Slash 2 - april 2012

april 2012

SLASH Magazine van de Technische Universiteit Eindhoven

Bedrijven over het TU/e Bachelor College De Opdracht: bouwen aan energie­ neutraal wonen

/bijlage

Universiteitsfonds Eindhoven

Marjan Minnesma:

‘Nederland staat er niet best op’

02 28

forward/

Maaike Kroon (1980), jongste vrouwelijke professor van Nederland, voltijdhoogleraar ­Scheidingstechnologie en wereldverbeteraar. Hield haar intreerede op 2 maart 2012.

m.c.kroon@tue.nl

Tekst Astrid Bons foto’s Vincent van den Hoogen

Touwtjes Wereld­ 2046 stevig in verbeteraar handen ‘Mensen hebben hoge ver­ wachtingen van me en ik begin net. Ja, dat geeft druk maar dat is prima. Mijn onderzoeksgroep doet het goed, ik ben hier ge­ setteld en heb mijn droom­ baan. Stress krijg je pas als de druk te hoog is en je geen grip hebt op de situatie. Ik heb de touwtjes stevig in handen.’

‘Ik wil de wereld beter en schoner maken. Dat kan door efficiëntere en schonere processen te ontwik­ kelen voor de industrie. Chemica­ liën maken uit biomassa, energie halen uit de zon, CO2-uitstoot ver­ minderen. Ook privé ben ik volop duurzaam bezig. Mijn droom is een eigen boerderijtje waar we als gezin geheel zelfvoorzienend zijn.’

‘Toen ik hier begon kreeg ik een medewerkerspas, gel­ dig tot 2046. Ik schrok me rot. Ik kan hier tot m’n 65e blijven. Dat is nog langer dan dat ik tot nu toe geleefd heb.

Ik wil nog veel bereiken op deze positie. Maar 35 jaar op dezelfde plek werken, nee. In de toekomst zie ik mezelf ook wel een eigen ­bedrijf opstarten.’

Wat? Procestech­ noloog?

‘Leerlingen op een middelbare school weten echt niet wat een procestechnoloog doet. Daarom geef ik voorlichting. Als je de studiemogelijkheden op technisch gebied niet kent, neem je die ook niet mee in je studiekeuze.’

Rolmodel voor ­meiden ‘Ik ben een rolmodel voor ­meiden, maar niet uniek daarin.

Andere vrouwen hebben lang geleden de weg al voor mij ­vrijgemaakt. Natuurlijk hoop ik op meer meiden in technische studies. Het is in het werkveld prettig om met gemengde ­groepen te werken.’

Op pagina 39 ­backward/ met prof.

Herman Beijerinck

SLASH no.2 april 2012

28

De Opdracht

16/17 Ingezoomd Flat Plank Tyre Tester

34/35 planner/ verkenner Sander en Sander

19

08

Marjan Minnesma (stichting Urgenda) over de ‘City of Tomorrow’.

colofon Slash is het magazine voor externe relaties en alumni van Technische Universiteit Eindhoven en verschijnt drie keer per jaar.

Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen uit Slash is alleen toegestaan na overleg met de redactie en met bronvermelding. Voor het gebruik van foto’s of illustraties is toestemming van de maker nodig. www.tue.nl/slash RedactieadresTechnische Universiteit Eindhoven, Communicatie Expertise Centrum, Postbus 513,

12

Het TU/e Bachelor College levert ingenieurs die van alle markten thuis zijn.

5600 MB Eindhoven, e-mail slash@ tue.nl, Tel (040) 247 33 30/247 29 61 Hoofdredacteur Han Konings Eindredactie en coördinatie Communicatie Expertise Centrum TU/e (CEC), Bladconcept Maters & Hermsen Journalistiek, CEC. Beeldredactie en vormgeving Maters & Hermsen Journalistiek Redactieadviesraad drs. Steef Blok, prof.dr. Carlijn Bouten, mr.drs.

Ben Donders, drs. Herman van Hoeven, prof.dr.ir. Gerrit Kroesen, dr.ir.Peter van Overbeeke, prof.dr.ir.

Maarten Steinbuch Drukwerk Schrijen-Lippertz, Voerendaal

De vonk

20

Jeanne Dekkers

Hoe verplaatsen mensen zich?

MoVeLab modelleert.

Wilt u adverteren in Slash? Meer informatie bij H&J Uitgevers, Tel (010) 451 55 10 Wilt u Slash ontvangen?

Meld u aan op www.tue.nl/slash ISSN: 2212-8468

37 Alumni

/bijlage

Universiteitsfonds Eindhoven

keep in touch Interesse in samenwerking met de TU/e, in ­studeren, werken of promoveren aan de TU/e, of het contact onderhouden als alumnus? ­Alstublieft, onze contact­gegevens.

Samenwerking (strategisch ­partnership, contract research) TU/e Innovation Lab, +31 (0)40 247 48 22, Innovationlab@tue.nl Werken of promoveren Dienst Personeel en Organisatie +31 (0)40 247 20 90, jobs@tue.nl Ontwerpers­opleidingen Stan Ackermans ­Institute +31 (0)40 247 24 52, sai@3tu.nl Studeren (bachelor, master) Onderwijs en Studenten Service Centrum, +31 (0)40 247 47 47,

studeren@tue.nl Alumni Alumni Office, +31 (0)40 247 34 90, alumninet@tue.nl Persvoorlichting en Communicatie Communicatie ­ Expertise Centrum +31 (0)40 247 48 45, cec@tue.nl, www.tue.nl

04 05

Tekst Tom Jeltes foto Vincent van den Hoogen

Slim pakje voor couveusekindjes Bedrading voor ECG Gebruikt in dit proto足 type, maar toekomstige versies zullen draadloos zijn. Dat verbetert het zicht op de baby en ver足 kleint de kans op vals alarm door gerommel aan de bedrading.

Mutsje

Maskertje

Dierenhoofdjes

Hier is nog ruimte voor sensoren om de tempe足 ratuur, ademhaling en het zuurstofgehalte in het bloed van de baby te monitoren.

Om de ogen van de baby te b 足 eschermen bij lichttherapie.

Kan makkelijk op en af.

Op verzoek van ouders, die graag willen dat hun couveusekindje net als andere kinderen vrolijke kleding kan dragen.

s.bouwstra@tue.nl

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Ernstig zieke of te vroeg geboren baby’s komen vaak in een couveuse terecht. ­Kritieke lichaamsfuncties als hartslag, temperatuur, ademhaling en zuurstof in het bloed worden dan voortdurend in de gaten gehouden met elektronische apparatuur.

Het Smart Jacket, in opdracht van het Máxima Medisch Centrum ontworpen door ir. Sibrecht Bouwstra van de TU/e-faculteit ­Industrial Design, integreert de benodigde elektronica in een vrolijk babypakje.

Borstbandjes met klittenband Hiermee kan het Smart Jacket ‘stressloos’ ­worden aangetrokken.

Tegelijk blijft de borst van de baby bloot, waar­ door de baby nog steeds huid-op-huidcontact kan maken met een van de ouders. Een blote buik is ook belangrijk voor lichttherapie.

Elektrodes voor elektro­ cardiografie (ECG) Gemaakt van met zilver gecoate nylondraad voor de vereiste gelei­ dende eigenschappen.

Het Smart Jacket heeft drie elektrodes aan de rugzijde en drie aan de buikzijde. De elektrodes zijn zo geplaatst dat al­ tijd een combinatie van twee elektrodes contact kan maken met de ba­ byhuid, zonder dat de elektrodes aan de huid hoeven worden geplakt.

Groen en wit katoen Schouder­ bandjes met klittenband Zorgen ervoor dat het pakje op zijn plek blijft, zonder dat het strak aangetrokken hoeft te worden.

Dit materiaal voelt ­prettig op de huid, is ademend en wasbaar.

De kleur is unisex en vrolijk. De stof is zo dun mogelijk gehouden, ­zodat de baby er ­comfortabel op ligt.

06 07

memo/

TU/e + UU + UMC Utrecht De TU/e gaat een strategische alliantie aan met de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht. De fo­ cus in de samenwerking ligt op duurzame energie, ­medische beeldverwerking, stamcellen en regene­ ratieve geneeskunde. Gezamenlijk optrekken

­ ergroot de kansen op verwerving van nationale v en Europese middelen voor onderzoek en R&D-­ faciliteiten. Met dit preferred partnership zetten de drie instellingen een belangrijke stap naar inten­ sieve en structurele samenwerking.

TU/eXperience 3 juni 2012 Kom jij ook? Van 12.00 tot 17.00 uur

www.tuexperience.nl

Beleef de TU/e tijdens de TU/experience 2012 Op zondag 3 juni 2012, tijdens de Dutch Technology Week, vindt van 12.00 tot 17.00 uur de jaarlijkse TU/eXperience plaats; de dag waarop je de TU/e kunt beleven.

Je kunt interessante lezingen ­bijwonen, een spetterende show bezoeken en zelf proeven doen of ondergaan. Laat je op deze dag (samen met je familie en vrien­ den) inspireren.

Kijk voor een uitgebreid overzicht van het totale programma op www.tue.nl/tuexperience.

TU/e-eredoctoraat voor ­informaticapionier David Harel De TU/e reikt vrijdag 27 april tijdens haar Dies Natalis een eredoctoraat uit aan pro­ fessor David Harel.

Harel is een pionier op het gebied van informa­ tica. De meeste soft­ ware- en systeem­-

­ nt­­­­wikkelaars o wereldwijd gebruiken bijvoorbeeld zijn visuele modelleringstechniek, de zogenaamde State­ charts. David Harel be­ kleedt momenteel de William Sussman leer­ stoel aan het Weizman

Institute for Science.

Op 26 april houdt de TU/e een symposium ter ere van Harel, ge­ naamd ‘Pioneers of Computer Science: from Turing to Harel’. In zijn keynote toespraak zal David Harel ingaan

op het verband tussen zijn onderzoek en dat van Alan Turing, door velen gezien als de grondlegger van de mo­ derne informatica. Harel beschouwt veel van zijn werk als een voortzet­ ting van Turings werk.

TU/e en Philips Research samen in medische beeldvorming De TU/e en Philips Research bundelen faciliteiten en intensiveren hun onderzoek naar medische beeldvorming.

Hiermee leggen zij een concrete basis voor een nationaal valorisa­

tieprogramma op dit gebied bin­ nen de topsectoren Life Sciences & Health en High Tech Systems & Materials. Henk van Houten, Ge­ neral ­Manager Philips Research, en Arno Peels, bestuursvoorzitter

van de TU/e, ondertekenden hier­ toe een contract.

Op dit moment beschikken zowel Philips Research als de TU/e over aparte onderzoekslaboratoria voor chemie, radiochemie, biologi­

sche en medische beeldvorming.

In de loop van 2012 verplaatsen 45 onderzoekers van de TU/e hun onderzoek en apparatuur naar de High Tech Campus.

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Moleculaire zelfassemblage in Nature Onderzoekers van de TU/e zijn erin ­geslaagd een proces van moleculaire zelf­assemblage over ­verschillende ­routes te volgen en te stu­ ren. Waar voorheen werd gedacht dat de ­moleculen als vanzelf de juiste structuur vormen, laat dit ­onderzoek zien dat de ­assemblage ver­ schillende routes kan ­volgen, met verschil­

lende resultaten; in dit geval links- en rechtsdraaiende polymeerketens. De nieuwe inzichten zijn van groot belang voor het begrip van supra­ moleculaire poly­ meren, waarin ­kleine verschillen in de ­manier waarop ­moleculaire bouw­ blokjes zijn gesta­ peld, grote ­invloed hebben op de mate­ riaaleigenschappen.

Vici voor Harry van Zanten Prof.dr. Harry van Zanten ­ontvangt een Vici-subsidie van NWO. De mathematisch statisti­ cus krijgt de prestigieuze subsidie van anderhalf miljoen euro voor zijn voorstel getiteld Grondslagen van de niet-parametrische Baye­ siaanse statistiek.

