SOSYAL BİLGİLER 5 ÖRNEK ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI
TÜRKÇE - MATEMATİK - SOSYAL BİLGİLERi - FEN VE TEKNOLOJİ TÜM DERSLER SORU BANKASI 5. SINIF
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-23-4
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550234
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-37-1
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550371
İLKÖĞRETİM 5. SINIF
Haluk Erhan ERKAYA
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ Dr. Faik Muhittin Adam Cad. Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 425 79 63 - 445 91 12 - 441 27 42 www.kartopuyayincilik.com
ISBN 978-975-8550-37-1 Sertifika Numarası - 18125
© Bu kitabın her hakkı saklıdır ve Kartopu Yayıncılık Sanayi ve Ticaret Limitet Şirketine aittir. İzin alınmaksızın yazı, resim, soru ve şekilleri elektronik ya da mekanik yollarla hiçbir şekilde alıntı yapılamaz, çoğaltılamaz, basılamaz.
Editör Hasan PAÇAL - Alim BAYDAR - Funda PAÇAL
Yazar Haluk Erhan ERKAYA
Görsel Tasarım Emel SARI - Ozan SARI - Mete ERDEN
Baskı Özden Ofset Matbaacılık ve Ambalaj San. Koll. Şti./İZMİR İzmir, 12.09.2011
2
İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Bastığın yerleri “toprak!” diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!
Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?
Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl...
Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ.
Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.
Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!
Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.
Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.
Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.
Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,
O zaman vecd ile bin secde eder - varsa - taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.
Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na’şım;
“Medeniyet!” dediğin tek dişi kalmış canavar?
O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın.
Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.
Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın...
Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl:
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.
Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
3
Mustafa Kemal ATATÜRK 4
İÇİNDEKİLER ÜNİTE 1: HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM Bölüm
1 Gruplar ve Ben ........................................................................................ 7
Test
1 .................................................................................................................. 9
Bölüm
2 Haklarım ve Sorumluluklarım ................................................................ 13
Test
2 ................................................................................................................ 15
ÜNİTE 2: ADIM ADIM TÜRKİYE Bölüm
3 Kültürel Varlıklarımız .............................................................................. 19
Test
3 ................................................................................................................ 21
Bölüm
4 Endazeden Metreye ............................................................................... 25
Test
4 ................................................................................................................ 27
Bölüm
5 Atatürkçülük .......................................................................................... 31
Test
5 ................................................................................................................ 33
ÜNİTE 3: BÖLGELERİMİZİ TANIYALIM Bölüm
6 Ülkemizin Doğal Özellikleri ................................................................... 37
Test
6 ................................................................................................................ 39
Bölüm
7 Ülkemizin Beşerî Özellikleri .................................................................. 43
Test
7 ................................................................................................................ 45
Bölüm
8 Bölgelerimiz .......................................................................................... 49
Test
8 ................................................................................................................ 51
Bölüm
9 Doğal Afetler ve İnsan ........................................................................... 55
Test
9 ................................................................................................................ 57
ÜNİTE 4: ÜRETTİKLERİMİZ Bölüm 10 Neler Üretiyoruz? .................................................................................. 61 Test
10 63
Bölüm 11 Ekonomik Faaliyetler ............................................................................. 67 Test
11 ................................................................................................................ 69
Genel Değerlendirme Testi 1 ................................................................................... 73 5
ÜNİTE 5: GERÇEKLEŞEN DÜŞLER Bölüm 12 Teknolojinin Serüveni ............................................................................ 75 Test
12 ................................................................................................................ 77
Bölüm 13 Bilime Katkı Sağlayanlar ....................................................................... 81 Test
13 ................................................................................................................ 83
ÜNİTE 6: TOPLUM İÇİN ÇALIŞANLAR Bölüm 14 Toplum ve Kurumlar .............................................................................. 87 Test
14 ................................................................................................................ 91
Bölüm 15 Sivil Toplum Örgütleri ............................................................................ 93 Test
15 ................................................................................................................ 95
ÜNİTE 7: BİR ÜLKE BİR BAYRAK Bölüm 16 Yasalar ve Ülkemizin Yönetimi .............................................................. 99 Test
16 .............................................................................................................. 101
Bölüm 17 Merkezi Yönetim ve Ulusal Egemenlik ................................................ 105 Test
17 .............................................................................................................. 107
ÜNİTE 8: HEPİMİZİN DÜNYASI Bölüm 18 Çocuklar Geleceğimizdir ..................................................................... 111 Test
18 .............................................................................................................. 113
Bölüm 19 Uluslararası Ticaret .............................................................................. 117 Test
19 .............................................................................................................. 119
Bölüm 20 Ortak Miras .......................................................................................... 123 Test
20 .............................................................................................................. 125
Genel Değerlendirme Testi 2 ................................................................................. 129
Bulmaca
.............................................................................................................. 131
Cevap Anahtarı ...................................................................................................... 132 6
