'Dit noemen wij lente' - Toerisme limburg

Page 1

VAKANTIE IN LIMBURG

DIT NOEMEN WIJ

LENTE

• 9 GRATIS FIETSLUSSEN • VOORDELEN MET DE LIMBURG VAKANTIEPAS • BEZOEK- EN LOGEERTIPS


ADVERTENTIE

Hasselt,

hoofdstad van de smaak Beleef en herleef in Hasselt, de Hoofdstad van de Smaak. Hasselt laat zich zien, voelen, ruiken en proeven. Het is dé stad bij uitstek om al slenterend te ontdekken. Een verrassend shoppingaanbod, smaakvolle eetgelegenheden en onverwachte doorsteekjes.

Info: Toerisme Hasselt, Maastrichterstraat 59, 3500 Hasselt, + 32 11 23 95 40, toerisme@hasselt.be, www.hasselt.eu

» Een stad van mode en jenever Hasselt is dé stad voor levensgenieters. Prikkelende cultuurhuizen en musea die de Hasseltse troeven op de kaart zetten. Nip van het Jenevermuseum, flaneer door het Modemuseum Hasselt en ontdek Het Stadsmus. » Een stad met groen Rust opzoeken doe je in de Japanse tuin of in de inspiratietuinen van de abdijsite Herkenrode. » Een stad voor een weekendje weg Alles wat je nodig hebt voor een ontspannend weekendje weg vind je hier. Overnachten doe je in kwaliteitsvolle hotels of één van de talrijke gastenkamers.


LENTE IN LIMBURG Ontluikende bloesems, fluitende vogeltjes, wandelaars en fietsers die de natuur kleuren: in Limburg overheerst het lentegevoel. Een gevoel dat we hier lang vasthouden … tot aan de oogst in de nazomer. Deze brochure gunt je een blik op wat wij ‘lente’ noemen. We reiken je fietslussen aan door mooie landschappen en langs de favoriete plekjes van de Limburgers zelf. We laten je tijdreizen door een rijk verleden. We serveren lentetips, gastvrije logies en verrassende evenementen … Ja, de lente is in Limburg. Laat ze niet zomaar aan jou voorbijgaan. Welkom in Limburg,

HET GOEDE BUITENLEVEN IN LIMBURG Dit noemen wij lente Lekkers van het land Dit noemen wij country side

4 6 8

4

1

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

10

KIDS

Lentekriebels in het Nationaal Park Hoge Kempen 10 Vruchtbare eeuwen 14 Een luisterrijk verleden… 18 … langs stille waters 20 Fietsen door bossen en langs vijvers 22 Bokrijk: beleef honderd jaar in één dag 24 Mijnerfgoed 26 Dit noemen wij vervoering 28 Dit noemen wij goddelijk 30

FIETSPARADIJS LIMBURG

Comfort troef Fietsmaand juni De Unie Hasselt-Genk Speuren op de Davidsfonds zomerzoektocht

32

32 35 36 37

FIETSLUSSEN 39 EVENEMENTENKALENDER 45 FIETSVRIENDELIJK LOGEREN 47 WIN EEN VAKANTIE IN LIMBURG! 47

Igor Philtjens, Limburgs gedeputeerde van Toerisme, Cultuur en Erfgoed

Verwijst je doorheen deze brochure naar de 9 gratis fietslussen. Je vindt ze vanaf pagina 40.

Aanraders voor gezinnen met kinderen

COLOFON Deze publicatie is een uitgave van Toerisme Limburg vzw, Universiteitslaan 3, 3500 Hasselt, + 32 11 30 55 00, info@toerismelimburg.be, www.toerismelimburg.be V.U.: W. Orlandini, Permekelaan 5, 3500 Hasselt Foto’s: M. Gloger, G. Raedschelders, Z33, K. Vrancken, J. Vaes, H. Thomassen, L. Daelemans, K. Wintmolders, M. Wauters, K. De Langhe, P. Baas, H. Put, S. Van den Bossche, Bokrijk. Opmaak: www.impulscommunicatie.be Cartografie: E. Feusels Redactie: J. Veldeman en S. Ceyssens (Alfabetweter), K. Geraerts en C. Kuijken (Toerisme Limburg) D/2014/1504/25

Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.


DIT NOEMEN WIJ

LENTE

HET GOEDE BUITENLEVEN

Haspengouw is de tweede grootste fruitstreek van West-Europa. Hier volgt de lente het ritme van het fruit. Ze start met de bloesems en loopt tot aan de oogst van de miljoenen kersen, aardbeien, bessen, wijndruiven, appels en peren. SintTruiden en Borgloon zijn ideale startlocaties om dit lentegevoel met de fiets op te snuiven. Wacht best niet te lang: de bloesems zijn er dit jaar vroeg bij.


BLOESEMFEESTEN In het voorjaar veranderen bloesems het Haspengouwse landschap in een oceaan van geurende kleuren. Een goede reden om te feesten. Fruitbedrijven, wijndomeinen en veilingen in zowat heel Haspengouw zwaaien gastvrij de deuren open. In Sint-Truiden en Borgloon zijn er dagelijks activiteiten. Je geniet van fruitige picknicks, fruitterrassen met proeverijen, livemuziek en animatie, pittige rondleidingen en feeërieke nocturnes. • Rondleidingen – veilingen, fruitbedrijven en wijndomeinen gunnen je een kijk achter de schermen. Of bezoek de ambachtelijke stoomstroopfabriek. • Fruitterrassen – fruittelers verwennen je met rondleidingen, proeverijen, livemuziek en animatie tussen de boomgaarden. • Nocturnes – wandel in het donker door de boomgaarden in het feeërieke licht van vuurpotten. • Picknicken – zet je tanden in het vele Haspengouwse lekkers tijdens een picknick in de boomgaarden.

TIP Wanneer verschijnen de eerste bloesems?

Staan de fruitbomen al in bloei? Hoe rijp zijn de kersen of appels? De bloesem- en fruitmeter op www.toerismelimburg.be volgt de bloei en groei van bloesems en fruit op de voet.

VAN DE TREIN OP DE FIETS Kom je met de bus of de trein naar SintTruiden? In het Fietspunt aan het station van Sint-Truiden huur je al een fiets vanaf € 10. Met een B-Dagtrip van de spoorwegen krijg je zelfs 25% korting (zie pagina 33). Je sluit hier onmiddellijk aan op het fietsroutenetwerk. ’s Avonds geniet je na in het gezellige centrum.

1

FIETSLUS FRUITIGE NATUUR 43 km (ingekort: 27 km), zie fietskaart op pagina 40 Een overwegend vlakke fietsroute door het bloesemende landschap. Je fietst langs boomgaarden en fruitbedrijven. Dit kom je onderweg tegen:

Onderweg: fruitterras Geniet van de rust tussen de fruitbomen van fruitbedrijf Hannosset-Nicolai. Met een kopje koffie of thee. Of volg een boeiende rondleiding. Het bedrijf staat bekend voor zijn aardbeien maar kweekt ook kersen en peren.

Onderweg: nocturnes en rondleidingen Stap even af bij Fruitbedrijf Jacobs. Elke zaterdag in april wordt je langs appel-, peren- en kersenbomen gegidst. Op vrijdagavond geniet je van een nocturnewandeling.

PRAKTISCH

»» Meer info? Stap binnen in het Toeristisch Onthaal Limburg - Sint-Truiden (elke dag open), Stadhuis, Markt, 3800 Sint-Truiden. Of surf naar www.bloesemfeesten-haspengouw.be »» Overzicht volledige bloesem- en oogstaanbod: online fruitkalender op www.toerismelimburg.be of in de gratis bloesem- en oogstbrochure die je vindt bij de Haspengouwse infokantoren. »» Fruitbedrijf Jacobs: Heide 114, 3800 Sint-Truiden (Kortenbos) • rondleiding: elke zaterdag in april om 14 en 15 u • nocturnes: elke vrijdag in april om 19.30 u. »» Fruitbedrijf Hannosset-Nicolai: Nachtegaal 2, 3800 Sint-Truiden (Zepperen) • bloesemterras: zondag 4 mei van 14 – 17 u.

DIT NOEMEN WIJ LENTE 5


LEKKERS VAN HET LAND Lentebloesems zijn een lust voor het oog. Gelukkig moet je niet tot aan de fruitoogst wachten om ook écht van de Limburgse natuur te proeven. Zo tovert het platteland continu verse delicatessen op tafel in de lokale cafés en restaurants. Iets wat men in het noordoosten van Limburg volmondig ‘het goede buitenleven’ noemt.

ASPERGES Kinrooi is in 2013-2014 verkozen tot Ambas­ sadeur van Vlaanderen Lekker Land. Terecht. Vers betekent hier letter­lijk: ’s morgens uit de grond en ’s avonds op je bord. De akkers bulken van liefdevol gekweekte groenten. Je vindt hier 28 soorten. Met van half april tot half juni het witte goud: de asperge.

KAAS EN TRAPPIST De Achelse trappist en de blauwe Grevenbroecker schimmelkaas zijn twee ambachtelijke toppers die je terugvindt in de streekmenu’s van HamontAchel. Samen met andere lokale ingrediënten. Sinds haar verkiezing tot Ambassadeur van Vlaanderen Lekker Land 2011-2012 pronkt de gemeente ook met stijlvolle receptenboekjes en diverse trappistenwandelingen.

BLAUWE BESSEN KIDS De plaatselijke specialiteit van MeeuwenGruitrode is de blauwe bes en heerlijk ambachtelijk roomijs. Als laureaat van Vlaanderen Lekker Land vinden ook hier lekkere activiteiten plaats. Drie fiets- en twee wandellussen voeren je langs 12 lokale horecazaken. Kinderen van zes tot twaalf nemen deel aan kookworkshops.

HET GOEDE BUITENLEVEN

Kaasmakerij Catharinadal

2

FIETSLUS HAPTRAPPEN DOOR KINROOI PRAKTISCH EN MAASEIK »» Asperges en aspergekamer: 39,5 km, zie fietskaart op pagina 40 Asperges, ambachtelijk ijs, … Deze vlakke fietslus voert je door het vruchtbare platteland van het noordoosten van Limburg. Onderweg proef je hoe de mens al het lekkers uit het landschap bereidt tot ware delicatessen.

Onderweg: de aspergekamer

Naast het toeristisch infokantoor van Kinrooi ligt de aspergekamer. Hier leer je alles over de overheerlijke koningin der groenten. Nabij fietsknooppunt 22

VVV Kinrooi, Maasstraat 82 bus 3, 3640 Kinrooi, + 32 89 56 47 36, www.toerismekinrooi.be »» Kaas en Achel Trappist: UiTpunt Hamont-Achel, + 32 11 44 50 40 of VVV Hamont- Achel, + 32 11 64 60 70, www.hamont-achel.be »» Blauwe bessen: Toerisme Meeuwen-Gruitrode, Phil Bosmansplein 1, 3670 Meeuwen-Gruitrode, + 32 89 85 59 46, www.meeuwen-gruitrode.be


ADVERTENTIE

Boottocht op luxe-jacht riemst

Je vertrekt in Kanne, vaart via het Albertkanaal langs de mergelgrotten richting Oud-Rekem of Genk. Apero’s en lekkers inbegrepen. Onderweg zie je een aantal sluisjes van de binnenkant. In Lanaye zelfs de diepste van België. Een origineel idee voor een verjaardag, familie-uitstap of een huwelijksaanzoek.

Belgian Boattrips Trekweg Opcanne 6, 3770 Riemst (Kanne), + 32 475 52 24 84, info@boattrips.be, www.boattrips.be

“Onze nieuwste trip is een succes. De fiets op de boot en we zijn weg richting Oud-Rekem. Daar kun je dan aan je fietstocht beginnen. De Kanner rijstvlaai onderweg valt bijzonder goed in de smaak,” lacht de schipper.

prijs van € 18 p.p. (minitrip) tot € 115 p.p. (golden trip)

ADVERTENTIE

BELEEF HET ZUIDFLANKGEVOEL IN RIEMST Wil je graag in de voetsporen treden van karakters Rob, Mark en An? Volg dan de auto- & wandelroute die je langs de Zuidflank-locaties in Tongeren en Riemst leidt. Route gratis verkrijgbaar bij Toerisme Riemst.

