Vlaamse Ardennen 2011 by Toerisme Vlaanderen

Toeristisch Magazine

Vakantietips 2011

Wandelen en fietsen langs de Romeinse heirweg naar het Zuiden

Wandelknooppunt Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen Unesco houdt van de Vlaamse Ardennen

Voorwoord

COLOFON Verantwoordelijke uitgever. Toerisme Vlaamse Ardennen vzw, Marc De Brakeleer, Veemarkt 27, 9600 Ronse Concept. Schrijfbedrijf KLA-4 Redactie. Koen Lauwereyns Lay-out. Kompanie PUNT K O M M A Druk. Corelio Printing Projectbegeleiding. Toerisme Vlaamse Ardennen vzw Foto’s. David Stockman, Toerisme Vlaamse Ardennen vzw D/2010/0332/22 Deze publicatie kwam tot stand met de steun en medewerking van Toerisme Oost-Vlaanderen vzw en de 17 gemeenten en steden die aangesloten zijn bij Toerisme Vlaamse Ardennen vzw.

Groen van nature. Sla vandaag om het even welke krant open, doorblader gelijk welk magazine, overal zal u het woord ‘duurzaamheid’ tegenkomen. Volgens Van Dale betekent ‘duurzaam’: ‘bestemd om te duren, weinig vergankelijk’. Voor de opiniemakers is het echter vooral de tweede interpretatie die aanleiding geeft om kolommen te vullen. En die luidt: ‘zo min mogelijk grondstoffen verbruikend; gebruik makend van herwinbare bronnen’. De belabberde toestand van onze planeet dwingt ons er immers toe om dringend zuiniger om te gaan met de rijkdommen van moeder natuur. Kwestie van te voorkomen dat we straks allemaal ecologische steunzoekers zullen zijn. Ik prijs me gelukkig dat de Vlaamse Ardennen de voorbije decennia gespaard is gebleven van al te zeer onomkeerbare menselijke ingrepen. Als ik van Ronse naar Sint-Lievens-Houtem rij of ik doorkruis de streek van Geraardsbergen richting Kruishoutem, dan zie ik tot mijn voldoening nog steeds hetzelfde landschap van in mijn kindertijd, toen recyclage op de boerenhoven nog de normaalste zaak van de wereld was. De menselijke dadendrang, die in heel wat streken in ons land het evenwicht met de natuur heeft verstoord, kon hier op tijd een halt toegeroepen worden. Zelfs de Romeinen wisten het al, zo lees je verder in dit magazine, je trekt niet zomaar een weg door de Vlaamse Ardennen, want de Vlaamse Ardennen bieden weerstand. Tal van toeristische initiatieven die we hier aan u voorstellen, getuigen van dezelfde zin voor weerstand tegen onherstelbare milieuschade. Of het nu gaat over uitbaters van gastenverblijven die hun B&B milieuvriendelijk verbouwen of het zijn wielerliefhebbers die hun afval netjes in de vuilnisbak achterlaten, of restaurateurs die liever met streekproducten werken, het zijn stuk voor stuk inspanningen om ervoor te zorgen dat Vlaanderens Mooiste landschap blijft duren. Zodat we er met zijn allen van kunnen blijven genieten. Geniet ervan! Marc De Brakeleer Voorzitter Toerisme Vlaamse Ardennen vzw

WANDEL JEZELF NIET IN EEN KNOOP HOE GROEN IS VLAANDERENS MOOISTE LANDSCHAP? HIER WORDEN DE STERREN GEMAAKT

IN HET SPOOR VAN DE ROMEINEN

OP BEDEVAART NAAR DE RONDE VAN VLAANDEREN

VOLG DE GIDS: SERGE BAGUET DE VLAAMSE ARDENNEN VERWONDEREN DE WERELD

DE KUNST VAN HET KIJKEN

DIGITAAL WANDELEN IN DE STAD

Voorwoord

WANDEL JEZELF NIET IN EEN KNOOP HOE GROEN IS VLAANDERENS MOOISTE LANDSCHAP? HIER WORDEN DE STERREN GEMAAKT

IN HET SPOOR VAN DE ROMEINEN

OP BEDEVAART NAAR DE RONDE VAN VLAANDEREN

VOLG DE GIDS: SERGE BAGUET DE VLAAMSE ARDENNEN VERWONDEREN DE WERELD

DE KUNST VAN HET KIJKEN

DIGITAAL WANDELEN IN DE STAD

Ooit lagen de Vlaamse Ardennen aan zee. Toen het water terugtrok, kregen wind en regen vrijspel en spoelden de zachte bodemlagen weg. De samengekoekte ijzerzandsteen bood echter weerstand. Zes miljoen jaar later zorgt dat koppig verzet voor de typische ‘bergen’ die het vlakke Vlaamse land doen vergeten en de bezoekers trakteren op weidse panorama’s. De getuigenheuvels zijn intussen begroeid met bossen die in de lente een blauw tapijt van boshyacinten uitspreiden. Op de flanken van wandelparadijzen als het Brakelbos, het Kluisbos, het Muziekbos en aan de zoom van het het Lozerbos ligt een lappendeken van akkers die doorkliefd worden door holle wegen, bomenrijen en glinsterende bronbeken. Vind de mooiste plekjes op www.toerismevlaamseardennen.be

Wandelen in de Vlaamse Ardennen is nog nooit zo gemakkelijk geweest

Van knoop tot knoop tussen de getuigenheuvels. ‘Ik weet niet waarheen’ is voortaan geen excuus meer om de wandelschoenen aan de kant te laten staan. Het gloednieuwe wandelnetwerk Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen is een kant-en-klare wandelformule dat geen enkel pittoresk hoekje van Vlaanderens Mooiste landschap overslaat. Aan de hand van knooppunten bepaal je zelf waar je begint, hoelang je wandelt en waar je eindigt.

Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen is het eerste volwaardige wandelnetwerk in Oost-Vlaanderen. Naar het voorbeeld van het populaire fietsknooppuntnetwerk werden in de vierhoek KluisbergenOudenaarde-Brakel-Ronse 300 km wandelwegen bewegwijzerd met knooppuntenpaaltjes. Ze dienen als bakens waarlangs wandelaars hun eigen traject kunnen samenstellen, afhankelijk van de tijd die ze hebben, de stramheid van hun benen en hun interesses. Projectcoördinator Stijn Vinck van Toerisme Oost-Vlaanderen kent zowat elke meter van het netwerk. De theorie in de praktijk “De voornaamste criteria bij de keuze van de wegen waren de veiligheid en de aantrekkelijkheid voor de wandeltoerist of recreant”, zegt hij. “In een eerste fase hebben we aan de hand van topografische kaarten, de Atlas Buurtwegen en

andere geogafische informatie een soort theoretisch ontwerp uitgetekend. Mochten we het daarbij gelaten hebben, dan hadden we de wandelaars voortdurend in de problemen gebracht. Veel landelijke wegen zijn immers door de jaren in onbruik geraakt en zijn in de praktijk ontoegankelijk geworden. Samen met de gemeentebesturen en verschillende lokale partners hebben we het basisplan bijgevolg behoorlijk moeten opkuisen. Vervolgens zijn we ons huiswerk aan het terrein gaan toetsen, waardoor we nieuwe verbindingsmogelijkheden ontdekten of geplande trajecten moesten herzien.”

vidueel traject uit te stippelen. Ik ben mij er absoluut van bewust dat we lang niet alle paadjes in het netwerk hebben opgenomen. In de buurt van trekpleisters is het net echter fijnmaziger gemaakt om de keuzemogelijkheden voor de gebruiker te maximaliseren. Dat is bijvoorbeeld het geval rond de Hotond (Kluisbergen), met zijn 150 meter het hoogste punt van de provincie, het Muziekbos (Ronse), het Kluisbos (Kluisbergen), het bedevaartsoord van Kerselare (Oudenaarde), het lieflijke gehucht Ladeuze (Maarkedal), het natuurreservaat Burreken (Brakel) en het kunstenaarsdorpje Kwaremont (Kluisbergen).”

Het monnikenwerk resulteerde in een raster aan mooie paadjes waarop vervolgens genummerde knooppunten werden aangebracht. “Die laten de wandelaar toe om aan de hand van de begeleidende wandelnetwerkkaart een indi-

Door de bomen het bos “Op elk knooppunt staat een houten paaltje met rood-witte knooppuntborden. Tussen twee knooppunten verhinderen doorverwijsbordjes dat je van het rechte pad afdwaalt. In totaal hebben

Nieuw wandelmagazine.

Bepaal zelf: - Waar je begint - Hoeveel kilometer je stapt - Waar je eindigt 6

Samen met de gloednieuwe wandelkaart lanceert Toerisme Oost-Vlaanderen ook een gratis wandelmagazine in broekzakformaat. Het staat boordevol reportages, tips en weetjes over het wandelnetwerk en de Vlaamse Ardennen. Voor wie een gebrek aan inspiratie heeft, worden ook wandelsuggesties opgenomen. Je hoeft in dat geval alleen maar het lijstje met knooppunten te volgen om een verrassende ontdekkingstocht te maken. Het wandelmagazine werd gerealiseerd in samenwerking met ANB en wordt gratis bij elke wandelkaart gevoegd. Je kan je gratis exemplaar ook afhalen bij Toerisme OostVlaanderen of de diensten voor Toerisme in de Vlaamse Ardennen.

Wandelen in de Vlaamse Ardennen is nog nooit zo gemakkelijk geweest

Nieuw wandelmagazine.

Bepaal zelf: - Waar je begint - Hoeveel kilometer je stapt - Waar je eindigt 6

we op een maand tijd maar liefst 2.131 bordjes geplaatst, op net iets minder dan duizend palen. Telkens op strategische plaatsen, zodat een wandelaar ze kan opmerken, ongeacht de richting van waaruit hij komt. Om te vermijden dat er aan bepaalde kruispunten een pijltjesbos zou ontstaan, hebben we bordjes van provinciale lusvormige ruiter- en wandelroutes in de mate van het mogelijke op dezelfde paaltjes aangebracht.”

Stijn Vinck is vooral opgetogen over de samenwerking met het Agentschap voor Natuur en Bos. “Aanvankelijk hebben we het agentschap enkel bij het project betrokken omdat we toelating moesten vragen om op hun terreinen paaltjes neer te planten”, aldus Stijn. “Uiteindelijk zijn ze echter actief beginnen meedenken over de trajecten in de bossen van de Vlaamse Ardennen. Daardoor konden bepaalde attractieve plekken voor het wandelpu-

Het Burreken. Het Burreken is een biologisch zeer waardevol gebied van ongeveer 35 ha, groot met een zeer uitgesproken reliëf. Bronnen en bronbeekjes, hagen, knotwilgenrijen en een zeldzame vegetatie spelen hier een zot spel. Sinds de terugtrekking van de zee is het landschap van het Burreken gevormd door bronbeekjes en beken. De valleien zijn hierdoor zeer scherp ingesneden waardoor de wandelaar soms hellingen van 20 procent en meer voor de voeten geschoven krijgt. Over het hele gebied komen ook zeer veel diersoorten voor. Schrik niet als je hier plots oog in oog staat met een kudde Galloway koeien. Zij moeten de voormalige akkers, die bij het reservaat werden gevoegd, omvormen tot een mozaïek van korte grazige stukken, struweel en zelfs bos.

bliek ontsloten worden. De samenwerking heeft er bovendien voor gezorgd dat de randinfrastructuur aantrekkelijk werd gemaakt. Aan de ingang van de bossen werden rond de paadjes bijvoorbeeld nieuwe hekken of banken geplaatst. In het Brakelbos wordt er zelfs een nieuw knuppelpad aangelegd om een interessante doorsteek mogelijk te maken naar een pad dat de taalgrens volgt.”