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM GRUPLAR VE BEN
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
1. Aşağıdakilerden hangisi özelliklerinden değildir?
grupların
Ünite 1 BÖLÜM 1
Cevap: A - B - D seçeneklerinde Salih Bey’in rolleri verilmiştir. “C” seçeneğinde ise öğretmenlik rolüyle ilgili görev ve sorumluluğu verilmiştir. Doğru cevap “C” seçeneğidir.
A) Her grubun amaçları vardır. B) Gruptaki üyeler faaliyetlerini birlikte ve iletişim içinde yaparlar. C) Her grubun diğer gruplardan farklı, kendine özgü kuralları vardır. D) Bireyler sadece bir gruba üye olabilir, başka gruba üye olamazlar.
Bilgi Notu: Grup içindeki bireylerin rollerinin gereğini yerine getirmesine “görev” denir. Görevini yapan bireylerin, bu görevi yaparken kurallara uyması ve yaptığı işlerin sonucunu üstlenmesine “sorumluluk” denir.
Çözüm: Bireyler yaşlarına, ilgi alanlarına göre ve konumları gereği çeşitli gruplar içinde bulunabilirler. Doğru cevap “D” seçeneğidir.
Bilgi Notu:
Bilgi Notu:
Belli kurallara ve yasalara uygun olarak, uzun süreli bir amacı gerçekleştirmek için oluşturulan gruplara “kurum” denir. Her kurumun çalışanları, hizmet ettikleri bir kitlesi vardır. Eğitim, sağlık, spor ve güvenlik kurumları “yönetmeliklerle” çalışma alanları, kuralları, amaçları belirlenmiş kurumlardır. Kurumlar “devlet kurumları” ve “özel kurumlar” olabilirler.
Toplum, grup veya herhangi bir toplulukta bir tek kişiye “birey” denir. Bireylerin belli amaçlara ulaşmak, kendi aralarında işbirliği yapmak için bir araya gelmesiyle “gruplar” oluşur. Toplumda en küçük ve önemli grup ailedir. Bir futbol takımı, kulüp, sınıf ... gruptur. Bir grupta yer alan bireylerin üstlendikleri görevler “rol” olarak tanımlanır.
3. Aşağıdakilerden hangisi ilköğretim okulu 5. sınıf öğrencisi Hakan’ın üye olduğu gruplardan olamaz?
2. Salih Bey, evli ve iki çocuk sahibidir. Öğretmenlik yapmaktadır. Şiir yazmayı sevmektedir. Yerel Şairler Birliği’ne üyedir. Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi Salih Bey’in rolleri arasında sayılamaz? A) Sınıfta öğretmen B) Evde eş ve baba C) Öğrencileri iyi birer vatandaş olarak yetiştirmek D) Üye olduğu grupta şair
A) B) C) D)
Basketbol takımı Tiyatro Kulübü Okul korosu Sendika
Cevap: Basketbol takımı, Tiyatro Kulübü ve okul korosu 5. sınıf öğrencisi Hakan’ın üye olabileceği gruplardır. Sendika ise çalışanların haklarını korumak için kurulduğundan Hakan’ın yaşı ve konumu gereği üye olamayacağı bir gruptur. Doğru Cevap “D” seçeneğidir.
