Mindkunde

Mindkunde deel I - Hoe werkt het systeem mens?

Alles wat je moet weten om jezelf succesvol aan te sturen.

INHOUD

Mindkunde deel I - Hoe werkt het systeem mens?............................................................................... 2 Proloog .................................................................................................................................................. 3 Bestuurder ............................................................................................................................................. 5 Mindkunde ............................................................................................................................................ 7 Het universum ....................................................................................................................................... 9 Lichaam, Mind, Toeschouwer.............................................................................................................. 11 Evolutie ................................................................................................................................................ 13 Bewustzijn............................................................................................................................................ 15 Instinct ................................................................................................................................................. 17 Echt en bedacht ................................................................................................................................... 20 Positief en negatief .............................................................................................................................. 23 Verandering en stabiliteit .................................................................................................................... 26 Angst .................................................................................................................................................... 28 Richting – Actie – Kijk .......................................................................................................................... 30 Vaardigheid........................................................................................................................................ 312 Contact ................................................................................................................................................ 32

Wij mensen bevinden ons in de unieke positie om bewust onze omgeving te ervaren en te beïnvloeden. Nog nooit eerder in het bestaan van onze planeet was er een zintuigelijk wezen dat zich zo doelgericht en bewust kon voortbewegen als de mens. Deze enorme kracht stelt de mens in staat om zijn omgeving en zichzelf te modelleren.

Jij hebt de macht om het leven aangenaam te maken!

Lees in dit kleine boekje welke krachten je als mens direct kunt aanwenden om je leven te veraangenamen.

Het is inspirerend, krachtig, leuk en bovenal direct toepasbaar!

Tom Mickers

Proloog Er was eens een tijd (lang geleden), waarin het leven simpel en gelukkig was. Een tijd waar het verstand nog niet zover ontwikkeld was en dingen werden aangepakt op het moment dat ze voorbijkwamen. Zorgen, irreële angsten en twijfels waren voor het beperkte verstand nog niet mogelijk.

Nu leven we in een tijd van ontwikkeling. De mens is het toonbeeld van evolutie; op dit moment zijn wij mensen (voor zover bekend) het meest geavanceerde ‘product’ van de evolutie op aarde. Ons verstandelijk vermogen is ongekend hoog. Eén van de grootste verschillen tussen mens en dier is de mogelijkheid om bewust onze omgeving te beïnvloeden; dit kunnen we dankzij ons verstandelijk vermogen. De kracht van ons verstand en verbeeldingsvermogen is zo groot dat we het niet altijd onder controle hebben. Eén van de grootste problemen van de huidige maatschappij (irreële angsten) is dan ook direct toe te schrijven aan onze verbeeldingskracht.

Verbeeldingskracht en denkvermogen bieden veel mogelijkheden. Mensen kunnen ten opzichte van dieren bijvoorbeeld het verleden projecteren op de toekomst. Wij mensen kunnen plannen maken en organiseren.

Onze communicatie is verfijnd en indrukwekkend. Ons menselijk inschattingsvermogen en de mogelijkheid om nieuwe dingen te creëren is ongekend hoog; onze industrie is daar een voorbeeld van.

Dit vermogen brengt ook een aantal aandachtspunten met zich mee. Onze verbeeldingskracht en ons denkvermogen is zo sterk dat we het niet (altijd) in bedwang hebben, dit zorgt voor verschillende stoornissen, wanneer je als mens niet precies weet hoe je jezelf succesvol aanstuurt. Het resultaat hiervan is duidelijk merkbaar en zichtbaar; op dit moment hebben ongeveer 1,1 miljoen mensen in Nederland last van angststoornissen. Dit betekent dat 14% van de bevolking angst ervaart zonder dat hier een reële (lees: werkelijke) aanleiding voor is. 650.000 mensen in Nederland hebben een stemmingsstoornis en de consumptie van antidepressiva is in de laatste 10 jaar met 300% gestegen. 5% van de jeugdigen is gediagnosticeerd met ADHD. Kortom, er is een kleurrijke en talrijke verschijning aan klachten die hun oorsprong vinden in de manier waarop we de wereld zien en onze gedachten gebruiken (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek CBS).

Het goede nieuws is dat jij je verbeeldingskracht en denkvermogen (die de ‘waanbeelden’ veroorzaken) direct kunt beïnvloeden en de kracht hiervan kan aanwenden om jouw leven op een positieve manier vorm te geven. Het verbeeldingsvermogen zorgt voor angst óf voor nieuwe mogelijkheden; jij bent degene die bepaalt welke van de twee het wordt. Jij bent de eigenaar van het meest geavanceerde biologische voertuig (je lichaam) dat uitgerust is met een onvoorstelbare intelligente boordcomputer (je denkvermogen).

Dit kleine boekje is de ingang die jij nodig hebt om de volle potentie uit jouw menselijk systeem te halen. Jij bent de bestuurder, jij hebt het vermogen en de ervaring; dit boek geeft jou de inspiratie die je nodig hebt om jouw invloed op jouw leven te versterken. ‘Waar een wil is, is een weg; waar kunde is, is (daad)kracht!’

If you can notice it, you can change it!

Bestuurder Als eigenaar van een krachtige Mind en een multifunctioneel voertuig, beschik je over de kracht om je leven te vormen. Met een concrete doelstelling, een heldere kijk en gerichte actie be誰nvloed jij jouw omgeving in de richting die jij voor ogen hebt.

Je omgeving voorziet je van mogelijkheden; dit zijn de onbewerkte bestanddelen van je leven. Wanneer je jouw omgeving be誰nvloedt op een opbouwende manier, zal de kwaliteit van je mogelijkheden toenemen.

Mensen om je heen zullen profiteren van jouw heldere zienswijze en onzelfzuchtige drijfveren. Gewapend met zelfbewustzijn ontwaar je de onbewuste gedachten die jouw zelfbeeld vertroebelen. Je wordt opnieuw je eigen beste vriend. Je zal trots zijn op je mentale vaardigheid en je acties zullen je behoeften bevredigen.

Als vakman in jezelf, zijn problemen werkelijk uitdagingen die je de mogelijkheid geven je vakmanschap te verbeteren.

Je hebt de volgende gereedschappen tot je beschikking om je leven direct te veraangenamen:

Voordat je begint met het gebruiken van deze invloedrijke powertools is het van belang de handleiding te lezen die het gebruik van het gereedschap bewust maakt.