“In totaal hebben we op een maand tijd 2.131 bordjes geplaatst”

Wandelen met een extra laag. Haal meer uit je wandeling dank zij je smartphone. Zelfs tijdens een wandeling op het netwerk Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen kan je smartphone je voortaan van dienst zijn. Wie vooraf een applicatie download kan de werkelijke wereld van de Vlaamse Ardennen combineren met de virtuele. ‘Augmented reality’ (verhoogde realiteit) heet dat en het belooft een van dé trends te worden. Je gsm met ingebouwde internetverbinding en gps legt immers een extra laagje op je scherm waardoor je allerhande extra informatie te zien krijgt over de plek waar je wandelt. Hoe werkt het? Aan de hand van de ingebouwde sensor en gps in je smartphone weet je telefoon altijd precies waar je bent. Met deze gegevens kan hij berekenen hoe ver je bent verwijderd van bepaalde locaties. Kijk je door de camera van je telefoon, dan zie je icoontjes die deze ‘points of interest’ (POI’s) aanduiden. Als je een POI aanklikt, krijg je hierover alle info. Zo kan je bijvoorbeeld de openingsuren van het dichtstbijzijnde restaurant of museum bekijken. Maar ‘augmented reality’ biedt nog veel andere mogelijkheden. Via categorieën die je zelf kan in- of uitschakelen, zie je bijvoorbeeld waar het hoogste punt van de regio zich bevindt, waar je even kan uitrusten op een zitbank, of waar je kroost kan spelen in een speelzone. Je zoekgebied kan je aanpassen van 1 km tot 10 km. Om alles overzichtelijk te houden, worden er maximaal twintig poi’s getoond. Klik je er zo een aan, dan krijg je extra informatie. Je kan dan ook meteen bellen, een website bekijken, een mail sturen of via de routeplanner van Google je de weg laten wijzen. Om gericht te kunnen zoeken, kan zes categorieën aan of uitvinken: Te zien, te doen; Eten en drinken; Monument; Natuur; Infopunt en Uitrusten. Wat moet ik doen? 1. Download met je smartphone eerst de – gratis – applicatie Layar, ‘s werelds eerste ‘augmented reality’ browser. Om de Layar browser direct te downloaden via je telefoon, ga naar: http://m.layar.com/ (enkel zichtbaar met je telefoonbrowser) of je kan terecht op je Market Place (Android) of de App store (iPhone) via je telefoon. 2. Zodra het programmatje op je toestel staat, moet je de applicatie activeren. 3. Vervolgens zoek je het Wandelnetwerk Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen. Via de instellingen kan je eventueel de zoekrange vergroten of verkleinen. 4. Druk op Open en je kan op stap! Ondersteunt mijn smartphone Layar? Op het moment van schrijven worden alle Android besturingssystemen en iPhone ondersteund. Om zeker te zijn, neem een kijkje op http://site.layar. com/download/supported-devices/. Vereisten voor je smartphone zijn: ingebouwde internetverbinding, kompas, camera, gps en bij voorkeur een flat fee data-abonnement.

“In totaal hebben we op een maand tijd 2.131 bordjes geplaatst”

De geiten mekkeren bij Volle Maan.

De Kollebloem groeit en bloeit op het ritme van de natuur

De Volle Maan is een biologische geitenboerderij in Sint-Lievens-Houtem waar de tweehonderd geiten van Bart en Kathelijne elke dag voor 500 liter melk zorgen. Die wordt dagelijks verwerkt tot heerlijke biologische kazen en zuivelproducten op basis van rauwe geitenmelk.

B&B met de B van Bio. Het is destijds begonnen met een biologisch landbouwbedrijf maar wie vandaag in Sint-Lievens-Esse het pad naar de Kollebloem opdraait, mag zich aan een totaalpakket verwachten. In het warme nest van Leen en Antoine staan fysieke en mentale gezondheid centraal. “En ook al spring je hier gewoon maar binnen voor een prei en twee wortelen, de soep staat altijd op het vuur.”

Sociaal engagement. De Kollebloem is al zeven jaar een zorgboerderij, waar mensen met problemen de tijd en de ruimte krijgen om terug hun draai te vinden in de maatschappij. “Het is een heel kleinschalig project met mooie resultaten”, zegt Leen. “Door het werk op het land en het leven op het ritme van de natuur valt hun leven stukje bij beetje terug in de plooi.” Het sociale engagement van de gastheren blijkt ook uit de organisatie van boerderijbezoeken voor scholen en jeugdbewegingen. Daarvoor werd achterin de boomgaard een yurt geplaatst, een traditionele nomadentent die ook de ideale speelplek is voor de kinderen. “Tenslotte zijn we ook nog bezig met het project Land-in-Zicht”, vertelt Leen nog. “Het is een private stichting , met als doel het aankopen en ter beschikking stellen van landbouwgrond voor de biologische landbouw. De Kollebloem werkt samen met deze stichting om de grond van de boerderij vrij te kopen. Daardoor moet grond niet meer van generatie op generatie worden doorverkocht en blijft ze binnen het biologische landbouwcircuit.” www.kollebloem.be

“De dingen stromen zoals ze moeten stromen”, zegt Leen. “Toen ik Antoine in 1989 leerde kennen was hij op het ouderlijk bedrijf al een paar jaar bezig als gedreven bioboer. De eerste jaren werkte ik deeltijds mee op het land en was ik de rest van de tijd verantwoordelijk voor de speelpleinwerking in Zottegem. Vanaf 2002 zijn we de biowinkel beginnen uitbreiden. Met succes, want intussen leveren we aan een tweehonderdtal klanten wekelijks een groentenpakket, fruit of brood. Het enthousiasme van de mensen was zo groot dat we al snel ook de producten van geitenboerderij De Volle Maan en brood en droogwaren van andere bioleveranciers uit de buurt zijn beginnen aanbieden. Zowel onze leveranciers als onze klanten wonen in een straal van dertig kilometer, wat de duurzaamheidsgedachte nog benadrukt. Meer en meer mensen kiezen ervoor om gezonde producten te kopen die niet de halve wereld hebben rondgereisd vooraleer ze op hun bord terechtkomen.” Rodebietensoep met mierikswortel En wat ben je met biogroenten als je niet weet hoe je ze moet klaarmaken? Dus stonden op de boerderij al snel mensen rond de tafel om van Leen te vernemen hoe ze die producten van het land ook konden omtoveren tot smakelijke gerechten.

“Omdat de vraag almaar groter werd en onze winkel ’s winters te koud was, hebben we plannen gemaakt om de voormalige stallingen van het erf om te bouwen tot een goed ingerichte keuken met ruimte om op een comfortabele manier mensen te kunnen ontvangen. Vervolgens is ook de idee om met gastenkamers te beginnen, snel gekomen. Sinds vorige zomer hebben we drie tweepersoonskamers ter beschikking, waar vorige zomer meteen flink gebruik van werd gemaakt, onder andere ook door de kunstenaars die bij het Arpia-project in Herzele (zie ver der in dit magazine) betrokken waren. Het doet mij altijd plezier als hier mensen over de vloer komen die geen ervaring hebben met biologische voeding. Voor je het weet trekken ze hun laarzen aan en gaan ze met Antoine mee het veld op voor een introductie in de 45 soorten groenten die hij teelt. De gesprekken die daardoor ontstaan zijn altijd bijzonder inspirerend.” “Ik kook trouwens altijd biologische en vegetarisch voor de gasten, tenzij ze er expliciet om vragen om toch vlees te kunnen eten. Uit de reacties in ons gastenboek kan ik afleiden dat mensen het bijzonder leuk vinden dat ze tijdens hun korte vakantie eens kunnen kennismaken met een andere manier van leven. En je moet je daar geen grote theorieën bij voorstellen, soms is ro-

“Mensen vinden het leuk dat ze eens kunnen kennismaken met een andere manier van leven”

debietensoep met mierikswortel al voldoende als nieuwe ervaring.” De Kollebloem organiseert ook geregeld voedingslessen. Wanneer die plaatsvinden als er gasten in de B&B verblijven, dan krijgen die de kans om mee te eten met de cursisten of kunnen ze ervoor kiezen om het ontbijt op hun kamer te gebruiken.

Ook zin om bij ons naar bed te gaan? Droom weg op www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’.

Balegemse jenever + overnachting. Stokerij Van Damme in Balegem is een bedrijvige vierkantshoeve aan de poort van de Zwalmstreek. De productie van jenever is traditioneel de centrale activiteit van de boederij. Boer Jozef De Backer wekte de stokerij Van Damme in 1862 tot geestrijk leven op de plek waar ze nu nog staat. De stokerij werkt nog steeds volgens zeer oude distilleermethodes. Stoken is een typische winteractiviteit. Tijdens de zomer gaat de meeste aandacht van het landbouwersechtpaar Ludo en Dominique Lampaert uit naar de andere activiteiten op de boerderij, met 50 ha landbouwgrond en 150 vleesrunderen. De Balegemse stokerij is de enige landbouw-jeneverstokerij in de Benelux die het graan voor haar geestrijke drank zelf teelt. De ‘Balegemse jenever’ geniet dan ook geografische naambescherming. De boerderij beschikt over een authentiek Jenevercafé, annex jeneverwinkeltje, voor groepsbezoeken en proeverijen. Voor wie de jenever al te lekker vindt, is het ook mogelijk om te overnachten in een van de gastenkamers.

De kudde staat ’s zomers in de wei en ’s winters op stal waar ze een biologisch geteelde mix van grasklaver, maïs en graan voorgeschoteld krijgen, en dat smaak je in de producten die op de boerderij worden geproduceerd. In het boerderijwinkeltje wordt een assortiment van twintig soorten verse kaasjes verkocht: met tuinkruiden of bosuitjes, halfdroge kaasjes met noten of krenten, warme geitenkaasjes omhuld met spek of gerookte zalm, harde kazen met brandnetel… Als aanvulling op hun zuivelactiviteiten hebben Bart en Kathelijne een bijgebouwtje van de boerderij omgebouwd tot toeristisch verblijfsappartement voor zes personen. ,,Voor deze vorm van hoevetoerisme gingen we ook voor ecologische meerwaarde’’, verduidelijkt Kathelijne. ,,We gebruikten voor de verbouwing natuurlijke materialen zoals massief hout en een energievriendelijke kleibepleistering. Wie in De Volle Maan verblijft, mag zich ’s morgens verwachten aan een royaal bio-ontbijt met hoeveproducten. De activiteiten op de hoeve en de nabijheid van landelijke wandelwegen en natuurgebied Cotthem sluiten naadloos aan bij deze vorm van ecologisch verantwoord verblijfstoerisme.

www.stokerijvandamme.be

De geiten mekkeren bij Volle Maan.

De Kollebloem groeit en bloeit op het ritme van de natuur

“Mensen vinden het leuk dat ze eens kunnen kennismaken met een andere manier van leven”

Ook zin om bij ons naar bed te gaan? Droom weg op www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’.

www.stokerijvandamme.be

Stoverij van varkenswangen, ganzenlever en bloedworst.

Hier worden sterren gemaakt. Wie gaat wandelen of fietsen in de Vlaamse Ardennen eet voor het vertrek best een boterhammetje meer. De nijdige heuvels, het vele draaien en keren slorpt energie en vreet calorieën. Gelukkig is deze uithoek van Vlaanderen gezegend met heel veel lekkere producten. Waar je in de Vlaamse Ardennen ook halt houdt, in de buurt is er altijd wel een restaurant of een bistro waar ze die tot smakelijke gerechten omtoveren. Maar lekkerbekken die graag tussen de sterren tafelen, moeten in Kruishoutem zijn. Aan het firmament van de eiergemeente fonkelen immers maar liefst vier Michelinsterren. Het Hof van Cleve heeft er drie, ‘t Huis van Lede één.

Eenvoud troef in ‘t Huis van Lede

“Ik kan brood in de oven steken en kijken hoe het bakt.” Op het dorpspleintje van Lede, een deelgemeente van Kruishoutem, was Café den Hert decennialang de zoete inval na de hoogmis. In 2004 vielen de gesprekken aan de toog stil. Zij het maar voor eventjes, want Frederick Dhooghe en Joke Sulmon bliezen het stemmige huis weer leven in. In den Hert leeft nu verder als restaurant ’t Huis van Lede. Het is een vroege herfstmorgen als chef Frederick Dhooghe (33) de deur van de keuken opentrekt en mij in zijn heiligdom binnenlaat. “Dit is zowat het enige ogenblik van de dag dat het hier nog niet druk is”, zegt hij, waarna de poelier aan de telefoon hangt en de groentenboer prompt informeert hoeveel bakken noten Frederick wil. Respect “Ik werk heel graag met verse producten van om de hoek,” zegt hij. “In elk seizoen heb ik wel mijn lievelingen: asperges, waterkers, witloof,... Ik ken een aspergekweker die met heel zijn gezin en met hart en ziel aan zijn product werkt. Als je met die mensen in contact komt en je ziet hun handen, het boerderijtje waar ze wonen, je hoort hun dialect…

dan kan je niet anders dan enorm respect hebben voor hun product.” Authenticiteit “Nochtans is het minder evident dan je zou denken om de klanten mee te nemen in het verhaal van authentieke streekproducten. De consument kan in de supermarkt immers kennismaken met alle smaken van de wereld. De nieuwsgierigheid naar steeds nieuwe gerechten en bereidingswijzen is daardoor steeds groter geworden. Het gevolg is dat we de voeling verliezen met onze eigen lekkernijen. In tegenstelling tot Frankrijk heeft onze overheid die eigenheid heel lang onbelangrijk geacht. De jongste jaren wordt daar gelukkig meer aandacht aan besteed.”

Chef Frederick ging voor het streekgerecht shoppen op de Valleihoeve in Zingem. Op het erf, waarvan de eerste sporen leiden naar 1732, heeft de familie Devaere zich gespecialiseerd in de kweek van aardbeien en het maken van roomijs van verse melk. Fredericks oog viel in de hoeveslagerij echter vooral op de varkenswangetjes en op de bloedworst. “Een varkenswang is een spier die enorm veel gewerkt heeft”, zegt hij. “Daar zit veel meer smaak in dan in een luie spiert. Het nadeel is dat ze doorgaar moet zijn om te kunnen opeten, maar dan heb je ook een zeer gelatineus structuur.”

