52
weekend 9 en 10 maart 2013
Tieners van nu rebelleren
NA GENERATIE ‘X’ EN ‘Y’ KOMT GENERATIE ‘WIJ’
t
Twaalf- tot achttienjarigen vandaag roken minder, drinken minder en gebruiken minder drugs dan vroeger, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Maar de Wij-generatie is daarom nog geen kudde makke lammetjes, zo blijkt als we samen met de trendwatchers dieper op die cijfers ingaan. Ze rebelleren wel degelijk door zich af te zetten tegen de normen en waarden van hun ouders, maar anders. We schetsen aan de hand van de resultaten het profiel van een nieuwe generatie. ANN-MARIE CORDIA
«De tijd dat jongeren gezellig gingen winkelen met hun ouders en dezelfde kleren droegen, is voorbij», zegt Tom Palmaerts van het onderzoeksbureau Trendwolves. De vernieuwers onder de Wij-generatie – de jongeren die nu in het middelbaar zitten – zetten zich veel meer af tegen hun ouders, althans op vlak van mode en design. Ze hebben genoeg van de retrotrend en gooien alle klassieke regels over schoonheid overboord. Ze zoeken naar hun eigen stijl, die op dit moment vooral een clash is van allerlei stijlen. Daarmee gaan ze in tegen de schoonheidsidealen van hun ouders. «Inderdaad: trashy is the new classy», beaamt zijn Trendwolves-collega Ellen Anthoni. «De coole kids van nu lopen in kleuren en modellen rond die door de andere generaties niet geapprecieerd worden en als onstijlvol en lelijk worden gezien.» Dat jongeren zich afzetten tegen hun ouders door zich anders te kleden is natuurlijk niet nieuw, maar voor deze tieners is het meer dan een pubergril. Diezelfde trashy trend zie je bovendien ook in grafisch ontwerp. Omdat dankzij de toegankelijke technologieën nu iedereen met een computer of zelfs maar een smartphone in een handomdraai een ‘mooie’ flyer kan maken, willen de echte trendsetters zich manifesteren met ‘lelijkheid’.
De huidige generatie tieners is de eerste die is opgegroeid in de digitale informatiemaatschappij. Internet, smartphones, social media, videogames: ze zijn van kindsaf een onderdeel van hun leefwereld geweest. Dat blijkt trouwens ook uit de cijfers: 88 procent van de jongeren houdt zich bezig met online chatten op vrije momenten, de helft zit te gamen. Maar net omdat ze gewoon zijn om langs alle kanten constant overstelpt te worden met informatie en altijd en overal bereikbaar zijn, neigt deze generatie naar een nieuwe trend: af en toe uitloggen. «Juist omdat jongeren zo’n intens online leven hebben, voelen ze steeds meer de behoefte om zich af en toe terug te trekken», beaamt Ellen Anthoni. Na een relatiebreuk zullen ze bijvoorbeeld bewust niet op Facebook gaan, om lastige vragen te vermijden. Of ze zetten hun telefoon in vliegtuigmodus. Want je lief graag zien betekent je gsm afzetten als je bij hem of haar bent. In het Trendrapport 2013 van Trendwolves verwoordt redacteur James Aviaz het treffend. «Jongeren hebben een slechte reputatie: ze zouden verwend en lui zijn. Maar wie die dat beweert, is zelf niet opgegroeid met de talloze keuzemogelijkheden en vrijheden van vandaag. Jongeren leven in de meest dynamische tijd ooit in de menselijke geschiedenis. Ze verdienen af en toe wel eens een pauze, verdorie!» Ouders van tienerkinderen zullen het wellicht herkennen: er wordt al eens geclasht over het concept ‘niets doen’. Ze eisen van vader, moeder en meerderen het recht op om zich op tijd en stond te vervelen. En dat is moeilijk te begrijpen voor de voorgaande generatie.