Zodat je als een ware vakman je leven vorm kunt geven als ontwerper, uitvoerder en consument van je eigen product.

Laten we starten met een overzicht van de realiteit waarin we functioneren.

Wat is ons werkveld, welke materialen hebben we tot onze beschikking en hoe sturen we ons systeem mens effectief aan?

Deze korte inleiding verschaft je het inzicht wat je nodig hebt om beter te functioneren als mens. De eerste stap naar Mindkundigheid.

Mindkunde De vaardigheid waarmee jij intentie omzet in gedrag is iets wat je net als wiskunde en aardrijkskunde kunt leren en verbeteren. Iedereen met een wil kan zijn Mind kundig maken.

Om je een beknopt beeld te geven van de processen die ik toeschrijf aan je Mind volgt een korte opsomming.

-

Plannen: het strategisch plaatsen van acties in tijd.

Visualiseren: het levensecht voorstellen van iets wat (nog) niet werkelijk is.

Leren: het leggen van verbanden en het categoriseren van informatie Coachen: jezelf aanmoedigen en aansporen, belang verduidelijken en vergroten.

Analyseren: het onderscheid maken, het zien van detail.

Interpreteren: waarneming vergelijken met ervaring en hieruit conclusies trekken.

Instrueren: jezelf opdrachten geven, gericht uitvoeren.

Reflecteren: het terugkijken op een ervaring en hieruit een voornemen voor verbetering stellen.

Sturen: bewust keuzes maken, en gedrag evalueren op basis van je doelstelling.

Je kunt starten met het bewust vergroten van je Mindvaardigheid wanneer je inziet dat jij hier met je toeschouwend en initiĂŤrend vermogen invloed op hebt. Je vergroot je vaardigheid enkel door het toe te passen. Vaardigheid betekent bekwaam en kundig zijn: met goed (gewenst) resultaat.

Je wordt Mindkundig door middel van oefening op de 3 verschillende gebieden die gezamenlijk je succes bepalen: Houding: De manier waarop jij in het leven staat (kijk) Kennis: De informatie en inzichten die je gebruikt om jezelf aan te sturen (richting) Vaardigheid: Je ervaring in het toepassen van nieuwe inzichten (actie)

Het universum Wij mensen komen steeds sneller, steeds meer details te weten. We bouwen apparatuur die onze zintuigen versterkt en zelfs over grote afstanden transporteert. Desalniettemin weten we bar weinig over de essentie van het leven. We weten even weinig over de werking van het heelal als over de werking van onze hersenen.

De wetenschap schat in dat ze grofweg 5% weet, de rest is vooralsnog ondoorgrondelijk.

We leven in een universum met twee soorten energie. De ene soort is zichtbare energie, de andere soort is onzichtbare energie. Het is wetenschappelijk bewezen dat deze twee energieën bestaan. De waarneembare energie is alles wat we met onze zintuigen (of apparatuur die onze zintuigen versterkt) kunnen waarnemen.

Voorbeelden hiervan zijn planeten, sterren, licht, etcetera. Wij kunnen zien en meten waar planeten zijn, hoe zwaar ze wegen, hoe snel ze zich voortbewegen en het resultaat van de invloed die ze op elkaar hebben (bijvoorbeeld zwaartekracht).

De tweede vorm van energie is onzichtbare energie. Dit is onzichtbaar, het enige dat gemeten kan worden is het resultaat van deze onzichtbare invloed. Zoals Einstein lang geleden al voorspelde, moet er een ‘voortbrengende’ energie zijn. Hij noemde dit een kosmologische constante. Inmiddels is de technologie dusdanig verbeterd en de theorieën en berekeningen zijn enorm geavanceerd. Toch is de vraag: ’Wat is onzichtbare energie?’ is nog verre van beantwoord. De knappe koppen op deze wereld (o.a. NASA) hebben uitgerekend dat het heelal slechts voor 5% uit zichtbare energie bestaat. Ze schatten in dat 70% bestaat uit onzichtbare energie (dark energy) en 25% uit onzichtbare materie (dark matter). Ze weten niet wat het is, ze komen stukje bij beetje wel te weten wat het niet is.

Voor ons is het belangrijk om te erkennen dat er zichtbare energie is én onzichtbare energie, welke enorm veel invloed uitoefent op dat wat zichtbaar is. Met andere woorden: Wanneer je enkel in materie gelooft, beperk je je tot 5% van de werkelijkheid. Dit wil niet zeggen dat je alles moet geloven. Een feit blijft ook dat we alleen kunnen meten en ’zeker kunnen weten’ dat wat meetbaar is.

Het universum in het klein Het meetbare deel van mensen is grofweg hetzelfde. We hebben allemaal eenzelfde soort lichaam, we hebben allemaal dezelfde soort zintuigen, we hebben allemaal soortgelijke emoties en we denken op een soortgelijke manier. Het enige wat ons aanzienlijk van elkaar doet verschillen, is de manier (lees: intentie) waarop we ons gedragen: de keuzes die we maken en de waarden die we hanteren. Dit onzichtbare deel van ons heeft net zo'n grote invloed op ons lichaam als de onzichtbare materie op de planeten in ons universum.

De manier waarop je bent, maakt ons zo verschillend. Jij bent de sturende onzichtbare energie. De juiste vraag is niet ‘wie‘ of ‘wat‘, maar ‘hoe’ ben jij?

Lichaam, Mind, Toeschouwer.

Iedereen heeft een eigen (uniek) karakter en dat is één van de grootste factoren die zorgt voor je gedrag. Je karakter bepaalt ook hoe je de omgeving op waarde schat. Deze waarde geldt alleen voor jou, het is jouw persoonlijke waardering. Sommige mensen zijn tevreden over hun karakter, je heb ook mensen die last hebben van hun karakter.

Karakter volgens het woordenboek: [figuurlijk] aard, inborst, gemoed; aard, eigenschap, soort; hoedanigheid; een man van -, van zelfstandig denken en eergevoel; dit is zijn - (zijner eer) te kort doen.

Je kan zeggen dat je karakter intentie is, een onzichtbare energie. Wij ervaren het karakter van anderen door het gedrag (zichtbare energie) dat ze vertonen. Gedrag komt voort uit karakter (intentie) en is hier een gevolg van.

Karakter is voor een groot deel verantwoordelijk voor emotie. Dat wat jij belangrijk vindt, zorgt voor een grotere emotie dan dat waar je niet in geïnteresseerd bent. Emotie is een product van de manier waarop je de wereld ziet.