Naast de vele locaties die in de tv-reeks te zien zijn, hebben Riemst en Tongeren nog heel wat meer in petto voor een gezellig weekendje weg. Neem een kijkje op www.zuidflank.be en geniet van de vele voordelen. Reserveer ook tijdig je bezoek aan het Wijnkasteel Genoels-Elderen, de ster van de reeks!

Info: Toerisme Riemst, Tongersesteenweg 8, 3770 Riemst, + 32 12 44 03 75, toerisme@riemst.be, www.toerismeriemst.be

LEKKERS VAN HET LAND 7


DIT NOEMEN WIJ

COUNTRY SIDE Bij de eerste lentezon ontwaakt de Limburgse ‘country side’. Dat merk je het best tijdens een fietstocht door de Limburgse Kempen. Boeren werken op de velden, vogels fluiten in de schaduwrijke bossen, watermolens draaien. Bovendien is het platteland hier ook letterlijk … plat. Afstappen doe je dus niet uit vermoeidheid, wel om nóg meer te genieten van de landelijke omgeving.

WEIDS FIETSEN

STIL FIETSEN

Fietsen langs velden, weiden, boerderijen en vooral … door open landschappen met prachtige vergezichten: je doet het in Peer en Meeuwen-Gruitrode. Beide gemeenten stippelden een landelijke lus uit die je volledig via het fietsroutenetwerk kunt afleggen.

In GrensPark Kempen~Broek doorkruis je een oase van pure stilte. Dit voormalige moeras is vandaag een grensoverschrijdend gebied met moerassen, stuifduinen, bossen, heide, vennen en landbouwgebieden. Het herbergt ook één van de rijkste libellengebieden van de Benelux.

SPANNEND FIETSEN KIDS ‘Suske & Wiske en het Bruegelmysterie’ is een belevingsvolle fietstocht van 32 km door Peer. De verhalenfluisteraar – een interactieve gps – dompelt je onder in een spannend verhaal met videofragmenten. Onderweg ontdek je de omgeving en haar geschiedenis.

HET GOEDE BUITENLEVEN

PRAKTISCH

»» Weids fietsen – Fietsroutes door het platteland: gratis, verkrijgbaar bij Toeristisch Onthaal Limburg – Peer (elke dag open), Markt 3 bus 2, 3990 Peer, + 32 11 61 16 02, www.toerismepeer.be en Toerisme Meeuwen-Gruitrode, Phil Bosmansplein 1, 3670 Meeuwen-Gruitrode, + 32 89 85 59 46, www.meeuwen-gruitrode.be »» Spannend fietsen – Suske & Wiske en het Bruegelmysterie: www.breugelhoeve.be »» Alle info over GrensPark Kempen~Broek: toegangspoort Pollismolen, Molenstraat 56, 3960 Bree, www.kempenbroek.eu


ADVERTENTIE

Hamont-acHel Hamont-Achel ligt in Noord-Limburg. Het heeft alle troeven voor een geslaagde vakantie of een dagje uit. Ontdek naar hartenlust de ongerepte natuur, fiets langs de cultuurhistorische monumenten of proef hier het enige Limburgse trappistenbier: Achel Trappist.

info: Uit punt, Wal 26, 3930 Hamont-Achel, + 32 11 44 50 40, uitpunt@hamont-achel.be, www.hamont-achel.be VVV Hamont-Achel, Gen. dempseylaan 1, 3930 Hamont-Achel + 32 11 64 60 70, info@toerisme-hamont-achel.be

Ontdek de natuur: » Ongerepte bossen en zandvlaktes voor kindvriendelijke avonturen Geniet van de rust: » Fiets- en wandelpaden: zeven trappistenwandelroutes, route door de Warmbeekvallei, … » 550 km ruiter- en menplezier door de natuur » Een rijk gevarieerd historisch patrimonium: Kasteel Genenbroek, teutenhuizen, De Achelse Kluis, … PrOef waarom Hamont-Achel Ambassadeur van Vlaanderen Lekkerland werd: » Achel Trappist, Limburgs enige trappistenbier, gebrouwen in abdij De Achelse Kluis » Ambachtelijke kaasmakerij Catharinadal met de prijswinnende blauwschimmelkaas » Proef van onze heerlijke Hamonter teutenkoek

DIT NOEMEN WIJ COUNTRY SIDE 9


LENTEKRIEBELS IN HET NATIONAAL PARK HOGE KEMPEN Het Nationaal Park Hoge Kempen is het enige nationale park van BelgiÍ: 5700 hectare ongerepte natuur. Op de paarse heidevlaktes is het nog even wachten tot de zomer. Maar ook de lente heeft een kleurrijk repertoire. Van ontluikende planten en foeragerende dieren in de loofbossen, over de frisse geur van dennenbossen tot de watervogels aan de plassen en de hoge toppen met weidse panorama’s. Begin april opent de zesde toegangspoort: Connecterra.

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

ONGEREPT FIETSEN Het fietsroutenetwerk Limburg loopt dwars door deze pure natuur. Bedwing deze weidse natuurkracht op eigen houtje met een thematische fietslus (zie verder) of laat je vergezellen door een Ranger. Deze natuurexpert maakt je onderweg attent op natuurgeheimen die je anders mist.


COMFORTABEL STARTEN Een tocht door het Nationaal Park start je best in een van de zes toegangspoorten. Hier vind je parking, horeca en leuke attracties voor het gezin. Zoals de Cosmodrome aan poort Kattevennen: een planetarium met koepel voor 360°-filmprojecties én een gigantische sterrenkijker die ver in het verleden van de ruimte tuurt. Of het blotevoetenpad met zijn gloednieuwe Dragon Fly, waarbij je over water wandelt, in toegangspoort Lieteberg. De 12de eeuwse waterburcht is het pronkstuk van poort Pietersheim. Aan alle poorten pik je trouwens vlot in op het fietsroutenetwerk.

TIP Expo ‘In de wolken’ KIDS

Op 5 april start in Kattevennen de expositie ‘In de wolken’. Je maakt kennis met de kunst én wetenschap van het vliegen. Wat hebben stenen en vliegtuigen met elkaar gemeen? Ga op stap met een vogelexpert in het Nationaal Park. De Cosmodrome brengt je in de wolken met een originele expo en de verrassende 360°-show ‘Dream to Fly’.

LIMBURG IE VAKANT pas

Expo ‘In de wolken’ | Genk

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 4 i.p.v. € 7,50 voor Cosmodromeshow naar keuze

Toegangspoort Connecterra | Maasmechelen

LENTEKRIEBELS IN HET NATIONAAL PARK HOGE KEMPEN 11


3

FIETSLUS LANGS VERGEZICHTEN EN OVER HET OUDE KOLENSPOOR 28 km, zie fietskaart op pagina 41 Deze fietslus combineert drie van de zes poorten tot het Nationaal Park Hoge Kempen. Met als een van de letterlijke hoogtepunten de toegangspoort Connecterra.

Onderweg: Connecterra Connecterra bevindt zich op het voormalige mijnterrein van Eisden. Van op de terrils heb je een imposant uitzicht over de heuvels en meren van het Nationaal Park Hoge Kempen. Een fikse wandeling maar zeker de moeite waard! Ook de schachtbok biedt een weids panorama. Connecterra opent de ‘poorten’ op 6 april.

FIETSARRANGEMENT KIDS Dit voordelige arrangement bundelt de huur van je Fietsparadijs Limburg-fiets én toegang tot de Cosmodrome en het blotevoetenpad. Op je fietstocht van Kattevennen naar de Lieteberg krijg je een idee van de immense naaldwouden die ooit grote delen van Europa inpalmden.

PRAKTISCH

»» Alle info over het Nationaal Park, de 6 toegangspoorten en de Ranger: www.visitnationaalpark.be »» Toegangspoorten: • Kattevennen: Planetariumweg 18, 3600 Genk Cosmodrome met observatorium Expo ‘In de wolken’ Fietsarrangement (info en reserveren: + 32 89 65 55 55) • Lieteberg: Stalkerweg, 3690 Zutendaal Blotevoetenpad met Dragon Fly Insectenmuseum Entomopolis Stiltewandeling Pad der Zinnen • Pietersheim: Waterstraat 52, 3620 Lanaken Waterburcht Kinderboerderij • NIEUW! Connecterra: Zetellaan 54, 3630 Maasmechelen Wandelgebied en schachtbok (€ 3) • Mechelse Heide: Joseph Smeetslaan 280, 3630 Maasmechelen • Station As: Stationsstraat 124, 3665 As Spoorfietsen Uitkijktoren

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Toegangspoort Mechelse Heide | Maasmechelen


ADVERTENTIE

TwinsTone Lodge **** Luxueuze vakantiewoning voor groepen tot 28 personen. Je logeert op het domein Kattevennen in Genk, één van de toegangspoorten tot het Nationaal Park Hoge Kempen. Daarmee is het de ideale uitvalsbasis voor natuurwandelingen en fietstochten op het bekende fietsroutenetwerk. Of liever te paard door de bossen? Kattevennen, 3600 Genk, + 32 475 81 36 78, info@twinstone.be, www.twinstone.be, www.facebook.com/twinstonelodge

Relaxen in de sauna of het stoombad, dat doet deugd na een stevige wandeling of fietstocht. Twinstone Lodge biedt je alle comfort voor een zorgeloze vakantie. De vakantiewoning is geschikt voor groepen tot 12, 16 of 28 personen. Huren kan voor een weekend, midweek of een week. Ook te gebruiken als vergaderzaal.

prijs vanaf Huur vakantiewoning: vanaf € 860

ADVERTENTIE

HEUSDEN-ZOLDER

DAT IS BELEVEN EN GENIETEN Heusden-Zolder, waar je de natuur kan zien, voelen en ruiken. Fiets of wandel door De Wijers, het land van 1001 vijvers. Bewonder bovenop de mijnterril het panorama. Of ga voor bos- en dierplezier voor groot en klein op Domein Bovy.

Info en gratis brochure: Toerisme Heusden-Zolder, Vrunstraat 6, 3550 Heusden-Zolder, + 32 11 80 80 88, toerisme@heusden-zolder.be, www.heusden-zolder.be/toerisme, www.facebook.com/toerismeheusdenzolder

Circuit Zolder

Beleef: » het bruisende leven rond de voormalige mijnsite met zijn statige gebouwen. Elke 2de en 4de woensdag van de maand doe je koopjes op de sfeervolle multiculturele markt. » Circuit Zolder, ook the place to be voor BMX’ers en wielrenners. Neem er een kijkje achter de schermen. Geniet: » van een heerlijk diner in de gezellige eethuisjes of klasserestaurants. » van een verkwikkende nachtrust in één van de hotels, B&B’s of vakantiewoningen.

Mijnsite - multiculturele markt

De Wijers LENTEKRIEBELS IN HET NATIONAAL PARK HOGE KEMPEN 13


VRUCHTBARE EEUWEN

SINT-TRUIDEN Met meer dan 250 beschermde gebouwen is SintTruiden de grootste monumentenstad van Limburg en nummer zes van Vlaanderen. Sinds de oprichting door de ‘Heilige Trudo’ groeide de stad uit tot dé schatkamer van religieus erfgoed in Limburg. Met als toppers de Abdijsite en het begijnhof.

LIMBURG IE VAKANT pas

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 2 i.p.v. € 3 voor Trudopas (toegang Abdijtoren, crypte, keizerszaal … ); € 10 i.p.v. € 14 voor huur iPad-gids

Abdijsite De vroegere benedictijnenabdij onderging een grondige renovatie. Bezoek de vernieuwde crypte, de abtsvleugel, Keizerzaal en Academiezaal met zijn hemelse akoestiek. De 1000 jaar oude abdijtoren werd na een zware brand volledig opgeknapt en vormt vandaag het historische baken van de stad. 196 trappen en vijf rust- en ervaringsplatforms leiden je naar een adembenemend stadspanorama.

Begijnhof Stadhuis

O.L.V.-kerk

De gulle natuur maakt van Haspengouw een gegeerde plek. Van ver vóór de Romeinen tot lang na vandaag. De oogst? Een rijk erfgoed. In de historische stadjes, kastelen, kerken, kloosters en abdijen ontdek je ook vandaag nog de sporen van de vele prinsen, bisschoppen en landheren die zich hier ooit vestigden. Fiets langs het rijke verleden van Limburg.