is het
THUnieIuSwe UIT
! MUZIEK Jongeren experimenten met andere muziekstijlen. Seapunk bijvoorbeeld, een nieuw subgenre elektronische muziek met ook een heel eigen visuele identiteit. In plaats van wekelijks naar dezelfde discotheek te gaan als hun ouders vroeger, kiezen ze telkens voor andere pop-upclubs. Wanneer ze zelf niet in levende lijve aanwezig kunnen zijn, volgen ze het feest online van thuis uit. Thuis wordt zo het nieuwe uit. Meer nog, ze geven een feestje op hetzelfde moment, met dezelfde muziek, dankzij online clubplatforms zoals de Boiler Room. «Zo hoeven ze niets te missen», vertelt Ellen Anthoni. «Want daar zijn jongeren als de dood voor. Ze willen niets missen. In zekere zin is de Boiler Room dus een manier om feesten te democratiseren.» Ook op de gemiddelde festivalweide zal die trend zich doorzetten, voegt Palmaerts daaraan toe. «Tot voor kort gingen ouders samen met hun kinderen naar dezelfde festivals. Dat is binnenkort verleden tijd. Het is vooral voor de vernieuwers onder de jeugd ‘not done’ om dezelfde muziek als hun ouders goed te vinden. Dus hebben die ook niets te zoeken op de grote festivals.»
!
VERVELING
!
HACKEN de goed
!
Recht op
! MODE & DESIGN ! VRIJE TIJD
e zaak
4/5DE
WERK EN
!
! GELD Tieners van nu zijn al heel vroeg bezig met zaken als pensioensparen, terwijl de vorige generatie daar op die leeftijd nog lang niet wakker van lag. «Dat komt omdat jongeren wantrouwig zijn tegenover instellingen en instituten. Ze hebben in de media al zoveel schandalen en maatschappelijke drama’s zien passeren – denk aan Ford Genk en andere grote ontslaggolven – dat ze er niet lang blind op vertrouwen dat de overheid hen wel zal redden. Die trend noemen wij suspicious minds», aldus Tom Palmaerts. «Jongeren hebben geen flauw idee van wat de toekomst brengt, dus denken ze dat het misschien beter is om wél te sparen. Ze zijn erg financieel-realistisch op dat vlak.»
voor
!
voor N E SAzoMnde wereld
ge
weekend 9 en 10 maart 2013
53
door braaf te zijn !
ANDERS PROTESTEREN
De Wij-generatie vindt dat de voorgaande generaties te veel staken en klagen. Hoezo, jullie betogen voor een brugpensioen, terwijl wij amper aan een job geraken? Als je kijkt naar de pensioendiscussies, lijkt een generatieclash onafwendbaar. «Dit is de eerste generatie sinds lange tijd die zich echt bewust is van een negatief toekomstbeeld», zegt Tom Palmaerts. Vroeger klonk het altijd dat het wel allemaal in orde zou komen. Maar nu zitten we met het klimaatprobleem en de vergrijzing. Jongeren beseffen dat die problemen de komende tien, twintig, dertig jaar niet meteen opgelost zullen geraken en stemmen daar hun toekomstbeeld en houding op af. «Het is niet zo dat jongeren daarom rechtstreeks de schuld bij hun ouders zullen leggen, maar de echte breuk zit bij het in vraag stellen en afwijzen van instituten als de overheid, politici en de vakbonden.» Net omdat ze een sterk wij-gevoel hebben, zien tieners het nut niet in van het land lam te leggen zoals klassieke stakers dat doen. Want staken is niet constructief. Dat verklaart ook waarom de vakbonden moeite hebben om jongeren aan te trekken. Die kloof met de voorgaande generaties zal op dat vlak alleen maar toenemen. Dat wil evenwel niet zeggen dat de tienergeneratie als lammetjes in de volwassenenmaatschappij gaan stappen. Integendeel: jongeren wijzen de oude vormen van protest af en zoeken nieuwe manieren, door online actie te voeren. «Ze kennen de nieuwe media door en door en weten hoe ze die moeten gebruiken», zegt Ellen Anthoni. «Het is hun manier om te protesteren en druk uit te oefenen op instellingen en bedrijven.» In hun boek ‘De jeugd is tegenwoordig’ geven Pedro De Bruyckere en Bert Smits een mooi voorbeeld van zo’n online protestactie. Het Noorse shampoomerk Lano lanceerde een wedstrijd: de babyfoto met de meeste stemmen mocht een jaar lang op de shampooflessen prijken. De anarchistische website 4chan riep meteen op om massaal te stemmen voor de vijfjarige, zwaar gehandicapte Mikael. Hij voldeed niet aan het klassieke schoonheidsideaal, met zijn scheef gezichtje en blauwe anorakje, maar kreeg dankzij de oproep meer dan vijf keer zoveel stemmen als de tweede kandidate. De digitale stem van een generatie, zeg maar. Ook groepen als Anonymous doen aan hacktivisme: ze gebruiken het internet, al dan niet op geoorloofde wijze, om te protesteren tegen allerlei wereldleed. Weer dat wij-gevoel, maar dan vanop de online barricaden.