Van Zanten is hoogleraar Statis­ tiek aan de TU/e en onderzoeker bij onderzoeksinstituut Euran­ dom. Hij doet onderzoek naar het gebruik van Bayesiaanse sta­ tistiek bij complexe statistische problemen. Er is volgens hem op dit moment nog weinig of geen fundamenteel begrip van de mo­ gelijkheden en beperkingen van dit soort statistische procedures.

Vandaar dat hij binnen zijn Viciproject theorieën wil ontwikkelen die het mogelijk maken om opti­

male statistische procedures te ontwerpen en deugdelijke proce­ dures te onderscheiden.

De resultaten staan online op de site van het toonaangevende tijdschrift Nature, en zullen ook ­in de pa­ pieren editie verschij­ nen. Eerste ­auteur van het artikel is ir.

Peter Korevaar (25), die promotie­ onderzoek doet ­onder begeleiding van dr. ir. Tom de Greef en prof.dr.

Bert Meijer,

770.000 euro NWO heeft 770.000 euro beschikbaar gesteld voor een vijf jaar durend onder­ zoek aan de TU/e en de Rijksuniversi­ teit Groningen naar de geschiedenis van duurzaam Nederland vanaf 1850.

Op basis van de uitkomsten van dit on­ derzoek zal gekeken worden welke le­ venskwaliteit toekomstige generaties kunnen verwachten door de keuzes die de huidige generatie maakt. Prof.dr.ir.

Harry Lintsen (62), emeritus hoogle­ raar Techniekgeschiedenis, geeft tot en met 2016 leiding aan dit onderzoeks­ programma, dat de Monitor Duurzaam Nederland als uitgangspunt heeft, zo­ als die door het Centraal Bureau voor de Statistiek vorig jaar is gepubliceerd.

08 09

kopstuk/

Het milieuactivisme borrelt bij haar dicht onder de oppervlakte – maar dan vooral als voorvechter van verandering, en mét een ­alternatief. ­Marjan Minnesma neemt met haar stichting ­Urgenda concrete initiatieven, die door bedrijfsleven en overheid massaal worden opgepikt.

Voor de TU/e maakt ze een plan voor een duurzame toekomst: City of Tomorrow.

Marjan Minnesma Directeur stichting Urgenda

nr.1 november 2011 / MAGAZINE VAN de

xx 10 xx 11

kopstuk/

M

Minnesma werd in 2011 door dagblad Trouw uitgeroepen tot meest invloedrijke duur­ zame Nederlander, en liet daarmee prominenten als Wubbo Ockels, Herman Wijffels en Pieter Winsemius achter zich. ‘Het is een eervolle verkiezing die me een zekere status geeft. Ik kan het gebruiken om ons werk ­beter te doen, dat is het belangrijkste.’

Ze was als kind al van de bloemetjes en de bijtjes en wilde dierenarts worden. Ze werkte bij Shell, Novem en Greenpeace, en hoe meer ze wist over de toestand van de aarde, hoe meer ze ontdekte dat de beste ­wetenschappers het meest ongerust zijn, over energie, klimaat en grondstoffen.

‘We krijgen een gigantische schaarste en niemand is erop voorbereid. Er is een ­cognitieve dissonantie tussen weten dat het misgaat en intussen maar doordenderen.

Als je de boeken leest over beschavingen die ten onder gingen, dan zie je dat mensen ziende blind het ravijn in lopen. Die weg slaan wij nu ook in.’

Inspirerend optimisme De mensheid heeft een glasheldere opdracht, als het aan Minnesma ligt: ‘Binnen tien jaar moeten we om, of het wordt voor de generaties na ons zeer onaangenaam. Dat betekent: als de donder over op duur­zame energie, zorg voor zoetwater en sluit de kringloop.’

Ze combineert gedrevenheid met een inspirerend optimisme. ‘Ik kan niet toekijken hoe we ten onder gaan. Onmogelijk. Ik moet op mijn sterfbed tegen mijn kinderen kun-

Tekst Chriz van de Graaf foto’s Frank Ruiter

nen zeggen: je moeder heeft er alles aan gedaan. Ze was misschien niet altijd thuis, maar dat was voor het hogere doel. Ik hoop dat tegen die tijd het tij is gekeerd en dat ik daar mijn steentje aan heb bijgedragen.’

Haar belangrijkste vehikel om bij te dragen is op dit moment Urgenda, een actieorganisatie voor duurzaamheid en innovatie die Nederland sneller duurzaam wil maken. De stichting werkt aan concrete oplossingen.

Aan rapporten waarmee bedrijven en overheden snel kunnen overstappen op duurzaam. Aan initiatieven voor duurzaam voedsel en duurzaam transport. Dat alles om direct bij te dragen aan duurzaamheid en de geesten rijp te ­maken om ‘straks met reuzenstappen de zaak om te gooien.’ spraakmakend ‘De klimaatscenario’s van serieuze weten­ schappers worden ­telkens ingehaald door de werkelijkheid: het blijkt altijd nog slechter te gaan dan ze hadden voorzien.’

‘Terwijl de hele wereld CO2 aanwijst als oor­ zaak van klimaatveran­ dering, bouwt Neder­ land kolencentrales en verbreedt de snelwe­ gen. Dat is vervreem­ dend – zelfs landen als India en China zetten versneld in op duur­ zaamheid. De meeste Europese landen zien de noodzaak. Neder­ land kijkt intussen de andere kant op.’

‘Zo’n uitverkiezing heeft bijvoorbeeld tot gevolg dat mensen die vroeger zeiden: ‘kom maar langs’, nu bij mij op bezoek komen.’

Practice what you preach De laatste maanden bezocht ze regelmatig de TU/e. Van het universiteitsbestuur kreeg ze de vraag: hoe doen we het op de duurzame schaal? En wil je een plan maken waarmee het beter kan?

Het antwoord op de eerste vraag was teleurstellend. ‘De universiteiten in Nederland staan er niet best op’, stelt Minnesma. ‘Ik zie er niet één die integraal duurzaam is, op het gebied van water, afval, catering, gebouwen of materialen. Er komt langzaam iets op gang om gebouwen anders te ontwerpen en te bouwen. Langzaam.’

Dit staat in schril contrast met de ambities die universiteiten en opleidingen aan de dag leggen. Vooral de technische universiteiten zien zichzelf als technologische sleutel in de ontwikkeling van duurzame oplossingen, voor energie en transport bijvoorbeeld. Zo ook de TU/e. ‘Practice what you preach’, zegt Minnesma. ‘Een universiteit moet waarachtig zijn. Als je onderwijst dat nieuwe gebouwen energieneutraal moeten worden, doe het dan zelf ook: bouw ze. En inspireer anderen. De universiteit heeft veel contacten met bedrijven: daag hen uit een stapje verder te gaan. En leidt studenten op die straks in de bedrijven een ander geluid laten horen.’

The City of Tomorrow De TU/e werkt aan nieuwe technologieën en technieken waarmee de wereld duurzamer

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Loopbaan Marjan Minnesma Marjan Minnesma (Wormerveer 1966) is directeur van ­Urgenda, een organi­ satie met het doel ­Nederland sneller duurzaam te maken.

Ze krijgt een steeds prominentere rol in het maatschappelijk debat over dit onder­ werp, getuige haar uit­ verkiezing in dagblad Trouw tot meest ­invloedrijke persoon in duurzaamheid in Nederland.

Minnesma behaalt een MBA voordat ze in

wordt, vooral op het gebied van duurzame mobiliteit, energie en energieneutraal bouwen. Het plan van Urgenda voor de TU/e, ‘The City of Tomorrow’, bepleit dat deze inspanningen zichtbaar worden. Om studenten te enthousiasmeren. Om bezoekers en publiek te informeren. En om aan jezelf en de buitenwereld te laten zien waar je voor staat en waar je naartoe moet. De City of Tomorrow moet vandaag al op de campus bestaan, is het uitgangspunt.

‘Als je hier nu rondloopt, denk je niet: dit is de meest revolutionaire campus van Nederland’, stelt Minnesma vast. ‘Alles zit nu binnen in de gebouwen, wij willen dat eruit ha-

‘Als de donder over op duurzame energie’

Utrecht in recht en fi­ losofie ­afstudeert. Ze doet ervaring op in ­management bij uit­ eenlopende organi­ saties, zoals Slot & ­Partners, interim ­management and con­ sultancy, NOVEM, Greenpeace, IVM en de Vrije Universiteit ­Amsterdam. Ook is ze sinds 2004 directeur van DRIFT (Dutch ­Research Institute for Transitions), een onderzoeksinstituut dat zich richt op ­duurzame transities.

len. Zet de zonnepanelen waar je aan werkt buiten en vertel wat ze doen. De TU Eindhoven heeft de grootste warmte-koudeopslag van Europa, dat weet niemand.

Transporteer bezoekers van het station met futuristische wagentjes naar de TU/e.

Laat mensen weten: wij werken aan de technologie van morgen.’

Het plan gaat ook over onderwijs en onderzoek. De vernieuwing van de bachelor is een uitgelezen kans om duurzaamheid overal in het onderwijs te brengen. Het zal de TU/e voor studenten aantrekkelijker ­maken. Daarnaast zijn ze zich straks als ­ingenieurs in de samenleving al bewust van het belang van duurzaamheid. Ook het onderzoek aan de universiteit biedt volop kansen in te zetten op duurzame energie, mobiliteit en gebouwen.

‘Als de TU/e ‘The City of Tomorrow’ ­helemaal uitvoert, steekt het wat betreft duurzaamheid met kop en schouders uit boven de andere universiteiten’, stelt Minnesma. ‘Het is ambitieus – de TU/e steekt haar nek uit. De wil is er; van bestuur tot studenten. Dat kan nog heel wat moois opleveren.’

12 13

achtergrond/

Bachelor College leidt niet tot ‘ir. light’ Dr.ir. Lex Lemmens, de eerste Dean van het Bachelor College waar de TU/e in september mee van start gaat, vertelt over de laatste stand van zaken. Slash onderzocht of ook het bedrijfsleven zit te wachten op ingenieurs die van alle markten thuis zijn. Ja. Bedrijven verwachten meer dan technische kennis alleen.

Tekst Enith Vlooswijk en Frits van Otterdijk Illustratie valezski

D

e tropenuren die Lex Lemmens al sinds maanden draait, lijken geen vat op hem te krijgen. Met veel elan en enthousiasme somt hij de resultaten op die inmiddels al zijn geboekt. ‘De voorbereidingen lopen veel vlotter dan ik bij aanvang verwachtte. Ik heb veel medewerking gekregen omdat iedereen begrijpt dat veranderingen noodzakelijk zijn.’

In de media wordt het vernieuwen van het bacheloronderwijs vaak uitgelegd als het uitkleden van een studie, waarmee het ­makkelijker scoren is voor de student. Het zou leiden tot een ‘ir. light’. Hoe kijkt u tegen die kritiek aan?

‘Ik durf te beweren dat geen ­enkele universiteit B-types gaat afleveren. Om het even bij onszelf te houden: we hebben ervoor gezorgd dat de eindkwaliteit van de bachelor­ opleiding hoger kan zijn dan momenteel het geval is door een grote keuzeruimte te maken van 45 studiepunten. Als een student ervoor kiest om binnen die 45 punten nog veel meer disciplinaire vakken te kiezen, neemt de kwaliteit toe in de diepte. Maar ook door verbreding binnen die 45 punten is een kwaliteitsverbetering ­mogelijk. Een aantal mensen zal nog intuïtief denken dat hierdoor sprake is van verdunning of vermindering van kwaliteit, maar als je doorvraagt kunnen ze niet ­volhouden dat de kwaliteit van de opleiding inboet. Echt niet’.

Toch is niet iedereen er gerust op. Architectuurstudenten aan de TU/e vrezen het ergste en ze ­worden hierin gesteund door het bestuur van hun unit.

‘Je moet de schrik wegnemen. Door aan te tonen hoe je te werk gaat. Architectuurstudenten kunnen hun hele keuzeruimte vullen met architectuurvakken. Niemand zal ze daarbij tegenhouden. We zullen dat zelfs

stimuleren als dat hun carrièreperspectief is. Verder moet je ook duidelijk maken hoe de kwaliteit wordt geborgd door examencommissies. In het ­Bachelor College komt een adviescommissie Examens met daarin vertegenwoordigers van alle examencommissies. Die gaan met elkaar praten over de kwaliteit van de keuzepakketten.’