PRAKTISCH

»» Meer info? Stap binnen in het Toeristisch Onthaal Limburg – Sint-Truiden (elke dag open), Stadhuis, Grote Markt, 3800 Sint-Truiden, + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be »» Abdijsite: Diesterstraat 1, 3800 Sint-Truiden »» Begijnhofkerk: Begijnhof, 3800 Sint-Truiden »» Fietsqueeste: Trudo Fietsgids: € 4; te koop bij het toeristisch infokantoor van Sint-Truiden, www.toerisme-sint-truiden.be

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Het Unesco-beschermde Sint-Agnesbegijnhof uit 1258 vormt een oase van rust aan de rand van de binnenstad. Hier vind je de enige nog bewaarde begijnhofhoeve in Vlaanderen. De laatromaanse, vroeggotische kerk bevat schitterende pijler- en muurschilderingen én … het oudst bewaarde orgel van België. Er vinden ook exposities plaats. Boek zeker eens een rondleiding met gids en ontdek de vele geheimen achter de muurschilderingen.

Fietsqueeste in Sint-Truiden KIDS Ridders en jonkvrouwen van 10 tot 14 jaar gaan op pad met een schatkaart en een geheimzinnige sleutel. Aan 5 monumenten zoeken ze kistjes die ze met de sleutel openen. De gevonden puzzelstukjes leiden hen naar de schat van Trudo. In de Trudo Fietsgids staan legendes en verhaaltjes om voor te lezen. Ouders krijgen de ‘volwassen’ versie.

LIMBURG IE VAKANT pas

Voordeel Limburg Vakantiepas: gratis brochure begijnhof


TONGEREN De oudste stad van België werd gesticht door de Romeinen. In de Middeleeuwen kende ze een grote economische bloei. De Romeinse en middeleeuwse stadswallen, de imposante basiliek, het standbeeld van Ambiorix en het bekoorlijke begijnhof zijn stille getuigen van het rijke verleden van ‘Atuatuca Tungrorum’.

Onze-Lieve-Vrouwebasiliek Een van de mooiste gotische religieuze bouwwerken van België. In 1240 werden de eerste stenen gelegd, op de restanten van oudere religieuze gebouwen. Meer dan 300 jaar zou de bouw duren. De indrukwekkende toren domineert vandaag de wijde omgeving. De schatkamer doet haar naam alle eer aan.

5 april t.e.m. 31 augustus – ‘Doe de Prehistorie!’ KIDS

Had jij de laatste IJstijd kunnen overleven? Leer meer over de jagers-verzamelaars van 100.000 jaar geleden, bestudeer hun technieken en … test ze uit in de praktijk. Van jagen tot vuur maken. Voor het hele gezin!

18 oktober 2014 t.e.m. 15 maart 2015 – Vikingen Vikingen: ze schuimden bloeddorstig de zeeën af, hongerig naar schatten. Maar wist je dat ze ook kunstenaars, handelaars en ontdekkingsreizigers waren? En welke rol speelde de vrouw in hun samenleving? Leer dit mysterieuze volk kennen en doorgrond hun veelzijdige cultuur.

PRAKTISCH

Begijnhof Het oudste begijnhof van de Nederlanden (midden 13de eeuw) staat op de lijst van het Unescowerelderfgoed. In dit miniatuurstadje droom je weg tussen schilderachtige huisjes en kleurrijke pleintjes. Het begijnhofmuseum vertelt alles over het leven van de intrigerende begijnen.

»» Meer info? Stap binnen in het Toeristisch Onthaal Limburg – Tongeren (elke dag open), Via Julianus 5, 3700 Tongeren, + 32 12 80 00 70, www.tongeren.be »» Basiliek: Vrijthof, 3700 Tongeren »» Begijnhof: Sint-Ursulastraat, 3700 Tongeren »» Gallo-Romeins Museum: Kielenstraat 15, 3700 Tongeren, + 32 12 67 03 30, www.galloromeinsmuseum.be

GALLO-ROMEINS MUSEUM KIDS Het ‘European Museum of the Year 2011’ toont het leven in Limburg van de prehistorie tot het einde van de Romeinse tijd. Levensechte figuren, maquettes, films, interactieve media en authentieke objecten brengen je oog in oog met onze verre voorouders. Kinderen nemen deel aan spannende en leerrijke activiteiten. De open architectuur huisvest ook een museumcafé en een museumshop.

LIMBURG IE VAKANT pas

Tip

Standbeeld Ambiorix

O.L.V.-basiliek

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 5 i.p.v. € 7 per volwassene incl. expo ‘Doe de Prehistorie!’

Het Gallo-Romeins Museum pakt regelmatig uit met spraakmakende tijdelijke tentoonstellingen. In 2014 strijken prehistorische jagers-verzamelaars én Vikingen in Tongeren neer.

VRUCHTBARE EEUWEN 15


4

FIETSLUS LANGS DEMERBRONNEN EN WATERKASTELEN 24,5 km, zie fietskaart op pagina 41

Heuvelachtige tocht met start en aankomst in Landcommanderij Alden Biesen. Je passeert het enige wijnkasteel van België, een waterburcht en vierkanthoeves.

Onderweg: Landcommanderij Alden Biesen De waterburcht met slotgracht, tuinen, lindedreef en Engels Park was ooit eigendom van de Duitse Orde. Dit illuster middeleeuws genootschap beheerde de landgoederen van ridders die op kruistocht trokken. Als beloning kregen ze landerijen en gebouwen. Het grootste kasteelcomplex tussen Loire en Rijn is vandaag een schitterende erfgoedsite met een uitzonderlijke historische betekenis.

LIMBURG IE VAKANT pas

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 1,50 i.p.v. € 3 voor toegang tot tentoonstellingen

Onderweg: Wijnkasteel GenoelsElderen Het enige wijnkasteel en grootste wijndomein van België. Dankzij de mergelbodem, het microklimaat en wijnranken van de hoogste kwaliteit produceert de familie Van Rennes topwijnen die in de beste Belgische restaurants op de kaart staan.

PRAKTISCH

»» Alden Biesen: Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven), + 32 89 51 93 93, www.alden-biesen.be. Hier vind je ook een Toeristisch Onthaal Limburg (elke dag open) met alle info over Alden Biesen en omgeving. »» Wijnkasteel Genoels-Elderen: Kasteelstraat 9, 3770 Riemst (Genoelselderen). Rondleidingen en arrangementen: www.zuidflank.be.

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Landcommanderij Alden Biesen | Bilzen


ADVERTENTIE

Tongeren

de Oudste stad van België

De Mijlpaalroute neemt je mee door de Oudste Stad van België. De wandelroute loodst je door de geschiedenis en langs het rijke erfgoed van Tongeren. Het Gallo-Romeins Museum, in het hart van de stad, vertelt je het veelzijdige verhaal van de mens. Van de prehistorie tot het einde van de Romeinse tijd. Gallo-Romeins Museum, Kielenstraat 15, 3700 Tongeren, + 32 12 67 03 30, grm@limburg.be, www.galloromeinsmuseum.be, www.facebook.com/galloromeinsmuseum Toerisme Tongeren, Via Julianus 5, 3700 Tongeren, + 32 12 80 00 70, info@toerismetongeren.be, www.tongeren.be

» Ontdek Tongeren: van zijn Romeinse en middeleeuwse stadswallen tot de imposante gotische basiliek en het bekoorlijke begijnhof. » Leren over het verre verleden is nergens zo leuk als in het Gallo-Romeins Museum. Van 5 april tot 31 augustus 2014 pakt het museum uit met ‘Doe de Prehistorie!’ Hier maak je speels kennis met het harde leven van de jagers-verzamelaars, pakweg 100.000 jaar geleden. Je kan er leren vuur maken, steen kappen, huiden bewerken … » Ga zeker ook eens snuisteren op de wekelijkse antiekmarkt op zondagochtend. Meer dan 350 standhouders en 40 antiekhandelaars bieden hun mooiste schatten te koop aan.

prijzen • Mijlpaalroute: € 5, te koop bij Toerisme Tongeren • Gallo-Romeins Museum (incl. ‘Doe de Prehistorie!’): volwassenen: € 7; >55 jaar, andersvaliden: € 5; 4-26 jaar: € 1; <4jaar: gratis; gezinnen: € 15

VRUCHTBARE EEUWEN 17


EEN

LUISTERRIJK VERLEDEN ...

Al eeuwenlang boetseert de Maas het landschap in het huidige oosten van Limburg. Langs deze meanderende regenrivier ontwikkelden zich in de loop van de tijd pittoreske Maasdorpjes. Kessenich, Maaseik, Stokkem, Leut, Oud-Rekem … Al deze authentieke plekjes met hun middeleeuwse toetsen en sfeervolle pleintjes kijken pittoresk uit over de Nederlandse oever van de Maas.

EEN SNOER VAN MAASDORPJES Met de fiets rijg je dit snoer van Maasdorpjes vlot aan elkaar. Gewoon de Maas volgen en je passeert ze allemaal. Maak onderweg een keuze uit je favoriete cultuurparels. Zoals het historische stadscentrum van Maaseik, een echt architectuurmuseum. Of Leut met zijn majestueuze Kasteel Vilain XIIII en oude dorpsplein. In Dilsen-Stokkem ligt dan weer Maascentrum De Wissen waar je de oude vlechtkunst onder de knie krijgt.

5

FIETSLUS MOOISTE DORP EN MAGISCH MAASTRICHT

39,5 km, zie fietskaart op pagina 42 Deze fietslus illustreert het rijke verleden van het Maasland. Je ontdekt enkele historische hoogtepunten en hopt de grens over naar het gezellige bruisende Maastricht.

Onderweg: waterburcht in Domein Pietersheim De 12de-eeuwse waterburcht is een stille getuige van het bewind van de Heren van Pietersheim. 3D-animaties tonen je hoe de middeleeuwse burcht in de 16de eeuw een heus kasteel werd. Het bezoekerscentrum biedt naast leuke weetjes, toeristische info over de omgeving en het Nationaal Park Hoge Kempen.

LIMBURG IE VAKANT pas

Oud-Rekem | Lanaken

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 2 i.p.v. € 2,50 voor toegang tot de waterburcht


Markt | Maaseik

Onderweg: Oud-Rekem

In 2008 verkozen tot Mooiste dorp van Vlaanderen. Met zijn kronkelende straatjes en bizarre historische panden is dit een van de meest authentiek bewaarde dorpskernen van België. Het grafelijke kasteel d’Aspremont-Lynden weerspiegelt de Maaslandse renaissance­­ stijl. Aan het aangrenzende poort­­gebouw geniet je op een terrasje van streekgerechten en -bieren.

Onderweg: Maastricht Rij met je fiets de grens over naar Maastricht, de oudste Romeinse stad van Nederland. In het historische centrum voeren steegjes je naar gezellige pleinen en straten met originele winkeltjes en toprestaurants.

LIMBURG IE VAKANT pas

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 4,95 i.p.v. € 5,95 voor toegang Maastricht Underground; € 1 korting op toegang Natuurhistorisch Museum; 10 % korting op rondvaarten

Onderweg: Mergelgrotten van Kanne

Ten zuiden van de Maasdorpjes is de grond uitgemergeld. De eeuwenlange ontginning van mergelblokken resulteerde in een onderaards labyrint met meer dan 300 km gangen en grotten. Een expositie van blokwerkersmateriaal leert je hoe de mergel werd bovengehaald. Muurschilderingen van prehistorische dieren sieren de wanden. In de ondergrondse champignonkwekerij leer je alles over de champignonkweek en de lagering van Grottenbier.

Tip Grenzeloos fietsen Over de Maasdijk fiets je lekker vlak van Maasdorpje naar Maasdorpje. Lonkt de andere oever? Drie fietsveerpontjes brengen je snel naar Nederland en weer terug. In Nederland sluit je naadloos aan op het Nederlandse knooppuntennetwerk.

