Het cultuurseizoen kleurt groen by Liesbet Creemers

C6 CULTUUR

DE STANDAARD

ZATERDAG 10, ZONDAG 11 NOVEMBER 2012

CULTUUR C7

DE STANDAARD

ZATERDAG 10, ZONDAG 11 NOVEMBER 2012

NIEUWE GOLF VAN ECOLOGISCH BEWUSTZIJN

DAVID WEBERKREBS REGISSEUR

Het cultuurseizoen kleurt groen De cultuursector steekt een tandje bij in zijn ecologisch gewetensonderzoek. Grote huizen worden voortrekkers in het ‘groene spoor’. En er staat alweer een nieuwe generatie strijdbare kunstenaars klaar. GEERT VAN DER SPEETEN

De tweede editie van de Klimaatweek vraagt volgende week aandacht voor de campagne ‘Leuven klimaatneu traal 2030’. De cultuursector is een van de trekkers van dit stadsproject. ‘In andere steden wordt de actie tegen de klimaatverandering van bovenuit gedic teerd, door beleidslui’, zegt coördinator Veerle Van Schoelandt. ‘In Leuven is ze ge groeid vanuit een breed netwerk, met de universiteit, de bedrijfswereld en de cul tuursector als partners. Zo’n Klimaatweek is dan het geknipte middel om te sensibili seren. Met voorstellingen, films en debat ten, maar ook met een happening waarbij recyclage of duurzaam koken aan bod ko

‘Cry me a river’ van Anna Mendelssohn. Tom

Tim

men. Aan zo’n concrete doetips is nog al tijd veel behoefte.’ De cultuursector lijkt dit seizoen een tand je bij te steken in het ecoverhaal. Voor steeds meer huizen is het intussen een concreet agendapunt geworden. Het pro ject Jonge Sla, dat ‘ecocoaches’ op pad stuurt, helpt hen om de eigen infrastruc tuur te verduurzamen. Daarnaast vormen de cultuurhuizen ook een front. Ze brengen hun kennis bijeen in het Transitienetwerk Middenveld of groe peren zich lokaal. Bij Green Track in Gent zijn bij voorbeeld 21 kunstorganisaties aangesloten, die elk een nulmeting en een actieplan opstelden. Ook in festivals en de seizoensprogramme

ring duikt het ecothema steeds vaker op. Kaaitheater en Vooruit zijn de pioniers, maar ook cultuurcentra zetten steeds va ker expliciet geëngageerde voorstellingen op de affiche. Een populaire titel blijft de Low impact man show. Niet bepaald expe rimenteel theater, maar eerder een studen tikoze comedyvoorstelling die haar bood schap handig en helder verpakt. Nieuwe generatie

Van Schoelandt, theaterprogrammator bij 30CC: ‘Voorstellingen rond het ecologi sche thema horen van nature meer thuis in het circuit van kunstencentra. Het zijn performances of installaties, of een meng vorm. Cultuurcentra kiezen bewust voor

‘Kunstenaars zijn de eerste fase van strijdbaarheid en doorzichtig engagement voorbij’

laagdrempelige voorstellingen, voor een breed publiek. Die zijn er, maar ze zijn schaars. Het blijft wachten op een mooi initiatief van onze eigen theatermakers.’ Na voortrekkers als Dimitri Leue of Benja min Verdonck is er een nieuwe generatie kunstenaars actief die vertrekken vanuit een ecologische reflex. ‘Ze brengen een frisse kijk op het thema, zijn niet educatief of betuttelend. Met kleine ingrepen coun teren ze het vaak gehoorde, populistische argument “dat je er toch niets aan kan ver anderen. Hun voorstellingen zijn vaak klein, ludiek en poëtisch’, zegt Van Schoe landt. Het Kaaitheater organiseert dit seizoen al de zesde editie van het festival Burning Ice, dit keer rond het thema ‘mens en dier’. Volgens directeur Guy Gypens hoort het ecologische thema thuis in een breder debat over de Westerse crisis. Kunstenaars zijn intussen de eerste fase van strijdbaarheid en doorzichtig engage ment voorbij, zegt hij. ‘Wat hen bindt, is een soort posthumanistische visie. Ze zijn zich bewust van de complexe relatie tussen de mens en zijn omgeving. “NatuurCul tuur 3.0” is voor hen geen makkelijk te in stalleren softwarepakket.’