Een pretpakket kunnen studenten dus wel vergeten?

‘Ja, maar het wordt wel een prettiger pakket.

Het gaat meer aansluiten bij je eigen belangstelling. Als je bijvoorbeeld scheikunde volgt en je wilt eigenlijk ondernemer worden, kun je jezelf daarop binnen de keuzeruimte goed voorbereiden. Dan kies je daarvoor 15, 30 of zelfs 45 studiepunten waarin je dat gaat uitwerken. Hetzelfde geldt voor iemand die zich helemaal wil richten op procestechnologie. Iedereen is vrij in zijn keuze, de examencommissie controleert of de juiste pakketten erin zitten.’

Wat betekent het voor de ­aansluiting van een bachelor op een master?

‘Vooral dat we onze eigen bachelors eindelijk op dezelfde manier bekijken als de buitenlandse studenten en een deel van de hbo’ers die hier in de master instromen.

Dus niet letten op welke vakken ze precies hebben gevolgd. Maar gewoon kijken wat ze hebben gedaan, wat ze willen gaan doen en met hen afspraken maken wat ze tijdens hun master moeten doen.’

Docenten zullen studenten gaan coachen.

Is dat inmiddels geaccepteerd?

‘Dat is geen gemakkelijk dossier. Docenten hebben dat op deze manier nog niet gedaan.

Ze coachen wel in een eindproject of zo, maar dat is niet hetzelfde als coachen op de keuzes die gemaakt moeten worden met beroepsbeelden in het vizier. Ik ben nu bezig

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

met een rondje langs de opleidingsdirecteuren. Zij zullen mensen moeten selecteren die coachen leuk vinden om te doen en dat ook kunnen. Er is ook de afspraak gemaakt dat de tijd die wordt besteed aan coachen, wordt gezien als onderwijstijd. Daardoor leg je geen extra beslag op de onderzoekstijd van de docenten. Een docent besteedt nu bijvoorbeeld ongeveer achthonderd uur aan onderwijs en dat wordt straks zevenhonderd uur, plus honderd uur coaching. Deze weg moet je voorzichtig gaan, maar wel op tempo, want de eerste intakegesprekken met de nieuwe studenten zijn al in juni. Het zal leiden tot een betere selectie aan de poort.’

Dr.ir. Lex Lemmens: ‘Geen pretpakket, wel een prettiger pakket.’

14 15

achtergrond/

NXP Semiconductors

‘Ingenieur moet technologie kunnen volgen over grenzen heen’ Dr.ir. Marcel Pelgrom, onder­ zoeker bij NXP Semiconduc­ tors, zet een kanttekening bij een brede opleiding van technische studenten. ‘De universiteit moet niet in de valkuil van de middel­bare scholen vallen en basisvakken op­ offeren. Ik benadruk dat aspect, omdat ik in Nederland een pro­ bleem zie. Ik geef zelf les aan stu­ denten en zie dat ze wel een stuk mondiger zijn, allerlei presentatie­ technieken beheersen, maar er zijn vierdejaars die amper ­weten wat een logaritme is. In de basis­ vakken heeft men wel wat ­veren gelaten.’

Pelgrom heeft zelf gestudeerd aan Stanford, waar hij ook vakken

kreeg als economie en onderne­ men. ‘Dat is heel waardevol. Alleen kwamen mensen uit het bedrijfsle­ ven naar de universiteit om die vakken te geven. Dan luisterde je bijvoorbeeld naar iemand die ver­ telde hoe het ondernemen eraan toegaat in Silicon Valley. Bij het ­onderwijs in die vakken zou ik dus bij voorkeur een sterke band willen zien met de industrie.’

‘Tijdens sollicitatiegesprekken kij­ ken we bij NXP goed of iemand de technische basiskennis op orde heeft. Verder moeten werknemers flexibel zijn, meebewegen met het bedrijf en met technische inzichten.

Ook op hun 35ste of 40ste moeten

ze nog bereid zijn om een aantal avonden in de boeken te gaan zit­ ten om bij te leren. Hoewel de basis­ vaardigheden die wij ­vragen niet wezenlijk anders zijn dan vijftig jaar geleden, is er een verschuiving van de extremen in de techniek: in mijn studietijd was 1 megahertz enorm hoogfrequent. Nu praten we over 1 terahertz, een miljoen keer hoger.

De techniek is over vroegere gren­ zen ­gegroeid, waardoor verschijn­ selen zich anders gedragen. Als ingenieur moet je mee over de grenzen van disciplines. Auto­ motive was bijvoorbeeld vroeger het terrein van werktuigbouwers, nu bestaat een auto voor een groot deel uit elektronica.’

DSM

‘Ingenieurs moeten risico’s leren inschatten voor de klant’ ‘Mijn ervaring is dat je aan de TU/e veel vakinhoudelijke kennis opdoet en in de praktijk pas echt leert deze toe te passen’, ver­ telt ir. Martijn Rotman, manager Maintenance bij DSM. ‘Ik denk dat veel chemici daar moeite mee hebben: iets op laboratorium­ schaal bedenken en uitrekenen is iets heel anders dan op de schaal van de petrochemische ­industrie. Hier leer je pas echt ­risico’s inschatten, scenario reke­ nen, weten wat het betekent voor de klant als iets stukgaat: ga je ­repareren of vervangen? Ik denk dat het helpt als studenten ten­ minste een half jaar bedrijfs­ ervaring opdoen.’

‘Onze eisen zijn veranderd de laat­ ste jaren; we vragen meer op orga­ nisatorisch en communicatief vlak.

We zoeken mensen die goed com­ municeren met zowel proces ope­ rators als managers. Als studenten hun kennis opdoen in het bedrijfs­ leven, leren ze ook dat soort vaar­ digheden. Dat hoeft dan niet ten koste te gaan van technische ken­ nis. We merken wel dat nieuwe in­ genieurs minder parate kennis hebben dan zo’n tien jaar geleden.’

Capgemini

‘Werknemers moeten zelfkennis hebben’ ‘Sollicitanten krijgen bij ons eerst een intelligentietest: alleen wie ­bovengemiddeld scoort, mag verder de sollicitatie­ procedure in’, vertelt Desirée Wil­ lemsen, manager Corporate Recruitment van Capgemini Ne­ derland. ‘Vervolgens kijken we naar motivatie en drijfveren. Medewer­ kers moeten voortdurend aan hun eigen ontwikkeling werken, want de techniek en maatschappelijke ont­ wikkelingen staan niet stil. Je moet initiatief ­tonen en ambitieus zijn.’ ’Daarnaast zoeken we mensen die met hun voeten in de modder wil­

len staan, die het leuk vinden om met techniek bezig te zijn en goed willen worden in hun vak. Het lijkt soms of opleidingen zich steeds meer richten op ‘strategisch bezig zijn’. Ik hoor young professionals bijvoorbeeld vaak zeggen dat ze zich graag bezighouden met strategie en met wat de klant wil.

Dat is pas later aan de orde, het is belangrijk om eerst de techniek in de vingers te krijgen.’

‘We willen dat mensen het vermo­ gen hebben naar zichzelf te kijken.

Als je zelfkennis hebt, ligt er een wereld voor je open.’

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Essent

‘Zolang de ingenieurs maar geen bedrijfskundigen worden’ ‘We kijken naar het opleidings­niveau en de af­ studeerrichting’, zegt Björn Luij­ ters, resource ­manager/lead recruiter Techniek bij Essent. ‘En naar de persoonlijkheid: wat voor motivatie heeft ­iemand, is ­iemand proactief en een goede gespreks­ partner voor teamleden, stakehol­ ders en het management? Ik denk dat de ­opleiding aan dat soort za­ ken kan bijdragen. Leren studen­ ten hoe ze hun kennis kunnen

toe­passen in het bedrijfsleven?

Weet iemand dat we onderhouds­ processen ­optimaliseren, omdat het handen vol geld kost als een installatie ­uitvalt?’

Luijters ziet dat er steeds meer ‘moderne’ opleidingen zijn, zoals technische bedrijfskunde, die net niet de ‘harde techneut’ afleveren waar Essent behoefte aan heeft.

‘Het is heel goed als iemand een vervolgstudie als Sustainable Technology heeft gedaan, maar

wij hebben ook behoefte aan ­échte technische kennis als werk­ tuigbouwkunde, elektrotechniek en chemische technologie. Dat een studie ook aandacht besteedt aan maatschappelijke context, toont hoe dingen werken in de praktijk, vind ik heel goed. Zolang de ingenieurs maar geen bedrijfs­ kundigen worden. Wel vinden we het belangrijk dat studenten een stuk zelfbewustwording door­ maken, leren van welke context ze

deel uitmaken en welke rol ze­ ­willen innemen.’

‘We zijn nu een hypermoderne centrale aan het bouwen in ­Eemshaven. Onze mensen die er nu werken, kiezen ervoor iets op te bouwen wat technisch indruk­ wekkend is. Mensen met een ­technisch hart, die zoeken we. ­Uiteindelijk gaat het om de tech­ niek, want als een energiecentrale niet draait, kun je ook geen eigen energie verkopen.’

ASML

DAF Trucks N.V.

‘Bolleboos moet beter communiceren’ ‘Communicatie’ is momen­ teel het sleutelwoord bij DAF Trucks, vertelt Maurice Klaassens, manager Employer Branding. ‘Op alle afdelingen wordt meer ingezet op communicatie. Het idee erach­ ter is dat veranderingen van on­ deraf moeten komen: als op de werkvloer blijkt dat een werkpro­ ces efficiënter kan, dan moeten mensen van verschillende niveaus onderling goed kunnen communi­ ceren om dat te bewerkstelligen.’

Volgens Klaassens is het een ­ontwikkeling van de laatste drie, vier jaar die je bij alle automotive bedrijven ziet. ‘Bollebozen kunnen achter hun computerscherm wel mooie dingen bedenken, zoals een motor die de helft schoner

is, maar past het ook binnen het productiesysteem? Van ­techneuten wordt daarom steeds meer een bedrijfskundige compo­ nent gevraagd.’

‘Onze eisen zijn niet veranderd van ‘specialist’ naar ‘generalist’, maar je ziet wel een verschuiving in die richting. Wat dat betreft juichen wij de verandering aan de TU/e toe. Volgens ons zijn de ingenieurs­opleidingen nog lang niet op het punt aangekomen dat ze te generalistisch zijn.’

‘Inburgeren in bedrijfscultuur kost jonge ingenieurs nog veel tijd’

Dr.ir. Ramin Badie, onder meer coach van technisch talent bij ASML, wordt direct en­ thousiast als het gaat over de op­ leiding van jonge ingenieurs.

‘Studenten die bij ons komen, mis­ sen heel veel kennis over hoe het er in de industrie aan toegaat. Hoe werken we, welke onderwerpen pakken we aan, welke zaken laten we links liggen, met welke snelheid toetsen we dingen? In de hightech industrie heerst een andere cul­ tuur en het duurt lang voordat jon­ ge ­ingenieurs ingeburgerd raken.’

Over het algemeen blijkt dat ­mensen na anderhalf jaar veel ­gerichter te werk gaan dan toen ze binnenkwamen, vertelt Badie.

‘Als ze al tijdens hun studie meer ervaring opdoen binnen het be­ drijfsleven, win je aan snelheid. Ze zouden direct veel meer voor el­ kaar krijgen. Eigenlijk moeten be­ paalde vakken in het curriculum samen met het bedrijfsleven wor­ den opgezet. Ik geef bijvoorbeeld af en toe gastcolleges aan de ­universiteit. Zo krijgen studenten een link met wat er in de hightech industrie gebeurt, terwijl het ­bedrijfsleven profiteert van de ideeën van binnen de universiteit.’

‘Wij zoeken ingenieurs met de ­potentie om verbaal sterk te wor­ den, met een grote welwillendheid om integraal te werken. Studenten moeten een kritische geest heb­ ben, creatief zijn. We selecteren behoorlijk op wat iemand tijdens de studie heeft gedaan, ­zoals de stage.’

