FEN VE TEKNOLOJİ 5 ÖRNEK ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI
TÜRKÇE - MATEMATİK - SOSYAL BİLGİLERi - FEN VE TEKNOLOJİ TÜM DERSLER SORU BANKASI 5. SINIF
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-23-4
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550234
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-35-7
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550357
İLKÖĞRETİM 5. SINIF
Ömür KARATAŞ Özlem AYHAN Reyhan SARIÇALI Ayten ER
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ Dr. Faik Muhittin Adam Cad. Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 425 79 63 - 445 91 12 - 441 27 42 www.kartopuyayincilik.com
ISBN 978-975-8550-35-7 Sertifika Numarası - 18125
© Bu kitabın her hakkı saklıdır ve Kartopu Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Limitet Şirketine aittir. İzin alınmaksızın yazı, resim, soru ve şekilleri elektronik ya da mekanik yollarla hiçbir şekilde alıntı yapılamaz, çoğaltılamaz, basılamaz.
Editör Hasan PAÇAL - Alim BAYDAR - Funda PAÇAL
Yayın Kurulu Ömür KARATAŞ Özlem AYHAN Reyhan SARIÇALI Ayten ER
Görsel Tasarım Emel SARI - Ozan SARI - Mete ERDEN
Baskı Özden Ofset Matbaacılık ve Ambalaj San. Koll. Şti./İZMİR İzmir, 12.09.2011
2
İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
O zaman vecd ile bin secde eder - varsa - taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’şım;
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın...
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
3
Mustafa Kemal ATATÜRK 4
İÇİNDEKİLER ÜNİTE 1: VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM Bölüm
1 Besinlerin Gerekliliği ve Dengeli Beslenme ............................................ 7
Test
1 ................................................................................................................. 9
Bölüm
2 Besinlerin Sindirimi – Boşaltımda Görevli Yapı ve Elemanlar ............... 13
Test
2 ............................................................................................................... 15
Bölüm
3 İnsan ve Toplum Sağlığına Sigara ve Alkolün Olumsuz Etkileri ........... 19
Test
3 ............................................................................................................... 21
ÜNİTE 2: MADDENİN DEĞİŞİMİ VE TANINMASI Bölüm
4 Yağmur ve Karın Oluşumu ve Yeryüzünde Suyun Uğradığı Değişimler ............................................... 25
Test
4 ............................................................................................................... 27
Bölüm
5 Isı ve Sıcaklık ........................................................................................ 31
Test
5 ............................................................................................................... 33
Bölüm
6 Isının Madde Üzerindeki Etkisi .............................................................. 37
Test
6 ............................................................................................................... 39
Bölüm
7 Yoğuşma ve Kaynama ............................................................................ 43
Test
7 ............................................................................................................... 45
Bölüm
8 Saf Maddelerin Erime Ve Donma Noktaları .......................................... 49
Test
8 ............................................................................................................... 51
ÜNİTE 3: KUVVET VE HAREKET Bölüm
9 Temas Gerektirmeyen Kuvvetler – Mıknatısların Özellikleri .................. 55
Test
9 ............................................................................................................... 57
Bölüm 10 Sürtünme Kuvveti ve Hayatımızdaki Önemi........................................... 61 Test
10 ............................................................................................................... 63
Genel Değerlendirme Testi 1 ................................................................................... 67 Genel Değerlendirme Testi 2 ................................................................................... 70 5
ÜNİTE 4: YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK Bölüm 11 Basit Bir Elektrik Devresinde Ampul Parlaklığının Değiştirilmesi ......... 73 Test
11 ............................................................................................................... 75
Bölüm 12 Basit Bir Elektrik Devresindeki Elemanların Sembolik Gösterimi ve Devre Şemalarının Çizimi ....................................................................... 79 Test
12 ............................................................................................................... 81
Bölüm 13 Güneş, Dünya ve Ay’ın Şekil ve Büyüklükleri ....................................... 85 Test
13 ............................................................................................................... 87
Bölüm 14 Dünya’nın Hareketleri – Ay’ın Hareketleri ............................................. 91 Test
14 ............................................................................................................... 93
ÜNİTE 5: DÜNYA, GÜNEŞ VE AY Bölüm 15 Canlıların ve Bitkilerin Sınıflandırılması – Çiçekli Bir Bitkinin Kısımları ve Görevleri ............................................................................ 97 Test
15 ............................................................................................................... 99
Bölüm 16 Hayvanların Sınıflandırılması – Mantarların ve Mikroskobik Canlıların Özellikleri ....................................................... 103 Test
16 ............................................................................................................. 105
Bölüm 17 Çevredeki Yaşam Alanları ve Burada Yaşayan Canlılar – İnsanın Çevreye Etkisi ......................................................................... 109 Test
17 ............................................................................................................. 111
ÜNİTE 6: CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM, TANIYALIM Bölüm 18 Işığın Yayılması – Işığın Maddeyle Karşılaşması ................................. 115 Test
18 ............................................................................................................. 117
Bölüm 19 Gölge Oluşumu – Güneş Saati – Güneş ve Ay Tutulması ................... 121 Test
19 ............................................................................................................. 123
Bölüm 20 Sesin Yayılması – Sesin Farklı Ortamlarda Farklı Duyulması ............. 127 Test
20 ............................................................................................................. 129
Genel Değerlendirme Testi 3 ................................................................................. 133 Genel Değerlendirme Testi 4 ................................................................................. 136
Cevap Anahtarı ...................................................................................................... 139
6
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN GEREKLİLİĞİ VE DENGELİ BESLENME
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
1. İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler gibi canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için enerjiye gereksinim duyarlar.