7
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM GRUPLAR VE BEN
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
4. Zeynep, 11 yaşındadır. Ailesinin en büyük çocuğudur. Ondan küçük 8 ve 3 yaşlarında iki kardeşi daha vardır.
Ünite 1 BÖLÜM 1
Cevap: Trafik kurallarına uymayan birey trafik kazalarına yol açar. Vergi kanununa göre vergisini yatırmayan birey vergi kaçırmış olur. Çevre kurallarına uymayan birey çevreyi kirletir. Ancak oyunda kurallara uysa da kaza veya yanlışlık sonucu, bir birey düşüp sakatlanabilir. Doğru seçenek “C” seçeneğidir.
Aşağıdakilerden hangisi Zeynep’in aile içindeki görev ve sorumlulukları arasında yer almaz? A) Çalışıp para kazanarak ailenin geçimine katkıda bulunmak B) Okula giden kardeşinin derslerine yardımcı olmak C) Derslerinden arta kalan zamanda ev işlerine, anne ve babasına yardımcı olmak D) Odasını temiz ve düzenli tutmak
Bilgi Notu: Ailede ve okulda farklı roller üstlenen bireyler vardır. Ailede anne, baba, abla, ağabey, kardeş ... Okulda; müdür, müdür yardımcısı, memur, hizmetli, öğretmen, öğrenci ... Aile ve okulda huzur ve mutluluk için her bireyin rolünün gerektirdiği sorumluluğu bilmesi, görevlerini yerine getirmesi gerekir.
Cevap: B - C - D seçeneklerindeki işler Zeynep’in yapabileceği görevlerdir. Ancak A seçeneğinde, çalışmak ve para kazanmak Zeynep’in yaşı için uygun değildir. Doğru cevap “A” seçeneğidir. Bilgi Notu: Güvenlik, barınma, beslenme gibi ortak ihtiyaçlarını karşılamak için bir arada bulunan ve aynı toprak parçasında yaşayan insan grubuna “toplum” denir. Toplumlarda ilişkileri düzenleyen kurallar vardır. Anayasa, kanunlar, yönetmelikler, ahlâk kuralları, gelenekler ve din kuralları bunlardan bazılarıdır.
6.
Aşağıdakilerden hangisi Aylin’in üyesi olduğu bir grup olamaz?
5. Toplumda, uyulması gerekli kurallara uymayan bireylerin yol açabileceği zararlar vardır.
A) B) C) D)
Aşağıdakilerden hangisi bu zararlardan değildir? A) B) C) D)
Aylin dört yaşındadır. Ailesiyle birlikte yaşamaktadır. Annesi ve babası çalışmaktadır.
Trafik kazaları Vergi kaçırma Oyunda düşüp sakatlanma Çevre kirliliği
Aile Anaokulu Yüzme okulundaki takımı Kütüphanecilik Kulübü
Cevap: Kütüphanecilik Kulübü Aylin’in yaşı için uygun bir grup değildir. Doğru seçenek “D” seçeneğidir.
8
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM TEST 1
1.
3.
Basketbol
Resim yapma
5. sınıf öğrencisiyim. Voleybol takımında kaptanım. Ailemin biricik kızıyım. Tiyatro Kulübü’nde, kulüp başkanı seçildim.
Aşağıdakilerden hangisi Esin’in saydığı rollerinin arasında yoktur?
Kulüp çalışması
A) B) C) D)
Bilgi yarışması
Sınıf başkanlığı Takım kaptanlığı Ailenin biricik kızı Kulüp başkanlığı
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
Yukarıdaki etkinliklerin hangisinde grup kurmaya gerek yoktur? A) B) C) D)
Ünite 1
GRUPLAR VE BEN
Basketbol oynama Kulüp çalışması Resim yapma Bilgi yarışması
4.
Yan tarafta 4 kişilik bir aile resmini görüyorsunuz.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 1. soruyu incele.
Aşağıda verilenlerden hangisi bu aileye ait rollerden biri değildir?
2. Birey bir gruba üye olmakla pek çok yarar kazanır. Düşüncelerini ifade edebilme yeteneğini geliştirir. İletişim becerilerini geliştirir. Toplumda nasıl davranması gerektiğini bilir. Yani sosyalleşir.
