03 05 10 12 14 16 18 21 26 28
Editorial Τι είχαμε; τι χάσαμε; Ο νέος νόμος πλαίσιο είναι μόνο η αφορμή Ποιός πληρώνει; Γι’ αυτόν δουλεύουμε Φεγγαράκι μου λαμπρό Case study: Συνέλευση μηχανολόγων Διαχειριστής Όλα έχουν ειπωθεί, μένει να γίνουν πράξη Ο φοιτητής και η άρνηση του (Ανατύπωση) 4η Ανακοίνωση (Ανατύπωση)
* Το κόμικ δανείζεται στίχους του C. Bukowski
troxilato.espivblogs.net
E D I T O R I A L
Δεν είμαστε μαζοχιστές. Δεν είμαστε χασομέρηδες. Προτιμούμε τις βόλτες,τον ήλιο, τον καφέ, τα βιβλία... Σε αντίθεση με το μεγαλυτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας, δεν αρκούμαστε στο να καθόμαστε σπίτι μας και να βρίζουμε την τηλεόραση. Όταν κάτι σε χαλάει...η απάντηση είναι η δράση, όχι η γκρίνια και η κλάψα, πόσο μάλλον η αυτοκαταστροφή. Γι΄αυτό επιλέξαμε -πέρα από τις ατομικές μας αναζητήσεις- τη συλλογική περιπλάνηση στο χώρο και το χρόνο. Η συμμετοχή μας στο αυτοδιαχειριζόμενο κινητό στέκι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . είναι ευκαιρία και σκοπός για εμάς να δημιουργήσουμε σχέσεις μη εκμετάλευσης (ανθρώπινες) και να καταργήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες περιφράξεις. ΑΕΙ σημαίνει Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα. Δεν είμαστε παιδιά για ίδρυμα, κλεισμένοι μέσα στη γυάλα του πανεπιστημίου να κοιτάμε τον αφαλό μας. Επιλέγουμε να κοιτάμε από μέσα προς τα έξω και αντίστροφα. Όπως και αν κοιτάς, όπου και αν κοιτάς, βλέπεις σχέσεις. Σχέσεις εξουσίας, σχέσεις υποταγής. Μέσα και έξω από τη γυάλα. Το όμορφο σε ένα κίνημα είναι ότι ο καθένας συμμετέχει για τους δικούς του λόγους, με το δικό του λόγο και το δικό του τρόπο. Το έντυπο αυτό είναι ο δικός μας λόγος με το δικό μας τρόπο. Οι λόγοι βρίσκονται στις σελίδες. Ο τρόπος παραγωγής είναι ο τρόπος που φτιάχνουμε τα πάντα. Πρώτα συζητάς το πνεύμα, μοιράζεις την ύλη, γράφεις ό,τι σου ταιριάζει και τα κείμενα τυπώνονται χωρίς διορθώσεις που θυμίζουν κεντρική/συντακτική επιτροπή. Αρκεί η εμπιστοσύνη σε ό,τι συμφωνήθηκε και η ανοχή σε ό,τι διαφωνείς. Ακόμη, δανειζόμαστε κείμενα που παρήχθησαν σε μέρες και συλλογικότητες που μοιάζουν με τις δικές μας. Πιθανόν να υπάρχουν λάθη. Μόνο όταν δεν κάνεις τίποτα, δεν κάνεις λάθος. 3
ΤΙ ΕΙΧΑΜΕ;ΤΙ ΧΑΣΑΜΕ; Στις χαζές ερωτήσεις ή δεν απαντάς καθόλου ή απαντάς χαζά. Σίγουρα πάντως δεν είχαμε δημόσιο πανεπιστήμιο. Και σίγουρα δε σπουδάζαμε σε πανεπιστήμιο που το πρόγραμμα σπουδών του καθοριζόταν απο τα συμβούλια των εργατών. Το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι το πανεπιστήμιο του ελληνικού κράτους και τα συμφέροντα αυτού μια ζωή εξυπηρετούσε. Αυτό το πανεπιστήμιο είναι αναπόσπαστο κομμάτι του συστήματος και του κύκλου παραγωγής και αναπαραγωγής που αυτό ορίζει. Η κρίση στο πανεπιστήμιο δεν είναι τίποτα περισσότερο μα και τίποτα λιγότερο από την κρίση των κοινωνικών σχέσεων, ή πιο συγκεκριμένα είναι κομμάτι της κρίσης των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων. Το εκπαιδευτικό σύστημα στο παρελθόν ήταν αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού μεταξύ του κεφαλαίου και των εργατών. Έτσι δημιουργήθηκε και το μαζικό κρατικό πανεπιστήμιο και όχι το δημόσιο. Όταν εκείνη την περίοδο παραγόταν συγκεκριμένη δραστηριότητα αγώνων και έβαζε ζητήματα ολικής ανατροπής του υπάρχοντος και της κανονικότητας, το κεφάλαιο και ο συλλογικός καπιταλιστής, δηλαδή το κράτος, έπρεπε να διαχειριστεί αυτό που συνέβαινε. Η κρίση πειθάρχισης της κοινωνίας που προέκυψε άλλαξε και το σχεδιασμό για την ανώτατη εκπαίδευση. Έτσι λοιπόν το κεφάλαιο απαντά με την απόπειρα άμεσης σύνδεσης της επιστήμης, της διδασκαλίας και της έρευνας με τις ανάγκες του κύκλου του. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν πολλά (αναπροσαρμογή του εκπαιδευόμενου εργατικού δυναμικού, αύξηση ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων, άσκηση ίδιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, ανάδυση της αξιολόγησης και της εντατικοποίησης) με μόνο σκοπό τον εξορθολογισμό της πανεπιστημιακής «λειτουργίας». Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω δεν ήταν μόνο η διαμόρφωση της αγοράς της εργασίας αλλά και η αλλαγή των εργασιακών σχέσεων εντός του πανεπιστημίου, ενός πανεπιστημίου που μετατράπηκε σε εργοστάσιο. Το πανεπιστήμιο πλέον είναι ο παράδεισος της επισφάλειας και της εντατικοποίησης και αν κάποιος θέλει να σκεφτεί πιο αφαιρετικά, εύκολα μπορεί να φανταστεί 5
τον εργάτη αλυσίδας μεταλλαγμένο σε άμισθο φοιτητή ή συμβασιούχο ερευνητή. Από την πρώτη στιγμή, το πανεπιστήμιο είχε σαν σκοπό την αύξηση της απόστασης μεταξύ χειρωνακτικής και διανοητικής εργασίας, δηλαδή τη διαδικασία του διαχωρισμού της συλλογικής γνώσης και της μετατροπής της σε «επιστήμη». Στις μέρες μας, όπου πάει να επιβληθεί ένας νέος συμβιβασμός για να ξαναοριστεί το ποιός θα κερδίσει περισσότερα, ορίζεται και αυτομάτως και ποιός θα χάσει. Σίγουρα πιο λίγοι θα κερδίζουν και οι πιο πολλοί θα χάνουν.