Çözüm: Yapıcı ve onarıcı olan protein yumurta ve balıkta bulunur. Doğru cevap “A” seçeneğidir.
Bu enerji aşağıdaki çocuklardan hangisinin söylediği kaynaktan sağlanabilir?
Bilgi Notu: Et, süt ve süt ürünleri, yumurta, mercimek gibi besinlerde protein bol miktarda bulunur. Bir besine nitrik asit damlatıldığında, bir süre sonra sarı renk alıyorsa besinde protein olduğunu gösterir. Şeker, patates karbonhidrat bakımından zengindir. Bir besinde karbonhidrat varlığını tentürdiyot damlatarak anlayabiliriz.Tentürdiyot damlatılan besinde bir süre sonra mavi renk gözlenirse karbonhidrat varlığı kanıtlanır. Tereyağı hayvansal yağlara, zeytinyağı, ayçiçek yağı, bitkisel yağlara örnek verilebilir. Besinde yağ varlığı kolayca anlaşılabilir. Besin beyaz kâğıda sürüldüğünde kâğıtta şeffaflaşma görülürse yağın varlığı kesinleşir.
A) Hava
B) Su
C) Besin
D) Vitamin
Bilgi Notu: Vitaminler vücutta düzenleyici görev yaparlar. Vücudun direncini artırırlar. Hastalıklara karşı korurlar. A vitamini yeşil ve sarı sebzelerde bolca bulunur. B vitamini karaciğer, et, tahıllarda, C vitamini ise taze sebze ve meyvelerde bulunur. Özellikle kışın C vitamini hastalıklara karşı bolca tüketilmelidir. D vitamini güneş ışığı ile üretilir. E vitamini hem hayvansal hem de bitkisel besinlerde bulunan geniş bir vitamin grubudur. K vitamini de yeşil sebzelerde bolca bulunur. Vücudumuzdaki bağırsak bakterileri B, K vitamini üretebilir.
Çözüm: Enerjiyi yediğimiz besinlerden alırız. Doğru cevap “C” seçeneğidir. Bilgi Notu: Canlıların büyüyüp gelişmesi, yaşamlarını sürdürebilmesi için beslenmeye ihtiyaçları vardır. Besinler enerji verirler. Dengeli ve düzenli beslenerek sağlığımızı koruyabiliriz. Besinleri bitkisel, hayvansal kaynaklardan, su ve minerallerden elde ederiz. Besinler vücuttaki görevlerine göre enerji verici, yapıcı ve onarıcı, düzenleyici olmak üzere 3 grupta toplanır. Besin içeriklerinden karbonhidrat ve yağlar enerji verici, proteinler yapıcı ve onarıcı, vitamin ve mineraller düzenleyicidir.
2. Aşağıdaki besinlerden hangisi vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yapar? A)
B)
C)
D)
