Leidsch dagblad duin en bollenstreek by TWIPE-HDC

NUMMER 47100 ZATERDAG € 2,90 ABONNEEPRIJS € 1,09 LEZERSSERVICE 088-8241111

WEERPAGINA

23 DUIN- EN BOLLENSTREEK OPGERICHT 1 MAART 1860

WWW.LEIDSCHDAGBLAD.NL

REDACTIE@LEIDSCHDAGBLAD.NL

Croiset weer in ’Gijsbrecht’

PLUS Hamersma verwent met goed glas wijn

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Finale !

VRIJ

Handbalsters geloven in wereldtitel

Drugsgebruik minderjarigen fors probleem Erna Straatsma

e.straatsma@hollandmediacombinatie.nl

Alphen aan den Rijn ✱ Vier verdachte drugsdealers uit dorpskernen van Kaag en Braassem blijven nog negentig dagen vastzitten. Dat heeft de raadkamer van de Haagse rechtbank besloten. Zij hebben soft- en harddrugs verkocht aan minstens dertig jongeren. De drugsdealers zijn op 7 december aangehouden. Het gaat om een 24jarige man uit Rijpwetering, een 19jarige uit Oude Wetering, een 25-jarige Leimuidenaar en een 21-jarige

advertenties

man uit Burgerveen. Onder de drugsgebruikers zitten ook jonge kinderen. ,,Sommigen zijn nog maar veertien jaar’’, zegt OM-woordvoerder Nicolette Stoel. ,,Die minderjarigheid, in combinatie met enkele tientallen jongeren die drugs hebben gekocht, vinden wij een groot probleem in zo’n kleine gemeente.’’ Het rechercheonderzoek is nog in volle gang. De politie sluit meer aanhoudingen niet uit. De dertig afnemers die in beeld zijn, zijn verhoord. De politie had eind 2014 al het vermoeden dat drugshandel in Kaag en Braassem veel voorkwam. Die vermoedens waren gebaseerd op een in december 2014 gehouden controle onder minderjarigen. Bovendien klaagden dorpsbewoners over overlast als gevolg van drugshandel en drugsgebruik. Voor de jonge kopers van de drugs en hun ouders houdt de gemeente Kaag en Braassem woensdag een besloten informatieavond op het gemeentehuis. Drugsgebruik onder jongeren is tegenwoordig algemener dan pakweg tien jaar geleden. Gebruik van pepmiddelen is geen uitzondering meer. Het gebeurt niet alleen op dancefeesten, maar ook na schooltijd.

De Alkmaarse Nycke Groot schreeuwt het uit na een van haar vijf goals. De Nederlandse handbalvrouwen schreven gisteren geschiedenis door Polen te verslaan en door te stoten tot de finale van het wereldkampioenschap in Denemarken. FOTO AFP/JONATHAN NACKSTRAND

➔ Sport 15: Het feest is bijna compleet

Doorstart voor Jora Vision Rijnsburg in kleinere vorm Paul de Vlieger

advertentie

GROOT, GROTER, GROOTST!! Volkswagen Crafter 2.0 TDI 164PK Nachtzwart Met. • 45.000KM • 2012 Clixtar • 2680kg laadvermogen Bak: L:5.81m B:2.30m H:2.23m Navi • Camera • Airco Luchtvering • BE Rijbewijs Nieuwprijs: €70.000,€ 52.950,- Excl. BTW

Meer dan +250 stuks jonge bedrijfswagens

Rijnsburg ✱ Het vorige week failliet verklaarde Jora Vision in Rijnsburg maakt een doorstart. Het bedrijf, dat pretparken ontwerpt en bouwt, wordt wel kleiner dan voorheen. Dit betekent dat een flink deel van de circa tachtig personeelsleden die vorige week werden ontslagen, niet kan terugkeren. Hoeveel mensen bij het ’nieuwe’ Jora Vision kunnen werken en wie dat zijn, wordt volgende week duidelijk. ,,Dit weekeinde wil ik daar knopen over doorhakken. Een helse

klus’’, zegt directeur Jan-Maarten de Raad, die opgetogen is over de doorstart maar anderzijds spreekt over ’de donkerste dagen uit zijn zakenbestaan’. Curator Bruno Tideman verwacht dat dertig tot vijfendertig mensen kunnen terugkeren. Dat Jora Vision in afgeslankte vorm door kan, is volgens De Raad te danken aan investeerders die in ruil voor ’een stukje van de aandelen’ geld in het bedrijf steken. Ook de Rabobank Duin- en Bollenstreek schoot te hulp. ➔ Regionaal 3: ’Met 120 tegen muur’

advertentie

ALLEEN NOG IN DECEMBER! LAGE BIJTELLING 7%!

OP = OP

20X

5X MITSUBISCHI OUTLANDER PHEV 7% MERCEDES C350E 7% 4X 3X VOLVO V60 D6 HYBRIDE 7% BMW X5 PHEV 14%

VW PASSAT GTE 7% PORSCHE CAYENNE HYBRIDE 14%

072-5112088

ZONDAG OPEN PHEVMETKORTING.NL

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Regionaal

Voorop

Mishandeling door Satudarah Van onze verslaggever

Zaandam ✱ Een 20-jarige man is ernstig mishandeld in een Zaandamse kroeg door vier leden van motorclub Satudarah. De politie probeerde de kemphanen te scheiden in de nacht van donderdag op vrijdag maar toen keerde de agressie zich tegen de politie. Het slachtoffer lag toen zwaargewond aan zijn hoofd op de grond. De agenten moesten pepperspray gebruiken om de vier mannen aan te kunnen houden. De verdachten in de leeftijd van 23, 27, 29 en 31 jaar komen uit Zaandam en Zaandijk. Een politiewoordvoerder kon gisteren niets zeggen over de aanleiding van de afranseling. Dat wordt verder onderzocht. Vorig jaar waren leden van Satudarah ook betrokken bij een vechtpartij in Zaandam. Toen deed het slachtoffer geen aangifte.

Eerste metro Amsterdam De Zilvermeeuw was de eerste metro die in 1977 over het eerste deel van het metronet reed. Dit gedeelte van het metronet werd geopend door prinses Beatrix en prins Claus. De Zilvermeeuw - dezelfde als die vandaag voor het laatst rijdt - werd bestuur door mevrouw Alberg. De Zilvermeeuw-stellen zijn vervangen door het type M5.

Beatrix en Claus tijdens de eerste rit.

FOTO HOLLANDSE HOOGTE/SPAARNESTAD

Zakdoekjes bij afscheid van Zilvermeeuw-metro Roel van Leeuwen

Amsterdam ✱ De deuren gingen op den duur niet allemaal meer open en in de zomer kon de verwarming er ongewild op volle toeren draaien. Toch nemen spoorliefhebbers vandaag met weemoed - en zakdoekjes afscheid genomen van de Zilvermeeuw. Modern, breed, lang, licht en ruim; het is allemaal van toepassing op de ’Metropolis’ ofwel de M5, de opvolger van de Zilvermeeuw-metro. En de niet met stof beklede stoelen zullen gerust hygiënischer en welriekender zijn dan die van de Zilvermeeuw. Dit mag zo zijn, maar de in Polen geproduceerde M5 zal er een hele kluif aan hebben om de staat van dienst

van de Zilvermeeuw te overtreffen. Niemand had verwacht dat de metro - waarmee prinses Beatrix en prins Claus in 1977 het eerste deel van het metronet van Amsterdam openden het 38 jaar vol zou houden.

Kinderziektes Het oude beestje moest de afgelopen jaren zelfs bijspringen toen de M5metrostellen kinderziektes vertoonden. Maar het einde van het tijdperk is nu echt aangebroken. Bijna alle Zilvermeeuwen zijn gesloopt. Alleen het exemplaar waarin Beatrix 38 jaar geleden reed - en die vandaag voor het laatst rijdt - zal in de toekomst waarschijnlijk nog te zien zijn in een museum. Huey Dean van Eerde is één van de uitverkorenen die vandaag nog een

ritje mag maken met de Zilvermeeuw. Hij is een groot liefhebber van alles wat op de rails rijdt en doet via zijn YouTube-kanaal regelmatig verslag van zijn hobby. De Zilvermeeuw heeft een speciaal plekje in zijn hart. ,,Ik ben opgegroeid in Holendrecht dus ik rijd al van kinds af aan met deze metro. Hij doet me erg denken aan mijn jeugd.’’

Lawaai Toch is hij wel blij met de moderne metrostellen die er nu zijn. ,,De laatste tijd werd de Zilvermeeuw steeds slechter onderhouden door het GVB. De metro maakte steeds meer lawaai. Je kon de omroeper bijna niet horen en niet alle deuren gingen nog open, aan de andere kant zal ik het typische geluid van de

sluitende deuren missen. En de Zilvermeeuw stond toch symbool voor het Amsterdamse metronet.’’

Bekladden Wel kreeg de Zilvermeeuw veel te verduren. Graffitikunstenaars uit de hele wereld kwamen naar Amsterdam om de metrostellen te bekladden’’, zegt woordvoerder Michiel Jonker van

advertentie

Nieuw bed? Nieuwe Auping!

Op zoek naar een nieuw bed? Omdat je niet meer lekker ligt, je matras ouder is dan 8-10 jaar of je wilt je slaapkamer opnieuw inrichten? Auping helpt je graag bij het kiezen van het perfecte bed. Kom nu proeﬂiggen en ontvang 15% voordeel. Kijk op auping.nl/wintersale voor onze tips en de actievoorwaarden. *Deze actie loopt van 19 december 2015 t/m 31 januari 2016.

15% voo

rdeel

op het Auping assorti ment *

Kom naar Auping Plaza voor professioneel slaapadvies Beverwijk: Parallelweg 102 Cruquius: Spaarneweg 18 (bij Goodnight, Woonboulevard, 2e Kerstdag geopend van 12.00-17.00 uur) Leiderdorp: Elisabethhof 4 (Wooon Leiderdorp, 2e Kerstdag geopend van 12.00-17.00 uur)

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Regionaal

Voorop

Verbod op boek over spionnen Silvan Schoonhoven

Een Zilvermeeuw-metro op station Wibautstraat.

de gemeente Amsterdam. In 1983 ging een metrotrein in vlammen op door een aanslag die werd opgeëist door het Militant Autonomen Front en in 2010 vielen bij een aanrijding in station Wibautstraat 31 gewonden. De betrokken metrostellen raakten hierbij beschadigd. Voor de laatste rit zijn behalve lief-

hebbers ook medewerkers van het GVB uitgenodigd. ,,Na dat ritje wuiven we de Zilvermeeuw uit met zakdoekjes als hij wegrijdt’’, zegt Jonker. ,,Het is een oud, trouw beestje en het ding wekt emoties op. Zelfs haters hebben aangegeven dat ze misschien een traantje moeten wegpinken.’’

FOTO ANP

advertentie

Rondreis Tot € 70 korting! 17 dagen v.a.

1999

Problemen met aanvraag hulpmiddelen Nancy Ubert

gen en netwerkorganisatie Ieder(in) heeft gehouden. Zo’n 9000 mensen vulden de vragenlijst in.

HDC 51.6.2

Geen keuzevrijheid en stapelkosten

Ontdek mystiek Peru Koloniale steden, het Andesgebergte, kleurrijke markten, de eeuwenoude Inca-cultuur en één van de 7 wereldwonderen Machu Picchu. Beleef nu Peru! ✔ Allerlaatste plaatsen vertrek februari, boek nu! ✔ Rechtstreeks met KLM, hotels, excursies en NL-spr. reisleiding ✔ Klantbeoordeling 8,6: ‘Een bijzonder mooie ervaring’

Kras.nl/25296 of bel 0900-969770 cpg

n.ubert@hollandmediacombinatie.nl

Niks Utrecht ✱ Een scootmobiel die niet lekker zit, een sta-op-stoel die niet wordt vergoed of stoma-materiaal dat te laat binnen is. Duizenden chronisch zieken en ouderen hebben problemen met de aanvraag, de levering, het gebruik en de vergoeding van hun hulpmiddelen. Patiëntenfederatie NPCF wil dat er onafhankelijke bemiddelaars worden aangesteld die patiënten in complexe situaties bijstaan in hun strijd. Zo vergoeden gemeenten graag ’in natura’. Want ze hebben leveringscontracten gesloten met de goedkoopste aanbieders. Kwaliteit lijkt minder belangrijk te zijn. Een hulpmiddelencoach kan contacten leggen met fabrikanten, gemeenten en zorgverzekeraars om te zorgen dat de hulpmiddelen wel voldoen. ,,Want het gaat bedroevend slecht’’, aldus directeur Dianda Veldman van de NPCF die ruim 160 patiëntenorganisaties vertegenwoordigt. Te lange wachttijden, te weinig keuzemogelijkheden en slecht of onvoldoende maatwerk. Dat zijn de grootste problemen, zo blijkt uit het onderzoek dat de patiëntenfederatie samen met patiëntenverenigin-

Wie niks heeft, staat er amper bij stil, maar hulpmiddelen zijn belangrijk voor de kwaliteit van leven van de mensen die slecht functioneren zonder rolstoel, aangepast bestek en noem maar op. Maar zodra ze daarvoor een aanvraag willen doen, stuiten ze op weerstand, onbegrip en gebrek aan keuzevrijheid. Zo reageert een gehandicapte met: ,,Ik kreeg niet de rolstoel die mij de meeste mogelijkheden biedt of die ik zelfstandig het best kan bedienen. Ik heb nu een rolstoel waar ik niet lang in kan zitten en die ik niet dagelijks kan gebruiken.’’ Stapelkosten zijn een volgend probleem. Het merendeel van de deelnemers heeft meer dan één hulpmiddel nodig. De optelsom van eigen bijdragen, eigen risico, premies en zorg die wel nodig is maar niet vergoed wordt, heeft een trieste uitkomst. Is je hulpmiddel kapot, kweek dan geduld. Op reparatie kun je weken moeten wachten. Is er dan geen vervangend exemplaar, wordt het moeilijk ’gewoon’ mee te doen. NPCF heeft het verantwoordelijk ministerie aangeschreven.

Prijzen p.p. o.b.v. 2 personen excl. reserveringskosten en Calamiteitenfonds

Alphen ✱ Auteur Edwin Giltay mag zijn boek ’De doofpotgeneraal’, over het mislukte fotorolletje van Srebrenica, niet langer verspreiden of promoten. Dat heeft de rechtbank Den Haag gevonnist. Het is een zeldzaamheid dat een Nederlandse rechter de verspreiding van een boek verbiedt. Voormalig medewerkster van de Militaire Inlichtingendienst (MID) Barbara Overduyn had in kort geding een verbod geëist. Zij komt als personage in het boek voor en vindt dat ze wordt afgeschilderd als een ’loslippige spionne’. Volgens haar zijn de gebeurtenissen zoals ze in het boek worden beschreven allemaal verzonnen, bovendien heeft de auteur haar niet om een weerwoord gevraagd. De rechter beaamt dat de Giltay de oud-inlichtingenmedewerkster in haar goede naam heeft aangetast. In zijn boek schetst Giltay hoe hij bij toeval verstrikt raakt in een richtingenstrijd bij Defensie, met als inzet het beruchte fotorolletje met bewijzen van Servische wandaden. De Alphense oud-generaal Ad van Baal en zijn vrouw komen ook voor in het boek. Zij zouden tot het kamp behoren dat het rolletje in de doofpot wilde stoppen. Van Baal zou daarmee Dutchbat-soldaten willen afschermen. Een andere groep binnen defensie, waaronder MID’er Overduyn, wilde volgens de auteur de foto’s juist in de openbaarheid brengen. Giltay had zijn manuscript wel aan het ministerie van defensie voorgelegd en ook aan Van Baal. Hij had geen bezwaar gemaakt tegen de publicatie. Giltay wil het verbod aanvechten.

advertentie

AANBIEDINGEN ALLEEN DIT WEEKEND GELDIG Dekbedovertrekken MEGA aanbieding 100% Micro Percal Katoen!

- 8 r6t in%g

✔ Meer dan 10 verschillende dessins beschikbaar ✔ Beschikbaar in 1-persoons, 2-persoons en lits-jumeaux ✔ Inclusief bijpassende kussenslopen

-78% ko rt in g

Adviesprijs Korting U bespaart:

€ 59,95 78% € 47,-

✔ Geen last meer van nek- en rugklachten ✔ Zeer comfortabel om te dragen ✔ Zie er langer, slanker en zelfverzekerder uit

Adviesprijs Korting U bespaart:

Vanaf slechts € 12,95 ST

Rugband voor houdingsondersteuning, voor hem & haar

Nu slechts IA

€ 34,95 86% € 30,-

€ 4,95

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Strafzaak tegen Wilders in maart Van onze verslaggever

Individuele ﬁetsvakanties

Regionaal

6 dagen al v.a.

288

Binnenland

Nico V. weer vrijgelaten

Aanhouding moord museum Amsterdam ✱ De politie heeft begin deze maand een man opgepakt in verband met de liquidatie op een dancefeest in het Amsterdamse Scheepvaartmuseum in 2013. Het gaat om een 32-jarige man zonder vaste woon- of verblijfplaats, meldt het openbaar ministerie. Tijdens ’The Waterfront’ op 25 mei 2013 werd tussen het uitgaanspubliek een 26-jarige Amsterdammer doodgeschoten. De moord kan volgens het OM mogelijk geplaatst worden binnen de liquidatiegolf in Amsterdam.

Ideeën huizen vluchtelingen Rijswijk ✱ Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) is op zoek naar mensen die (ver)nieuwe(nde) ideeën hebben over hoe en waar vluchtelingen kunnen wonen. Samen met Rijksbouwmeester Floris Alkemade roept het COA ontwerpers en studenten op innovatieve huisvestingsoplossingen voor asielzoekers te bedenken. Het gaat erom dat er oplossingen komen „die verder reiken dan de huidige huisvestingsvormen”, aldus het COA.

3FM-dj’s Deuren van Glazen Huis in Heerlen

HDC 51.6.3

Zwaag ✱ De crimineel Nico V, die donderdag werd aangehouden in Zwaag, is gisteren weer vrijgelaten. Of hij nog ergens van wordt verdacht en zo ja waarvan, is niet bekend, heeft zijn advocaat Anique Slijters gisteren gezegd. Zij gaat namens V. opheldering vragen bij het openbaar ministerie.

Fietsvakanties Individuele reizen inclusief verblijf in goede accommodaties, ontbijt, uitgebreide Nederlandstalige ﬁetsroutes en indien nodig bagagevervoer.

Langs de Donau Klantbeoordeling 8,5. Ontdek de populairste route van Europa: de vlakke Donau Radweg. Fiets naar Wenen of zelfs Boedapest. Zie: Kras.nl/ﬁetsen-donau

Rond de Bodensee Klantbeoordeling 7,7. Laat u aan de Bodensee verrassen door het heerlijke klimaat, pastelkleurige stadjes en volop bloemenpracht. Zie: Kras.nl/ﬁetsen-bodensee

Saar, Moezel, Ober & Sauer Klantbeoordeling 7,9. Populaire reis waarbij u langs 4 rivieren naar o.a. Trier ﬁetst. Hotel in centrum Saarburg, inclusief diners. Zie Kras.nl/46057

De Duitse Wijnroute Ontdek dit ‘Toscane van Duitsland’ met wijnbergen en prachtige stadjes als Heidelberg. Hotel in Neustadt; óók diners inclusief. Zie: Kras.nl/46090

Vlaanderen & Belgische Kust Klantbeoordeling 8,1. Geniet van stad, strand en Belgische lekkernijen in o.a. Ieper, romantisch Brugge, Damme en Knokke. Zie: Kras.nl/46088

Elfstedentocht Friesland Klantbeoordeling 8,1. Fiets het leukste rondje van Nederland; naar o.a. Sneek, Dokkum en Leeuwarden. Oók diners inclusief. Zie: Kras.nl/46099

Rondje Mallorca

Dromedarisprik tegen MERS

Klantbeoordeling 8,0. Beleef dit Spaanse paradijs met stranden, gezellige havenstadjes en groene vlaktes. Incl. vlucht én diners. Zie: Kras.nl/46094

Rotterdam ✱ Het inenten van dromedarissen voorkomt mogelijk dat ze mensen besmetten met de gevaarlijke longziekte MERS. Rotterdamse, Spaanse en Duitse onderzoekers hebben een vaccin voor de dieren ontwikkeld. Uit tests bleek dat de dromedarissen met een prik minder besmettelijk werden dan de dromedarissen zonder prik. Inmiddels zijn ongeveer vijfhonderd mensen aan de ziekte overleden.

Eilandhoppen Griekenland Klantbeoordeling 8,7. Duurzaamste bestemming van 2015! Beleef het authentieke Zakynthos, Kefalonia en Ithaka. Zie: Kras.nl/46219

6 dagen v.a.

288 6 dagen v.a.

298 5 dagen v.a.

315

Heerlen ✱ De Britse singersongwriter James Morrison en zangeres Ilse DeLange hebben de deur van het Glazen Huis op slot gedraaid. Radiodj's Domien Verschuuren, Giel Beelen en Paul Rabbering maken hier tot aan kerst radio en televisie, zonder dat ze daarbij eten, voor de actie 3FM Serious Request. Ze draaien verzoeknummers tegen betaling en in het hele land zijn geldinzamelingsacties. De opbrengst is voor kinderen en jongeren in conflictgebieden als Syrië en Zuid-Soedan. FOTO ANP/SANDER KONING

5 dagen v.a.

319 6 dagen v.a.

355 7 dagen v.a.

545 8 dagen v.a.

899 12 dagen v.a.

999

Fiets- & wandelvakanties Zomer 2016 Kijk voor het complete aanbod actieve vakanties op onze website of vraag onze gratis brochure aan! Zie Kras.nl/brochures of bel 0900-9697

Beveiliging Joodse panden Amsterdam ✱ Vijftien Joodse religieuze en maatschappelijke instellingen in Amsterdam krijgen geld van de gemeente om de beveiliging op te schroeven. Het gaat om een totale subsidie van iets meer dan een miljoen euro. De subsidieregeling komt er omdat sommige instellingen zich bedreigd voelen.

Den Haag ✱ De rechtbank in Den Haag houdt op vrijdag 18 maart de eerste openbare zitting in de strafzaak tegen PVV-voorman Geert Wilders. Daarin wordt de stand van zaken in het vooronderzoek besproken en de verdere planning. Wilders wordt vervolgd omdat hij vorig jaar in een Haags café aan zijn

aanhangers vroeg of ze meer of minder Marokkanen in die stad en in Nederland willen. „Minder, minder, minder”, scandeerde de zaal. „Dan gaan we dat regelen”, reageerde de leider van de PVV. Het openbaar ministerie beschuldigt Wilders van belediging van een groep mensen op grond van ras en het aanzetten tot discriminatie en haat.

Kras.nl/ﬁetsreizen of 0900-9697 70 cpg

Prijzen per persoon o.b.v. 2 personen exclusief reserveringskosten en Calamiteitenfonds

Thuiszorgers TSN ontvangen salaris Van onze verslaggever

Almelo ✱ De 12.000 medewerkers van TSN Thuiszorg krijgen deze maand gewoon hun salaris en eindejaarsuitkering. Het bedrijf kreeg onlangs uitstel van betaling. Dat het desondanks kan betalen, is „mede te danken aan de vele gemeenten die versneld hun openstaande rekeningen hebben betaald”, liet een woordvoerder van TSN gisteren weten. TSN biedt zorg aan meer dan 40.000 mensen. TSN lijdt al jaren verlies. Dat komt volgens het bestuur door gemeenten, die te weinig voor de

zorg betalen, en door medewerkers die een te hoog salaris verdienen. TSN verlaagde daarom de lonen van de thuiszorgers. Die stapten naar de rechter en wonnen. TSN voert het vonnis echter nog niet uit. De curatoren zeggen dat ze eerst willen kijken of er wel toekomst is voor TSN. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten had haar leden al opgeroepen de TSN-rekeningen snel te betalen. Dat moest voorkomen dat de zorg in gevaar zou komen. Staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid): „Ik ben voor alle betrokkenen blij dat deze zekerheid voor de kerst gegeven kan worden.”

Vergoeding reiskosten voor talentvolle kinderen Van onze verslaggever

Den Haag ✱ Kinderen die zeer getalenteerd zijn voor dans en muziek, kunnen in uitzonderlijke gevallen hun reiskosten vergoed krijgen om naar hun speciale opleiding hiervoor te gaan. Staatssecretaris Dekker (Onderwijs) heeft dat gisteren aan de Tweede Kamer geschreven op vragen van VVD en PvdA. Aanleiding was een uitzending op televisie over kinderen die hun toptalent niet goed kunnen nastreven

door allerlei kosten waar ze tegenaan lopen. Het gaat om zogeheten DaMu-leerlingen. Er zijn ongeveer 870 van deze dans/muziek-talenten, van wie er naar schatting vijfhonderd ver van school wonen. Voor hen zijn de reiskosten soms pittig. Dekker is bereid deze talenten te ondersteunen en zocht naar mogelijkheden om in de reiskosten bij te dragen. Dat zal vanaf het volgend schooljaar gebeuren. Hij gaat eerst overleggen met de stichting DaMu, die de regeling zal gaan uitvoeren.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Zwart-wit

GerBen van ’t Hek ✱ g.vant.hek@hollandmediacombinatie.nl

Strafregels H

et respect voor de onderwijzer is ver te zoeken. Een op de vijf docenten uit het voortgezet onderwijs is het afgelopen jaar fysiek dan wel verbaal bedreigd. Leerlingen maar ook ouders wapperen met de handjes als het schoolleven even niet gaat zoals gewenst. En in het basisonderwijs is het nauwelijks beter. Hard ingrijpen is daarom gewenst. Door politie en justitie die aangiftes in het onderwijs

serieus zou moeten nemen. Anders wil er straks niemand meer de rol van opleider spelen. Maar vooral ook ligt de bal bij het onderwijs zelf waar traditioneel veel met de mantel der liefde wordt bedekt. Nablijven en tijdelijke schorsingen zouden plaats moeten maken voor zero tolerance-beleid. Wie fysiek over de schreef moet zonder pardon van school worden gestuurd. En uitzonderingen worden niet

gemaakt, kwestie van heldere sancties - strafregels - opstellen. Het is noodzaak om de docent - man, vrouw iets van het verloren aanzien terug te geven. Natuurlijk is de maatschappij verhard en agressiever geworden. Maar de meester moet weer een mijnheer worden. Toen de onderwijzer ’Piet’ genoemd mocht worden door zijn leerlingen, sloeg het onderwijs onbedoeld de weg in die nu is doodgelopen op disrespect.

Regionaal

Binnenland

Hoge Raad doet uitspraak

gaan tot kerstavond dicht

Tipgever fiscus blijft geheim Van onze verslaggever

Den Haag ✱ De Belastingdienst mag de naam van een tipgever in een zaak tegen zwartspaarders geheim houden. Dat heeft de Hoge Raad gisteren geoordeeld. De tipgever gaf in 2009 Nederlanders aan die voor de fiscus hadden verzwegen dat ze een bankrekening in Luxemburg hadden. De vermeende zwartspaarders willen weten wie de tipgever is. Uit het gisteren gepubliceerde oordeel blijkt dat inmiddels 71 van de 76 personen over wie de Belastingdienst informatie kreeg, hebben erkend dat ze in Luxemburg een of meer bankrekeningen hebben. Eerder bepaalde het gerechtshof in Arnhem dat de ambtenaren de

naam van de tipgever wel hadden moeten noemen tegenover de rechter. De Hoge Raad heeft die uitspraak nu vernietigd en verwijst de zaak naar een ander gerechtshof. Nederland maakt de laatste jaren flink jacht op zwartspaarders. Sinds 2002 leverde het zeker 1,6 miljard euro aan naheffingen en boetes op. Circa 34.000 mensen kozen eieren voor hun geld en gaven hun zwart geld in het buitenland toch maar op aan de fiscus. De Belastingdienst vreest dat mogelijke tipgevers afhaken als de dienst wordt gedwongen de naam van de tipgever vrij te geven. Het ministerie van financiën is dan ook tevreden met deze uitspraak. Het is van belang dat een tipgever op

Staatssecretaris Wiebes.

