij overstromingsgevaar. Zo werden de achterliggende gebieden gecontroleerd onder water gezet, zodat de huizen in de ruime omgeving gevrijwaard bleven van overstroming. De bevolking sprak over ‘drie gaten’, wat in het plaatselijke dialect klinkt als ‘drie goten’. Nu zet men moderne technologie in met hetzelfde doel in het vlakbij gelegen Lippenbroek, Gecontroleerd Gereduceerd Getij (GGG), uitgerust met een speciale inwateringsluis. Lees meer over het Sigmaplan bij Speciaal in Scheldeland.

Scheldeland Toeristische gids

De Oude Schelde in Weert Het gezellige dorpje Weert in Bornem is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker bord paling. Het plaatsje ligt ingesloten tussen de huidige Schelde en de Oude Schelde. Weert maakte gedurende eeuwen een uniek fenomeen mee. De Schelde baande zich langzaam maar zeker een andere weg rond het dorpje. Wat vandaag overblijft is een ‘nieuw’ en een ‘oud’ deel van de rivier. De beide rivierbeddingen raken elkaar net niet aan de Scheldebrug van Temse en Bornem, aan het Sas van Pedro Coloma. De streek leefde jaren van de mandenmakerij. Het telen van zogenaamde wissen of wijmen is een typisch landbouwgebruik. Wijmen zijn twijgen van wilgen, die in de waterrijke gebieden rondom Weert overvloedig groeien. Ze worden in het najaar gekapt, waarna ze bewerkt en verwerkt worden tot manden. Vlechtmuseum De Zilverreiger is hoofdzakelijk gewijd aan de traditionele mandenmakerij, maar ook andere oude ambachten zoals de visserij, de kuiperij (vervaardigen van

Oude Schelde kuipen), de vlasbewerking en de klompenmakerij krijgen er een plaats. In de bruine kroeg en herberg kun je van het plaatselijke Slijkneusbier proeven en oude volkssporten beoefenen. Er zijn ook fietsen te huur. Het nabijgelegen veer op de dijk verbindt Weert met Driegoten in Hamme.

Het kasteel van Bornem Het sprookjesachtige kasteel van Marnix de Sainte Aldegonde aan de Oude Schelde is de absolute blikvanger van Bornem. Het kasteel werd eind 19de eeuw gerenoveerd door architect Hendrik Beyaert. Hij bewaarde de proporties van het prachtige Renaissancekasteel, gebouwd door de Spaanse edelman don Pedro Coloma. De geschiedenis van het kasteel gaat terug tot de 9de eeuw. Sinds 1780 is het domein in handen van het geslacht van Marnix, heren van Sainte Aldegonde. Het kasteel van Bornem en zijn koetshuis met 40 oude koetsen is een echt ‘Loirekasteel in Vlaanderen’. 60

Kaste el van Marnix de Sainte Aldegonde Het kasteel, bewoond door graaf John en gravin Amélie de Marnix de Sainte Aldegonde, stelt rijke verzamelingen schilderijen, meubilair uit de 18de eeuw, gravures, kant en porselein uit China tentoon. Het is een ‘bewoond museum’ met prachtig geschilderde plafonds en aandacht voor de rijke geschiedenis dankzij de tentoonstelling over Marnix van Sinte Aldegonde (1540-1598). Er zijn verschillende formules om het kasteel te bezoeken.

Jachtpaviljoen De Notelaer De Notelaer in Hingene werd beroemd als de elegante woning van Alexander Vorlat in de tv-serie Stille Waters. Historisch gezien is het de vroegere schuil- en rustplaats van de adellijke bewoners van het Kasteel dâ&#x20AC;&#x2122;Ursel in Hingene. Het paviljoen werd door zijn adellijke eigenaars en hun gasten gebruikt voor stijlvolle diners en gezelschapsspelen. Het plekje bovenin de dakkoepel was gereserveerd voor de muzikanten. De Notelaer werd op het eind van de 18de eeuw ontworpen naar de plannen van de Franse architect Charles de Wailly. De naam van het gebouw verwijst naar de notenbomen die destijds de dijken sierden en waarvan notenlikeur werd gestookt.

ren. Op de dijk is ook een literair pad uitgestippeld met werken uit hun oeuvre. Bij mooi weer kun je op het terras genieten van de overheerlijke Notelaerentaart. Van op het hoger gelegen dakterras heb je een prachtig weids uitzicht. Waag beslist ook een wandeling tot aan het nabijgelegen statige Kasteel dâ&#x20AC;&#x2122;Ursel in de dorpskern van Hingene. Het ligt in een schitterend park waar men geregeld culturele activiteiten organiseert.

Binnen loopt een permanente tentoonstelling over de typische landschapselementen van het Scheldegebied en de schrijvers en dichters die zich erdoor lieten inspire-

Historisch interieur De Notelaer, Hingene

Scheldeland Toeristische gids

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Steenbakkerijen in de Rupelstreek Eeuwenlang zorgde de baksteennijverheid voor welvaart en werk in de Rupelstreek. In centrumgemeente Boom en de steenbakkersdorpen Hemiksem, Schelle, Niel, Terhagen en Rumst zijn de kleiputten, ovens en schoorstenen sporen van het harde labeur van destijds.

Kleiput, Rupelstre ek 62

Industriële archeologie in Noeveren Tussen Boom en Niel ligt de indrukwekkende archeologische steenbakkerijsite NoeverenHellegat. Op dit uitgestrekte terrein vind je de actieve erfgoedpolen Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB), ‘t Geleeg-Steenbakkerij Frateur en The New Belgica die samenwerken onder de naam ‘Erfgoed Noeveren’. Wandelend tussen de ovens, werkmanshuizen en droogloodsen kom je alles te weten over het leven en werk in de steenbakkerijnijverheid. Opvallend op de site zijn de monumentale schoorsteen en de verschillende soorten ovens: klampoven, ringoven en paapoven hebben elk een eigen bakprocedé met verschillende soorten baksteen als resultaat. De authentieke arbeiderswoningen en meesterwoningen zijn letterlijk ín de kleiputten gebouwd en steken slechts met

hun bovenverdieping boven de straat uit. De ‘averechtse root’ is een straatje waar de huizen met hun achterkant naar de straat gekeerd staan. De bakstenen werden traditioneel gedroogd in droogloodsen of ‘luzzes’. In heel de Rupelstreek stonden rond 1950 wel 120 km ‘luzzes’, allemaal loodrecht op de Rupel georiënteerd. Het insteekdok herinnert aan de scheepsbouw die nauw samenhing met de steenbakkerijnijverheid. Een omwegje langs het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek levert je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed van de streek op.

EMABB, Noeveren, Bo om

Scheldeland Toeristische gids

In steenbakkerijmuseum ’t Geleeg-Steenbakkerij Frateur kregen oude machines en gereedschappen, maar ook beelden archiefmateriaal een plaatsje. Het museum heeft ook een openluchtafdeling in Rumst. Van het werk in de steenbakkerijen kreeg men trouwens best wel dorst. De stemmige steenbakkerskroeg Café Koophandel is als enige overgebleven in zijn soort. Je kan er proeven van het lokale Klinkaertbier. Op de New Belgicawerf wordt een replica gebouwd van de ‘Belgica’ waarmee Adrien de Gerlache in 1897-1899 de eerste ontdekkingsreis ondernam naar Antarctica.

In het nabije Rumst liggen nog enkele steenbakkerijen en kleiputten die ontgonnen worden. Hier bevindt zich het steenbakkerijmuseum Rupelklei, waar je een goed beeld krijgt van de artisanale steenbakkerijnijverheid en te weten komt hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich hebben gevormd. In het openluchtgedeelte van museum ’t Geleeg-Steenbakkerij Frateur zie je een reconstructie van een 19de-eeuwse steenbakkerij. In Niel herinnert het beeld Het Afdraagstertje aan eeuwenlang zwoegen en labeur; kinderarbeid was toen een alledaags gegeven. Een andere getuige van het baksteenverleden kun je vinden op Hellegat met zijn vele arbeidershuisjes.

Snuif de Rupel op

Museum Rupelklei, Rumst

Door het land van de kleiputten De baksteenindustrie heeft in de loop van de eeuwen gezorgd voor een typisch kleiputtenlandschap. De klei werd eerst afgegraven door kleistekers met steekschopjes en later met machinale baggers. Ook vandaag wordt er nog klei afgegraven. Van het uitkijkpunt in de Hoogstraat in Terhagen heb je een mooi uitzicht op het geheel. Vele van de oude kleiputten zijn ondertussen dichtgespoten of veranderd in uitgestrekte groene natuurgebieden. Het wereldmuziekfestival Mano Mundo, dat elke lente duizenden fans naar Boom lokt, vindt trouwens plaats in een reusachtige kleiput in het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre.

Word zo licht als een veer als je aan de 50 km van de Baksteenroute begint! Deze fietsroute loopt voor een groot deel over dijken van Schelde en Rupel en brengt je langs alle steenbakkerijdorpen. De mooie kaai met wandelesplanade in Boom geeft je een schitterend uitzicht over de Rupel en het veer brengt je gratis naar het stemmige Klein-Willebroek. In Rumst kunnen wandelaars de Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, eens uitproberen met vertrek in de Kardinaal Cardijnstraat in Terhagen. Genoemd naar de Terhaagse sociaal geëngageerde schrijver Piet Van Aken, brengt deze trip je langs unieke stukjes natuur en gehuchten die verdwenen zijn onder de baggermolens.

Ringoven, EMABB, Noeveren, Bo om

Nuttige adressen: zie Toeristische Kaart Meer info: Steden en dorpen van A tot Z.

Fort van Breendonk In het Fort van Breendonk in Willebroek voerden de naziâ&#x20AC;&#x2122;s tijdens de Tweede Wereldoorlog een gruwelijk beleid. Het fort is momenteel een Nationaal Gedenkteken en een bezoek is een pleidooi voor tolerantie en respect. Even buiten het centrum van Willebroek aan de A12 ligt het Fort van Breendonk. Het fort maakt deel uit van de tweede fortengordel rond Antwerpen, waartoe ook het Fort van Liezele behoort, die de stad moest beschermen tijdens de Eerste Wereldoorlog. De fortengordel werd vanaf 28 september 1914 aangevallen door het Duitse leger. Op 8 oktober gaf het fort zich over â&#x20AC;Ś Tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikte de Duitse bezetter het fort als gevangenis en doorvoerkamp voor politieke gevangenen en verzetslui. Hier werden gitzwarte bladzijden uit de Belgische geschiedenis geschreven. Een gevangene verbleef hier gemiddeld een drietal maanden voor hij of zij naar de concentratiekampen in Duitsland, Oostenrijk of Polen gedeporteerd werd. Vanuit Breendonk werden 2.330 gevangenen naar Duitse concentratiekampen en gevangenissen gebracht. Het kampregime verschilde nauwelijks van dat van een concentratiekamp. Ondervoeding, dwangarbeid en mishandelingen waren dagelijkse kost.

Fort van Breendonk

Aangrijpend bezoekersparcours De dwangarbeid die de gevangenen moesten verrichten, bestond uit het weggraven van de 285.000 ton aarde die bij de aanleg van de grachten in de beginjaren op het fort werd gegooid. Op deze manier werd het Fort van Breendonk weer zichtbaar vanuit de lucht. In 1947 werd het fort tot Nationaal Gedenkteken uitgeroepen. De herinnering aan wat in SS Auffanglager Breendonk gebeurd was, moest en zou blijven leven. Het volledig gerenoveerde bezoekersparcours geeft op indrukwekkende en aangrijpende wijze de gruwel van het naziregime weer. Een bezoek is een absolute must om het pleidooi voor tolerantie, respect en menselijke waarden ook aan de volgende generaties door te geven. Begeleide bezoeken zijn mogelijk, maar ook individueel kun je met de audiogids de geschiedenis van het Fort van Breendonk achterhalen. 65

Scheldeland Toeristische gids

Erfgoed en Cultuur

Erg goed erfgoed in steden en dorpen UNESCO Werelderfgoed

l Carava Aalst

De Dendermondse Gild reuzen Indiaan, Mars ene-Golia th

In Aalst zijn zowel de belforttoren als de overblijfselen van het Begijnhof door UNESCO erkend. Aalst carnaval is recent toegevoegd aan de ‘Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid’. De fiere, levenslustige Ros Beiaardstad Dendermonde kijkt terug op een rijk verleden. Naast het belfort van het Stadhuis zijn ook het Sint-Alexiusbegijnhof, de Gil66

dereuzen Indiaan, Mars en Goliath en het Ros Beiaard en hun ommegangen als Werelderfgoed erkend. Zowel Zwijnaarde, Ledeberg, Gentbrugge als Sint-Amandsberg zijn fysiek nauw verweven met de Gentse binnenstad. Troeven van Sint-Amandsberg zijn het erkende begijnhof en Campo Santo, de bekendste begraafplaats van Gent. In Mechelen behoort het Groot Begijnhof tot het UNESCO Werelderfgoed. Het is ook de enige stad met twee erkende torens: de Sint-Romboutstoren en de toren van het stadhuis. De traditie van ommegangreuzen behoort tot de ‘Meesterwerken van het Oraal en Immaterieel Erfgoed van de Mensheid’.

Meer informatie over het UNESCO Werelderfgoed in Vlaanderen vind je op www.unesco-vlaanderen.be. Een leuk filmpje over Aalst Carnaval kan je bekijken via deze QR-code (p. 130)

‘Draaiend’ erfgoed in de molengemeenten De molen speelt een hoofdrol in de geschiedenis van de mens, zowel op sociaal als op economisch en technologisch vlak. Vandaag de dag zijn het fel gegeerde bezienswaardigheden. Bij MOLA, het molenerfgoedcentrum in het kasteel Puyenbrug in het Provinciaal Domein Puyenbroeck (Wachtebeke), is een molenkaart verkrijgbaar (T: 09 342 42 40, mola@oost-vlaanderen.be). Erpe-Mere mag zich met recht en reden watermolengemeente noemen. De gemeente telt op haar grondgebied maar liefst negen watermolens waarvan er drie maalvaardig zijn: de Gotegemmolen in Mere, de Cottemmolen in Erpe en de Watermeulen in Ottergem. De Kruiskoutermolen in Mere is een van de twee Oost-Vlaamse ‘driezolders’ en sinds 2006 ingrijpend gerestaureerd. De molens worden regelmatig in werking gezet, ondermeer op de Oost-Vlaamse

Kruiskoutermolen, Mere

Molendag en de Open Monumentendag. De Fauconniersmolen in Lede is een stenen graanmolen, opgetrokken in 1845 en 100 jaar later beschermd. De Wildermolen in Ninove is beschermd sinds midden jaren zeventig. In SintAmands vind je ook het Centrum voor Molinologie. Je geraakt er ongetwijfeld gefascineerd door de ontelbare spreekwoorden en zegswijzen.

Scheldeland Toeristische gids

‘Rollend’ erfgoed dankzij de stoomtrein Je kan meesporen met de authentieke stoomtrein, die tijdens de zomermaanden op regelmatige basis op de museumspoorlijn tussen Dendermonde en Puurs rijdt. Een ritje met de stoomtrein is een hele belevenis. Je waant je in een andere periode. De geur, geluiden, het denderen over de sporen. Het station van Baasrode-Noord vormt de uitvalsbasis van de stoomtrein. Hier wordt gewerkt aan de restauratie van imposant rollend spoorerfgoed.

Interieur sto omtreins Dendermonde-Puur

Industrieel erfgoed Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijverheid voor welvaart en werk in Boom. Stenen bakken behoort vandaag niet meer tot de economische activiteiten, maar de sporen van het verleden zijn nog steeds duidelijk zichtbaar in het landschap. De gaaf bewaarde steenbakkerijsites op Noeveren met de typische ‘luzzes’, werkmanshuizen, klamp- en ringovens zijn echte pareltjes. De opvallende Mirabrug (een driedelige metalen brug over de Durme) in Hamme is een ander pareltje. De brug kreeg haar naam door de verfilming uit 1971 van het boek De Teleurgang van de Waterhoek van Stijn Streuvels. De Mirabrug vormt een ideale uitvalsbasis om de prachtige Durmevallei te verkennen. Willebroek, ooit een welvarende industriegemeente, is rond het Zeekanaal (Brussel-Schelde) gebouwd. Niet te verwonderen dat het

pronkstuk van de gemeente de ijzeren brug over het kanaal is. De Vredesbrug of ‘Brug der Zuchten’ wordt door Wannes Vande Velde bezongen als ‘het monster van ijzer en staal’. Het Centrum voor Hedendaagse Kunst Netwerk in Aalst vindt onderdak in een oude passementerie (passementen zijn textielversieringen). Er vinden op regelmatige basis tentoonstellingen, performances, voorstellingen en optredens plaats. In het Museum Zeels Erfgoed kom je meer te weten over het textielverleden van Zele en het Zeels kantwerk. Jaarlijks wordt in Zele een internationale Hand- en Kantwerkmarkt georganiseerd.

Clotilde

Sint-Be rnardusa bdij, Bor nem

Het beeld van de Twijnster op de Graanmarkt vlakbij de Koepoort herinnert aan het verleden van Ninove als textielstad. Met het twijnen (in elkaar draaien van minderwaardige draden) probeerden Ninoofse vrouwen in de 19de eeuw een centje bij te verdienen. De naam van de brug ‘t Oeverstekske is trouwens is niet alleen een woordspeling op ‘oversteek’ maar verwijst ook naar de luciferindustrie (‘stekskes’) die in de 19de en 20ste eeuw heel wat werkgelegenheid in de streek verschafte.

(Kruibeke) wordt naarstig gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed. Je komt er in het Centrum Nautisch Rupelmonde meer te weten over het verleden van de Schelde en de natuur op en langs de rivier. Wandel ook eens langs het Zonnewijzerpad. Het Scheepvaartmuseum Baasrode (Dendermonde) is gevestigd in de authentieke meesterwoning van de vroegere werfeigenaar Van Damme. De collectie van het scheepvaartmuseum geeft een globaal beeld van de scheepsbouw in Vlaanderen tijdens de laatste twee eeuwen. Er is een permanente tentoonstelling met tientallen scheepsmodellen, gereedschappen en een uitgebreide verzameling scheepsuitrusting. De scheepswerf achter het museum wordt gerestaureerd.

Maritiem erfgoed

Geestelijk erfgoed

In het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek in Boom maak je kennis met de geschiedenis van de scheepsbouw in de Rupelstreek in relatie tot de steenbakkerijen. Het centrum is opgebouwd in en rond de steenschuit Clotilde, de laatste zeilende klipperaak. In de aula in de vorm van een grote silo krijg je een audiovisuele voorstelling van de betekenis van rivieren voor waterrecreatie, riviertoerisme en -transport. Het centrum is de ideale startplaats voor een bezoek aan de Rupelstreek en het Vaartland.

Het monumentale gebouwencomplex van de voormalige Sint-Bernardusabdij van Hemiksem, met de imposante klokkentoren, is een onmiskenbaar herkenningspunt op de rechteroever van de Schelde. De voormalige cisterciënzerabdij kende een rijke en woelige geschiedenis, die teruggaat tot 1244. Vandaag is het gemeentehuis erin ondergebracht. In de benedenzalen van de middenvleugel vind je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum, met een bijzondere keramische collectie. Heemmuseum Heymissen is in de noordelijke vleugel ondergebracht. De Sint-Bernardusabdij in Bornem, die door don Pedro Coloma (heer van Bornem) in 1603 werd gesticht, herbergt een schitterende bibliotheek. Ook de Romaanse crypte in de Onze-Lieve-Vrouw en Leodegariuskerk is een pareltje.

Aan de oevers van de Schelde in Mariekerke vind je het Scheepvaart- en Visserijmuseum dat handelt over de binnenscheepvaart en -visserij. Op de vroegere scheepswerf CNR in Rupelmonde

Scheldeland Toeristische gids

Kunst en musea Het aanbod kunst en musea in Scheldeland is groot. Voor een volledig overzicht raadpleeg je best de website www.scheldeland.be. Of gebruik de Toeristische Kaart, praktisch en heel overzichtelijk. Een greep uit het aanbod: De rijke collectie van â&#x20AC;&#x2DC;t Gasthuys Stedelijk Museum in Aalst is ondergebracht in het Oud Hospitaal. In het museum wordt het leven en werk van priester Adolf Daens, schrijver Louis Paul Boon, schilder Valerius De Saedeleer, drukker en uitgever Dirk Martens en renaissancekunstenaar Pieter Coecke belicht, allen geboren Aalstenaars. Andere zalen tonen archeologische vondsten en geven een goed beeld van het Aalsterse carnaval.

wandelafstand van elkaar. Tip: In het Stadhuis zijn schilderijen te bewonderen van de Dendermondse Schilderschool. In Baasrode kan je ook het Scheepvaartmuseum bezoeken. In het Provinciaal Museum Emile Verhaeren in Sint-Amands, kortweg Verhaerenmuseum, nodigt de opvallende, hedendaagse inrichting de bezoekers uit om zich te verdiepen in de figuur Emile Verhaeren en zijn werk. Op het plein aan de Kaai staat ook een levensgroot standbeeld van de dichter en in de Scheldebocht aanschouw je zijn graftombe.

Dendermonde telt 6 musea! Het Begijnhofmuseum, het Museum voor Volkskunde, het Vleeshuismuseum, het Jazz Centrum Vlaanderen en het Zwijvekemuseum liggen op 70

Sche epvaartm useum, Baasr ode

Kleine, fijne dingen Over ‘kaballen’ Ter gelegenheid van de jaarmarkt in Puurs (laatste zondag van november) wordt echte ‘kaballenkoek’ gebakken, een koek die zijn naam dankt aan de (oude) bijnaam van Ruisbroekenaars. Kaballen zijn oude, versleten paarden. Groene Duvel? Ja, groene Duvel! De Kleine of Groene Duvel (blond, 7,5%) is enkel te verkrijgen in de onmiddellijke omgeving van de brouwerij (Breendonk-Puurs). De bijnaam Groene Duvel heeft het bier te danken aan het groene etiket op de flesjes. Ook daarin verschilt de Kleine Duvel van de originele. Er zit immers maar 25 cl in een flesje. Op uw gezondheid! Slijkneus is hier geen scheldwoord Een ‘slijkneus’ is de spotnaam voor de inwoners van Weert (Bornem), die al wroetend in de grond hun brood moesten verdienen. Er moesten wijmen gekapt worden als grondstof voor onder meer de mandenmakerij. De harde werkers veegden hun druipneus al eens af aan hun beslijkte mouwen of handen

Asperges, het wit te goud!

en liepen rond met slijk in de neus. Vandaar ‘slijkneus’. Het lokaal biertje, ‘Ne Slijkneus’ is van hoge goesting en enkel te verkrijgen in de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger. Bekijk er zeker de 15 groenmarmeren beeldjes op de binnenkoer. Ze vereeuwigen de spotnamen van Klein-Brabant. Je kan hier trouwens ook fietsen huren!