PRAKTISCH

»» Waterburcht Pietersheim (toegangspoort tot het Nationaal Park Hoge Kempen – zie pag. 12), Waterstraat 52, 3620 Lanaken, + 32 89 77 25 34, www.pietersheim.be. In de waterburcht is ook een toeristisch infokantoor. »» Oud-Rekem: toeristisch infokantoor Oud-Rekem, Kanaalstraat 11, 3621 Lanaken (Rekem), + 32 11 72 24 67 »» Mergelgrotten: Avergat 14, 3770 Riemst (Kanne), + 32 12 44 03 75, www.toerismeriemst.be

EEN LUISTERRIJK VERLEDEN 19


... LANGS STILLE WATERS Van het stromende Maaswater tussen de zomer- en winterdijken tot de stilstaande plassen in de uiterwaarden: het RivierPark Maasvallei illustreert perfect hoe land en water elkaar beïnvloeden. Een boeiend duet met oeverloze mogelijkheden voor wandelaars, fietsers, natuurliefhebbers en watersporters.

KRUIDEN EN VOGELS Fiets door ongerepte natuurgebieden met oude rivierarmen, oeverwallen en stroomgeulen. Zeldzame planten en kruiden groeien welig in de vruchtbare grond. De kruiden kun je in sommige lokale horecazaken proeven. Water- en trekvogels voelen zich hier thuis. In de lente spot je bijzondere vogelsoorten die zich klaarmaken voor de voorjaarstrek.

ZICHTPUNT OVER STRUINGEBIED BICHTERWEERD

PRAKTISCH

»» Fietsveerpontjes van noord naar zuid: Ophoven (Kinrooi), Rotem (Dilsen-Stokkem), Uikhoven (Maasmechelen). € 1 per persoon, per overzet. »» Alle info over het RivierPark Maasvallei: Toeristisch Onthaal Limburg – Maasmechelen (elke dag open), Zetellaan 35, 3630 Maasmechelen, + 32 89 76 98 88, www.toerismemaasmechelen.be of www.rivierparkmaasvallei.eu »» Kampeervlotten: Maascentrum De Wissen, Maaspark, 3650 Dilsen-Stokkem (Stokkem). Reserveren via: www.camping-raft.com

Fluisterbootjes: geruisloos op het water | Dilsen-Stokkem

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Deze grote grindplas is een pleisterplaats voor steltlopers en andere watervogels. Konikpaarden en Gallowayrunderen grazen vredig langs de oevers. Van op het zichtpunt langs het fietsroutenetwerk (knooppunten 26 – 46 ) heb je een vrije kijk op al dat moois. Vergeet dus zeker je verrekijker niet.

TIP Logeren op een kampeervlot Intens genieten van de stille waters? Logeer op één van de twee kampeervlotten op de grindplassen van de Oude Maas. Je vaart met de kano van en naar je ‘hotelkamer’. En ’s morgens ben je zo weer op het fietsroutenetwerk.


ADVERTENTIE

ADVERTENTIE

Aen de RodeRbuRgh

Mussenburghof

Maaseik

***b&b B&B in het historische Aldeneik nabij Maaseik. De vroegere stal is omgevormd tot vijf landelijke themakamers. Een uitgebreid ontbijt wordt geserveerd in de ontbijtruimte. Er is een gezellige tuinkamer voor de gasten. De tuin geeft uit op een park met vijver en jachthaven: ideaal voor een avondwandeling. Overdag lonken de pittoreske Maasdorpjes en de prachtige natuur langs de Maas.

Leugenbrugweg 30, 3680 Maaseik, + 32 89 56 31 84, info@roderburgh.be, www.roderburgh.be

prijs vanaf € 50 p.p.p.n. (o.b.v. tweepersoonskamer)

ADVERTENTIE

bree

**hotel 1546: zover reiken de wortels van het Mussenburghof. En na al die eeuwen heeft deze warme ontmoetingsplaats nog niets aan gezelligheid ingeboet. Gastheer Jan staat voor je klaar. Hotel Mussenburghof ligt langs het Kempisch Plateau, ideaal voor wandel- en fietsroutes. Een aanrader voor levensgenieters die graag stilte combineren met culinaire verwennerijen.

Brugstraat 76, 3960 Bree, + 32 89 46 11 38 of + 32 495 52 37 94, info@mussenburghof.be, www.mussenburghof.be

prijzen standaard kamer: vanaf € 41 p.p.p.n.; Themakamer: vanaf € 46 euro p.p.p.n.

ADVERTENTIE

Sauna Cottage diepenbeek

****Vakantiewoning Romantische cottage (100 m2) met wellness: sauna, stoombad, hottub en massageruimte. Je logeert in alle comfort en privacy. Het concept is gericht op genieten met twee, maar biedt slaapplaats voor vier personen. Indien gewenst, staan de hottub en sauna gebruiksklaar bij aankomst. Zo kan je er meteen in! - Gratis Wifi -

Lutselusstraat 156 bus 2, 3590 Diepenbeek, + 32 495 64 78 11, info@sauna-cottage.be, www.sauna-cottage.be

prijzen Huur vakantiewoning: weekend: vanaf € 250; week: vanaf € 299

SniekerShof kinrooi

***B&B Gastvrouw Ankie draagt een warm hart voor ruiters en menners. En voor wie wil genieten van rust en ruimte. “Soms bak ik nog een taart of cake als welkomstattentie,” glundert Ankie. B&B Sniekershof ligt in het rustige Kinrooi, aan de rand van GrensPark Kempen~Broek, het rijkste libellengebied van de Benelux. Ideaal voor wandelaars, fietsers, ruiters en menners.

Raamdijk 2, 3640 Kinrooi (Ophoven), + 32 471 84 60 86, info@sniekershof.be, www.sniekershof.be

prijs € 45 p.p.p.n. (incl. welkomstdrankje)

LANGS STILLE WATERS 21


FIETSEN DOOR

BOSSEN ...

6

FIETSLUS VAN WOESTIJN TOT WATER 38,5 km, zie fietskaart op pagina 42 Vlakke lus langs enkele hoogtepunten van Bosland. Je rijdt door bossen en passeert de Sahara, een zandvlakte met waterplassen. Je volgt een stukje van het kanaal Bocholt-Herentals. Via het centrum van Lommel rij je weer naar je startpunt.

Onderweg: Sahara Deze immense zandvlakte in Lommel heeft haar naam niet gestolen. Het contrast van het gele zand met de nabijgelegen waterplassen, groene bomen en voormalige zandgroeves maakt deze plek uniek. Een heerlijke oase om kuierend te genieten van de lentezon.

Onderweg: Pijnvenbos

Pijnven | Hechtel-Eksel

Bosland is het grootste aaneengesloten bosgebied van Vlaanderen. Je fietst er door omvangrijke naaldbossen, open vlaktes en langs unieke landduinen. Voor kinderen een schaduwrijk speelparadijs waar ze ravotten en kampen bouwen. Niet voor niets wordt dit het grootste avonturenbos van Vlaanderen genoemd.

Met ruim 2000 hectare het grootste boscomplex van Bosland. De naaldbomen werden ooit speciaal aangeplant voor de steenkoolmijnen. Dennenhout is ideaal om mijngangen te stutten. Het kraakt voordat het breekt. Een handig alarmsysteem bij een ondergrondse instorting.

Onderweg: Het Glazen Huis Van zand naar glas: de stap is snel gezet. Het grotendeels in glas opgetrokken Glazen Huis in Lommel belicht de glaskunst in al haar facetten. Je ontdekt hoe glas wordt gemaakt uit het zuivere witte zand van Lommel en omstreken. Je kunt er ook zelf glas blazen.

LIMBURG IE VAKANT pas

PRAKTISCH

»» »» »» »» »»

Alle info over Bosland: www.bosland.be Startpunt Pijnvenbos: Kiefhoekstraat, 3940 Hechtel-Eksel Startpunt Sahara: Soeverein, Sportveldenstraat 10, 3920 Lommel Het Glazen Huis, Dorp 14 B, 3920 Lommel, + 32 11 54 13 35, www.hetglazenhuis.be. Kinderfietsroute Bosland: www.toerismelimburg.be

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 3 i.p.v. € 5 voor toegang Het Glazen Huis

KINDERFIETSROUTE IN LOMMEL KIDS Een toffe fietstocht voor kids. Doorkruis 19 km lang het grootste avonturenbos van Vlaanderen. Hop even van je fiets aan de speeltuin of het speelbos en smul onderweg van een ijsje. De route is grotendeels autovrij.


Abdijsite Herkenrode | Hasselt

... EN LANGS VIJVERS FLANEREN TUSSEN 1001 VIJVERS In de 13de eeuw stimuleerde de Abdij van Herkenrode de viskweek rond Hasselt. Het resultaat zie je vandaag nog altijd: een opmerkelijk decor van 1001 visvijvers of wijers waar planten en dieren zich thuis voelen. Vandaar de naam van dit gebied ‘De Wijers’. Maar ook wandelaars en fietsers, dankzij de vele routes die je door het vijverlandschap loodsen – van het ene cultuurhistorische domein naar het andere.

7

FIETSLUS DE BLAUWE LUS 29 km, zie fietskaart op pagina 43 Dit is dé vijverroute bij uitstek. Je fietst langs de abdij van Herkenrode, een 19deeeuws landschapshuis van Domein Kiewit, Domein Bokrijk en honderden vijvers in de ‘platwijers’ in Zonhoven.

Onderweg: de abdijsite van Herkenrode Een prachtig gerenoveerde abdij in 100 hectare natuurgebied, op een boogscheut van Hasselt. Binnen vertelt het historische belevingscentrum je het dramatische verhaal van de rijkste vrouwenabdij van de Nederlanden. Buiten kuier je door de 2 hectare grote kruidentuinen en een natuurlandschap dat in zijn 17de-eeuwse staat werd hersteld. Uitblazen kan op een

terrasje met een welverdiende Herkenrode Tripel of Herkenrode Bruin.

LIMBURG IE VAKANT pas

TIP

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 4 i.p.v. € 5 voor toegang belevingscentrum Abdijsite Herkenrode

Abdijsite Herkenrode is de ideale start voor elke fietstocht door De Wijers. Je kunt hier gratis parkeren en fietsen huren (zie pagina 33).

FIETSEN OP HET CIRCUIT VAN ZOLDER

PRAKTISCH

»» Alle info over De Wijers: www.dewijers.be »» Abdijsite Herkenrode: Herkenrodeabdij 4, 3511 Hasselt (Kuringen), + 32 11 23 96 70, www.abdijsiteherkenrode.be »» Fietsen op het circuit: dinsdag, woensdag en donderdag van 18.15 - 21.30 u.; € 3, fietshelm verplicht, + 32 11 85 88 88, www.circuit-zolder.be »» Schulensmeer: ’t Vloot, Demerstraat 60, 3560 Lummen (Linkhout)

Dit voormalige Formule 1-circuit ligt pal in De Wijers. ’s Avonds krijgen fietsers hier de vrije baan. Op het helder verlichte parcours maal je op eigen tempo rondjes van 4 km af. Voor wie van uithouding houdt, is er jaarlijks de 24 Hours Cycling @ Zolder (21-22 juni). Op het BMX-parcours vindt op 4 en 5 april 2014 het EK BMX plaats.

SCHULENSMEER

Circuit Zolder | Heusden-Zolder

In dit overstromingsgebied werden geen visvijvers, maar een 3 km lang meer aangelegd. Een deel is ingericht voor watersporters: zeilen, surfen, roeien, kajakken … De rest behoort toe aan de natuur en groeide uit tot een van de rijkste vogelgebieden van België. FIETSEN DOOR BOSSEN EN LANGS VIJVERS 23


BOKRIJK

BELEEF HONDERDINJAAR EEN DAG

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN


In Bokrijk (Genk) maak je op één dag een tijdsprong van 100 jaar. Van het Limburgse platteland aan het begin van vorige eeuw, over de swingende sixties tot dolle hedendaagse kinderpret. Een onvergetelijke tijdreis voor jong én oud.

KIDS LEVENDE GESCHIEDENIS

BRUISENDE EVENEMENTEN

In het Openluchtmuseum leef je helemaal mee met het verleden. Acteurs kruipen in de huid van een schoolmeester, pastoor of boerin uit het begin van de 20ste eeuw en betrekken je volop bij hun dagelijks werk. De smid, schaapherder en hoedenmaakster oefenen trots hun ambacht uit.

