Znad jeziora Wetter nad jezioro Wener

5. ZNAD JEZIORA WETTER NAD JEZIORO WENER. Trasa: Jönköping – Mullsjö – Falköping – Skara – Lidköping – Läckö 144 km Z południowego brzegu Wetteru nad drugie wielkie jezioro szwedzkie Wener.

Trasa urozmaicona krajobrazowo i ciekawa pod względem kulturowym.

Prowadzi przez jeden z najstarszych regionów osadniczych kraju trzech koron.

Pogańskimi śladami są prehistoryczne dolmeny w okolicach Falköpingu, świadectwem przyjęcia chrześcijaństwa pierwsza katedra skandynawska w mieście Skara. Prócz tego miasto porcelany i malowniczy zamek nad brzegiem jeziora. Przejazd przez lany Jönköping i Västergotland. Do Falköpingu droga główna 47, do Lidköpingu trasa 184, dalej lokalne.

JÖNKÖPING [0 km] / 84,5 tys. mieszkańców Wyjazd z centrum miasta Klostergatan, Kungsgatan i Åsenvägen. Dalej Klockarpsvägen do zachodniego odcinka miejskiej obwodnicy. Na obwodnicę można też wjechać kierując się ku południowi Barnarpsgatan i Jordbrovägen przez rondo Södra Infarten. Po wjeździe na obwodnicę (trasa nr 40) dojechać do węzła Hedenstorp, gdzie w prawo za drogą 47.

[10 km] Rozjazd w Månseryd. Dalej prosto droga 195 prowadzi do Bankeryd i trasy nr 2 biegnącej wzdłuż zachodniego brzegu Wetteru.

[12 km] Wjeżdżamy na widokowy grzbiet wzgórz Hökensås. Spod przystanku autobusowego Svinhaga ostatni raz można podziwiać panoramę jeziora Wetter.

[15 km] Po prawej Sandpiper – jedno z najlepszych pól golfowych w Szwecji.

[16 km] Po lewej niewielkie podpiętrzone jezioro Risbro Dammen. Parking, ładny park z widokiem na akwen. Granica gmin Jönköping i Habo.

[17 km] 3 km w prawo do drewnianej świątyni Habo Kyrka w osadzie kościelnej (opis w wariancie 2). Droga obniża się stopniowo w kierunku wyraźnej rynny polodowcowej.

[26 km] Västerkärr. W lewo droga nad rynnowe jezioro Stråken. Za osadą granica gminy.

Wjeżdżamy na teren Mullsjö.

[27 km] Rondo przy wjeździe do Mullsjö. Stąd w lewo 3 km do Ryfors. Droga prowadzi najpierw na most nad jeziorem Stråken, zaraz za nim w prawo przez las sosnowy (po lewej kompleks starodrzewu zwany Ryfors Gammelskog, rezerwat przyrody). Przekraczamy spiętrzoną przy starym młynie rzekę Tidan. W Ryfors znajduje się najstarsze szwedzkie pole golfowe założone w 1888 roku. Przed wjazdem na jego teren stoi zabytkowy XVIII-wieczny dwór Engelska Villan. Bjurbäck – 6 km na wprost od mostu na Stråken, drewniany kościółek z 1895 roku inspirowany angielskim gotykiem, galeria sztuki. Z ronda w prawo do miasta.

MULLSJÖ [29 km] \ 5,5 tys. mieszkańców Z ronda na przedmieściach wjazd do centrum ulicami Jönköpingsvägen i Järnvägsgatan wzdłuż północnego brzegu jeziora. r Stacja kolejowa, Strandvägen. Połączenia lokalne i regionalne na linii Nässjö – JönköpingFalköping – Skövde – Töreboda z odgałęzieniem do Göteborga.

b Główny przystanek autobusowy, Strandvägen. Połączenia m.in. z Jönköpingiem, Habo, Mariestad, Karlstad. Miasto leży nieco w bok od głównej drogi, stąd niektóre linie dalekobieżne jadą wzdłuż drogi 47 nie docierając do głównego miejskiego przystanku.

g

Parkingi:

 Informacja turystyczna, Järnvägsgatan 27, Box 800, 56518 Mullsjö, p 0392 140 00 Mullsjö jest miastem o stosunkowo dużym areale. Nawet położone w sąsiedniej gminie osiedla Västerkärr czy Äspered są uznawane za dalekie przedmieścia. Centrum leży po północnej stronie niewielkiego owalnego jeziora Mullsjön z długą zatoką po południowej stronie. Właśnie nad tą zatoczką mieści się ośrodek wypoczynkowy, promenada i hotel. Ścieżki spacerowe prowadzą stąd przez malowniczy las sosnowy na północny brzeg w okolice stacji kolejowej. Także po południowej stronie akwenu umieszczone są budynki lokalnej szkoły wyższej (Folkhögskola). W centrum miasta na uwagę zasługuje niewielka wieża wodna stojąca tuż przy Järnvägsgatan oraz stylowy drewniany budynek urzędu miejskiego pomiędzy Järnvägsgatan i Kyrkvägen. Na zapleczu ratusza na zboczu wzgórza stoi ładna drewniana willa. W miasteczku zachowało się kilka starych drewnianych chałup, np. przy Szkole Bullerbyn. Kościół miejski to nowoczesny murowany budynek z drewnianą dzwonnicą. Oprócz kaplicy znajduje się tam również kawiarenka! Stara zabytkowa świątynia zachowała się natomiast w dzielnicy Nykyrka (dojazd Falköpingvägen i Nykyrkavägen). Drewniany Nykyrka kyrka  zbudowany w 1887 roku charakteryzuje się bogatymi zdobieniami imitującymi styl sakralny Wikingów. Przy Falköpingsgatan warto obejrzeć także niewielką fabrykę czekolady Ryfors Konfektyrer z kolorowymi muralami na ścianach sklepu. W peryferyjnej dzielnicy Havstenshult oprócz dworu Marston Hill, który zajmuje centrum międzykulturowe jest wiele spacerowych dróżek prowadzących wśród reliktów dawnego rolniczego krajobrazu w postaci kamiennych murów grodzących działki.