16 17

ingezoomd/

Planking Tekst Tom Jeltes Beeld Rien Meulman

In het Automotive ­Engineering Science Lab staat één van de oudste meetopstellingen van de TU/e: de Flat Plank Tyre Tester.

Met de Flat Plank Tyre Tester kan het effect van wegdek­oneffenheden, de invloed van de scheefstand van het wiel en de optredende krachten

bij inparkeren worden onderzocht.In deze bandentester speelt een zeven meter lange plank de rol van het wegdek.

Terwijl de plank over de autoband beweegt, meet de Tyre Tester de krachten op het wiel. De gegevens worden gebruikt voor computersimulaties van autobanden.

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

7

meter de totale lengte van de plank

(advertentie)

Tim Groeit En jij?

Persoonlijke groei, dat vinden wij belangrijk. Groeien als mens, groeien als professional. Wij bieden jou als embedded software of hardware expert de ruimte en de mooiste merken. ® Zodat jij Groeit .

Onze arbeidsvoorwaarden en ons Employment Benefit Program zijn uitstekend. Zeker zo belangrijk is dat je bij TOPIC een unieke kans krijgt om jezelf te ontwikkelen in de top van de markt. Onze

®

software en hardware professionals werken voor en bij klanten zoals ASML, Océ, Philips en TomTom. Op dat allerhoogste niveau kun jij je talent en ambities optimaal ontwikkelen. Op dat niveau kun je wérkelijk groeien. Als professional en als mens. ® Wij bieden je de kans. Zodat jij Groeit .

TOPIC zoekt Software- & Hardware-engineers. Interesse?

Kijk snel op www.topic.nl voor onze vacatures.

Topic.

Blijf groeien 2012.0144 Adv Software Engineer tbv Slash!.indd 1

3/1/12 4:42 PM

19

De vonk/

j.p.t.dekkers@tue.nl

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

‘In een ontwerp gaan ratio en intuïtie samen’ Ze studeerde in 1978 af aan de faculteit Bouwkunde en twee jaar geleden, in 2010, keerde Jeanne Dekkers er terug als deeltijdhoogleraar.

Daarnaast is Dekkers directeur-architect van haar eigen architectenbureau. Bij haar studenten pleit ze voor poëtisch ingenieurschap, waarin ratio en intuïtie samenkomen.

Waarom de keuze voor architectuur?

‘Na mijn middelbare school twijfelde ik tussen de Kunstacademie en de studie natuurkunde. Bij natuurkunde was ik gefascineerd door het onderzoek waarmee je dieper in de materie kunt doordringen. Dingen ontdekken die nog niet bekend zijn. Dat leek me fantastisch. Een combinatie met mijn creatieve kant vond ik in de architectuur. Een gebouw is een zeer zichtbaar iets, achter de gevel zitten allerlei ­processen verborgen. Een gebouw kun je vergelijken met het menselijk lichaam, een uiterlijk waarachter vele complexe ­processen plaatsvinden.’

Wat zou een basisvaardigheid voor de ­architect moeten zijn?

‘Het handmatig schetsen van een ontwerp.

Dat beschouw ik als een vorm van nadenken. Je kunt op die manier je verbeelding volledig tot uitdrukking brengen, alternatieven afwegen en zo op zoek gaan naar de essentie van de oplossing. Dat klinkt misschien ouderwets, maar het houdt je ­kritisch en alle losse elementen smelten

dan volledig ongeschikt te zijn voor het daar heersende klimaat. De vanzelfsprekende relaties tussen plaats en materiaal zijn door de architect terzijde geschoven. In een duurzame wereld moet de architect zich herbezinnen op haar taakstelling. Globali­ sering moet weer plaatsmaken voor ­kritisch regionalisme.’

zo samen tot één geheel.

Een computerprogramma is een hulpmiddel en nog niet zo snel als de geest van een ontwerper. Ik vind dat ­studenten het schetsen nog steeds goed ­dienen te beheersen.’

Wat betekent globalisering voor de ­architectuur?

‘Het heeft de betekenis van architectuur ­wezenlijk veranderd. De verbondenheid van het ontwerp met een bepaalde plaats of cultuur, of met gebruik van materialen is ontwricht geraakt. Kijk bijvoorbeeld naar een land als India, waar grote glazen kantoorpaleizen worden neergezet. Die blijken

Vanwaar een pleidooi voor poëtisch ingenieurschap?

‘Ik zie het als mijn taak om studenten op te leiden tot excellente architecten, ontwerpers en onderzoekers, die in staat zijn een nieuwe wereld te verbeelden vanuit een bestaande context. Naast technische kennis van het vak, dienen ze ook inzicht te krijgen in de meer intuïtieve aspecten van het ontwerpen. Ik wil ze leren om ratio en intuïtie ­samen te brengen in een ontwerp. En dan met projecten die gericht zijn op duurzaamheid of hergebruik, de actuele thema’s die bepalend zijn voor de huidige architectuur en de toekomst van studenten.’

20 21

achtergrond/

Wie gaat waarheen en waarom?

Met gebruikmaking van nieuwe dynamische modellen wil prof.dr.

Harry Timmermans het verplaatsingsgedrag van mensen in de stad kunnen voorspellen. Hierdoor kunnen beleidsmakers steden beter laten functioneren, worden wegen beter benut en wordt het ­gebruik van het openbaar vervoer beter in kaart gebracht. Met als re­ sultaat dat de CO2-uitstoot kan verminderen. Op dit moment wordt de input voor deze modellen verzameld via het MoVeLab, een web­ site waar deelnemers hun beweegpatroon vastleggen.

H

oeveel verplaats je je vanuit je woning in een week? Naar het werk, sportterrein, tandarts, supermarkt, et cetera.

En allemaal via andere routes, met diverse vervoersmiddelen, op verschillende tijdstippen.

Wat verandert er wanneer ­iemand merkt dat hij om kwart over acht ’s ochtends altijd in een file terechtkomt? Welk gevolg heeft het veranderen van een buslijndienst of de invoering van nieuw parkeerbeleid?

Welke verkeersstromen ontstaan er bij het ontwikkelen van een nieuwe woonwijk? Zijn mobiliteitspatronen positief te

beïnvloeden door het verstrekken van intelligente reisinformatie of reisadviezen? Welk ­effect heeft de keuze voor een bepaald vervoersmiddel op de mobiliteit?

Dynamisch model Het complexe verplaatsgedrag van een bevolking kan momenteel nog niet goed voorspeld worden. Met gebruikmaking van een subsidie van de Euro­ pean Research Council wil bouwkundehoogleraar Harry Timmermans daar met zijn groep Urban Planning meer zicht op krijgen. Daarbij maken ze gebruik van een nieuwe gene-

ratie activity based models.

Timmermans: ‘Dit zijn grootschalige computermodellen waarmee je het gedrag van mensen in de gebouwde omgeving op verschillende tijdstippen van de dag simuleert, daarbij rekening houdend met de vervoersmiddelen die ze hanteren, de routes die ze volgen en hoelang ze ergens blijven.’

Het nieuwe aan deze onderzoeks­techniek is dat er een dynamisch model wordt gemaakt voor langere tijd. ‘Voorheen ­waren onderzoeken gebaseerd op een gemiddelde dag, een ­sta­tische dag. Maar wat is de wisselwerking tussen de ver-

schillende dagen? Een verkeersopstopping op dinsdag kan gevolgen hebben voor het gedrag op woensdag. En hoe verschillen weekend- en werkdagen? Wij zijn wereldwijd de eersten die de stap maken van een statisch naar een dynamisch model.’

Algoritmes Als input voor deze modellen zijn zeer veel gegevens nodig.

‘We nodigen mensen uit om deel te nemen aan dataverzameling via de website MoVeLab, die samen met bureau Marketing Bytes is ontwikkeld.’ Drie maanden lang draagt een deelnemer een gps-apparaat, waarmee zijn

Tekst Norbine Schalij foto lars van den brink/bewerking Maters&hermsen

locatie op verschillende tijdstippen wordt bepaald, nog niet de activiteit of vervoerswijze. De groep Urban Planning heeft ­samen met de Design Systems Group computeralgoritmes ontwikkeld die zo goed mogelijk uit de gps-gegevens, gekoppeld aan informatie over de functie van de locaties, het gedrag interpreteren. Er wordt een dagelijkse agenda van de deelnemers op MoVeLab gezet die eens in de zoveel tijd aangepast of bevestigd moet worden wanneer de interpretatie niet klopt. De deelnemers, in Eindhoven zijn het er nu 160, krijgen een vergoeding voor de moeite. Inmiddels

‘Een verkeers­ opstopping op dinsdag kan gevolgen hebben voor gedrag op woensdag’

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

is er in Rotterdam een tweede groep gestart met 50 deelnemers, die hopelijk uitgroeit tot 200 participanten. Beide studiegebieden worden een jaar lang gevolgd om ook seizoensinvloeden mee te kunnen nemen.

Sociaal verkeer ‘Anders dan bij onderzoek ­elders in de wereld is dat ons ­algoritme leert van de veranderingen die de deelnemers doorvoeren’, vertelt Timmermans.

‘Dit unieke leeralgoritme maakt dat we aan het eind van de drie maanden die een proef duurt, beter kunnen aangeven wat de activiteit en het vervoersmiddel

was en de respondenten minder hoeven te veranderen.’

Met de resultaten van dit project kunnen uiteindelijk overheden en planningsorganisaties hun voordeel doen. Met de modellen kunnen beleidsmakers steden beter laten functioneren. Wegen worden beter benut en het gebruik van het openbaar vervoer komt veel beter in kaart, wat zal leiden tot een vermindering van de CO2-uitstoot. Maar nu is het nog een puur wetenschappelijk project waar twee postdocs en zes promovendi aan werken. Zij zijn nu halverwege hun onderzoek. Ieder bestudeert een eigen onderdeel van de dynamiek, zoals de gebouwde omgeving, sociale netwerken, invloed van reisinformatie, economisch beleid, energiegebruik en langeen kortetermijnontwikkeling.

Timmermans: ‘Traditioneel gaat mobiliteitsonderzoek van bouwkunde en civiele techniek over woon-werk-verkeer. Want dat veroorzaakt primair de spitsproblemen. Maar tegenwoordig realiseren onderzoekers zich dat sociaal verkeer veertig procent van alle bewegingen uitmaakt. Wij kijken naar de wisselwerking voor het hele gezin, met het sociale netwerk, in een hele week. Wie haalt wanneer de kinderen van de crèche? Wat zijn parkeertarieven en hoe hoog is de benzineprijs? Dat is het bijzondere van wat er in dit project gebeurt. We accumuleren de gevolgen van verschillende beleidsvormen.’

Zie ook: www.movelab.nl

(advertentie)

3TU. School for Technological Design

STAN ACKERMANS INSTITUTE

U loopt er in uw bedrijf ongetwijfeld regelmatig tegenaan: technische en/of logistieke vraagstukken die alleen via een gedegen, ontwerpgerichte aanpak verantwoord zijn op te lossen. In zo’n situatie kunt u een beroep doen op de expertise van 3TU.School for Technological Design, Stan Ackermans Institute.

Technologisch vraagstuk of ontwerpopdracht?

Het Stan Ackermans Institute verzorgt tweejarige ontwerpersopleidingen voor afgestudeerde ingenieurs. In het tweede jaar van de opleiding voert de technologisch-ontwerper-in-opleiding een ontwerpopdracht uit, zowel voor als binnen het bedrijfsleven. De technologisch-ontwerper-in-opleiding wordt daarbij uiteraard begeleid door deskundigen van het Stan Ackermans Institute. Ook andere vormen van samenwerking, waarbij uw werknemer gedetacheerd wordt bij het Stan Ackermans Institute, zijn bespreekbaar.

Succes De ontwerpersopleidingen bestaan sinds 1986 en hebben inmiddels ruim 3000 ontwerpers afgeleverd.

De meeste ontwerpers zijn in dienst getreden bij het bedrijf waar zij hun ontwerpopdracht uitvoerden en bekleden daar nu veelal leidinggevende functies.

Nieuwe opleidingen Vanaf september 2011 zijn zes nieuwe ontwerpersopleidingen gestart, waaronder Automotive Systems Design en Smart Energy Buildings and Cities.