“Βαδίζω ανάμεσα στους ανθρώπους ως κομμάτια του μέλλοντος: εκείνου του μέλλοντος που βλέπω εγώ. Και αυτό είναι όλη μου η ποίηση και ο αγώνας: να ενώσω και να συγκεντρώσω σε ένα ό,τι είναι κομμάτι και αίνιγμα και φρικτό τυχαίο γεγονός. Και πώς θα άντεχα να είμαι άνθρωπος αν ο άνθρωπος δεν ήταν επίσης ποιητής και αν δεν ήξερε να λύνει αινίγματα και να λυτρώνει απο το τυχαίο! Το να λυτρώνεις εκείνους που πέρασαν και να αναδημιουργείς κάθε “ήταν” σε “έτσι το ήθελα”- ιδού τι θα μπορούσε να ονομάζεται για μένα λύτρωση!” Φρίντριχ Νίτσε, Ecco homo, εκδ Πανοπτικόν
ΤΙΝΑΚΑΝΟΥΜΕ? (sic)
Και σ’αυτό το ερώτημα κάποιος/κάποια θα μπορούσε να απαντήσει ως εξής: “απλά διάβασε το βιβλίο του Βλαδίμηρου*” και μετά θα σου ψυθίριζε το χειρότερο ίσως σύνθημα στην ιστορία του φοιτητικού κινήματος: “ο πρώτος κοσμοναύτης στην ιστορία σπούδασε σε δημόσια και δωρεάν παιδεία”. Δυστυχώς ή ευτυχώς οι μέρες μας έχουν όσο ποτέ την αναγκαιότητα της επιλογής και της αξιοπρέπειας. Ή καλύτερα την ανάγκη της ρήξης και της καταστροφής του χθές, μιας και υπάρχει ο κίνδυνος της μετάλλαξης του ανθρώπινου είδους σε άβουλο ον. 7
Η δραστηριότητά μας εντός των πανεπιστημίων πρέπει να έχει σαν στόχο το ξεπέρασμα κάθε ταυτότητας, το ξεπέρασμα κάθε διαχωρισμού, και τη διάχυσή της σε όλα τα ριζώματα του χωροχρόνου. Να βάλει σαν στόχο κάθε αφεντικό και κάθε τσιράκι του που θέλει να συνεχίσει τη σχέση εκμεταλλευτή και εκμεταλλευόμενου. Να αποτελέσει εικόνα παρελθοντική η εικόνα του χαφιέ συμφοιτητή μας που θέλει να δώσει το μαθηματάκι του. Να αποτελέσει εικόνα παρελθοντική η εικόνα του γείτονα-μπάτσου και να αποτελέσει μια για παντα παρελθόν η μισθωτή σκλαβιά. Αυτό που θα προσπαθήσουμε να ζήσουμε δεν θα είναι κάτι μελλοντικό. Δεν θα είναι κομμάτι καμιάς συνταγής από κάποιο ιερό βιβλίο ή τα λόγια κάποιας ιερής αγελάδας. Θα είναι λέξεις που θα έχουν αποκτήσει νόημα και ήχο, μιας και οι λέξεις αυτές θα είναι σχέσεις. Σχέσεις όχι απαλλοτριωμένες από το είδωλο της εργασίας, αλλά λέξεις από την πολιτική και την ιστορία μας. Να στοχέυσουμε τους εχθρούς μας και τους αδιάφορους συμφοιτητές μας. Να καταστραφεί η εικόνα της οικογένειας που έχουν πάρει οι σχολές μας με τους καθηγητές σε ρόλο αδελφικό ή πατρικό. Να προσπαθήσουμε να βιώσουμε καταστάσεις διαρρηγμένης ετεροκανονικότητας. Να μην πατήσουμε τη φλούδα της μπανάνας μπαίνοντας σε λογικές όπου τα όνειρά μας καταστρέφονται και περιορίζονται σε αιτήματα και bullet. Και ας ακούγεται πεζό και χιλιοειπωμένο. Μόνο τις αλυσίδες μας έχουμε να χάσουμε (ούτε καν χρυσές, όπως παλιά). Υ.Γ 1: Το όριο του αγώνα είναι ο ίδιος ο αγώνας. Υ.Γ 2: Ο τρόπος οργάνωσης της άλλης κοινωνίας είναι ένα θέμα που θα λύσει εκείνη η κοινωνία.
*Βλαδιμήρ Ίλιτς Λένιν 9
Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ Η ΑΦΟΡΜΗ “Δημόσια και δωρεάν παιδεία?” Ίσως το πιο πολυακουσμένο σύνθημα για το εκπαιδευτικό μια δεκαετία τώρα. Ίσως πρόκειται για μια κοινωνική συνθήκη που ενώ βρίσκεται τυπικά κατοχυρωμένη -αν και ακόμα και το τυπικό κομμάτι τίθεται σε αμφισβήτηση μετά τις τελευταίες μεταρρυθμίσεις- στην ουσία δεν υπήρξε ποτέ αφού έρχεται σε αντίθεση με το γεγονός ότι το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί πολύτιμο κρίκο του κεφαλαιοκρατικού συστήματος στο οποίο ζούμε και το οποίο λειτουργεί κατά βάση με όρους αγοράς. Γιατί μπορεί πλέον ο νέος νόμος πλαίσιο να παραδίδει ολοκληρωτικά σε μάνατζερ και επιχειρηματίες την διοίκηση των ιδρυμάτων όμως και μέχρι τώρα σημαντικό κομμάτι των τμημάτων έρευνας κι ανάπτυξης των εταιριών αναθέτονταν στα ερευνητικά προγράμματα του πανεπιστημίου (εδώ 10
δεν πρέπει να ξεχνάμε και τις έρευνες που εξυπηρετούν κατασταλτικούς ή μιλιταριστικούς σκοπούς). Έτσι, μια ολοκληρωτική παράδοση της παιδείας στην αρμοδιότητα του κράτους εμφανίζεται σαν ο απώτερος σκοπός, σχήμα οξύμωρο για γενιές που έχουν βιώσει τον πλήρη ξεπεσμό των δημόσιων σχολείων από τις ετοιμόρροπες αίθουσες, μέχρι τους καθηγητές αφεντικά και τους μαθητές ρουφιάνους (μια προθέρμανση για το μελλοντικό τους ρόλο στις εργασιακές σχέσεις;). Κι ενώ το βάρος πέφτει στην οικονομική πλευρά της παιδείας, αγνοείται παντελώς η κοινωνική, το ποσοτικό υπερισχύει του ποιοτικού και καταλήγουμε να αναθέτουμε είτε σε αυθεντίες–ακαδημαϊκούς όλη τη διαδικασία παραγωγής της γνώσης, παίρνοντας το ρόλο του επιστήμονα–εργάτη βιομηχανίας που ο ρόλος του είναι να αποστηθίσει το manual ώστε να πάρει θέση στην μονάδα παραγωγής (έρευνα στην προκειμένη). Εξ’ ορισμού, λοιπόν, ένα πανεπιστήμιο που να λειτουργεί με βάση την ολόπλευρη ανάπτυξη ανθρώπων ελεύ-
θερων και την ανάπτυξη των ικανοτήτων και επιθυμιών τους είναι αδιανόητο να συμβαδίζει με τον σημερινό ρόλο του συστήματος που αναπαράγει και οξύνει την αδικία, την εκμετάλλευση και την καταπίεση. Τίθεται λοιπόν, αυτήν την φορά πιο επιτακτικά, το αιώνιο ζήτημα να πάρουμε το πανεπιστήμιο στα χέρια μας, όχι μόνο σαν μέσο αντίστασης (καταλήψεις) αλλά και σαν ένα σταθμό του αγώνα μας για την κοινωνική απελευθέρωση και την αυτονομία της καθημερινής μας ζωής (αντιμαθήματα, πολιτικοκοινωνικές συζητήσεις και ζυμώσεις, αξιοποίηση των χώρων του από εμάς για εμάς). Γιατί το άσυλο που τώρα στα χαρτιά καταργείται (στην πραγματικότητα έχει παραβιαστεί ουκ ολίγες φορές είτε από Ματ κατά τη διάρκεια πορείας είτε ακόμα και σε φοιτητικά πάρτυ), άνηκε και πάντα θα ανήκει σε εκείνους που το αξιοποιούν και το νοηματοδοτούν ( διαδηλωτές, καταληψίες, μετανάστες). Όσο για τους τρόπους και τα μέσα πάλης μας, είναι τόσο σημαντικό να ποικίλλουν, να ξεφύγουν επιτέλους από τις δοκιμασμένες γραφειοκρατικές
διαδικασίες και να ξεχυθούν σε κάθε πτυχή της ζωής εντός και εκτός πανεπιστημίου. Διότι ακόμα και αν δεν καταφέρουμε να κάνουμε όλη την πόλη ένα κατειλημμένο πανεπιστήμιο, θα έχουμε κερδίσει σε αξιοπρέπεια αφού δημιουργώντας νέες εστίες αυτοδιαχείρισης ,αναπτύσσοντας πραγματικές σχέσεις αλληλεγγύης και συντροφικότητας μεταξύ μας, απαλλοτριώνοντας την καθεστωτική γνώση και στρέφοντάς την εναντίον ενός συστήματος που μας απομυζεί ζωή και ελευθερία .