A) Babalık C) Annelik
B) Amcalık D) Kardeşlik
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
Aşağıdaki davranışlardan hangisi, yukarıdaki açıklamaya uygun bir davranış değildir? A) Yeri ve zamanı geldiğinde düşüncelerini çekinmeden söylemek B) Grup içinde ihtiyacı olanlara yardım etmek, yardıma ihtiyacı olduğunda yardım istemek C) İlgi ve becerisine göre başka gruplara da üye olmak D) Görüşleri kabul edilmediği zaman diğer bireylerin gruptan çıkmasını istemek veya kendisinin gruptan ayrılacağını bildirmek
5. Gruplar, belli amaçları gerçekleştirmek için bireyler tarafından oluşturulur. Bu tanımlamaya göre aşağıdakilerden hangisi grup değildir? A) B) C) D)
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 1. soruyu incele.
Ailenin bireyleri Kulüpteki öğrenciler Takımdaki oyuncular Sokaktaki insanlar
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 3. soruyu incele.
9
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM GRUPLAR VE BEN
TEST 1
6. Arzu, Eylül ve Eren Kızılay Kulübü üyesidir. Kulüp rehber öğretmeni onlardan kulübün amaçlarını belirlemelerini ister.
9.
Aşağıda belirledikleri amaçlardan hangisi kulüp için uygun olmaz?
Aşağıdakilerden hangisi okul müdürünün, okul ve çalışanlarla ilgili olumlu tutumudur?
A) Öğrencileri Kızılay hakkında bilgilendirmek B) Kızılay için yardım toplamak C) Okul korosu oluşturmak D) Doğal afetlerle ilgili diğer kulüplerle işbirliği yapmak
A) Sadece odasında oturup gerektiğinde çalışanlarını odasına çağırarak sorunları çözmek B) Okulla ilgili aldığı kararlarda çalışanların ve öğretmenlerin görüşlerini almak C) Törenlerde, öğrencilerin uyması gereken kuralları söyleyip uymayanlara gerekli cezaları hatırlatmak D) Yönetim işleriyle ilgili aldığı kararları taviz vermeden uygulamak
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
7.
Ünite 1
Futbol takımında, her oyuncunun bir görev yeri vardır.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 5. soruyu incele.
Aşağıda verilenlerden hangisi, takım oyuncularının yerlerine göre yerine getirmesi gereken görevlerden biri değildir?
10.
A) Santrafor (golcü) oyuncunun gol atmaya çalışması B) Kalecinin arkadaşlarına gol pasını vermesi C) Oyun kurucu oyuncunun arkadaşlarına iyi paslar vermeye çalışması D) Kalecinin gol yememeye çalışması Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 4. soruyu incele.
8. Okulda işlerin düzenli yürümesi için çalışanlar arasında görev dağılımı yapılmıştır. Aşağıdakilerden hangisi okulda çalışanlardan biri değildir? A) Müdür
B) Hizmetli
C) Öğretmen
D) Veznedar
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 4. soruyu incele.
Okul da bir kurumdur. Her kurum belli görevleri yerine getirir. Bunlar yasalarla belirlenmiştir. Kurumlar, yasaların kendilerine verdiği yetki ve görevlerin dışına çıkamazlar. Yukarıdaki açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisi okulun görevlerinden biri değildir? A) Öğrenci velilerinin gelir düzeyini artırarak vergi vermelerini sağlamak B) Yasaların belirlediği şekilde eğitimöğretim işlerinin yürütülmesini sağlamak C) Öğrencilerin, temel bilgi ve becerileri kazanarak bir üst okula hazırlanmasını sağlamak D) Vatanını, milletini seven, Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlı nesiller yetiştirmek Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 5. soruyu incele.
10
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM GRUPLAR VE BEN
Ünite 1
TEST 1
11. Kurulması yasalarla düzenlenmiş uzun süreli amaçları, belirli görev ve sorumlulukları bulunan örgüte “kurum” dendiğine göre aşağıdakilerden hangisi kurumdur? A) Okul futbol takımı B) Yeşilay Kulübü C) Okul kantini D) Nüfus Müdürlüğü
13. I. Müdür
Okulun yönetilmesi
II. Müdür yardımcısı Öğrencilerin eğitim - öğretimi III. Öğretmen Resmi yazışmalar, öğrenci nakil, kayıt kabul işleri IV. Hizmetli: Temizlik, bakım işleri Yukarıda meslek ve görev eşleştirmelerinden hangileri doğrudur? A) I – II ve III B) II ve III C) III ve IV D) I ve IV
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 5. soruyu incele.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 4. soruyu incele.
