Neofilolog 41 1 by Tomhash Tom

neofilolog CRASOÖISMO ÖOLSOINGO TOPARRQSTPA NNOŃILOLOGICRNNGO NR 41I1

NaucYanieIucYenie Vię jęYyków VpecjaliVWycYnycU

poT reTakcją MagTaleny Sowy

ÖoYnań – Lublin 2013

ReTakcja OATARRQNA OARÖIŃSOA-SRAJ (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) – reTakWor nacYelnX MAŁGORRATA ŁINLICOA (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) – VekreWarY reTakcji RaTa naukowa ANNA CINŚLICOA (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań;TexaV AFMInWernaWional UniverViWX) OARL-MINTNR ŁÜNTING (UniverViWäW MuiVburgH NVVen) ANNA JAROSRNPSOA (UniwerVXWeW ParVYawVki) JAN MAJNR (UniwerVXWeW ŁóTYki) OARIMINRA MQCROO (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) MIROSŁAP ÖAPLAO (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) TNRNSA SINO-ÖISOORUŁ (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) MAVIM SINGLNTON (TriniWX CollegeH Mublin) MARRNNA PATORNO (UniverViWé ÖariV 8 SW MeniV) HALINA PIMŁA (UniwerVXWeW ŚląVkiH OaWowice) PNRONIOA PILCRQŃSOA (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) ReTakWorYy WeÜaWycYni ORQSTQNAMROŹMRIAŁ-SRNLNST (UniwerVXWeW iÜ. ATaÜa MickiewicYaH ÖoYnań) – gloWWoTXTakWXka URSRULAÖAÖROCOA-ÖIOTROPSOA (OaWolicki UniwerVXWeW LubelVki Jana Öawła II) – jęYXkoYnawVWwo LNSRNOŁNRNROPSOI (UniwerVXWeW ProcławVki) – WranVlaWorXka IPONA JANOPSOA (UniwerVXWeW JagiellońVki) – naucYanie jęYXka polVkiego jako obcego ReTakWorYy jęYykowi SÉŁASTINN MUCOURTIOUX (UniwerVXWeW ParVYawVki) – jęYXk francuVki MNLANINNLLIS (NaucYXcielVkie OolegiuÜ JęYXków ObcXcUH RabrYe) – jęYXk angielVki POLŃGANG SCHRAMM (UniwerVXWeW ParVYawVki) – jęYXk nieÜiecki

ÖIOTR ŁAJAO – reTakcja WecUnicYna JOANNA MUMNO – projekW okłaTki Meklaracja o werVji pierwoWnejJ werVją pierwoWną każTego nuÜeru cYaVopiVÜa jeVW werVja TrukowanaH ukaYująca Vię nakłaTeÜ ÖolVkiego TowarYXVWwa NeofilologicYnego © CopXrigUW bX ÖOLSOIN TOPARRQSTPO NNOŃILOLOGICRNN ISSNJ 1429-2173 ATreV reTakcjiJ OaWarYXna OarpińVka-SYaj InVWXWuW Ńilologii RoÜańVkiej UAM. al. NiepoTległości 4H 61-874 ÖoYnań kaWaVYaj@aÜu.eTu.pl

MałgorYaWa Łielicka (VekreWarY reTakcji) InVWXWuW LingwiVWXki SWoVowanej ul. 28 CYerwca 1956 rokuI198H 61-485 ÖoYnań ÜalgorYaWa.bielicka@aÜu.eTu.pl

MrukJ Sowa – Truk na żXcYenieH ul. HrubieVYowVka 6aH 01-209 ParVYawa

SPIS TRNŚCI PPROPAMRNNINJ MagTalena Sowa

ARTYOUŁY 1. Anna Maria Harbig – Mer facUbezogene FremTVpracUenunWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen (1953-1989) 2. NlżbieWa GajewVka – Analiza TyVkurVu w gloWWoTyTakWyce VpecjaliVWycznejJ kryWeria Toboru moTeli WeoreWycznycU Tla poWrzeb TyTakWyki Vzkolnej 3. IYabela Ławej – O języku VpecjaliVWycznym w konWekście kulWurowym na przykłaTzie błęTnego użycia języka niemieckiego w liście moWywacyjnym 4. JuVWXna CUolewa – Rola wieTzy VpecjaliVWycznej w uVWnej komunikacji VpecjaliVWycznej na zajęciacU języka ekonomicznego 5. Anna MolaWa-RaróT – Językowe śroTki warWościujące w wyrokacU francuVkiego SąTu OaVacyjnego

7 21 37 51 63

RNCNNRJN

SPIS TRNŚCI P JĘRYOU ANGINLSOIM

PPROPAMRNNIN P oVWaWnicU TekaTacU naucYanie jęYXków To celów YawoTowXcU i VpecjaliVWXcYnXcU cieVYX Vię ogroÜną popularnością wśróT ucYącXcU Vię jęYXków obcXcU na różnXcU eWapacU eTukacji. AkWXwność YawoTowa poTejÜowana w pojeTXnkę cYX Weż we wVpółpracX okaYuje Vię obecnie coraY cYęściej nieÜożliwa beY YnajoÜości jęYXków obcXcUH kWóre w wielu obVYaracU VWają Vię poTVWawowXÜ narYęTYieÜ pracX. Pe wVpółcYeVnXcU cYaVacU nie Ta Vię już oTTYielić kVYWałcenia jęYXkowego oT poWrYeb i wXÜagań rXnku pracX. ÖoWwierTYenieÜ Wego VWanu rYecYX jeVW cUociażbX RozporząTzenie MNN w Vprawie poTVWawy programowej kVzWałcenia w zawoTacU1H kWóre YaklaVXfikowało jęYXki VpecjaliVWXcYne To obowiąYkowXcU eleÜenWów kVYWałcenia YawoTowego. RoVnące YapoWrYebowanie na oferWę eTukacXjną w YakreVie jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU VprYXja jeTnocYeśnie roYwojowi reflekVji TXTakWXcYnej naT VpoVobaÜi i WreściaÜi naucYaniaH jak również prYXcYXnia Vię To TXnaÜicYnego roYwoju gloWWoTXTakWXki VpecjaliVWXcYnej w VferYe baTań naukowXcU. ÖrobleÜX YwiąYane Y nauką oraY VkuWecYnXÜ poVługiwanieÜ Vię jęYXkieÜ obcXÜ w TYiałaniacU YawoTowXcU Vą różnoroTne i oTnoVYą Vię To roYÜaiWXcU eleÜenWów koÜunikacji VpecjaliVWXcYnejH o cYXÜ świaTcYą WekVWX Yebrane w niniejVYXÜ nuÜerYe. OoÜpeWencja jęYXkowaH VocjokulWurowaH TXVkurVXwnaH jak również VpecjaliVWXcYna wieTYa YwiąYana Y YawoTowXÜ obVYareÜ TYiałaniaH VWanowią o Yłożoności koÜunikacji YawoTowej i wVkaYują na uÜiejęWności nieYbęTne To opanowania prYeY ucYącego VięH abX Üógł w niej pełnie ucYeVWnicYXć. JeTnocYeśnie każTX Y powXżej wXÜienionXcU eleÜenWów okaYuje Vię wXVWarcYającX To fragÜenWarXcYnegoH ale pogłębionego baTania uYÜXVławiającego rolę poVYcYególnXcU VkłaTników Wak w proceVie koÜunikacjiH jak i na eWapie kVYWałWowania Vprawności jęYXkowXcU. TekVW AnnX Marii HarbigH kWórX oWwiera niniejVYX WoÜH Wo UiVWorXcYnX YarXV naucYania jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU w polVkicU VYkołacU wXżVYXcU (w raÜacU lekWoraWu jęYXka obcego). RYeWelnX opiV UiVWorXcYnXH uTokuÜen1

RoYporYąTYenie MNN Y Tn. 7.02.2012H MY.U. poY. 184.

WowanX bogaWą liWeraWurą prYeTÜioWuH ukaYuje ewolucję polVkiej ÜXśli TXTakWXcYnej w YakreVie naucYania jęYXka nieÜieckiego w ciągu cYWerecU TekaT oT 1958 To 1989 rokuH analiYując klucYowe kweVWie naucYania inVWXWucjonalnego Wj. prograÜH WreściH ÜeWoTX i ÜaWeriałX naucYania. OpracowXwanie kurVu jęYXka VpecjaliVWXcYnego nie jeVW Üożliwe beY wXkorYXVWania auWenWXcYnXcU ÜaWeriałówH kWóre Yawierają w Vobie bogacWwo VpecjaliVWXcYnXcU Wreści. AnaliYa auWenWXcYnXcU realiYacji VłownXcU – uVWnXcU cYX piVeÜnXcU – prowaTYi To wXłuVkania Y nicU eleÜenWów koniecYnXcU To uwYglęTnienia w VpecjaliVWXcYnXÜ kVYWałceniu jęYXkowXÜ. P WXÜ wYglęTYie barTYo inWereVującX i warWościowX jeVW WekVW NlżbieWX GajewVkiejH kWóra Tokonuje krXWXcYnego ogląTu iVWniejącXcU oT laW 70. ÜoTeli WeoreWXcYnXcU VWoVowanXcU w baTaniu TXVkurVówH pokaYując icU TXTakWXcYną (nie)użXWecYność w konVWruowaniu Wreści kurVu jęYXka VpecjaliVWXcYnego. Mwa kolejne WekVWX auWorVWwa IYabeli Ławej i JuVWXnX CUolewX Tokonują oÜówienia WruTności ucYącXcU Vię Ye VkuWecYnXÜ opanowanieÜ konkreWnXcU aVpekWów koÜpeWencji koÜunikacXjnej w jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ. ÖierwVYX Y WekVWów poświęconX jeVW analiYie konkreWnego błęTu jęYXkowego wXnikającego Y nieToVWaWecYnego ukVYWałWowania koÜpeWencji kulWurowej w YakreVie WworYenie wXpowieTYi piVeÜnej (a konkreWnie liVWu ÜoWXwacXjnego) w jęYXku nieÜieckiÜ. Mrugi pokaYuje rolę wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji YawoTowej w jęYXku nieÜieckiÜ oraY prYeTVWawia probleÜXH jakie napoWXkają ucYącX Vię w Wrakcie prYXVwajania Wreści VpecjaliVWXcYnXcU w jęYXku obcXÜ. PreVYcieH arWXkuł AnnX MolaWX-RaróT poTejÜuje Vię baTania Wreści akVjologicYnXcU prYekaYXwanXcU prYeY jęYXk. CeleÜ WekVWu jeVW analiYa wXroków francuVkiego SąTu OaVacXjnego poT kąWeÜ obecności w nicU śroTków jęYXkowXcU poYwalającXcU na wXrażanie VąTów warWościującXcU. ÖoYa WekVWaÜi o cUarakWerYe naukowo-baTawcYXÜH w niniejVYXÜ WoÜie YnalaYłX Vię również recenYje WrYecU publikacji obcojęYXcYnXcU – w jęYXku nieÜieckiÜ i angielVkiÜ – poświęconXcU naucYaniu jęYXków obcXcU. MagTalena Sowa

Anna Maria Harbig

UniwerVyWeW w BiałymVWoku

MNR FACHŁNROGNNN FRNMMSPRACHNNUNTNRRICHT AN POLNISCHNN HOCHSCHULNN (1953-1989) TeacUing foreign languageV for Vpecial purpoVeV in PoliVU VcUoolV of UigUer eTucaWion (1953-1989) TUiV arWicle TeVcribeV WUe origin anT TevelopÜenW of WUe WeacUing of foreign languageV for Vpecial purpoVeV in ÖoliVU VcUoolV of UigUer eTucaWion. TUe WiÜe fraÜe in queVWion runV froÜ WUe VeWWing up of Ńoreign Language CenWerV Wo WUe Wurning poinW XearH 1989. TUe conTiWionVH aiÜV anT ÜeWUoTV of conTucWing claVVeV wiWU VWuTenWV of non-pUilological courVeV are preVenWeT in WUe conWexW of WUe TevelopÜenW of ÜeWUoTologX for WeacUing foreign languageV for Vpecial purpoVeV in ÖolanT. TUe picWure iV VuppleÜenWeT wiWU an analXViV of UanTbookV for WeacUing GerÜan for Vpecial purpoVeVH uVeT in WUe 80V in claVVeV aW WUe Ńoreign Language CenWerH WUe UniverViWX of ŁiałXVWok. OeyworTVJ LSÖH language for Vpecific purpoVeVH Vpecial language WrainingH foreign language WeacUingH Ńoreign Language CenWer ScUlüVVelwörWerJ ŃacUVpracUeH facUbeYogener ŃreÜTVpracUenunWerricUWH ŃacUVpracUenTiTakWikH ŃreÜTVpracUenYenWren

1. NinleiWung Mie AnWworW auf Tie Ńrage nacU facUbeYogeneÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW iÜ polniVcUen ŁilTungVweVen konYenWrierW VicU biV 1989 auf Ten LeUrbeWrieb an Ten ŃreÜTVpracUenYenWren Ter HocUVcUulen unT UniverViWäWen. MiW Ter VerorTnung TeV ŁilTungVÜiniVWeriuÜV auV TeÜ JaUr 1953 wurTen an allen polniVcUen HocUVcUulen AbWeilungen für Ten prakWiVcUen ŃreÜTVpracUenunWerricUW ÜiW TeÜ AufWrag gegrünTeWH VWuTienbegleiWenTen ŃreÜTVpracUen-

Anna Maria Harbig

unWerricUW Yu erWeilen. MaV Riel warH Tie SWuTierenTen auf TaV LeVen von freÜTVpracUlicUer ŃacUliWeraWur vorYubereiWen. ŁeTingungenH ÖrinYipien unT Riele TeV ŃreÜTVpracUenunWerricUWV unWer facUVpracUlicUer AuVricUWung einVcUließlicU einer SkiYYierung Ter InUalWe unT MeWUoTen TieVeV UnWerricUWV an polniVcUen HocUVcUulen werTen iÜ ŃolgenTen TargelegW. MieVeÜ Rweck TienWen RecUercUe unT AnalXVe von QuellenWexWen unT SekunTärliWeraWur. Mer YeiWlicUe RaUÜen TeV ŁeiWragV reicUW voÜ GrünTungVjaUr Ter ŃreÜTVpracUenYenWren biV YuÜ poliWiVcU-wirWVcUafWlicUen UÜbrucU TeV JaUreV 1989H Ter iÜ polniVcUen ŁilTungVweVen grunTlegenTe VeränTerungen auVlöVWe unT TaV bilTungVpoliWiVcUe InWereVVe aÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW von Ten HocUVcUulen in Tie GrunT- unT MiWWelVcUulen verlagerWe.

2. NnWwicklung Ter FacUfreÜTVpracUenTiTakWik GrunTlegenT für Tie NnWwicklung Ter MiTakWik TeV ŃreÜTVpracUenunWerricUWV (ŃU) in Öolen war Tie OonVWiWuierung TeV ŃacUeV GloWWoTiTakWik in Ten 60er JaUren TurcU L. Rabrocki. Men SWaWuV einer eigenVWänTigen wiVVenVcUafWlicUen MiVYiplin errang Tie ŃS-MiTakWik auf inVWiWuWioneller Nbene in GrünTung Ter ŃacUabWeilung AngewanTWe LinguiVWik (RakłaT JęYXkoYnawVWwa SWoVowanego) an Ter UniverViWäW ÖoVen. MieVeÜ VorbilT folgWen in Ten 70er JaUren weiWere UniverViWäWen. ŃorVcUungen iÜ ŁereicU Ter ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik waren aÜ InVWiWuW für AngewanTWe LinguiVWik angeVieTelWH TeVVen Aufbau Ń. GrucYa an Ter UniverViWäW ParVcUau bewirkWe. RuTeÜ wurTe TorW 1975 eine UocUVcUulübergreifenTe NinricUWung für ŃreÜTVpracUenTiTakWik geVcUaffen (MięTYXucYelnianX OśroTek MeWoTXki NaucYania JęYXków ObcXcU). Mie NinricUWung boW LeUrkräfWen PeiWerbilTung unT beWrieb ŃorVcUung Yur SpracUTiTakWik. Mer VeröffenWlicUung wiVVenVcUafWlicUer UnWerVucUungen Vowie erfaUrungVprakWiVcUer ŁericUWe TienWen Tie ŃacUYeiWVcUrifWen GloWWoTiTacWica (vorwiegenT Yu WUeoreWiVcUen Ńragen) unT ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX ÜiW ŁeiWrägen Yur ÖraxiV TeV VWuTienbegleiWenTen ŃU (GrucYa eW al.H 1981J 31). Anregungen für iUre TäWigkeiW erUielWen Tie ŃreÜTVpracUenYenWren weiWerUin TurcU Ten ÖolniVcUen NeupUilologenverbanT. ÖrobleÜe Ter ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik fanTen ŁeacUWung auf Ten Tagungen TeV VerbanTeVH u.a. 1972 in ÖoYnań unT 1975 in Łiałowieża. In Ten 80er JaUren wurTen in Ten OonferenYen TeV VerbanTeV LeUrkonYepWe für VWuTienbegleiWenTen ŃU referierW (1985) unT Ńragen TeV berufVbeYogenen ŃU erörWerW (1988). MaV NngageÜenW TeV polniVcUen NeupUilologenverbanTeV für Tie NnWwicklung Ter MiTakWik TeV facUbeYogenen ŃU würTigWe Tie UNNSCO-OoÜÜiVVion LSÖ (language for Vpecial

Mer facUbeYogene ŃreÜTVpracUenunWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen…

profeVVionV) ÜiW TeÜ AufWragH ein inWernaWionaleV ŃacUVpracUenVXÜpoViuÜ in Öolen Yu veranVWalWen. Mer GeneralVekreWär TeV ÖolniVcUen NeupUilologenverbanTeVH P. ÖfeifferH wurTe beWrauWH Tie OonferenY in RuVaÜÜenarbeiW ÜiW TeÜ InWernaWionalen MeuWVcUleUrerverbanT (IMV) auVYuricUWen (SorgerH 2010J 395). 1981 WagWen in ÖoYnań 80 VerWreWer TeV ŃacUeV MeuWVcU alV ŃreÜTVpracUe YuÜ TUeÜa „ÖrobleÜe Ter allgeÜeinwiVVenVcUafWlicUen unT VpeYiellen ŃacUVpracUen“. AucU Tie näcUVWe ŃacUWagung TeV IMV fanT 1988 in Öolen VWaWW. MaV Treffen VWanT unWer TeÜ TUeÜa „ŃacUVpracUlicUe MeuWVcUleUrerauV- unT forWbilTung” (MagnuVYewVkaH MaleńcYXk-ŁoguVYewVkaH 2009J 18). UnWerVucUungen YuÜ LeUren unT Lernen von ŃacUVpracUen beWrafen iÜ polniVcUen ŁilTungVweVen auVVcUließlicU Tie freÜTVpracUlicUe ŃacUVpracUenTiTakWikH wäUrenT Ńragen TeV NrwerbV polniVcUer ŃacUVpracUen in Ter wiVVenVcUafWlicUen MiVkuVVion kauÜ erörWerW wurTen (SYerVYeńH 2012J 588). In TieVer HinVicUW beVWanTen OonWraVWe Yur NnWwicklung Ter weVWlicUen ŃacUVpracUenTiTakWik. SpracUlicUe unT beruflicUe InWegraWion von MigranWen – auV Teren ÖrobleÜaWik LinguiVWen unT LeUrer weVWlicUer LänTer beVWänTig IÜpulVe eÜpfingen – war eine AufgabeH Tie in Öolen nicUW anVWanT. Ma ÖolniVcU alV ŃreÜTVpracUe aucU in NacUbarlänTern kein eWablierWeV ScUulfacU warH erfuUr TaV ŃacU geringe NacUfrageH ÜiW enWVprecUenTer Pirkung auf TeVVen MiTakWik. SoÜiW konnWe Tie ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik in Öolen nicUW auf NrfaUrungen unT ŃorVcUungen iÜ freÜTVpracUlicUen UnWerricUWen polniVcUer ŃacUVpracUen Yurückgreifen. Pie S. GrucYa (2010J 31) feVWVWellWeH enWwickelWe VicU Tie ŃacUVpracUenTiTakWik in Öolen auV Ten AnforTerungen TeV VWuTienbegleiWenTen ŃreÜTVpracUenunWerricUWV Ter HocUVcUulen. NacU ŁerTXcUowVka (1990J 65) iVW TeÜ UinYuYufügenH TaVV Üan aucU in Ter WranVlaWoriVcUen AuVbilTung von ÖUilologieVWuTenWen facUVpracUenTiTakWiVcUen ÖrobleÜen nacUging unT Tie ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik für polniVcUe ÖUilologieVWuTenWen weiWer enWwickelWe. Mie Anfänge Ter ŃorVcUung Yur MiTakWik Ter ŃreÜTfacUVpracUen begannen in Öolen eWwa uÜ 1970. Sie ging einUer ÜiW Ter VerVcUiebung TeV TiTakWiVcUen InWereVVeV an ŃacUVpracUen von TerÜinologie auf ÖrobleÜe TeV VerVWeUenV unT AnwenTenV facUVpeYifiVcUer SXnWax unT facUlicUer SWile. MaV InWereVVe an Ter ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik Ter 70er unT 80er JaUre war breiW geVWreuW (SYerVYeńH 2012J 588). Ru erkennen VinT folgenTe TUeÜengruppenJ – ŁeVWanTVaufnaUÜen Yur SiWuaWion TeV ŃS-UnWerricUWVJ ÜberblickVTarVWellung von SYafrańVki (1978)H RuVaÜÜenfaVVung Ter MiVkuVVionen biV NnTe Ter 70er JaUre YuÜ SWellenwerW TeV ŃS-UnWerricUWV an Ten HocUVcUulenH inVbeVonTere YuÜ facUbeYogenen AnWeil aÜ ŃS-UnWerricUW (MakalH 1978); – Yur LeUrerVcUafWJ facUlicUe VorbereiWung Ter ŃreÜTVpracUenleUrer (MakalH 1978)H OriWik WraTierWer AnVicUWen gegen facUbeYogenen ŃSUnWerricUW an HocUVcUulen (PoXWowicY-NeXÜannH 1978);

Anna Maria Harbig

NrUebungen Yur SiWuaWion TeV ŃS-UnWerricUWVJ für Ten NngliVcUunWerricUW an Ten WecUniVcUen HocUVcUulen (OacYÜarVkiH 1979)H Yu LeUrYielen (PojnickiH 1978)H Yu LeUrbücUern (ŁoguckiH 1979)H Yur NffekWiviWäW TeV UnWerricUWV an Ten SpracUenYenWren (ATaÜiakH 1975 unT 1981; ArabVkiH 1978)H organiVaWoriVcUe unT ÜeWUoTiVcUe IÜplikaWionen auV einer ŁeTarfVanalXVe für SWuTierenTe Ter MaWUeÜaWik (RonowicYH 1978); – ŁeWracUWungen Yu Rielen unT InUalWen TeV facUbeYogenen ŃSUnWerricUWVJ von Pojnicki (1979 unT 1984)H Riele TeV LeUrplanV auV TeÜ JaUr 1978 für Ten ŃS-UnWerricUW an HocUVcUulen (Żor 1979)H MeWUoTen Yur ŁeVWiÜÜung von lexikaliVcUen InUalWen TeV UnWerricUWV (Ooć 1979a); – MeWUoTiVcUe NrwägungenJ Yur NnWwicklung TeV LeVeverVWeUenV von ŃacUWexWen aÜ ŁeiVpiel TeV RuVViVcUen (RXTYewVkaH 1975)H YuÜ UnWerricUWen engliVcUer PirWVcUafWVVpracUe (PoXWowicY-NeXÜannH 1981); – LeUrÜiWWelJ OriWerien Yur lexikaliVcUen AuVwaUl für forWgeVcUriWWene RuVViVcU-Lerner an ÜeTiYiniVcUen HocUVcUulen (RaniewVkiH 1975)H NÜpfeUlungen Yu InUalWenH GlieTerungen unT ÜbungVforÜen (OoćH 1979b)H TexWklaVVifikaWion unT beTarfVanalXWiVcUe TexWauVwaUl Yur Gewinnung von TeuWVcUVpracUigen MiniÜalworWVcUäWYen für MeTiYinVWuTierenTe (SYafrańVkiH 1990)H OriWerien Ter TexWauVwaUlH ŃunkWion von VpracUVWaWiVWiVcUen AnalXVen unT ATapWion von ŃacUWexWen (GrabarcYXkH 1989); – ÖrograÜÜaWiVcUe NrwägungenJ ÖfeifferV (1986) ŃorTerungH GeÜeinunT ŃacUVpracUenerwerb Yu inWegrieren (SYerVYeńH 2012)H Yur TiTakWiVcUen ŃunkWion TeV ŃacUWexWeV alV facUlicUe unT VpracUlicUe LeiWlinie TeV UnWerricUWV (SkowronekH 1986); – TexWlinguiVWikJ YuÜ NinVaWY Ter ŃacUWexWanalXVe für Tie PaUl eineV repräVenWaWiven TexWeV alV GegenVWanT TeV UnWerricUWV unT Yur Gewinnung von ÜbungVÜaWerial iÜ ŃreÜTVpracUenVWuTiuÜ (ŁerTXcUowVkaH 1990). 1991 erVcUien von Pojnicki Tie Monografie Nauczanie języków obcycU To celów zawoTowycU (ŁerufVbeYogener ŃreÜTVpracUenunWerricUW)H Tie TenTenYen Ter ŃacUVpracUenTiTakWik Ter 70er unT 80er JaUre außerUalb ÖolenV reVüÜierW unT ŁeYüge YuÜ facUbeYogenen ŃS-UnWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen aufYeigW. –

3. LeUrYiele in geVeWYlicUen RicUWlinien ŃacUVpracUlicUe UnWerweiVung in ŃreÜTVpracUen geUörWe VeiW GrünTung Ter SpracUenYenWren in Ten 1950er JaUren YuÜ AuVbilTungVVpekWruÜ TeV VWuTienbegleiWenTen ŃU an Ten polniVcUen HocUVcUulen. Mie VerorTnung TeV polniVcUen MiniVWeriuÜV für HocUVcUulweVen Yur GrünTung Ter SpracUen-

Mer facUbeYogene ŃreÜTVpracUenunWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen…

YenWren voÜ 2. Ńebruar 1953 beVWiÜÜWe YuÜ LeUrYiel TeV ŃreÜTVpracUenunWerricUWVH Tie SWuTenWen Yu befäUigenH ŃacUliWeraWur in Ter ŃreÜTVpracUe Yu nuWYen. MaÜiW waren Tie RicUWlinien TeV VWuTienbegleiWenTen ŃreÜTVpracUenunWerricUWV geVeWYlicU fixierW (SYafrańVkiH 1978J 93). AucU in allen VpäWeren RicUWlinien blieb TeÜ ŃU an Ten polniVcUen HocUVcUulen TaV LeUrYielH freÜTVpracUige ŃacUWexWe Yu verVWeUenH erUalWen. Mer GeVeWYgeber boW Ten SpracUenYenWren Tie MöglicUkeiWH Tie LeUrpläne TeV ŃreÜTVpracUenunWerricUWV VelbVWänTig Yu geVWalWen. InwieweiW Tie SpracUenYenWren Ter VerpflicUWung unWerlagenH LeUrpläne Yu fixieren unT Ten ŃakulWäWen vorYulegenH wurTe von HocUVcUule Yu HocUVcUule verVcUieTen geregelW. ŃeVWgelegW YuÜ ŃreÜTVpracUenerwerb an Ten polniVcUen SpracUenYenWren war TaV Lernen von Ywei ŃreÜTVpracUen ÜiW UnWerricUW in Ten erVWen beiTen SWuTienjaUren. Mie PaUl Ter ŃreÜTVpracUen TurcU Tie SWuTierenTen VWanT unWer Ter ŁeTingungH VorkennWniVVe in Ter erVWen ŃreÜTVpracUe Yu erbringenH Tie forÜal für TaV VcUulpflicUWige ŃacU RuVViVcU gegeben Vein VollWen. In Ter YweiWen ŃreÜTVpracUe wurTen aucU OurVe für Anfänger angeboWen. MaV MiniÜalprograÜÜ für eine ŃreÜTVpracUe uÜfaVVWe 120 SWunTen ÜeiVW in SWreukurVen ÜiW wöcUenWlicU Ywei SWunTenH TaV aber nacU oben erweiWerbar war. Je nacU SWuTienricUWung boWen viele HocUVcUulen unWerVcUieTlicUe OurVprograÜÜe ÜiW 180 unT Vogar biV Yu 300 UnWerricUWVVWunTen pro ŃreÜTVpracUe (MonaWUH 1982J 111). Mie RicUWlinien YuÜ GrünTungVpapier Ter SpracUenYenWren blieben biV NnTe Ter 60er JaUre Tie einYigen geVeWYlicUen VorgabenH Tie für alle SpracUenYenWren geÜeinVaÜ galWen. Nin NnWwurf eineV generellen LeUrplaneV ÜiW LeUrYielen für Ten ŃUH Ter Tie AnfängerVWufe berückVicUWigWeH enWVWanT erVW 1966J – SelbVWänTige LekWüre wiVVenVcUafWlicUer unT facUlicUer ScUrifWen in Ter jeweiligen ŃreÜTVpracUe Yur VorbereiWung Ter SWuTenWen auf AnforTerungen TeV SWuTiuÜV in UöUeren SeÜeVWern unT iÜ Łeruf; – VorbereiWung Ter SWuTenWen YuÜ akWiven GebraucU Ter freÜTen SpracUeH T.U. YuÜ VerVWeUen unT SprecUen in einfacUen SiWuaWionen TeV AllWagV; – Anregung Ter SWuTenWen Yur weiWeren ArbeiW aÜ ŃreÜTVpracUenerwerb TurcU a) ŃörTerung freÜTVpracUlicUer LeVegewoUnUeiWen b) VerÜiWWlung von ŃäUigkeiWenH VicU YuÜ ŃreÜTVpracUenlernen wiVVenVcUafWlicUer HilfVÜiWWel Yu beTienenH inVbeVonTere WecUniVcUer MiWWel (HocUuł-ReVpekWowaH 1966J 109). Mie AufnaUÜe Ter ŃorTerungenH aucU geÜeinVpracUlicUe OennWniVVe Yu verÜiWWelnH TürfWe VowoUl Ten InWereVVen Ter SWuTierenTenH wie aucU Ten ÖräferenYen Ter pUilologiVcU auVgebilTeWen LeUrerVcUafW enWgegengekoÜÜen Vein. Mer VerweiV auf WecUniVcUe HilfVÜiWWel (TonbanTgeräWe) enWVpracU Ter TaÜaligen NupUorie iÜ NinVaWY von SpracUlaborV. Mie InUalWe Ter auTiWiven

Anna Maria Harbig

MeTien kaÜen allerTingV vorwiegenT auV geÜeinVpracUlicUen VerVWänTigungVbereicUen. InVgeVaÜW war Ter LeUrplanenWwurf TeV JaUreV 1966 ein ScUriWWH Ter Ten ŃU an Ten polniVcUen HocUVcUulen in RicUWung MünTlicUkeiW unT GeÜeinVpracUe verVcUob – aucU in ŁeWracUWH TaVV leTiglicU auf AnfängerkurVe ŁeYug genoÜÜen wurTe. Magegen feUlWe jeglicUer HinweiV Yur GeVWalWung Ter ŃreÜTVpracUenkurVe für ŃorWgeVcUriWWene (HocUuł-ReVpekWowaH 1966J 113) – alVo auf jene OurVeH Tie nacU TaÜaliger AuffaVVung Ter geeigneWe OrW für einen facUbeYogenen ŃU Vein VollWen. Mie NnWwicklung Ter polniVcUen ŃreÜTVpracUenTiTakWik Ter 70er JaUre unT eine geplanWe ScUulreforÜ füUrWen 1976 Yur PieTeraufnaUÜe Ter ArbeiWen Yur NrVWellung VpeYifiYierWer unT verbinTlicUer LeUrpläne für Tie ŃreÜTVpracUenYenWren. Mie ŃeVWlegung Ter LeUrinUalWe wurTe in AbVpracUe ÜiW LekWoren Ter ŃreÜTVpracUenYenWren auV ganY Öolen geWroffen. OoorTinierung leiVWeWe Tie UocUVcUulübergreifenTe NinricUWung für ŃreÜTVpracUenTiTakWik an Ter UniverViWäW ParVcUau. 1977I78 wurTe Ter LeUrplan „vorläufig“ eingefüUrWH blieb aber biV 1989 wirkVaÜ. Pie in vorauVgeUenTen ŁeVWiÜÜungenH verpflicUWeWe aucU TieVer LeUrplan Tie SWuTierenTenH Ywei ŃreÜTVpracUen Yu lernen. VeränTerungen gab eV UinVicUWlicU Ter LeUrYiele. Mer Vorrang Ter ŃacUVpracUe gegenüber Ter GeÜeinVpracUe wurTe aufgeUoben. Rur ŁegrünTung wurTen unYureicUenTe freÜTVpracUlicUe VorkennWniVVe Ter SWuTierenTen genannW (ŻorH 1979J 51)H Tie OurVe auf forWgeVcUriWWeneÜ Lernniveau beVucUWen. Mie AnfängerkurVe VollWen – nacU Ter in Ter LeUrerVcUafW verbreiWeWen AnVicUW – gänYlicU ÜünTlicUer AllWagVkoÜÜunikaWion vorbeUalWen Vein. Mie ŃorÜulierung Ter Riele iÜ LeUrplan von 1977I78 wirT Uier exeÜplariVcU für TaV ŃacU MeuWVcU alV ŃreÜTVpracUe angegebenJ a) NnWwicklung freÜTfacUVpracUlicUer LeVefäUigkeiW unT ŁefäUigung Yur NuWYung von ŃacUwörWerbücUern; b) VerÜiWWlung VpracUlicUer ŃäUigkeiWenH Tie TeuWVcUe SpracUe in AllWagVViWuaWionen Yu gebraucUen unT VicU Yu TUeÜen Ter jeweiligen SWuTienricUWung Yu äußern (ŻorH 1979J 53). In Ter ScUluVVauVVage TeV LeUrplanV wurTen allerTingV Tie LeUrYiele in RicUWung paVViver ŃerWigkeiWen gewicUWeW (ŻorH 1979J 54). Mie NnWVcUeiTungH facUVpracUlicUe MünTlicUkeiW nicUW alV priÜäreV LeUrYiel anYuVeWYenH enWVpracU TeÜ Mangel an LeUrÜiWWeln Yur ÜünTlicUen ŃacUkoÜÜunikaWionH Ter in ŁeWracUW erUeblicUer Lücken Ter ŃacUVpracUenforVcUung nicUW Yu bewälWigen war (ŃluckH 1992J 11).

Mer facUbeYogene ŃreÜTVpracUenunWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen…

4. OooperaWion YwiVcUen FreÜTVpracUenYenWren unT FakulWäWen Mie ŃorTerung TeV ŁegrünTerV Ter polniVcUen GloWWoTiTakWik L. Rabrocki (1961J 15)H TaVV Ter ŃreÜTVpracUenunWerricUW an Ten HocUVcUulen in enger ŁeYieUung YuÜ jeweiligen LeUrVWuUlH bYw. unWer TeVVen facUlicUer LeiWungH VWeUen VollWeH iVW inVWiWuWionell nicUW uÜgeVeWYW worTen. SWaWW TeVVen gerieWen Tie ŃreÜTVpracUenYenWren an Ten RanT TeV HocUVcUulbeWriebV. AbgeVeUen Ter auVVWeUenTen geVeWYlicUen Vorgaben war TieVe NnWwicklung TeÜ auVVcUließlicU TiTakWiVcUen Örofil Ter ŃreÜTVpracUenYenWren geVcUulTeWH Tie YuTeÜ innerUalb Ter HocUVcUulen alV VelbVWänTige NinricUWung organiVierW waren. AucU Tie ŃakulWäWen Ter HocUVcUulen Uaben Tie bilTungVpoliWiVcU YugeTacUWe Rolle alV AufWraggeber oTer YuÜinTeVW alV NuWYnießer Ter VerÜiWWlung facUVpracUlicUer OoÜpeWenYen iÜ ŃreÜTVpracUenerwerb nicUW angenoÜÜen. Mie SpracUenYenWren wurTen iUrerVeiWV VelWen genug iniWiaWivH freÜTfacUVpracUlicUen ŁeTarf Ter SWuTierenTen für Ten künfWigen Łeruf Yu erÜiWWeln. Äußerungen von VerWreWern Ter SpracUenYenWren enWUielWen Vorwürfe gegen Tie ŃakulWäWenH oUne eigeneV ŁeÜüUen uÜ OooperaWionen Yu nennen (ATaÜiakH 1975J 13; SWaViakH 1981J 48). OooperaWion YwiVcUen ŃakulWäWen unT SpracUenYenWren war ÜöglicUH inVofern freÜTVpracUlicUer ŁeTarf in Ten SWuTienricUWungen vorUanTen war unT auf TaV NngageÜenW Ter LeUrkräfWe in Ten SpracUenYenWren Wraf. GeÜeinVaÜeV Pirken von PiVVenVcUafWlern unT ŃreÜTVpracUenleUrern iVW an UniverViWäWenH HocUVcUulen unT AkaTeÜien in ParVcUau unT Orakau TokuÜenWierW. GünVWige ŁeTingungen Yur VerVcUränkung facUlicUer- unT freÜTVpracUlicUer AuVbilTung boWen VicU an Ter ParVcUauer HocUVcUule für Ölanung unT SWaWiVWik. Mie RuVaÜÜenarbeiW beVWanTH außer in ŁeVWiÜÜungen von TexWen unT UnWerricUWVinUalWenH in geÜeinVaÜer AuWorenVcUafW von LeUrbücUern. Marüber UinauV wurTen an TieVer HocUVcUule Łefragungen Yu VerVWeUenVprobleÜen von ŃacUWexWen unWer SWuTierenTen unT AbVolvenWen auVgefüUrW (PoXWowicY-NeXÜannH 1978J 77). An Ter Orakauer AkaTeÜie für Łergbau unT HüWWenweVen wurTen facUVeiWig NÜpfeUlungen auVgewäUlWer ŃacUWexWe Yu unWerricUWlicUen Rwecken erWeilWH auV Tenen VicU MiWauWorenVcUafWen an LeUrbücUern für ŃreÜTfacUVpracUen enWwickelWen (ATaÜcYXkH 1981J 91). UnWerricUW in Ter ŃacUVpracUe MeuWVcU wurTe an Ter UniverViWäW ParVcUau für runT 20 SWuTienricUWungen in VeUr TifferenYierWen LeUrprograÜÜen geboWen. Mer aÜ SpracUenYenWruÜ langjäUrig WäWige MeuWVcUleUrer A. MonaWU (1982J 110) beVcUrieb Tie SiWuaWion wie folgWJ „PäUrenT grunTVäWYlicU Tie ŁeUerrVcUung eineV facUVpracUlicUen MiniÜuÜV angeVWrebW wirTH iVW Tie CUarakWeriVWik TieVeV MiniÜuÜV unWerVcUieTlicU unT wirT von TeÜ YuVWänTigen Mekan oTer SWuTienTirekWor TeV enWVprecUenTen InVWiWuWV feVWgelegW“. RuÜ MeuWVcUunWerricUW wurTen an Ter UniverViWäW ParVcUau TurcU

Anna Maria Harbig

Tie ŃakulWäWen TerÜine beVWiÜÜW (eWwa YuÜ 3. oTer 4. SeÜeVWer)H ab Tenen Ter SWuTierenTe in Ter Lage Vein VollWeH facUVpracUlicUe TexWe Yu verVWeUen. UÜ facUbeYogenen ŃU aucU in AnfängerkurVen Yu erÜöglicUenH wurTen eigenV erVWellWe LeUrbeUelfe geVcUaffen. SeUr UoUe AnforTerungen VWellWe beiVpielVweiVe Ter SWuTiengang Ter OrienWaliVWikH Ta Ter HaupWWeil Ter GraÜÜaWiken orienWaliVcUer SpracUen nur auf MeuWVcU Yur Verfügung VWanT (MonaWUH 1982J 110). Nine ebenfallV iTeale VerVcUränkung YwiVcUen facUlicUer unT freÜTVpracUlicUer AuVbilTung war für Tie SWuTienricUWung MuVikologie an Ter Jagiellonen-UniverViWäW in Orakau gegeben. NngliVcUe unT TeuWVcUe TexWe waren VcUon iÜ erVWen SWuTienjaUr alV NrgänYungVliWeraWur Yu leVen unT NacUweiVe Teren VerVWänTniVVeV in Örüfungen Yu erbringen. RuVäWYlicUe ŃorTerungenH Ten ŃreÜTVpracUenunWerricUW Yu inWenVivierenH kaÜen von Ten SWuTierenTen. GewäUrW wurTen ein VorkurVH Ter (nocU vor SWuTienbeginn) Tie InUalWe TeV üblicUen AnfängerkurVeV auf einen vierwöcUigen UnWerricUW koÜpriÜierWeH Vowie NrUöUung Ter SWunTenYaUl TeV ŃU. Rur VerÜiWWlung Ter ŃerWigkeiW „orienWierenTeV LeVen“ wurTen Ten SWuTierenTen Ter MuVikologie in Orakau u.a. OonYerWprograÜÜeH ÖarWiWuren unT enYXklopäTiVcUe ArWikel in Ter ŃreÜTVpracUe VcUon iÜ VorkurV gereicUW (OoYłowVkaH 1986J 134). Mer NinVaWY von freÜTVpracUlicUen ŃacUWexWen in AnfängerkurVen VWanTH wie oben VcUon erwäUnWH Ter TaÜalV unWer Ter LeUrerVcUafW gängigen AnVicUW enWgegenH TaVV VolcUe LekWüre forWgeVcUriWWenen ŃreÜTVpracUenlernern vorbeUalWen Vein VollWe.

