Koniec lata

Tekst: Andrzej Pawłowski

Kończące się lato jest dla ogrodników czasem zbioru plonów i doświadczeń. Tegoroczna kapryśna, zmienna pogoda sprawiła, że wiele rosnących w ogrodach roślin poddanych zostało próbie wytrzymałości. Okresowe opady wiosenne nie uzupełniły niskiego poziomu wód gruntowych, sierpniowe upały sprawiły, że niektóre rośliny wcześniej zakończyły wegetację. Wiele prac związanych z sadzeniem i przesadzaniem roślin w sierpniu zostało przesuniętych na początek września.

JESIENNE ZBIORY

Letnia pogoda na początku września pod koniec miesiąca zmienia się na jesienną: coraz krótszy dzień, przygruntowe przymrozki i okresowe ochłodzenia powodują ograniczenie wegetacji większości roślin w ogrodach. Na polach trwają prace związane z przyszłorocznym sezonem wegetacyjnym. Przełom lata i jesieni kojarzy się ze zbiorem owoców, we wrześniu dojrzewają liczne odmiany jabłek – ich zbiory można przyspieszyć nawet dwóch tygodni, co spowoduje dłuższy czas przechowywania. Dojrzewające we wrześniu grusze i śliwy można przechowywać w chłodnych piwnicach od kilku do kilkunastu dni. Popularnym zabiegiem przedłużającym wartość owoców jest mrożenie, które nie wpływa na jakość odżywczą owoców i ich zdrowotne właściwości. Na przełomie września i października gromadzić można owoce rosnące nie tylko w ogrodach owocowych, wiele z nich wchodzi w skład zieleni dekoracyjnej w sąsiedztwie budynków, w parkach itp. Do najpopularniejszych owoców używanych w przetwórstwie należy powszechnie znana jarzębina, jej owoce w kolorach od bieli do czarnego sadzone w ogrodach zarówno w celach dekoracyjnych, jak i użytkowych, są źródłem wielu cennych składników w postaci witamin i minerałów. Równie wartościowym krzewem jest długowieczny głóg, jego liczne białe kwiaty mają wartość dekoracyjną i są pożytkiem dla pszczół. Czerwone owoce zawierają związki regulujące pracę serca, szkarłatna odmiana głogu ma duże czerwone owoce podobne do wiśni, ich smak po zamrożeniu przypomina o wczesnej jesieni w czasie zimy. Na początku września dojrzewają derenie jadalne o niepowtarzalnym smaku i zastosowaniu takim jak wiśnie, zaś na rabatach obsadzonych krzewami pigwowca dominuje żółty kolor jego dojrzewających owoców. Liczna rzesza ich smakoszy przygotowuje przetwory będące źródłem aromatycznych napojów. W naturalistycznych ogrodach nie może zabraknąć najbardziej prozdrowotnej rośliny, jaką jest aronia, tworząca razem z żurawiną, różą

i czarną porzeczką zdrowotną mieszaninę. Wiele roślin używanych niegdyś w gospodarstwach domowych wraca do użytku. Należy do nich czarny bez, którego plantacje pojawiły się wśród tradycyjnych sadów, rokitnik zwany w Rosji ,,oblepichą”, będący źródłem witamin, czy tarnina śliwa (popularna ,,tarka”). Zbiór tych pożytecznych owoców powinien nastąpić przed przylotem z północnych rejonów ptaków, dla których stanowią pokarm i przysmak. Zastosowanie bogatych w witaminy owoców ogranicza tylko wyobraźnia użytkowników. Najciekawsze smaki są efektem mieszania wielu owoców oraz wzbogacania dodatkami w postaci miodu, przecierów, soków. Oryginalne smaki przetworów przypomną nam czas obfitości, jakim jest jesień, zwiększą też naszą odporność na jesienno-zimowe infekcje.

FOTO: LUMIX2004/PIXABAY

FOTO: MATTHIAS BÖCKEL/PIXABAY

SEZONOWE PRACE

Koniec lata i zbliżająca się jesień oznacza koniec wegetacji wielu roślin, chociaż wciąż kwitną jesienne kwiaty i dojrzewają liczne nasiona. Wiele roślin kończy coroczną wegetację, ich los zależy od tego, jak zostaną przygotowane do przetrwania zimy. Mnogość gatunków w ogrodach sprawia, że obok siebie występują rośliny pochodzące z różnych stron świata i tym samym o zróżnicowanych wymaganiach. Sadząc rośliny, zarówno drzewa, krzewy, jak i byliny, należy zapoznać się z ich wymaganiami siedliskowymi, poczynając od wilgotności podłoża, nasłonecznienia i wilgotności gleby. Na wiele czynników mamy ograniczony wpływ, niektóre jednak możemy regulować: należy do nich jakość gleby. Jej zdolność do utrzymania roślin w dobrej kondycji zależy w dużej mierze od zawartości kompostu, którego źródłem są części organiczne z roślin rosnących na działce. Związki próchnicze mają zdolność zatrzymywania wody na glebach piaszczystych, stymulują wzrost organizmów glebowych, poprawiając rozrost korzeni oraz procesy oddychania i fotosyntezy. Stosowanie kompostu ogranicza ilość zbędnych materiałów podlegających utylizacji, co ma wpływ na jakość środowiska. W zależności od pogody przystępujemy do zbioru warzyw gruntowych. Miejsca, na których rosły, należy spulchnić, aby nie wyrosły na nich chwasty. Drzewa i krzewy osłabione suszą trzeba podlewać, szczególnie te ozdobne, gdyż brak wilgoci spowoduje, że nie zawiążą pąków kwiatowych w następnym sezonie. Dzielenie i przesadzanie bylin to kolejny ważny zabieg, który należy wykonać w ogrodach. Trawniki trzeba skosić, jeśli wyrosły powyżej 5-7 cm. Ważnym zabiegiem jest także grabienie opadłych liści. Mnogość prac w ogrodach wymaga precyzyjnego planowania w zależności od pogody i stanu roślin. Zmienna aura sprawia, że niektóre prace należy odłożyć, a przerwy możemy wykorzystać na analizy i planowanie kolejnych działań. ■

HOBBY