Czym pokryć dach?

PORADNIK

CZYM POKRYĆ DACH?

Tekst: Marcin Gomółka

Dach nad głową to zwykle metafora, ale każda inwestycja budowlana dociera do etapu, w którym trzeba poważnie przemyśleć wybór pokrycia dachowego. Jakie zalety i wady mają poszczególne materiały? Czy są wśród nich takie, które będą nam służyć całe życie?

ZDJĘCIA: SHUTTERSTOCK

POKRYCIA METALOWE

Pierwszym skojarzeniem w tej kategorii będzie oczywiście blacha i nie ma w tym nic złego – to w końcu najczęściej wybierany typ pokrycia dachowego. Ogromna ilość kształtów i barw sprawia, że każdy znajdzie coś, co przypadnie mu do gustu. Dwustronnie ocynkowana blacha stalowa jest też bardzo lekka i trwała – zwłaszcza w połączeniu z dodatkową powłoką z alucynku (stop aluminium, cynku i krzemu) lub tworzywa sztucznego (np. poliestru, polifluorku winylu z dodatkiem akrylu, poliuretanu z dodatkiem poliamidu). Powłoki z tworzyw sztucznych mogą być nanoszone na gotowe dachy również po ukończeniu budowy.

Zacznijmy od jej najprostszej formy, czyli arkuszy blachy. Są stosunkowo tanie i doskonale się sprawdzają na dachach o prostych kształtach. Arkusze blachy przygotowuje się na zamówienie inwestora, dzięki czemu ich wymiary są zwykle dobrze dopasowane do konkretnego projektu dachu. Zmniejsza to ilość odpadów po docinaniu blach, ale wydłuża czas oczekiwania – taką inwestycję trzeba zawsze planować z dużym wyprzedzeniem. Biorąc pod uwagę dosyć trudny montaż i straty materiałowe, może się okazać, że nie zawsze będzie to optymalne rozwiązanie. Blacha w arkuszach wielkoformatowych jest też często używana do wykańczania elewacji budynków, stanowiąc wizualne przedłużenie dachu. Daje to schludny i minimalistyczny wygląd, ale też bardzo wysoką odporność na warunki atmosferyczne.

Blachodachówka jest także wytwarzana w formie paneli z zatrzaskami. Panele w popularnych kolorach są zwykle dostępne od ręki oraz transportowane na paletach, co zmniejsza ryzyko uszkodzeń. Niewielkie płyty można ułożyć dużo łatwiej, nawet na dachach o skomplikowanym kształcie, a ilość odpadów z docinania takich modułów będzie znacznie mniejsza. Na tym jednak kończą się różnice pomiędzy tymi dwoma rodzajami produktów. Wybór powinien być dopasowany do konkretnego budynku pod kątem opłacalności.

Wartą rozważenia alternatywą jest blachodachówka aluminiowa. Jej rdzeń jest wykonany ze stopu aluminium, niemal całkowicie odpornego na korozję, ale bardziej wrażliwego na inne uszkodzenia mechaniczne. Aby zwiększyć sztywność poszycia i jednocześnie zredukować dźwięki spadającego deszczu, blachy aluminiowe i stalowe mogą posiadać dodatkowe przetłoczenia. Nie chodzi tu wyłącznie o nadawanie blasze kształtu dachówki, trapezu lub gontów, ale dodatkową, mniej widoczną fakturę.

Blacha cynkowo-tytanowa to jeden z najtrwalszych materiałów w tym zestawieniu. Co ciekawe, tego typu blacha nie wymaga dodatkowych warstw ochronnych, dzięki czemu może być cienka. Charakterystyczną szarą barwę nadaje się jej w procesie patynowania. Ten materiał nie wymaga żadnych dodatkowych prac konserwacyjnych. Blacha cynkowo-tytanowa jest najczęściej montowana w formie płaskich arkuszy rozwijanych z rolki o szerokości 50-60 cm. Alternatywą są blaszane płytki z zatrzaskami do układania na rąbek.

Dachy pokryte miedzią możemy kojarzyć z zabytkowych kościołów i dworków, ale stosuje się je także we współczesnych budynkach mieszkalnych. Dachówki miedziane są dostępne w wielu kolorach, dzięki procesom glazurowania i angobowania. Te dodatkowe powłoki chronią miedź przed pokryciem się charakterystyczną zieloną patyną.

FOTO: BLACHOTRAPEZ

POKRYCIA CERAMICZNE

Klasyczne dachówki wracają do łask. Wynalazek sprzed kilku tysięcy lat wciąż ma swoich zwolenników dzięki ponadczasowej formie i wysokiej trwałości. Niewątpliwą zaletą klasycznych dachówek jest m.in. wyższy komfort akustyczny i termiczny na poddaszu. Niestety dachówki są znacznie cięższe od cienkiego pokrycia z blachy, dlatego konstrukcja dachu musi być bardziej rozbudowana i solidna. Klasyczna forma dachówki sprawdza się doskonale w przypadku starszych budynków, ale także tych stylizowanych na zabytkowe. Dzięki wspomnianym już procesom angobowania i glazurowania dachówki ceramiczne mogą przybierać niemal dowolne kolory oraz matową lub błyszczącą powierzchnię. Dodatkowa powłoka z angobów lub glazury poprawia też trwałość materiału, czyniąc dachówkę odporniejszą na zabrudzenie, porosty oraz erozję. Błyszcząca glazura poprawia odporność na wodę i przyspiesza jej spływanie, natomiast angobowanie poprawia paroprzepuszczalność dachówki. W XIX wieku wynaleziono ciekawą alternatywę dla dachówek z wypalanej gliny, które zresztą zostały niemal całkowicie porzucone na rzecz nowego wynalazku. Chodzi o dachówki betonowe, które również są stosowane do dziś. Jakie są ich zalety? Niższa cena oraz waga, dokładniejsze wymiary, mnogość kształtów i kolorów, a do tego podobna trwałość.