5. MeWUoTen PäUrenT iÜ geÜeinVpracUlicUen ŃU TeV polniVcUen ScUulweVenV VpäWeVWenV VeiW Anfang TeV 20. JaUrUunTerWV VarianWen Ter TirekWen MeWUoTe iÜ NinVaWY warenH orienWierWe VicU Tie VerÜiWWlung von facUbeYogenen ŃreÜTVpracUenkennWniVVen an Ten polniVcUen HocUVcUulen biV in Tie 1970er JaUre an WraTiWionellen VerfaUren TeV alWVpracUlicUen UnWerricUWV. Mie ScUwerpunkWe Ter UnWerricUWVpraxiV lagen auf VerÜiWWlung von ŃacUworWVcUaWY unT PorWbilTungVÜiWWeln. MaV ÜeWUoTiVcUe ReperWoire beVWanT auV ÜberVeWYungen unT graÜÜaWiVcUen Übungen. MaVV ein VolcUer facUbeYogener ŃUH Ter VicU auf ŁeVcUäfWigung ÜiW TerÜinologie beVcUränkWeH nicUW aWWrakWiv warH YeigWe gegen NnTe Ter 60er JaUre TaV NrgebniV einer Łefragung Ter SWuTierenTen an Ter TecUniVcUen HocUVcUule ParVcUau. Nur 11% waren einverVWanTenH iÜ ŃU auVVcUließlicU ŃacUVpracUe Yu lernenH 46% wünVcUWen geÜeinVaÜeV UnWerricUWen von ŃacU- unT GeÜeinVpracUe unT für faVW Tie HälfWe Ter ŁefragWen (43%) UaWWe TaV Lernen Ter GeÜeinVpracUe Vorrang (RawiTYka-MicUalVkaH 1967J 102).

Mer facUbeYogene ŃreÜTVpracUenunWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen…

Mie 70er JaUre VWanTen iÜ ReicUen ÜeWUoTiVcU-TiTakWiVcUer MiVkuVVionen Yu ÖrobleÜen TeV facUbeYogenen ŃU. Mie biV TaUin VelbVWverVWänTlicUe ÜberYeugungH TaVV TaV ÜberVeWYen alV auVVcUließlicUeV UnWerricUWVverfaUren anYuwenTen VeiH galW nicUW ÜeUr uneingeVcUränkW. Mabei wurTen Tie HinTerniVVeH „alWe unT unwirkVaÜe MeWUoTen“ Yu überwinTenH alV Ńolge Ter ÜangelnTen NinbinTung TeV UnWerricUWV Ter SpracUenYenWren in Tie SWuTienpläne Ter ŃakulWäWen beWracUWeW. Meren AnforTerungen an VerÜiWWlung VpracUlicUer ŃerWigkeiWen jenVeiWV TeV ÜberVeWYenV UäWWen Tie MeWUoTik TeV facUbeYogenen ŃU VcUnell veränTern können (ÖioWrowVkiH 1980J 7). NacUTrücklicU wurTe in TiTakWiVcUen MiVkuVVionen beWonWH TaVV iÜ wiVVenVcUafWlicUen unT beruflicUen AllWag freÜTVpracUlicUe ŃacUWexWe nicUW überVeWYWH VonTern leTiglicU YuVaÜÜenfaVVenT referierW werTenH unT Ywar vorwiegenT in Ter MuWWerVpracUe. MeÜYufolge Uabe Ter NinVaWY freÜTVpracUlicUer TexWe iÜ facUbeYogenen ŃU TeÜ Üben von TexWYuVaÜÜenfaVVungen unT TeÜ SprecUen über Tie InUalWe TeV GeleVenen Yu Tienen. Mie NÜpfeUlung lauWeWeJ „Tie ŃerWigkeiW TeV LeVenV alV SinnerfaVVung“ TeV jeweiligen GeVaÜWWexWeV Yu verÜiWWeln (ÖioWrowVkiH 1980J 9). In Ter OonWroverVe uÜ Tie ŃunkWion Ter MuWWerVpracUe wurTe TaV ÜberVeWYen alV ÜbungVforÜ iÜ facUbeYogenen ŃU nicUW prinYipiell auVgeVcUloVVen. Rur Aneignung Ter ŃacUlexik wurTen aucU weiWerUin ÜberVeWYungVübungen auVgefüUrW. AuVgewäUlWe unT kurYe TexWpaVVagenH Tie beVonTerV UoUen AnWeil an TerÜini aufwieVenH VollWen in Tie MuWWerVpracUe unT anVcUließenT rücküberVeWYW werTen. AucU TaV WraTiWionelle VerfaUrenH Lexik alV LiVWe von PörWerbucUeinWrägen einYufüUrenH VollWe weiWerUin alV NinVWieg in Tie jeweilige LerneinUeiW fungieren. AlV NÜpfeUlung galWH freÜTVpracUlicUe TerÜiniH Tie in VWarken lexikaliVcUen AbweicUungen YuÜ ÖolniVcUen VWanTenH auVwenTig lernen Yu laVVen. AllerTingV wurTe eÜpfoUlenH Tie VorenWlaVWung Ter TexWarbeiW nicUW bei YweiVpracUigen VokabelliVWen Yu belaVVen. SpracUWranVfer VollWe nicUW ÜeUr allein TurcU MeÜorierung erreicUbar VeinH VonTern vor alleÜ TurcU ŁeYug auf facUlicUeV PiVVen unT PelWwiVVen Ter SWuTierenTen. Mer NrarbeiWung unT ŃeVWigung facUVpeYifiVcUen PorWVcUaWYeV TienWen ÜbungVforÜen wie RuorTnungen YwiVcUen MefiniWionen unT ŁegriffenH Übungen Yur PorWbilTungH ÖarapUraVieren Vowie Übungen Yur ŁegriffVverneWYung (PoXWowicY-NeXÜannH 1981J 24ff.). IÜ UnWerricUWVgeVcUeUen VWanT Ter ŃacUWexW aucU weiWerUin an YenWraler SWelle alV Träger TeV LernpenVuÜV Ter einYelnen LekWionen. Mer TexW TienWe Ter YuVaÜÜenfaVVenTen RepräVenWanY Ter Yu lernenTen VpracUlicUen MiWWel in auWUenWiVcU facUlicUer OonWexWualiVierung. Rur VerÜiWWlung von ŃäUigkeiWen iÜ LeVeverVWeUen wurTen folgenTe ÜbungVforÜen eÜpfoUlenJ Ńragen YuÜ TexW in Ter MuWWer- unT ŃreÜTVpracUeH RicUWig-ŃalVcU-

Anna Maria Harbig

ÜbungenH RuorTnungVaufgaben Vowie PorWVcUaWYübungen Yu SXnonXÜen unT AnWonXÜen (PoXWowicY-NeXÜannH 1981J 43). MiWWe Ter 70er JaUre wurTen neue ÜbungVWXpen in AnleUnung an Tie ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik (v.a. AllenH PiTTowVonH 1974; PiTTowVonH 1978) auV TeÜ engliVcUVpracUigen RauÜ vorgeVWellW. Mie TiVkurVorienWierWen Übungen beVWanTen iÜ MefinierenH OlaVVifiYieren unT MeTuYieren facUlicUer SacUverUalWeH TeÜ ŁeVcUreiben von NxperiÜenWenH ÖroYeVVen unT GeräWen Vowie TeÜ NrWeilen von AnweiVungen. Rur LöVung Ter Aufgaben in Ter TexWarbeiW VollWen ŃacUkennWniVVe unT kogniWive ŃäUigkeiWen Ter SWuTierenTen einbeYogen werTen (ŁoguckiH 1979J 100ff.; PoXWowicY-NeXÜannH 1981J 44ff.). NÜpfoUlen wurTe aucU Tie ŁerückVicUWigung pragÜaWiVcUer AVpekWe facUVpracUlicUer Äußerungen. AllerTingV bracUWen erVW Tie LeUrbücUer Ter 80er JaUre enWVprecUenTe ÜbungVforÜen wie RollenVpieleH MiVkuVVionen unT InWerviewV in Ten UnWerricUW (vgl. TaV 1988 erVcUienene LeUrbucU ŁuVineVV NngliVU von PoXWowicY-NeXÜannH OopeVWXńVkaH ÖawłowVka).

6. LeUrbücUer Mie folgenTe VorVWellung facUbeYogener LeUrÜiWWel für Ten ŃU baVierW auf einer exeÜplariVcUen AuVwaUl von LeUrbücUern für Ten UnWerricUW MaŃH Tie in Ten 80er JaUren aÜ ŃreÜTVpracUenYenWruÜ Ter UniverViWäW ŁiałXVWok in GebraucU waren. Mie LeUrbücUer nannWen in Ten VorworWen alV LeUrYiel Tie VerÜiWWlung von PorWVcUaWY unT Tie NnWwicklung von ŃäUigkeiWen iÜ LeVeverVWeUen. RoÜanowVka unT SWXpińVka (1984J 11) boWen „VorbereiWung auf TaV LeVen von ŃacUlekWüre“. ŃijałkowVka (1984J 4) verVpracU „NinfüUrung in Tie facUVpeYifiVcUe Lexik unT TUeÜaWik“. Maciąg (1984J 3) YiWierWe auV TeÜ LeUrplanJ „ŃeVWigung Ter SpracUkennWniVVe unT NinfüUrung in VelbVWänTige ŁenuWYung Ter ŃacUliWeraWur“. In Ten LeUrbücUern für ÖUilologieVWuTenWen feUlWe Ter HinweiV auf facUVpracUlicUe LeUrYieleJ „LeVen unT SprecUen in einer freÜTen SpracUe Vowie ŃeVWigung unT AuWoÜaWiVierung Ter Lexik unT VpracUlicUer SWrukWuren“ (OaVperVkaH 1980J 3). SWaWW TeVVen wurTe VerÜiWWlung lanTeVkunTlicUer InUalWe angeboWenH wie in Ter „AuVwaUl liWerariVcUer ÖroVaWexWe in MeuWVcU“ von OorTXś (1986J 4). In Ten GlieTerungen Ter LeUrbücUer folgWen Tie LekWionen gleicUerÜaßen facUlicU linearen unT VpracUlicU progreVViven AnorTnungen. AlV WXpiVcU können facUWUeÜaWiVcU benannWe LekWionen ÜiW graÜÜaWiVcUen UnWerWiWeln gelWen. IÜ ScUeÜa Ter LekWionen wurTe Tie Abfolge TexWH PorWVcUaWYliVWeH Ńragen YuÜ LeVeverVWeUen unT Übungen Yu graÜÜaWiVcUen

Mer facUbeYogene ŃreÜTVpracUenunWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen…

SWrukWuren (VelWener Yu facUVpracUlicUen MiWWeln) YuÜ UVuV. AbweicUungen beVWanTen iÜ UÜfang Ter TexWe unT Ter AnUänge ÜiW GloVVaren unT QuellenverweiVen oTer aucU graÜÜaWiVcU ÜoWivierWen VerYeicUniVVen. NnWVprecUenT Ter facUübergreifenTen ŁeVWiÜÜungen Ter Rielgruppe Ter LeUrbücUer war Tie AuVwaUl Ter TexWe UinVicUWlicU Teren HerkunfW auV UoriYonWaler ScUicUWung Ter ŃacUVpracUen (HoffÜannH 1987J 66) VeUr breiW. In Ten TexWfolgen Ter LeUrbücUer für UuÜaniVWiVcUe ŃacUricUWungen laVVen VicU WUeÜaWiVcUe ŁeYüge erkennen. Magegen war eV Ten VerfaVVern Ter LeUrbücUerH ÜiW Tenen SWuTierenTe verVcUieTener naWurwiVVenVcUafWlicUer unT WecUniVcUer ŃacUricUWungen geÜeinVaÜ unWerricUWeW wurTenH kauÜ ÜöglicUH in Ter TexWauVwaUl inUalWlicUe ŁeYogenUeiW UerYuVWellen. Nine ŁeVonTerUeiW enWUielW Tie TexWauVwaUl Ter LeUrbücUer für SWuTierenTe pUilologiVcUer SWuTienricUWungen. IÜ VWuTienbegleiWenTen MeuWVcUunWerricUW reicUWe Üan Ten künfWigen SlawiVWenH AngliVWen unT RoÜaniVWen keine facUbeYogenen TexWeH VonTern ŁelleWriVWik. VerwenTeW wurTen in Ten LeUrbücUern TeV ŃacUeV MaŃ auWUenWiVcUe TexWeH ÜeiVW gekürYW. Mer facUlicUe SpeYialiVierungVgraT Ter TexWe in Ten LeUrbücUern enWVpracU allerTingV weTer Ter in Ten VorworWen beWonWen univerViWären AuVbilTungVViWuaWionH nocU Ter Rielgruppe Ter forWgeVcUriWWenen ŃreÜTVpracUenlerner. Mie TexWe TieVer LeUrbücUer realiVierWen Tie nieTrigVWe verWikale ScUicUWung – nacU HoffÜannV MoTell (1987J 66) Tie ScUicUW Ter OonVuÜpWionH alV ScUniWWVWelle YwiVcUen GeÜein- unT ŃacUVpracUe in Ter OoÜÜunikaWion YwiVcUen Laien unT ŃacUÜann. Mie VerfaVVer Ter LeUrbücUer beTienWen VicU populärwiVVenVcUafWlicUer ScUrifWenH einVcUlägiger RaWgeberliWeraWur unT WUeÜaWiVcU beYogener ÖreVVearWikel. NnWVprecUenT flacU unT polXvalenW fielen Tie facUVpracUlicUen AnforTerung an Tie SWuTierenTen auV. TXpiVcUe AuVprägungen facUlicUer TexWeH wie VXnWakWiVcUe GebunTenUeiWH Uäufige VerwenTungen von NoÜinaliVierungenH MeUrfacUkoÜpoViWaH ÖronoÜinal- unT TexWaTverbien Vowie beVWiÜÜWe ŃunkWionVverbgefügeH blieben beiÜ Lernen ÜiW TieVen LeUrbücUern unbeÜerkW. ŁeobacUWbar iVW YuTeÜ geringe OorrelaWion YwiVcUen ŃacUlicUkeiWVgraT unT VpracUlicUeÜ Niveau. ŃacUkorrekWur oTer Tie ŁeWeiligung von ŃacUleuWen bei Ter LeUrbucUerVWellung war VelWen. Ńragen YuÜ InUalW Ter TexWe bieWen alle LeUrbücUer. SeÜanWiVierung wurTe TurcU YweiVpracUige WexWbeYogene PorWliVWen unWerVWüWYWH Tie allerTingV kauÜ SXnWagÜen unT ÖUraVeologiVÜen enWUalWen. ŃerWigkeiWVbeYüge VinT in Ten Übungen VelWen Yu erkennen. Sie folgen graÜÜaWiVcU unT WXpologiVcU TeÜ Oanon geÜeinVpracUlicUer LeUrbücUerJ ÜiW Lücken in NinYelVäWYen für ŃlexionVÜorpUeÜe oTer PörWer Vowie SaWYuÜforÜungen (allerTingV ÜiW ScUwerpunkW auf ÖaVVivH unperVönlicUen ÖronoÜina unT InfiniWv). Mie in Ten Übungen verwenTeWe Lexik enWVpracU nur VelWen TeÜ PorWVcUaWY Ter

Anna Maria Harbig

TexWe. NrfüllW war TieVe AnforTerung in ŃijałkowVkaV „ÖäTagogiVcUe(n) TexWe(n) ÜiW Übungen“ (1984). Übungen Yu ŃerWigkeiWen VpracUlicUer ÖroTukWion boW OaÜińVkaV (1985) LeUrbucU für SWuTierenTe Ter ÖoliWikwiVVenVcUafWen unT TeV JournaliVÜuV. Mie SWuTierenTen UaWWen ÜünTlicU MeinungH RuVWiÜÜung oTer PiTerVprucU Yu äußern unT Nrklärung Yu bieWen.

7. RuVaÜÜenfaVVung NacU Ter bilTungVpoliWiVcUen IniWialiVierung TeV facUbeYogenen ŃU an Ten polniVcUen HocUVcUulen in Ten 1950er JaUren folgWe Üan TiTakWiVcU über ÜeUr alV Ywei MekaTen TeÜ WraTierWen VpracUorienWierWen OonYepW. Verlagerungen Ter LeUrYiele in RicUWung GeÜeinVpracUe VinT VeiW Ten 60er JaUren Yu erkennen. ŃacUVpracUenTiTakWiVcUe ŃorVcUungen VeiW Ten 70er JaUrenH einVcUließlicU Ter Łefragungen unWer SWuTierenTen unT LeUrerVcUafWH füUrWen Yu ÜeWUoTiVcUen VeränTerungen iÜ facUbeYogenen ŃU. Rur VerÜiWWlung von ŃäUigkeiWen iÜ LeVeverVWeUen wurTen Übungen in Ter RielVpracUe eingeVeWYWH Tie ŃacUkennWniVVe Ter SWuTierenTen einbeYogen Vowie Yu kogniWiven LernleiVWungen anregWen. Mer TiTakWiVcUe TrenT nacU MünTlicUkeiW unT ViWuaWiv beVWiÜÜWer OoÜÜunikaWion TeV geÜeinVpracUlicUen ŃU wurTe in Ter ŃreÜTfacUVpracUenTiTakWik propagierWH iVW aber in Ten LeUrbücUern TeV facUbeYogenen ŃU Ter 80er JaUre nur in wenigen Ńällen angekoÜÜen. Lern- unT ferWigkeiWVorienWierWe AnVäWYe waren in Ten LeUrbücUern TeV facUbeYogenen ŃU Tie AuVnaUÜe.

ŁIŁLIOGRAFIN ATaÜiakH T. 1975. „PXkorYXVWanie YnajoÜości jęYXków obcXcU w VXVWeÜie kVYWałcenia akaTeÜickiego” (w) NowocYeVne ÜeWoTX i WecUniki naucYania jęYXków obcXcU. II OgólnopolVkie SXÜpoYjuÜ NeofilologicYne (reT. J. RaniewVkiH M. SYafrańVki). ŁiałXVWok-ŁiałowieżaJ ÖTNJ 12-17. ATaÜiakH T. 1981. Ńunkcje i efekWX naucYania jęYXków obcXcU. ParVYawa-ÖoYnańJ ÖPN. AllenH J.H PiTTowVonH H. 1974. NngliVU in ŃocuV. NngliVU in ÖUXVical Science. LonTonJ OUÖ. ArabVkiH J. 1978. „ÖrYXcYXnX niepowoTYeń na lekWoraWacU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 1J 121-138. ŁauÜannH O.-M. 2000. „Mie NnWwicklung eineV inWegraWiven ŃacUVpracUenunWerricUWV – eine akWuelle HerauVforTerung Ter AngewanTWen LinguiVWik“ (w) SpracUen iÜ Łeruf (reT. O.-M. ŁauÜannH H. OalverkäÜperH O. SWeinberg-RaUal). TübingenJ NarrJ 149-173. ŁoguckiH J. 1979. „Ocena VXWuacji w YakreVie VkrXpWówI poTręcYników To nauki jęYXka angielVkiego na lekWoracie wXżVYej ucYelniH Ye VYcYególnXÜ uwYglęTnienieÜ kierunków WecUnicYnXcU i ściVłXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 4J 93-114.

Mer facUbeYogene ŃreÜTVpracUenunWerricUW an polniVcUen HocUVcUulen… ŁerTXcUowVkaH R. 1990. „RuÜ SWellenwerW Ter ŃacUWexWanalXVe iÜ ŃreÜTVpracUenVWuTiuÜ“ (w) MeuWVcU alV ŃacUVpracUe in Ter MeuWVcUleUrerauVbilTung unT forWbilTung (reT. P. Öfeifer). ÖoYnańJ PXTawnicWwo Naukowe UAMJ 65-72. MonaWUH A. 1982. „ŃacUbeYogener MeuWVcUunWerricUW unT facUbeYogeneV Oönnen an Ter HocUVcUule“ (w) MeuWVcU alV ŃacUVpracUe (reT. P. Öfeifer). ÖoYnańJ PXTawnicWwo Naukowe UAMJ 107-116. ŃluckH H.-R. 1992. ŃacUVpracUenTiTakWik TübingenJ Narr. GrabarcYXkH R. 1989. „Öreparacja ÜaWeriałów gloWWoTXTakWXcYnXcU w YakreVie WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 10J 83-100. GrucYaH Ń.H LewanTowVkiH J.H MariańVkiH J.H SWęperVkiH J. 1981. „ÖropoYXcje ToWXcYące naucYania jęYXków obcXcU w VYkołacU wXżVYXcU”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 10J 31-42. GrucYaH S. 2010. „SpracUe(n) – ŃacUVpracUe(n) – ŃacUVpracUenTiTakWik” (w) SWuTien Yur VpracUlicUen OoÜÜunikaWion (reT. G. ŁopuVYańVka). GTańVkJ PXTawnicWwo UniwerVXWeWu GTańVkiegoJ 31-46. HocUuł-ReVpekWowaH R. 1966. „Na ÜargineVie projekWu ÖrograÜu NaucYania JęYXków RacUoTnioeuropejVkicU na lekWoraWacU”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 1J 108-116. OacYÜarVkiH S. 1979. „SWan i ocena naucYania jęYXka angielVkiego na lekWoracie w wXżVYej ucYelni WecUnicYnej”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 3J 103-118. OoćH G. 1979a. MeWoTologicYne poTVWawX baTań naT ToboreÜ Wreści naucYania jęYXków obcXcU w VXVWeÜie lekWoraWowXÜ”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 4J 57-78. OoćH G. 1979b. „MXTakWXcYne probleÜX poTręcYnika jęYXków obcXcU Tla lekWoraWów”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 3J 85-102. OoYłowVkaH M. 1986. „R ToświaTcYeń lekWora jęYXków obcXcU”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 4J 125-138 MagnuVYewVkaH R.H MaleńcYXk-ŁoguVYewVkaH H. 2009. ÖolVkie TowarYXVWwo NeofilologicYne 1929-2009. OaWowice. MakalH M. 1978. „R TXVkuVji o lekWoraWacU jęYXków obcXcU na łaÜacU cYaVopiVÜ peTagogicYnXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 2J 99-112. ÖioWrowVkiH P. 1980. „Ooncepcja lekWoraWu jęYXka obcego w VYkole wXżVYej”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 7-8J 3-13. RonowicYH N. 1978. „Rróżnicowanie forÜ organiYacXjno-ÜeWoTXcYnXcU lekWoraWu jęYXka obcego w uniwerVXWeWacU w Yależności oT końcowXcU celów naucYania”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 2J 89-97. RXTYewVkaH M. 1975. „OVYWałcenie Vprawności cYXWania i roYuÜienia WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU” (w) NowocYeVne ÜeWoTX i WecUniki naucYania jęYXków obcXcU. II OgólnopolVkie SXÜpoYjuÜ NeofilologicYne (reT. J. RaniewVkiH M. SYafrańVki). ŁiałXVWok-ŁiałowieżaJ ÖTNJ 115-123. SkowronekH Ł. 1986. „Rur ŁeVcUreibung Ter ŃacUVpracUen für Ten geVWeuerWen ŃreÜTVpracUenunWerricUW”. GloWWoTiTaWica XVIIIJ 49-58. SorgerH Ł. 2010. Mer InWernaWionale MeuWVcUleUrerverbanT iÜ SpannungVfelT von VpracUenpoliWiVcUen OonYepWen unT facUlicUer InWereVVenVverWreWung. PienJ MiVVerWaWion. SWaViakH H. 1981. „RoYważania o naucYaniu jęYXków obcXcU w VYkołacU wXżVYXcU”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 10J 47-55.

Anna Maria Harbig SYafrańVkiH M. 1978. „NaucYanie jęYXków obcXcU w VXVWeÜie organiYacXjnXÜ VYkołX wXżVYej w ÖolVce LuTowej”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 1J 95-112. SYafrańVkiH M. 1990. „Mer TexW in Ter ŃacUVpracUe Ter MeTiYin“ (w) MeuWVcU alV ŃacUVpracUe in Ter MeuWVcUleUrerauVbilTung unT -forWbilTung (reT. P. Öfeifer). ÖoYnańJ PXTawnicWwo Naukowe UAMJ 73-88. SYerVYeńH Ö. 2012. „RuÜ SWanT Ter ŃacUVpracUenTiTakWikforVcUung in Öolen. Nin AbriVV“ (w) Mer MenVcU unT Veine SpracUen (reT. M. OlpińVka-SYkiełkoH S. GrucYaH R. ŁerTXcUowVkaH J. ŻÜuTYki). ŃrankfurWIM.J ÖeWer LangJ 586-596. PiTTowVonH H. 1978. TeacUing NngliVU aV coÜÜunicaWion. OxforT UniverViWX ÖreVV. PojnickiH S. 1978. „Cele naucYania na lekWoraWacU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 1J 113-120. PojnickiH S. 1979. „Cele Vpecjalne w gloWWoTXTakWXce i icU wpłXw na krXWeria Toboru ÜaWeriału jęYXkowego”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 4J 43-56. PojnickiH S. 1984. „NaucYanie To celów ogranicYonXcU jako ukłaT gloWWoTXTakWXcYnX.” ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 6J 7-14. PojnickiH S. 1991. NaucYanie jęYXków obcXcU To celów YawoTowXcU. ParVYawaJ PieTYa ÖowVYecUna. PoXWowicY-NeXÜannH M. 1978. „NaucYanie jęYXka VpecjaliVWXcYnego w wXżVYej ucYelni ekonoÜicYnej”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 1J 69-80. PoXWowicY-NeXÜannH M. 1981. MeWoTXka naucYania angielVkiego jęYXka ekonoÜii. ParVYawaJ SGÖiS. RabrockiH L. 1961. „JęYXki obce w VYkole wXżVYej”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 12J 11-27. RaniewVkiH J. 1975. „ŁaYa lekVXkalna poTręcYnika” (w) NowocYeVne ÜeWoTX i WecUniki naucYania jęYXków obcXcU. II OgólnopolVkie SXÜpoYjuÜ NeofilologicYne (reT. J. RaniewVkiH M. SYafrańVki). ŁiałXVWok-ŁiałowieżaJ ÖTN J 144-150. RawiTYka-MicUalVkaH A. 1967. „LekWoraW w opinii VWuTenWów”. ŻXcie SYkołX PXżVYej 1J 100-104. ŻorH P. 1979. „ÖrograÜ jako poTVWawa naucYania jęYXków obcXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 3J 43-64. L eU r bü c U e r ŃijałkowVkaH N. 1984. ÖäTagogiVcUe TexWe ÜiW Übungen. ParVYawaJ PXTawnicWwa UP. OaÜińVkaH O. 1985. InWereVVieren Sie VicU für ÖoliWik? AuVwaUl unT linguiVWiVcUe ŁearbeiWung poliWiVcUer TexWe auV TeÜ TeuWVcUen SpracUgebieW (MMRH ŁRMH ÖVWerreicUH ScUweiY). ParVYawaJ PXTawnicWwa UP. OaVperVkaH P. 1980. LiWerariVcUe ÖroVaWexWe in MeuWVcU. ParVYawaJ PXTawnicWwa UP. OorTXśH R. 1986. AuVwaUl liWerariVcUer ÖroVaWexWe in MeuWVcU. ParVYawaJ PXTawnicWwa UP. MaciągH M. 1984. JęYXk nieÜiecki Tla VWuTenWów kierunków prYXroTnicYXcU. OielceJ PSÖ. RoÜanowVkaH H.H SWXpińVkaH M. 1984. JęYXk nieÜiecki i WecUnika. ÖoTręcYnik jęYXka nieÜieckiego Tla pocYąWkującXcU. ParVYawaJ PÖ. PoXWowicY-NeXÜannH M.H OopeVWXńVkaH R.H ÖawłowVkaH Ł. 1988. ŁuVineVV NngliVU. ParVYawaJ ÖPN.

NlżbieWa GajewVka

UniwerVyWeW PeTagogiczny w Orakowie

ANALIRA MYSOURSU P GLOTTOMYMAOTYCN SPNCJALISTYCRNNJJ ORYTNRIA MOŁORU MOMNLI TNORNTYCRNYCH MLA POTRRNŁ MYMAOTYOI SROOLNNJ Genre analyViV in WUe VWuTy of Language for Specific PurpoVeV (LSP)J criWeria for WUe VelecWion of WUeoreWical ÜoTelV in LSP WeacUing TUe recenW TeciVion of WUe ÖoliVU MiniVWrX of NaWional NTucaWion Wo Üake VpecialiYeT language a coÜpulVorX parW of vocaWional Wraining VeWV WUe conWexW of WUiV arguÜenW. TeacUerV of profeVVional VeconTarX VcUoolV will now face new ÜeWUoTological cUallengeVH Vo iW iV iÜporWanW Wo give WUeÜ appropriaWe WoolV Wo aTTreVV WUeVe. TUiV paper exaÜineV WUe beVW known ÜoTelV of genre analXViV uVeT in WUe VWuTX of LSÖ J ŁUaWia (1993); AVkeUave anT SwaleV (2000)H anT WUe AnalXVe MifférenWielle TeV MiVcourVJ MourlUon-MallieV (2008)H reflecWing on WUe poVVibiliWieV of WUeir pracWical uVe in WUe WeacUing of LSÖ. Oey worTVJ LSÖH genre analXViVH WeacUing ÜaWerialV Słowa klucYoweJ jęYXki VpecjaliVWXcYneH analiYa TXVkurVuH ÜaWeriałX naucYania

PprowaTYanie w Wajniki jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU wXTaje Vię TYieTYiną YareYerwowaną Tla cUęWnXcU i nie ToWXcYącą ogółu „YwXkłXcU” naucYXcieli. ÖrYekonanie YoVWało YakweVWionowane wVkuWek wejścia w żXcie RozporząTzenia MNN w Vprawie poTVWawy programowej kVzWałcenia w zawoTacU1H Ya Vprawą kWórego jęYXki VpecjaliVWXcYne VWałX Vię obowiąYkowXÜ eleÜenWeÜ kVYWałcenia YawoTowego. P VYkołacU ponaTgiÜnaYjalnXcU WXpu YaVaTnicYe VYkołX YawoTowe oraY WecUnikaH jęYXk obcX prYeVWaje bXć WrakWowanX jako cYęść kVYWałce1

RoYporYąTYenie MNN Y Tn. 7.02.2012H MY.U. poY. 184.

NlżbieWa GajewVka

nia ogólnegoH lecY VWaje Vię cYęścią WeoreWXcYnego prYXgoWowania To prYXVYłej pracXH Üając wpłXw na egYaÜin poWwierTYającX kwalifikacje abVolwenWa. RaWruTnieni w WXcU placówkacU peTagoTYXH ÜogącX ToWąT naucYać JO To celów ogólnXcUH ÜuVYą w najbliżVYXÜ cYaVie prYeVWawić Vię na kVYWałcenie jęYXkowe poT kąWeÜ poWrYeb YawoTowXcU. TXÜcYaVeÜ gloWWoTXTakWXka VpecjaliVWXcYna nieYwXkle rYaTko VWanowi cYęść forÜacji prYXVYłXcU naucYXcieli (GajewVka i SowaH w Truku a)2. NwenWualnXÜ ToVYkalanieÜ w WXÜ YakreVie YajÜują Vię niekieTX cenWra cerWXfikujące YnajoÜość YawoTowXcU uÜiejęWności koÜunikacXjnXcU (np. w oTnieVieniu To jęYXka francuVkiego – cenWruÜ jęYXkowe IYbX ÖrYeÜXVłowo-HanTlowej ÖariV-Ile Te Ńrance)H jeTnak nie Vą Wo akcje regularne ani ÜaVowe. SWąT Weż prYXjęWe roYporYąTYenie Yaowocowało różnego WXpu TYiałaniaÜi eTukacXjnXÜi. JeTnXÜ Y nicU bXło VYkolenie YorganiYowane w raÜacU projekWu MałopolVkiego CenWruÜ MoVkonalenia NaucYXcieliH wVpółfinanVowanego Ye śroTków NuropejVkiego ŃunTuVYu SpołecYnego („MoTerniYacja VXVWeÜu ToVkonalenia kaTr VYkół YawoTowXcU w MałopolVce”H VWXcYeń-ÜarYec 2013). ÖrowaTYąc blok Yajęć wprowaTYającXcU To gloWWoTXTakWXki VpecjaliVWXcYnejH auWorka niniejVYego arWXkułu Üiała konWakW Y licYnXÜi naucYXcielaÜiH obVerwując icU beYpośreTnie reakcje na poTawane iÜ Wreści. OTbiorcX VYkolenia ocYekiwali prYeTe wVYXVWkiÜ oWrYXÜania prakWXcYnXcU i operacXjnXcU narYęTYi kVYWałcenia. TruTno YreVYWą Vię TYiwićJ cUarakWerXVWXcYną cecUą naucYania oparWego o analiYę poWrYeb VpecjaliVWXcYnXcU jeVW pracocUłonność Wej proceTurXH a pXWanie o opłacalność poTjęWXcU TYiałań nie należX wcale To wVWXTliwXcU. TXÜcYaVeÜ wielu VpośróT YgroÜaTYonXcU naucYXcieli Üiało To cYXnienia Y kilkoÜa naraYH nieWXpowXÜi profilaÜi oTbiorcówH YÜieniającXÜi Vię w ToTaWku wraY Y ToVWoVowXwanieÜ oferWX icU placówek eTukacXjnXcU To poWrYeb rXnku pracX. P kręgu YainWereVowań auWorki już oT TłużVYego cYaVu YnajTuje Vię wXkorYXVWanie analiYX TXVkurVu w naucYaniu JO Tla celów VpecjaliVWXcYnXcU (cf. GajewVkaH 2012H 2013). ÖrYXjęcie perVpekWXwX beYpośreTnicU i pośreTnicU oTbiorców VYkoleniaH cYXli naucYXcieli VYkół ukierunkowanXcU YawoTowo oraY icU ucYniówH Vkłoniło ją To krXWXcYnego – Wo jeVW reflekVXjnego – prYXjrYenia Vię proponowanXÜ prYeY gloWWoTXTakWXkę VpecjaliVWXcYną proceTuroÜ i ÜoTeloÜ. NfekWX WXcU prYeÜXśleńH ToWXcYące Wak VaÜej analiYX poWrYeb (1)H jak i TXTakWXYacji YebranXcU ÜaWeriałów (2)H YoVWaną prYXbliżone w Woku TalVYXcU roYważań. ÖierwVYa cYęść arWXkułu prYeTVWawia najbarTYiej Ynane ÜoTele WeoreWXcYne VWoVowane w baTaniu TXVkurVów lub gaWunków

Np. w prYXpaTku prYXVYłXcU roÜaniVWówH gloWWoTXTakWXka VpecjaliVWXcYna proponowana bXwa opcjonalnie na OUL oraY UÖ w Orakowie VWaraniaÜi cXWowanXcU auWorek.

AnaliYa TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce VpecjaliVWXcYnejJ krXWeria Toboru ÜoTeli…

VpecjaliVWXcYnXcUH Truga naWoÜiaVW poświęcona jeVW ocenie icU użXWecYności w naucYaniu (poWencjału aplikacXjnego).

1. AnaliYa VpecjaliVWycYnycU poWrYeb koÜunikacyjnycUJ oT koÜplekVowycU VyVWeÜów ogólnycU To operacyjnycU proceTur analiYy gaWunku OlucYowXÜ eleÜenWeÜ w opracowaniu prograÜu i Wreści kurVu jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU (Talej JS) jeVW analiYa poWrYeb. P pewnXÜ uproVYcYeniu polega ona na wXborYe funkcji koÜunikacXjnXcU (pojęć lub TYiałań jęYXkowXcU)H kWóre uYnaje Vię Ya ważne Y punkWu wiTYenia prYXVYłXcU poWrYeb ucYącXcU Vię (cYXli właściwXcU Tla VXWuacjiH w kWórXcU ucYącX Vię będą TYiałać)H a naVWępnie na prYXporYąTkowaniu poVYcYególnXÜ funkcjoÜ YeVWawu warianWów wXpowieTYi jęYXkowXcUH kWóre ucYącX Vię winien uÜieć YroYuÜieć iIlub wXproTukować. AuWoraÜi funTaÜenWalnXcU prac w WXÜ YakreVie Vą Ü.in. RicUWericU (1973; RicUWericU i CUancerelH 1977) oraY MunbX (1978). Raproponowane prYeY nicU Yłożone i koÜplekVowe proceTurX poYoVWałX YaVaTnicYo w VferYe WeoreWXcYnej. CUociaż VYcYegółowe oÜówienie poVYcYególnXcU koncepcji prYekracYa raÜX niniejVYego arWXkułuH abX nie bXć gołoVłownXÜH prYXWocYÜX eleÜenWX uwYglęTniane prYeY ÜoTel analiYX poWrYeb koÜunikacXjnXcU (CommunicaWive SyllabuV MeVign) MunbX’ego (1978)J – „ÖroceVor ÖoWrYeb OoÜunikacXjnXcU”3 (CommunicaWion NeeTV ProceVVor)H VWanowiącX poTVWawę wXboru uÜiejęWności jęYXkowXcU (ÜikroTYiałań) oraY Üikrofunkcji jęYXkowXcUH – „ÖroceVor UÜiejęWności JęYXkowXcU” (Language SkillV ProceVVor)H obejÜującX 54 VYcYegółowe kaWegorie; – „ÖroceVor RnacYeń” (Meaning ProceVVor)H określającX poWrYebne Üikrofunkcje koÜunikacXjne; – „ÖrYeWwornik JęYXkowX” (LinguiVWic NncoTer)H w kWórXÜ oTbXwa Vię YeVWawianie śroTków jęYXkowXcU oTpowiaTającXcU ÜikrofunkcjoÜ i uÜiejęWnościoÜ. SaÜ „ÖroceVor ÖoWrYeb OoÜunikacXjnXcU” obejÜował Wakie paraÜeWrXH jakJ Tane oVobiVWe na WeÜaW ucYącego VięH TYieTYinę YawoTowąH śroTowiVko obcojęYXcYneH w kWórXÜ bęTYie użXwał JOH prYewiTXwane inWerakcje koÜunikacXjneH śroTki koÜunikacji oraY oTÜianę jęYXkową (oTÜianX jęYXkowe) właściwe oTnośnej koÜunikacji. Na icU poTVWawie Üiano uVWalać TocelowX poYioÜ jęYXkowXH YeVWaw TYiałań koÜunikacXjnXcU (communicaWive evenWV) oraY Wonację koÜunikacXjną wobec roYÜówcX (communicaWive key)H cYXli YeVWaw eleÜenWów cUarakWerXYującX poVWawę wobec roYÜówcX (aWWiWuTinal WoneV). 3

TłuÜacYenia poVYcYególnXcU WerÜinów YoVWałX prYXjęWe Ya PojnickiÜ (1991J 22-23).