FOTO ANP

absolute anonimiteit kan rekenen. Dat ondersteunt een effectieve aanpak van zwartspaarders door de Belastingdienst, aldus staatssecretaris Wiebes (Financiën) die hoopt dat er ’voor alle betrokkenen’ snel duidelijkheid komt.

Juf en meester mikpunt geweld

advertentie

Laat je ook blij verrassen.

Van onze verslaggever

Utrecht ✱ Een op de tien meesters en juffen in het basisonderwijs hebben te maken gekregen met fysiek geweld door leerlingen. Ook ouders dreigen docenten geregeld met geweld, zo blijkt. Ongeveer een op de tien leraren is uitgescholden door ouders en circa een op de twintig is door ouders be-

dreigd met fysiek geweld. Deze cijfers komen voort uit een onderzoek onder 1083 leerkrachten. In een reactie zegt onderwijsminister Bussemaker dat scholen zelf agressie en geweld moeten aanpakken, of dat nu gericht is tegen leraren of leerlingen. „Dat staat in de wet. We gaan er ook van uit dat scholen dat aanpakken. Het ministerie ondersteunt scholen daarbij.”

Lauwe reacties na beperking gaswinning Huawei P8

€100,-

Geldig t /m 31-12-2015. Ga naar huaweicashback.nl

31,-

1000 MB/MIN/SMS

22,totaal per maand

Laat je ook blij verrassen en betaal een lager tarief als je eens buiten je bundel gaat. Kijk voor dit en meer op:

hollandsnieuwe.nl/leiden Toestel t.w.v. 379,- i.c.m. 2-jarig contract. Prijs excl. eenmalige kosten ter hoogte van 30,-. Aan deze uiting kunnen geen rechten worden ontleend. Actie geldig tot en met 31 december 2015.

Liever Sim Only? Nu Sim Only 1000 voor maar 10,- per maand!

Van onze verslaggever

Groningen ✱ Het besluit tot vermindering van de gaswinning in Groningen kan niet rekenen op juichende reacties. De meeste betrokkenen, onder wie burgemeester Albert Roodenboog van Loppersum in het hart van het winnings- en aardbevingsgebied, vinden dat het besluit niet ver genoeg gaat. Minister Kamp (Economische Zaken) maakte bekend dat hij de gaskraan verder dichtdraait. Hij beperkt de winning komend jaar tot 27 miljard kuub. Kamp volgt daarmee een uitspraak van de Raad van State. Dit jaar mocht er al niet meer dan 30 miljard kuubgas uit de Groningse bodem worden gehaald. Milieudefensie spreekt van een ’klap in het gezicht van de Groningers’. „Het is een gemiste kans dat

Kamp na het klimaatakkoord van Parijs niet komt met een strategie om gas helemaal uit te faseren.” De milieuorganisatie overweegt naar de rechter te stappen. Ook de Groninger Bodem Beweging en gedeputeerde Eelco Eikenaar (SP) zijn teleurgesteld en hadden gehoopt op een verdere beperking. De meeste politieke reacties zijn op z’n best lauw te noemen. „Het nu genomen besluit is een stap in de goede richting, maar de ChristenUnie blijft erop aandringen dat nog meer, grote stappen volgen. We moeten, ook met het oog op de afspraken in het Klimaatakkoord, echt over op andere vormen van energie”, aldus Carla Dik-Faber van de ChristenUnie. De beperking van de gaswinning kost de schatkist anderhalf miljard euro, meldt minister Dijsselbloem (Financiën).

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Einde ’Dit was het nieuws’ Van onze verslaggever

Hilversum ✱ RTL4 stopt met het satirische televisieprogramma ’Dit was het nieuws’. Er komt geen nieuw seizoen. „We hebben gemeend dat het niet vernieuwend genoeg meer is”, zei een woordvoerder van de zender na een bericht in het Algemeen Dagblad. ’Dit was het nieuws’ was tussen 1996

en 2009 te zien bij de Tros, maar die omroep trok de stekker er uit. Daarna maakte het programma een doorstart bij RTL4. Al die jaren werd het gepresenteerd door Harm Edens. De afleveringen trokken ongeveer een miljoen kijkers. De laatste uitzending van ’Dit was het nieuws’ was in oktober te zien. De gasten waren toen Frits Spits en Ali B.

@140column

Voor wie veel te vertellen heeft in weinig woorden: de #140column

Kerstdiner op school met de 8-jarige. Chaos, gezelligheid en suiker! En daarna alsnog thuis eten... #140column

@elisa_kossen

Regionaal

Binnenland

Namen van Arib (PvdA), Bosma (PVV), Van Toorenburg (CDA) en Elias (VVD) vallen

Kamervoorzitter gewilde baan Van onze verslaggever

Den Haag ✱ De strijd om het voorzitterschap van de Tweede Kamer belooft razend spannend te worden. Na waarnemend voorzitter Arib (PvdA) mengt CDA-Kamerlid Van Toorenburg zich nu in de race. Van Toorenburg is een bekend Kamerlid: ze deed meerdere portefeuilles zoals Justitie en Binnenlandse Zaken en presenteerde onlangs als voorzitter van de parlementaire enquête commissie Fyra het vernietigende eindrapport van deze commissie. Arib is de kandidaat van de PvdA. Andere partijen tonen zich nog niet enthousiast over haar kandidatuur. Bij de sociaaldemocraten is het een vrije kwestie of iemand mee wil doen aan de race om de voorzittershamer, zegt de woordvoerder van fractievoorzitter Samsom.

Praktijk

Madeleine van Toorenburg stelt zich ook kandidaat.

Dierenpartij wil einde aan ’trofeejachten’ toeristen Haarlem ✱ Het Noord-Hollandse Statenlid Bram van Liere van de Partij voor de Dieren wil van Gedeputeerde Staten weten of buitenlandse plezierjagers tegen betaling ganzen en andere dieren komen doodschieten in de provincie. Hij stelt Statenvragen naar aanleiding van berichtgeving in de Leeuwarder Courant en Trouw dat Amerikaanse en Servische reisbureaus trofeejachten aanbieden voor grof geld om zoveel mogelijk ganzen en andere ’trofeesoorten’ af te schieten in Nederland.

Stuitende aantallen Onder meer de reisbureaus GetDuck.com en Safari International zouden deze reizen aanbieden. „Jagers uit de hele wereld worden gelokt met foto’s van stuitende aantallen dode ganzen en zeldzame trofeeën die de jagers in het vooruitzicht worden gesteld als zij komen jagen in Nederland”, zegt Van Liere. „Gezien de berichtgeving lijkt het erop dat de trofeejacht ook in Noord-Holland plaats vindt.”

Ganzen mogen in Nederland afgeschoten worden omdat ze schade toebrengen aan landbouwgewassen. Boeren met een ontheffing zouden de deelnemers aan de ganzenjachtreizen in staat stellen om op hun ontheffing mee te liften. Van Liere stelt dat trofeejachten in het buitenland tot veel maatschappelijke verontwaardiging geleid. „Er werd wereldwijd afschuw uitgesproken over het doden van de leeuw Cecil in Zimbabwe door een Amerikaanse trofeejager.” Hij wil nu van GS weten of deze reizen ook in Noord-Holland worden georganiseerd en of GS het wenselijk vinden dat trofeejagers tegen betaling dieren komen doodschieten. Ook wil hij weten of het klopt dat bij het gebruik van de ontheffingen die de provincie verstrekt aan de Faunabeheereenheid vier (trofee)jagers mee mogen schieten en of GS bereid zijn de ontheffingen zodanig aan te passen dat trofeejachten onmogelijk worden gemaakt.

FOTO ANP/REMKO DE WAAL

Er kunnen dus nog meer PvdA’ers besluiten om mee te doen. „Maar dat is theoretisch, in de praktijk is Arib de kandidaat van de PvdA”, aldus de zegsman. Volgens hem staat de ’voltallige fractie’ achter haar kandidatuur. Die heeft juist tot verbijstering geleid bij veel andere fracties. De PVV diskwalificeerde de Marokaans-Nederlandse Arib bij voorbaat om haar dubbele paspoort. Bij andere partijen vragen ze zich af waar de PvdA mee bezig is.

advertentie

Brochures 2016 gratis verkrijgbaar! U reist Comfortclass

v.a. slechts

10 dagen Barcelona & Andorra / Barcelona en omgeving

399,-

10 dagen

399,-

Diverse vertrekdata in 2016 v.a. slechts

Istrië Opatija / Pittoresk Vrsar Istrië

Diverse vertrekdata in 2016 v.a. slechts

10 dagen

Toscane: Florence, Pisa en Elba / Toscane - Umbrië en Rome

10 dagen Schotland Loch Lomond Edinburgh / Schotland & Schotse Hooglanden

469,Diverse vertrekdata in 2016 v.a. slechts

599,Diverse vertrekdata in 2016

bolderman.nl Bij Bolderman aanbetalen niet verplicht!

Brochure en boekingen:

(0318) 58 09 58 www.bolderman.nl

Want Arib deed drie jaar geleden ook al een gooi naar het voorzitterschap. Toen werd al duidelijk dat VVD, CDA en D66 geen fan waren van de sociaaldemocraat. Het leidde tot de verkiezing van Van Miltenburg, die afgelopen zaterdag haar ontslag indiende.

Signalen Een ingewijde bij een grote oppositiepartij stelt dat er richting de PvdA ’voldoende signalen’ zijn geweest dat niet Arib, maar haar partijgenoot Vermeij op steun kon rekenen. Elders in het parlement wordt er rekening mee gehouden dat ondervoorzitter Elias (VVD) ook een gooi zal doen naar de voorname functie, nu te horen is dat Arib niet overal even populair is. Ondervoorzitter Bosma (PVV) wordt door vriend en vijand gezien als prima debatleider, maar zijn partijkleur lijkt een verkiezing van de representatieve functie te dwarsbomen. Hij gaat tijdens de kerstdagen nadenken over een kandidatuur. PvdA-leider Samsom reageert gestoken op de kritiek van de PVV op Arib om haar dubbele paspoort. „Haar beoordelen op basis van afkomst in plaats van haar kwaliteiten, zoals Wilders doet, toont aan hoe ver hij af staat van de essentie van Nederland: in dit land kun je zijn wie je bent en worden wat je wilt, op basis van inzet en kwaliteit, niet op basis van de kleur van je huid of de plek van je wieg”, stelt de fractieleider van de PvdA.

Zes arrestanten Geldermalsen vrij Van onze verslaggever

Geldermalsen ✱ Van de veertien mensen die woensdag werden aangehouden bij de rellen in Geldermalsen zijn er zes vrijgelaten. De officier van justitie wil de hechtenis van de andere acht verdachten met nog eens drie dagen verlengen. Ze worden beticht van openlijke geweldpleging. Twee van deze verdachten zijn minderjarig. Ze komen uit Haaften (gemeente Neerijnen) en Tricht (gemeente Geldermalsen). De anderen zijn een 18-jarige man uit Culemborg, een 25-jarige man uit Heukelum (gemeente Lingewaal), een 22jarige man uit Enspijk (gemeente Geldermalsen) en drie mannen uit Geldermalsen van 21, 22 en 52 jaar. Donderdag werd hun hechtenis met drie dagen verlengd. Het is aan de rechter-commissaris om te besluiten of ze nog eens drie dagen vast blijven zitten. Dat zal volgende week gebeuren. De zes die op vrije voeten zijn, zouden zich schuldig hebben gemaakt aan lichtere vergrijpen.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Debat over Teeven-deal Algemeen

Opinie

❜

In zijn kabinet en in de coalitie zal Rutte nu een krachtiger positie eisen. In de nasleep van de Teeven-deal bleek hij te nonchalant, dus voortaan houdt hij de teugels strakker in handen. Hij krijgt daardoor meer grip op de PvdA-ministers. Eric Vrijsen op Elsevier.nl Wat de verworpen motie van afkeuring gevoelig maakt, is dat dit kabi-

net afhankelijk is van samenwerking met de oppositie om zijn beleid door de Eerste Kamer te krijgen. Tobias den Hartig in het AD Ik heb niet het idee dat er blijvende schade is aangericht. Premier Rutte in de Telegraaf Onder het debat over de Teeven-deal ligt een oude breuklijn: die tussen justitiële straatvechters en steile magistraten. Fred Teeven was mid-

den jaren negentig een jonge officier met een handicap. Hij had geen Nederlands recht gestudeerd in Leiden of Utrecht. En dan word je bij het OM niet voor vol aangezien. Harry Lensink op VN.nl Rutte, minister Ard van der Steur van veiligheid en justitie en zijn staatssecretaris Klaas Dijkhoff hadden het zwaar woensdag, maar de PvdA heeft het VVD-trio geen moment in de problemen gebracht. De

Voedingsbodem voor terreur

Geen ban op splinter salafisme Eric Kok

e.kok@hollandmediacombinatie.nl

De bezorgdheid over het salafisme is terecht. De meeste terreurdaden van de laatste jaren zijn gepleegd door salafisten. De aanhangers delen een afkeer van ongelovigen en een verlangen naar een zuivere vorm van islam. Ze willen terug naar de tijd van de profeet, veertien eeuwen geleden. Ze verspreiden hun superoude ideeën met ultramoderne technieken: internet, sociale media en televisie. Toch is het een splinter. De beweging is sinds de jaren tachtig in opkomst in Nederland. Acht jaar geleden werd hun aantal geschat op twintigduizend, op een totaal van achthonderdduizend moslims. De laatste jaren lijkt de beweging weer te groeien.

Gevaar En daarmee groeit het gevaar, waarschuwt de binnenlandse veiligheidsdienst AIVD. De aanslagen in Parijs schudden ons weer wakker. De Kamer riep vorige week daarom om een verbod op salafistische organisaties. Het kabinet studeert daar nu op. Vicepremier Asscher maakte terecht een onderscheid tussen de

coalitie heeft geen behoefte aan vervroegde verkiezingen en zelfs de meeste oppositiepartijen zien graag dat het kabinet nog even doorgaat. Bart Zuidervaar in Trouw Het was één groot toneelspel. De woede van de oppostie, de demoedigheid van Rutte, Van der Steur en Dijkhoff: alles was gespeeld. Rob Hoogland in de Telegraaf

❜

Salafisme, de fundamentalistische islam, is een voedingsbodem voor terreur. Het kabinet studeert daarom op maatregelen om het te verbieden. Toch is het beter om niet te doen.

verschillende stromingen. Het opvallendst is de gewelddadige jihadistische tak. Dan is er de politieke tak, die wel een islamitische staat nastreeft, maar geweld afwijst. En dan is er de vrome tak, die zich niet bezig houdt met politiek. Ze weigeren contact met nietgelovigen, waardoor ze niet integreren. Een verbod op alle organisaties gaat te ver. Het druist in tegen onze vrijheid van godsdienst en de vrijheid van meningsuiting. De vrome tak is verreweg de grootste. De leden houden zich alleen met hun eigen geloofsleven bezig, streven niet naar een islamitische staat. Gelukkig wil Asscher geen gedachtenpolitie, en geen verbod op de vrome tak. Hij moet zijn inspanningen richten op hun integratie. Maar ook de politieke tak moet niet verboden worden, ook al wijzen ze de democratie af als afgode-

Jongeren demonstreren voor Islamitische Staat in de Haagse Schilderswijk.

rij. Politieke ideeën moeten niet verboden worden, maar met argumenten bestreden. Daar is de democratie voor. Een verbod werkt zelfs averechts, maakt elke discussie onmogelijk.

Overhalen De AIVD waarschuwt dat de leden van de politieke tak gemakkelijk over te halen zijn wel geweld te gebruiken. Daar ligt de grens, bij

het aanzetten tot of het plegen van geweld. Protesteren tegen Israël is toegestaan, Joden bedreigen wordt aangepakt. Homofilie een ziekte noemen mag, homo’s in elkaar slaan wordt bestraft. Ongelovigen mijden is niet verboden, hen vermoorden leidt tot celstraf. De wet biedt al genoeg mogelijkheden om de drang naar geweld aan te pakken. Dat bleek vorige week ook al. Een groep jihadronselaars

FOTO ANP

werd tot lange gevangenisstraffen veroordeeld. Het netwerk probeerde mensen naar de strijd van IS in Syrië te sturen. De baas van de bende moet zes jaar brommen. En dat terwijl hij niet eens tot geweld in Nederland opriep, er geen plannen voor aanslagen lagen of dat hij wapens bezat. Oproepen, opruien en ronselen alleen is al strafbaar. Bezorgdheid is goed, een verbod gaat een stap te ver.

Jeb Bush blijkt opeens toch te kunnen bijten Na het debat was er lof voor de broer van oud-president George W. Bush. Maar of de aanval op Trump Jeb helpt, moet nog afgewacht worden. Sommige Amerikaanse media denken dat het allemaal te laat is voor de oud-gouverneur van Florida. Maar de race is nog lang. Pas begin februari staan de eerste voorverkiezingen op de agenda in de boerenstaat Iowa. Bush (62) gaat voor de strijd van de lange adem. Hij heeft net als multimiljonair Trump een enorme campagnekas en is in tegenstelling tot Trump wel geliefd bij de leiding van de Republikeinse partij. Bush verkrampte tot nu toe door alle aandacht die naar de goedgebekte Trump gaat.

Bush is geen man van fel debat op het podium of een paar gewiekste oneliners. Maar tijdens het vijfde debat bleek hij opeens veel beter in vorm. Zijn campagneteam had hem bovendien een paar sterke zinnen laten instuderen om Trump mee om de oren te slaan. Het publiek in Las Vegas keek verrast toe, en ook de commentatoren waren na afloop versteld. „Donald, je kan je niet het Witte Huis in beledigen. Dat gaat niet gebeuren”, hield Bush op felle toon zijn tegenstrever voor die even met zijn mond vol tanden leek te staan.

Boksbal Trump (69) gebruikt Bush vaak als een soort van verbale bokszak en beticht de Republikein er van een

Hij was eigenlijk al afgeschreven, maar tijdens het laatste Republikeinse verkiezingsdebat van het jaar bleek plots dat Jeb Bush toch van zich af kan bijten. Hij greep zijn laatste kans met een paar harde aanvallen op koploper Donald Trump.

te laag energieniveau te hebben. Maar daar was nu niks van te merken. Het Republikeinse debat stond in het teken van de nasleep van de aanslagen in San Bernardino en Parijs en wie er als commander-inchief het beste in staat zou zijn om

de Amerikanen het beste te beschermen. Bush wilde laten zien het redelijk alternatief te zijn voor de vastgoedtycoon die vorige week nog opriep tot een inreisverbod voor moslims tot meer duidelijk is over de gevaren die de Amerikaanse bevolking loopt.

Oorlogszuchtig Eerder werd nog gedacht dat Bush veel last zou hebben van het oorlogszuchtige verleden van zijn oudere broer. Maar daar is niks meer van te horen nu hij dagelijks overschreeuwd wordt door de andere Republikeinse kandidaten die allemaal hun best lijken te doen Trump te overtreffen met gespierde taal.

Bush, het grootste politieke talent uit de Bush-dynastie, heeft nog een lange weg te gaan. Maar mocht zijn inhaalrace slagen en het toch tot lange onderhandelingen op het partijcongres in juli komen, waar de Republikeinse kandidaat gekozen wordt, dan maakt hij zeker een kans. Zo’n ’brokered’ conventie komt niet vaak voor, maar is door de verdeeldheid in de partij zeker een mogelijkheid. Veel Republikeinen zullen dan de voorkeur aan Bush geven. Hij is getrouwd met een Mexicaanse en kan daardoor ook Latijns-Amerikaanse kiezers aantrekken. En vooral maakt hij met zijn gematigde geluid meer kans tegen de gedoodverfde Democratische tegenstrever Hillary Clinton.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

VIP Wassen evenbeeld popprinses Nee, dit is niet Taylor Swift. Het is een wassen beeld van de populaire Amerikaanse zangeres, dat gisteren werd onthuld in Madame Tussauds in Berlijn. Fans mochten van tevoren stemmen over welke outfit de wassen evenknie van Swift zou dragen. De 26-jarige zangeres heeft een uiterst succesvol jaar achter de rug. Haar album ’1989’ brak record na record en haar clips voor bijvoorbeeld ’Bad blood’ behoren tot de best bekeken Youtubefilmpjes ooit.

Ook in de liefde ging het weer voorspoedig met Swift. Ze is gelukkig met de Britse dj Calvin Harris. Van haar succesvolle wereldtournee heeft Swift een film laten maken. Die is vanaf morgen via de streamingdienst Apple Music te zien. Het is een registratie van Swifts concert in Sydney van 28 november, waar ze met onder anderen Justin Timberlake en Mick Jagger op het podium stond.

Regionaal

Gesprek van de dag

FOTO EPA/JENS KALAENE

Kerstgevoel uit Volendam Jan Vriend

j.vriend@hollandmediacombinatie.nl

Dit wordt de kerst van Nick & Simon. De Volendammers geven dit weekend drie uitverkochte kerstconcerten in Ahoy. Ook op tv zijn twee concerten te zien. „In deze tijd van het jaar zoekt het publiek geborgenheid, sfeer en herkenning. Blijkbaar passen wij bij dat gevoel.” Een vrachtwagen levert net twintigduizend witte kerstmutsen af. Voor iedere bezoeker van hun Ahoy-concerten één. „Goed voor een witte kerst”, zegt Nick Schilder met een grijns. Technici zijn druk in de weer om in het sportpaleis enorme wanden met ingenieuze led-verlichting te installeren. Eén druk op de knop en overal lijken de sneeuwvlokken neer te dwarrelen. Hoog in de lucht bouwen kenners een staalconstructie, goed voor technische hoogstandjes. Kortom: Ahoy is klaar voor stuntwerk. „Ons doel is om een warme gloed van verbondenheid door de zaal te verspreiden. Met traditionele kerstmuziek, met onze hits, met spectaculaire stunts en gasten van formaat.”

pertoire dat we grijs draaien, in deze tijd van het jaar. Meestal met een grote big band: een warm, vaak bombastisch geluid met blazers en grote, jazzy arrangementen. Zelf wilden we ook graag eens dat soort liedjes uitbrengen, maar het zou wel erg veel afwijken van wat het publiek van ons gewend was. Gelukkig kan dat met een kerstalbum wel. Zo werd het een natuurlijke manier om toch even van ons vaste patroon af te wijken.” Op tweede kerstdag wordt jullie Ahoy-kerstconcert van vorig jaar uitgezonden. Wat kan de kijker verwachten?

„We spelen voor veertig procent kerstmuziek en verder veel vertrouwde hits. Ook zijn er gastoptredens van Caro Emerald, Matt Simons, Miss Montreal en Sandra van Nieuwland. En kijk vooral naar ons sneeuwbolletje. Zo’n huisje waarin het gaat sneeuwen als je het schudt. Op het podium hebben we er één met een diameter van vijftig meter.” „Eigenlijk zijn we niet zo van het dansen, maar bij dit concert hebben we voor het eerst wat danspasjes ingestudeerd. Bij het nummer ’Santa is coming to town’ komen de voetjes van de vloer. Het heeft ons bloed, zweet en tranen gekost om dat goed onder de knie te krijgen. Zeker als je weet dat er tvopnamen worden gemaakt, ben je bang

om te struikelen. Gelukkig is het goed afgelopen.” Jullie scoren gouden platen, volle zalen, volop tv-aandacht. Het lijkt erop dat jullie succes op succes stapelen. Zijn er ook dingen die minder goed gaan? „We hebben geprobeerd om in Duitsland voet aan de grond te krijgen. Je kunt zeggen dat dat mislukt is, maar je kunt ook zeggen dat het geen kans heeft gehad. Want wil je zoiets doen, moet je er zeker een half jaar aan werken. Daar hadden we de tijd niet voor.” „Los van alle zakelijke dingen, was het voor ons een groot verlies dat onze manager Jaap

De theatershow ’Herinneringen’ van Nick & Simon is woensdag 23/12 (21.20 uur) te zien bij de Avrotros op NPO3, hun Ahoy-kerstconcert van 2014 wordt op tweede kerstdag uitgezonden bij de Avrotros op NPO1 (22.10 uur).

Buijs het afgelopen jaar overleed. Aan hem hebben we heel veel te danken.” Wat zijn jullie plannen voor 2016? „Omdat we tien jaar als duo samenwerken, wordt het ons jubileumjaar. Daarom komen er jubileumconcerten en een nieuw album. Ook gaat Simon solo het land in met theaterconcerten. Verder staan er nieuwe tv-projecten op stapel. Bij de Avrotros komt een nieuwe serie van ’The dream’ waarin de kijker ons volgt bij een reis langs de Amerikaanse westkust. Bij SBS6 hebben we net een contract voor drie jaar getekend. Ons programma ’Lekker Nederlands’ krijgt daar vanaf februari een vervolg en we gaan een nieuw spelletjesprogramma voor de vrijdagavond maken waarin we als teamcaptains de strijd aangaan.”

Simon en Nick horen tegenwoordig erg bij kerst. FOTO ANP KIPPA/

Wie is jullie publiek bij de kerstconcerten? „Het is een misverstand dat er alleen jonge meisjes fan van ons zijn. Onze achterban bestaat vooral uit jonge gezinnen. Onze muziek en wijzelf sluiten aan bij het familiegevoel. Onze kerstconcerten laten een sfeervolle entourage zien met een sterke onderlinge verbondenheid. Het is fijn om mensen mee te nemen in die sfeer.”

Op televisie

PAUL BERGEN

Via de Tros en RTL4 gaan jullie nu naar SBS. Bestaat er nog trouw in omroepland? „We hebben veel aan de Tros te danken en ook bij RTL hebben we met ’The voice’ veel televisie-ervaring kunnen opdoen. Maar het gekke is dat er vóór SBS nooit eerder een omroep is geweest die ons een vast meerjarig contract aanbood. En gelukkig zijn er geen deuren dichtgegooid. Als muzikanten mogen we gewoon in programma’s bij de publieke omroep en bij RTL blijven verschijnen ”

Waar komt jullie passie voor kerstmuziek vandaan? „We houden van crooners als Frank Sinatra en Dean Martin. Zij hebben een mooi kerstre-

Menselijk RITA ORA (foto) wil weg bij de platenmaatschappij van JAY Z. Volgens de Britse zangeres zijn alle medewerkers waar ze goed mee kon opschieten verdwenen bij Roc Nation, en wordt ze een beetje vergeten. Sinds Rita in 2008 als achttienjarige door Jay werd binnengehaald, heeft ze slechts een album uitgebracht: ’Rita Ora’, in 2012. Ze hoopt bij een andere maatschappij meer muziek

te kunnen maken. Op Twitter werd de hashtag #freerita al snel trending. SEAN PENN heeft MADONNA nooit fysiek mishandeld in de vier jaar dat zij getrouwd waren, van 1985 tot 1989. „Hoewel we zeker meer dan eens verhitte discussies hadden tijdens ons huwelijk, heeft Sean mij nooit geslagen, vastgebonden of fysiek mishandeld, en elke bewering van het tegendeel is volledig schandalig, gemeen, roekeloos en onjuist”, schrijft Madonna in een verklaring. Filmmaker Lee Daniels zei in een interview dat Penn dader zou zijn van huiselijk geweld. Hierop klaagde de acteur

hem aan wegens laster. Goed nieuws voor LAMAR ODOM (foto). De basketballer die in oktober in het ziekenhuis belandde na een overdosis, kan de kerstdagen waarschijnlijk doorbrengen met zijn familie. Odom kan dan naar een revalidatiecentrum verhuizen. „Hoe dan ook vliegen zijn kinderen naar Los Angeles om bij hem te zijn”, zegt een kennis. Lamar heeft een 17-

jarige dochter, Destiny, en een 13-jarige zoon, Lamar Jr., met zijn ex Liza Morales. Het rehabilitatiecentrum ligt vlakbij het huis van zijn ex KHLOÉ KARDASHIAN. Het Britse PRINSJE GEORGE gaat in januari voor het eerst naar de peuterspeelzaal. Zijn ouders William en Catherine hebben de keuze laten vallen op Westacre Montessori School Nursery. De peuterspeelzaal die William en Catherine hebben gekozen voor hun tweejarige zoon kijkt uit naar de komst van het kereltje. „Hij krijgt hier dezelfde behandeling als alle andere kinderen”, verzekert een woordvoerder.