14. Anıl, derslerine arkadaşlarıyla birlikte çalışıyor. Arta kalan zamanda oyun oynuyorlar ve hoşça vakit geçiriyorlar. Öğretmenleri Anıl ve arkadaşlarının başarısını övüyor.
12.
Yukarıdaki paragrafta anlatılanlardan hangi sonucu çıkaramayız? A) Grup çalışması başarıyı artırır. B) Grup çalışması yalnız iş yapma becerisini azaltır. C) Grup çalışması eğlencelidir. D) Grup çalışması yardımlaşmayı sağlar.
Ailede görev ve sorumluluk bilinci kazanılır. Temel beceriler, genel ahlâk kuralları ile ilgili davranışlar edinilir. Bireylerin toplum yaşamına hazırlanmasında ailenin yeri vazgeçilmezdir.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
Aşağıdakilerden hangisi bireye, ailede kazandırılan bir özellik değildir? A) Yemek yeme, temizlik, giyinme alışkanlıkları B) Yardımseverlik, saygı, hoşgörü gibi duyguların gelişmesi C) Okuma-yazma öğretme, matematik, fen vb. derslerle ilgili temel bilgileri kavratma D) Toplumdaki sorumlulukları ve hakları ile bunları nasıl kullanacağı
15. Aşağıdakilerden hangisi grubun başarısı için gereklidir? A) İşbirliği ve yardımlaşmaya önem vermek B) Bireysel çıkarlarımız için çalışmak C) Sosyal etkinlikleri ikinci planda tutmak D) Diğer grupların başarısızlığını beklemek Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 5. soruyu incele.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 5. soruyu incele.
11
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM GRUPLAR VE BEN
DOĞRU YANLIŞ - BOŞLUK DOLDURMA - EŞLEŞTİRME
Ünite 1 TEST 1
A. Aşağıdaki tümcelerden doğru olanların başına (D), yanlış olanlara (Y) harfini yazınız. 1) 2) 3) 4)
( ( ( (
) ) ) )
İnsanların içinde yer aldığı başlıca gruplar; aile, okul ve toplumdur. Her grup aynı zamanda bir kurumdur. Anne, baba, kardeş gibi ifadeler aile içindeki rolleri anlatır. Okulda öğretmenlik, takımda kalecilik, kulüpte yazmanlık görev ve sorumluluk ifade eden sözcüklerdir. ) Her grupta birden fazla rol vardır. Bireyler farklı rollere sahiptir. ) Bir grupta bazı üyeler önemsiz ve gereksiz olabilir.
5) ( 6) (
B. Aşağıdaki tümcelerde boş bırakılan yerlere, kutular içindeki uygun kavram ve sözcükleri yazınız. kurum
1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8)
okul
sorumluluk
rol
okul
başarısını
aile
müdür
birey
Toplumu oluşturan her insan .................. dir. Grup içindeki bireylerin üstlendikleri görevlere .................. denir. Bireyler grup içinde rollerinin gerektirdiği .................. bilinciyle hareket etmelidirler. Grup içinde, bireylerin sorumluluklarının gereğini yerine getirmemesi grubun .................. azaltır. Toplum içinde, bireyin yer aldığı en önemli grup .................. dir. Aileden sonra ikinci önemli grup .................. dur. Belli bir amaç doğrultusunda uzun süreli oluşturulan ve işleyişi ile faaliyetleri kanunlarla belirlenmiş gruplara .................. denir. Okulun yönetimini, eğitim-öğretim işlerinin düzenli yürütülmesini, okulun ihtiyaçları olan malzemelerin temin edilmesini .................. sağlar.
C. Aşağıdaki kavram ve bilgileri eşleştirerek kutucuklara yazınız. 1) Kurum
a) Toplumda ilişkileri düzenleyen en önemli yasa
2) Hoşgörü
b) Başkalarının görüş ve düşüncelerine saygı
3) Birey
c) Kurulması yasalarla belirlenmiş grup
4) Rol
d) Hepimizin içinde yer aldığı en büyük grup
5) Toplum
e) Grupları oluşturan kişilerden her biri f) Gruptaki görev adları
6) Anayasa 12
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM HAKLARIM VESORUMLULUKLARIM
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
1.