NlżbieWa GajewVka

Również koncepcje RicUWericUa (1973H 1985)H roYwijane w kolejnXcU publikacjacUH oTYnacYałX Vię poTobnXÜi waTaÜiJ koniecYnością YaVWoVowania WruTnej i rXgorXVWXcYnej ÜeWoTologii baTawcYej w celu uYXVkania YaÜknięWego Ybioru TanXcU i WreściH kWóre nie bXłX jeTnak ani wVYecUVWronne (inWerakcje Y VaÜej Vwej naWurX nie Vą w pełni prYewiTXwalne)H ani wXcYerpujące (nie VpoVób wXlicYXć wVYelkie Üożliwe realiYacje naweW jeTnego akWu jęYXkowego). Öróbując koÜplekVowo opiVać całość poWrYeb jęYXkowXcU określonego oTbiorcX w celu icU późniejVYego YaVpokojenia poprYeY aTekwaWne kVYWałcenieH TXTakWXka VpecjaliVWXcYna YaWrYXÜXwała Vię nieVWeWX na jałowXÜ biegu już na VWarcie. TruTno Vię TYiwićH że w coTYiennej prakWXce Tla uVWalania Wreści kurVu prYXjęWo uproVYcYonX VXVWeÜH kWórX LeUÜann (1993H 1997) określał krXWXcYnie jako „SAŁOC”J (VpecjaliVWXcYna) VXWuacja koÜunikacXjna = akWX ÜowX = poWrYebX koÜunikacXjne = cele naucYania = Wreści naucYania (ViWuaWion = acWeV Te parole = beVoinV = objecWifV = conWenuV). To Te facWo Yrównanie poVYcYególnXcU eleÜenWów prYXWocYonego wXżej ciągu okaYało Vię ogranicYające. ÖoÜijając już kweVWię WYw. poWrYeb ucYeniowXcU (roYwinięWXcU VYerYej w GajewVka i SowaH w Truku b)H wiYja jęYXka YaWrYXÜująca Vię na poYioÜie akWów ÜowX jeVW Yupełnie nieprYXVWająca To wVpółcYeVnXcU koncepcji jęYXkoYnawcYXcU i TXTakWXcYnXcU. OoÜunikacja oT Tawna WrakWowana jeVW już nie WXlko w kaWegoriacU pragÜaWXcYnXcUH ale Weż WranVfraVWXcYnXcUH Yaś wXpowieTź baTana jako YorganiYowanX WekVW. Co więcejH poroYuÜiewanie Vię baTane jeVW jako YjawiVko Vilnie powiąYane Y konWekVWeÜH wielokanałowe i nie ogranicYające Vię wXłącYnie To aVpekWu werbalnego. OażTX WekVW wpiVuje Vię w łańcucU innXcU WekVWówH lecY Wakże TYiałań. Również gloWWoTXTakWXka ToVWrYegła rolę jęYXka w TYiałaniuH co jeVW wiTocYne w YałożeniacU poTejścia YaTaniowego (NŁ. prYXjęWego oT Tawna w naucYaniu JO Tla celów VpecjaliVWXcYnXcUJ cf. SowaH 2012). OcYXwiVWXÜ bXłoH że żaTen Y YacXWowanXcU ÜoTeli nie naTawał Vię Tla VYkolonXcU naucYXcieli VprofilowanXcU YawoTowo VYkół ponaTgiÜnaYjalnXcU. P Wej VXWuacjiH pragÜaWXcYnXÜ roYwiąYanieÜ Üogło bXć wXkorYXVWanie narYęTYi lingwiVWXcYnXcU opracowanXcU na poWrYebX baTań jęYXków – a właściwie TXVkurVów – VpecjaliVWXcYnXcU. 1.1. Genre AnalXViVH cYyli baTanie konWekVWowo oVaTYonycU roYwiąYań koÜunikacyjnycU P angloVakVońVkicU baTaniacU naT koÜunikacją VpecjaliVWXcYną prYełoÜeÜ okaYał Vię reWorXcYno-pragÜaWXcYnX ÜoTel CARS (CreaWe A ReVearcU Space) SwaleVaH koncepWualiYującX YaVaTX buTowX wVWępów To arWXkułów nauko-

AnaliYa TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce VpecjaliVWXcYnejJ krXWeria Toboru ÜoTeli…

wXcU. Opierając Vię na pracacU ToWXcYącXcU „VWrukWurX reWorXcYnej” WekVWów naukowo-WecUnicYnXcU auWorów YwiąYanXcU Ye VYkołą waVYXngWońVką (Selinker i inniH 1974; TriÜbleH 1985)H SwaleV (19814H YaJ SwaleVH 2004) VkoncenWrował Vię na analiYie gaWunkuH prowaTYącej To wXkrXcia wYorów jego organiYacji (paWWernV)H jak również śroTków jęYXkowXcU VłużącXcU To icU wXrażania. SwaleV Yaproponował proceTurę polegającą na iTenWXfikacji inWencji pragÜaWXcYnej właściwej gaWunkowi WekVWuH wXoTrębnieniu i YTefiniowaniu kolejnXcU „kroków” (moveV)H cYXli funkcji wVpólnXcU Tla Ybioru WekVWówH wXkłaTników jęYXkowXcU WXcUże funkcjiH a naVWępnie VprawTYanie uniwerValności wXłonionego Wą Trogą ÜoTelu Tla innXcUH poTobnXcU WekVWów. Mefinicja SwaleVa (1990J 58) wiąże gaWunek Y określoną funkcją koÜunikacXjną oraY Y grupą użXWkownikówH prYeY co YnakoÜicie VprawTYa Vię w oTnieVieniu To WekVWów YawoTowXcU bądź akaTeÜickicUJ ÜakroVWrukWura WekVWu VWanowi kogniWXwnX wYorYecH kWórego cYłonkowie Tanej wVpólnoWX VocjolingwiVWXcYnej użXwają To WworYenia oraY To inWerpreWowania TXVkurVu. ÖoTejście reWorXcYno-funkcjonalne VYXbko YacYęło bXć prakWXcYnie wXkorYXVWXwane w baTaniacU naT koÜunikacją naukową i YawoTową (NngliVU for AcaTemic PurpoVeV oraY NngliVU for OccupaWional PurpoVeV). ŁUaWia (1993J 22-35) roYwinął koncepcje SwaleVa w VieTÜioVWopniową proceTurę analiYX gaWunków WekVWuH prYXVWoVowaną To baTania i naucYania WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU. Jego ÜoTel analiYX nowXcU poWencjalnXcU gaWunków (unfamiliar genreV) obejÜuje kolejnoJ 1. uÜieVYcYenie Tanego gaWunku WekVWu w konWekście VXWuacXjnXÜ 2. prYegląT liWeraWurX YwiąYanej Y WXÜ gaWunkieÜ 3. prYeTefiniowanie konWekVWu VXWuacXjnego 4. YeVWawienie korpuVu WekVWów 5. analiYę konWekVWu inVWXWucjonalnego 6. poYioÜX analiYX jęYXkowej ÖoYioÜ 1J analiYa cecU lekVXkalno-VXnWakWXcYnXcU ÖoYioÜ 2J analiYa wYorców WekVWowXcU albo ÜeWoT WekVWualiYacji ÖoYioÜ 3J VWrukWuralna inWerpreWacja WekVWu jako gaWunku 7. konVulWację oWrYXÜanXcU wXników Ye VpecjaliVWą. CYXnności wVWępne obejÜują WrYX faYXH YacYXnające Vię reflekVją naT konWekVWeÜ VXWuacXjnXÜ właściwXÜ TaneÜu gaWunkowiH cYXli wXkorYXVWanie poViaTanej wieTYX o świecie lub wieTYX YawoTowej w WXÜ YakreVie (1). OolejnXÜ eWapeÜ jeVW prYegląT ToVWępnej liWeraWurX naukowej i YawoTowejH w WXÜ np. poTręcYnikówH prYeTVWawiającXcU cecUX konVWXWuWXwne oTnośnego 4

SwaleVH J.M. 1981. “MefiniWionV in Vcience anT law – eviTence for VubjecW-Vpecific courVe coÜponenW”. FacUVpracUe 3 J 106-112.

NlżbieWa GajewVka

gaWunku Y punkWu wiTYenia prYeTVWawicieli Tanej profeVji (2). OVWaWni punkW Wej faYX VWanowi prYeTefiniowanie konWekVWu (UiVWorXcYnegoH YawoTowegoH iTeologicYnego…)H w jaki TanX gaWunek Vię wpiVujeH oraY obVerwacja innXcU WekVWówH Y jakiÜi Üoże wcUoTYić w inWerakcję (3). RTobXWe inforÜacje Üogą w konVekwencji YÜoTXfikować pocYąWkowe wXobrażenia i YałożeniaH na poTVWawie kWórXcU jeVW naVWępnie wXbieranX korpuV baTawcYXH cYXli Ybiór repreYenWaWXwnXcU WekVWów (4). IVWoWnXÜ eleÜenWeÜ jeVW Wu TecXYjaH cYX planowana analiYa polegać bęTYie na VYcYegółowej obVerwacji proWoWXpowego WekVWuH robocYXÜ prYegląTYie Ybioru TokuÜenWów w celu określenia TalVYXcU kierunków baTań cYX Weż na prYeśleTYeniu wXbranego aVpekWu na Tużej próbce WekVWówH kWóra warunkuje VpoVób YeVWawienia wVpoÜnianego korpuVu. OolejnX eWap obejÜuje reflekVję naT warunkaÜi inVWXWucjonalnXÜiH w kWórXcU funkcjonuje TanX gaWunek (5). Mopiero wówcYaV Üożna prYXVWąpić To analiYX właściwości jęYXkowXcU VaÜego WekVWu. JeVW ona prowaTYona na poYioÜacU lekVXkalno-VXnWakWXcYnXÜ i WekVWowXÜ (gTYie baTa Vię VpoVób użXcia śroTków jęYXkowXcU To realiYacji określonXcU funkcjiH w obrębie Tanego gaWunku WekVWuH prYeY cYłonków Tanej wVpólnoWX TXVkurVXwnejH To oViągnięcia YaÜierYonXcU celów koÜunikacXjnXcU)H abX w końcu określić kogniWXwne aVpekWX organiYacji Tanego gaWunku (Wa cYęść TYiałań oTpowiaTa poVYukiwaniu VWrukWurX reWorXcYnej u SwaleVa). OVWaWnią faYą (7) jeVW konVulWacja wXłonionXcU Wą Trogą TanXcU i obVerwacji Ye VpecjaliVWaÜi. AnglojęYXcYna analiYa TXVkurVu (cYXli oVaTYonej konWekVWowo koÜunikacji) Tokonuje Vię prYeY prXYÜaW gaWunku. P porównaniu To koÜplekVowXcU ÜoTeli analiYX poWrYebH Genre AnalyViV obejÜuje jeTXnie wXcinkowX fragÜenW koÜunikacji YawoTowejH ogranicYonX To VpołecYnie YnorÜaliYowanXcU roYwiąYań Tla określonej VXWuacji. To poYorne ogranicYenie VWanowi jeTnak paraTokValnie YaleWęH jako że Yawężając obVYar baTań reTukuje wXÜaganX wkłaT pracX i upraVYcYa nieYbęTne TYiałania. Genre AnalyViV w ujęciu SwaleVa i ŁUaWiiH ÜiÜo Vwej proVWoWX poYwala na pogłębioną analiYęH iH co ciekawVYeH na analiYę krXWXcYną. RoYwijając jej pierwoWną werVjęH SwaleV (AVkeUave i SwaleVH 2000; SwaleVH 2004) proponuje poTwójną proceTuręJ WexW-Triven proceTure for genre analyViV oraY ViWuaWion-Triven proceTure for genre analyViVH poYwalającą na baTanie gaWunku wXcUoTYące oT WekVWu (jak we wcYeśniejVYej koncepcji)H lub Weż oT okolicYności jego powVWania. To Trugie poTejście wiąże Vię Y WYw. nową reWorXką (New RUeWoric). OTwraca ona lingwiVWXcYne poTejście To relacji WekVW-konWekVWH w kWórej VXWuacja koÜunikacji VłużX To objaśnienia właVności lekVXkalnXcU i VXnWakWXcYnXcU gaWunkuH poVługując Vię WekVWeÜ Tla inWerpreWacji konWekVWuH w kWórXÜ powVWał. GłębVYe YroYuÜienie ÜecUaniYÜów i prYXcYXnH Tla kWórXcU gaWunek prYXbiera WakąH a nie inną forÜęH jeVW WruTniejVYe baTawcYo (ÜiejVce analiY jęYXkowXcU

AnaliYa TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce VpecjaliVWXcYnejJ krXWeria Toboru ÜoTeli…

YajÜują ÜeWoTX baTań YacYerpnięWe Y eWnografii koÜunikacjiH Wakie jak obVerwacja oraY ankieWX)H nieÜniej poÜaga uniknąć pułapek naTÜiernej generaliYacji i rXgorXYÜuH poYwalając YaraYeÜ barTYiej świaToÜie poVługiwać Vię gaWunkieÜ jako pewną VpołecYnie uwarunkowaną konwencją koÜunikacXjną. ÖroceTura WexW-firVW obejÜuje pięć kolejnXcU eWapów (SwaleVH 2004J 72)J 1. wVWępne określenie konVWXWuWXwnXcU cecU gaWunku (jego VWrukWurXH VWXluH Wreści oraY celu)H 2. wVWępne określenie ToÜnieÜanego gaWunkuH 3. analiYę konWekVWu jego funkcjonowaniaH 4. prYeTefiniowanie gaWunkuH 5. uÜieVYcYenie go na Wle VXVWeÜu gaWunkówH w obrębie kWórego funkcjonuje. ÖocYąWkowXH orienWacXjnX opiV gaWunku (w WXÜ jego celu pragÜaWXcYnego) YoVWaje Wu prYeTefiniowanX w Woku TalVYej analiYX. Co ciekaweH całą Vwoją oTrębność ukaYuje w pełni Topiero na Wle więkVYej całości – „Vieci” lub „konVWelacji” gaWunkówH wobec kWórXcU Vię uÜiejVcawia i określa. Mla proceTurX ViWuaWion-firVWH SwaleV (2004J 73) proponuje naVWępujące eWapXJ 1. YiTenWXfikowanie określonej VXWuacji koÜunikacXjnej; 2. YbaTanie celów koÜunikacXjnXcUH warWości iWp.H cUarakWerXYującXcU Taną wVpólnoWę koÜunikacXjną; 3. analiYę rXWÜu pracX oraY poWrYeb koÜunikacXjnXcU Wej wVpólnoWX; 4. analiYę funkcjonującXcU w TanXÜ konWekście gaWunków WekVWówH prYXpiVanXcU iÜ naYw oraY WworYonego prYeY nie VXVWeÜu; 5. prYeTefiniowanie wXbranXcU gaWunków; 6. określenie cecU WXcU gaWunków. To Trugie ujęcie wXcUoTYi oT analiYX Tanej wVpólnoWX koÜunikacXjnej baTającH w jaki VpoVób określone uwarunkowania VpołecYne (konWekVW) wpłXwają na prakWXki jęYXkowe. ÖoprYeY VWoVowane ÜeWoTologię i narYęTYia (ankieWXH wXwiaT) nawiąYuje ono To eWnografii koÜunikacjiH co prawTopoTobnie YaTecXTowało o jego YnacYnie ÜniejVYej popularności i rYaTVYXÜ wXkorYXVWaniu. R Trugiej VWronXH poTejście Wo wXTaje naÜ Vię barTYo iVWoWneH jako że poYwala połącYXć analiYę TXVkurVuIgaWunkuH kWóra nie jeVW analiYa poWrYeb VenVu VWricWoH właśnie Y analiYą poWrYeb wXcUoTYącą oT analiYX oVaTYonej VXWuacXjnie koÜunikacji. Oba poTejścia To gaWunku – wXcUoTYące oT WekVWu oraY wXcUoTYące oT VXWuacji – Üożna WrakWować jako koÜpleÜenWarne (ŃlowerTew i PanH 2006). P jeTnXÜ i w TrugiÜ prYXpaTku SwaleV i AVkeUave (AVkeUave i SwaleVH 2000) kładą VYcYególnX naciVk na prYeorienWowanie cYX prYeTefiniowanie gaWunku będącą konVekwencją poTjęWXcU TYiałańH prYeY co Ybliżają Vię w VwXcU pogląTacU To Yałożeń WYw. krXWXcYnej analiYX TXVkurVu (CriWical MiVcourVe AnalyViV). Rapropo-

NlżbieWa GajewVka

nowane prYeY nicU poTejście YÜierYa nie WXlko To wXłonienia pragÜaWXcYnoreWorXcYnego ÜoTelu Tanego gaWunkuH ale Wakże YeYwala na jego ulepVYanie i ToVWoVowXwanie To YÜian konWekVWu jego funkcjonowania. Ta oVWaWnia cecUa wXTaje Vię VYcYególnie prYXTaWna Tla organiYaWorów kurVów poT kąWeÜ analiYX poWrYebH YaÜawianXcU prYeY konkreWną firÜę bądź inVWXWucjęH gTYie YlecającX VYkolenie ocYekuje wXÜiernego YwroWu ponieVionXcU nakłaTów. Mo klucYowXcU YaleW opiVanXcU wXżej proceTur YalicYa Vię proVWoWęH Yarówno poT wYglęTeÜ koncepWualnXÜ (planX reWorXcYno-funkcjonalne WekVWu są YaYwXcYaj YroYuÜiałe Tla ucYącXcU Vię)H jak i w kweVWii icU prakWXcYnego YaVWoVowania (proceTura WexW-firVW YnajTuje Vię w YaVięgu Üożliwości więkVYości naucYXcieli JS). Ńunkcjonalne ujęcie WekVWu wpiVuje Vię Weż łaWwo w logikę konVWrukcji ÜaWeriałów TXTakWXcYnXcUH jako że Y naVWanieÜ poTejścia koÜunikacXjnego prYeważająca więkVYość poTręcYników VWoVuje Wakież określanie celów kVYWałcenia. SWąT Weż plan (lub ÜakroVWrukWura) WekVWu w kaWegoriacU funkcji jęYXkowXcU prYeÜawia Yarówno To naucYXcieliH jak i To prYXYwXcYajonXcU To Wego ujęcia ucYniów. IVWoWną waTą jeVW naWoÜiaVW Vkupienie Vię na gaWunkuH uVuwające w cień koncepcję VYerYej WrakWowanego WXpu TXVkurVu. TXÜcYaVeÜ nie wVYXVWkie norÜX VpołecYno-jęYXkowe prYejawiają Vię w poVWaci gaWunków uVWanowionXcU (Wj. o wXraźnXcU YaVaTacU)H co wiTać na prYXkłaTYie Ü.in. konwerVacji uVWnXcU. Oolejną waTą jeVW Wakże WrakWowanie WekVWów jako iVWniejącXcU VaÜoiVWnie YTarYeń koÜunikacXjnXcUH co oTTala je oT perVpekWXwX YaTaniowej cUarakWerXVWXcYnej Tla naucYania JS. TXÜcYaVeÜ gaWunki rYaTko wXVWępują w iYolacjiH wplaWając Vię YaYwXcYaj w cUronologicYnX iIlub logicYnX łańcucU TYiałań koÜunikacXjnXcU (genre cUainVJ SwaleVH 2004)H w kWórXÜ jeTen WekVW prowaTYi To Trugiego. 1.2. AnalXVe MifférenWielle TeV MiVcourVH cYyli baTanie łańcucUa TYiałań werbalnycU oraY niewerbalnycU Mla opiVania Vekwencji TYiałań YawoTowXcU werbalnXcU oraY niewerbalnXcUH w pierwVYej kolejności na ÜXśl prYXcUoTYi koncepcja raÜ (frameV) i VkrXpWów (VcripWV) ScUanka i AbelVona (19775). RaÜa jeVW Wu YeVpołeÜ TanXcU poYwalającXcU inWerpreWować VWereoWXpową VXWuacjęH naWoÜiaVW VkrXpW ÜoTeluje Vekwencję YacUowań lub wXTarYeń. JeTnakH jak poTkreśla ŁUaWia (1993J 21)H VkrXpW oTnoVi Vię To YgroÜaTYonej wieTYX inTXwiTualnejH naWoÜiaVW gaWunek jeVW VWrukWurą kogniWXwną oTYwiercieTlającą wieTYę wVpólną 5

ScUankH R. C.H AbelVonH R.Ö. 1977. ScripWVH planVH goalV anT unTerVWanTingJ an inquirX inWo UuÜan knowleTge VWrucWureV. HillVTaleJ NrlbauÜ.

AnaliYa TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce VpecjaliVWXcYnejJ krXWeria Toboru ÜoTeli…

Tanej grupie VpołecYnej – wVpólnocie TXVkurVXwnej lub YawoTowej. InWereVującą Weorią poYwalającą objaśnićH jak aVpekWX VpołecYne i inTXwiTualne TXVkurVu VplaWają Vię w TYiałaniu (konfigurując Wo TYiałanie oraY będąc prYeY nie konfigurowanXÜi) jeVW MeTiaWeT MiVcourVe AnalyViV (MMA) Scollona (2001). JeTnoVWkę analiYX VWanowi Wu nie TXVkurVH WekVW ani gaWunekH lecY „YapośreTnicYone TYiałanie” (nexuV of pracWice). P porównaniu Y gaWunkieÜH „VploW prakWXk” YoVWał wYbogaconX o eleÜenWX niewerbalne oraY prYeÜilcYeniaH kWóre na równi Y eleÜenWaÜi werbalnXÜi VWrukWurXYują TYiałanie. Öojęcie Wo oTnoVi Vię YaraYeÜ To ToświaTcYenia (i TYiałania) inTXwiTualnego oraY Ybiorowego (Ualf Vomeone elVe’VIUalf our ownH NorriV i JoneVH 2005J 7)H jako że poprYeY powWarYanie inTXwiTualnXcU YacUowań buTowane Vą ToświaTcYenia YbioroweH Yaś TYiałania inTXwiTualne YÜieniają prakWXki VpołecYne. MeTiaWeT MiVcourVe AnalyViV prYXcYXniło Vię To opracowania prYeY MourlUon-MallieV (2008J 138-146) WYw. analiYX różnicującej TXVkurVu (AnalyVe MifférenWielle TeV MiVcourV). JeVW Wo ÜeWoTa Y Yałożenia YaprojekWowana w celu baTania i naucYania JSH o YTecXTowanie aplikacXjnXÜ naVWawieniu. NajWruTniejVYą faYą organiYacji kurVu Tla poWrYeb YawoTowXcU jeVW Ybieranie próbek TXVkurVuH będącXcU poTVWawą wVYelkicU TalVYXcU TYiałań. AnalyVe MifférenWielle TeV MiVcourV uwYglęTnia wielowXÜiarowość oraY wielokanałowość koÜunikacji YawoTowejH jako poTVWawowe TYiałanie prYewiTując jeTnak analiYę cecU jęYXkowXcU Tanego TXVkurVu na baYie Yebranego korpuVuH co poważnie upraVYcYa całX proceV. SkoncenWrowana na Wekście proceTura baTawcYa prYebiega Wu w VieTÜiu eWapacUH obejÜującXcUJ NWap prYXgoWowawcYX J 1. UipoWeYX wXjściowe ToWXcYące baTanego TXVkurVu; 2. analiYa korpuVu wXjściowego; 3. wnioVki Y analiYX; Öorównanie Y TXVkurVaÜi pokrewnXÜiJ 4. analiYa konWraVWXwna; 5. bilanV; ÖoTejście WranVTXVcXplinarneJ 6. ÜoTelowanie prakWXki YawoTowej; 7. iTenWXfikacja logiki TYiałań YawoTowXcU. P Wrakcie wVWępnej analiYX korpuVu WekVWów poWencjalnie repreYenWującXcU TanX TXVkurV (1)H WekVWX grupowane Vą weTług krXWeriów poYwalającXcU na wXłonienie TającXcU Vię opiVać regularności forÜalnXcU. SpośróT branXcU Wu poT uwagę eleÜenWów (WakicU jak funkcja pragÜaWXcYnaH TYieTYina oTnie-

NlżbieWa GajewVka

Vienia i nośnik) VYcYególnie iVWoWnX jeVW „łańcucU TYiałań” (cUaînage Te praWiqueV – nexuV of pracWice)H w kWóre TanX gaWunek WekVWu jeVW wplecionX. To wieloVWronne poTejście wXWXcYa kierunki późniejVYej analiYX TXVkurVXwnej (2). P prYXkłaTYie poTanXÜ prYeY MourlUon-MallieV (2008J 139)H recepWa lekarVka Üoże bXć analiYowana jako prYXkłaT polecenia (cYXli poT kąWeÜ funkcji naTrYęTnej gaWunku)H jako TXVkurV ÜeTXcYnX i wreVYcie jako TXVkurV piVeÜnXH YeVWawionX Y WowarYXVYącXÜ Üu TXVkurVeÜ uVWnXÜ wXwiaTu lekarVkiego. P porównaniu To ÜoTelu ScollonaH nexuV of pracWice YoVWał Wu YaVWąpionX prYeY nexuV of TiVcourVe. ÖrYX WakiÜ poTejściu korpuV WekVWów ÜógłbX Vię roYVYerYać w nieVkońcYonośćH prYeT cYXÜ cUroni cYwarWXH najważniejVYX cYXnnikH a Üianowicie łańcucU TYiałań. CYXnnik Wen Üa cUarakWer prYewiTXwalnX i obiekWXwnXJ wXpiVanie recepWX bęTYie najprawTopoTobniej pociągało Ya Vobą prYecYXWanie TołącYonej To lekarVWwa uloWki inforÜacXjnejH uVWnX koÜenWarY lekarYa lub farÜaceuWXH poVYukiwanie inforÜacji w inWernecie iWT. P wXniku analiYX Yebranego korpuVu oWrYXÜujeÜX wVWępną cUarakWerXVWXkę TXVkurVu (3). ŃaYa polegająca na analiYie konWraVWXwnej VWanowi jąTro Yaproponowanej prYeY MourlUon-MallieV proceTurX. PVWępne reYulWaWX Vą Wu porównXwane Y cecUaÜi cUarakWerXVWXcYnXÜi TXVkurVów pokrewnXcU (4)H ÜającXcU Wę VaÜą funkcjęH należącXcU To Wej VaÜej TYieTYinX lub roYpowVYecUnianXcU w Wej VaÜej forÜie. ÖoÜaga Wo wXcUwXcić w poViaTanXÜ korpuVie cecUX konVWXWuWXwne Tanego TXVkurVu (5)H kWórX oTcina Vię wiTocYnie oT TXVkurVów Y korpuVów pocUoTnXcU. UYXVkane wXniki porównXwane Vą naVWępnie Y wXnikaÜi faYX WrYeciej w celu VforÜułowania nowXcU UipoWeY WłuÜacYącXcU Yarówno ToVWrYeżone forÜX jęYXkoweH jak „prYeÜilcYenia” (TYiałania niewerbalne) wiTocYne w VkrXpWacU prYXjęWXcU proceTur YawoTowXcU. Oolejna faYa polega właśnie na rekonVWrukcji „łańcucUa TYiałań” (6)H Tającego wgląT w logikę YawoTową Tanej profeVji. ÖoYwala on wXjaśnić niekWóre obVerwacje (WłuÜacYąc Ywięzłość recepWX iVWnienieÜ objaśnienia uVWnego) oraY YbuTować nowe UipoWeYX. OTWworYenie ÜoTelu „łańcucUa TYiałań” (7) wiąże Vię Y określenieÜ VpoVobu TYiałania prYXjęWego w obrębie Tanej wVpólnoWX YawoTowej. RTanieÜ MourlUon-MallieV (2008J 146)H Wo właśnie logika YawoTowa powoTujeH że gaWunek prYXjÜuje określoną forÜę eÜpirXcYną (YÜaWerialiYowaną w YbiorYe WekVWów określanXcU Wą VaÜą naYwą) Tanego iTealnego wYorca gaWunkowego. Co iVWoWneH TYięki porównXwaniu TXVkurVów i gaWunkówH analiYa różnicująca TXVkurVu cUroni prYeT ÜXlnXÜi wnioVkaÜi wXnikającXÜi Y prYXjęWXcU a priori Yałożeń (prYeT cYXÜ oVWrYegał Ü.in. GaÜbierH 1998J 46)H gTXż Üożna Wakie błęTX w YałożeniacU wXcUwXcić i oTpowieTnio je VkorXgować.

AnaliYa TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce VpecjaliVWXcYnejJ krXWeria Toboru ÜoTeli…

ReaVuÜującH analiYa gaWunku w ÜiejVce analiYX poWrYeb poYwala ucUwXcić Üoże nie pełnXH ale Ya Wo operacXjnX fragÜenW koÜunikacji właściwej Tla Tanego YawoTu lub śroTowiVka. SpośróT WrYecU YaproponowanXcU ÜeWoT Ybierania i obróbki TanXcU jęYXkowXcUH YTecXTowanie najproVWVYe jeVW poTejście koncenWrujące Vię na Wekście. ÖoTejście „VXWuacXjne” Ybliżone jeVW Y kolei w VwoicU YałożeniacU To najpopularniejVYXcU werVji klaVXcYnej analiYX poWrYebH prYeY co Üoże YaVpokoić aÜbicje auWorów prograÜów cUcącXcU uYXVkać VYerVYX obraY i YakreV TanXcU. TrYeciH oVWaWni ÜoTel prYeTVWawia Twie YaleWXJ prYX wYglęTnej proVWocie TYiałańH poYwala ująć koÜunikację jako eleÜenW w łańcucUu TYiałań YawoTowXcU. TXÜ nieÜniejH Yebranie ÜaWeriałów VWanowi Topiero pierwVYX eWap baTań gaWunku cYX TXVkurVuJ koniecYnX jeVW jeVYcYe aparaW ÜeWoTologicYnX poYwalającX na uYXVkanie poTlegającXcU TXTakWXYacji TanXcU.

2. AnaliYa jęYykowa YebranycU próbek TyVkurVu RaniÜ Yebrane próbki TXVkurVu będą ÜogłX YoVWać prYekVYWałcone w cele i ÜaWeriałX naucYaniaH należX określić icU cecUX VYcYególneH co wXÜaga wXboru określonego aparaWu baTawcYego. Genre AnalyViV baTa Yebrane WekVWX wXkorYXVWując prYeTe wVYXVWkiÜ poTejście reWorXcYno-pragÜaWXcYne. AnalyVe MifférenWielle TeV MiVcourV jeVW Weorią VWoVunkowo nową i jako Waka nie TocYekała Vię (jeVYcYe?) YbXW wielu aplikacjiH jeTnak YTaje Vię cYerpać racYej Y francuVkiej WraTXcji analiYX TXVkurVuH kWóra Ye wYglęTu na Vwą Yłożoność wXÜaga pogłębionej YnajoÜości co najÜniej kilku Weorii. O VYerVYe wXkorYXVWanie Weorii TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce ogólnej i VpecjaliVWXcYnej apelują oTpowieTnio Rając (2004) oraY auWorka niniejVYego WekVWu (GajewVkaH 2013)H WXÜ nieÜniej WruTno wXÜagać oT prYecięWnego naucYXciela – i jego ucYniów! – wieTYX leżącej u poTVWaw roYpraw prYeTVWawianXcU jako UabiliWacXjne. Łiorąc poT uwagę Y jeTnej VWronX nieYwXkłą roYległość koncepcji TXVkurVuH Y Trugiej Yaś koniecYność roYVąTnego icU prYXkrojenia aT uVum MelpUiniH naVYą uwagę prYXkuła propoYXcja RicUera (2002). Jej najbarTYiej inWereVującXÜ aVpekWeÜ jeVW naVYXÜ YTanieÜ wielowXÜiarowe VpojrYenie na WekVW Y różnXcU perVpekWXw baTawcYXcU. P celu analiYX pojeTXncYego WekVWu (w TanXÜ prYXpaTku regulaÜinu YacUowania w parku naroTowXÜ wXwieVYanXÜ na WablicacU ogłoVYeniowXcU na użXWek WurXVWów)H RicUer VWoVuje cYWerX poTejściaJ TXVkurVXwneH pragÜaWXcYneH WekVWowe i kulWurowe. I WakH baTanie WekVWu jako TXVkurVu oYnacYaJ – YTefiniowanie gaWunkuH To kWórego prYXnależX; – YbaTanie relacji łącYącXcU parWnerów TXVkurVu;

NlżbieWa GajewVka

– –

–

prYeśleTYenieH w jaki VpoVób YaVWoVowanX nośnik koÜunikaWu wpłXwa na prYekaY; YbaTanie właściwości prYeVWrYennXcU (np. Tługości lub roYÜieVYcYenia WekVWu) i cYaVowXcU (np. cYaVu WrwaniaH regularności pojawiania Vię) koÜunikaWu; określenie YaVWoVowanej w niÜ oTÜianX jęYXka (variéWé(V) Te langue).

CYęść Y WXcU eleÜenWów powraca w ujęciu pragÜaWXcYnXÜH YakłaTającXÜ iTenWXfikacjęJ – VXWuacji koÜunikacji (cYXli VcUarakWerXYowanie parWnerówH koÜunikaWuH kanałuH koTu oraY referenWu); – ogólnego VXVWeÜu wXpowieTYenia (VyVWème T’énonciaWionJ TiVcourV vV réciW); – głównego akWu ÜowX realiYowanego prYeY Wo wXpowieTYenie. ÖierwVYX Y wXÜienionXcU WuWaj punkWów oTnoVi Vię To Tość powVYecUnie Ynanego VXVWeÜu JakobVona (19636). Mrugi naWoÜiaVW oTVXła To koncepcji ŁenveniVWa (19667) roYróżniającej TXVkurV jako VpoVób koÜunikowania VięH Tla kWórego Yarówno obecność poTÜioWuH jak i VXWuacja koÜunikacji Vą wewnęWrYne. TekVW analiYowanX jeVW poT wYglęTeÜ śroTków Vpójności (koUerencji i koUeYji) oraY VcUeÜaWu organiYacXjnego. P WXÜ oVWaWniÜ prYXpaTku RicUer również oTVXła To konkreWnej WeoriiH a Üianowicie To WXpów organiYacji WekVWu wXróżnionXcU prYeY ATaÜa (19998). PreVYcieH WekVW analiYowanX jako obiekW powVWałX w określonej kulWurYeH a YaWeÜ jako obiekW kulWurowXH ÜogącX poVłużyć To porównania ÜięTYX kulWurą roTYiÜą ucYącXcU Vię a kulWura kraju(ów) jęYXka obcego (cYXli To realiYacji celów inWerkulWurowXcU). Jak wiTaćH aVpekWX i koncepcje Tobrane prYeY RicUera Vą w Tużej ÜierYe arbiWralne i ÜogłXbX poTlegać negocjacjoÜ. SYcYególnie oVWaWnie wejście w WekVWH oT VWronX kulWurowejH YXVkałobX na pogłębieniu i roYwinięciu go np. o paraÜeWrX użXwane Tla opiVu kulWurX. P prYXpaTku kulWurX „VpecjaliVWXcYnej”H organiYacXjnej lub YawoTowejH ÜogłXbX Wo bXć roYÜaiWe wXÜiarX kulWurX YacYerpnięWe oT auWorów WakicU jak Hall9H HofVWeTe10H TroÜpenaarV11 cYX GeVWe6

JakobVonH R. 1963. « LinguiVWique eW poéWique » (w) NVVaiV Te linguiVWique générale. ÖariVJ ÉTiWionV Te MinuiWJ 213-222. 7 ŁenveniVWeH N. 1966. ÖroblèÜeV Te linguiVWique générale. ÖariVJ GalliÜarT. 8 ATaÜH J. M. 1999. LinguiVWique WexWuelle. ÖariVJ NaWUan. 9 Hall N.T.H ReeT HallH M. 1990. UnTerVWanTing CulWural MifferenceV – GerÜanVH ŃrencU anT AÜericanV. QarÜouWUJ InWerculWural ÖreVV.

AnaliYa TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce VpecjaliVWXcYnejJ krXWeria Toboru ÜoTeli…

lanT12 (cf. GajewVkaH 2010). ŁXć Üoże należałobX roYVYerYXć Wakże VaÜą liVWę poTejśćH YwłaVYcYa o poTejścia prYXTaWne To opiVu koÜunikacji uVWnej. NiepoTważalną YaleWą prYeTVWawionej WuWaj analiYX jeVW naWoÜiaVW wielorakie ujęcie gaWunkuH kWóre Üa wVYelkie VYanVe ucUwXcić jego najiVWoWniejVYe cecUX. MoTaWkowXÜ pluVeÜ jeVW jej roYbuTowane i prYXVWępne prYeTVWawienieH obejÜujące opiV kaWegorii wXkorYXVWanXcU w kolejnXcU poTejściacUH Vkróconą icU werVję – ÜoTel lub VYablon wVpoÜagającX analiYę oraY jego wXkorYXVWanie na prYXkłaTYie. ÖropoYXcja RicUera wXTaje Vię VenVowną baYą To VWworYenia prYXTaWnego narYęTYia wVpoÜagającego w pracX naucYXcieli jęYXków VpecjaliVWXcYnXcUH YÜuVYonXcU To VaÜoTYielnego opracowania celów i ÜaWeriałów kVYWałceniaH kWórYXH jak TowoTYi prakWXkaH nie YawVYe raTYą Vobie Y wXVWarcYająco wnikliwą obVerwacją YebranXcU próbek TXVkurVów. Jej VeTneÜ bXłXbX barTYiej VYcYegółowo (lecY nie naYbXW…) roYwinięWe VcUeÜaWXH poYwalające na wejście w TanX gaWunek oT różnXcU VWron. Mla uYupełnienia ewenWualnXcU braków WeoreWXcYnXcU Y YakreVu lingwiVWXki WekVWu i TXVkurVuH celowe wXTaje Vię Wakże króWkie wXjaśnienie lub opiV YaVWoVowanXcU kaWegorii (nawiąYujące To ÜoTelu RicUera).

PoTVuÜowanie RYecYXwiVWe YaVWoVowanie Weorii TXTakWXcYnXcU w prakWXce nie jeVW Üożliwe beY prYełożenia na jęYXk YroYuÜiałX Tla icU oVWaWecYnXcU aTreVaWów i użXWkownikówH Wo jeVW naucYXcieliH a prYeTe wVYXVWkiÜ icU ucYniów. ÖoVWulaWX lingwiVWów i TXTakWXków-WeoreWXków w ÜałXÜ VWopniu YnajTują oTbicie w WworYonXcU prYeY prakWXków ÜaWeriałacU To nauki konkreWnXcU „jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU” (YawoTowXcUH branżowXcU…). MiagnoYa McMonougUa (2010)H VprawTYająca rYecYXwiVWe wXkorYXVWanie wXników baTań w ÜaWeriałacU VłużącXcU To kVYWałcenia w YakreVie NngliVU for Specific PurpoVeV okaYała Vię Üiażdżąca. Skoro Wak Vię rYecYX Üają w prYXpaTku najpopularniejVYego jęYXka koÜunikacji YawoTowejH Üożna ocYekiwaćH że w VWoVunku To innXcU JO VXWuacja nie prYeTVWawia Vię lepiej. NieVWeWXH Topóki pracującX baTawcYo lingwiści i TXTakWXcX nie będą Üieli na uwaTYe TocelowXcU oTbiorcówH cYXli 10

HofVWeTeH G. 1982. CulWure’V conVequenceV. InWernaWional MifferenceV in PorkRelaWeT ValueV. NewburX ÖarkJ SAGN ÖublicaWionV; HofVWeTeH G. 1991. CulWureV anT organiVaWionVJ SofWware of WUe MinT. LonTonJ MacGraw Hill. 11 TroÜpenaarVH Ń.H HaÜpTen-TurnerH C. 1998. RiTing WUe waveV of culWure. UnTerVWanTing TiverViWX in global buVineVV. (Trugie wXTanie). New QorkJ McGraw-Hill. 12 GeVWelanTH R.R. 2000. Różnice kulWurowe a YacUowania w biYneVie. ParVYawaJ PXTawnicWwo Naukowe ÖPN.