Meer informatie Voor meer informatie kunt u contact opnemen met drs.ir. Pieter de Bock, 040 – 247 4166 of p.f.d.bock@tue.nl. Op www.3tu.nl/sai vindt u meer informatie over de ontwerpersopleidingen van het Stan Ackermans Institute.

nr.2 april 2012 nr.2/ april MAGAZINE 2012 VAN / MAGAZINE de VAN de

/Bijlage Universiteitsfonds Eindhoven

Geef om aan Jaarcampagne 2012 van het Universiteitsfonds Eindhoven (UFe)

24 / bijlage / universiteitsfonds eindhoven

www.tue.nl/ufe

ufe@tue.nl

Geef om de TU/e, geef aan het UFe Het Universiteitfonds Eindhoven (UFe) geeft u de kans iets terug te doen voor de universiteit waar u studeerde. Het officieel met de ANBI-status (Algemeen Nut Beogende Instelling) als ‘goed doel’ erkend fonds stimuleert wetenschappelijke en studieactiviteiten van de TU/e en ondersteunt sportieve en culturele evenementen en studiereizen. In de komende jaren wil het UFe met name projecten steunen op de strategic areas Health, Energy en Smart Mobility en verdere internationalisering van de universiteit stimuleren. Uw hulp kan daarbij het verschil maken.

H

et UFe steunt wetenschappelijk onderzoek door bijvoorbeeld het uitreiken van stimuleringsprijzen aan vooruitstrevende projecten op het gebied van de strategic areas van de TU/e. Zo loofde het UFe vorig jaar onder meer drie Anniversary Awards uit ter gelegenheid van het 55-jarig bestaan van de TU/e. Ook organiseert het fonds in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven symposia of lezingen en ondersteunt het naast de wetenschap ook sport-, muziek-, dansen theaterevenementen in en rond Eindhoven. Doel is het studentenklimaat te verbeteren en de aantrekkingskracht van de ‘smartest region’ te vergroten. Verder steunt het UFe studiereizen en internationale uitwisselingen zodat studenten hun opgedane kennis kunnen toetsen in een internationale (bedrijfs)context.

Samen met SFSE In vijf jaar tijd wil het Universiteitsfonds de

jaarexploitatie ophogen tot een bedrag van 250.000 euro. De fusie van het UFe met de Stichting Fonds Studentenvoorzieningen Eindhoven (SFSE), die aan het begin van dit collegejaar plaatsvond, is daartoe een eerste stap. Eric van Schagen, UFe-voorzitter en algemeen directeur bij Simac, is verheugd over de fusie. ‘Het heeft voordelen voor beide partijen. Het betekent om te beginnen een toename van ons vermogen. Daardoor zijn we in staat om naast onze gebruikelijke exploitatie, die zo rond de 80.000 euro ligt, weer veel extra te doen.’

Iets terugdoen voor de universiteit Een actie op de lustrumdag van de TU/e leverde het fonds ruim 50 alumni als nieuwe donateur op. De jaarcampagne is een vervolg op deze actie, met de bedoeling vele alumni aan het UFe te binden. Van Schagen: ‘Samenwerking met donateurs en sponsors wordt steeds belangrijker. Vooral daar waar de overheid geen ondersteuning

biedt. Daarom willen we onze alumni aanspreken op hun gevoel om iets terug te doen voor de universiteit. Ik merk dat dit verantwoordelijkheidsgevoel bij veel alumni leeft.

Aan ons de taak onder de aandacht te brengen hoe zij daar iets mee kunnen doen.’ Ook werkt het UFe samen met het bedrijfsleven.

Omdat het Universiteitsfonds Eindhoven erkend is als ‘goed doel’ bieden donaties fiscale voordelen.

Publiciteit Het fonds zal bij activiteiten van alumni steeds zichtbaar zijn om de ondersteunde projecten onder de aandacht te brengen en alumni te stimuleren donateur te worden.

Doet u ook mee? Geef om de TU/e, geef aan het UFe. Op de website www.tue.nl/ufe vindt u alle mogelijkheden.

De droom van Massimo Mischi Dr.ir. Massimo Mischi, universitair hoofddocent bij Signal Processing Systems aan de faculteit Electrical Engineering, heeft een methode bedacht waarmee pijnloos en efficiënt een tumor in de prostaat gelokaliseerd kan worden. Door microbubbels in de bloedbaan te spuiten die als contrastvloeistof fungeren, kan met behulp van ultrasound zichtbaar worden of er sprake is van prostaatkanker, de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen.

Deze techniek zorgt voor een betere diagnose en behandeling,

Massimo Mischi minder overbodige biopten en operaties en het bespaart kosten.

Het UFe wil Mischi 15.000 euro schenken voor een proefopstel-

ling om simpele bloedvatstructuren na te maken en te onderzoeken wat de relatie is tussen de structuur van de haarvaten en een ultrasound signaal. Mischi heeft nog grotere plannen: ‘Met een ultrasound scanner, die ongeveer 300.000 euro kost, kunnen we de aannames bij de proefopstelling testen bij patiënten. De tumor en de mate van agressiviteit worden namelijk in een ultrasound scanner meteen zichtbaar.

Dan zou het onderzoek veel sneller verlopen dan nu het geval is’, aldus Mischi.

Verhoogde winkans met elektrischE raceauto

S

Een startbewijs voor de Formula Student moet je namelijk verdienen door onder meer deelname aan een quiz.’

Nieuwe elektromotor door sponsorbijdragen Formula Student bestaat uit 14 officiële evenementen verspreid over de gehele wereld. URE neemt deel aan de wedstrijden op de circuits Silverstone (Enge-

prostate cancer detection by contrast ultrasound diffusion imaging Bedrag:

€ 15.000 doel:

Proefopstelling om bloedvat­ patronen te detecteren

Projectnaam:

University Racing Eindhoven (URE) Bedrag:

€ 4.500 doel:

Ieder jaar bouwt University Racing Eindhoven (URE) een nieu­ we racewagen. Dat is een vereiste voor deelname aan de inter­ nationale Formula Student. amen met TU/e-hoog­­leraren en -docenten werken zo’n 60 studenten elk jaar aan een nieuwe en verbeterde racewagen. Teammanager Thomas Hafkamp is een UREfanaat in hart en nieren. Minstens 70 uur per week steekt de derdejaarsstudent in het raceteam. ‘De piek ligt rond de wedstrijden maar ook met de inschrijving hebben we het druk.

Projectnaam:

land) en Hockenheim (Duitsland). Ook doet het URE mee aan de Formula Student Electric in Oostenrijk. ‘Uiteraard rijden wij als dé Automotive Universiteit van Nederland met een elektrisch aangedreven auto’, benadrukt Hafkamp. ‘Dat rijdt sneller en efficiënter maar is ook duurder. Daarom kwam de bijdrage van het UFe als geroepen.’ www.universityracing.nl

Bouw van snellere elektrische racewagen ten behoeve van de Formula Student competitie

Projectnaam:

Top it Green

Bedrag:

€ 18.333

doel:

Wind­energie­ systeem dat wordt geïntegreerd in het dak

‘We worden gezien, dat motiveert enorm’ Onderzoekleidster Rossella Ferraro ontving vorig jaar met haar team een UFe Anniver­ sary Award voor het wind­ energieproject ‘Top it Green!’

‘We worden gezien, dat moti­ veert enorm.’

D

e Italiaanse Marie Curie Fellow dr.ir. Rossella Ferraro werkt samen met haar team en met collega-alumnus dr.ir. Alexander Suma aan het Top It Green project. Doel is

Projectnaam:

Festival Muziek op de Dommel

Bedrag:

€ 5.000

doel:

Gratis toegankelijk festival Zie voor het complete programma www.muziekopdedom­ mel.nl

energie op te wekken door woningen uit te rusten met louvredaken die wind opvangen tussen het zolderplafond en de dakbedekking. Via een geïntegreerd kanalensysteem wordt de wind samengeperst om versneld een turbine aan te drijven. Hierdoor wordt genoeg energie opgewekt voor een gezinswoning.

Vertigo te kunnen plaatsen. Dit ‘Open Sky Lab’ laat zien en beleven wat opvang van wind kan betekenen voor onze dagelijkse energievoorziening.

Open Sky Lab Het Top It Green team verwacht eind 2012 een prototype van het Integrated Roof Wind Energy System (IRWES) op het dak van

‘Zonder Universiteits­ fonds geen Muziek op de Dommel’ ‘Voor Muziek op de Dommel is het Universiteitsfonds zeer belangrijk. Zonder het UFe geen festival’, meent organisator Erik de Jong die vanuit het Eindhovense Studenten Muziek Gezelschap Quadrivium initiator is van dit studenteninitiatief.

‘Naast geld, draagt het UFe ook bij via genodigden voor het VIPterras.’

Een traditie geboren Met de derde editie op komst is een traditie geboren. Tijdens dit gratis toegankelijk festival op de Dommel vlakbij het Van Abbemuseum, presenteren amateurkoren en -orkesten uit Eindhoven en omgeving zich aan een breed publiek. ‘Iedereen reageert buitengewoon positief. Vo-

rig jaar zijn naar schatting rond de 8000 personen komen luisteren. Daaruit blijkt wel dat er behoefte is aan toegankelijke klassieke muziek’, meent De Jong.

Studentencultuur Het UFe steunt dit project omdat het de studentencultuur van de TU/e in verbinding brengt met de stad Eindhoven en haar bewoners en omdat

dit evenement bijdraagt aan de veelzijdigheid van de stad Eindhoven.

Dineren op de Dommel De Jong roept iedereen op om te komen dineren bij Muziek op de Dommel in 2012. ‘Daarmee maakt u het festival mede mogelijk en krijgt u bovendien een mooi beeld van de studentenactiviteiten die het Universiteitsfonds steunt.’

ufe@tue.nl

universiteitsfonds eindhoven / bijlage / 27

www.tue.nl/ufe

Hoe kunt u het UFe ondersteunen?

Donateur worden

15.000 euro voor RoboCup Dutch Open 2012 Het UFe sponsort het robotvoetbalteam Tech United van de TU/e en daarmee de RoboCup Dutch Open 2012. Deze vijf­ daagse internationale robotica-competitie wordt gehouden van 25 tot en met 29 april in Eindhoven. Daar demonstreren zo’n 250 deelnemers uit diverse landen hun laatste robot-techno­ logie aan zo’n 2500 bezoekers per dag.

Dr.ir. René van de Mo­ lengraft, technisch di­ recteur van Tech United, is tevens or­ ganisator van de Ro­ boCup Dutch Open.

‘De financiële bijdra­ ge van 15.000 euro is erg fijn, maar daar­ naast zijn we dankzij het UFe eerder op de hoogte van andere projecten, omdat die ook door het fonds gesteund worden. www.robocupdutch­ open.nl

10.000 euro voor interactieve tafel Het nieuwe TU/e-ge­ bouw MetaForum wordt voor studenten en medewerkers het middelpunt van de campus met biblio­ theek- en studenten­ voorzieningen, met onder andere duizend studieplekken en de mogelijkheid digitale informatie te raad­ plegen. Eén van de vernieuwende tech-­ ­­nische hulpmiddelen is een interactieve

tafel, waar meerdere mensen tegelijkertijd digitaal informatie op het scherm kunnen raadplegen. De sa­ menhang tussen on­ derzoek en onderzoekers, the­ ma’s, publicaties en onderwijs wordt zicht­ baar via open source software. Het UFe wil de aanschaf van één zo’n interactieve tafel met 10.000 euro ondersteunen.

Wilt u donateur worden en (jaarlijks) een bedrag doneren aan het UFe, vul dan de bijgevoegde antwoordkaart in of ga naar www.tue.nl/ufe.

Daar vindt u mogelijkheden om éénmalig te doneren via IDeal of om jaarlijks te doneren. Ook andere mogelijkheden van doneren worden daar beschreven.

sponsor. Sponsor zijn betekent onder meer dat uw bedrijf naamsvermelding krijgt in UFeflyers, in presentaties, in het UFe-jaarverslag en op de website. Daarnaast kunt u deelnemen aan UFe-lunches en heeft u toegang tot UFeevenementen. Ook heeft u toestemming om uw sponsoring in uw eigen media te vermelden.