Ünite 1 BÖLÜM 2
Bilgi Notu: Her insan doğuştan belli haklara sahip olarak doğar. Bu haklar “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi”nde belirtilmiştir. Türkiye de bu beyannameyi kabul eden bir ülke olarak, insan haklarını anayasa ve diğer kanunlarla güvence altına almıştır.
Yukarıdaki resimlerde görülen insanların kaç tanesinin hakları vardır? A) 2
B) 3
C) 4
D) 6
Cevap: Her insan doğuştan pek çok hakka sahip olarak doğar. Bu nedenle her insanın doğuştan ve bulundukları konumla ilgili hakları vardır. Doğru cevap “D” seçeneğidir.
3. Aşağıdakilerden hangisi ilköğretim 5. sınıf öğrencisi Gülce’nin haklarından biri olarak söylenemez? A) Eğitim–öğrenim hakkı B) Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı C) Dinlenme, oynama, eğlenme hakkı D) Çalışma hakkı
Bilgi Notu: Bir insan bulunduğu toplum, grup veya kurumlarda, üstlendikleri rollerle ilgili “haklara” sahiptir. Bu haklar beraberinde yerine getirmemiz gereken “sorumlulukları” da getirir. Örneğin; öğrenci olarak eğitim almak, okulun imkânlarından yararlanmak hakkımızdır. Okula zamanında giderek ders çalışmak, okul kurallarına uymak sorumluluğumuzdur.
Cevap: A, B ve C seçeneğindeki haklar Gülce’nin yaşına uygun çocuk haklarıdır. Ancak “D” seçeneğinde belirtilen “çalışma hakkı” Gülce’nin yaşındaki bir çocuk için geçerli değildir. Çocukların çalıştırılması ve para kazanmaya zorlanması uygun değildir ve yasalarla sınırlandırılmıştır. Doğru cevap “D” seçeneğidir.
2. Aşağıda verilenlerden hangisi sorumlulukla ilgili değildir?
Bilgi Notu: Dünya’nın pek çok ülkesinde çocuklar, kötü muameleye tabi tutuluyorlar. Ağır, zor ve uygun olmayan işlerde çalıştırılıyorlar. Savaş, doğal afetler, yoksulluk vb. durumlarda kalan çocuklar en doğal “korunma, beslenme, eğitim” gibi haklarından yoksun bulunuyorlar. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) başta olmak üzere gönüllü kuruluşlar, bu durumdaki çocuklara yardım etmeye çalışıyorlar. Yurdumuzda “Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu” bu amaçla kurulmuştur.
A) Çalışan işçinin ücretini alması B) Babanın ailenin geçimini sağlaması C) Öğretmenin zamanında ve hazırlıklı olarak derse girmesi D) Çocukların evde ortak kullanılan alanların temizliğine yardım etmesi Cevap: B, C ve D seçeneklerindeki bireyler bulundukları rollerinin gereği, sorumluluklarını yerine getirmektedirler. “A” seçeneğinde işçinin çalışmasının karşılığını alması hakkıdır. Doğru cevap “A” seçeneğidir.
13
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM HAKLARIM VESORUMLULUKLARIM
ÇÖZÜMLÜ AÇIKLAMALI SORULAR
Ünite 1 BÖLÜM 2
5. Aşağıdakilerden hangisi din ve vicdan özgürlüğü hakkına ters düşen bir uygulamadır?
Bilgi Notu: İnsan hakları ile ilgili düzenlemeler yeterli olmadığı için sadece çocuk haklarını içeren “Çocuk Hakları Sözleşmesi” Birleşmiş Milletler tarafından yayınlanmıştır. Türkiye de bu sözleşmeye, Birleşmiş Milletlere üye bir ülke olarak imza atmıştır.