11
ΠΟΙΟ$ ΠΛΗΡΩΝΕΙ; ΓΙ’ ΑΥΤΟΝ ΔΟΥΛΕΥΟΥΜΕ! Το ελληνικό πανεπιστήμιο ανέκαθεν ήταν στο δοκιμαστικό σωλήνα των εκάστοτε κυβερνήσεων, οι οποίες προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να πειραματιστούν πάνω σε διάφορα νομοσχέδια που αφορούσαν τη μορφή και την δομή του. Στο πλαίσιο λοιπόν αυτής της κατεύθυνσης το νέο νομοσχέδιο προσπαθεί να ισοπεδώσει πλήρως τον ήδη αποσαθρωμένο χαρακτήρα του πανεπιστημίου. Πιο συγκεκριμένα, η σαφής μείωση της κρατικής χρηματοδότησης ανοίγει και επίσημα τον δρόμο σε ιδιωτικές πρωτοβουλίες. Ήδη στο τωρινό μοντέλο πανεπιστημίου υπάρχει ενεργή παρουσία επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, είναι δηλαδή εν μέρει ιδιωτικοποιημένο, κάτι το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, μιας και δεν είναι απόλυτα εμφανές, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών αντιλαμβάνεται την ιδιωτικοποίηση στο κατά πόσο θα πληρώνουν αυτοί που σπουδάζουν. Δεν έγκειται όμως μόνο σ’αυτό. Η ιδιωτικοποίηση δεν βρίσκεται στα ‘’δίδακτρα’’ των προπτυχιακών φοιτητών αλλά στην ύπαρξη ενός γαλαξία πανεπιστημιακών θεσμών, βλέπε ερευνητικά κέντρα, ο οποίος έχει διαμορφώσει μια ζώνη ανάμεσα στο ‘’δημόσιο χαρακτήρα’’ της εκπαίδευσης και στην καπιταλιστική της οργάνωση. Μέσα σ’όλα αυτά η εκπαίδευση έχει αποκτήσει βιομηχανικό χαρακτήρα καθώς όλα τα ‘’μαγαζιά’’ (πανεπιστήμια) κινούνται προς όφελος της αγοράς, δημιουργώντας έτσι έναν ανεξέλεγκτο εσωτερικό κύκλο μεταξύ εκπαίδευσης – κράτους – επιχειρήσεων που αποτελεί και τον πυρήνα της ιδιωτικοποίησης. Το εκπαιδευτικό/ερευνητικό κομμάτι αυτού του κύκλου από την μεριά του πανεπιστημίου ακολουθεί το χρήμα μέσω εκπαίδευσης, καθώς το χρήμα δεν είναι το μέσο λειτουργίας, αλλά ο λόγος ύπαρξης των πανεπιστημιακών παρα-ιδρυμάτων. Η έρευνα δεν είναι ‘’φιλολογική συζήτηση’’ είναι εφαρμογές και οι εφαρμογές είναι καπιταλιστικές. Παράγουν έρευνα για να κερδίσουν τόσο τα ίδια όσο και οι παραγγελιοδότες–χρηματοδότες τους, οι οποίοι είναι και ο κοινός ιδεολογικός παρονομαστής 12
του πραγματικού πανεπιστημίου. Μεγάλα ποσά που είναι για την παιδεία είναι ταυτόχρονα και για το στρατοαστυνομικό σύμπλεγμα και αντίστροφα. Δηλαδή, οι χρηματικές, θεσμικές και ιδεολογικές ροές από ‘δω και από ‘κει μπλέκονται συστηματικά διαμορφώνοτας μια κοινή γεωγραφία συμφερόντων ανάμεσα σε ερευνητές, μεταπτυχιακούς, πανεπιστημιακά ιδρύματα και καραβανάδες, μιλιταριστές και στρατηγεία. Παρ’ όλ’ αυτά η διαδικασία της ιδιωτικοποίησης διευκολύνει και προστατεύει από τα αδιάκριτα βλέμματα την στρατιωτικοποίηση της ανώτατης εκπαίδευσης. Εννοώντας την κατεσκευή της ‘’πίσω πόρτας’’ των ιδρυμάτων που συνίσταται σε όλο αυτό το γκρίζο σύννεφο από κέντρα ερευνών, εργαστήρια κτλ. Η διαχείρηση όμως της στρατιωτικοποίησης είναι τόσο κατακερματισμένη που κάποιος που δουλέυει πάνω σε μια πανεπιστημιακή έρευνα μπορεί να μην γνωρίζει ότι δουλεύει για την επιχείρηση. Ανοίγει λοιπόν ένα παράθυρο στον κόσμο των πανεπιστημίων που δουλεύουν για λογοριασμό πολεμικών βιομηχανιών, στον κόσμο της αξιοποίησης κάθε τομέα της εκπαιδευτικής διαδικασίας προς όφελος του στρατοαστυνομικού συμπλέγματος. Αξίζει λοιπόν να αναρωτηθούμε το εξής: θέλουμε μια εκπαίδευση που μας διαμορφώνει και μας περιορίζει σύμφωνα με τις ανάγκες της αγοράς ή θέλουμε να πάρουμε τη γνώση ως εργαλείο για να ζούμε σαν άνθρωποι.
13
ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ ΜΟΥ ΛΑΜΠΡΟ... Δεν ξέρω αν υπάρχει μία αλήθεια την οποία μπορεί κάποιος να κατέχει. Συνεπώς θα ήταν αφελές το κείμενο αυτό να ισχυριστεί ότι θα αποκαλύψει την πραγματικότητα των ελληνικών πανεπιστημίων όπως είναι και όπως πρόκειται να διαμορφωθεί μετά το νομοσχέδιο. Παρ’ όλα αυτά η φαντασίωση ότι η εισαγωγή σε κάποια σχολή εξασφαλίζει ένα καλύτερο μέλλον γίνεται όλο και λιγότερο πιστευτή, καθώς μεγαλώνει ο αριθμός των ανέργων και η εκμετάλλευση και η βία γίνονται εντονότερες. Γι’ αυτό είναι κρίσιμο να αναρωτηθούμε τελικά ποιός είναι ο ρόλος της σημερινής εκπαίδευσης, του σχολείου και του πανεπιστημίου, αφού αποδεδειγμένα δεν προσφέρουν την πολυδιαφημιζόμενη κοινωνική και οικονομική ανέλιξη. Κάποιος θα ισχυριζόταν ότι προσφέρουν “μόρφωση”. Αλλά πόσο “μορφωμένος” είναι κάποιος ο οποίος για δώδεκα χρόνια παπαγαλίζει, εμπλουτί14
ζεται με χριστιανικές και εθνικές αξίες και σαν αποκορύφωμα εργάζεται εξαντλητικά, χωρίς να του δίνεται η δυνατότητα να περάσει από την κρίση του τις γνώσεις, για να κερδίσει μια θέση σε κάποιο ίδρυμα (πανεπιστημιακό, τεχνολογικό, ψυχιατρικό). Και αφού εισαχθεί στη σχολή του πρέπει να εργαστεί, να παπαγαλίσει, να αφομοιώσει, να παράγει και να κουβαλάει το ενοχικό φορτίο του μη “παραγωγικού” μέλους της κοινωνίας καθώς δεν προσφέρει άμεσα στην παραγωγική διαδικασία, αλλά τον συντηρούν οι γονείς του. Η εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες της σε εκπαιδεύει για να γίνεις ένας καλός εργαζόμενος, υποταγμένος και διαθέσιμος στις ανάγκες της αγοράς. Σε προετοιμάζει για τον απώτερο σκοπό σου, ο οποίος δεν είναι άλλος από το να παράγεις, να καταναλώνεις και να μη διαμαρτύρεσαι. Δεν είναι όμως για όλους έτσι καθώς στα διπλανά θρανία κάθονται και τα αυριανά αφεντικά σου τα οποία δε θα διστάσουν να σε εκμεταλλευτούν. Η εκπαίδευση σχεδιάστηκε από αυτούς που κατέχουν την εξουσία και αποτελεί ένα
από τα ισχυρότερα μέσα αναπαραγωγής του συστήματος. Αυτή είναι η πραγματικότητά μου και δεν έχω στόχο να πείσω κανέναν για αυτή. Όποιος παρ΄όλα αυτά κατανοεί το συλλογισμό μου συνειδητοποιεί γιατί είναι απαραίτητο σήμερα να ξεσηκωθούμε και να σταματήσουμε τη λειτουργία αυτών των μαζικών εκκολαπτηρίων. Χωρίς να περιμένουμε! Από το σχολείο, το πανεπιστήμιο, όπου και αν βρισκόμαστε πρέπει να διαλύσουμε τις δομές του υπάρχοντος καπιταλιστικού συστήματος. Όχι για να πέσει ένας νόμος ή μια κυβέρνηση, αλλά για την ίδια μας τη ζωή. Για να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας.
