Minigids woi 2017 by Toerisme Vlaanderen

Minigids voor 2017

De Groote Oorlog. Om nooit te vergeten. FLANDERSFIELDS1418.COM

Vlaanderen herdenkt de Groote Oorlog In 1914 trok het Duitse leger door België, op weg naar Frankrijk. Het begin van een oorlog die vele landen zou treffen en meer dan vier jaar zou duren. In 1917 was België grotendeels bezet. Alleen de Vlaamse Westhoek bleef onbezet. De vreselijke gebeurtenissen van dat jaar staan in ons collectieve geheugen gegrift. Tijdens de Mijnenslag deed een reeks ontploffingen de aarde beven. Tijdens de Slag bij Passendale vochten de soldaten niet alleen tegen de vijand, maar ook tegen de modder. Deze veldslagen verwoestten het landschap en eisten ontelbare levens. Nu, een eeuw later, wordt de Groote Oorlog overal ter wereld herdacht. In Vlaanderen kan je in tal van musea, tentoonstellingen en events aanknopen met het oorlogsverleden, stilstaan bij de betekenis die de Eerste Wereldoorlog vandaag nog heeft en nadenken over de vredesboodschap. Deze ‘Minigids voor 2017’ loodst je langs de belangrijkste herdenkingsplekken en -momenten in Vlaanderen in 2017. Deze gids is zeker niet volledig. Toeristische diensten en websites informeren je graag over andere WO I-herdenkingen en -sites.

EUROPA

BELGIË

KINGDOM Dover

o No

NEDERLAND

e ANTWERPEN BRUGGE

Nieuwpoor t

Calais

FRANCE

GENT

MECHELEN

Diksmuide

Flanders Fields Poperinge Ieper Mesen

Fromelles Vimy Somme/Thiepval Beaumont-Hamel Villers-Bretonneux

VLAANDEREN

BRUSSEL

Zonnebeke (Passendale)

DEUTSCHLAND

Lille

Zonnebeke - Silent City Meets Living City - Tyne Cot Cemetery

HASSELT LEUVEN

WALLONIE

Mesen - Kraterfront - Pool of Peace

Ieper - Lakenhalle

Passendale - Memorial Museum Passchendaele 1917

Zonnebeke - Polygon Wood

De geschiedenis

IEPER, In Flanders Fields Museum www.inflandersfields.be De verschrikkelijke oorlogsjaren tekenen de mensen en het landschap in de Westhoek. In het museum geven individuele getuigenissen en verhalen van gewone mensen de oorlogsgeschiedenis een persoonlijk karakter. Ook het verband met het omringende landschap wordt gelegd: een goed beginpunt voor een streekverkenning.

De vele facetten van WO I Tal van musea en bezoekerscentra werpen licht op diverse aspecten van de Groote Oorlog: de uitputtende strijd in de loopgraven, de politieke banden, maar ook de gevolgen voor het dagelijks leven van burgers en soldaten. Ook het landschap van de Westhoek draagt nog tekenen en littekens van WO I mee.

DIKSMUIDE, IJzertoren & Dodengang www.aandeijzer.be Een monument voor de vrede en een oorlogsmuseum in één. In de IJzertoren staan de beleving van de oorlog en de Vlaamse ontvoogding centraal. Ook de nabijgelegen Dodengang getuigt van de waanzin van de loopgravenoorlog.

ZONNEBEKE, Memorial Museum Passchendaele 1917 www.passchendaele.be Ontdek een schat aan wapens, uniformen, nagebouwde loopgraven en informatie en verwerf een betere kijk op de militaire verrichtingen en het soldatenleven in de Westhoek. In het kasteelpark liggen de ‘Memorial Gardens’: 7 tuintjes in de vorm van een klaproos, die symbool staan voor de naties die meevochten in WO I.

IEPER, Instappunten Ieperboog www.toerisme-ieper.be Van oktober 1914 tot oktober 1918 speelde het strijdgewoel van de Eerste Wereldoorlog zich op slechts enkele kilometers van het stadscentrum van Ieper af. De loopgraven liepen in een boog van noord tot zuid rond de stad. In die beruchte Ieperboog vonden maar liefst 50 bloedige veldslagen plaats. Langs de boog werden drie instappunten aangebracht. Vandaag vormt het landschap een getuige van het verleden. Via een historische film, drie wandelroutes, een digitale app en een fietsroute tussen de drie punten gaan we 100 jaar terug in de tijd.

POPERINGE, Lijssenthoek bezoekerscentrum www.lijssenthoek.be Van 1915 tot 1920 was het dorpje Lijssenthoek de locatie voor het grootste evacuatiehospitaal langs de Ieperboog. Vandaag bevindt zich hier de tweede grootste begraafplaats van het Gemenebest in België. Het bezoekerscentrum naast de begraafplaats biedt informatie over deze unieke plek, waaronder het dagelijks leven in het hospitaal en de totstandkoming van de begraafplaats.

NIEUWPOORT, Bezoekerscentrum Westfront www.westfrontnieuwpoort.be Onder het monument voor Koning Albert I, aan het sluizencomplex Ganzepoot, ligt het bezoekerscentrum. Het centrum laat zien hoe de opzettelijke onderwaterzetting van de IJzervlakte het einde betekende van de opmars van de Duitsers naar de Franse havens aan het Kanaal en de toevoerlinies van het British Expeditionary Force in Frankrijk. Vanop het monument voor Koning Albert I hebben bezoekers een adembenemend uitzicht over de vlakte.

Wereldoorlog

Een hele wereld in oorlog WO I was het eerste echt mondiale conflict. In België liggen slachtoffers uit meer dan 50 landen begraven. De Groote Oorlog is dan ook een stuk geschiedenis dat we samen delen. Bepaalde plekken in Vlaanderen zijn voorgoed in het collectieve geheugen van andere landen gegrift.

Groot-Brittannië

Ierland

• Ieper, Menenpoort Opgericht voor alle vermiste soldaten van het Gemenebest. De poort bevat bijna 55.000 namen en bleek uiteindelijk veel te klein om alle vermisten van WO I een plaats te geven.