CAITLYN JENNER (foto) was in 2015 de meest fascinerende persoon volgens televisiehost Barbara Walters. Zij maakt ieder jaar een top tien van fascinerende mensen. Caitlyn, bekend als voormalig atleet, stiefvader van KIM KARDASHIAN en realityster, heette aan het begin van het jaar nog Bruce. Ze maakte in 2015 voor het oog van de camera’s een transformatie tot vrouw.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Aantal doden bij rampen dit jaar verdubbeld Algemeen

Buitenland

Van onze verslaggever

Zürich ✱ Bij rampen en grote ongevallen zijn dit jaar wereldwijd ongeveer 26.000 mensen om het leven gekomen. Vergeleken met 2014 is dat een verdubbeling, meldde de Zwitserse herverzekeraar Swiss Re gisteren. Alleen al de aardbeving in Nepal, die in april de Himalaya-staat met een

kracht van 7,8 trof, kostte 9000 mensen het leven. Een half miljoen huizen werden verwoest.

Hitte Daarnaast stierven ruim 5000 mensen in India, Pakistan, Noord-Afrika, Europa en het Midden-Oosten als gevolg van de extreme hitte in de zomer. In mei en juni piekte de temperatuur in India en Pakistan tot bo-

Bewijs Rusland opent zwarte doos neergeschoten jet SU-24

ven 48 graden Celsius. Dat was de hoogste temperatuur daar sinds 1995. Naar schatting verloren ook enkele duizenden mensen het leven bij de gevaarlijke overtochten over de Middellandse Zee vanuit de conflictregio’s in Noord-Afrika en het Midden-Oosten naar Europa. De grootste onmiddellijk door de mens veroorzaakte ramp, de explo-

sie in de haven van de Chinese miljoenenmetropool Tianjin in de zomer, eiste 173 mensenlevens.

Schade De financiële schade van de rampen bedroeg in totaal ongeveer 85 miljard dollar, omgerekend zo’n 79 miljard euro. Dat was lager dan in voorgaande jaren, aldus ’s werelds grootste herverzekeraar.

Vredesmacht met spoed naar Burundi Van onze verslaggever

Moskou ✱ Het Russische ministerie van defensie heeft gisteren in Moskou in het openbaar de zwarte doos geopend van de straaljager die vorige maand door Turkije

werd neergehaald in het grensgebied met Syrië. Rusland wil bewijzen dat het toestel niet boven Turks grondgebied vloog toen het werd getroffen. FOTO EPA/YURI KOCHETKOV

Visaversoepeling Oekraïne dichterbij Van onze verslaggever

Brussel ✱ Reizen naar Europa zonder visum is een stap dichterbij voor de inwoners van Oekraïne en Georgië. De Europese Commissie kwam

gisteren met een positief advies en zal begin volgend jaar voorstellen doen. Commissievoorzitter JeanClaude Juncker hoopt dat de Europese regeringsleiders en staatshoofden hierover dan snel een besluit ne-

advertentie

Huisdier

24.95 95

21. DAAG!

ALLEEN VAN Feliway verdamper Antivuurwerkstress

Deze aanbieding van Huisdierplein snel in huis via ViaFix 1. Download de ViaFix app 2. Scan de code 3. Bestel simpel en snel

Geldig op 19 december

1 0 4 4 2 1

men. De Georgische premier Irakli Garibashvili reageerde verheugd. Hij ziet het oordeel van Brussel als ’een verdere stap naar Europese integratie’. Georgiërs zullen vanaf volgend jaar negentig dagen per halfjaar visumvrij door de EU reizen, stelt de premier. Visumvrij reizen is alleen mogelijk met een biometrisch paspoort. Hoewel Oekraïne en Georgië aan alle voorwaarden voldoen, geldt dat nog niet voor Kosovo. Kosovo moet nog acht vereisten op orde krijgen.

Bujumbura ✱ Een unieke vredesmacht van de Afrikaanse Unie (AU) moet straks voorkomen dat het dodelijke geweld in Burundi op een massaslachting uitloopt. Het geweld in het centraal Afrikaanse land is geëscaleerd nadat de Burundese president Pierre Nkurunziza zichzelf via verkiezingsfraude hielp aan een derde regeertermijn, iets wat dat zijn collega Kagame van Rwanda gisteren ook wist te bewerkstelligen maar dan via een onbetwist referendum. AU-soldaten kunnen tegen zin van een lidstaat in militairen sturen om burgers te beschermen ’als er sprake is van ernstige omstandigheden, namelijk oorlogsmisdaden, genocide en misdaden tegen de menselijkheid’. Deze bepaling uit de statuten van de unie is nog nooit eerder gebruikt. Volgens een diplomaat is het de bedoeling dat vijfduizend vredessoldaten naar Burundi gaan. VN-commissaris Zeid Ra’ad al-Hussein zei gisteren dat Burundi balanceert op de rand van een burgeroorlog met etnische elementen. In de jaren ’90 kwamen bij een bloedige strijd tussen Hutu’s en Tutsi’s naar schatting 300.000 mensen om het leven. In buurland Rwanda escaleerde spanningen tussen dezelfde bevolkingsgroepen in 1994 tot een genocide, waarbij zeker 800.000 Tutsi’s en gematigde Hutu’s werden afgeslacht. Volgens de VN zijn zeker vierhon-

Afrikaans land op rand van nieuwe burgeroorlog derd mensen gedood sinds Nkurunziza in april aankondigde een derde termijn als president te willen. Na een mislukte staatsgreep in mei werd hij in juli tijdens omstreden verkiezingen herkozen.

Wraakacties Bij aanvallen op militairen en daarop volgende wraakacties kwamen vorige week zeker 87 mensen om. Een VN-rapport beschuldigt het regime van executies, martelingen en het muilkorven van maatschappelijke organisaties en de media. Het dodelijke geweld vindt vooral plaats in de hoofdstad Bujumbura. Hoewel zowel de regering als de oppositie uit zowel Hutu’s en Tutsi’s bestaat, vrezen diplomaten dat nauwelijks geheelde etnische wonden weer opengereten kunnen worden. Rwandese media schrijven dat de politie in Burundi wegversperringen gebruikt om mensen die eruit zien als Tutsi’s te vermoorden. Nkurunziza leidde een Hutu-rebellengroep tegen de toenmalige Tutsimachthebbers. Sinds een vredesdeal in 2005 is hij president, maar hij ontpopte zich al gauw als despoot.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Aanpak tegen radicalisering

20 jaar voor smokkelen hoorns

Van onze verslaggever

Brussel ✱ De Brusselse gemeente Molenbeek heeft een plan klaarliggen dat radicalisering tegen moet gaan. De gemeente kwam in de dagen na de aanslagen in Parijs negatief in het nieuws, omdat enkele daders de gemeente als verblijfplaats hadden. Onder de maatregelen vallen de screening van alle

verenigingen in de gemeente en het bestrijden van haatpredikers en radicaliserende boodschappen op sociale media. Ook worden teruggekeerde Syriëgangers psychosociaal begeleid. Dat geldt ook voor de families van de betrokkenen. ,,We hebben vastgesteld dat radicalisering soms verbonden is met netwerken van kleine en grote criminaliteit’’, zegt burgemeester Schepmans.

Dar es Salaam ✱ Vier Chinese mannen zijn in Tanzania veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf voor het smokkelen van hoorns van neushoorns. De mannen, tussen de 29 en 34 jaar, zouden de hoorns van Malawi naar Tanzania gesmokkeld hebben. Bovenop de gevangenisstraf hebben ze allemaal een miljoenenboete gekregen. De regering van

Tanzania treedt tegenwoordig hard op tegen het stropen en smokkelen van beschermde dieren. Het land is voor een groot deel afhankelijk van de inkomsten van toeristen die safari’s boeken. De hoorns zijn gewild in Azië vanwege de gemeende medicinale kracht ervan. Twee maanden geleden werd ook in Tanzania een Chinese zakenvrouw gearresteerd op verdenking van het runnen van een smokkelaarsnetwerk.

Algemeen

Buitenland

Moskou blijft EU straffen Brussel ✱ De Europese Unie heeft de handelssancties tegen Rusland met zes maanden verlengd. Die zouden op 31 januari aflopen, maar blijven nu van kracht tot 31 juli 2016, besloten de 28 lidstaten gisteren in Brussel. De westerse sancties werden ruim twee jaar geleden opgelegd vanwege de Russische bemoeienis met het conflict in Oekraine. De EU eist dat Rusland het vredesplan van Minsk volledig uitvoert.

Letterlijk de drive-in nemen Stade ✱ Een 18-jarige Duitser nam een dag nadat hij zijn rijbewijs had gehaald, het begrip drive-in een beetje te letterlijk. In de plaats Stade (Nedersaksen) stoof hij de kassaruimte van een McDrive binnen, met een schade van zo’n 12.000 euro als gevolg. Een medewerker van het restaurant raakte gewond aan de ogen door rondvliegende glassplinters.

Flinke kerstfooi pizzakoerier Moeder Teresa, gefotografeerd in New Delhi in 1993 .

FOTO AP

Moeder Teresa wordt heilig verklaard Van onze verslaggever

Vaticaanstad ✱ Moeder Teresa wordt volgend jaar september heilig verklaard door de paus. Voor een heiligverklaring zijn twee wonderen nodig en het tweede door de katholieke zuster verrichte wonder is erkend. Dat meldt de officiële krant van Italiaanse katholieke bisschoppen Avvenire. Het Vaticaan erkent de heiligverklaring.

Het leven van Moeder Teresa, geboren als Agnes Gonxha Bojaxhiu in Albanië, stond in het teken van het helpen van de armen. Ze ontving in 1979 de Nobelprijs voor de Vrede. In 1997 overleed ze op 87-jarige leeftijd, zes jaar later werd ze zalig verklaard. Voor een zaligverklaring is één wonder nodig, voor een heiligverklaring twee. Beide door de paus erkende wonderen gaan over een door medici onver-

klaarbare genezing. De toenmalige paus erkende in 2003 dat een Indiase vrouw genas van een kwaadaardig gezwel in haar buik nadat ze een foto van Moeder Teresa had gezien. Het tweede wonder gaat over een man met een dodelijke hersenziekte. Zijn familie bad tot Moeder Teresa en nu is hij genezen. De doktoren zouden in het duister tasten over hoe dit mogelijk is. Overigens is de zaligverklaring uit 2003

niet helemaal onomstreden. De ruim honderd getuigen en duizenden pagina’s documentatie die over het wonder zijn verzameld, zouden niet helemaal waarheidsgetrouw zijn en eerlijk verkregen. Ook bij de nobele bedoelingen van de zuster zijn door de jaren heen de nodige vraagtekens gezet. Ze zou gestolen geld hebben aangenomen van een dictator en een foute bankier.

Moskou voor aftreden Assad Ommezwaai Rusland ✱ Vredesplan: binnen 18 maanden verkiezingen Syrië Van onze verslaggever

New York ✱ Rusland heeft Westerse landen duidelijk gemaakt geen bezwaren te hebben tegen een aftreden van de Syrische president Bashar al-Assad als onderdeel van een vredeproces. Dat is een duidelijke verzachting van de altijd publiekelijk verklaarde steun aan Assad, vooruitlopend op gesprekken gisteren in New York, aldus diplomaten. Rusland is naast Iran altijd een stevige bondgenoot geweest van Assad en grijpt inmid-

dels ook militair in tegen anti-regeringstroepen in de vijf jaar durende burgeroorlog die meer dan een kwart miljoen mensen het leven heeft gekost. Rusland en Iran hebben er lang op aangedrongen dat Assads lot in landelijke verkiezingen moet worden beslist. Westerse mogendheden als Turkije, Saudi-Arabië en anderen hebben met tegenzin ingestemd met Assads aanblijven gedurende een overgangsperiode. Dat compromis heeft de deur geopend voor een verschuiving van het standpunt van de kant

van Rusland, zeggen diplomaten. ,,Wat je hebt is een stap die zal eindigen met een vertrekkende Assad’’, aldus een Westerse diplomaat op voorwaarde van anonimiteit. ,,De Russen zijn op het punt gekomen dat ze aanvaarden dat Assad tegen het einde van deze transitie zal zijn vertrokken, hoewel ze niet bereid zijn dat in het openbaar te zeggen.’’ De Verenigde Staten, Rusland, Iran, Saudi-Arabië en grote Europese mogendheden zijn het in eerdere gesprekken eens geworden over een routekaart die moet leiden tot een

wapenstilstand in Syrië. Ook voorziet het plan vanaf januari in zes maanden durende besprekingen tussen de regering van Assad en de oppositie, om te komen tot een regering van nationale eenheid en verkiezingen binnen achttien maanden. Een derde ronde van besprekingen vindt vrijdag in New York plaats tussen de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry en zijn Russische ambtgenoot Sergei Lavrov bijeen om een definitieve deal te bereiken over beëindiging van de oorlog in Syrië.

Windsor ✱ Een pizzakoerier in Canada heeft van een kerk in het Canadese Windsor een fooi van omgerekend ruim 1100 euro gekregen. De kerk had van tevoren besloten een willekeurige pizzabezorger in het zonnetje te zetten bij wijze van goede kerstdaad, aldus Canadese media gisteren. Het geld is afkomstig van parochianen.

NAVO versterkt hulp Turkije Brussel ✱ De NAVO stuurt versterking naar Turkije om dat land te helpen bij het verdedigen van de grens met Syrië. Er gaan vliegtuigen en schepen richting Ankara, aldus NAVOchef Jens Stoltenberg. Hoewel hij het niet met zoveel woorden zei, zijn de versterkingen ook deels bedoeld om te voorkomen dat meer Russische straaljagers uit de lucht worden geschoten.

Record voor Star Wars Los Angeles ✱ De film ’Star Wars: The force awakens’ heeft op de eerste draaidag in de VS en Canada een recordopbrengst van omgerekend ruim 52 miljoen euro. Dat liet entertainmentconcern Disney gisteren weten. De film vaagde het oude record weg van de laatste Harry Potter-film die op de eerste dag in 2011 iets meer dan 40 miljoen euro in het laatje bracht. Volgens Disney staat de teller van de nieuwe Star Wars-film na twee dagen wereldwijd op bijna 120 miljoen euro.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Algemeen

24 uur in beeld

13:23 Verboden waar ingenomen

16:33 Redden wat er te redden valt

Bangkok ✱ Een Thaise politiemedewerker inspecteert een partij ingenomen Afrikaans ivoor. De autoriteiten namen in totaal meer dan 700 kilo ivoor in. Dat zijn 113 hele slagtanden en 168 delen van slagtanden. Hoewel de handel in ivoor al sinds 1989 verboden is, zijn de olifantenslagtanden vooral in Azië nog erg populair. FOTO EPA/ RUNGROJ YONGRIT

La Paz ✱ Een groep Filipijnse dorpsbewoners probeert op een trekker droog te blijven. Nadat de tyfoon Melor over de regio raasde, zijn de rivieren buiten hun oevers getreden. In het noodweer zijn twaalf mensen om het leven gekomen. Tienduizenden mensen hebben schade geleden door de tyfoon. FOTO EPA/FRANCIS MALASIG

13:23 Vispasta in the making

13:24 Laatste Britse kolenmijn dicht Beal ✱ Mijnwerkers verzamelen zich na hun laatste shift in de mijn Kellingley Colliery in Beal in het noorden van Engeland. Gisteren was de laatste dag dat de mijn open was, nadat er vijftig jaar kolen gedolven waren. De laatste 450 mensen die er werkten, zitten nu thuis. De meesten komen in een soort vervroegd pensioen terecht. De laatste kolen die gewonnen zijn, belanden in een museum.

03:03 Gezonken boten nu aan land

11:03 Een warm bad in december

De sluiting van de laatste Britse kolenmijn betekent het einde van een trotse fase in de Britse industrie. Het afgelopen jaar sloten de Britten al meer grote kolenmijnen. De regering besloot onlangs nog om de energiecentrales die op kolen draaien, te sluiten.

03:23 Vluchtelingenopvang niet te redden

Nanjemoy ✱ Dit zijn de overblijfselen van een gezonken vaartuig uit de Eerste Wereldoorlog. Begin twintigste eeuw werden honderden vaartuigen in de Potomac rivier in Amerika gedumpt. De meeste eindigden in de Mallows Baai in de staat Maryland. Hun wrakken zijn nog goed te zien in het ondiepe water.

Nice ✱ Niet alleen in ons land, ook in het zuiden van Frankrijk is het warmer dan normaal, met maxima boven de twintig graden. Je hoeft niet eens zo stoer te zijn om op de achttiende december van 2015 in Nice in de Middellandse Zee te gaan zwemmen.

FOTO AFP/LOIC HOFSTEDT

FOTO AFP/VALERY

Rossbach ✱ Brandweermedewerkers staan op het dak van een gebouw in Rossbach. Hier zouden vluchtelingen worden opgevangen, maar het gebouw is door brand verwoest. Het is nog onduidelijk of de brand is ontstaan door een technisch mankement of nalatigheid, of dat de brand is aangestoken. Vluchtelingen krijgen in Duitsland steeds vaker met agressie te maken. FOTO AFP/ARMIN WEIGEL

FOTO AFP/OLI SCARFF

9:37 Alleen plaatselijk is er sneeuw

Phnom Penh ✱ Vissers uit Cambodja gooien een lading visjes in een pletmachine. Uiteindelijk wordt er prahok van gemaakt, een gefermenteerde vispasta. Het goedje wordt altijd in dezelfde tijd van het jaar geproduceerd. In die periode komt de indringende geur van rottend visvlees je van alle kanten tegemoet in de Cambodjaanse straten. FOTO AFP/TANG CHHIN SOTHI

16:52 Recht om te stemmen, 50 jaar later

Engelberg ✱ De Sloveen Peter Prevc zweeft door de lucht tijdens de kwalificatie voor de wereldbekerwedstrijden schansspringen in het Zwitserse Engelberg. Uiteraard zal hij landen op een besneeuwde ondergrond, maar op de achtergrond is te zien welke kleur veel skigebieden momenteel domineert: groen.

Baltimore ✱ De bekende mensenrechtenactivist dominee Jesse Jackson houdt een lezing op de universiteit van Baltimore. Gisteren was het vijftig jaar geleden dat de Voting Rights Act van kracht werd, die ook Amerikanen van Afrikaanse afkomst het wettelijk recht gaf om te mogen stemmen.

FOTO EPA/ALEXANDRA WEY

FOTO EPA/ROB STARR

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

434,15 -4,82 (-1,10%)

AEX

Regionaal

Nikkei 18.986,80 (-1,90%)

Dow Jones 17.128,45 (-2,10%)

670,82 -5,63 (-0,83%)

17.128,45 -367,39 (-2,10%)

DAX 30 10.608,19 (-1,21%)

AEX 434,15 (-1,10%)

AMX

DE WERELDMARKT IN EEN OOGOPSLAG

€/$

Hang Seng 21.755,56 (-0,53%)

Cac 40 4.625,26 (-1,12%)

1,0868 0,0033 (+0,30%)

Euro Stoxx 50 3.260,72 (-1,38%) 670,82 760,58 3.648,77 990,02 6.052,42

AMX AScX Bel 20 Copenhagen FTSE 100

Beurs

(-0,83) (-0,38) (-0,74) (-0,83) (-0,82)

FTSE 300 Madrid Milan Nasdaq

1.419,35 9.717,10 21.241,93 4.514,83

NIBC koopt effectenhuis van genationaliseerde bank

Plukje SNS verkocht

(-1,05) (-1,63) (-1,31) (-1,81)

Oslo S&P 500 Stockholm Stoxx Europe 50

590,14 2.005,52 1.422,63 3.065,07

Europese beurzen sluiten met verlies Van onze verslaggever

Van onze verslaggever

Utrecht ✱ Met de overname van SNS Securities door NIBC is de boedel van het oude SNS Reaal weer een stukje leger. De overnamesom is niet bekendgemaakt. „Foutje, bedankt!” Ooit een beroemde slogan uit de Reaal-commercials met Rijk de Gooijer, later een kernachtige typering van de overmoed met vastgoedfinanciering bij SNS Reaal. NIBC Bank plukte gisteren het effectenhuis SNS Securities uit de fruitmand van het drie jaar geleden genationaliseerde SNS Reaal. De verkoop van het effectenhuis past volgens directievoorzitter Maurice Oostendorp in de toekomstvisie van SNS Bank. De genationaliseerde bank wil zich gaan toeleggen op hypotheken en betaalen spaarproducten voor particulie-

AMX naam Air France-KLM Aperam Arcadis ASM International BAM Groep Koninklijke BE Semiconductor Industries BinckBank Corbion Eurocommercial Properties Fagron Flow Traders Fugro Galapagos GrandVision IMCD NSI PostNL Koninklijke SBM Offshore Sligro Food Group Ten Cate Koninklijke TKH Group TomTom USG People Vastned Wereldhave

ren. Topman Paulus de Wilt van NIBC verwacht veel van de overname van SNS Securities. „Beide organisaties sluiten qua omvang en markten zeer goed op elkaar aan, wat direct zal bijdragen aan de groei van NIBC.” De deal wordt naar verwachting in het tweede kwartaal van 2016 afgerond. Toezichthouders en ondernemingsraden moeten zich er nog over uitspreken.

Prikkie Reaal is sinds de verkoop aan het Chinese Anbang anderhalf jaar geleden al niet meer dan een productnaam van het nieuwe Vivat Verzekeringen. Anbang kreeg de verzekeringstak met een nettoverkoopprijs van 1 euro voor een prikkie in handen. Minister Dijsselbloem (Financiën) wacht op een goed bod van een van

de ’verschillende partijen die hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn’ in volledige overname van de inmiddels weer gezonde vastgoedtak Propertize. SNS Reaal belandde in februari 2013 op het randje van de afgrond door de problemen bij SNS Property Finance. De Staat nationaliseerde het concern daarop voor 3,7 miljard euro. Dijsselbloem kan met SNS Bank het meeste geld terughalen. Bij de keuze tussen een beursgang, zoals bij ABN Amro, of verkoop van SNS Bank kiest de Tilburgse hoogleraar Harald Benink voor de laatste optie, die acht hij voor de diversiteit van het Nederlandse bankenlandschap beter. Het liefst aan een buitenlandse bank of langetermijninvesteerders. SNS beursgenoteerd als vierde bank van het land, naast ING, ABN Amro en Rabo (niet-beursgenoteerd) lijkt hem minder wenselijk.

6,669 31,065 18,260 35,090 4,936 18,120 7,866 21,805 39,730 7,871 47,820 14,085 52,320 26,655 32,980 3,959 3,000 11,415 33,390 23,400 35,580 11,240 13,345 41,575 51,360

6,614 30,255 18,625 35,260 4,939 18,900 7,827 22,140 39,760 7,625 48,680 16,200 51,790 26,235 33,475 3,920 3,020 11,750 33,120 23,385 35,725 11,440 13,665 41,765 51,050

+0,83 +2,68 -1,96 -0,48 -0,06 -4,13 +0,50 -1,51 -0,08 +3,23 -1,77 -13,06 +1,02 +1,60 -1,48 +0,99 -0,66 -2,85 +0,82 +0,06 -0,41 -1,75 -2,34 -0,45 +0,61

naam Aalberts Industries Aegon Ahold Koninklijke Akzo Nobel Altice ArcelorMittal ASML Holding Boskalis Westminster Delta Lloyd DSM Koninklijke Gemalto Heineken ING Groep KPN Koninklijke NN Group OCI Philips Koninklijke Randstad RELX Royal Dutch Shell A TNT Express Unibail-Rodamco Unilever Certificate Vopak Koninklijke Wolters Kluwer

sk 30,94 5,10 19,47 61,50 12,28 3,59 80,77 36,66 4,73 46,01 53,60 78,29 12,38 3,38 31,50 22,63 23,54 56,41 15,22 20,30 7,73 233,60 39,57 37,48 30,54

% -1,46 -0,41 -2,01 -2,12 -5,86 4,18 -1,19 -1,44 3,82 -0,60 0,32 -1,67 -0,88 -2,76 -1,90 -0,72 -2,44 -1,21 -1,52 0,47 0,09 -0,43 -1,47 1,28 -0,83

volume 451030 124173 499788 863876 576614 280489 182019 559309 713240 134391 631144 795022 279640 177406 163735 697300 692803 626322 308539 146132 203947 656803 950291 611470 132336

lj lj datum 08-01-2015 22,81 24-09-2015 4,87 06-01-2015 14,20 24-08-2015 54,07 14-12-2015 9,98 09-12-2015 3,35 24-08-2015 70,25 18-12-2015 36,47 15-12-2015 3,93 29-09-2015 38,71 18-12-2015 52,34 06-01-2015 56,14 12-01-2015 10,20 15-01-2015 2,43 04-02-2015 22,40 07-01-2015 21,66 29-09-2015 20,48 06-01-2015 37,92 06-01-2015 12,42 14-12-2015 19,58 06-01-2015 5,16 19-12-2014 206,35 06-01-2015 31,34 29-09-2015 34,01 19-12-2014 24,64

52 week vergelijking

ABN AMRO Accell Group Advanced Metallurgical Group Ajax Altice B Amsterdam Commodities AND International Publishers Ballast Nedam Batenburg Techniek Beter Bed Holding Bever Holding Brill Koninklijke Brunel International Core Laboratories Ctac Curetis Dico International Docdata DPA Group Esperite Eurocastle Investment Groothandelsgebouwen HAL Trust Heijmans Heineken Holding Holland Colours Hunter Douglas Hunter Douglas Prf. Hydratec Industries ICT Automatisering Intertrust Inverko NV Kardan Kas Bank Kendrion Kiadis Pharma Lavide Holding Lucas Bols Macintosh Retail Group MTY Holdings Nedap Nedsense Enterprises

sk 20,000 20,280 8,504 8,430 12,755 21,990 8,149 0,272 19,410 21,680 3,020 23,050 15,500 105,45 2,031 9,777 1,740 23,665 1,648 2,245 6,880 41,000 159,70 6,924 70,250 46,200 37,700 0,790 33,000 7,970 18,400 3,215 0,185 10,355 23,450 12,105 0,680 20,950 0,395 4,600 30,695 0,070

19,700 +1,52 19,955 +1,63 8,539 -0,41 8,502 -0,85 13,270 -3,88 22,190 -0,90 8,220 -0,86 0,270 +0,74 19,440 -0,15 21,560 +0,56 3,020 +0,00 23,150 -0,43 15,810 -1,96 105,45 +0,00 2,030 +0,05 9,979 -2,02 1,740 +0,00 23,680 -0,06 1,620 +1,73 2,194 +2,32 6,860 +0,29 41,000 +0,00 159,70 +0,00 7,047 -1,75 71,510 -1,76 46,005 +0,42 37,420 +0,75 0,790 +0,00 33,600 -1,79 7,820 +1,92 18,500 -0,54 2,780 +15,65 0,191 -3,14 10,480 -1,19 23,660 -0,89 12,375 -2,18 0,680 +0,00 20,650 +1,45 0,310 +27,42 4,600 +0,00 30,500 +0,64 0,050 +40,00

New Sources Energy Neways Electronics Novisource NWE Ned AM Hypotheek Bank Oranjewoud Ordina Pharming Group Philips Buy Back Porceleyne Fles Koninklijke Reesink Koninklijke Refresco Gerber RoodMicrotec Royal Dutch Shell B Royal Imtech SnowWorld Source Group Stern Groep Telegraaf Media Groep TIE Kinetix Unilever Unilever Certificate Cumulative Unilever Cumulative Prf. 6% Unilever Cumulative Prf. 7% Value8 Value8 Cum Pref Van Lanschot Verenigde Nederlandse Wessanen

0,600 7,290 2,600 17,990 4,700 1,016 0,273 -9,450 79,800 15,395 0,240 20,525 0,010 6,751 2,269 18,100 3,925 9,210 39,360 84,010 90,000 989,00 9,547 26,000 22,495 2,230 8,875

0,600 7,499 2,600 17,990 4,610 1,009 0,273 -9,450 79,250 15,550 0,243 20,265 0,010 6,850 2,269 18,000 3,800 9,194 40,230 84,010 90,000 989,00 9,550 26,000 22,020 2,350 9,009