NlżbieWa GajewVka

wVpoÜnianXcU poTÜioWów kVYWałceniaH VXWuacja Wa racYej nie ulegnie poprawie. IVWoWną cecUą ÜoTeli WeoreWXcYnXcU jeVW icU poWencjał aplikacXjnXJ niniejVYX WekVW VWanowi próbę popularXYacji kilku ÜoTeliH kWóre YTają Vię go poViaTaćH lub Üogą go nabXć po pewnXcU aTapWacjacU.

ŁIŁLIOGRAFIA AVkeUaveH I.H SwaleVH J.M. 2000. « Genre iTenWificaWion anT coÜÜunicaWive purpoVeJ A probleÜ anT poVVible VoluWion ». ApplieT LinguiVWicV 22 J 195-212. ŁUaWiaH V.O. 1993. AnalXVing Genre. Language UVe in ÖrofeVVional SeWWingV. LonTonINew Qork J LongÜan. ŃlowerTewH J.H PanH P. 2006. « TUe linguiVWic anT WUe conWexWual in applieT genre analXViVJ TUe caVe of WUe coÜpanX auTiW reporW ». NngliVU for Specific purpoVeV 25(2) J 78-93. GajewVkaH N. 2010. « Öréparer à coÜÜuniquer avec leV repréVenWanWV T’auWreV culWureV profeVVionnelleV TanV le caTre T’un courV Te langue Vur objecWifV VpécifiqueV » (w) L’InWerculWurel en praWique (reT. M. Sowa). LublinJ PerVeWJ 50-63. GajewVkaH N. 2012. « L’analXVe Tu TiVcourV eW l’enVeigneÜenW TeV LN Vur objecWifV VpécifiqueV ». RoÜanica CracovienVia 11J 136-145. GajewVkaH N. 2013. Courriel verVuV courrierJ la coÜÜunicaWion écriWe en françaiV Te la coÜÜunicaWion profeVVionnelle au WeÜpV TeV nouvelleV WecUnologieV. LublinJ PerVeW. GajewVkaH N.H SowaH M. w Truku a. « LeV faceWWeV ÜulWipleV Tu françaiV enVeigné Vur objecWifV VpécifiqueVJ un enjeu pour l’ingénierie Te forÜaWion ? ». ÖoinW CoÜÜun 1. GajewVkaH N.H SowaH M. w Truku b. LSÖ – ŃOS – ŃacUVpracUe... MXTakWXka jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU. Lublin J PerVeW. GaÜbierH Q. 1998. « Le françaiV TanV leV coÜÜunicaWionV VpécialiVéeVJ bilan ÜiWigé » (w) MiVcourV profeVVionnelV en françaiV (reT. Q. GaÜbier). ŁernJ ÖeWer LangJ 15-34. LeUÜannH M. 1993. ObjecWifV VpécifiqueV en langue éWrangère. LeV prograÜÜeV en queVWion. ÖariV J HacUeWWe. LeUÜannH M. 1997. « ŁeVoinV TeV apprenanWV eW conWenuV TGenVeigneÜenWJ une liaiVon TangereuVe »H niepublikowane wXVWąpienie wXgłoVYone na ÖreÜière Conférence Régionale pour le ŃOSH Oair 23-24 kwieWnia 1997. McMonougUH J. 2010. « NngliVU for Vpecific purpoVeVJ A VurveX review of currenW ÜaWerialV ». NngliVU Language TeacUing Journal 64 J 462–477. MourlUon-MallieVH Ń. 2008. NnVeigner une langue à TeV finV profeVVionnelleV. ÖariVJ MiTier. MunbXH J. 1978. CoÜÜunicaWive SXllabuV MeVign. CaÜbriTgeJ CaÜbriTge UniverViWX ÖreVV. NorriVH S.H JoneVH R.H. (reT.). 2005. MiVcourVe in AcWionJ InWroTucing ÜeTiaWeV TiVcourVe analXViV. LonTonINew Qork J RouWleTge. RicUerH J.-J. 2002. « Une aiTe à l’élaboraWion T’objecWifV TiTacWiqueV J L’évaluaWion TiTacWique préalable Te VupporWVpour l’enVeigneÜenWIapprenWiVVage Tu ŃLN ». SXnergieV RuVVie 2J 81-91.

AnaliYa TXVkurVu w gloWWoTXTakWXce VpecjaliVWXcYnejJ krXWeria Toboru ÜoTeli… RicUWericUH R. 1973. « MoTèle pour la TéfiniWion TeV beVoinV langagierV TeV aTulWeV » (w) SXVWèÜeV T’apprenWiVVage TeV langueV vivanWeV par leV aTulWeV (reT. J. TriÜ). SWraVbourgJ ConVeil Te l’NuropeJ 35-66. RicUWericUH R.H CUancerelH J.L. 1977. L’iTenWificaWion TeV beVoinV TeV aTulWeV apprenanW une langue éWrangère. SWraVbourg J ConVeil Te l’Nurope. ScollonH R. 2001. MeTiaWeT TiVcourVeJ TUe nexuV of pracWice. LonTonINew QorkJ RouWleTge. SelinkerH L.H ToTT TriÜbleH R.M.H VroÜanH R. 1974. « ÖreVuppoViWion anT TecUnical RUeWoric ». NLT Journal 29 (1) J 59-65. SowaH M. 2011. M’une acWiviWé péTagogique à l’acWiviWé profeVVionnelle. LublinJ TowarYXVWwo Naukowe OUL. SwaleVH J.M. 1990. Genre AnalXViV. NngliVU in AcaTeÜic anT ReVearcU SeWWingV. CaÜbriTgeJ CaÜbriTge UniverViWX ÖreVV. SwaleVH J.M. 2004. ReVearcU GenreV. NxploraWion anT ApplicaWion. CaÜbriTgeJ CaÜbriTge UniverViWX ÖreVV. TriÜbleH L. 1985. NngliVU for Science anT TecUnologXJ A TiVcourVe approacU. CaÜbriTgeJ CaÜbriTge UniverViWX ÖreVV. PojnickiH S. 1991. NaucYanie jęYXków obcXcU To celów YawoTowXcU. ParVYawaJ PieTYa ÖowVYecUna. RającH J. 2004. Mu coÜÜunicaWif au TiVcurVif. ApporWV Te la pragÜaWique Tu TiVcourV à la TiTacWique TeV langueV éWrangèreV. ParVYawaJ InVWXWuW RoÜaniVWXki UPIPXTYiał Neofilologii.

Izabela Ławej

UniwerVyWeW Oazimierza PielkiegoH ByTgoVzcz

O JĘRYOU SPNCJALISTYCRNYM P OONTNOŚCIN OULTUROPYM NA PRRYOŁAMRIN ŁŁĘMNNGO UŻYCIA JĘRYOA NINMINCOINGO P LIŚCIN MOTYPACYJNYM Language for Vpecial purpoVeV froÜ a culWural backgrounTH on WUe baViV of errorV in a leWWer of applicaWion Wo WeacU GerÜan TUiV paper inveVWigaWeV a parWicular aVpecW of WeacUing languageV for Vpecial purpoVeV. TUe arWicle focuVeV on WUe culWural coÜponenW in WUe analXViV of error in WUe collocaWion in PorW unT ScUrifW WUaW occurV in job applicaWionV wriWWen bX VWuTenWV of ApplieT LinguiVWicV. LearnerV of GerÜan aV a foreign language for Vpecial purpoVeV uVe WUe ÜoWUer Wongue anT WUeX coin worTV WUaW To noW exiVW in GerÜan. NrrorV of WUiV WXpe are a reVulW of WUe culWural TifferenceV beWween languageV anT inaTequaWe inWer-culWural coÜpeWence. OeyworTVJ leWWer of applicaWionH GerÜanH culWureH errorH collocaWionH language for Vpecial purpoVeV Słowa klucYoweJ liVW ÜoWXwacXjnXH jęYXk nieÜieckiH kulWuraH błąTH kolokacjaH jęYXki VpecjaliVWXcYne

1. PVWęp P oblicYu wYroVWu ÜobilnościH proÜowania wielojęYXcYności i wielokulWurowości iVWnieje koniecYność naucYania i ucYenia Vię nie WXlko ogólnXcU jęYXków obcXcUH lecY Wakże jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU (oTpowieTnio To profilu VYkołX) To celów YawoTowXcU. Jak Üożna YauważyćH w oVWaWnicU laWacU YÜieniłX Vię poWrYebX jęYXkowe i koÜunikacXjne oVób VWuTiującXcU jęYXki obce. P TYiViejVYej rYecYXwiVWości Vpo-

IYabela Ławej

łecYnej i goVpoTarcYej jęYXk obcX Üa Vłużyć jako narYęTYie pracXH a nie jako cel VaÜ w Vobie (MolaWa-RaróTH 2005J 64). MlaWego wXjście naprYeciw poWrYeboÜ VWuTenWów i prYXgoWowanie icU To efekWXwnej koÜunikacji w VXWuacjacU określonXcU prYeY rXnek pracX VWaje Vię klucYowe w proceVie gloWWoTXTakWXcYnXÜ. RakreV WeÜaWXcYnX YwiąYanX Y naucYanieÜ jęYXka VpecjaliVWXcYnego Tla poWrYeb gloWWoTXTakWXki jeVW barTYo obVYernX. ÖrobleÜaWXkę Wę Üożna roYpaWrXwać Y różnXcU punkWów wiTYeniaH np.J jęYXkoYnawcYegoH kulWuralnegoH YawoTowegoH Toboru śroTków cYX ÜeWoT realiYacji prograÜów naucYania (ÖieńkoVH 1993J 363). P niniejVYXÜ arWXkule cUciałabXÜ Ywrócić uwagę na kulWurowX aVpekW YagaTnienia. Jak Yauważa Oubica (2010J 126)J „wXÜiar kulWurowX i inWerkulWurowX nie Üoże bXć poÜinięWX w TXVkurVie VpecjaliVWXcYnXÜH gTXż jeVW Y niÜ nieroYerwalnie powiąYanX. (…) TXVkurV VpecjaliVWXcYnX łącYX Vię Y jęYXkieÜH To kWórego Vię oTnoViH a jęYXk wiąże Vię Y aVpekWeÜ kulWurowXÜH kWórego jeVW nośnikieÜ. TXÜ VaÜXÜH TXVkurV nie iVWnieje beY powiąYania Y kulWurą i konWekVWeÜ VpołecYnXÜ”. JeTnXÜ Ye VpoVobów YapoYnawania ucYącXcU Vię Y VYeroko roYuÜianą kulWurą kraju (-ów) jęYXka Tocelowego oraY kVYWałcenia koÜpeWencji inWerkulWurowejH jeVW praca Y WekVWeÜH cYego prYXkłaTeÜ Üoże bXć WworYenie forÜ użXWkowXcUH poWrYebnXcU w różnXcU VXWuacjacU Tnia coTYiennego. P raÜacU niniejVYego arWXkułu cUciałabXÜ kilka Vłów poświęcić kweVWii błęTuH kWórX pojawił Vię w liVWacU ÜoWXwacXjnXcU VWuTenWów LingwiVWXki SWoVowanej UOP w ŁXTgoVYcYX w nieÜieckiej werVji YwiąYku wXraYowego w mowie i w piśmie. RTaję Vobie VprawęH że opiV jeTnegoH naweW repreYenWaWXwnego błęTuH jeVW niewXVWarcYającX i VpłXca probleÜaWXkę kulWurową w naucYaniu jęYXka VpecjaliVWXcYnego. UważaÜ jeTnakH iż warWo Wen błąT prYeTVWawić i Tokonać jego króWkiej analiYXH ponieważ wXnika on Y kulWurowXcU uwikłań jęYXka — Wu jęYXka VpecjaliVWXcYnego. OTÜienna w każTXÜ jęYXku kaWegorXYacja oWacYającego naV świaWa VpowoTowana VpecXfiką kulWurową VprawiaH że VXWuacje użXcia Ynaków jęYXkowXcU w poVYcYególnXcU jęYXkacU nie YawVYe są Wakie VaÜeH lecY Vą uwarunkowane innXÜ VpoVobeÜ werbaliYacji wXbranXcU wXcinków rYecYXwiVWości poYajęYXkowej.

2. CecUy jęYyka VpecjaliVWycYnego i Vpecyfika jego naucYania P liWeraWurYe prYeTÜioWu iVWnieją różnoroTne Tefinicje jęYXka VpecjaliVWXcYnegoH naYXwanego Wakże jęYXkieÜ facUowXÜH YawoTowXÜH profeVjolekWeÜ lub żargoneÜ YawoTowXÜ.

O jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ w konWekście kulWurowXÜ na prYXkłaTYie błęTnego…

SYulc w Słowniku MyTakWyki Języków ObcycU poTajeH że jęYXk VpecjaliVWXcYnX (facUowX) jeVW warianWeÜ jęYXka ogólnego użXwanXÜ prYeY określone grupX YawoToweH uÜożliwiającXÜ precXYXjnX opiV Tanej TYieTYinX wieTYXH nauki lub WecUniki. JęYXki facUowe różnią Vię oT jęYXka poWocYnego prYeTe wVYXVWkiÜ VłownicWweÜH poYwalającXÜ na TokłaTniejVYe i barTYiej VkróWowe Tefinicje prYeTÜioWówH relacji oraY proceVów oTnoVYącXcU Vię To Tanej Vpecjalności (SYulcH 1994J 102). ÖrYXjÜuje VięH że jęYXki VpecjaliVWXcYne Vą VpecXficYnXÜi jęYXkaÜi WworYonXÜi prYeY VpecjaliVWów „na poWrYebX” koÜunikacji profeVjonalnej poÜięTYX WXÜi VpecjaliVWaÜi (GrucYaH 2007J 14). ÖoTVWawową funkcją jęYXka VpecjaliVWXcYnego jeVW jego funkcja poYnawcYa oraY funkcja koÜunikacXjna. OażTX jęYXk VpecjaliVWXcYnX YwiąYanX jeVW Y jakiÜś jęYXkieÜ ogólnXÜ. ŃoneWXki jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU Vą Ybieżne Y foneWXkaÜi oTpowieTnicU jęYXków ogólnXcU. JęYXki VpecjaliVWXcYne Yawierają Wakże YaVaTX graÜaWXki jęYXka ogólnego. LekVXka i wYorce WekVWowe jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU pokrXwają Vię cYęściowo Y jęYXkaÜi ogólnXÜi. MlaWego Üówi VięH że jęYXki VpecjaliVWXcYne cUarakWerXYują Vię VpecXficYną warVWwą lekVXkalnąH nieporównXwalną To warVWwX VłownicWwa ogólnego. JęYXki VpecjaliVWXcYne Vą całkieÜ auWonoÜicYne WXlko poT wYglęTeÜ funkcjonalnXÜ (ÖieńkoVH 1993J 268; SWolYeH 1999J 21; GrucYaH 2007J 14). JęYXki facUowe cUarakWerXYujeJ ToÜinacja VWronX biernejH cYaVowniki ÜoTalneH określone ÜoTele YTań i YwroWówH VWoVowanie wXbranXcU ÜeWoT słowoWwórcYXcU poTcYaV WworYenia nowXcU Vłów oraY VpecXficYna VkłaTnia. TekVWX VpecjaliVWXcYne poViaTają VWXl noÜinalnX i beYoVobowXH licYne konVWrukcje iÜieVłowoweH cecUują je Wakże brak wulgarXYÜów i określeń nacecUowanXcU eÜocjonalnie oraY cYęVWo Yawiłe YTania wielokroWnie Yłożone (MolaWa-RaróTH 2005J 64-65). JęYXki VpecjaliVWXcYne VWoVowane Vą w wielu TYieTYinacU żXciaH TlaWego wXróżnia Vię na prYXkłaTJ jęYXk poliWXkiH ekonoÜiiH biYneVuH nauk VpołecYnXcUH ÜaWeÜaWXkiH inforÜaWXkiH cUeÜii i fiYXkiH ÜeTXcXnX i farÜacjiH WecUnikiH aTÜiniVWracji unijnejH UoWelarVWwaH TrukarYXH kierowców i ÜecUanikówH jęYXk prawnicYXH WurXVWXcYnXH VporWowXH jęYXk użXwanX w gaVWronoÜiiH jęYXk Tla logiVWXki i VprYeTażX iWT. JęYXki VpecjaliVWXcYne Vą jęYXkaÜi o roYbuTowanej forÜie piVanej (ÖieńkoVH 1993J 268). ÖrYecięWnX użXWkownik jęYXka Üa To cYXnienia Ye VpecjaliVWXcYnXÜi oTÜianaÜi jęYXków facUowXcU najcYęściej w forÜie piVeÜnejH cYego prYXkłaTeÜ Vą naVWępujące piVÜa użXWkoweJ poTania o pracęH reklaÜacjeH inVWrukcje obVługi VprYęWu WecUnicYnegoH wVkaYówki użXcia lekówH YaVaTX wXpełniania YeYnań poTaWkowXcU ÖITH piVÜa To i Ye VpółTYielni ÜieVYkaniowXcUH bankówH ubeYpiecYalni cYX ToVWawców ÜeTiów i operaWorów Welefonii.

IYabela Ławej

SpecXfika proceVu ucYenia Vię i naucYania jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU YwiąYana jeVW Y fakWeÜH że akwiYXcja uÜiejęWności jęYXkowXcU VpecjaliVWXcYnXcU jeVW WXlko wWeTX ÜożliwaH gTX YoVWałX YinWernaliYowane ogólne uÜiejęWności jęYXkowe. UcYącX Vię jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU ÜuVYą poViaTać ogólne uÜiejęWności jęYXkoweH WYn. Ynać jęYXk ogólnX na określonXÜ poYioÜie (GrucYaH 2007J 15). Jak Yauważa ÖieńkoVH nie Üa iTealnej i nieYawoTnej forÜułX naucYania jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU. OażTX jęYXk facUowX poViaTa Vwoje właVne cecUX cUarakWerXVWXcYne. NależX również wYiąć poT uwagę fakWH iż naucYanie jęYXka YawVYe iÜplikuje TokonXwanie wXborów poÜięTYX WXÜH co jeVW nieYbęTneH a WXÜH co Üożna poÜinąćH ważnX VWaje Vię YwłaVYcYa na wXżVYXÜ poYioÜie naucYania aVpekW kwanWXWaWXwnX YaVobów Tanego jęYXka (ÖieńkoVH 1993J 366H 367). R punkWu wiTYenia TXTakWXki naucYanie jęYXka VpecjaliVWXcYnego YwiąYane jeVW Y nabXwanieÜ uÜiejęWności WworYeniaH oTbierania i roYuÜienia WekVWów Ü.in. na poWrYebX YawoToweH YawierającXcU facUowe VłownicWwoH VpecXficYne regułX ÜorfologicYneH np. VłowoWwórcYeH cUarakWerXVWXcYne wYorce YTań i konwencje VWXliVWXcYne. MXTakWXka jęYXka obcego VpecjaliVWXcYnego obejÜuje prYekaYXwanie Wreści facUowXcUH pracę Y WekVWeÜ VpecjaliVWXcYnXÜ oraY roYwijanie koÜpeWencji inWerkulWurowejH kWóra uÜożliwia właściwe roYuÜienie kulWurX i ÜenWalności innXcU naroTów poTcYaV koÜunikacji facUowej (OubiakH 2006J 26).

3. RnajoÜość obcej kulWury a nauka jęYyka obcego Jak wXnika Y powXżVYegoH oVobęH kWóra TobrYe Yna jęYXk obcX Yarówno ogólnXH jak i VpecjaliVWXcYnXH powinna cUarakWerXYować koÜpeWencja jęYXkowaH koÜunikacXjna oraY VYeroko roYuÜiana koÜpeWencja inWerkulWurowa. Mla poWrYeb niniejVYego arWXkułu prYXjęłaÜH iż koÜpeWencja inWerkulWurowa VkłaTa Vię Y wieTYX na WeÜaW różnic i poTobieńVWw wXVWępującXcU poÜięTYX kulWurą właVną a obcą oraY Y uÜiejęWności roYpoYnawania WXcU różnic w konkreWnXcU VXWuacjacU. OoÜpeWencja inWerkulWurowa Wo Wakże uÜiejęWność YaVWoVowania oTpowieTnicU VWraWegii poYwalającXcU na inWerpreWowanie obcXcU koÜunikaWów i forÜułowanie właVnXcU prYX użXciu wYorców oraY śroTków koÜunikacXjnXcU oTpowieTnio To Tanej VXWuacji koÜunikacXjnej. OoÜpeWencja inWerkulWurowa uÜożliwia funkcjonowanie w wielokulWurowXÜ świecieH w kWórXÜ konWakWX Y prYeTVWawicielaÜi obcXcU kulWur Vą na porYąTku TYiennXÜ i w kWórXÜ oT uTanej inWerakcji Y niÜi YależX oViąganie poVWawionXcU Vobie celów koÜunikacXjnXcU (MiUułkaH 2012J 176-177). SpołecYeńVWwo i kulWura Vą pojęciaÜi prYenikającXÜi Vię nawYajeÜ. UcYącX Vię jęYXka obcego jeVW w WruTniejVYej VXWuacji oT roTYiÜego użXWkow-

O jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ w konWekście kulWurowXÜ na prYXkłaTYie błęTnego…

nika jęYXkaH ponieważ Üa cYęVWo ÜniejVYe obeYnanie Y wieTYą kulWurową — Tla niego obcąH kWóra VWanowi koÜunikacXjną raÜę oTnieVienia. IVWnieje więc obawaH że popaTnie w pułapkę werbaliYacji prYeVaTnej1H niewXVWarcYającej lub nieVWoVownej To Tanej VXWuacji i Tanego konWekVWu. OoÜponenW kulWurowX Üoże więc bXć VenVownie YinWegrowanX Y proceVeÜ TXTakWXcYnXÜH jeżeli powiążeÜX różne aVpekWX kulWurX nie WXlko Y YacUowaniaÜi koÜunikacXjnXÜi ucYnia w konkreWnXcU rolacU naTawcX i oTbiorcXH ale również Y roYwojeÜ wieTYXH świaToÜości i wrażliwości kulWurowejH Wolerancji na różnice kulWurowe oraY Y WreningieÜ uÜiejęWnego VWoVowania VWraWegii koÜunikacji inWerkulWurowej (MakowVkaH 2008J 70-71). TabakowVka poTkreślaH że nauka jęYXka obcego jeVW nie WXlko proceVeÜ nabXwania nowej ÜowXH lecY Wakże proceVeÜ poYnawania nowej kulWurXH TlaWego YjawiVka jęYXkowe należX ToVWrYegać w VYerokiÜ konWekście kulWurowXÜ. OTwołując Vię To różnic ÜięTYX jęYXkaÜi i To wXnikającXcU Y nicU WruTności w koÜunikacji poÜięTYX użXWkownikaÜi WXcU jęYXkówH Üówi Vię najcYęściej o „barieracU jęYXkowXcU”. P proceVie koÜunikacji obcojęYXcYnej klucYowe powinno bXć wXrażenie „barierX kulWurowe”. „ŁarierX kulWurowe” w aVpekcie jęYXkowXÜ ToWXcYą lekVXkonuH np. uwarunkowana kulWurowo kaWegorXYacja rYecYXwiVWości poYajęYXkowej YnajTuje Vwoje oTbicie w braku ekwiwalencji na poYioÜie lekVXkalnXÜ. ŁarierX We obejÜują również konwencje pragÜaWXcYneH np.J forÜułX grYecYnościoweH forÜX aTreVaWXwne i iTioÜX oraY graÜaWXkęH np.J Üorfologię YTrobnieńH VeÜanWXkę VWronX biernejH konwerVję cYX YaiÜki TYierżawcYe (TabakowVkaH 2002J 26). JęYXk należX WrakWować nie WXlko jako narYęTYie Vłużące wXÜianie inforÜacjiH lecY Wakże jako VkłaTnik kulWurX i jej proTukW. JęYXk uÜożliwia ToVWęp To oWacYającej naV rYecYXwiVWości i jeVW śroTkieÜ jej poYnania. Rawiera najważniejVYe cecUX kulWurX Tanej VpołecYności i VWanowi YapiV prYXjęWXcU w Tanej kulWurYe VpoVobów kaWegorXYacji rYecYXwiVWości. MoVWarcYa kaWegorii graÜaWXcYnXcUH VeÜanWXcYnXcU i pragÜaWXcYnXcUH Ya poÜocą kWórXcU oTbieraÜX i inWerpreWujeÜX oWacYającX naV świaW. OażTa VpołecYność Üa Vwój jęYXkH Ya poÜocą kWórego „poVWrYega” rYecYXwiVWość. MlaWego ucYenie Vię jęYXka jeVW cYXÜś więcej niż WXlko poYnawanieÜ cUarakWerXVWXcYnXcU Tla niego VXVWeÜu YnakówH YwiąYkówH jakie We Ynaki WworYą cYX VWrukWur forÜalnXcU. Pażne jeVW naucYanie kulWurX poprYeY jęYXk i jęYXka jako prYejawu kulWurXH ponieważ Ya różnXÜi jęYXkaÜi krXją Vię oTÜienne VpoVobX ÜXśleniaH oTÜienne VXVWeÜX warWościH oTÜienne roTYaje ToświaTcYeńH kWóre WworYą wiYję oWacYającego świaWa poVługującXcU Vię WXÜi jęYXkaÜi VpołecYności (RawaTYkaH 2004J 186). 1

ÖrYeVaTna werbaliYacja wXraża VięH np.J w nienaWuralnej arWXkulacji głoVek i VXlabH w nienaWuralnXÜ Wonie i WeÜpie Üówienia cYX w prYeVaTnie poprawnXÜ wXpowiaTaniu Vłów.

IYabela Ławej

P WXÜ konWekście warWo prYXWocYXć Wakże AnuViewicYa (1995J 3)H według kWóregoJ „(…) jęYXk jeVW jeTnXÜ Y najważniejVYXcU VkłaTników kulWurXH Yaś kulWura jeVW YawarWa w jęYXku – jego VXVWeÜieH WekVWacUH VpoVobacU posługiwania Vię niÜi (…). (…) WrakWujeÜX jęYXk jako śroTek cYX narYęTYie Vłużące wXÜianie inforÜacjiH ale równieżH a Üoże prYeTe wVYXVWkiÜ jako ÜagaYXn ToświaTcYenia Ybiorowego Tanej VpołecYnościH oTYwiercieTlającego UierarcUie warWości i VXVWeÜX YnacYeń oraY jako cYXnnik uÜożliwiającX ToVWęp To świaWa WuTYież poYnanie go w VpoVób Y górX już określonX”.

4. LiVW ÜoWywacyjny na YajęciacU Y ÖrakWXcznej Nauki JęzXka NieÜieckiego – piVanie z orWografią RgoTnie Y uVWawą Örawo o SYkolnicWwie PXżVYXÜ Y 27 lipca 2007 r. (MY.U. nr 164H poY. 1365H Y późn. YÜ.) ucYelnie powinnX realiYować poTVWawowe YaTaniaH To kWórXcU należą np.J wVpółpraca Y oWocYenieÜ VpołecYno-goVpoTarcYXÜH prowaTYenie baTań naukowXcU i prac roYwojowXcU cYX kVYWałcenie VWuTenWów w celu prYXgoWowania To pracX YawoTowej (www.nauka.gov.plIVYkolnicWwo wXżVYe MP 12.06.2013). Öonieważ nowa rYecYXwiVWość TXkWuje poWrYebę ToVWoVowania Vię To rXnku pracXH kVYWałcenie VWuTenWów na VWuTiacU neofilologicYnXcU nie Üoże bXć ogranicYane wXłącYnie To naucYania jęYXka obcego ogólnego. AbX poÜóc VWuTenWoÜ Vprawnie funkcjonować we wVpółcYeVnXÜ świecie i prYXgoWować icU To prYXVYłego żXcia YawoTowegoH WYn.H abX nabXli koÜpeWencję poprawnego poVługiwania Vię nieÜieckiÜ jęYXkieÜ VpecjaliVWXcYnXÜH ToVWoVowałaÜ prograÜ prowaTYonXcU prYeYe Ünie Yajęć Y prYeTÜioWu PrakWyczna Nauka Języka Niemieckiego – piVanie z orWografią2 oraY prYekaYXwane na WXcU YajęciacU Wreści To wVpółcYeVnXcU realiów. UkierunkowałaÜ je na poWrYebX VWuTenWówH kWórYX YacYXnają VYukać pracX na prYXkłaT Ya granicą lub w ÜięTYXnaroTowXcU firÜacU. CUociaż jęYXk angielVki jeVW jęYXkieÜ najcYęściej użXwanXÜ w konWakWacU goVpoTarcYXcUH naTal iVWnieje YapoWrYebowanie na oVobX Ynające nieÜiecki jęYXk biYneVu. JeVW on poTVWawą VWoVunków UanTlowo-goVpoTarcYXcU w konWakWacU Y krajaÜi nieÜieckiego obVYaru jęYXkowego oraY Y innXÜi krajaÜi NuropX. MlaWego na ćwicYeniacU Y piVania VWuTenci ucYą Vię Ü.in.H jak należX poprawnie forÜułować piVÜa użXWkoweH np.J liVW oficjalnX To różnego roTYaju 2

III rok lingwiVWXki VWoVowanej koÜbinacji jęYXk angielVki Y jęYXkieÜ nieÜieckiÜ VWuTiów pierwVYego VWopnia UOP w ŁXTgoVYcYX

O jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ w konWekście kulWurowXÜ na prYXkłaTYie błęTnego…

urYęTów i inVWXWucjiH poTanie o pracęH żXciorXVH ogłoVYenieH ÜoniWH reklaÜacjęH noWaWkę biYneVowąH e-Üail VłużbowXH różnego roTYaju uÜowXH np. uÜowę kupna-VprYeTażXH opiV proTukWuH oferWę pracXH inVWrukcję obVługiH proVpekW cYX WekVW reklaÜowX. P Wrakcie Yajęć VWuTenci ćwicYą wYorce WekVWowe i powWarYają prakWXcYne YaVaTX koÜponowania WekVWuH uVprawniają operacje YTanioWwórcYeH roYwijają uÜiejęWność wXboru VWrukWur jęYXkowXcU Tla powVWającego WekVWu oTpowieTnio To jego forÜXH aTreVaWa cYX funkcjiH poYnają i uWrwalają słownicWwo ogólne i VpecjaliVWXcYne wXVWępujące w piVÜacU oficjalnXcUH prYXpoÜinają Vobie i powWarYają VWrukWurX graÜaWXcYne WXpowe Tla Tanej forÜXH np.J użXcie konVWrukcji beYokolicYnikowXcUH WrXbu prYXpuVYcYającegoH VWronX biernejH YaawanVowanej VkłaTniH noÜinaliYacji cYX orYecYeń YłożonXcU. ÖoprawnX poT wYglęTeÜ jęYXkowXÜ i VWXliVWXcYnXÜ WekVW Üoże bXć pierwVYXÜ krokieÜ To VukceVu w YTobXciu pracX. MlaWego jeTną Y uÜiejęWnościH jaką powinni opanować VWuTenci na ćwicYeniacU Y PrakWycznej Nauki Języka Niemieckiego – piVanie z orWografią jeVW uÜiejęWność napiVania liVWu ÜoWXwacXjnegoH naYXwanego Wakże liVWeÜ inWencXjnXÜH liVWeÜ aplikacXjnXÜH poTanieÜ o pracę lub poTanieÜ o prYXjęcie To pracX (nieÜ. BewerbungH AnVcUreiben). R uwagi na ogranicYone raÜX niniejVYego arWXkułu nie prYeTVWawiaÜ całego VcenariuVYa ćwicYeńH kWóre oTbXłX Vię w VeÜeVWrYe leWniÜ roku akaTeÜickiego 2012I2013. CUciałabXÜ jeTnak w WXÜ konWekście poTkreślićH że VYcYególnX naciVk w cYaVie Yajęć położyłaÜ na uwXTaWnienie YwiąYków jęYXkowo-kulWurowXcUH a ćwicYenia prYeprowaTYone Ye VWuTenWaÜi lingwiVWXki VWoVowanej UOP w ŁXTgoVYcYX ÜiałX naVWępujące celeJ – cel głównXJ VWuTenW Yna forÜę i YaVaTX piVania liVWu oficjalnego w jęYXku nieÜieckiÜJ poTania o pracę; – cele VYcYegółoweJ VWuTenW poWrafi prYekaYać w liście określone inforÜacjeH użXwa VłówH YwroWówH wXrażeń i konVWrukcji VXnWakWXcYnXcU cUarakWerXVWXcYnXcU Tla oÜawianej forÜX wXpowieTYiH poYXVkuje nowe VłownicWwoH poVYerYa Vwoją wieTYę ogólną i poprawnie poVługuje Vię wieTYą ToWXcYącą realiów Tanego obVYaru jęYXkowegoH Wu wieTYą o konwencjacU VpołecYnXcU obowiąYującXcU w piVeÜnej koreVponTencji urYęTowej w krajacU nieÜieckiego obVYaru jęYXkowego. ÖoÜocne w pracX bXłX Üi poTręcYnikiJ MuTen. Briefe VcUreiben leicUW gemacUW (A. OleinVcUÜiTW)H MeuWVcU im Büro (S. ŁęYa) oraY PiVanie po niemiecku Wo proVWe (A. Oról). Rawierają one barTYo TokłaTnie opracowane wYorX najcYęściej VpoWXkanXcU piVÜ w koreVponTencji urYęTowejH w WXÜ Wakże liVWów ÜoWXwacXjnXcU wraY Y nieYbęTnXÜ ÜaWeriałeÜ lekVXkalnograÜaWXcYnXÜ. P poTręcYnikacU WXcU YnajTują Vię WXpowe YwroWX i VforÜułowania oraY VcUeÜaWX YTańH kWóre poÜagają ucYącXÜ Vię jęYXka nieÜieckiego VpecjaliVWXcYnego poTcYaV reTagowania właVnXcU WekVWówH i kWóre Üo-

IYabela Ławej

gą oni wXpełnić YnanXÜi już Vobie eleÜenWaÜi lekVXkalnXÜiH np.J Bewerbung um eine SWelle alV ….H IUre Anzeige vom ….H meUrjäUrige BerufVpraxiVH guWe ITOennWniVVeH guWe (auVgezeicUneWe) SpracUkennWniVVe (MeuWVcUkennWniVVe) in PorW unT ScUrifWH verfügen über perfekWe MeuWVcUkennWniVVeH eine ArbeiW gewiVVenUafW verricUWenH früUeVWer NinWriWWVWerminH BiWWe um VorVWellungVgeVpräcUH erVWe beruflicUe NrfaUrungen VammelnH miW Tem PC rouWinierW umgeUen könnenH ein PrakWikum abVolvierenH Ten AnforTerungen enWVprecUenH Tie auVgeVcUriebene SWelleH beUerrVcUen MS PorT unT NxcelH Veine PflicUWen guW erfüllenH GeUalWVvorVWellungenH guWe AuVbilTungH VelbVWänTigeV ArbeiWen gewoUnW Vein iWT. P WXÜ ÜiejVcu cUciałabXÜ ToTaćH że Twa oVWaWnie poTręcYniki Yawierają polVkie ekwiwalenWX nieÜieckicU VłówH YwroWówH wXrażeń cYX wXbranXcU YTań. NapiVanie liVWu oficjalnego w jęYXku nieÜieckiÜH jakiÜ jeVW poTanie o pracęH nie jeVW łaWweH wXÜaga bowieÜ uwYglęTnienia obowiąYującXcU konwencji VpołecYnXcU i YwXcYajów jęYXkowXcU. OT nicU YależX na prYXkłaT wXbór forÜ grYecYnościowXcU cYX WXpowXcU VforÜułowań. MlaWego ważnXÜ eleÜenWeÜ Yajęć bXła analiYa YaÜieVYcYonXcU w poTręcYnikacU wYorów poTań o pracę. MYięki niej VWuTenci poYnali ukłaT i forÜę graficYną liVWu ÜoWXwacXjnego w jęYXku nieÜieckiÜH kolejność roYÜieVYcYenia poVYcYególnXcU eleÜenWów piVÜa na arkuVYu papieruH Wj. iÜienia i naYwiVka naTawcXH aTreVu naTawcXH iÜienia i naYwiVkaH wYglęTnieJ naYwX oTbiorcX lub oTbiorcówH aTreVu oTbiorcXH oYnacYeń pocYWowXcUH naYwX ÜiejVcowości i VpoVobu YapiVania TaWX (piVanej w całości cXfraÜi arabVkiÜi)H VpoVobu prYeTVWawienia VprawXH kWórej ToWXcYX liVWH forÜuł grYecYnościowXcU roYpocYXnającXcU i końcYącXcU liVWH poTpiVu cYX inforÜacji o YałącYnikacU. TowarYXVYXłX WeÜu różnoroTne TYiałania TXTakWXcYne uwrażliwiające VWuTenWów na różnice lekVXkalneH VWrukWuralne i kulWurowe poÜięTYX jęYXkieÜ polVkiÜ a jęYXkieÜ nieÜieckiÜH np.J – wVpólna ekVplikacja YnacYenia napoWkanXcU w WekVWacU WerÜinów i YwroWów (Ya PeigW 2012J 136)H np.J in ungekünTigWer SWellung VeinH AnforTerungenH abVcUneiTenH nacUreicUenH OennWniVVe einbringenH NinWriWWVWerminH PerTegangH beilegenH HanTVcUrifWenprobeH WücUWigH IniWiaWivbewerbungH auVwerWen iWT.; – ćwicYenia obejÜujące WłuÜacYenie na jęYXk nieÜiecki poTanej po polVku fraYXH np.J lubić pracę w grupie – WeamorienWierW VeinH mieć nienaganną opinię – einen guWen Ruf UabenH być TyVpozycyjnym – einVaWzbereiW VeinH właTać językiem niemieckim w mowie i w piśmie – beUerrVcUen Tie TeuWVcUe SpracUe in PorW unT ScUrifWH mieć prawo jazTy kaWegorii B – einen FüUrerVcUein Ter OlaVee B beViWzen iWT.; – ćwicYenia roYwijające ogólnX poYioÜ koÜpeWencji jęYXkowXcU poprYeY uWrwalanie wYorcowXcU VWrukWur graÜaWXcYnXcUH np.J

O jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ w konWekście kulWurowXÜ na prYXkłaTYie błęTnego… IcU

Uabe

VeUr guWe

beViWze

exzellenWe

verfüge über

perfekWe

beUerrVcUe

OennWniVVe Ter TeuWVcUen SpracUe in PorW unT ScUrifW.

Tie TeuWVcUe SpracUe in PorW unT ScUrifW.