• Mesen, Peace Park 3 Protestantse Noord-Ieren en katholieke Zuid-Ieren vochten hier zij aan zij. Een voorbeeld dat nog steeds tot denken aanzet.

• Zonnebeke, Tyne Cot Cemetery 1 De grootste Britse begraafplaats op het Europese vasteland met bijna 12.000 graven. Op de halfronde muren achteraan staan 35.000 namen van vermiste Britse en Nieuw-Zeelandse soldaten gegraveerd.

• Poperinge, Talbot House De plek waar Britse soldaten ‘deftig’ konden ontspannen. Aalmoezeniers zorgden er voor een boek, een kopje thee, een film, een mis en een concert.

• Ieper, New Irish Farm Cemetery 70% van de 4.500 graven is van onbekende soldaten, waarschijnlijk uit Ierland.

Nieuw-Zeeland • Mesen Gedenkteken op de Britse begraafplaats ter herdenking van 800 Nieuw-Zeelandse soldaten zonder graf en een herdenkingsmonument voor de Nieuw-Zeelandse soldaat op het marktplein van Mesen. • Zonnebeke, Polygon Wood ‘Memorial to the Missing’ op het Buttes New British Cemetery voor de vermiste Nieuw-Zeelandse strijders. Plaats van de jaarlijkse ANZAC Day ceremonie.

Australië • Zonnebeke, Passendale De Slag bij Passendale in 1917 eiste meer dan 38.000 Australische doden, gewonden en vermisten. Permanente thematentoonstelling in het museum Passchendaele 1917. • Zonnebeke, Polygon Wood Britse begraafplaats met het gedenkteken voor de 5th Australian Division. Plaats van de jaarlijkse ANZAC Day ceremonie. • Zillebeke, Hill 60 Memoriaal voor de 1st Australian Tunnelling Company en de bunker gebouwd door Australische troepen boven op de bestaande Duitse schuilplaats.

Frankrijk • Ieper, Saint Charles de Potyze De grootste Franse militaire begraafplaats in België telt 4.200 graven, waaronder 69 islamitische zerken.

• Kemmelberg, Frans ossuarium 4 In het ossuarium liggen 5.294 lichamen, waarvan er slechts 57 geïdentificeerd zijn. © Westtoer

• Poelkapelle, monument Guynemer Eerbetoon aan de Franse gevechtspiloot Georges Guynemer. Hij behaalde 53 overwinningen, maar werd op 11 september 1917 neergehaald boven Poelkapelle.

• Ieper, Essex Farm Aan deze boerderij nabij het front lag een medische hulppost waar (gas)slachtoffers van de Tweede Slag om Ieper werden begraven. Een monument herdenkt de arts John McCrae, die hier het gedicht ‘In Flanders Fields’ schreef.

Duitsland • Langemark, Soldatenfriedhof 2 Duitse begraafplaats met 44.000 slachtoffers. In het ‘Kameradengraf’ liggen meer dan 25.000 onbekende Duitse soldaten begraven. Velen waren erg jong en onervaren in de strijd, vandaar ook de naam ‘Studentenfriedhof’. • Vladslo, Soldatenfriedhof 25.644 Duitse soldaten liggen hier begraven. Hier rouwt ook ‘Het treurende ouderpaar’, een beeld van kunstenares Käthe Kollwitz voor haar zoon Peter en alle andere gesneuvelden.

USA • Waregem, Flanders Field American Cemetery and Memorial Het enige Amerikaanse kerkhof van WO I in België. De Amerikanen namen vanaf 1917 deel aan de strijd. De 370 gesneuvelden vielen vooral tijdens het Bevrijdingsoffensief in 1918.

België

• Wijtschate, Bayernwald De onneembare Duitse loopgraven op de heuvel speelden een belangrijke rol in de Mijnenslag. De Fransen doopten het gebied om tot Bayernwald.

• Houthulst De bekendste Belgische begraafplaats, met 1.855 graven in de vorm van een zespuntige ster. De slachtoffers vielen vooral tijdens het Bevrijdingsoffensief van 1918.

Canada

• Diksmuide De IJzertoren is hét monument voor de Vlaamse slachtoffers van WO I en een permanente oproep tot vrede: ‘Nooit meer oorlog’.

• Langemark-Poelkapelle, Sint-Juliaan 5 The Brooding Soldier, een 10 meter hoog granieten monument met de beeltenis van een treurende Canadese soldaat. Ter nagedachtenis van de 2.000 soldaten die in 1915 sneuvelden tijdens een gasaanval in de tweede Slag om Ieper. • Zonnebeke, Crest Farm Canadian Memorial en Hill 62 Zowel aan Crest Farm als Hill 62 herinnert een granieten blok uit Quebec aan de Canadese soldaten.

• Nieuwpoort, Westfront Het bezoekerscentrum aan het sluizencomplex Ganzepoot vertelt het verhaal van de IJzer en de onderwaterzetting en de strategische rol die de stad zelf speelde.

www.visitypres.be www.flandersfields.be www.flandersfields1418.com

1917 - 100 jaar later

Passendale herdacht De vreselijke gebeurtenissen van het jaar 1917 staan in ons collectieve geheugen gegrift. Tijdens de Mijnenslag deed een reeks ontploffingen de aarde beven. Tijdens de Derde Slag bij Ieper, die ook bekend staat als de Slag bij Passendale, vochten de soldaten niet alleen tegen de vijand, maar ook tegen de modder. Deze veldslagen verwoestten het landschap en eisten ontelbare levens. © ImperialWarMuseum

MOSTERDGAS: EEN NIEUW WAPEN 12 juli 1917 – De Duitsers gebruikten voor het eerst een nieuw gas tegen de geallieerden: mosterdgas, ook bekend als yperiet. Dit was een slecht begin voor het geallieerde bombardement dat vier dagen later zou worden ingezet ter voorbereiding op een nieuw offensief rond Ieper. © ImperialWarMuseum