15
CASE STUDY: Σ Υ Ν Ε ΛΕ ΥΣΗ ΜΗ ΧΑΝΟΛΟΓΩΝ Είναι τόσο, μα τόσο βαρετοί! Βαρετοί και βαρεμένοι. Φωτοτυπικό τους ξερνάει και βγαίνουν τόσο ίδιοι? Ροζ πουκαμισάκι όταν είναι νεαροί και μπλε σακάκι μόλις μεγαλώσουν. Clean φατσούλες, πρόσωπο σαν παιδικό κωλαράκι, και αθλητική εφημερίδα στην τσέπη. Κάτι σαν αιώνιοι έφηβοι, αλλά χωρίς σπυράκια. Θέλουν να μορφωθούν, λένε, και διαβάζουν Πρωταθλητή και Derby. Έχουν όνειρα, λένε, και βουτάνε τα λεφτά των πάρτυ. Ενδιαφέρονται για τα κοινά, λένε, και κάνουν κολλητηλίκια με τους καθηγητές ώστε να χωθούν κάπου. Στηρίζουν τους αγώνες, λένε, αρκεί να μην ενοχλούν κανέναν. Είναι οι πιο ειλικρινείς φοιτητές. Βουτηγμένοι στην αντίφαση, στο όνειρο της καριέρας και παιδιά. Αιώνιοι μαμάκηδες, έλληνες γιοί, με παχιά λόγια και μηδενικά έργα. Όταν «αγριεύουν», βρίζουν σαν τελειόφοιτοι δημοτικού, κι όταν αγριεύει η φάση το βάζουν στα πόδια (ή τηλεφωνούν στους μπράβους που κουβαλάνε στα πάρτυ). «Ναι μαμά», «μάλιστα κύριε καθηγητή», «αγαπητέ συνάδελφε», είναι οι αγαπημένες τους φράσεις. Φράσεις υπακοής ή διαταγών, απονευρωμένες λέξεις, τηλεοπτικός τρόπος σκέψης. Με παπαγαλία μπήκαν στη σχολή, παπαγάλοι της τηλεόρασης θα είναι για πάντα. Θεωρούν τη συνέλευση συνάντηση μοναχικών συμφερόντων, κάτι σαν διαχείριση πολυκατοικίας. Το «όλοι μαζί» το ξεστομίζουν μόνο στις αφίσες με τις σκυλούδες που διαφημίζουν τα πάρτυ τους. ΑΝΘΡΩΠΑΚΙΑ! Με λεφτά ή χωρίς, με «μπαμπά» ή με πατέρα, κακομαθημένα facebookάκια, με μόνη αγάπη το πορτοφόλι τους, με μόνο κριτήριο τον κωλαράκο τους, με μόνο όνειρο την «κονόμα», με μόνο έρωτα τον αγορασμένο. Δεν είναι ηλίθιοι. Στο πώς θα κερδίσουν κάτι μονάχα για τον εαυτούλη τους είναι πολύ ικανοί. Γι’ αυτό είναι πιο αξιομίσητοι. 16
Επιλέγουν να είναι καθαρματάκια, δεν είναι από άγνοια, βλακεία ή αδιέξοδο. Είναι συνειδητή τους επιλογή να ταυτίζονται με τον ισχυρό, να αδιαφορούν για τους άλλους, να τρώνε το διπλανό τους. Πολεμούν τις καταλήψεις, καταγγέλουν τις απεργίες, γλύφουν τους καθηγητές, ουρλιάζοντας ΕΓΩ, ΕΓΩ ΕΓΩ! Καμουφλάρουν τα κίνητρα τους πίσω από κορώνες «για το δικαίωμα στην εργασία» ενώ είναι πρόθυμοι να απολύσουν οποιονδήποτε χρειαστεί, «το δικαίωμα στην μόρφωση» ενώ θα κάνουν κάθε κόλπο για να προσπεράσουν κάποιον πιο ικανό ή με μεγαλύτερη ανάγκη από αυτούς. Δεν έχει να κάνει με κόμματα. Είναι η πολιτική κουλτούρα τους που η λαϊκή γλώσσα αποκαλεί –συγγνώμη για το σεξισμό- καβατζόπουστα. Είναι η παρουσίαση της ζωής σαν αγώνα επιβίωσης όλων εναντίον όλων, είναι ο κοινωνικός δαρβινισμός σε συσκευασία φλώρου. Είναι η λογική που κάποιος γινόταν ταγματασφαλίτης στην Κατοχή και κάποιος αντάρτης, κάποιος γινόταν ρουφιάνος στη χούντα και κάποιος πήγαινε φυλακή, κάποιος κλεινόταν στο πολυτεχνείο γιατί το πίστευε και κάποιος για να γίνει υπουργός. ΤΣΟΥ ΡΕ ΛΑΚΗ Συνάδελφος είσαι και φαίνεσαι!
17
____ Δ χ _ _ _ _ _ _ _ ς_ 9/9/11 8,30 πμ Το κουδούνι χτυπά επίμονα και μετά μια σπρωξιά στην πόρτα. Μένουμε ακίνητες, είναι ο διαχειριστής της πολυκατοικίας μας. Πάλι άφησε απειλητικό σημείωμα. ‘’Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, εάν δεν εξοφλήσετε και όχι μόνο εσείς, θέρμανση δεν ξεκινά’’. Δεν είναι πρώτη φορά, ο διαχειριστής έχει ξαναχτυπήσει και όχι μόνο το κουδούνι μας… Ε.Τ. Στις 8 Ιανουαρίου το 1991, στο σχολικό συγκρότημα 3ου και 7ου Γυμνασίου-Λυκείου, ο Νίκος Τεμπονέρας δολοφονείται κατά τη διάρκεια σχολικών καταλήψεων εναντίον των μεταρρυθμίσεων στην παιδεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Η δολοφονία του χρεώθηκε στον Διαχειριστή, πρόεδρο της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και δημοτικού συμβούλου του Δήμου Πατρών. Ο Διαχειριστής με τη συμμορία του κυκλοφορούσε τραμπουκίζοντας και ξυλοκοπώντας κόσμο που εναντιωνόταν στο τότε καθεστώς. Στις “αρμοδιότητες” του, για το καλό της τάξης και του κόμματος ήταν το σπάσιμο των καταλήψεων κυρίως τις βραδινές ώρες όπου δεν υπήρχε μεγάλη μαθητική συμμετοχή. Έτσι συνέβη και τη νύχτα του Ιανουαρίου, όταν ο Τεμπονέρας έσπευσε να υπερασπιστεί τους τρομοκρατημένους, από τους φασίστες της ΟΝΝΕΔ, μαθητές του. Οι συμμορίτες τον δολοφόνησαν χτυπώντας τον με σκύλα (λοστό που χρησιμοποιούν οι οικοδόμοι) στο κεφάλι. Ο Διαχειριστής καταδικάστηκε σε ισόβια, έπειτα η ποινή του μειώθηκε στα 17 χρόνια, και αποφυλακίστηκε μόλις στα 7 λόγω καλή διαγωγής. Άλλωστε δεν περιμέναμε και τίποτα καλύτερο από τη δικαιοσύνη τους. Κάτι ανάλογο ισχύει σήμερα στα αμφιθέατρα των σχολών μας και όχι μόνο. Δεξιοί, ακροδεξιοί και “καλοί φοιτητές” επιτίθενται εκβιαστικά συκοφαντώντας τις καταλήψεις και τραμπουκίζοντας τους συμμετέχοντες. Δίνουν ονόματα φοιτητών που συμμετέχουν 18
σ’ αυτές, συγκεντρώνουν ομοϊδεάτες τους και μπράβους για να επιβάλλουν την αντικατάληψη. Και όλα αυτά με τις πλάτες καθηγητών και την συγκάλυψη των ΜΜΕ. Τον Διαχειριστή δεν τον συναντάμε μόνο για την πληρωμή των κοινοχρήστων αλλά και στις πρακτικές εκείνες που τον μιμούνται. “Καρφί και πρόκα σε κάθε Καλαμπόκα”.