Bedrijfssponsor worden

Giften opnemen in uw testament

Ondersteunt u de doelstellingen van het UFe? Wilt u met uw bedrijf bijdragen aan het waarborgen en versterken van de wetenschap en industrie in de regio Eindhoven? Word dan

De stichting Universiteitsfonds Eindhoven, waar fondsen op naam, erfenissen en legaten zijn ondergebracht, is erkend als algemeen nut beogende instelling (ANBI) en daarom ge-

heel vrijgesteld van successierecht. Dat betekent dat er geen belasting wordt geheven over de vermogensoverdracht. Uw erfenis of legaat komt zo volledig ten goede aan het door u gekozen doel.

Meer informatie Wilt u meer weten over de mogelijkheden donateur te worden, overweegt u sponsoring of wilt u meer weten over de mogelijkheden voor een nalatenschap ten gunste van het UFe, dan kunt u contact opnemen met het UFe, via telefoonnummer 0402474141 of via ufe@tue. nl. Meer informatie: www.tue.nl/ufe.

Doorstart binnen vakgebied ‘Het heeft me een door­ start binnen mijn vakge­ bied opgeleverd’, blikt dr.ir.

Jannie Wijnen (Biomedi­ sche Technologie), terug op het winnen van de Mari­ na van Damme beurs in 2010 voor haar strijd tegen borstkanker. Het Universi­ teitsfonds kan deze beurs jaarlijks uitreiken dankzij

een ‘fonds op naam’ van de inmiddels tachtigjarige dr. ir. Marina van Damme. Zij wil met haar prijs jonge vrouwelijke ingenieurs in

de wetenschap of het be­ drijfsleven stimuleren om zich verder te verdiepen of te verbreden in hun loop­ baan.

28 29

De opdracht/

Tekst Enith Vlooswijk fotografie Vincent van den Hoogen

nr.1 nr.2 november april 2012 2011 / MAGAZINE VAN de

Energie足neutrale 足wijken: vooral een kwestie van willen Maak de Nederlandse woonomgeving energieneutraal.

Of het nu gaat om splinternieuwe vinexwijken of om arbeidershuisjes uit de jaren dertig, binnen tien jaar moet hun energierekening nihil zijn.

Twee hoogleraren, twee studenten, twee vertegenwoordigers van het bedrijfsleven en twee uur de tijd om samen te bedenken hoe dit valt te realiseren.

30 31

De opdracht/

Als het uitsluitend een technische opgave zou zijn, dan hadden de discussiepartners het zo gepiept. Gespreksleider Lucas Asselbergs, hoofd Studium Generale van de TU/e, vraagt bij aanvang alle ideeën te noteren op roze post-its. Binnen de kortste keren hangt het schrijfbord er vol mee. Sommige suggesties liggen voor de hand: betere isolatie,

zonnepanelen, zonneboilers, kleinschalige windenergie, koude-warmteopslag…

Daarnaast wordt er gesproken over energieproducerende gevels en ramen, muren die zijn geplamuurd met materialen die warmte aan hun omgeving onttrekken of afgeven, het terugwinnen van warmte uit douche­ water en het winnen van warmte bij de­ ­opwekking van elektriciteit uit biologisch materiaal. En wat te denken van mini-­ waterkrachtturbines in onze dakgoten?

Het aanbod van lokaal en centraal opgewekte elektriciteit moet in de wijk van de toekomst slim worden afgestemd op de vraag van de bewoners. Deze afstemming gebeurt met behulp van ‘smart grids’, elektriciteitsnetwerken die automatisch inspelen op fluctuerende behoeften. Deze maken het bijvoorbeeld mogelijk dat wasmachines automatisch aangaan wanneer de stroomkosten laag zijn. En dat de overtollige elektriciteit van bewoner A vanzelf terechtkomt bij de buren als die stroom tekortkomen.

In sommige wijken zal een en ander wat moeilijker te realiseren zijn, geeft Han

Willy Heussen Senior Accountmanager bij Eneco.

‘Duurzaamheid moet een plaats krijgen in bestemmingsplan­ nen. Grondgebied om de huizen heen is te

Marije Dorman Masterstudente aan de faculteit ­Bouwkunde, afdeling Bouwfysica.

‘Wat betreft passieve energiebesparing kunnen we meer

anaf 2020 mogen we in Europa uitsluitend nog energieneutrale gebouwen neerzetten, heeft Brussel besloten.

‘Energieneutraal’ houdt in dat gebouwen voorzien in hun eigen, groene energie voor een aangenaam binnenklimaat, een warme douche, brandende lampen en een werkende computer. Slash doet er graag nog een schepje bovenop. Wat moet er gebeuren om álle ­Nederlandse wijken, ook de bestaande, ­binnen tien jaar energieneutraal te krijgen?

Waterkrachtturbine in dakgoot

gebruiken voor op­ wekking van energie.

Bewoners moeten een extra prikkel krij­ gen om te investeren, bijvoorbeeld door een garantsysteem voor energie­besparing.’

doen dan isoleren.

We moeten ­nadenken over de traditionele functies van een huis.

Misschien kunnen we beter beneden slapen dan boven bijvoor­ beeld.’

Over verwarmen Bloemers: Bij veel mensen springt om vier uur de verwarming aan, omdat ze om vijf uur misschien thuis zijn. Ook als dat helemaal niet zo is. Het zou natuurlijk veel makkelijker zijn als ik straks bij het wegrijden met mijn smartphone mijn verwarming alvast kon aanzetten.

Dorman: Of uitzetten, als je dat vergeten bent.

Greunsven: Er wordt nu al gewerkt aan systemen die de verwarming uitschakelen, zodra zich geen mobiele telefoon meer in de woning bevindt. Dit soort toepassingen gaan er zeker komen.

Joost Greunsven Masterstudent aan de faculteit Electrical Engineering, afdeling Electrical Energy ­Systems.

‘Een opslagsysteem maken voor lokaal ge­ produceerde elektrici­

teit is heel duur. In een duurzame toekomst willen we echter ook naar elektrisch vervoer toe. De accu van de auto kunnen we dan gebruiken als opslag­ capaciteit, waarmee we al een deel van dit probleem oplossen.’

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Slootweg, hoogleraar Smart Grids, aan.

‘Kun je bijvoorbeeld zonnepanelen in een historisch centrum monteren?’

‘Ik vind dat de financiën nog onderbelicht zijn’, verzucht Willy Heussen, senior accountmanager bij Eneco. ‘Mensen moeten in die technologie investeren, maar projectontwikkelaars kiezen daar nog niet voor.’

Groene btw De rest van het gezelschap snapt het probleem. Financiële prikkels zijn onmisbaar om bewoners, woningbouwcorporaties en projectontwikkelaars een duw in de duur­ zame richting te geven. Variabele energieprijzen kunnen mensen bijvoorbeeld aansporen hun energiegebruik af te stemmen op het aanbod van lokaal opgewekte energie. Han Slootweg oppert belastingmaatregelen. ‘Het btw-tarief kan worden aangepast aan de energiezuinigheid van ­apparaten als wasmachines en stofzuigers. En we zouden de overdrachtsbelasting kunnen afstemmen op het energielabel van een gebouw. Dat valt zo te

Elphi Nelissen Decaan faculteit Bouwkunde en hoogle­ raar Building Sustaina­ bility aan de TU/e.

Directeur van Nelissen Ingenieursbureau B.V. ‘Hoe vaak is het niet te warm als de verwar­ ming aanstaat, of te

koud als er gekoeld wordt? Met installatie­ technologie kunnen we warmte en koude slim­ mer benutten; bijvoor­ beeld ‘s zomers nachtelijke koelte door een gebouw ventileren, zodat er ‘s ochtends minder koeling nodig is.’

regelen dat het de overheid niets kost.’

Woningbouwcorporaties moeten inves­ teren in groene maatregelen als zonne­ panelen, en de hoogte van de huur zou ­afhankelijk kunnen worden van het energielabel van de woning. Willy Heussen weet uit ervaring dat het soms moeilijk is om huurders te bewegen akkoord te gaan met dergelijke maatregelen. ‘Hen kun je over de streep trekken door te garanderen dat de energierekening met een bepaald percen­ tage omlaag gaat. Zo niet, dan krijgen ze de huurverhoging terug.’

Utopisch idee Tijdens de pauze mogen de deelnemers gekleurde stickers plakken op de post-its met ideeën. Groen staat voor ‘meteen doen’, blauw voor ‘iets complexer te realiseren’ en geel voor ‘mooi, maar utopisch idee’. Na de pauze is er één post-it met zowel groene als gele stickers. Er staat: ‘bewustwording’.

Zoals de Nederlander zijn afval braaf scheidt, zo moet het volgens de deelnemers ook dood-

Han Slootweg Hoogleraar Smart Grids aan de TU/e, Manager innova­ tie Enexis B.V. ‘Er moeten ‘energiege­ meenschappen’ ko­ men om lokaal opgewekte energie bui­ ten de markt om uit te

ruilen. Op het moment dat ik teveel energie heb en jij te weinig, rui­ len we. Opslag van energie zal altijd geld kosten. Als iemand zijn wasmachine een uur later aan zet omdat het dan waait, hoef je niets op te slaan.’

Over windenergie Heussen: Wij werken in RotterdamZuid om een wijk energieneutraal te maken. Met alles wat we hier noemen aan maatregelen kom je een heel eind, maar als je één windmolen in de wijk zet, is het in een keer geflikt.

Nelissen: Je kunt niet in elke wijk een windmolen plaatsen. Je kunt trouwens ook een windturbine in het dak van een gebouw integreren. Net als bij Vertigo, het gebouw van de faculteit Bouwkunde.

Dorman: Dan krijg je in elk geval geen klachten over horizonvervuiling.

Over bewustwording Greunsven: Het maatschappelijke ­aspect, de bal aan het rollen krijgen, is belangrijker dan de techniek.

Heussen: De zachte kant moeten we aanpakken.

Nelissen: Als Nederland dat niet heel snel inziet en gaat dóen, zie ik het zwart in voor onze concurrentiepositie. Dan zijn we straks als enige in Europa afhankelijk van de olieproducerende landen.

Bob Bloemers Manager Duur­ zame Energie bij ­Kuijpers Ecopartners/ Installaties.

‘Ik zie veel kansen in de geothermie. Als je wa­ ter van zo’n honderd graden op vier tot vijf kilometer diepte uit de

bodem haalt, kun je dat koppelen aan een ge­ nerator om er stroom mee op te wekken. Met de restwarmte van 70 graden verwarm je oude woningen en wat overblijft, kan naar de nieuw­ bouwwijken.’

32 33

De opdracht/

Over stimuleren Bloemers: Als de huurprijs van een ­woning inclusief het energieverbruik is, wordt een woningbouwcorporatie gemotiveerd te investeren in zaken als zonnepanelen.

Nelissen: Ik betwijfel of dat mensen stimuleert om minder energie te ­gebruiken.

Bloemers: Je kunt werken met bandbreedte: een gezin van vier personen mag zoveel kilowattuur gebruiken en daarboven ga je betalen.

Heussen: En bij een bepaalde bandbreedte word je bestraft of juist ­beloond.

Greunsven: Hmmm, daar zie ik een ­nadeel in: als je elektrische auto’s ­gebruikt, verbruik je meer energie, ­terwijl je toch duurzaam bezig bent.

Het ligt dus nog best complex.

normaal worden om energiezuinig te leven en werken. Dat hoeft niet moeilijk te zijn.

Maar als Bob Bloemers over de A2 naar Amsterdam rijdt, ziet hij met lede ogen aan dat ’s avonds vaak de lampen nog branden in lege kantoorgebouwen. En als het erop aankomt, zegt Elphi Nelissen, kiezen veel mensen eerder voor een grotere huiskamer dan voor energiebesparende maatregelen, ook al besparen die op langere termijn veel geld.

Om het tij te keren, denken de zes, zijn ‘energieambassadeurs’ belangrijk: mensen en instanties die het goede voorbeeld geven.