DE MIJNENSLAG: DE LUIDSTE DOOR DE MENS GECREËERDE ONTPLOFFING 7-14 juni 1917 – De Mijnenslag was een voorloper van de Slag bij Passendale. De geallieerden wilden de Duitse stellingen in Mesen bij verrassing veroveren door gebruik te maken van speciaal gevormde compagnies van tunnelgravers. Het was de bedoeling de Duitse loopgraven ongezien te benaderen via een aantal ondergrondse tunnels, die dan gevuld zouden worden met explosieven. In de vroege ochtend op 7 juni 1917, om 4.10 uur plaatselijke tijd, ontploften 19 door de geallieerden geplaatste mijnen zo goed als gelijktijdig tussen Hill 60 en Ploegsteert. Het geluid van die gelijktijdig ontploffende mijnen was de luidste door de mens gecreëerde ontploffing ooit gehoord. De verrassing, de impact en de chaos bij de Duitsers waren compleet en de heuvelkam Mesen-Wijtschate werd dan ook ingenomen. Dit was de belangrijkste overwinning van de geallieerde troepen in de oorlog tot dan toe. © ImperialWarMuseum

DE SLAG BIJ PASSENDALE: EEN SYMBOOL VAN ZINLOOS MILITAIR GEWELD 31 juli-10 november 1917 – De Mijnenslag was een succes, maar het volgende offensief liet te lang op zich wachten. Eind juli begon het hard te regenen en toen het offensief op 31 juli werd ingezet, kwamen de aanvallende troepen nauwelijks vooruit met hun uitrusting in de zware modder. Er werd een reeks snel opeenvolgende aanvallen ingezet, vaak met korte tussenpozen. De campagne verliep niet volgens plan en de Duitse versterkingen bleven grotendeels intact. Op 10 november werd het dorp Passendale, dat in augustus in geallieerde handen had moet vallen, eindelijk ingenomen door de Canadezen. De Slag bij Passendale leverde een miserabel resultaat op: honderd dagen en een half miljoen slachtoffers voor slechts acht kilometer terreinwinst. Meer nog dan elke andere slag is de Slag bij Passendale uitgegroeid tot een symbool van de gruwel en de enorme menselijke opoffering die kenmerkend zijn voor de grote veldslagen van de Eerste Wereldoorlog.

Gijverinkhove

Lo-Reninge

Pollinkhove Beveren Stavele

Oostvleteren

RoesbruggeKrombeke Haringe

Merkem

Noordschote Reninge

Madonna Bikschote Langemark-

Westvleteren Woesten

Vleteren

Langemark

Boezinge

Elverdinge

Poperinge

Sint-Jan

Beselare Zillebeke

Dikkebus

Westouter

Voormezele

Loker

Heuvelland

Dranouter

Zandvoorde

De Klijte

Kemmel

Hollebeke

Wijtschate

5 6

Wulvergem

Nieuwkerke

Moorslede

Zonnebeke

Ieper

Vlamertinge

Reningelst

Passendale

Mesen

Toeristisch infopunt Mesen 1, Mesen

Geluveld Markt

Wevelgem

Abele

Roeselare

Poelkapelle

St.-Juliaan

Brielen

Watou

Oostnieuwkerke Westrozebeke

Poelkapelle

Zuidschote

De Mijnenslag Route Proven

Staden

Jonkershove

Het informatiecentrum is Geluwe Kruiseke ondergebracht in het voormalige stadhuis en toont welke rol Mesen Menen door de eeuwen heen heeft gespeeld. Wervik Slechts enkele onderwerpen die aan bod komen, zijn de rol van de NieuwZeelanders tijdens de Mijnenslag in 1917 en de speciale symbolische waarde van de Ierse Vredestoren.

Komen-Waasten © milo-profi photography

1 In Flanders Fields Museum h Grote Markt 34, Ieper

3 Bayernwald h Voormezelestraat, Heuvelland

Begin de route in het hart van de herdenking rond WO I: het In Flanders Fields Museum. Dit museum, ondergebracht in de indrukwekkende Lakenhalle in Ieper, vertelt het verhaal van de invasie, de loopgravenoorlog en de herdenking sinds de wapenstilstand, met specifieke aandacht voor persoonlijke verhalen. Klim naar het topje van de klokkentoren (231 trappen!) om uit te kijken over de vroegere slagvelden.

Spring even binnen bij de toeristische dienst van Kemmel (Polenlaan 1) om tickets te kopen voor de site Bayernwald. De site Bayernwald laat zien dat het Duitse leger zowat hetzelfde deed als de geallieerden: mijnen en loopgraven graven en bunkers bouwen. De site bestaat uit twee mijnschachten, een loopgravensysteem en vier bunkers.

2 Bezoekerscentrum Heuvelland Sint Laurentiusplein 1, Kemmel Bezoek het nieuwe, gezinsvriendelijke bezoekerscentrum van Heuvelland (open in de lente van 2017) en kom te weten hoe de omliggende heuvels de oorlog beïnvloed hebben.

6 Iers Vredespark en h Vredestoren Armentierssteenweg, Mesen Deze traditionele Ierse ronde toren herdenkt de katholieke en protestantse Ierse divisies die zij aan zij streden tijdens de Mijnenslag en is een symbool van verzoening.

4 Pool of Peace k Kruisstraat, Heuvelland Rijd naar het dorpje Wijtschate, waar de Britten in juni 1917 een van de hoogste Duitse stellingen ondermijnden met zo’n 41 ton explosieven. De ontploffing sloeg 19 kraters en de Pool of Peace is de grootste en meest indrukwekkende. Van aan de krater kan je naar het nabijgelegen Lone Tree Cemetery en Spanbroekmolen Cemetery wandelen.

1917 - 100 jaar later

N369

De Slag bij Passendale Route 2 N303

Zonnebeke

N38

N37

Sint-Jan N345

N37

N303

3 Polygon Wood h Lange Dreve, Zonnebeke

Zillebeke

N366

Ieper N37

N331

N37

N332

A17

N313

Geluveld

4 Voormezele

Zandvoorde

Sint-Elooi

Diep in het hart van het Polygon Wood liggen Buttes New British Cemetery en het Nieuw-Zeelandse gedenkteken voor de vermisten, dat 383 soldaten van de Nieuw-Zeelandse divisie herdenkt die het leven lieten in de sector van het Polygon Wood en geen bekend graf hebben. Boven op de heuvel staat het gedenkteken voor de 5th Australian Division. Polygon Wood Cemetery ligt aan de overkant van de weg.