Wyjazd z Mullsjö na północ ulicą Falköpingsgatan zwaną też Gamla Falköpingsgatan w odróżnieniu od nowej drogi przelotowej biegnącej poniżej. Można też wrócić do ronda na peryferiach i wyjechać nową szosą (pierwszy zjazd na prawo).

[36 km] Broholm. Kilkaset metrów drogą w lewo do północnego krańca jeziora Stråken  .

Akwen którego nazwa oznacza po szwedzku łuk ciągnie się kilkanaście kilometrów aż do Bottnaryd. Jezioro odwadniane jest przez rzekę Tidan, której wypływ możemy obejrzeć nieco dalej.

1. Kościół Nykyrka pod Mullsjö 2. Północny kraniec jeziora Stråken [38 km] Po przejechaniu mostu na szeroko rozlanej rzece Tidan skrzyżowanie dróg. W lewo do Sandhem (3 km [http://www.sandhem.com]). Pseudobarokowy kościół z 1841 roku stoi na północ od centrum miejscowości w pobliżu jeziora. W okolicy kilka średniowiecznych

kurhanów. 2 km za osadą Sägnernas Hus, dom przodków, w którym spotkać można postacie ze szwedzkich legend [http://www.sagnernashus.s.se].

[39 km] 1 km w prawo Kyrkekvarn z hotelem Högagärdet i ośrodkiem rekreacyjnym umożliwiającym uprawianie kajakarstwa i hippiki.

[44 km] Slättäng. W prawo droga nr 26 do Tidaholmu i Skövde.

[46 km] Z tego miejsca do kościoła w Sandhem prowadzi szlak zwany Eriksgatuleden.

Podąża on dawną trasą królewską Magnusa Erikssona. Do dzisiaj po dawnej drodze zachowały się jedynie miejscami formy dużych holwegów.

[47 km] Granica lanów Jönköping i Västra Götaland (dawniej nazywany Skaraborg).

[51 km] Na płaskiej równinie już z daleka widać białą wieżę kościoła w Kymbo. Budowlę wzniesiono w końcu XIX wieku, ale zachowała relikty dawniejszej świątyni romańskiej, m.in. kamienną chrzcielnicę ze znakiem francuskiej lilii. Dookoła prawie bezleśny krajobraz rolniczy. Oglądać można charakterystyczne kamienne grodzenia śródpolne.

[54 km] Näs – pierwsza wieś w gminie Falköping. W lewo do kościoła z 1883 roku z ołtarzem rzeźbionym w Lubece około 1500 roku. Podążając tą drogą dojedziemy najpierw do klasycystycznego kościoła w Yllestad z okazałym budynkiem plebanii, a po 6 km do Kättilstorp – większej osady przy linii kolejowej Jönköping-Falköping z murowanym XIXwiecznym dworem. W pobliżu Näs znajduje się też rezerwat florystyczny obejmujący polodowcowy oz z reliktami roślinności stepowej, w tym jedynymi w Szwecji stanowiskami trawy Stipa pennata.

[55 km] Kälvene. Po lewej kościół z surowego kamienia z romańskimi fragmentami (dojście boczną drogą) W przedsionku interesujący obraz przedstawiający wizytę Chrystusa u Nikodema. 6,5 km w lewo do osady kościelnej Vartofta-Åsaka, gdzie znajduje się rezerwat przy dawnej żwirowni (stanowisko roślinności stepowej). Po drodze pagórki morenowe otaczające niewielkie jezioro.

[58 km] 1 km w prawo rezydencja szlachecka Orrholmens Kungsgård – obecnie luksusowa restauracja i hotel.

[59 km] Z prawej dochodzi droga nr 193 (wariant nr). Do Falköpingu obie trasy prowadzą wspólnie.

[60 km] Klövhålan. Droga w prawo prowadzi do Åsle (6 km), gdzie znajduje się niewielki skansen – muzeum ekologiczne (Åsle Tå)  , stara osada ciągnąca się wzdłuż potoku. We wsi warto też zwiedzić kościół o ciekawym niesymetrycznym planie otoczony starym cmentarzem z reliktami pogańskiej symboliki (młot Thora).

[62 km] Skrzyżowanie u podnóża góry stołowej Ålleberg (335 m n.p.m.)  . Na jej szczyt w lewo za drogowskazem do wsi Vartofta, a następnie w prawo (dojazd dozwolony tylko do lotniska). Liczne szlaki turystyczne. Piękne widoki. Po północnej stronie wychodnie diabazów oraz liczne urwiste żleby. Źródła mineralne. Na płaskowyżu lotnisko szybowcowe szwedzkiego aeroklubu. Rozwija się też paragliding. Znajduje się tu muzeum aeronautyki.

Góra uznana jest za rezerwat przyrody w sieci Natura 2000. Duże zróżnicowanie siedlisk (lasy, łąki, wrzosowiska, tereny podmokłe), kilka rzadkich gatunków (przylaszczka, zaraza Orobanche reticulata). Badania na tym obszarze prowadził już Linneusz.

W prawo droga do Karleby (1 km) jednej z najstarszych osad Västergotlandu. Kamienne dolmeny. Wokół zabudowań odnaleźć można też liczne kurhany średniowieczne. W położonej dalej na północ wsi Lovene zachowały się skąpe ruiny średniowiecznego kościoła (w prawo za drogowskazem Handelsträdgärd). Niewielki zalesiony wąwóz Djupadalen stanowi rezerwat przyrody.

[64 km] W lewo drogowskazy na górę Ålleberg. U jej podnóża hotel Saleby Gård.