ćwicYenia będące wprawkaÜi w piVaniu poTań o pracęJ piVanie króWkiego WekVWu na poTVWawie ogłoVYeńH wXkonXwane w paracU i inTXwiTualnie; – ćwicYenia uWrwalające YaVaTX piVowni obowiąYującej w nieÜieckiej koreVponTencji urYęTowejH np.J VWoVowanie prYecinka po forÜie grYecYnościowej roYpocYXnającej liVWH brak Ynaków inWerpunkcXjnXcU po forÜie grYecYnościowej na końcu liVWu cYX VWoVowanie wielkicU liWer. Na eWapie VWuTiów wXżVYXcU VWuTenci powinni VaÜi organiYować właVną pracę naT jęYXkieÜ. MYięki WeÜu ToVkonalą Vwoje koÜpeWencje jęYXkowe i koÜunikacXjne oraY poVYerYają i uWrwalają YnajoÜość kulWurX kraju(-ów) jęYXka Tocelowego. MlaWego poleciłaÜ iÜH bX w raÜacU pracX ToÜowej napiVali poTanie o pracęH na prYXkłaT jakoJ WłuÜacYH VekreWarkaH aVXVWenWH Üanager lub naucYXciel jęYXka nieÜieckiego. P Wen VpoVób YXVkali Üożliwość YaVWoVowania w prakWXce Wreści poYnanXcU na ćwicYeniacU oTnośnie konwencji VpołecYnXcU obowiąYującXcU w krajacU nieÜieckiego obVYaru jęYXkowego i wXkorYXVWania VwoicU ToWXcUcYaVowXcU uÜiejęWności w YakreVie jęYXka ogólnegoH Wj. już YTobXWXcU uÜiejęWności w YakreVie VłownicWwaH graÜaWXki i orWografii. SWuTenci wXjaśniali Ü.in.H TlacYego Vą YainWereVowani TanXÜ VWanowiVkieÜH prYeTVWawiali Vwoje koÜpeWencje i uÜiejęWnościH w WXÜ Wakże inforÜacje ToWXcYące YnajoÜości jęYXków obcXcU (np. cYXnnej i biernejH w Üowie i w piśÜie)H WakH bX wYbuTYić YainWereVowanie poWencjalnego pracoTawcX. ÖiVanie w jęYXku obcXÜ powinno bXć nie WXlko ćwicYenieÜ jęYXka Y punkWu wiTYenia jego poprawnościH WYn. oTpowieTniego YaVWoVowania lekVXkiH VWrukWur graÜaWXcYnXcUH YaVaT orWografii i inWerpunkcji. CUoTYiło Üi o WoH bX VWuTenci prYeVWrYegali Yarówno YaVaT poprawności forÜalno-graÜaWXcYnejH jak i Vpełnili wXÜogi ToWXcYące YewnęWrYnej forÜX liVWu ÜoWXwacXjnego (ukłaTu i wXgląTu)H WYn. bX liVW ÜoWXwacXjnX bXł napiVanX na białXÜ papierYe forÜaWu A-4H najlepiej na koÜpuWerYe i YÜieścił Vię na jeTnej VWronie. PXpowieTYi VWuTenWów poTTałaÜ analiYie jakościowejH Wj. wVYXVWkie WekVWX (24 prace) VprawTYiłaÜ poT wYglęTeÜ ÜerXWorXcYnXÜ oraY jęYXkowXÜ. MoTaÜH że ćwicYenie nie bXło oceniane. Öonieważ VaÜo YaYnacYanie błęTów nie wXVWarcYaH nieYbęTnX jeVW Weż koÜenWarY. MlaWego każTX VWuTenW ÜuViał oÜówić Ye Üną Vwoje błęTX i VpoVób icU poprawX poTcYaV inTXwiTualnXcU konVulWacji. JeVW Wo nieYbęTneH bo YTarYa VięH że niekWóre aTnoWacje –

IYabela Ławej

lub poprawki naucYXciela nie Vą w pełni YroYuÜiałe Tla ucYącego Vię. P Wen VpoVób uYXVkałaÜ ÜaWeriałH kWórX poYwolił Üi poYnać i ocenić wXbrane aVpekWX koÜpeWencji VWuTenWów w YakreVie poVługiwania Vię nieÜieckiÜ jęYXkieÜ VpecjaliVWXcYnXÜH Wu icU wieTYą WeoreWXcYną i prakWXcYną poYnaną w Woku Yajęć akaTeÜickicU. JeTnocYeśnie prace VWuTenWów VWałX Vię Tla Ünie narYęTYieÜ baTawcYXÜH kWóre ToVWarcYXło Üi prYeTÜioWu baTańJ błęTu w nieÜieckiej werVji kolokacji w mowie i w piśmie.

5. OulWurowe uwikłania błęTu jęYykowego w YwiąYku wyraYowyÜ in PorW unT ScUrifW OoT jęYXkowX jeVW prYeTÜioWeÜ prYXVwajania w warunkacU naWuralnXcU oraY nauki w warunkacU YinVWXWucjonaliYowanXcU. Öełni on ważną funkcję aTapWacXjną w proceVacU koÜunikacji obcojęYXcYnejH jeVW ściśle uporYąTkowanX i poTlega określonXÜ rXgoroÜH wiążącXÜ arbiWralne Ynaki Y icU YnacYenieÜH i określającX YaVaTX łącYenia WXcU Ynaków (MakowVkaH 2008J 72). TworYenie WekVWu jeVW roTYajeÜ YacUowania jęYXkowegoH w cYaVie kWórego wXkonuje Vię VYereg operacjiH bX Üóc właściwie wXraYić Taną ÜXśl. JeTną Y WakicU cYXnności jeVW łącYenie Ye Vobą wXraYów YgoTnie Y prYXjęWXÜi w TanXÜ jęYXku norÜaÜi łącYliwości VXnWakWXcYnejH VeÜanWXcYnej i VWXliVWXcYnej (ApreVjanH 1980J 24-25). Jak wcYeśniej wVpoÜniałaÜH jęYXki VpecjaliVWXcYne cUarakWerXYują Vię pewną VpecXfiką w poTVXVWeÜie lekVXkalnXÜH co wiTać w YaVaTacU Toboru i łącYenia śroTków jęYXkowXcU w WworYonXcU WekVWacU. MlaWego należX poTkreślić Ya SYulceÜH iż naucYanie jęYXka VpecjaliVWXcYnego YwiąYane jeVW Y WruTnościaÜi naWurX lekVXkalnej oraY Y WruTnościaÜi w warVWwie forÜalnej Ye wYglęTu na różnice w VWoVunku To jęYXka VWanTarTowego (SYulcH 1994J 102). ÖoWwierTYenieÜ WakicU WruTności Vą poniżej prYXWocYone wXbrane prYXkłaTX YTań Y powWarYającXÜ Vię błęTeÜ (14 raYX) w nieÜieckiej werVji YwiąYku wXraYowego w mowie i w piśmie – in PorW unT ScUrifW. CUciałabXÜ ToTaćH że nie poruVYaÜ WuWaj probleÜu poprawności graÜaWXcYnej YTań cYX innXcU błęTów lekVXkalnXcU Y uwagi na ogranicYone raÜX arWXkułu. ÖrYXjrYXjÜX Vię YaWeÜ kilku prYXkłaToÜJ *IcU Uabe auVgezeicUneWe SpracUkennWniVVe. NngliVcU unT MeuWVcU kenne icU VeUr guW nicUW nur iÜ ScUreibenH VonTern aucU iÜ SprecUen. *IcU kenne NngliVcU unT MeuWVcU VeUr guW iÜ SprecUen unT iÜ ScUreiben. *IcU kenne NngliVcU unT MeuWVcU perfekW iÜ ScUreiben unT SprecUen. *IcU verfüge über fließenTe NngliVcU- unT MeuWVcUkennWniVVe VowoUl iÜ SprecUen alV aucU iÜ ScUrifW.

O jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ w konWekście kulWurowXÜ na prYXkłaTYie błęTnego… *IcU Uabe auVgezeicUneWe MeuWVcUkennWniVVe iÜ ScUrifW unT Sage. *Meine 14-jäUrige BerufVerfaUrung ließ mirH auVgezeicUneWe MeuWVcUkennWniVVe iÜ ScUrifW unT MunT zu Vammeln. *MaTurcUH TaVV icU 3 JaUre in MeuWVcUlanT woUnWeH beViWze icU auVgezeicUneWe MeuWVcUVpracUkennWniVVe iÜ SprecUen unT ScUreiben. *IcU kenne NngliVcU unT MeuWVcU perfekW in ReTe unT ScUrifW. *IcU beUerrVcUe Tie TeuWVcUe unT engliVcUe SpracUe in ScUrifW unT ReTe. *IcU beViWze exzellenWe MeuWVcUkennWniVVe in PorW unT SpracUe.

MaÜX Wu To cYXnienia Y kalkaÜi jęYXkowXÜiH cYXli ToVłownXÜ WłuÜacYenieÜ YwiąYku wXraYowego w mowie i w piśmie na jęYXk nieÜiecki. ÖowXżVYe baTania poYwalają prYXpuVYcYaćH iż błąT jeVW VpowoTowanX niewXVWarcYającą wieTYą kulWurową i nieświaToÜością różnic kulWurowXcU. ŁłąT Wen jeVW Wakże prYXkłaTeÜ YaburYenia łącYliwości lekVXkalnejH wXnikającej Y nieYnajoÜości oTpowieTniej kolokacji w jęYXku TocelowXÜ. SWuTenci prYenoVYą ÜaWeriał jęYXkowX YnanX iÜ Y jęYXka ojcYXVWego na poYnawanX jęYXk obcX. Öonieważ poÜięTYX jęYXkieÜ nieÜieckiÜ a jęYXkieÜ polVkiÜ YacUoTYi oTÜienność w kaWegorXYacji oWacYającego naV świaWaH wXVWąpiło YjawiVko negaWXwnego wpłXwu jęYXka ojcYXVWegoH naYXwanego w gloWWoTXTakWXce inWerferencją. BłąT Wen bXł Tla Ünie YaVkocYenieÜH ponieważ YwiąYek w mowie i w piśmie – in PorW unT ScUrifW wielokroWnie wXVWąpił w ÜaWeriałacU oÜawianXcU na YajęciacU. ÖoYa WXÜ VWuTenci piVali prace w ToÜu i Üieli ToVWęp To różnego roTYaju poÜocX (Vłowników)H Y kWórXcU korYXVWanie na VWuTiacU neofilologicYnXcU jeVW wręcY wXÜagane. CUciałabXÜ również ToTaćH że WłuÜacYenie prYeTÜioWowego YwiąYku wXraYowego na jęYXk nieÜiecki YnajTuje Vię we wVYXVWkicU ToVWępnXcU VłownikacU polVko-nieÜieckicU. ŁłąT Üoże świaTcYXć o WXÜH że cYęść oVób nie Vięga po Vłowniki lub nie poWrafi korYXVWać Y wieTYX źróTłowej. SWuTenciH kWórYX popełnili błęTXH nie VprawTYili w VłownikacU jeTnojęYXcYnXcUH jakie YnacYenie Üa TanX wXraYH jakie YwiąYki i Y jakiÜi eleÜenWaÜi WworYX. RapoÜnieliH że nie WłuÜacYXÜX pojeTXncYXcU VłówH lecY na prYXkłaT fraYXH YwroWX cYX naweW YTaniaH abX oViągnąć ekwiwalencję VeÜanWXcYną. A Üoże błęTX Üają Vwoje źróTło w YbXWniÜ „Yaufaniu” we właVne uÜiejęWności lub w lekceważącXÜ poTejściu To YaTania? UważaÜH iż warWo w WXÜ konWekście prYXpoÜniećH że Vłowa w jeTnXÜ jęYXku nie YawVYe Vą pełnXÜi ekwiwalenWaÜi Vłów w innXÜ jęYXkuH a YakreV icU YnacYenia Üoże bXć VYerVYX lub wężVYX. Różnice poÜięTYX grupaÜi wXraYowXÜi VpowoTowane Vą Wakże WXÜ fakWeÜH że poVYcYególne Vłowa wcUoTYą w różne YwiąYki VeÜanWXcYno-VXnWakWXcYneH ponieważ luTYie ÜówiącX różnXÜi jęYXkaÜi Üogą ÜXśleć w innX VpoVób i inacYej oTYwiercieTlać określo-

IYabela Ławej

ne wXcinki oWacYającego naV świaWa (MYierżanowVkaH 1988J 90; por. Wakże ŁergÜannH ÖaulX i SWrickerH 2010J 203). MowoTX różnic kulWurowXcU Vą barTYo licYne i ÜożeÜX je VpoWkać w wielu publikacjacU. MlaWego na poWrYebX arWXkułu prYXWocYę WXlko Twa proVWe prYXkłaTX. Jak wcYeśniej wVpoÜniałaÜH w poVWrYeganiu rYecYXwiVWości prYeY cYłowieka iVWoWną rolę oTgrXwa jęYXkH TYięki kWóreÜu ÜożeÜX TokonXwać poTYiału (VegÜenWacji) oWacYającej naV rYecYXwiVWości. ŚwiaWH w kWórXÜ żXjeÜXH WworYX konWinuuÜ VkłaTające Vię Y nieVkońcYonej ilości prYeTÜioWówH rYecYXH YjawiVkH oVóbH proceVów iWT. LuTYie jako użXWkownicX jęYXka WworYą kaWegorie porYąTkujące oWacYającX icU świaW i jego eleÜenWX. IVWnieje wiele Üożliwości VegÜenWowania rYecYXwiVWości poYajęYXkowej i różne jęYXki na różne VpoVobX TYielą i naYXwają wXbrane jej wXcinki. Na prYXkłaT wXTaje VięH iż wVYXVcX luTYie Wak VaÜo opiVują Vwoje ciało. JeTnak Wak nie jeVW. P jęYXku polVkiÜ palce u rąk i u nóg należą To Wej VaÜej ogólnej kaWegorii palców. P jęYXku nieÜieckiÜ naWoÜiaVW Vą Wo Twa różne roTYaje końcYXn – Finger i ReUe. P WXÜ prYXpaTkuH jęYXk nieÜiecki barTYiej VYcYegółowo opiVuje TanX wXcinek rYecYXwiVWości. CYaVaÜi jeTnak Üoże bXć oTwroWnie i jęYXk polVki Üoże bXć TokłaTniejVYX. Na prYXkłaT polVkiÜ określenioÜ kieliVzekH VzklankaH słoik oTpowiaTa w jęYXku nieÜieckiÜ jeTno Vłowo GlaV. Mla jeTnego VpołecYeńVWwaH użXwającego Tanego jęYXkaH pewne obVYarX rYecYXwiVWości są ważniejVYe i wXÜagają barTYiej precXYXjnego opiVu. Jeżeli VpojrYXÜX na Towolną parę jęYXkówH Wo YawVYe ToVWrYeżeÜX ÜniejVYe lub więkVYe różnice w opiVie jęYXkowXÜ (LipińVkiH 2000J 33). MlaWegoH jeżeli oWworYXÜX TowolnX słownik polVko-nieÜieckiH okaże VięH że mowa i piVmo Üają wiele nieÜieckicU oTpowieTników o VYerVYXÜ lub wężVYXÜ YnacYeniuH np.J mowa – SpracUeH ReTeH AnVpracUe; piVmo – ScUrifWH HanTVcUrifWH ScUreibenH BriefH BlaWWH ReiWung (por. LangenVcUeiTWV TaVcUenwörWerbucU Ter polniVcUen unT Ter TeuWVcUen SpracUe 1994) lub mowa – ReTeH AnVpracUeH SpracUeH RungeH SprecUenH PorW; piVmo – ScUrifWH ScUrifWzeicUenH HanTVcUrifWH PerkH AbUanTlungH ScUreibenH BriefH RuVcUrifWH ScUrifWVWückH ReiWVcUrifW (por. ÖoTręcYnX słownik polVko-nieÜiecki 1986). UcYącX Vię ÜuVYą wXbierać VpośróT licYnXcU ÜożliwXcU ekwiwalenWówH YwłaVYcYa w VXWuacjiH gTX jęYXk TocelowX opiVuje rYecYXwiVWość TokłaTniej niż jęYXk ojcYXVWX ucYącego Vię. OażTX jęYXk arWXkułuje i organiYuje świaW oTÜiennie. Sapir Wrafnie VWwierTYił (1978J 62)J „JęYXki różnią Vię barTYo poT wYglęTeÜ Vwego VłownicWwa. RoYróżnieniaH kWóre wXTają Vię naÜ koniecYneH Üogą bXć Yupełnie nieYnane w jęYXku będącXÜ oTbicieÜ całkieÜ oTÜiennego WXpu kulWurXH poTcYaV gTX w WXÜ jęYXku iVWoWne są roYróżnienia Tla naV Ygoła nieYroYuÜiałe”. Oolokacja w mowie i w piśmie oraY jej nieÜiecki oTpowieTnik in PorW unT ScUrifW YTeWerÜinowane Vą prYeY VXVWeÜX lekVXkalne jęYXka polVkiego

O jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ w konWekście kulWurowXÜ na prYXkłaTYie błęTnego…

oraY jęYXka nieÜieckiego i prYXjęWe w WXcU jęYXkacU konwencjeH Üające Vwoje uYaVaTnienie w kulWurYe.

6. PoTVuÜowanie OTbieranie i prYeTVWawianie oWacYającego naV świaWa Ya poÜocą jęYXka oTbXwa Vię YawVYe prYeY prXYÜaW wieTYX i świaToÜości poTÜioWu poYnającegoH ucYącego VięH Üówiącego lub piVYącego o poVWrYeganej lub poÜXślanej rYecYXwiVWości. Rnać jęYXk oYnacYa Ü.in. uÜieć WworYXć poprawne jęYXkowo i YroYuÜiałe Tla innXcU wXpowieTYi w TanXÜ jęYXku. MlaWego ucYąc Vię jęYXka obcegoH Yarówno Wego ogólnego (powVYecUnie użXwanego)H jak i VpecjaliVWXcYnegoH należX ucYXć Vię paWrYeć na świaW Y perVpekWXwX obcej kulWurX. P proceVie naucYania VWuTenWów jęYXka VpecjaliVWXcYnego (Wu nieÜieckiego) cUoTYi nie WXlko o icU VWałX roYwój jęYXkowX i oViągnięcie jak najwXżVYego poYioÜu koÜpeWencji jęYXkowej w aVpekcie poprawności jęYXkowej i VkuWecYności prYekaYuH lecY Wakże o roYwój koÜpeWencji inWerkulWurowejH obejÜującej YnajoÜość różnic kulWurowXcU poÜięTYX jęYXkaÜi w oTwYorowXwaniu rYecYXwiVWości oraY uÜiejęWność wXcUwXWXwania icU poTcYaV koÜunikacji uVWnej i piVeÜnej. JęYXk należX WrakWować jako efekW i narYęTYie prYXVwajania świaWa prYeY cYłowieka. P każTXÜ jęYXku YawarWX jeVW określonX VpoVób wiTYenia oWacYającej naV rYecYXwiVWości i jej poVYcYególnXcU eleÜenWów. NaucYanie i ucYenie Vię jęYXka obcegoH Wakże jęYXka VpecjaliVWXcYnegoH nie Üoże oTbXwać Vię w oTerwaniu oT kulWurXH kWóra go ukVYWałWowała. NależX paÜięWaćH że naweW Tobra YnajoÜość jęYXka obcego prYX nieToVWaWecYnej YnajoÜości kulWurX kraju jęYXka Tocelowego Üoże VpowoTować różnego roTYaju błęTX Yakłócające prYekaY.

ŁIŁLIOGRAFIA AnuViewicYH J. 1995. LingwiVWXka kulWurowaJ YarXV probleÜaWXki. ProcławJ PXTawnicWwo UniwerVXWeWu ProcławVkiego. ApreVjanH J.M. 1980. SeÜanWXka lekVXkalna. SXnoniÜicYne śroTki wXraYowe. ProcławJ RakłaT NaroTowX iÜienia OVVolińVkicU. ŁergÜann R.H ÖaulX Ö.H SWricker S. 2010. NinfüUrung in Tie TeuWVcUe SpracUwiVVenVcUafW. HeiTelbergJ UniverViWäWVverlag PinWer. MakowVkaH M. 2008. ÖVXcUolingwiVWXcYne poTVWawX TXTakWXki jęYXków obcXcU. ParVYawaJ PXTawnicWwo Naukowe ÖPN. MolaWa-RaróTH A. 2005. „R probleÜaWXki naucYania prYekłaTu WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU (na prYXkłaTYie jęYXka prawa)”. Neofilolog 26J 64-69.

IYabela Ławej MYierżanowVkaH H. 1988. ÖrYekłaT WekVWów nieliWerackicU. Na prYXkłaTYie jęYXka angielVkiego. ParVYawaJ ÖPN. GrucYaH S. 2007. „GloWWoTXTakWXka VpecjaliVWXcYna. CYęść I. Rałożenia lingwiVWXcYne TXTakWXki jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU”. ÖrYegląT GloWWoTXTakWXcYnX 23J 7-20. OubiakH Ł. 2006. „TXpologia naucYania jęYXka VpecjaliVWXcYnego”. JęYXki Obce w SYkole 2J 25-30. OubicaH M. 2010. „NaucYanie i roYwijanie Vprawności koÜunikacXjnXcU w obcojęYXcYnXÜ TXVkurVie”. Neofilolog 35J 117-128. LangenVcUeiTWV TaVcUenwörWerbucU Ter polniVcUen unT Ter TeuWVcUen SpracUe. 1994. ŁerlinJ LangenVcUeiTW. LipińVkiH O. 2000. VaTeÜecuÜ WłuÜacYa. OrakówJ PXTawnicWwo ITea. MiUułkaH O. 2012. „OoÜponenW kulWurowX a proceV prYXVwajania jęYXka obcego”. Neofilolog 39I2J 171-184. ÖieńkoVH J. 1993. ÖrYekłaT i WłuÜacY we wVpółcYeVnXÜ świecie. ParVYawaJ PXTawnicWwo Naukowe ÖPN. ÖoTręcYnX Vłownik polVko-nieÜiecki. 1986. ParVYawaJ ÖańVWwowe PXTawnicWwo – PieTYa ÖowVYecUna. SapirH N. 1978. OulWuraH jęYXkH oVobowość. ParVYawaJ ÖańVWwowX InVWXWuW PXTawnicYX. SWolYe R. 1999. Mie ŃacUüberVeWYung. Nine NinfüUrung. TübingenJ GunWer Narr Verlag. SYulcH A. 1994. Słownik TXTakWXki jęYXków obcXcU. ParVYawaJ PXTawnicWwo Naukowe ÖPN. TabakowVkaH N. 2002. „ŁarierX kulWurowe Vą YbuTowane Y graÜaWXki” (w) ÖrYekłaT – jęYXk – kulWura (reT. R. Lewicki ). LublinJ PXTawnicWwo UMCSJ 25-34. PeigWH R. 2012. „TekVW VpecjaliVWXcYnX w TXTakWXce uniwerVXWeckiej”. LingwiVWXka SWoVowana 5J 135-144. RawaTYkaH N. 2004. NaucYXciele jęYXków obcXcU w Tobie prYeÜian. OrakówJ OficXna PXTawnicYa „IÜpulV”.

JuVWXna CUolewa

Szkoła Główna HanTlowa

ROLA PINMRY SPNCJALISTYCRNNJ P USTNNJ OOMUNIOACJI SPNCJALISTYCRNNJ NA RAJĘCIACH JĘRYOA NOONOMICRNNGO TUe role of VpecialiVW knowleTge in oral coÜÜunicaWion for Vpecific purpoVeV in buVineVV language claVVeV Verbal coÜÜunicaWion for Vpecific purpoVeV Turing language claVVeV invariablX involveV WUe TeciVion Üaking proceVV. MeciVionV priÜarilX concern VpecialiYeT conWenW anT linguiVWic expreVVionV. TUe parWicipanWV in WUe coÜÜunicaWionH i.e. WeacUerV anT learnerVH ÜuVW WUerefore Uave an appropriaWe level of language coÜpeWence anT experWiVe. TUiV VpecialiVW knowleTgeH TefineT aV Vpecific knowleTge of a profeVVional area anT acWiviWieV relaWeT Wo iWH incluTeV boWU VubVWanWial knowleTge of WUe fielTH knowleTge of WerÜinologX anT TiVcourVe VWrucWureV. NxperWiVe plaXV an eVVenWial role in everX aVpecW of WeacUing a foreign language for buVineVV purpoVeVH aV oral coÜÜunicaWion VkillV are TevelopeT on WUe baViV of VpecialiVW knowleTge. ŁroaTening VpecialiVW knowleTge iV Uence boWU ÜeanV anT purpoVe. MeficiencieV in VpecialiVW knowleTge can be Veen in WUe perforÜance of coÜÜunicaWion WaVkV wUen iW UinTerV WUe abiliWX Wo reacU an agreeÜenW. TUe aiÜ of WUiV arWicle iV Wo analXVe WUe role of experWiVe in oral coÜÜunicaWion for Vpecific purpoVeV in buVineVV language claVVeV wiWU reference Wo WUe auWUorGV own reVearcU. OeyworTVJ VpecialiVW knowleTgeH coÜÜunicaWion for Vpecific purpoVeVH oral coÜÜunicaWion for Vpecific purpoVeVH VpecialiVW acWiviWXH VourceV of coÜÜunicaWion TifficulWieV Słowa klucYoweJ wieTYa VpecjaliVWXcYnaH koÜunikacja VpecjaliVWXcYnaH uVWna koÜunikacja VpecjaliVWXcYnaH TYiałanie VpecjaliVWXcYneH źróTła WruTności koÜunikacXjnXcU

JuVWXna CUolewa

1. PVWęp UVWna koÜunikacja VpecjaliVWXcYna oTbXwająca Vię na YajęciacU jęYXka obcego jeVW TYiałanieÜH kWóreÜu każToraYowo WowarYXVYX proceV poTejÜowania TecXYji. PXborX Vą TokonXwane prYeTe wVYXVWkiÜ w YakreVie VpecjaliVWXcYnXcU Wreści i wXrażeń jęYXkowXcU. UcYeVWnicX koÜunikacjiH cYXli naucYającX i ucYącX Vię ÜuVYą YaWeÜ TXVponować oTpowieTniÜ poYioÜeÜ wieTYX jęYXkowej i wieTYX VpecjaliVWXcYnej. PieTYa VpecjaliVWXcYna oTgrXwa YaVaTnicYą rolę w każTXÜ aVpekcie naucYania jęYXków obcXcU Tla poWrYeb YawoTowXcUH w WXÜ uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnejH ponieważ roYwijanie Vprawności koÜunikacXjnXcU na lekcji jęYXka obcego oTbXwa Vię na baYie wieTYX VpecjaliVWXcYnej. RoYVYerYanie wieTYX VpecjaliVWXcYnej jeVW Wu śroTkieÜ i celeÜ. Łraki w WXÜ YakreVie prYekłaTają Vię na realiYację powierYonXcU VWuTenWoÜ YaTań koÜunikacXjnXcU uWruTniając iÜ oViągnięcie poroYuÜieniaH co Üożna YaobVerwować poTcYaV inWerakcji uVWnXcU. CeleÜ niniejVYego arWXkułu jeVW analiYa roli wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej oTbXwającej Vię na YajęciacU jęYXka ekonoÜicYnego w oparciu o liWeraWurę prYeTÜioWu i właVne baTania eÜpirXcYne.

2. UVWna koÜunikacja VpecjaliVWycYna na Wle uVWnej koÜunikacji ogólnej PeTług ScUuberWa (2007J 210) koÜunikacja VpecjaliVWXcYna obejÜuje „celoweH inforÜacXjneH uVWne i piVeÜne TYiałania koÜunikacXjne w YakreVie Wreści VpecjaliVWXcYnXcU w raÜacU jeTnego jęYXka lub wielu jęYXkówH realiYowane prYeY luTYi prYX poÜocX opWXÜalnXcU śroTków jęYXkowXcU w celu wXkonania powierYonXcU iÜ YaTań YawoTowXcU”1. OoÜunikacja VpecjaliVWXcYna TYieli Vię YaWeÜ na Twa roTYaje uVWną i piVeÜną. CecUX uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej należX roYpaWrXwać w oTnieVieniu To cecU uVWnej koÜunikacji ogólnej. UVWna koÜunikacja ogólna jeVW baYą Tla uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej. Rależność ÜięTYX niÜi Üożna porównać To relacji jęYXka ogólnego i jęYXków VpecjaliVWXcYnXcUH weTług kWórej jęYXki VpecjaliVWXcYne Vą cYęścią jęYXka ogólnego. Maje Vię Wo Yauważyć w VpecXfice uVWnej koÜunikacji ogólnej i VpecjaliVWXcYnej. ÖrYXkłaTowo Łecker-MroWYek (2009J 72-73) YalicYa To cecU koÜunikacji uVWnejJ · VekwencXjnośćH · WeÜaWXcYnośćH 1

PVYXVWkie cXWaWX i oTnieVienia w niniejVYXÜ Wekście pocUoTYące Y publikacji w jęYXkacU obcXcU YoVWałX prYeWłuÜacYone na jęYXk polVki prYeY auWorkę.

Rola wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej na YajęciacU…

· ·

kVYWałWowanie WożVaÜościH WecUniki wVpierania Yapewnienia poroYuÜienia. UVWną koÜunikację VpecjaliVWXcYną cUarakWerXYują naWoÜiaVW naVWępujące cecUXJ · VekwencXjnośćH · wXbór i YÜiana WeÜaWuH · organiYacja Wurn-WakingH · korekWXH · ÜilcYenie i pauYX2H · cYXnności prakWXcYne (MunVbergH 1994J 53-59). Öorównując oba roTYaje koÜunikacji należX VWwierTYićH że w YaVaTYie różnice ÜięTYX niÜi Vą niewielkie i ToWXcYą jeTXnie cYXnności prakWXcYnXcU. CYXnność prakWXcYna Wo weTług Neu (2011J 108) TYiałanie prakWXcYne. MYiałanie prakWXcYne obejÜuje poYajęYXkowe cYXnnościH kWóre Vłużą YinVWXWucjonaliYowanXÜ proceVoÜ pracX. MYiałaniu prakWXcYneÜu Üoże WowarYXVYXć TYiałanie jęYXkowe (MunVbergH 1994J 58). MYiałanie prakWXcYne i TYiałanie jęYXkowe WworYą TYiałanie VpecjaliVWXcYne. 2.1. UVWna koÜunikacja goVpoTarcYa jako roTYaj uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWycYnej JeTnXÜ Y roTYajów uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej jeVW uVWna koÜunikacja goVpoTarcYa. MYiałanie VpecjaliVWXcYne w uVWnej koÜunikacji goVpoTarcYej określa Vię ÜianeÜ TYiałania goVpoTarcYegoH kWóre jeVW celoweH ekonoÜicYnie VkuWecYneH Yależne oT wVpółpracującXcU Ye Vobą parWnerówH inVWXWucji i poWrYeb koÜunikacXjnXcU. JeVW wplecione w kulWurę prYeTViębiorVWwa i YruWXnowane wYorce TYiałania VYcYególnie wYglęTeÜ aTreVaWówH WreściH forÜXH ÜeTiuÜH cYaVu i YakreVu koÜunikacXjnego (ŁrünnerH 1998J 635). OVYWałWują je ukierunkowanie na wieTYęH globaliYacja i VpecjaliYacja VWoVunków goVpoTarcYXcU (voÜ ŁrockeH 2010J 43). MYiałanie goVpoTarcYe jako TYiałanie koÜunikacXjne w jeTnoVWce goVpoTarcYej opiera Vię na wieTYX VpecjaliVWXcYnej.

P płXnności wXpowieTYi Üogą wXVWąpić poYornie YnacYące Wo VaÜo pauYX i ÜilcYenie. ÖauYX wXVWępują w raÜacU Vekwencji (LenYH 1989J 42)H ÜilcYenie naWoÜiaVW VaÜo w Vobie Üa VWaWuV Vekwencji (MunVbergH 1994J 58). ÖauYX pełnią różne funkcjeH np. oTTYielają YTaniaH Vłużą uwXpukleniu WreściH YaVWanowieniu naT VforÜułowanieÜ wXpowieTYiH poTWrYXÜaniu konWakWu po WakicU VXgnaliYującXcU VłowacU jakJ „nieprawTa”H „Wak” (LenYH 1989J 42).

JuVWXna CUolewa

2.2. PieTYa VpecjaliVWycYna jako poTVWawa TYiałania VpecjaliVWycYnego PieTYa VpecjaliVWXcYna Wo „VYcYególna wVpólna wieTYa ToWXcYąca nie WXlko wXkonXwanej pracXH ale również wXÜagającego VYcYególnej wieTYX i uÜiejęWności UobbXH a po Trugie wXVpecjaliYowana wieTYa Y YakreVu jakiegoś obVYaru i YwiąYanego Y niÜ TYiałania” (OalverkäÜperH 1990J 94). JeVW Wo Yarówno wieTYa jeTnego konkreWnego VpecjaliVWX jak również ogół wieTYX VpecjaliVWXcYnej wielu VpecjaliVWów (GrucYaH 2009J 16-17). OogniWXwno-jęYXkowe proceVX prYekaYXwania i nabXwania wieTYX prYeY VpecjaliVWów VWanowią VeTno Tefiniowania koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej w aVpekcie kogniWXwnXÜ. MecUaniYÜX We ToVXć prYejrYXście prYeTVWawia YaÜieVYcYonX poniżej ÜoTel koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej HoffÜanna (1999).

ScUeÜaW 1J MoTel koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej HoffÜanna (1999J 30).

NajważniejVYXÜi koÜponenWaÜi Wego ÜoTelu Vą VXVWeÜX wieTYX naTawcX i oTbiorcX WekVWu. Jako VXVWeÜX wieTYX określa Vię oTpowieTnie ÜenWalne repreYenWacje. CYęścią VXVWeÜów wieTYX Vą obiekWXH cYXli ÜenWalne wXobrażenia prYeTÜioWów i pojęć. ÖrYekaYXwanie (generowanie) VXVWeÜów wieTYX jeVW uÜoWXwowanąH YaÜierYoną cYXnnością jęYXkową naTawcX WekVWuH świaToÜego i celowego wXboru śroTków jęYXkowXcU i icU koUerenWnego YaVWoVowania w wXpowieTYi jęYXkowej (HoffÜannH 1999J 29). ObiekWX TeWerÜinują wXbór śroTków jęYXkowXcU Y VXVWeÜu jęYXkaH kWórX Yawiera

Rola wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej na YajęciacU…

prYXgoWowane To noÜinacji i preTXkacji śroTki jęYXkoweH bX Üóc je poWeÜ YaVWoVować YgoTnie Y określoną funkcją. Ńunkcja ÜoTXfikuje użXcie śroTków jęYXkowXcU w raÜacU preTXkacjiH kWóra YacUoTYi w YTaniacUH cYęściacU WekVWuH WekVWacU. UżXwając pojęcia funkcji różnicuje je HoffÜann (1999J 34-35) na funkcje jęYXkaH WekVWów VpecjaliVWXcYnXcUH koÜunikacji wYglęTnie ÜowX. Ńunkcje jęYXka nawiąYują To pojÜowania icU prYeY JakobVona3H naWoÜiaVW funkcje WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU ToWXcYą funkcji ToÜinującXcU w TanXÜ Wekście4. Ńunkcje koÜunikacjiH ewenWualnie ÜowXH Üają wpłXw na TeWaleH na konkreWne VforÜułowania w raÜacU pojeTXncYXcU TYiałań jęYXkowXcUH akWów ÜowX lub YTań. MoTel koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej HoffÜanna jeVW ÜoTeleÜ kogniWXwnXÜ prYeTVWawiającXÜ relacje ÜięTYX WrYeÜa pojęciaÜiJ obiekWeÜH VXVWeÜeÜ i funkcjąH cYXli wieTYą VpecjaliVWXcYnąH jęYXkową i pragÜaWXcYną obu ucYeVWników koÜunikacjiH Y kWórXcU wXnika ÜięTYX innXÜi WoH że fakW poViaTania wieTYX VpecjaliVWXcYnej TeWerÜinuje wVYelkie TYiałanie jęYXkowe ucYeVWników koÜunikacji. PieTYę VpecjaliVWXcYną Y YakreVu koÜunikacji goVpoTarcYej nabXwa Vię w Wrakcie YinVWXWucjonaliYowanego kVYWałcenia VpecjaliVWXcYnego oraY pracX YawoTowej. ÖrYeWwarYanie wieTYX VpecjaliVWXcYnej ToWXcYX WrYecU roTYajów aVpekWów TYiałania goVpoTarcYegoH a ÜianowicieJ a) aVpekWów rYecYowo-WecUnicYnXcUH b) UierarcUicYnXcUH c) ekonoÜicYnXcU (ŁrünnerH 1998J 635-637). AVpekWX rYecYowo-WecUnicYne nawiąYują To cUarakWeru TYiałalności prowaTYonej prYeY Tane prYeTViębiorVWwoH roTYaju proTukcjiH świaTcYonXcU uVługH iWp. i Üają YaVaTnicYX wpłXw np. na WerÜinologię i VXVWeÜX VXÜboli. AVpekWX UierarcUicYne wVkaYują na WoH że TYiałanie goVpoTarcYe Tokonuje Vię w VpecXficYnXcU inVWXWucjonalnXcU VWrukWuracU prYeTViębiorVWwa. PXnikającX Y roYTYiału YaTań porYąTek kVYWałWuje roTYaj VpecXficYnXcU proceVów koÜunikacXjnXcUH co Y kolei wpłXwa na roTYaj i YakreV prYeWwarYania wieTYX w ÜiejVcu pracX oraY WworYenie wXÜaganXcU roTYajów WekVWów i TXVkurVów. 3

JakobVon (1989J 81) wXróżnia VYeść koÜponenWów akWu koÜunikacjiH a Üianowicie naTawcęH oTbiorcęH konWekVWH koÜunikaWH konWakW i koT. P YwiąYku Y WXÜ iVWnieje VYeść funkcji jęYXkaJ poYnawcYa (orienWacja na konWekVW)H eÜoWXwna (orienWacja na naTawcę)H konoWaWXwna (orienWacja na oTbiorcę)H faWXcYnaH (orienWacja na konWakW) ÜeWajęYXkowa (orienWacja na koT) i poeWXcka (orienWacja na koÜunikaW). 4 TekVWX VpecjaliVWXcYne poViaTają WrYX funkcjeJ opiVową (np. inforÜowanieH relacjonowanie)H inVWrukWXwną (np. poucYanieH objaśnianie) lub TXrekWXwną (np. wVkaYXwanieH VWerowanie).

JuVWXna CUolewa

AVpekWX ekonoÜicYności poTkreślają naWoÜiaVW fakWH że koÜunikacja w prYeTViębiorVWwie oVWaWecYnie poTlega nie WXlko YaVaToÜ cYXVWo ekonoÜicYnXÜH ale również prXncXpioÜ racjonaliYacji użXcia jęYXka w celu prYeWwarYania wieTYX. PXraża Vię Wo np. w VpecXficYnXcU regułacU koÜunikacjiH To kWórXcU należą np. VWoVowanie wVYelkiego roTYaju VkróWów i korYXVWanie Y nowXcU VXVWeÜów koÜunikowania VięH np. VkXpeH w raÜacU TYiałań kooperacji YawoTowej. To właśnie TYięki uporYąTkowanej wieTYX Tokonuje Vię koÜunikacja VpecjaliVWXcYna. PieTYa Üoże bXć WworYona i prYXwołXwana WXlko TYięki koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej (OalverkäÜperH 1998J 17) prYeY VpecjaliVWów w raÜacU akWów koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej. NfekWXwność prYekaYXwania i prYXVwajania wieTYX VpecjaliVWXcYnej YależX oTJ · Üożliwości poYnawcYXcU parWnerów koÜunikacXjnXcUH cYXli oT uÜiejęWności VpecjaliVWXcYnego ÜXślenia5H · poViaTanej już wieTYX jęYXkowej i VpecjaliVWXcYnejH · uÜiejęWności uogólniania i uVYcYegóławiania Wreści VpecjaliVWXcYnXcUH · VXnWeWXYowania poTobieńVWw i analiYowania różnicH · uÜiejęWności prYXVwajania i inWegrowania nowej wieTYX. UcYeVWnicX koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej poViaTającX wieTYę VpecjaliVWXcYną i oTpowieTnie Üożliwości poYnawcYe WworYą głównX koÜponenW VXWuacji koÜunikacXjnejH kWórej pojęcie w kogniWXwnej koncepcji jęYXka VpecjaliVWXcYnego YXVkało VYcYególnie na YnacYeniu Ye wYglęTu na uYupełnienie go właśnie o fakW poViaTania wieTYX VpecjaliVWXcYnej. SkuWecYność wXÜianX wieTYX VpecjaliVWXcYnej TeWerÜinują również właVności jęYXka VpecjaliVWXcYnegoH To kWórXcU YalicYa VięJ - wXraYiVWość (TokłaTność w oTnieVieniu To VłownicWwa i jęYXkowXcU wXpowieTYi)H - YroYuÜiałośćH - ekonoÜicYność jęYXka (prYeTVWawienie VpecjaliVWXcYnXcU Wreści prYX YaVWoVowaniu określonego nakłaTu śroTków jęYXkowXcU)H - anoniÜowość (brak eÜocjonalnościH rYecYowość)H - WożVaÜość określoną prYeY WożVaÜość grupX oVób poVługującXcU Vię WXÜ jęYXkieÜ VpecjaliVWXcYnXÜ (RoelckeH 2010J 25-27).