+0,00 -2,79 +0,00 +0,00 +1,95 +0,69 +0,00 +0,00 +0,00 +0,69 -1,00 -1,23 +1,28 +0,00 -1,45 +0,00 +0,56 +3,29 +0,17 -2,16 +0,00 +0,00 +0,00 -0,03 +0,00 +2,16 -5,11 -1,49

DOW JONES 30 naam 3M American Express Apple Inc Boeing Caterpillar Inc Chevron Corp Cisco Systems Coca-Cola DuPont E I Nemours & Co ExxonMobil Corp General Electric Goldman Sachs Group Home Depot IBM Intel Corp Johnson & Johnson JPMorgan Chase & Co McDonald's Corp Merck & Co Microsoft Corp NIKE Inc 'B' Pfizer Inc Procter & Gamble Travelers Cos Inc/The United Technologies UnitedHealth Group Verizon Communications Visa Inc Wal-Mart Stores Walt Disney

146,92 67,870 106,03 139,58 65,110 89,810 26,270 42,500 63,400 77,280 30,280 175,49 130,29 134,90 33,865 101,95 64,400 116,66 51,640 54,130 128,52 31,990 78,130 110,13 92,340 115,82 45,560 76,320 58,850 107,72

148,85 69,570 108,98 145,56 64,900 90,540 26,720 43,490 65,230 77,960 30,550 182,61 131,35 136,75 34,910 103,64 66,280 117,50 52,660 55,700 130,22 32,330 80,290 113,27 93,870 119,22 46,100 78,690 58,980 112,01

-1,30 -2,44 -2,71 -4,11 +0,32 -0,81 -1,68 -2,28 -2,81 -0,87 -0,88 -3,90 -0,81 -1,35 -2,99 -1,63 -2,84 -0,71 -1,94 -2,82 -1,31 -1,05 -2,69 -2,77 -1,63 -2,85 -1,17 -3,01 -0,22 -3,83

BELEGGINGSFONDSEN meest verhandelde beleggingsfondsen van 18/12

naam Add Value Fund ASN Duurzaam Aandelenfonds ASN Duurzaam Mixfonds ASN Duurzaam Obligatiefonds

31,92 7,70 20,92 75,45 35,80 10,63 104,85 49,21 18,99 55,37 85,35 85,90 16,00 3,66 33,60 33,53 28,00 64,99 16,74 29,58 7,89 262,00 42,84 54,32 33,56

OVERIGE AANDELEN naam

Amsterdam ✱ De Europese aandelenbeurzen zijn gisteren over een breed front in het rood gesloten. Beleggers namen gas terug na de opluchtingsrally die volgde op de renteverhoging in de Verenigde Staten. De AEX-index in Amsterdam eindigde 1,1 procent lager op 434,15 punten. De Midkap zakte 0,8 procent naar 670,82 punten. De beurzen in Parijs, Londen en Frankfurt verloren tot 1,2 procent. In de AEX sloot Altice de rij met een min van bijna 6 procent. Het kabelbedrijf moet geduld hebben met de goedkeuring voor de overname van Cablevision. De Amerikaanse veiligheidsdiensten maken zich zorgen over de grondstations voor satelliet-tv die bij de

AEX sk

39,110 107,11 88,700 29,910

38,210 106,28 88,180 29,840

di hj datum 17-12-2015 0,46 17-03-2015 0,12 25-11-2015 0,48 13-04-2015 0,35 22-06-2015 15-05-2015 0,20 28-05-2015 0,70 20-08-2015 1,60 19-12-2014 0,42 26-06-2015 0,55 26-06-2015 0,42 20-11-2015 0,44 20-07-2015 0,24 01-12-2015 0,03 25-11-2015 0,46 26-02-2015 13,33 27-04-2015 0,80 05-08-2015 1,29 03-12-2015 0,12 26-01-2015 0,47 07-04-2015 0,03 03-03-2015 4,80 03-12-2015 0,30 10-04-2015 0,90 03-12-2015 0,18

ASN Duurzaam Small & Midcap ASN Milieu & Waterfonds BNP AEX Index BNP Asia Pacific High BNP Global High Income BNP Global Property BNP High Income Property BNP Netherlands BNP Paribas OBAM NV Delta Lloyd Azië Deelnemingen Delta Lloyd Deelnemingen Fonds Delta Lloyd Dollar Fonds Delta Lloyd Euro Credit Fund A Delta Lloyd Europees Delta Lloyd Investment Fund Delta Lloyd Mix Fonds Delta Lloyd Multi Assets Delta Lloyd Rente Fonds A Delta Lloyd Select Dividend Hof Hoorneman China Value Hof Hoorneman Eur Value Fund Hof Hoorneman Income Fund Hof Hoorneman Obligatie Fonds Hof Hoorneman Phoenix Fund Hof Hoorneman Value Fund Insinger de Beaufort Equity Insinger de Beaufort Real Kempen European High Dividend Kempen European Property Fund Kempen Global High Dividend Kempen Orange Fund Kempen Oranje Part Kempen Profiel 3 Kempen Profiel 4 NN Basic Materials Fund NN Daily Consumer Goods Fund NN Dutch Fund NN Duurzaam Aandelen Fonds NN Dynamic Mix Fund I NN Dynamic Mix Fund II NN Dynamic Mix Fund III NN Dynamic Mix Fund IV NN Dynamic Mix Fund V NN Energy Fund

(-1,78) (-1,78) (-1,09) (-0,99)

wpa

23,21 1,33 9,00 0,57 21,64 0,90 28,50 2,16 29,51 2,74 9,09 4,03 2,56 1,85 54,77 0,84 21,01 2,55 29,75 2,63 95,13 0,13 64,08 0,05 18,78 1,68 10,91 2,07 96,56 0,24 30,05 1,88 17,90 0,85 11,48 1,77 13,68 17,08 22,25 1,78 19,13 1,96 19,10 1,60

36,180 28,730 440,48 52,500 57,370 61,850 32,870 124,10 63,830 28,250 38,100 12,090 12,480 36,540 8,760 12,190 12,560 14,520 10,660 36,430 36,180 20,230 35,870 25,080 28,700 50,840 157,02 6,920 17,260 27,590 70,310 103,39 31,230 30,800 44,990 82,910 58,690 29,120 29,290 29,660 30,080 29,890 28,310 39,640

35,740 28,510 435,75 52,610 57,420 61,530 32,710 123,13 63,780 27,860 38,060 11,910 12,410 36,090 8,700 12,190 12,500 14,470 10,610 35,910 35,840 20,210 35,830 25,580 29,010 50,040 155,89 6,840 17,240 27,450 70,210 103,39 31,100 30,630 45,060 82,690 58,510 29,060 29,210 29,590 30,020 29,900 28,280 39,980

NN Euro Obligatie Fonds NN Europe Fund NN Europe Small Caps Fund NN Far East Fund NN Financials Fund NN First Class Obligatie Fonds NN Global Emerging Markets NN Global Fund NN Global Obligatie Fonds NN Global Opportunities Fund NN Global Real Estate Fund NN Health Care Fund NN Hoog Dividend Aandelen NN Hoog Dividend Obligatie NN Information Technology Fund NN Japan Fund NN Lion Fund NN Luxury Consumer Goods Fund NN North America Fund NN Premium Dividend Fund Optimix America Fund Optimix Emerging Markets Fund Optimix Europe Fund Optimix EuroRente Fonds Optimix Income Fund Optimix Wereld Aandelen Fonds Palmer Capital Emerging Europe Palmer Capital Emerging Europe Robeco A Robeco Afrika Fonds - EUR G Robeco Customized US Large Cap Robeco EUR G Robeco Global Total Return Bond Robeco Hollands Bezit - EUR G Rolinco EUR G SNS Amerika Aandelenfonds SNS Azië Aandelenfonds SNS Euro Aandelenfonds SNS Euro Liquiditeitenfonds SNS Euro Mixfonds SNS Euro Obligatiefonds SNS Euro Vastgoedfonds SNS Nederlands Aandelenfonds SNS Optimaal Geel SNS Optimaal Oranje SNS Optimaal Paars SNS Optimaal Rood SNS Profiel Blauw SNS Profiel Geel SNS Profiel Oranje SNS Profiel Paars SNS Profiel Rood SNS Wereld Aandelenfonds T&P Allegretto Fd TCM Africa High Dividend Equity TCM Global Frontier High Trading Capital A Trading Capital B Triodos Cultuurfonds Triodos Groenfonds Triodos Vastgoedfonds WP Stewart Holdings Fund EUR

38,890 28,560 72,610 39,700 18,160 25,460 33,690 80,030 15,830 31,750 96,270 57,310 30,490 22,230 67,850 15,120 36,850 63,470 36,930 15,910 17,100 52,070 99,730 26,780 37,650 30,430 4,680 10,000 33,680 88,490 29,730 35,270 57,520 59,100 32,420 37,250 30,300 28,750 24,200 27,820 26,440 33,760 28,210 27,450 29,170 31,890 30,730 27,030 28,770 30,650 33,830 32,340 31,620 9,150 13,610 13,000 195,27 160,15 27,640 57,100 3,000 293,19

deal zijn inbegrepen. Staalconcern ArcelorMittal ging aan kop met een winst van 4,2 procent, gevolgd door verzekeraar Delta Lloyd (plus 3,8 procent). Bodemonderzoeker Fugro was de grootste daler in de Midkap met een verlies van ruim 13 procent na een adviesverlaging door Goldman Sachs. De aandelenbeurzen in New York sloten in het rood. Daarmee werd een vervolg gegeven aan de negatieve teneur die donderdag op Wall Street werd ingezet, een dag na de renteverhoging door de Federal Reserve. De Dow-Jonesindex noteerde sloot 2,1 procent lager op 17.128,45 punten. De S&P 500 daalde 1,8 procent tot 2005,52 punten en de technologiegraadmeter Nasdaq verloor 1,6 procent tot 4923,08 punten.

38,770 28,260 72,150 39,270 18,100 25,350 33,170 79,880 15,660 31,590 95,060 57,110 30,510 22,120 68,370 15,170 36,770 63,470 37,100 15,730 17,170 51,090 98,610 26,740 37,440 30,600 4,680 9,900 33,750 86,880 29,840 35,340 57,340 58,820 32,270 37,330 30,160 28,410 24,200 27,610 26,360 33,490 27,880 27,380 29,010 31,820 30,750 26,980 28,670 30,500 33,530 32,160 31,580 9,130 13,560 13,010 195,55 160,39 27,640 57,080 3,000 293,54

VERKLARING DER TEKENS = lokale bedrijven, di = dividend, % = verschil t.o.v. slotkoers vorige beursdag, hj = hoogste jaarkoers, kw = koerswinstverhouding, la = laagste dagkoers, lj = laagste jaarkoers, vk = vorige koers, sk = slotkoers, x = exdividend, wpa = winst / aandeel volgens. Bron koersen en grafieken:

VREEMDE VALUTA bankbiljetten amerikaanse dollar australische dollar canadese dollar deense kroon engelse pond hongkong dollar israëlische shekel japanse yen noorse kroon turkse lira zuid-afrikaanse rand zweedse kroon zwitserse frank

aankoop

verkoop

1,003 1,322 1,322 6,542 0,667 7,240 3,580 115,52 8,300 2,703 14,034 8,110 1,005

1,199 1,658 1,658 8,191 0,800 9,310 4,680 145,31 10,462 3,499 18,227 10,154 1,180

aankoop

verkoop

-0,238 -0,200 -0,180 -0,160 -0,020 0,010

-0,238 -0,150 -0,130 -0,110 0,030 0,060

RENTE euro-deposito Daggeld 1 maand 2 maanden 3 maanden 6 maanden 12 maanden

STAATSLENINGEN naam NL 1.25% 2018/01/15 NL 1.25% 2019/01/15 NL 1.75% 2023/07/15 NL 2.25% 2022/01/15 NL 2.50% 2017/01/15 NL 2.50% 2033/01/15 NL 3.25% 2021/07/15 NL 3.50% 2020/07/20 NL 3.75% 2023/01/15 NL 3.75% 2042/01/15 NL 4.00% 2016/07/15 NL 4.00% 2018/07/15 NL 4.00% 2019/07/15 NL 4.00% 2037/01/15 NL 4.50% 2017/07/15 NL 5.50% 2028/01/15 NL 7.50% 2023/01/15

103,40 104,87 110,33 113,43 103,07 120,06 117,82 116,32 124,01 149,37 102,43 111,02 114,94 147,94 107,56 152,37 150,68

103,40 104,87 109,67 113,30 103,07 118,32 117,75 116,15 124,01 149,37 102,44 110,93 114,94 147,94 107,56 151,74 150,15

GOUD EN ZILVER Goud onbewerkt bewerkt

Zilver onbewerkt bewerkt

31.346 31.800 31.095 31.549 -- 32.526 -- 32.275

401,00 433,00 394,00 426,00 -- 451,00 -- 444,00

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Bezorgers winnen zaak van PostNL

Jeugdloon vervalt DNB waarschuwt voor mobiel betalen in de sportsector

Haarlem ✱ PostNL heeft gisteren twee rechtszaken verloren van zelfstandige pakketbezorgers. Die claimden dat ze eigenlijk in dienst waren van het postbedrijf en dat PostNL hun niet zomaar de laan uit kon sturen. De opzegging van hun contract is nu vernietigd en als voorschot op hun loon is 1000 euro netto per maand toegewezen. In een derde geval kreeg PostNL wel gelijk.

Amsterdam ✱ De Nederlandsche Bank (DNB) waarschuwt voor de risico’s van het stijgende gebruik van mobiele betaaloplossingen. Banken moeten banken zijn op nieuwe frauderisico’s en een stijging van de kaartfraude. Criminelen in de VS kunnen gestolen identiteits- en kaartgegevens via de smartphone aan het betaalsysteem van Apple, Samsung of Google koppelen.

Utrecht ✱ In de nieuwe cao voor de sportsector worden de jeugdlonen afschaft. Jongeren in de branche zullen voortaan als volwassenen worden beloond, meldden vakbonden FNV en CNV gisteren. De sportsector is daarmee een van de eerste sectoren die, via de cao, dit loon afschaft. Onder de cao voor de sport vallen 3700 mensen werkzaam bij sportbonden, zoals de KNVB.

Consumenten minder positief Den Haag ✱ De stemming onder consumenten is in december wat minder positief dan in november. Het consumentenvertrouwen daalde 3 punten en komt uit op 6, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De verslechtering komt vooral doordat consumenten minder positief oordelen over het economisch klimaat. De koopbereidheid verandert niet.

Regionaal

Economie

Zaak tegen Shell kan in Nederland Van onze verslaggever

Olievervuiling: verlaten vissersboten in Nigeria.

advertentie

FOTO AFP

Den Haag ✱ Shell kan in Nederland voor de rechter worden gedaagd voor de gevolgen van olielekkages in Nigeria. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag gisteren bepaald. De vraag of Shell ook daadwerkelijk aansprakelijk is, blijft nog onbeantwoord. Het hof bepaalde verder dat Shell inzage moet geven in stukken die mogelijk meer duidelijkheid kunnen verschaffen over de oorzaak van de lekkages. Enkele Nigeriaanse boeren willen via de Nederlandse rechter schadevergoeding afdwingen van het olieconcern. Milieudefensie trok samen met hen op als eisende partij. Sabotage door oliedieven veroorzaakt regelmatig schade aan pijpleidingen van Shell in Nigeria. De oliemaatschappij voelt zich daar niet

verantwoordelijk voor, maar werd in 2013 door de rechtbank in Den Haag wel veroordeeld tot het betalen van schadevergoeding aan één boer wiens akker vervuild was geraakt. Shell betwistte in hoger beroep de bevoegdheid van Nederlandse rechters in deze zaak. De zaak tegen het Nigeriaanse dochterbedrijf zou thuishoren voor een lokale rechtbank. Het hof gaat daar evenwel niet in mee, omdat niet op voorhand valt uit te sluiten dat ook het Nederlandse moederbedrijf blaam treft. Shell is teleurgesteld. Het bedrijf wijst erop dat het hof nog niet heeft vastgesteld of Shell inderdaad aansprakelijk is voor de olielekkages bij de boeren. Daarover zullen partijen nu verder procederen. Milieudefensie is erg blij met de uitspraak. „Dit is veel meer dan waarop we hadden gehoopt”, zegt campag-

’Dit is veel meer dan waarop we hadden gehoopt’ neleider Geert Ritsema. Volgens Milieudefensie zijn er nog duizenden andere boeren die ook schade hebben ondervonden van olielekkages. Als Shell die allemaal zou moeten betalen, kunnen de vergoedingen in de miljarden lopen, aldus Ritsema. Shell en de Nigeriaanse boeren voeren al sinds 2008 een juridische strijd. De zaak is uniek omdat voor het eerst een Nederlandse multinational voor een Nederlandse rechter is gedaagd wegens het aanrichten van milieuschade in het buitenland.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Hans Visser Regionaal

Kunst

Parijs A

✱ h.visser@hollandmediacombinatie.nl

ls jongetjes van een jaar of acht liepen we stoer zingend over straat: ,,Er is een vrouw vermoord in het gordijnenkoord.’’ Geen idee dat we een vernederlandste versie zongen van ’Milord’. Inderdaad: die eerste woorden klinken als ’Allez venez! Milord’. Het lied was op dat moment een succes van Edith Piaf, een kleine Franse vrouw met een enorme stem waarin een complete wereld school. Ook die van de vrouw die in dat lied

met rauwe passie zingt hoe ze een heer haar kamer binnenlokt: ,,Kom maar, hier is het warm, hier is de liefde.’’ Piaf werd geboren op 19 december 1915, vandaag een eeuw geleden. Dat gebeurde in Parijs op de stoep van het pand Reu Belleville 72. Haar wieg was de cape van een politieagent, het licht kwam van een straatlantaarn. In de licht biografische film ’La vie en rose’ ontmoet ze tijdens een verblijf in New York

haar collega Marlene Dietrich, die mijmerend zegt: ,,In uw stem hoor ik Parijs. Ik ben er te lang niet geweest.’’ Herkenden die jongetjes van acht ook dat gevoel? Het Parijs van Piaf was zeker niet romantisch, maar ze heeft het geattaqueerd met een aanstekelijk ’joie de vivre’. Ik luister nog graag naar haar stem, groots en meeslepend, getuigend van een Parijs dat leeft, wat er ook gebeurt. Ook ik ben daar te lang niet geweest.

Bert Teunissen: ’Ruurlo #1’, 1997.

Fotomuseum kiest voor traditionele agrariër en boerenbedrijf

Avonturen op het land Van onze verslaggever

Het boerenleven is een dankbaar onderwerp in de kunstgeschiedenis. Wie kent niet ’De boerenbruiloft’ van Pieter Breughel, ’De arenleessters’ van François Millet of ’De aardappeleters’ van Van Gogh? Eind 19e eeuw richtten ook de fotografen hun vizier op de boer. Fotomuseum Den Haag toont met ’Boeren. Avonturen op het land’ een overzicht van het boerenleven in de Nederlandse fotografie vanaf 1885 tot heden. Hoewel nog maar weinigen hun brood verdienen in de agrarische sector, bepaalt de boerenbedrijvigheid nog steeds het beeld buiten de stedelijke gebieden. Weilanden en akkers strekken zich uit over een landschap waarin een typisch boerengeurtje de wandelaar niet zal ontgaan. Nog steeds raken fotografen geboeid door een gegroefde boerenkop, een portret van een Fries paard of een rustiek boereninterieur.

Schaalvergroting Door de jaren heen proberen fotografen de kwijnende en verdwijnende traditionele agrarische cultuur vast te leggen voordat die door de schaalvergroting geheel is verdwenen. Adriaan de Boer, Henri Bressenbrugge en Richard Tepe deden dit al vroeg in de twintigste eeuw. Aan het eind van de vorige eeuw stelden Toon Michiels en Brand Overeem zich hetzelfde doel

Ed van der Elsken: ’Wasgoed bij boerderij in Middelie’. NED. FOTOMUSEUM ROTTERDAM

Expositie ’Boeren. Avonturen op het land’, tot en met 13 maart in Fotomuseum Den Haag. www.fotomuseumdenhaag.nl.

en een nieuwe generatie fotografen doet het momenteel weer. De expositie toont deze continuïteit in de Nederlandse fotogeschiedenis: het platteland blijft voortdurend hele horden fotografen inspireren. Curator Wim van Sinderen zocht voor de samenstelling van de expositie samenwer-

king met fotograaf en boerenzoon Dirk Kome. „Ik ken veel werk van gevestigde fotografen”, vertelt Van Sinderen. „Maar door Dirk heb ik ook jonge talentvolle fotografen leren kennen die zich met dit onderwerp bezig houden. Dat is heel waardevol gebleken.” Van Sinderen en Kome hebben bewust gekozen voor een traditioneel beeld van de boer en het boerenbedrijf. Tussen de bijna 250 foto’s is geen plaats voor thema’s als boerenprotesten, dierenziektes als varkenspest, bio-industrie, schaalvergroting en modernisering. Wel zien we beelden van in het hooi spelende kinderen, boerinnen met hun handen ploeterend

Karel Kleijn: ’Zonder titel’, Hillegom, 1933-1937.

in de aarde en een familie trots poserend voor een (nieuwe?) tractor. Van Sinderen: „Het gaat om de kern van het boeren. We tonen de boer die betrokken is bij dier en natuur.”

Fotografische ontwikkelingen De werken verhalen over het agrarische leven, maar vertellen ook iets over de fotografische ontwikkelingen. De opstelling is ingedeeld in uiteenlopende thema’s als koeien, watersnood, familie en oude schuren. Elke fotograaf geeft door de jaren heen zijn eigen invulling aan de thema’s. We zien dus hoe fotografen het onderwerp ’boer’ door de tijd heen op ver-

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK LEIDEN

schillende manieren hebben aangepakt. Enkele fotografen, zoals Bert de Jong, Toon Michiels, Dirk Kome en Ed van der Elsken hebben een eigen hoek in de expositie. Het werk van Kome over zijn eigen (boeren)familie is illustratief voor de opzet van de tentoonstelling. „Ik fotografeer het leven op de boerderij”, vertelt Kome. „Het gaat over de boer, zijn vrouw en hun zoon. Ze hebben een band met hun dieren en liefde voor het werk. Het boerenbestaan ís hun leven. Maar ik toon daarnaast ook een geschiedenis. Je ziet mijn vader als de sterke man en je ziet hoe mijn broer langzaam de leiding van hem overneemt.”

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Als je veel energie stopt in de dingen die misgaan, worden die heel belangrijk. Tel je zegeningen

❜

(Ruben Nicolai in Margriet)

Een warme altstem Zangeres Aafje verpleging te ligHeynis is woensgen. Het was de dagavond op 91-jadirigent van het In memoriam rige leeftijd overlokale koor die leden in een zorghaar zangtalent centrum in Huiontdekte en stizen. Triomfen muleerde. vierde de zangeres In 1958 debuteerin de jaren vijftig de ze bij het Conen zestig. Heynis certgebouwormaakte talloze kest, in de ’Alplaatopnames. trapsodie’ van Voor de compilaBrahms. Het zou tie-cd ’Dank sei de grote doorDir, Herr’ won ze braak van de wareind jaren 90 nog me alt betekenen. een gouden plaat. In 1983 besloot ze Aafje Heynis In het openbaar voor iedereen ge1924-2015 verscheen de zanheel onverwacht, geres al geruime tijdens een kersttijd niet meer. Ze concert in Zaanleed aan alzheimer. dam, een punt achter haar carrièHeynis groeide op in een onbe- re te zetten. Daarna gaf ze nog jamiddeld arbeidersgezin in Krom- ren les. Charlotte Margiono is menie. Haar toekomst leek in de haar bekendste leerling.

Magali Reus wint Prix de Rome Amsterdam ✱ Beeldend kunstenaar Magali Reus heeft de Prix de Rome 2015 toegekend gekregen. Aan de oudste kunstprijs voor jonge talenten is een bedrag verbonden van 40.000 euro. Reus (1981) krijgt de onderscheiding voor haar nieuwe werk ’Leaves’, een serie van vijf groot opgeblazen objecten die doen denken aan hangsloten. Reus, die woont en werkt in

Londen, volgde een opleiding aan onder meer de Gerrit Rietveld Academie. Recent exposeerde ze in Londen en New York. In haar sculpturen probeert zij een relatie te leggen tussen hedendaagse consumptiegoederen en het menselijk lichaam. De prijs wordt elke twee jaar uitgereikt in de categorie beeldende kunst. Eens in de vier gaat de Prix de Rome naar een architect.

Regionaal

21 Amuze

Wereldkerstcircus toch weer net even beter Hans Visser

Alles wat circus kan bieden is ooit in het Amsterdamse Carré te zien geweest. Toch biedt het 31e programma van het Wereldkerstcircus daar de komende weken een reeks van verrassingen, qua vorm en kwaliteit. Zowat elk nummer is net weer even anders, net weer even beter. Terecht is menig programmaonderdeel onderscheiden. Dat begint al met de paarden, de ziel van het circus. De tijd dat ze bij weer en wind karavanen van wagens met tenten en artiesten door het land trokken is voorbij. Nu laten ze zich nu in al hun grandeur laten bewonderen, gepresenteerd door de

advertentie

Aan wie denk jij dez deze kerst? Verras ze z met me een ee kaart. He is weekend Het weekend! Het He ideale moment o om je kerstkaarte kerstkaarten te schrijven. schrijven En omdat je j een kerstkaart natuurlijk kerstkaar natuurlij met me voordelige Decemberzegels Decemberzegel verstuurt, kun je j meteen even eve langs het lang he postkantoor stkanto bij bi jou jo in de d buurt buur of naar postkantoor.nl. postkant .nl. Veel schrijfplezier!

familie Richter. Meisjes die hoog in de nok, hangend aan een draad hun kunsten vertonen? Wat de Russische Anastasia Makeeva doet is ongehoord: een solodans aan twee linten. Dat ook de NoordKoreanen sterk zijn in luchtnummers is geen nieuws, wel dat hun optredens qua vorm niet meer van westerse acts zijn te onderscheiden. Hun trapezenummer was donderdag bij de première zo perfect, dat het bijna bevrijdend was te zien dat een van meisjes toch in het vangnet belandde. Dus toch echt mensenwerk. Over vliegen gesproken. Ooit een heks op een bezemsteel door de lucht zien gaan? Trampolineclown Costin doet het. Oogstrelend, maar

Circus Wereldkerstcircus. Gezien op 17 december in Carré te Amsterdam. Hier nog te zien t/m 3 januari. www.carre.nl

bijna te snel voor het oog is jongleur Mario Berousek. Dan is er nog Rosi Hochegger met haar paard Scout en haar honden: ontwapenend entertainment op basis van liefde tussen mens en dier. Dit Wereldkerstcircus bewijst dat klassieke nummers en een moderne aanpak topamusement voor de hele familie kan zijn.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Sudoku**

4713

Vul het raadsel zo in dat alle rijtjes (horizontaal en verticaal) en alle 3x3 blokjes alle cijfers van 1 tot en met 9 bevatten. Voor het oplossen volstaat logisch redeneren. Oplossing sudoku nr

9 7 3 2 4 6 1 8 5

8 6 2 1 9 5 3 4 7

4 5 1 8 7 3 2 6 9

7 1 8 5 6 4 9 2 3

5 3 6 9 2 8 4 7 1

2 4 9 7 3 1 6 5 8

3 9 5 4 8 2 7 1 6

4711

6 8 4 3 1 7 5 9 2

1 2 7 6 5 9 8 3 4

1 6 5 8 3 5 9 8 4 3 7 6 2 8 4 6 7 8 1 9 5 3 2 4 1 5 9

Sudoku****

4714

7 9

2 7 2

5 1 9

Oplossing sudoku nr

6 5 1 8 7 9 2 4 3

4 4 8

8 4 9 1 3 2 7 6 5

3 2 7 6 4 5 8 1 9

7 6 3 9 2 8 4 5 1

2 9 8 5 1 4 3 7 6

5 1 4 7 6 3 9 2 8

1 8 2 3 5 7 6 9 4

4 3 6 2 9 1 5 8 7

Regionaal

3 4 5 9

4712

9 7 5 4 8 6 1 3 2

8 7

8 9

8 6 3 4

6 9

Puzzel/ strips Dagrecept

S1ngle

Janny van der Heijden

Op huid gebakken kabeljauw Hoofdgerecht, 4 personen

Zowel de olie waarin de vis gebakken wordt als de topping is makkelijk van tevoren klaar te maken. Hierdoor hoeft op het laatste moment alleen de vis nog maar een paar minuten te worden gebakken.