Kilkadziesiąt metrów dalej wśród pól stoją ruiny wczesnośredniowiecznej rotundy w Agnestads być może związane z kultem św. Sigfridy z Yorku.

[66 km] Po lewej w oddali widoczne niewielkie jezioro Agnestadsjön. Dojeżdżamy do ronda na przedmieściach Falköpingu.

1. Góra Ålleberg z Karleby 2. Skansen Åsle Tå

FALKÖPING [68 km] \ 16,3 tys. mieszkańców Wjazd prosto Odengatan. W prawo obwodnica, którą można ominąć miasto.

Należy wtedy po przejechaniu 2,5 km skręcić w lewo na drogę nr 184.

r Stacja kolejowa Falköping Central, Järnvägsgatan (Resecentrum). Połączenia dalekobieżne ze Sztokholmem i Göteborgiem, lokalne z Jönköpingiem, Skövde, Töreboda, Uddevalla i Karlstad b Dworzec autobusowy (Buss Central), Trädgårdsgatan, połączenia w kierunku południowym, m.in. Ulricehamn, Tranemo, Tidaholm b Dworzec autobusowy przy stacji kolejowej (Resecentrum), Järnvägsgatan, połączeni dalekobieżne i w kierunku północnym, m.in. do Skövde i Skary. Planowane przeniesienie całego ruchu na ten terminal.

g

Parkingi:

 Informacja turystyczna, Odengatan 24 (Collegium Park), 52142 Falköping, p 0515 77 70 50, www.falkoping.nu, w sezonie letnim otwierana jest filia na rondzie przy wjeździe do miasta.

Falköping położony jest w obniżeniu pomiędzy dwoma wzniesieniami Ålleberg (335 m n.p.m.) na południu i Mösseberg (327 m n.p.m.) na północy. Z punktu widzenia zwiedzającego miasto składa się z 3 części z których każda posiada swoje osobliwości turystyczne. Najbardziej na południu leży Stare Miasto (Gamla Stan). Stąd ku dworcowi kolejowemu biegną dwie główne ulice Sankt Olofsgatan i Dotorpsgatan/Sankt Sigfrids Gatan, które wyznaczają główną oś śródmieścia położonego między starówką a magistralą kolejową. Na północ i zachód od niej leży dzielnica letniskowa Mösseberg rozciągnięta wzdłuż podnóży zalesionego wzgórza, które wznosi się nad miastem. Sercem starówki jest rynek (Stora Torget), prostokątny plac na którym kiedyś stał ratusz, a dzisiaj znajduje się fontanna zwana Malta Johana. Jego północną pierzeją przebiega główna ulica handlowa miasta, na krótkim odcinku deptak – Storgatan. Do rynku przylegają od wschodu i zachodu dwa mniejsze place powstałe po wyburzeniu części domów (Kött Torget i Trätorget).

Stara drewniana zabudowa była często narażona na pożary, najwięcej zabytkowych budynków ocalało przy ulicach Repslgregtan i Rödestengsgtan Najważniejszym zabytkiem Starego Miasta jest kamienny gotycki kościół farny św. Olafa , który zajmuje niewielkie wzgórze w zachodniej części obszaru odgrodzone murem od zabudowy. Jednonawowy kościół orientowany pochodzi z XII wieku. Wg legendy jego fundacja wiąże się ze św. Sigfridą z Yorku. Najstarsza jest część

wschodnia, do niej około 100 lat później dobudowano dalszą część nawy. Dawny Falköping zachował dwa cmentarze: starszy Sankt Sigfrid powstał w 1844 roku na przedłużeniu Storgatan, młodszy Sankt Olof z 1882 roku jest rozleglejszy i leży na południe od starówki. Na skraju tej nekropolii stoi nowoczesna przypominająca nieco indiańskie tipi kaplica Uppståndelsens Kapell.

Podążając Sankt Olofsgatan, po minięciu niewielkiego parku z kilkoma rzeźbami trafiamy pod budynek muzeum regionalnego (Falbygdens Museum) . W ceglanym budynku znajduje się ekspozycja archeologiczna i przyrodnicza poświęcona znaleziskom z okolicy. Na jego zapleczu stoi duży wiatrak typu holenderskiego Rantens Kvarn. Ulicą Dotorpsgatan dochodzimy do budynków dawnego miejskiego szpitala nazywanych dzisiaj Collegium Park [http://www.collegiumpark.com]. Kompleks ten tworzy obecnie centrum kulturalno-komercyjne otoczone ładnym parkiem. Idąc dalej w kierunku dworca kolejowego mijamy po prawej nowoczesny budynek miejskiego teatru przy Medborgarplatsen. Obok stoi miejski hotel. Dwie przecznice dalej przy skwerze z fontanną znajduje się współczesny ratusz Falköpingu. Obiekt znajduje się ponoć w geometrycznym środku miejscowości. Przy Midfalegatan 6 na wschodnim przedmieściu można odwiedzić dość oryginalne muzeum pogrzebowe [ http://www.fonus.se/vetamera/om-fonus/begravningsmuseum], gdzie zaprezentowano rozmaite zwyczaje związane z obrzędami funeralnymi. Nieco bliżej centrum przy Odengatan znajdziemy centrum sportowe Odenhallen w którym mieszczą się sale sportowe, korty tenisowe i sztuczne lodowisko. Inne obiekty rekreacyjne znajdują się już po drugiej stronie linii kolejowej na stokach Mössebergu. Ulicą Odengatan, Göteborgsvägen, Asplängsvägen i Gläntanvägen podjechać można do centrum narciarskiego, gdzie znajdują się dwa wyciągi prowadzące do jeziora Skogssjön położonego już na płaskowyżu góry. Obok znajduje się camping. Szlaki spacerowe wiodą w dalsze części masywu. Ulicą Scheelegatan dojść można do kamiennej wieży widokowej  o wysokości 35 m na krawędzi wzgórza. Tuz za nią znajdziemy niewielki ogród zoologiczny z rodzimymi gatunkami saren, reniferów czy łosi. Poniżej wieży widokowej założono park uzdrowiskowy, w którym stoi staroświecki budynek hotelu – spa. Od północy sąsiaduje z nim duży kompleks szpitala regionalnego. Tradycje wodolecznictwa pod Mössebergiem sięgają 1867 roku. Stosunkowo szybko rozbudowała się dzielnica willowa sięgająca podnóża góry. Jej dzisiejszą osią jest ulica Danska Vägen przy której znajdziemy prywatne muzeum motocykli [http://www.mcmuseet.se] oraz nowy ceglany kościół (róg Berzeligatan). Podążając dalej ku zachodowi dotrzemy do wytwórni sera Falbygden Ost, gdzie można dokonać degustacji miejscowego wyrobu.