Ünite 1 BÖLÜM 1
3. Dengeli beslenirim.
Bu konuşmayı yapan Ahmet, aşağıdakilerden hangisini yapmaktadır? A) Sadece bitkisel yiyeceklerle beslenmektedir. B) Et, süt, yumurta ile beslenmektedir. C) Hayvansal besinleri çokça tüketmektedir. D) Her çeşit besinden yeterince tüketmektedir.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 7
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN GEREKLİLİĞİ VE DENGELİ BESLENME
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
Çözüm: Her çeşit besinden yeterince tüketmek dengeli beslenmedir. Doğru cevap “D” seçeneğidir. Bilgi Notu: Vücudumuzda mineral eksikliği sağlığımız için risk oluşturur. Her mineralin vücutta farklı bir etkisi olduğu için alınması çok önemlidir. Mineraller vücut tarafından üretilemediği için besinler yoluyla alınması gerekir. Besinlerin yanı sıra mineraller takviye şeklinde de alınabilir. Vitaminler vücudumuzda minerallerin yardımı olmadan etkili olamazlar. Bu nedenle mineral eksikliği vücudumuz için vitamin eksikliğinden çok daha fazla zarar vericidir. Kemiklerinizin yapısına girerek uzamasını ve güçlenmesini sağlar. Kemiklerinizde yaşla birlikte oluşan kayıpları yavaşlatır ve güçlü kalmasını sağlar. Kalp kaslarınızın kasılmasını sağlayarak kalbinizin atmasını sağlar. Kanama durumlarında kanınızın pıhtılaşmasını sağlar. Azlığı eklem ağrıları, tırnak kırılması, kas krampları ve diş çürümesine yol açar.
4. Aşağıdaki çocuklardan hangisinin annesi besinleri saklarken daha eski bir yöntemi denemiştir? A) Duygu’nun annesi çileği dondurarak buzdolabında sakladı. B) Figen’in annesi bezelyeleri vakumlayarak buzlukta sakladı. C) Ahmet’in annesi biberleri ve patlıcanları temizleyip güneşte kuruttu. D) Serhat’ın annesi fasulyeleri konserve yaparak sakladı. Çözüm: Biber ve patlıcanları kurutmak besinleri saklamada daha eski bir yöntemdir. Doğru cevap “C” seçeneğidir. Bilgi Notu: Kullanılan katkı maddelerinin miktarı ve cinsi sağlık kuruluşları tarafından onaylanmalı. Tüketici, besinlerde hangi katkı maddelerinin ne kadar kullanıldığını ve olumsuz sağlık tehlikelerini bilmek zorundadır. Kozmetik katkılar ise daha çok besinin görünüşünü, rengini ve tadını değiştirmek amacıyla kullanılır. Tüm besinlerin içindeki katkı maddeleri besinlerin üzerinde bulunan etiketlerde açık olarak yazılmalı ve aşırı kullanım, ters etkiler hakkında tüketici aydınlatılmalıdır.
Ünite 1 BÖLÜM 1
5. Taze, temiz besinlerin seçimi ve besinlerin hazırlanmaları sırasında uygulanması gereken bazı kurallar vardır. Bunların uygulanması sağlık ve temizlik açısından çok önemlidir. Bu kurallara uyulmadığı takdirde besin zehirlenmeleri meydana gelebilir. Aşağıdakilerden hangisi bu kurallara uymaz? A) Sağlam, zedelenmemiş, bozuk olmayan besinler seçilmeli ve satın alınmalıdır. B) Et, tavuk, balık, süt, yumurta ve bunlarla hazırlanmış yemekler dışarıda bırakılmalıdır. C) Mutfak ve yemek yenen yerlerin temizliğine özen gösterilmelidir. D) Sebze ve meyveler toz, topraklarından ve ilaç kalıntılarından temizlenmesi için bir müddet su dolu bir kapta bekletildikten sonra bol su ile birkaç kez yıkanmalıdır. Çözüm: Yemekler dışarıda bırakılmamalıdır. Doğru cevap “B” seçeneğidir.
Bilgi Notu: Bilim ve teknolojinin gelişmesiyle hazır besinlerin çeşitliliği artmıştır. Özellikle paketlenmiş gıdalarda artış olmuştur.İnsanların kolay ve çabuk yiyecek hazırlama taleplerinin de büyük etkisi olmuştur. Ancak paketli gıdaların raf ömürlerinin uzun olması için katkı maddeleri kullanılmaktadır. Bunlar genellikle koruyucu, tatlandırıcı, renklendiricidir. Doğal besinler her zaman tercih edilmelidir. Çünkü bazı katkı maddeleri insan sağlığına zarar verebilir. Paketlenmiş gıdaları kullanırken içerikleri ile ilgili açıklamalara, üretim tarihlerine ve son kullanım tarihlerine çok dikkat edilmelidir. Tarihi geçmiş gıdalar sağlığımızı bozar. Ayrıca üretim izni ve TSE damgaları mutlaka kontrol edilmelidir.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 8
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM
Ünite 1
BESİNLERİN GEREKLİLİĞİ VE DENGELİ BESLENME
TEST 1
1. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin besinler hakkında söylediği söz doğru değildir? A) Besinler enerji verir.
B) Besinler düzenleyicidir.
C) Besinler uyumamızı sağlar.