Gezelligheid is van alle tijden. Daarom vinden er in Bokrijk regelmatig boeiende evenementen plaats (zie pagina 45). Een reusachtige paaseierenraap. Een kleurrijke tuindag met tientallen standhouders. Een dorpskoers uit de jaren 30 van vorige eeuw. Een straattheaterfestival. Leuk voor het hele gezin.

REVOLUTIONAIRE JAREN 60 Een andere tijdsbubbel focust op de turbulente jaren 60. Je wandelt door levensechte sixtiesdecors zoals een kapsalon, elektrowinkel, woonkamer … Met een interactief paspoort van een reële persoon uit de jaren 60, breng je de kleine en grote verhalen uit dit revolutionaire decennium tot leven.

HEDENDAAGS SPEELPLEZIER Een gratis openluchtspeeltuin met verschillende leeftijdszones. De kleinsten amuseren zich in de Hopla-speelhoek of het kleuterkinderdorp met zijn grappige speeltuigen. Durvers bedwingen het nieuwe natuurlijke avonturenparcours, de megaglijbanen, het blotevoetenparcours of dodebomenbos. Er zijn ook mini-auto’s, minigolf, een ponybaan en speeltuigen voor mindervalide kinderen.

PRAKTISCH

»» Bokrijklaan 1, 3600 Genk, + 32 11 26 53 00, www.bokrijk.be »» Openluchtmuseum: 29 maart t.e.m. 28 september: dinsdag t.e.m. zondag van 10 18 u. (ook feestdagen); juli en augustus: elke dag van 10 - 18 u. (ook feestdagen). »» Speeltuin: april t.e.m. september van 9 21 u.; oktober t.e.m. maart van 9 - 19 u. »» Prijs: € 10 (€ 15 incl. De sixties); >60 jaar en andersvaliden: € 8,50 (€ 13 incl. De sixties); 3-12 jaar: € 1 (€ 2 incl. De sixties); <3 jaar: gratis. Speeltuin gratis.

Ambachten

LIMBURG IE VAKANT pas

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 8,50 i.p.v. € 10 voor toegang tot Openluchtmuseum (excl. ‘De sixties’)

TIJDLOZE NATUURPRACHT Tuinen, een arboretum, bossen, vijvers: Domein Bokrijk biedt 550 hectare natuurpracht. Een paradijs voor wandelaars, fietsers én … kunstliefhebbers. In het kader van De Unie Hasselt-Genk (zie ook pagina 36) tref je in de natuur een verrassend kunstwerk aan van de Nederlander Krijn de Koning. De sixties

BOKRIJK: BELEEF 100 JAAR IN EEN DAG 25


MIJNERFGOED

C-mine | Genk

De ontdekking van steenkool aan het begin van de 20ste eeuw herschiep het rustige Limburg in een woelige mijnregio. De rauwe ondergrondse industrie is intussen voorgoed bedolven. Begroeide mijnterrils, ranke schachtbokken en imposante mijntorens markeren het landschap en vormen een voedingsbodem voor innovatie en creativiteit. Een nieuwe lente voor het prachtige mijnerfgoed.

GENK – C-MINE Genk biedt met 3 mijnsites een ruim aanbod aan mijnerfgoed. De vroegere mijngebouwen van de site van Winterslag kregen een nieuwe culturele en toeristische bestemming. C-mine – met de C van Creativiteit – biedt onderdak aan de MAD Faculty (Media, Arts & Design), aan Studio Pieter Stockmans en een designcentrum. C-mine expeditie is een interactief belevingsparcours dat eindigt op een schachtbok van 60 meter hoog met een weids uitzicht over de omgeving.

LIMBURG IE VAKANT pas

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 4,50 i.p.v. € 6 voor toegang tot C-mine expeditie

Genk heeft, dankzij dit mijnverleden, een unieke couleur locale. Je proeft er van verschillende culturen in de talrijke zuiderse restaurants. In de multiculturele Vennestraat, net naast C-mine, leidt de ingrediëntentocht je langs mediterrane winkeltjes, cafés en restaurants.

PRAKTISCH

»» Info C-mine: Toeristisch Onthaal Limburg – Bezoekersonthaal C-mine (elke dag open), C-mine 10 bus 2, 3600 Genk (Winterslag), + 32 89 65 44 90, www.c-mine.be. Ontdekkingskaart met interessante plekjes op C-mine en omliggende tuinwijk: € 5. Boekje ingrediëntentocht: € 2.


BERINGEN – BE-MINE

7 MIJNEN, 7 WERELDEN

Beringen is een van de best bewaarde mijnsites in Limburg. De schachtbokken, douchezalen, kolenwasserij, kerken, gebedshuizen, het park van de directeur, de oude en nieuwe mijnterril: ze maken indruk. In het vernieuwde Mijnmuseum beleef je de heroïek van de mijnwerker in een gereconstrueerde mijngang. Een interactieve maquette toont het werk boven de grond.

Beringen en Winterslag, maar ook Waterschei, Zwartberg, Eisden, Houthalen en Zolder: in alle mijnen boor je andere verhalen aan. In As ontdekte André Dumont de eerste Limburgse steenkool. Het Museum van de Mijnwerkerswoning in Eisden geeft een inkijk in de woning van de koolputters. Heusden-Zolder pronkt met een unieke mijnarchitectuur. Of volg een rondleiding in het CleanTech Dienstencentrum in HouthalenHelchteren.

LIMBURG IE VAKANT pas

8

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 5 i.p.v. € 6 voor toegang tot het Mijnmuseum

FIETSLUS ZWARTE GOUD, GROENE PRACHT 47,5 km, zie fietskaart op pagina 43 Deze route verenigt de mystiek van het ondergrondse zwarte goud met de luister van groene imposante natuurgebieden. Je fietst langs het Albertkanaal, het oude kolenspoor en door typische mijnwijken.

PRAKTISCH

»» Info be-MINE: Toeristische Onthaal Limburg – Beringen (elke dag open), Koolmijnlaan 203, 3582 Beringen, + 32 11 42 15 52, www.toerismeberingen.be »» Info alle mijnsites: www.toerismelimburg.be

Mijnmuseum | Beringen

ADVERTENTIE

Beringen:

meer dan mijn-stad!

Beringen is het uithangbord van de mijnstreek. In het mijnmuseum ontdek je het leven en werk van mijnwerkers op een interactieve manier. De mijn en haar directe omgeving vormen het toeristisch hart van de stad.

» De culinaire ontdekkingstocht biedt de ideale mix tussen cultuur en gastronomie. Je proeft van de verschillende culturen en hun typische hapjes of drankjes. De gids toont je de leukste plekjes in de cité. » Of bezoek de vele bezienswaardigheden: de moskee, de mijnkathedraal, het casino, …

Info: Toerisme Beringen, Koolmijnlaan 203, 3582 Beringen, + 32 11 42 15 52, toerisme@beringen.be, www.toerismeberingen.be, www.facebook.com/toerisme.beringen, twitter.com/ToerismeB

MIJNERFGOED 27


DIT NOEMEN WIJ

VERVOERING 9

FIETSLUS VOEREN MONUMENTAAL

26,5 km, zie fietskaart op pagina 44

De Voerstreek wordt ook wel eens het zolderkamertje van Vlaanderen genoemd. Omdat hier het hoogste punt van Vlaanderen ligt. Maar ook omdat dit verborgen stukje Limburg ontelbare natuurlijke en andere schatten verbergt. Die in de lentezon nog extra aan charme winnen.

Deze fietsroute voert je door het monumentaal rijke landschap van de Voerstreek. Je passeert kastelen, vierkants­ hoeves, voormalige kloosters, kerken en een prachtig wijndomein.

Onderweg: charmante natuur In de Voerstreek ervaar je nog authentieke rust en stilte. De groene heuvels bieden prachtige vergezichten over kleurrijke beek­ valleien, holle wegen, hagen, houtkanten en hoogstam­ fruitbomen. In het grensoverschrijdend stiltegebied luister je ongestoord naar de lentegeluiden uit de natuur.

Onderweg: dassen De Voerstreek heeft de belangrijkste dassenpopulatie van Vlaanderen. Dassen zijn nachtdieren. Er eentje spotten is nagenoeg onmogelijk. De dassenburchten zie je wel. Dassen graven ze meestal uit in graften: steile randen met houtkanten op de hellingen.

Onderweg: monumentenpark De Voerstreek is één groot monumenten­ park. Kastelen, vierkantshoeves, kloosters, kerken, kapelletjes, vakwerkhuisjes … liggen prachtig ingebed in het landschap. In de dorpjes is de tijd verstild. Breng eens een bezoekje aan Jetteke in Veurs, het kleinste en authentiekste winkeltje van Vlaanderen. En vraag er zeker naar een Voerdrupke, de lokale jenever op basis van sleedoornpruimpjes. Je vindt het tussen knooppunt 425 en 426 als je even van je route afwijkt.

LIMBURG IE VAKANT pas

Voordeel Limburg Vakantiepas: € 15 i.p.v. € 20 voor rugzak met folders, wandelkaart en Voerdrupke

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN

Zicht op de Commanderie van Sint-Pieters-Voeren

PRAKTISCH

»» Info: Toeristisch Onthaal Limburg – Voerstreek (elke dag open), Pley 13, 3798 Voeren (‘s Gravenvoeren), + 32 4 381 07 36, www.voerstreek.be »» Kruidenierswinkeltje Bij Jetteke, Veurs 29, 3790 Voeren (Sint-Martens-Voeren), + 32 4 381 01 69


ADVERTENTIE

Grenzeloos Genieten in de Voerstreek Nergens in Vlaanderen ervaar je de rust en stilte zo intens als in de Voerstreek. Verwacht je aan een landschap met groene heuvels en kleurrijke beekvalleien. Hier tref je één groot monumentenpark waar vakwerkhuisjes, kapelletjes, vierkantshoeven, kastelen en kerkdorpjes harmonieus opgaan in een lieflijk decor.

» Het wandelnetwerk verzamelt ruim 125 km bewegwijzerde routes. Zo stippel je zelf jouw favoriete wandeling uit. Volg de onverharde, verkeersluwe wandelwegen die je naar de meest verscholen plekjes brengen. De wandelkaart met knooppunten kost € 8 en is te koop bij Toerisme Voerstreek. » In de Voerstreek kan je nog écht authentiek logeren. Huur een pittoreske vakantiewoning, een charmante B&B of een gezellig hotel. Er is zoveel te ontdekken, maak er gerust een meerdaags verblijf van.

Info: Toerisme Voerstreek, Pley 13, 3798 ’s Gravenvoeren, + 32 4 381 07 36, info@voerstreek.be, www.voerstreek.be

DIT NOEMEN WIJ VERVOERING 29


DIT NOEMEN WIJ

GODDELIJK

Haspengouw is na Zuid-Tirol de tweede grootste fruitregio van Europa. Hier fiets je tussen fruitbomen, langs kerkdorpen en over heuvels. Het vruchtbare landschap van Borgloon en Heers kreeg de voorbije jaren extra pit dankzij de imposante kunstwerken die kunsthuis Z33 hier in de open ruimte plaatste.

Kunstenproject pit: doorkijkkerkje | Borgloon

HET LANDSCHAP ANDERS BEKEKEN

CIRKELS EN LIJNEN

EĂŠn van de blikvangers van pit is de doorkijkkerk van het Belgisch architectenduo Gijs van Vaerenberg in Borgloon. Een 10 meter hoge doorkijkkerk uit stalen platen. De speciale constructiewijze zorgt ervoor dat het landschap altijd zichtbaar blijft doorheen de kerk. Zowel van op afstand als van dichtbij. pit doet je stilstaan bij de omgeving. Zodat je het glooiende landschap van Haspengouw met andere ogen bekijkt.

Een andere grote ronde architecturale constructie vlakbij Abdij MariĂŤnlof doet je zweven over het landschap. Dit kunstwerk van Aeneas Wilder betreden is een speciale ervaring die refereert naar het religieuze en doet denken aan rondwandelen in een klooster. De Belgische kunstenaar Fred Eerdekens toont een geplooide lijn in het landschap. Het vormt een sierlijk woord dat alleen vanuit een bepaalde hoek leesbaar is.