Wyjazd z Falköpingu ulicami Sankt Olofsgatan, Järnvägsgatan, Brogärdesgatan. Stamtąd w lewo na Norra Tvärvägen (droga nr 184).

[71 km] Węzeł drogowy na FALKÖPING: 1. Kościół św. Olafa, 2. Wieża widokowa na górze Mösseberg, północnej 3. Muzeum regionalne Falbygden, granicy Falköpingu.

W prawo droga do kościoła w Friggeråker (1 km, do obiektu w prawo wzdłuż alei), w lewo do dzielnicy uzdrowiskowej pod Mössebergiem.

Drodze towarzyszy równoległa trasa dla rowerów i konnych zaprzęgów.

[75 km] W prawo droga do centrum Gudhem

[76 km] W prawo do widocznego z drogi kościoła i ruin klasztoru w Gudhem  (1 km).

Jeden z najważniejszych obiektów pielgrzymkowych w Szwecji. XII-wieczny murowany klasztor cystersek został opuszczony po reformacji a następnie wykorzystywany jako źródło budulca. Dopiero w latach 50-tych XX wieku ponownie udostępniono resztki budowli po przeprowadzeniu gruntownych badań archeologicznych. Miejsce rozsławiła też lubiana w Szwecji powieść historyczna Jana Guillou o rycerzu Arnie i pięknej Cecylii „Krzyżowcy”. W ruinach kościoła klasztornego zwraca uwagę grób królowej Katarzyny Sunesdotter, która zmarła w 1252 roku. Oryginał rzeźby przedstawiającej zmarłą znajduje się w Sztokholmie, w Gudhem umieszczono w 1964 jej kopię. W niewielkim żółtym domku w pobliżu ruin znajduje się muzeum, gdzie zgromadzono artefakty znalezione na terenie dawnego klasztoru.

Za muzeum urządzono niewielki ogródek w którym uprawia się zioła podobnie jak w średniowiecznym wirydarzu. Na południe od klasztoru znajduje się dawny folwark królewski Kungsgården [http://www.gudhemskungsgard.se] zarządzany w swoim czasie przez miejscowe mniszki, potem przez magnata Pera Brahe. Obecnie gospodarstwo przemysłowe.

100 m dalej kolejny rozstaj. W lewo dojazd do Östra Tunhem (2 km), w którym powojenny kościół otoczony starym cmentarzem, trzeci na tym miejscu. 2 km dalej Västra Tunhem.

Droga wspina się pod górę. W zagrodzie Cesarstugan prócz restauracji i domu noclegowego znajduje się niewielka wystawa poświęcona życiu dawnych farmerów. Figury woskowe. Na szczycie wzniesienia Träleborg na zachód od osady znajdowała się w średniowieczu obronna strażnica, której pozostałością jest kamienny mur. Szlaki prowadzą stąd do leśnego jeziora Bergsjön i na płaskowyż Mössebergu..

[77 km] 1 km w prawo rezerwat przyrody Forentorp. Starodrzew z okazami kilkusetletnich dębów.

1. Ruiny kościoła i klasztoru w Gudhem 2. Naturum Hornborgasjön 3. Pole megalitów Ekornavallen [79 km] Skrzyżowanie dróg. W lewo do Ugglum (2 km). Na wzgórzu po lewej kościół o starej romańskiej proweniencji.

Pamiątkami po duńskim rabunku w czasie wojny siedmioletniej są dziury po kulach zachowane w okuciu drzwi.

W prawo trasa biegnąca południowym brzegiem jeziora Hornborgasjön do Varnhem. Szereg atrakcji. 2 km – galeria ceramiki w Milstorp. 3 km – Ingatorp, celtycki kopiec kamienny, przy drodze królewski kamień milowy.

6 km – Sätuna, do jeziora około 1 km w lewo, natomiast 2 km w prawo dojazd do Ekornavallen  dużego cmentarzyska megalitycznego sprzed 4000 lat . 8 km – Hornborga, stąd szlaki do platform widokowych Ytterberg i Almeö (2 km). We wsi galeria sztuki Görana Löfwinga. 10 km – Broddartorp, kościół z 1821 roku z drewnianą dzwonnicą.

Przy elewatorze zbożowym w centrum miejscowości odchodzi droga w lewo do Naturum Hornborgasjön  (3 km). Muzeum ekologiczne na cyplu nad jeziorem.

[81 km] W prawo leśna droga do Hängers Udde – platformy z widokiem na jezioro Hornborgasjön [82 km] Bjurum. Za mostem na kanale odwadniającym jezioro malowniczy kamienny kościół na wzgórzu zbudowany w 1768 roku. Po lewej duży dwór szlachecki Stora Bjurum Slott. Obecnie duże gospodarstwo rolne. 4 km w lewo Mårby – ruiny średniowiecznego kościoła. Równoległa do trasy 184 droga lokalna prowadzi na punkty widokowe i do Centrum Przyrodniczego Trandansen. Obserwować można w tym miejscu tokujące żurawie. Taras widokowy, kawiarnia, niewielka ekspozycja muzealna. Przed nami jezioro Hornborgasjön, akwen o powierzchni około 35 km², który stanowi ścisły rezerwat przyrody i jeden z największych Szwecji śródlądowych obszarów podmokłych stanowiących ostoję ptactwa wodnego.