D)
4. Vitaminlerin temel görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Vücuda enerji verir. B) Vücudu onarır. C) Düzenleyicidir. D) Yağ çözücüdür. Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 3. soruyu incele.
5. Aşağıdaki besinlerden hangilerinde yapıcı ve onarıcı özellik vardır? A)
B)
C)
D)
Yapıcı ve onarıcıdır. Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 1. soruyu incele.
2. Aşağıdaki çocuklar beslenme çantası içeriğine ilişkin açıklama yapmaktadırlar. Hangi çocuğun menüsü iyi seçilmemiştir? A) Peynir, yumurta, ekmek, elma
B)
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
6. Kalsiyum içeriği bakımından zengin olan besin grubu aşağıdakilerden hangisidir? A)
B)
C)
D)
Taze sıkılmış meyve suyu, ton balıklı sandviç
C)
Birkaç dilim ekmek, bir bardak süt, peynir, domates, salatalık
D) Hamburger, kola
3. Aylin sabah erkenden kalktı. Uyandığında kendini yorgun hissetti. Aylin’in vücuduna enerji veren besinler alması gerekir. Bu besin grubu aşağıdakilerden hangisidir? A) Karbonhidratlar B) Proteinler C) Yağlar D) Vitaminler
7. Eskiden annelerimiz besinleri uzun süre koruyabilmek için geleneksel yöntemler kullanırlarmış. Aşağıdakilerden hangisi geleneksel yöntemlerden biri değildir? A) Kurutma Yöntemi B) Sirkeleme Yöntemi C) Tuzlama Yöntemi D) Dondurma Yöntemi
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 9
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN GEREKLİLİĞİ VE DENGELİ BESLENME
Ünite 1
TEST 1
8. Vücudumuzun kullandığı suyun bir kısmını içtiğimiz su ve diğer içeceklerden, bir kısmını da gıdaların içinde bulunan sudan alırız. Aldığımız suyun hemen hepsini idrar, dışkı, terleme ve nefes verme yoluyla dışarı atarız. Bu duruma ………….. adı verilir ve aldığımız suyla vücuttan attığımız suyun birbirine eşit olması anlamına gelir. Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) su dengesi B) su çarkı C) su değirmeni D) su döngüsü
9. Annesiyle birlikte doktora giden Emre’ye doktoru; “İnsanlar özellikle büyüme ve gelişme döneminde daha çok besine gereksinim duyarlar. Yaşıtlarına göre boyun ve ağırlığın daha düşük bu yüzden beslenmene dikkat etmen gerekir.” dedi. Doktorun bu sözlerine göre Emre kilo almak için nasıl beslenmelidir? A) Sadece sebze ve meyve yemelidir. B) Diyet ürünler yemelidir. C) Enerji veren karbonhidrat ve yağlı besinler yemelidir. D) Proteince zengin besinler yemelidir.
10. Tüketime sunulan veya sunulacak olan gıdaların görünüm ve lezzetlerini tüketicinin arzu ettiği duruma getirmek, bozulmalarını önleyerek gıdaların raf ömrünü uzatmak amacıyla gıdalara tüketime sunulmadan önce bilinçli ve amaçlı olarak ilave edilen kimyasal maddelere ne denir? A) Vitamin
B) Katkı Maddesi
C) Alkol
D) Mineral
11. Sağlık Bakanlığı, yetersiz ve dengesiz beslenen öğrencilerin dikkat sürelerinin kısaldığı, algılamalarının azaldığı, öğrenmede güçlük ve davranış bozuklukları çektikleri ve okul başarılarının düşük olduğunu açıkladı. Öğrencilerin başarısının artması için beslenmeyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi önerilemez? A) Öğrencilere temel beslenme bilgilerinin verilmesi B) Yanlış beslenme alışkanlıklarına zamanında müdahale edilmesi C) Çocukların sağlıklı beslenmesi için dört besin grubunda bulunan çeşitli besinlerden yeterli miktarlarda ve dengeli bir şekilde tüketmesi D) Öğrencilerin kahvaltı yapmadan okula gelmesi
12. Bazı besinlerde kullanılan gıda katkı maddeleri (GKM) insanlara zarar verebilir. Bu maddelere duyarlı olan insanlar reaksiyon verebilirler. Renklendiricilerden bazıları astım, deri döküntüleri, hiperaktivite ve migrene (baş ağrısı) yol açabilir. Örneğin; Norveç ve İsveç besinlerdeki tüm yapay renklendiricilerin kullanımını yasaklamıştır. Aroma arttırıcı maddelerden bazıları baş dönmesi, çarpıntı yapabilir. Yukarıdaki haberin başlığı hangisi olabilir? A) Gıda Katkı Maddelerinin Yararları B) Gıda Katkı Maddelerinin İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri C) Gıda Katkı Maddelerinin Çeşitleri D) Gıda Katkı Maddelerinin Özellikleri Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 5. soruyu incele.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 10