Zoals Elphi Nelissen, die ‘hordes studenten’ rondleidt door haar bijna energie­ neutrale woning. Ook de universiteit heeft volgens haar een belangrijke voorbeeldrol. ‘Wat mensen zien tijdens hun ­studie gaan ze ook kopiëren als ze straks keuzes moeten maken. De twintigers van nu zijn degenen die over vijf jaar een woning kopen of bouwen.’

De Nederlandse overheid, vinden de zes, slaat een modderfiguur als het gaat om die aanjagersrol. In vergelijking met de omringende landen investeert Nederland weinig in groene energieopwekking. Terwijl in ­landen

als Spanje en Duitsland velden vol zonnepanelen en windmolens langs de snelwegen liggen, blijft Nederland achter. Een overmaat aan regels draait parti­culiere initia­tieven bovendien nogal eens de nek om.

‘De makke hier in Nederland is de inconsistente politiek’, zegt Slootweg. ‘Links zet een aantal stapjes en zodra rechts aan de macht komt, stort de hele boel weer in elkaar. In Duitsland heb je al zo’n twintig jaar zekerheid over wat je voor een windmolen krijgt, dat is hier politiek niet haalbaar. In Denemarken worden geen centrales meer gebouwd die de warmte niet nuttig gebruiken.

Wij laten de restwarmte zo in de zee lopen en verstoken vervolgens kostbaar aardgas om gebouwen te verwarmen.’

Aan de technologie zal het niet liggen, concluderen de zes brainstormers aan het einde van de middag. Nederland heeft alle kennis en kunde in huis om De Opdracht binnen enkele decennia te verwerkelijken. Maar we moeten het wel willen. Zoals Slootweg zegt: ‘We moeten gewoon meters maken, mensen, duurzame meters!’

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

34 28 35

Tekst Chriz van de Graaf foto Peter Strelitski

Beiden rondden ze een TU/e-studie af. De planner koos een logisch pad. De verkenner bewandelde een alternatieve weg.

Planner Sander van ’t Noordende Leeftijd 48 Functies: • Group Chief Executive of Accenture’s Ma­ nagement Consulting Group. Hij leidt één van de drie takken van het bedrijf.

• Penningmeester van de European Hockey League, een Europese hockeycompetitie voor clubteams.

Studies: • 1981-1987 Technische Bedrijfskunde aan de TU/e.

‘Ik voel me vooral ­betrokken bij de ­mensen in het bedrijf.’

Accenture Na mijn studie aan de TU/e ben ik bij Accenture gaan werken en daar werk ik inmiddels 25 jaar. Ik voel me vooral betrokken bij de mensen in het bedrijf. Laatst deed ik een test om mezelf te leren kennen.

Ik ben een ‘explorer’, maar wil dan wel iedereen daarin met me meenemen. Dat is voor mij het belangrijkste: in een prettige sfeer met collega’s resultaten boeken. Het team is voor mij altijd nummer 1.

New York & VS Ik woon in New York, in de wijk Hell’s ­ itchen. Het is dicht bij kantoor, dicht bij K Central Park en dicht bij Times Square en Broadway met alle theaters. Het is een ­dynamische plek in een stad die nooit stil-

staat, dat is wel eens vermoeiend. Mijn partner komt uit Venezuela en hij woonde in ­Florida, ik in Amsterdam. We wilden samenwonen, keken op de kaart en kwamen in het midden uit. Ongeveer. Ook voor mijn werk is New York een belangrijke stad omdat we er grote klanten hebben. Veel van onze aandeelhouders wonen in dit deel van de VS.

Reizen In mijn nieuwe job binnen Accenture, als Group Chief Executive, ben ik eerst overal op de wereld gaan kijken bij de teams waar ik verantwoordelijk voor ben. Ik wil de mensen zien en ik wil horen waar ze mee bezig zijn. De sfeer proeven. Ik vind het leuk om te bedenken waar ik nu weer eens naartoe zal gaan. In het afgelopen jaar ben ik naar alle

14 regio’s geweest: Australië, ­Japan, Korea, China, India, Latijns Amerika, Noord Amerika, Canada, Europa – ga zo maar door. En daarnaast vind ik het dan ook nog eens leuk om kerst in Zuid-Amerika door te brengen.

Jacht- en Braadgenootschap Sinds 1982 komen we elke winter samen met Het Culinair Jacht- en Braadgenoot­ schap ‘Broodje Kroket’ van het Eindhovens Studenten Corps. Dan gaan we samen eten en vertellen elkaar dezelfde verhalen van toen die we steeds mooier maken. Het zijn allemaal mensen met uiteenlopende opleidingen en carrières – het is heel leuk om te zien hoe levens verlopen.

Tekst Astrid Bons foto Bart van Overbeeke

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Verkenner Sander Halin Leeftijd 27 Functie • Eigenaar Runners­ world Eindhoven.

Studies • 2004-2011 TU/e: ­Scheikundige ­Technologie (cum laude).

‘Pas een maand van tevoren wist ik of de overname van de winkel doorging. Anders was ­promotie ook leuk geweest.’

Passie Al voor hoogleraar Jaap Schouten mij een promotieplek aanbood, had ik mijn keuze gemaakt. Ik volgde mijn passie: hardlopen.

Ik ben nu eigenaar van Runnersworld in Eindhoven. De overname was een eenma­ lige kans die ik heb gegrepen.

Afwisseling Bij mijn studiekeuze twijfelde ik tussen een sportgerichte opleiding en scheikunde. Het werd dat laatste. Dat bood wat afwisseling naast al het sporten dat ik toch al deed. In mijn studententijd deed ik naast de studie bestuurswerk voor studievereniging ­Japie, ik zat in de faculteitsraad en in diverse com-

missies. Het hardlopen ben ik er altijd naast blijven doen. Om mijn studie te bekostigen werkte ik bij Runnersworld.

op de campus te ­vinden. In de borrelruimte van studie­vereniging Japie bijvoorbeeld.

Minor ondernemerschap

Stel dat ik over vijf jaar iets heel anders wil.

Dan heb ik een goede basis als scheikundig technoloog. Maar voorlopig zie ik genoeg uitdaging in de winkel. Ik sta vier dagen in de zaak. Administratie, inkopen, verkopen, schoonmaken, ik doe veel zelf. Daarnaast probeer ik vier tot vijf keer per week te lopen.

Binnenkort wil ik de marathon lopen in Wenen of Berlijn. De marathon van Eindhoven? Dat is geen optie. In de maanden ervoor is het veel te druk in de winkel.

Tijdens de bachelor volgde ik de minor ondernemerschap. Ik vond boekhouden en ­administratie leuk. Die kennis gebruik ik natuurlijk in mijn huidige werk. Met de ­materialenkennis vanuit de opleiding begrijp ik uiteraard waarom shirts op een bepaalde manier geweven zijn en hoe schokdemping in een hardloopschoen werkt. Ik kom nog wel op de TU/e. Ik ben net klaar met mijn master, dus ik ben nog regelmatig

Basis

36

5x1/

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

5X1 minuut

Slash spitte voor u door de stapel meest recente proef­ schriften en lichtte er vijf voor u uit.

Dat betekent dat u vijf minuten ­leestijd kwijt bent aan het opnemen van informatie waar u anders uren aan had ­moeten besteden.

Dunne lagen voor efficiëntere zonnecellen Gijs Dingemans deed onderzoek naar de toepassing van ultradunne laagjes op het oppervlak van silicium zonnecellen met als doel het rendement te verhogen. Net zoals antireflectie­ coatings worden gebruikt om de optische verliezen te verminderen, kunnen zogenaamde passivatielaagjes worden toegepast om de elektronische verliezen terug te dringen. Dingemans keek in het bijzonder naar aluminiumoxide – een materiaal dat enorm in de belangstelling staat sinds een wetenschappelijke doorbraak aan de TU/e in 2006. Er zijn inmiddels zes patenten aangevraagd, en de technologie gaat waarschijnlijk op grote schaal toegepast worden om industriële zonnecellen tot twee procentpunten efficiënter te maken.

Een zwevend platform op ­permanente magneten Trillingen zijn funest voor veel precieze appara­ ten, zoals microscopen. Jeroen Janssen ont­ wikkelde een trillingsisolatiesysteem dat gebaseerd is op de kracht tussen permanente magneten, in plaats van lucht of mechanische veren. Deze magneten zijn sterk genoeg om 730 kg te laten zweven in de lucht. Het ontwerp hiervan is zodanig dat vloertrillingen het zwe­ vende platform niet bereiken. Het systeem is volgens Janssen bedoeld voor een nichemarkt die extreme eisen aan prestaties stelt. Het gaat om een proof-of-principle; voor eventuele in­ dustrialisatie moeten er nog enkele ontwerp­ slagen gemaakt worden, maar er is al interesse van de hightech industrie.

Zonlicht concentreren met ­fluorescente coatings In fluorescerende golfgeleiders wordt zonlicht door kleurstoffen geabsorbeerd en bij langere golflengte weer uitgezonden. Een plastic plaat geleidt het uitgezonden licht naar zonnecellen die zijn aangebracht aan de vier randen van de geleider. Dit systeem is in potentie beduidend goedkoper dan standaard zonnepanelen, ­doordat het zonlicht wordt samengebracht op een kleiner oppervlak van zonnecellen. Om de efficiëntie verder te verhogen, bracht Shufen Tsoi de kleurstof in een lijnenstructuur aan en ontwierp ze een rij lenzen waarmee het zon­ licht direct op de kleurstof wordt gefocust.

Milieuvriendelijk ­water ontharden met polymeren Op veel plaatsen in de wereld bevat het leiding­ water meer kalk en magnesium dan goed is voor apparatuur zoals wasmachines. Het wa­ ter wordt daarom ‘onthard’ met onthardings­ zout, maar dat is slecht voor het milieu en kan een grauwe kleur geven aan de was en zorgen voor aanslag op de vaat. Sjoerd van Nispen heeft een stof ontwikkeld die de kalk bindt bij lage temperatuur en weer afgeeft bij een hoge­ re temperatuur. Het gaat om een nieuw soort ionenbinder, een zogeheten micel, gemaakt van polymeren. Een wasmachine die is voor­ zien van een onthardingsunit met deze stof kan de kalk dus uit het koude leidingwater halen, en later weer afgeven aan het warmere afvalwater.

Restmonomeren ­verwijderen met CO2 Restmonomeren zijn moleculen die overblijven doordat monomeermoleculen niet volledig worden omgezet in polymeer. Restmono­ meren stinken, zijn giftig en kunnen na verloop van tijd uit het polymeer in de omge­ ving terecht komen en zo een gevaar voor de gezondheid vormen. De bestaande technieken om het gehalte aan restmonomeer te verlagen kosten veel energie en tijd en ze zijn maar be­ perkt effectief. Marijke Aerts werkte aan een methode om koolstofdioxide (CO2) te gebrui­ ken om restmonomeren te verwijderen. Bij be­ paalde druk en temperatuur krijgt CO2 namelijk bijzondere eigenschappen waardoor het rest­ monomeer in de CO2 gaat zitten en gemakkelij­ ker uit het polymeer verwijderd kan worden.

37

alumni/

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Feestelijke oprichting Alumni Kring Amsterdam Op initiatief van het Alumni Office is op donderdag 19 januari de Alumni Kring Amsterdam opgericht.

De Kring vormt een netwerk van alumni dat zich onder meer gaat richten op activi­ teiten op het gebied van loopbaan, zakelijk netwerken en coaching. Het is de be­ doeling dat meerdere krin­

gen in het land zullen volgen.

65 TU/e-afgestudeerden wa­ ren bij de oprichting aanwe­ zig. CvB-voorzitter Arno Peels sprak namens de TU/e over de ambities van de uni­ versiteit en wat alumni daar­ bij kunnen betekenen.

TU /e-alumnus Sander van ’t Noordende, topman bij ­organisatieadviesbureau

­ ccenture wilde graag als A gastheer optreden. ‘Als je aan een universiteit hebt ge­ studeerd waar je veel aan hebt te danken, dan vind ik het vanzelfsprekend dat je ook iets terugdoet’. Een inter­ view met Van ’t Noordende leest u in de rubriek ‘Plan­ ner/ ­Verkenner’ (pag. 28-29) in deze Slash.