Hanco Kolk& Peter de Wit @comic house

De Rechter

Maak eerst de olie waar de vis in gebakken wordt. Laat op laag vuur de olie enkele minuten zachtjes trekken met het takje tijm en de hele gepelde knoflookteen. Zeef de olie en bewaar voor later. Hak de olijven en zongedroogde tomaten. Snijd de lente-ui in ringetjes. Meng olijven, tomaat, lente-ui en kappertjes en zet afgedekt apart. Bak voor het serveren de kabeljauw op de huid in de gezeefde olie. Keer de visfilets zodra het vel krokant is en de kabeljauw van doorzichtig naar wit begint te kleuren. Bak ook de andere kant kort en tot de kabeljauw gaar is. Leg de vis op het bord en schep een flinke lepel van het tomatenmengsel op de kabeljauwfilet (velkant naar boven).

Jesse van Muylwijk ©jessecartoons

Elsje

Hercules& Valkema www.elsje.nl

Prijspuzzel

1912

Een KAYA sieradenbon

VERHOOGDE F

AMSTERDAMSE UNIVERSITEIT

GEGRAVEN WATERKOM

CLUBJE MUZIKANTEN

NAAIWERK PAARD

RANG

GETUIGSCHRIFT

SPORT

ITAL. KAASSOORT MANNETJESREE

ZIEKTEVERWEKKER

FIJNGEMAAKT ETEN

4 BEROEP HOCKEYBOND (AFK.)

HUISBEDIENDE IN LIVREI

TIP

ANKERPLAATS

KNOEST

DRANK

RAG

Speciaal voor de feestdagen ontwierp KAYA een exclusieve sieradenlijn voor baby’s, kinderen en moeders. Met echte zoetwaterparels, fonkelende kristallen en zilveren sterren. U kunt uw sieraad nog persoonlijker maken met een naambedel of een persoonlijke boodschap. Deze zijn los of als moeder-kindset te bestellen vanaf € 13.95. De winnaars ontvangen een bon t.w.v. €100,- te besteden bij webwinkel KAYA-sieraden.nl. Kijk voor meer informatie www.kayasieraden.nl Los de puzzel op en geef uw oplossing door vóór 26 december 2015 via telefoonnummer 0909 – 50 50 308 (45 ct. per gesprek). Toets ook het weeknummer (51) in. Prijswinnaars ontvangen binnen drie weken schriftelijk bericht.

NIET-GOUVERNEMENTELE ORGANISATIE (AFK.)

KERKGEMEENTE

3 ROOMSKATHOLIEK KERKGENOOTSCHAP (AFK.)

BRUTO NATIONAAL PRODUCT (AFK.)

1 3

OPLOSSING

1212

K K E EM I R A A T E RO P A S N ME E T S I T A R T O G R IJ K E N S T UK R AD E CONOME

B E T O N

esdoorn

V E T E

B A R O N

Ingrediënten 3-4 eetlepels olijfolie 1 takje tijm 1 kleine knoflookteen 4 mooie stukken kabeljauwfilet met vel 3 eetlepels zwarte olijven zonder pit 4-6 zongedroogde tomaten uit olie 1 lente-uitje 1 afgestreken eetlepel kappertjes

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Weer Matthijs van der Linden

97075 9 80 9 985

15 10

0 5

5 0

Het weekend verloopt droog en zacht. Vandaag zijn er zijn veel velden hoge bewolking, maar soms kan even de zon doorbreken. Er staat een matige en aan de kust vrij krachtige zuidenwind en met 12 tot 14 graden is het zeer zacht. Morgen kan in de ochtend en aan het begin van de middag af en toe de zon doorbreken. Later in de middag verdwijnt de zon achter de bewolking en in de avond en nacht naar maandag kan een beetje regen vallen. Het wordt ongeveer even warm als vandaag. Maandag blijft het met 10 graden behoorlijk zacht. Toch is het niet echt lenteweer. Af en toe valt wat regen en in de avond gaat het vaker regenen. Daarbij gaat het flink waaien. In de kustgebieden komt een harde zuidwestenwind te staan en daarbij is kans op zware windstoten. Ook dinsdag is het winderig. De dagen daarna verlopen minder onstuimig en het blijft wisselvallig en zacht. Tijdens de Kerst is het een graad of 11.

102

10 20

102

10 10 15 10

H kou front

warmtefront

-10

occlusiefront

advertentie

Kobo Glo lo HD me et 10,- ebook te egoe ed 129, 129 129,,-

-5

109,-

geldd ig t/m 2 7 de cember 2015

-15 isobaar

LEIDSCH DAGBLAD

TIPS EN REACTIES: BOLLENSTREEK@LEIDSCHDAGBLAD.NL

Duin- en Bollenstreek Jora Vision wil weer opbouwen

Zonder mouwen schaatsen op nat ijs

Toch brede steun ondernemersfonds

Lisse krijgt twee fleurige rotondes

VOOR HET LAATSTE NIEUWS: LEIDSCHDAGBLAD.NL

9 ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Kerst Samenzijn en stilstaan op Lichtjesavond in Noordwijkerhout

Vrouw betrapt inbreker in huis Katwijk ✱ Een 42-jarige Katwijker is aangehouden omdat hij heeft ingebroken in een woning aan de Remisestraat in zijn woonplaats. De bewoonster hoorde de achterdeur opengaan en vervolgens een mannenstem roepen. Toen ze reageerde, zei de man dat hij bij de buren moest zijn. Hij zou daarna zijn weggereden op een scooter. Ze gaf een signalement en een kenteken waarna de politie de man kon aanhouden. Omdat hij bij zijn aanhouding verzet pleegde, werd er pepperspray gebruikt. Uit de woning lijkt niets te zijn weggenomen.

CDA houdt weer kerstgroet-actie

Noordwijkerhout ✱ ’En er was licht...’, luidde dit jaar het thema van de jaarlijkse Lichtjesavond in Noordwijkerhout. Wekenlang werkten drie lokale kunstenaars - Natacha Hulsebosch, Leontine van der Klugt en Erna Schenk - aan een lichtprojectie rond dit thema. Gisteravond mochten zij hun ontwerpen eindelijk tentoonstellen: sterren in de galmgaten van de klok van de Witte Kerk, een beamerprojectie over mensen door de geschiedenis heen op zoek naar een

1200 krabbels voor behoud van Tripodia Alieke Hoogenboom

Katwijk ✱ Willem Kuyt, voorzitter van stichting Rock4life, overhandigde donderdagavond voorafgaand aan de raadsvergadering 1200 handtekeningen aan de gemeente Katwijk. Kuyt, en met hem meer dan duizend anderen, willen dat zalencentrum Tripodia behouden blijft. Het college van burgemeester en wethouders hebben namelijk plannen om het gebouw na juli 2017 een andere functie te geven. Een ’dom besluit’ noemt Kuyt - die vier keer per jaar een feest in het zalencentrum organiseert - het. Het Welzijnskwartier is vanaf 2016 de nieuwe en tijdelijke uitbater van Tripodia en neemt het beheer van Stichting Centrale Akkomodatie Katwijk (SCAK) over. De gemeenteraad buigt zich in het nieuwe jaar over ’vier scenario’s’ voor de invulling van het zalencentrum.

warme plek, een kerststal op doek en een grote lamp in de vorm van een ster. Vele honderden bezoekers zagen hoe burgemeester Gerrit Goedhart om zeven uur de lichtkunstwerken aandeed. Onder het genot van een kom erwtensoep, warme chocolademelk of een glaasje glühwein, kwamen ze samen rondom de Witte Kerk. Om stil te staan bij de kerstgedachte, om te winkelen en om alvast in kerststemming te komen. FOTO TACO VAN DER EB

Zorginstelling legt jaarlijks een ton toe op dienst

Groot Hoogwaak wil thuishulp stoppen

Katwijk ✱ Inwoners van Katwijk kunnen vandaag een kerstgroet versturen aan een dierbare in de gemeente. De boodschap kan bij lokale CDA-leden, die op locaties in de dorpen staan, ’op de post’ worden gedaan. Zij zorgen dat de speciale kerstgroet uiterlijk dinsdag bij de juiste persoon terecht komt. De CDA’ers staan in winkelcentrum In de Hoftuin (Rijnsburg) van 10.30 tot 11.30 uur, bij supermarkt Hoogvliet (Valkenburg) van 11.00 tot 12.00 uur en in de Princestraat in Katwijk aan Zee van 14.30 tot 15.30 uur.

Sportgala in Cleijn Duin Katwijk ✱ In sporthal Cleijn Duin in Katwijk vindt vanavond de Sportverkiezing plaats. Via www.ssokatwijk.nl zijn kaarten te koop. Sportverslaggever Jack van Gelder reikt de vijf sportprijzen uit.

advertentie

Save the Duck - Blue Industry - Olymp - Gant

Peter van der Hulst

Noordwijk ✱ Groot Hoogwaak overweegt te stoppen met het bieden van hulp bij huishouding. Door de lage vergoedingen wordt jaarlijks een ton verlies geleden. Een situatie die niet voort kan duren, zei directeur Mania Hoogendoorn tijdens een raadssessie. Groot Hoogwaak is in Noordwijk een van de grote spelers op de markt van thuishulp. Van de 450 mensen die worden geholpen bij de huishouding staan er 270 op de lijst van de zorginstelling, die in veel gevallen ook andere zorg van Groot Hoogwaak krijgen aangeboden. Activite en het in surseance van betaling verkerende TSN zijn andere grote spelers in de badplaats. Valt TSN om en haakt ook Groot Hoogwaak af, dan valt er een groot gat.

Wethouder Marie José Fles wijst er op dat, volgens eerder gemaakte afspraken, dan andere organisaties het werk overnemen. De problemen in de hulp bij huishouding zijn groot. Marktwerking leidt ertoe dat zorginstellingen steeds lagere biedingen doen om maar van opdrachten verzekerd te blijven. Het loon voor medewerkers komt daardoor zwaar onder druk te staan. Zo liet Hoogendoorn weten dat in 2008 nog een uurtarief van 24,50 euro gold, een bedrag dat nu is gezakt naar gemiddeld 18,50 euro. ,,Jaarlijks leidt dat tot een verlies van een ton. Wij kunnen zo niet meer doorgaan’’, aldus Hoogendoorn. Voor een gezonde bedrijfsvoering is 22,50 euro nodig. Stopt Groot Hoogwaak met de hulp bij huishouding dan heeft dat directe consequenties voor de ongeveer

zeventig medewerkers. Door de clientenraad van de instelling werd ook gewezen op de gevolgen als de voor de mensen betrouwbare hulp verdwijnt. Dat zou kunnen leiden tot vereenzaming, vervuiling en geestelijke achteruitgang. Fles wil voor 1 maart met een voorstel komen hoe de problemen in Noordwijk aan te pakken. Financiele steun aan Groot Hoogwaak is niet toegestaan. Wel wil Fles kijken of het systeem van toewijzing van hulp anders kan. Nu gebeurt dat nog via een veiling. Selectie vindt plaats op basis van kwaliteit en prijs, waarbij voor tachtig procent rekening wordt gehouden met de voorkeur van een klant. De vergoeding zou omhoog kunnen als bij de toewijzing van thuishulp volledig wordt uitgegaan van de klantvoorkeur voor een specifieke aanbieder.

Woolrich - State of Art - Cavallaro - Mason’s - Mac Tommy Hiliger Tailored - Fortezza - Jaggy - PT05

Wintersale is gestart 20 tot 50% korting EXTRA KOOPZONDAGEN: Zondag 20 + 27 December van 12:00 - 17:00 uur Bas de Wit Mode - Vijf Meiplein 96 - 2321 BR - Leiden 071-5288988 - www.basdewitmode.nl op 24/7 online BasdeWitMode in onze webs BasdeWitMode b d it d l

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Getal van de dag

1000

Regionaal

Kerstdiner Verhaal van de dag

De Leidse basisschool E.L.S. zamelde deze week tijdens het jaarlijkse kerstdiner op school 1000 euro in voor de vluchtelingenkinderen in de opvang aan de Wassenaarseweg. Van de opbrengst wordt spelmateriaal gekocht.

Politie lost waarschuwingsschot bij arrestatie na achtervolging

60 seconden

Sassenheim ✱ Op de A44 bij Sassenheim heeft de politie gistermiddag na een achtervolging twee verdachten in een vluchtauto klemgereden. Bij de arrestatie vond de politie het noodzakelijk een waarschuwingsschot af te vuren. Toegesnelde agenten zagen na een inbraakmelding in Wassenaar de verdachten in een auto weg vluch-

eld besparen is een hobby van me. We hebben thuis een nieuwe iPad nodig, want de oude is traag na jaren van trouwe dienst. Laten ze die dure dingen nu net weggeven bij een energieleverancier! Deze Dagobert ziet haar kans schoon. Dat is vierhonderd euro snel verdiend, lijkt me. Ik bel onze huidige aanbieder en vraag het laagste tarief. Als ik zeg dat ik overweeg over te stappen, maken ze de aanbieding nog scher-

ten. De inbrekers reden binnendoor via Katwijk naar Leiden waar ze uiteindelijk de A44 richting Amsterdam opreden.

Gewond Na enkele kilometers ramde de politie de vluchtauto. Bij het ongeluk raakten twee mensen gewond. Zij zijn naar het ziekenhuis gebracht.

Een ’gratis’ iPad G

Colofon Geen krant ontvangen? Lezersservice 088-824 1111 leidschdagblad.nl/service Directie: F. Demmers en G. J. Oelderik. Hoofdredactie: Gerben van ’t Hek, Peter Hovestad en Hugo Schneider. Hoofdkantoor: Leidsch Dagblad is een uitgave van Holland Media Combinatie B.V. Edisonweg 10, Postbus 2, 1800 AA Alkmaar 072-5196196. Fax: 072-5124152. Regioredactie: Chef: Marijn Kramp. Kantoor: Rooseveltstraat 12, 2321 BM Leiden. Tel.: 071–5356356 Fax: 071-5356415 Openingstijden: ma t/m vr 08.30-16.30 uur redactie@leidschdagblad.nl KRANT OP INTERNET: www.leidschdagblad.nl E-mail: internetredactie@hollandmediacombinatie.nl Abonnementen en bezorginformatie: Voor alle informatie over o.a. abonnementen zie www.leidschdagblad.nl/service, of bel de afdeling Lezersservice, 088 - 8241111. Hier kunt u tevens uw bezorgklacht doorgeven. Opzeggen abonnementen met inachtneming van een opzegtermijn van tenminste één maand voor het einde van de abonnementsperiode. Advertentieverkoop: Voor de advertentiemogelijkheden bel 071–5356356 of zie: hollandmediacombinatie.nl/advertentiemogelijkheden

Verhaal van de dag

Cartoon Maarten Wolterink

’Alsof je met 120 tegen een muur rijdt’

Profiteer nu!

Paul de Vlieger Vervolg van voorpagina

IJsmachines kunnen de hoge temperaturen goed aan.

FOTO HIELCO KUIPERS

IJsbaan op Leidse gracht lijdt nauwelijks onder hoge temperaturen

Zonder mouwen op nat ijs Liza Janson

www.leidschdagblad.nl/proef

Leiderdorp ✱ In het oude ROCgebouw aan de Leidsedreef in Leiderdorp komt mogelijk een noodopvang voor asielzoekers. De gemeente heeft het gebouw aangeboden en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (CAO) onderzoekt de mogelijkheden. In oktober was het oude schoolgebouw ook al in beeld voor crisisopvang voor een week van 120 asielzoekers. Het COA wees het gebouw toen af, omdat er teveel aan verbouwd moest worden. Nu gaat het om noodopvang voor een jaar. Mocht er inderdaad noodopvang komen aan de Leidsedreef, beloven burgemeester en wethouders, dan worden omwonenden in de wijde omtrek geïnformeerd en komt er een informatieavond.

Uw voordelen als abonnee: Nieuws uit uw regio de hele week waar en wanneer u wilt Iedere zaterdag een extra dikke weekendkrant Profiteer van 75% korting!

Regionaal

bedenk ik me, die leveringskosten. Ik vraag het aan deze helpdeskmedewerker, die opeens heel draaierig begint te doen. Zegt hij nu echt 350 euro?! Ik moet het nog drie keer vragen, maar het is echt zo. 350 Euro per jaar. En oh ja, als ik de iPad wil, is dat een contract van drie jaar. In die periode zou ik 840 euro meer neertellen dan bij mijn huidige aanbieder. Laat maar. Ik betaal wel ergens voor een iPad die goedkoper is dan dit ’gratis’ exemplaar.

Aad Rietveld

(Persoons)gegevens: Op de verwerking van (persoons) gegevens van lezers van deze uitgave, bijvoorbeeld in het kader van de uitvoering van de abonnementenovereenkomst of in verband met deelname aan puzzels en prijsvragen, is de Privacy Verklaring van Telegraaf Media Groep N.V. van toepassing. Deze Verklaring is te vinden op www.tmg.nl/privacy . Rechtenvoorbehoud: Alle rechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden en berusten bij Holland Media Combinatie B.V.. Van alle gepubliceerde werken van beeldende kunstenaars aangesloten bij een CISAC organisatie zijn de publicatierechten geregeld met Pictoright te Amsterdam. Op het gebruik van deze uitgave zijn de Algemene Gebruiksvoorwaarden TMG van toepassing, die te vinden zijn op wwwl.tmg.nl/gebruiksvoorwaarden.

(stopt automatisch)

per. Leuk, denk ik, maar ik ga toch voor die gratis iPad. De dame van de klantenservice zegt er wel voorzichtig bij dat de leveringskosten van de stuntende concurrent misschien hoog zijn vanwege de actie. Bij haar bedrijf kost het zeventig euro per jaar. Even een telefoontje naar de iPad-aanbieder. De stroomprijs is daar nog iets lager, terwijl het gas weer wat duurder is. Vergelijkbaar dus. Mooi zo, kom maar op met die iPad! Oh wacht,

Mogelijk asielzoekers in ROC

Leidsch Dagblad

6 weken € 3 per week

Annelies Karman ✱ a.karman@hollandmediacombinatie.nl

Leiden ✱ In een T-shirt draait een meisje een pirouette op haar schaatsen. Mutsen en sjaals zijn ver te zoeken op de drijvende ijsbaan op de Nieuwe Rijn in Leiden. Een waterig zonnetje en een temperatuur van zo’n 14 graden: het is lente op het ijs. ,,Het zijn geen kersttemperaturen’’, zegt ijsmeester Daaf Sloos. Hij kijkt naar de schaatsende kinderen op de ijsbaan. Ze lijken weinig last te hebben van het warme weer dat de komende dagen aanhoudt. ,,Je kan lekker zonder mouwen schaatsen’’, zegt de 15-jarige Ilyas Mouaddad. Ook het ijs lijdt nauwelijks onder de hoge temperaturen. ,,De baan doet het goed’’, zegt Sloos. Op wat kleine

plassen na is het ijs volgens hem droog. ,,Zolang je blijft staan, word je sowieso niet nat’’, lacht hij. Het scheelt volgens hem dat de ijsbaan in de luwte ligt. Harde wind kan ervoor zorgen dat het ijs smelt. ,,Wind werkt als een warme föhn over het ijs, dan dooit de toplaag en krijg je water op het ijs. Daar hebben wij gelukkig niet zo veel last van.’’

Kou in de baan De ijsmeester ziet eigenlijk helemaal geen problemen in het warme weer. ,,Zolang de regen maar wegblijft, is het goed.’’ De ijsmachines kunnen de warmte volgens hem prima aan. ,,De extra kosten vallen erg mee. De kou zit al in de baan, het systeem zorgt ervoor dat de kou

blijft circuleren.’’ Op de kerstmarkt even verderop verkoopt Jim Lenselink dikke gebreide truien. Het straalkacheltje in zijn chalet staat nutteloos op de grond. Hij ziet het warme weer liever gaan dan komen. Mensen kopen minder dikke truien bij dit weer. ,,Ik ben blij dat het droog is, maar het mag wel wat kouder. Maar ja, je hebt het niet zelf in de hand.’’ In tegenstelling tot de truien blijven glühwein en warme chocolademelk ook bij 14 graden gewild, zeggen verkopers van de drankjes. ,,Ja hoor, ik heb het vandaag allemaal gewoon verkocht’’, zegt een verkoopster en schenkt twee bekertjes glühwein in voor een jongen. ,,Ik vind het helemaal niet zo warm’’, zegt hij.

Bram en Mieke van Eijgen uit Leiden lopen iedere dag een rondje over de drijvende kerstmarkt. ,,Dat geeft een kerstsfeer’’, zegt Bram terwijl hij aan een sjekkie zuigt. Met hun net gekochte spullen zitten ze aan de picknicktafel onder de brug. ,,Ik heb zonneallergie, dus voor mij is dit de beste temperatuur die er is’’, vertelt Bram. Zijn vrouw vult hem aan: ,,Met dit weer ga je eerder de deur uit. Ik bezorg iedere dag medicijnen op de scooter, dan dit is heerlijk weer.’’ Op de ijsbaan is het druk. In de dagen voor de kerstvakantie kwamen zo’n vier- tot vijfhonderd scholieren per dag schaatsen, zegt ijsmeester Sloos. De hoge temperatuur heeft volgens

hem, zover hij weet, geen invloed op de bezoekersaantallen. ,,Tot nu toe zien we een stijging in het aantal bezoekers, maar we zien vooral een stijging in kwaliteit. Dat komt omdat er steeds meer dingen aan de schaatsbaan zijn gekoppeld, zoals de kerstmarkt en de nostalgische kermis.’’

Grappig De 15-jarige Sara Postma heeft rode wangen van het schaatsen. ,,Het is wel lekker, maar je krijgt het snel warm.’’ Het ijs is volgens de leerling van het Da Vinci College een beetje waterig. ,,Vorig jaar was het beter, toen was het kouder en lag er geen water op. Maar het is wel grappig, een drijvende schaatsbaan.’’

Rijnsburg ✱ Op bescheidener schaal dan voorheen voorzichtig de boel weer opbouwen. Dat is volgens directeur Jan-Maarten de Raad de komende tijd het devies bij Jora Vision. De vorige week failliet verklaarde Rijnsburgse pretparkontwerper en -bouwer maakt in afgeslankte vorm een doorstart. Ook Jora Vision 2.0 blijft de werkzaamheden uitvoeren die het nu doet, dus zowel ontwerpen als bouwen. Ook blijft het bedrijf in zijn huidige onderkomen op bedrijventerrein Klei-Oost. In eerste instantie richt Jora Vision zich op het afmaken van lopende opdrachten. ,,We hebben bijvoorbeeld nog werk in een pretpark en een dierentuin in Zweden en bij Walibi in België. Ook maken we in Emmen zaken af die we rechtstreeks voor het dierenpark doen, en dus niet voor hoofdaannemer VolkerWessels.’’ Volgens De Raad heeft zijn bedrijf de afgelopen weken veel steun en bemoedigende woorden ontvangen. ,,Om te beginnen van het personeel dat ondanks de situatie voor een deel heeft doorgewerkt. Wie hebben in de afgelopen hectische week nog twee midgetgolfbanen bij Center Parcs voltooid. Het is geweldig hoe gemotiveerd iedereen blijft.’’ Maar ook leveranciers, klanten, zzp’ers, de bank, collega-onderne-

mers en de gemeente hebben volgend De Raad Jora Vision in de afgelopen moeilijke weken gesteund. ,,Veel leveranciers en zzp’ers die door dit faillissement mogelijk met een vordering blijven zitten, hebben toch verklaard in de nieuwe situatie met ons door te willen gaan. Dat ze zeggen: we staan er weer voor jullie, vind ik hartverwarmend.’’ Jora Vision begon zo’n vijfentwintig jaar geleden in een pandje op het terrein van bloemenveiling Flora als decoratiebedrijfje met droogbloemen. In de loop der jaren maakte het bedrijf een enorme ontwikkeling door en groeide het uit tot een toonaangevend bedrijf in zijn soort, met opdrachtgevers over de hele wereld. ,,Alsof je met 120 tegen een muur rijdt’’, zo omschrijft De Raad het faillissement. Weliswaar zag hij de laatste maanden dat Jora Vision in problemen kwam, maar toch heeft het proces zich in zijn beleving in een razend tempo voltrokken. ,,Het zijn de zwartste dagen uit mijn zakenleven.’’ Volgens De Raad is een conflict met VolkerWessels, hoofdaannemer van de nieuwe dierentuin in Emmen, de oorzaak van het faillissement. Het conflict zou gaan over de vraag wie opdraait voor de kosten van door Jora Vision uitgevoerd meerwerk voor een bedrag van 2 miljoen euro. Curator Bruno Tideman, die na het faillissement Jora Vision onder zijn hoede kreeg, noemt het conflict met

Jora Vision wil voorzichtig weer gaan opbouwen

VolkerWessels wel een ’belangrijke aanleiding’. Maar of het de enige reden is dat het Rijnsburgse bedrijf is omgevallen, die conclusie durft hij niet trekken. Volgens hem is het nu aan de rechter om uitspraak te doen in het conflict

over het meerwerk. ,,Wat daar de uitkomst van zal zijn, laat ik graag aan de rechters over. Maar ik heb wel het idee dat er goede gronden voor Jora Vision zijn om de zaak aan de rechter voor te leggen’’, aldus de jurist.

advertentie

Maak kennis met Koops Makelaardij! Voor snelle en deskundige verhuur van uw woning(en) Met kantoren in Amstelveen/Amsterdam en Haarlem zijn wij al jaren toonaangevend in de regionale verhuurmarkt. Jaarlijks verhuren wij ca. 500 woningen. Per heden zijn wij u ook graag van dienst in Leiden en omgelegen plaatsen. Wij zijn continue op zoek naar zowel gestofeerde als gemeubileerde woningen die beschikbaar zijn voor de verhuur.

Haalt u ons in huis dan kiest u voor: - Kennis van regionale markt - Een sterk verhuurteam - Betrouwbaar in beheer

- Specialist in verhuur - Contact met ca.80 internationale bedrijven

Nieuwe Rijn 44, 2312JG Leiden Tel. 071-2032173 leiden@koopsmakelaardij.nl

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Regionaal

Verhaal van de dag

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

De bouwer heeft het nieuwe Islamitisch Centrum Leiden opgeleverd, maar klaar is de moskee aan de Haagweg nog lang niet. De gebedsruimte ziet er nog uit als een fabriekshal. Het afbouwen wordt volledig verzorgd door vrijwilligers en daar gaat nog wel een jaar of meer overheen. Zes moderne camera’s, elk met twee lenzen, waken over het gebouw, zodat er niet opnieuw vernielingen worden aangericht.

Regionaal

Verhaal van de dag

’Die molen is nu ook van ons’ Aad Rietveld

a.rietveld@hollandmediacombinatie.nl

Leiden ✱ Tevreden kijkt vicevoorzitter Said Kaamouch van de moskeevereniging uit een raam op de eerste verdieping van het Islamitisch Centrum uit over de Haagweg. ,,Hier gaan we gasten ontvangen’’, zegt hij. ,,Dit is de mooiste ruimte van het gebouw, met dat uitzicht op de molen. Die is nu ook een beetje van ons. Nederlandse en Marokkaanse cultuur staan hier naast elkaar. Hier ben ik echt supertrots op.’’ De buitenkant van de nieuwe moskee - met de minaret en de koepel en de halfronde uitbouw - is klaar. Binnen moet zo ongeveer alles nog gebeuren. En omdat al het werk door vrijwilligers wordt gedaan, gaat dat nog wel even duren. ,,Een kleine twintigduizend manuren’’, zegt Kaamouch. ,,Dat zouden we anders niet kunnen betalen.’’