Weetje over het witte goud van Klein-Brabant De fijne ‘Asperges de Calfort’ zijn wereldwijd bekend en hebben een lange geschiedenis achter zich. Omstreeks 1870 werden de eerste ‘Asperges de Calfort’ aangeplant in het Hof van Coolhem in Puurs. De teelt van asperges vormde een nieuwe bron van inkomsten voor de inwoners van Klein-Brabant. De asperge was vooral bij de Franse en Belgische elite geliefd. Tijdens de jaren 50 kende de productie ervan een hoogtepunt. Vandaag is niet zozeer het productieaantal, maar wel de kwaliteit de belangrijkste troef van de koningin der groenten.

Scheldeland Toeristische gids

Verhalen en dichtkunst Louis Paul Boon (Aalst, 15 maart 1912 – Erembodegem, 10 mei 1979) was een Vlaams schrijver, kunstschilder en dichter. Kenmerkend voor Boon was zijn volkse aard. Zijn meesterwerk is ongetwijfeld De Kapellekensbaan. In het boek Mijn Kleine Oorlog (1946) verwerkte hij zijn oorlogservaringen van de meidagen van 1940. De Kapellekensbaan en Menuet zijn Boons meest vertaalde romans. In 1971 verscheen Pieter Daens, over de sociale ontvoogdingstrijd aan het einde van de 19de eeuw in Aalst. Deze documentaire roman over de sociale strijd van de Aalsterse priester Adolf Daens werd in 1992 door Stijn Coninx verfilmd onder de titel Daens. Emile Verhaeren (Sint-Amands, 21 mei 1855 – Rouen 26 november 1916) was een Franstalige Vlaamse dichter. Hij huwde met de Luikse kunstenares Marthe Massin, zij gaf tekenles aan de kinderen van graaf Marnix de Sainte Aldegonde. Hun geluk weerspiegelde zich in drie bundels liefdespoëzie die de dichter aan zijn vrouw wijdde: Be eld dichter n E. Verhaere Les Heures Claires (1896), Les Heures d’Après-midi (1905) en Les Heures du Soir (1911). Als pacifist klaagde hij in schrijnende verzen de waanzin van de Eerste Wereldoorlog aan en gaf voordrachten. Zo ook op 26 november 1916 te Rouen. De volgende dag trachtte de 61-jarige dichter voor het stilstaan van de rijtuigen aan boord te gaan van de trein naar Parijs. Hij verloor het evenwicht, gleed onder de trein … en overleed ter plaatse.

Jan Hammenecker (Mariekerke 2 oktober 1878 - Westrode 13 juni 1932) was een Vlaams schrijver. Na een tijdlang leraar en onderpastoor te zijn geweest in Londerzeel, werd hij in 1927 tot pastoor benoemd in Westrode. Hij was Vlaams gezind en had een voorliefde voor de Scheldestreek. De gehechtheid van de priesterdichter aan de Schelde komt tot uiting tijdens de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Kristus aan de Schelde in Mariekerke (2015). Vlaams schrijver Filip De Pillecyn, geboren in Hamme eind 19de eeuw was actief in de strijd om de emancipatie van het Vlaamse Volk. Zijn bekendste boek Monsieur Hawarden werd zelfs verfilmd. Ter nagedachtenis werd een monument opgericht aan de monding van de Durme. Het bestaat uit drie personages: de pestlijder Rochus in liggende houding met een hond die zijn wonden likt, boven hem de statige soldaat Johan die richting Hamme kijkt en langs de waterkant Leda en de veerman uit De Veerman en de Jonkvrouw. Je kan kennismaken met het werk en het leven van Filip De Pillecyn dankzij de themaroute Fietsen en wandelen in het Land van De Pillecyn. De fietsroute start aan de Mirabrug en neemt je via een traject van 40 km mee langs het fietsnetwerk Scheldeland. De wandelroute brengt je langs de Hamse dorpsstraten. Dertien tekstplaten ondersteunen de wandeling die start aan het Tweebruggenplein (5 km).

F. De Pillecyn monume nt

Tradities en legendes Heksen in Laarne In de donjon van het Kasteel van Laarne bevindt zich de kapel die versierd is met 14de-eeuwse muurschilderingen. In enkele vertrekken van de donjon wordt het verhaal verteld van de heksenprocessen die in 1607 in Laarne gehouden werden. Het kasteel deed tijdens de processen dienst als gevangenis van de vermeende heksen. Met een bewegwijzerd heksenpad, het heksenbier Toverhekske en verschillende andere heksenproducten houdt de heksengilde in Laarne de herinnering levend. Potjes in Schellebelle Op het dorpsplein van Schellebelle (Wichelen) wordt naar aloude traditie jaarlijks de Potjesmarkt georganiseerd. Het volksfeest verwijst naar de verkoop van potten uit aardewerk die gebruikt werden om voedingswaren in te bewaren. Ook het veer van Schellebelle heeft een hoog legendegehalte! Het veer vormt de verbinding tussen de dorpskern van Schellebelle en de wijk Den Aard en is het enige waar je aan een bel moet trekken om de veerman te roepen.

aan het hof van Karel de Grote onthoofdde Reynout met een slag van zijn zwaard Karels zoon Lodewijk. De Vier Heemskinderen (verbastering van Aymonskinderen), gezeten op het Ros Beiaard, sloegen op de vlucht. Intussen was Aymon in handen van Karel de Grote gevallen. Karel wilde enkel vrede sluiten als het duivelse Ros Beiaard aan hem werd uitgeleverd. Het Ros werd naar de Dendermonding gebracht, kreeg een aantal zware molenstenen Ros Beiaard, Dendermonde rond de nek en werd in het water gestort. Het Ros verbrijzelde tot tweemaal toe de stenen en zwom hinnikend naar de oever waar Reynout stond. Het tragische schouwspel werd Reynout te machtig en hij wendde het hoofd af. Het Ros Beiaard dat voor een derde keer boven water kwam, dacht dat zijn meester hem verloochende en verdronk.

Ros Beiaard in Dendermonde Aymon, Heer van Dendermonde, leefde jarenlang in ruzie met Karel de Grote. Er kwam verzoening toen Aymon huwde met Adelheid, een nicht van Karel de Grote. Het echtpaar kreeg vier zonen, waaronder Reynout. Hun vader sloeg hen tot ridder en gaf ze elk een paard. Reynout was zo sterk dat hij keer op keer zijn rijpaard velde. Aymon bracht daarop zijn zoon naar een burcht waarin het door iedereen gevreesde Ros Beiaard zat opgesloten. Na een gevecht werd Reynout meester over het dier. Tijdens een discussie

Deze legende wordt om de tien jaar onder massale belangstelling uitgebeeld tijdens de Ros Beiaard ommegang. Het Ros wordt door de stad gedragen door een gilde van dragers of Pijnders. Geheel volgens de legende nemen dan vier jeugdige broers uit Dendermonde, de Vier Heemskinderen, op het Paard plaats, getooid in ridderuitrusting. Hun fysieke prestatie is al even bewonderenswaardig als die van de Pijnders, gezien hun positie op de brede rug van het paard en de duur van de ommegang. Bij de tienjaarlijkse ommegang heeft

Scheldeland Toeristische gids

de keuze van de Vier Heemskinderen heel wat voeten in de aarde. De selectiecriteria zijn niet min: �

� � � �

Het moeten vier opeenvolgende broers zijn, zonder meisje ertussen; Ze moeten in Dendermonde geboren zijn; De ouders en de grootouders moeten in Dendermonde geboren zijn; Ze moeten tussen de 7 en 21 jaar zijn op de dag van de ommegang; Ze moeten woonachtig zijn in Dendermonde of een deelgemeente.

Het Dendermondse paard is een doorn in het oog van de Aalstenaars. Jaloerse Aalstenaars vinden het nogal een triest schouwspel en vinden dat er te veel ophef wordt gemaakt over een paard dat één keer om de zoveel tijd ‘rondDe Vier He emskinderen, jes’ maakt en Dendermonde daarbij heel wat volk tot tranen toe beweegt. Bovendien is het Dendermondse paard van hout, terwijl dat van Aalst van balatum gemaakt is. De Dendermondse carnavalisten spreken dan ook smalend over ‘Ros Balatum’. Het is bij de Aalstenaars een sport geworden om - vooral tijdens carnaval - de spot te drijven met dat paard, tot grote verontwaardiging van de Dendermondenaren. Ieder jaar rijdt met carnaval het ‘Ros Balatum’ door de straten van Aalst. Bijgevolg is er al jaren een ‘vete’ tussen de Ajuinen van Aalst en de Kopvleesfretters van Dendermonde.

De legende van het Ros Beiaard is ontegensprekelijk de meest levendige in Scheldeland. Het Ros komt opnieuw buiten in 2020.

Voor een goede zwangerschap en vlotte bevalling … … moet je naar de Romaanse crypte in de Onze-Lieve-Vrouw en Leodegariuskerk in Bornem, een kleine overwelfde kapel met dikke zware zuilen en pijlers in Doornikse hardsteen. Het gewelf werd in de 19de eeuw met geometrische en plantvormige motieven beschilderd. In een Romaanse crypte, Bornem zijnis zie je de marmeren graftombe van Pedro Coloma. Vooral zwangere vrouwen hebben baat bij een bezoek aan de crypte. Het zou hen een goede zwangerschap en vlotte bevalling garanderen. Gooien met brood?! De Brooikensworp in Reet (Rumst) herinnert aan een gebruik waarmee in de 17de eeuw werd begonnen en ook aan de grondslag ligt van de vijfjaarlijkse Brooikensdag (2011, 2016, …). Aan de kerk werden destijds tarwebroodjes uitgedeeld aan het samengestroomde volk. Nu worden de broodjes (eind juni, begin juli) van op de kerktoren over het volk geworpen.

Vlaamse gaaien in Hamme De inwoners van Hamme zijn in de wijde omgeving bekend als Wuitens. Wuiten is een synoniem voor gaai. De Hammenaars danken die bijnaam aan een legende waarin verteld wordt dat de Vikings tijdens hun rooftochten in de streek een sprekende wuiten hebben meegenomen uit Hamme. De vogel werd verkocht maar sprak geen woord. Pas wanneer de vogel met z’n nieuwe

eigenaar langs Hamme voer, riep hij plots: Kwek, kwek, k’hein Ham gezien. De vogel bleef maar doorratelen. Wanneer Hammenaars de legende vertelden deden ze ongewild aan deze ratelende vogel denken en werden ze Wuitens genoemd. De legende van de Hamse Wuiten wordt levendig gehouden tijdens de jaarlijkse Wuitensfeesten en de driedaagse Wuitensmarsen.

Processies Mariale Processie in Lede

Maria-Ommegang in Kalfort

De Mariale Processie in Lede trekt om de twee jaar (2012, 2014, …) op de tweede zondag na Pinksteren door de straten. De processie vormt het sluitstuk van een negendaagse ommegang, waarvan de ‘kaarskesprocessie’ en de ‘paardenommegang’ (op de tweede zondag van de negendaagse) andere hoogtepunten zijn. De geschiedenis van de processie gaat terug tot het begin van de 15de eeuw. Ter gelegenheid van de 600 jaar Mariaviering gaat de processie in 2014 door op vier mei.

Rond 1600 trokken de Kalfortenaren voor het eerst in processie door hun dorp met het beeld van Onze-LieveVrouw ten Traan, dat in de plaatselijke kapel werd vereerd en aangeroepen tegen oogziektes en heesheid. Vierhonderd jaar later is de traditie nog altijd springlevend. In 1988 werd de processie volledig vernieuwd en omgevormd tot een stijlvolle Maria-Ommegang, rijk en afwisselend van inhoud. De MariaOmmegang vindt elk jaar plaats op de tweede zondag na 15 augustus. Vanaf de vrijdag ervoor tot de zondag erna komen nog steeds duizenden bedevaarders naar Kalfort (Puurs).

Scheldeland Toeristische gids

Uit in Scheldeland

Eten en Drinken Diep gewortelde culinaire tradities maken van tafelen in Scheldeland een boeiende ontdekkingstocht. Het aantal goede, gezellige eethuizen in Ninove, Aalst en Dendermonde is niet op de vingers van wel tien handen te tellen. De genereuze gezelligheid weet fijnproevers en smulpapen sterk te bekoren. Je ontdekt daarbij ook meteen het grote aanbod aan streekproducten. Denk maar aan de palinggastronomie langs de Schelde, de rijke biercultuur, hop in de Faluintjesstreek, de wereldvermaarde asperges van Kalfort of paardenvlees in Dendermonde, Hamme en Willebroek.

TIP: Bij verschillende toeristische infokantoren kan je manden met streekproducten laten samenstellen. Vraag naar de mogelijkheden, prijzen en voorwaarden. Smakelijk!

Streekgastronomie Naast een hele reeks streekbieren, waarvan sommige internationale bekendheid genieten, heeft Scheldeland een gevarieerd en verrassend aanbod streekproducten.

Paling Paling is hĂŠt gerecht van Scheldeland. Dender, Schelde en Rupel waren in het verleden rijke viswaters. De vis vond vlot zijn weg naar de lokale keuken en elke hobby- of beroepskok ontwikkelde zijn eigen palingspecialiteit. Restaurants en recepten gaan vaak over van generatie op generatie. De kruiden die daarbij gebruikt worden komen vaak uit de vrije natuur. In Klein-Brabant is Mariekerke het centrum van de visverwerking, in heel Vlaanderen gekend voor het jaarlijkse Palingfestival en de Vis- en Folkloredagen.

Palinggastronomie!

Waar? Aan het Donkmeer in Berlare, in Schoonaarde bij Dendermonde, in de regio Klein-Brabant (Mariekerke, SintAmands, Driegoten in Hamme, Weert), Temse in het Waasland Proeven? Het aantal restaurants dat in Scheldeland paling op het menu heeft staan, is bijna niet te tellen. Het gladde beestje wordt op wel 101 verschillende wijzen klaargemaakt. Er is paling in â&#x20AC;&#x2122;t groen, gebakken, ProvenĂ§aals, met kampernoelie, op zijn Donks, Mariekerks, Hams, enzovoort. Weetje! In het begin van de 20ste eeuw kwamen de Gentenaars met de stoomtram naar het Donkmeer in Berlare voor

Paling, he t toppr od uct

van Sche ldela

een lekker bord paling. De palingvissers van het Donkmeer serveerden hun vangst in eigen eethuisjes aan de rand van het meer. Nu komt de paling uit het buitenland in speciaal uitgeruste tankwagens met zuurstofvoorziening. De beestjes ondergaan een waterkuur in het Donkmeer, om daarna vers en panklaar te verhuizen naar de restaurantkeukens. 77

Scheldeland Toeristische gids

Hop De landelijke Faluintjesstreek ten oosten van Aalst was ooit een belangrijk centrum voor de hopteelt in Europa. Het waren de monniken van de Abdij van Affligem die de teelt introduceerden. In de 17de eeuw produceerde de streek meer dan de helft van alle hop in Europa. Ook nu wordt er nog hop verbouwd, weliswaar op veel kleinere schaal dan vroeger. Verschillende chef-koks verwerken hopscheuten in hun gerechten. Sommige brouwers gebruiken de bloeHandvol hopscheuten metjes om er het typisch Aalsterse bier Ondineke, ook Oilsjtersen Tripel genoemd, of Witkap en Affligem mee te brouwen. Op het jaarlijkse oogst- en folklorefestival ‘Pikkeling’ kan je proeven van typische streekproducten op basis van hop.

Waar? Faluintjesstreek rond Aalst: Meldert, Herdersem, Baardegem, Moorsel en Affligem Proeven? In nagenoeg elke horecazaak in de omgeving van Aalst kan je de streekbieren Ondineke, Witkap of Affligem bestellen. Hopscheuten proeven kan in vele horecazaken tijdens het seizoen (maart/april). Kopen? Hoppralines kan je kopen bij chocolatier Mergan in Aalst-Meldert. Voor hopjenever kan je terecht bij dranken VDS in Aalst.

Bezoektip! Spring op de fiets en ontdek de nog overblijvende hopvelden in de landelijke deelgemeenten van Aalst. De fietsroute rond het thema ‘hop’ kan je vanaf maart uitproberen! Of wandel langs de vele stadsgezichten in Aalst die herinneren aan het rijke hopverleden, met toenmalige brouwerijen, mouterijen en immense hopmagazijnen. De Faluintjesstreekroute is een aanrader voor wandelaars.

Asperges

Paardenvlees

De fijne Kalfortse asperge heeft een lange geschiedenis. Omstreeks 1870 werden de eerste ‘Asperges de Calfort’ aangeplant in het Hof van Coolhem in Puurs. Vandaag is de kwaliteit de belangrijkste troef van het ‘witte goud’ van Klein-Brabant. De asperge staat bij zowat elke Puursenaar in de moestuin en bij heel wat tuinbouwbedrijven wordt deze delicatesse professioneel gekweekt. Het Hof van Coolhem vormt in mei jaarlijks het decor voor het evenement AsPUURSge, dat volledig aan de asperge gewijd is.

Paardenvlees was lang gekend als het vlees van de arme man. In de 19de eeuw kwam het vlees van oude paarden van boerderijen en oude scheepstrekpaarden. Sommige beenhouwerijen groeiden uit tot heuse paardenvleesverwerkers. Zij bereidden onder meer gedroogde en verse paardenworsten, Boulogne en gerookt paardenvlees. Nu zijn Boulogne, ook wel zwarte of vierkante worst genoemd, en gerookt paardenvlees typische en gesmaakte streekproducten uit Hamme. Willebroekse ‘schep’ is stoverij van paardenvlees waarbij het vlees in heel kleine stukjes gesneden is. Ook Dendermonde is gekend om zijn paardenworsten, die gaar worden gestoofd met een uitje, bier, vleesbouillon en kruiden.

Waar? Regio Klein-Brabant: Puurs en Kalfort Proeven? In het aspergeseizoen, van half april/ begin mei tot 24 juni (Sint-Jansfeest), staat de asperge centraal op de kaart in de Klein-Brabantse restaurants.

Bezoektip! De bakermat van de asperge, het Hof van Coolhem in Puurs, is een 13 hectare groot parkdomein waar je geniet van natuur en milieu in een uniek historisch kader. Er zijn tentoonstellingen, een wandelparcours in het parkbos en een infopad langs leerrijke infopanelen.

Waar? Dendermonde, Hamme en Willebroek

Culinair ge Scheldeland nieten in

Proeven? Schep kan je smullen in Willebroekse eethuizen en cafés. Het wordt vaak met frietjes geserveerd, maar is ook lekker met brood en een glas bier. Op de lokale jaarmarkt in oktober is schep heel populair. In Dendermonde hebben vele horecazaken klaargemaakte paardenworsten op de kaart staan. Kopen? In de streek van Hamme en Dendermonde kan je bij verschillende slagers paardenvlees, paardenworsten en Boulogne krijgen.

Asperg

alfort es de C 79

Scheldeland Toeristische gids

Streekbieren Scheldeland heeft een rijke biercultuur en telt heel wat brouwerijen. Je zou haast geloven dat elk dorp zijn eigen bier brouwt. Niks smaakt beter dan een lekker streekbiertje op een zomers terrasje of in een winterse bruine kroeg. Schol!

Tripel Karmeliet en Pauwel Kwak Tripel Karmeliet (donkerblond, 8,4%) is een driegranenbier gebrouwen volgens een oud karmelietenrecept, een uniek bier dat door zijn fruitigheid iedereen kan bekoren. Pauwel Kwak (amber, 8,4%) was oorspronkelijk een koetsiersbier, vandaar het opvallende glas. Het is een bier met een evenwichtige smaakopbouw: de zachtzoete aanzet is perfect uitgebalanceerd door de mildbittere afdronk. Brouwerij: Bosteels in Buggenhout Andere: DeuS, Brut des Flandres

Malheur Malheur is een goudblond doordrinkbier dat bestaat in 6%, 8%, 10% en 12%, en de speciale Malheur Brut. Door zijn subtiele bitterheid valt het bijzonder in de smaak bij bierkenners die een milde bitterheid weten te appreciëren. Brouwerij: De Landtsheer in Buggenhout

Ondineke Ondineke of Oilsjtersen Tripel (donkerblond, 8,5%) is het stadsbier van Aalst. De onbevruchte bloemen van de hopplant worden erin verwerkt. Brouwerij: De Glazen Toren in Erpe-Mere Andere: Saison d’Erpe-Mere, Canaster en Jan De Lichte Te verkrijgen: Verschillende cafés in het centrum van Aalst hebben Ondineke op hun kaart staan. Aan de poort van de brouwerij kan je het bier op zaterdag kopen.

Kwibus Kwibus Blond en Donker (beide 6,4%) zijn karaktervolle bieren met een stevige schuimkraag. Er worden geen scheikundige producten toegevoegd. Brouwerij: Kwibus in Erpe-Mere

Delirium Tremens Delirium Tremens (blond, 9%), het bier met het typische roze olifantje op de etiketten, werd in 1988 voor de eerste maal gebrouwen. Typisch voor dit bier is dat er drie verschillende gisten worden gebruikt en de originele verpakking die aan Keuls aardewerk doet denken. Het etiket verbeeldt op een originele manier de verschillende fasen van het delirium. Brouwerij: Huyghe in Melle Andere: gelegenheidsbier La Guillotine Nieuw: glutenvrije Mongozo Premium Pilsener, bekroond tot beste pils van België.

Witkap Pater Witkap Pater is een levend bier van hoge gisting. Het bestaat in drie variëteiten: Stimulo (blond, 6%), Dubbel (donker, 7%) en Tripel (donkerblond, 7,5%). De Witkapbieren zijn een erfenis van een reeds lang verdwenen brouwerij uit Brasschaat. De naamgeving verwijst naar de witte hoofdbedekking van de Premonstratenzers. Het bier heeft een fruitig aroma, een kussenachtige schuimkraag en is sorbetachtig op de tong. Witkapbieren worden door kenners geprezen om hun bijzondere en authentieke smaak. Brouwerij: Slaghmuylder in Ninove. Andere: Slag Pils, Helles, Ambiorix en Slaghmuylder Kerst- en Paasbier Bezoektip: In familiebrouwerij Slaghmuylder wordt al sinds 1860 bier gebrouwen. De brouwerij herbergt een interessant museum met een collectie oude foto’s, brouwersattributen en reclameborden. De stoommachine en de vooroorlogse bottelmachine zijn unieke stukken industriële archeologie.