Je ziet hoeveel invloed je karakter heeft op je gemoedstoestand en op je gedrag (interactie).

Je karakter is een combinatie van verschillende zaken, waaronder: • Je levenservaring: opvoeding, succes, trauma.

• Je behoefte: je wens, je verlangen, je prioriteiten, je wil.

• Je voorkeur: gewoonte, vooroordeel, smaak, lichamelijke constitutie.

• Je instinct: reactie, overlevingsdrang.

• Je denkwijze: gedachtenpatroon, acceptatie, zelfsturing, cultuur.

Als mens heb je het vermogen om je bewust te zijn van je karakter. Dit vermogen is jouw toeschouwend vermogen. Het is de onzichtbare energie die jou in staat stelt uniek te zijn, jezelf gade te slaan en te besluiten of dat is zoals je wilt zijn. Dit vermogen bestaat uit twee delen: een passieve kant, waarmee jij jezelf kunt observeren en een actieve kant, waarmee je beslissingen neemt en keuzes maakt. Ik noem het passieve gedeelte ‘toeschouwer’ en je actieve gedeelte ‘initiator’.

Zo zijn er opnieuw twee energieën: 1. De zichtbare energie: je lichaam, je communicatie, je gedrag.

2. De onzichtbare energie: je toeschouwer, je initiator.

Voordat je van intentie naar actie overgaat, is er een aantal verschillende stappen die je moet nemen. Afhankelijk van de situatie zullen deze stappen meer of minder invloed hebben. De stap van intentie naar gedrag wordt overbrugd door de manier waarop jij jezelf aanstuurt. Hoe groter je vaardigheid in aansturing, hoe beter je gedrag past bij je intentie. Bij gebrek aan vaardigheid zul je merken dat je gedrag niet (altijd) past bij je intentie. Deze derde factor noem ik je Mind: de vaardigheid waarmee jij jouw denkvermogen inzet om jouw (onzichtbare) intentie om te zetten in (zichtbaar) gedrag.

1. Toeschouwer (onzichtbare energie) Besluiten nemen, kiezen.

2. Mind (vaardigheid) Denk- ,voorstellingsvermogen.

3. Lichaam (zichtbare energie) Concreet waarneembaar gedrag

Evolutie Er zijn veel verschillende theorieën over het ontstaan van levende organismen op aarde. Tegenwoordig is nog niets zeker over hoe wij mensen tot stand zijn gekomen of hoe eenvoudige organismen zich hebben ontwikkeld tot complexe organismen. De theorie van Darwin over evolutie, het ontdekken van de DNA-code en diverse recente onderzoeken bieden vooralsnog geen mooie samenhang en veel contradictie. In plaats van theorieën bedenken over het ontstaan van ons bestaan, is het effectiever om te onderzoeken wat we er nu mee kunnen.

Laten we de evolutie eens bekijken in termen van invloed.

Invloed betekent effect hebben op iets of iemand anders, ofwel verandering/beweging veroorzaken.

Verandering is de drijvende kracht van evolutie. Ongeacht welke theorie je bekijkt, het komt erop neer dat verandering de constante factor is. Voor zover bekend is alles onderhevig aan verandering.

Aangezien invloed en verandering hand in hand gaan, is dit een interessante insteek.

Laten we evolutie in vier grove niveaus indelen: Passieve invloed: Mineralen hebben zeer minimale interactie.

Actieve stationaire invloed: Planten groeien, consumeren en produceren. Ze hebben duidelijk zichtbare interactie met hun omgeving, maar ze kunnen zich nauwelijks verplaatsen en de interactie is langzamer.

Actieve beweeglijke invloed: Dieren hebben een grote actieve invloed op hun omgeving. Ze kunnen zich voortbewegen en doelgericht hun omgeving direct beïnvloeden.

Actieve bewuste bewegelijk invloed: Mensen hebben door hun bewustzijn de mogelijkheid om hun invloed strategisch in te zetten. Mensen hebben de mogelijkheid om het verleden te projecteren op de toekomst en hierdoor een leercyclus te starten, die hun invloed op hun omgeving vergroot, passend bij het doel dat ze voor ogen hebben.

Het grootste verschil tussen mensen en dieren is de manier waarop wij invloed kunnen gebruiken. Wij mensen hebben de mogelijkheid om bewust invloed uit te oefenen op onze omgeving en zo onze behoefte op korte en op lange termijn te realiseren.

Je toeschouwer/initiator is de bestuurder van jouw invloed. Je Mind is jouw vaardigheid waarmee je het gereedschap dat invloed uitoefent bedient. Het gereedschap is je lichaam.

Kortom: wanneer je weet wat je behoefte is en je de keuze hebt gemaakt waar jouw doel ligt, kun je met een vaardige Mind jouw lichaam bewust aansturen om jouw omgeving optimaal te beïnvloeden en zo jouw intentie te realiseren. Jij maakt jouw toekomst, jij bent verantwoordelijk voor de invloed die je hebt op jouw omgeving. De mens is als eerste in miljoenen jaren evolutie werkelijk in staat om dat te bereiken waar hij zich met zijn/haar gehele bewustzijn op richt. De mens is prachtig uitgerust om de complexitiet van de huidige maatschappij (die hij zelf heeft gemaakt) zonder problemen aan te pakken. Wanneer dit niet lukt, ontbreekt het ergens aan vaardigheid, wil of zienswijze; en daar heb je invloed op. Daarmee zijn alle (de meeste) problemen een product van het niet met vaardigheid aansturen van je menselijke kwaliteiten.

Dit is misschien niet leuk om te horen, maar 99,9% van jouw problemen zijn toe te schrijven aan jouw manier van zijn. Het goede nieuws is dat het binnen jouw (directe) macht ligt om al deze problemen aan te pakken en recht te zetten.

Bewustzijn In een wereld zonder bewustzijn gaat alles per ongeluk. Er is geen verschil tussen reactief en proactief, er is alleen maar actie. Er is geen tijd en er is geen waarde, niets is beter of minder. In een wereld zonder bewustzijn gebeurt alleen dat wat er zich op dat moment afspeelt. Wanneer iemand je een koekje geeft, is het je vriend. Wanneer deze persoon je bedreigt, is het je vijand. Als hij je daarna weer een koekje geeft, is het weer een vriend. Hoe groter je bewustzijn, hoe groter je vergelijkingsvermogen. Hoe groter je bewustzijn, hoe meer informatie je gecontroleerd kunt afwegen.