Passie “Ik ben een leerling van de klassieke school. Ik vind het niet nodig om gewoon om hip te doen, mee te doen met de keukentrends. Gewoon koken is immers al moeilijk genoeg. Een haas op de juiste manier bereiden, een fazant op het been bakken, dat is allemaal niet evident. Zeker als je alles ook nog eens wil klaarmaken terwijl de klant wacht. Dat is mijn passie. Ik kan brood in de oven steken en kijken hoe het bakt. Het is doodjammer dat chefs die nog een gewone kaas- of garnaalkroket op het menu durven te zetten met een scheef oog worden bekeken. Als mensen dergelijke gerechten niet meer van een geschoolde chef kunnen proeven, dan is dat op de duur een enorm verlies. Bij Michelin hebben ze dat begrepen. We hebben onze ster destijds gekregen op basis van een kroket van koningskrab en varkenspoot als voorgerecht, vol au vent als hoofdgerecht en een dame blanche als dessert. Veel simpeler kan niet.” Sfeer Eenvoud is op alle vlak troef in ’t Huis van Lede. “We hebben altijd gewerkt met basisproducten zijn daar nooit van afgeweken”, aldus Frederick. “Vandaar dat een Michelinster nooit onze ambitie was. Ik heb Joke leren kennen toen we alle twee bij Peter Goossens in Het Hof van Cleve werkten. We werden niet alleen verliefd op elkaar maar ook op de pittoreske deelgemeente Lede. Toen we vernamen dat het oude dorpscafé te koop stond, waren we meteen helemaal…

verkocht. Om een eigen zaak te beginnen waren we immers op zoek naar een gebouw met een ziel, en plots kregen we er ook een dorp met een ziel bovenop. De sfeer hier, naast de kerk, is onbetaalbaar.” Twee sterren “Ik vind het nogal belangrijk om stap voor stap vooruit te gaan. Onze eerste klanten zaten op de oude stoelen van waardin Maria. Op haar tafels hadden we een mdf-plaat gelegd, waar mijn moeder en tantes tafellakens voor hadden gemaakt. Joke en ik waren amper een jaar aan de slag toen we eraan dachten om ons gezinnetje uit te breiden. Op een vroege morgen zat ik een beetje in een dipje. Het waren vreselijke drukke dagen geweest en de telefoon stond weeral roodgloeiend. Ik besloot om met de hond te gaan wandelen. Toen ik na een uurtje terug thuiskwam, stond Joke in pyjama in de keuken.

We hebben een ster! zei ze. Ben je zwanger? Vroeg ik. Neen, antwoordde ze, we hebben een ster! Ik geloofde er niets van. Maar het was geen vergissing. Sindsdien hebben we de ster jaar na jaar kunnen behouden, hoewel er aan onze filosofie niets veranderd is: een goed product, correct bereid, voor een eerlijke prijs.” Een dag nadat Frederick te horen kreeg dat hij voortaan en sterrenchef was, stond Joke opnieuw in de keuken… om te melden dat er een tweede ster op komst was.

Ontdek hoe lekker de Vlaamse Ardennen zijn op www.toerismevlaamseardennen.be. Klik op ‘eten en drinken’.

Ingrediënten 8 varkenswangetjes (voor 4 personen), bloedworst, bruine fond, blanke fond, groene kool, julienne van spek, zilveruitjes, schorseneren, enkele blaadjes waterkers als garnituur, bieslook, zoete aardappel, ganzenlever, bloedworst, pijpajuin, boter, laurier, tijm, flesje Adriaen Brouwer, Ename Kaas Werkwijze De varkenswangen opkuisen, kruiden met peper en zout, dichtschroeien in boter en uit het vet halen. Een gehakte ui mooi kleuren in het braadvet en blussen met het bruin bier. De inhoud van de pan vervolgens bij de wangetjes voegen en samen met de laurier, de tijm en wat bruine fond gedurende 3 uur zachtjes laten pruttelen. De varkenswangen eruit halen en onder een natte handdoek laten afkoelen in de koelkast. De wangetjes daarna in gelijke stukken snijden en kort stoven in boter. De groene kool in fijne brunoise snijden en 2 maal koken, afkoelen. Reuzel warmen, spek krokant bakken , groene kool aan toevoegen en afkruiden. In een cirkel in het midden van het bord dresseren. Bloedworst kort aanzetten in boter en verder verwarmen in de oven. De ganzenlever in warme pan garen en op het bord een beetje fleur de sel op strooien. De zilveruitjes ongekuist onderzetten in olie, zachtjes garen en dan kuisen. Pijpajuin kuisen, in de lengte in 2 snijden, en 2 minuten gaar koken. Laten afkoelen, opwarmen in een beetje boter, kruiden met peper, zout en een beetje suiker. De schorseneren aanbakken in boter, afkruiden. Beetje room aan toevoegen en Enamekaas op raspen. De zoete aardappelen schillen in kleine stukjes snijden, opzetten in wat room en blanke fond tot ze gaar zijn. Vervolgens mixen en afkruiden met peper en zout. In een spuitzak doen en kleine hoopjes op bord spuiten, afwerken met bieslook. Saus: De fond van de stoverij zeven en voor de helft inkoken.

Stoverij van varkenswangen, ganzenlever en bloedworst.

Eenvoud troef in ‘t Huis van Lede

Ontdek hoe lekker de Vlaamse Ardennen zijn op www.toerismevlaamseardennen.be. Klik op ‘eten en drinken’.

Geschiedenis en landschap versmelten in het PAM Velzeke

Weg van de Romeinen. Voortaan vertrekt de Route du Soleil in Velzeke. Het Provinciaal Archeologisch Museum wil samen met Waalse en Franse partners de oude Romeinse heirweg, die via Bavay, richting de Franse Provence liep terug op de kaart zetten en bewegwijzeren. “Het versnipperde landschap van de Vlaamse Ardennen heeft de Romeinse wegenbouwers destijds serieus parten gespeeld”, zegt conservator Kurt Braeckman.

Tenzij je een renner bent in de Ronde van Vlaanderen, die de kasseien van de Paddestraat onder de billen geschoven krijgt, is de kans groot dat je op weg van Oudenaarde naar Zottegem, deelgemeente Velzeke gewoon voorbijrijdt. Tweeduizend jaar geleden was dat gevaar nagenoeg onbestaande. Velzeke was een soort verkeerswisselaar van twee Romeinse heirwegen. Eentje kwam van Boulogne-sur-Mer en liep naar Keulen en de tweede bracht je van Velzeke naar Bavay en verder naar Reims en de Provence.

Bij Toutatis, ze komen. Tijdens het paasweekend van 23, 24 en 25 april gebeurt de voorstelling van de ‘Romeinse weg op het grondgebied van de Nerviërs’ met een groots opgezette manifestatie. Dan marcheert er weer een voltallige century voetvolk, gevolgd door de cavalerie over de weg. Op zaterdag 23 april worden de troepen in Bavay ontvangen voor de openingsplechtigheid. Op zondag 24 april zijn er demonstraties in Ath en Aubechies. Op paasmaandag (25 april) marcheren de troepen uiteindelijk op Velzeke en gaan ze via de Paddestraat naar het museum. “Collega conservator Peter van der Plaetsen verzamelde reeds talloze malen de beste re-enactment groeperingen in het Provinciaal Archeologisch Museum te Velzeke. Ze komen hier geregeld tonen hoe het leven er in de Romeinse tijd en de vroege middeleeuwen aan toe ging”, aldus Kurt Braeckman. “Op paasmaandag doen we ook weer een beroep op hen om demonstraties te geven van de Romeinse infanterie en de cavalerie.” Provinciaal Archeologisch Museum Velzeke, Paddestraat 7, Velzeke (Zottegem), 09 360 67 16, www.pam-velzeke.be

“De weg van Velzeke naar Bavay was een van de belangrijkste verbindingsassen in onze streken”, zegt Kurt Braeckman. “Ondanks het verstrijken van de eeuwen is het tracé nog goed bewaard, zeker het gedeelte tussen Brakel en Bavay. De weg was nagenoeg volstrekt rechtlijnig en wordt op bepaalde plaatsen vandaag nog gebruikt. Samen met het Musée/site archéologique départemental van Bavay, het Espace Gallo Romain in Ath en de Archeosite et Musée d’Aubechies-Beloeil willen we die oude verbindingsweg terug onder de aandacht van het publiek brengen en toegankelijk maken voor zachte recreatie. Door signalisatie aan te brengen en infoborden te plaatsen in de vorm van Romeinse mijlpalen, willen we voor wandelaars en fietsers een nieuw aanbod creëren en ze op weg zetten voor een tocht door een gevarieerd landschap. ‘De Romeinse weg op het grondgebied van de Nerviërs’ is meteen ook een trip door de geschiedenis van Noord-Gallië.” Grote rijkdom Bavay was de eerste eeuwen na Christus de hoofdstad van onze provincie. Daar zijn tot op vandaag veel Romeinse resten zichtbaar. Net zoals Velzeke is het tweeduizend jaar na de

bloei echter niet echt een bruisend centrum meer. “Velzeke is ca. 10 voor Christus ontstaan als militaire kamp”, vertelt Kurt. “Dat trok handelaars aan en al heel snel ontwikkelde zich hier een bloeiende economische en administratieve activiteit. Tot ca. 260 na Christus is de Romeinse agglomeratie blijven groeien. Toen de militaire functie verdween, bleef er een bruisende gemeenschap over. Door de goede wegen was een snel transport van goederen mogelijk, waardoor Velzeke een rijke nederzetting kon worden. Vooral het leveren van landbouwgewassen aan de Rijnlegioenen was nogal lucratief. We hebben heel veel wijnamforen gevonden, die gevuld zijn geweest met topwijnen van het Griekse eilanden Chios en Kos bijvoorbeeld. We weten dat die massaal naar hier werden gebracht, en dat is het beste bewijs dat hier veel geld in omloop was. In de periode 260-270 begonnen de invallen van de Germaanse stammen. Veel rijke mensen verstopten hun rijkdommen halsoverkop in de grond en vaak kregen ze nooit meer de kans om ze te recupereren. Precies daardoor is het aantal muntschatten dat we hier doen indrukwekkend.” Zigzag Ook in de vroege Middeleeuwen moet Velzeke nog een belangrijke nederzetting zijn geweest. Anders zou het dorp nu niet met een Karolingische kerk kunnen pronken. Ze werd gebouwd met afbraakmateriaal van Romeinse gebouwen. “De wegen van de Romeinen geraakten door een gebrek aan organisatie en onderhoud echter stilaan in verval”, aldus Kurt. “In tegenstelling met wat de strips van Asterix en

Obelix ons doen geloven, waren ze immers niet geplaveid met stenen maar bestonden ze voornamelijk uit grint. Dat was veel comfortabeler om met een wagen over te dokkeren. Op een dagreis van elkaar waren een soort baanrestaurants gebouwd, waar reizigers konden eten en slapen en hun paarden konden verzorgen. In Velzeke en Flobecq hebben we zulke baanposten teruggevonden.” “De wegen waren door de band heel recht, alhoewel in bepaalde streken wel degelijk rekening werd gehouden met de topografie. In de Vlaamse Ardennen bijvoorbeeld speelde het versnipperde landschap, met zompige beekvalleien de Romeinen behoorlijk parten. Vandaar dat de heirweg in de Zwalmstreek heel erg begint te zigzaggen. Tot in Brakel is het tracé goed te volgen maar vanaf daar wordt het problematisch. In de jaren ’70 is men er aan de hand van boringen in geslaagd om sporen terug te vinden. De erosie, overstromingen en aardverschuivingen hebben echter gemaakt dat er, in tegenstelling tot het Waalse en Franse gedeelte nog weinig zichtbaar is gebleven. Aan de hand van het bestaande wegennet hebben we de route zo goed mogelijk zichtbaar proberen te maken.”

De Balei. De Balei is het hoogste punt (83 m) van Sint-Lievens-Houtem. Bij helder weer zie je hier de torens van het Gentse Belfort en Sint-Baafs pieken. In donkere tijden was het de plek waar de galg stond opgesteld. Op weg hier naartoe namen de veroordeelden nog even de tijd om halt te houden aan het ‘moeder Anna-kapelletje’. Vandaag hoef je niet meer te vrezen voor je leven al doet de Romeinse legioensoldaat, die je boven staat op te wachten, toch wel even schrikken. De kolos van drie meter heerst over de regio en werd ontworpen door de Houtemse kunstenaar Robert Goossens. Hij liet zich inspireren door de Romeinse Heirbaan die 2000 jaar geleden deel uitmaakte van een uitgebreid netwerk. De weg liep van Boulognesur-Mer over Velzeke via Oombergen, Sint-Lievens-Houtem, Borsbeke, Burst verder naar Asse en zo naar Tongeren. De Romeinse Heirbaan is vandaag nog deels verhard, deels een aardeweg en biedt prachtige vergezichten op de glooiende landschappen. Ze doet ondermeer de Brouwerij Roman aan in Mater. Waar vandaag de brouwerij staat, was vroeger een afspanning voor ruiter en paard.