ÖoT pojęcieÜ VpecjaliVWXcYnego ÜXślenia roYuÜie Vię „VYcYególną forÜę ÜXśleniaH Vkierowaną na roYwiąYXwanie WeoreWXcYnXcUH WXlko pośreTnio YwiąYanXcU Y prakWXką YjawiVk” (ŁauÜannH 1992J 146). SpecjaliVWXcYne ÜXślenie oTbXwa Vię w ogranicYonXÜ VpecjaliVWXcYnie YakreVie rYecYXwiVWości.

Rola wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej na YajęciacU…

3. PieTYa VpecjaliVWycYna w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWycYnej na YajęciacU jęYyka ekonoÜicYnego GłównXÜ powoTeÜ i celeÜ ucYenia Vię i naucYania jęYXka ekonoÜicYnego jeVW prYXVYłX uTYiał ucYącXcU Vię w koÜunikacji VpecjaliVWXcYnejH w WXÜ uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej po WoH bX ÜięTYX innXÜi prYekaYXwać wieTYę VpecjaliVWXcYną. PieTYa VpecjaliVWXcYna w WXÜ prYXpaTku obejÜuje wieTYę ÜerXWorXcYną Y YakreVu goVpoTarkiH cYXli wieTYę goVpoTarcYą Y WakicU obVYarów jakJ finanVeH bankowośćH giełTaH prawne oWocYenie biYneVuH koÜunikacja ÜarkeWingowaH inWegracja europejVkaH public relaWionVH ÜięTYXnaroTowe koÜunikowanie w biYneVieH negocjacje UanTlowe i piVeÜna koÜunikacja w biYneVie (ĆwiklińVka i SYaTXkoH 2005J 82-88)H w WXÜ YnajoÜość WerÜinologii VpecjaliVWXcYnej i VWrukWur WXpów TXVkurVu VpecjaliVWXcYnego (roTYajów WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU). PieTYa VpecjaliVWXcYna jeVW eleÜenWeÜ koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej. ScUuberW (2007J 243-252) roYuÜie koÜunikację VpecjaliVWXcYną jako TYiałanieH kWóreÜu każToraYowo WowarYXVYX proceV poTejÜowania TecXYji. PXborX poTejÜowane Vą ÜięTYX innXÜi w YakreVie VpecjaliVWXcYnXcU Wreści i wXrażeń jęYXkowXcU. UcYeVWnicX koÜunikacji ÜuVYą YaWeÜ TXVponować wieTYą VpecjaliVWXcYną i koÜpeWencją jęYXkową. MYiałanie koÜunikacXjne YależX więc oT koÜpeWencji jęYXkowej i VWanu wieTYX VpecjaliVWXcYnej jako głównego VkłaTnika koÜpeWencji YawoTowej. P ÜXśl WXcU relacji ucYącX Vię jęYXka ekonoÜicYnego Üoże powieTYieć w jęYXku TocelowXÜ WXlko WoH na co Üu poYwala jego koÜpeWencja jęYXkowa i YawoTowa. Na YajęciacU jęYXka ekonoÜicYnego ucYeVWnikaÜi koÜunikacji uVWnej są ucYącX Vię i naucYXcielH kWórYX WworYą VXWuację VocjalnąH cYXli WoH kWo koÜunikuje. SocjalnX VWaWuV ucYeVWników koÜunikacji Üa cUarakWer aVXÜeWrXcYnX. ÖarWnerYX koÜunikacXjni TXVponują różnXÜ poYioÜeÜ wieTYX jęYXkowej i VpecjaliVWXcYnej. PieTYa VpecjaliVWXcYna jeVW jeTnXÜ Y koÜponenWów koÜpeWencji ÜerXWorXcYnej (YawoTowej)H kWóra prYenika Vię Y koÜpeWencją jęYXkową w YakreVie koÜunikacji uVWnej na poYioÜie uÜiejęWności prowaTYenia roYÜaiWXcU WXpów TXVkurVówH np. negocjacji lub preYenWacji oraY VpecjaliVWXcYnej lekVXki (MaÜeWH 2002J 151). Mobra YnajoÜość jęYXka ogólnego nie gwaranWuje efekWXwnej koÜunikacji beY YnajoÜości WerÜinologii. NiewXVWarcYającX YaVób lekVXki VpecjaliVWXcYnej jeVW źróTłeÜ WruTności koÜunikacXjnXcUH kWóre cYaVaÜi wręcY unieÜożliwiają poroYuÜienie. Ma Wo ÜiejVce wWeTXH gTX YnajoÜość VpecjaliVWXcYnej lekVXki YwiąYana jeVW Y klucYowXÜi Tla Tanej TYieTYinX WerÜinaÜiH prYXkłaTowo WXpaÜi poTaWków (MaÜeWH 2002J 151). P WXÜ prYXpaTku koÜpeWencja YawoTowa i jęYXkowa pokrXwają Vię całkowicieH ponieważ YnajoÜość VpecjaliVWXcYnej lekVXki jeVW forÜą wieTYX

JuVWXna CUolewa

VpecjaliVWXcYnej. RnajoÜość WakicU WerÜinów jak bXkH nieTźwieTźH beVVaH UoVVa poYwala określić VXWuację na giełTYie papierów warWościowXcU beY wTawania Vię w Tługie opiVXH użXwając Yaś pojęcia poliWXka koÜunikacXjna oT raYu wiaToÜoH że cUoTYi o TwukierunkowX prYepłXw inforÜacji ÜięTYX prYeTViębiorVWweÜ a konVuÜenWeÜH naWoÜiaVW VWoVując VkróWX baYX ToVWawXH np. ŃOŁH CIŃ określa Vię jeTnocYeśnie obowiąYki i YakreV oTpowieTYialności kupującego i VprYeTającegoH poTYiał koVYWów i rXYXka. Łraki w wieTYX VpecjaliVWXcYnej Vą poważnXÜ źróTłeÜ Yakłóceń w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWycYnej oTbXwającej Vię na YajęciacU jęYXka ekonoÜicYnegoH co poVWaraÜ Vię prYeTVWawić na poTVWawie fragÜenWów TwócU VXÜulowanXcU roYÜów oTbXWXcU poTcYaV prowaTYonXcU prYeYe Ünie baTań oT Üaja To cYerwca 2011 wśróT VWuTenWów SYkołX Głównej HanTlowej ucYącXcU Vię nieÜieckiego jęYXka goVpoTarki jako Trugiego jęYXka obcego. ŁaTania ToWXcYXłX VWoVowania VWraWegii koÜunikacji w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej na YajęciacU jęYXka ekonoÜicYnego. RoYÜowX bXłX realiYowane w raÜacU YaTania polegającego na Yleceniu prYeprowaTYenia analiYX rXnku Üebli biurowXcU w NieÜcYecU. RlecenioTawcą bXła firÜa polVkaH a Yleceniobiorcą firÜa nieÜiecka. Öolecenie YoVWało VkonVWruowane WakH abX oVoba baTanaH WYn. VWuTenW oTgrXwającX rolę YlecenioTawcXH Üógł TokłaTnie określić na poTVWawie oWrYXÜanXcU wXWXcYnXcUH jakie inforÜacje powinna Yawierać analiYa rXnkuH wXkaYując Vię prYX WXÜ poViaTaną wieTYą VpecjaliVWXcYną Y YakreVu ÜarkeWingu w VXWuacji bliVkiej prakWXce. PXWXcYne YoVWałX VforÜułowane w forÜie punkWówH kWóre brYÜiałX naVWępującoJ - proTucenciJ proTukcjaH iÜporWH ekVporWH YaopaWrYenie rXnku wewnęWrYnego; - rXnek oferenWów – VWrukWurXH ÜainplaXer; - cUłonność rXnku na poYioÜie oTbiorcX oVWaWecYnego; - roYwój rXnku; - grupX Wowarów; - kanałX TXVWrXbucji; - cYXnniki Üające wpłXw na rXnek Üebli biurowXcU; - prognoYa ToWXcYąca roYwoju rXnku. AnaliYa wXwiaTów reWroVpekcXjnXcU oTbXWXcU beYpośreTnio po prYeprowaTYeniu roYÜów wXkaYałaH że WruTności koÜunikacXjne w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej oTbXwającej Vię na YajęciacU jęYXka ekonoÜicYnego Üają Vwoje źróTła nie WXlkoH Wak jak Wo poTają MörnXei i ScoWW (1997J 183) w nieToborYe śroTków jęYXkowXcUH probleÜacU wXnikającXcU Y właVnej realiYacji proTukcji jęYXkowejH w WruTnościacU oTnoVYącXcU Vię To realiYacji inWerlokuWora i w preVji cYaVuH ale również w brakacU wieTYX VpecjaliVWXcYnej Y obVYaru ÜarkeWinguH ÜanifeVWującXcU Vię nieYnajoÜością WerÜinów VpecjaliVWXcYnXcU.

Rola wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej na YajęciacU…

NajwiękVYe probleÜX prYXVparYał WerÜin kanałX TXVWrXbucji (VerWriebVwege). ÖrYXkłaT 1 LJ JeWYW iVW Ter näcUVWe ÖunkWJ VerWriebVwege. MieVen ÖunkW kann Üan ÜiW TeÜ acUWen ÖunkW verbinTen. Porauf kann icU ÜicU Uier konYenWrieren? Ł22J ((12 V)) IcU verVWeUe TaV nicUW. LJ VerWriebVwege VinT PegeH auf Tenen eWwaV abgeVeWYW wirT. Ja? PelcUe VerWriebVwege kennen Sie? Ł22J ((9 V)) LJ NV gibW WraTiWionelle VerWriebVwegeH YuÜ ŁeiVpiel GeVcUäfWe unT ÜoTerne [Ł22J AUH ja.] innovaWiveH YuÜ ŁeiVpiel InWerneWgeVcUäfWe. Sagen Sie biWWeH auf welcUe GeVcUäfWe wir unV konYenWrieren Vollen. ŁevorYugen Sie eUer Ten AbVaWY ÜiW Hilfe von WraTiWionellen oTer ÜoTernen VerWriebVwegen? JeWYW ÜüVVen Sie enWVcUeiTen. Ł22J OkaX. LJ NicUW okaX. Sie ÜüVVen jeWYW enWVcUeiTen. VerVWeUen Sie ÜicU? Ł22J JaH icU ver I icU verVWeUeH aber .. [PywiaT reWroVpekcyjnyJ ] PPJ „A WuH już Pan wieH że Wo Vą kanały TyVWrybucji?” B22J „Piem”. PPJ „ToH co Vię VWało?” B22J „Nie wieTziałemH co powieTzieć”. PPJ „Jakie Vą kanały TyVWrybucyjne?” B22J „Tak”.

Ł22 (VWuTenW) na YaTane prYeY L (lekWora) pXWanieH na cYXÜ powinna YoVWać Vkupiona uwaga prYX baTaniu kanałów TXVWrXbucjiH oTpowiaTa po 12 VekunTacU po proVWuH że nie roYuÜie. Pobec Wego L prYXcUoTYi Üu Y poÜocą i objaśnia Üu YnacYenie Wego WerÜinu w jęYXku obcXÜH po cYXÜ pXWaH jakie są kanałX TXVWrXbucji. Malej Üa ÜiejVce TłużVYa pauYa (9 V)H po kWórej L kolejnX raY poÜaga Ł22H Üówiąc ÜuH że roYróżnia Vię WraTXcXjne i nowocYeVne kanałX TXVWrXbucji i poTając prYXkłaTX WXcUże kanałów. P wXwiaTYie reWroVpekcXjnXÜ Ł22 poTajeH że nie WXlko nie wieTYiałH jakie YnacYenie w jęYXku polVkiÜ Üiał WerÜin VerWriebVwegeH ale prYeTe wVYXVWkiÜ nie Üiał pojęciaH co należX roYuÜieć poprYeY roTYaje kanałów TXVWrXbucji. Łraki w wieTYX VpecjaliVWXcYnej w WXÜ prYXpaTku ToprowaTYałX To YałaÜania koÜunikacji ÜięTYX L i Ł22. ÖrYXkłaT 2 LJ Auf welcUe VerWriebVwege Vollen wir unV bei TieVer AnalXVe konYenWrieren? Ł14J HÜÜ . alVo I LJ Ma gibW eV verVcUieTene VerWriebVwege. NV gibW WraTiWionelle unT aucU ganY neue VerWriebVwege. PelcUe VinT für Sie von größWer ŁeTeuWung? Ł14J Pir ÜöcUWen auf TieVe äU ÜoTernenH TieVe X InnovaWionen XX unV konYenWrieren.

JuVWXna CUolewa LJ MaV beTeuWeW waV? PelcUe Vollen wir berückVicUWigen? NV geUW Üir uÜ TieVe Łegriffe. Ł14J (śÜiecU)) HÜÜ LJ TraTiWionell iVW ein GeVcUäfWH ja? Ł14J HÜÜ aUaH jaH Vo. [PywiaT reWroVpekcyjnyJ] B14J „Nie zrozumiałamH że Wu cUoTzi o możliwości Wego ...” PPJ „Oanały TyVWrybucji”. B14J „Oanały TyVWrybucjiH WakH i Topiero jak pani powieTziała WraTycyjneH no Wo jeVzczeH ale poWem Wam coś pani powieTziałaH że i Topiero wpaTłam na Wo”. PPJ „Ale na razie uTaje PaniH że wVzyVWko Pani wie”. B14J „TakH ale zrozumiałam WoH że We Vą innowacyjne i WoH ale nie wieTziałamH o co cUoTzi poT innowacyjne. Jeśli cUoTzi o We pojęciaH Wo ja nie rozumiem Wego”. PPJ „Ale nie VWoVuje Pani żaTnej VWraWegiiH żeby jakoś z Wego wybrnąć”. B14J „Ciężko jeVW jakąś Wam VWraWegię używaćH jak pani mnie pyWa o pojęciaH a ja nie wiem WycU pojęć. Ciężko jeVW Wak wybrnąć”.

L YauważaH że Ł14 nie wieH co Wo Vą kanałX TXVWrXbucjiH TlaWego próbuje prYXjść Üu Y poÜocą ÜówiącH że Vą WraTXcXjne i nowocYeVne kanałX TXVWrXbucji. Ł14 wciąż jeTnak nie roYuÜieH co krXje Vię poT WXÜi pojęciaÜiH TlaWego uTajeH że roYuÜieH kaÜuflując Vwoją niewieTYę poprYeY powWórYenie cYęści pXWania poVWawionego prYeY L. Ł14 Üówi po proVWuH że powinni VkoncenWrować Vię na nowocYeVnXcU kanałacU TXVWrXbucji. P Wen VpoVób Ł14 Üa naTYiejęH że prYeYwXciężX probleÜ koÜunikacXjnX wXnikającX Y braków wieTYX VpecjaliVWXcYnej. L jeTnakże Talej TrążX WeÜaW i próbuje TowieTYieć Vię VYcYegółów ToWXcYącXcU roTYajów nowocYeVnXcU kanałów TXVWrXbucjiH na kWórXcU powinien Vkupić Vwoją uwagę prYX analiYie rXnku. L nie oWrYXÜuje jeTnak oTpowieTYiH TlaWego próbuje poÜóc Ł14 ÜówiącH że WraTXcXjnXÜ kanałeÜ TXVWrXbucji jeVW np. Vklep. OolejnXÜ WerÜineÜ VpecjaliVWXcYnXÜH kWórX prYXVporYXł baTanXÜ WruTności koÜunikacXjnXcUH bXł „roYwój rXnku“ (GeVamWmarkWenWwicklung). ÖrYXkłaT 3 LJ PaV Voll icU TarunWer verVWeUen? Ł14J Pie I wie UaW VicU Ter I Ter MarkW XX äU enWwickelW in TieVeÜ I TieVeÜ leWYWen JaUren unT XX LJ PelcUe InforÜaWionen Voll TieVe NnWwicklung beinUalWen? Ł14J VielleicUW Tie UÜVäWYe in TieVer ŁrancUe äU UÜ unT waV nocU XX UÜÜ .. Tie UÜVäWYe unT Tie Größe Ter X I Ter ÖroTukWion UÜÜ unT icU finTe TaV I TaV I TaV [PywiaT reWroVpekcyjnyJ] B14J „Tu nie za barTzo Vzczerze mówiąc zrozumiałam Wo GeVamWmarkWenWwicklung. Nie byłam To końca pewnaH co Wo znaczy. I Wak wolałam Wylko o WycU obroWacU powieTziećH a Talej nie wieTziałamH co po proVWu”.

Rola wieTYX VpecjaliVWXcYnej w uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej na YajęciacU…

R powXżVYego prYXkłaTu wXnikaH że Ł14 TokłaTnie nie wieH co krXje Vię poT pojęcieÜ GeVamWmarkWenWwicklingH TlaWego wXÜienia jeTXnie obroWX (UmVäWze) i nieśÜiało wielkość proTukcjiH po cYXÜ prYerXwa Vwoją wXpowieTź ÜówiącJ „icU finTe TaV I TaV I TaV I TaV” (i uważaÜ Wo I Wo I Wo I)H co wVkaYuje na braki w wieTYX VpecjaliVWXcYnej oTYwiercieTlające Vię w nieYnajoÜości WerÜinu VpecjaliVWXcYnego „roYwój rXnku” w jęYXku ojcYXVWXÜ.

4. PnioVki ÖrYeTVWawione powXżej prYXkłaTX wXkaYują WoH że abX Üóc VkuWecYnie koÜunikować Vię uVWnie na YajęciacU jęYXka ekonoÜicYnego nie wXVWarcYX jeTXnie TXVponować oTpowieTniÜ poYioÜeÜ wieTYX jęYXkowejH lecY również WrYeba poViaTać ToVWaWecYną wieTYę VpecjaliVWXcYną. Jeśli We Twa koÜponenWX nie wVpółgrają Ye VobąH realiYacja różnXcU forÜ koÜunikacji uVWnej jeVW YnacYnie uWruTnionaH ponieważ TocUoTYi To poważnXcU Yakłóceń koÜunikacXjnXcUH kWóre Vą VYcYególnie WruTne To prYeYwXciężenia. P uVWnej koÜunikacji VpecjaliVWXcYnej Yarówno Wej oTbXwającej Vię w warunkacU naWuralnXcUH jak i Wej Üającej ÜiejVce w klaVie jęYXkowej wieTYa VpecjaliVWXcYna oTgrXwa YaVaTnicYą rolęH ponieważ prYekaYXwanie (generowanie) Wreści VpecjaliVWXcYnXcU jeVW głównXÜ celeÜ poroYuÜiewania Vię. ŃakW TXVponowania wieTYą VpecjaliVWXcYną uÜożliwia akWXwne ucYeVWnicWwo w koÜunikacji uVWnejH właściwX oTbiór inforÜacji i prYXcYXnia Vię To WegoH że ucYeVWnik koÜunikacji rYaTYiej ToświaTcYa WruTności koÜunikacXjnXcU.

ŁIŁLIOGRAFIA ŁauÜannH Ol.-M. 1992. InWegraWive ŃacUWexWlinguiVWik. TübingenJ GunWer Narr Verlag. Łecker-MroWYekH M. 2009. „MünTlicUe OoÜÜunikaWionVkoÜpeWenY” (w) MünTlicUe OoÜÜunikaWion unT Ge-VpräcUVTiTakWik (reT. M. Łecker-MroWYek). ŁalWÜannVweilerJ ScUneiTer-Verlag HoUengeUrenJ 66-83. ŁrünnerH G. 1998. „ŃacUkoÜÜunikaWion iÜ ŁeWrieb aÜ ŁeiVpiel Ter SWaTWwerke einer GroβVWaTW” (w) ŃacUVpra-cUen. LanguageV for Special ÖurpoVeV (reT. L. HoffÜannH H. OalverkäÜperH H.N. PieganTH CU. GalinVkiH P. Hüllen). HalbbanT 1H (HanTbücUer Yur SpracU- unT OoÜÜunikaWionVwiVVenVcUafW 14.1). ŁerlinINew QorkJ PalWer Te GruXWerJ 634-648. ĆwiklińVkaH J.H SYaTXkoH S. 2005. „ObVYarX wieTYX VpecjaliVWXcYnej w wXbranXcU warianWacU jęYXka ŁuVineVV CoÜÜunicaWionV”. JęYXki VpecjaliVWXcYne 5. TekVWX VpecjaliVWXcYne w konWekVWacU YawoTowXcU i WłuÜa-cYeniacU. OaWeTra JęYXków SpecjaliVWXcYnXcU UniwerVXWeWu ParVYawVkiegoJ 81-88. MörnXeiH R.H ScoWWH M. L. 1997. „Review ArWicle. CoÜÜunicaWion SWraWegieV in a SeconT LanguageJ MefiniWionV anT TaxonoÜieV”. Language Learning 47J1J 173-210.

JuVWXna CUolewa GrucYaH S. 2009. „ŃacUwiVVen – ŃacUVpracUe – ŃacUTiVkurVJ ŃacUTiVkurVanalXVe auV Ter SicUW Ter anWUropoYenW-riVcUen SpracUenWUeorie” (w) MiVkurVe alV MiWWel unT GegenVWänTe Ter GerÜaniVWik (reT. Ń. GrucYa). Ma-Werialien Ter JaUreVWagung unT inWernaWionalen wiVVenVcUafWlicUen OonferenY TeV VerbanTeV ÖolniVcUer GerÜaniVWen abgeUalWen an Ter ParÜia unT MaYurX UniverViWäW 8.-10. Mai 2009H OlVYWXn. ParVYawaJ PXTawnicWwo Nuro-NTukacjaJ 15-28. HoffÜannH L. 1999. „ObjekWH SXVWeÜ unT ŃunkWion in Ter wiVVenVcUafWlicU-WecUniVcUen ŃacUkoÜÜunikaWion”. ŃacUVpracUe 21J 28-37. JakobVonH R. 1989. „ÖoeWXka w świeWle jęYXkoYnawVWwa” (w) P poVYukiwaniu iVWoWX jęYXkaJ wXbór piVÜ. ToÜ 2. ParVYawaJ ÖańVWwowX InVWXWuW PXTawnicYXJ 77-124. OalverkäÜperH H. 1990. „GeÜeinVpracUe unT ŃacUVpracUen – ÖläToXer für eine inWegrierenTe SicUWweiVe” (w) MeuWVcUe GegenwarWVVpracUe. TenTenYen unT ÖerVpekWiven (reT. G. SWickel). JaUrbucU 1989 InVWiWuW für TeuWVcUe SpracUeH MannUeiÜH YuÜ 25jäUrigen JubiläuÜ TeV ITS. ŁerlinINew QorkJ PalWer Te GruXWerJ 88-133. OalverkäÜperH H. 1998. „ŃacU unT ŃacUwiVVen. ŃacUVpracUen” (w) LanguageV for Special ÖurpoVeV (reT. L. HoffÜannH H. OalverkäÜperH H.N. PieganTH CU. GalinVkiH P. Hüllen). HalbbanT 1H (HanTbücUer Yur SpracU- unT OoÜÜunikaWionVwiVVenVcUafW 14.1)H ŁerlinINew QorkJ PalWer Te GruXWerJ 1-24. LenYH Ń. 1989. OrganiVaWionVprinYipien in ÜünTlicUer ŃacUkoÜÜunikaWionH Rur GeVpräcUVorganiVaWion von HTecUnical MeeWingV’. ŃrankfurW aÜ MainJ ÖeWer Lang. MaÜeWH Ö. 2002. „Relacja poÜięTYX koÜpeWencją jęYXkową a koÜpeWencją ÜerXWorXcYną na prYXkłaTYie jęYXka biYneVu”. JęYXki VpecjaliVWXcYne 2. ÖrobleÜX WecUnolingwiVWXki. OaWeTra JęYXków SpecjaliVWXcYnXcU Uni-werVXWeWu ParVYawVkiegoJ 141-151. MunVbergH O. 1994. MünTlicUe ŃacUkoÜÜunikaWionJ TaV ŁeiVpiel CUeÜie. TübingenJ GunWer Narr Verlag. NeuH J. 2011. MünTlicUe ŃacUWexWe Ter franYöViVcUen RecUWVVpracUe. ŁerlinJ Ńrank F TiÜÜe. RoelckeH T. 2010. ŃacUVpracUen. ŁerlinJ NricU ScUÜiTW Verlag. ScUuberWH O. 2007. PiVVenH SpracUeH MeTiuÜH ArbeiW. TübingenJ GunWer Narr Verlag. voÜ ŁrockeH CU. A. 2010. eGroupV – eine OonYepWion Yur VerÜiWWlung facUVpracUlicUer HanTlungVkoÜpeWenY in evolvierenTen OooperaWionen. UWWpJIIÜiaÜi.uniÜuenVWer.Te MP 29.10.2012.

Anna MolaWa-RaróT

UniwerVyWeW ŚląVki

JĘRYOOPN ŚROMOI PARTOŚCIUJĄCN P PYROOACH FRANCUSOINGO SĄMU OASACYJNNGO NvaluaWive operaWorV in verTicWV of WUe FrencU courW TUiV arWicle aWWeÜpWV Wo TeVcribe WUe ÜeanV of evaluaWion applieT in ŃrencU legal language. AnalXVing verTicWV froÜ WUe ŃrencU courW (Cour Te caVVaWion)H WUiV paper aWWeÜpWV Wo VUow waXV Wo uncover WUe valueV VXVWeÜ UelT bX WUe juTge. In orTer Wo acUieve WUiV aiÜH four groupV of evaluaWive operaWorV (ÜoTal WruWU-funcWional connecWiveVH aÜplifXing operaWorVH eÜoWive-evaluaWive ÜoTal operaWorV anT ÜenWal operaWorV) are VUown. TUe corpuV unTer analXViV iV cUaracWeriVeT bX WUree aVpecWVJ inWenWionalH convenWional anT inVWiWuWionalH aV iW ÜakeV referenceV Wo WUe group of VeW convicWionV concerning WUe naWure of a parWicular coÜÜuniWX. TUuV one coulT Vee Uere a relaWion beWween WUe valueV beUinT WUe arguÜenWV in WUe verTicW anT WUe language uVeT Wo expreVV WUeÜ. OeyworTVJ valueVH legal languageH value juTgeÜenWVH arguÜenW Słowa klucYoweJ warWościH jęYXk prawnicYXH warWościowanieH arguÜenW

ÖrYeTÜioWeÜ arWXkułu jeVW próba prYeTVWawienia warWościowania w jęYXku VpecjaliVWXcYnXÜ na prYXkłaTYie francuVkiego jęYXka prawnicYego. SpecXfika jęYXka prawnicYego – poTobnie jak i jęYXka prawnegoH na co wVkaYuje GrucYa (2010J 15)H polega na WXÜH że „VWanowi on pewien Wwór powVWałX w wXniku połącYenia w pewną całość TwócU jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU należącXcU pierwoWnie To różnXcU roTYajów (kaWegorii) jęYXków VpecjaliVWXcYnXcU o różnXcU proweniencjacU”. CUoTYi Wu Y jeTnej VWronX o jęYXk cYXVWo prawnXH Y Trugiej o jęYXk wXWworYonX Tla oTwYorowania YakreVu rYecYXwiVWościH kWórego organiYację lub TYiałalność TanX TokuÜenW reguluje. Twórcą WerÜinu język prawny jeVW w polVkiej liWeraWurYe WeoreWXcYnoprawnej ŁroniVław PróblewVkiH kWórX oTróżnił jęYXk prawnX jako WenH w kWórXÜ

Anna MolaWa-RaróT

VforÜułowane Vą WekVWX obowiąYującego prawaH oT jęYXka prawnicYegoH w kWórXÜ są VforÜułowane wXpowieTYi o obowiąYującXÜ prawie (PróblewVkiH 1948). ÖoTTając analiYie wXroki wXTane prYeY francuVki Cour Te caVVaWion Üożna YauważyćH że ÜaWeriał Wen cUarakWerXYuje Vię WrYeÜa aVpekWaÜiJ inWencjonalnXÜH konwencjonalnXÜ i inVWXWucjonalnXÜH ponieważ oTwołuje Vię To Ybioru uVWalonXcU prYekonań o naWurYe świaWa Tanej Ybiorowości. P YwiąYku Y WXÜ Üożna TopaWrYeć Vię Wu relacji ÜięTYX jęYXkieÜ a warWościaÜi służącXÜi To arguÜenWowania w wXroku.

1. JęYyk warWości PeTług ŁarWÜińVkiego (2007J 133) VXVWeÜ warWości YwiąYanX jeVW Y punkWeÜ wiTYenia i perVpekWXwą ogląTu świaWa. ParWość jeVW „cecUą w Vkali TobrX – YłX prYXpiVXwaną obiekWowi prYeY VubiekWa Ye wYglęTu na pewne krXWeriuÜ” (LaVkowVkaH 1999J 13). ParWości Vą cYXnnikieÜ VWerującXÜ konVWruowanieÜ wiYji rYecYXwiVWości prYeY VubiekW ToświaTcYającX i koncepWualiYującXH Wj. prYeY wVpólnoWę noVicieli jęYXka lub jeTnoVWkę. P efekcie „warWości konVWXWuują kulWurową i VpołecYną WożVaÜość noVicieli jęYXka” (ŁarWÜińVkiH 2007J 134). RwiąYek ÜięTYX jęYXkieÜ a warWościaÜi nie jeVW łaWwX To wXcUwXcenia i opiVania. OrYeVYowVki Üówi o iVWnieniu relacji ÜięTYX akVjologiąH jako Weorią warWości a lingwiVWXkąH jako Weorią jęYXka (1997J 15). JęYXk warWości VWał Vię prYeTÜioWeÜ baTań jęYXkoYnawVWwa. ÖrobleÜaWXka Wa YnajTuje Vię w nurcie baTań kogniWXwnXcU (OrYeVYowVkiH 1997)H a oVWaWnio Wakże graÜaWXki koÜunikacXjnej (AwTiejewH 2004). P ÖolVce baTania naT funkcjonowanieÜ jęYXka warWości YoVWałX YapocYąWkowane prYeY ÖuYXninę (1992)H GrYegorcYXkową (1998)H LaVkowVką (1992)H ŁarWÜińVkiego (2003H 2006) i YakłaTałX iVWnienie w jęYXku VXVWeÜu śroTków warWościowania. PeTług ŁarWÜińVkiego (2007J 135) wXrażenie język warWości oTnoVi Vię To prYXnajÜniej WrYecU WXpów relacji ÜięTYX jęYXkieÜ a warWościaÜiJ jęYXk jeVW narYęTYieÜ warWościowania; jęYXk jeVW źróTłeÜ inforÜacji o warWościacU prYXjęWXcU i YinWeriorXYowanXcU prYeY użXWkowników jęYXka; jęYXk jeVW noVicieleÜ (VubVWraWeÜ) warWości. JęYXk jeVW narYęTYieÜ warWościowaniaH ponieważ Yawiera całX arVenał śroTków prYXTaWnXcU To TokonXwania ocen. Są Wo wXraYXH śroTki graÜaWXcYneH WekVWowe oraY foneWXcYne. IVWoWną rolę oTgrXwa Wu roYróżnienie warWościowań ekVplicXWnXcU i iÜplicXWnXcUH jawnXcU i ukrXWXcU (ŁarWÜińVkiH 2007J 135). JęYXk jeVW źróTłeÜ inforÜacji o warWościacU w YnacYenia VłówH icU połącYeniacU (kolokacjacUH fraYeologiYÜacU)H w prYXVłowiacU i w całXcU WekVWacU (wXpowieTYiacU) (ŁarWÜińVkiH 2007J 135). P Wen VpoVób Üożna YrekonVWruować VXVWeÜ warWości prYekaYXwanX prYeY

JęYXkowe śroTki warWościujące w wXrokacU francuVkiego VąTu kaVacXjnego

jęYXk na określonXÜ WerXWoriuÜH w określonXÜ cYaVie i w określonXcU gaWunkacU WekVWów. JęYXk jeVW wreVYcie noVicieleÜ warWościH gTX roYpaWrujeÜX jakie warWości Vą Üu prYXpiVXwane (ŁarWÜińVkiH 2007J 135).

2. OorpuV AnaliYowanX korpuV VWanowi 35 wXroków wXTanXcU w paźTYierniku 2012 roku prYeY Cour Te caVVaWion (cUambre criminelle) YacYerpnięWXcU Ye VWronX www.courTecaVVaWion.fr. P prYXwołXwanXcU niżej prYXkłaTacU w nawiaVacU poTano nuÜerX i TaWX poVYcYególnXcU orYecYeń. PVpoÜnianX korpuV obejÜuje wXroki ToWXcYące Vpraw Y YakreVu prawa karnego. MaWeriał egYeÜplifikacXjnX YoVWał TobranX po uwYglęTnieniu kilku krXWeriów Toboru WekVWówJ YakreVu (korpuV obejÜuje wXbranX roTYaj WekVWów VpecjaliVWXcYnXcU)H forÜX (piVanej)H VWopnia koÜpleWności (jeVW Wo korpuV Y pełnXÜi WekVWaÜi) oraY roTYaju lingwalności (korpuV ÜonolingwalnX). Łiorąc poT uwagę ukłaT WekVWu i jego VegÜenWację wXroki wXTawane prYeY Cour Te caVVaWion oTpowiaTają wXÜogoÜ WXpowego forÜularYa VąTowego. AnaliYowane wXroki iYbX karnej VkłaTają Vię Y TwócU cYęści. P pierwVYej Y nicU naVWępuje prYeTVWawienie VprawX i poTanie poTVWawX prawnej YaVWoVowanej prYeY VąT Trugiej inVWancjiH Wak bX prYXWocYXć jego wXrok i prYXwołać arguÜenWację. P cYęści Trugiej wXroku francuVki SąT OaVacXjnX poTaje właściwą weTług niego poTVWawę prawnąH prYeTVWawia fakWXH prYXpoÜina wXrok VąTu Trugiej inVWancji i kaVuje jego orYecYenie bądź oTrYuca Vkargę. SąT OaVacXjnX we Ńrancji jeVW najwXżVYXÜ organeÜ w porYąTku VąTowXÜ. SąT Wen nie roYVWrYXga ponownie VaÜej iVWoWX VprawXH lecY VprawTYa cYX VąTX niżVYXcU inVWancji i VąTX apelacXjne prYX wXTawaniu orYecYeń nie naruVYXłX prYepiVów prawa. ŁaTa więc jeTXnie YgoTność Y prYepiVaÜi prawa TecXYji wXTanXcU prYeY inne VąTX (nigTX nie analiYuje ponownie fakWów). SąT OaVacXjnX wXTaje Twa WXpX roYVWrYXgnięćJ albo kaVuje orYecYenie (wWeTX Vprawa YoVWaje prYekaYana To ponownego roYpoYnania inneÜu VąTowi równorYęTneÜu lub To VąTuH kWórX wXTał YaVkarżone orYecYenieH ale roYpaWrująceÜu już w innXÜ VkłaTYie) albo oTrYuca Vkargę. SąT Wen VkłaTa Vię Y iYb (WrYX iYbX cXwilneH iYba UanTlowaH pracX i karna). PXroki wXTawane prYeY Cour Te caVVaWion piVane Vą w forÜie nieoVobowej. MaÜX Wu To cYXnienia Yarówno Y VubiekWXwnością nieYaÜierYonąH jak i poYorną nieVubiekWXwnościąH poYorną obiekWXwnościąH Y referowanieÜ właVnXcU VąTów warWościującXcU i Y referowanieÜ cuTYXcU ocen (por. ÖuYXninaH 1992). TekVWX We wXTają Vię obiekWXwne w prYekaYXwanXcU opiniacU i ocenacU prYeY VWoVowanie licYnXcU konVWrukcji beYoVobowXcUH noÜinaliYacjeH poTpiera-

Anna MolaWa-RaróT

nie Vię auWorXWeWeÜ inVWXWucji i ekVperWówH anaforX koncepcXjne o cUarakWerYe preVupoYXcji. PXÜienione Yabiegi Üają Vłużyć ukrXciu warWościowania i naTania wXrażanXÜ opinioÜ VWaWuVu niepoTważalnXcU (por. MicYkaH 2002J 55).

3. ParWościowanie ParWościowanieÜ naYXwaÜX wXrażanie prYekonania o WXÜH że jakiś obiekW jeVW TobrX lub YłX poT jakiÜś wYglęTeÜ. Łiorąc poT uwagęH że warWościowanie jeVW obecne na każTXÜ poYioÜie TYiałalności jęYXkowejH Üożna poTYielić Ya ÖuYXniną (1992J 111) jęYXkowe śroTki warWościujące naJ · VXVWeÜowe (VkonwencjonaliYowane)H · nieVXVWeÜowe (WekVWowe). R poTYiałeÜ WXÜ wiąże Vię weTług auWorki innX poTYiał śroTków naJ · parajęYXkowe (geVWXH inWonacjaH grafika)H · jęYXkoweJ flekVXjneH VkłaTniowe i VłowoWwórcYeH YalicYane To VXVWeÜowXcUH oraY śroTki lekVXkalne i figurXH YalicYane raYeÜ To VXVWeÜowXcUH bądź To WekVWowXcU. JeTnakH weTług auWorki (ÖuYXninaH 1992J 111) granica ÜięTYX śroTkaÜi WekVWowXÜi a VXVWeÜowXÜi jeVW roYÜXWa i nieoVWra. ParWościowanie oTbXwa Vię nie WXlko Ya poÜocą pojeTXncYXcU VłówH ale Üoże bXć iÜplikowane Ya poÜocą ÜeWaforXcYnie prYXwołanXcU obraYówH Ya poÜocą śroTków VkłaTniowXcUH flekVXjnXcU cYX Weż VłowoWwórcYXcU (ÖajewVkaH 2008J 302). ÖroceV Wen jeVW określonXÜ TYiałanieÜ koÜunikacXjnXÜ cecUującXÜ Vię VwoiVWą VWrukWurą. ÖoprYeY świaToÜe i VpecXficYne prYXpiVanie określonej warWościH kWóre YnajTuje Vwój wXraY w jęYXkowXÜ akcie warWościowaniaH koÜunikaWor Tokonuje ewaluacjiH cYXli TYiałania warWościującego (SYcYepaniakH 2007J 30). Ma ono na celu wXWworYenie u oTbiorcX koÜunikaWu TXVpoYXcji preferencXjnej Ybieżnej Y TXVpoYXcją preYenWowaną prYeY naTawcę w oTnieVieniu To obiekWu warWościowania. P wXniku proceVu ewaluacji – Tokonanego Y poÜocą określonego wXrażenia warWościującego – prYeTÜioW warWościowania VWaje Vię obiekWeÜ nacecUowanXÜ akVjologicYnie (SYcYepaniakH 2007J 31). PeTług Weorii OrYeVYowVkiego oparWej na YałożeniacU kogniWXwnXcUH Wreści eÜoWXwne i warWości VWanowią cYXnnik TeWerÜinującX proceVX inforÜacXjne i VWrukWurę pojęć (OrYeVYowVkiH 1997J 9). ParWościowanie oTbXwa Vię na oVi TobrX-YłXH kWóre jeVW prXÜarnXÜ paraÜeWreÜ akVjologicYnXÜ (OVkieraH 2007J 115). OerbraW-OreccUioni (1980J 36) naYXwa jęYXkowXÜi śroTkaÜi warWościującXÜi We proceTurXH Ya poÜocą kWórXcU naTawca oTciVka Vwój ślaT w wXpowieTYi. AuWorka (OerbraW-OreccUioni 1980) opiVuje funkcjonowanie rYecYownikówH prYXÜioWników i cYaVowników wXrażającXcU oVobiVWe naVWawienie naTawcX To VWanówH YTarYeń i proceVów.