Utopie met gloeilampjes

Werk van Anna Mendelssohn: ‘De nieuwe generatie kunstenaars heeft een frisse kijk op ecologie. Hun voorstellingen zijn vaak klein, ludiek en poëtisch.’ © TimTom

JOZEF WOUTERS BEELDEND KUNSTENAAR

ALEXANDER NIEUWENHUIS THEATERMAKER

Zoo voor uitgestorven diersoorten

Theatertent in zakformaat

Beeldend kunstenaar en scenograaf Jo zef Wouters kwam in de aandacht met voetbalstadions die hij op het terrein van de Scheld’apen en in de binnentuin van De Singel installeerde. Hij stelde ze voor als architecturale sculpturen, waarin iets gemeenschappelijks kon gebeuren. Bij de KVS werkt Wouters dit seizoen mee aan het stadsfestival Tok Toc Knock. In de Modelwijk in Laken werkt hij samen met architecten maquettes uit, waarin dro men en verzuchtingen vertaald worden. Op de plaats van de voormalige Brusselse zoo, naast het Museum voor Natuurwe tenschappen, richt hij volgend voorjaar het ‘Zoological institute for recently ex tinct animals’ op. Met het memoriaal voor uitgestorven diersoorten, zo’n vierhon derd sinds de legendarische dodo, wil Wouters het hebben over thema’s als be houd en verlies. Het is een project dat al drie jaar aan het gisten is, zegt hij. Zijn motto is een zin van politiek econoom Tony Judd: ‘We should be angrier than we are’. ‘Het is de enige leuze die ik ooit op een groot span

‘Hoe je verhouden tot de apocalyptische scenario’s?’

doek zou willen aanbrengen. Er schuilt strijdbaarheid en kwetsbaarheid in. Want hoe moet je omgaan met de grote wereld problemen, hoe je verhouden tot de apo calyptische scenario’s. Ik ben zelf naar de klimaattop in Kopenhagen getrokken om er de debatten in het randprogramma mee te maken. Ik had gehoopt er een soort paniek of verontwaardiging te ont dekken. Maar het enige wat ik hoorde, waren oplossingen.’ Wouters wil een beeld maken waarin een probleem zichtbaar is. Zijn instituut voor uitgestorven diersoorten vertrekt van concrete verhalen. Zoals dat van de Tas maanse buidelwolf die in 1936 door ver waarlozing stierf in de dierentuin van Ho bart in Australië. Voor de Amerikaanse trekduif (ectopistes migratorius), die in 1914 uitstierf, trok hij al een monument op in de vorm van een reenactment. Over zijn engagement is Jozef Wouters duide lijk. ‘Ik maak een strikt onderscheid tus sen mijn eigen ecologisch bewustzijn en mijn werk. In kunst kan je niet polarise ren.’ (gvds)