[83 km] Po prawej drogowskazy do Dagsnäs Slott. Stary zamek rycerski przebudowany został w XVIII wieku przez ekscentrycznego magnata Pera Thama w pałacową rezydencję. W parku znajduje się kilka kamieni runicznych przeniesionych tutaj z różnych miejsc w Västergotlandzie.

[87 km] Przemierzamy lesisty region pokryty piaskami sandrowymi. Ze skrzyżowania prowadzi droga na północny wschód przez Trestena do Uttlopp nad jeziorem Hornborgasjön.

Stanowiska obserwacyjne dla miłośników ornitologii.

[88 km] Po lewej za drzewami wysoka wieża kościoła Bjärklunda powstałego w 1781 roku.

[91 km] Przejeżdżamy przez rzekę Flian odwadniającą jezioro Hornborgasjön. Po lewej zabytkowy kamienny most. Zaraz potem droga w lewo prowadzi do Herrtorps Kvarn [http://www.herrtorpsqvarn.se]. Dawny młyn, obecnie piękny ogród kwiatowy nad rzeką.

SKARA [98 km] \ 10,8 tys. mieszkańców Wjazd do miasta wzdłuż drogi 184 pod wiaduktem ekspresówki E20, na następnym rondzie w prawo w Skaraborggatan. Można też dotrzeć do centrum opuszczając drogę 184 jeszcze w okolicach Herrtorps Kvarn (skręt w prawo w drogę na Stenum, a następnie w lewo na pierwszej krzyżówce).

Wjeżdżamy wtedy ulicami Biskop Bengtsgatan, Filipsdalsgatan, Vallgatan. Wariant jest krótszy o około kilometr, ale wymaga kluczenia. b Dworzec autobusowy, Järnvägsgatan 22. Zajmuje budynek dawnej stacji kolejowej.

Połączenia m.in. ze Sztokholmem, Göteborgiem, Uppsalą, Trollhättan a w ruchu regionalnym z Falköpingiem, Skövde, Lidköpingiem, Götene, itp.

Obecnie Skara nie posiada natomiast regularnych połączeń pociągami, jedynie w sezonie letnim kursuje zabytkowa kolejka do Lundsbrunn [http://www.sklj.se]. Bilety w kasie dworca autobusowego.

g

Parkingi:

 Informacja turystyczna mieści się w bibliotece przy Skolgatan 1, 53288 Skara, p 0511 325 80, www.skara.se Skara to jedno z najstarszych miast Szwecji. Jej nazwa wywodzi się ze staroskandynawskiego słowa oznaczającego skrzyżowanie dróg. Granice śródmieścia wyznacza na północy rzeka Dofsan, a na południu dawna linia kolejowa przedłużona obecnie ku zachodowi przelotowymi ulicami Skaraborgsgatan i Vallsgatan. Miasto jest nieco wydłużone w kierunku południkowym.

Południowe dzielnice mają głównie charakter przemysłowy, na północy znajduje się duże osiedle willowe Skaraberg. Najważniejszym zabytkiem Skary jest katedra (Domkyrka) , której

wizerunek znajduje się nawet na miejskim herbie. To jeden z najstarszych zabytków chrześcijaństwa w Szwecji. Obecny kościół poświęcono około 1150 roku, ale już wcześniej na tym miejscu znajdowała się chrześcijańska świątynia. Skara była siedzibą pierwszego biskupa szwedzkiego Adalvarda, którego grób mieści się w romańskiej krypcie katedralnej. W południowej nawie znajduje się najokazalszy miejscowy nagrobek rycerza Eryka Soopa wykonany w Amsterdamie przez Pietera de Keyser. Dzisiejsze witraże wykonał artysta Bo Beskow w latach 1945-1976. Przedstawiają różne sceny biblijne oraz szwedzkich świętych Brygidę i Helenę ze Skövde. Katedra posiada 4 dzwony, największy w wieży zachodniej. Dzisiejsza sylweta kościoła nawiązuje do gotyku, powstała po gruntownej renowacji przeprowadzonej w latach 1886-1894 przez Helgo Zettervalla. Zrekonstruowano w tym czasie jedyne na terenie Szwecji triforia okienne, zmieniono też iglice wież, chociaż do dzisiaj zachodnią fasadę nazywa się popularnie „krótkimi spodenkami” w nawiązaniu do dawnego kształtu z całkowicie płaskimi hełmami. Przed kościołem zwraca uwagę bogato rzeźbiona fontanna Krönikebrunnen z postaciami obrazującymi fascynującą historię miasteczka. Związane z katedrą artefakty można podziwiać w miejskich ekspozycjach muzealnych. W sąsiadującej z katedrą od północy bibliotece wystawiono najstarszą szwedzką książkę, tzw. Mszał ze Skary. Natomiast znaleziony w krypcie srebrny kielich zwany od imienia domniemanego wykonawcy Sune Kalken znajduje się w muzeum regionalnym. Średniowieczna Skara posiadała przynajmniej trzy inne kościoły. Wszystkie one znikły w okresie reformacji. Dzisiaj zobaczyć możemy tylko fundamenty kościoła św. Mikołaja na skwerze przy Älandsgatan (miejsce niedostępne w symulacji). Po kościele św. Wawrzyńca (Sankt Lars) pozostał jedynie niewielki znak w miejscu prezbiterium na nawierzchni chodnika przy Järnvägsgatan. Po ostatnim kościele św. Piotra (Sankt Per) nie ma już w ogóle śladu, a w tym miejscu znajduje się obecnie miejski hotel. Z kolei na miejscu dawnego zamku Gällkvist stoją dzisiaj budynki szkoły.