Geschiedenis en landschap versmelten in het PAM Velzeke

Ga voor de Gavers. In domein De Gavers in Geraardsbergen kan je niet enkel genieten van de natuur maar ook onbekommerd zwemmen, ravotten en sporten. Het eigentijdse sporten speelpark maakt van De Gavers een uniek recreatiedomein. Zo uniek zelfs dat velen hier voor enkele dagen wil verblijven. Fervente fietsers en wandelaars kunnen terecht in de trekkershutten, gezinnen opteren vaak voor de viersterren camping, jongeren zweren bij de jeugdherberg, nog anderen kiezen voor de comfortabele bungalows. - Het provinciaal domein beschikt over een erkende viersterren camping van 15 ha groot. Er zijn sanitaire blokken met toiletten, was- en douchecabines, wasplaatsen voor baby’s, wasmachines en droogautomaten, in het hoogseizoen in tijdens de weekends kan je in de campingwinkel je boodschappen doen, er is plaats voor het lozen van een chemisch toilet, verschillende speeltuintjes en dagelijks kinderanimatie tijdens het hoogseizoen - In de bungalows vind je televisie en DVD, eigen kookgelegenheid met toestellen afzonderlijke slaapruimtes, badkamer met ligbad, terras met tuinmeubelen en er is eigen parkeergelegenheid. - Een trekkershut boek je als je enkel een slaapplek zoekt voor de nacht. Elke hut is voorzien van een tafel, stoelen, vier bedden en een eenvoudige kookgelegenheid. Dat biedt het grote voordeel dat je geen tent, slaapmatjes of kookstel hoeft mee te nemen als je bijvoorbeeld op fietsvakantie bent. In elke hut is er verwarming aanwezig zodat je ook in het tussenseizoen comfortabel kan logeren. De maximumverblijfsduur in een trekkershut is drie opeenvolgende nachten. Je kan gebruik maken van de sanitaire voorzieningen op de camping, die vlakbij gelegen zijn. - Jeugdherberg ‘t Schipken is een authentiek 17de eeuwse hoeve die volledig verbouwd werd tot een gezellige en comfortabele jeugdherberg. Naast het authentieke gedeelte is er ook een nieuw gedeelte aan de jeugdherberg bijgebouwd. In de beide gedeelten kunnen er in totaal 104 personen gelijktijdig slapen.

Kuifje in de Vlaamse Ardennen. Een paar dagen Vlaamse Ardennen boeken, hoeft niet duur te zijn. Wie naar het zuiden van Oost-Vlaanderen afzakt om actief bezig te zijn, de streek te verkennen en te genieten van het landschap, heeft aan een comfortabel bed en sanitaire voorzieningen voldoende. In jeugdherberg de Fiertel in Ronse en de Gavers in Geraardsbergen is iedereen welkom voor wie vakantie gelijk staat aan mensen ontmoeten, ongecompliceerd genieten en plezier maken. Dit is de ideale plek voor iedereen die in de geest van Kuifje en Bobbie de wereld intrekt.

www.degavers.be

De ideale oplossing voor een budgetvriendelijke vakantie

“Nooit te oud voor de jeugdherberg” “Hier komt iedereen over de vloer”, zegt Frank Cottem, de beheerder van jeugdherberg De Fiertel in Ronse. “De tijd dat in een jeugdherberg enkel rugzaktoeristen met een melkbaard onder de wol kropen en het licht om 21.30 uur uitging, is lang voorbij.” Jeugdherberg De Fiertel dankt zijn naam aan de jaarlijkse Fiertelommegang ter ere van patroonheilige Sint-Hermes die op de zondag na Pinksteren rond Ronse trekt. De 32 km lange bedevaart doet onder meer het Muziekbos aan, om dan af te dalen naar de voet van de heuvel, waar de jeugdherberg zijn stek gevonden heeft. De schitterende locatie is meteen een van de grote troeven van dit logies. “Een groot deel van onze gasten is steevast van plan om tijdens hun verblijf de streek op een actieve manier te verkennen”, zegt Frank. “Meestal is hun programma als ze hier aankomen al verdomd goed voorbereid.

Ze weten welke wandeling ze zullen doen, welke bezienswaardigheden ze zullen bezoeken of langs welke wegen ze hun mountainbike zullen sturen. Na een flink ontbijt gaan ze op pad en we zien ze pas op het einde van de dag vermoeid terug. We mogen echter ook meer en meer gezinnen verwelkomen, vaak samen met de grootouders of tantes en nonkels. Vaak hebben ze het traditionele familiefeest vervangen door een weekendje weg. Tenslotte kost een diner in een restaurant meer dan een volledig weekendje plezier bij ons. En hier kan je genieten van volpension.” Frank heeft kamers voor twee, vier en zes personen ter beschikking. Ze zijn telkens uit-

Denderend rond Geraardsbergen. gerust met comfortabele bedden en modern sanitair. “Er zijn ontspanningszalen voor binnenactiviteiten en een bar waar de gasten elkaar kunnen ontmoeten. Ik sta er elke keer van te kijken hoe een heterogeen gezelschap hier na een paar dagen een homogene groep wordt. Voor de kinderen is er op het terrein niet alleen een grote avontuurlijke speeltuin maar er zijn ook schapen, geiten en kippen die doorgaans een attractiepool op zich vormen. Veel stadskinderen benen hier hun kennis over de boerenbuiten een beetje bij. Brood voederen aan de dieren wordt plots een opwindende gebeurtenis. Vaak vraag ik mij af wie naar wie staat te kijken (lacht).” Naast het hoofdgebouw waar 160 mensen kunnen logeren, is er een schitterend kampeerterrein met hoogteterrassen waar groepen terecht kunnen. In een oude gerestaureerde hoeve kunnen groepen van dertien personen comfortabel verblijven en hun eigen potje koken. www.infrafos.be

De Denderende Stedentocht is een thematocht uitgestippeld op het fietsnetwerk Scheldeland en Vlaamse Ardennen. De tocht voert je langs Dendermonde, Aalst, Ninove en Geraardsbergen en laat je kennismaken met folklore, historische feesten en rijke (culinaire) tradities. Tocht 1 (45 km - vlak) brengt je vanuit de fiere Ros Beiaardstad Dendermonde naar het chocoladedorp Wieze en de hopvelden van de Faluintjesstreek, waar men nog elke zomer uitbundig de oogst viert. Tocht 2 (39 km - vlak) start in de bruisende carnavalstad Aalst en leidt je naar Denderleeuw en Ninove, de ‘oudste’, stoutste en wijste van alle steden. Langs tocht 3 (42 km - vlak tot licht glooiend) proef je van de couleur locale in de buurt van Ninove. Tocht 4 (46 km - heuvelend) loopt in en rond Geraardsbergen, de stad van de 3 M’s: de Muur, Manneken-Pis en Mattentaarten. In Sint-MariaLierde kom je aan De Kartuizer voorbij, vlak tegenover de kerk. Het is een typisch volkscafeetje en de uitgelezen plek om het kartuizerbier in de unieke stenen kruik te proeven. In de begeleidende brochure vind je een gedetailleerde routebeschrijving met vermelding van de toeristische troeven die je langsheen het traject en in de vier steden kunt ontdekken. Naast de vele foto’s zijn ook aparte kaderstukjes opgenomen met achtergrondinformatie, anekdotes en bijzondere weetjes. De kaarten met de ingetekende routes, knooppunten, horeca en bezienswaardigheden zijn opgenomen in de voor- en achterflap van de covers. De prijs van de brochure bedraagt 3 euro. Ze is te koop bij de plaatselijke toeristische diensten en ook online te bestellen bij Toerisme Oost-Vlaanderen: www.tov.be

www.degavers.be

De ideale oplossing voor een budgetvriendelijke vakantie

Centrum Ronde van Vlaanderen. Wielerwedstrijden zijn een beetje zoals tomaten: seizoensproducten. Tomaten in de winter… dat is water met een vel rond. Voor de tomaten zit er niets anders op dan geduldig te wachten tot de zon weer haar werk doet maar in Oudenaarde hebben ze een fantastische oplossing gevonden om de koers een heel jaar lang kakelvers te houden. Het Centrum Ronde van Vlaanderen is het hoogaltaar voor alles wat in Vlaanderen en daarbuiten hard op de trappers kan duwen. Dit is, behalve de ideale plek om je fietstocht te beginnen en te eindigen, een belevings- en bezoekerscentrum waar met multimediale middelen duidelijk wordt gemaakt hoe belangrijk wielrennen voor de regio wel is. Markt 43, 9700 Oudenaarde, 055 33 99 33, www.crvv.be Open: alle dagen van 10 tot 18 uur (behalve maandag). Gesloten in januari. Ticket: € 7; € 15 voor een gezinsticket (max. 2 volwassenen en 4 kinderen) € 3,5 voor kinderen tot 15 jaar € 5 voor senioren en groepen scholen gratis. Tentoonstelling 25 jaar Lotto in de wielersport: van 25 februari 2010 tot 30 september 2010

Hof ter Kammen is de zoete inval voor wielrenners en wielertoeristen

Op bedevaart naar de Ronde van Vlaanderen In Hof Ter Kammen ligt de Koppenberg, de Eikenberg, de Taaienberg en de Oude Kwaremont aan je voeten na een korte beklimming van de trap. Voor Hilde Speleers en haar man Christian De Clercq was het evident dat hun gastenkamers de namen zouden dragen van de legendarische bulten van de Ronde van Vlaanderen. “Hier ademt alles wielrennen.”

3 x de Ronde van Vlaanderen. Voor wie de kracht in zijn benen wil testen en de strijd wil aangaan met de echte wielerkampioenen werden drie fietstochten uitgestippeld. De drie lussen zijn geënt op het parcours van Vlaanderens Mooiste. In tegenstelling tot het traject dat de renners volgen en dat jaarlijks wijzigingen ondergaat, werd de toeristische versie nauwgezet bewegwijzerd. Wie de drie lussen afmaalt, komt voorbij alle mythische bulten en legendarische passages die tijdens meer dan negen decennia Ronde van Vlaanderen werden opgestapeld. De blauwe lus is 80 km lang en is de minst lastige van de drie, hoewel, je krijgt een aantal stevige kasseistroken onder de wielen geschoven. De oranje lus van 72 km is ondanks de vlakke start via de scheldevallei niet voor doetjes. Eenmaal boven op de Kluisberg, volgen de verschillende hellingen zich in sneltempo op. De groene lus brengt je over 114 km naar de aankomst in Ninove-Meerbeke en voert onder andere naar de grijnzende Muur van Geraardsbergen. Centrum Ronde van Vlaanderen Markt 43, Oudenaarde 055 33 99 33, www.crvv.be

Een dagje rond de Ronde. > Voormiddag: Bezoek aan het Centrum Ronde Van Vlaanderen onder de deskundige begeleiding van Freddy Maertens (vooraf reserveren), snuisteren in de Ronde-shop. > Middag: Lunch in Brasserie De Flandrien. We suggereren: een proloogdrankje als aperitief, begeleid door een bordje Vlaamse Ardennen (kaas en spek). Een spaghetti Boononaise of een Vispannetje Museeuw als hoofdgerecht en om te eindigen een coupe Combiné. > Namiddag: Fietstocht met start en aankomst aan het Centrum Ronde Van Vlaanderen. Meer info in het Centrum Ronde van Vlaanderen, www.crvv.be

Hof ter Kammen is de zoete inval voor wielrenners en wielertoeristen

Echte flandriens doen de RetroRonde.

Laat je na de afdaling van de Koppenberg gewoon uitbollen en je komt als vanzelf op de binnenplaats van Hof Ter Kammen terecht. Je zal trouwens niet de eerste zijn die hier van de fiets stapt. Deze B&B is goed op weg om samen met de flandriens en de bulten van de Vlaamse Ardennen een eigen hoofdstuk toe te voegen aan het heroïsche wielerverhaal dat hier jaar na jaar wordt geschreven. “We hebben echt niet lang hoeven na te denken toen we in 2005 met onze B&B zijn gestart”, vertelt Hilde. “Als verwoede wielerfans wilden we vooral de wielerliefhebbers aanspreken. Die komen hier het jaar door de bergzone van de Vlaamse wielerklassiekers verkennen. Wie Oudenaarde zegt, zegt Centrum Ronde van Vlaanderen. Van daaruit vertrekken drie grote fietslussen die geënt zijn op het parcours van Vlaanderens Mooiste.” Mannen met fietsen “Het gebeurt geregeld dat fietsvrienden ’s zaterdags laat in de avond nog telefoneren om kamers te reserveren. Ik hoor dan aan de telefoon dat ze in een café plannen zitten te maken. Een paar weken later komen ze dan op vrijdagavond aan en ze gaan niet naar huis vooraleer ze alle beroemde bulten van de Vlaamse klassieke koersen hebben bedwongen. Die bergjes zijn een soort jachttrofee. Vaak doen ze op vrijdagnamiddag de eerste lus van de Ronde Van Vlaanderen route. ’s Avonds drinken ze dan een paar Ename-biertjes om op krachten te komen, zodat ze ‘s anderendaags de tweede lus kunnen aanvatten en ’s zondags de laatste. Na de middag komen ze dan snel nog eens douchen om dan terug naar huis te rijden bij hun gezin.” Het zijn echter niet alleen wielertoeristen die hier kind aan huis zijn. Ook professionele en semiprofessionele wielerploegen hebben hier hun uitvalsbasis. “De Deense renner Matti Breschel kennen we heel goed”, aldus Hilde. “Zijn vader was de coach van de Deense nationale ploeg en die komen hier al van kort na onze opening op stage. Matti is intussen uitgegroeid tot een goede renner. Ook de cyclocrossers van Sunweb-Revor, met Klaas Vantornout, en de Fidea’s met Bart Wellens en Stybar hebben hier al souvenirtruitjes achtergelaten. We hebben hier tijdens het voorjaar ook steevast de Australische profploeg Drapac-Porsche te gast. De renners werken hier dan een trainingsprogramma af om dan vervolgens