4 Hill 60 x Zwarteleenstraat, Ieper

1 Memorial Museum h Passchendaele 1917 Berten Pilstraat 5, Zonnebeke Begin de dag in het hart van de ‘Slag bij Passendale’. De loopgraaftunnel met een communicatie- en verbandpost, hoofdkwartier, werkplaatsen en slaapzalen schetst een beeld van het leven van de soldaten onder de grond. Indrukwekkend, net als het museum, met zijn collectie van historische voorwerpen, foto’s, films en diorama’s. Rond uw bezoek buiten af in de loopgraven en maak dan een wandeling in het omliggende park.

2 Tyne Cot Cemetery h Tynecotstraat, Zonnebeke Met zijn gebogen muur en witte stenen zuilen roept het monument voor de vermisten in Tyne Cot Cemetery op tot respect. Dit is de grootste militaire begraafplaats van het Gemenebest op het Europese vasteland. Hier liggen bijna 12.000 soldaten begraven. 12.000 witte kruisen, rij na rij. Op de gedenkmuur staan de namen gegraveerd van de 34.957 vermiste soldaten die sneuvelden na 15 augustus 1917.

Hill 60 werd ingenomen op 7 juni 1917 tijdens de Mijnenslag, toen twee enorme mijnen werden opgeblazen. Eén mijn, met een lading springstof van meer dan 24 ton, werd op de heuvel zelf opgeblazen door de 1st Australian Tunnelling Company. Deze compagnie sloeg ook de nabijgelegen Caterpillar-krater (80 m breed, 15 m diep). © Westtoer

1917 Totale oorlog in Vlaanderen Tentoonstellingen van 3 juni tot eind 2017

INTRO

Ga voor meer informatie naar

OK www.flandersfields1418.com/

passchendaele

In 1917 escaleerde de Groote Oorlog in Vlaanderen tot een Totale Oorlog. Wetenschap, technologie, industrie, economie en samenleving waren de tandwielen van een oorlogsmachine die op volle toeren draaide. Aan het front tartten de omvang en de hevigheid van het geweld alle verbeelding. Vandaag resten ons de littekens in het landschap en de plaatsen van herinnering en herdenking. Het project ‘1917. Totale oorlog in Vlaanderen’ verbindt deze verschillende locaties tot een parcours van tentoonstellingen en informatiepunten. DE TOEGANG TOT DE TENTOONSTELLINGEN EN INFORMATIEPUNTEN IS GRATIS. Het In Flanders Fields Museum en het Guynemer-Paviljoen zijn gratis toegankelijk voor wie een ticket voor het museum heeft.

IN FLANDERS FIELDS MUSEUM

IEPER

De thematische tentoonstelling in de Koninklijke Zaal van het In Flanders Fields Museum geeft de bezoeker een algemene introductie over de Mijnenslag en de Derde Slag bij Ieper. Een belangrijke rol in de tentoonstelling is weggelegd voor de werken van de Australische oorlogsfotografen Frank Hurley & Hubert Wilkins en de bewerkte hedendaagse foto’s van Ian Alderman.

TYNE COT CEMETERY BEZOEKERSCENTRUM © milo-profi photography

ZONNEBEKE

Een infomodule in het bezoekerscentrum naast het indrukwekkende Tyne Cot Cemetery vertelt het verhaal van het landschap. Via een interactieve panoramatafel leert de bezoeker de verschillende lagen van dit landschap lezen: welke invloed had de Derde Slag bij Ieper en welke sporen vinden we tot op vandaag nog terug?

TOERISTISCH INFOPUNT

MESEN

De tentoonstelling ‘100 New Zealand Faces of Messines’ vestigt de aandacht op de enorme impact van de Eerste Wereldoorlog op NieuwZeeland. Op een bevolking van amper één miljoen inwoners vertrok bijna 10% om mee te vechten in de Groote Oorlog. Aan de hand van 100 persoonlijke verhalen wordt de impact van de oorlog op dit kleine land nader geschetst.

• LOCATIE Grote Markt 34, 8900 Ieper • OPENINGSUREN 01/04 - 15/11 elke dag van 10.00 tot 18.00 uur 16/11 - 31/03 dinsdag t.e.m. zondag van 10.00 tot 17.00 uur

• LOCATIE Vijfwegestraat, 8980 Zonnebeke • OPENINGSUREN elke dag van 10.00 tot 18.00 uur Jaarlijks gesloten van 1 december tot en met 31 januari

• LOCATIE Markt 1, 8957 Mesen • OPENINGSUREN elke dag van 9.00 tot 17.30 uur, ook op zon- en feestdagen

MEMORIAL MUSEUM PASSCHENDAELE 1917

ZONNEBEKE

Het imposante landhuis ‘Villa Zonnedaele’ herbergt de thematische tentoonstelling ‘Passchendaele, landschap in oorlog’ over de cruciale rol van het verwoeste landschap tijdens de Slag bij Passendale. Beide legers moesten noodgedwongen hun tactieken, aanvalsmethoden en logistieke systemen aanpassen. Ook de impact op de gewone soldaat, zowel fysiek als psychologisch, was enorm.

BEZOEKERSCENTRUM HEUVELLAND

HEUVELLAND (KEMMEL)

De thematische tentoonstelling ‘Zero Hour 0706-1917: archeologie van een slag’ illustreert de materiële erfenis van de Mijnenslag, waarbij een selectie van opgegraven voorwerpen centraal staat. Maak kennis met de functie van deze objecten tijdens de Mijnenslag en de wijze waarop ze nadien werden aangetroffen. De tentoonstelling toont daarenboven hoe er sinds de Groote Oorlog met oorlogserfgoed wordt omgegaan.