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM
Ünite 1
BESİNLERİN GEREKLİLİĞİ VE DENGELİ BESLENME
TEST 1
13. Aşağıda bilinçli bir tüketicinin yapması gerekenler açıklanmaktadır.
15. Perihan, ilgi duyduğu meslekle ilgili aşağıdaki bilgileri vermiştir.
Buna göre hangisi paketlenmiş ürünlerle ilgili bir uyarı değildir? A) Ambalajlanmış ürünlerde özellikle son kullanma tarihlerine dikkat ediniz. Son kullanma tarihi geçmiş ürünleri satın almayınız. B) Kırık, çatlak ve kirli yumurtalar satın almayınız. C) Ambalajı bozulmuş ve kapağı bombeleşmiş olan konserveler sağlık için son derece zararlıdır almayınız. D) Ambalajlanmış ürünleri alırken mutlaka etiket bilgilerini okuyunuz.
14. Atatürk İlköğretim Okulunun 5. sınıf öğretmenleri; öğrenciler ile birlikte yeterli ve dengeli beslenme konusunda çeşitli etkinlikler düzenlemeye ve bu konunun öğrenciler arasında tartışılmasına karar verdiler. Buna göre aşağıdaki etkinliklerden hangisi bu konuyla ilgili olmamıştır?
Gıdaların besin değerlerini kaybetmeden, standartlara uygun olarak verimli bir şekilde işlenmesini, korunmasını ve depolanmasını planlayan, yürüten ve yeni sistemleri geliştiren kişidir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi Perihan’ın ilgi duyduğu meslektir? A) Gıda mühendisi B) Öğretmen C) Aşçı D) Hemşire 16. Öğretmen aşağıdaki seçeneklerde öğrencilerinin sorduğu hangi soruya “hayır” demiştir? A) “İdrarımızı atarken acı duyar veya kan görürsek hemen doktora mı gitmeliyiz?” B) “Böbreklerimizin sağlığını korumak için bol su mu içmeliyiz?” C) “Atık maddeleri vücudumuzdan uzaklaştıramazsak vücudumuzun işlevi bozulur mu?” D) “Vücudumuzdan atık maddeleri uzaklaştırırken sadece böbreklerimiz mi görev alır?” 17.
A) 5/A sınıfı beslenme köşesi hazırladı.
B) 5/B sınıfı bilgi yarışması düzenledi.
C)
D)
5/C sınıfı sınıf gazetesinde bu konuyla ilgili yayınlara karar verdi. 5-D sınıfı insan vücudu ile ilgili maket hazırladı.
Karbonhidrat
Protein
Yağ
Besin Değeri
Grafikte bir besin maddesinin içeriği gösterilmiştir. Bu besin için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Yapıcı ve onarıcıdır. B) Enerjiye ihtiyaç olduğunda kullanılabilir. C) Besin değeri çok azdır. D) Yağ miktarı azdır.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 11
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN GEREKLİLİĞİ VE DENGELİ BESLENME
DOĞRU YANLIŞ - BOŞLUK DOLDURMA - EŞLEŞTİRME
Ünite 1 TEST 1
A. Aşağıda verilen tümcelerden doğru olanlara (D), yanlış olanlara (Y) işaretini koyunuz. 1) ( 2) 3) 4) 5)
( ( ( (
6) (
) Besinler içeriklerine göre karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, su ve mineraller olmak üzere altı çeşittir. ) Besinler sadece bitkilerden elde edilir. ) Vitaminler vücutta düzenleyici olarak görev yaparlar. ) Bilgisizce pişirilen besinler vitamin kaybına neden olmaz. ) Makarna, pilav, ekmek gibi besinler enerji sağlar ve bol miktarda protein içerir. ) Yiyecekler birden fazla besin maddesi içerebilir. Ancak içeriğinde en çok hangi besin maddesi bulunuyorsa o grupta yer alır.
B. Aşağıdaki öğrenciler ünitede öğrendiklerine örnekler vermektedir. Bu öğrencilerin ifadelerinde boş bırakılan yerlere aşağıdaki sözcüklerden uygun olanını yazınız. bitkisel
yağlar
Fazla enerji gerektiren işler yaptığımızda karbonhidratlardan aldığımız enerji yetersiz kalır. Bu gibi durumlarda gereksinim duyduğumuz enerjiyi diğer bir enerji kaynağı olan yağlardan sağlarız. ............ bitki ve hayvanlardan elde edilir.