In studies naar levenskwaliteit komt naar voren dat mensen met een hogere opleiding gelukkiger zijn en langer leven dan mensen met een lagere opleiding. Dit heeft niet alleen te maken met je intelligentie, het heeft te maken met je bewustzijn. Hoe meer jij je bewust bent van je omgeving, hoe meer verbanden je kunt leggen, des te beter kun je beseffen wat er aan de hand is. (uit cijfers CBS) ‘Bewust’, betekenis volgens het woordenboek: Bedoeld, bekend, bezonnen, doelbewust, moedwillig, opzettelijk, welbewust, weloverwogen, wetend, met opzet. De mentale toestand van een persoon die in staat is tot waarnemen en ervaren, het reageren op stimuli, gevoelens en emoties, gedachten, ideeën, plannen en voorstellingen en die besef heeft van dit alles.

Opzettelijk en besef zijn twee woorden met een andere betekenis. Opzettelijk is expres, een doordachte keuze maken en met voorbedachte rade tot actie overgaan. Besef heeft te maken met de manier waarop je gebeurtenissen inziet. Besef betekent een reëel inzicht van de gevolgen of gebeurtenissen.

Als mens heb je toegang tot verschillende lagen van bewustzijn. Hoe hoger het bewustzijn, hoe meer overzicht het biedt. Hoe lager het bewustzijn, hoe meer instinctief het wordt.

Er zijn ongetwijfeld vele lagen van bewustzijn benoemd, maar niemand weet zeker hoe het exact in elkaar zit.

Het is per definitie onmeetbare energie. We bekijken nu de vier lagen die je helpen het systeem ‘mens’ te doorgronden. Zo krijg je inzicht op welke manier de verschillende lagen jou van dienst zijn.

Onbewust: dat waar je geen invloed op hebt en waar jij je niet van bewust bent. Dit is bijvoorbeeld het groeien van je haar en de celdeling in je lichaam. Onbewuste processen regelen zichzelf en zorgen ervoor dat je blijft leven. Deze processen zijn zo ingewikkeld dat een ‘gewone’ cel onvoorstelbaar meer complex is dan de meest geavanceerde fabriek op aarde. Het is zo complex dat het wel onbewust moet, want we kunnen het met ons bewustzijn niet bevatten.

Onderbewust: de plek waar je informatie verzamelt en onthoudt, je niet gerichte waarneming. Het is de plek waar je ervaring en kennis opslaat. Het observeert vele malen meer dan jouw bewustzijn zonder dat je het merkt. Wanneer je instinctief reageert op een voorwerp dat uit het niets op je afkomt, dan is het je onderbewustzijn dat je laat reageren voordat je bewustzijn het begrijpt. Alles wat je kent en weet bevindt zich in je onderbewustzijn; meer dan 50.000 jaren aan kennis ligt daar te wachten tot je bewustzijn er een beroep op doet. Geschat wordt dat ons lichaam een slordige 2,6 miljoen GB (26.000 TB) aan geheugen heeft opgeslagen (volgens hoogleraar Paul Reber).

Bewust: alles wat je weloverwogen doet. Keuzes maken, analyseren en intellectuele processen zijn bewuste acties. Bewust kun je sommige lichamelijke processen beïnvloeden, zoals ademhaling en het knipperen van je ogen. Andersom beïnvloedt je onderbewuste ook je bewustzijn door middel van vooroordelen en gewoontes. Bewust is alles wat je direct bemerkt.

Zelfbewust: het bewustzijn van hoe jij je omgeving interpreteert. Je ziet de werkelijkheid altijd subjectief. Wanneer je een zelfbewust mens bent, zie je wat voor invloed je acties hebben en welke behoefte je omgeving heeft. Een zelfbewust mens weet welke gedachtegang hij heeft. Hij is zich niet alleen bewust van dat wat zich om hem heen afspeelt, hij is zich ook bewust van zijn gedachtegang en gevoel hierover. Met zelfbewustzijn kun je jouw instinctieve reactie observeren en omzetten naar een bewuste actie . Zelfbewustzijn betekent zien wat jij zelf doormaakt en bedenkt. Bewustzijn van dat wat jij (zelf) toevoegt, hoe jij de werkelijkheid interpreteert en verwerkt.

Instinct Ongeacht welke evolutietheorie je gelooft; het is evident dat de mens een enorme ontwikkeling heeft meegemaakt in de afgelopen millennia. We zijn van grotbewonende vuurmeesters uitgegroeid naar hightech supermensen. Ons instinct (onbewustzijn) heeft door de jaren heen een ander belang gekregen. Het heeft ruimte gemaakt voor bewustzijn, dat op zijn beurt langzaam ruimte maakt voor zelfbewustzijn. Kijk je terug naar het begin van de menselijke evolutie, dan zie je hoe de prehistorische mens bijna volledig vertrouwde op zijn instict om te overleven in een wereld vol levensgevaar. Millennia later zie je hoe de mens bewust (voor zichzelf) kiest en anderen systematisch beïnvloedt. Kapitalisme en materialisme is het resultaat van een voor zichzelf denkende maatschappij met weinig oog voor haar omgeving. Nu pas (de laatste jaren) ontstaat er stapje voor stapje een hoger bewustzijn. Niet bij iedereen, sommige mensen zijn veel meer zelfbewust dan anderen, toch zie je dat over het algemeen de mensheid meer oog krijgt voor haar omgeving en de consequenties van haar mentaliteit. Renewable resources en energiezuinig gebruik is een mooi voorbeeld hiervan. Dit is deels gebaseerd op eigen belang en op de wil verantwoording te nemen voor de consequenties dat ons gedrag heeft op onze omgeving (aarde).

Laten we bekijken hoe je jouw zelfbewustzijn kunt stimuleren door instinct te begrijpen.

Wij mensen hebben nog steeds dezelfde fysieke hersenbouw als vroeger (het verschil tussen mensengenen en die van een chimpansee is slechts 1,3%!). Dit wil zeggen dat we met een enorme genetische overdracht te maken hebben. De oerreacties die ons duizenden jaren in leven hebben gehouden, zijn onderdeel van ons. Wanneer er gevaar dreigt, zal deze functie activeren en het overnemen van ons volle verstand. Het gedeelte van je hersenen dat dit regelt noemen we ook wel je ‘oerbrein’. Het oerbrein kent grofweg drie modes: Vecht: je hersenen genereren adrenaline en brengen je lichaam in opperste paraatheid om het gevaar het hoofd te bieden.