Alumnibijeenkomst:

Energy,

what’s in it for me and my company?

Op zaterdag 21 april vindt de jaarlijkse alumnibijeenkomst plaats in het Audito­ rium van de TU/e. Het thema van deze ­middag is Energy.

Samenwerkingsverbanden In samenwerking met de alumniverenigingen en de faculteiten biedt de universiteit een ­podium voor samenwerkingsverbanden ­tussen onze wetenschappers en bedrijven, ­gericht op innovatie en duurzaamheid.

Programma In de openingslezing geeft prof.dr.ir. Niek Lopes Cardozo, hoogleraar kernfusie, een overzicht van het onderzoek voor de bouw van ITER (grote kernfusiecentrale in Frankrijk) en enkele voorbeelden van bedrijven die, uit soms onver­ wachte hoek, met technische innovaties een bijdrage daaraan leveren.

V.l.n.r. Accenture-topman Sander van ’t Noordende, directeur Alumni Office TU/e Herman van Hoeven, CvB-voorzitter Arno Peels.

Emeritus hoogleraar Djan Khoe, onder de aanwezigen de oudste alumnus, en de – op dat moment – laatst afgestudeerde student Diana Henning ­snijden de taart aan. Foto Peter Strelitski

Colleges na de studie Alle alumni ontvangen na registratie in­ ­alumninet ­diverse voordelen, zoals kor­ ting op de executive cursussen van TIAS Nimbas, korting op de TU/e-sportkaart en ­sport­faciliteiten, toe­ zending van de Slash en Alumni Online en

toegang tot de univer­ siteitsbibliotheek.In 2012 worden hieraan vouchers toegevoegd waarmee alumni vak­ ken kunnen volgen aan de TU/e (maxi­ maal 2 vakken per alumnus). Deze vou­ chers kunnen ge­ bruikt worden voor

deelname aan het re­ gulier onderwijs. De vouchers zijn per­ soonlijk, hebben een uniek nummer en zijn ­geldig tot 2 jaar na het afstuderen.

Ook krijgen alumni die geregistreerd zijn in alumninet 15 procent korting op de hoorcol­

leges op audio cd van Home Acadamy.

Home Acadamy orga­ niseert uiteenlopende hoorcolleges en lezin­ gen met topsprekers en neemt deze op met live publiek.

Meer informatie op www.tue.nl/alumnus.

Daarna start een parallel programma met ­onder meer: • presentaties van een aantal wetenschappers en bedrijven over (toekomstige) innovaties • speeddates met jonge TU/e-start ups op het gebied van energie • een markt met bedrijfspresentaties en ­sprekers • projecten waarin studenten een leidende rol spelen ­(bijvoorbeeld het University Racing Team) Natuurlijk is er tijdens de Alumnidag veel ­ruimte om te netwerken en andere alumni te ontmoeten.

Meer informatie vindt u op de website: www.tue.nl/alumnus. Ook kunt u daar uw ­keuze voor de diverse programmaonderde­ len aangeven. Iedere alumnus mag een ­introducé meenemen.

38

opinie/

m.c.d.p.weggeman@tue.nl

/column

m.c.kroon@tue.nl

/gesteld ‘Promoveren of wielrennen, iedereen verwacht toch dat je uiteindelijk een echte baan gaat zoeken.’

Stelling bij het proefschrift ‘Tissue-Engineered Heart Valves for Minimally Invasive Surgery’ van ­Petra Dijkman

Handelsland of ­kennisland?

Nederland-handelsland of Nederland-­ kennisland? Er wordt al jaren op het hoogste niveau over geschreven en vergaderd, maar het leidt tot niets. Even leek het de goede kant op te gaan met de oprichting van het zwaar bemande Innovatieplatform, maar dat is na een paar jaar in schoonheid gestorven.

We blijven een volk van handelaars, dat zijn we al ruim 400 jaar, en onze nationale com­ petentie is geld tellen. Met uitzondering van Amerika, wordt er nergens ter wereld zó veel over geld gepraat als in Nederland, of beter gezegd: als in Holland. Zelfs als Hollanders op vakantie zijn, praten ze over geld.

‘Laat men zich onder de rivieren maar bezig­ houden met kennis als ze denken dat dat iets oplevert. Wij blijven gewoon geld tellen’, zei de Hollandse bankman, die een uitgebreide lunchmeeting had met een HoHa (Hoge Haagse ambtenaar). Toen werd in het zuiden Brainport ineens uitgeroepen tot de slimste regio ter wereld, en nog erger: ze waren daar plannen aan het maken om in 2020 samen met overheden, bedrijven en kennisinstellin­ gen van Brabant en Limburg één groot ­kennisland te maken. ‘Dat gaat uit de hand lopen’, zei de Hollandse bankman, ‘dat moe­ ten we een halt toe roepen. Straks gaan we nog op Duitsland lijken en dan is het enige

wat nog telt: vakdeskundigheid. Ik mag er niet aan denken!’

De HoHa dacht dapper mee en zei: ‘Aan de salarissen van de ingenieurs kan het niet liggen. Een ingenieur verdient nog minder dan een doctorandus in de communicatie­ wetenschappen, dus dat zit wel goed. Wat we nog wel kunnen doen om ervoor te zor­ gen dat de wingewesten geen eigen kennis­ economietje maken, is de ingenieursstudie fors duurder maken, dus we schaffen de ­basisbeurs voor de master af. Hun masters duren twee jaar, dus moeten ze twee keer die 3200 euro extra lenen, terwijl ze ook nog eens een jaar later dan andere ­studenten aan het werk kunnen om geld te verdienen. Als dat die fietsenmakers en von­ kentrekkers niet aanmoedigt om dan maar liever econoom of accountant te worden, weet ik het niet meer.’

‘Briljant idee’, riep de bankier euforisch, ‘snijdt het mes aan twee kanten. Én minder ­ingenieurs én meer inkomsten voor het minis­ terie als ze toch techneut willen worden.’

‘Houdoe Brainport!’, schertste de HoHa, ‘want dat zeggen ze daar: houdoe.’

Mathieu Weggeman, hoogleraar Organisatiekunde

‘Bij conflicten kan het ­belangrijk zijn te weten dat de werkelijkheid ook maar een ­model is.’

‘In discussies wordt vaak ‘ja, maar…’ gebruikt, ­terwijl er ‘nee, want…’ wordt ­bedoeld.’

Stelling bij het proef­ schrift ‘Reachability Problems in Scheduling and Planning’ van Christian Eggermont

Stelling bij het proef­ schrift ‘The Develop­ ment of Algebraic ­Proficiency’ van Irene van Stiphout

‘Je verdwaalt het ergst als je de weg denkt te weten.’

Stelling bij het proefschrift ‘Deposition and ­Characterization of Thin Films for 3D Lithium-ion Micro-Batteries’ van Jos Oudenhoven

‘Even in ­markets of technological advanced ­products the packaging is ­often more ­important than the ­content.’

Stelling bij het proef­ schrift ‘Analog MIMO Spatial Filtering’ van ­Johan van den Heuvel

‘Het enige duurzame aan de ‘duurzame samenleving’ zijn de eeuwig durende discussies erover.’

Stelling bij het proef­ schrift ‘Extended Analy­ tical Charge Modeling for Permanent-Magnet Based D ­ evices’ van ­Jeroen Janssen

39

Herman Beijerinck (1945), ‘educator’, ondernemer, kritisch columnist en professor ­atoomfysica en kwantumelektronica. Hield zijn afscheidscollege op 9 december 2011.

h.c.w.beijerinck@tue.nl

Tekst Astrid Bons foto Vincent van den Hoogen

Promotie op proef­ ontwerp

‘Ik verdenk collega’s ervan dat het proefontwerp van hun promoven­ dus toch een vorm van ‘Hirsch­ index’ tripperij is. Teveel aandacht voor publicaties. Bedrijven willen geen publicaties maar patenten, prototypes, procesvensters. Als promotor van een proefontwerp ben je dienstbaar, speelt je ego geen rol.’

Overal mee ‘Educator’ en Veertig bemoeien ondernemer ‘Mijn tijd bij de U-raad was een uit­ daging. Ik ging universiteitsbreed werken en mocht me overal mee bemoeien. Lekker de boel open­ breken. Dat wat ik kwijt wilde, ­gooide ik de wereld in. Waarom zit er bijna nooit een hoogleraar in de U-raad? ­Minachting, angst of luiheid?’

‘Terugkijkend op mijn carrière moet ik vaststellen: ik ben meer een ‘edu­ cator’ en ondernemer dan een ­wetenschapper. Ik wil steeds iets nieuws opzetten. Het bezit van de zaak is het einde van het vermaak.’

Droom

‘De School of Medical Physics and ­Engineering Eindhoven (SMPE/e) is een droom die is uitgekomen. Het is een begrip geworden. We hebben contact met 30 procent van de zie­ kenhuizen in Nederland. Klinische Informatica en Medical Engineering, ik ben trots op die opleidingen. Daar heb ik hard voor gewerkt.’

‘Mijn ervaring zou ik graag inzetten in de raad van toezicht van een ­ziekenhuis of hogeschool.

Mijn mening ventileer ik in mijn column in Cursor, daar zit nog groei in. En geef me maar een column in de NRC. Robert Dijk­ graaf en Vincent Icke als bron van inspiratie. In de tussentijd blijf ik reizen en conferenties bijwonen.

Man, ik voel me veertig!’

Je bent misbaar

‘Mijn tips aan starters.

Eén: neem na zeven jaar een ‘sabbatical’. Dat is essentieel voor je pro­ ductiviteit! Trek je niks aan van het gezeur ­eromheen. Je bent wel degelijk misbaar.

Twee: Volg eens per jaar een coachingstraject buiten de faculteit. Je ontdekt weer dat je ­samen met collega’s voor hetzelfde strijdt.

En je bent even weg uit de ­dagelijkse zorgen.’

Op pagina 2 forward/ met prof.

Maaike Kroon

batterij 250 b.c.

nr.2 april 2012 / MAGAZINE VAN de

Tekst Tom Jeltes foto getty images

Batterijen zijn onmisbaar voor de moderne samenleving, en met de opkomst van het elektrisch vervoer en ­autonome micro-apparaatjes neemt het belang van goede batterijen alleen maar toe. Een overzicht van een lange ontwikkeling waarin de TU/e inmiddels een belangrijke rol speelt.

250 voor Christus: In Mesopotamië worden aardewerken potten, voorzien van elektrodes van ijzer en koper en gevuld met een zuuroplossing, mogelijk gebruikt als galvanische cellen om zilver mee af te zetten. a

1800: Alessandro Volta krijgt het patent op de eerste moderne batterij, opgebouwd uit om en om gestapelde plakjes zilver en zink, met hiertussen karton of textiel gedrenkt in een elektrolyt (een stroom geleidende vloeistof).

1859: Gaston Planté experimenteert met elektrodes van lood en loodoxide en bouwt de eerste loodaccu.

Het is de eerste oplaadbare batterij en levert een spanning van een paar volt.

Loodaccu’s worden nog steeds veel gebruikt, onder meer in auto’s.

1866: Georges Leclanché legt de basis voor de huidige nietoplaadbare batterijen met de eerste zink-mangaanoxidebatterij van 1,5 volt.

1895-1905: Ontwikkeling van oplaadbare nikkel-cadmiumbatterijen, onder anderen door Thomas Edison.

1989: Eerste nikkel-metaal­ hydridebatterijen (NiMH) komen op de markt.

Baanbrekend onderzoek naar metaalhydrides van Philips Research vormt hiervoor een belangrijke grondslag. Onder meer elektrisch aangedreven hybride auto’s zijn uitgerust met NiMHbatterijen.

1991: Marktintroductie van oplaadbare lithiumionbatterijen (Li-ion).

2004 - heden: TU/e-onderzoeksgroep Energy Materials & Devices van prof.dr. Peter Notten werkt aan Li-ionbatterijen voor micro-elektronica, gebaseerd op driedimen­ sionale dunne silicium­ lagen. Deze geïntegreerde batterijen moeten piepkleine autonome (medische) apparaatjes van stroom voorzien.