wordt het
LELIJK MOOI nieuwe
!
! T I U N E K A T S is
REIZEN voor de kick
! Nu al de
nken aa
PENSIO
n
EN!
! WERKEN
In ‘De jeugd is tegenwoordig’ omschrijven Pedro De Bruyckere en Bert Smits jongeren vandaag al als de viervijfdegeneratie: ze willen in de toekomst niet meer voltijds werken. Niet omdat ze lui of werkschuw zijn, integendeel, maar omdat ze in tegenstelling tot hun eigen ouders tijd willen maken voor hun kinderen. Wanneer ze aan hun ouders vroegen om iets leuks te doen, antwoordden die immers dikwijls: ‘Misschien later’. Dat hebben ze zelf net iets te veel moeten aanhoren en dat willen ze hun eigen kinderen later niet aandoen. Ook de cijfers bevestigen dat: 74% van de tienerjongens en slechts 45% procent van de meisjes wil later vijf dagen per week werken. De tieners van nu zijn opgegroeid in een klimaat van hardzwoegende tweeverdieners. «Als kinderen van gescheiden ouders hebben ze gezien hoe het niet altijd goed is om altijd maar te blijven doorgaan», aldus Tom Palmaerts. «Daar gaan ze tegenin. In tegenstelling tot de generatie X, geboren tussen 1961 en 1980, willen ze zich niet verliezen in hun werk.» Terwijl hun ouders hun job vaak op de eerste plaats lieten komen, weten ze nu al dat ze later meer tijd voor familie en vrienden willen overhouden. En die tijd gaan ze dus bewust vrijmaken in hun beroepsleven. Uit onderzoek aan de Vlerick Business School blijkt uit de verlanglijstjes naar latere jobs tevens dat een goed loon niet meer zal volstaan voor de jeugd van vandaag. Terwijl hun ouders gingen werken voor het geld, willen jongeren méér uit hun job halen. Ze willen niet zomaar in dienst bij het eerste beste bedrijf dat hen dienst wil nemen, maar mikken bewust op een werkgever die verantwoord bezig is. Een goed voorbeeld daarvan is Lush, dat beautyproducten maakt maar wel hoofdzakelijk biologische ingrediënten gebruikt én tot in de puntjes uitlegt waarvan zijn producten vervaardigd zijn. Ze verwachten dus van hun toekomstige werkgever duurzaamheid en transparantie. «Al is de vraag natuurlijk of ze deze eis zullen kunnen volhouden wanneer er straks nog minder jobs zijn», kanttekent Palmaerts.