Duvel

Abdijbier Dendermonde

De goddelijke Duvel (goudblond, 8,5%) is bij iedereen bekend. De Kleine of ‘groene’ Duvel (blond, 7,5%) is dat heel wat minder en is enkel te verkrijgen in de onmiddellijke omgeving van de brouwerij. De bijnaam ‘groene Duvel’ heeft het bier te danken aan het groene etiket op de fles. Ook daarin verschilt de Kleine Duvel van de echte: er zit maar 25 cl in een flesje.

Abdijbier van Dendermonde (donkerblond, 8%) wordt sinds 1997 gebrouwen in Merchtem, maar op verzoek en onder licentie van de paters Benedictijnen uit Dendermonde. Een prachtig etiket verbeeldt heel wat geschiedkundige elementen van de abdij. Brouwerij: De Block in Merchtem (Peizegem) Te verkrijgen: In de abdij op de Vlasmarkt

Vicaris Vicaris Tripel, Vicaris Generaal, kerstbier en Vicardin. Brouwerij: Dilewyns in Dendermonde

Elk dorp zijn bier?

ouwerij Duvel van brur s Mo ortgat, Pu

Brouwerij: Duvel-Moortgat in Breendonk (Puurs) Andere: Vedett (witbier) Bezoektip: De brouwerij bezoeken kan in groep na afspraak. Het bezoek begint en eindigt in het bezoekerscentrum.

Lam Gods Een Wetterse Dubbel (donker, 6.8%) of Lam Gods is een zacht bier met een vleugje steranijs en gecarameliseerde mouttoets. Brouwerij: Paeleman in Wetteren Andere: Uitzet

In Laarne en omstreken zul je bij verschillende cafés nog reclameborden van Pick-Up Pils opmerken. Dit pilsbier wordt gebrouwen door de Laarnse brouwerij Walrave en is enkel in de streek te krijgen. Ook het heksenbier Toverhekske wordt bij Walrave gebrouwen. In Kalken kan je proeven van het donkerblonde streekbier Unkerzak. Het Zwijntjesbier wordt speciaal gebrouwen voor de Zwijntjeskermis, die jaarlijks in juni in Zwijnaarde plaatsvindt. In Mechelen in brouwerij Het Anker worden de Carolusbieren gebrouwen. De Mechelse brouwerij verkoopt eind 2013 zijn eerste flessen whisky onder de naam Gouden Carolus Single Malt. Vaertlander is een blond streekbier van hoge gisting dat je kan verkrijgen in Willebroek. Klinkaertbier is typisch voor de Rupelstreek en in Weert bij Bornem kan je in de herberg van Vlechtmuseum De Zilverreiger het typische Slijkneusbier proeven. Bornems Abdijdbier of Bornemse Tripel drink je in Bornem.

Scheldeland Toeristische gids

Mooi palet van smaken Naast de alom bekende specialiteiten zoals hop, paling of asperges, verrast Scheldeland je ook met een overdaad aan lokale lekkernijen zoals vlaaien, peperkoek of kopvlees. Deze producten worden met vakmanschap en passie bereid door grote of kleine producenten, vaak op basis van een lange familietraditie. Het gebruik van natuurlijke grondstoffen en een ambachtelijke bereidingsmethode zijn vaste elementen.

Dendermonds kopvlees Dendermonds kopvlees is de onbetwiste specialiteit van de Ros Beiaardstad en wordt gemaakt van buikspek en sappig vlees uit de runds- en varkenskop. Deze delicatesse laat zich het best genieten op een stukje bruin brood bedekt met een dun laagje straffe mosterd. Je kan kopvlees verkrijgen bij de meeste Dendermondse slagers.

Vlaaien bij de koffie De Aalsterse Vlaai is sinds lang een populair kermisdessert. Melk, suiker, foelie, eieren, kandijsiroop, kaneel en mastellen vormen samen het heerlijke gebak. De Aalsterse Vlaai is een erkend streekproduct. De 5 erkende v l a a ie n b a k ke r s Aalsterse vlaai pakken uit met deze eeuwenoude, donkerbruine lekkernij. Ook de Dendermondse bevolking bakt van oudsher vlaaien. Op basis van peperkoek, beschuiten, makarons, melk, eieren, kandijsuiker en kandijsiroop wordt een deeg gemaakt dat afgebakken wordt in een warme oven. In Wetteren krijgen de lekkerste

vlaaien het label ‘Goedgekeurd door de Rechtvaardige Rechters’. Je kan de vlaaien vinden bij meerdere Wetterse bakkers.

Verrukkelijke chocolade In Lebbeke bij Dendermonde kennen ze iets van chocolade. In deelgemeente Wieze is de thuisbasis van chocoladereus Barry-Callebaut gevestigd. Ook chocolatier Dooms maakt er lekkere pralines, die de fijnste lekkerbek bekoren. In de trendy chocolaterie Marioca in Merelbeke worden de vernieuwende creaties in chocolade, marsepein en ijs erg gesmaakt door zoetekauwen. Ook artisanale chocolaterie Cher in Berlare maakt chocoladecreaties die smelten op de tong. Chantelly chocolade uit Baasrode (Dendermonde) mag zich met zijn handgemaakte chocoladeproducten zelfs leverancier noemen van Harrods.

Proost met jenever en likeur

Likeurstokerij De Klok in Serskamp (Wichelen) geniet vooral bekendheid vanwege haar advocaat, die op grootmoeders wijze wordt gemaakt en ook verwerkt in pralines, de krieken op jenever en de huisgemaakte citroenjenever. In Aalst laten de stokerijen zich graag inspireren door de illustere personages uit het verleden. Zo pakt Stokerij VDS uit met Louis Paul Boonjenever en Faluintjesjenever en produceert Stokerij De Moor de unieke Daensjenever en de Jenever Dirk Martens. In Jeneverstokerij Rubbens in Zele wordt al sinds 1817 jenever gestookt. Het productieprogramma van de stokerij omvat vijftien verschillende soorten kwalitatief hoogstaande jenevers. De Rubbens O’ de Flander is een graanjenever van 38%, de Ros Beiaardjenever heeft een duidelijk aroma van jeneverbes en de Vieux-Système

Peperkoek en ander zoet

eland! Gastr onomie in Scheld

graanjenever van 35% zit in de traditionele witstenen kruiken. In distillerie De Stoop in Merelbeke is de graanjenever het grote uithangbord, maar De Stoop heeft ook een ruim aanbod fruit- en crèmejenevers en advocaat op grootmoeders wijze. Zeker proberen: advocaat De Stoop en de graanjenever met keurmerk O’ de Flander. Nog meer jenevergenot met de Buggenhoutse O’ de Flanderjenever van Stokerij Thyssen en de Mariekerkse citroen- en graanjenever, de enige echte jenever van de Mariekerkse vissers. Klinkaertjenever, Rupeldruppel appelen graanjenever en ‘Vaartwater’ drink je dan weer in Rupelstreek-Vaartland!

Ham ham ham

De fameuze Gandaham wordt in Destelbergen gemaakt. De smaak, de kleur en het aroma zijn het resultaat van een natuurlijk rijpingsproces dat meer dan negen maanden duurt. In Buggenhout dankt de gedroogde Superanoham van Grega zijn fijne smaak onder meer aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt.

Hamse mosterd Een gesmaakt Hams streekproduct is de bruine graanmosterd van mosterdfabriek Vernimmen-De Lelie. Deze scherpe mosterd op basis van een oud recept uit 1840 werd vroeger bereid met zwarte en bruine mosterdzaden, die in de streek zelf werden geteeld. Nu worden de zaden aangevoerd vanuit Canada, India en Hongarije.

Bij Vondelmolen in Lebbeke wordt al sinds kort na de Eerste Wereldoorlog lekkere peperkoek gemaakt volgens een familierecept uit 1867. Begin 20ste eeuw specialiseerde bakkersfamilie Vermeiren uit Puurs zich als speculaasbakker. De “Traditionele speculoos” van Vermeiren heeft zijn authentieke structuur en smaak, licht gekruid met kaneel en muskaatnoot, behouden. Maar ook andere plaatsen in Scheldeland hebben hun eigen koekjes. Denk maar aan de Verhaerenkoppen in Sint-Amands of het Rupelsteentje in Boom.

Sterrenrestaurants Met zeven restaurants die door de kenners van Michelin al jaren met een of twee sterren worden bedacht, mag Scheldeland zich tot de meest culinaire regio’s van Vlaanderen rekenen. De sterrenrestaurants vormen het neusje van de Eten en in ken met zalm, maar zijn e en ster dr * ook een aanwijzing voor het rijke gastronomische talent dat in heel Scheldeland schuilt. Voor een maaltijd ‘met sterren’ kan je terecht in ’t Overhamme in Aalst, Lijsterbes in Berlare, Eyckerhof in Bornem, ’t Truffeltje in Dendermonde, A Priori in Haaltert, Hof ter Eycken in Ninove en Pastorale in Reet-Rumst.

Meer dan twintig restaurants in Scheldeland hebben een mooie beoordeling in de Gault Millau-gids: www.gaultmillau.be.

Scheldeland Toeristische gids

Evenementen tentoonstellingen

Beeldenstroom in de Kalkense Meersen Het natuurgebied is een van de toeristische trekpleisters van de streek en meteen ook het perfecte decor voor een openluchttentoonstelling. Kunstenaars gaan aan de slag met de locatie. Letterlijk, want heel wat kunstwerken zullen worden gecreëerd met het natuurlijke materiaal dat in de Meersen te vinden is. Gigantische sculpturen met gras, knotwilgen die tot een kathedraal worden vervlochten, een half bos,…, het zijn slechts enkele van de land-artelementen die de Kalkense Meersen tijdens de zomermaanden van 2012 zullen omvormen tot een gigantisch openlucht-beeldenpark. www.beeldenstroom.be

Tuin 2012 Midden september wordt de Markt van Wetteren omgetoverd tot een bomen- en bloemententoonstelling in open lucht! Elf thematuinen verwelkomen je, van de trendytuin tot de loungetuin, van de tuin der lusten tot de tuin der herinneringen. Absolute topper is de verborgen tuin: een bloementapijt onthult één van de bekendste schilderijen van Vlaanderen. Tuin 2012 is een totaalbeleving. Begeleide bezoeken zijn mogelijk, in combinatie met een fietstocht langs de groene kleurrijke velden van de Wetterse 84

boom- en rozenkwekers. www.beleefwetteren.be Stoeten en optochten

Carnaval overal Heel wat steden en gemeenten kennen een rijke carnavalstraditie. Van half februari tot begin april slaat in Aalst, Ninove, Dendermonde en nog vele andere gemeenten de carnavalsgekte toe. Het carnaval van Aalst is een absoluut topevenement, bekend in binnen- en buitenland én erkend als Werelderfgoed. Drie dagen lang nemen uitbundige carnavalisten de binnenstad in. Het hoogtepunt is de kleurrijke stoet met imposante praalwagens die op zondag de stad doorkruist. Op maandag brengen de ‘Gilles’ hun bezemdans, gevolgd door de ajuinworp vanaf het balkon van het stadhuis. Daarna trekt de carnavalstoet voor een tweede keer door de straten van Aalst. Op dinsdag palmen de ‘Voil Jeanetten’, mannen die paraderen in vrouwenkleding, de straten in. Het Aalsterse carnaval wordt traditioneel afgesloten met de popverbranding op de Grote Markt. Een leuk filmpje over Aalst Carnaval kan je bekijken via deze QR-code (p. 130).

Het weekend na het Aalsterse carnaval is het traditiegetrouw in Ninove feest. En ook Hamme heeft zijn heel eigen carnavalstraditie. Tijdens de driedaagse Wuitensfeesten herleeft de legende van de Hamse Wuitens. In de zondagse Wuitenscavalcade zijn folklore en Hamse spot troef. Op maandag is er de verbranding van de versleten wuiten, waarna Hamme zich in een schitterende en bruisende carnavalsnacht stort. De grote carnavalsoptochten trekken massaal veel volk. Wie het graag iets minder druk beleeft, kan de kleurrijke stoeten van Buggenhout, Denderleeuw, Dendermonde, Gent-Ledeberg, Lede, Moerzeke, Temse, Wetteren of Willebroek gaan bekijken.

Ros Beiaardommegang

Dendermonde De Ros Beiaardommegang is een historisch topevenement in Vlaanderen en Europa. De ommegang herdenkt de legende van het Ros Beiaard en de Vier Heemskinderen en vindt maar om de tien jaar plaats (2020). Een schitterende stoet met praalwagens en maar liefst tweeduizend figuranten trekt door de binnenstad van Dendermonde. In de stoet dragen trotse Pijnders het monumentale ros, bereden door de Vier Heemskinderen, door de straten. Het absolute hoogtepunt is het moment waarop het heldhaftige ros al steigerend het ‘vuurgevecht’ aangaat op de Grote Markt. Iedereen zingt en klapt dan mee op de tonen van het Ros Beiaardlied. Het Ros Beiaard en zijn ommegang zijn erkend als Werelderfgoed. www.rosbeiaard.be

Reuzenommegang Katuit

Dendermonde De historische Reuzenommegang Katuit trekt jaarlijks op de laatste donderdag van augustus door het oude centrum van Dendermonde. Het is een historische avondstoet die de dansende Gildereuzen Indiaan, Mars en Goliath opvoert in een feeërieke optocht van wel duizend gekostumeerde figuranten. Praalwagens, muziekkorpsen, straattheaterartiesten, vendelzwaaiers en fakkeldragers zorgen voor een uniek spektakel. De stoet voert niet alleen historische of volkse taferelen op, maar er gaat ook veel aandacht naar eigentijdse animatie

en speciale effecten. Als afsluiter is er een muzikaal vuurwerk op de Markt. www.rosbeiaard.be Podium

Festivaria

Donkmeer Berlare De tweejaarlijkse openluchtopvoering van een populaire musical aan de oevers van het Donkmeer trekt telkens weer een breed en cultuurminnend publiek. Theater, muziek en het prachtige natuurlijke kader van het Donkmeer versmelten tot een adembenemend zomers avondspektakel met prachtige zangpartijen en oogverblindende kostuums. De doorgaans niet-professionele acteurs en actrices zetten de voorbije jaren al Madame Butterfly, Camelot en The King and I op de planken. De regie en het muzikale luik zijn in handen van gerenommeerde professionals. Het evenement verwelkomt om en bij de 30.000 toeschouwers. www.festivaria.eu

Theater aan Twater

Boom Theater aan Twater is een jong, internationaal theaterfestival dat elk jaar aan het begin van de zomer de Rupelkaai in vuur en vlam zet. De wandelesplanade wordt een weekend lang omgetoverd tot een boulevard waar straattheater, animatie, stand-upcomedy, muziek en circus elkaar vinden. In een avondvullend programma kunnen de toeschouwers van de ene naar de andere act wandelen. Het festival nodigt befaamde straattheateracts uit, maar ook lokaal amateurtalent krijgt een podiumkans op of naast het water. www.kaaimannen.be, www.desteigerboom.be

Passiespel Christus aan de Schelde

Mariekerke-Bornem Eens in de vijf jaar (2015) in de Paasperiode wordt de Mariekerkse Scheldekaai het decor voor een unieke opvoering van het lijdensverhaal van Christus. Het klassieke religieuze verhaal wordt verplaatst naar de context van een vissersdorp in

Scheldeland Toeristische gids

het begin van de 20ste eeuw. Meer dan zeventig figuranten en acteurs, voornamelijk lokale inwoners, vertolken de apostelen die voor de gelegenheid vissers, manden©Fotoclub vlechters, klompenDe Waai makers en sjacheraars Passiespel, Mar iek erke worden. Tegen de achtergrond van het schilderachtige kerkje van Mariekerke en met de machtige Schelde in de rug genieten de duizenden toeschouwers van een uniek samenspel van natuur, cultuur en lokale folklore. www.meisvisvzw.be

Mano Mundo

Boom Mano Mundo is een tweedaags festival in mei met bijzondere aandacht voor wereldmuziek en -culturen. Het festival luidt jaarlijks het begin van W ereldmuziek op om het festivalMano Mundo, Bo seizoen in. Het kleurrijke feest staat voor alles wat mondiaal, intercultureel en duurzaam is en is kind- en familievriendelijk. Op verschillende podia in het groene recreatiedomein De Schorre kan je genieten van binnen- en buitenlandse muzikanten. Voor het jonge volkje is er een werelddorp met doe-activiteiten. Verder vind je er ook Vlaanderens grootste wereldmarkt, een cocktaillounge, een ‘speakers corner’ en een fairtraderestaurant. www.manomundo.be

Folklore Vis- en Folkloreweekend Mariekerke-Bornem

Vis- en Folkor e, Mariekerk e Het pittoreske voormalige vissersdorp Mariekerke oogt tijdens de kleurrijke Vis- en Folklorefeesten eind juni als een vissersdorp van weleer. Daarvoor zorgen de vismijn, de vissersstoet en uiteraard veel vers en lekkers uit het water. De openbare verkoop van verse vis, volgens het aloude principe van de ‘visafslag’, op de plaats waar de vismijn ooit gestaan heeft, is een niet te missen schouwspel. www.mariekerke.be

Smeedfestival

Niel Tijdens de nog warme septembermaand wordt het Sint-Hubertusplein voor twee dagen omgetoverd tot de grootste smidse van Europa. Dit sfeervolle openluchtspektakel roept met zijn geur van kolen, hitte en de typisch klinkende hamerslagen bij heel wat mensen een nostalgisch gevoel op. Je kan zien hoe smeden uit binnen- en buitenland gedreven omgaan met hamer, staal, kolenvuur en aambeeld. Naast dit fascinerende schouwspel zijn er ook tentoonstellingen van smeedkunst en vindt er een openbare verkoop van al het smeedwerk plaats. www.niel.be

Potjesmarkt

Schellebelle-Wichelen Elk jaar, op de tweede zondag na Pinksteren, is het dorpsplein van Schellebelle het decor voor de gezellige Potjesmarkt. In het feestgedruis met de traditionele veemarkt, de wielerwedstrijden en tentoonstellingen valt de potjesverkoop op door originaliteit. Deze eeuwenoude traditie stamt uit lang vervlogen tijden waarin schepen aanlegden om hun aardewerk te verkopen op het dorpsplein. In de aardewerken potten werden vooral voedingswaren bewaard. www.wichelen.be

folklorefestival waar volksdansgroepen uit heel Europa te gast zijn. www.faluintjes-pikkeling.be

Pikkeling

Faluintjesstreek Aalst De ‘Pikkeling’ is het traditionele oogst- en folklorefestival eind juli in de Faluintjesstreek. Afwisselend treedt een van de vier Aalsterse deelgemeenten Baardegem, Herdersem, Meldert of Moorsel op als gastvrouw. Bezoekers kuieren rond tussen demonstraties van het aloude oogstgebeuren, aangevuld met oude ambachten zoals vlegeldorsen of hoefsmeden en proeven van typische streekproducten zoals hopjenever, het Pikkelingbiertje of Faluintjeskoffie. De laatste jaren is de ‘Pikkeling’ uitgegroeid tot een erkend internationaal

Folklor efestival De Pikkeling, Faluintjes

Oogststoet

Massemen-Kortenbos (Wetteren) De Oogststoet is een levendig en kleurrijk zomerfeest, waarbij alle facetten van het boeiende landelijke leven op een authentieke wijze worden uitgebeeld in meer dan 50 verschillende taferelen. De stoet rijdt jaarlijks uit op de eerste zondag van augustus. www.oogstfeesten-kortenbos.be 87

Scheldeland Toeristische gids

Gastronomie

aan de schilderachtige regio en aan oude en nieuwe volkskunsten. In een reusachtige tent op het Kouterplein wordt paling in ’t groen opgediend, de specialiteit van Mariekerke. Toeristen kunnen deelnemen aan uitgestippelde wandelingen en er is muzikale ambiance en animatie voor de kinderen. Met de ludieke toeristentram, een plezierboot of zelfs per stoomtrein geraken bezoekers vlot tot in de buurgemeenten Sint-Amands of Puurs. De opbrengst van het festival gaat naar het goede doel. www.palingsfestival.be

AsPUURSge Puurs

Hopdag Folklor e tijdens AsPUURSge! Het prachtige parkdomein Hof van Coolhem verwelkomt elke meimaand gedurende een viertal dagen het fijnproeversfestijn AsPUURSge, dat volledig aan de asperges gewijd is. Op AsPUURSge kan je asperges proeven en kopen, kuieren door de ‘Aspergestraat’ of je tegoed doen aan aspergejenever of -pralines. De Aspergewandeltochten verwelkomen vele sportievelingen en muziekgroepen zijn van de partij om het gastronomische feest op te vrolijken. Voor wie in de finesses wil treden over het ‘witte goud’ van Klein-Brabant, staan er educatieve activiteiten op het programma. www.puurs.be

Palingfestival

Palingfestival, Mariek erk e 88

Mariekerke-Bornem Meer dan 15.000 lekkerbekken bezoeken jaarlijks tijdens het Pinksterweekend het Pa l i ng f e s t i v a l . Naast een gastronomisch festijn is het ook een ode

Meldert-Aalst Het eerste weekend van september gaat er ter gelegenheid van de kermis in Meldert een hopdag door. Op deze hopdag kan je het hopproject en de demonstraties rond de hoppeoogst bekijken. Denk je dat je het aankunt om met de hand hop te plukken? Dan kan je deelnemen aan het Vlaams kampioenschap ‘hoppepluk’. Of is het degusteren van de heerlijke bieren die met de Meldertse hop worden bereid meer iets voor jou? www.aalst.be Sport

Dodentocht

Bornem Begonnen in 1970 met 69 wandelaars is de Dodentocht in augustus uitgegroeid tot de grootste en meest bekende 100 kilometertocht van heel Europa. De deelnemers moeten maar liefst 100 km Dodentocht 100 km te voet , Bornem afleggen tussen de start op vrijdagavond om