A) Misyonerlerin, fakir çocukları alıp kendi dinî görüşlerine göre yetiştirmesi B) Çocukların, velilerinin isteği doğrultusunda dinî eğitim almasını sağlamak C) Hiçbir çocuğu, belli bir dinin eğitimini almak için zorlayıcı olmamak D) Dinî bayram ve törenlerin kutlanması için gerekli önlemleri almak
Bilgi Notu: Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin temel bazı maddeleri şunlardır: • Çocuk, düşüncesini özgürce açıklama hakkına sahiptir. • Her çocuğun, din ve vicdan özgürlüğüne saygı gösterilmesi hakkı vardır. • Her çocuğun, onur ve itibarının korunması hakkı vardır. • Çocuğun, sağlık hizmeti veren kuruluşlardan yararlanma hakkı vardır. • Her çocuğun, eğitim hakkı vardır. • Hiçbir çocuk, işkence ya da insanlık dışı, aşağılayıcı muameleye ve cezaya tabi tutulamaz. • Her çocuğun oyun, dinlenme ve eğlenme hakkı vardır. • Taraf devletler, mağdur durumdaki çocukların bedensel ve ruhsal bakımdan sağlığına yeniden kavuşması için önlemleri alır.
Cevap: “A” seçeneği insan ve çocuk haklarına aykırıdır. Doğru cevap “A” seçeneğidir.
4. Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni imzalayan bir ülke hangi tedbirleri almaz?
6. Aşağıdakilerden hangisi çocuk haklarıyla ilgili değildir?
A) Eğitimden yararlanamayan çocuklar için parasız eğitimi geliştirir. B) Kötü muameleye uğrayan çocukları yurt dışına gönderir. C) Ücretsiz sağlık hizmetlerini yaygınlaştırır. Aşı kampanyaları düzenler. D) Oyun parkları ve çocuk bahçeleri kurar.
A) Eğitim görmeleri için yeni okullar, kurslar açılması B) Çocukların sağlığını korumak için semt poliklinikleri kurulması C) Spor okulları, oyun bahçeleri, parklar açmak D) Meslek edindirme kursları açmak, çalışacakları yerler kurmak
Cevap: “A” seçeneği eğitim hakkı, “C” seçeneği sağlık hakkı, “D” seçeneği eğlenme, oyun hakkıyla ilgili tedbirlerdir. “B” seçeneği ise kötü muameleye karşı alınacak bir tedbir değildir. Doğru cevap “B” seçeneğidir.
Cevap: “A” seçeneği eğitim, “B” seçeneği sağlık, “C” seçeneği oyun, eğlence hakkıyla ilgilidir. “D” seçeneği yetişkinler için gereklidir. Doğru cevap “D” seçeneğidir.
14
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM
Ünite 1
HAKLARIM VESORUMLULUKLARIM
TEST 2
1.
3. Hak ve sorumluluklar birbirinin tamamlayıcısıdır. Bir grupta yer alan kişinin, hakları olduğu gibi o haklarla ilgili sorumlulukları da vardır. Açıklamaya göre aşağıdakilerden hangisinde hak ve sorumluluk arasında tutarsızlık vardır? A) Bir çocuk olarak dilediğim zaman televizyon izlerim. B) Öğrenci olarak derse zamanında ve hazırlıklı girerim. C) Baba olarak ailemi korur, geçimlerini sağlarım. D) İşçi olarak çalışma süremde işimi en iyi şekilde yaparım.
Aşağıda bazı ülkelerin çocuklarla ilgili uygulamalarına yer verilmiştir. Hangisi çocuk haklarına uygun bir uygulamadır? A) Ruanda’da 13-14 yaşlarındaki çocuklar silah altına alınıp savaştırılmaktadır. B) Hindistan’ın bazı bölgelerinde, 12-13 yaşında çocuklar evlendirilmektedir. C) Almanya’da zorunlu eğitim 12 yıl olarak uygulanmaktadır. D) Çin’de tarlalarda ve madenlerde çocuk işçiler çalıştırılmaktadır. Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 3. soruyu incele.
2.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 1. soruyu incele.
4.
Ben ödevlerimi yaptıktan sonra, ev işlerinde anneme yardım ederim. Arkadaşlarımla oyun oynar, kalan zamanımda da kitap okurum. Kardeşimle ilgilenmek, onunla zaman geçirmek beni mutlu eder.