Vlucht: je hersenen maken adrenaline aan en geven je lichaam prikkels om jezelf zo snel mogelijk van het gevaar te verwijderen en in veiligheid te brengen.

Verberg: je hersenen maken endorfine aan, een natuurlijke pijnbestrijder, je lichaam ontspant zich om zo min mogelijk aandacht te trekken en zo met rust gelaten en vergeten te worden.

Wanneer je door iets bedreigends getriggerd wordt, neemt je oerbrein (ook wel basal ganglia genoemd, het reptielenbrein) het over. Dit versterkt je primaire functies. Dit heeft voordelen wanneer er een reëel gevaar dreigt. Het nadeel is dat je slechts een klein deel van je hersenen (lees: verstand) gebruikt. Je reageert instinctief en dus niet bewust of zelfbewust. Dit kan grote onbedoelde gevolgen hebben.

De huidige wereld is minder levensbedreigend dan in de oertijd. Er liggen geen beren achter bosjes op de loer en wanneer je ziek bent, kun je naar een dokter. In de huidige realiteit is zelfbewustzijn vele malen effectiever dan instinct. We leven in een wereld van nuances en gevoelige (sociale) balansen.

Het is zaak om bij bedreiging je volledige verstand in te zetten en (zelf)bewust te handelen, met besef van het effect van je gedrag.

Je kunt jezelf uit je oerbrein halen door je stapsgewijs te richten op waarnemingen die een hoger denkniveau en bewustzijn vereisen.

Stap 1: Herken wanneer je instinctief reageert en niet meer bij je volle verstand bent (of begint te geraken).

Stap 2: Wacht even! Vertel jezelf even rust te nemen.

Stap 3: Wat is er (reĂŤel) aan de hand? Wat zie je? Wat voel je? Verbreed je zintuiglijke waarneming.

Stap 4: Breng je besef naar een hoger niveau: wat wil je? Wat zijn de gevolgen? Wat is jouw overkoepelend doel?

Als mens heb je niet alleen de mogelijkheid om je verstand te gebruiken; je hebt ook de verantwoordelijkheid om je verstand te gebruiken. In conflicten is het aan degene met het meeste gezonde verstand om het op zich te nemen de tegenstrijdigheid in het conflict te neutraliseren, door rust te creĂŤren en de balans te benoemen.

Zo kunnen de partijen uit hun oerdrift komen en elkaar vanuit het volle verstand opnieuw benaderen, op zoek naar het gemeenschappelijke standpunt. Zelfbewustzijn is een gave (vaardigheid) die je kunt ontwikkelen en tegelijkertijd een verantwoordelijkheid om met deze kracht je omgeving constructief te beĂŻnvloeden.

Echt en bedacht Stress is ‘normaal’. Tegenwoordig volgen ontwikkelingen elkaar zo snel op, dat zelfs het nieuws in no time achterhaald is. In een wereld die bol staat van zichzelfaandienende-signalen (reclame, nieuws, etc.) is het een bijzonder talent wanneer jij bij jouw (eigen) verstand kunt blijven. Wanneer je niet langer kunt toetsen of informatie werkelijk is, word je afhankelijk en geef jij je invloed uit handen. Zo werkt het ook wanneer jij jouw denkbeelden gelooft.

Stress Wanneer jij stress of spanning voelt, is dit een natuurlijke reactie van je lichaam op je omgeving of op jouw denkbeeld. Jouw hersenen weten het verschil niet goed tussen wat jij werkelijk ziet en wat je tussen je oren ziet (bedenkt). Zenuwachtigheid en soortgelijke spanning is de manier waarop jouw lichaam zich in paraatheid brengt om gevaar het hoofd te kunnen bieden. Het is geweldig dat je lichaam zich direct aanpast aan de opgave die voor hem ligt. Het probleem is niet lichamelijk; laten we schaamte nemen als voorbeeld: blozen is geen lichamelijk probleem, je lichaam reageert op een mentale verbeelding (bijv. angst), je hersenen laten hormonen los die je (grezichts)spieren ontspannen en: je bloost. Wil je er vanaf komen, dan zul je jouw invloed moeten vergroten op je manier van (be)denken: je mentaalvermogen (mindkunde). Zo vindt een Burn-out zijn oorsprong niet (alleen) in het lichamelijk hard werken, het is de mentale uitputting door zorgen die burn-out mogelijk maakt. De bovengenoemde lichamelijke reacties (klachten) berusten op mentale stoornissen. Wanneer jij de situatie anders interpreteert dan het in werkelijkheid is, ontstaat er een discrepantie tussen jouw lichamelijke reactie en mentale voorstelling van de realiteit.

Zelfmanagement begint met het verschil herkennen tussen dat wat werkelijk is en de manier waarop jij de werkelijkheid ziet. Is jouw reactie gebaseerd op feiten of op interpretatie?

Het meest makkelijke model geïntroduceerd door de vader van het mental coaching (Fritz Löhnen) is WIM. WIM helpt je bij het zien van de werkelijkheid. Stel jezelf regelmatig de volgende drie vragen: 1. Wat is er echt aan de hand?

Gebruik je toeschouwer om te toetsen of de waarde die jij de situatie toekent universeel is of egocentrisch.

Berust je gevoel op de werkelijkheid of op jouw interpretatie? Bekijk het rationeel, zonder emotie en van buiten jezelf. Wat blijft er dan nog over? Wat is realiteit en wat is jouw toevoeging?

2. Is dit echt zo erg?

Is het echt een ramp, is het levensbedreigend? Of is het voor jou minder leuk ? Zolang je de werkelijkheid vergelijkt met je verwachting, blijft het een probleem. Als er iets gebeurt, dan is het zo. Blijf niet hangen aan in het verleden gemaakte veronderstellingen. Schakel direct door naar hoe je er vanaf nu mee omgaat.

3. Maak je niet zo druk!

Wacht even! Creëer een moment van rust, bekijk jezelf en coach jezelf door te zeggen: stel je toch niet zo aan!. Hierdoor schakel je je volledige bewustzijn opnieuw in en kun je de situatie met een zelfbewuste blik opnieuw observeren en vanuit kalmte aanpakken.