! WONEN
Het gaat er hard aan toe in de echte wereld en dat beseffen jongeren maar al te goed. Als je maar goed studeert en je diploma haalt, kom je er wel, hadden hun ouders beloofd. Dat blijkt nu niet te kloppen: het is knokken geblazen, soms letterlijk. «Er is inderdaad sprake van verruwing», vertelt Ellen Anthoni. «Terwijl hun ouders doorgaans neerkeken op brute fysieke kracht en predikten dat je enkel met behulp van je verstand een veilige plek in de maatschappij kan verwerven, herwint het fysieke aspect bij jongeren aan respect. Het is stoer om – letterlijk – je mannetje te kunnen staan. Omdat alleen de sterksten zullen overleven.» Zonder dat er daarom een generatie vuisthelden aankomt, natuurlijk. Misschien moeten we die trend daarom meer zien als een onderdeel van een bredere ‘terug naar de natuur’-tendens. Denk aan het stadsvissen in Gent, of de trend van urban farming: moestuintjes in de stad en zelfs op het terras van je flat. Omdat ze het met minder geld moeten doen, worden jongeren ook creatiever. Denk ook aan de paleo-trend in het eten: de vernieuwers willen voedsel dat zo weinig mogelijk verwerkt is als reactie op een falende maatschappij waar het ene na het andere voedingsschandaal de kop opsteekt. Niet verwonderlijk dat de FLOSS-trend de kop opsteekt: Fresh, Local, Organic, Sustainable en Seasonal. Jongeren willen hun eten vers, lokaal, biologisch, duurzaam en seizoensgebonden.
! R U U P t e o m N ETE
! GEZONDHEID Jongeren drinken niet alleen minder alcohol, ze roken minder, gebruiken minder drugs dan vroeger en ze eten minder vlees. Maar wat belangrijk is: de tieners van nu leven niet alleen maar gezonder omwille van eigenbelang, maar uit een sterk wijgevoel. Wat zijn de gevolgen voor mijn vrienden en voor de maatschappij als ik rook? Daarom eten ze ook minder vlees. Dat is niet alleen gezonder, maar ook vanwege de schade die de vleesindustrie toebrengt aan het milieu en aan de omgeving. In scholen is nu al veel meer vraag naar gezondere maaltijden. In plaats van energydrinks kiezen ze voor sapjes. «In plaats van jongeren ‘braaf’ te noemen omdat ze gezonder leven, moet je het net zien als een vorm van rebellie», besluit Tom Palmaerts. Ze gaan ervan uit: als we allen gezonder gaan leven, gaat onze leefwereld er ook op vooruit. Dat verwijten ze ook de voorgaande generaties: door erop los te roken, drinken en eten, hebben ze voor een bedorven maatschappij gezorgd.
! REIZEN Ook in het reisgedrag merken de trendwatchers een duidelijke ommezwaai bij tieners. Tachtig procent van de jongeren is geïnteresseerd in een niet-toeristische buitenlandervaring, de helft heeft er al zo eentje achter de rug. Weg met het klassieke toerisme, dus. Waarschijnlijk komt het omdat ze al genoeg klassieke vakanties aan het strand achter de rug hebben, maar de nieuwe generatie wil wat anders op reis. «Reizen worden een soort tijdelijk verblijven», legt Tom Palmaerts uit. «Een citytrip wordt geïnterpreteerd als ergens tijdelijk gaan wonen. De uitdrukking ‘act like a local’ kennen we al, maar dit gaat verder: jongeren wórden een local. Jongeren maken op reis afspraken met gelijkgezinden. In zekere zin zetten ze hun leven van thuis voort. Of ze gaan op reis om pakweg te leren boeren via organisaties als Worldwide Opportunities for Organic Farming of voor dieren te zorgen in wildparken.» Ook nieuw is de uitgesproken voorkeur voor avontuurlijke en soms zelfs gevaarlijke bestemmingen. Als het maar een kick geeft, aldus Ellen Anthoni. «Jongeren willen het liefst naar plekken die nog ontdekt moeten worden, zoals Myanmar, dat nu erg hip is omdat het lange tijd niet toegankelijk was voor toeristen. Het liefst ondernemen ze dit soort reizen via couchsurfing of sites als Airbnb: daar kan je bij particulieren iets huren. Heel opmerkelijk is dat jongeren meer vertrouwen hebben in hun peers, hun leeftijdsgenoten dus, dan in reisbureaus.»