JęYXkowe śroTki warWościujące w wXrokacU francuVkiego VąTu kaVacXjnego

4. MoTalność OÜawianX TXVkurV prawnicYX analiYowanX jeVW w ujęciu pragÜaWXcYnej Weorii arguÜenWacji opiVanej prYeY AnVcoÜbre’a i MucroW’a (1983)H kWórYX jęYXkowe śroTki arguÜenWacji TYielą na wXrażenia warWościująceH operaWorX arguÜenWacXjne i konekWorX arguÜenWacXjne. PXrażenia warWościujące Wo rYecYownikiH prYXÜioWnikiH cYaVowniki i prYXVłówkiH kWóre wXrażają poYXWXwne lub negaWXwne naVWawienie naTawcX To obiekWuH o kWórXÜ Üówi (MicYkaH 2002J 50). OperaWorX arguÜenWacXjne Wo wXrażeniaH kWóre wpłXwają na wagę VWoVowanXcU arguÜenWówH nie YÜieniając jeTnak kierunku arguÜenWacji prYejęWego wXjściowo prYeY naTawcę (MicYkaH 2002J 51)H Tla prYXkłaTu w jęYXku polVkiÜJ więcejH barTziejH TużoH mniejH małoH niewieleH coraz mniej. OonekWorX arguÜenWacXjne naWoÜiaVW Vłużą To wprowaTYania i łącYenia Ye Vobą arguÜenWów (na prYXkłaTJ ponieważH WakżeH Wym barTziej że) oraY To wprowaTYania konkluYji (na prYXkłaTJ więcH w związku z WymH wreVzcie). Relacje ÜięTYX Wreścią wXpowieTYi a świaWeÜ realnXÜ wiążą Vię Y pojęcieÜ ÜoTalności. Relacje We Vą YawVYe – w VpoVób ukrXWX lub jawnX – kVYWałWowane Y perVpekWXwX poTÜioWu Üówiącego (ŁarWÜińVkiH 2009J 170). MoTalność Üoże bXć wXrażona Ya poÜocą WrYecU WXpów operaWorów WekVWowXcUJ inWerperVonalnXcU (operaWorów konWakWu)H operaWorów Wreści i operaWorów wewnąWrYWekVWowXcU (CUlebTaH 1993J 329-330; AwTiejewH 1999J 8H 2004J16). R uwagi na fakWH iż ÜoTalność jeVW probleÜeÜ barTYo YłożonXÜH YajÜieÜX Vię Wu wXłącYnie analiYą operaWorów Wreści. PeTług ŁarWÜińVkiego (2009J 192) operaWorX Wreści Wo wXrażenia ToWXcYące poYioÜu prYeTÜioWowegoH o cYXÜ Vię w Wekście ÜówiH na ile Wo jeVW prawTYiwe i warWościowe. RalicYaÜX Wu Vpecjalne wXrażenia WYw. ÜoTaliYaWorX (ŁarWÜińVkiH 2009J 192). LabocUa (1996J 19) naYXwa je operaWoraÜi ÜoTXfikacji Wreściowej. Należą To nicUJ wXrażenia ÜoTalne prawTYiwościoweH operaWorX uwXTaWniająceH wXrażenia eÜoWXwno-oceniające i warWościujące oraY operaWorX ÜenWalnościowe (ŁarWÜińVkiH 2009J 192). 4.1. Pyrażenia ÜoTalne prawTYiwościowe OperaWorX We wXrażają VWoVunek Wreści YTania To rYecYXwiVWości (ŁarWÜińVkiH 2009J 192). P analiYowanXÜ korpuVie YauważaÜX wXVWępowanie WakicU operaWorów ÜoTXfikacji Wreściowej (LabocUaH 1996J 19) jak abVoluWnie (abVolumenW)H całkowicieH w pełni (enWièremenW) czy całkowicie (WoWalemenW). (1) (...) queH par ailleurVH leV experWiVeV Téjà réaliVéeV Vur Wableaux onW coûWé pluV Te 10 000 euroV eW queH V’il TevaiW êWre procéTé à l’experWiVe Te WouV leV

Anna MolaWa-RaróT Wableaux expoVéV à TourVH il parvienTraiW à pluV Te 200 000 euroV ; que le verVeÜenW T’une cauWion apparaîW TèV lorV non VeulemenW VouUaiWable ÜaiV abVolumenW néceVVaire (nº 210H le 3 ocWobre 2012). (2) (...) queH TanV ceV conTiWionVH la TéWenWion proviVoire Te M. X... eVW enWièremenW juVWifiée WanW par leV néceVViWéV Te l’inVWrucWion qu’à WiWre Te ÜeVure Te VûreWé eW qu’elle conVWiWue l’unique ÜoXen Te parvenir à l’un TeV objecWifV fixéV par l’arWicle 144 Tu coTe Te procéTure pénale ci-TeVVuV rappeléV (nº 224H le 17 ocWobre 2012). (3) (...) qu’il V’enVuiW queH TepuiV ceWWe TaWe il ne peuW pluV Ve prévaloir T’aucun TroiW Te TiVpoVer TeV bienV ÜeubleV ou iÜÜeubleV aXanW pu anWérieureÜenW lui apparWenir VouV une forÜe ou VouV une auWre ; queH TèV lorVH Von arguÜenWaWion Vur ce poinW eVW WoWalemenW inopéranWe (nº 234H le 30 ocWobre 2012).

UżXcie powXżVYXcU operaWorów wprowaTYa cUarakWer perVwaYXjnX i Üa na celu prYekonanie oTbiorcX o VkuWecYności Toboru arguÜenWów. NaTawcaH poT poYoreÜ wXpowieTYi obiekWXwnXcUH prYekaYuje warWościowanie YwiąYane Y poVYcYególnXÜi arguÜenWaÜiJ w (1) przelew kaucji jeVW (…) abVoluWnie konieczny cYX w (2) WymczaVowe areVzWowanie jeVW całkowicie uzaVaTnione. SubiekWXwność cXWowanXcU wXpowieTYi poTkreśla również icU kaWegorXcYność. Łiorąc poT uwagę naTawanie wXpowieTYi VęTYiego cUarakWeru poYornie obiekWXwnegoH nie oTnajTujeÜX w korpuVie innXcU wXrażeń ÜoTalnXcU prawTYiwościowXcU. 4.2. OperaWory uwyTaWniające OperaWorX uwXTaWniające Wo grupa wXrażeń VłużącXcU uwXTaWnianiu wXbranXcU eleÜenWów Wreści na VYerVYXÜ Wle prYeTVWawianej rYecYXwiVWości (ŁarWÜińVkiH 2009J 193). P oÜawianXÜ korpuVie Vą Wo na prYXkłaTJ zwłaVzcza (en parWiculier) cYX nie Wylko (non VeulemenW) wXVWępujące w prYXkłaTYie (1). (4) (...) le Üaire eVW cUargé T’exécuWer leV TéciVionV Tu conVeil Üunicipal eW en parWiculier Te paVVer leV acWeV Te venWe régulièreÜenW auWoriVéV (nº 214H le 10 ocWobre 2012).

P kolejnXÜ prYXkłaTYie (5) wXrażenie poprYeTYające zreVzWą (T’ailleurV) Üa warWość arguÜenWu. NieÜożliwe jeVW użXcie VWrukWurX T’ailleurV w konWekście innXÜ niż arguÜenWacXjnX. OperaWor T’ailleurV prYeY nawiąYanie To in-

JęYXkowe śroTki warWościujące w wXrokacU francuVkiego VąTu kaVacXjnego

forÜacji wcYeśniejVYejH wprowaTYa nowe fakWX i uwXpuklając je YÜuVYa naV To wiarX w prYeTVWawianą arguÜenWację. (5) (...) il bénéficiaiW T’un avanWage TonW leV accéTanWV à la propriéWé VonW UabiWuelleÜenW privéV eW qui ne repoVaiWH en ce qui le concerneH que Vur la coÜplaiVance Tu ÜaireH V’agiVVanW T’un Werrain coÜÜunal ; que T’ailleurV Va coÜpagne MÜe R... a bien préciVé aux enquêWeurV qu’elle penVaiW que M. X... avaiW Tonné Von accorT pour reWarTer le paieÜenW Tu prix Te venWe Tu Werrain (nº 214H le 10 ocWobre 2012).

4.3. Pyrażenia eÜoWywno-oceniające i warWościujące OperaWorX eÜoWXwno-wXrażające określają VubiekWXwnX VWoVunek Üówiącego wYglęTeÜ prYeTVWawionego VWanu rYecYX (OVkieraH 2007J 116). RoYVYerYona YaVaTa kooperacji YakłaTa Tążenie To VoliTarności ucYuć ÜięTYX naTawcą i oTbiorcą (AwTiejewH 2004J 115). OerbraW-OreccUioni (1980J 94-95) wXróżnia prYXÜioWniki afekWXwne i oceniające. ÖrYXÜioWniki afekWXwne opiVują obiekW i wXrażają eÜocjonalną poVWawę Üówiącego wobec obiekWu. ÖowVYecUnXÜ YabiegieÜ jeVW eliÜinowanie icU Y wXpowieTYiH kWóre preWenTują To obiekWXwnościH np. w WekVWacU prawnicYXcU cYX naukowXcU. P baTanXÜ korpuVie nie oTnajTuje Vię prYXÜioWnikówH kWóre oTVłaniałXbX w jawnX VpoVób reakcję eÜocjonalną naTawcX. Mo prYXÜioWników oceniającXcU auWorka (OerbraWOreccUioniH 1980J 94-95) YalicYa prYXÜioWniki akVjologicYne i nieakVjologicYne. ÖrYXÜioWniki akVjologicYne wVkaYują ÜiejVce obiekWu TeWerÜinacji w VXVWeÜie warWości i wXÜagają uYnania norÜX Tla Tanego obiekWu (por. MicYkaH 2002J 56). R uwagi na WoH że prYXÜioWniki We Yawierają VąT warWościującXH Vą one poTwójnie VubiekWXwneJ icU użXcie YależX w TużXÜ VWopniu oT poTÜioWu Üówiącego i jego koÜpeWencji iTeologicYnej oraY wXrażają Tokonanie pewnego VąTu warWościującego prYeY poTÜioW ÜówiącX. Mla prYXkłaTuJ (6) qu’ilV relèvenW encore que le préjuTice Vubi par la coÜÜune équivauW à l’avanWage TonW a profiWé M. Q... en occupanW graWuiWeÜenWH Te façon illégaleH une parWie Tu ToÜaine coÜÜunal penTanW Teux anV (nº 214H le 10 ocWobre 2012). (7) que le ÜiV en exaÜen a VouWenu TanV le ÜéÜoire TépoVé TevanW la cUaÜbre Te l’inVWrucWion que la TégraTaWion Te Von éWaW Te VanWé renTaiW incompaWible la pourVuiWe Te la ÜeVure Te TéWenWion proviVoire (nº 209H le 3 ocWobre 2012).

P cXWowanXcU prYXkłaTacU wXVWępują prYXÜioWniki akVjologicYne nielegalny (illégale) i niezgoTnyH nie To pogoTzenia (incompaWible). P powXżVYXcU VąTacU warWościującXcU naTawca oTwołuje Vię To norÜX legalności w (6)H a w (7) To

Anna MolaWa-RaróT

norÜX YgoTności. Jak Üożna wXwnioVkowaćH prYXÜioWniki We Vą poTwójnie warWościująceJ Y jeTnej VWronX prYeTVWawiają one ocenę poTÜioWu wXpowiaTającegoH Y Trugiej Yaś ToWXcYą prYeTÜioWu określonego prYeY rYecYownik prYXpiVując iÜ warWość ToTaWnią lub ujeÜną (w (6)J VpoVób nielegalny (Te façon illégale) cYX w (7)J TocUoTzenie niemożliwe (la pourVuiWe incompaWible). ÖrYXÜioWniki nieakVjologicYne Üogą warWościować jakościowo lub ilościowo poT warunkieÜ uYnania prYeY naTawcę norÜX ToWXcYącej wXÜiarów iIlub cecU obiekWu TeWerÜinacji (MicYkaH 2002J 56). Mla prYXkłaTuJ (8) qu’en ouWreH V’il eVW inTéniable que leV VouffranceV enTuréeV par M. Julien Q... onW éWé inWenVeVH elleV onW éWé liÜiWéeV TanV le WeÜpV Tu faiW Te l’aneVWUéVie praWiquée lorV Te Von arrivée au bloc opéraWoire (...) (nº 225H le 23 ocWobre 2012). (9) eW que Va réÜunéraWion éWaiW effecWuée en granTe parWie par leV fourniVVeurV au vu Te facWuraWionV éÜiVeV par lui Vur preVcripWionV T’AucUan à l’iVVue Te négociaWionV TirecWeV Tu ÜagaVin avec leV fourniVVeurV ou auWreÜenW au WiWre TeV fraiV généraux Tu ÜagaVin (nº 226H le 30 ocWobre 2012).

P prYXwołanXcU prYXkłaTacU użXcia prYXÜioWników nieakVjologicYnXcU inWenVywny (inWenVe) i Tuży (granT) YależX oT obranej prYeY naTawcę norÜX YwiąYanej Ye VWanTarTowXÜi roYÜiaraÜi obiekWu (MicYkaH 2002J 56). ÖrYXÜioWniki We Vą noVicielaÜi Ynaku ToTaWniego lub ujeÜnego w Yależności oT VXWuacji. PXrażają cYęVWo reakcję eÜocjonalną poTÜioWu wXpowiaTającego i wVkaYują każToraYowo na prYekrocYenie pewnej norÜX wielkieH inWenVywne cierpienia (leV VouffranceV inWenVeV) w (8) cYX wynagroTzenie wypłacone w Tużej części przez … (Va rémunéraWion éWaiW effecWuée en granTe parWie par...) w (9). RaWeÜH w WXÜ prYXpaTkuH Üożna Üówić o warWościowaniu relaWXwnXÜH ponieważ Ynak warWości Üoże YÜieniać Vię wraY Y konWekVWeÜ. P oTnieVieniu To naVYego korpuVu kolejne operaWorX Y grupX eÜoWXwno-oceniającXcU i warWościującXcU łącYą Vię najcYęściej Y warWościowanieÜ negaWXwnXÜ. Można je YaWeÜ poTYielić na cYWerX grupX oYnacYające VWracUH nienawiśćH obojęWność i ból. P prYXkłaTacU (10) i (11) obVerwujeÜX użXcie rYecYowników WakicU jak cierpienia (leV VouffranceV)H rany (leV bleVVureV)H VWracU (l’angoiVVe)H śmierć (la morW)H nienawiść (la Uaine) cYX przemoc (la violence). P prYXkłaTYie (10) wXVWępuje nagroÜaTYenie arguÜenWów ÜającXcU na celu ocenę VYkóT fiYXcYnXcU i pVXcUicYnXcU. PXÜienione rYecYowniki wYÜacniają opiV prYeY warWościowanie negaWXwne YwiąYane Y poVYcYególnXÜi VłowaÜi (cierpieniaH ranyH VWracUH śmierć). PXlicYenie Wo prowaTYi na końcu To określenia nieucUronna śmierć (une morW imminenWe)H

JęYXkowe śroTki warWościujące w wXrokacU francuVkiego VąTu kaVacXjnego

kWóre kuÜuluje barTYo Üocno warWościowanie negaWXwneH ponieważ obXTwa Vłowa Vą jego nośnikaÜi. (10) (...) elle a évalué VéparéÜenW leV préjuTiceV TiVWincWV conVWiWuéV par leV VouffranceV enTuréeV Tu faiW TeV bleVVureV eW par l’angoiVVe T’une morW imminenWe (nº 225H le 23 ocWobre 2012). (11) AWWenTu qu’en ceW éWaWH Vi c’eVW à WorW que la cour a relevé que le Télai Te preVcripWion éWaiW Te WroiV ÜoiV alorV qu’en ÜaWière Te TéliW Te provocaWion à la TiVcriÜinaWionH à la Uaine ou à la violence racialeV (...) (nº204H le 2 ocWobre 2012).

P naVWępnXÜ prYXkłaTYie (12) poT poYoreÜ konVWrukcji poTobnXcU To VąTów obiekWXwnie werXfikowalnXcU naTawca prYekaYuje warWościowanie YwiąYane Y oTczuwaniem bólu fizycznego. (12) (...) puiVqu’il eVW reconnu que M. Julien Q... a préVenWéH enWre l’acciTenW eW Von TécèVH un éWaW Te conVcience VuffiVanW pour reVVenWir leV TouleurV pUyViqueV ou ÜoraleV eW enviVager Va propre fin (nº 225H le 23 ocWobre 2012). (13) (...) que leV inveVWigaWionV avaienW révélé un cliÜaW Te violence eW Te menaceV à l’enconWre TeV vicWiÜeV (nº 202H le 2 ocWobre 2012).

P poniżVYXÜ prYXkłaTYie (14)H rYecYownik niebezpieczeńVWwo (le Tanger) – pierwoWnie warWościującX negaWXwnie – wYÜocnionX jeVW prYXÜioWnikaÜi poważny (grave) i nieucUronny (imminenW)H co świaTcYX o iÜplikacjacU YTecXTowanie negaWXwnXcU. PXVWępuje Wu również kwanWXfikaWor reVWrXkcXjnX jeTyny (Veul) ogranicYającX ewenWualne inWencje MÜe X WXlko i wXłącYnie To ocUronX Twójki TYieci. NaTawca – VęTYia ocenia YaWeÜ na YaVaTYie opoYXcji TobryIzły VpoVób TYiałania ÜaWki cUcącej cUronić Vwoje TYieci prYeT poważnXÜ i nieucUronnXÜ niebeYpiecYeńVWweÜ grożącXÜ iÜ Ye VWronX ojca. (14) (...) MÜe X... a eu pour Veule inWenWion Te proWéger VeV Teux WrèV jeuneV enfanWV Tu Tanger grave eW imminenW que repréVenWaiW TeV renconWreV non ÜéTiaWiVéeV avec leur père que ce Ternier pouvaiW exiger au WiWre Te l’auWoriWé parenWale conjoinWe à TéfauW Te TéciVionV Te juVWiceH reVWreignanW Von TroiW Te renconWre (nº 212H le 3 ocWobre 2012). (15) (...) le coÜporWeÜenW provocaWeur eW agreVVif T’auWreV TéWenuV inforÜéV Te la naWure TeV faiWV qui lui éWaienW reprocUéV eW l’angoiVVe Tu riVque T’agreVVion nocWurneH T’auWre parW (...) (nº 5H le 15 ocWobre 2012).

Anna MolaWa-RaróT

P powXżVYXÜ prYXkłaTYie (15) oprócY rYecYowników VubiekWXwiYującXcU obawa przeT aWakiem poTczaV nocy (l’angoiVVe Tu riVque T’agreVVion nocWurne) użXWo Vpójnika z Trugiej VWrony (T’auWre parW)H kWórX wYÜacnia Wu arguÜenWację prYeY kuÜulowanie negaWXwnXcU cecU. Mo grupX wXrażeń eÜoWXwno-oceniającXcU i warWościującXcU YalicYa Vię YgoTnie Y WerÜinologią OerbraW-OreccUioniH cYaVowniki okaYjonalnie VubiekWXwneH kWóre Yawierają ocenę ToWXcYącą obiekWu proceVu wXrażoną prYeY VprawcęH Wo jeVW prYeY poTÜioW wXpowiaTającX (OerbraW-OreccUioniH 1980J 102). ÖoTajÜX prYXkłaTXJ (16) (...) ce qui faiW VérieuVeÜenW crainTre une réciTive (nº 209H le 3 ocWobre 2012). (17) (...) qu’ilV fonW reTouWer TeV preVVionV Vur leV jeuneV vicWimeV Te Üanière TirecWe ou inTirecWe (nº 209H le 3 ocWobre 2012).

P poTanXcU prYXkłaTacU naTawca wXraża prYekonanie warWościujące negaWXwnie (w (16) obawiać Vię recyTywy (crainTre une réciTive) cYX w (17) obawiać Vię naciVku na młoTe ofiary (reTouWer TeV preVVionV Vur leV jeuneV vicWimeV). P (16) cYaVownik obawiać Vię jeVW ToTaWkowo wYÜocnionX prYeY użXcie prYXVłówka mocnoH poważnie (VérieuVemenW). TXp warWościowania – o Ynaku ujeÜnXÜ – Üożna Wu wXwnioVkować Y użXWXcU naYw ucYuć (bać VięH obawiać Vię) – one Wo wVkaYują na warWości oTcYuć. 4.4. OperaWory ÜenWalnościowe OperaWorX We VXgnaliYują roTYaj TYiałań ÜenWalnXcU poTejÜowanXcU prYX WworYeniu WekVWu (ŁarWÜińVkiH 2009J 194). CUoTYi Wu o cYaVowniki naYXwające akWX werbalne i ÜenWalne. OerbraW-OreccUioni (1980J 1113-114) wXróżnia cYaVowniki wewnęWrYnie VubiekWXwne i VubiekWXwne okaYjonalnie. CYaVowniki wewnęWrYnie VubiekWXwne Yawierają ocenęH kWórej źróTłeÜ jeVW YawVYe poTÜioW wXpowiaTającX. (18) AWWenTu queH par ailleurVH conWraireÜenW à ce que VouWienW le TeÜanTeur (...) (nº 204H le 4 ocWobre 2012). (19) (...) quanT leV faiWV ne peuvenW légaleÜenW coÜporWer une pourVuiWe ou aTmeWWre aucune qualificaWion pénale (nº 232H le 30 ocWobre 2012).

JęYXkowe śroTki warWościujące w wXrokacU francuVkiego VąTu kaVacXjnego (20) (...) qu’elle aTmeW égaleÜenW le principe Te la réparaWion Te la Vouffrance Üorale liée à la conVcience qu’auraiW eue la vicWiÜe Te la perWe Te Von eVpérance Te vie (...) (nº 225H le 23 ocWobre 2012). (21) (...) la cUaÜbre Te l’inVWrucWion a ajouWé à la loi eW Üéconnu le VenV TeV TiVpoViWionV qu’elle préWenTaiW appliquer (...) (nº 229H le 30 ocWobre 2012).

Na poTVWawie powXżVYXcU prYXkłaTów Üożna YaobVerwowaćH że ocena wXpowiaTana prYeY naTawcę Üoże bXć akVjologicYna lub ÜoTalna (w (18) powóT uWrzymuje (le TemanTeur VouWienW)H w (20) TopuVzczać zaVaTę oTVzkoTowania…H (elle aTmeW égalemenW le principe Te la réparaWion)H cYX w (21) uWrzymywać VWoVowanie… (elle préWenTaiW appliquer). (22) que leV experWiVeVH leV écouWeV WélépUoniqueV eW leV auTiWionV Te pluVieurV WéÜoinV perÜeWWenW Te penVer que TeV WoileV fauVVemenW aWWribuéeV à MÜe Q... onW éWé expoVéeV par M. X... qui avaiW aWWeVWé lui-ÜêÜe Te leur auWUenWiciWé (nº 210H le 3 ocWobre 2012).

P prYXWocYonXÜ prYXkłaTYie (22) naTawca cUce YacUować poYorX obiekWXwności. MXVWanVuje Vię on oT Wreści wXpowieTYiH powołuje Vię na ekVperWXYXH roYÜowX WelefonicYne i prYeVłucUania wielu świaTkówH kWóre Üają uwiarXgoTnić prYeTVWawianą WeYę. JeTnocYeśnie użXcie cYaVownika myśleć świaTcYX o VubiekWXwnXÜ cUarakWerYe opinii VęTYiegoH kWórą wXTaje. ParWościowanie ToWXcYX Wu wXTawanej inforÜacji. NaTawca użXwając operaWora nieVłuVznie (fauVVemenW) wYÜacnia arguÜenWację właVnXcU ocen. PXpowieTź Wa jeVW poYornie w pełni obiekWXwnaH ale Yawiera cecUX warWościowania negaWXwnego. Mruga grupa cYaVowników VubiekWXwiYującXcU wXpowieTź należX To wXrażeń eÜoWXwno-oceniającXcU i warWościującXcU; YoVWała ona oÜówiona w punkcie 4.3.

PnioVki ÖrYeTVWawione VpoVWrYeżenia Vkłaniają To naVWępującXcU wnioVków. Öo pierwVYeH należX VWwierTYićH że w wXrokacU francuVkiego Cour Te caVVaWion warWościowanie jeVW obecne. Rola arguÜenWacXjna wXraYów akVjologicYnXcU wiąże Vię Y relacją ÜięTYX icU warWością VeÜanWXcYną a icU funkcją pragÜaWXcYnąH a relacja Wa YależX oT VYeroko pojęWej inWencjonalności. JeVW ocYXwiVWeH że wXraYX akVjologicYnie nacecUowane Vą cYęVWVYe w wXpowieTYiacU o cUarakWerYe oceniającXÜ niż opiVowXÜ.

Anna MolaWa-RaróT

Jak pokaYuje powXżVYa analiYa jęYXk TXVponuje VYerokiÜ YaVobeÜ operaWorówH kWóre Vłużą poTkreślaniuH w VpoVób jawnX lub ukrXWXH VXVWeÜu warWości. NaTawca – w naVYXÜ prYXpaTku VęTYia – Ya poÜocą operaWorów naYXwa i wXraża ucYucia jeTnocYeśnie. ÖrYXjęWe prYeY naTawcę warWości TeWerÜinują icU VwoiVWe profilowanie YwiąYane Ye VWXlowo-gaWunkowo VpecXfikacją wXpowieTYi. Öo TrugieH wXrok jeVW WekVWeÜ arguÜenWacXjnXÜH w kWórXÜ naTawca – sęTYia VWoVuje ÜięTYX innXÜi Wakie VWraWegie jak warWościowanieH VubiekWXwiYacja i ÜoTalność. AnaliYowanX korpuV pokaYujeH że ocena Tokonuje Vię poprYeY YaVWoVowanie Vłów prXÜarnie lub konoWacXjnie warWościującXcUH a są Wo najcYęściej operaWorX uwXTaWniająceH wXrażenia eÜoWXwno-oceniające i warWościujące oraY operaWorX ÜenWalnościowe. Öo WrYecieH warWościowanie w wXrokacU wXTanXcU prYeY francuVki Cour Te caVVaWion Üa na celu uWrwalenie VXVWeÜu warWości ÜoralnXcU (na prYXkłaT ocUrona TYieci) oraY nakłanianie To prYXjÜowania akcepWowanXcU poVWaw i YacUowań i oTrYucenia niepożąTanXcU (na prYXkłaT agreVja). P WekVWacU WXcU – ToWXcYącXcU YreVYWą prawa karnego – ToÜinuje warWościowanie o łaTunku ujeÜnXÜ.

ŁIŁLIOGRAFIA AVcoÜbreH J.-C.H MucroWH O. 1983. L’arguÜenWaWion TanV la langue. LiègeJ MarTaga. AwTiejewH A. 1999. „LekVXkon w graÜaWXce koÜunikacXjnej” (w) GraÜaWXka koÜunikacXjna (reT. A. AwTiejew). ParVYawa-OrakówJ 133-160. AwTiejewH A. 2004. GraÜaWXka inWerakcji werbalnej. Oraków. ŁarWÜińVkiH J. 2003. JęYXk w kręgu warWości. SWuTia VeÜioWXcYne. LublinJ PXTawnicWwo UniwerVXWeWu Marii Curie-SkłoTowVkiej. ŁarWÜińVkiH J. 2006. (reT.) JęYXk. ParWości. ÖoliWXka. RÜianX roYuÜienia naYw warWości w okreVie WranVforÜacji uVWrojowej w ÖolVce. LublinJ PXTawnicWwo UniwerVXWeWu Marii Curie-SkłoTowVkiej. ŁarWÜińVkiH J. 2007. JęYXkowe poTVWawX obraYu świaWa. LublinJ PXTawnicWwo UniwerVXWeWu Marii Curie-SkłoTowVkiej. ŁarWÜińVkiH J.H NiebrYegowVka-ŁarWÜińVkaH S. 2009. TekVWologia. ParVYawaJ PXTawnicWwo Naukowe ÖPN. CUlebTaH P. 1993. „ŃraYeÜaWXka” (w) PVpółcYeVnX jęYXk polVki (reT. J. ŁarWÜińVki). LublinJ 327-334. GrYegorcYXkowaH R. 1998. „Örofilowanie a inne pojęcia opiVujące UierarcUicYną VWrukWurę YnacYenia” (w) Profilowanie w języku i Wekście (reT. J. ŁarWÜińVkiH R. TokarVki). LublinJ UMCSJ 9-18.

JęYXkowe śroTki warWościujące w wXrokacU francuVkiego VąTu kaVacXjnego GrucYaH Ń. 2010. „O WekVWacU naYXwanXcU „uVWawaÜi”H jęYXkowXcU brakacU uVWawX „Örawo o VYkolnicWwie wXżVYXÜ” oraY lingwiVWXce legiVlaWXwnej”. LingwiVWXka VWoVowanaH ToÜ 2J 7-39. OerbraW-OreccUioniH C. 1980. L’énonciaWion. Me la VubjecWiviWé TanV le langage. ÖariVJ ArÜanT Colin. OrYeVYowVkiH T. 1997. AngelV anT MevilV in Hell. NleÜenWV of AxiologX in SeÜenWicV. ParVYawaJ Nnergeia. OrYeVYowVkiH T. 2003. „JeVYcYe kilka Vłów o warWościacU w filoYofii i pVXcUologii” (w) Język w kręgu warWości (reT. J. ŁarWÜińVki). LublinJ UMCSJ 35-42. LabocUaH J. 1996. GraÜaWXka polVka. SkłaTnia. ÖoTVWawX analiYX wXpowieTYi. Oraków. LaVkowVkaH N. 1992. ParWościowanie w jęYXku poWocYnXÜ. ŁXTgoVYcY. MicYkaH N. 2002. OogniWXwne VWrukWurX VXWuacXjne i inforÜacXjne w inWerpreWacji TXVkurVu. OaWowiceJ PXTawnicWwo UniwerVXWeWu ŚląVkiego. OVkieraH A. 2007. „InWerakcXjne wXkłaTniki eÜoWXwno-oceniające w Tialogu raTiowXÜ” (w) AnWXnoÜie warWości – probleÜaWXka akVjologicYna w jęYXkoYnawVWwie (reT. A. OVkiera). ŁóTźJ PXTawnicWwo PXżVYej SYkołX HuÜaniVWXcYnoNkonoÜicYnej w ŁoTYiJ 113-123. ÖajewVkaH N. 2008. „ParWości w wXwiaTacU w polVkiej praVie goVpoTarcYej i icU jęYXkowe śroTki wXraYu” (w) JęYXk-VpołecYeńVWwo-warWości (reT. N. LaVkowVkaH I. ŁenowVkaH M. JaracY). Örace OoÜiVji JęYXkoYnawcYej ŁXTgoVkiego TowarYXVWwa Naukowego Nr XVIIIH ŁXTgoVYcYJ ŁXTgoVkie TowarYXVWwo NaukoweJ 301-309. ÖuYXninaH J. 1992. JęYXk warWości. ParVYawa. ÖuYXninaH J. 1997. „ÖrobleÜX akVjologii w jęYXkoYnawVWwie” (w) Słowo-warWośćkulWura (reT. J. ÖuYXnina). LublinJ TowarYXVWwo Naukowe OULJ 82-107. ÖuYXninaH J. 2004. „ÖrobleÜX warWościowania w jęYXku i Wekście”. NWnolingwiVWXka ToÜ 16J 179-189. SYcYepaniakH J. 2007. „ParWościowanie w Wekście praVowXÜ na prYXkłaTYie nieÜieckiej gaYeWX ŁilT-ReiWung” (w) AnWXnoÜie warWości – probleÜaWXka akVjologicYna w jęYXkoYnawVWwie (reT. A. OVkiera). ŁóTźJ PXTawnicWwo PXżVYej SYkołX HuÜaniVWXcYno-NkonoÜicYnej w ŁoTYiJ 29-38. PróblewVkiH Ł. 1948. JęYXk prawnX i prawnicYX. Oraków. OorpuVJ UWWpJIIwww.courTecaVVaWion.frIIMGIpTfIbullŚcriÜŚ1210.pTf [MP 18.11.2013]

CaÜilla ŁaTVWübner-Oizik

UniwerVyWeW im. ATama MickiewiczaH Poznań

STÉFANIN PITRIGMANN ŁILMNNMN OUNST IN MNR RINLSÖRACHN FRANRÖSISCH ALS NINSTING INS ŁILINGUALN LNHRNN UNM LNRNNN. NXÖLORATIVN STUMIN IN NINNR FÜNFTNN RNALSCHULOLASSN

ÖNTNR LANG GMŁH INTNRNATIONALNR VNRLAG MNR PISSNNSCHAŃTNNH ŃRANOŃURT a.M. 2011H 383 S. Omówienie publikacji

Mer 2011 publiYierWe ŁanT von SWéfanie PiWYigÜann VWellW Tie überarbeiWeWe VerVion iUrer 2011 an Ter ÖäTagogiVcUen HocUVcUule OarlVruUe verWeiTigWen MiVVerWaWion TarH er iVW in Ter verTienVWvollen ReiUe „ŃreÜTVpracUenTiTakWik inUalWV- unT lernerorienWierW“ erVcUienenH Tie von Ten beiTen AngliVWinnen Gabriele Łlell unT RiWa OupeWY UerauVgegeben wirT unT VicU bereiWV vielfacU uÜ TaV TUeÜa TeV bilingualen SacUfacUunWerricUWV Vowie Tie InWegraWion von künVWleriVcUen InUalWen in Ten ŃreÜTVpracUenunWerricUW verTienW geÜacUW UaW. PiWYigÜann iVW auVgebilTeWe LeUrerin für ŃranYöViVcU unT ŁilTenTe OunVW Vowie YuTeÜ franYöViVcUe MuWWerVpracUlerinH eine OoÜbinaWionH Tie „auf keinen Ńall alV GrunTvorauVVeWYung für bilingualeV LeUren unT Lernen beWracUWeW werTen Tarf“ (S. 80)H Tie aber TennocU einigeV TaYu beiWrägWH TaVV Tie vorliegenTe SWuTie VowoUl in iUrer VacUfacUlicUen wie VpracUTiTakWiVcUen MiÜenVion auWUenWiVcU unT überYeugenT iVW. Mer vorliegenTe ŁanT glieTerW VicU in 13 OapiWel unT enWUälW neben einer auVfüUrlicUen ŁibliograpUie (S. 343-372) VerYeicUniVVe Ter verwenTeWen AbkürYungenH TabellenH GrapUiken unT AbbilTungen Vowie einen SacUinTex. IÜ erVWen Teil Ter ArbeiW (S. 19-108) füUrW Tie AuWorin in Tie organiVaWoriVcUenH ÜeWUoTologiVcUen unT forVcUungVWUeoreWiVcUen GrunTlagen iUrer UnWerVucUung ein. AuVfüUrlicU geUW Vie auf Tie SiWuaWion TeV bilingualen UnWerricUWV iÜ bunTeV-

Neofilolog 41(1)

TeuWVcUen ScUulVXVWeÜ einH ein ScUwerpunkW liegW auf TeÜ iÜ OonWexW ŃreÜTVpracUenunWerricUW generell eWwaV privilegierWen ŁunTeVlanT ŁaTenPürWWeÜbergH in TeÜ aucU Tie UnWerVucUung VWaWWfanT (S. 21-38). NacU Ter TUeÜaWiVierung von Łegriffen wie „NinVWellung“H „VubjekWive TUeorie“ unT „MoWivaWion“H ScUlüVVelbegriffen auV TeÜ ŃorVcUungVTeVign Ter UnWerVucUung (S. 39-48)H geUW PiWYigÜann auVfüUrlicUer auf Tie PaUl von „ŁilTenTer OunVW“ alV beVonTerV geeigneWeV ŃacU für Ten NinVWieg inV bilinguale Lernen ein (S. 67-90). Mabei VWeUen „Tie geÜeinVaÜen SWrukWuren innerUalb Ter TiTakWiVcUen ÖrinYipien TeV SacUfacUV ŁilTenTe OunVW Vowie [TeV] Łilingualen LeUren[V] unT Lernen[V]“ (S. 67) iÜ RenWruÜ. AlV SpeYifika TeV OunVWunWerricUWV nennW Vie „AnVcUaulicUkeiW“H „HanTlungVorienWierung bYw. GanYUeiWlicUkeiW“ unT „AuWUenWiYiWäW“ (S. 68)H MerkÜaleH Tie in beVonTerer PeiVe Ten GebraucU von viVuellen MeTienH Tie AkWivierung von LernenTen unT Ten engen ŁeYug Ter UnWerricUWVVpracUe auf TaV reale UnWerricUWVgeVcUeUen begünVWigen – gleicUYeiWig ÖrinYipienH Tie für bilingualeV SacUfacUlernen inVgeVaÜW alV förTerlicU gelWen. Über Ten NinVaWY unWerVcUieTlicUer MaWerialien unT MeTien können Tarüber UinauV vielfälWige auWUenWiVcUe VerbinTungen YwiVcUen UnWerricUWVgegenVWanT unT freÜTer SpracUe UergeVWellW werTen. VerVWänTniVleiVWungen könnWen geraTe iÜ OunVWunWerricUW VcUnell erkannW unT opWiÜierW werTenH YuTeÜ beViWYW er unWer ÜeTialen wie VoYialen AVpekWen eine UoUe ÜoWivaWionale OrafWH ein UÜVWanTH Ter TeÜ bilingualen Lernen VeUr YuguWe koÜÜen kann. PiWYigÜann VieUW in Ten ŁereicUen „OreaWiviWäW“H „ScUülerakWivierung unT -orienWierung“ Vowie nicUW YuleWYW „InWerkulWuraliWäW“ weiWere enWVcUeiTenTe ScUniWWÜengen YwiVcUen Ten TiTakWiVcUen ÖrinYipien Ter ŁilTenTen OunVW unT TeV Łilingualen LeUrenV unT LernenV (vgl. ScUeÜa S. 82). Mer YweiWeH längere Teil Ter ArbeiW iVW einer eÜpiriVcUen ŃallVWuTie gewiTÜeW (S. 109-327). Mie AuWorin VWellW fünf Ńragen in Ten MiWWelpunkW (vgl. Y.Ł. 329-336). UnWerVucUW werTen YunäcUVW Tie NinVWellungen Ter ScUüler Yu ŃranYöViVcUH YuÜ OunVWunWerricUW unT YuÜ bilingual unWerricUWeWen OunVWunWerricUW (ŃorVcUungVfrage 1). Maneben iVW für Tie AuWorin von InWereVVeH inwieweiW Tie facUTiTakWiVcUen SpeYifika TeV OunVWunWerricUWV Ten NinVWig inV bilinguale Lernen WaWVäcUlicU erleicUWern können (ŃorVcUungVfrage 2). ŃorVcUungVfrage 3 beVcUäfWigW VicU ÜiW Ten MöglicUkeiWenH wie Tie RielVpracUe ŃranYöViVcU Vinnvoll in Ten OunVWunWerricUW inWegrierW werTen kann. AbVcUließenT fragW PiWYigÜann nacU TeÜ NinfluVVH Ten Tie freÜTe UnWerricUWVVpracUe auf Tie VacUfacUlicUen OoÜpeWenYen Ter ScUüler UaW (ŃorVcUungVfrage 4) Vowie VcUließlicU TanacUH welcUe Rolle Tie ScUulVpracUe (Uier MeuWVcU) VpielW bYw. inwieweiW auf Vie verYicUWeW werTen kann (ŃorVcUungVfrage 5). Mie NrgebniVVe Ter ŃallVWuTie werTen alV ŁeiWrag „Yu einer eÜpiriegeVWüWYWen Reflexion über Ten NinVaWY UanTlungVorienWierWer SacUfäcUer alV NinVWieg inV bilinguale LeUren unT Lernen“ (S. 94) verVWan-

RecenYje

TenH wobei eV leWYWenTlicU TaruÜ geUWH über Ten biVUerigen ŃäcUerkanon UinauV unT für biVUer weniger beacUWeWe ScUularWen bilingualeV SacUfacUlernen in VeineÜ großen TiTakWiVcUen ÖoWenWial Yu erVcUließen. PiWYigÜann arbeiWeW nacU Ter MeWUoTe Ter TriangulaWionJ Vie koÜbinierW WranVkribierWe ViTeo-AufYeicUnungen ÜiW Trei Yu unWerVcUieTlicUen ReiWpunkWen TurcUgefüUrWen ŃragebogenerUebungenH ganYjäUrig gefüUrWen LernerWagebücUernH einer GruppenTiVkuVVion Vowie NinYelinWerviewV unT Ter AuVwerWung von geVWalWeriVcUen ArbeiWen (vgl. S. 113-119). Vier UnWerricUWVeinUeiWen werTen iÜ Hinblick auf Tie VacUfacUlicUen OoÜpeWenYen Ter ScUüler genau analXVierW (einVcUließlicU UnWerricUWVWranVkripWionen unT AbbilTungen von ScUülerarbeiWenH S. 289-327). IÜ RenWruÜ Ter eÜpiriVcUen UnWerVucUung VWanT eine Gruppe von 25-27 ScUülern iÜ AlWer von 10-11 JaUren einer 5. OlaVVe Ter bunTeVTeuWVcUen RealVcUuleH Tie ŃranYöViVcU alV erVWe ŃreÜTVpracUe gewäUlW UaWWen unT VicU iÜ erVWen UnWerricUWVjaUr befanTen. 15 ScUüler beVaßen MigraWionVUinWergrunT unT VpracUen außerUalb Ter ScUule ÜinTeVWenV eine weiWere SpracUe außer Ter ScUulVpracUe MeuWVcUH einige UaWWen in Ter GrunTVcUule eine GrunTeinfüUrung in TaV ŃranYöViVcUe iÜ RaUÜen TeV ÖrograÜÜV „Lerne Tie SpracUe Ter NacUbarn“ genoVVen. Mie ScUüler beVaßen keine NrfaUrungen iÜ ŁereicU TeV bilingualen SacUfacUlernenVH neben 5 SWunTen ŃreÜTVpracUenunWerricUW erUielWen Vie 2 SWunTen wöcUenWlicU VacUfacUlicUen OunVWunWerricUW auf ŃranYöViVcU. Mer ŃocuV lag Tabei auf bilTlicUen MeTien unT experiÜenWelleÜ ArbeiWenH VcUrifWlicUe TexWforÜen VWanTen iÜ HinWergrunT. Mie AuWorin VelbVW WraW in einer Moppelrolle alV UnWerricUWenTe unT ŃorVcUerin aufH YuVäWYlicU kaÜen YeiWweilig Ywei LeUraÜWVVWuTierenTe UinYu. Mer UnWerVucUungVYeiWrauÜ erVWreckWe VicU über ein geVaÜWeV ScUuljaUr (SepWeÜber 2006-Juli 2007). Mie NrgebniVVe Ter SWuTie Veien iÜ ŃolgenTen in aller OürYe YuVaÜÜengefaVVW. 1. Mie poViWive NinVWellung Ter LernenTen gegenüber Ter SpracUe alV aucU TeÜ SacUfacU UaW VicU über Ten UnWerVucUungVYeiWrauÜ verVWärkW. ÖoViWiv beÜerkW wurTe von Ten ScUülern VowoUl Ter VpracUlicUe alV aucU Ter VacUfacUlicUe MeUrwerW. 2. MaV TeÜ ŃacU ŁilTenTe OunVW iÜÜanenWe große AngeboW an auWUenWiVcUen MaWerialien unT HanTlungVorienWierung erleicUWerWe Ten freÜTVpracUlicUen Rugriff auf Ten LernVWoff auf beVonTere PeiVe. MeUrTiÜenVionaleV unT an körperlicUe TäWigkeiWen gekoppelWeV Lernen beeinfluVVWe Ten SpracUerwerb nacUweiVlicU poViWiv. „MieVe geraTe Yu Łeginn TeV bilingualen LeUrenV unT LernenV weVenWlicUen UnWerricUWVprinYipien werTen nicUW ‘künVWlicU’ an TaV ŃacU UerangeWragenH VonTern VinT bereiWV enWUalWene TiTakWiVcUe CUarakWeriVWika TeV OunVWunWerricUWV.“ (S. 332).