BEZOEKERSCENTRUM LIJSSENT HOEK MILITARY CEMETERY POPERINGE

Een infomodule nabij de imposante begraafplaats van Lijssenthoek vertelt het verhaal van de voorbereidingen en de omvang van de hospitaalsite naar aanleiding van de Derde Slag bij Ieper. Niets gebeurt onvoorbereid, waardoor een voelbare stilte voor de storm gecreëerd wordt. Dat die storm ook hard toeslaat, bewijst de immense omvang van de hospitaalsite in het oorlogsjaar 1917.

DRIE INFOMODULES IN DE IEPERBOOG IEPER

In elk van de drie modules komt de uitgangspositie van het geallieerde leger aan bod aan de vooravond van de Derde Slag bij Ieper. Op iedere locatie wordt aan de hand van films stilgestaan bij de vreselijke storm die weldra zou uitbreken, een storm die het landschap rond Ieper drastisch zou hertekenen.

• LOCATIE Berten Pilstraat 5C, 8980 Zonnebeke • OPENINGSUREN elke dag van 10.30 tot 17.00 uur

• LOCATIE Sint-Laurentiusplein 1, 8950 Heuvelland (Kemmel) • OPENINGSUREN 01/04 – 15/11 maandag tot zaterdag van 9.30 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur zon- en feestdagen van 10.00 tot 16.00 uur 16/11 – 31/03 maandag tot zaterdag van 9.30 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 16.00 uur Gesloten op zon- en feestdagen, behalve met Pasen

• LOCATIE Boescheepseweg 35A, 8970 Poperinge • OPENINGSUREN elke dag van 9.00 tot 18.00 uur

• INSTAPPUNT NOORD Kleine Poezelstraat 52, 8904 Ieper • INSTAPPUNT OOST Meenseweg 467, 8902 Ieper • INSTAPPUNT ZUID Palingbeekstraat 18, 8902 Ieper • OPENINGSUREN 1/04 - 15/11 elke dag van 10.00 tot 17.45 uur 16/11 - 31/03 elke dag van 10.00 tot 16.45 uur

SINT-LAURENTIUSKERK HEUVELLAND (KEMMEL)

De kerk van Kemmel biedt onderdak aan de thematische tentoonstelling ‘Iers bloed op Vlaamse bodem’. Ierland kent een woelige geschiedenis. Tijdens de Mijnenslag vechten de 16th (Irish) Division en de 36th (Ulster) Division zij aan zij. Gezien hun politieke achtergrond, kunnen we spreken van een unieke samenwerking. De gezamenlijke deelname heeft tot op vandaag een sterke symbolische waarde.

GUYNEMER-PAVILJOEN

LANGEMARK-POELKAPELLE

In het Guynemer-Paviljoen huist een tweeledige tentoonstelling waar de bezoeker meer te weten komt over het Franse verhaal en de militaire luchtvaart tijdens de Slag bij Passendale. Het aandeel van het Franse leger bleek enorm belangrijk in dit overwegend Angelsaksische offensief. Hoewel de Franse strijdkrachten zich in 1917 in een diepe crisis bevonden, konden ze door een meer behoedzame aanpak toch oprukken naar het Vrijbos in Houthulst. Daarnaast werd in 1917 ook op steeds grotere schaal gebruikgemaakt van de luchtmacht, die integraal deel ging uitmaken van de oorlogsvoering.

BELGISCHE MILITAIRE BEGRAAFPLAATS HOUTHULST

Een infomodule nabij de Belgische militaire begraafplaats in Houthulst belicht de impact van munitie gedurende 1917 in de regio. Tijdens de Derde Slag bij Ieper werd een ongeziene hoeveelheid artillerie ingezet. Het aantal afge schoten projectielen was enorm. Tot op vandaag laat deze munitie nog steeds zijn sporen na ...

DRIE GRACHTEN HOUTHULST

Deze infomodule vertelt het verhaal van de vernietiging van de site Drie Grachten door de Franse artillerie in de aanloop naar de Derde Slag bij Ieper. De module focust eveneens op de bestorming van de stelling door het bataljon Fusiliers Marins. Autochrome kleurenfoto’s – in die tijd heel zeldzaam – brengen diverse aspecten van deze lokale overwinning in beeld.

• LOCATIE Brugseweg 126-128, 8920 Langemark-Poelkapelle • OPENINGSUREN woensdag tot zaterdag van 10.00 tot 18.30 uur Eerste twee zondagen van de maand van 10.00 tot 17.00 uur Op de andere zondagen van de maand van 10.00 tot 12.00 uur en op afspraak enkel in de namiddag, onder begeleiding van een gespecialiseerde gids

• LOCATIE Poelkapellestraat 44, 8650 Houthulst • OPENINGSUREN elke dag van zonsopgang tot zonsondergang

• LOCATIE Ieperleedijkstraat, 8650 Houthulst (Merkem) • OPENINGSUREN elke dag van zonsopgang tot zonsondergang

Herdenken

Om nooit te vergeten Duizenden jonge levens geknakt door het eerste wereldwijde conflict. De mensheid kan en wil de Groote Oorlog nooit vergeten. Sinds het einde van WO I komen verwanten naar Vlaanderen om hun familieleden te eren. Militaire ceremonies brengen regelmatig hulde aan gevallen kameraden. Wil je graag mee herdenken? Dat kan op verschillende manieren. Woon een officiële herdenking bij of doe mee aan een van de meer persoonlijke herinneringsinitiatieven. Vergeet echter niet dat de belangstelling groot kan zijn, wat het moeilijk maakt om bepaalde evenementen bij te wonen. Zonnebeke Buttes New British Cemetery ANZAC DAY 25 APR 2017 www.passchendaele2017.org

Meer dan 100 jaar geleden landen Australië en Nieuw-Zeeland in het Turkse Gallipoli en starten hun WO I. De ANZAC herdenking begint traditioneel met een ‘Dawn service’ in het Polygoonbos bij zonsopgang om 6.00 uur. Reserveren vereist. Op diverse locaties in Mesen, Heuvelland en Ploegsteert INTERNATIONALE HERDENKINGSPLECHTIGHEID: HONDERDSTE GEDENKDAG VAN DE MIJNENSLAG 7 JUN 2017 www.mesen.be Ceremonieel programma om het begin van de Slag om Mesen te herdenken, in nauwe samenwerking met de ambassades van NieuwZeeland, Australië, het VK en Ierland. Kemmelseweg Heuvelland KRATERFRONT GELUIDS- EN LICHTINSTALLATIE 10 JUN 2017 www.gonewest.be 100 jaar na de Mijnenslag wordt het ‘Kraterfront’ gehouden: een artistieke beelden geluidshappening te midden van het historische kraterlandschap van Heuvelland.