21 uur en de aankomst, maximaal 24 uur later. Onderweg zijn stops voorzien in brouwerij Duvel-Moortgat en Palm. Bekend (en berucht) is de sfeer bij de start en aankomst, het prachtige parcours over drie provincies en de combinatie van drukke dorpskernen en rustige plaatsjes. www.dodentocht.be

Natourcriterium

Aalst Het jaarlijkse Natourcriterium in juli (na de Tour de France) lokt jaarlijks om en bij de 70.000 bezoekers naar de Ajuinenstad. In 2011 was het evenement aan zijn 76ste editie toe. Toprenners als Cancellara of Petacchi komen graag afgezakt naar deze wielerwedstrijd, die door de centrumstraten raast. De Grote Markt is het epicentrum van de wielergekte en live-uitzendingen. Een heuse publiciteitskaravaan en doorlopende muzikale animatie zorgen ervoor dat de toeschouwers een fantastische dag beleven. De aanwezigheid van vedetten en prominenten uit de sportwereld en showbusiness maken het feest compleet. www.criteriumaalst.be

Bollekescross Hamme-Zogge

Hamme Elk jaar verzamelen duizenden sportliefhebbers zich om het kruim van de Belgische veldrijders te zien strijden om de eer in de Superprestige Cyclocross. Bij de elite zien we bekende namen als Zdenek Stybar, Sven Nys en Niels Albert opduiken. Ook kampen jeugdige renners om de jeugdtrofee voor junioren en een andere vaste waarde is de Nissan Superprestige Topsport. Onder luid applaus krijgen de winnaars de trofeeĂŤn aangereikt en de verzamelde massa kan zich uitleven op een spetterende muzikale afterparty. www.bollekescross.be

Jaarmarktcross Niel

Niel De Jaarmarktcross kan telkens op een publieke belangstelling van om en bij de 15.000 liefhebbers rekenen. De cross werd voor de eerste maal georganiseerd in 1963 als onderdeel van de jaarmarktfestiviteiten rond 11 november. De kampioenen dingen over een drie kilometer lang parcours van weiland, zandweg en kasseiweg naar de titel. Sven Nys, Eric De Vlaeminck en Robert Vermeire zijn maar enkelen die sinds het ontstaan als winnaar het podium bestegen. Een groots spektakel met spannende ontknopingen en onverwachte wendingen, een must voor elke liefhebber van veldritten. www.fideacyclocrossclassics.be

Jazzclubs

Honky Tonk Jazz Club

Dendermonde De bunker van de Honky Tonk Jazz Club is sinds 1965 een begrip in de Europese jazzscĂ¨ne. Het hart van de club klopt op het feestelijke ritme van de New Orleansjazz, maar er is ook ruimte voor rhythm-and-blues, swing of zelfs exotischere jazz. Elke veertien dagen is er doorgaans op zaterdagavond een concert. Muzikanten als Memphis Slim, Toots Thielemans, Charlie Watts en vele anderen passeerden al de revue op de Honky Tonk jazzfestivals. Op zondagnamiddag kunnen liefhebbers vaak gratis een jazzmatinee bijwonen. www.honkytonk.be

Jazz Centrum Vlaanderen

Dendermonde De Honky Tonk Jazz club staat mee aan de wieg van het Jazz Centrum Vlaanderen, dat gehuisvest is in een oud munitielaboratorium en vlakbij de Honky Tonkbunker ligt. De opening in 2004 zette Dendermonde definitief op de kaart als

Scheldeland Toeristische gids

jazzstad. Het Jazz Centrum huisvest niet alleen het archief van de Honky Tonk Jazz Club, met uniek audio- en videomateriaal, muziekliefhebbers kunnen er ook terecht voor interessante tentoonstellingen over jazzclubs en -muzikanten. Het centrum organiseert verder lezingen, videovertoningen, workshops en nog veel meer om jong en oud te sensibiliseren voor de traditionele jazz- en bluesmuziek. www.jazzcentrumvlaanderen.be

Jazzclub Het Veerhuis

Klein-Willebroek Jazzclub Het Veerhuis is sinds 1970 de vaste stek van de internationaal geroemde Fondy Riverside Bullet Band van de broers Van Breedam. Deze heren zijn rasechte Bomenaars en toveren hemelse klanken uit trompet of trombone.

Fondy Riverside Bullet Band Jazzfans uit BelgiĂŤ en de omringende landen komen steevast op de eerste en derde zaterdag van de maand naar Het Veerhuis afgezakt om een concert van de befaamde jazzband bij te wonen. Maar ook grote namen als Louis Nelson, Thomas Jefferson en Ernie Cagnolatti waren al te gast. www.fondy.be

Shopping Verzorgde winkels, exclusieve boetieks en gezellige markten lokken heel wat kooplustigen naar Scheldeland. Op zoek naar een souvenir of een lekker streekproduct? Of zin om je eens helemaal over te geven aan een dagje shoppen? De handelszaken verwelkomen je met open armen. Ook voor een leuk cadeautje kan je terecht in de vele speciaalzaken of delicatessenwinkeltjes van de streek. Winkelen in Scheldeland: een waar genot. Denderende winkelsteden De winkels en handelszaken van de Denderende steden zijn een aantrekkingspool voor echte shoppingfanaten en occasionele kopers. In de gezellige straatjes van Ninove lonken de etalages uitnodigend naar de voorbijgangers. In 90

het winkelcomplex Ninia vind je werkelijk alles wat je maar kan bedenken, of je nu op zoek bent naar een winterse sjaal, een cd-speler of een soepterrine. Spaarzame koper of grote consument, in Ninove is er spek voor ieders bek. Een Witkapbiertje in een van de vele cafĂŠs zorgt op tijd voor verfrissing.

In winkelstad Aalst vormen de Nieuwstraat, de Kattestraat, de Molenstraat en de Korte- en Lange Zoutstraat het hart van de verkeersvrije winkel-wandelzone van de stad. Met het ruime aanbod van voedingswaren, mode, hobby en souvenirs kom je hier werkelijk niets te kort. En wat is aangenamer dan na het winkelen even uit te blazen bij een kop koffie met een lekkere Aalsterse Vlaai of een kom ajuinsoep? Op de Oude Vest en in de Brusselsestraat in Dendermonde is het op zaterdag over de koppen lopen. Winkeltjes, eethuizen en boetieks krijgen er aandacht van de vele wandelaars en bezoekers. Etalages bewonderen, prijzen vergelijken, passen en testen â&#x20AC;Ś gekocht!

verscheidenheid aan tuinplanten aanbieden. Een hele dag tuinplezier in april in de centrumstraten van het Zennedorp. De Rommelmarkt van Welle (Denderleeuw) staat bekend als grootste rommelmarkt van Vlaanderen met maar liefst 30.000 bezoekers. Op de laatste zondag van juni nemen haast alle inwoners deel en verkopen hun spullen vaak gewoon in hun garage. Je tikt hier ware schatten op de kop.

Cadeaus en delicatessen

Van alle markten thuis De dorpen in Scheldeland leven helemaal op tijdens de vele markten. Op vlooienmarkten, boerenmarkten of jaarmarkten tik je tegen aardige prijsjes de mooiste spulletjes op de kop. Ook voor lokale specialiteiten en souvenirs bieden de markten een ruime keuze. Op de Potjesmarkt in Schellebelle (Wichelen, tweede zondag na Pinksteren) hangt een geweldige volkse sfeer. Je komt gegarandeerd thuis met een mooi potje, het typische aardewerk van Schellebelle. Op de internationale Hand- en Kantwerkmarkt in Zele (jaarlijks in juni) flaneer je tussen kraampjes waar men demonstraties handwerken ten beste geeft, en kan je echt Zeels kantwerk kopen. Boekenwurmen moeten beslist eens naar de jaarlijkse Boekenmarkt van Sint-Amands. Je kan er snuffelen in boeken en genieten van de Schelde tegelijkertijd. Wees er bij in mei en september, op de kaai. Een echte tuinklassieker is dan weer de Nationale Plantenbeurs van Hombeek, waar wel tweehonderd standhouders uit binnen- en buitenland een enorme

Delicatessen

land uit Schelde

Wie op zoek is naar een verrassing voor een geliefde of een verjaardagscadeau voor een vriend of vriendin, hoeft in Scheldeland niet met lege handen naar huis te gaan. Grasduin eens in het ruime aanbod lekkernijen: van wijn, streekbier of jenever tot zoete chocolade, echte mosterd of dagverse koekjes en gebak. Zo doe je de uitverkorene niet alleen een groot plezier, je laat hem of haar ook meteen de geneugten van Scheldeland ontdekken. Voor de enige echte hoppralines kan je in Aalst-Meldert bij chocolatier Mergan terecht. Ben je toevallig in Puurs in Klein-Brabant, dan moet je zeker een kijkje nemen bij Van Reethâ&#x20AC;&#x2122;s Koffiebranderij. In deze koffie-, wijn- en delicatessenwinkel leeft de traditie van het ambachtelijk koffiebranden verder.

Scheldeland Toeristische gids Scheldeland Toeristische gids

Steden en dorpen van

A(alst) tot Z(ele)

Aalst Inwoners: 80.035 Oppervlakte: 78,12 km² Deelgemeenten: Aalst, Baardegem, Erembodegem, Gijzegem, Herdersem, Hofstade, Meldert, Moorsel, Nieuwerkerken Marktdag: zaterdag (Aalst) en woensdag (Nieuwerkerken) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Aalst, Molenstraat 45, 9300 Aalst, T: 053 73 22 70, toerisme@aalst.be, www.aalst.be

TOPPER Het historische stadscentrum van Aalst heeft heel wat te bieden. Lees meer bij Topper Denderende stad Aalst. 92

De Faluintjesstreek stond eeuwenlang onder de invloedssfeer van de Abdij van Affligem. Elk jaar gaat in een van de 4 faluintjesgemeenten de ‘Pikkeling’ door, een internationaal folklorefeest met oude oogstrituelen en streekgastronomie. Baardegems bekendste be-

zienswaardigheden zijn de 12de-eeuwse Sint-Margaretakerk en verschillende kapellen en boerderijen. De plaats is ook gekend als bedevaartsoord van de Heilige Antonius-Abten. Bezienswaardigheden in Herdersem zijn: de OnzeLieve-Vrouw Ten Beeldeken kapel, het sashuis en de mooie beemdlandschappen aan de oude Dender. Op de grens met Moorsel ligt het natuurgebied ‘Biezenbroeken’. De 12deeeuwse Sint-Martinuskerk verwijst naar een rijk verleden. Tussen het prachtige waterkasteel en de abdij ligt het natuurgebied ‘De Faluintjes’. In Meldert werd het landschap vroeger bepaald door hopaanplantingen. Nu blijft slechts een aantal hopvelden over. Enkele streekbieren worden met deze hop gebrouwen. Het Levende Hopmonument op het dorpsplein en de ‘hoplochting’ vormen een eerbetoon aan die vroeger zo belangrijke teelt. Het dorpsplein,

een Frankische dries, de Sint-Walburgakerk, de Molenvijver en het Kravaalbos zijn eveneens opmerkelijk. De kapel Onze-Lieve-Vrouw van Termuren in Erembodegem maakte oorspronkelijk deel uit van het Hof ten Hale en werd vereeuwigd in De Kapellekesbaan van Louis Paul Boon. Erembodegem is nog een bedevaartsoord rijk: de SintAmanduskapel. Het Nationaal Brandweermuseum biedt onderdak aan niet minder dan 130 oude brandweerwagens en een massa brandweermateriaal. ‘De Gerstjens’ is een natuurgebied van 52 hectare. Tussen de gemeente en

Hopvelden, Meldert

Scheldeland Toeristische gids

Berlare

Hof van Gijzegem

Denderleeuw liggen de Welle- en Kapellemeersen. De Sint-Martinuskerk in Gijzegem dateert uit 1772. Op het dorpsplein staat een authentieke schandpaal. Het Hof in Gijzegem is een kasteelhoeve in traditionele baken zandsteenstructuur. Ernaast de toegangspoort, de rijkelijke tuin en de gerestaureerde orangerie. In Hofstade is de gotische Onze-LieveVrouw Hemelvaartkerk prachtig gelegen op een lichte hoogte en beschermd door een geklasseerde kerkhofmuur. De Onze-Lieve-Vrouw Kerk te Nieuwerkerken is een heterogeen gebouw met laatgotisch koor en vierkante torens uit de 18de eeuw. Op de grens met Aalst bevindt zich de ‘heerlijkheid van Regelsbrugge’. Op de oudere fundamenten werd in 1935 het huidige kasteel in neotraditionele stijl opgetrokken. n

intjesstre Pikk eling, Falu

Inwoners: 14.571 Oppervlakte: 37,93 ha Deelgemeenten: Berlare, Overmere, Uitbergen ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Berlare, Infokantoor Donkmeer, Donklaan 123, 9290 Berlare, T: 09 342 92 40, toerisme@berlare.be, www.berlare.be

TOPPER Berlare is in de eerste plaats bekend voor het uitgestrekte Donkmeer, zijn gastronomie en de rustgevende groene omgeving. Lees meer bij Topper Donkmeer.

De opvallende Sint-Martinuskerk is samen met de schandpaal voor het gemeentehuis en het kasteel de meest in het oog springende bezienswaardigheid van Berlare. Het veer aan het gehucht Waterhoek vormt de verbinding met Dendermonde. Op deze plaats vond in 1971 de opname van de film Mira of De Teleurgang van de Waterhoek plaats.

Sint-Martinusk erk en geme entehuis Aan het Sluis aan de oever van de Schelde ligt het kleinste museum van Vlaanderen: ‘het riekend rustpunt’. Je kan er een permanente tentoonstelling gewijd aan de beer- en mesthandel bezoeken, een handel die in Berlare begon tijdens de 17de eeuw. Het monument op het pleintje voor de kerk van Overmere herinnert ons aan de Boerenkrijg. De twee mannen die uitgebeeld zijn, worden Pa en Gijs genoemd, naar de mannen die model stonden voor het monument (de zonen van de opstandelingen). De Sint-Pietersbandenkerk en het fraaie gemeentehuis bepalen het uitzicht van het stemmige dorpsplein van Uitbergen. Uitbergen is een goede uitvalsbasis voor een verkenning van de Kalkense Meersen (zie Laarne). n

Boom Inwoners: 16.573 Oppervlakte: 7,37 km² Marktdag: donderdag Deelregio: Rupelstreek-Vaartland ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Infokantoor Sashuis, Sasplein 18, 2830 (Klein-)Willebroek, T: 03 886 22 66, toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be

Eeuwenlang zorgde de steenbakkerijnijverheid voor welvaart in Boom. Stenen bakken behoort vandaag niet meer tot de economische activiteiten, maar de sporen van het baksteenverleden zijn duidelijk zichtbaar in het landschap. De gaaf bewaarde steenbakkerijsites op Noeveren, met de typische luzzes, werkmanshuizen, klamp- en ringovens zijn pareltjes van industrieel erfgoed. TOPPER Noeveren en Hellegat vormen een indrukwekkende industriële archeologische site tussen Boom en Niel, waar je een goed beeld krijgt van het leven en het werk in de steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek. Lees meer bij Topper Steenbakkerijen. In het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen (EMABB) en ’t GeleegSteenbakkerij Frateur kom je alles te weten over het harde leven van de arbeiders van de steenbakkerijen. In het Nautisch Bezoekerscentrum Rupelstreek krijg je het verhaal van de steenschuiten en het nautisch erfgoed voorgeschoteld. Het Gemeentelijk Park (een beschermd landschap met geometrische Franse vijvers) herbergt prachtige beeldhouwwerken van gerenommeerde kunstenaars zoals Rik Wouters, George Minne en Ernest Wijnants. Het openluchtzwembad zorgt tijdens warme dagen voor de nodige verkoeling. De mooie kaai met wandelesplanade heeft een schitterend uitzicht over de Rupel. Het veer brengt je gratis naar het stemmige Klein-Willebroek. Het handelscentrum De Boomgaard met leuke winkels en horeca bevindt zich op wandelafstand.

Provinciaal Recreatiedomein De Schorre

Scheldeland Toeristische gids

Bornem

Machinale kleiafgravingen

Inwoners: 20.555 Oppervlakte: 45,76 km² Deelgemeenten: Bornem, Hingene, Mariekerke, Weert, Branst, Buitenland, Eikevliet en Wintam Marktdag: maandag (Bornem) Deelregio: Klein-Brabant ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Klein-Brabant-Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be

put gevulde klei Met water

Adrenalinestoten in De Schorre

In een van de oude kleiputten is het Provinciaal Recreatiedomein De Schorre gegroeid. Bij gunstige weersomstandigheden kan je hier deltavliegen en mountainboarden. De deltahelling is zelfs uniek in Vlaanderen! Kinderen kunnen zich uitleven in de speeltuin. Grote evenementen zoals ‘Mano Mundo’ en ‘Tomorrowland’ vinden er plaats. n

TOPPER Bornem pronkt ondermeer met het prachtige kasteel Marnix de Sainte Aldegonde, de Sint-Bernardusabdij, De Notelaer, kinderboerderij Barelhoeve en sport-en recreatiedomein Breeven. Lees meer bij topper Stille Watersdorpen en Land van de Schelde. Aan het marktplein van Bornem staat het middeleeuws ogende Landhuis, dat het toeristisch infokantoor herbergt. In de Onze-Lieve-Vrouw- en Leodegariuskerk vlakbij vind je de Romaanse crypte waar Don Pedro Coloma begraven ligt. Het gezellige dorpje Weert is vooral bekend bij liefhebbers van een lekker bord paling. In de herberg van Vlecht-

het gehucht Buitenland, De Notelaer in Hingene en het volkse café Het Koningsrek (bij Zates) aan de Scheldedijk in Branst kwamen toen in beeld. Het Reuzenhuis en het authentieke volkscafé Sint Vadde (bekend uit Stille Waters) zijn de twee belangrijkste bezienswaardigheden in Buitenland. n

kaste el d’Ursel, Hingen e

Buggenhout

museum De Zilverreiger kan je van het plaatselijke Slijkneusbier proeven. Het pittoreske Scheldedorpje Mariekerke is vooral bekend voor het Palingfestival (pinksterweekend) en de Vis- en Folklorefeesten (juni). De gehechtheid van priesterdichter Jan Hammenecker aan de Schelde komt in Mariekerke tot uiting tijdens een ander evenement, de vijfjaarlijkse opvoering van het Passiespel Kristus aan de Schelde.

Inwoners: 14.227 Oppervlakte: 25,25 km² Deelgemeenten: Buggenhout, Opdorp Marktdag: donderdag ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Gemeentebestuur Buggenhout, Nieuwstraat 2, 9255 Buggenhout, T: 052 33 95 12, F: 052 33 58 68, gemeente@buggenhout.be, www.buggenhout.be

Het museum van de Havesdonckhoeve in Wintam is gewijd aan het landbouwen plattelandsverleden van KleinBrabant. Tussen Wintam en de Vliet ligt het schilderachtige Eikevliet met haar typische smalle hoofdstraat. Het natuurgebied op het Noordelijk Eiland in Wintam is een trekpleister voor allerhande watervogels. In het Zeesluis Wintam Onthaal Centrum (ZWOC) kom je meer te weten over de werking van de sluis en de geschiedenis van het Kanaal Brussel-Schelde. Het statige 18de-eeuwse kasteel d’Ursel in de dorpskern van Hingene behoorde jaren toe aan de adellijke familie d’Ursel. Het ligt in een schitterend park waarin zich ook Het Laathof, het vroegere personeelsgebouw (nu jeugdverblijfcentrum), bevindt. Op regelmatige tijdstippen kan je in en rond het kasteel een tentoonstelling, concert of optreden meemaken. Samen met het nabijgelegen SintAmands vormde Mariekerke het decor voor de populaire fictiereeks Stille Waters, die in 2001 op tv te zien was. Ook

TOPPER Het 210 hectare grote domeinbos Buggenhoutbos, net buiten de dorpskern, is het uithangbord bij uitstek van Buggenhout. Lees meer bij Topper Buggenhoutbos. Buggenhout is een van de weinige gemeenten in Vlaanderen die nog twee brouwerijen rijk is. De brouwerij Bosteels is vooral bekend voor z’n Tripel Karmeliet en brouwerij De Landtsheer voor Malheur. Naast bier wordt in Buggenhout ook heel lekkere ham gemaakt. De gedroogde Superano hammen van 97

Scheldeland Toeristische gids

Grega worden nog op ambachtelijke wijze bereid. Ze danken hun fijne smaak onder andere aan het rijpingsproces dat maar liefst twaalf maanden in beslag neemt. Bij het sportcentrum van Buggenhout staat een 12 meter hoge openlucht klimmuur, een van de weinige in Vlaanderen. Je kan er terecht voor een initiatie in de intensieve klimsport.

Hier ligt het middelpunt van Vlaanderen!