FIETSEN LANGS LANDSCHAPPEN EN HET RIJKE VERLEDEN


Tip De kunst van het slapen Slapen in een boomtent? Het kan in de afgelegen Tranendreef. Vier traanvormige tenten hangen hier als druppels aan de hoogstammen. Hier kruip je als het ware in de huid van een stuk fruit. Dit is kunstig overnachten in de fruitstreek.

Kunstenproject pit: Tranendreef | Borgloon

PRAKTISCH »» Alle info over pit: www.z33.be, installaties vrij toegankelijk, boomtenten reserveren bij Toerisme Borgloon »» Gratis routekaart met meer info over de installaties verkrijgbaar bij Toerisme Borgloon, Markt, 3840 Borgloon, + 32 12 67 36 53, www.borgloon.be

DIT NOEMEN WIJ GODDELIJK 31


FIETSPARADIJS LIMBURG:

COMFORT TROEF

Alle fietslussen in dit magazine vind je terug in de Fietsbox Limburg: een mooie doos met negen uitgestippelde themaroutekaarten. Bij elke kaart kies je uit diverse lussen die je langs topattracties en leuke streekadresjes voeren. Stippel je liever zelf je route uit? Met onze fietskaart steek je in één klap 2000 km Limburgse fietspaden op zak.

KIEZEN EN VOLGEN De fietskaart Limburg bevat het volledige Limburgse fietsroutenetwerk. Met alle genummerde knooppunten en hun tussen­ liggende afstand. De kaart vermeldt straatnamen, stations, parkings, hellingen, fietsveerponten, verbindingen naar het centrum, picknickplekken, rustbanken, … Noteer de nummers van de gekozen knooppunten op een kaartje en volg gewoon de blauwe fietsbordjes: van knooppunt naar knooppunt. De kaart, incl. infoboekje met alle fietscafés en logies, kost € 9,50. De fietsbox, een handige box met 9 themakaarten en knooppuntenkaartjes kost € 17,50 (zie pagina 39). Beide zijn te koop bij Standaard Boekhandel en de Limburgse toeristische infokantoren.

ONLINE UITSTIPPELEN Je kunt je tocht ook uitstippelen met de handige routeplanner op www.toerismelimburg.be. Duid op de kaart de knooppunten aan die je wil volgen en de planner berekent automatisch je route. Print ze uit of download ze op je gps.

FIETSPARADIJS LIMBURG

Fietsen langs de Maas


Fietsen in de Voerstreek

BEKROONDE LIMBURGSE UITVINDING

FAMILIEFIETSROUTENETWERK KIDS

De Limburgse mijningenieur Hugo Bollen bedacht het knooppuntfietsen in 1995. Sindsdien wordt het wereldwijd gekopieerd én … rijft het onafgebroken prijzen binnen.

Op het Limburgse fietsroutenetwerk fietst de hele familie mee. Overal trap je veilig op brede en meestal autovrije fietspaden. In de Limburgse Kempen en het Maasland zijn de paden bovendien lekker vlak. Ideaal voor korte beentjes.

» 2006-2013: Fietsen123 verkiest Fiets­ paradijs Limburg 7 jaar op rij tot ‘Belgische fietsprovincie van het jaar’. » 2008: Radio 2 roept het Limburgse fietsknooppuntennetwerk uit tot ‘Achtste Wereldwonder in Vlaanderen’. » 2009: Het fietsroutenetwerk ontvangt de ‘Vlaamse Prijs voor Sportverdienste’. » 2013: De uitvinder, Hugo Bollen, wint de prestigieuze ‘Design for Function Award’ voor haar kwaliteit en gebruiks­ vriendelijkheid.

ZORGELOOS STARTEN Je kan overal op het fietsroutenetwerk inpikken. Maar aan een fietsonthaal- en servicepunt start je extra comfortabel. Je vindt er veilige parkeergelegenheid, een fietsenstalling, picknick­ plaats, een fietscafé, sanitaire voorzieningen en meestal zelfs een volledige fietsherstelplaats en fietsverhuur. Surf naar www.toerismelimburg.be voor een lijst van alle fietsonthaal- en servicepunten.

EEN FIETS HUREN KIDS Zelf geen fiets (bij)? Huur een groene Fietsparadijs Limburg-fiets: moderne modellen met zeven versnellingen en in drie maten. Of ga voor een comfortabele elektrische fiets of tandem. Voor de allerkleinsten zijn er kinderzitjes en op diverse locaties zelfs kinderfietsjes, -karren en aanhangfietsjes. Je kunt de fietsen ook voor meerdere dagen huren. Reserveer op voorhand via het gratis nummer 0800 96 96 7 (optie 2). Een fiets huren kan al vanaf € 10. Kom je met de trein naar Genk, Hasselt of Sint-Truiden? Dan krijg je met een B-Dagtrip van de spoorwegen 25 % korting op je huurfiets. Op www.toerismelimburg.be vind je alle verhuurlocaties.

LIMBURG IE VAKANT pas

Voordeel Limburg Vakantiepas: 25 % korting op je Fietsparadijs Limburghuurfiets (vanaf 15 juni).

COMFORT TROEF 33


Onderweg: pechverhelping Bij je groene Fietsparadijs Limburg-fiets krijg je een herstelkit mee voor kleine ongemakken, zoals een lekke band. Ondanks de goede zorgen toch een ernstig technisch defect? Bel het gratis nummer 0800 96 96 7. Wij helpen je om je fietstocht snel weer goedgemutst verder te zetten. Heb je onderweg pech met je eigen fiets? Ga dan naar het dichtstbijzijnde fietscafé. Zij bellen voor jou een VAB-wegenwachter die je uit de nood helpt. Je sluit dan een jaarpolis met VAB af, zonder bijkomende kosten. Een korting van € 100 dus.

Onderweg: fietsvriendelijke cafés en logies Witgroene horecabordjes loodsen je naar fietsvriendelijke cafés en logies. Fietscafés liggen op max. 1 km van het fietsroutenetwerk. Je vindt er naast een hapje en drankje ook een fietsenstalling, EHBO-kit en fietsreparatieset. Fietsvriendelijke logies liggen op maximum 5 km van je route. Zij bieden dezelfde service inclusief een warm bed en een krachtig fietsersontbijt. Een lijst van alle fietsvriendelijke horeca vind je op www.toerismelimburg.be

Onderweg: gezellige stops Fietsen in Limburg is ook afstappen en genieten. Zo zijn er heel wat picknickplekken, sommige zelfs overdekt, mét fietsenrek en mooie panorama’s. De blauwe bordjes met ‘centrumverbinding’ loodsen je dan weer recht naar het hart van het dichtstbijzijnde dorpje of stadje.

Onderweg: favoriete plekjes Eind 2013 polsten Toerisme Limburg en Het Belang van Limburg bij de Limburgers naar hun favoriete plekjes langs het fietsroutenetwerk. Dat leverde heel wat mooie tips op. Per gemeente werd één winnende locatie aangeduid. Ideale plekken om even van je fiets te stappen en volledig één te worden met het lokale decor. Je vindt ze op de fietskaart Limburg en op de fietskaarten in deze brochure. Surf naar www.toerismelimburg.be voor alle favoriete plekjes, met foto’s.

FIETSPARADIJS LIMBURG

TIP Railbike spoorfietsen in Tessenderlo KIDS

Fiets in Tessenderlo met een railbike over de treinsporen. Vanaf het station maak je een tocht van 8 km door bos, beemd, heide en weide tot aan het Albertkanaal. De railbike heeft vier zitjes: twee krachtpatsers trappen terwijl de rest lekker lui geniet van het uitzicht. Info: www.tessenderlo.be


De hele maand juni vinden in Limburg leuke fietstochten en -evenementen plaats. Een greep uit het aanbod: Vanaf 31 mei: Davidsfonds Zomerzoektocht

15 juni: De Ronde van Limburg - Tongeren

Fietstochten voor speurneuzen! Ontdek de mooiste plekjes van Genk en Hasselt en ga aan de haal met knappe prijzen. Meer info op pagina 37

Een boeiende dorpskoers op het platteland van de jaren 30, gebracht door de Bokrijkacteurs.

Dompel je onder in dé profkoers van Limburg. De World Tour Teams bedwingen vanuit Tongeren het uitdagende heuvelachtige landschap van Zuid-Limburg met start- en aankomst op de eeuwfeestwal in Tongeren. Wielertoeristen kunnen in de voormiddag hun eigen Ronde van Limburg rijden tijdens de Bioracer Ronde van Limburg Cycling Classic.

1 juni: Drieprovinciënroute - West-Limburg

15 juni: Bokkerieje - Maasland

1 juni: De Koers van Bokrijk - Genk

Doorkruis zes gemeenten in drie provincies en proef van lokale lekkernijen. Je start aan de Paalse Plas in Paal-Beringen, Buurthuis Genendijk in Ham of het Bosmuseum Gerhagen in Tessenderlo.

7 juni: Cristal Alken Classic - Alken

Bewegwijzerde routes mét bevoorrading onderweg leiden je van de brouwerij van Alken naar de mooiste plekjes in de streek. Kies voor de gezinstocht van 35 km of routes tot 170 km tot in de Luikse Maasvallei.

8 juni: Fietsdag Testbaan - Lommel

Op zondag 8 juni worden alle testwagens weggeborgen. Die dag zijn de testbanen enkel open voor het publiek. Haal de fietsen en de rolschaatsen alvast boven.

14 juni: Frans Houbben Classic - Tongeren

Een memorial met een bijzonder gevarieerd parcours voor de sportieve fietser en professionele bevoorradingen. De wedstrijd herdenkt de Tongerse wielrenner Frans Houbben die in 1957 Luik-Bastenaken-Luik won.

TIP

Fiets naar www.toerismelimburg.be en ontdek nog meer unieke voordelen en activiteiten tijdens de Fietsmaand Juni.

Fiets in het spoor van de Bokkenrijders langs de schatten van het groene Maasland. Gezellige bokkenstallen serveren onderweg streekbieren, lokale gerechten en muziek.

15 juni: Feestelijke opening Tumuli - Gingelom

Kleurrijk fietsevenement bij de opening van de Gallo-Romeinse grafheuvels in Gingelom.

Vanaf 21 juni: Kunstfietsen langs De Unie Hasselt-Genk

Fiets tussen twee centrumsteden en geniet onderweg van kunst in de open ruimte. Meer info op pagina 36

21-22 juni: 24 Hours Cycling Challenge @ Circuit Zolder

Dé uithoudingsrace voor iedereen die houdt van ambiance en gezelligheid. Waag jezelf, solo of in groep, aan de ultieme fietsuitdaging. Even op adem komen kan in de houten cyclohut langs het Circuit. Toeschouwers en supporters vinden in de pits leuke attracties en een kinderdorp met animatie.

29 juni: Loon fietst - Borgloon

Fietstochten voor het hele gezin door het Haspengouwse landschap. Je vertrekt aan het Speelhof in Borgloon. Er zijn routes van 15, 25 en 35 km. Elke deelnemer maakt bovendien kans op leuke tombolaprijzen.

FIETSMAAND JUNI 35


DE UNIE HASSELT-GENK In navolging van het kunstenproject pit in Borgloon en Heers (zie pagina 33), pakken nu ook Hasselt en Genk uit met verrassende kunstwerken in de open ruimte. Installaties die voor extra beleving zorgen en fietsers en wandelaars letterlijk doen stilstaan bij hun omgeving.

KUNST IN DE OPEN RUIMTE

RONDLEIDINGEN MET GIDS

De Unie Hasselt-Genk is een kunstenproject van Z33, het Huis voor Actuele Kunst van de Provincie Limburg. Een tiental nationale en internationale kunstenaars planten hedendaagse werken op zo’n 20 bijzondere locaties, in én tussen Hasselt en Genk. Onder andere ook in Bokrijk (zie pagina 24). Wandelen fietsroutes brengen je langs de kunstwerken in beide steden.

Meer weten over de kunstwerken en steden van De Unie Hasselt-Genk? Boek dan een toer met gids. Bezoek een selectie van de kunstwerken in de stad, te voet of met de fiets. Of combineer beide steden met de combirondleiding.