De hele moskee is bij elkaar gedoneerd en gebedeld. ,,We zijn al vanaf het eind van de jaren negentig aan het inzamelen. ,,We zijn in moskeeën in België geweest, in Groot-Britannië, in Duitsland. Maar het meeste geld komt van onze leden. Sommigen geven tienduizenden euro’s, anderen vijf. Wat ze kunnen missen. Iedere euro is welkom. Zo doen we dat. Eén keer in de maand geven we ook andere organisaties de gelegenheid om in onze moskee aan de Rembrandtstraat in te zamelen.’’ Het Islamitische Centrum aan de Haagweg is omstreden. In september werden er ruiten ingegooid en eerder dit jaar klommen tegenstanders op het dak van de moskee. Sinds het gebouw begin deze maand werd opgeleverd, houden zes camera’s met twaalf elektronische ogen de omgeving aan alle kanten in de gaten. Bovendien zijn er bijna altijd mensen binnen aan het werk.

Zo moet de koepel boven de gebedsruimte eruit komen te zien.

Uitgelicht In deze wekelijkse rubriek beschrijft Broer Roolvink het leven van onlangs overleden bekende en minder bekende mensen uit deze regio. Hebt u een tip of wilt u reageren? Mail dan naar b.roolvink@gmail.com of bel 06-18888168.

’Dag Fred, ik kom er aan hoor’ Frances Muiters Geboren: 16 mei 1948 te Den Haag Overleden: 5 oktober te Leiden

Het nieuwe Islamitische Centrum aan de Haagweg.

De vernielingen zijn hard aangekomen bij de gemeenschap, zegt Maakouch. ,,Onze mensen hebben dit met hun eigen geld betaald. Dus als zoiets gebeurt, is het of de ruiten van je eigen huis worden ingegooid. Je schrikt ervan.’’ Aan de andere kant relativeert de vicevoorzitter de vernielingen. ,,Er gebeuren wel ergere dingen in gebouwen die in aanbouw zijn, en echt niet alleen in moskeeën. We weten dat we tegenstanders hebben, dat er mensen zijn die het met de bouw van dit centrum niet eens zijn. Leuk is het niet, maar het was te verwachten.’’

Verdraagzaamheid Het bestuur van de moskee probeert wel de zorgen bij omwonenden weg te nemen. ,,Met de Belangenvereniging Haagweg hebben we positieve gesprekken gehad. We proberen ook, via de gemeente, een brug te slaan naar de mensen van de speeltuinvereniging. Het kan dat je het over bepaalde dingen niet eens bent, maar we moeten verder’’, zegt Kaamouch. ,,En met alle respect: we leven in een democratie en de procedure over dit gebouw is gelopen. Met een beetje verdraagzaamheid kom je ver.’’ Zelfs de tegenstanders van de moskee vinden het een mooi gebouw, vertelt Kaamouch. Wandelend over betonnen vloeren door het kale gebouw wijst hij op een verhoogd stuk plafond boven de gebedsruimte, dat nu nog in de bekisting zit. Hij haalt zijn mobiel te voorschijn

FOTO HIELCO KUIPERS

’We weten dat we tegenstanders hebben’ en laat een foto zien van hoe het moet worden: een koepelvormig mozaïek in goud en rood en blauw. ,,Dat gaan ze maken met gips en verf. Voor een mozaïek van steentjes hebben we geen geld, maar dit wordt ook erg mooi.’’ Het Islamitisch Centrum wordt meer dan een moskee. Zo komt in de halfronde uitbouw een ruimte voor lezingen en kleine congressen. Op de verdieping worden vijf lokalen gemaakt, waar naast koranles en Arabische les onder meer huiswerk- en bijles worden gegeven. Onder de minaret is de ingang van een parkeergarage met plaats voor 47 auto’s, op de parkeerplaats kunnen er nog eens zestig staan. ,,En we stimuleren bezoekers om lopend of met de fiets te komen’’, zegt Kaamouch. Hij kan niet wachten tot het gebouw klaar is, maar moet nog minstens een jaar geduld hebben. Her en der staan steigers waarop mensen aan het werk zijn. Bij een ingang staat een tafel waar ze koffie en thee drinken. Kaamouch: ,,Dat is ons restaurant.’’ Eten wordt gebracht.

Het is een stralende dag. Op de overlijdenskaart lacht een mooie, vrolijke vrouw van middelbare leeftijd je toe. In de Marekerk zegt zoon Tim: ’Lieve mama, het allerergste vind ik nog dat mijn kinderen later jou en papa nooit gekend hebben.’ En dochter Stefanie: ’Gelukkig ben ik jouw dochter. Want wie anders dan jij had mij ooit kunnen leren om door te gaan?’ Je kunt een speld horen vallen. Na de begrafenis is er een samenzijn met een hapje en een drankje in ’De Zijlstroom’. Frances Muiters. Een leuk mens. Heel gemakkelijk in de omgang. Een luisterend oor en voor iedereen een goed woordje. ’Zij had best wat meer aan zichzelf mogen denken’, zeggen haar kinderen. Geboren in Den Haag. Kweekschool. Onderwijzeres. Eerst in Poeldijk en daarna jaren achtereen aan de Bernardusschool in Zoeterwoude-Rijndijk. Met haar man Fred gaat zij wonen in Leiden. Ze zijn heel gelukkig. Twee kinderen. Een avontuurlijk gezin. Al ver voordat dat gewoon werd, trekken zij met de kinderen Europa in. Het reizen zit hen gewoon in het bloed. En nu is zij intussen ’bijna overal’ geweest: China, Maleisië, Thailand, Midden-Amerika. ’En ook in Friesland’, zou zij er met gevoel voor humor aan toevoegen. De ziekte en het overlijden van Fred in 1998 is een regelrechte ramp. Frances gaat door een diep dal. Maar zij heeft karakter. En gevoel voor humor. Humor als overwonnen verdriet. Dus zij herneemt zich en gaat door. Ook als zij zelf borstkanker krijgt. Ook als in 2015 blijkt dat de uitzaaiingen in het hoofd haar fataal zullen worden. ’Mijn hoofd is net een krentenbol’. Deze zomer is zij met Tim en Stephanie nog op Curaçao. Frances heel kenmerkend: ’Als ik geweten had dat ik vol uitzaaiingen zat, dan was ik veel langer in de Cariben gebleven. Maar nu hoef ik tenminste niet naar een verzorgingshuis, zoals oma.’ Tegelijk doet het haar vreselijk pijn dat ze nooit oma zal worden. Intussen gaat zij gewoon op de fiets naar het ziekenhuis voor de chemobehandeling. En altijd zegt zij dat het ’goed’ gaat. Nooit één keer geklaagd. Wat een power. In september gaat het duidelijk slechter. Maar zij blijft de levensgenieter die zij altijd was. Tim en Stephanie gaan met haar in de rolstoel nog een taartje eten bij ’Anne en Max’. Zij praten veel met zijn drieën. Ze zeggen nog eens dat zij van haar houden. ’Hou nou maar eens op met al die complimenten.’ Liggend in bed staart zij op een avond naar de sterren. Dan zegt ze: ’Dag Fred, ik kom er aan hoor…’ Een paar dagen later vieren tientallen mensen in de Marekerk het leven van Frances Muiters. Door hun tranen heen. Wat was het een stralende dag. En zij een stralende vrouw. Broer Roolvink

De halfrond uitbouw: voor lezingen en kleine conferenties.

FOTO HIELCO KUIPERS

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Vijftig kerstengelen voor Leidse eenzamen Regionaal

Leiden en omgeving

Kerstengel.

ARCHIEFFOTO

Leiden ✱ Eenzame mensen rond de kerst een beetje extra aandacht geven door hen een kaartje te sturen of langs te gaan. Dat is de gedachte van het project Kerstengel van stichting Present Leiden. Zo’n vijftig mensen hebben zich als kerstengel aangemeld. De stichting deed ruim een maand geleden een oproep aan Leidenaren: ,,Wil jij iemand in de decembermaand tot steuntje in de rug zijn en

een beetje aandacht bieden aan een Leidse stadgenoot?’’ Zo’n vijftig mensen reageerden en zijn door de stichting gekoppeld aan ’mensen die wel een engeltje kunnen gebruiken’. Ze drinken deze dagen bijvoorbeeld koffie, wandelen in het park of nodigen hen uit om te eten. ,,Heel verschillend’’, zegt Sietske Steenbergen van de stichting. Het project is volgens haar een succes. ,,Een maatje worden, is vaak een

te hoge drempel. Het ’kerstengelschap’ duurt maar een paar weken en kun je inrichten op je eigen manier.’’ Het is dan ook zeker voor herhaling vatbaar, vindt Steenbergen. ,,Je kunt problemen van mensen niet oplossen, maar wel laten zien dat ze gezien worden. Dat is heel waardevol. Van hulpverleners horen we dat mensen het heel leuk vinden om vanuit het niets aandacht te krijgen.’’

’Actie gaat boven verwachting goed’ Binnert Glastra / Annet van Aarsen Vervolg van voorpagina

Leiden ✱ Het is een komen en gaan bij de Hoogvliet-vestigingen in Leiden en Leiderdorp. De een na de ander komt even langs om een deel van de winkelwageninhoud af te geven. Een enkeling deponeert zelfs de complete inhoud van de boodschappentas in een krat en vertrekt weer. In de hele regio zijn in allerijl actie’s op touw gezet om de kerstpakkettenactie van Leiden Helpt alsnog tot een succes te maken. De supermarktketen stelde inzamelruimte achter kassa’s ter beschikking, vandaag ook nog, maar zette ook een ’één plus één gratis’-actie op poten,

zodat mensen het extra artikel kunnen doneren. Veel mensen stoppen echter beide artikelen in de kratten. ,,Ik had al wel gegeven, maar toen ik hierover las, besloot ik even langs te komen’’, zegt een dame die haar hele boodschappentas in een krat leegt. ,,Die paar euro, ik merk er niets van. Maar anderen kunnen het goed gebruiken.’’ ,,Hier, ik hou niet eens van knakworsten’’, lacht een jongedame terwijl ze lachend twee blikjes in een krat legt. Hartverwarmend vindt Rick Groote Woortmann het. Het bestuurslid van Leiden Helpt vindt het prachtig om te zien hoeveel mensen iets komen brengen.

,,En Hoogvliet pakt het ook erg mooi op met die actie. Die loopt echt boven verwachting goed.’’ Steun komt inmiddels uit alle hoeken. Er kwam zelfs iemand helemaal uit Arnhem om aan de Admiraal Banckertweg een tas met spullen te brengen. Groothandel Sligro schonk honderden dozen, relatiegeschenkenzaak Griffioen ook, de Rabobank stortte 5000 euro en een kinderdagverblijf maakt 400 euro om nieuw speelgoed te kopen, de Maretoeters kwam met een auto vol kippen... en het gaat maar door. Ron Flippo, de initiatiefnemer van Leiden Helpt, kan zijn geluk niet op. Er zijn zoveel spullen en giften bin-

Ron Flippo kan zijn geluk niet op.

nen gekomen, dat de organisatie met gemak achthonderd tot duizend grote kerstpakketten kan samenstellen. Ruim de helft meer dan er voor de grote dag – zondag – nodig zijn. ,,Wat we over hebben, brengen we naar de mensen, die bij zorgcentra in een zelfstandige aanleun-

FOTO LEIDSCH DAGBLAD

woning wonen’’, zegt hij. ,,Dat is nou net een groep die in de regel altijd wordt overgeslagen. Wat er daarna nog overblijft, gaat naar de voedselbank.’’ De vrijwilligers werkten gisteren met man en macht om de kerstdozen te vullen. Vandaag gaan ze verder met die klus.

advertentie

Kies de zorgverzekeraar die het anders doet. Als je dit jaar wilt overstappen naar een andere zorgverzekeraar, maak dan een bewuste keuze. Steeds meer zorgverzekeraars bieden zogenaamde budgetpolissen aan, waarbij de zorgkeuzevrijheid niet is gegarandeerd. Het gaat echter om jouw gezondheid, waar je zelf over wilt kunnen beslissen. Zorg en Zekerheid is een regionale zorgverzekeraar die dit anders doet. Met onze verzekeringen kun je altijd zelf je arts en ziekenhuis kiezen. Zo maken we in deze regio de allerbeste zorg toegankelijk. Voor iedereen. Kies bewust. Vraag een oferte aan op zorgenzekerheid.nl.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Historische handtekeningen Noordwijkerhout ✱ De discussie begon al in de vorige eeuw, maar nu komt er dan toch schot in de zaak. De gemeente Noordwijkerhout en de eigenaren van het Bavo-terrein hebben hun handtekening gezet onder een overeenkomst waarin de afspraken voor de herontwikkeling van het terrein zijn vastgelegd. Onder toeziend oog van wethouder Hans Knapp tekende namens de gemeente zijn collega Henri de Jong.

Namens grondeigenaren Parnassia en Rivierduinen deden dat Frits Verschoor en Erik Laarhoven. De komende jaren wordt het Bavoterrein ontwikkeld tot een wijk voor maximaal 664 woningen, waarvan 30 procent sociaal. De Bavo-wijk wordt groen en ruim van opzet. De Engelse Tuin blijft en daar verhuist ook De Dierenhoeve naartoe. De eerste huizen zijn naar verwachting klaar in 2017.

Regionaal

Vanaf links: Knapp, Verschoor, De Jong en Laarhoven.

FOTO LEIDSCH DAGBLAD

Duin- en Bollenstreek

De onroerend zaakbelasting in Teylingen gaat omhoog om ondernemersfonds te spekken

Geld ondernemersfonds is rond Roy Hazenoot

bollenstreek@leidschdagblad.nl

Teylingen ✱ Volgend jaar gaat de belasting op woningen en bedrijfspanden (ozb) in Teylingen omhoog om het ondernemersfonds van geld te voorzien. Een ’zwaarbevochte overwinning’ voor het college van burgemeester en wethouders en de voorstanders van het fonds. Lang zag het er tijdens de raadsver-

gadering afgelopen donderdag niet naar uit dat de belastingverhoging ongeschonden door de gemeenteraad zou komen. Het CDA speelde hierin een prominente rol. De coalitiepartij ging lijnrecht tegenover haar eigen college staan door te proberen de belastingverhoging tegen te houden. Doordat de vergadering vrij rommelig verliep, er meerdere moties werden ingediend en sommige partijen de ene keer voor, de andere keer tegen een voorstel stemde, bleef het

lang onduidelijk of de belastingverhoging door zou gaan. De verhouding tussen de voor- en tegenstanders was namelijk moeilijk te voorspellen. Hierdoor liep de spanning in de raadzaal aardig op. Dat was te merken aan verantwoordelijk wethouder Bas Brekelmans. Halverwege de avond liep hij naar de publieke tribune om voorstanders van het fonds en zichzelf moed in te spreken. „Als iedereen zoals verwacht stemt, moet het goed komen”, zei hij tegen

het publiek. Dat voorspelde Brekelmans goed. De uiteindelijke uitslag was 18 voor en 5 stemmen tegen de het belastingplan. Alleen coalitiepartner CDA ging niet akkoord. Gezien de strijd voorafgaand aan de stemming een flatteuze overwinning. Blijdschap overheerste na afloop bij de wethouder. „Het geld is er, we kunnen eindelijk starten. Het was wel even spannend, maar uiteindelijk hebben het ruim gehaald.” Van de houding van het CDA snapt hij

Feestdagen 1100 goedgevulde ’kersttasjes’ voor asielzoekers in Katwijk

weinig. „Ik heb een kater overgehouden aan de coalitie die de gelederen niet gesloten heeft gehouden.” Fervent tegenstander van het ondernemersfonds, Dion Piket van Trilokaal, had geen goed woord over de situatie. „Het fonds zorgt niet voor een scheuring, maar voor een Grand Canyon tussen de ondernemers.” Tegenstanders zullen het er niet bij laten zitten, verwacht hij. „De knikkers zijn uitgedeeld, het spel gaat nu pas echt beginnen.”

Nw’hout denkt aan kinderraad Noordwijkerhout ✱ In navolging van Teylingen, Lisse en Hillegom krijgt mogelijk ook Noordwijkerhout een jaarlijkse kindergemeenteraad. De gemeente gaat dit idee, dat in de ’echte’ raadsvergadering werd geopperd door VVD-raadslid Koen Vermeulen, de komende maand bespreken.

Compensatie waterrekening

Katwijk ✱ Vluchtelingen in het asielzoekerscentrum in Katwijk werden deze week weer verrast door de Interkerkelijke Werkgroep Asielzoekerscentrum Katwijk (IWAK). De organisatie deelde 1100 kersttasjes uit met daarin onder meer lekkernijen voor de feestdagen, maar ook fruit en andere producten. Deze

Stroom

maand konden kerkbezoekers in heel de gemeente zo’n tas mee naar huis nemen om te vullen. ,,Deze actie is echt ons kindje’’, zegt Joke Zwaan van IWAK. ,,Sinds het asielzoekerscentrum er staat, brengen we rond de feestdagen al tasjes langs. Prachtig om te doen.’’ FOTO IRENE VAN DER PLAS

Peter van der Hulst, Ed Olivier, Paul de Vlieger

Koreaanse proporties en een verstandshuwelijk Een stroom van woorden komt dagelijks over ons heen. Een selectie van de opmerkelijkste uitspraken uit (en over) de Duin- en Bollenstreek van afgelopen week. ,,De controledrang krijgt in deze gemeenteraad een soort NoordKoreaanse proporties’’ VVD-fractievoorzitter Roberto ter Hark reageerde geërgerd toen een raadsmeerderheid er niets voor voelde om inhoudelijk te debatteren over een hamerstuk. ,,Ik begrijp überhaupt niet waarom

we hier nog zitten, als alles eerst via de mail moet worden overlegd.’’

pleidooi voor de aanleg van een vijver in het centrum van Lisse vond geen gehoor.

,,Ik herken veel van wat ,,Het was geen liefde u zegt, behalve dan wat op het eerste gezicht.’’ wij zelf willen.’’ Herman Hollander Het Lissese CDA-raadsstaat in zijn afscheidslid Gerrit Meiland kon speech nog even subin het raadsdebat over tiel stil bij de beroerde Bruidje Herman Hol- relatie die kasteel de wateroverlast in de ARCHIEFFOTO Keukenhof jarenlang Van der Veldstraat niet lander. anders dan de samenhad met de gelijknavatting van wethouder Nieuwenmige bloementuin. Maar eind huis onderschrijven. Maar zijn goed al goed: ze gaan trouwen.

Lisse ✱ Van de Lissese gemeenteraad mag wethouder Evert Jan Nieuwenhuis onderzoeken of de Lissese minima gecompenseerd kunnen worden voor de hogere waterrekening van het drinkwaterbedrijf. Dunea stuurt een hogere nota (53,20 euro extra per jaar) vanwege de precariobelasting die Lisse aan het waterbedrijf oplegt. Dunea berekent dat door aan de klanten. Het CDA stelde voor direct een compensatiefonds voor de minima in het leven te roepen, maar dat ging de andere partijen - met uitzondering van de VVD - op dit moment te ver.

advertentie

Verkoop binnen 3 maanden 1% courtage, geen opstartkosten No cure….no pay!

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Arbeidsmigranten niet in Katwijk aan Zee Regionaal

Duin- en Bollenstreek

Andreasplein Katwijk.

HDCMEDIA

Katwijk ✱ Katwijk aan Zee is ’minder tot niet geschikt’ voor verblijfsaccommodaties voor arbeidsmigranten. Burgemeester en wethouders laten dat weten in een brief aan de gezamenlijke wijkraden. De wijkraden willen weten waarom er voor het centrum - in tegenstelling tot andere gebieden - een uitzondering wordt gemaakt wat betreft het bouwen van verblijfsaccommodaties. B en W antwoorden

dat het daar al zeer dichtbebouwd is en de verblijfsruimte die er in het kustdorp is, zoveel mogelijk beschikbaar moet zijn voor toeristen. Die zorgen er bovendien al voor dat er door de tijdelijke bewoning druk op het woongebied ligt, legt het college de wijkraden uit. Verblijfsopties in het centrum voor als het echt niet anders kan, zijn bijvoorbeeld onderverhuur of tijdelijk overnachten in een pension of hotel.

Daarnaast is het in het centrum bijna onmogelijk om aan de ’parkeernorm’ te voldoen die geldt voor plekken waar woongebouwen voor Oost-Europese werknemers worden gevestigd. Het plan om op Katwijkerbroek 64 arbeidsmigranten te huisvesten, zorgde onlangs voor commotie. Het bedrijf Homeflex heeft nog geen vergunning aangevraagd. B en W verwachten dat in januari.

Pappen en nathouden in Van der Veldstraat Lisse Ed Olivier

bollenstreek@leidschdagblad.nl

Lisse ✱ Het wordt pappen en nathouden in de Lissese Van der Veldstraat. Omdat er geen gegarandeerde oplossingen zijn voor de zomerse wateroverlast kiest een meerderheid van de gemeenteraad voor aankoop, sloop en nieuwbouw van twintig woningen in het midden van de straat. ’Herontwikkeling’, zoals de gemeente Lisse dat liever formuleert zal echter jaren in beslag nemen.

Voor de korte termijn wordt er daarom op het naastgelegen parkeerterrein van winkelcentrum Blokhuis (Meer en Houtplein) een bassin ingegraven van 220 kubieke meter. Dit retentiebassin kost 836.000 euro en is statistisch berekend op het overtollige water van een zomerbui die om de twee jaar valt. In de Van der Veldstraat zijn in 2007 al verbeteringsmaatregelen aan de riolering uitgevoerd. Deze operatie kostte toen 626.000 euro. Het probleem is dat de straat op het laagste punt van Lisse ligt. Rond de straat is alles hoger gebouwd; het is eigenlijk de riolering van de omliggende stra-

ALLES VAN STRESSLESS BIJ CASBA!

Alieke Hoogenboom

e kle ur

ELKE ZONDA G OPEN! VAN 12 .00 TOT 17.00

UUR

DE BESTE MERKEN ONDER ÉÉN DAK, MET DE LAAGSTE PRIJSGARANTIE

Hoge Rijndijk 315 T. 071 - 589 93 46 - www.casba.nl

’Katwijk moet ook zelf goede voorbeeld geven’

* * ac

euze ui

Fauteuil Sunrise excl. voetenbank in leer nu vanaf 1.359,-

Casba Wonen & Slapen

ten die niet meer op haar taak is berekend. Vanwege de aanhoudende wateroverlast heeft de gemeenteraad in 2013 al besloten om aanvullende maatregelen uit te voeren. Nieuwe stortbuien in de zomers van 2014 en

Ad van Zelst (Nieuw Lisse) dacht aan een regeling waarbij de bewoners hun huis eerst te koop aanbieden aan de gemeente, als ze weg willen. ,,Op den duur wordt de gemeente dan eigenaar van de woningen.” Wethouder Evert Jan Nieuwenhuis gaat een voorstel uitwerken, waarin de individuele bewoners ook een rapport van hun huis krijgen met de bouwkundige maatregelen die ze zelf kunnen nemen. De raad ging niet in op het voorstel van Jacqueline van Dooren (D66) om een plan te maken voor de noodopvang van bewoners als de huizen weer onderlopen.

Raad stemt in met Energie- en Duurzaamheidsagenda

advertentie

Rijneke Boulevard Zoeterwoude

Raad kiest voor herontwikkeling én opvangbassin

2015 hebben ervoor gezorgd dat de plannen niet werden uitgevoerd, maar herzien. Een raadsmeerderheid wil nu zowel herontwikkelen als een retentiebassin realiseren: ’een politieke oplossing voor een technisch probleem’. De partijen verwachten van de bewoners zelf echter ook de nodige actie. SGP/ChristenUnie-fractievoorzitter Roeland den Breejen hamerde op de eigen verantwoordelijkheid van de huizenbezitters. ,,De gemeente is geen projectontwikkelaar en ook niet als enige verantwoordelijk. We moeten samen zoeken naar een oplossing’’, zei hij.

Openingstijden: ma. 13.00 tot 17.30 uur di. t/m vrij. 10.00 tot 17.30 uur do. koopavond tot 21.00 uur zaterdag 10.00 tot 17.00 uur

Katwijk ✱ Als Katwijk wil dat burgers duurzamer gaan leven, moet de gemeente zelf het goede voorbeeld geven, vindt de Katwijkse gemeenteraad. In de raadsvergadering van donderdag werden twee duurzaamheidsmoties en één -amendement aangenomen. Het veranderen van energieleverancier is volgens ChristenUnie-raadslid Gerard Mostert een eerste stap in de goede richting. Momenteel is dat E.On, maar die investeert ook in kolencentrales en daarmee geeft Katwijk juist niet het goede voorbeeld, stelt hij. Wethouder Jacco Knape was dat met hem eens, evenals de gemeenteraad. De aangenomen motie geeft Knape de opdracht te onderzoeken of een andere leverancier -

die niet alleen investeert in groene energie, maar het ook levert - een optie is. ,,Het huidige contract loopt tot eind 2016’’, liet hij weten. ,,We werken samen met de regio, zodat we de energie goedkoop kunnen inkopen.’’ Hij zegde toe met de buurgemeenten in gesprek te gaan. Een amendement om het geld dat duurzame maatregelen opleveren weer te investeren in nieuwe acties, werd ook aangenomen. Wethouder Willem van Duijn (financiën) vond het een goed voorstel, maar zette er wel vraagtekens bij. ,,Als je om iedere meevaller een hek zet om het geld te kunnen investeren in duurzame maatregelen, is er nooit ruimte een tegenvaller op te vangen’’, zei hij. Ook een tweede motie, die met 17 stemmen werd aangenomen, kwam van raadslid Mostert. In 2016 moet B

en W met meer scenario’s voor energiebesparende- en opwekkende maatregelen op gemeentelijke gebouwen komen. CDA, SGP en PvdA steunden de motie niet, omdat het college deze week in een brief al heeft toegezegd daar mee bezig te zijn. Daarin staat onder meer dat alle gemeentelijke gebouwen een duurzaamheidsscan krijgen. Het gaat dan om panden van Sportbedrijf Katwijk, het gemeentehuis, de muziekschool, Kwadrant, de milieustraat, gemeentewerf en drie parkeergarages. Verschillende isolatiemaatregelen kunnen sowieso budgetneutraal worden uitgevoerd, schrijven B en W. Katwijk wil in 2020 dat elk gemeentelijk gebouw energielabel B heeft. In juni komt een concreet voorstel.

Jubileum. Proiteer t/m 3 januari van spectaculair jubileum voordeel!

2e g kerstda open! “Keukens, badkamers en renovatie. De kracht van de combinatie.” Johan Groenendijk, Ondernemer Grando Hazerswoude-Dorp

Actiekeuken

Actiebadkamer incl. montage

Grando. Koken. Baden. Genieten. Grando Hazerswoude-Dorp ITC terrein, Frankrijklaan 4, tel.: 0172 - 236323, grando.nl. Gesloten op zondag, 2e kerstdag open.

* Vraag naar de voorwaarden.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Noordzee Zomerfestival krijgt geen extra subsidie Alieke Hoogenboom

Katwijk ✱ Noordzee Zomerfestival krijgt geen extra subsidie van 900 euro. De stichting heeft in oktober een factuur gestuurd naar de gemeente Katwijk voor de extra kosten die de organisatie heeft gemaakt door de feesttent acht meter richting de zee te verschuiven. De verplaatsing richting zee was

volgens het college van burgemeester en wethouders ’het meest wenselijk’. Bezoekers, hulpdiensten en leveranciers konden de tent en paviljoens dan beter bereiken. B en W zag het jaar 2015 als een ’proefjaar’ voor het nieuwe evenementenplein aan de Boulevard, waardoor er ruimte moet zijn om te experimenteren met locatie, eindtijd en geluid. Daarnaast zou er door het verlenen van extra subsidie een

Herinrichting Parallel Boulevard

scheef beeld ontstaan naar andere organisatoren. Het Katwijkse zomerfestival heeft bovendien al een subsidieverhoging gekregen voor de extra veiligheidskosten en omdat het festival in 2014 door het kustwerk niet door kon gaan. Katwijk werkt momenteel aan een nieuw evenementenbeleid. Wethouder Jacco Knape ging daar deze week met organisatoren over in gesprek. Hij kreeg veel tips, laat hij we-

ten. Bijvoorbeeld dat de organisatoren erbij gebaat zijn als ze de keuze hebben uit ondersteuning in geld, natura of faciliteiten. De boodschap was volgens Knape duidelijk: de organisatoren willen een transparant beleid en een stem. Ook is er gesproken over criteria voor subsidie als professionaliteit, laagdrempeligheid, inzet van vrijwilligers, duurzaamheid en innovatie.