I
II
III
Yaşama Hakkı
Sağlık Hakkı
Çalışma Hakkı
IV
V
VI
Din ve Vicdan Özgürlüğü
Seyahat Özgürlüğü
Eğitim Hakkı
Ezgi’nin anlattıklarından hangi sonucu çıkaramayız? A) Boş zamanlarını iyi değerlendirmektedir. B) Ailesine karşı sorumluluklarını bilmektedir. C) Oyun ve eğlenmeye zaman ayırabilmektedir. D) Kardeşiyle sadece o ilgilenmektedir.
Yukarıda numaralandırılmış vagonlardan hangileri Çocuk Hakları Sözleşmesi ile tanınan çocuk haklarındandır?
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 1. soruyu incele.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
A) B) C) D)
15
I – II – IV – VI I – II – III – IV – V – VI III – V I – II – III – V
SOSYAL BİLGİLER
HAKLARIMI ÖĞRENİYORUM HAKLARIM VESORUMLULUKLARIM
TEST 2
5. Aşağıdakilerden hangisi insan haklarıyla ilgili değildir? A) B) C) D)
8. Belediyeler çocuk haklarıyla ilgili çalışma ve etkinlikler yaparlar. Aşağıdakilerden hangisini bu kapsamda bir etkinlikten sayamayız? A) Belediyelerin oyun ve çocuk bahçeleri yapması B) Çocuk sığınma evlerinin yapılması C) TEMA tarafından ağaçlandırma kampanyası düzenlenmesi D) Bütün çocukların yararlanabileceği gözlem evlerinin yapılması
Yaşama hakkı Sinemaya gitme hakkı Seyahat hakkı Çalışma hakkı
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
6.
Dersime düzenli çalışmalı, ödevlerimi zamanında yapmalıyım. Sınıfıma zamanında girip araçgereçlerimi hazırlamalıyım. Koridorlarda gürültü yapmamalıyım. Yerlere çöp atmamalıyım.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 3. soruyu incele.
9. Aşağıdakilerden hangisi hak olarak değerlendirilemez? A) Özgür yaşamak B) Derse zamanında gelmek C) İstediği mesleği seçmek D) Sağlık hizmetlerinden yararlanmak
Berkay, hangisine karşı sorumluluklarından bahsetmiştir? A) Kulüp C) Okul
Ünite 1
B) Aile D) Sokak
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 4. soruyu incele.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 1. soruyu incele.
10. 7.
Aldığım bilgisayar bir hafta içinde bozuldu. Geri götürdüğüm zaman, arızanın garanti kapsamında olmadığını söylediler. Tüketici Koruma Derneği’nde bana yol gösterdiler. Tüketici Mahkemesi’ne başvurdum. Bir hafta içinde aynı ürünün yenisini aldım.
Atatürk, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra eğitim seferberliği başlattı. Yurdun her köşesine okullar açtı. Kolay öğrenilen Latin Alfabesini getirerek harf devrimini yaptı. Eğitim-öğretimi birleştirip herkesin yararlanabileceği hâle getirdi. Aşağıdakilerden hangisi Atatürk’ün önem verdiği hak ve özgürlüktür? A) Düşünce özgürlüğü B) Sağlık hizmeti alma hakkı C) Din ve vicdan özgürlüğü D) Eğitim-öğretim hakkı
Batuhan’ın anlattıklarından hangi hakkını kullandığını anlıyoruz? A) B) C) D)
Bilim-sanat hürriyeti Düşünce hürriyeti Eğitim hakkı Hak arama hürriyeti
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 2. soruyu incele.
Not: Bu soruyu hatalı çözdüysen çözümlü test 4. soruyu incele.
16
SOSYAL BİLGİLER 5 ÖRNEK ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI
TÜRKÇE - MATEMATİK - SOSYAL BİLGİLERi - FEN VE TEKNOLOJİ TÜM DERSLER SORU BANKASI 5. SINIF
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-23-4
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550234
KARTOPU YAYINCILIK SANAYİ VE TİCARET LİMİTET ŞİRKETİ
ISBN 978-975-8550-37-1
Dr. Faik Muhittin Adam Cad. (850. Sokak) Nu.: 38/104 Konak - İZMİR Telefon ve Belgegeçer: (0 232) 489 37 37 www.kartopuyayincilik.com
9 789758 550371