Neofilolog 41(1)

3. Mie LernenTen VelbVW verwieVen inVbeVonTere auf einen OoÜpeWenYYuwacUV iÜ ŁereicU TeV HörverVWeUenV unT Ter ÜünTlicUen OoÜÜunikaWion. GeraTe Tie PaUrneUÜung Ter ŃreÜTVpracUe alV ArbeiWVVpracUe ÜacUWe iUren GebraucU naWürlicU unT Wrug erUeblicU Yur MoWivaWion bei. 4. Mie VacUfacUlicUen OoÜpeWenYen Ter ScUüler wurTen TurcU Tie NinfüUrung einer ŃreÜTVpracUe alV ArbeiWVVpracUe nicUW reTuYierWH iÜ GegenWeilH PiWYigÜann UebW UervorH TaVV VowoUl kogniWive alV aucU affekWiveH ÜeWUoTiVcUeH perVonelleH VoYiale unT nicUW YuleWYW inWerkulWurelle OoÜpeWenYen geförTerW wurTen (S. 334). IÜ ŁereicU Ter reflekWierenTen PaUrneUÜung (Y.Ł. ŁilTbeWracUWung) YeigWe VicU allerTingVH TaVV beVonTere SorgfalW unT ÜeWUoTiVcUe Ölanung noWwenTig VinT. 5. Mie facUTiTakWiVcUen ŁeVonTerUeiWen TeV OunVWunWerricUWV unT Tie relaWiv geringe Rolle VcUrifWlicUer TexWe ÜacUWe weiWgeUenT Ten VerYicUW auf Tie ScUulVpracUe MeuWVcU ÜöglicUH VerVWänTniVleiVWungen konnWen VeUr guW über Tie auVgefüUrWen HanTlungen unT ArbeiWVergebniVVe erkannW unT ggf. opWiÜierW werTen. PiWYigÜann pläTierW YuVaÜÜenfaVVenT TafürH iÜ bilingualen SacUfacUunWerricUW Tie VerÜiWWlung Ter SacUfacUkoÜpeWenYen in Ten VorTergrunT Yu VWellen Vowie Tie ŃreÜTVpracUe in iUreÜ SWaWuV alV ArbeiWVVpracUe Yu VWärken unT nur VeUr vorVicUWig YuVäWYlicUe SpracUarbeiW einYufüUren bYw. TieVen in einen begleiWenTen SpracUunWerricUW auVYulagern (vgl. S. 337 f.). Mie NrgebniVVe Ter ŃallVWuTie wären Tarüber UinauV in iUrer GülWigkeiW für älWere ScUülerH ÜiW kogniWiv koÜplexeren InUalWen unT evWl. aucU an äUnlicU UanTlungVorienWierWen ScUulfäcUern eÜpiriVcU Yu überprüfen (Y.Ł. MuVikH SporWH HanTarbeiW u.ä.). PiWYigÜannV ArbeiW VWellW eine VeUr willkoÜÜene NrgänYung Yu Ter bereiWV 2003 erVcUienenen MiVVerWaWion von JuWWa RXÜarcYXk TarH in Ter TieVe Tie Nignung von NngliVcU alV ArbeiWVVpracUe iÜ bilingualen OunVWunWerricUW für Ten GXÜnaVialbereicU nacUgewieVen UaWWe [„OunVW auf NngliVcU. Nin ÖläToXer für Tie NrweiWerung TeV bilingualen SacUfacUkanonV. MüncUen 2003J LangenVcUeiTW-LongÜan (= MAŃŃ 6)]. RXÜarcYXk UaWWe VicU Tabei vor alleÜ auf Tie iÜ OunVWunWerricUW Yur AnwenTung koÜÜenTen SprecUakWe konYenWrierW (Y.Ł. ŁeVcUreibungV- unT AuVUanTlungVVWraWegien)H Tie aucU iÜ allgeÜeinen SpracUgebraucU VWark frequenW VinT unT in TieVen ŁereicUen einen TeuWlicUen RuwacUV an linguiVWiVcUen OoÜpeWenYen nacUweiVen können. SWéfanie PiWYigÜann UaW iUrerVeiWV an Ter „VcUwierigeren“ SpracUe ŃranYöViVcU unT an Ten jüngeren unT „VcUwierigeren“ ScUülern einer RealVcUule überYeugenT geYeigWH TaVV geraTe Ter OunVWunWerricUW UervorragenT TaYu geeigneW iVWH Tie MoWivaWion für einen inWegrierWen SpracUen- unT ŃacUunWerricUW Vowie eine paVVive freÜTVpracUlicUe SpracUkoÜpeWenY Yu förTern

RecenYje

– NrgebniVVeH Tie Tie Nignung bilingualen OunVWunWerricUWV alV NinVWieg in TaV bilinguale LeUren unT Lernen VeUr TeuWlicU ÜacUen. NV bleibW an TieVer SWelle nur Yu beTauernH TaVV TieVe CUance iÜ polniVcUen ScUulVXVWeÜ (TerYeiW) nicUW beVWeUWH Ta Uier künVWleriVcUe ŃäcUer generell ein ScUaWWenTaVein friVWen unT geraTe in Ten ÜiWWleren unT oberen OlaVVenVWufen (GiÜnaYjuÜH LiceuÜ) kauÜ eine CUance Uaben. NicUW nur auV VpracUlernWUeoreWiVcUer SicUW VcUeinW TieV VeUr kurYVicUWig. HinYu koÜÜWH TaVV Tie geraTe iÜ ŁereicU Ter ŃreÜTVpracUen in Öolen üblicUe LeUraÜWVAuVbilTung in nur eineÜ ŃacU Tie koÜpeWenWe OoÜbinaWion von ŃreÜTVpracUe unT SacUfacU biV auf PeiWereV leiTer TeÜ Rufall überläVVW.

OaWarzXna HrXniuk

Społeczna AkaTemia NaukH ParVzawa InTiana UniverViWy-PurTue UniverViWy InTianapoliV

ULLA CONNOR INTNRCULTURAL RHNTORIC IN THN PRITING CLASSROOM UNIVNRSITQ OŃ MICHIGAN ÖRNSSH ANN ARŁOR 2011H pp. 124. Omówienie publikacji

TUe auWUor of WUe book enWiWleT InWerculWural RUeWoric in WUe PriWing ClaVVroomH Ulla ConnorH iV a CUancellor’V ÖrofeVVor of NngliVU in WUe ScUool of Liberal ArWV aW InTiana UniverViWX-ÖurTue UniverViWX InTianapoliV in WUe U.S. SUe iV a worlT renowneT experW in WUe VubjecW area covereT. TUe book waV publiVUeT in 2011 bX WUe UniverViWX of MicUigan ÖreVV in TUe MicUigan SerieV on TeacUing MulWilingual PriWerVH wUicU iV eTiWeT bX Miane ŁelcUer anT Jun Liu. IW iV a VuccincW accounW of reVearcU on VeconT-language wriWing wUicU incluTeV explanaWionV of keX concepWV in InWerculWural RUeWoric (IR). TUe auWUor eÜpUaViYeV in iW WUe evoluWion of WUe reVearcU paraTigÜ froÜ ConWraVWive RUeWoric (CR) Wo IRH wUicU ÜarkV WUe preVenW VWaWe of affairV in WUiV area. TUe book conViVWV of Vix cUapWerV preceTeT bX a ForeworTH wriWWen bX WUe VerieV eTiWorVH wUicU brieflX inWroTuceV probleÜV relaWeT Wo WUe reVearcU area TiVcuVVeT anT enTorVeV Connor’V work VWreVVing Uer experWiVe in WUe fielT. TUe firVW cUapWer iV An InWroTucWion wUicU conWainV a TeWaileT explanaWorX TefiniWion of WUe WerÜ “inWerculWural rUeWoric”. ŃirVWH iW TeVcribeV WUe eÜergence anT TevelopÜenW of reVearcU in CR anT WUe Üajor influenceV wUicU VUapeT WUe currenW reVearcU fraÜeworkH i.e. InWerculWural RUeWoric. NexWH iW ÜenWionV iWV iÜpacW on VWuTieV in oWUer TiVciplineVH beXonT VeconT language wriWing. ŃinallXH iW VeWV WUe book’V aiÜV anT ouWlineV iWV conWenW. In WUe VeconT cUapWerH WUe auWUor referV Wo Uer earlier book froÜ 1996H ConWraVWive RUeWoricJ CroVV-CulWural AVpecWV of SeconT-Language PriWingH VWreVVing WUe inWerTiVciplinarX naWure of WUe reVearcU revieweT in iWH anT

Neofilolog 41(1)

WUen VUe liVWV nuÜerouV publicaWionV on WUiV VubjecW bX oWUer auWUorVH wUicU giveV eviTence Wo an increaVeT inWereVW in croVV-culWural VWuTieV of wriWing carrieT ouW in CR fraÜework in WUe laVW TecaTeV. NexWH WUe auWUor reVponTV Wo a few poinWV of criWiciVÜ concerning WUiV areaH expreVVeT bX oWUer VcUolarVH eÜpUaViYing WUe uVe of linguiVWic WexWualITiVcourVal ÜeWUoTV in IR exploraWionV. TUenH in WUe nexW four parWV of WUiV cUapWer VUe elaboraWeV on VucU relaWeT wiWU IR areaV of VWuTX aVJ New LiWeracXH TranVlaWion SWuTieVH SWuTX of CulWure aV well aV NngliVU for Specific ÖurpoVeVH wUicU Uave cerWainlX influenceT reVearcU carrieT ouW in IR fraÜework. IW VeeÜV WUaW WUe TevelopÜenWV wUicU ÜaTe WUe greaWeVW iÜpacW on WUe VUifW of WUe reVearcU paraTigÜ were in WUe VWuTX of culWureH Vo WUe auWUor poinWV Wo WUe reTefiniWion of WUe concepW in WUiV conWexW. TUiV cUapWer enTV wiWU WUe TeVcripWion of work on TiVVeÜinaWion of reVearcU reVulWV in WUe area TiVcuVVeTH wUicU waV Tone in InTiana CenWer for InWerculWural CoÜÜunicaWion (ICIC) - WUe Üain reVearcU cenWer relXing on IR principleV - TirecWeT bX WUe auWUor of WUe book. IW liVWV publicaWionV anT profeVVional evenWV VucU aV VXÜpoVia anT conferenceV organiYeT bX or in cooperaWion wiWU WUiV inVWiWuWion. In WUiV waX iW alVo eÜpUaViYeV an increaVe of inWereVW in IRH iWV evoluWion anT VUifW awaX froÜ WUe olTH CR approacU Wo reVearcU. In WUe WUirT cUapWerH enWiWleT CulWure in InWerculWural RUeWoricH WUe auWUor brieflX TeVcribeV WUe evoluWion of WUiV coÜplex keX concepW in IR reVearcU. AfWer TiVcuVVing WUe WUeorieV of culWure bX VucU WUeoriVWV like U. HannerYH A. AppaTurai anT G. MaWUewVH VUe focuVeV on Wwo concepWV ÜoVW cloVelX relaWeT Wo IR reVearcU conWexWH i.e. large culWureV anT Vmall culWureVH referring Wo workV bX AWkinVon (2004) anT HolliTaX (1999). NexWH WUe iÜporWance of iÜpleÜenWaWion of accommoTaWion anT negoWiaWion noWionV inWo workVUopV anT VeÜinarV riVing croVV-culWural awareneVV iV TiVcuVVeT. ŃinallXH WUe auWUor preVenWV WUe inWerculWural coÜÜunicaWive coÜpeWence ÜoTel bX M. ŁXraÜ aV a conVWrucW VWronglX aVVociaWeT wiWU IR anT ofWen uVeT in inWerculWural coÜÜunicaWion inVWrucWion. SUe alVo eÜpUaViYeV WUe TXnaÜic naWure of WUe noWion of culWure anTH following oWUer VcUolarVH VUe VuggeVWV iWV WreaWÜenW aV a “ÜeWapUorical verb” (p. 35). TUe Wopic receiving WUe largeVW coverage in WUe book iV WexW analXViV. IW UaV alwaXV been WUe Üajor reVearcU approacU in WUiV conWexWH WUaW iV wUX WUe fourWU cUapWer iV enWiWleT TexW AnalyViV in InWerculWural RUeWoric. TUe auWUor firVW referV Wo WUree iÜporWanW WUeoriVWV in iW (N. ŃairclougUH J. Ö. Gee anT O. HXlanT) anT VkeWcUeV WUeir approacUeV Wo acaTeÜic TiVcourVe analXViVH wUicU VUe regarTV aV eVpeciallX Uelpful in IR reVearcU. TUenH VUe TiVcuVVeV WUree Üain ÜeWUoTological approacUeV Wo WUe VWuTX of wriWing in IR fraÜeworkH i.e. corpuV analXViVH genre analXViV anT ÜulWi-ÜoTal viVual analXViV of WexWVH eÜpUaViYing WUe iÜporWance of conWexWH Vocial-ViWuaWeTneVV anT pro-

RecenYje

ceVVeV involveT in wriWing in VucU inveVWigaWionV. AfWer WUaWH WUe auWUor giveV guiTance on WUe ÜeWUoTologX of reVearcU in IRH focuVing on uVing coÜparable corporaH WUe ÜeWUoT wUicU VUe aTviVeV Wo VuppleÜenW wiWU eWUnograpUieVH obVervaWionV anT inWerviewV for Üore conWexW-VenViWiveH qualiWaWive exploraWionV. TUen VUe preVenWV general principleV anT VWepV Wo be followeT in IR reVearcUH anT finallX TeVcribeV in Üore TeWail a few WXpeV of VWuTieVH VuÜÜariYing exaÜpleV of WUoVe wUicU were conTucWeT wiWU WUe uVe of WUe WUree ÜeWUoTologieV TiVcuVVeT earlier in WUiV cUapWer (i.e. conWexWualiYeT WexW analXViVH corpuV analXViV anT eWUnograpUic approacUeV). TUe fifWU cUapWerH enWiWleT InWerculWural RUeWoric anT TeacUingH poinWV Wo WUe iÜpacW of IR WUeorX on VucU areaV aV WeacUing wriWing in NngliVU aV a VeconT or foreign language anT iWV aVVeVVÜenWH WeacUing NngliVU for Specific ÖurpoVeV (NSÖ)H NngliVU aV a lingua francaH aV well aV coÜpoViWion in WUe U.S.H anT WUe influence of WUe WUeorX on pracWiceV of wriWing cenWerV WUere. In WUiV cUapWer WUe auWUor referV Wo ÜanX valuable reVourceV wUicU can be recoÜÜenTeT aV follow-up reaTingH anT poVeV queVWionV worWU furWUer eÜpirical exploraWionH eÜpUaViYing coÜplexiWX of ÜanX iVVueV in IR. SUe giveV exaÜpleV of Uow WUe WUeorieV anT concepWV connecWeT wiWU IR can be applieT in WUe wriWing claVVrooÜ anT probleÜV wUicU ÜaX ariVe. TUe auWUor alVo preVenWV Wwo NSÖ inVWrucWional prograÜV for CUineVe MiniVWrX of Ńinance officialV anT for inWernaWional poVWTocWoral laboraWorX reVearcUerV working aW an AÜerican univerViWXH TevelopeT anT aTÜiniVWereT in WUe ICICH Wo VUow Uow cenWral concepWV in IR WUeorX are iÜpleÜenWeT in WeacUing. TUe laVW cUapWerH InWerculWural RUeWoric anT HealWU Care CommunicaWionH TeVcribeV Uow concepWVH WUeorieV anT IR reVearcU reVulWV can be applieT in Wraining inWernaWional ÜeTical VWaff in WUe U.S. IW proviTeV VuÜÜarieV of VWuTieV wUicU were conTucWeT bX WUe auWUor of WUiV book anT oWUer VcUolarVH buW VWaWeV WUaW WUe exploraWionV of UealWU care TiVcourVe wiWU iÜplicaWionV for inVWrucWion in NngliVU aV a VeconT language are aW a verX earlX VWage of TevelopÜenW. TUen WUe Vpecific probleÜV linkeT wiWU coÜÜunicaWion in NngliVU faceT bX inWernaWional ÜeTical graTuaWeV are TiVcuVVeTH anT iW iV VuggeVWeT Uow WUeX can overcoÜe WUeÜ WUrougU parWicipaWion in language anT culWure Wraining offereT bX WUe ICICH aV well aV in workVUopV on inWerculWural coÜÜunicaWion. In WUiV inVWiWuWion alVo a baWWerX of language aVVeVVÜenW WeVWV waV TevelopeTH wUicU iV VUorWlX TeVcribeT in WUiV cUapWer. All WUeVe acWiviWieV anT WoolV are baVeT on relevanW WUeorieV anT reVearcU finTingVH UoweverH aW WUe enT of WUiV cUapWer WUe auWUor eÜpUaViYeV WUaW ÜucU Üore reVearcU iV neeTeT. ATTiWionallXH in an AppenTix following WUiV cUapWer WUere are Wwo WaVkV preVenWeT for pracWicing rUeWorical analXViV of viVualV (ÜagaYine aTverWiVeÜenWV)H Wo wUicU WUe auWUor referV in one of WUe VubVecWionV of cUapWer four.

Neofilolog 41(1)

TUiV iV in ÜanX reVpecWV a VignificanW anT recoÜÜenTable book. HoweverH wUile reaTing iW an error anT a weakneVV can alVo be noWeT. IW ÜuVW be poinWeT ouW WUaW on page 48H wUen TiVcuVVing WUe keX concepW in corpuV VWuTieVH i.e. WerWium comparaWioniVH T.Ö. OrYeVYowVki VUoulT be creTiWeT aV WUe invenWorH aV iW waV Tone in U. Connor’V book froÜ 1996 ÜenWioneT above. AnoWUer feaWure of WUe book wUicU can be regarTeT aV a weakneVV iV WUaW WUe Üain boTX of WUe WexW UaV onlX 106 pageV. Mue Wo WUe facW WUaW iW coverV a large nuÜber of iVVueV (WUeorieVH VuÜÜarieV of VWuTieVH applicaWionV of reVearcU finTingVH reVearcU ÜeWUoTologXH eWc.)H reaTing iW can leave a Üore inVigUWful reaTer wiWU a feeling WUaW ÜanX of WUeÜ VUoulT be conViTereT Üore exUauVWivelX. SucU reaTerV will Uave Wo reacU for WUe ÜanX VourceV WUaW WUe auWUor referV Wo wUile awaiWing nexW publicaWion – a reVulW of furWUer TevelopÜenWV in WUe area. On WUe oWUer UanTH WUe book’V breviWX ÜaX be regarTeT aV an aTvanWage becauVe iW can be uVeT on VUorW univerViWX courVeV in linguiVWicVH applieT linguiVWicV anT oWUer. ConViTering WUiV purpoVe of WUe bookH WUe inVpiring TiVcuVVion queVWionV placeT afWer eacU cUapWer are alVo verX Uelpful – WUeX can VWarW inWereVWing TebaWeV. ATTiWionallXH for uVerV’ convenience WUere iV a VubjecW anT auWUor inTex aW WUe enT of WUe book. OverallH WUe WiWle of WUe book iV an accuraWe inTicaWion of WUe conWenW anT I woulT recoÜÜenT iW aV an invaluable reVource boWU for WUe beginnerV anT Üore experienceT reVearcUerV in WUe fielT.

RNFNRNNCNS AWkinVonH M. 2004. “ConWraVWing rUeWoricVIconWraVWing culWureVJ PUX conWraVWive rUeWoric neeTV a beWWer concepWualiYaWion of culWure”. Journal of NngliVU for AcaTeÜic ÖurpoVeVJ Special IVVue on ConWraVWive RUeWoric in NAÖ 3J 277-289. HolliTaXH A. 1999. “SÜall CulWureV”. ApplieT LinguiVWicV 20J 237-264.

AlekVanTra ŁXp-Łielecka

UniwerVyWeW ŚląVki

JÜRGNN PAGNNRH VNRNNA HNCOMANN (HRSG.) PNŁ 2.0 IM FRNMMSÖRACHNNUNTNRRICHT. NIN ÖRAXISŁUCH FÜR LNHRNNMN IN SCHULN UNM HOCHSCHULN PNRNNR HÜLSNŁUSCH VNRLAGH GLÜCOSTAMT 2012H 288 S. Omówienie publikacji

„NicUWV überYeugW beVVer alV TaV prakWiVcUeH auf UnWerricUWVWauglicUkeiW überprüfWe ŁeiVpiel“ (PagnerH HeckÜannH 2012J 10). Von TieVeÜ GrunTgeTanken auVgeUenTH Uaben VicU Tie ReTakWeure TeV ŁanTeV „Peb 2.0 iÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW“ vorgenoÜÜenH ÜiW iUrer VeröffenWlicUung „“nacUkocUbare ReYepWe“ Yur NuWYung Ter bewaUrWen Peb-2.0-ToolV“ (PegnerH HackÜannH 2012J 10) Yu liefernH Tie iUren LeVern HilfeVWellung bei Ölanung unT MurcUfüUrung eigener UnWerricUWVVWunTen geben VollWen. MaV ŁucU enWUälW 35 alpUabeWiVcU georTneWeH von eineÜ HerauVgebervorworW eingeleiWeWeH auVVcUließlicU von geVWanTenen ÖrakWikerinnen unT ÖrakWikern geVcUriebene ŁeiWrägeH Tie UaupWVacUlicU auf MeuWVcU (25 ŁeiWräge)H Taneben aucU auf ŃranYöViVcU (5 ŁeiWräge)H NngliVcU (3 ŁeiWräge) unT SpaniVcU (2 ŁeiWräge) verfaVVW wurTen. Men ŁanT eröffneW Ter ŁeiWrag von Melanie Auriel „CoÜÜenW enWraîner eW évaluer la proTucWion orale TeV élèveV en LVN avec ouWilV nuÜériqueV eW web 2.0? “ (SeiWen 12-20)H in TeÜ VicU Tie AuWorin ÜiW Ter NvaluaWion unT ŁewerWung von ÜünTlicUen AuVVagen Ter ScUüler auVeinanTerVeWYWH Tie ÜiW Peb 2.0-PerkYeugen arbeiWen. In Ten ÜeiVWen von Ten iÜ ŁanT enWUalWenen ŁeiWrägen werTen inWereVVanWeH prakWiVcU erprobWeH TeWaillierW beVcUriebene VorVcUläge YuÜ NinVaWY von einYelnen Peb 2.0-PerkYeugen bYw. MienVWen iÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW TargeVWellW. So gearWeWe ŁeiWräge lieferWen u.a. ÖaY ŁarWoloÜé AlonVo „GlogVWer – ÜucUo ÜáV que un Üural online“ (SeiWen 21-28)H Jean-

Neofilolog 41(1)

CUarleV ŁlonTeau „UWiliVaWion Te PinWereVW pour la claVVe Te ŃLN“ (SeiWen 2934)H Cornelia Łrückner „MiW SUareT MocumenWV VelbVW beVWiÜÜWe unT kreaWive LernuÜgebungen VcUaffen“ (SeiWe 42-49)H Sonja Gabriel „ÖräVenWaWionen erVWellen ÜiW VoiceTUreaT“ (SeiWen 78-86)H Verena HeckÜann „MiW PoppleW lebenTig unT effekWvoll präVenWieren“ (SeiWen 93-97)H Ralf OlöWYke „Piki iÜ MaŃ-UnWerricUW“ (SeiWen 137-145)H TUoÜaV SWraVVer „Reflexion unT OollaboraWion ÜiW Peb 2.0J ToTayVMeeW iÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW“ (SeiWen 255261) unT MargiW Penger-ScUoWW „Mer NinVaWY von ŁlogV alV unWerricUWVbegleiWenTeV MeTiuÜ iÜ ŃranYöViVcUunWerricUW“ (SeiWen 269-275). Ninige AuWoren präVenWierWen in iUren ArWikeln YugleicU ÜeUrere InWerneW-PerkYeuge. So beVcUrieb AnTreaV Hofer in VeineÜ ŁeiWrag „MaVUupV – ÜiW einfacUen TecUniken YuÜ eigenen Peb 2.0“ (SeiWen 103-111) Tie MöglicUkeiWen Ter VerbinTung von ÜeUreren MienVWenH Tie iÜ Peb norÜalerweiVe VeparaW YugänglicU VinTH iÜ RaUÜen einer VelbVWVWänTig geVWalWeWen PebVeiWe. ÄUnlicU gingen IneV Maria Hauf Te QuinWero „NinVaWYÜöglicUkeiWen von Google MapVH Google SWreeW View unT Google NarWU iÜ SpaniVcUunWerricUW“ (SeiWen 87-92)H Nicole OlaÜbauer „SprecUenTe ŁilTer“ (SeiWen 119-127)H Uwe OleÜÜ „ŃreÜTVpracUenlernen in VoYialen NeWYwerken“ (SeiWen 128-136)H NWienne Oneipp „UWiliVer leV ouWilV Tu Peb 2.0 pour enWraîner leV élèveV pour l’épreuve orale obligaWoire Tu baccalauréaW profeVVionel en langue“ (SeiWen 146-151)H Nlke Lackner „MurcU Tie ClouT YuÜ kreaWiven NnTproTukW“ (SeiWen 152-160)H Julia NeuÜann „SXVWeÜaWiVcUe AuVVpracUeVcUulung iÜ AnfangVunWerricUW ŃranYöViVcU anUanT eineV Piki-geleiWeWen SWaWionenlernenV unT AuTaciWy“ (SeiWen 198-205)H CUriVWian OllivierJ Real-life-TaVkV iÜ VoYialen Peb (SeiWen 206-213)H AnTrew ÖickleV „UVing Peb 2.0 aV a Source for MaWerial“ (SeiWen 214-222)H Renke SaÜuVcUIMoÜinik ŁauÜeckerIMoriWY Röckler „MigiWal SWorXWelling“ unT Anna Maria ScUäfer „ViTeoV iÜ ŃreÜTVpracUenunWerricUW“ (SeiWen 239-246) vor. MeÜ NinVaWY von ÖoTcaVWV iÜ UnWerricUW wurTen Tie ŁeiWräge von NliVabeWU ŁuffarT „ÖoTcaVWingH ÜicrobloggingH environneÜenWV nuÜeriqueV perVonnelV“ (SeiWen 50-56)H ŃranYiVka NÜTe „ÖoTcaVWV unT AuTioTaWeien Yur ScUulung TeV HörverVWeUenV“ (SeiWen 65-72)H SiÜon NnVor „ÖoTcaVWing on WUe go...“ (SeiWen 73-77) unT Cornelia SWeinÜann „ÖoTcaVW-ÖrojekWbaukaVWen“ (SeiWen 247-254) gewiTÜeWH ÜiW Ten ÜannigfalWigen NinVaWYÜöglicUkeiWen von Ter LernplaWWforÜ „MooTle“ iÜ ŃSU VeWYWen VicU AleW ConraTieIJuVWXna SoboWa „AuWUenWiVcUe Peb-2.0-ŁeiVpiele auV Ter ÖraxiV“ (SeiWe 57-64)H SWepUanie MerkenicU „InviWaWion Wo TiVcoverX“ (SeiWen 171-177)H SWefan MerY „MooTleH Peb 2.0 unT Co. – VWraWegiVcU online HörverVWeUen förTern“ (SeiWen 178-186)H Ulrike MonWgoÜerXJ „MooTle2go – Peb 2.0 – ÜobileV Lernen“ (SeiWen 187197)H Nwa RVcUäbiWYIOarin ScUöne „InWegraWion von MooTle unT Peb-2.0-

RecenYje

PerkYeugen in Ten AnfangVunWerricUW TVcUecUiVcU unT ÖolniVcU“ (SeiWen 276283) unT María MoloreV VillarraVa JuVWicia „Nl paro juvenil en NVpaña con MooTle” (SeiWen 262-268) auVeinanTerH wäUrenT Laura ÖikUala-ÖoVWi in iUreÜ ŁeiWrag „Peb-OurV für freÜTVpracUlicUe ÜünTlicUe OoÜÜunikaWion“ (SeiWen 223-230) Tie AnwenTung Ter LernplaWWforÜ „IvocaliYe“ iÜ ŃSU WUeÜaWiVierWe. AufVcUluVVreicUe ŁeVcUreibungen von ÖrojekWenH Tie ÜiW Hilfe von Peb 2.0-PerkYeugen TurcUgefüUrW wurTenH VWeuerWen u.a. IngriT ŁrabanT „VorbereiWung einer OlaVVenfaUrW nacU LonTon“ (SeiWen 35-41)H Marc-AnTree HennekeV „TrickfilÜe erVWellen unT Weilen“ (SeiWen 98-102)H CUriVWopUe Jaeglin „Ńaire vivre l’écUange franco-alleÜanT à l’ère Tu Peb 2.0“ (SeiWen 112-118) unT Jana Meiβner „OollaboraWive NrVWellung eineV OurVproTukWeV in eineÜ TigiWalen ŃoWobucU“ (SeiWen 161-170) bei. Mer InUalW TeV ŁanTeV wurTe von eineÜ AuWoren- unT HerauVgeberverYeicUniV abgerunTeWH in TeÜ Üan (vor alleÜ beruflicUe) Angaben Yu jeTerIÜ ŁeiWragenTenH ofW VaÜW iUrerI Veiner N-Mail- bYw. HoÜepage-ATreVVe finTen kannH waV TeÜ inWereVVierWen LeVer Tie evenWuelle OonWakWaufnaUÜe ÜiW TerITeÜ jeweiligen ŁeiWragenTen erUeblicU erleicUWerW. Mer größWe VorWeil TeV ŁucUeV liegW unVereV NracUWenV TarinH TaVV jeTer LeVerH VowoUl TieVerH Ter ÜiW Ter AnwenTung von Peb-2.0-PerkYeugen unT MienVWen iÜ UnWerricUW VeiW langeÜ verWrauW iVWH alV aucU TieVerH Ter auf TieVeÜ GebieW nocU keine NrfaUrung UaW unT leTiglicU Tie erVWe AnnäUerung an TaV TUeÜa wagWH in Ten präVenWierWen ŁeiWrägen viele VorVcUläge unT Anregungen für Veine ScUulpraxiV finTeW. Mie ŁeiWragenTen geben VeUr genaue AnleiWungen unT HinweiVeH wie Üan ÜiW konkreWen Peb 2.0-PerkYeugen bYw. MienVWen arbeiWen kann. Vielen ŁeiWrägen wurTen aucU ScreenVUoWV YugefügWH TieH TeÜ GrunTVaWY geÜäßH TaVV ein ŁilT ÜancUÜal ÜeUr alV WauVenT PorWe VagWH Tie Nrklärungen unT ŁeVcUreibungen nocU verVWänTlicUer ÜacUen. ObwoUl Tie beVcUriebenen AnwenTungen gewöUnlicUerweiVe aÜ ŁeiVpiel einer konkreWen ŃreÜTVpracUe TargeVWellW wurTenH laVVen Vie VicU unÜiWWelbar iÜ UnWerricUW jeTer anTeren ŃreÜTVpracUe verwenTen. NinTeuWig poViWiv Yu bewerWen iVW aucU Ter UÜVWanTH TaVV faVW alle von Ten präVenWierWen InWerneWwerkYeugen unT -TienVWen online funkWionieren unT nicUW UerunWergelaTen bYw. auf eigeneÜ CoÜpuWer inVWallierW werTen ÜüVVenH iUr GebraucU iVW aucU ÜeiVW koVWenloVH inWuiWiv unT erforTerW von Ten LeUr- bYw. LernenTen keine beVonTeren IT-OennWniVVe. MieV verurVacUWH wie Tie HerauVgeber TeV ŁanTeV iÜ VorworW beÜerkenH TaVV eV „[n]ie […] Vo einfacU [war]H [in Ten UnWerricUW – AŁŁ] ÜulWiÜeTiale InUalWe einYubinTenH Veien eV ŁilTerH TöneH ViTeoV oTer ÖräVenWaWionenH VoTaVV ein ÜeUrkanaligeV Lernen erÜöglicUW wirTH TaVV Tie ŁeUalWenVwaUrVcUeinlicUkeiW TurcU ATreVVierung verVcUieTener SinneVkanäle TeuWlicU erUöUW“ (PagnerH HeckÜannH 2012J 10).

Neofilolog 41(1)

Mer VeröffenWlicUung TeV ŁanTeV folgWe eine VeranVWalWungVreiUe von koVWenloVen online-VorWrägenH in Tenen einige von Ten ŁeiWragenTen Tie MöglicUkeiW UaWWenH Tie von iUnen beVcUriebenen PerkYeugeH MienVWe bYw. ÖrojekWe allen InWereVVierWen vorYuVWellen unT ÜiW TieVen TurcUYuTiVkuWieren. Mie AufYeicUnungen TieVer online-TreffenH welcUe eine willkoÜÜene NrgänYung Ter geTruckWen ŁeiWräge TarVWellenH VinT auf TeÜ Server TeV LanTeVinVWiWuWV für ÖäTagogik unT MeTien (UWWpJIIwww.lpÜ.uni-Vb.Te) offen YugänglicU. JeTer ŃreÜTVpracUenleUrenTe VollWe TieVen ŁanT unbeTingW in Tie HanT neUÜenJ er wirT Uier YweifelVoUne eine Ńülle von inVpirierenTen VorVcUlägen finTenH Tie iUÜ UelfenH Veine UnWerricUWVVWunTen effekWiver unT aWWrakWiver Yu geVWalWen.

TAŁLN OF CONTNNTS INTROMUCTIONJ MagTalena Sowa

ARTICLNS 1. Anna Maria Harbig – TeacUing foreign languageV for Vpecial purpoVeV in PoliVU VcUoolV of UigUer eTucaWion (1953-1989) 2. NlżbieWa GajewVka – Genre analyViV in WUe VWuTy of LSPJ VelecWion criWeria of WUeoreWical moTelV in LSP WeacUing 3. IYabela Ławej – Language for Vpecial purpoVeV from a culWural backgrounTH on WUe baViV of errorV in a leWWer of applicaWion Wo WeacU German 4. JuVWXna CUolewa – TUe role of VpecialiVW knowleTge in oral communicaWion for Vpecific purpoVeV in buVineVV language claVVeV 5. Anna MolaWa-RaróT – NvaluaWive operaWorV in verTicWV of WUe FrencU courW ŁOOO RNVINPS

7 21 37 51 63 77

MNOLARACJA CRŁONOOPSOA NiniejVYXÜ proVYę o prYXjęcie Ünie w pocYeW cYłonków ÖOLSOINGO TOPARRQSTPA NNOŃILOLOGICRNNGO naYwiVko

...........................................................................................

iÜię

...........................................................................................

WXWułH VWopień naukowX

...........................................................................................

aTreV To koreVponTencji

...........................................................................................

ÜiejVce YaWruTnienia

...........................................................................................

jęYXk naucYanX

...........................................................................................

rok wVWąpienia To ÖTN

...........................................................................................

Welefon

...........................................................................................

e-Üail

...........................................................................................

JeVWeÜ naucYXcieleÜH TokWoranWeÜH VWuTenWeÜ* OświaTcYaÜH żeJ · YnanX Üi jeVW SWaWuW ÖTN i akcepWuje jego poVWanowienia (Yob. UWWpJIIwww.polWowneo.org)H · YobowiąYuję Vię To corocYnego uiVYcYania VkłaTki cYłonkowVkiejH · wXrażaÜ YgoTęInie wXrażaÜ YgoTX* na uÜieVYcYenie Üojego naYwiVka na VWronie www ÖTN w InWernecieH · wXrażaÜ YgoTęInie wXrażaÜ YgoTX* na uÜieVYcYenie Üojego naYwiVka i aTreVu inWerneWowego na VWronie www ÖTN w InWernecie. * niepoWrYebne Vkreślić ----------------------------TaWaIpoTpiV

SkłaTka cYłonkowVka Ya rok 2013 wXnoVi 40 Ył Tla TokWoranWów i VWuTenWówH 60 Ył Tla poYoVWałXcU cYłonków. OonWo ÖTNJ ŁRPŁO oITurek 36 1090 1229 0000 0001 1331 9397 PXpełnioną Teklarację wraY Y TowoTeÜ wpłaWX proViÜX prYeVłać na aTreV VieTYibX ÖTN (Teklarację cYłonkowVką Üożna wypełnić na VWronie www). ÖolVkie TowarYXVWwo NeofilologicYne RarYąT GłównX CollegiuÜ NovuÜ UAM al. NiepoTległości 4H pokój 014 61-874 ÖoYnań aTreV inWerneWowXJ UWWpJIIwww.polWowneo.org