Vlakbij het drieprovinciënpunt in Opdorp ligt het geografische middelpunt van Vlaanderen. Het dorpsplein is een van de mooiste van Vlaanderen. Rond de uitgestrekte groene Dries springen de pittoreske parochiekerk, het gemeentehuis, het vroegere klooster en het kasteel, dat nu een museum huisvest, meteen in het oog. In het voorjaar wordt het dorpsplein opgefleurd door de vele tienduizenden narcissen. Van op de 29 meter hoge Hoge Jan in Opstal heb je een mooi uitzicht op de wijde omgeving. Bij helder weer kan je zelfs het Atomium in Brussel zien staan. Een oriëntatietafel helpt je een aantal plaatsen te situeren. Via de Briel (deelkern) is ook Buggenhout verbonden met de Schelde. n

Denderleeuw Inwoners: 19.097 Oppervlakte: 13,77 km² Deelgemeenten: Denderleeuw, Iddergem, Welle Marktdag: vrijdag ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Denderleeuw, A. De Cockstraat 1, 9470 Denderleeuw, T: 053 640 640, F: 053 680 748, gemeentebestuur@denderleeuw.be, www.denderleeuw.be

Pastorie en Sint-Ama nduskerk, Denderle euw De geschiedenis van Denderleeuw is onlosmakelijk verbonden met de Dender, die zich als een groen lint door de gemeente slingert. Het autovrije jaagpad is erg in trek bij fietsers en wandelaars. De fietsen voetgangersbrug Schiptrekkersbrug verbindt het jaagpad met de dorpskern. Die wordt gedomineerd door de opvallende SintAmanduskerk. Vlakbij is de beschermde pastorie met de bijhorende ommuurde tuin. Hier start ook de bewegwijzerde Schiptrekkersroute voor fietsers. Het Hof Ter Leeuwe bevindt zich aan de voet van de Schiptrekkersbrug. Je kan er minigolf spelen en er is een speeltuin. Ook het eilandje in de Dender, dat ter hoogte van de sluis van Huissegem wordt gevormd door een stuwarm en de eigenlijke loop van de rivier, is een ideale stopplaats voor fietsers en wandelaars. Denderleeuw is een belangrijk knooppunt op het Belgische spoorwegennet. Het kasteeltje tegenover het station is de startplaats voor de bewegwijzerde Welle- en Kapellemeersenroute voor wandelaars. Het kasteeltje en aanpalende koetshuis vormen het kloppende hart van het verenigingsleven. Er worden regelmatig tentoonstellingen georganiseerd en tijdens de zomermaanden kan je in de tuin concerten en andere evenementen bijwonen. De ‘Wellemeersen’ is een uniek natuurgebied en ecologisch een van de meest waardevolle in België. Verschillende informatie- en interpretatieborden maken je wegwijs. Er worden regelmatig geleide

Uniek natuurgebied Welleme ersen wandelingen georganiseerd. De kouter, een prachtig stukje open ruimte tussen Iddergem en Welle, is eveneens een geliefd wandelen fietsgebied, ook voor mountainbikers dankzij de 34 km lange Leweroute. Op de rand van de kouter ligt het Hof Ten Henne in Iddergem, een moderne melken vleesveeboerderij. Eind juni kan je in Denderleeuw jaarlijks komen proeven van het multiculturele feest Denderleeuw Kleurt!. In Welle vindt ook ieder jaar op de laatste zondag van juni een van de grootste rommelmarkten van Vlaanderen plaats. De 24 uren van Welle is een bijzonder fietsen wandelevenement dat jaarlijks in september plaatsvindt. n

Dendermonde Inwoners: 44.095 Oppervlakte: 55,67 km² Deelgemeenten: Appels, Baasrode, Dendermonde, Grembergen, Mespelare, Oudegem, Schoonaarde, Sint-Gillis Marktdag: maandag en zondag (bloemen) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Dendermonde, Stadhuis - Grote Markt, 9200 Dendermonde, T: 052 21 39 56, F: 052 22 19 40, toerisme@dendermonde.be, www.dendermonde.be

Ve er Appels-Berlare

Appels is met het Dendermondse stadscentrum verbonden door de Sint-Onolfs-polder. Kenmerkend voor dit natuurgebied is de wirwar van sloten tussen laaggelegen hooilanden met her en der nog restanten van broekbos. Het veer Appels-Berlare over de Schelde zorgt voor de verbinding met De Waterhoek, waar delen van de legendarische film Mira of De Teloorgang van de Waterhoek naar het boek van Stijn Streuvels zijn gefilmd.

TOPPER De fiere, levenslustige Ros Beiaardstad kijkt terug op een rijk verleden en is bekend om het Ros Beiaard, de folklore van de Gildereuzen, een rijke jazztraditie en het Dendermonds kopvlees. Lees meer bij Topper Denderende stad Dendermonde en Erfgoed en Cultuur.

In Schoonaarde serveren de verschillende palinghuizen de lekkerste palinggerechten. Langsheen de linkeroever van de Schelde ligt Grembergen, waar vooral de toren van de Sint-Margarethakerk opvalt: een klokkenhuis in de vorm van een peperdoos. ‘Grembergen Broek’ is met zijn 8,77 hectare een van de grootste zoetwaterschorren in Scheldeland en is bij vogels heel geliefd. Te midden van de Vlassenbroekse Polder ligt het aantrekkelijke gehucht Vlassenbroek (Baasrode). Deze oase van rust is 99

Scheldeland Toeristische gids

Destelbergen

Charmant Sint-Gertrudiskerkje vooral bekend als kunstenaarsdorpje. Het charmante Sint-Gertrudiskerkje, de Scheldedijk, de kunstgalerijen en de terrasjes zijn geliefd bij wandelaars en fietsers. Sint-Gillis laat zich begin september van haar fleurigste kant zien: al meer dan 50 jaar trekt de bloemencorso er door de straten. Oudegem en Mespelare, gelegen te midden van de Dendervallei, bieden een opvallend historisch verleden. Oudegem heeft de Onze-Lieve-Vrouwekerk met vroeggotische toren en is bekend dankzij het humoristisch boek De Filosoof van Haaghem van Jef Scheirs. Mespelare bezit de vroeggotische SintAldegondiskerk, de beschermde arduinen Heerlijkheidspaal (symbool van de ‘heerlijkheidsrechten’ van een belangrijke familie) en het Spaans Hof dat als woonplaats diende voor de Spaanse bevelhebber. n

Kerk Mespelar e 100

Inwoners: 17.222 Oppervlakte: 26,26 km² Deelgemeenten: Destelbergen,Heusden ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Destelbergen, Dendermondesteenweg 430, 9070 Destelbergen, T: 09 228 33 09, F: 09 228 06 34, info@destelbergen.be, www.destelbergen.be

Destelbergen ligt in de Oost-Vlaamse sierteeltregio (zie Topper Bloemenstreek). Onder meer de internationaal gekende zadenproducent Raes en het Provinciaal Proefcentrum voor Sierteelt zijn hier gevestigd. In de kleurrijke Hydrangea kijktuin van de Hydrangeum vzw krijg je een mooi overzicht van een rijk plantengeslacht hortensia’s. Het Damvalleimeer is een pleisterplaats voor talrijke watervogels. ‘De Damvallei’ is een moerassig natuurgebied. De Schelde maakte hier ooit een grote bocht, maar de meander werd afgesneden en verveende. Op het Damslootmeer in Heusden wordt gezeild. Regelmatig worden er wedstrijden en zeillessen georganiseerd. Het Familiepark Harry Malter in Heusden is een ideale bestemming voor een gezellig dagje uit met het hele gezin.

De dieren en attracties kunnen de allerkleinsten zeker bekoren. De ambachtelijk bereide, minimum negen maanden gerijpte, natuurlijk gedroogde Ganda hammen worden in Destelbergen gemaakt. Ganda ham leent zich uitstekend om in de meest uiteenlopende recepten te worden gebruikt. Verschillende topkoks geven het goede voorbeeld. De Gallische Hoeve moet je gezien hebben. De enige waarheidsgetrouwe reconstructie van een landelijke nederzetting uit de late ijzertijd. De Gallische Hoeve is uniek in Vlaanderen. Je kan er zien hoe onze verre voorouders leefden en werkten. Op de site vind je een hoeve en een kleine graanschuur met verhoogde vloer (spieker). De re-enactementgroep Menapil laat de Gallische hoeve op regelmatige basis tot leven komen. De gemeente telt ook heel wat kastelen, die je per fiets kan ontdekken door de Kastelenroute te volgen (zie Topper Kastelen). n

Erpe-Mere Inwoners: 19.477 Oppervlakte: 34,03 km² Deelgemeenten: Aaigem, Bambrugge, Burst, Erondegem, Erpe, Mere, Ottergem, Vlekkem Marktdag: woensdag (Mere) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Erpe-Mere, Gemeentehuis, Oudenaardsesteenweg 458, 9420 Erpe-Mere, T: 053 60 34 00, F: 052 60 34 01, toerisme@erpe-mere.be, www.erpe-mere.be

Erpe-Mere mag zich met recht en reden watermolengemeente noemen. De molens worden onder andere op de Oost-Vlaamse Molendag en op Open Monumentendag in werking gesteld. De Kruiskoutermolen in Mere is een houten molen van het type staakmolen en uniek in zijn soort, doordat de molen geen twee (wat gebruikelijk is) maar drie zolders telt. De molenaars zijn bijna elk weekend op post. Of de molen kan draaien, hangt af van de wind. Vlakbij de kerk van Erpe ligt een van de best bewaarde en grootste kasteelmottes (kunstmatig aangelegde aarden heuvel) van België en Nederland. De Mereminnenweg in Mere is een poëzieroute, die langs de mooiste plekjes van Mere leidt. Onderweg staat een aantal borden met gedichten uit de dichtbundel Het Mere dat ik min van de lokale dichter André De Graeve. Een bijzonder rustpunt op de Mereminneweg is de Dikke Kapel in Mere. Deze kapel, omgeven door 12 grote lindebomen, werd in 1640 opgetrokken en is het oudste monument van Mere. Vermaard beeldhouwer en designer Herman De Somer werd in Vlekkem geboren. Het atelier van de in 2008 overleden kunstenaar bevindt zich op een steenworp van het kerkje van Vlekkem en is op afspraak te bezichtigen. Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de Molenbeek op de grens van Aaigem en Heldergem (Haaltert). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april groeien. In de hoeve Van den Bossche op de Aaigemdries kan je van een lekker huisgemaakt hoeve-ijsje genieten. Het natuurgebied ‘Honegem’ op de grens van Erpe, Lede en Hofstade (Aalst) omvat weiden, meersen, enkele bosjes en oude turfputten. In de kleinbrouwerij Den Glazen Toren brouwen drie bierliefhebbers sinds 2004 hun eigen bieren met respect voor de grondstoffen, typische smaken en traditionele brouwmethoden. Huisbrouwerij Kwibus brouwt een blond en donker bier van 6,4%. n

101

Scheldeland Toeristische gids

Gent Inwoners: 243.144 Oppervlakte: 157,78 km² Deelgemeenten in Scheldeland: Gentbrugge, Ledeberg, Sint-Amandsberg, Zwijnaarde Marktdag: vrijdag en zaterdag (Vrijdagmarkt, Gent), maandag (Gentbrugge) en zondag (Ledeberg) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ ∫ Fietskaart ‘Gent en omgeving’ iVisit Gent, Sint-Veerleplein 5, 9000 Gent, T: 09 266 56 60, visit@gent.be, www.visitgent.be

De Schelde stroomt Gent binnen via Zwijnaarde. Op het stemmige dorpsplein staat een authentieke kiosk uit 1903, waarrond tijdens de Zwijntjeskermis uitbundig gefeest wordt (juni). Speciaal voor deze kermis wordt het Zwijntjesbier gebrouwen. Vlakbij de dorpskern bevindt zich het neoclassicistische kasteel. Het kasteeldomein doet dienst als golfterrein en in het kasteel zelf kan je tijdens de week lunchen en brunchen. Ook de Molen Sonneville (windmolen van het type bergmolen) aan de Heerweg heeft een herbestemming als horecazaak gekregen, zonder afbreuk te doen aan de authentieke charme van de molen. De Ringvaart rondom Gent wordt onder andere door de Schelde gevoed. De Ringvaart werd aan het eind van de ja102

Gravenste en,

Gent

ren 1960 aangelegd als een antwoord op de mobiliteitsproblemen die in de Gentse binnenstad waren ontstaan, door de combinatie van druk scheepvaartverkeer, toegenomen autogebruik en talrijke overstromingen. Het sluizencomplex van Merelbeke zorgt ervoor dat van de getijdenwerking van de Schelde in Gent niets meer te merken is. De imposante achtergevel van de SintPietersabdij is het eerste wat opvalt wanneer je de Gentse binnenstad via de Schelde binnenkomt. Gent dankt haar groei trouwens grotendeels aan deze Sint-Pietersabdij en aan de Sint-Baafsabdij, die op de samenvloeiing van Leie en Schelde ontstaan is. De imposante, robuuste torens van het Belfort, de Sint-Niklaaskerk en de Sint-Baafskathedraal zijn de meest opvallende monumenten van de Gentse binnenstad. Het middeleeuwse Gravenen het schilderij Het Lam steen Gods van de Gebroeders van Eyck (SintBaafskathedraal) zijn zonder meer de belangrijkste attracties. Rond 21 juli wordt het stadscentrum ter gelegenheid van de Gentse Feesten omgetoverd tot een groot volkscafé, met muziek en animatie op en rond het water. Ook het openingsfeest van het Festival Van Vlaanderen maakt muzikaal gebruik van Leie, Lieve en Schelde. Waar de Schelde de Gentse binnenstad weer uitstroomt, zorgt een moderne

brug ervoor dat fietsers en wandelaars zich makkelijk tussen de Gentse binnenstad en de deelgemeenten Gentbrugge en Ledeberg kunnen bewegen. De neogotische Sint-Simon en Judaskerk van Gentbrugge ligt heel mooi aan de brede bocht die de Schelde hier maakt en die onder invloed van getijdenwerking staat. Het uitgestrekte meersengebied dat zich op de rechteroever uitstrekt, is een van de vele natuurparels langs de Schelde tussen Gent en Antwerpen. Deze ‘Gentbrugse Meersen’ laten zich best te voet ontdekken. Het autovrije pad op de dijk komt hierbij zeer goed van pas. n

Haaltert Inwoners: 17.655 Oppervlakte: 30,30 km² Deelgemeenten: Denderhoutem, Haaltert, Heldergem, Kerksken Marktdag: vrijdag ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Haaltert, Hoogstraat 41, 9450 Haaltert, T: 053 85 86 00, F: 053 85 86 20, gemeente@haaltert.be, www.haaltert.be

Het beeldrijke Haaltert en elk van haar deelgemeenten is de trotse eigenaar van

Driekoningenbe eld, Denderhoutem een beeld dat naar de lokale geschiedenis refereert. In het gemeentehuis staat het bronzen beeld De Kantwerkster, dat herinnert aan de kantwerksters die Haaltert op het einde van de 19de eeuw tot het centrum van de kantnijverheid in de Denderstreek maakten. Het Driekoningenbeeld in Denderhoutem eert de Driekoningentraditie, die er nog steeds sterk leeft en teruggaat tot de 16de eeuw. Denderhoutem was eeuwen geleden een bosrijk gebied. De armsten vielen daarbij buiten het genot van het houtgebruik, maar ze mochten wel de turflaag ontginnen. De Denderhoutemnaren kregen dan ook de spotnaam ‘Turfboeren’, wat in het gelijknamige beeld terug te vinden is. Het beeld van de Jeneverdrinker in Kerksken verwijst naar de bijnaam van de Kerkskenaren (jeneverdrinkers) en naar de weefnijverheid. In Heldergem staat het beeld van de Seizoenarbeider of de Fransman. Hij staat symbool voor de vele inwoners die aan het eind van de 19de en begin van de 20ste eeuw hun brood verdienden als loonarbeider in de Franse suikerbietindustrie en landbouw. Met het beeld de Kaatser in Terjoden wordt hommage gebracht aan de kaatssport en aan de Terjodenaren die de sport groot hebben gemaakt. Nu nog behoren de Terjodenaren tot de topploegen in België. 103

Scheldeland Toeristische gids

In het centrum van Haaltert bevindt zich het Warandepark, waar je de beelden Hermafrodiet, De boekentoren en Tussen hoop en vertwijfeling kan ontdekken. Van in het Warandepark heb je een mooi zicht op de 52 meter hoge toren van de neogotische Sint-Gorikskerk, die een beiaard met 44 klokken telt. Het natuurgebied ‘Den Dotter’ strekt zich uit over de twee oevers van de Molenbeek op de grens van Heldergem en Aaigem (Erpe-Mere). Het gebied dankt zijn naam aan de vele gele dotterbloemen die er in maart en april bloeien. Voor toeristische informatie kan je terecht in het bezoekerscentrum met infopunt. Het centrum in de Bruulstraat is geopend op vrijdagvoormiddag, zaterdag en zondag. In het Mini Mussenzele Museum wordt ‘De tijd van toen’ gereconstrueerd. Het museum belicht vijf thema’s uit de periode 1940, ‘50 en ‘60. n

Hamme Inwoners: 24.455 Oppervlakte: 40,21 km² Deelgemeenten: Hamme, Kastel, Moerzeke, Sint-Anna, Zogge Marktdag: zaterdag en zondag (rommelmarkt) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ iVVV Hamme, Gemeentehuis, Marktplein 1, 9220 Hamme, T: 052 47 56 05, F: 052 47 56 09, toerisme@hamme.be, www.hamme.be

Ve er Hamme-Driegoten Hamme ligt aan de samenvloeiing van Schelde en Durme. Op deze plaats herinnert een monumentaal beeldhouwwerk aan de Hamse schrijver Filip De Pillecyn, die op deze plek zo vaak inspiratie vond voor zijn literaire werken. Het monument beeldt verschillende personages uit de romans van De Pillecyn uit. De gemeente is een oase van groen en water. Het natuurgebied ‘Den Bunt’ ligt in de hoek die Schelde en Durme vormen. Het is een uniek natuurgebied, met uitzonderlijke zoetwaterslikken en -schorren, gegroeid uit de veelvuldige overstromingen van de Durme en uit de ontgonnen turfputten. Die putten zijn nu visrijke vijvers. Hamme mag ook pronken met zijn historische gebouwen. Het marktplein wordt gedomineerd door de SintPietersbandenkerk. Het Museum Van Bogaert-Wauters herbergt een waardevolle collectie kunstvoorwerpen en artefacten, die zich uitstrekken van de prehistorie tot de 17de eeuw. De Grote Napoleon is een monumentale windmolen en de laatst overgebleven molen van de 33 die Hamme ooit gekend heeft. De opvallende Mirabrug (een driedelige metalen brug over de Durme) is een pareltje van industrieel erfgoed. De inwoners van Hamme zijn in de omgeving bekend als Wuitens (zie Erfgoed en Cultuur). In Moerzeke werd een moderne grafkapel gebouwd ter ere van de zalig verklaarde Priester Poppe. Die houdt, samen met de ommegang rond de paro-

104

chiekerk en het Priester Poppe Museum in het klooster, de herinnering aan de priester levendig. In het gehucht Kastel vind je ongeveer 24 hectare serres voor groenteteelt, daarom terecht het ‘glazen dorp’ genoemd. n

Hemiksem

Nadien veranderde de abdij in een gevangenis en graanopslagplaats. Jaren later werd de Sint-Bernardusabdij opnieuw gesticht door toedoen van Pedro Coloma en de Sint-Bernardusabdij van Bornem. Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde de abdij als Luchtmachtcentrum. Nog tot 1977 deed het gebouw dienst als militair depot en in 1988 werd de gemeente Hemiksem eigenaar.

Inwoners: 10.603 Oppervlakte: 5,44 km² Marktdag: woensdag Deelregio: Rupelstreek-Vaartland ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Infokantoor Sashuis, Sasplein 18, 2830 (Klein-)Willebroek, T: 03 886 22 66, toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be

In de benedenzalen van de middenvleugel van de abdij vind je het Gilliot- en Roelants Tegelmuseum. Met een bijzondere collectie keramisch werk voor binnen- en buitenlandse kerken en kleine en grote werken voor particulieren verwierf Joseph Roelants wereldfaam. Het museum van de Heemkundige Kring Heymissen bevindt zich in de noordelijke vleugel. Het museum herbergt ondermeer een grote maquette van het abdijcomplex. Voor de vroegere abdijgebouwen wordt begin augustus jaarlijks het Casa Blanca muziekfestival georganiseerd. n

De Sint-Bernardusabdij met de monumentale klokkentoren is een voormalige cisterciënzerabdij en kent een rijke en woelige geschiedenis, die teruggaat tot 1244 toen de monniken met de bouw van de abdij begonnen. In de middeleeuwen was ze een religieus en cultureel centrum. Door de verhuur van gronden kochten geestelijken kerkmeubilair en kunstobjecten. Veel ervan ging verloren tijdens de Beeldenstorm (16de eeuw). Ongeveer 100 jaar later vernielde een brand de pas gerestaureerde abdij.

Gilliot- en Roelants Tegelmuseum 105

Scheldeland Toeristische gids

Kruibeke (Waasland) Inwoners: 15.824 Oppervlakte: 33,59 km² Deelgemeenten: Bazel, Kruibeke, Rupelmonde Marktdag: woensdag (Kruibeke), maandag (Rupelmonde) ∫ Fietskaart ‘Waasland’ i Toerisme Kruibeke, Nederstraat 2, 9150 Rupelmonde, T: 03 744 10 13, F: 03 744 10 13, toerisme.kruibeke@skynet.be, www.kruibeke.be

erardus Standbe eld G Mercator de adellijke families Villain XIV en de Felz, maar staat nu open voor het grote publiek. Het park rondom het kasteel is een lust voor het oog. Op de vroegere scheepswerf Chantier Naval de Rupelmonde (CNR of nu Centrum Nautisch Rupelmonde) wordt gewerkt aan het behoud en de restauratie van ons varend erfgoed (zie Erfgoed en Cultuur). De wijk het Schelleke met zijn oude vissershuisjes is gezellig om doorheen te kuieren. Jaarlijks wordt in deze oude vissers- en schipperswijk Schellekeskermis gevierd.

Mercator, de bekendste Rupelmondenaar Kruibeke was in het verleden een burgerlijk bolwerk, waarvan de prachtige herenhuizen rond de kerk getuigen zijn. Midden op het dorpsplein domineert de gotische Onze-Lieve-Vrouwekerk de omliggende, meestal 19de-eeuwse, architectuur. Aan het veer dat Kruibeke met Hoboken verbindt staat een Infokeet waar je meer informatie krijgt over de ontwikkeling van het gecontroleerde overstromingsgebied van Kruibeke-Bazel-Rupelmonde, dat alles samen zo’n 600 hectare groot is. De inrichting van het overstromingsgebied moet de kans op overstromingen in het Scheldebekken gevoelig verlagen (Sigmaplan: zie Speciaal in Scheldeland). De belangrijkste bezienswaardigheid van het pittoreske Scheldedorpje Bazel is zonder twijfel het kasteel Wissekerke. Het kasteel werd vroeger bewoond door 106

Het gezellige Rupelmonde kijkt terug op een heel lange en rijke geschiedenis. De bekendste Rupelmondenaar is en blijft cartograaf Gerardus Mercator. Op en rond het Mercatoreiland verwijzen tal van monumenten en bouwwerken naar zijn leven en werk. Centraal op het marktplein staan de barokke OnzeLieve-Vrouwkerk en het standbeeld van Mercator. Het Mercatoreiland wordt omringd door de Schelde, de kasteelwal en de Vliet of het Molenwater. Het eiland wordt gedomineerd door de Graventoren, een bakstenen toren die werd gebouwd als een middeleeuwse waterburcht. De tentoonstelling in de Graventoren is gewijd aan het leven en werk van Mercator. Verderop staat de unieke 16de-eeuwse getijdenmolen. Hij draait op de kracht van de getijden van de Schelde en is uitgerust met het grootste binnenwaterrad van België. n

Laarne Inwoners: 12.307 Oppervlakte: 32,07 km² Deelgemeenten: Kalken, Laarne Marktdag: vrijdag (Laarne) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Laarne, Dorpsstraat 2, 9270 Laarne, T: 09 365 46 25, F: 09 366 29 70, gemeentebestuur@laarne.be, www.laarne.be

aan de Kalkense Meersen, een van de meest uitgestrekte meersengebieden langs de Schelde, die gekenmerkt wordt door open grasvlakten doorkerfd door sloten en grachten. Het symbool van de Kalkense Meersen is de Grutto, een sierlijke steltloper die er half maart zijn intrede doet om te broeden. Doorheen het 800 hectare grote gebied lopen verschillende verharde en onverharde wegen waarop je vrij kan wandelen. Om de mooiste hoekjes te ontdekken zijn er drie wandellussen uitgestippeld. Ruimte, water, groen en rust vormen de belangrijkste troeven.