Dachówki ceramiczne i betonowe powinno się stosować tylko na dachach spadzistych, o kącie nachylenia powyżej 15 stopni, ponieważ nawet dachówki z dodatkową warstwą ochronną są nasiąkliwe. Zbyt wolno spływająca woda mogłaby drastycznie skrócić ich żywotność i doprowadzić do przeciekania.

CO NA DACH PŁASKI?

W przypadku dachów płaskich również króluje blacha, która skutecznie wyparła z rynku niepraktyczną i uciążliwą w eksploatacji papę asfaltową. Płaskie metalowe pokrycia łączone na rąbek są dużo bardziej trwałe oraz odporne na zalegającą wodę i śnieg.

WSPÓŁCZESNE POKRYCIA DACHOWE SĄ NA PIERWSZY RZUT OKA BARDZO TRUDNE DO ODRÓŻNIENIA. KSZTAŁT I KOLOR NIE ZAWSZE SĄ UZALEŻNIONE OD WYBRANEGO PRZEZ NAS MATERIAŁU. SZUKAJĄC POKRYCIA DACHOWEGO, POWINNIŚMY SKUPIĆ SIĘ NA JEGO WALORACH PRAKTYCZNYCH, TRWAŁOŚCI ORAZ CENIE.

FOTO: WIENERBERGER FOTO: LEMAR

Ciekawą alternatywą jest też membrana dachowa, która zapewnia jednocześnie izolację termiczną, doskonałą ochronę przed wodą oraz paroprzepuszczalność stropu, a jednocześnie jest niemal całkowicie niewrażliwa na wszelkie warunki pogodowe i uszkodzenia mechaniczne – należy być ostrożnym jedynie przy jej montażu oraz podczas przebywania na dachu. Membrana jest elastycznym i miękkim materiałem z tworzyw sztucznych, który może być łatwo przerwany ostrym narzędziem.

ZIELONY DACH

Skoro już jesteśmy przy dachach płaskich, czas na najbardziej zaskakującą pozycję na naszej liście. Dachy pokryte roślinnością stają się popularne nie tylko na nowych osiedlach deweloperskich w dużych miastach, ale także w domach jednorodzinnych. Jeśli planujemy wykorzystanie dachu jako tarasu, nie ma lepszej metody na umilenie sobie korzystania z takiej dodatkowej przestrzeni. W budownictwie indywidualnym stosuje się najczęściej zielone dachy ekstensywne, złożone z niskich roślin o niewielkim zapotrzebowaniu na wodę.

Minusem tego rozwiązania są stosunkowo wysokie koszty wykonania oraz konieczność wyjątkowo skrupulatnej pielęgnacji naszego dachowego ogrodu. Strop musi być naprawdę solidny, aby utrzymać dodatkowy ciężar podłoża dla roślin oraz dobrze zabezpieczony przed działaniem wody. Hydroizolacja stropu, wykonanie drenażu, koszt substratu oraz sadzonek roślin może podwoić cenę inwestycji. Wydaje się jednak, że dla wielu inwestorów bilans kosztów i korzyści jest zdecydowanie na plus – zwłaszcza w przypadku niewielkich działek budowlanych, na których brakuje miejsca na tradycyjny ogródek.

Co ciekawe, zielony dach może być również dachem spadzistym, o nachyleniu nawet do 45 stopni. Ta sztuczka jest często stosowana np. na dachach altan ogrodowych, które dzięki temu wtapiają się w tło i ciekawie komponują się z resztą ogrodu.

FOTO: SHUTTERSTOCK

FOTO: BLACHOTRAPEZ

CO WYTRZYMA NAJDŁUŻEJ?

Zanim wydamy ciężko zarobione pieniądze na swój własny dach nad głową, powinniśmy zastanowić się nad tym, jak długo chcemy pod nim mieszkać i jak wiele możemy zainwestować. Trwałość pokryć metalowych zależy przede wszystkim od odporności na korozję. Ten pojedynek wygrywają kolejno: blacha miedziana, cynkowo-tytanowa, aluminiowa – gwarantowana przez producentów trwałość tych materiałów to zazwyczaj do 50 lat, ale ich faktyczna trwałość mieści się w przedziale od 100 do nawet 200 lat. Blacha stalowa posiada najczęściej gwarancję na 25-50 lat. Pozostałe materiały muszą się mierzyć z wpływem promieni UV, wahań temperatur, wilgoci, śniegu i kwaśnych deszczów. Najdłuższą żywotność, przekraczającą 100 lat, mają klasyczne dachówki uszlachetnione dodatkowymi powłokami ochronnymi. Najmniej trwałe są materiały bitumiczne, takie jak papa, która może wymagać napraw lub wymiany co kilka lat, w zależności od warunków pogodowych.

Oczywiście trudno oczekiwać, aby gwarancja producenta została uznana np. za 100 lat, ale chodzi tu jednak o coś innego. Tak długie okresy jednoznacznie wskazują na jakość konkretnego produktu i mają za zadanie zachęcić klienta do zainwestowania większej kwoty. Czy warto? Trudno przewidzieć, bo w obecnych czasach coraz rzadziej się zdarza, aby w jednym domu mieszkało tak wiele pokoleń z rzędu. Trwały dach może być natomiast świetną kartą przetargową przy odsprzedaży domu w przyszłości.