in de Australische zomer mooie resultaten te boeken. Ook het Engelse nationale meisjesteam heeft hier zijn tweede thuis. Van hieruit nemen de dames in heel Europa deel aan wedstrijden.” “Het wielerwereldje is klein. Als ploegen zich ergens goed voelen, vertellen ze dat snel door. Op die manier was het heel snel bekend dat fietsers van alle slag hier goed verzorgd worden. Het is met spijt in het hart dat we een renner naar een andere ploeg zien overstappen al gebeurt het vaak dat hij enkele maanden nadien al terug over de drempel stapt met zijn nieuwe ploeg. Dat geeft enorm veel voldoening.” “Wielertoeristen zitten ’s ochtends samen met de profs aan de ontbijttafel. Je hoort hen geregeld naar het thuisfront bellen om verslag te doen van wie ze nu weer tegen het lijf gelopen zijn”, aldus Hilde. “Eerlijkheidshalve moet ik er echter ook wel bij vertellen dat de profs dikwijls versteld staan van het materiaal dat de amateurs hier van het dak van hun auto halen.” Overuren kloppen Mensen die hier wonen, staan er vaak niet meer bij stil hoe mooi deze streek eigenlijk is, zegt Hilde. “Voor sommige mensen is hier met de fiets kunnen rondrijden of naar een paar koersen kunnen gaan kijken een soort bedevaart. Ik heb onlangs een mail gekregen van een Amerikaanse die er al heel haar leven van droomt om de Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix eens mee te maken. Toen ik haar liet weten dat ik nog een kamer kon vrij-

maken, begon ze op slag te huilen van geluk. Een paar van haar landgenoten zijn hier vorig jaar neergestreken van voor de Ronde tot na Parijs-Roubaix. Een hele week lang hoorde ik niets anders dan kreetjes als wonderfull en great en amazing.” Wielerliefhebbers zijn dankbare gasten maar ze zorgen vaak voor extra werk voor Hilde en haar echtgenoot. “Koersen kan je niet op twee koffies en een croissant. Ik ben doorgaans heel vroeg uit de veren om een stevig ontbijt klaar te maken. Ik maak daar vaak vooraf afspraken over met de ploegleiding. Als het overdag regent, dan weet ik bovendien dat mijn wasmachine overuren zal kloppen. Dan komen de renners hier in de late namiddag nat en vuil toe. Maar daar heb ik hoegenaamd geen problemen mee. Ik leg ze graag in de watten. Mijn man heeft nog een voltijdse job maar als hij thuis is, is hij ook in de weer. We hebben hier alles in huis om fietsen te onderhouden en te herstellen.” Hilde zelf heeft het te druk om zelf de streek met de fiets te verkennen. “Met die taak zadel ik mijn zoon op”, zegt ze lachend. “Hij kent alle rustige fietswegjes in de Vlaamse Ardennen en geeft onze gasten met plezier tips. Zo komen ze al eens op plaatsen die afwijken van de traditionele toeristische fietsroutes. Ik probeer de wielertoeristen eerder eens attent te maken op de andere troeven van de streek, al kan ik niet beweren dat ik daar altijd even succesvol in ben. Verder dan een brouwerijbezoek komen ze dikwijls niet.”

Op 26 juni heeft de vijfde editie van de RetroRonde plaats. Deze fietstocht vertrekt aan het Centrum Ronde van Vlaanderen en verkent het feeërieke landschap van de Vlaamse Ardennen. De toeschouwers worden op zijn minst een halve eeuw terug in de tijd gekatapulteerd. De renners komen die dag niet met hightech fietsen en vochtregulerende outfits aan de start. De versnellingshendels van hun fietsen, als die er al zijn, staan nog op het fietskader. Zoals het echte flandriens betaamt dragen ze wollen truien, worstenhelmen en stofbrillen. De RetroRonde is bijzonder populair bij de gasten van Hof ter Kammen. “Eind juli hebben we altijd Engelsen te gast die speciaal hiervoor het Kanaal oversteken”, vertelt uitbaatster Hilde Speleers. “Vorig jaar had ik dertig oude fietsen verzameld omdat ook de Australische renners die bij ons logeerden en hun entourage graag wilden meedoen. Hun mecanicien heeft al die oldtimers terug rijklaar gemaakt. Het was de zwaarste tocht die ze tijdens hun trainingsverblijf voor de wielen geschoven kregen.” www.crvv.be Andere fietsevenementen vindt u op www.toerismevlaamseardennen.be

Ook zin om dicht bij je fiets te logeren? Surf naar www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’ en ‘label fietsvriendelijke logies’.

Echte flandriens doen de RetroRonde.

Ook zin om dicht bij je fiets te logeren? Surf naar www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’ en ‘label fietsvriendelijke logies’.

De Stijn Devolderstraat.

Houtem Jaarmarkt In 2008 werd Houtem Jaarmarkt door de Vlaamse overheid erkend als een bijzonder stukje geschiedenis en opgenomen op de lijst van Vlaams immaterieel Erfgoed. Op de Unescovergadering in Nairobi (Kenia) in november sloot de rest van de wereld zich daar dus bij aan.

Sinds de razend spannende edities van de Ronde van Vlaanderen van 2008 en 2009 weten heel wat meer mensen waar de naam Eikenmolen voor staat. Tot twee maal toe plaatste Belgisch kampioen Stijn Devolder hier zijn beslissende ontsnapping om vervolgens de wereldtop van het wielrennen op indrukwekkende wijze voor te blijven. Geen wonder dat de bult bij wielerliefhebbers grotere bekendheid geniet als ‘Stijn Devolderstraat’ dan met zijn aloude benaming.

In het wiel van een voormalige profwielrenner

Berggids Serge Baguet. Voormalig Belgisch kampioen en Tourritwinnaar Serge Baguet hing in 2007 de koersfiets aan de knotwilgen maar heeft hem er intussen weer uit gehaald. Met zijn bedrijfje Baguet Velo Events gidst hij wielertoeristen en bedrijventeams door de ’bergen’ van de Vlaamse Ardennen. “Ik organiseer fietsevenementen voor iedereen die een dagje wil kennismaken met het decor van de Ronde van Vlaanderen”, vertelt Serge. “Vooral bedrijven vinden dit de ideale manier om met hun medewerkers aan teambuilding te doen. Maar ook groepjes vrienden die op zoek zijn naar een alternatieve manier om bij elkaar te zijn, vinden de weg.” Start en aankomst van deze fietservaring ligt in Sint-Lievens-Houtem. “We maken gebruik van de infrastructuur van het gemeentelijk sportcentrum om ons aan te kleden en na een stevig ontbijt vertrekken we voor een tocht die varieert van 60 tot 140 kilometer. Alles hangt af van de conditie van de deelnemers. Ik begin de dag altijd met de boodschap dat het niet de bedoeling is om te koersen. Tenslotte ben ik ook niet meer zo scherp als vroeger (lacht). Soms zitten er mannen in de groep die veel sneller de heuvels oprijden dan ik. Maar dat maakt niets uit, iedereen wacht na elke hindernis toch op de rest.” In de praktijk wordt de groep in minimum twee pelotonnetjes ingedeeld. De meer getrainde fietsers doen dan gewoon wat meer kilometers dan de andere. Rond de middag komt iedereen sowieso samen om iets te eten. “Ik stel het parcours vooraf altijd voor aan de klant. Tenslotte kan hij best inschatten of het realistisch is. Afhankelijk van zijn feedback doe ik er dan een bergje of een kasseistrook bij of af. Het gebeurt echter dat we het parcours ook nog aanpassen terwijl we onderweg zijn. Ik heb twintig jaar in de streek getraind en ik ken bijgevolg manieren genoeg om af te snijden.” “Behalve een sportieve activiteit is zo een begeleide tocht de ideale manier om de mooiste plekjes van de streek te leren kennen. Ik zoek immers altijd de wegen uit met de mooiste panorama’s. Mensen zijn altijd onder de indruk van de Vlaamse Ardennen. Het mooiste plekje de streek is voor mij de top van de Patersberg in Kluisbergen. Het zicht op de vallei is daar indrukwekkend. Om daarvan te bekomen voorzie ik dan ook altijd nog een stop in het Centrum van de Ronde van Vlaanderen of in een ander gekend wielercafé.” www.baguetveloevents.be

De strafste wielercafés De mooiste zeges na de meest heroïsche ontsnappingen of in de meest ellendige weersomstandigheden worden aan de cafétoog gewonnen. De Vlaamse Ardennen is gezegend met een aantal legendarische wielercafés. De muren zijn er behangen met foto’s van helden op twee wielen en een onuitputtelijk aantal sterke verhalen. Er zijn cafés van oud-renners, cafés van wielerverenigingen, supporters- en wielertoeristenclubs, de cafés langs de parcoursen van de klassiekers en zenuwcentra van kermiskoersen, met aankomst en vertrek voor de deur. Op volgende locaties zal je eigen wielerverhaal beslist niet misstaan. Café De Oude Oven (Supporterslokaal Robbie Mc Ewen), Maandagstraat 5, Brakel (Everbeek) ‘t Hemelrijck (Bovenop de muur), Oudeberg 2, Geraardsbergen Café Koppenberg (bruine kroeg in de buurt van de Koppenberg), Berchemweg 228, Oudenaarde Brasserie De Flandrien (Wielerkroeg van het Centrum Ronde van Vlaanderen), Markt 45, Oudenaarde Café In Den Trap Op (Waar over de koers gesproken wordt), Heerweg 45, Horebeke Café ‘t Sportpaleis (Heiligdom voor ex-wielrenner Arthur ‘El Toro’ Decabooter) Kerkplein 6, Zingem Taverne De Moriaan (Bruine kroeg langs de kasseien van de Paddestraat), Paddestraat 154, 9620 Zottegem (Velzeke)

Unesco houdt van de Vlaamse Ardennen. Twee volkse tradities uit de Vlaamse Ardennen werden vorig jaar toegevoegd aan de lijst van ‘Immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid’ van Unesco. Zowel de Houtem Jaarmarkt in Sint-Lievens-Houtem als de Krakelingen en Tonnekensbrand in Geraardsbergen kregen deze waardevolle erkenning van de wereldgemeenschap.

Jaarlijks vindt op 11 en 12 november op het dorpsplein een grote winterjaarmarkt plaats. Tienduizenden bezoekers zakken van ver buiten de provincie af om paarden en vee te keuren en te kopen, van de volkse kermissfeer te genieten. Een bijzondere traditie is de verkoop met handklap. De verkopers slaan op elkaars hand om tot een akkoord over de verkoopprijs te komen. Nergens in Vlaanderen is de jaarmarkt nog zo populair als in Sint-Lievens-Houtem. De verankering in een eeuwenoude bedevaartstraditie is wellicht een van de verklaringen. Houtem Jaarmarkt vindt zijn oorsprong in de middeleeuwen met de verering van de Heilige Livinus.

Krakelingen en Tonnekensbrand De jaarlijkse Krakelingenworp en de Tonnekensbrand van Geraardsbergen wortelen in een ver mythisch verleden. Ze hebben een religieuze en wereldse dimensie en hebben alles met de overgang van de winter naar de lente te maken. Het ritueel vindt plaats op de laatste zondag van februari, behalve wanneer die zondag op de laatste dag van de maand valt. In dat geval heeft het feest plaats op de voorlaatste zondag van februari. Tijdens de Krakelingenworp worden kleine broodjes met een opening in het midden boven op de Oudenberg in het publiek gegooid. De ceremonie gaat gepaard met het drinken van een slok rode wijn met een levend visje erin. Dat onschuldig gebruik, dat voorbehouden is aan de pastoor-deken en het stadsbestuur. Dezelfde avond wordt op de kruin van de Oudenberg Tonnekensbrand gehouden. Na de uitvoering van volksdansen laat de schepen van Feestelijkheden een met pek en stro overdekte ton in de vlammen opgaan. De vuurgloed is tot ver in de omtrek te zien en in sommige dorpen vlakbij worden eveneens vuurtjes gestookt.

De Stijn Devolderstraat.

In het wiel van een voormalige profwielrenner

B&B De Groene Weg heeft zijn naam niet gestolen

Zoek het niet te ver. “Brakel is een onderschat hoekje van de Vlaamse Ardennen”, drukt Pieter Vanhaverbeke ons op het hart. “De mooiste landschappen van de streek liggen hier in de buurt.” Samen met zijn vrouw Annette Van den Wyngaert en hun drie kinderen woonde Pieter tien jaar in Indonesië vooraleer hij hier De Groene Weg insloeg. Een man die kan vergelijken.