Kalkense Me ersen aan de Schelde TOPPER Het uithangbord van Laarne is zonder twijfel het middeleeuwse kasteel. Lees meer bij Topper Kastelen.

Bij het kasteel heb je een prachtig zicht op Laarne-dorp. Het kasteel en het dorpsplein zijn met elkaar verbonden door de Kasteeldreef, die met vier rijen eiken beplant is. Een van de meest statige gebouwen aan het dorpsplein van Laarne is het uit 1767 daterende Oud Gemeentehuis. Laarne is een echte heksengemeente. Het is volgens de geschiedenisboeken een van de gemeenten die het meeste ‘toovereers en tooveressen’ opleverde. In Kalken drukt de Sint-Denijskerk met indrukwekkend orgel haar stempel op het dorpsuitzicht. Het dorp vormt een ideale uitvalsbasis voor een bezoek

In paardenmelkerij ’t Kattenheye leer je alles over het melken van paarden. Daar hoort ook een degustatie van paardenmelk en paardenmelklikeur bij. In The Old Horse Lodge in de Mellestraat genieten paarden in alle rust van hun oude dag. In het kaarsenatelier Laetus kan je dan weer zien hoe op ambachtelijke wijze kaarsen worden gemaakt. Om de paar jaar ondergaat de streek rond Laarne een ware metamorfose en tooit zich met een veelkleurig bloemenkleed van begonia’s en azalea’s. Een tocht langs de serres van de vele bloemisterijen die Laarne rijk is, is zeker een aanrader. De Floraliënroute laat je per fiets met de Bloemenstreek kennismaken (zie Topper Bloemenstreek). n

107

Scheldeland Toeristische gids

Lebbeke Inwoners: 18.388 Oppervlakte: 26,92 km² Deelgemeenten: Denderbelle, Lebbeke, Wieze Marktdag: zaterdag ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Lebbeke, Stationsstraat 23, 9280 Lebbeke, T: 052 25 08 12, F: 052 08 14, cultuurdienst@lebbeke.be, www.lebbeke.be

Wieze heeft een zeer pittoresk dorpsplein, dat wordt gedomineerd door de gotische Sint-Salvatorkerk. De hele dorpskern is sinds 1981 beschermd als waardevol dorpszicht. Er staat ook een merkwaardige, oude zomereik van zo’n 23 meter hoog en met een omtrek van bijna 4 meter, bekend als ‘den dikken eik’. De Oktoberhallen in Wieze hebben een heel omvangrijke geschiedenis. Doorheen de jaren bezochten heel wat mensen het nostalgische gebouw tijdens de Oktoberfeesten, ook wel Bierfeesten genoemd. Wieze is eveneens de thuisbasis van chocoladereus Barry-Callebaut en van chocolatier Dooms. Tussen de Dender, Wieze en Denderbelle strekt zicht een open meersen- en broekenlandschap met hoge natuurwaarde uit. De natuurgebieden ‘Wiestermeersch’ en ‘Denderbellebroek’ doen bij hoge waterstanden dienst als overstromingsgebied van de Dender en herbergen een opmerkelijke fauna en flora. Het dorpje Denderbelle ligt tussen de twee natuurgebieden in en vormt een goede uitvalsbasis voor de verkenning van de groene Dendervallei. n

Het centrum van Lebbeke, met het gemeentehuis en de statige dekenij, wordt gedomineerd door de opvallende Onze-Lieve-Vrouwekerk in zwierige Borrominiaanse stijl. De kerk heeft die gevel te danken aan Rombout Rommens uit Destelbergen. Hij liet zich bij de verbouwingen inspireren door de Carolus Borromeuskerk in Antwerpen. Enkele statige herenhuizen, waaronder het Huis Blancquaert in de Laurierstraat en het brouwershuis van de voormalige brouwerij Du Bois in de Leo Duboisstraat, vervolledigen het interessante erfgoed. 108

Prachtige broekgebieden in Lebbeke

Lede Inwoners: 17.882 Oppervlakte: 29,69 km² Deelgemeenten: Impe, Lede, Oordegem, Smetlede, Wanzele Marktdag: dinsdag ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Lede, Markt 1, 9340 Lede, T: 053 60 68 61, F: 053 80 33 09, cultuurdienst@lede.be, www.lede.be

hadden afgewerkt. De productie in de fabriek staakte alle activiteiten in 1972. Sindsdien is er in de fabriek niets veranderd.

Fauconniersmolen in Oordegem

De laatgotische Sint-Martinuskerk en het imposante 19de-eeuwse gemeentehuis zijn de belangrijkste blikvangers aan het stemmige marktplein van Lede. De kerk kent een rijke traditie als Maria bedevaartsoord. De tweejaarlijkse Mariale Processie vormt het hoogtepunt van de verering van het Mariabeeld. Aan een parkje vlakbij het marktplein staat de vroegere constateurfabriek La Lédoise. Constateurs werden gebruikt door duivenmelkers om de tijd te registreren waarin hun duiven een vlucht

Aan de rand van Lede strekt zich het natuurgebied ‘Honegem’ uit, een gebied op de grens van Lede, Erpe en Hofstade (Aalst), dat bestaat uit een opeenvolging van weiden, meersen enkele bosjes en oude turfputten. Het Bloso Centrum Putbos in Oordegem is internationaal bekend voor de uitstekende atletiekinfrastructuur. De stenen, witgekalkte Fauconniersmolen in Oordegem is van het type bovenkruier, wat betekent dat enkel het kapdak kan gedraaid worden in de richting van de wind. Aan de voet van de molen strekt zich een afwisselend landschap uit, dat wordt gekenmerkt door een opeenvolging van bossen, weiden en boomkwekerijen. Een landschap dat wordt onderbroken door de landelijke dorpen Smetlede, Wanzele en Impe, waar de kerk nog in het midden staat en er minstens één dorpscafé is. n 109

Scheldeland Toeristische gids

Mechelen Inwoners: 80.885 Oppervlakte: 33,71 km² Deelgemeenten in Scheldeland: Heffen, Hombeek, Leest, Walem Marktdag: zaterdag (Mechelen) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ i Toerisme Mechelen, Hallestraat 2-4-6, 2800 Mechelen, T: 070 222 008, toerisme@mechelen.be, www.toerismemechelen.be

De niet-bevaarbare Zenne stroomt rakelings langs de dorpskern van Heffen. Op de verharde rivierboorden is het zalig fietsen en wandelen. Iets voorbij het Zennegat, aan het Drie Rivierenpunt met de populaire voeten fietsbruggen, vormen Dijle en Nete samen de Rupel. Met 12 km is de Rupel de kortste rivier van België. De groengebieden in de buurt verwennen natuurliefhebbers. In ‘Den Battelaer’, ten westen van Battel, werden al meer dan 120 verschillende vogels gespot. Door het overvloedige water kreeg de natuur in Battenbroek, aan de monding van Nete en Dijle, alle kansen. De polder van Battenbroek telt ook twee waterplassen waarop je kan waterskiën. Je kan het Mechelse buitengebied per fiets verkennen met de Dijlevalleiroute of te voet langs het wandelnetwerk Rivierenland.

Toren uit boven de stad

De natuur in de benedenvalleien van Nete, Dijle, Zenne en Rupel creëert een langgerekt, groen lint. In het buitengebied van Mechelen vind je een unieke mix van cultuur en natuur: het Zennegat met bijna evenveel water als land. Bij deze ‘groene poort’ van Mechelen vloeien de Zenne en het 250 jaar oude kanaal Leuven-Dijle, ook Leuvense Vaart genoemd, in de Dijle. De omgeving van het Zennegat vormt een beschermd dorpszicht. De pleziervaart, woonboten, bruine kroeg en charmante huisjes vormen een sfeervolle plek. 110

Hét symbool van Mechelen is ongetwijfeld de imposante Sint-Romboutstoren . Van op de skywalk heb je een adembenemend uitzicht over de stad. Kunstschilder, beeldhouwer én Mechelaar Rik Wouters liet ondanks zijn korte artistieke carrière een uitgebreide collectie meesterwerken na. De meeste stukken zijn in het bezit van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen, die ze voor langere tijd uitleent. Bewonder ze, samen met werken uit de collectie van de Stedelijke Musea Mechelen, in het Museum Schepenhuis.

‘ t Zennegat, Mechelen

Naast historische blikvangers tref je in Mechelen ook hedendaagse architectuur aan: splinternieuwe woonsites, prachtige renovaties en andere architecturale pareltjes. Het beste bewijs dat Mechelen lééft. En de nieuwste blikvanger? Kazerne Dossin, van de hand van bOb Van Reeth. Laat je verleiden door waterpartijen en kuier op het drijvend Dijlepad. Ook de Melaan, één van de vlietjes in het hart van de stad, is een absolute aanrader. Even buiten het centrum kan je in het je jeugdherSpeelgoedmuseum inneringen weer tot leven wekken. In Technopolis® , het Vlaamse doecentrum voor wetenschap en technologie zet je zelf een vliegtuig aan de grond. En Planckendael , dat veel meer is dan een dierenpark verwelkomt olifantje Kai Mook. Zeker een uitstap waard. n

Melle Inwoners: 11.058 Oppervlakte: 14,34 km² Deelgemeenten: Gontrode, Melle Marktdag: vrijdag (Melle) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Melle, Gemeenteplein 1, 9090 Melle, T: 09 252 10 23, F: 09 252 23 70, cultuurdienst@melle.be, www.melle.be

Kaste eldomein De Bueren

Melle wordt doorkruist door de Ringvaart en de Schelde. Het station, gelegen aan het Gemeenteplein, is het oudste bakstenen station (1837) van België en is een beschermd monument. Op het plein vind je enkele mooie monumenten: de 18deeeuwse schandpaal, het beeld Lieveke van de Melse beeldhouwer Jules Vits en het monument ter nagedachtenis van de gesneuvelde Franse vlootfusiliers, die hier vochten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Gemeentelijk Museum herbergt een aanzienlijke collectie laatmiddeleeuws aardewerk en tal van heemkundige voorwerpen. Het museum doet ook dienst als documentatiecentrum voor genealogisch onderzoek in Vlaanderen. Wie op zoek is naar sporen van zijn voorouders, is hier aan het goede adres. De geschiedenis van brouwerij Huyghe gaat terug tot de 17de eeuw. In het brouwerijmuseum kom je er meer over te weten. Het succesbier van de brouwerij is zonder twijfel Delirium Tremens, het bier met het typische roze olifantje op de etiketten. In de 19de eeuw was Melle geliefd bij Gentse industriëlen om er hun buitenverblijf op te trekken. Verschillende van die kasteeltjes zijn bewaard gebleven. Een fraai exemplaar is het kasteeldomein De Bueren in de Kalverhaegestraat. Bij de aanleg van de bermen voor de spoorlijn Gent-Brussel in het begin van de 20ste eeuw werden resten van prehistorische paalwoningen gevonden. De uitgegraven Je krijgt meer informatie over toerisme in Melle via deze QR-code.

111

Scheldeland Toeristische gids

putten raakten stilaan opgevuld met water en zijn nu erg geliefd bij hengelaars. De putten maken deel uit van het sporten recreatiecentrum Kouterslag, dat ook een grote speeltuin heeft. Het Kunst- en Vormingscentrum Ovenveld werd vooral bekend door de vele beelden die Oost-Vlaamse kunstenaars er uit Balegemse steen kapten. Ook vandaag kan elke geïnteresseerde er terecht voor activiteiten op het vlak van keramiek, beeldhouwkunst of ambachtelijk pottendraaien. Melle telt heel wat sierteeltbedrijven en twee grote scholen: Tuinbouwschool Melle en de Hogeschool Gent, dat er een departement voor Professionele Bachelors in landschaps- en tuinarchitectuur en agro- en biotechnologie huisvest. Ontdek de planten- en bloemenpracht met de Floraliënfietsroute. (zie Topper Bloemenstreek) n

Merelbeke Inwoners: 23.104 Oppervlakte: 36,65 km² Deelgemeenten: Bottelare, Lemberge, Melsen, Merelbeke, Munte, Schelderode ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Merelbeke, Hundelgemsesteenweg 353, 9820 Merelbeke, T: 09 210 32 80, F: 09 210 32 39, info@merelbeke.gov.be, www.merelbeke.be

Merelbeke heeft een erg gevarieerd uitzicht. De noordelijke kernen (Flora en Merelbeke-centrum) zijn eerder verstedelijkt en sluiten aan bij de stedelijke uitlopers van Gent. Ten zuiden van het centrum is het landschap groen en open. De naam Flora 112

verwijst naar de bloemisterijen die er ooit waren gevestigd (zie Topper Bloemenstreek). Behalve enkele opvallende bloemistenvilla’s en een prieeltje waar vroeger bloemen werden verkocht, blijft niets over van deze activiteit. Geallieerde bombardementen op het rangeerstation van Merelbeke aan het eind van de Tweede Wereldoorlog eisten een verschrikkelijke tol. Op een boogscheut van het Liedermeerspark bevindt zich distillerij De Stoop, waar al sinds 1868 jenever wordt gestookt. Nabij het open afrittencomplex van de R4 en de E40 bevindt zich de trendy chocolaterie Marioca. De vernieuwende, verse en seizoensgebonden creaties in chocolade, marsepein en ijs worden erg gesmaakt door zoetebekken. Het indrukwekkende sluizencomplex van Merelbeke, op de Ringvaart rond Gent, vormt een belangrijk herkenningspunt langs de E40. De getijdenwerking op de Schelde is tot hier, zo’n 160 kilometer van de monding in Vlissingen, zichtbaar. Na de sluis stopt het afwisselende spel van eb en vloed. Het complex vormt een belangrijk knooppunt voor de scheepvaart in Vlaanderen.

De ‘Merelbeekse Scheldemeersen’ vormen een langgerekt natuurgebied, met als meest zuidelijke punt het dorpje Melsen. Bij het Gemeenschapscentrum ’t Groenendal staat een info-paneel dat bezoekers wegwijs maakt in het gebied. De statige, gerestaureerde en maalvaardige Schelderodemolen in het gelijknamige dorp Schelderode dateert van 1907. De stenen molen van het type beltmolen heeft altijd dienst gedaan als korenmolen. De molen kan na afspraak bezocht worden. Als de wind goed zit, wordt er gemalen. Het landelijke dorpje Munte is een authentiek Vlaams dorpje zoals er niet veel meer zijn. Het vormt een prima uitvalsbasis voor een verkenning van het zachtglooiende, groene landschap. Kinderboerderij ’t Bakkershof is vlakbij. Van hier uit worden rondritten met de huifkar en natuurtochten georganiseerd. Het Gentbos in Bottelare is een natuur- en wandelbos. Typische kenmerken van een natuurbos zijn de grazige open plekken en de aanwezigheid van dood hout. De infohut aan de parking in de Poelstraat biedt informatie over het natuurlijk beheer van het bos. n

Wandelen in Gentbos

Niel Inwoners: 9.454 Oppervlakte: 5,27 km² Marktdag: dinsdag en zaterdag Deelregio: Rupelstreek-Vaartland ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Infokantoor Sashuis, Sasplein 18, 2830 (Klein-) Willebroek, T: 03 886 22 66, toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be

Het beeld het Afdraagstertje, nabij het gemeentehuis, herinnert aan het harde labeur in de steenbakkerijnijverheid en waarbij kinderarbeid een alledaags gegeven was. Het beeld stelt een meisje met een baksteenvorm in de hand voor. Een andere getuige van het steenbakkerijverleden kan je vinden op Hellegat. Noeveren en Hellegat vormen een indrukwekkende industriële archeologische site tussen Boom en Niel, waar je een goed beeld krijgt van het leven en het werk in de steenbakkerijnijverheid in de Rupelstreek (zie Topper Steenbakkerijen). De natuur heeft sinds het stoppen van de kleiafgravingen de vrije gang gekregen en sommige kleiputten tot visvijvergebied omgevormd. Een deel ervan is

113

Scheldeland Toeristische gids

natuurgebied ‘Walenhoek’, genoemd naar een vroegere lokale plaatsnaam. In het nabijgelegen Natuureducatief Centrum De Paardenstal kom je meer te weten over de streekgeschiedenis en de fauna en flora in Walenhoek. Het ‘Niels Broek’ is niet altijd open voor het grote publiek. Hellegat is bekend van de gelijknamige speelfilm uit 1980 en ook van buitenopnamen voor de speelfilm Koko Flanel. Het Suske en Wiske stripverhaal De Hellegathonden speelt zich hier ook gedeeltelijk af. Hellegat is een woonkern die helemaal heropleeft en vooral bestaat uit arbeidershuisjes, ontstaan rond steenbakkerijen aan de Rupel. Je hebt een prachtig uitzicht aan de Gloriëtte, een voormalig steenbakkerkasteeltje gelegen op de Rupeldijk vlakbij het Hof van Moriau. Het driehoekige Sint-Hubertusplein met Onze-LieveVrouwkerk is een beschermd dorpszicht. In september wordt op het plein een internationaal smeedtreffen georganiseerd. Deze ‘Smidse’ zet Niel letterlijk en figuurlijk in vuur en vlam. Ook de jaarmarkt in november is een groot succes. n

Ninove Inwoners: 37.318 Oppervlakte: 73,14 km² Deelgemeenten: Appelterre-Eichem, Aspelare, Denderwindeke, Lieferinge, Meerbeke, Nederhasselt, Neigem, Ninove, Okegem, Outer, Pollare, Voorde Marktdag: dinsdag ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme/VVV Ninove, Centrumlaan 100, 9400 Ninove, T: 054 31 32 85, F: 054 32 38 49, toerisme@ninove.be, www.ninove.be

TOPPER Ninove is een gezellig provinciestadje dat met gepaste trots zijn eretitel van ‘oudste, stoutste en wijste’ van alle steden draagt. Het levendige centrum, aan de voet van de monumentale Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaartkerk, telt nog een aantal historische gebouwen en monumenten die een bezoek zeker waard zijn. Lees meer bij Topper Denderende stad Ninove.

alenhoek, Niel Natuurgebied W 114

Het groene buitengebied van Ninove biedt prachtige landschappen en vergezichten. Talrijk zijn de pittoreske boerenhoven en kapellen. Volgende kapelletjes zijn een omweg waard: de Wegom te Denderwindeke, de Beuken-

boomkapel te Voorde, de Lourdeskapel te Nederhasselt en de kapel van Bevingen in Neigem. Vlakbij de Wegom staat de gerestaureerde Molen ter Zeven Wegen, een 9,5 meter hoge stenen korenwindmolen. In de 19de eeuw raakte AppelterreEichem bekend als hét tabaksdorp. In de schaduw van de Sint-Gertrudiskerk herinnert het bronzen beeld van de Tabaksplanter aan de plant die hier jarenlang voor welvaart zorgde. Nu blijft er slechts één tabaksfabriek over. Ook de fraai gerestaureerde Wildermolen, een houten korenwindmolen, heeft hier sinds 1801 zijn plaats. Pollare is gelegen op een steile helling van de Dendervallei, wat zorgt voor een uniek uitzicht. Wie van industriële archeologie houdt, vindt aan het einde van de Schuitstraat een pareltje: de ijzeren voetgangersbrug over de Dender, gelegen aan de vroegere Zwarte Flesch, een afspanning waar schippers en paarden konden bekomen van de geleverde inspanningen. Nu kan je er op zondag van een fris glas Zwarte Flesch bier proeven.

prachtige open kouterlandschap met de als natuurgebied beschermde ‘Diepe Straten’. In Okegem werd in 1893 de Christene Volkspartij van Priester Adolf Daens opgericht. Het kleine pittoreske kasseidorp Lieferinge en het groene Aspelare maken de cirkel rond. n

Puurs Inwoners: 16.538 Oppervlakte: 33,41 km² Deelgemeenten: Breendonk, Kalfort, Liezele, Puurs, Ruisbroek Deelregio: Klein-Brabant Marktdag: donderdag (Puurs) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Klein-Brabant-Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be

Van 1973 tot 2011 lag in Meerbeke de aankomst van de wielerklassieker de Ronde Van Vlaanderen. Typisch voor de monumentale, barokke Sint-Pieters en Sint-Berlendiskerk is de achthoekige klokkentoren. Neigem is vooral bekend om het Neigembos, dat zich eigenlijk voor het overgrote deel op grondgebied Meerbeke bevindt. Tegenwoordig zo’n 65 hectare groot, is het is een uniek restant van het Grote Kolenwoud dat zich in de Romeinse tijd over onze contreien uitstrekte. Bevingen, aan de ingang van het Neigembos, is een oord van rust en devotie door zijn stemmige kapel. Tussen Outer en de wijk Lebeke vind je rust in de historische kouter. Hier ligt ook het Galgenveld, de plaats waar misdadigers terechtgesteld werden. De Galgenveld wandelroute loopt door dit

De belangrijkste bezienswaardigheid van Puurs-centrum is de Sint-Pieterskerk. Deze kerk is ongetwijfeld een van de mooiste en grootste parochiekerken uit de wijde omgeving. De plaatselijke bevolking spreekt zelfs van ‘de kathedraal van Klein-Brabant’. Het oud station is het eindpunt van de stoomtrein,

