7 minute read
Hell's Gate
Op Nederlands grondgebied heb je triathlons in alle vormen en maten. Van de hele afstand in Almere tot sprints in alle hoeken van de provincies. De meest bijzondere is misschien wel op het Caraïbische eiland Saba.
Advertisement
Tekst Thomas Sijtsma
Beeld Bastiaan Janssens Photography, Z.ePhotography
Omschrijvingen als ‘uitputtingsslag’, ‘onbegaanbaar’, ‘absurde omstandigheden’ en ‘mensonterend’ gebruikt Zelda Meeuwsen om haar ervaring met de Saba Hell’s Gate Triathlon te benadrukken. Op het oog is het geen triathlon om nachten voor wakker te liggen of een heel trainingsschema op af te stemmen. De afstanden zijn te overzien: 800 meter zwemmen, zeven kilometer fietsen en ook zeven kilometer hardlopen.
Maar vergis je niet, zegt Meeuwsen (30) die een jaar geleden neerstreek op Saba toen ze uitgezonden werd vanwege haar baan bij het ministerie van Binnenlandse Zaken. “Het is heel zwaar.” Hoewel Zelda regelmatig fietste en liep in Nederland, had ze geen ambities op triathlongebied. Bovendien kon ze tijdens het geplande half jaar op het eiland toch niet wielrennen. Het is simpelweg te klein en er zijn amper begaanbare wegen. Het hele eiland kent slechts veertien kilometer aan geasfalteerd wegdek De bouw van die weg werd in 1938 gestart, op afraden van Nederlandse ingenieurs die het onmogelijk achten om op de steile wanden van de vulkaan auto’s te laten rijden. De aanleg kostte bijna tien jaar tijd, in 1947 kwam er voor het eerst een auto op Saba. Het is ook nu nog steeds behelpen om überhaupt te kunnen sporten op het Bovenwindse Eiland.
IRMA EN MARIA
De gedachte aan de triathlon was voor Zelda bij aankomst nog heel ver weg. Ze was nog geen 24 uur gearriveerd toen ze haar toevlucht in een soort schuilkelder moest zoeken. De boosdoener was Irma, een orkaan die op het eiland af kwam razen. “Voor ik kon rondkijken op het eiland zat ik een spookdorp. Alle huizen waren dichtgetimmerd met planken. De bewoners waren goed voorbereid op het naderende onheil. Ik kon bij mensen schuilen die een huis hadden van gewapend beton. Zelfs daar begon alles te schuiven. We zetten een piano voor de deur.”
“Het was vooral wachten. Geen stroom. Geen internet. Je wist eigenlijk niets van wat er zich buiten afspeelde. Heel naar.” Na Irma herkende ze weinig van de eerste indrukken die ze van Saba had gekregen. Alles leek gestript. Van bomen stonden alleen nog de stammen. Door de aardverschuivingen was het een grote puinhoop. Al het groen had een vieze, dorre bruine kleur gekregen. Een paar weken later herhaalde het scenario zich. Dit keer was het orkaan Maria. Na twee dagen zonder contact met de buitenwereld zag Zelda dat Saba ditmaal vooral was getroffen door de hevige regenval. Huizen liepen waterschade op en de haven was verwoest. Weken van wederopbouw waren het gevolg. “Mijn prioriteiten waren een paar weken na mijn aankomst volledig veranderd. Tijdens mijn periode op Saba werkte ik aan een plan voor de heropbouw van het eiland. Een andere opdracht dan waarvoor ik was gekomen.”
ONBEGAANBARE TRAILS
Door het verschrikkelijke noodweer waren alle trails in de tropische bossen van Saba onbegaanbaar geworden. Takken en bladeren bedekten alle paden, ze waren geblokkeerd. Zelda sjouwde zich een ongeluk om alles op te ruimen. Dat moest snel gebeuren, want de trails zijn een belangrijke toeristische attractie. “Achteraf gezien was dat mijn eerste workout voor de triathlon die ik in januari daar zou doen. Geen ideale voorbereiding.”