Zonnebeke/Passendale TAG FOR REMEMBRANCE PROJECT 1 JUL > 10 NOVEMBER 2017 www.passchendaele2017.org Laat je persoonlijke vredesboodschap na in het Memorial Museum Passchendaele 1917, het bezoekerscentrum van Tyne Cot Cemetery of online via www. passchendaele2017.org. Een selectie van deze boodschappen wordt op identificatieplaatjes gegraveerd. Deze plaatjes worden nadien verwerkt in een permanent kunstwerk dat een plaats zal krijgen in het Passchendaele Memorial Park. Ieper OFFICIËLE HERDENKING DERDE SLAG BIJ IEPER EN VIER JAAR OORLOG IN DE IEPERBOOG 30 JUL 2017 www.toerisme-ieper.be Ter gelegenheid van de 100e verjaardag van de Derde Slag bij Ieper wordt er om 20.00 uur een speciale Last Post geblazen aan de Menenpoort. De ceremonie is ook live te volgen op schermen op de Grote Markt. Daarnaast vindt er op de Grote Markt voor de Lakenhalle om 22.00 uur een multimediaprojectie plaats met live muziek/lezingen en poëzie over ‘The Battles of the Ypres Salient 1914-1918’.

Zonnebeke/Passendale OFFICIËLE HERDENKING VAN DE SLAG BIJ PASSENDALE 31 JUL 2017 www.passchendaele2017.org Op 31 juli houden de Britse regering, de gemeente Zonnebeke en de Belgische en Vlaamse regeringen een officiële herdenking op Tyne Cot Cemetery ter ere van de gesneuvelden in de streek rond Passendale. Zonnebeke Buttes New British Cemetery AUSTRALISCHE HERDENKINGSPLECHTIGHEID 26 SEPT 2017 www.passchendaele2017.org De officiële herdenkingsplechtigheid voor de Australische slachtoffers vindt plaats in Polygon Wood in Zonnebeke, met tal van activiteiten voor het grote publiek. Zonnebeke Polygon Wood VREDESBOS 26 SEPT & 12 OKT 2017 www.passchendaele2017.org Voor elke gevallen soldaat met een bekend graf op een van de twee Britse begraafplaatsen van Polygon Wood wordt in 2017 een boom geplant. Daarnaast wordt er in het midden van het nieuwe park een monument geplaatst voor alle vermiste soldaten. Familieleden van gesneuvelde soldaten mogen ook een boom planten in het park. Dankzij het vredesbos zullen ook de komende generaties zich nog de soldaten herinneren die hun leven gaven tijdens WO I.

Zonnebeke HERDENKINGSPLECHTIGHEID VAN NIEUW-ZEELAND 12 OKT 2017 www.passchendaele2017.org De officiële herdenkingsplechtigheid voor de Nieuw-Zeelandse slachtoffers in Zonnebeke. Zonnebeke Tyne Cot Cemetery SILENT CITY MEETS LIVING CITY 14 OKT 2017 www.passchendaele2017.org Tyne Cot Cemetery in Zonnebeke is een stille maar belangrijke getuige van de Slag bij Passendale, met bijna 12.000 graven en 35.000 namen van soldaten zonder een bekend graf. Op 14 oktober wordt een moment van stilte gehouden op Tyne Cot Cemetery om de vele slachtoffers te gedenken. Deelnemers kunnen zich inschrijven via www.passchendaele2017.org om deel uit te maken van dit unieke en indrukwekkende evenement.

Ieper, Menenpoort LAST POST Elke avond om 20.00 uur www.lastpost.be Sinds 1928 blazen vrijwilligers van de brandweer elke avond, klokslag 20.00 uur, een laatste eresaluut aan de gevallen soldaten. Een ingetogen en ontroerende plechtigheid.

Nieuwpoort/Ieper 2014 > 2018 CW x RM ART PROJECT www.comingworldrememberme.be Voor alle 600.000 slachtoffers in België wordt tijdens workshops een beeldje gemaakt, voorzien van de naam van de overledene en de maker van het beeldje. In 2018 worden alle beelden onderdeel van een land art-project in het niemandsland van Ieper, onder de bezielende leiding van de internationaal gewaardeerde kunstenaar Koen Vanmechelen. Neem deel aan een van de workshops in Nieuwpoort of Ieper en maak zelf een beeldje.

De Slag bij Passendale eindigde op 10 november 1917, nadat de Canadezen het weinige dat nog van Passendale overbleef, veroverden. Deze dag wordt elk jaar herdacht met een plechtigheid aan het Crest Farm Memorial en een fakkeltocht naar de kerk van Passendale. Na een openluchtreceptie is er een thematisch concert in de kerk van Passendale.

Zoek je sporen van familie, een bekende of iemand uit je gemeente die vocht of stierf in de Groote Oorlog? Kijk op de website van het In Flanders Fields Museum voor meer info over de Belgische burgerslachtoffers en de soldaten van alle naties die hier het leven lieten. COMMONWEALTH WAR GRAVES COMMISSION www.cwgc.org De CWGC zorgt ervoor dat de inwoners van het Gemenebest die in de Eerste Wereldoorlog zijn omgekomen niet worden vergeten. De Commissie heeft honderden begraafplaatsen en gedenktekens in Vlaanderen in beheer. De slachtofferdatabase op de website van de CWGC vermeldt de namen en gedenkplaatsen van de mannen en vrouwen van het Gemenebest die tijdens de oorlog zijn omgekomen. Facebook 2014 > 2018 PLANT JE KLAPROOS flandersfields1418.com/ poppyfield Herdenk een slachtoffer van WO I door hier een foto van een klaproos te posten. Zo plant je mee aan een wereldwijd online klaprozenveld.