Het is echt niet moeilijk om te achterhalen waar de naam De Groene Weg vandaan komt. Op een steenworp van het centrum van Nederbrakel, een half dozijn bochten verwijderd van de steenweg naar Geraardsbergen moet je plots op de rem gaan staan of je bent de overgroeide oprit voorbij. Het is pas als je het natuurlijke groenscherm voorbij bent dat je de hoeve van Annette en Pieter te zien krijgt.

het landschap dat ons overtuigd heeft om de hoeve te kopen. Wij zouden nooit meer gedijen in een rijhuis of een appartement in de stad. Bovendien hebben we ruimte nodig om wat dieren te kunnen houden en om gewoon wat buiten te kunnen prutsen. Uiteindelijk blijken dat ook de dingen te zijn die de gasten van onze B&B zo appreciëren, al was er toen van gastenkamers nog lang geen sprake.”

“Toen we hier vijftien jaar geleden met onze drie kinderen het onverharde pad inreden, konden we er niet naast kijken dat het gebouw zijn beste tijd gehad had”, vertelt Annette. “Er hadden altijd kleine boerkes in gewoond en de jongste jaren waren er geen herstellingswerken meer gebeurd. Omdat we echter tien jaar ontwikkelingwerk op de Molukken en Sumatra hadden gedaan, zagen we echter ook meteen de voordelen. Er was hier alle dagen elektriciteit en er kwam water uit de kraan. Dat was meer dan we gewoon waren geweest.”

Flink verbouwd Het idee om vier gastenkamers in te richten, is er pas gekomen toen de familie enkele jaren in de hoeve had gekampeerd. “Het is soms niet slecht om een gebouw eerst op je af te laten komen”, meent Annette. “Stilaan is het besef gekomen dat we plaats genoeg hadden om vier gastenkamers in te richten die allemaal op de binnenkoer konden uitkomen. Ondertussen hadden we ook kunnen vaststellen dat de renovatie grondig zou moeten gebeuren. Alle materialen die we konden recycleren hebben we gerecycleerd en de rest hebben we herbouwd.”

“Bovendien was het centrum van Brakel dichtbij”, vult Pieter aan. “Dat is een ongekende luxe als je gewoon was om 500 km te rijden om een rol toiletpapier te kopen. Het was echter vooral de weidsheid van

“Er was hier alle dagen elektriciteit en er kwam water uit de kraan. Dat was meer dan we gewoon waren geweest” 24

“Omdat een deel van de koestal ingezakt was, hebben we de vouten helemaal gereconstrueerd met leemsteen”, aldus Pieter.

De Groene Sleutel. De Groene Sleutel is een internationaal keurmerk voor milieuvriendelijke toeristische accommodaties. De eigenaars moeten een ambitieus milieubeleid voeren en duidelijke actieplannen opstellen. Met de Groene Sleutel belonen Toerisme Vlaanderen en Bond Beter Leefmilieu uitbaters van een toeristische accommodatie voor de inspanningen die ze leveren voor het leefmilieu. Vakantiegangers hebben het voordeel dat ze kunnen kiezen voor een vakantie met een hart voor het milieu. Bovendien zijn ze er zeker van dat ze in kwalitatieve, mooie en groene accommodaties terechtkomen. De eerste Groene Sleutel werd in 1994 uitgereikt in Denemarken. Vier jaar later trad Frankrijk toe tot de organisatie. In Vlaanderen werden de eerste labels in 2007 uitgereikt aan campinguitbaters. Maar in de toekomst zullen ook jeugdlogies, attracties, hotels en gastenkamers ze kunnen aanvragen. Het label wordt steeds uitgereikt voor één jaar. Uitbaters moeten dus elk jaar opnieuw bewijzen dat ze zich inspannen voor het milieu. Een onafhankelijke jury beslist over de toekenning van de Groene Sleutel. In de Vlaamse Ardennen heeft behalve B&B De Groene Weg in Brakel, ook Hoeve De Schapenkop in Ronse en De Notelaar in Zwalm het label aan de voordeur hangen. De camping van het provinciaal domein De Gavers in Geraardsbergen, jeugdverblijf Het Moerashuis in Oudenaarde en jeugdheem De Kafhoek in Maarkedal mogen het keurmerk gebruiken.

B&B De Groene Weg heeft zijn naam niet gestolen

“Er was hier alle dagen elektriciteit en er kwam water uit de kraan. Dat was meer dan we gewoon waren geweest” 24

“Omdat een deel van de koestal ingezakt was, hebben we de vouten helemaal gereconstrueerd met leemsteen”, aldus Pieter.

Groene Halte Wandeling. “De muren hebben we extra goed geïsoleerd met rotswol en werden met leempleister afgewerkt. Het dak is geïsoleerd met papiervlokken. Het ‘groen’ in onze naam, slaat immers niet alleen maar op de omgeving. Door ons respect voor de natuur was het voor ons eerder een automatisme om onze hoeve op een ecologisch verantwoorde manier aan te pakken. Het is echter pas achteraf dat we over het bestaan van het Groene Sleutellabel hoorden. Vooraleer je dat keurmerk aan je deur mag hangen, moet je aan een lastenboek inzake energieverbruik, waterhuishoudig en afvalverwerking voldoen. Bleek dat onze verbouwing daar ruimschoots aan voldeed. Onze grootste kamer biedt nu ruim plaats voor vier mensen, de andere kamers zijn voor twee personen en hebben allemaal eigen sanitair.”

In de plooi De meeste mensen komen naar De Groene Weg met een strak plan. Als er dan toch eens gasten niet goed weten hoe ze aan De Vlaamse Ardennen moeten beginnen, hebben de gastheer en gastvrouw één gouden tip. “Ga het niet te ver zoeken”, zegt Pieter. “Van op onze oprit sta je in geen tijd via de Verrebeekmolen in het Livierenbos. De lus van 7 kilometer loopt voorbij beekjes en weilanden. Het is een staalkaart van wat de Vlaamse Ardennen te bieden heeft en bijgevolg ook een mooie inleiding tot het landschap. Voor wie het wat verder mag zijn,

maken we ook graag reclame voor Le Pays des Collines, het verlengde van de Vlaamse Ardennen net over de taalgrens.” Annette: “De eerste jaren dat we hier woonden, trokken we er elk weekend op uit. Op de duur kenden we de omgeving beter dan de gemiddelde Brakelaar. Op een van onze omzwervingen kwamen we terecht in een plooi van het landschap, waar Horebeke, Brakel en Maarkedal samenkomen. Natuurreservaat Het Burreken en de Ganzenberg is voor ons sindsdien het mooiste plekje van de Vlaamse Ardennen.”

Ook zin om bij ons naar bed te gaan? Droom weg op www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’.

Voor wie in De Groene Weg logeert is De Groene Halte Wandeling tussen Opbrakel en Geraardsbergen uiteraard een aanrader. Het is weliswaar geen lusvormig parcours maar dankzij het openbaar vervoer word je toch weer netjes gebracht waar je vertrokken bent. Bedoeling van een Groene Halte Wandeling is dat de wandelaars milieuvriendelijk met trein of bus naar het vertrekpunt reizen, een wandeling maken tot het eindpunt en vanaf het eindpunt opnieuw met het openbaar vervoer terugkeren. Aan de ‘Groene haltes’ van De Lijn en/of de NMBS hangt informatie uit over de wandelingen. De wandeling in de Vlaamse Ardennen voert door een prachtig heuvelend landschap en door de bossen van Everbeek en Zarlardinge, deelgemeenten van respectievelijk Brakel en Geraardsbergen. Behalve van de afwisseling van bossen en open landschappen kan je hier nog genieten van een rijke diversiteit aan fauna en flora. Zowel het vertrekpunt in Opbrakel als het eindpunt aan het station van Geraardsbergen zijn zo uitgekozen dat ze uitstekend bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Wie de wandeling liever korter houdt, kan na 11 km eindigen in Zarlardinge, want ook daar vertrekt elk uur een bus. Je kan met de bus vanuit Zottegem of Ronse naar Opbrakel. Er is minstens elk uur een bus in beide richtingen, ook in het weekend. Vanuit Zottegem en Geraardsbergen kan je met de trein vlot alle richtingen uit. De wandelbrochures zijn te verkrijgen via www.tov.be en in de toeristische infokantoren, in de Lijnwinkels, bij TreinTramBus en via de website www.groenehalte.be. De brochure kost 1,5 euro.

Flirten met de grens. Op sommige plekken is de tijd blijven stilstaan in het diepe Vlaanderen. De oude hoeven die lukraak over het landschap lijken uitgestrooid en de mooie industriële gebouwen die in de steden zijn bewaard, getuigen van een rijk verleden en lijken soms zo uit een Vlaamse film weggelopen. Een van de grote troeven van deze streek is dat ze ondanks alle maatschappelijke evoluties haar roots niet heeft verloochend en haar authenticiteit niet is verloren. Ook fysiek is dit het diepste punt van Vlaanderen, al trekt het landschap zich niets aan van de taalgrens met Wallonië die hier in 1963 werd getrokken. De Vlaamse Ardennen gaan zonder communautaire problemen over in het al even schitterende Pays des Collines. Dit grensgebied is aanleiding voor een reeks van zeven wandelingen die werden uitgetekend in het kader van een Europees project, in samenwerking met het Waalse Maison du Tourisme du Tournaisis en Toerisme Vlaamse Ardennen. De zeven wandelingen, die verzameld zijn in een routebrochure, flirten voortdurend met de taalgrens en vormen een buitenbeentje in het ruime wandelaanbod. Wie ze allemaal uitprobeert zal merken dat de taalgrens steevast de hoogste toppen van de getuigenheuvels volgt, wat voor de wandelaar fantastische panorama’s oplevert en een uniek zicht op het begin en het einde van twee grote taalgebieden. De wandelbrochure kost 3 euro.

De Verrebeekmolen! Het heeft geen haar gescheeld of van de Verrebeekmolen was geen spoor meer te vinden. Uiteindelijk is dat maar een klein beetje het geval. Zijn bewogen geschiedenis begon omstreeks 1800 met bouwheer Jan Baptist Van Damme, die uiteindelijk alleen

T1 ‘Tussen Ruien en Orroir’ start aan het Maison des Randonneurs in Orroir (9 km).

nog schulden over had om te malen. In 1938

T2 ‘Tussen Kwaremont en Amougies’ start aan de Vierschaar in Ruien (9 km).

stilgevallen. Het duurde tot 1972 vooraleer

T3 ‘Tussen de Muziekberg en Mont d’Ellezelles’ start aan Groepsverblijf De Fiertel in Ronse (12 km).

herstellingswerken liet uitvoeren. Om bouw-

T4 ‘Tussen D’Hoppe en Bos ter Rijst’ start aan kapel La Caplette in D’Hoppe-Flobecq (14 km).

Rafaël De Moor de ruïne kocht en voorlopige technische redenen besloot het echtpaar De Moor Lecluse echter in 1996 om het mo-

T5 ‘In het Brakelbos’ start op dezelfde plek (7,5 km).

nument af te breken en weer op te bouwen

T6 ‘Tussen Everbeek-Boven en het Livierenbos’ start aan de kerk in Everbeek-Boven (Brakel) (9,5 km).

met een gevlucht van 24,40 meter, beheerst

T7 ‘Tussen Dender en Mark’ start aan de kerk van Overboelare (Geraardsbergen) (15,5 km).

leek het er op dat de wieken definitief waren

in zijn originele vorm. De stenen windreus, sindsdien opnieuw de Verrebeekkouter en maalt weer als vanouds.

Ook zin om bij ons naar bed te gaan? Droom weg op www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’.

T1 ‘Tussen Ruien en Orroir’ start aan het Maison des Randonneurs in Orroir (9 km).

nog schulden over had om te malen. In 1938

T2 ‘Tussen Kwaremont en Amougies’ start aan de Vierschaar in Ruien (9 km).

stilgevallen. Het duurde tot 1972 vooraleer

T3 ‘Tussen de Muziekberg en Mont d’Ellezelles’ start aan Groepsverblijf De Fiertel in Ronse (12 km).

herstellingswerken liet uitvoeren. Om bouw-

T4 ‘Tussen D’Hoppe en Bos ter Rijst’ start aan kapel La Caplette in D’Hoppe-Flobecq (14 km).

Rafaël De Moor de ruïne kocht en voorlopige technische redenen besloot het echtpaar De Moor Lecluse echter in 1996 om het mo-

T5 ‘In het Brakelbos’ start op dezelfde plek (7,5 km).

nument af te breken en weer op te bouwen

T6 ‘Tussen Everbeek-Boven en het Livierenbos’ start aan de kerk in Everbeek-Boven (Brakel) (9,5 km).

met een gevlucht van 24,40 meter, beheerst

T7 ‘Tussen Dender en Mark’ start aan de kerk van Overboelare (Geraardsbergen) (15,5 km).

leek het er op dat de wieken definitief waren

in zijn originele vorm. De stenen windreus, sindsdien opnieuw de Verrebeekkouter en maalt weer als vanouds.