Vergeet niet dat iedere waarheid relatief is, vanuit een bepaald standpunt gezien. Wanneer er twee partijen in conflict zijn, hebben ze allebei gelijk vanuit ieders eigen perspectief. Wanneer jij verschillende perspectieven bekijkt, kun je deze samenbrengen tot een beeld dat steeds beter overeenkomt met de werkelijkheid. Het is zaak om dit op een kalme manier te onderzoeken, zodat jij je volledige bewustzijn kunt richten (openstellen) op wat er gebeurt (de werkelijkheid).

Wanneer je informatie tegenkomt die je niet vanuit je eigen ervaring kunt toetsen, is het raadzaam om hier neutraal tegenover te staan. Dat wil zeggen: je gelooft niet direct wat mensen je zeggen, je toetst het eerst zelf. Jij bent verantwoordelijk voor je gedrag ĂŠn je gedachten. Je wijst het ook niet direct af; het zou kunnen dat, wanneer je voldoende informatie of ervaring hebt, je bereid bent om mee te gaan.

Neem als voorbeeld de Noordpool. Ik ben er nog nooit geweest en als ik erover lees dan geloof ik dat het bestaat, omdat er vanuit verschillende onafhankelijke bronnen een duidelijk en feitelijk signaal is dat er iets dergelijks bestaat. Het past ook prima bij wat ik zelf van de wereld ervaren heb.

Spoken, daar ben ik sceptisch over. Ik heb ze nog nooit gezien en de informatie die er over te vinden is, is gebrekkig, onduidelijk en spreekt elkaar tegen. Vooralsnog stop ik mijn energie hier niet in, want ik kan het niet beĂŻnvloeden en ik kan het niet toetsen.

Positief en negatief Waarde geven aan zaken is iets menselijks. Wij doen dit met name om onze voorkeur uit te spreken en dingen van elkaar te onderscheiden. Onderscheid maken is iets wat mensen veel en graag doen. Deze subjectieve activiteit stuit regelmatig op weerstand, omdat onderscheid maken plaatsvindt in de bedachte wereld. Het heeft niets te maken met de werkelijkheid. De werkelijkheid is volkomen onverschillig, de werkelijkheid ‘is’ alleen maar.

‘Positief’ en ‘negatief’ zijn producten van ons voorstellingsvermogen. ’Goed’ of ‘slecht’bestaan niet op zichzelf. Goed is de bedachte tegenhanger van het evengoed bedachte slecht. Goed/positief en slecht/negatief is verzonnen en alles wat er mee te maken heeft, staat los van de werkelijkheid.

Dit wil niet zeggen dat integriteit onbelangrijk is. In tegendeel: integriteit is het belangrijkste wat er is! Met integriteit beïnvloed je jouw omgeving op een kwaliteitverhogende manier en dit zien en merken andere bewuste wezens. Maar de werkelijkheid blijft onverschillig. Deze kwaliteitsverbetering is niet positief of negatief, het is hoger in kwaliteit. Wat je daar van vindt is subjectief (bedachte wereld).

Al onze mentale symptomen komen voort uit deze schijnbare verdeling van negatief en positief. Mensen noemen deze verdeling vaak (voor)oordeel of mening. In het Engels heet het bias, de manier waarop je de werkelijkheid ziet. Er zijn drie manieren: 1. Negatief 2. Positief 3. Neutraal Positieve kijk Wanneer je dingen positief ziet, lijkt alles beter of makkelijker. Je kunt dan bijvoorbeeld onrealistisch veel vertrouwen hebben, of jezelf als beter zien dan iets of iemand anders. Wanneer je veel positief denkt, valt de realiteit misschien wel tegen. Wanneer je jezelf meer toeschrijft dan je in werkelijkheid aankunt, mondt het uit op desillusie. Soms verwarren mensen positief met constructief. Positief denken is onrealistisch vrolijk of ophemelend naar de realiteit kijken; constructief denken is vanuit de realiteit kijken op welke manier je een (gezamenlijk) doel kunt realiseren en met een opbouwende instelling een situatie kunt benaderen.

Negatieve kijk Dit is de oorzaak van angst en schaamte. Wanneer je de werkelijkheid negatief ziet, dan kan het lijken dat iedereen zich richt op jou. Dat je gedrag interpreteert als vijandig, zodat jij je aangesproken voelt. Het kan zijn dat je mogelijkheden over het hoofd ziet en gevaren bedenkt die (nog niet) reëel zijn. Wanneer je dingen bestempelt als negatief, creëer je een weerstand tegen het gebruik van de mogelijkheden die het biedt.

Een negatieve kijk heeft een passieve en actieve kant: De passieve kant is schaamte vergelijken met verbergen (vecht, vlucht, verberg). Bij schaamte wil je jezelf onzichtbaar of kleiner maken.

De actieve kant is vecht en vlucht.

Je voelt het verschil tussen actieve en passieve angst goed in je lijf (actieve angst maakt je rusteloos, passieve angst verdooft). De actieve angst maakt dat je dingen wilt doen, dat je er tegen in wilt (vecht), of er vandaan (vlucht).

Neutrale kijk Een neutrale kijk is zonder of met zo min mogelijk oordeel. Deze manier van kijken vereist vaardigheid en ervaring. Het is een echt talent wanneer je situaties en mensen kunt zien zonder hier een positief of negatief oordeel over te hebben.

Het inzicht hier is dat wanneer je angst of overmoedigheid ervaart, je weet dat je de werkelijkheid met een zekere mate van oordeel bekijkt. De enige werkelijke kijk ligt in het midden; in balans, neutraal.

Zodra je overreageert (heftig, emotioneel, gestrest) of onderreageert (laks, negeren, passiviteit), heeft een situatie invloed op jou. De kans is groot dat dit veroorzaakt wordt door jouw gekleurde zienswijze. Wanneer de situatie invloed op jou heeft, heb je jezelf niet langer in de hand. Je staat jezelf toe be誰nvloed te worden.

Een situatie verbeteren vanuit deze positie is moeizaam. Het is vele malen effectiever om te starten met je kijk op de situatie te verhelderen door zelfbewust jouw gedrag en gedachten te observeren. Met een nieuwe, neutrale kijk kun je vanuit je initiator met je Mind je lichaam aansturen om je omgeving duidelijk te maken wat je behoefte is, zonder dat je geraakt wordt door je interpretatie.