Zonnebeke Crest Farm Memorial Dorpskerk van Passendale CANADESE HERDENKINGSPLECHTIGHEID 10 NOV 2017 (18.00 uur) www.passchendaele2017.org

EEN SLACHTOFFER VINDEN www.inflandersfields.be/nl/ namenlijst

Ieper, Menenpoort HERDENKING WAPENSTILSTAND 11 NOV 2017 www.toerisme-ieper.be Jaarlijkse herdenking met een speciale Last Post om 11.00 uur en het concert ‘De Groote Oorlog herdacht’ in de Sint-Maartenskathedraal.

Zonnebeke/Passendale ALEX DECOTEAU RUN 12 NOV 2017 www.passchendaele2017.org Neem deel aan een hardloopwedstrijd door het historische slagveld, als eerbetoon aan allen die sneuvelden in de Slag bij Passendale. Er wordt een dienst gehouden aan het graf van de Canadese Indiaan Alex Wuttunee Decoteau, die deelnam aan de 5.000 meter op de Olympische Spelen van 1912.

Ook in Flanders Fields Op zoek naar meer inspiratie? Deze tentoonstellingen belichten alle aspecten van de Groote Oorlog op een interactieve manier. © Museum at the Yser Diksmuide, collectie Philippe Oosterlinck

Diksmuide, Museum aan de IJzer WANNEER DE DOOD UIT DE HEMEL KWAM TENTOONSTELLING 29 JAN 2017 > 11 NOV 2017 Poperinge CHINA IN POPERINGE TENTOONSTELLING 1 JUL 2017 > 17 SEPT 2017 www.poperinge14-18.be

INTRO

‘China in Poperinge’ vertelt het verhaal van de Chinese aanwezigheid in Poperinge vanaf 1917. De tentoonstelling laat zien hoe de Chinezen af te rekenen kregen met vooroordelen en hoe de lokale bevolking reageerde op deze vreemde cultuur. Nu, in 2017, is de wereld een dorp geworden, maar is onze perceptie ook veranderd? Hedendaagse kunstenaars (Stephan Vanfleteren, Sanne Dewilde, Lieselotte Vandamme) gaan op zoek naar een antwoord op deze vraag. Westfront Nieuwpoort THE BATTLE OF THE DUNES TENTOONSTELLING 24 JUN 2017 > 31 MEI 2018 www.westfrontnieuwpoort.be The Battle of the Dunes is een vergeten veldslag. Wat weinig mensen weten, is dat Nieuwpoort deel uitmaakte van de plannen voor het offensief van Passendale in de zomer van 1917. Zover is het echter nooit gekomen, vanwege de eerste Duitse aanval met mosterdgas. De cruciale sluizen van Nieuwpoort werden gered door Schotse regimenten met een enorm zware tol aan mensenlevens.

Als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, staat de luchtvaart nog in de kinderschoenen. Maar door de oorlog ontgroeit het die schoenen heel snel. Verkenningsvliegtuigen en zeppelins moeten plaatsmaken voor echte gevechtstoestellen en bommenwerpers. Deze tentoonstelling belicht de oorlog in de lucht aan de hand van talloze voorwerpen.

Rumbeke Kasteel van Rumbeke KONING ALBERT I EN DE GROTE OORLOG TENTOONSTELLING 30 AUG 2014 > 31 DEC 2019 www.albert14-18.be

INTRO

Deze audiovisuele tentoonstelling omvat zelden geziene foto’s, video’s en geluidsfragmenten die het Belgische verhaal tijdens WO I onder de aandacht brengen. Maak kennis met het fascinerende leven en bewind van de bekende Belgische Koning Albert I, die aantoonde dat een vorst veel meer kan zijn dan enkel een nationaal symbool.

Ieper Menenpoort TERUGKEER VAN DE LEEUWEN VAN DE MENENPOORT 24 APR 2017 > 10 NOV 2017 Contact: Toerisme Ieper In 1936 schonk de burgemeester van Ieper twee grote stenen leeuwen aan het Australische oorlogsgedenkteken als een teken van vriendschap. Aanvankelijk stonden de leeuwen op voetstukken aan weerszijden van de oude Menenpoort in Ieper. De geallieerde soldaten marcheerden door deze poort op weg naar de slagvelden van de Ieperboog. De leeuwen komen even terug naar Ieper en zullen tentoongesteld worden op de brug bij de Menenpoort. De geschiedenis van de leeuwen wordt toegelicht in een kleine tentoonstelling in het In Flanders Fields Museum.

Kalender 2017

Deze kalender is slechts een greep uit de tentoonstellingen in 2017 die de Groote Oorlog herdenken. Kijk op de vele websites of ga langs bij de toeristische diensten voor meer informatie.

JAN

FEB

MAA

APR

MEI

JUN

JUL

AUG

SEPT

OKT

NOV

DEC

2018

Flanders Fields - Tentoonstellingsroute - 1917 TOTALE OORLOG IN VLAANDEREN - 3 JUN 2017 TOT EIND 2017

Roeselare - Kasteel v. Rumbeke - Tentoonstelling - KONING ALBERT I EN DE GROOTE OORLOG - 30 AUG 2014 > 31 DEC 2019

Diksmuide - Museum aan de IJzer - Tentoonstelling - WANNEER DE DOOD UIT DE HEMEL KWAM - 29 JAN 2017 > 11 NOV 2017

Ieper - Menenpoort - TERUGKEER VAN DE LEEUWEN VAN DE MENENPOORT - 24 APR 2017 > 10 NOV 2017

Westfront Nieuwpoort - Tentoonstelling - THE BATTLE OF THE DUNES - 24 JUN 2017 > 31 MEI 2018