Regionaal

Duin- en Bollenstreek

Bloemen Lisse krijgt twee fleurige rotondes

Raad verlangt compensatie parkeervakken Peter van der Hulst

p.van.der.hulst@hollandmediacombinatie.nl

Noordwijk ✱ Een meerderheid van de Noordwijkse gemeenteraad wil harde garanties voor de vele parkeerplaatsen die in de toeristische kern van Noordwijk aan Zee zijn verdwenen of nog worden geschrapt. De eis kwam op tafel bij het debat over de reconstructie van de Parallel Boulevard. Op de belangrijke verkeersader verdwijnen 16 plekken. Met de al 35 verloren vakken op de Rudolph Tappenbeckweg, en de 35 plekken die op het Palaceplein moeten wijken voor het doortrekken van de Koningin Wilhelmina Boulevard, komt het totale tekort op 86. Om de reconstructie van de Parallel Boulevard zo snel mogelijk uit te kunnen voeren, wil het college van burgemeester en wethouders compensatie van de parkeerplaatsen loskoppelen van de herinrichting. Een raadsmeerderheid vindt dat te vrijblijvend. VVD’er Paul Taverne wil nu al financiële compensatie voor de plekken die verloren gaan. Particulieren moeten geld in het parkeer-

fonds stoppen bij het schrappen van een plek, dat zou dan ook voor de gemeente moeten gelden. Bovendien biedt het de gemeente de zekerheid dat er geld beschikbaar is als zich een mogelijkheid voor de bouw van een parkeergarage aandient. Taverne stond niet alleen in zijn kritiek. Ook CDA’er Jan de Ridder was kritisch, net als Arjan van den Akker (Puur Noordwijk). ,,Je kunt de parkeerproblematiek wel loskoppelen, maar wanneer gaan we dan compenseren? Over vijf jaar, over acht jaar?’’, reageerde Van den Akker. ,,Dat is het paard achter de wagen spannen.’’ Door de grote onzekerheden over het parkeren, wordt in januari opnieuw over de kwestie gedebatteerd. Mogelijk is dan ook meer bekend dat een deel van het parkeerprobleem door Hotels van Oranje wordt opgelost. Op vragen van De Ridder antwoordde wethouder Dennis Salman dat het ’zo maar een optie kan zijn’. Ondanks de onvrede over het parkeren, is een meerderheid voor het herinrichtingsplan van de boulevard. De snelheid wordt maximaal vijftig kilometer en bij de vuurtoren is een rotonde voorzien.

Lisse ✱ Om zijn identiteit als bollendorp te benadrukken wil Lisse het liefst zoveel mogelijk bloemen laten zien. Zo ook op de rotondes. Maar het wil tot dusver niet echt lukken om de verkeerspleinen het hele jaar door opvallend en bloeiend te laten zijn. De houten gaasbakken met wisselende soorten bloembollen leverden bijvoorbeeld niet het gewenste effect op. Lissenaar en tuinontwerper Jan Guldenmond vond dat het genoeg was en vroeg aan wethou-

der Evert Jan Nieuwenhuis of hij van de rotondes échte visitekaartjes voor Lisse mocht maken. Te beginnen met de provinciale rotonde bij de Westelijke Randweg-Keukenhofdreef en de gemeentelijke Amaliarotonde op de kruising Heereweg-Nassaustraat-Keukenhofdreef. Samen met de wethouder (links) plantte Guldenmond gistermiddag symbolisch de eerste bollen op de Amaliarotonde. FOTO TACO VAN DE EB

advertentie

sportartsen van smcl blij met vergoeding vanuit basispakket

[advertorial]

‘wij zijn er voor iedereen’

De sportartsen van het Sport Medisch Centrum Leiden (SMCL) zijn er niet alleen voor sporters, maar voor iedereen die wil bewegen. Nu vanaf 1 januari 2016 de meeste kosten voor de sportarts worden vergoed via de basisverzekering, zijn ze nog toegankelijker. kennis in huis over de ‘klassiekere’ sportgeneeskunde zoals blessureconsulten, (verplichte) sportkeuringen en advisering. Sinds vorig jaar is sportgeneeskunde eindelijk erkend als medisch specialisme. Logisch, vindt Riedstra: ‘We zijn ontzettend breed in de kennis die we in huis hebben en zijn hiermee van toegevoegde waarde naast cardiologie, longgeneeskunde, orthopedie en andere specialismen.’ Vanaf 1 januari 2016 krijgen mensen die door hun huisarts naar een sportarts worden verwezen, de kosten vergoed via hun basisverzekering. Goed nieuws, vindt Riedstra: ‘Mensen met blessures die voorheen naar de fysiotherapeut gingen, kunnen nu eerst bij het SMCL een gedegen diagnose en persoonlijk advies krijgen.’ ‘Tijdens het sportmedisch onderzoek zijn wij altijd op zoek naar de juiste balans tussen belasting en belastbaarheid van het lichaam’, zegt Riedstra. Omdat het SMCL bij SCAL Medische Diagnostiek in huis zit, zitten aanvullend onderzoek en extra specialismen letterlijk een deur verder: ‘Echo- en bloedonderzoek, maar ook een cardioloog zitten hier allemaal onder één dak. Hierdoor kunnen we een patiënt nóg sneller helpen.

Lees meer op smcleiden.nl of maak direct een afspraak. Bezoekadres: Rooseveltstraat 65, 2321 CT Leiden

Sportarts drs. F. (Feikje) Riedstra

Sportarts drs. F. (Floor) M. Kappelhof Foto’s: Wouter Keuris

Om maar meteen een hardnekkig misverstand de wereld uit te helpen: sportartsen zijn er niet alleen voor sporters, maar voor iedereen. Toegegeven, zegt Feikje Riedstra (33) -samen met Floor Kappelhof sportarts bij het SMCL-, de naam sportarts is ook nogal verwarrend: ‘Veel mensen denken door de naam dat het alleen op sporters van toepassing is, maar wij zijn er ook voor mensen die willen gaan sporten of die zich gezond willen blijven voelen. Wij krijgen van alles in onze praktijk: van mensen met een chronische aandoening als diabetes tot mensen die herstellende zijn van een ernstige ziekte.’ Natuurlijk heeft het team van het SMCL ook alle

Wateroverlast Losplaatsweg Noordwijk ✱ Na sanering van de grond van de voormalig gasfabriek aan de Losplaatsweg in Noordwijk kampen omwonenden met wateroverlast. Wethouder Hans Bakker bevestigde dat op vragen van CDA’er Jan de Ridder. Volgens het raadslid staan vier schuurtjes aan de Hadriaan van Neslaan te verrotten. De oorzaak van de wateroverlast is nog onduidelijk. Mogelijk komt het doordat het terrein in het verleden verhard was en het hemelwater vroeger op een natuurlijke wijze naar het riool liep. De gemeente denkt dat het waterpeil weer normaal wordt als er 49 woningen in het gebied zijn verrezen en de zandvlakte heeft plaatsgemaakt voor opnieuw een verharde ondergrond. Om de directe problemen het hoofd te kunnen bieden, is er een nooddrainage aangelegd, maar die werkt niet optimaal. Daarom zoekt de gemeente in samenwerking met het Hoogheemraadschap van Rijnland naar oplossingen. De kosten komen niet alleen voor rekening van de gemeente. Liander, lange tijd eigenaar van het terrein, betaalt mee.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Meer kinderen in Zoeterwoude, een grotere school Laura Heerlien

Regionaal

Leiden en omgeving

Zoeterwoude ✱ De nieuwe brede school die gebouwd gaat worden in Zoeterwoude-Dorp wordt groter omdat er het afgelopen jaar, tegen de verwachting in, meer kinderen geboren zijn. De gemeenteraad stelt daarom extra geld beschikbaar - bijna 150.000 euro - om meer vierkante meters te kunnen bouwen. De basisscholen

in Zoeterwoude-Dorp, de Westwoudeschool, Klaverweide en Corbuloschool, willen een nieuw gebouw op de plek van de Emmaushof. Het wordt een combinatie van onderwijs, peuterspeelzaal en naschoolse opvang. Eind 2014 stelde de gemeenteraad dik 4,5 miljoen euro beschikbaar voor een school waar 355 leerlingen in zouden passen. Bij de opening in 2018 zou de school dan net

te klein zijn (volgens de prognose was er sprake van 374 kinderen), maar de verwachting was dat het aantal leerlingen flink zou dalen, waardoor er in 2029 nog zo’n 334 over zouden zijn. Nu is er een nieuwe prognose gemaakt, waaruit blijkt dat er in 2018 twintig leerlingen meer en in 2031 44 kinderen meer zijn dan in het oude onderzoek geconcludeerd werd.

De oorzaak is simpel, volgens onderzoeksbureau Pronexus: er zijn het het afgelopen jaar meer kinderen geboren dan was verwacht. De nieuwe brede school in Zoeterwoude-Dorp krijgt daarom een extra klaslokaal. Er wordt nu uitgegaan van 380 leerlingen, verdeeld over zestien lokalen. In 2018 zullen er vijftien kinderen te veel zijn. Die worden dan verdeeld over de lokalen.

Leiden deelt in risico Van der Wiel Sebastiaan van der Lubben

Leiden ✱ DUWO en Van der Wiel mogen gewoon starten met de bouw van studentenhuizen aan de Waardgracht-Looiersplein (Meelfabriek). Een definitieve bouwvergunning ligt er nog niet. Een meerderheid van de Leidse gemeenteraad heeft geen bezwaar tegen de financiële risico’s van nu beginnen. Bewoners proberen met een

bodemprocedure de vergunning tegen te houden terwijl gemeente, corporatie en ontwikkelaar aan de slag gaan. Het vertrouwen in een goede afloop van de bodemprocedure tegen de bouwvergunning is groot. In een eerdere rechtsgang van omwonenden kreeg de gemeente op alle punten gelijk. Dus, is de verwachting, gebeurt dat nu ook. „In het ergste geval, is de inschatting van het college, moet er een verdie-

ping van het gebouw verwijderd worden”, staat in het raadsvoorstel. Het risico is over de betrokken partijen verdeeld: Leiden, DUWO en Van der Wiel dragen alle drie een derde. Want voor dat risico is dekking noch een redelijk argument, reageerde Mart Keuning (ChristenUnie). Het risico dat een ontwikkeling niet doorgaat, ligt volgens hem toch echt bij de ontwikkelaar. En mocht er on-

verhoeds afgerekend moeten worden, dan is onduidelijk waar het geld vandaan moet komen. Moniek van Sandick (CDA) vind dat het bouwen pas mag beginnnen als alle procedures zijn afgerond. DUWO, Leiden en Van der Wiel willen daar niet op wachten omdat de kosten van het project fors oplopen. Han Dirks (SP) verbaast zich over die spoed. „We hebben er dertig jaar tegenaan zitten kijken en nu moet er

plots iets gebeuren.” Een meerderheid van de gemeenteraad maakt zich geen zorgen. Wethouder Laudy benadrukte dat het risico bijzonder klein is. Hij roemde DUWO en Van der Wiel als partijen die woningen ontwikkelen voor studenten en starters ’die wij allemaal in de stad willen houden. En dus gaat de schop de grond in terwijl bewoners nog in een procedure verwikkeld zijn.

Dichtgespijkerd Leegstand in de Zeeheldenbuurt

advertentie

KERSTSHOW BIJ CASBA G 2e KERSTDA 17.00 UUR .00 TOT

OPEN VAN 12

10% ECHTE KORTING

Leiden ✱ Tot schrik van de buurt liet Woningcorporatie Portaal vlak voor het weekeinde de leegstaande woningen in de Evertsenstraat en de Van Speykstraat in Leiden dichtspijkeren. Het ziet er niet uit, luidde de algemene reactie. Portaal gaf gisteren ruiterlijk toe dat het niet helemaal goed was gegaan. Nog voor de Kerst laat Portaal het werk opnieuw doen, maar dan netter. ,,En we hebben ook con-

Leiden moet meer zorg inkopen bij de kleinere zorgaanbieders Sebastiaan van der Lubben

G OPEN! ELKE ZONDA .00 UUR T 17 VAN 12.00 TO

VAN 17 DECEMBER 2015 T/M 3 JANUARI 2016 * Uitgezonderd Leolux, Montel, H&H, Xooon en enkele andere merken. Vraag naar de voorwaarden in de winkel.

DE BESTE MERKEN ONDER ÉÉN DAK, MET DE LAAGSTE PRIJSGARANTIE! Casba Wonen & Slapen Rijneke Boulevard Zoeterwoude Hoge Rijndijk 315 T. 071 - 589 93 46 - www.casba.nl

Openingstijden: ma. 13.00 tot 17.30 uur di. t/m vrij. 10.00 tot 17.30 uur do. koopavond tot 21.00 uur zaterdag 10.00 tot 17.00 uur

tact opgenomen met kunstenaar Andre Sas, die in de buurt zit, met de vraag of er een mooie afbeelding op de houten schotten kan worden gemaakt’’, zegt woordvoerder Corinne den Ouden van Portaal. Zeehelden, of zo. Portaal laat leeggekomen woningen op deze plek nu dichtspijkeren omdat deze blokken nog voor de zomer volgend jaar de tegen de vlakte gaan. FOTO LD

Leiden ✱ De gemeente Leiden moet actiever op zoek naar kleine aanbieders van zorg. Een motie van GroenLinks die daartoe oproept, is door een meerderheid van de gemeenteraad aangenomen. Wethouder Roos van Gelderen ontraadde die aansporing, want aan alle wensen van indiener Ashley North wordt al voldaan. GroenLinks denkt dat bij kleine zorgaanbieders, zoals zelfstandig gevestigde therapeuten, psychologen of hulpverleners, de kwaliteit van de zorg beter is. Volgens North zijn innovatie en maatwerk uitgangspunten van de decentralisatie. Vrijgevestigde zorgverleners zijn

veelal gespecialiseerd in ADHD, dyslexie of sociale trainingen die grotere aanbieders niet in huis hebben. Kleinere aanbieders hebben ook minder organisatiekosten, waardoor gebruik van kleinere aanbieders de kosten kunnen drukken. Die analyse deelde zowel een meerderheid van de raad als, gek genoeg, wethouder Van Gelderen. Zij ontraadde de motie omdat aan alle wensen daarin al werd voldaan. ’Overbodig, luidde haar oordeel. Dat haalde niets uit. De gemeenteraad ging achter de wensen van GroenLinks staan. En dat tekent de moeizame relatie tussen raad en college op het complexe zorgdossier. De wethouder doet er alles aan de raad bij haar beleid te betrekken, de raad lijkt die

betrokkenheid toch vooral te willen formaliseren en is bang voor voldongen feiten te worden gesteld. Dus dringt GroenLinks aan op specifiek inkoopbeleid van zorg en wenst D66-raadslid Marc Gaulard structureler betrokken te worden bij beleidsplannen. Dat had Van Gelderen al beloofd. Die belofte is blijkbaar niet voldoende: D66 heeft met een amendement de positie van de raad als raadgever nog eens geformaliseerd. Bij projecten van 300.000 euro of meer moeten de weethouder Damen en Van Gelderen eerst langs de partijen. Vertrouwen is goed, maar een afspraak op papier verdient momenteel bij partijen in de gemeente raad de voorkeur.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Gaan! Vandaag

Morgen

Verteller Joep Onderdelinden en de musici van het Grote Kleine Kerstman Ensemble komen vandaag in de Stadsgehoorzaal Leiden om 14.00 en 16.00 uur met een vrolijke kerstvoorstelling voor het hele gezin. Het verhaal gaat over De Kleine Kerstman, die elk jaar als eerste klaar is met het maken en inpakken van zijn cadeaus. En toch mag hij nooit mee met de grote kerstmannen om alle cadeaus bij de kinderen te bezorgen. Omdat hij te klein is. Zelfs de kinderen zijn groter dan de Kleine Kerstman, zeggen de grote kerstmannen. En zijn slee is maar een De Kleine Kerstman. prutssleetje, vinden ze.

Komende zondag voor de laatste keer dit jaar: het Theatercafé Leiden. Drie artiesten maken hun opwachting, vanaf 15.00 uur in Scheltema aan de Marktsteeg in Leiden. Emellan maakt verhalende luisterpop: klein, puur en akoestisch. Nederlandstalig, soms daar ver voorbij. Het duo wordt gevormd door zanger en liedjesschrijver Richard van der Keur en gitarist Elmer Meijers. John Kleppe treedt sinds 2013 als cabaretier en comedian op in heel Nederland. Vetschiller maakt theatrale liedjes, ergens tussen De Dijk, De Kift en André Manuel.

Regionaal

11 Uit

Het gevoel bezweren met kunst Laura Heerlien l.heerlien@hollandmediacombinatie.nl

Noordwijk ✱ De een gevestigd, zeker en een en al ervaring, de ander jong, kwetsbaar en debuterend: kunstenaars Maja van Hall en Roesja Trimbos zijn een bijzondere samenwerking aangegaan. Dat resulteerde in een duo-tentoonstelling in Museum Noordwijk vol verschillen, maar met tegelijk ook belangrijke overeenkomsten. Moderne kunst, en dat in Museum Noordwijk, dat wordt gedomineerd door stijlkamers met Noordwijkse tafereeltjes en poppen in klederdracht. „We moeten even voorbij al het papier maché”, legt Maja (1937) uit, terwijl ze met Roesja (1983) naar achteren loopt. In de laatste twee zalen zijn tekeningen van Roesja en beelden en tekeningen van Maja te zien. Is het intimiderend om met iemand als Maja van Hall aan een expositie te beginnen? „Nee, helemaal niet. Eerder vertrouwd en veilig”, vertelt Roesja. Dat heeft met het verleden te maken. Maja kreeg Roesja al over de vloer toen ze nog een kleuter was. „Maja had in de gang een grote vitrinekast staan vol opwindspeelgoed. Als kind kon ik niet wachten om naar haar toe te gaan. We mochten dan altijd in die kast en aan het eind van het bezoek kregen we een speeltje mee naar huis.” Maja zag Roesja opgroeien en naar de Kunstacademie gaan. „Ik zag iemand die ervoor ging, die gegrepen werd. Twee jaar geleden kwam ik bij haar moeder thuis, waar tekeningen van Roesja hingen. Zo onbedorven en eerlijk: Roesja was precies degene die ik zocht voor deze tentoonstelling.”

Vlak daarvoor was Maja van Hall door conservator Alexander Hoorn van het Noordwijks museum gevraagd om een overzichtstentoonstelling in te richten. „Leuk natuurlijk, maar dat had ik ook net gedaan in het Scheveningse museum Beelden aan Zee. En om nou twee keer met hetzelfde te komen…” De overlevingsstrategieën van Roesja schoten in de roos. Rake tekeningen, met teksten als ’door de dag heendromen’, ’me laten veroveren’, ’mezelf kaarten sturen’ en: ’think inside the box’. „Ik maakte ze toen ik in een wat moeilijke periode zat in mijn leven. Deep down zijn de thema’s die Maja en ik gebruiken hetzelfde. Overleven, troost en bezwering.” Maja: „Elk beeld dat ik maak is een bezwering van een gevoel. Neem ’Zorg voor het ei’ uit 2002. Daarin vinden kievitseitjes bescherming in een gipsen mandje. Dat beeld is gebaseerd op in vitrobehandelingen. Een heel spectaculaire ontwikkeling vond ik dat toen. Spectaculair maar ook verontrustend. Nog even en er is straks geen normale zwangerschap meer. En misschien is dat ook wel beter want een lolletje is het niet, zo’n dikke buik. Nou, dat soort dingen dacht ik dus allemaal. Ik was er een tijdje flink mee bezig, wat resulteerde in diverse tekeningen en uiteindelijk het beeld, waarmee ik alles weer kon afsluiten.” Ook Roesja bezweert. „Dingen kunnen moeilijk zijn, maar ik probeer er met humor naar te kijken. Mijn overlevingsstrategieën zijn humoristisch bedoeld, maar wel met een diepere onderlaag.” In hun werk vullen ze elkaar aan, maar de keuze van Maja voor Roesja gaat ook verder. „Ik wil als oudere kunstenaar ook iets doorgeven

Maja van Hall en Roesja Trimbos

aan een jongere. Ik ben zelf op de schouders genomen door oudere kunstenaars en dat was goed voor mijn zelfvertrouwen. Ook ik wil een opstapje bieden. En ook enigszins beschermen, hoewel ik weet dat ik dat laatste niet kan, dat ze dat zelf moet doen.” De kunstwereld is een harde en als beginnend kunstenaar ben je kwetsbaar. Roesja: „In mijn acade-

FOTO ROESJA TRIMBOS

mietijd vond ik het heel moeilijk om met kritiek om te gaan, omdat het me zo onzeker maakte. Het hoort natuurlijk bij de opleiding, maar je bent dan zo kwetsbaar.’’ Ze staat inmiddels steviger in haar schoenen. Maja: „Wij zijn gelijkwaardig. Ik zie Roesja echt als collega.”

De samenwerking heeft Roesja’s carrière in elk geval een flinke boost gegeven. „De hele serie tekeningen is verkocht aan een psychiater. Hij werkt in een ziekenhuis en gaat ze daar ophangen.” De tentoonstelling in Museum Noordwijk te zien is te zien tot en met 24 maart.

advertentie

nalatenschappen • echtscheidingen • schenkingen • vennootschapsrecht

Pak die Akten Aktie

Loevestein 12 Leiderdorp T (071) 589 92 01 info@notarissen.tv www.notarissen.tv Links: Maja’s eitjes, rechts: een van Roesja’s overlevingsstrategieën.

Van plan een huis te kopen, een BV op te richten, een samenlevingscontract of testament te maken? Proiteer dan nu van onze aantrekkelijke tarieven: Alle standaard akten tegen het scherpste tarief. Vraag een oferte per email of bel ons direct voor overleg en advies. Langskomen kan natuurlijk ook. Makkelijk en ook nog eens gratis parkeren voor de deur.

testamenten • samenlevingscontracten • onroerend goed • testamenten

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Regionaal

Interview van de week

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Hij heeft een rietdekkers- en een meubelbedrijf, ’zit’ in het vastgoed, is vijfde generatie boer en echtgenoot van een huisarts met een eigen praktijk. In een paar jaar tijd werd hij vader van drie kinderen. Stompwijker Joost Juffermans heeft zijn jaren als nationaal bekend marathonschaatser achter zich gelaten, maar als coach van marathonploeg Groenehartsport.nl laat hij dit schaatsseizoen weer van zich horen.

Regionaal

Interview van de week

’Een mens moet niet op één paard wedden’

Paspoort Naam: Joost Juffermans Leeftijd: 40 jaar Woonplaats: Stompwijk Beroep: boer, eigenaar rietdekkersbedrijf, medeeigenaar meubelbedrijf Nota bene: Joost was tot 2012 marathonschaatser met vier overwinningen in de KNSB-cup op zijn naam, en Holland Cup op vijf kilometer (2011). Hij is nu ploegleider Groene Hart, zie www.groenehartsport.nl Burgerlijke staat: getrouwd met Annemarie, dochter Mijntje (4), zoons Miel (2) en Cas (vier maanden)

Joost leidt vier levens Miep Smitsloo

miepsmitsloo@planet.nl

Het matineuze tijdstip van zaterdagochtend, negen uur komt Joost Juffermans het beste uit om af te spreken. Doordeweeks zit hij als rietdekker ’op het dak’ en slokt zijn boerderij alle aandacht op. Hij heeft net een oefenweek met zijn schaatsploeg achter de rug en coachen doet hij verder in de avonduren. Zijn bedrijf in meubels van steigerhout wordt goeddeels door zijn schoonvader en door Thom van Beek, een schaatser uit zijn dorp, gerund, dus dat kost hem niet al teveel tijd. Hij leidt me rond in en om zijn boerderij Weltevreden aan het Oosteinde in Stompwijk, al eeuwen familiebezit. Een uitgebreide enclave, met woningen, verschillende stallen en opslagruimten voor het riet en de meubels en een stalling voor pensionpaarden. Er is zelfs nog ruimte voor een apart ’hok’ voor zijn vader. Die woont weliswaar niet meer op de boerderij, maar is daar toch nog elke dag te vinden. Joost wijst naar een weids, oneindig lijkend stuk land achter de boerderij. ’Tot aan de rijksweg A4 is dat ons land’. Hij zegt dat absoluut niet trots of opschepperig, louter als constatering. In de woonkamer wacht de vier maanden jonge zoon Cas geduldig op zijn flesje. Zijn moeder, die onlangs een eigen huisartsenpraktijk begon in Zoetermeer, is even gaan sporten. Joost is een geroutineerde vader van drie jonge kinderen, dus die geeft dat flesje en passant, al pratend, terwijl hij koffie zet. Portret van een blijmoedig en ’boerenslim’ mens.

Vier levens „Ik leid vier levens, dat kun je wel zeggen. Dit zijn hectische jaren. We hebben achter elkaar drie kinderen gekregen. Toen Annemarie net zwanger was van de derde, kreeg ze het aanbod om een huisartsenpraktijk in Zoetermeer over te nemen. Zoiets komt niet elke dag voorbij, dus dat heeft ze gedaan. Zelf zit ik drie, vier dagen per week als rietdekker ’op het dak’. We houden hier pensionpaarden en hebben in één van de stallen een bedrijfje in steigerhouten meubels, dat begint aardig te lopen. Ik heb de boerderij twee jaar geleden van mijn ouders gekocht en we hebben net een grote verbouwing achter de rug. Mijn vader komt gelukkig elke dag om naar de paarden, koeien en schapen om te kijken.”

Meerdere paarden „Een mens moet niet op één paard wedden hè? Ik ben gewoon boer, maar je moet er echt wel iets naast doen om van te leven. Vandaar ook al die andere activiteiten. Je moet de melk tegenwoordig bijna onder de kostprijs verkopen. Het wordt tijd dat dat beter wordt, anders geven nog meer boeren er de brui aa,n en zonder boeren geen melk en zuivelproducten. De meeste mensen eten toch graag kaas, kwark, boter? Je ziet steeds meer boeren melk verkopen aan hun deur, ’boerengolf’ aanbieden, huisjes verhuren aan toeristen, je kunt het zo gek niet bedenken of ze doen het. Zelf moet ik, om uit de kosten te komen, het van het rietdekken hebben. Verder heb ik al die jaren hard gespaard en het geld dat ik met schaatsen verdiende erin gestopt, om zo nog een woning in Stompwijk te kunnen kopen. Die

Groene Hart schaatploeg leider Joost Juffermans Groene Hart schaatploeg leider Joost Juffermans

verhuur ik. Altijd lekker om een onderpand te hebben. ’Stenen’ zijn een goede belegging.”

De boerderij „De boerderij is uit 1610. We proberen het ’bij te houden’ qua onderhoud, met zo’n monument houdt het nooit op, je kunt er net zoveel in stoppen als je wilt. Iedere keer als ik weer wat geld overhoud, stop ik dat hier in, knap ik iets op. We verhuren nu stallen voor pensionpaarden, met de opbrengst kan ik weer een nieuw kozijn kopen. Anders is het niet te doen. Kijk maar om je heen, het is nergens superluxe, maar alles is er. Het stond altijd al vast dat ik de boerderij van m’n ouders zou overnemen. Ik heb een broer, Cees – de bekende shorttrack-schaatser – en nog een zus, maar ik ben de oudste zoon. Gelukkig hebben we er onderling nooit ruzie over gehad, anders had ik het ook niet gewild. Kijk, ik zie het ook zo: met dit spul hier blijf je bezig, niet alleen voor jezelf, maar ook voor de volgende generatie, want je kunt het niet meenemen.”

Eigen enclave „Het is heerlijk om op te groeien op een boerderij. Je bent hier zo vrij als een vogeltje. Ik heb superlieve ouders. Ze hebben me nooit ergens toe gedwongen en me altijd gesteund, da’s eigenlijk nog steeds zo, al word ik veertig! Mijn vader is elke dag op de boerderij om de dieren na te lopen. Zodoende kan ik gewoon op ’het dak’ werken. Op

papier is het hele spul nu van mij, maar zo voelt het niet, het is gewoon van de hele familie. M’n zus en broer lopen hier ook vaak rond.”

