Evliliği Öğrencilik yıllandn a 3şık olduğu hocası Solovyev'in kızıyla ü1küsü uğruna evlenmekten vazgeçen Zerdabi artık evlenmesi gerektiğini düşünmektedir. Fakat evleneceği kız mutlaka eğitimli, aydın ve kendi ideallerini destekleyecek birisi olmalıdır. Dönemin şartları dikkate alındığında kendi vasıflarına uygun bir lazla evlenmesinin zorluğu ortadadır. Böyle birini bulmak oldukça güçtür. Zerdabi bir gün Kavkaz gazetesindeki bir haberden; Tiflis'te bulunan Kutsal Nina adlı kız okulundan mezun olanların arasında, Nalçik şehrinde doğan ve Balkar Türkleri'nden olan Hanife Hanım Abayeva'nın2Cl9
•09
evinde topladım. Cemiyet-i Hayriye'nin sağlayacağı faydalardan uzwı uzun konuştuk. Sıra para mevzuuna gelince toplantıdakiler bahaneler bularak birer birer evi terk ettiler. Bu duruma o kadar üzüldüm ki üç gün yemek yiyip uyku uyuyamadım. Yaz tatilinde resmi bir defter ve öğ rencilerimi alıp şehir şehir dolaşmaya başladım. İlk önce tanıdıklarımın çok olduğu Şamahı'dan başladım. Burada yaptığımız toplantıda herkes vaat ettiği parayı yazıp imzaladı. Ben yolculukta olduğum için parayı Ey lül ayında Bakfi'ye göndermelerini istedim. Sonra sırasıyla Gence, Tifüs, Erivan, Nahçıvan ve nihayet Şuşa şehrine vardı. Bu şehirlerde yeterli de recede ilgi ve alaka göremedik. Bakfi'ye geldikten sonra Eylül ayında söz verip imza atanlardan bir ses çıkmadı. Hepsine mektup yazdım. Bunun üzerine Şarnahı ve Derbent'ten birkaç adam para gönderdi. Aynca her vilayet bir yetim öğrenci gönderdi. Ben de onları okula kaydedip, ken dilerine bir ev tuttum. Bir sonraki yıl hiç kimse para göndermedi, fakat ben çocukların ihtiyaçlarını sağladım. Üçüncü yıl ise hepsini evine gön dermek zorunda kaldım. Kanuna göre iki yıl hesap göstermeyen cemiyet kapatılırdı. Böylece Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi kapandı." Zerdabi, Seçilmiş Eserleri, s.213-215; Cavid Cavadov, Azerbaycanda Hayriyeci lik Harekatı, Bakı, Elm Neşriyyatı, 1999, s. 22-28; Gılman İlkin, Şehsiy yet, Bakı, Şur Neşriyyatı, 1995, s. 94. Hanife Hanım Melikova (1856-1929) Azerbaycan'ın ilk eğitimci kadınların dan olan Hanife hanım Nalçik'te doğmuştur. Mukaddes Nina Kız Okulunu bitirdikten sonra Zerdabi'nin evlenme teklifini kabul ederek Bakfi'ye gelir (1872). Ekinci dahil Zerdabi'nin bütün faaliyetlerinde en büyük yardım cısı olur. Baku'de Zeynelabidin Tagiyev'in açtığı İlk Müslüman Kız Oku lunun müdireliğini yapar (19oı-ı905). Daha sonra Bakfi'deki Rus-Tatar