Poperinge - Tentoonstelling - CHINA IN POPERINGE - 1 JUL 2017 > 17 SEP 2017

Zonnebeke THE FINAL OFFENSIVE: THE YANKS ARE COMING 21 APR 2018 > 15 DEC 2018 www.passchendaele.be Deze tijdelijke tentoonstelling schetst in grote lijnen het verhaal van het laatste jaar van de oorlog en het eindoffensief waarin de Amerikanen een belangrijke rol speelden. © Royal Museums Greenwich

Nieuwpoort/Ieper CWxRM THE LAND ART INSTALLATION MAART > EIND 2018 www.cwrm.be Elk beeldje van ComingWorld RememberMe staat voor één van de 600.000 slachtoffers die in België het leven lieten als gevolg van WO I. In maart 2018 zullen de 600.000 beeldjes in het Palingbeekpark (Zillebeke) geplaatst worden, tussen twee grote kunstwerken van Koen Vanmechelen. Op die manier zal de land art-installatie zich uitstrekken over niemandsland en de Palingbeek, waar een van de meest heftige strijden ooit in Vlaanderen gestreden werd.

Provinciaal Hof Brugge WO I, DE SLAG OM DE NOORDZEE 23 APR 2018 > 30 AUG 2018 Aan de hand van nooit eerder vertoonde historische voorwerpen en illustraties wil deze tentoonstelling meer vertellen over het zo goed als onbekende verhaal van de oorlog op zee en de cruciale rol van Brugge als zenuwcentrum van de hele operatie.

Poperinge GENEZEN: TENTOONSTELLING, KUNST, MOBIELE APP EN ONTDEKKINGSROUTE 30 JUN 2018 > 2 SEP 2018 www.poperinge14-18.be Poperinge sluit de herdenking van WO I af met een boodschap van hoop en troost. In de zomer van 2018 is genezen het centrale thema.

Ieper In Flanders Fields Museum SPOREN VAN OORLOG: ARCHEOLOGIE VAN DE EERSTE WERELDOORLOG 17 FEB 2018 > 15 AUG 2018 www.inflandersfields.be Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog is de streek van de Westhoek volledig verwoest. Na de oorlog keerden de oorspronkelijke inwoners terug. Chinese arbeiders en Duitse oorlogsgevangenen werden ingezet om de sporen van de vernieling op te ruimen. Het materiële bewijs ging deel uitmaken van het archeologische bodemarchief.

Dover

o No

NEDERLAND

e ANTWERPEN BRUGGE

Nieuwpoor t

Calais

FRANCE

GENT

Diksmuide

Flanders Fields Poperinge Ieper Mesen

Fromelles Vimy Somme/Thiepval Beaumont-Hamel Villers-Bretonneux

VLAANDEREN

Zonnebeke (Passendale)

MECHELEN

BRUSSEL

HASSELT LEUVEN

DEUTSCHLAND

Lille

Wegwijs

KINGDOM

WALLONIE

Plan uw bezoek aan Flanders Fields Hoe Flanders Fields bereiken?

Hoe Flanders Fields bezoeken?

Toegankelijk voor iedereen

Flanders Fields is vlot bereikbaar zowel met het openbaar vervoer, als met de auto.

De Westhoek is landelijk. Hoewel de verschillende herdenkingsplekken dicht bij elkaar liggen, raden we aan om een auto of fiets te huren.

In deze brochure wordt het volgende symbool gebruikt om locaties aan te duiden die met de rolstoel toegankelijk zijn:

Daarnaast kan je vanuit Brussel en Brugge gemakkelijk een excursie naar Flanders Fields boeken.

Bepaalde locaties zijn eenvoudig toegankelijk, bij andere kan wat meer inspanning of hulp van een derde nodig zijn.

Openbaar vervoer Trein: www.belgianrail.be Bus: www.delijn.be Een auto huren Huur een auto in één van de verschillende steden in Vlaanderen en stel uw persoonlijk reisprogramma op.

WO I-routes Er bestaan ook verschillende uitgestippelde WO I-routes voor de wagen, te voet of met de fiets. De site www.flandersfields.be gidst u door het aanbod. Er zijn ook tal van apps ontwikkeld die uw bezoek aan een stad of aan de Westhoek kunnen verrijken. Zoek in de Apple of Google App Store of vraag ernaar bij de toeristische diensten.

Meer info?

De musea en/of sites die extra voorzieningen voor mensen met een visuele beperking bieden, zijn herkenbaar aan het volgende symbool: Alle evenementen met het label INTRO OK hebben minstens de basis maatregelen getroffen om alle bezoekers te kunnen verwelkomen. Raadpleeg voor meer gedetailleerde informatie onze brochures: www.visitflanders.com/nl/ toegankelijkheid/brochures.

De verschillende toeristische diensten helpen je graag verder. Ieper (8900), Grote Markt 34 +32 (0)57 23 92 20 www.toerisme-ieper.be Poperinge (8970), Grote Markt 1 +32 (0)57 34 66 76 www.toerismepoperinge.be Zonnebeke (8980), Berten Pilstraat 5A +32 (0)51 77 04 41 www.passchendaele.be

Nieuwpoort (8620), Marktplein 7 +32 (0)58 22 44 44 & Hendrikaplein 11 +32 (0)58 23 39 23 www.nieuwpoort.be Diksmuide (8600), Grote Markt 28 +32 (0)51 79 30 50 toerisme.diksmuide.be Brugge (8000), Markt 1 & Stationsplein +32 (0)50 44 46 46 www.visitbruges.be

Gent (9000), Predikherenlei 2 +32 (0)9 266 56 60 www.visitgent.be Brussel (1000), Koningsstraat 2 +32 (0)2 513 89 40 www.visitbrussels.be

V.U.: VISITFLANDERS, Peter De Wilde, Grasmarkt 61, 1000 Brussel, België WETTELIJK DEPOT: D/2017/5635/7/1

Meer over de herdenking in Vlaanderen • www.flandersfields1418.com • www.2014-18.be • www.flandersfields.be • www.facebook.com/flandersfields1418 • www.twitter.com/FlandersWW1

Alle datums in de brochure zijn onder voorbehoud van wijzigingen.