Terug naar de Saba Hell’s Gate Traithlon, want daar wilde Zelda toch heel graag meer over vertellen, mailde ze afgelopen juli naar de redactie van Transition. ‘Wie had gedacht dat een triathlon in Nederland er ook zo uit kan zien?!’, schreef ze in de mail die werd ondersteund met een aantal surrealistische beelden van triatleten in een azuurblauwe zee en in het regenwoud.
MEER DAN DERTIG PROCENT
In tegenstelling tot haar verwachting kreeg Zelda al na een week op het kleine eiland een mountainbike in haar handen gedrukt. De gulle gever was een persoon uit de organisatie van de Hell Gate Triathlon. Het bleek de opmaat voor haar eerste triathlon. De enige weg die over het eiland loopt, kent stukken met een stijgingspercentage van boven de dertig procent. Zelda is wel eens in Italië wezen fietsten, maar dat staat in schril contrast met de asfaltweg die door de betere hybridefietser nog niet te beklimmen is. Het eerste ritje vergeet ze dan ook niet snel meer. “Ik had niet goed gekeken hoe de weg liep tussen de dorpen. Dat werd me snel duidelijk. Zelfs op de mountainbike met een heel licht verzet kwam ik amper vooruit. Ik ging zigzaggend omhoog.”
Zelda merkte dat ze met een ochtend trainen op de fiets ongeveer tien kilometer aflegde. Maar ze volhardde en leerde beter omgaan met de indrukwekkende stijgingspercentages op de flanken van Mount Scenery, de slapende vulkaan die officieel het hoogste punt (877 meter) van Nederland is. Inschrijven voor de triathlon was het logische gevolg. “Op Saba is over het algemeen heel weinig te beleven. Sportclubs zijn niet verwikkeld in competities omdat er geen tegenstanders op het eiland zijn. Er is een veldje van Johan Cruijff, een sporthal en er zijn fitnessfaciliteiten. Door het absurde profiel van het eiland kun je ook amper wedstrijden organiseren. De triathlon is een van drie evenementen waar het hele eiland voor uitloopt. De andere twee zijn carnaval en Saba Day, de feestdag van het eiland. Iedereen heeft er direct of indirect iets mee te maken, als vrijwilliger of deelnemer. Ik had daarom ook weinig keus, ik moest wel meedoen.”
KLAAR VOOR DE BEPROEVING
“De Elfpuntentocht op het eiland verdient wel een eervolle vermelding. Een wielrenner uit Nederland fietste jaarlijks de Elfstedentocht in Friesland en zijn hart brak alleen al door dat te moeten missen op Saba. Over een geïmproviseerde route van twintig kilometer, waarbij sommige stukken enkele keren bereden worden, bedacht hij elf stempelposten. De Elfpuntentocht trekt elk jaar een handvol fanatieke wielrenners.” In de paar maanden tijd na haar aankomst vijzelde Zelda haar conditie op. Tijdens de lunchpauzes van haar werk bij het ministerie dook ze een half uur de oceaan in om beter te zwemmen. Ze fietste de muur van Mount Scenery enkele keren per week op en ze rende over de slingerende paden van het oerwoud. Genoeg kilometers om op 20 januari van dit jaar klaar te zijn om de beproeving te ondergaan.