Na południe od katedry rozciąga się główny plac miasta Stora Torget a w jego północnej pierzei znajduje się typowy małomiasteczkowy ratusz  z niewielkim zegarem nad lukarną. Sąsiadujące ulice jak Rådhusgatan zachowały tradycyjną drewnianą zabudowę. Perspektywę rynku zamyka ceglany gmach szkoły katedralnej (Djäkneskolan) kontynuujący tradycje kształcenia do dnia dzisiejszego. Przy budynku na skwerze Krabbelund warto odnaleźć niewielki posążek miejscowego ucznia-diakona. Rzeźbę wykonał szwedzki artysta Wanja „Nones” Håkansson.

Tradycje szkolnictwa kontynuuje w Skarze Szwedzki Uniwersytet Rolniczy (SLU), którego kampus znajduje się na północ od katedry. Na jego terenie mieści się niewielkie Muzeum Weterynarii zajmujące dom w którym kiedyś mieszkał Karol Linneusz. W sąsiedztwie miasteczka akademickiego znajduje się również główna lokalna placówka muzealna: Muzeum Västergotlandu [http://www.vastergotlandsmuseum.se], a na jego zapleczu duży skansen Skara Fornbyn. Na obszarze kilku hektarów zgromadzono tam kilkadziesiąt budynków wiejskich z regionu, w tym sklep i kaplicę. Z kolei w muzeum prześledzić możemy wydarzenia z dziejów Skary i regionu oraz obejrzeć bogate zbiory kulturowe, np. relikwiarz biskupa Brynulfa czy brązowe tarcze wydobyte z jeziora Wener. Częścią muzealnej ekspozycji jest sąsiadujący z muzeum dwór Kråks Herrgård , gdzie udostępniono kilka wnętrz przedstawiających życie codzienne w XVIII wieku. Zarówno skansen jak i muzeum są dostępne bezpłatnie. Muzealne kolekcje Skary uzupełnia położone we wschodniej części miasta w starej lokomotywowni przy Vallsgatan muzeum kolejowe ukazujące stare lokomotywy. Zabytkowym budynkiem jest także ceglany dworzec kolejowy stojący na niewielkim placyku przy końcu Järnvägsgatan. W pobliżu warto zobaczyć przypominający zamczysko budynek banku Sparaborgen  na rogu Skaraborggatan i Klostergatan. Z okien bajecznej zamkowej wieży wygląda kilka postaci symbolizujących walkę z inflacją (spłoszone ptaki, skarbnik, srebrna królowa, rycerz i dwugłowy smok inflacji). Rzeźby są dziełem Waltera Bengtssona.

Na przedmieściu Vilan w sąsiedztwie drogi ekspresowej znajduje się duże centrum sportowe wraz ze stadionem, kortami tenisowymi, basenami i sztucznym lodowiskiem. W sąsiedztwie jest także niewielka protestancka kaplica. Jak każde szwedzkie miasto Skara posiada co najmniej kilka urządzonych terenów zielonych. W XVIII wieku powstał po wschodniej stronie miasta duży park o nazwie Botan, w którym znaleźć można egzotyczne drzewa i krzewy takie jak miłorząb, brzoza himalajska, wiśnia mandżurska (Prunus mackii) czy skrzydłorzech kaukaski. W parku na południowym przedmieściu zobaczyć możemy z kolei wysoką na 50 m wieżę wodną z 1898 roku.

Potencjalne znaczenie rekreacyjne mają także ciągi piesze wzdłuż rzeki Dofsan, zwłaszcza że rzece towarzyszą niewielkie jeziora. Największa atrakcja dziecięca Skary – Skara Sommarland leży 8 km na wschód od miasta i została opisana przy wariancie nr ?

Wyjazd ze Skary ulicami Malmgatan i Brogårdsvägen. Droga 184 omija centrum od wschodu.

SKARA 1.Katedra i ratusz, 2.Dwór Kråks Herrgård 3.Sparaborgen

[101 km] 1 km w lewo kościół w Händene.

Pozostałością starej świątyni jest romańska wieża do której dobudowano barokowy korpus.

Wewnątrz średniowieczna chrzcielnica i ołtarz Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

[104 km] Skåggatorp. Granica gmin Skara i Lidköping. 6 km w prawo Hangelösa - wieś z kościołem z XIX wieku.

[109 km] Po lewej w oddali widoczna wieża nowego kościoła w Hässlösa. Nieopodal wsi przy dawnej żwirowni znajduje się prehistoryczne cmentarzysko Brakelund. Kopce grzebalne i kamienne kręgi. Dojazd w lewo a następnie w prawo w stronę Lindärva.

[111 km] Po prawej Vinninga, duża osada powstała przy dawnej linii kolejowej LidköpingSkara. W lewo droga do Lindärva (2 km), gdzie znajduje się kamienny średniowieczny kościół. 8 km w tym samym kierunku malowniczy młyn Resville Kvarn nad rzeką Flian. W sąsiedztwie zabytkowy kamienny most.

[113 km] W lewo droga na lotnisko w Hovby obsługujące Lidköping (5 km). We wsi ponadto kościół z XVIII wieku z reliktami starszej budowli.

[116 km] Kartåsen. Parking. Granica miasta Lidköping. W pobliżu tor kartingowy..

LIDKÖPING [119 km] \ 25,6 tys. mieszkańców Wjazd do miasta prosto przez Skararondellen i ulicą Rörstrandsgatan przechodzącą po drugiej stronie mostu Rörstrandsbron w Kållandsgatan.

a lotnisko Hovby leży 6 km na południe od miasta. Z centrum dojazd ulicą Hamngatan.

Połączenia lotnicze jedynie ze Sztokholmem (Bromma) i Trollhättan p +46(0)510 222 38 r Stacja kolejowa. Banggatan 3, Połączenia lokalne z Mariestad, Herrljunga, Hallsberg, Gärdsjö wzdłuż bocznej linii kolejowej b Dworzec autobusowy, Resecentrum, Banggatan. Połączenia lokalne i dalekobieżne, m.in.