Verandering en stabiliteit Verandering is natuurlijk; tijd is een product van verandering. Niets blijft zoals het is: wanneer je niet flexibel meebeweegt, ontstaat er verschil tussen deze veranderende wereld en de onveranderde persoon (of organisatie). Er ontstaat weerstand en uiteindelijk een breekpunt. Flexibiliteit is een vaardigheid die je van nature in je hebt. Met andere woorden: je moet je best doen om stug en star te blijven. Met de stroom meegaan wil niet zeggen dat je moet meelopen met de menigte. Integendeel; weerstand heeft altijd te maken met (gedeeltelijk) onbewust gedrag en meelopen is vaak onbewust gedrag. Wanneer je je volledig bewust bent van je omgeving, merk je welke acties van toepassing zijn. Je gedrag zal op deze manier meebewegen en aansluiten bij de verandering in je omgeving. Jouw doel is individueel, het komt van binnenuit. Je initiator bepaalt op welke manier jij met de veranderende omgeving omgaat.

Er zijn twee nuances op het gebied van verandering: (1) je staat onder invloed van je omgeving (veranderen) en (2) je hebt invloed op je omgeving (verandering veroorzaken). Het gebeurt altijd tegelijkertijd, de mate van invloed heeft te maken met je zelfbewustzijn. Een zelfbewust mens is in staat mee te bewegen met zijn omgeving en zich aan te sluiten hierop. Een zelfbewust mens kan zijn invloed maximaliseren door gericht en stabiel zijn doel te realiseren, passend bij de omgeving.

Stabiel blijven is de uitdaging: Hoe behoud je in het tumult van veranderingen je balans, zodat jouw kijk niet begint te schommelen? Wanneer jij jezelf stevig vastzet op de grond, is je stabiliteit verzekerd. Maar als je niet meebeweegt met je omgeving is weerstand en een breekpunt onvermijdelijk. Waar ligt het balans?

Balans Standpunt innemen. Wanneer je een standpunt inneemt, kun je de verandering in je omgeving vanuit die ‘vaste plek’ meten en waarderen. Net zoals een ree denkt dat alles in zijn omgeving beweegt wanneer hij zelf beweegt. Als een ree zijn omgeving wil observeren (op zoek naar gevaar), blijft het stokstijf staan. Alleen op die manier kan het zien wat er beweegt. Zo is het ook met mensen; wij kunnen onze omgeving niet goed inschatten als wij zelf in beweging zijn (lees: twijfelen of aanpassen). Een standpunt innemen is een balanspunt creëren van waaruit alles om ons heen een relatieve waarde krijgt, ten opzichte van dit ingenomen standpunt. Het resultaat is dat jij je omgeving kunt inschatten en je omgeving jou kan inschatten.

Flexibel Een standpunt is een momentopname, een subjectieve keuze gebaseerd op je ervaring tot nu toe. Je omgeving verandert en je kijk verandert. Wanneer je standpunt niet langer je doel ondersteunt of niet langer klopt vergeleken met nieuw verworven inzicht, dan pas je jouw standpunt aan. Een standpunt is een soort pas in tijd, net zoals je loopt: je zult passen moeten maken om vooruit te komen en om in balans te blijven. Van het ene balanspunt (standpunt) naar het andere, ‘loop’ je met verandering mee, zodat jouw kijk toepasselijk blijft op de werkelijkheid.

Balans is een dynamisch punt tussen twee (of meerdere) tegengestelde krachten/waarden. Het punt van balans verandert mee met de afname en toename van de tegenpolen. Balans is in essentie een punt dat beweegt; het is geen statisch punt, het is een actie. Het punt van balans is daar waar de verschillende waarden gelijk verdeeld zijn. Als zelfbewust mens zie je de verschillende waarden (voorkeur, oordeel, omgeving, etc.) en kies je bewust voor balans. Alles wat jou doet overreageren (aangesproken voelen, emotionele reactie) of onderreageren (vermijden, negeren) heeft invloed op jou. Dit betekent dat je op dat aspect van je leven (nog) niet in ‘balans’ bent.

Het meest belangrijke van een standpunt innemen is het reflecteren van je standpunt, zodat het geen gewoonte wordt en je verstart. Een standpunt is niet een afspraak die je voor onbepaalde tijd met jezelf maakt! Een standpunt heeft een beperkte houdbaarheidsdatum. Raak er niet aan gehecht, maar wissel het zonder probleem in tegen een nieuw en beter passend standpunt.

Angst Angst is een op hol geslagen gedachte waar je lichaam op reageert. Angst is het heftig reageren op een natuurlijk ‘gevoel’. Het zijn je gedachten die angst ondragelijk maken, niet de situatie. Als je observeert welke gedachten je angst aanmaken, is de eerste ingeving vaak het meest dicht bij de realiteit. Daarna blaast je visualisatievermogen het op tot onnatuurlijke proporties. Als je meteen tegen jezelf zegt: ‘is dat nou zo erg?’, ontneemt dit de gedachten hun validiteit. Het is vanzelfsprekend dat je een eigenaardig gevoel krijgt van hoogtes; als je naar beneden valt, ben je dood. Maar meer dan de waarschuwing voor gevaar is het niet, er dreigt geen gevaar. Pas als je bewust gaat denken (visualiseren) wat er allemaal verkeerd kan gaan, dan begint je lichaam te reageren met overlevingsdrang en adrenaline en zorgt het ervoor dat je het gevaar kunt overwinnen. Maar er is geen gevaar, het is enkel de emotie, waardoor het denken op hol is geslagen. Een overvloed van hormonen giert door je lichaam zonder dat er een uitlaatklep is. Het resultaat is: spanning in je lijf.

Met je zintuigen ervaar je de realiteit. Uit onderzoek naar de invloed van de verschillende zintuigen en de perceptie van realiteit, komt naar voren dat wij mensen voor meer dan 70% onze realiteit berusten op dat wat we zien. De overige zintuigen gecombineerd hebben minder dan 30% invloed op dat wat wij als waar beschouwen. Zien is geloven, zo blijkt uit leerstijlen onderzoek. Uit onderzoek naar dromen en gedachten is gebleken dat ons lichaam hetzelfde reageert op gedachten als op de werkelijkheid. Dit betekent dat ook je voorstellingsvermogen meer dan 70% procent invloed heeft op het moment dat je aandacht verschuift van werkelijkheid naar gedachten.

Een angststoornis komt voort uit het richten van je aandacht op de beelden in je hoofd; de vervorming van de realiteit door je voorstellingsvermogen.

Wanneer je jouw aandacht kunt richten op de werkelijkheid, verandert je angst in een waarschuwing voor mogelijk gevaar.