De opblaasbaar theatertje waarin de voorstelling 0 CO² En entamant speelt, ziet er prachtig uit. Maar het is ook echt vakwerk en een toonbeeld van duur zaamheid. De tent is gemaakt van recy cleerbaar plastic, en heeft geen palen of touwen. Ze betrekt haar energie van zonnepanelen en weegt minder dan 100 kilo, zodat ze op een fiets vervoerd kan worden. ‘Dat was de theorie’, zegt de Nederland se theatermaker Alexander Nieuwen huis. ‘De installatie is gebouwd in Co ‘O CO²’ van Alexander Nieuwenhuis. © A. Nieuwenhuis lumbia en hield geen rekening met het geringe aantal zonneuren bij ons. En die fiets? Tja, het zou kunnen. Maar dan heb je toch een forse driewieler nodig. Je begrijpt dat er nogal wat technische pro blemen overwonnen moesten wor den. Maar die fase hebben we achter de rug.’ O CO² is een vrij klassieke voorstelling, over onderwerpen die Nieuwenhuis zoetjesaan vanzelfsprekend begint te vinden. ‘Onze levens worden bepaald door vragen over energiezuinigheid of

‘Er moesten nogal wat technische problemen overwonnen worden’

De Duitstalige, in Brussel geves tigde regisseur David WeberKrebs las in Bildzeitung een oproep om Duitsland vijf minuten in het don ker te zetten. Een bewustwordings campagne die hij niet verwacht had in een rechtspopulistische blad. ‘Je moet weten dat Bildzei tung eerst de klimaatopwarming ontkende.’ Hij pikte het idee op en verplaatste het naar de gesloten ruimte van het theater. Tonight, lights out is een oefening in directe democra tie. Alle toeschouwers krijgen een knop in de hand waarmee ze een lampje kunnen aan en uitschake len. De hamvraag: komt het tot complete duisternis? En zo ja: hoe lang?’ Weber Krebs: ‘De acteur speelt de rol van populist. Elke voorstelling is anders. Soms zitten we een half uur in het donker. Op andere mo menten ontstaat er complete anar chie en wordt de utopie meteen weggeblazen.’ Wat de regisseur opzoekt, is niet zozeer het directe activisme, maar de ambivalentie. ‘Tonight, lights out is een spel met verwachting en perceptie. Daarnaast schuilt er ook engagement in. We wijzen op ver antwoordelijkheidsbesef. Bij de toeschouwer sijpelt misschien het besef door dat zijn eigen kleine bij drage van belang is voor het grote geheel.’ Voor de volgende editie van Bur ning Ice in het Kaaitheater werkt David WeberKrebs aan een per formance waarin een ezel de prota gonist wordt. ‘Er wordt misschien te veel gepraat en gefilosofeerd over ecologie. Terwijl het soms om pragmatische dingen gaat. We zien dieren steeds meer als wezens die eenzelfde wereld delen. Onze ezel Balthasar is een voorbeeld waarin we dat extreem doortrekken. Ezels zijn apathisch, maar ook veelzeg gend. Hoe snel projecteren we niet onze eigen gevoelens op dieren? ‘Tonight, Lights’ out speelt op 6/12 in De Spil in Roeselare. ‘Balthasar’ is te zien 28>29 maart 2013 in het Kaaitheater

klimaatopwarming. We hebben er dage lijks mee te maken. We hebben vooral ge zocht naar een bijzondere esthetiek. Dat de installatie in Columbia gemaakt is en vertrekt vanuit de visie van andere cultu ren, helpt wel. Maar de grootste valkuil van dit thema is dat je snel vervalt in pre kerigheid of propaganda. Dan lopen mensen weg of gaan ze zich ergeren. Daarom is dit geen monoloog, maar een voorstelling waarin acteurs elkaar aan vullen of zelfs tegenspreken. Zo dwing je een grotere betrokkenheid af bij het pu bliek.’ Het bijzondere aan dit project vindt Nieuwenhuis de technische innova tie. Voor licht en geluid wordt energie opgewekt op een laag voltage, waarbij er geen conversie nodig is. ‘Over tien jaar hebben we allemaal zo’n gesloten sys teem in onze huiskamers. Ik wil aan het theaterpubliek laten zien dat dit gewoon werkt.’ ‘0 CO² En entamant’ is te zien tijdens de Klimaatweek in Leuven van 12>15 november

‘Elke voorstelling is anders. Soms zitten we een half uur in het donker’