Skövde, Karlstad, Mariestad, Trollhättan, Götene, Skara.

g

Parkingi: Lidköping położony jest nad Kinneviken duża zatoką jeziora Wener. Przepływająca przez środek miasta rzeka Lidan dzieli go na dwie części: po wschodniej stronie Stare Miasto, po zachodniej – Nowe Miasto ufundowane w 1670 roku przez księcia Jakuba de la Gardie jako przeciwwaga dla

starszego ośrodka. Na północ od linii kolejowej nad brzegiem jeziora znajduje się dzielnica przemysłowo-portowa. Tutaj na lewym brzegu rzeki Lidan mieści się najważniejsza fabryka Lidköpingu – posiadająca 300-letnią tradycję manufaktura porcelany Rörstand . Oprócz trwającej tu nadal produkcji działa muzeum ukazujące historię zakładu, szereg projektów artystycznych, a także zmieniające się technologie [ http://rorstrand-museum.se]. W sklepie fabrycznym zakupić można rozmaite wyroby ceramiczne a także narzędzi kuchenne innych znanych firm, takich jak Hackerfors, Arabia, Nils-Johan Hackmann i inne. Co roku w końcu lata organizowany jest w mieście festiwal porcelany w trakcie którego oprócz licznych kiermaszów własnoręcznie można spróbować swoich sił w malowaniu naczyń ceramicznych oraz lepieniu garnków. W tej niełatwej sztuce organizowane są w tym czasie specjalne zawody. W kompleksie fabrycznym znajdziemy też restaurację widokiem na jezioro Wener. Widać z niej m.in. znajdującą się w pobliżu marinę. Centrum dzisiejszego Lidköpingu jest duży plac na Nowym Mieście zwany Nya Stadens Torg. Jego środek otoczony jest szpalerem krótko przystrzyżonych lip. Wewnątrz stoi oryginalny drewniany budynek starego ratusza (Gamla Rådhuset) . Pierwotnie był to niewielki myśliwski zameczek należący do barona de la Gardie przeniesiony na to miejsce z wyspy Kallandsö. Obecnie natomiast w budynku mieści się sklep z miejscowym rękodziełem. Warto zwrócić uwagę na rzeźbę wieńczącą szczyt wieży przedstawiającą personifikację sprawiedliwości z wagą i zawiązanymi oczami. Taki sam posążek stoi w pobliskiej fontannie. Rynek otoczony jest budynkami z różnych epok wśród których wyróżnić należy Bellonahus z 1902 roku oraz narożny budynek z wieżyczką mieszczący tradycyjną cukiernię Garströma. Ciekawa drewniana zabudowa zachowała się także w bocznych uliczkach odchodzących od rynku tworzących regularną siatkę.

Najstarszym budynkiem tej części miasta jest Grevhuset zbudowany w 1674 roku jako kaplica książęca, w której przez jedną noc przechowywane były nawet zwłoki króla Karola XII. Warto też zobaczyć malowniczy, żółty Pomonahuset na rogu Sveagatan i Norra Torngatan oraz Schougska Gården przy Vinbergsgatan stanowiący relikt XVIII-wiecznej faktorii handlowej. Nad dzielnicą góruje zabytkowa wieża wodna o wysokości 48 m stanowiąca dziś punkt widokowy na miasto i jezioro. Nieopodal znajduje się miejski ogród nad rzeką z małymi stawkami, altaną i rosarium. Na skraju parku w drewnianym domu mieści się niewielkie muzeum sportu. Z parku przez Wennerbergsbron przejść można na prawy brzeg rzeki Lidan na Stare Miasto. Zaraz za mostem po prawej stronie znajduje się Wennerbergsgården [www.wennerbergsgarden.se] – dawna plebania i dom w którym mieszkał przez długie lata Gunnar Wennerberg XIX-wieczny szwedzki kompozytor, poeta i polityk. Stąd możemy się udać w lewo w kierunku widocznej z daleka wysokiej neogotyckiej wieży kościoła św. Mikołaja  z niewielką kaplicą Marii Panny w środku.

Naprzeciw niego, nad samą rzeką zwraca uwagę niewielki posążek „turystki” Sary Videbeck, fikcyjnej postaci z noweli Karola Jonasa Almqvista, odbywającej podróż ze Sztokholmu na południe via Lidköping. Sercem Starego Miasta jest zaciszny dzisiaj skwer Gamla Stadens Torg połączony mostem pieszym Torgbron z rynkiem Nowego Miasta po przeciwnej stronie rzeki. W południowej części placu stoi Lidbeckska Huset nazwany tak od pierwszej właścicielki Anny Lisy Lidbeck, która podarowała posesję miastu. Z początku mieścił się tam nowy ratusz, a dzisiaj miejscowa galeria sztuki. Po drugiej stronie placu przy nadrzecznym bulwarze stoi stylowy hotel miejski (Stadshotellet). Malowniczą częścią Starego Miasta jest drewniana osada skupiona wokół Limtorget. To jedyna prócz Wennerbergsgården część starej osady, która ocalała z katastrofalnego pożaru z 1849 roku. W małych czerwonych domkach mieszczą się dzisiaj jak za dawnych czasów niewielkie warsztaty rzemieślnicze i drukarnia.

Przy nabrzeżu portowym nad rzeką Lidan cumuje często żaglowiec Mina [http://www.msmina.se], jedna z najstarszych tego typu jednostek na świecie odrestaurowana nakładami Muzeum Jeziora Wener [http://www.vanermuseet.se] oraz stowarzyszenia użyteczności publicznej. Muzeum znajduje się w zachodniej dzielnicy Lidköpingu Framnäs. W nowoczesnym budynku zgromadzono fascynujące eksponaty ukazujące przyrodnicze i kulturowe dziedzictwo akwenu i jego brzegów.