Kunst&Zwalm leent voor de achtste keer Vlaanderens Mooiste landschap pecten van dit initiatief. “Als we hier zomaar kunstwerken zouden neerpoten, dan zouden we de mensen eerder afschrikken dan betrekken. Onze manier van werken laat de inwoners van Zwalm bijna organisch participeren. Tijdens de opbouw komen de buren kijken en groeit er een wederzijds respect tussen mensen die anders nooit met elkaar in contact zouden komen.” “Wij zijn in Zwalm intussen al overal geïnfiltreerd”, zegt Patrick lachend. “In de beginjaren deden we dat door onze tenten op te slaan in het dorpscafé, want daar kwam iedereen toch over de vloer. Maar sinds dat gesloten is, is infiltratie in het verenigingsleven het enige alternatief. Het gebeurt zelden dat mensen weigeren om hun eigendom open te stellen.” Soms nodigen de kunstenaars de inwoners uit om deel te nemen aan hun artistieke creatie. “Kunstenaar Ante Timmermans bijvoorbeeld verbleef tijdens de editie van 2007 zeven dagen bij mensen uit de streek en maakte op het einde van elke dag ter plaatse een muurtekening. Pascale Martine Tayou

“We willen geen littekens achterlaten in het landschap”

liet bewoners de mutsen uit zijn geboortestreek in Kameroen opzetten, fotografeerde hen en hing die foto’s op posterformaat aan gevels en omheiningen in de streek. Dergelijke verhalen betrekken de mensen. Bovendien werkt het veel comfortabeler als je kan rekenen op goodwill van de mensen. Landbouwers moeten bijvoorbeeld bereid zijn een stuk van hun landbouwgrond of gebouwen ter beschikking te stellen. Beatrijs Albers en Reggie Timmermans hebben in de editie 2005 een werk gemaakt waarbij een voetbalveld in een bos werd geplaatst. Dat vraagt heel wat voorbereidend werk: grote opkuis, maaien van het gras… Zoiets lukt alleen als de buurt en de betrokkenen je project genegen zijn.” Outsiders Kunst&Zwalm maakt deel uit van een Europees project dat behalve in Zwalm ook kunstenaars aan het werk zet in Zuid-Engeland en Noord-Frankrijk. “In 2011 zullen er zes Vlaamse, drie Engelse en drie Franse kunstenaars tentoonstellen”, aldus Merckaert. “We proberen telkens op

Daarna ploegt de boer weer voort. Als je in de late zomer langs de watermolens van Zwalm slentert, moet je vooral niet schrikken als je Zorro plots aan de einder ziet galopperen of een volledige villa door een oude scheldearm ziet opgeslokt worden. Wandel gewoon nog een beetje verder en je zal beslist nog oog in oog komen te staan met een aantal kunstwerken van Kunst&Zwalm. Het tweejaarlijkse project vindt dit jaar plaats van 27 augustus tot 11 september.

Kunst&Zwalm is meer dan een aantal kunstwerken in de natuur. Het is een gedurfd experiment waarbij kunstenaars het landschap en de eigendommen van de inwoners gedurende enkele weken een nieuwe functie geven. De rode draad is de beleving van het idyllische landschap van de Zwalmstreek. De site van het Provinciaal Natuureducatief Centrum De Kaaihoeve fungeert als uitgangsbasis voor een wandel en fietsparcours van 12 kilometer. “We maken geen selectie van kunstwerken, maar van makers die zich open willen stellen voor het landschap en zijn bewoners”,

legt Patrick Merckaert van Kunst&Zwalm uit. “Kunstenaars komen ongeveer een jaar voor het project van start gaat op prospectie en kiezen een plek waar ze hun werk zullen creëren. We verkennen de streek dan met de fiets. Achteraf is het aan ons om de eigenaars van de terreinen en de gebouwen die ze hebben uitgekozen te contacteren. Voor 2011 hebben we hen losgelaten op de streek rond Dikkele.” Infiltratie Het contact tussen de kunstenaars en de bewoners is een van de belangrijkste as-

kunstenaars in de Vlaamse Ardennen. Sinds Omer Wattez eind de 19de eeuw met zijn Antwerpse literaire vriend Pol De Mont in het Muziekbos van Ronse kwam wandelen en er de gevleugelde woorden “we zijn hier precies in de Vlaamse Ardennen” uitsprak, zijn de kunstenaars blijven komen. Valerius De Saedeleer vereeuwigde het landschap op een onnavolgbare manier. Onder meer Herman Teirlinck, Pjeroo Robjee en Hugo Claus kwamen hier inspiratie opdoen. Het kunstenaarsdorp Kwaremont is al decennialang een trekpleister voor landschapsschilders en kunstliefhebbers die de authenticiteit van Vlaanderens Mooiste landschap naar waarde weten te schatten. Recent is de Vlaamse Ardennen ook de uitvalsbasis geworden van kunstenaars als Michael Borremans, Mark Manders en Johan Tahon. Ze vinden hier de rust die ze in stedelijke omgevingen iet meer kunnen vinden. Geen wonder dat her en der artistieke projecten de kop opsteken. Arpia in Herzele, Hedendaagse kunst in de Vlaamse Ardennen in Everbeek en Flobecq en Kunst&Zwalm in Zwalm.

De Kaaihoeve. De Kaaihoeve, aan de oude scheldearm in Zwalm, is een gedroomde uitvalsbasis voor een actieve uitstap. Binnen kan je inspiratie opdoen in het natuurdocumentatiecentrum en buiten doet de waardevolle natuurtuin zin krijgen om in de omgeving op zoek te gaan naar meer. Het provinciaal centrum beschikt over een uitgebreid documentatiecentrum met natuurspelen, video’s en cd-roms om kinderen voor te bereiden op een ontdekkingstocht in de natuur. Naast de permanente en tijdelijke tentoonstellingen zijn de materiaalkisten en de rugzakjes een succesformule bij gezinnen met jonge kinderen. Het zijn attributen waarmee je zelf aan de slag kan in de omliggende Kaaimeersen. Dit verborgen paradijsje van 7 hectare maakte deel uit van het overstromingsgebied van de Bovenschelde. Sommige plaatsen komen ‘s winters onder water te staan en vormen aantrekkelijke biotopen voor allerhande planten, water- en weidevogels. Dit gebied is enkel toegankelijk voor wandelaars. Er werd een knuppelpad aangelegd en het bestaande wandelpad langs de oude scheldearm werd meer naar binnen verplaatst om oeverzones met riet, lisdodde en zegge meer kansen te geven. Een stuk van dit pad is trouwens niet toegankelijk in de winter wegens het hoge waterpeil. Op die manier worden broedende vogels minder gestoord. Voor de vogelliefhebbers is echter een vogelkijkhut aangelegd. Provinciaal natuureducatief centrum De Kaaihoeve Oude Scheldestraat 16, Zwalm, 055 49 67 96

“We willen geen littekens achterlaten in het landschap”

zoek te gaan naar manieren om uit te breken. Dit jaar focussen we onder meer ook op de outsiderkunst van de 77-jarige Sylvain Cosijns. Hij heeft een verstandelijke beperking maar zijn werk is zodanig fascinerend dat het permanent te zien is in het Ghislainmuseum in Gent en Art en Marche in Brussel. Met Art in the Dark zullen bezoekers ook kunnen kennismaken met de manier waarop blinden omgaan met kunst.” De tentoonstelling duurt drie weken en verdwijnt dan weer geruisloos. “Sommigen vinden dat jammer,” zegt Patrick, “maar het maakt deel uit van het concept. We willen geen littekens achterlaten in het landschap. We komen en gaan. De kunstenaars mogen

even gebruik maken van het land maar moeten dan weer weg omdat het gewone leven zijn gang moet kunnen gaan. De boer moet weer kunnen ploegen. Die noodzaak maakt het ook zo spannend en het verstevigt de band met het landschap nog. Het geeft het project zijn grote aantrekkingskracht.”

Grensverleggende kunst.

De ideale manier om het parcours van Kunst&Zwalm af te leggen is per fiets. Je trekt niet simpelweg van plek a naar plek b, maar het onderweg zijn zelf, de gewaarwording van het landschap en de gesprekken onderweg, vormen een belangrijke meerwaarde. www.kunst-en-zwalm.be Kunstenaar: Bob Verschueren

Opstappen aan De Poort.

Arpia voegt kunst toe aan het landschap

Eerst was er de natuur.

Met de opening van het regionaal toeristisch onthaalpunt De Poort is Gavere meer dan ooit de ideale aanloopstrook voor een bezoek aan de Vlaamse Ardennen. Van hieruit fiets je langs de Schelde richting Oudenaarde. “Gavere is van nature verbonden met de Vlaamse Ardennen”, zegt toerismecoördinator Alex Vertenten. “Onze ligging langs de verkeersas GentRonse maakt van onze gemeente een ideale vertrekplaats voor een trip naar de beruchte bergzone van de regio.” “De jongste jaren starten hier steeds meer mensen hun fietstocht. Voor gezinnen met jonge kinderen en fietsliefhebbers die wel een beetje opwarming kunnen gebruiken vooraleer ze aan de heuvels beginnen, is de trekweg langs de Schelde de geknipte oplossing. Vaak brengen dagjestoeristen hun eigen fiets mee. Dankzij ons fietsverhuurkantoor kunnen we ook toevallige passanten op ideeën kunnen brengen voor een gezonde trip. Voor een gewone heren- of damesfiets betaal je 10 euro per dag. Wil je op de tandem dan kost het je 15 euro.” De Poort, Markt 1, Gavere 09 389 60 97 www.gavere.be

In tegenstelling tot Kunst-en-Zwalm is Arpia in Herzele een permanent toegankelijk kunstproject. Arpia daagt kunstenaars uit om met het natuur- en cultuurlandschap zowel creatief, kritisch als respectvol aan de slag te gaan, met de nodige aandacht voor de identiteit van het gebied. Het epicentrum van het kunst met landschap-project is een oude steenbakkerij.

Natuurreservaat Grootmeers. Het Natuurreservaat Grootmeers in Zingem strekt zich uit over 18,6 ha. Deze oorspronkelijk laaggelegen meersen werden in de jaren ’70 tijdens de rechttrekking en uitdieping van de Schelde met zand opgespoten. Nadien werd de site als akkerland gebruikt. Sinds enkele jaren wordt het oorspronkelijke meersenkarakter te herstellen. Historisch gezien was de Scheldevallei op deze plek altijd een halfopen landschap. De jaarlijkse overstromingen en de grazers hielden vroeger de bosvorming grotendeels tegen. Die functie wordt nu overgenomen door Gallowayrunderen. Naast hun begrazingswerk zorgen ze ook voor de verspreiding van zaden via hun hoeven, vacht en mest. De vroegere monotone maïsakker is intussen veranderd in een soortenrijk en bloemenrijk gebied. De waterpartijen trekken allerlei vogels aan die even een rustpauze inlassen tijdens hun trek. Het terrein is toegankelijk via het natuurleerpad. Het begint aan de Weistraat in Zingem.

“Ik beschouw kunst als een werktuig om thema’s, gedachten en emoties uit te drukken”, zegt curator Luea Ritter. “Als kunst zich in de natuur nestelt, en de natuur was er eerst, dan moet het in dialoog kunnen gaan met de kunstwerken. Er mag geen kunstmatige hiërarchie ontstaan.” “Het is absoluut niet onze betrachting om projecten als Kunst-enZwalm te beconcurreren. Integendeel, het is precies interessant om verbindingen te maken. Kunst-en-Zwalm is een tijdelijk project, terwijl wij Arpia willen laten uitgroeien tot een permanent en evoluerende tentoonstelling. Omdat we kiezen voor natuurlijke en/of ecologische materialen is er een constante verandering aan de gang die zichtbaar mag zijn.” Duurzaamheid en respect “Vorig jaar bleven we op de terreinen van de steenbakkerij, maar in de toekomst willen we graag naar buiten en kunst echt laten verweven met het landschap. De focus moet daarbij liggen op duurzaamheid en respect. De kunstenaars engageren zich niet alleen om in dialoog te gaan met de omgeving, ze gebruiken vaak ook vergankelijke materialen met een lage ecologische impact. Bob Verschueren bijvoorbeeld gebruikte alleen maar takken afkomstig uit snoeiafval en een landbouwkar die hij recupereerde uit de materialen die opgeslagen stonden naast de steenbakkerij. Marie-Hélène Elleboudt haalde een dode boom uit een tuintje en gaf hem 500 meter verder een nieuw leven, in een bestaande haag. Het is meteen duidelijk dat de boom daar eigenlijk niet thuishoort, maar hij gaat wel een dialoog aan met de haag. De boom zal letterlijk laten ‘uitschijnen’ dat hij anders is dan de andere bomen die er staan.” Arpia, Oude steenbakkerij, Kauwstraat 103, Herzele, www.arpia-art.be

“De kunstenaars engageren zich niet alleen om in dialoog te gaan met de omgeving, ze gebruiken vaak ook

Editie 2011 van Hedendaagse kunst in de Vlaamse Ardennen speelt in op het actuele thema van de taalgrens. In samenwerking met BOZAR wordt van juni tot september in de buurgemeenten Brakel en Flobecq werk getoond van Europese topfotografen. De ligging van Brakel en Flobecq aan beide kanten van de taalgrens maakt het gebied een iconische plek en de uitgelezen ruimte voor een artistiek project in de toeristische zomerperiode. De gemeenten bevinden zich letterlijk op de grens van talen en culturen, tussen Germaanse en Latijnse invloeden. Ze verzinnebeelden als een microkosmos het grensaspect van het Europa van gemeenschappen, talen en regio’s. De tentoonstelling wil de verbanden blootleggen tussen landschappen en leefomgevingen op het regionale, het Belgisch federale en het Europese niveau. Grenzen zijn o,zichtbare lijnen. Ze worden zichtbaar gemaakt door de omstandigheden en door de omgeving. Grenzen moet je merken, voelen. In theorie zijn ze altijd verplaatsbaar in één of ander richting maar in de praktijk worden grensgebieden vaak als gevaarlijk no-mansland afgebakend. De overkant van de grens wordt dan de projectie van of een groot verlangen of een zeer grote afkeer. Grenszones zijn als dusdanig zeer dubbelzinnige plaatsen die, afhankelijk van het standpunt, kunnen aantrekken of afstoten. Om als fotograaf een grens vast te leggen heb je een dubbele moeilijkheid: enerzijds moet je iets fotograferen dat niet bestaat en dat zich enkel door de omstandigheden in beeld laat brengen, anderzijds moet de grensfotograaf zich tussen twee werelden bewegen dus niet in het ene of het andere, maar in beide samen en precies het verschil daartussen in beeld brengen.

vergankelijke materialen met een lage ecologische impact” 31

Grensverleggende kunst.