115

Scheldeland Toeristische gids

die tijdens de zomermaanden tussen Dendermonde en Puurs rijdt. Het Fort van Liezele maakte samen met het Fort van Breendonk deel uit van de tweede fortengordel rond Antwerpen. In Liezele krijg je een goed beeld van hoe de soldaten in een fort leefden. Verschillende ruimtes werden ingericht zoals ze er ooit hebben uitgezien. Enkele zalen zijn ingericht als museum. Het Fort van Liezele deed ook dienst als opnamelocatie voor de tv-reeks De Smaak van de Keyser. De Sint-Pietersburcht of de Redoute de Puers maakte deel uit van de derde fortengordel rond Antwerpen. Op het domein van de Sint-Pietersburcht is een grote speeltuin aangelegd. Een deel van het domein is ingericht als natuurgebied en het gebouw zelf doet dienst als vleermuizenreservaat. Puurs is vooral bekend voor haar schitterende natuurdomeinen die met elkaar verbonden worden door de Domeinenfietsroute. Het Arboretum van Puurs is voor liefhebbers van bloemen en planten een niet te missen afspraak. Zeer bijzonder zijn de talrijke bamboevariëteiten. Andere groene oasen zijn het Tekbroek en Hof ter Zielbeek. Ook het Hof van Coolhem speelt met een kruiden-, bijen- en aspergetuin in op het groene karakter van de gemeente. Het Hof van Coolhem vormt in mei jaarlijks het decor voor het evenement AsPUURSge, dat volledig aan de Puurse asperges gewijd is. Ruisbroek werd in januari 1976 geteisterd door een grote overstroming. Het water stond toen op enkele plekken tot drie meter hoog en het dorp was dagenlang van de buitenwereld afgesloten. Deze overstromingen waren de concrete aanleiding voor de opmaak en uitvoering van het Sigmaplan. Dit plan moet de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken vergroten (zie Speciaal in Scheldeland). 116

Ssst… hier fietst den Duvel. Weinig mensen weten het, maar in Puurs wordt de enige echte Duvel gebrouwen. Dit goddelijke vocht stroomt al decennia lang uit de brouwketels van de brouwerij Duvel-Moortgat. De 50 km lange Duvelfietsroute laat je kennismaken met het brouwproces. n

Rumst Inwoners: 14.656 Oppervlakte: 19,9 km² Deelgemeenten: Reet, Rumst, Terhagen Marktdagen: woensdag (Rumst) Deelregio: Rupelstreek-Vaartland ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Infokantoor Sashuis Sasplein 18, 2830 (Klein-)Willebroek, T: 03 886 22 66, toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be

Rumst ligt aan de samenvloeiing van de Dijle en de Nete, die samen de Rupel vormen aan het zogenaamde Drie Rivierenpunt. De Rupel (12 km) heeft dus geen echte bron en is daarmee uniek in België. De fietsen wandelbruggen zorgen voor unieke oevercombinaties. De Oude Netearm vlak buiten het centrum

Schelle Terhagen Museum Rupelklei, van Rumst is een prachtig natuurgebied. Aan de hand van een natuurleerpad kan je dit stukje natuur ontdekken. In Terhagen kan je op het einde van de Hoogstraat van op een uitkijkpunt het fascinerende kleiputtenlandschap aanschouwen. Bij helder weer kan je van hieruit zelfs de Mechelse Sint-Romboutstoren en het Brusselse Atomium zien. In het steenbakkerijmuseum Rupelklei in Terhagen krijg je een goed beeld van de artisanale steenbakkerijnijverheid die in de Rupelstreek werd beoefend en kom je te weten hoe de kleilagen in de Rupelstreek zich hebben gevormd. Het museum herbergt ook een rijke collectie fossielen. Die zijn allemaal tijdens de eeuwenlange kleiafgravingen in de streek gevonden. De levensgrote poppen in het museum beelden verschillende ambachten uit die met steenbakkerijnijverheid te maken hebben. Bekende figuren uit de streek stonden model voor de gezichten. De Rupelkleiroute, in de voetsporen van Piet Van Aken, komt hier voorbij. Het openluchtgedeelte van steenbakkerijmuseum ’t Geleegis een reSteenbakkerij Frateur constructie van een 19de-eeuwse steenbakkerij. Het binnengedeelte herbergt een uitgebreide collectie gereedschap, machines, unieke documenten en beeldmateriaal. (zie Topper Steenbakkerijen) Het landelijke Reet staat in contrast met het meer verstedelijkte Rumst en Terhagen. Het stemmige dorpsplein van Reet wordt gedomineerd door de neogotische Sint-Magdalenakerk. Van op de toren van de kerk worden op de zondag van de jaarlijkse dorpsfeesten broodjes in het publiek gegooid. n

Inwoners: 8.104 Oppervlakte: 7,8 km² Marktdag: maandag Deelregio: Rupelstreek-Vaartland ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ (vlakbij) Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Infokantoor Sashuis Sasplein 18, 2830 (Klein-) Willebroek, T: 03 886 22 66, toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be

De bezienswaardigheid bij uitstek is de scheve toren van de Sint-Petrus en Pauluskerk. De toren van de kerk staat maar liefst 1,20 meter uit het lood. De toren staat al eeuwen zo en niemand weet of hij verkeerd gebouwd werd of nadien begon te hellen. Om de drie jaar worden de Scheve Torenfeesten georganiseerd. In het museum Bystervelt krijg je een overzicht van het verleden van de gemeente en de verscheidene facetten van het vroegere volksleven. Aan het tolhuis kan je een wandeling maken langs de Rupeldijk, door het Niels Broek of je kan de gratis veerboot nemen naar het vogelrijke noordelijk eiland. De vroegere electriciteitscentrale Interescaut aan de monding van de Rupel

117

Scheldeland Toeristische gids

is een echt baken in het Scheldelandschap. Vlakbij de site bevinden zich het Laarhof en de nabijgelegen Laarkapel. Van het oorspronkelijke Laarhof is behalve de monumentale toegangspoort niets meer overgebleven. Naast de toegangsdeur van de Laarkapel staat de opmerkelijke tekst ‘Al degenen die hier een offerande geven tot behoef van reparatie van deze kapel, zullen verdienen den aflaat begrepen in de bulle van Rome, 800 dagen aflaat’. Het kan dus zeker geen kwaad even langs te lopen om een offer te brengen. n

Sint-Amands Inwoners: 8.127 Oppervlakte: 15,58 km² Deelgemeenten: Lippelo, Oppuurs, Sint-Amands Marktdag: dinsdag (Sint-Amands) Deelregio: Klein-Brabant ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ i Toerisme Klein-Brabant-Scheldeland, Het Landhuis, Boomstraat 1, 2880 Bornem, T: 03 899 28 68, F: 03 744 20 26, info@tkbs.be, www.toerismekleinbrabant.be

TOPPER De kaai en directe omgeving, met het praalgraf van de internationaal geroemde dichter Emile Verhaeren en de openbare aanlegsteigers zijn dé trekpleisters van Sint-Amands. Lees meer bij Topper Stille Watersdorpen en Land van de Schelde. 118

Het vroegere woonhuis van Romain De Saegher doet nu dienst als Gemeentelijk Kunsthuis. In het kunsthuis worden wisselende tentoonstellingen met werk van De Saegher georganiseerd. Het opvallende monument op het pleintje aan de Fok is opgericht naar aanleiding van 200 jaar Boerenkrijg. De leider van het opstandelingenleger, dat zich in 1798 tegen de Franse bezetter keerde, was Emmanuel Rollier uit Sint-Amands. Ter hoogte van het vroegere station is een stopplaats van de stoomtrein, die tijdens de zomermaanden op regelmatige basis tussen Dendermonde en Puurs rijdt. In de kinderboerderij De Cuytegemhoeve kunnen de allerkleinsten kennismaken met verschillende boerderijdieren en de vernieuwde speeltuin. Het historische hoevecomplex De Steenovens wordt uitgebouwd tot cultuurhistorisch en milieueducatief centrum.

Het Lippelobos, in het gelijknamige dorpje Lippelo, vormt een interessant onderdeel van het wandelnetwerk. Aan de rand van het bos staat het Hof te Melis (niet te bezoeken). Het dorpje Oppuurs ligt midden het typische cultuurlandschap van Klein-Brabant. Het dorp heeft zijn landelijk karakter goed weten te bewaren. Er is nabij Oppuurs een halte van de eerder genoemde stoomtrein tussen Dendermonde en Puurs. n

Temse (Waasland) Inwoners: 28.878 Oppervlakte: 39,91 km² Deelgemeenten: Elversele, Steendorp, Temse, Tielrode Marktdag: vrijdag en zondag (Temse) ∫ Fietskaart ‘Waasland’ i Toerisme Temse, Gemeentehuis, Markt 1, 9140 Temse, T: 03 771 51 31, F: 03 771 94 34, toerisme@temse.be, www.temse.be

Temse is onlosmakelijk verbonden met de monumentale brug over de Schelde, die Temse met Bornem verbindt. De eerste brug, ontworpen door Gustave Eiffel, werd in mei 1940 om strategische redenen gedynamiteerd door de Franse en Belgische genietroepen. De tweede brug werd in 1955 in gebruik genomen. In 2009 kwam er een brug bij. De nieuwe brug brengt het verkeer van Temse naar Bornem, de brug van 1955 leidt het verkeer van Bornem naar Temse. Van op de Wilfordkaai heb je een schitterend uitzicht over de Schelde. Vanaf de aanlegsteiger vertrekken tijdens de zomermaanden op regelmatige basis schepen voor een tocht op de Schelde. Het beeld van De Kaailopers op de kaai herinnert aan de scheepsladers en -lossers die tot de Tweede Wereldoorlog een vertrouwd beeld waren op de kaai.

De torens van de kerk en het gemeentehuis zijn heel bekende bakens langs de Schelde. In het Gemeentemuseum wordt de geschiedenis van Temse en de Schelde verteld aan de hand van foto’s, documenten, kunstwerken, archeologische voorwerpen, oude kaarten, maquettes enz. Op de terreinen van de vroegere Boelwerf (in Temse beter bekend als De Zaat) wordt een volledig nieuw stadsgedeelte ontwikkeld met bedrijven, woningen, winkels en een jachthaven. Ook het gemeentelijk administratief centrum heeft hier z’n stek gevonden. Een oude kraan houdt de herinnering aan de vroegere scheepswerf levend. Het ‘Tielrodebroek’ is een gecontroleerd overstromingsgebied vlakbij het veer dat Tielrode met Hamme verbindt. Het ‘Schousselbroek’, dat zich tussen het centrum van Temse en Steendorp uitstrekt, is een 145 hectare groot poldergebied. Het vormt een belangrijke biotoop dankzij de afwisseling van akkers, weiden, wissencultuur, bos en wielen (grote plassen ontstaan door dijkdoorbraken). Steendorp dankt zijn naam aan de steenbakkerijen die er ooit waren. De kleiputten nabij het Fort van Steendorp groeien uit tot een heus parken natuurgebied. n

De Kaailopers, Temse

119

Scheldeland Toeristische gids

Wetteren Inwoners: 24.118 Oppervlakte: 36,68 km² Deelgemeenten: Massemen, Westrem, Wetteren Marktdag: donderdag en zondag (Wetteren) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Toerisme Wetteren, Markt 23, 9230 Wetteren, T: 09 366 31 04, F: 09 369 27 84, toerisme@wetteren.be, www.beleefwetteren.be

TOPPER Wetteren telt heel wat sierteeltbedrijven, die zich gespecialiseerd hebben in het kweken van bomen, struiken en heesters. Lees meer bij Topper Bloemenstreek.

120

Wetteren is (inter)nationaal bekend als sierteeltcentrum. In het Provinciaal Domein Den Blakken is een promotietuin aangelegd, die de bezoekers telkens weer verrast. Er zijn ook speciale voorzieningen voor bezoekers met een beperking. Sommige thematuinen worden momenteel heraangelegd, maar Den Blakken blijft de moeite waard. Achter Den Blakken ligt het natuurgebied De Stuifduinen, een van de best bewaarde stuifduinmassieven langs de Vlaamse Schelde. Wetteren wordt door de Schelde in twee verdeeld. Het levendige marktplein wordt gedomineerd door twee 19de-eeuwse monumenten: het gemeentehuis en de monumentale Sint-Gertrudiskerk. In het gemeentehuis kan je de Wetterse reuzen bezichtigen. Beide reuzen dateren van het begin van de 17de eeuw en behoren daarmee tot de oudste reuzen van het land. Onder de pui van het Gemeentehuis is de toegang van het Heemkundig Museum, waarin de rijke geschiedenis van de gemeente weer tot leven komt. De Sint-Gertrudiskerk is de vermeende schuilplaats van het in 1934 gestolen paneel De Rechtvaardige Rechters van het wereldberoemde schilderij Het Lam Gods (Hubert en Jan Van Eyck). De verdachte Arsène Goedertier was jarenlang organist en koster van de kerk en kende het gebouw als zijn broekzak. De kerk is al meermaals grondig doorzocht, tot nu toe zonder resultaat. Wie het mysterie van de Rechtvaardige Rechters wil meebeleven, komt in Wetteren zeker aan zijn trekken. De diefstal van het paneel vormt de rode draad doorheen boeiende wandelingen en verrukkelijke gerechten. Het Lam Godsstoofpotje is een streekgerecht om duimen en vingers bij af te likken.

trage wegen die de gemeente rijk is, onder andere in de Kalkense Meersen (zie Laarne) en in de twee deelgemeenten Massemen en Westrem.

Posthotel, W et ter en

Tussen de Markt en het station ligt een aantal uitnodigende winkelstraten waar het bij momenten gezellig druk kan zijn. Als je naar boven kijkt, bemerk je trouwens verschillende Art Deco en Art Nouveau-gevels, onder andere van de Gentse architect Geo Henderick. Het loont zeker de moeite even binnen te wippen in het beschermde Posthotel tegenover het station. Het rijkelijk gedecoreerde interieur is een echte attractie. In de Wegvoeringstraat staat de Sint-Jozefkapel, een van de meest opmerkelijke religieuze realisaties uit het interbellum. De veelkleurige mozaïeken en glasramen, de muurschilderingen en het verhoogde koor met galerij en indrukwekkende koepel doen de kapel triomfalisme uitstralen. Het openluchtzwembad in het sporten recreatiedomein De Warande lokt op warme dagen heel wat volk. Op het Zeshoekplein wordt van mei tot september op zondagmorgen een rommelmarkt georganiseerd. Een beeldje op het plein symboliseert de verbondenheid van de inwoners van deze buurt. Wandelaars komen in Wetteren absoluut aan hun trekken met de vele

Op het pittoreske dorpsplein van Massemen staat een indrukwekkende, eeuwenoude lindeboom en het beeld De Her-Steller van Stefaan Van Biesen. Hier wordt jaarlijks de oogststoet georganiseerd. De recent gerestaureerde Van Hauwermeirsmolen is een maalvaardige watermolen op de Molenbeek. Westrem ligt enkele kilometers verder en presenteert zich als een klein idyllisch dorp met een eeuwenoud plattelandskerkje. n

Wichelen Inwoners: 11.141 Oppervlakte: 22,84 km² Deelgemeenten: Schellebelle, Serskamp, Wichelen Marktdag: zondag (Schellebelle) ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Wichelen, Oud Dorp 2, 9260 Wichelen, T: 052 43 24 09, F: 052 43 04 24, cultuurdienst@wichelen.be, www.wichelen.be

Wichelen is gelegen aan een heel mooie bocht van de Schelde, waar je van op verschillende plaatsen een schitterend zicht hebt op de Wichelse Sint-Gertrudiskerk. Het Oud Gemeentehuis wordt met zijn pui en fraaie trapgevel de trots van het ‘oud dorp’ genoemd. Het gebouw was oorspronkelijk de vergaderplaats van de schuttersgilde Sint-Sebastiaan. Op het kerkhof zijn de resten van de oorspronkelijke parochiekerk te vinden. 121

Scheldeland Toeristische gids

Het veer van Schellebelle vormt de verbinding tussen de dorpskern en de wijk Den Aard. Het veer vormt een toegangspoort tot het uitgestrekte natuurgebied Kalkense Meersen (zie Laarne). Aan het veer staat een infobord waarop de verschillende wandelroutes staan. Het landelijke Serskamp ligt midden de boomkwekerijen en bloemenvelden. Likeurstokerij De Klok geniet vooral bekendheid vanwege haar advocaat op grootmoeders wijze, de advocaatpralines, de krieken op jenever en de huisgemaakte citroenjenever. Alle lekkernijen zijn te koop in het winkeltje van de stokerij. n

Rondom het groene, driehoekige dorpsplein van Schellebelle staan een aantal merkwaardige monumenten: het Oud Gemeentehuis, de Pastorie en de opvallende Sint-JanOnthoofdingskerk met de imposante 14de-eeuwse westertoren. Het kleine, witte gebouw voor de kerk, dat door de plaatselijke bevolking ’t Kot wordt genoemd, is vermoedelijk een vroegere gevangenis. Op het dorpsplein wordt naar aloude traditie eind juni de Potjesmarkt georganiseerd.

Bel aan het ve er van Sch ellebelle

122

Willebroek Inwoners: 23.032 Oppervlakte: 27,41 km² Deelgemeenten: Blaasveld, Heindonk, Tisselt, Willebroek Marktdag: woensdag Deelregio: Rupelstreek-Vaartland ∫ Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Rupel’ l Wandelkaart ‘Rivierenland’ l Wandelkaart ‘In het Land van Stille Waters’ (vlakbij) i Toerisme Rupelstreek-Vaartland, Infokantoor Sashuis Sasplein 18, 2830 (Klein-)Willebroek, T: 03 886 22 66, toerisme@TRVL.be, www.TRVL.be

Willebroek oefent een grote aantrekkingskracht uit op watersporters en natuurliefhebbers. De gemeente ligt aan het Zeekanaal Brussel-Schelde en is er helemaal rond gebouwd. Niet te verwonderen dat het pronkstuk de ijzeren Vredesbrug, ook wel ‘Brug der Zuchten’ of ‘monster van ijzer en

historische ophaalbruggetje ogen erg aantrekkelijk. Je kan er ook het veer over de Rupel naar Boom nemen en daar flaneren op de fraaie wandelboulevard. TOPPER Het Fort van Breendonk is een Nationaal Gedenkteken en schetst op een beklijvende manier het harde leven op de site tijdens de Tweede Wereldoorlog. Lees meer bij Topper Fort van Breendonk. staal’ (Wannes Vande Velde) genoemd. De Sint-Niklaaskerk met romaanse en gotische elementen vormt een tweede blikvanger in het levendige centrum. In Willebroek bevindt zich ook het Herman De Cuyper Museum, met werk van de Blaasveldse beeldhouwer. Vlakbij ligt het Kasteeldomein BelAir, waarin een aantal monumentale beeldhouwwerken van onder meer De Cuyper staat tentoongesteld. In het noorden van Willebroek bevindt zich het vissersgehucht KleinWillebroek. Met zijn idyllische jachthavens en quasi ondoordringbare natuurgebieden wordt het wel eens het ‘Willebroekse Friesland’ genoemd. Het waterrecreatiecentrum Vaart.Rupel is nog in volle ontwikkeling. De drie sfeervolle jachthavens vormen een populaire halte voor pleziervaarders.

Infopocket ‘Gedreven door Water’ voor de toervaarder Booteigenaars kunnen dankzij de infopocket kennismaken met dit bruisend knooppunt voor pleziervaart. De gids kan aangevraagd worden bij Toerisme Rupelstreek-Vaartland. Het voormalige Sashuis in KleinWillebroek is beschermd en fungeert als toeristisch infokantoor. Je leert er meer over de Willebroekse Vaart en de lokale geschiedenis. Het Sashuis, de gezellige terrasjes en het

Willebroek koestert zijn verleden. De standbeelden van De Schippersvrouw en Het Schippersgezin vormen een stil eerbetoon aan de hardwerkende binnenschippers en hun familie. Nog meer geschiedenis: op de Rupeldijk bots je op een gereconstrueerde Amerikaanse Shermantank. Het Harmonium Art museuM is helemaal gewijd aan het harmonium, een bijzonder muziekinstrument dat de laatste jaren een beetje in de vergetelheid is geraakt (ook wel traporgel genoemd). Alleen vredige taferelen in het Provinciaal Groendomein Broek De Naeyer. Het 66 hectare groot domein bestaat voor een groot deel uit water en serveert een mozaïek van diverse biotopen, met een rijke fauna en flora. Heel wat zeldzame vogels komen hier broeden. Nog meer water en groen in het Domeinbos Broek Blaasveld, een aantrekkelijk wandelbos van circa 675 hectare met talrijke vijvers. Je kan er kiezen uit vier bewegwijzerde wandelpaden. Niet ver van het Broek De Naeyer ontdek je kasteel De Bocht met de nabijgelegen zeilvijver. De waterplas van het Bloso Watersportcentrum Hazewinkel is nog indrukwekkender. De olympische roeibaan vormt regelmatig het toneel voor internationale wedstrijden n roeien, kano of kajak. 123

Scheldeland Toeristische gids

Zele Inwoners: 20.540 Oppervlakte: 33,06 km² Deelgemeenten: Avermaat, Durmen, Heikant, Huivelde, Zele Marktdag: dinsdag (Zele) ∫Fietskaart ‘Scheldeland, langs Schelde en Dender’ i Gemeentebestuur Zele, Markt 50, 9240 Zele, T: 052 45 98 10, F: 052 45 98 18, toerisme@zele.be, www.zele.be

Het marktplein van het nijvere Zele wordt gedomineerd door de laatbarokke Sint-Ludgeruskerk met imposante achthoekige toren. Het gemeentehuis met een speelse lantaarntoren op het dak en een Hertecantklok aan de zijgevel is vlakbij. Naast de kerk telt de gemeente nog enkele beschermde gebouwen. Er is de Kapel Onze-LieveVrouw van Zeven Weeën met een weelderig barok interieur in de wijk Kouter, de dekenij, een fabrikantenwoning uit 1931 in de voor die periode revolutionaire Internationale Stijl van Huib Hoste in de Stationsstraat, een villa in de wijk Dijk en het Hof ten Goede in de wijk Hoek. 124

In Jeneverstokerij Rubbens wordt al sinds 1817 jenever gestookt met onder andere de Vieux-Système graanjenever van 35° in de traditionele wit-stenen kruiken en een graanjenever van 38° die het keurmerk O’ de Flander meekreeg. In het Museum Zeels Erfgoed in de Lokerenbaan kom je meer te weten over het textielverleden en het Zeels kantwerk. Jaarlijks wordt een internationale Hand- en Kantwerkmarkt georganiseerd die herinnert aan het rijke verleden als textielcentrum. De Schelde- en Durmemeersen vormen een van de rustige hoekjes die uiterst geschikt zijn om te voet of per fiets te verkennen. De Zeelse kunstschilder Pieter Gorus liet zich in zijn werk inspireren door het open landschap dat de Schelde gecreëerd heeft. In het Museum Zeels Erfgoed kan je enkele van zijn werken bewonderen. Naast het vroegere huis van Pieter Gorus telt Zele-Dijk nog een aantal opmerkelijke gebouwen die herinneren aan de bedrijvigheid op de Schelde. Het opvallende art nouveau kasteel werd opgetrokken op de plaats waar vroeger een kleine scheepswerf was. De vroegere tiendschuur (opslagplaats voor belastingen van pachters) van de abdij, de naastgelegen Scheldeschuur met merkwaardige dakconstructie, de ijskelder en pakhuizen boden in de 19de eeuw de nodige opslagruimte voor de goederen die via de Schelde aan- en afgevoerd werden. Zele-Dijk is bekend bij lekkerbekken voor de restaurantjes. De economische bedrijvigheid aan de Schelde heeft ter hoogte van Costa Zela plaats gemaakt voor watersportieve activiteiten. Langs de Durmeboorden wandelroute staan afbeeldingen van kunstwerken van de lokale kunstenaar André Bogaert. Een borstbeeld in de André Bogaert Straat houdt de herinnering aan de kunsten naar levend.