KUNSTFIETSEN Huur een Fietsparadijs Limburg-fiets in de fietspunten aan de stations van Hasselt of Genk (zie pagina 33). Een handige routekaart loodst je langs het Albertkanaal en Bokrijk naar de andere stad. Terugkeren kan met de trein, bus of … boot. Die passeert twee sluizen en de langste tuikabelbrug van België. Neem de fiets mee aan boord of laat hem achter in het lokale verhuurpunt.

FIETSPARADIJS LIMBURG

Tip 21 juni 2014: Openingsevenement Een groots feestelijk openingsevent op zaterdag 21 juni 2014 geeft het startschot voor het intensieve zomerprogramma van De Unie Hasselt-Genk.

PRAKTISCH

»» Vanaf 21 juni 2014 »» Info over kunstwerken, rondleidingen, prijzen en bootschema: www.uniehasseltgenk.be


SPEUREN OP DE DAVIDSFONDS

ZOMERZOEKTOCHT Elk jaar organiseert het Davidsfonds een auto- en fietszoektocht in een boeiend stukje Vlaanderen. Van 31 mei tot en met 14 september is de regio rond Hasselt en Genk aan de beurt. Vertrek op speurtocht, ontdek het hart van Limburg en ga met prachtige prijzen aan de haal.

BELEVINGSVOL RONDTOEREN Zowel de auto- als de fietsroute starten in Hasselt en loodsen je via landelijke wegen naar Genk en weer naar je startpunt. Je speurt naar antwoorden in Hasselt, de Hoofdstad van de Smaak, in Domein Bokrijk, op de voormalige mijnsite C-mine en in het centrum van het jonge, creatieve Genk. Pittige raadsels stellen je speurtalent op de proef.

GEZINSZOEKTOCHT KIDS Voor gezinnen met kinderen is er een speciale gezinszoektocht. Het parcours is korter en doorspekt met leuke doe- en speelse fotovragen. Ook hier kies je tussen een autoen een fietszoektocht.

MOOIE PRIJZEN De zoektochten zijn op zich al leuk. Bovendien kun je er mooie prijzen mee winnen. Goede speurders maken kans op luxeovernachtingen, dinertjes in sterrenrestaurants, verwen­ arrangementen én … een Davidsfonds Cultuurreis ter waarde van 1000 euro.

SPECIALE ARRANGEMENTEN In het kader van deze Zomerzoektocht werkten de logies in de omgeving mooie arrangementen uit. Kijk snel op www.toerismelimburg.be en boek nu al je verblijf!

PRAKTISCH

TIP

De route loopt vrijwel volledig over het meestal autovrije fietsroutenetwerk. Met een B-Dagtrip van de spoorwegen krijg je 25% korting op je huurfiets. Zowel in Hasselt (Fietspunt Station) als Genk (Fietspunt Station) kun je fietsen huren vanaf € 10 (zie pagina 33).

»» Deelnemerspakket: € 19 (€ 14 met Davidsfonds Cultuurkaart). Het bevat een brochure met parcoursbeschrijving, overzicht van streekarrangementen en de gloednieuwe reisgids over Midden-Limburg. Vanaf 31 mei te koop via de lokale Davidsfonds-afdelingen of bij Toerisme Hasselt, Maastrichterstraat 59, 3500 Hasselt. »» Info: www.davidsfonds.be/zomerzoektocht.

ZOMERZOEKTOCHT 37


ADVERTENTIE

Hotel Landgoed Altembrouck - Voeren

Carbon Hotel - Genk

Different Hotels Ieder hotel, ieder verblijf is Different. Op zijn eigen manier. Niks is hetzelfde. Of toch wel; de wijze waarop wij je benaderen. Draadloos internet in alle Different Hotels is gratis. En van jouw persoonlijke wensen maken wij iets bijzonders. Different Hotels staat voor de beste prijsgarantie en bij ons betaal je geen reservatiekosten. Welkom bij Different Hotels!

prijzen

www.differenthotels.com, info@differenthotels.com, + 32 11 51 61 41 facebook.com/differenthotels twitter.com/differenthotels instagram.com/differenthotels

FIETSLUSSEN

Ontdek de Different Fietsroute: » Meerdaagse fietsvakantie in drie- en viersterrenhotels » Verken de mooiste fietsroutes in Voeren, Haspengouw, Genk en het Maasland » Informatie, fietsroutes, lunchpakketten en bagagevervoer inbegrepen » Info en routes: www.differenthotels.com/arrangementen Vakantie op maat: » Wij stellen jouw fietsvakantie op maat samen. Mail of bel ons voor meer informatie.

M Hotel - Genk

M Hotel - Genk

Eurotel - Lanaken

Prijs 5 nachten vanaf € 414 p.p., (incl. ontbijt) volpension € 603 p.p. Als je reserveert via info@differenthotels.com met vermelding ‘limburg in Het nieuwsblad’ ontvang je 5 % korting op de Different fietsroute of op een van de andere fiets- en wandelarrangementen.


FIETSLUSSEN Fietsen tussen bloesems, langs kastelen, door de Maasvallei, over het lekkere platteland, door de monumentaal pittoreske Voerstreek, omringd door 1001 vijvers, in een nationaal park, langs mijnerfgoed, door het grootste aaneengesloten bosgebied van Vlaanderen … Op de volgende pagina’s vind je 9 thematische fietslussen die je de diverse gezichten van Limburg laten zien. Het zijn slechts enkele van alle lussen die je terugvindt in de Fietsbox Limburg. Voldoende themaroutes om ook de volgende jaren de Limburgse lentelandschappen te blijven doorkruisen.

HASPENGOUW: VAN BLOESEM TOT OOGST Glooiend fietsen langs fruitbedrijven, veilingen en boomgaarden. Van bloesems over kersen tot appels, peren en druiven. Zie fietslus 1.

PROEF EN BELEEF HET LIMBURGSE PLATTELAND Trappen door bossen, langs weilanden, kijkboerderijen en brouwerijen. Je geniet van streekbiertjes, kaas en ambachtelijk ijs. Zie fietslus 2.

NATIONAAL PARK HOGE KEMPEN: HEERLIJK ONGEREPTE NATUUR Fietsen door paarse heide en ongerepte bossen. Of van gezinsattractie tot -attractie zoals de waterburcht Pietersheim, het blotevoetenpad ... Zie fietslus 3.

HASPENGOUW: HET RIJKE VERLEDEN

Veerpontjes brengen je naar Nederland en terug. Zie fietslus 5.

BOSLAND: GROOTSTE AVONTURENBOS VAN VLAANDEREN Maak kennis met Vlaanderens grootste bosgebied met naaldbossen, open vlaktes en landduinen. Zie fietslus 6.

DE WIJERS: LAND VAN 1001 VIJVERS Dompel je onder in vijvergebied De Wijers en verken de domeinen van Bokrijk, Hengelhoef, Kelchterhoef, Bovy, Herkenrode ... Zie fietslus 7.

MIJNSTREEK: FIETSEN DOOR VERLEDEN EN HEDEN Duik onder in de Limburgse mijnsites. Begroeide mijnterrils, imposante schachtbokken en kleurrijke wijken vertellen je over het industriële verleden en het creatieve heden. Zie fietslus 8.

Ontdek het glooiende Haspengouw met zijn roemruchte kastelen, burchten, vierkantshoeves en rijk erfgoed. Zie fietslus 4.

VOERSTREEK: HART VAN DE EUREGIO

MAASLAND: SNOER VAN MAASDORPJES

Verken het stilste kamertje van Vlaanderen met zijn zeldzame fauna en flora, monumentenpark en natuurgebieden. Zie fietslus 9.

Vlak peddelen langs de Maas - van het ene pittoreske Maasdorpje naar het andere. 9 FIETSLUSSEN 39


FRUITIGE NATUUR

43 km (ingekort: 27 km)

Startpunt: Fietsonthaal- en servicepunt De Alk, Laagdorpstraat, 3570 Alken Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 5

1

HAPTRAPPEN DOOR KINROOI EN MAASEIK 39,5 km

Startpunt: VVV Kinrooi, Maasstraat 82 bus 3, 3640 Kinrooi (Ophoven) Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 6

2


LANGS VERGEZICHTEN EN OVER HET OUDE KOLENSPOOR 28 km

Startpunt: Station As, Stationsstraat 124, 3665 As Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 12

3

LANGS DEMERBRONNEN EN WATERKASTELEN 24,5 km

Startpunt: Toerisme Bilzen, Landcommanderij Alden Biesen, Kasteelstraat 6, 3740 Bilzen (Rijkhoven) Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 16

4

FIETSLUSSEN 41


HET MOOISTE DORP EN MAGISCH MAASTRICHT 39,5 km

Startpunt: Kanaal, 3621 Lanaken (Oud-Rekem); Fietsonthaal- en servicepunt Pietersheim, Neerharenweg 12, 3620 Lanaken; parking Statieplein, Statiestraat, 3770 Riemst (Kanne) Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 18

5

VAN WOESTIJN TOT WATER 38,5 km

Startpunt: Fietsonthaal- en servicepunt De Soeverein, Sportveldenstraat 10, 3920 Lommel Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 22

6


DE BLAUWE LUS 29 km

Startpunt: Domein Bokrijk, Bokrijklaan 1, 3600 Genk (betalende parking) Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 23

7

ZWARTE GOUD, GROENE PRACHT 47,5 km

Startpunt: be-MINE, Toerisme Beringen, Koolmijnlaan 203, 3582 Beringen Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 27

8

FIETSLUSSEN 43


VOEREN MONUMENTAAL 26,5 km

Startpunt: Bezoekerscentrum Voerstreek, Pley 13, 3798 Voeren (’s Gravenvoeren) Wat kom je onderweg tegen? Fiets naar pagina 28

9

LEGENDE

210 39 3,5

fietsroute

heide

abdij / begijnhof / klooster

fietsroute (autovrij)

water

kasteel

fietsroute (onverhard)

bosgebied

watermolen

bewegwijzering van / naar centrum of verbindingsstuk

bebouwde omgeving

windmolen

industriezone

museum

provinciegrens

fietsverhuur

fietsknooppunt Limburg (NL) gemeentegrens

i

infokantoor

kilometeraanduiding matige helling

natuurdomein

steile helling

startplaats wandelgebied

zeer steile helling

picknickplaats

parking / vertrekplaats

belevingsvol uitzichtspunt

spoorweg met station gemeente

Kerniel

deelgemeente

Helshoven gehucht

P

laadpaal

i

FIETSPARADIJS LIMBURG

350

fietscafĂŠ

350

fietslogies startpunt lus

fietsknooppunt Limburg (BE)

Alken

Favoriete Plekje van de Limburger

fietsonthaal- en servicepunt

Fruitige locatie fruitige locatie


EVENEMENTENKALENDER De Limburgse lente doet niet alleen de bloesems ontluiken. Ook heel wat bruisende evenementen steken in Limburg de kop op. Typische activiteiten op z’n Limburgs: gemoedelijk, gezellig en vooral … bourgondisch. »» 18 mei – Teutenroute | Noord-Limburg Info: www.teutenroute.be

APRIL »» April t.e.m. oktober – Bloesem- en oogstfeesten |

»» 24 mei t.e.m. 21 juni – Zomeropera | Bilzen Info en reserveren: www.zomeropera.be

Haspengouw Info: www.toerismelimburg.be, zie ook pagina 4

»» 6 april – Opening toegangspoort Connecterra (Nationaal Park Hoge Kempen) | Maasmechelen Info: www.connecterra.be, zie ook pagina 12 »» Vanaf 12 april – Bootjesverhuur Molenvijver | Genk Info: www.visitgenk.be

KIDS

»» 20 & 21 april – Pasen in het museum in Bokrijk | Genk Info: + 32 11 26 53 00, www.bokrijk.be

KIDS

»» 21 april – Stroopfeesten | Borgloon Info: + 32 12 67 36 53, www.borgloon.be »» 22 t.e.m. 29 april – Internationaal Vertelfestival | Bilzen Info en reserveren: + 32 89 51 93 43, www.alden-biesen.be

»» 28 mei t.e.m. 1 juni – Think-Pink Ladies Only Plus | Lommel Info: www.bikeforthink-pink.be

JUNI »» 1 juni – Straattheaterfestival | Tongeren Info: + 32 12 80 00 70, www.tongeren.be

»» 20 april – Flora: bloemen- en plantenmarkt | Lommel Info: + 32 11 54 02 21, www.toerismelommel.be