Opstappen aan De Poort.

Arpia voegt kunst toe aan het landschap

Eerst was er de natuur.

“De kunstenaars engageren zich niet alleen om in dialoog te gaan met de omgeving, ze gebruiken vaak ook

vergankelijke materialen met een lage ecologische impact” 31

De Petrus Wittebrood Hoeve is een geworden met het landschap

Ontwaken met zicht op de 17de eeuw. Wie ’s morgens zijn neus boven de lakens steekt op de hooizolder van de Petrus Wittebrood Hoeve kan het verleden aanraken. Het dakgebinte is gemaakt uit bomen die in de 17de eeuw zijn gerooid. Ondertussen kijk je door het venster uit op een landschap dat sinds die tijd amper is veranderd. Alleen de klok van het kerkje van Dikkele klinkt misschien iets minder schel.

Toen Trui en Geert hier 17 jaar geleden voor het eerst een voet binnen zetten, had de vierkantshoeve zijn beste tijd gehad. Nochtans wist het echtpaar meteen dat dit het oude gebouw was waar ze al een hele tijd naar op zoek waren. Nadat ze het woonhuis aan de oostzijde van de binnenkoer grondig hadden gerenoveerd, begon het hen langzaam te dagen dat er aan hun historisch gebouw nog drie zijden waren. “Het idee om in de zuidelijke vleugel met een gastenverblijf te beginnen, is ontstaan toen we merkten dat vrienden die kwamen logeren altijd zin hadden om veel langer te blijven dan voorzien”, vertelt de gastvrouw lachend. “We stellen dat trouwens nog steeds vast. Onze gasten zijn steevast verwonderd over de sfeer die hier hangt. Het oude gebouw is een geworden met het authentieke landschap aan de voet van de Vlaamse Ardennen.” Recyclage De schuur waar vroeger de karren stonden geparkeerd, doet nu dienst als salonnetje voor de gasten. Op de schouw staan flessen jenever klaar om de ziel te verwarmen. De bakstenen muren, dooraderd met eiken balken werden ongemoeid gelaten. “Mensen die dat willen kunnen hier bij de kachel ontbijten”, zegt Trui. “Terwijl ze van hun koffietje genieten, kijken ze door de grote vensterpartijen uit op de Munkbosbeekvallei met daarachter Dikkele, het mooiste dorpje van Zwalm waar de tijd echt wel lijkt te hebben stilgestaan.” Ook de deuren naar de twee gastenverblijven zijn nog origineel. “Bij de renovatie hebben we zoveel mogelijk materiaal hergebruikt. Dat is ook gebeurd voor het dak. Het werd volledig gesloopt om nadien opnieuw met de originele balken herop te kunnen bouwen. Het kan nu weer een paar

honderd jaar mee en vanwege de isolatie niet meer bang te zijn om dood te vriezen.” Naar de bron De slaapkamers en de badkamer van het grootste vakantieverblijf voor zes personen bereik je via een nieuwe trap die vanuit de zeer ruime keuken vertrekt. “Hier kan je gemakkelijk met negen mensen aan de tafel”, aldus Trui. “Dat gebeurt geregeld als families of vriendengroepen meteen ook het tweede gastenverblijf bij huren. Tussen de twee units is op de bovenverdieping een geluidisolerende deur. Die gaat op slot als we twee aparte groepen op bezoek hebben maar kan open blijven staan als alle gasten elkaar kennen.” Het tweede gastenverblijf is geschikt voor maximaal drie mensen en heeft ook een eigen keuken. In het midden daarvan bevindt zich een gemetselde put die bovenaan afgesloten is met een dikke glazen plaat. Een drietal meter lager brandt in de put een lichtje en zie je water stromen. “In de kelder van onze woning is een bron waaruit het hele jaar door water stroomt. De overloop komt onder deze gastenkeuken voorbij. We vonden het zonde om dat niet even te accentueren.” De ruime vertrekken en het comfort is voor veel gasten voldoende om een weekend de batterijen op te laden, zegt Trui. “Er zijn veel mensen die bijgevolg amper het erf verlaten. ’s Zomers is het op het overdekte terras immers heerlijk zitten en de kinderen kunnen naar hartenlust ravotten op het domein met weiden, een bos en een poel. Alles bij elkaar is het terrein 4,5 ha groot. Groot genoeg voor een gezondheidswandeling dus. Het gezelschap van de twee ezels, de pony en een kudde schapen krijg je er gratis bij.”

Ook zin om bij ons naar bed te gaan? Droom weg op www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’.

Ik heb mijn wagen vol geladen. Jos De Seranno heeft de oplossing op stal staan voor iedereen die de streek wil verkennen, zonder af te zien als een paard. Van april tot november rijdt hij zijn huifkar voor en verken je op het ritme van zijn Haflingers de mooiste plekjes van groot Kruishoutem. “Vijftien jaar geleden heb ik mij bij wijze van hobby een paar Haflingers aangeschaft”, vertelt Jos. “Je bent een boerenzoon of je bent het niet. Al snel kwam de vraag of ik geen mensen wou meenemen voor een tochtje door de streek. Ik heb een klein huifwagentje gekocht en sindsdien is het nooit meer gestopt. Ondertussen heb ik mij een veel grotere wagen moeten aanschaffen waarmee ik twaalf kloeke volwassenen kan vervoeren of een groep van zestien met kinderen.” “De komen soms van ver. Als ze de streek niet kennen, stippel ik zelf een tocht uit van ongeveer twee uur. We rijden dan langs Kruishoutem, Wannegem, Lede en Huise voorbij. Als ze ergens willen stoppen om iets te eten of te drinken, dan is dat perfect te regelen, maar het gebeurt ook geregeld dat er op de tafel in de wagen geaperitiefd of gegeten wordt. Mensen die vertrouwd zijn met de streek, neem ik wel eens mee op het kasteeldomein van baron Casier.”

Paradijs voor ruiters.

Taverne de Zandvlooi aan de rand van het Lozerbos is een gedroomde startlocatie voor zowel een men- als een ruiterroute. Er is parkeergelegenheid voor vrachtwagens en paardenliefhebbers hebben hier alle faciliteiten om hun paarden klaar te maken voor de wandeling. De Lozerbos ruiterroute van 6,5 km is uitgetekend in vooral langs de zoom van het bos. Je moet nooit een grote weg over. De Zijldegemkouter menroute is 24 km lang en doet de pittoreske dorpjes van Wannegem, Lede, Huise en Mullem aan. Ook het Cross-country-ruiterpad (16 km) en het Bouvelo mennerspad (38 km) zijn twee lusvormige routes die Kruishoutem aandoen. De routes leiden voorbij kasteelparken en historische hoeven en het mennerspad doet het idyllische dorpje Moregem aan. Het ruiterpad start in Waregem en loopt door naar Nokere en Wortegem-Petegem. Taverne De Zandvlooi, Passionistenstraat 48, Kruishoutem. Info over huifkarrentochten en paardvriendelijke routes vind je op www.toerismevlaamseardennen.be

De Petrus Wittebrood Hoeve is een geworden met het landschap

Ook zin om bij ons naar bed te gaan? Droom weg op www.toerismevlaamseardennen.be en klik op ‘overnachten’.

Paradijs voor ruiters.

Bestel ook onze andere gratis brochures. (De brochures zijn gratis. Wel wordt een bijdrage gevraagd in de portkosten)

Via www.toerismevlaamseardennen.be, toerisme. vlaamseardennen@oost-vlaanderen.be of telefonisch: +32(0)55-20.76.81

iWalk, youWalk, weWalk… Wandelen en fietsen is behoorlijk milieuvriendelijk maar het kan nóg groener. Geraardsbergen, Ronse en Zottegem geven het goede voorbeeld en stellen wandelingen ter beschikking om te downloaden op je MP3-speler. Gedaan met printen! Verspil geen papier en leer Ronse, Zottegem en Geraardsebergen kennen met je MP3 als gids. Gewoon eerste even via de gemeentelijke websites de wandeling of de fietstocht downloaden en je kan op pad. Onderweg vertelt een vertelstem je tijdens audiofragmenten de grote geschiedenis en de kleine anekdotes van merkwaardige gebouwen en interessante locaties. Wegwijzers en infoborden worden bijgevolg ook overbodig. Wie geen MP3-speler of iPod heeft kan er gratis een lenen bij de toeristische diensten. Best eerste wel even bellen om een exemplaar te reserveren. Ronse In Ronse ben je ongeveer één uur op weg voor een tocht van ongeveer 4 kilometer door de binnenstad via het Bruulpark, de Crypte, de Sint-Hermeskerk, de Art Decowijk, het station en de Grote Markt. Start en aankomst van de wandeling liggen aan de Hoge Mote, waar ook de dienst Toerisme huist. Je hoeft je helemaal niet te laten opjagen door je MP3. Wil je onderweg iets van nabij bekijken of een rustmoment inlassen, dan druk gewoon even op ‘pauze’. Toerisme Ronse, 055 23 28 16, toerisme@ronse.be, www.ronse.be

Toeristische kaart 2011

Toeristische gids 2011

Zottegem Acteur/regisseur Anton Cogen maakte voor Route42, een samenwerkingsproject van zes bibliotheken, en op teksten van Danny Lamarcq enkele filmpjes over het leven van de beruchte Velzeekse vagebond Jan De Lichte. MP3-wandelaars krijgen tijdens het 8,3 km lange parcours de animaties te zien. Wie zelf een toestel heeft kan de digitool downloaden op www.toersimevlaamseardennen.be of via zijn smartphone op www.ulugh.com/route42. Toeristische dienst van Zottegem, 09 364 64 64 of toerisme@zottegem, www.zottegem.be Geraardsbergen De digitale Monumentenwandeling van Geraardsbergen brengt je niet alleen langs de gebouwen op het Markplein en de middeleeuwse steegjes van het centrum, maar laat je ook het groen in de stad zien. De Permanensje, 054 43 72 89, www.geraardsbergen.be

Te koop Stap Door wandelbox Topogids Trap Door fietsbox Fietsnetwerkkaart

€9 €9 € 12 €6

Gratis Magazine Stapaf

Alles te verkrijgen via

www.toerismevlaamseardennen.be of in de toeristische infokantoren in de Vlaamse Ardennen.

Bestel ook onze andere gratis brochures. (De brochures zijn gratis. Wel wordt een bijdrage gevraagd in de portkosten)

Via www.toerismevlaamseardennen.be, toerisme. vlaamseardennen@oost-vlaanderen.be of telefonisch: +32(0)55-20.76.81

Toeristische kaart 2011

Toeristische gids 2011

Te koop Stap Door wandelbox Topogids Trap Door fietsbox Fietsnetwerkkaart

€9 €9 € 12 €6

Gratis Magazine Stapaf

Alles te verkrijgen via

www.toerismevlaamseardennen.be of in de toeristische infokantoren in de Vlaamse Ardennen.

Bestel nu: de wandelnetwerkkaart ‘Getuigenheuvels Vlaamse Ardennen’. Via www.toerismevlaamseardennen.be Kostprijs: 6 euro

ANTWERPEN

OOSTENDE

GENT

VLAANDEREN BRUSSEL HASSELT

Regiocoördinatie Vlaamse Ardennen Veemarkt 27, 9600 Ronse Tel: +32 (0)55 20 76 81 (toeristische info) Tel: +32 (0)55 38 86 35 (administratie) toerisme.vlaamseardennen@oost-vlaanderen.be www.toerismevlaamseardennen.be Deze kaart kwam tot stand met de steun en medewerking van Toerisme Oost-Vlaanderen en de 17 gemeenten en steden die aangesloten zijn bij Toerisme Vlaamse Ardennen vzw.

WALLONIË

BELGIË