19
ΟΛΑ ΕΧΟΥΝ ΕΙΠΩΘΕΙ, ΜΕΝΕΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΠΡΑΞΗ Μια στοιχειώδης κοινή βάση για αρχή: “καθημερινή ζωή είναι ό,τι μείνει όταν από ένα βίωμα αφαιρέσουμε όλες τις εξειδικευμένες δραστηριότητες”, σύμφωνα με τον Λεφέβρ. Έστω ότι εξειδικευμένες δραστηριότητες υπάρχουν και ότι καθημερινή ζωή δεν είναι τα πάντα. Ωστόσο, τα δύο αυτά πεδία επισέρχονται το ένα στο άλλο, σε τέτοιο βαθμό, που κατά κάποιον τρόπο, δεν βρίσκόμαστε ποτέ έξω από την καθημερινή ζωή. Κάθε σχέδιο ξεκινάει από αυτή και κάθε έργο σ’αυτήν επιστρέφει για να βρει το πραγματικό νόημά του. Η καθημερινή ζωή είναι το κέντρο των πάντων: της ολοκλήρωσης ή μάλλον της μη ολοκλήρωσης των σχέσεων. της χρήσης του βιωμένου χρόνου. των αναζητήσεων.. Σήμερα, καθημερινή ζωή χωρίς κριτική, σημαίνει επιβίωση των σημερινών βαθιά παρακμασμένων μορφών της κουλτούρας και της πολιτικής. Η εξαιρετικά προχωρημένη κρίση αυτών των δύο μορφών, ιδίως στις περισσότερο αναπτυγμένες χώρες, εκφράζεται με μία γενικευμένη “απολιτικοποίηση” και μόνο η ριζική και έμπρακτη κριτική της καθημερινής ζωής μπορεί να οδηγήσει σ’ ένα ξεπέρασμα της παραδοσιακής κουλτούρας και πολιτικής, δηλαδή σ’ένα ανώτερο επίπεδο επέμβασης στη ζωή. Η απόλυτη φτώχια της συνειδητής οργάνωσης και της δημιουργικότητας των ανθρώπων στην καθημερινή ζωή εκφράζει την ουσιαστική ανάγκη διατήρησης του ασυνειδήτου και της αυταπάτης, που χαρακτηρίζει κάθε κοινωνία της αλλοτρίωσης. Αυτή η κοινωνία, μετατρέπει τους ανθρώπους σε “καταναλωτές- μοναχούς1”. Έτσι, η καθημερινή ζωή είναι η ιδιωτική ζωή, ο χωροχρόνος του διαχωρισμού. Ίσως η λογοκρισία που ασκούν οι άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή, εξηγείται από το γεγονός ότι συνειδητοποιούν την αφόρητη αθλιότητά της και νοιώθουν πως όλες οι αληθινές δυνατότητες, όλες οι επιθυμίες τους που παρεμποδίστηκαν από τη λειτουργία της κοινωνικής ζωής, βρίσκονται στην καθημερινή 21
ζωή και όχι στις εξειδικευμένες δραστηριότητες ή διασκεδάσεις. Η γνώση του βαθύτερου πλούτου και της ενέργειας που χάνεται στην καθημερινή ζωή, μας κάνει να ορίζουμε την καθημερινή ζωή σαν μιζέρια και σαν φυλακή. Στην πράξη τα πάντα εξαρτιούνται από το επίπεδο στο οποίο θα θέσουμε αυτό το πρόβλημα. Πώς ζω; Πώς ικανοποιούμαι; Κι αυτό χωρίς ούτε στιγμή να μας αποθαρρύνουν οι διάφορες διαφημίσεις, που στόχο έχουν να μας πείσουν ότι μπορούμε να είμαστε ευτυχισμένοι επειδή υπάρχει θεός ή η οδοντόκρεμα Κολγκαίητ ή το Εθνικό Κέντρο Κοινωνιολογικών Ερευνών. Τον όρο “κριτική της ανθρώπινης ζωής” μπορούμε και πρέπει να τον κατανοήσουμε μ’ αυτή την αντιστροφή: κριτική που από θέση ισχύος ασκεί η καθημερινή ζωή σε οτιδήποτε βρίσκεται έξω από αυτή. Μόνο αν δούμε την κρίση της σημερινής κοινωνίας σ’όλη της την έκταση θα πάψουμε να θεωρούμε τις δραστηριότητες του “ελεύθερου χρόνου” ως άρνηση της καθημερινότητας. Ας δούμε, όμως, εδώ και την ιδέα του “χαμένου χρόνου”.Για τον κλασικό καπιταλισμό χαμένος χρόνος είναι οτιδήποτε συμβαίνει έξω από την παραγωγή, την συσσώρευση, την αποταμίευση. Η λαϊκή ηθική που διδάσκεται στα σχολεία της αστικής τάξης καθιέρωσε αυτή την αντίληψη σαν κανόνα ζωής. Όμως ο σύγχρονος καπιταλισμός έχει ανάγκη την ασταμάτητη αύξηση της κατανάλωσης. Ο φορντισμός έδωσε τη σκυτάλη στην “κατανάλωση για την κατανάλωση” και ο χρόνος του καταναλώνειν δεν μπορεί πλέον να περιοριστεί πουθενά. Ο χρόνος του καταναλώνειν θέλει να ταυτιστεί με το χρόνο σαν φυσικό μέγεθος. Έτσι η καινούργια ηθική, που διδάσκεται από τη διαφήμιση, την προπαγάνδα και όλες της μορφές του κυρίαρχου θεάματος, δέχεται με κάθε ειλικρίνεια ότι χαμένος χρόνος είναι αυτός που ξοδεύουμε στη δουλειά. Γι’ αυτό η δουλειά σήμερα δικαιολογείται ως μέσο που μας επιτρέπει να αγοράζουμε ανάπαυση, κατανάλωση ή διασκεδάσεις. Δηλαδή μια καθημερινή παθητικότητα, κατασκευασμένη κι ελεγχόμενη από τον καπιταλισμό. Ο καπιταλιστικός πολιτισμός δεν έχει ξεπεραστεί πουθενά και παντού συνεχίζει να γεννά τους εχθρούς του. Η επερχόμενη 23
απόπειρα καθολικής αμφισβήτησης του καπιταλισμού θα πρέπει να εφεύρει και να στηριχτεί άμεσα σε καινούργιες καθημερινές πρακτικές (-θεωρίες), σε καινούργιους τύπους ανθρώπινων σχέσεων. Η επανάσταση στην καθημερινή ζωή θα δημιουργήσει συνθήκες τέτοιες που το παρόν θα κυριαρχεί επί του παρελθόντος και η δημιουργικότητα θα υπερισχύει πάντα της επανάληψης. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, εκείνη η πλευρά της καθημερινής ζωής που εκφράζεται από τις έννοιες της αμφιβολίας (παρεξήγηση, συμβιβασμός ή κατάχρηση), θα χάσει σε μεγάλο βαθμό τη σημασία της και τη θέση της θα πάρουν οι αντίθετες έννοιες: η συνειδητή επιλογή, το ποντάρισμα. Η καθημερινή ζωή θα είναι ελεύθερη να συμβεί! Θα γίνει μία ακόμη φύση, αδιάκοπα αναδημιουργώντας την ολότητά της, και όλοι οι άνθρωποι θα αναλάβουν την κριτική της. Καμία πρωτοπορία δεν μπορεί να αναλάβει κάτι τέτοιο, ακόμα κι αν έχει επαναστατικές τάσεις. Κανένα κόμμα δεν μπορεί να οργανώσει κάτι τέτοιο, ακόμα κι αν δίνει έμφαση στην κριτική της κουλτούρας. Αυτή η κουλτούρα κι αυτή η πολιτική έχουν φθαρεί αμετάκλητα. Χάρη στην ανάπτυξη του καπιταλισμού και των αφόρητων επιταγών του, βασικά στοιχεία του μηχανισμού της καθημερινής ζωής εξαρθρώνονται και επανανοηματοδοτούνται απελευθερωμένα πια από την καπιταλιστική σχέση (μεταξύ τους διάταξη). Η καθημερινή ζωή που θα σημάνει το τέλος κάθε εξειδικευμένης πολιτικής, θα θάψει μια για πάντα διαχωρισμούς “πολιτικού - προσωπικού”, “θεωρίας - πράξης”, φυλετικούς, έμφυλους και ηθικολογικούς. Υ.Γ.: Δεν μας ενδιαφέρει οποιοσδήποτε ορισμός της κουλτούρας ως μόρφωμα που διαχωρίζεται από “την καθημερινή, πολύπλοκη ζωή που διαδραματίζεται πρακτικά και με τη μορφή υποκειμενικότητας”.