D
B
su
hayvansal
Tereyağı, kaymak, yağlı et, peynir .................. mısır, ayçiçeği, soya, fındık ve ceviz yağı ise .................. yağlara örnektir.
D vitamininin ön maddesi besinlerle vücuda alınır. kalsiyum ve fosforun emilerek vücuda faydalı bir hâle gelmesi, kemiklerin gelişmesi için lazımdır. Bu ön maddeler güneş ışınları (ultraviyole)ile ........ vitaminine dönüşür.
C. Aşağıda bazı görevler verilmiştir. Bu görevlerden hangileri diyetisyen tarafından yapılacaktır. Diyetisyen ile görevlerini eşleştiriniz. Yemeklerin hazırlanışı sırasında gerekli malzemenin tamamlama ve taze olup olmadığını kontrol eder. Mutfağın, kullanılan araç ve gereçlerin bakım ve temizliğini yapar veya yaptırır. Yetersiz ve dengesiz beslenmenin yol açtığı sağlık sorunlarına karşı önlemlerin alınmasını sağlar. Diyet ürünleri geliştirir. Çeşitli hastalık durumlarındaki birey ve gruplar için hastalık durumlarına uygun diyetleri planlar.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 12
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN SİNDİRİMİ - BOŞALTIMDA GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
1. Büyümek ve sağlıklı olmak için enerjiye ihtiyacı olan Ayça, bu ihtiyacını besinlerden sağlar. Bu besinler Ayça’nın vücudunda hangi yolla taşınmaktadır? A) Damar B) Kan C) Kemik D) Kalp Çözüm: Besinler vücutta kan yolu ile taşınır. Doğru cevap “B” seçeneğidir. Bilgi Notu: Yediğimiz besinler küçük parçalara ayrılarak kana karışır. Kan yoluyla vücudumuzdaki yapılara taşınır.
2.
Annemin hazırladığı ballı ekmeği ısırıp çiğnemeye başladım. Çiğneme sırasında ekmek yumuşadı ve kolayca yuttum.
Ada’nın anlattığı olayda ekmeğin yumuşamasına ne sebep olmuştur? A) Ada’nın dişlerinin keskinliği B) Ekmeğin taze olması C) Tükürüğün ekmeği yumuşatması D) Ekmeğin ballı olması Çözüm: Besinler ağızda tükürük bezleri salgısıyla yumuşar, kayganlaşır ve kolayca yutulur. Doğru cevap “C” seçeneğidir. Bilgi Notu: Besinlerin kana karışabilmesi için küçük parçacıklara ayrılması yani sindirilmesi gerekir. Sindirim ağızda başlar. Besinler ağızdaki dişler yardımıyla parçalanır. Tükürük bezleri salgıları ile kayganlaşır. Dil de besinleri yutağa gönderir. Yutak ağızdan gelen besinleri yemek borusuna iletir. Yutak aynı zamanda havayı da soluk borusuna iletir. Yemek borusu yutaktan gelen besinleri mideye taşır. Mide karın boşluğundadır. Besinleri bir süre depolar, öz suyu ile bulamaç hâline getirir ve ince bağırsağa gönderir. İnce bağırsakta besinlerin yararlı kısımları emilir. Besinler burada kana karışır. Kalan kısım kalın bağırsağa gönderilir. Kalın bağırsakta posa hâlindeki besinlerin su ve mineralleri emilir. Geriye kalan katı kısım anüsle dışarı atılır.
Ünite 1 BÖLÜM 2
3. Diş sağlığımızla ilgili aşağıdaki çocukların ifadelerinden hangisi yanlıştır? A) A, C ve D vitamini almalıyız.
B)
C)
D)
Sert cisimleri dişimizle kırmamalıyız. Asitli içecekleri tüketmemeliyiz. Sadece kahvaltı yaptıktan sonra dişlerimizi fırçalamalıyız.
Çözüm: Sadece kahvaltı yaptıktan sonra değil her yemekten sonra ve yatmadan önce dişler fırçalanmalıdır. Doğru cevap “D” seçeneğidir.