Uwagę zwraca m.in. ponoć najstarszy na świecie odłamek meteorytu oraz duża szklana łódź. W dużym akwarium umieszczono wodne zwierzęta zamieszkujące największy akwen śródlądowy Szwecji. Kilka z nich zdradza swoje morskie pochodzenie co jest świadectwem reliktowego charakteru jeziora.

Wyjazd z Lidköpingu ulicami Kållandsgatan i Läckögatan. Za muzeum po prawej duży park i camping. Po 2,5 km od centrum w prawo droga na przedmieście Tofta, gdzie znajduje się szkoła ceramiki.

LIDKÖPING 1.Kościół św. Mikołaja na Starym Mieście 2.Ratusz na Nowym Mieście 3.Rörstrand – zakłady ceramiczne

[122 km] Rondo Örslösa. W prawo w kierunku wyspy Kållandsö i zamku Läckö. Prosto (7 km) droga do Örslösa, gdzie znajduje się kościół z 1800 roku ze starszą średniowieczną wieżą zbudowaną z piaskowca.

Interesujące okolice. Droga w prawo prowadzi w kierunku Söne w którym średniowieczny kościół z kilkoma późniejszymi dobudówkami. Dalej prosto do Svalnäs (9 km), niewielkiego kąpieliska u nasady długiego wąskiego półwyspu Hindens Rev wcinającego się na 5 km w wody jeziora. Stanowi on fragment moreny recesyjnej lodowca skandynawskiego sprzed około 11000 lat. Rezerwat przyrody. Kamieniste plaże. Od parkingu ścieżka turystyczna prowadzi na sam cypel. Powrót tym samym szlakiem.

4 km przed Örslösa droga w prawo prowadzi do Skalunda, gdzie stoi kościół średniowieczny a przy nim dwa kamienie runiczne. Nieopodal znajduje się duży kopiec grzebalny o wysokości 7 m i średnicy podstawy 65 m. Według przypuszczeń pochowano w nim znanego z nordyckich sag króla gockiego – Beowulfa.

[124 km] Po prawej Stenhammar w granicach miejskich Lidköpingu. W parku nad jeziorem Wener znajduje się willa Giacomina zbudowana w początkach XIX wieku w stylu włoskim przez grafa Gustawa Pipera.

[125 km] W lewo droga w kierunku Rackeby. W jej pobliżu dwa średniowieczne kościoły. 3 km na zachód kościół w Gösslunda z interesującą chrzcielnicą rzeźbioną w centaury. Przy świątyni kamień runiczny. 6 km na zachód kościół w Rackeby z XVIIwiecznym ołtarzem ze szkoły z Läckö i malowanym sufitem. Na przykościelnym cmentarzu znajdziemy również kamień runiczny.

[127 km] Drogowskaz w lewo prowadzi przez Tolsjö do starego kościoła Sunnersberg położonego na niewielkim pagórku (2 km). W ołtarzu znajduje się obraz przypisywany Antonowi van Dyckowi. Dalej prosto 7 km do kościoła w Strö z prostą kamienną wieżą.

W pobliżu (droga w prawo około 1 km) znajduje się duży dwór magnacki Stola Herrgård  [http://www.stola.se]. Istniał już w XVI wieku, ale obecna zabudowa pochodzi z lat 1713-1719 i zachowała ciekawe rokokowe wnętrza. W sąsiedztwie znajduje się tzw. gaj pamięci, niewielki cmentarzyk w dębowym lesie, gdzie stoi pomnik upamiętniający członków rodu Ekerbladów i Piperów władających posiadłością. W lecie koncerty.

[130 km] Riddargården. Po prawej na skalistym pagórku stary wiatrak-koźlak. W lewo do cmentarzyska prehistorycznego Stenhusbacken. Kurhany, kręgi kamienne i stele nagrobne.

Przejeżdżamy północny bardziej lesisty fragment półwyspu Kålland.

[135 km] Most nad wąską cieśniną Ulleredsund oddzielającą ląd stały od wyspy Kållandsö. Zaraz za nim parking i niewielka gospoda Ulleredstugan. Przy drodze rezerwat przyrodniczy Skansen Läckö – pozostałości obwarowań z XVII wieku. Las dębowy

[137 km] 3 km w lewo kaplica św. Marii Panny (Sant Maria Kapellen) w majątku Traneberg. Fundacja księcia Magnusa de la Gardie. W pobliżu także pole golfowe.

Przejeżdżamy skalistą krawędzią mutonu ponad niewielką zatoką Fröfjorden. Na skałach petroglify.

[139 km] Otterstad. Kościół z XIX wieku i pochodzące z tego czasu niewielkie założenie parkowe.

[141 km] Ekebo. 3 km w lewo Spiken. Osada rybacka na północnych brzegach wyspy.

Tradycyjne wędzarnie ryb. Marina. Organizowane są rejsy wzdłuż północnego archipelagu szkierów.

[142 km] 3 km w prawo do piaszczystej plaży Läckö Strand na wschodnim wybrzeżu Kållandsö.

[144 km] Läckö. Na półwyspie stoi jeden z najpiękniejszych zamków  w Szwecji [http://www.lackoslott.se]. Powstał w XIII wieku jako siedziba biskupów Skary. Po reformacji przeszedł w ręce królewskie. Pierwszą rozbudowę wykonał Sven Sture jednak dopiero książę Magnus de la Gardie przekształcił siedzibę w barokową rezydencję. Z tego okresu pochodzi piękna rzeźbiona w drewnie kaplica. Warto obejrzeć zdobione sufity w Sali Królewskiej na których namalowane są latające anioły. Do zamku przylega ogród ziół.

Często odbywają się tutaj w letnie wieczory koncerty i wieczory poetyckie. Obok znajduje sie przystań skąd odbywają się rejsy na pobliskie wyspy Ekerö.

1. Dwór Stola Herrgård 2. Zamek Läckö