Αναπτύσσεται μια θρησκευτική σχέση μεταξύ καταναλωτή και εμπορεύματος. Η σχέση αυτή δημιουργεί περιεχόμενα αφ’εαυτής, αντί να διαμορφώνει και να χρωματίζει μόνο τα περιεχόμενα που δίνονται από τη ζωή. 1
25
Ο ΦΟΙΤΗΤΉΣ ΚΑΙ Η ΆΡΝΗΣΉ ΤΟΥ ...Κομβικό είναι εδώ να επιχειρήσουμε όχι μια εκτεταμένη κριτική στο ρόλο του φοιτητή αλλά απλώς να ερευνήσουμε το φλέγον ακόλουθο ζήτημα: Ποιος είναι λοιπόν ο ρόλος του φοιτητή; Πώς είναι λειτουργικός αυτός ο ρόλος για τις ανάγκες του πανεπιστημίου και εν συνεχεία του κράτους και του κεφαλαίου; Από αυτά τα ερωτήματα θα έπρεπε να ξεκινούσε το φοιτηταριάτο που θα ήθελε να ριζοσπαστικοποιηθεί, από εκεί θα ξεκινούσε μία αποδόμηση αυτού του ρόλου και μία ταξική ανασύνθεσή του στην κατεύθυνση του προλεταριακού συμφέροντος. Ο φοιτητής βρίσκεται όντως σε μια περίεργη κατάσταση. Δεν είναι παιδί. Βρίσκεται τουλάχιστον στην ηλικία των 18 και μπορεί να συνεχίσει να είναι φοιτητής για κάμποσα χρόνια ακόμη. Παρόλα αυτά δεν εργάζεται ή εργάζεται για λίγες ώρες απλώς για το «χαρτζιλίκι». Νέος λοιπόν που δεν έχει ενταχθεί στην παραγωγική διαδικασία ο φοιτητής δεν φαίνεται να έχει δα και κάτι παράξενο. Αλλά ο φοιτητής έχει την εξής ιδιαιτερότητα: δεν τον νοιάζει που δεν εργάζεται, είναι ανέμελος ... Και ακόμη πιο πέρα με την ιδιότητα του και μόνο αποσπά επαίνους.
26
Έχει όμως έγνοιες ο φοιτητής. Τα χρόνια που σπουδάζει κάθε άλλο παρά χαμένα τα θεωρεί. Ο φοιτητής προετοιμάζεται με κάθε τρόπο για το επαγγελματικό του μέλλον. Είναι στην τελική η συμπλήρωση αυτού του γαμημένου βιογραφικού στην πιο κρίσιμή της στιγμή. Για αυτό και η εξεταστική θα βαραίνει κάθε φορά ιδιαίτερα την κατά τα άλλα ανέμελη φοιτητική ζωή. Δεν υπάρχει καμία αντίφαση σε όλα τα παραπάνω. Γιατί ο φοιτητής εν τέλει είναι μία επένδυση. Είναι καταρχάς η επένδυση της οικογένειας. Οι γονείς αποφασίζουν να χώσουν φράγκα για τα καμάρια τους για να σπουδάσουν και να πετύχουν, και φυσικά μαζί με αυτά να πετύχουν και αυτοί ως γονείς. Καθώς η εκπαίδευση έχει ακόμη τη φήμη του ασανσέρ της ταξικής ανόδου (μολονότι η πραγματικότητα είναι πια διαφορετική), ο φοιτητής φαίνεται να μπορεί να δικαιώσει τις πλέον οικογενειακές και μικροαστικές προσδοκίες ... Ο φοιτητής είναι βέβαια επένδυση και του κράτους. Υπό κανονικές συνθήκες πίεσης (δηλαδή αφήνοντας έξω τη συζήτηση περί κρίσης) οι φοιτητές είναι τα εκκολαπτόμενα στελέχη του κράτους και του κεφαλαίου. Για αυτό και το κράτος εξασφάλιζε σε γενικές γραμμές τη δημόσια δωρεάν εκπαίδευση και στον τρίτο βαθμό. Ο φοιτητής το γνωρίζει αυτό και πράττει αναλόγως. Ακόμη και στις πιο πολιτικοποιημένες του εκδοχές, εναλλακτικές λύσεις για το κράτος του ψάχνει.
Ο φοιτητής λοιπόν παραμένει «δεμένος» με τον πιο στενό τρόπο από την οικογένεια και το κράτος. Κατά τα άλλα, μακριά από την πραγματικότητα της παραγωγής, και κυρίως μακριά από την πραγματικότητα της ταξικής σύγκρουσης, μπορεί να νιώθει ελεύθερος και ξέγνοιαστος... Για αυτό και πάνω από το κεφάλι του θρονιάζεται όλη η ηλιθιότητα του θεάματος. Δεν αγκαλιάζει μόνο κάθε βλακεία που σερβίρεται ως κουλτούρα. Ο φοιτητής βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κατανάλωσης, τη στιγμή μάλιστα που δεν έχει δικά του λεφτά. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότερες διαφημίσεις αυτόν σημαδεύουν. Τα περί «φοιτητικής ζωής» δεν είναι τελικά παρά η εκπραγμάτιση της ζωής, η μετατροπή της ζωής σε φθηνό εμπόρευμα με σύντομη ημερομηνία λήξης ... Αυτό είναι λοιπόν ο φοιτητής. Την ώρα που και καλά αντιμετωπίζει την σύντομη φοιτητική ζωή σαν ένα μεγάλο party, την ίδια στιγμή είναι δουλικά υπάκουος στις προσταγές της οικογένειας και του κράτους. Και φυσικά όπως είπαμε ένας από τους μεγαλύτερους fun της πιο ηλίθιας εκδοχής του θεάματος. Αυτή είναι η κυρίαρχη πραγματικότητα. Και όποιος δεν την βλέπει δεν είναι τυφλός, απλώς επιλέγει να κάνει τον τυφλό... Η αριστερά είναι τυπικό παράδειγμα. Προτιμά να συζητά ατελείωτες ώρες για το «κόμμα νέου τύπου» παρά να θίγει έστω για λίγο τέτοιου είδους ζητήματα... Αλλά τα παραπάνω δεν είναι όλη
η αλήθεια. Επιμένουμε σε αυτά γιατί κανένας δε θέλει να τα ομολογήσει. Παρόλα αυτά μέσα στο φοιτηταριάτο υπάρχουν σκόρπιες αρνήσεις. Φοιτητές που αρνούνται να δικαιώσουν τα όνειρα των οικογενειών τους. Φοιτητές που αρνούνται να αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους απλώς σαν εκκολαπτόμενο στέλεχος, απλώς σαν επένδυση. Φοιτητές που αρνούνται να λαχανιάζουν πίσω από τις ηλιθιότητες του θεάματος και τις προσταγές του Iifestyle, φοιτητές που θέλουν να ξεφύγουν από γυάλα του πανεπιστημίου και την ψευτιά της «φοιτητικής ζωής. Κυρίως όμως αρνήσεις ασυγκρότητες και ασυνεχείς, αρνήσεις σκόρπιες. Αυτοί που δε χωράνεστο ρόλο του φοιτητή σπανίως βρίσκονται μαζί παρά μόνο για να δραπετεύσουν. Και αυτό το ζήτημα θα έπρεπε να είναι το στοίχημα για τους ριζοσπάστες φοιτητές: να βρεθούν με αυτές τις αρνήσεις, όχι για να δραπετεύσουν μαζί... Αλλά για να επιτεθούν στο ρόλο του φοιτητή, στη λειτουργία του πανεπιστημίου και να φτιάξουν προλεταριακές θέσεις μάχης ενάντια στην καπιταλιστική συνθήκη. Δεν φταίμε εμείς (ή καλύτερα δεν φταίμε μόνο εμείς) που το αυτονόητα ακούγονται πια σαν μεγαλοστομίες…