Bilgi Notu: Dişler, besinleri kesip parçalayan, öğüten yapılardır. Dişler görevlerine göre üç gruba ayrılır. Kesici dişler: Altta ve üstte dörder tane olmak üzere 8 tanedir. Besinleri kesme işlevi görürler. Köpek dişleri: Besinleri koparıp parçalarlar. Altta ve üstte ikişer tanedir. Uçları sivridir. Azı dişleri: Küçük azı ve büyük azı olmak üzere on altı azı dişi vardır. Besinleri öğütürler. 20 yaş dişleri ile ağızdaki diş sayısı 32’ye ulaşır. Kalıcı dişler 7-8 yaşlarında süt dişlerinin dökülmesiyle çıkar. Dişler sindirimde çok önemlidir. İyi öğütülen besinlerin midede sindirimi kolay olur. Bu yüzden diş sağlına özen gösterilmelidir. Aksi takdirde diğer sindirim organlarının çalışmasında sorunlar yaşanır. Diş sağlığı için kalsiyum içeren süt ve süt ürünleri bolca tüketilmelidir. Her gün düzenli olarak doğru şekilde fırçalanmalı, yine düzenli aralıklarla diş hekimine kontrol ettirilmelidir.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 13
FEN VE TEKNOLOJİ
VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN SİNDİRİMİ - BOŞALTIMDA GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
4.
Yanda verilen modele böbrek ve idrar kesesini yazacak olan Pınar, hangi numaralara yazmalıdır?
1 2 3 4
A) 1 ve 2
B) 1 ve 3
C) 2 ve 3
D) 3 ve 4
Çözüm: 1 numara ile gösterilen yapı böbrek, 3 numaralı yapı idrar kesesidir. Doğru cevap “B” seçeneğidir. Bilgi Notu: Vücudumuzdaki faaliyetler sonucu atık maddeler oluşur. Bu maddeler vücudun dengesinin korunması için boşaltım ile dışarı atılır. Katı atıklar anüs yoluyla dışarı atılırken, kandaki zararlı maddeler böbreklerde süzülür ve temizlenir. Süzme sonucunda idrar denen sıvı oluşur. İdrar, idrar kanalları ile idrar kesesine gelir ve depolanır. İdrar borusu ile dışarı atılır. Deri ter yoluyla boşaltım yapar. Akciğer de solunum yoluyla zararlı maddeleri dışarı atar.
5. Vücudun çeşitli faaliyetleri sonucu oluşan zararlı maddelerin dışarı atılmasında hangi sistem görevlidir? A) B) C) D)
Sinir sistemi Dolaşım sistemi Boşaltım sistemi Sindirim sistemi
Ünite 1 BÖLÜM 2
6. Aşağıdaki çocuklardan hangisi için böbrek sağlığına dikkat ediyor diyebiliriz? A) Yemeklere bol tuz atarım.
B)
Her gün bol bol gazlı içecekler tüketirim.
C) Ayda 2 kez banyo yaparım.
D)
Bol bol su içerim.
Çözüm: Bol su içmek böbreklerin sağlıklı çalışmasına yardım eder. Doğru cevap “D” seçeneğidir.
Bilgi Notu: Vücudumuzda zararlı maddeler atılmadığında vücutta birikir. Sağlığımız bozulur. Böbreklerin sağlığı için bol su içilmelidir. Vücut temiz tutulmalı, tuvaletten sonra eller mutlaka yıkanmalıdır. Özellikle iç çamaşırları sık sık değiştirilmelidir.
7. Su – karbondioksit – sindirim atıkları
Çözüm: Zararlı maddelerin atılmasında boşaltım sistemi görevlidir. Doğru cevap “C” seçeneğidir. Bilgi Notu: Vücut dengesinin korunması, işleyişinin bozulmaması için boşaltım gereklidir. Kanda bulunan zararlı maddeler böbreklerde süzülür. Süzme sonucu idrar oluşur. Boşaltım böbreklerde başlar, sırasıyla idrar kanalı, idrar kesesi, idrar borusunda son bulur ve dışarı atılır.
Yukarıda boşaltımla dışarı atılan maddelerden bazıları verilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu maddelerin boşaltımını yapan organlar arasında yer almaz? A) Deri
B) Akciğer
C) İnce bağırsak
D) Kalın bağırsak
Çözüm: İnce bağırsak boşaltım yapan organlar arasında yer almaz. Doğru cevap “C” seçeneğidir.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 14
FEN VE TEKNOLOJİ 1.
VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN SİNDİRİMİ - BOŞALTIMDA GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR
TEST 2 Besinleri taşımakla görevli olduğunu söyledi. Ayrıca parmak ucumdan kafama kadar her tarafa ulaşıyormuş. Acaba bu nedir?
A) Bağırsak B) Mide C) Yemek borusu D) Kan Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 1. soruyu incele.
2. Selin’in yediği elmanın kana geçmesi ve enerjiye çevrilmesi için ne gereklidir? A) Küçük parçalara ayrılması B) Bol su ile yıkanması C) Mevsiminde yenmesi D) Kabuklu tüketilmesi Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
3.