De Saba Hell’s Gate Triathlon, die als motto ‘where even te swim is uphill’ draagt, begint met 800 meter zwemmen in de opgeknapte haven. Om 7.00 uur moet iedereen vertrokken zijn. Later in de ochtend kan het al snel dertig graden zijn, gecombineerd met de hoge luchtvochtigheid in dit tropische klimaat kan dat tot gevaarlijke situaties leiden. Zelda herinnert zich van haar debuut op de
Saba vormt met Sint Maarten enSint Eustatius de BovenwindseEilanden. Het Caraïbischeeiland, dat officieel hoort bij hetKoninkrijk der Nederlanden, kentvier kleine dorpen en telt in totaalnog geen 2000 bewoners. Saba iseen Openbaar Lichaam, een soortbijzondere gemeente van Nederland.Van de bewoners is ongeveertien procent Amerikaans studenten de meeste vaste bewoners zijnafstammelingen van kolonisten,of van Afrikaanse slaven.Het eiland werd in 1493 ontdektdoor Columbus, die er overigensniet aan land ging. Het viel in deloop der eeuwen diverse malenin andere handen maar is sinds1816 definitief onderdeel van hetKoninkrijk der Nederlanden. Devoertaal op het eiland is Engels,maar een groot deel van de bevolkingbegrijpt het Nederlands goed,ook al omdat het een verplicht vakop school is en het onderwijs tottien jaar geleden volledig in hetNederlands gegeven werd.De doorsnee van het eiland isslechts 4,5 kilometer en de totaleoppervlakte niet meer dan 13 km2.Het eiland bestaat uit een slapendevulkaan, met vier lavakoepels,met steil aflopende hellingen eneen rotsachtige kust. Omdat Sabaper boot eenvoudig te bereikenis vanaf omliggende eilandentrekt het veel toeristen die komenwandelen, meestal voor een dag.Mount Scenery, de hoogste plekvan Nederland, kan met 1064 traptredenbeklommen worden.
triathlon het ruige water van de oceaan, maar ook het heldere uitzicht onder de zeespiegel. Ze kan tot de bodem kijken in het diepe, donkerblauwe water. Het koraal bestond uit een schitterend palet van kleuren. Een andere deelnemer vertelt later dat er een schildpad voorbij was gezwommen tijdens het zwemonderdeel.
KLIMMEN NAAR THE BOTTOM
De zestig deelnemers van 2018 klimmen na het zwemmen met de fiets naar The Bottom, de hoofdstad. Die eerste klim is ondoenlijk en afgrijslijk voor velen. De meesten stappen af om lopend hun wedstrijd voort te zetten. “Het gros van de triatleten daar fietst op een mountainbike. Een racefiets zie je zelden. Daarmee val je gewoon achterover.” Het fietsparcours van in totaal zeven kilometer gaat na The Bottom verder de hoogte in. Kronkelend langs de gehuchten St. John’s en Windwardside komen de sporters op het hoogste punt aan, waar gewisseld kan worden naar het looponderdeel. De snelste fietser heeft dan veertig minuten op zijn fiets gezeten. Zelda komt na vijftig minuten klimmen met verzuurde benen en opgeblazen longen boven op de flank van Mount Scenery.
De winnende eindtijd van bijna twee uur verraadt ook al het loodzware loopparcours. De eerste vijf van de zeven kilometer wordt er geglibberd en gegleden over modderige trails door het door regen geteisterde tropische regenwoud. Geluiden en gezang van exotische vogels en andere dieren verzachten de pijn van het lijden. “Het hardlopen gaat tergend langzaam. Je kan soms maar een paar meter voor je kijken en alle omstandigheden maken paden onbegaanbaar: de hoogteverschillen, de regen, de modder, de verdwenen krachten in de benen. Het zal je verbazen hoeveel je kan afzien in zo weinig kilometers.” Zelda haalt de streep die getrokken is op het pleintje in het bescheiden Windwardside. Eilandbewoners klappen en juichen uitbundig voor hun helden. De Nederlandse blijkt tweede te zijn geworden bij haar debuutwedstrijd. De prijs: een gratis overnachting op Saba. “Ik heb meteen een hotelkamer geboekt zodat ik in 2019 weer kan meedoen aan de Hell’s Gate Triathlon.” De organisatie verwelkomt 19 januari ook andere deelnemers die de Hel durven trotseren.