Speciaal in Scheldeland Sigmaplan logo monochroom met baseline

Sigmaplan logo monochroom zonder baseline

Sigmaplan logo full colour met baseline

Sigmaplan Momenteel vinden langs de waterwegen in Scheldeland heel wat grote werken plaats. Misschien heb je de groots opgezette graafwerken in Schellebelle en Kruibeke al opgemerkt. Maar wat is de bedoeling en het nut hiervan? De werken langs de oevers van onder meer de Schelde kaderen in de uitvoering van het Sigmaplan. Sigmaplan logo full colour zonder baseline

Het Sigmaplan is een ambitieus plan dat werk maakt van een betrouwbare bescherming tegen overstromingen en aandacht heeft voor het natuurherstel langs Zeeschelde en haar tijgebonden zijrivieren. Ruimte voor water is daarbij een leidend principe. Dit is noodzakelijk, denk maar aan de rampzalige gevolgen van de overstromingen in â&#x20AC;&#x2122;53 en â&#x20AC;&#x2122;76. Bovendien verandert het klimaat, verhoogt de zeespiegel en krijgen we meer en meer stormen, waardoor de kans op overstromingen toeneemt. Alleen het verhogen van dijken biedt geen duurzame oplossing. Daarom wordt de verhoging en versteviging van dijken gecombineerd met de aanleg van gecontroleerde overstromingsgebieden om de inwoners van het Zeescheldebekken te beschermen tegen overstromingen. Door dezelfde zones in te richten als natuurgebied, herstellen we de kwaliteit van de Schelde als ecologische waardevolle biotoop. De herwaardering van haar natuurlijke functies schept nieuwe kansen voor zachte recreatie. Het Sigmaplan moet de economische slagkracht van de rivier garanderen, zonder daarmee een mooier en natuurlijker Scheldebekken in de weg te staan. In totaal zijn maar liefst een 70-tal Vlaamse gemeenten betrokken bij het Sigmaplan, waarvan 27 (deels) in Scheldeland liggen. Het Sigmaplan is opgesteld en wordt uitgevoerd door Waterwegen en Zeekanaal NV en het Agentschap voor 125

Scheldeland Toeristische gids

Natuur en Bos. Meer informatie over het Sigmaplan is te vinden op de website of in een van de infopunten: Website Sigmaplan: www.sigmaplan.be Infopunt Scheldelei in Kruibeke (veer Hoboken): film en tentoonstelling. Gesloten tijdens het bouwverlof. Infopunt Taverne Kallebeek (veer Hemiksem): tentoonstelling. Elk weekend open, in juli en augustus dagelijks vanaf 11 uur. Contact infopunten: www.gogkbr.be, T 03 224 67 32

Waterwegen en Zeekanaal NV De inwoner van of bezoeker aan Scheldeland heeft het geluk gebruik te kunnen maken van heel wat waterwegen voor recreatieve doeleinden. Niets is zo ontspannend als een fiets- of wandeltocht langs de oevers van een rivier of een boottochtje op het water. Al deze waterwegen moeten natuurlijk onderhouden worden. Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z) is de waterwegbeheerder die de bevaarbare waterwegen in onder meer Scheldeland beheert. De missie van W&Z is duidelijk: een duurzaam en dynamisch beheer van de bevaarbare waterwegen in het werkingsgebied, inclusief de erlangs gelegen terreinen. W&Z stimuleert het multifunctioneel gebruik van deze waterwegen en gronden, met oog voor de belangen van alle actoren en extra aandacht voor veiligheid en integraal waterbeheer. W&Z beschouwt zijn missie als een belangrijk maatschappelijk project en voert een modern, vernieuwend en toekomstgericht beleid met als inzet een mobieler, veiliger en groener Vlaanderen. Water trekt niet alleen planten en dieren aan. Ook de mens kan er niet aan weerstaan. Zonnen, zwemmen, wandelen, fietsen, surfen, roeien, zeilen, hengelen of gewoon met volle teugen genieten van het landschap: waar water is, zijn er ook mensen. Vlaanderen is een echt waterland en heeft een flink deel van zijn historische en actuele welvaart te danken aan de aanwezigheid van bevaarbare natuurlijke en kunstmatige waterwegen. Ze bepalen het landschap en hun aantrekkingskracht is groter dan ooit. W&Z is zich bewust van de verschillende functies van onze waterwegen en bouwt die ook zelf verder uit. De versterking van deze multifunctionaliteit is immers ĂŠĂŠn van onze kerntaken. Van verharde jaagpaden voor wandelaars en fietsers tot speciale diensten en infrastructuur voor de pleziervaart en allerlei watersporten: W&Z denkt en werkt mee. Meer informatie over Waterwegen en Zeekanaal kan je vinden op de website www.wenz.be.

Promotie Binnenvaart Vlaanderen Promotie Binnenvaart Vlaanderen (PBV) is een zelfstandige nonprofitorganisatie. De vereniging werd opgericht in 1992 en wordt 126

gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. De organisatie heeft drie opdrachten: Binnenvaart: het commercieel gebruik van de waterweg � Recreatie op rivieren en kanalen � Shortsea shipping �

Meer algemene informatie over PBV vind je op de website www.binnenvaart.be. Het bevorderen van actieve en passieve recreatie op en langs de waterweg behoort tot de kernactiviteiten van PBV. De vereniging verzorgt ook de verscheidene secretariaten van het Overlegplatform voor Waterrecreatie, -sport en -toerisme. Binnen PBV is ook een vaste Werkgroep Recreatie actief. Voor wat de recreatie betreft, heeft PBV een aparte website: www.waterrecreatie.be. Op de site vind je onder meer informatie over de reglementering, de waterwegenkaarten, het waterwegenvignet, het stuurbrevet en cursussen, de jachthavens, de bedieningstijden van kunstwerken (bruggen en sluizen), waterstanden en andere. PBV geeft ook gedetailleerde vaarkaarten voor de toervaarder uit. Voor Scheldeland heb je de Vaarkaart-West nodig. De kaart werd in 2009 herwerkt en kost € 5 (exclusief verzendingskost). Je kan de kaart onder meer kopen bij PBV, het sluizencomplex Merelbeke, Evergem & Wijnegem, VPF passantenhaven Gent-Ketelvest, Lier & Brugge-Coupure en Toerisme Vlaanderen (infokantoor Brussel), maar ook op de stand van PBV op de watersportbeurzen in binnen- en buitenland. Om meer te weten over de beursdeelnames kan je terecht op de website www.waterrecreatie.be (agenda) en op www.vareninvlaanderen.be (voor de buitenlandse beurzen).

Agentschap voor Natuur en Bos Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) is een agentschap van de Vlaamse overheid dat elke dag werkt aan het beleid, het behoud, de bescherming en de ontwikkeling van natuurgebieden, bossen en parken. Het ANB heeft niet alleen als doel om de huidig aanwezige natuur in Vlaanderen in stand te houden en te beschermen, maar ook om die verder te ontwikkelen. Meer natuur betekent ook het herstellen van natuur die in het verleden verloren is gegaan. Daarnaast is het ook nodig om nieuwe natuur en parkgebieden te ontwikkelen die tegemoetkomen aan de natuurgerichte milieukwaliteit en aan de maatschappelijke noden van de huidige en toekomstige generaties. Het ANB is de grootste groenbezitter in Vlaanderen. Het beheert zelf 37.300 hectare bossen, natuurgebieden en domeinen. Aangezien het Agentschap ook anderen helpt bij het beheren van hun domeinen, komt het totaal op zo’n 70.000 hectare. Het ANB staat dus duidelijk met zijn twee ‘botten’ op het terrein. ANB beheert volgende domeinen in Scheldeland: Buggenhoutbos (Buggenhout), Neigembos (Ninove), De Roggeman (Dendermonde-Hamme), De Warandeduinen (Wetteren), Abdijpark (Hemiksem), Broek (Willebroek-Mechelen), Walenhoek (Niel) en De Notelaer (Bornem). ANB stippelde ook wandeltrajecten uit in een aantal domeinen. De publicaties met routes zijn beschikbaar op website. Meer info over ANB kan je vinden op de website www.natuurenbos.be. 127

Scheldeland Toeristische gids

Regionaal Landschap Een regionaal landschap is een streek met een eigen identiteit en met belangrijke natuur- en landschapswaarden. Maar het is ook een samenwerkingsverband tussen de open-ruimtegebruikers van die streek (provincie, gemeenten en verenigingen voor natuurbehoud, toerisme, landbouw en wildbeheer). De verenigingen zetten acties op om typische diersoorten te beschermen en om het landschap te behouden en te herstellen. Ook willen ze iedereen aanzetten om deze prachtige landschappen te ontdekken. In Scheldeland zijn heel wat steden of gemeenten aangesloten bij een van de twee actieve regionale landschappen: Schelde-Durme en Rivierenland. Het Regionaal Landschap Schelde-Durme bestrijkt een oppervlakte van ongeveer 36.000 hectare langs de Schelde en de Durme. Het strekt zich uit over de OostVlaamse gemeenten Berlare, Dendermonde, Hamme, Kruibeke, Laarne, Temse, Waasmunster, Wetteren, Wichelen en Zele en de Antwerpse gemeenten Bornem, Puurs, Schelle en Sint-Amands. Regionaal Landschap Rivierenland is ongeveer 42.000 hectare groot en strekt zich uit rond de benedenlopen van de Nete, Dijle, Zenne en Rupel, in het zuidwesten van de provincie Antwerpen. Het bestrijkt de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, Bonheiden, Sint-KatelijneWaver, Lier, Berlaar, Nijlen, Putte en Heist-op-den-Berg. Algemene informatie: www.regionalelandschappen.be Regionaal Landschap Schelde-Durme: www.rlsd.be Regionaal Landschap Rivierenland: www.rlrl.be

Vlaanderen Vakantieland Vlaanderen Vakantieland bundelt alle informatie voor een leuke vakantie in een van de kunststeden, in een groene regio of aan de kust. Je kan er informatie vinden over logies, gastronomie, bezienswaardigheden, leuke activiteiten of ontspannende tips. Op de website www.vlaanderen-vakantieland.be vind je ook heel wat tips over Scheldeland. Vlaanderen Vakantieland is ook wekelijks te zien op televisie met interessante reportage en reistips. Zender ﾃｩﾃｩn, zaterdag en zondag, www.een.be.

Toegankelijk Toerisme voor Allen Toerisme Vlaanderen besteedt ook aandacht aan vakantie voor mensen met een handicap of beperking. Sinds 2008 bestaat er een Vlaams toegankelijkheidslabel, dat logies enkel na grondige controle ter plaatse kunnen behalen. Afhankelijk van de voorzieningen wordt het label A+, A of het informatief label uitgereikt. Alle logies die over het toegankelijkheidslabel beschikken, worden verzameld in de vakantiebrochure 窶連ll in, toegankelijke vakantieverblijven in Vlaanderen en

128

Brussel’. Je kan het aanbod op de website raadplegen of de brochure aanvragen via info@toegankelijkreizen.be, T 070 23 30 50, F 070 23 30 50, www.toegankelijkreizen.be. In Scheldeland worden op regelmatige tijdstippen toegankelijkheidsscreenings gehouden. Deze worden verzorgd door ATO (Adviesbureau Toegankelijke Omgeving) en CTPA (Centrum voor Toegankelijkheid Provincie Antwerpen): www.ato-vzw.be en www.provant.be. Lees op p. 38 meer over de Scheldelandroute, een auto- en motorroute met aandacht voor personen met een beperking. Op www.scheldeland.be vind je downloadbare toegankelijkheidsfiches van bezienswaardigheden, restaurants en cafés.

Logeren in Vlaanderen Wie uitkijkt naar een rustvakantie op het platteland, kan een kijkje nemen op het aanbod van Plattelandstoerisme. De 17 plattelandsverblijven in Scheldeland garanderen je een rustig verblijf op een actieve boerderij, een gerestaureerde hoeve of in een typische dorpskern. Plattelandstoerisme besteedt ook aandacht aan de toegankelijkheid voor mindervaliden en personen met een ander handicap. Zoek je verblijf op via de website www.hoevetoerisme.be of vraag de brochure aan op het nummer 016 28 60 35.

Vlaanderen Lekker Land Wie zich graag laat verleiden door het lekkerste wat de regio te bieden heeft, kan terecht bij Vlaanderen Lekker Land. De website staat vol tips, ideeën en weetjes over streekproducten en streekgastronomie. Wat je zeker moet proberen zijn de hoppas, de Vlaamse variant van tapas, waarbij streekbieren harmonieus samengaan met heerlijke hapjes. Culinair erfgoed kan je dan weer proeven in Aalst en Wetteren, beiden Laureaat Vlaanderen Lekker Land 2010-2012. Meer info over al dit lekkers vind je op de website www.vlaanderenlekkerland.be.

Waterways for Growth Toerisme Scheldeland is partner in het Europese project Waterways for Growth, dat de duurzame ontwikkeling van binnenwater rond de Noordzee beoogt. Toerisme Scheldeland zal met deze Europese subsidie in de periode 2009-2012 haar marketingacties beter afstellen op de doelstellingen, het doelpubliek & de noden en het contact met de toeristisch-recreatieve spelers in de regio versterken. Algemene informatie over het project vind je op www.waterwaysforgrowth.eu en www.scheldeland.be, menu Over ons. 129

Scheldeland Toeristische gids

Index Aalst 10 12 20 23 26 28 30 32 33 36 49 66 69 70 72 74 78 80 82 84 87 88 89 92 101 109 129 Berlare 14 16 17 20 24 28 31 44 77 82 85 94 99 128 Boom 12 15 16 23 27 38 62 63 64 68 69 83 85 86 95 113 128 Bornem 16 23 24 27 37 58 60 69 71 74 81 85 86 88 96 105 119 127 128 Buggenhout 27 28 54 55 80 83 85 97 98 127 Denderleeuw 21 23 85 91 94 98 99 Dendermonde 10 12 13 20 23 25 26 27 28 30 38 47 52 53 54 55 58 66 68 69 70 73 74 76 77 79 81 82 84 85 89 99 118 127 128 Destelbergen 40 41 42 43 83 100 101 108 Erpe-Mere 23 67 80 101 104 Gent 10 23 28 42 66 77 85 102 111 112 113 127 Haaltert 23 83 101 103 104 Hamme 20 24 27 37 39 59 60 68 72 75 76 77 79 85 89 104 119 127 128 Hemiksem 12 20 62 69 105 126 127 Kruibeke 25 34 35 69 106 125 126 128 Laarne 20 23 28 40 41 42 43 73 81 107 122 128 Lebbeke 82 83 108 Lede 23 67 75 101 109 Mechelen 12 23 26 27 38 66 81 110 111 127 128 Melle 40 41 80 111 112 Merelbeke 20 41 82 83 102 112 127 Niel 16 23 27 30 62 63 64 84 86 89 95 113 114 117 127 128 Ninove 10 17 20 23 36 47 49 67 69 76 80 83 84 85 90 114 127 Puurs 27 68 71 75 79 81 83 88 91 115 118 128 Rumst 20 23 27 39 62 64 74 83 91 116 117 128 Schelle 12 37 62 117 128 Sint-Amands 10 12 18 23 26 27 30 56 57 58 66 70 72 77 83 88 91 97 118 128 Temse 12 23 24 28 37 60 77 85 119 128 Wetteren 17 20 37 38 39 40 41 81 82 85 87 120 121 127 128 Wichelen 40 73 82 87 91 121 128 Willebroek 12 15 16 27 30 64 65 68 76 79 81 85 90 122 123 127 128 Zele 69 82 91 124 128 Vlieg wil meer kinderen meer goesting geven in meer cultuur. Vlieg wijst de hele familie de weg naar muziek, theater, film, dans en nog veel meer vrijetijdsactiviteiten. Via de website UiTmetvlieg.be, het e-zine (de Vliegbrief) en mediapartners vertelt Vlieg wat er te doen is dicht bij huis. Vlieg is een project van CultuurNet Vlaanderen vzw - www.cultuurnet.be.

Een QR code (Quick Response) is een tweedimensionale streepjescode die de fysieke en digitale wereld met elkaar verbindt. Het is niet meer dan een abstracte, vierkante barcode. Die scan je in de regel met je mobiele telefoon. Het programma op je smartphone vertaalt de code vervolgens in een: hyperlink die een website, afbeelding, e-mailadres, leesbare tekst, enz. oproept. 130

ppers

menstreek stelbergen in Berlare dermonde uggenhout nt-Amands n-Brabant upelstreek Willebroek

Waasm

Gentbrugge

Ledeberg

Schoonaarde Den S Mespelare

Wichelen

Massemen Westrem

Bottelare

Smetlede Oordegem

Gijzegem

Wanzele

Her

Lede

Impe

Erondegem Vlekkem Ottergem Erpe

Erpe-Mere

Bambrugge

FA L

Hofstade

Aalst

Mo S

Erenb

Welle

Haaltert

Aaigem

Nieuwerkerken

Mere

Burst

VLAAMSE ARDENNEN

Appels

Oudegem Schelde

Serskamp

Gontrode

unnen op k gesteld igheden of

Den

Kerksken

DENDERSTREEK

Heldergem

Denderhoutem

Iddergem Okegem

Nederhasselt

Nederland Gent

Aspelare

Deutschland

Antwerpen Mechelen Brussel Bruxelles

BelgiĂŤ/Belgique

ou. ?

9 25 of

Uitbergen V Schellebelle

Munte

an egio bantreekatie is r 2011.

Donkmeer

Berlare

BLOEMENSTREEK

Wetteren

E40

Kalken

France

GrandDuchĂŠ de Luxembourg

Outer

AppelterreVoorde Eichem

S Pollare

el Sc h

Laarne

Schelderode

Melsen

Melle

Merelbeke de

Heusden

Zwijnaarde

Overmere

Destelbergen

Sint-Amandsberg

GENT

Zele

E17

ogelijke

Oost-Vlaanderen

Ninove Meerbeke Neigem

Denderwindeke Lieferinge

ANTWERPEN Sch

Kruibeke E17

Tielrode T7

Du r m e

Bornem

Weert Branst

Grembergen

Dendermonde Sint-Gillis

Oppuurs

Mariekerke V

VA A RTL A N D

Ru p

Eikevliet Ruisbroek

Boom

V Klein-Willebroek S

SintAmands

Puurs Liezele

Willebroek

Terhagen

jle

Blaasveld

Heffen

Leest

Tisselt

Walem

Lippelo Breendonk

MECHELEN Hombeek

T5 ne

Zen

Lebbeke

aa Sch sel-

rus

A12

Wieze

eld

rdersem

Baardegem

STREEK

LU I NTJ ES-

oorsel

Rumst

Heindonk

Opdorp

Buggenhout

Reet

n Ka

nderbelle S

Schelle Niel R U P E L S T R E E K -

KLEIN- BRABANT

T6 V

V Baasrode

Hingene

Moerzeke

E19

Wintam

V V

Antwerpen

Rupelmonde

Temse

munster Hamme

Hemiksem

Bazel Steendorp

Elversele

eld

WAASLAN D

E19

GROENE GORDEL

Meldert

bodegem R0

nderleeuw S

E40

VlaamsBrabant

BRUSSEL

LEGENDE T1

Topper Infokantoor

Sluis

Voet- en fietsveer

5 km

fietsen op Dender en dijk en langs Scheld e, Rupel!

s do or kleine dorpje rustig wandelen nt... aan de waterka

www.scheldeland.be Voor meer informatie over Scheldeland kan je terecht bij: Toerisme Aalst Molenstraat 45 9300 Aalst T: 053 73 22 70 toerisme@aalst.be www.aalst.be Toerisme Berlare Infokantoor Donkmeer Donklaan 123 9290 Berlare T: 09 342 92 40 toerisme@berlare.be www.berlare.be Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland ‘Het Landhuis’, Boomstraat 1 2880 Bornem T: 03 899 28 68 info@tkbs.be www.toerismekleinbrabant.be Toerisme Dendermonde Stadhuis Grote Markt 9200 Dendermonde T: 052 21 39 56 F: 052 22 19 40 toerisme@dendermonde.be www.dendermonde.be Cultuur & Toerisme Erpe-Mere Oudenaardsesteenweg 458 9420 Erpe-Mere T: 053 60 34 00 toerisme@erpe-mere.be www.erpe-mere.be

Toerisme Gent Sint-Veerleplein 5 9000 Gent T: 09 266 56 60 visit@gent.be www.visitgent.be VVV/Toerisme Hamme Gemeentehuis Marktplein 1 9220 Hamme T: 052 47 56 05 toerisme@hamme.be www.hamme.be Toerisme Mechelen Hallestraat 2-4-6 2800 Mechelen T: 070 222 800 toerisme@mechelen.be www.toerismemechelen.be VVV/Toerisme Ninove Stadhuis Centrumlaan 100 9400 Ninove T: 054 31 32 85 toerisme@ninove.be www.ninove.be Toerisme Wetteren Markt 23 9230 Wetteren T: 09 366 31 04 toerisme@wetteren.be www.wetteren.be Toerisme Rupelstreek-Vaartland Infokantoor ‘Het Sashuis’ Sasplein 18 2830 Willebroek T: 03 886 22 66 toerisme@TRVL.be www.trvl.be

Toerisme Scheldeland is een interbestuurlijk samenwerkingsverband tussen:

de steden, de gemeenten en lokale VVV’s uit de regio Scheldeland, Toerisme Klein-Brabant - Scheldeland vzw en Toerisme Rupelstreek-Vaartland vzw.