Ανατύπωση από την εισήγηση «εκπαιδευτικά συστήματα σε κρίση, εκπαιδευτικά κινήματα σε αδιέξοδο», 27/3/07 Αθήνα, Νομική
27
4Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Δευτέρα, 20 του Μάρτη, 2006
Το πανεπιστήμιο της Σορβόννης, με τον αέρα της αιωνιότητας. Γεμάτο από μια ιστορία που αναστάλθηκε. Μαρμάρινοι διάδρομοι σαν παγωμένος βάλτος. «Όταν δεν υπάρχει ήλιος, μάθε να ωριμάζεις κάτω από τον πάγο». Και τότε, πριν δέκα μέρες, ο πάγος άρχισε να λιώνει, ένα απόγευμα μέσα στους αιώνες. Μια φωτιά από τραπέζια και τελευταίες ανακοινώσεις: μια φλόγα ψηλότερη από κάθε άνθρωπο, στο μέσο του προαυλίου, του προαυλίου στο οποίο γίνονται οι τελετές. Τέρμα η βουή στις αίθουσες μαθημάτων και στους διαδρόμους, τέρμα οι διαλέξεις, απλά συνυπάρχουμε, αναζητώντας μια δομή. Αρχίζει. Βλήματα, ουρλιαχτά, πυροσβεστήρες, σκάλες ενάντια στους μπάτσους. Το θηρίο ξυπνάει. Οι αρχές είναι ηλίθιες. Σπεύδουν. Νομίζουν ότι διώχνοντάς μας θα εξαφανίσουν την έκρηξη που πραγματοποιήθηκε εδώ. Ανόητοι. Ανόητοι και μονότονοι, σαν το βαρύ γδούπο ενός υπολογιστή στο κράνος ενός μπάτσου. Εξορίζοντάς μας, απλώς διεύρυναν το πεδίο της δράσης μας. Θα εισπράξουν αυτό που τους αξίζει για το γεγονός ότι μας πήραν τη Σορβόννη μας, για το γεγονός ότι μας εξόρισαν. Εγκαθιστώντας την αστυνομία τους εκεί, προσέφεραν τη Σορβόννη σε όλους τους εξόριστους. Τη στιγμή που
28
γράφεται αυτή την ανακοίνωση, η Σορβόννη δεν ανήκει πια στους φοιτητές της, ανήκει σε όλους εκείνους που έχουν την πρόθεση να την υπερασπιστούν, με τα λόγια ή με τα κοκτέιλ. Από τη στιγμή της εξορίας μας και μετά, έχουμε κάνει κάποιες σκέψεις σχετικά με την κατάσταση του κινήματος. Αναθεώρηση #1 Μαχόμαστε ενάντια σε έναν νόμο που ψηφίστηκε από την πλειοψηφία ενός νόμιμου κοινοβουλίου. Η ύπαρξή μας και μόνο αποδεικνύει ότι η δημοκρατική αρχή της πλειοψηφίας τίθεται υπό αμφισβήτηση, αποδεικνύει ότι ο μύθος της κυριαρχίας της γενικής συνέλευσης μπορεί να διαλυθεί. Είναι μέρος του αγώνα μας να περιορίσουμε, όσο το δυνατόν περισσότερο, την τυραννία της πλειοψηφίας. Όλος αυτός ο χώρος που δίνεται στις γενικές συνελεύσεις μας παραλύει και το μόνο που κάνει είναι να νομιμοποιεί στα χαρτιά ένα μάτσο μελλοντικών γραφειοκρατών. Οι συνελεύσεις εξουδετερώνουν κάθε πρωτοβουλία, εγκαθιδρύοντας ένα θεατρικό διαχωρισμό ανάμεσα στα λόγια και στην πράξη. Εφόσον έχει ψηφιστεί απεργία μέχρι την απόσυρση του νόμου «για τις ίσες ευκαιρίες», οι γενικές συνελεύσεις θα πρέπει να γίνουν χώροι διαρκούς συζήτησης, χώροι όπου θα μπορούμε να μοιραζόμαστε εμπειρίες, ιδέες και επιθυμίες, ο τόπος στον οποίο συγκροτούμε τη δύναμή μας και όχι σκηνικό
που κυριαρχείται από μικρο-δι- πή της λειτουργίας της αποτελεί αμάχες για την εξουσία και ίντρι- προϋπόθεση για τη διάλυσή της. γκες για την απόκτηση επιρροής Κάνοντας αποκλεισμούς, αγωνιζόστις αποφάσεις. μαστε για το πλήρες πάγωμα της κατάστασης που θέλουν να επιβάΑναθεώρηση #2 λουν. Οι συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες, παρόλο που συνεχίζουν τις συ- Αναθεώρηση #5 νηθισμένες προσπάθειές τους για Έχουμε ως σημείο αναφοράς το χειραγώγηση, δεν αποτελούν τόσο ’68, είναι αλήθεια. Αλλά ουσιαστισημαντικό εμπόδιο για το πραγ- κά όχι αυτό που συνέβη το ’68, το ματικό κίνημα όσο τα πασιφιστικά φολκλόρ, την τότε κατειλημμένη αντανακλαστικά που εξαπλώνονται Σορβόννη, τα οδοφράγματα στο ανάμεσά μας. Τη νύχτα της εκκέ- Καρτιέ Λατέν. Αλλά αυτό που δε νωσης της Σορβόννης, ένα μέρος συνέβη το ’68, την επαναστατική των φοιτητών δεν είχε ιδέα γιατί θύελλα που δεν έλαβε χώρα. Ανάβρισκόταν εκεί ή τι μπορούσε να γοντάς μας στο παρελθόν, κάποιοι κάνει, πολύ περισσότερο τι έπρεπε θα ήθελαν να μας αποσπάσουν από να κάνει. Περιφέρονταν με αγωνία, την παρούσα κατάσταση και να μας εξαιτίας της ελευθερίας που τους κάνουν να χάσουμε τη στρατηγική προσφερόταν αλλά ήταν αδύνατο κατανόηση αυτής. Αντιμετωπίζονα αρπάξουν, γιατί δεν την επιθυ- ντας το ’68 σαν ένα απλό φοιτητικό μούσαν. Μια εβδομάδα αργότερα, κίνημα, θέλουν να ξορκίσουν την μετά από πολυάριθμες καταλήψεις ακόμα παρούσα απειλή εκείνου και αναμετρήσεις με την αστυνο- που θα μπορούσε να είναι το ’68, μία, η βεβαιωμένη αδυναμία τους μια άγρια γενική απεργία, η έκρηδίνει τελικά τη θέση της σε μια ξη μιας ανθρώπινης απεργίας. αγνή βούληση για άμεση δράση. Ο πασιφισμός γίνεται τελικά αυτό Αναθεώρηση #6 που ποτέ δεν έπαψε να είναι: μια Η ιδέα της καθημερινής δημοκρακαλοήθης υπαρξιακή παθολογία. τικής συζήτησης για τη συνέχιση της απεργίας με εκείνους που είΑναθεώρηση #3 ναι ενάντια στην απεργία είναι παΟ αγώνας ανήκει σε αυτούς που ράλογη. Η απεργία δεν ήταν ποτέ αγωνίζονται, όχι σε εκείνους που δημοκρατική πρακτική, αλλά ένα θέλουν να τον ελέγξουν. πολιτικό τετελεσμένο γεγονός, μια άμεση απαλλοτρίωση, μια σχέση Αναθεώρηση #4 δύναμης. Κανείς δεν ψήφισε ποτέ Η αδιάκοπη κίνηση, η κυκλοφο- για την εγκαθίδρυση του καπιρία των πάντων είναι η αντιφατική ταλισμού. Αυτοί που αντιτίθενται προϋπόθεση της λειτουργίας της στην απεργία βρίσκονται εκ των καπιταλιστικής μηχανής. Η διακο- πραγμάτων από την άλλη πλευρά