Realiteit > zintuiglijke waarneming > gedachten > visualisatie > hormonen > emotie > actie

Je Mind beïnvloedt je op drie verschillende manieren: Filmpjes: het laat je beelden zien van wat belangrijk voor je is. Het is hierin creatief en los van de realiteit. Wanneer jij bang bent voor slangen, zal je Mind bij iedere gedachte van een slang je een beeld laten zien van een reusachtige slangenbek met giftige tanden.

Instructies: je Mind kan tegen je praten. Het kan je instructies geven. Het kan positieve dingen zeggen om je te coachen en het kan negatieve dingen zeggen om je te ontmoedigen. Je Mind kan je lichaam aansturen met woorden als: ‘Kom op, je kan het! Het moet! Jij bent goed!’ Of de Mind kan je ontmoedigen met gedachten als: ‘Het is in het verleden ook niet gelukt. Wat anderen zeggen klopt, je kan het toch niet.’

Aandacht: je Mind kan je aandacht richten op dingen die je onbewust registreert. Je Mind kan filteren en op die manier jou een selectie van de realiteit laten zien. Dit kan je helpen wanneer jij je Mind instrueert om op belangrijke zaken te letten. Het kan je ook tegenwerken wanneer je Mind je negatieve terugkerende patronen laat zien en uitvergroot.

De drie bovenstaande voorbeelden van hoe je Mind invloed op je heeft, kan zowel in je voordeel als in je nadeel werken. Wanneer jij je Mind bewust aanstuurt, kun je jezelf aanmoedigen en constructieve beelden laten zien. Wanneer jij je Mind niet (bewust) aanstuurt, kunnen deze gedachten nadelig zijn ten opzichte van je doel.

Richting – Actie – Kijk Het leven is een aaneenschakeling van nieuwe mogelijkheden die vergaan. Wanneer je niet in het moment leeft, mis je veel van de werkelijkheid en van de mogelijkheden. Wanneer je het moment neutraal observeert, past je waarneming bij de werkelijkheid en zal je actie hierop aansluiten. Als mens met een enorm krachtig voorstellingsvermogen heb je de macht om het verleden terug te roepen en de toekomst te interpreteren.Je heb de macht om te visualiseren en te realiseren. Deze kracht is machteloos wanneer het niet aansluit op de werkelijkheid, ofwel het moment. De uitdaging voor de mens is dan ook het gebalanceerd gebruik maken van de macht die je bewust invloed verschaft en je uit het moment en uit de werkelijkheid de bedachte wereld in sleurt.

Wat we nodig hebben is een eenvoudig en toepasselijk overzicht en inzicht in hoe je als mens functioneert. Wat volgt is een suggestie hoe je jouw vermogen inzet om de realiteit te beïnvloeden.

Er zijn drie basis elementen die ten grondslag liggen aan onze bewuste invloed: De eerste twee punten staant centraal in bijna alle management en zelfontwikkeling boeken.

- Actie: De manier waarop je gedachten omzet in tastbaar en waarneembaar gedrag.

- Richting: De manier waarop je bepaalt wat je wilt bereiken en hoe je dit kunt doen.

Het derde element maakt de cirkel compleet: het zelfbewustzijn: - Kijk: De manier waarop de realiteit, je gedachten en je acties op elkaar aansluiten. Je vermogen om je gedachtegang en resultaat te toetsen aan je omgeving.

Actie zonder richting: Je doet veel maar maakt weinig progressie, omdat je zonder richting in het wilde weg werkt.

Richting zonder actie: Je weet precies hoe het moet en wat er zou moeten gebeuren, maar je gaat niet over tot concrete actie.

Richting en actie zonder kijk: Je weet wat je wilt en je voert het ook uit, toch is de reactie van je omgeving anders dan dat je had verwacht. Zonder een heldere kijk om je gedachten en acties te toetsen met je omgeving, raakt de realiteit uit het oog verloren en past je voorbereiding en actie niet langer in de nieuwe context.

Voor bedrijven is dit een enorme uitdaging. De meeste bedrijven zijn gegroeid door succes en opgebouwd om dat succes voort te zetten. Wanneer deze organisatie geen ‘kijk’ heeft op de veranderingen in de omgeving, wordt het voortzetten van vroeger succesvol gedrag hun ondergang.

Mensen en organisaties lijken in essentie op elkaar (organisaties zijn immers opgebouwd uit mensen). Wanneer je de kijk op het moment verliest, sluiten je plannen en gedrag niet meer aan. Wanneer je een product van je verleden bent, blijf je dezelfde resultaten behalen. Als je constant op de toekomst anticipeert, sluit je actie niet aan op het moment. Wanneer je teveel (be)denkt, verlies je ook het raakvlak met de werkelijkheid.

De uitdaging zit in het bewust balanceren van de vermogens die je als mens zo machtig maken én de uitdaging om altijd contact te houden met de werkelijkheid en het effect van je acties in het moment.

Vaardigheid Je kunt starten met het bewust vergroten van je Mindvaardigheid wanneer je inziet dat jij hier met je toeschouwend en initiërend vermogen invloed op hebt. Je vergroot je vaardigheid enkel door het toe te passen. Vaardigheid betekent bekwaam en kundig zijn: met goed (gewenst) resultaat.

Het volgende eenvoudige stappenplan kun je gebruiken als een checklist dat zelfsturing vergroot en je invloed op je leven zal versterken:

Je wordt Mindkundig door middel van oefening op de 3 verschillende gebieden die gezamenlijk je succes bepalen: Houding: De manier waarop jij in het leven staat (kijk) Kennis: De informatie en inzichten die je gebruikt om jezelf aan te sturen (richting) Vaardigheid: Je ervaring in het toepassen van nieuwe inzichten (actie)

Het werkboek Mindkunde is met dit doel ontworpen. Het is een combinatie van inspiratie en inzicht in de werking van het systeem mens, én het vergroten van het zelfsturend vermogen met 100 verschillende gerichte opdrachten die jouw Mindkundigheid vergroten.

De onderwerpen die worden besproken geven je stapsgewijs meer inzicht én vaardigheid in het realiseren van je authentieke behoefte.

Waar een wil is, is een weg. Waar kunde is, is kracht!

Ben jij toe om het vakmanschap in jouw leven te vergroten en je toekomst te beïnvloeden? Bekijk dan Mindkunde: het werkboek.

Contact Tom Mickers Training & Coaching T:+31619904849 E: contact@tommickers.com www.mindkunde.com

www.tommickers.com