Ünite 1
Sindirim sisteminin başlangıç organı ağızdır. Dil ise ağzımızın içinde bulunan ve önemli görevleri olan bir yapıdır. Aşağıdakilerden hangisi dilin görevlerinden biri değildir? A) Besinlerin çiğnenmesine yardımcı olur. B) Yediğimiz besinleri yutağa doğru iter. C) Besinlerin parçalanmasında görev alır. D) Besinlerin tadını almamızı sağlar.
4. Arkadaşım Melisa diş sağlığına pek dikkat etmez. Aşağıdakilerden hangisi Melisa’nın karşılaşacağı sorunlardan biri olamaz? A) Ağız kokusu B) Dolaşım sistemi rahatsızlığı C) Diş ve baş ağrısı D) Sindirim sistemi rahatsızlığı
5.
Yanda verilen boşluğa hava ve besin trafiğini kontrol etmekle görevli organın resmini yapıştıracak olan Sezen hangisini seçmelidir? A)
B)
C)
D)
6. Sindirim sistemi bir lokomotif olsaydı mideden önce ve sonra gelecek olan vagon hangisi olurdu? Sindirim Sistemi
A) B) C) D)
?
Mide
?
Yutak – ince bağırsak Ağız – kalın bağırsak Dişler – yutak Yemek borusu – ince bağırsak
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
7. Kalın bağırsakla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? A) İnce bağırsaktan gelen posadaki suyu ayırır. B) Yiyecekleri toplayarak bulamaç hâline getirir. C) İnce bağırsaktan gelen posadaki minerali ayırır. D) Vücut için yararlı olmayan katı maddeler kalın bağırsaktan anüse taşınır.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 15
FEN VE TEKNOLOJİ 8.
VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM BESİNLERİN SİNDİRİMİ - BOŞALTIMDA GÖREVLİ YAPI VE ORGANLAR
TEST 2
Yiyecekleri toplar, salgılarımla bulamaç hâline getiririm. Ağızdan gelen lokmaları yemek borusuna iletirim. Çorba kıvamındaki yiyecekleri duvarımla emerek kana ulaştırırım. Yukarıdaki bilgiler sindirim siteminin hangi organlarına aittir? A) Mide Yutak
İnce bağırsak
B) Ağız
Yutak
İnce bağırsak
C) Ağız
İnce bağırsak Yutak
11. I. Besinler dişler tarafından parçalanıp, tükürükle ıslanır. II. Yutak bu parçaların yemek borusuna geçmesini sağlar. III. Besinler yemek borusundan mideye ulaşır. IV. Midede besinler bulamaç hâline getirilir. V. Kalın bağırsağa gelen besinlerin yararlı kısımları kana karışır. VI. İnce bağırsakta su ve mineraller kana verilirken, katı hâldeki maddeler anüsten atılır. Sindirim olayını sıralayan Yağmur, bu sıralamada bir hata yapmıştır. Bu hatanın düzeltilmesi için sıralamada nasıl bir değişiklik yapılmalıdır?
D) Yutak İnce bağırsak Kalın bağırsak Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
9.
10.
A) II ve III C) IV ve V
Yanda verilen model 1 üzerinde 1 ve 2 2 numaralı yerlere sırasıyla hangi organ isimleri yazılmalıdır? A) B) C) D)
Ünite 1
Kalın bağırsak – mide Mide – ince bağırsak Mide – kalın bağırsak Kalp – ince bağırsak
Aşağıdakilerden hangisi boşaltımda görev alan organlardan biri değildir?
A) Böbrekler C) Kalp
B) Deri D) Akciğer
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 5. soruyu incele.
B) III ve IV D) V ve VI
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
12.
Besinleri kesip koparırım. Uçlarım sivridir ve benden 4 tane bulunur. Besinleri öğütürüm, girintili çıkıntılıyımdır. Yukarıdaki bilgiler hangi diş çeşitlerine aittir? A)
Kesici
Köpek
Azı
B)
Köpek
Kesici
Azı
C)
Azı
Köpek
Kesici
D)
Kesici
Azı
Köpek
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 3. soruyu incele.
Fen ve Teknoloji 5 | Soru Bankası | 16
FEN VE TEKNOLOJİ 5 ÖRNEK ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI
TÜRKÇE - MATEMATİK - SOSYAL BİLGİLERi - FEN VE TEKNOLOJİ TÜM DERSLER SORU BANKASI 5. SINIF
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-23-4
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550234
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-35-7
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550357