29
του οδοφράγματος. Η μόνη συνδιαλλαγή που θα μπορούσαμε να έχουμε μαζί τους είναι εκείνη των προσβολών, των γροθιών και των χαλασμένων αυγών. Απέναντι στα δημοψηφίσματα που στήνονται για να σπάσουν την απεργία, το μόνο πράγμα που έχουμε να κάνουμε είναι να τα καταργήσουμε με κάθε μέσο. Αναθεώρηση #7 Μια παράξενη ιδέα στοιχειώνει αυτό το κίνημα, η ιδέα της κατάληψης των πανεπιστημιακών κτιρίων μόνο κατά τη διάρκεια των ωρών λειτουργίας τους. Αυτή είναι μια κατάληψη που δεν απελευθερώνει το χώρο. Μια κατάληψη στην οποία οι πυροσβέστες, η διοίκηση και το πρόσχημα της νομιμότητας και της ασφάλειας συνεχίζουν να μας κάνουν να φαινόμαστε σαν παιδιά. Μια κατάληψη στην οποία το πανεπιστήμιο παραμένει απλά ένα πανεπιστήμιο. Η αλήθεια είναι ότι από τη στιγμή που καταλαμβάνουμε αυτό το χώρο πρέπει να τον αποικίσουμε, να τον αποικίσουμε με πράγματα διαφορετικά από την επιθυμία για επιστροφή στο κανονικό. Πρέπει να δεχτούμε με γαλήνη το γεγονός ότι δε θα υπάρξει επιστροφή στο κανονικό και στη συνέχεια να κατοικήσουμε σ’ αυτή τη μη αναστρεψιμότητα. Αναθεώρηση #8 Ο εθνικός συντονισμός αντανακλά τη στειρότητα μιας συγκεκριμένης κλασικής έννοιας της πολιτικής. Οι συνδικαλιστές, τα εκατομμύρια
30
των αριστερών οργανώσεων και γκρουπούσκουλων προσφέρουν σε νεκρές γενικές συνελεύσεις πλατφόρμες που έχουν γραφτεί εκ των προτέρων από τις ηγεσίες τους. Μέσα σε μια ατμόσφαιρα που μοιάζει με εκείνη ενός ακόμη κομματικού συνεδρίου, ο εθνικός συντονισμός δεν δείχνει τίποτε άλλο παρά ένα σοβιετικού τύπου παιχνίδι εξουσίας ανάμεσα στα «όργανα». Προτείνουμε, αντίθετα, την ιδέα ενός παράλληλου συντονισμού, ακολουθώντας το παράδειγμα του μαθητικού κινήματος του περασμένου χρόνου, έναν ανοιχτό συντονισμό (consulta), που δεν είναι παρά ένας προσωρινός χώρος για να επεξεργαστούμε μια στρατηγική σε εθνικό επίπεδο. Αναθεώρηση #9 Είμαστε οι κληρονόμοι της αποτυχίας όλων των «κοινωνικών κινημάτων», όχι μόνο εκείνων των τελευταίων τριών χρόνων (καθηγητές, συνταξιούχοι, εποχιακοί εργάτες, μαθητές), αλλά πολύ περισσότερων, όλων αυτών που έλαβαν χώρα τουλάχιστον από το 1986 και μετά. Μάθαμε αρκετά από αυτές τις αποτυχίες. Το πρώτο μάθημα αφορά τα media. Όταν τα media γίνονται η ηχώ του κινήματος, μετατρέπονται ουσιαστικά σε κομμάτι του κινήματος, ένα κομμάτι που όταν αποχωρεί (συνήθως ταυτόχρονα με τις συνδικαλιστικές γραφειοκρατίες) προκαλεί την κατάρρευση του κινήματος. Η ισχύς ενός κινήματος βρίσκεται στην πραγματική του δύναμη και όχι σε όσα
λέγονται γι’ αυτό ή στα κακόβουλα κουτσομπολιά σχετικά με αυτό. Το κίνημα πρέπει να προστατευθεί με κάθε μέσο, ακόμα και με τη βία αν χρειαστεί, από την αγκαλιά των media. Πρέπει να αναπτύξει τη δική του φωνή. Αναθεώρηση #10 Κανένα από τα «κοινωνικά κινήματα» των τελευταίων ετών δεν πέτυχε μέσα σε μήνες ολόκληρους «αγώνα» αυτό που κατέκτησαν μόνοι τους οι εξεγερμένοι του Νοέμβρη μέσα σε τρεις εβδομάδες ταραχών – αναστάλθηκαν οι περικοπές της κρατικής πρόνοιας για τις συγκεκριμένες περιοχές, επαναφέρθηκε η χρηματοδότηση τοπικών προγραμμάτων. Και όλα αυτά χωρίς καν να διατυπωθούν αιτήματα. Η διατύπωση αιτημάτων σημαίνει να ορίζεις την ύπαρξή σου με τους όρους εκείνων που βρίσκονται στην εξουσία, δηλαδή με όρους που μας ακρωτηριάζουν. Σημαίνει να παραχωρείς το πλεονέκτημα στον εχθρό. Ακόμα και από τη σκοπιά εκείνων που θέλουν απλώς να κερδίσουν συγκεκριμένα πράγματα, κάτι τέτοιο είναι ηλίθιο.
τις διαδρομές που υποδεικνύονται από την αστυνομία και τους λακέδες της. Ακόμη και οι «στρατηγοί» έχουν τώρα καινούριο ρόλο, και καινούριο όνομα: αποτελούν τη «μεραρχία της δράσης» και είναι έτοιμοι να αναμετρηθούν με την αστυνομία αν αυτό χρειαστεί.
Αναθεώρηση #12 Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας πει ότι αυτό που κάνουμε είναι «παράνομο». Δεν πρέπει να θεωρούμε τους εαυτούς μας θεατές του αγώνα και ακόμη περισσότερο δεν πρέπει να βλέπουμε τους εαυτούς μας με τα μάτια του εχθρού. Η νομιμότητα ανήκει σε αυτούς που πιστεύουν στις πράξεις τους, σε αυτούς που ξέρουν τι κάνουν και γιατί το κάνουν. Αυτή η έννοια της νομιμότητας σαφώς αντιτίθεται σε εκείνη του Κράτους, της πλειοψηφίας και της αντιπροσώπευσης. Δεν υπακούει στην ίδια λογική, επιβάλλει τη δική της λογική. Αν η πολιτική συνίσταται στην πάλη μεταξύ διαφορετικών νομιμοτήτων, διαφορετικών αντιλήψεων σχετικά με την ευτυχία, το έργο μας από δω και πέρα είναι να παρέχουμε τα μέσα σ’ αυτόν τον αγώνα, χωρίς Αναθεώρηση #11 κανένα άλλο όριο εκτός από αυτό Αυτό είναι το τέλος των πορειών που μας φαίνεται δίκαιο και μας και των ημερών δράσης που εξαγ- δημιουργεί χαρά. γέλλονται από τις κεντρικές επιτροπές. Μόνο άγριες διαδηλώσεις και καταλήψεις από δω και πέρα. Η συνέλευση των απεργών στη Ρεν Μπορείτε να βρείτε το κείμενο εδώ: ήδη επιλέγει να πραγματοποιεί διαδηλώσεις με «αυθόρμητες διαwww.blaumachen.gr /2006/03/4th-announcement/ δρομές» και αρνείται να αποδεχτεί
31
Τυπώθηκε τον Οκτωβρίου του 2011 στο Βόλο σε ........... αντίτυπα.
troxilato.espivblogs.net