KIDS

KIDS

»» 6 t.e.m. 9 juni – Limburg proeft | Hasselt Info: www.limburgproeft.be »» 7 t.e.m. 9 juni – Mars- en Showwedstrijd | Hamont–Achel Info: + 32 11 44 77 08, www.marsenshow.be »» 8 juni – de Sage van de Eenhoorn in Abdijsite Herkenrode |

KIDS

»» 27 april – 64e Bloesemwijding met bloesemterras |

Sint-Truiden Info en reserveren: + 32 11 70 18 18, www.bloesemfeestenhaspengouw.be

Hasselt KIDS Info: www.abdijsiteherkenrode.be

»» 9 juni – Straattheaterfestival in Bokrijk | Genk Info: + 32 11 26 53 00, www.bokrijk.be

KIDS

»» 9 juni – Haspengouwse Gordel | Haspengouw Info: www.haspengouwsegordel.be

»» 27 april – Erfgoeddag | Diverse locaties in Limburg Info: www.erfgoeddag.be

»» 12 t.e.m. 13 juli – Café Brasil | Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be

MEI

»» 13 t.e.m. 15 juni – Planten- rozen- en moestuinfestival in Kasteel Hex | Heers Info: + 32 12 74 73 41, www.hex.be

»» 1 mei – Radio 2 Tuindag in Bokrijk | Genk Info: + 32 11 26 53 00, www.bokrijk.be »» 1 mei – 65ste editie O-parade | Genk KIDS Info: + 32 89 65 48 65, www.visitgenk.be »» 2 t.e.m. 4 mei – Europees muziekfestival voor de jeugd | Neerpelt KIDS Info: + 32 11 66 23 39, www.emj.be

»» 4 mei – The Italian Way | Tongeren Info: + 32 12 80 00 70, www.tongeren.be »» 14 mei – Roefel | Overpelt KIDS Info: + 32 11 51 69 64, www.overpelt.be »» 17 & 18 mei – Aspergefeesten | Kinrooi Info: + 32 89 56 47 36, www.toerismekinrooi.be »» 18 mei – Opendeurdag landcomponent met o.a. WO I - motortocht | Leopoldsburg Info: www.opendeurleopoldsburg.be »» 18 mei – Landschapsdoedag | Herk-de-Stad Info: www.rlh.be

»» 14 & 15 juni – Beeldig Lommel | Lommel KIDS Info: + 32 11 54 02 21, www.beeldiglommel.be »» 14 & 15 juni – Wijnfeesten kasteeldomein Duras | Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be

»» 20 t.e.m. 22 juni – Afro Latino Festival | Bree Info: + 32 477 43 68 32, www.afro–latino.be

KIDS

»» 20 t.e.m. 29 juni – B-Classic | Tongeren Info: www.b-classic.be »» 21 & 22 juni – Belgian ZNA Koishow in Bokrijk | Genk Info: + 32 11 26 53 00, www.bokrijk.be

TIP Landelijke wandelingen in GrensPark Kempen~Broek Ga op pad door GrensPark Kempen~Broek. Een gids (Verkenner) neemt je mee naar de mooiste plekjes. Info en volledig programma: www.kempenbroek.eu.

EVENEMENTENKALENDER 45


»» 25 t.e.m. 27 juli – Molenfeesten Molenbeersel | Kinrooi Info: www.molenfeesten.be

TIP Nachtje uit in Hasselt De vernieuwde discotheek Versuz dompelt je vijf avonden per week onder in pompende house en techno, bezwerende elektronica of heerlijke lounge trips. Op de website ontdek je ook verblijfsarrangementen. Info: www.versuz.be

»» 27 t.e.m. 29 juni – Genk on stage | Genk KIDS Info: + 32 89 65 36 00, www.genkonstage.be

»» 30 juli – 9de Profronde van Lommel | Lommel Info: www.profrondevanlommel.be

AUGUSTUS »» 3 augustus – Paal op Stelten | Beringen KIDS Info: + 32 11 42 15 52, www.paalopstelten.be »» 3 augustus – Alkense Oogstfeesten | Alken Info: + 32 11 59 99 76, www.alkenseoogstfeesten.be

»» 29 juni – AlbaNova (vroeger: Dag oude muziek) | Bilzen Info: + 32 89 51 56 54, www.alden-biesen.be

KIDS

»» 3 augustus – Festival Bier Anders | Tongeren Info: + 32 12 80 00 70, www.tongeren.be

»» 28, 29 en 30 juni – Kinderfestival Joy Joy | Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be

KIDS

»» 3 augustus – Ballonhappening | Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be

JULI

»» 7 t.e.m. 10 augustus – Theater op de Markt | Hasselt Info: www.theateropdemarkt.be

»» Elke dag in juli, augustus en september – Fiets- en wandelrally | Maaseik Info: www.gsf.be

»» 9 & 10 augustus – Marktrock | Bilzen Info: + 32 89 51 98 58, www.bilzen.be

»» Elke zondag in juli en augustus – Smokkelmarkt | DilsenStokkem Info: www.toerismelimburg.be

»» Elke zondag in juli en augustus – Bokrijkdag | Genk info: + 32 11 26 53 00, www.bokrijk.be »» Juli en augustus – Lommel Leeft | Lommel Info: + 32 11 39 97 99, www.lommelleeft.be

KIDS

»» 15 augustus – Haspengouwse Halfoogstfeesten |

»» 23 & 24 augustus – Binkfeesten | Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be »» 23 & 24 augustus – Wilderen Whisky Weekend | Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be

»» 6 juli – Kids Summer | Bree KIDS Info: + 32 89 84 85 61, www.bree.be

»» 24 augustus – Ketnet Checklist-dag in Bokrijk | Genk Info: + 32 11 26 53 00, www.bokrijk.be

KIDS KIDS

»» 13 juli – Dag van de kers | Borgloon KIDS Info: + 32 12 67 36 53, www.borgloon.be »» 13 juli – de KERS | Bilzen KIDS Info: + 32 89 51 56 54, www.bilzen.be »» 18 t.e.m. 20 juli – Belgium Rhythm ‘n Blues Festival | Peer Info: + 32 11 61 16 02, www.brbf.be

EVENEMENTENKALENDER

»» 14 t.e.m. 16 augustus – Pukkelpop | Hasselt Info: www.pukkelpop.be

»» 23 augustus – 18e Willy Vannitsen Classic | Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be

»» 6 juli – Land- en Tuinbouwdag | Bilzen Info: + 32 89 51 98 58, www.bilzen.be

»» 21 juli – Internationale schildersmarkt | Maaseik Info: + 32 89 81 92 90, www.maaseik.be

»» 9 & 10 augustus – Halfoogstfeesten | Beringen Info: + 32 11 42 15 52, www.beringen.be

»» 15 augustus t.e.m. 14 september – C-mine Moment | Genk Info: www.visitgenk.be

»» 6 juli – Lekkerbekkenmarkt | Peer KIDS Info: + 32 11 61 16 02, www.toerismepeer.be

»» 10 t.e.m. 12 juli – Lachfestival | Houthalen-Helchteren Info: + 32 11 49 20 00, www.lachfestival.be

KIDS

Sint-Truiden Info: + 32 11 70 18 18, www.toerisme-sint-truiden.be

KIDS

»» 5 juli t.e.m. 24 augustus – 33ste zandtapijtententoonstelling | Lommel KIDS Info: + 32 11 54 02 21, www.toerismelommel.be

»» 6 juli – Mega Buitenpret | Neerpelt Info: + 32 491 73 41 24

KIDS

»» 24 augustus – Royse Feesten | Meeuwen-Gruitrode Info: + 32 89 85 59 46, www.royse-feesten.be

KIDS

KIDS

»» 30 & 31 augustus – Wilderen Wieler- en wandelweekend | Sint-Truiden Info: www.go4cycling.com (tab cyclo classics)

TIP De groote oorlog in Limburg Op 12 augustus 1914 stuitte de Duitse cavalerie op de Belgische troepen aan de brug over de Gete in Halen. Herbeleef de heroïsche Slag der Zilveren Helmen in het lokale museum, op het kerkhof, tijdens een begeleide fiets- en wandeltochten of plaatselijke events. Museum: Rotemstraat 14, 3545 Halen, + 32 13 44 10 14, www.slagderzilverenhelmen.be


FIETSVRIENDELIJK Plaats je fiets in de stalling en geef je kleren én jezelf een opknapbeurt. Je gastheer of gastvrouw geeft je alle info voor een zorgeloze vakantie, mét of zonder fiets. Na je energierijke ontbijt zit je meteen weer op je route.

LOGEREN

SFEERVOL LOGEREN Een B&B of vakantiewoning in een historisch kasteel, een trendy hotel in een monumentaal klooster, een authentieke mijnwerkerswoning, een gerestaureerde vierkantshoeve of een vakwerkhuis: het Limburgse erfgoed zorgt ook ’s nachts voor een unieke sfeer.

DESIGN- EN LUXEVERBLIJVEN Van gerieflijk familiehotel tot smaakvolle B&B. Van logies met wellness tot een gerenommeerde hotelketen. Of misschien wel een designhotel met creaties van Limburgse ontwerpers … Met welke luxe je je ook omringt, ’s morgens wacht een even luxueus en gul ontbijt met streektoetsen.

LOGEREN OP KINDERMAAT Luxueuze vakantieparken in het groen. Dat betekent kinderpret in subtropische zwemparadijzen en indoor speelpaleizen. En ’s nachts zalig uitrusten in een comfortabele villa of bungalow. Liever een kwaliteitsvolle camping? Bungalow, tent of mobilhome ... de natuur is hier je slaapkamer.

GRATIS LIMBURG VAKANTIEPAS

TIP Je vakantie start op www.toerismelimburg.be Hier vind je nog meer fietsroutes, bezoektips en toeristische informatie. En meer dan 650 logeeradresjes. Tot snel in Limburg!

LIMBURG IE VAKANT pas

De Limburg Vakantiepas geeft je recht op kortingen en voordelen bij toeristische attracties en bezienswaardigheden. De pas is exclusief voor wie in Limburg logeert. Je ontvangt de pas bij aankomst in je logies. Hou je pas goed op zak en toon hem voordat je een bezienswaardigheid of attractie binnenstapt. Benieuwd van welke kortingen je kunt snoepen? Surf naar www.limburgvakantiepas.be

MAAK KANS OP EEN GRATIS VERBLIJF IN LIMBURG. Surf naar www.toerismelimburg.be, schrijf je in op onze nieuwsbrief en maak kans op een vakantiecheque ter waarde van € 125. FIETSVRIENDELIJK LOGEREN 47


ADVERTENTIE

De Vossemeren

Erperheide

De Vossemeren

CENTER PARCS

DE VOSSEMEREN

- ERPERHEIDE

De dagelijkse drukte ontvluchten? Écht tijd voor elkaar maken? Dat kan in Center Parcs! Midden in de natuur én niet ver van huis. Bij Center Parcs verveel je je nooit! In het subtropisch zwemparadijs Aqua Mundo is het altijd zomer. En met meer dan 60 activiteiten is er op de parken heel wat te ontdekken. ’s Avonds is het gezelligheid troef in de Market Dome met zijn terrasjes en restaurants.

Erperheide

MEER INFORMATIE EN RESERVERINGEN: www.centerparcs.be of 070 220 330 (€ 0,30/min.)

Center Parcs De Vossemeren: » spannende glijbaan: de Monkey Splash » indoor piratenspeelwereld Discovery Bay met High Adventure klimparcours » snorkelen tussen de subtropische vissen in het koraalbad » Surf & Fun: watersport op twee grote meren » wellness centrum Nature & Spa » wandelen of fietsen in natuurgebied de Sahara » Cool Factor Mission: spanning en actie voor kinderen » nog gezelliger en avontuurlijker uiteten in de vernieuwde restaurants Center Parcs Erperheide: » BALUBA indoor speelparadijs met trampolines, glijbanen en ballenbad » snorkelen tussen de exotische vissen in het Aziatisch vissersdorp » touwbanenparcours High Ropes Adventure en Big Swing reuzenschommel » Wannabe-activiteiten: kinderen worden tuinier, professor of prinses voor één dag » nog gezelliger en avontuurlijker uiteten in de vernieuwde restaurants


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.