Jong geleerd „Als puber ging ik wel eens uit, maar mijn ouders hadden het met alleen die boerderij echt niet breed. Het was bepaald niet zo dat ze zeiden: ’Hier heb je veertig gulden, ga maar lekker stappen’. Ik heb gewoon altijd zelf overal voor gewerkt: voor een fiets, schaatsen, autorijles. Ik ben gaan werken als rietdekker toen ik veertien, vijftien was bij vader en zoons De Bruin, die in Stompwijk een eigen bedrijf hebben. Ze huurden opslagruimte bij ons, zo kwam ik met hen in contact. Dáár heb ik het vak geleerd. Je kunt er namelijk geen diploma’s voor halen. Van m’n 18e tot m’n 26ste heb ik daar fulltime gewerkt, daarna ben ik voor mezelf begonnen. Want weet je, ik moest als Aschaatsenrijder veel het land in en kon niet zoveel uren meedraaien bij De Bruin. Dat vond ik niet fair. Als je eigen baas bent, kijkt niemand je scheef aan als je weer eens een marathon moet schaatsen.”

Mooi vak „Rietdekken is een prachtig vak. Je kunt verschrikkelijk mooie dingen maken. Of je nou aan een villa in Wassenaar, Koudekerk, een boerderij, een tuinhuisje of een molen werkt. Ik heb veel boerderijen gedaan, da’s heel leuk omdat ik

Stompwijker Joost Juffermans weet vier levens in één te leiden zelf boer ben. Dan klikt het altijd wel. Ik heb gemiddeld drie jongens aan het werk, allemaal ZZP’ers, die ik kan inschakelen op momenten dat ik ze nodig heb. En verder werk ik natuurlijk zoveel mogelijk mee. Elk uurtje dat ik er zelf instop, is meegenomen.”

Riet is ’in’ „Het aantal rieten daken neemt in deze omgeving heel hard toe. Waar dakpannen vroeger voor rijkdom stonden en riet voor armoede, is het nu juist andersom. Riet heeft meer uitstraling, is romantischer, chiquer en maakt je huis meer waard. En dat is geen reclame die ik zit te maken, het is gewoon zo. Een rieten dak isoleert op de één of andere manier hartstikke goed, en brandgevaarlijk hoeft het niet meer te zijn, want je kunt riet tegenwoordig op platen schroeven. Zodoende kan er geen zuurstof meer bij komen. Gemiddeld gaat een rieten dak een jaar of dertig, vijfendertig mee. Hoe lang precies, is afhankelijk van het onderhoud. Als je het mos er

HIELCO KUIPERS FOTOPRODUKTIES

regelmatig af laat halen, verlengt dat de levensduur heel erg. Door de ’zure regen’, het slechter wordende milieu, gaat de aangroei van mos steeds sneller. Dat kun je echt merken.”

Gevaarlijk? „Rietdekken, tja, het kan gevaarlijk zijn. Je moet zorgen dat je goeie materialen en steigers hebt, maar het blijft een risicovak. Het is op een dak constant opletten. Je kunt jezelf niet verankeren. Onmogelijk. Ik ben in die 25 jaar één keer gevallen. Er kwam een zeil naar beneden vallen en dat raakte precies mijn schouder, ik raakte m’n evenwicht kwijt. Maar ik had mazzel, het liep goed af.”

Werk zat „Ik heb altijd werk zat gehad. De meeste klanten zijn particulieren die via-via bij mij komen. Mondtot-mond-reclame is ook in deze digitale tijd nog altijd het beste. Het is ook een kwestie van gunnen. Omdat ik de schaatsers van groenehartsport.nl niet alleen coach, maar ook sponsor, kom ik weer op allerlei netwerkbijeenkomsten en bij andere boerderijen, dat werkt allemaal door. Dus al verdien ik niks aan het coachen en sponsoren, je krijgt er veel voor terug en ik heb er superveel lol van.”

’Gedwongen’ „Als kind had ik helemaal niets met schaatsen. Als er ijs was, wilde ik er alleen maar op fietsen, verder niet. Toen zei mijn moeder: ’Ik wil

dat je het schaatsen een week gaat proberen, vind je het daarna nog niks, dan hoeft het niet meer’. Ik heb het die week volgehouden en daarna kregen ze thuis een belletje: ze hadden me met schaatsen zien springen over strobalen, mocht ik lid worden van de schaatsclub? Samen met mijn zus ben ik op schaatsles gegaan, bij de Ton Menkenhal in Leiden. Mijn broer Cees kwam later – we schelen ruim zes jaar. In die periode kwam Henk Angenent (in 1997 de laatste Elfstedentocht-winnaar, red.) uit Woubrugge. Hij zocht jongens uit de streek en ik heb jaren bij hem in het team gezeten. Heel leuk. Maar uiteindelijk heb ik het topschaatsen moeten opgeven voor de boerderij en het gezin. Als coach kan ik mijn hart wel weer ophalen.”

Schaatscoach „Ik probeer jonge jongens van de eerste divisie schaatsen verder te helpen naar de top. Mijn schaatsers zijn ’eigen kweek’. Vorig jaar zijn er twee van ons doorgegaan naar de topcompetitie: Remco Schouten en Leander van der Geest. Die ben ik kwijt. Jammer? Ook wel hartstikke mooi. Als je een puppie krijgt en hebt opgeleid, verkoop je die ook, zo zie ik het. Ik heb zo ook elf jaar als A-rijder mogen rondrijden, waarvan ik zes jaar door Henk Angenent ben gecoacht. Veel van onze sport is liefdewerk, oud papier. Je doet het voor de jongens.”

Schaatsseizoen „Het schaatsseizoen is eind okto-

ber weer begonnen. Ik geef op maandagavond training en dan schaats ik met de jongens mee. Zo werk ik meteen aan mijn eigen conditie. Om de week op zaterdagavond staan we ergens in Nederland op een baan voor een wedstrijd. We zijn net op trainingskamp geweest in Duitsland. Als er geen Elfstedentocht komt, is de Weissensee in Oostenrijk eind januari, begin februari een geweldig alternatief. Daar zie je zomaar acht- tot tienduizend Nederlanders, die daar hard voor getraind hebben, de tweehonderd kilometer over dat bevroren meer schaatsen. Dat is een geweldig gezicht.”

Stompwijk „Ik heb hier op het dorp een bijnaam: ’Juffie’, afgeleid van mijn achternaam. Stompwijk is een heel hecht dorp. Iedereen kent elkaar goed. Als er een kip wordt verloot – nou ja, ik bedoel: als er iets aan de hand is, een feestje of zo – dan wil het hele dorp erbij zijn. Het zijn allemaal harde werkers. Veel werken er zelfs op zaterdag bij een groot importbedrijf in vlees. We zitten tussen Leiden en Zoetermeer in, maar het is hier toch heel klein en knus. Veel jongeren vertrekken naar Zoetermeer, waar een huis veel goedkoper is, maar ze willen uiteindelijk allemaal terug naar Stompwijk.”

Gelukkig? „Ik ben een gelukkig mens. Natuurlijk moet je altijd zelf de slingers ophangen, maar de ’ingrediënten’ van het feestje zijn al supergoed. Bij mij zit er ook wel eens wat tegen, maar dan probeer ik toch wat van de dag te maken. Ik sta elke dag vrolijk op en heb altijd zin om lekker aan het werk te gaan.”

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Jessy Kramer geniet volop mee vanaf de reservebank Judit de Redelijkheid

Herning ✱ Langs de kant worden de high-fives en schouderklopjes alvast uitgedeeld. De tijd tikt weg en het kan niet meer mis gaan in de halve finale tegen Polen. Als vlak nadat Oranje er 30-25 van gemaakt heeft de zoemer klinkt, stormen wisselspeelsters en staf het veld op. Het is gelukt. De finale van het WK handbal is bereikt.

Keepster Tess Wester – licht aangeslagen na een botsing met de paal in de eerste helft – beleeft de laatste minuten van de wedstrijd vanaf de reservebank. Als de klus bijna geklaard is pakt ze Jessy Kramer, die naast haar zit, stevig beet. Kramer heeft – net als Sanne van Olphen – haar trainingsjasje de hele wedstrijd niet uit gehad. ,,Ik sta te zweten alsof ik wel heb meegedaan”, grijnst ze na afloop. ,,Wat was het nog span-

nend. Dat is zo'n wedstrijd als deze natuurlijk sowieso al, maar Polen kwam op het einde toch een beetje terug. Ik kan het niet geloven. We staan gewoon in de finale van het WK.” Dat ze – net als in de kwartfinale tegen Frankrijk – geen speelminuten heeft gekregen maakt haar niet uit. ,,Totaal niet. Het staat goed. En ik kan er alleen maar van genieten als ik de meiden zo zie spelen. Ik ben

echt heel blij dat ik onderdeel uitmaak van dit team. Iedereen gunt het elkaar zo. Onwijs vet om dit mee te maken.” In de WK-finale wacht Noorwegen, dat gisteravond Roemenië versloeg na verlenging (35-33). Noorwegen gaf na rust een voorsprong van 20-17 weg. Roemenië kreeg vlak voor tijd een grote kans op winst, maar in de verlenging hadden de Noorsen steeds een kleine voorsprong.

Regionaal

Handbal

Het feest is bijna compleet Judit de Redelijkheid

j.de.redelijkheid@hollandmediacombinatie.nl

Herning ✱ De tribune kleurt steeds meer oranje en de felicitaties blijven na wéér een overwinning maar binnen stromen. De handbalsters hebben met hun ongekende prestatie op het WK in Denemarken, waar ze morgen de finale spelen, iets losgemaakt in Nederland. En dat vindt Nycke Groot eigenlijk wel terecht. ,,We hebben hier heel lang voor gevochten”, zegt de geboren Koedijkse, die gisteravond werd uitgeroepen tot beste speelster van de wedstrijd. Zelf probeerden de speelsters van het Nederlands team in aanloop naar het halve finaleduel van gisteravond zoveel mogelijk de rust te bewaren. Het eerste doel – plaatsing voor het olympisch kwalificatietoernooi – kon weliswaar worden afgevinkt, maar de honger naar succes was met de overwinning op Frankrijk nog niet gestild. Het smaakte juist naar meer. Echt feest werd er daarom na de zo succesvol verlopen kwartfinale nog niet gevierd. De focus ging zo snel mogelijk weer op de volgende horde die genomen moest worden om de nieuwe – en steeds realistischer – droom te verwezenlijken. Wereldkampioen worden.

Euforie Ver weg van de handbalsters groeit de euforie. Het gedurende het toernooi aangewakkerde enthousiasme bij het Nederlandse publiek neemt voor de handbalsport ongekende vormen aan. Dat is onder meer meetbaar op internet. De Facebookpagina van het Nederlands team krijgt er steeds meer volgers bij. Ook gisteravond drukten weer honderden fans op de like-knop om zo op de hoogte te blijven van de prestaties en belevenissen in Denemarken. Het deed de teller stijgen tot ver boven de 17.000. Maar het blijft niet bij meegenieten op afstand. De halve finale-tickets die door teleurgestelde fans van het al uitgeschakelde thuisland werden teruggegeven, vonden na woensdag binnen no-time nieuwe eigenaars. Verschillende Nederlanders zetten gisteren koers richting Denemarken, om er live bij te zijn. Zoals Peggy (25) en Lisa (21) Torsing uit Ankeveen. ,,Ik ben zondag jarig en heb dit van mijn zus voor mijn verjaardag gekregen'', vertelt laatstgenoemde, als ze in haar oranje shirt en met roodwitblauwe hartjes op haar wangen heeft plaatsgenomen op de tribune in Herning. ,,Als verrassing. We zijn vanochtend om zes uur in de auto gestapt. Onwijs gaaf natuurlijk.”

Reis En zo zijn er nog veel meer handballiefhebbers die de reis richting Herning gemaakt hebben. Als de speelsters het veld betreden schreeuwen

Dolle vreugde bij de handbalsters na hun zege op Polen.

Handbalsters maken met hun prestatie op het WK iets los bij Nederlandse publiek zij de kelen schor. De fans van Polen laten zich tijdens de wedstrijd eveneens horen, maar zij hebben minder reden tot juichen. Net als in de poulewedstrijd – die ruim werd gewonnen – heeft het Nederlands team al vrij snel de teugels stevig in handen. Het spel is niet altijd even goed en het is duidelijk dat de inspanningen van de afgelopen twee weken hun tol beginnen te eisen, maar dat maakt de vreugde er na afloop niet minder om.

,,Ongelooflijk”, zegt Nycke Groot met een grote glimlach om haar mond. ,,Ik ben zo supertrots. Er waren vandaag periodes waarin het even niet zo lekker liep, maar dat konden we ons permitteren. In de finale zal dat anders zijn.” Dat Oranje meer dan ooit op de steun van het Nederlandse publiek kan rekenen doet haar goed. ,,Heel leuk dat er zoveel mensen hierheen komen om bij ons te kijken. Je merkt echt dat het leeft. Ook op social media. En er wordt veel aandacht aan gegeven in de pers. En dat is denk ik ook wel terecht. We hebben hier heel lang voor gevochten. We weten zelf wat we kunnen, maar nu laten we het ook zien.” De zichtbaar moegestreden Groot – die jarenlang in Denemarken speelde en daar twee keer werd uitgeroepen tot beste speelster van het seizoen ('Supergaaf dat we dit juist hier presteren') – zal zich morgen nog één keer opladen. Nog één keer alles geven en dan – zo hoopt inmiddels heel Nederland – écht feest vieren.

FOTO AFP

Yvette Broch juicht na een goal tegen Polen.

FOTO AFP

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Nederlaag en winst Steun voor verliezend FC Twente Regionaal

Voetbal

Jorrit Hendrix langer bij PSV Eindhoven ✱ Jorrit Hendrix heeft gisteren zijn contract bij PSV verlengd. De 20-jarige middenvelder zette zijn handtekening onder een verbintenis tot medio 2020. ,,Het contract is voor lange tijd, maar dat hebben we niet voor niets gedaan. PSV heeft veel vertrouwen in mij en andersom is dat ook zo. Ik wil hier uitgroeien tot belangrijke speler en hier nog veel beter worden. Met het buitenland ben ik helemaal nog niet bezig”, vertelde Hendrix die vanaf de E-junioren de opleiding van zijn club doorliep. Luiz Beto da Silva tekent komend weekeinde waarschijnlijk een contract bij PSV. De aanvallend ingestelde speler uit Peru wordt vandaag gekeurd in Eindhoven. Beto da Silva liep eerder al succesvol stage bij PSV. De 18-jarige speler komt over van Sporting Cristal, een club uit Lima.

Arnhem ✱ FC Twente-keeper Joël Drommel kijkt verschrikt omhoog naar de bal die door Valeri Qazaishvili (tweede van rechts) is ingekopt. Dat betekende de eerste goal voor Vitesse in het duel dat de Arnhemmers met 5-1 wonnen. Ondanks de nederlaag was het niet alleen malheur voor FC Twente. De gemeenteraad van Enschede stemde gisteren in met het reddingsplan voor de club. Van de 39 raadsleden schaarden er 28 zich achter de gevraagde garantstel-

Messi slaat training over

Guus Hiddink praat met Chelsea

Yokohama ✱ Lionel Messi staat voor een race tegen de klok. De Argentijnse superster van Barcelona hoopt morgen mee te doen aan de finale van het WK voor clubs tegen River Plate, maar hij moest gisteren de training overslaan. Volgens de Spaanse krant AS heeft de Argentijn in Japan een operatie ondergaan, waarbij een niersteen zou zijn verwijderd. De Braziliaanse aanvaller Neymar lijkt het duel met River Plate wel te gaan halen. Neymar trainde gisteren weer mee met de groep, nadat hij tegen Guangzhou Evergrande aan de kant was gebleven vanwege een lichte spierblessure.

ling van 32 miljoen euro voor FC Twente. Hierdoor kan FC Twente de gemeentelijke lening van 17 miljoen euro direct aflossen en het stadion De Grolsch Veste onderbrengen in een nieuwe stichting, die losstaat van de club. De landskampioen van 2010 is de laatste tijd in grote financiële problemen geraakt. Om een faillissement te voorkomen had FC Twente steun nodig van de gemeente. FOTO ANP

’Eerst inzicht krijgen’ Van onze verslaggever

Londen ✱ Guus Hiddink heeft gisteren in een hotel in Londen over de functie van hoofdtrainer bij Chelsea onderhandeld. ,,Ik wil zoveel mogelijk informatie inwinnen'', vertelde hij vooraf. ,,Chelsea staat er belabberd voor en daar zijn oorzaken voor. Daar wil ik eerst goed inzicht in krijgen, voordat ik mijn beslissing neem."

Hiddink sloot uit dat hij vandaag al als coach van Chelsea op de bank zit tijdens de thuiswedstrijd tegen Sunderland. ,,Dat doen de coaches. Of ik de wedstrijd ga bezoeken hangt af van mijn eerste gesprek. Naar aanleiding daarvan bepaal ik of ik langer in Londen blijft om de zaak verder te bespreken." De 69-jarige Hiddink zou de donderdag ontslagen José Mourinho voor de rest van het seizoen moeten

4 Hans Wijers Misschien is het onrechtvaardig om Wijers de schuld te geven van een kostbaar biotechnisch echec. Hij was degene die Organon afstootte bij AkzoNobel. Wat hij over het hoofd had gezien was het op een stoffige plank liggend concept voor een medicijn tegen kanker. Een paar bij Organon ontslagen Brabantse mannen hadden die vinding wel zien zitten en verkochten hun bedrijf voor zeven miljard dollar. Wijers directe schuld mag het niet zijn, een succesverhaal is het ook niet. Eerder al had de man Fokker failliet laten gaan. Onlangs vertrok hij bij Ajax met de mededeling dat hij een kerngezonde club achterliet. Je hoeft geen doctor in de economie te zijn om hierover hartelijk in de lach te schieten. Cruijff heeft niet veel recht van spreken, daarvoor heeft hij te veel bestuurders opgehangen, maar de aanstelling van Wijers tot bestuursvoorzitter bij Ajax is op niks uitgelopen. Daarin heeft Johan gelijk. Onduidelijk is of hijzelf of de Telegraaf voor de benoeming verantwoordelijk is geweest.

Punten van Spaan reageren: henkspaan@hollandmediacombinatie.nl

Wie Jonk tot techniektrainer bij Ajax heeft benoemd staat wel vast. Het was Jan Olde Riekerink die hem in 2007 aannam in het kader van een vernieuwing die het nooit tot de naamgeving ‘Plan Olde Riekerink’ wist te schoppen. In het kader van dezelfde modernisering werd korte tijd later Jongkind looptrainer bij Ajax. Zowel Jonk als Jongkind begon bij de B1 van Robin Pronk, een

vervangen bij Chelsea. Als dat gebeurt, dan wacht hem op 28 december een aardig duel als de ontmoeting met het Manchester United van coach Louis van Gaal op het programma staat. Het zou de tweede keer zijn dat Hiddink de gevallen topclub uit Londen weer succesvol moet maken. Hij maakte in 2009 het seizoen af als vervanger van de ontslagen Luiz Felipe Scolari. Hiddink leidde Chelsea

jeugdtrainer die ze een paar jaar later eensgezind buiten gooiden. De korte contemporaine geschiedenis van Ajax is een hoogmis van de ironie. 9,5 Steve Walsh Arsenal zit achter Steve Walsh aan, de hoofdscout van Leicester City. Een sensationele transfer ligt in het verschiet. Ondanks veel en niet onsympathiek gebabbel van Piet de Visser over zijn ontdekkingen voor Chelsea was het Walsh die Essien naar Chelsea haalde, plus Zola, Torre Andre Flo en Drogba. Bij Leicester City mikte hij, gedwongen door een ander budget, op minder bekende voetballers. Tegen Chelsea afgelopen maandag was het, behalve Man of the Match Mahrez, ook de linksbuiten die opviel: Marc Albrighton, na zes jaar Aston Villa en een jaar Wigan door Walsh naar Leicester gehaald. Leicesters grote man op het middenveld is N’Golo Kante, een FransMalinese voetballer, gekocht van Caen door... Steve Walsh. Niemand in de grote

toen naar de winst van de FA Cup en de halve finale van de Champions League. Hiddink werd in juni van dit jaar ontslagen als bondscoach van het Nederlands elftal. Hij werkte ook met de nationale ploegen van ZuidKorea, Turkije, Rusland en Australië. Als clubtrainer had hij PSV, Real Madrid, Real Betis, Valencia, Fenerbahçe en Anzji Machatsjkala onder zijn hoede.

Europese competities heeft dit seizoen meer onderscheppingen dan Kante. In Frankrijk zeggen ze dat hij beter wordt dan Makalélé. Dus: met Vardy, Mahrez, Kante en Albrighton laat Walsh Leicester City in de toekomst, ruwweg, meer dan honderd miljoen euro verdienen. Wat zou Arsenal hem eigenlijk gaan betalen? 7 Guus Hiddink Voor het zelfvertrouwen van Hiddink is alleen al genoemd te worden als kandidaat om Mourinho tijdelijk op te volgen een enorme boost. Ik las dat hij nu een lange neus zou kunnen trekken naar Van Oostveen, maar dan zal hij toch eerst het linker rijtje van de Premier League moeten zien te bereiken. Of PSG verslaan in het achtste finale van de Champions League. We gunnen Guus zijn upgrade van ganser harte. Tegelijkertijd houden we een beetje ons hart vast. Geen licht is zo verblindend als de volgspot op trainers in de Premier League.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Marathonschaatser Heideman stopt

Robin Haase naar halve finale NK

Amsterdam ✱ Jan Maarten Heideman stopt aan het einde van dit seizoen met marathonschaatsen. ,,Iedereen met wie ik ben begonnen is inmiddels gestopt. Ik ben de laatste van mijn generatie die nog in het peloton meerijdt. Hoewel ik het bij Team Haven Amsterdam nog heel erg naar mijn zin heb, is het na dit seizoen genoeg geweest.” De 42-jarige Heideman is bezig met zijn twintigste seizoen in de topdi-

Rotterdam ✱ Robin Haase heeft gisteren de halve finales bereikt van het NK in Rotterdam. De titelverdediger uit Den Haag was tijdens zijn eerste optreden in het Topsportcentrum veel te sterk voor Tallon Griekspoor: 6-2 6-3. Haase strijdt vandaag met Tim van Terheijden voor een plek in de eindstrijd. De nummer 3 van de plaatsingslijst won donderdag al van Yannick Zenden.

visie van het marathonschaatsen. Met 77 overwinningen op kunstijs voert hij al enige jaren de ranglijst aller tijden aan. Heideman won vijf keer de marathoncup en vier keer een zesdaagse. Hij veroverde drie keer de Nederlandse titel op kunstijs en mag zich ook drievoudig nationaal kampioen op natuurijs noemen. Heideman voltooide in 1997 als eerste schaatser de Elfstedentocht met klapschaatsen.

De andere halve finale bij de mannen gaat tussen Jasper Smit en Matwé Middelkoop, die gisteren de als vierde geplaatste Jesse Huta Galung verraste (6-4 6-3). Bij de vrouwen speelt topfavoriete Kiki Bertens tegen Quirine Lemoine. Titelverdedigster Richel Hogenkamp treft Arantxa Rus. De halve finales worden vandaag gespeeld, de twee finales van het NK zijn morgen.

Organisatie gaat zelf deelnemersveld koersen bepalen

Parijs ✱ De ASO, de organisatie die onder meer verantwoordelijk is voor de Tour de France, stapt uit de WorldTour. De ASO komt in 2017 met een eigen kalender naast die van de mondiale wielerbond UCI, liet de Franse sportorganisatie gisteren weten. De ASO en de UCI liggen al tijden overhoop met elkaar. Het Franse sportagentschap vindt dat de hervormingen in de wielersport niet snel genoeg gaan. Zo vinden de Fransen dat de wedstrijden beter gespreid moeten worden over het jaar. ASO's Parijs-Nice overlapt bijvoorbeeld met de Italiaanse rittenkoers Tirreno-Adriatico. Na eerdere dreigementen van de ASO om zich los te maken van de UCI is de splitsing in de wielersport nu een feit. ,,De UCI heeft onlangs besloten verder te gaan met een ge-

sloten systeem. Wij houden vast aan een open systeem waarbij sportieve criteria bepalen'', doelen de Fransen voornamelijk op het bepalen van het deelnemersveld bij wedstrijden. Doordat de ASO de WorldTour namelijk links laat liggen, krijgt de organisatie de vrijheid om zelf te bepalen welke ploegen aan de start verschijnen. In het huidige systeem zijn de teams die een licentie hebben voor de UCI WorldTour automatisch verzekerd van startrecht in grote koersen waaronder de Tour. Die zekerheid verdwijnt met deze wielerscheiding, en niet alleen voor de Tour de France. Onder meer de Ronde van Spanje, Parijs-Nice, LuikBastenaken-Luik, het Critérium du Dauphiné en Parijs-Roubaix worden door de ASO georganiseerd. De Franse organisatie verzekerde gisteren dat bij het bepalen van het deelnemersveld het sportieve belang voorop staat.

Algemeen Sportinfo

ASO breekt met UCI Van onze verslaggever

Regionaal

Voetbal Eredivisie. Vitesse - FC Twente 5-1. Stand: 1 Ajax 2 Feyenoord 3 PSV 4 Vitesse 5 Heracles 6 FC Groningen 7 PEC 8 FC Utrecht 9 NEC 10 Heerenveen 11 AZ 12 ADO 13 Excelsior 14 Roda JC 15 Willem II 16 FC Twente 17 Cambuur 18 De Graafschap

16 16 16 17 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 16 17 16 16

12 11 10 8 8 7 7 7 7 5 5 3 4 3 3 3 1 1

2 3 5 4 3 5 4 4 3 5 3 8 5 7 6 4 7 2

2 2 1 5 5 4 5 5 6 6 8 5 7 6 7 10 8 13

38 36 35 28 27 26 25 25 24 20 18 17 17 16 15 13 10 5

43 36 39 35 25 20 26 26 20 25 21 21 19 12 21 18 18 14 -

10 15 17 17 20 20 22 23 18 28 26 26 27 27 23 41 42 37

Programma vandaag: AZ - FC Utrecht, PSV - PEC, Heracles - FC Groningen; morgen: Excelsior - Cambuur, Willem II - Roda JC, NEC - Feyenoord, Heerenveen - ADO, Ajax - De Graafschap.

De Tour de France is de belangrijkste koers die door de ASO wordt georganiseerd. FOTO SCS/SIROTTI

Eerste divisie. Go Ahead Eagles - Fortuna Sittard 0-2, RKC - FC Den Bosch 1-1, Sparta - MVV 6-0, Emmen - VVV 1-4, Eindhoven - Jong PSV 2-0, FC Oss - Helmond Sport 2-2, Almere City FC - NAC 0-1. Stand:

Frank de Boer: ’Goed dat er nu rust is’ Van onze verslaggever

Amsterdam ✱ Het verbaast trainer Frank de Boer niet dat de leden van Ajax zich donderdagavond massaal achter de bestuursraad van de club hebben geschaard. ,,Ik had wel het gevoel dat het deze kant zou uitgaan. Ik denk dat het goed voor Ajax is dat er nu rust is.'' De Boer hoopt niet dat Johan Cruijff zich nu nooit meer met Ajax gaat bemoeien. Het zieke erelid verweet de bestuursraad een gebrek aan steun aan de ontslagen hoofd opleiding Wim Jonk. ,,We moeten de identiteit van Ajax bewaken. Cruijff is altijd welkom, de deur staat altijd open'', zei De Boer gisteren. De leden van Ajax konden zich donderdagavond tijdens een algemene vergadering uitspreken over de bestuursraad. Ze stemden unaniem voor het aanblijven van voorzitter Hennie Henrichs, Cees Vervoorn, Dick Schoenaker, Tonnie Bruins Slot, Jan Buskermolen, Maarten Oldenhof en Ronald Pieloor. De Boer is ontevreden over de eerste helft van het seizoen van Ajax. ,,Het was zeer teleurstellend met de uitschakeling in de voorronde van Champions League, de Europa League en de beker'', stelde hij na de voorlaatste training van zijn ploeg voor het thuisduel met De Graafschap. De landstitel moet het seizoen van Ajax redden. De club ligt aardig op koers gezien de koppositie van de eredivisie. De Boer wil in de winterstop niet meewerken aan een vertrek van Mike van der Hoorn en Nick Viergever, de twee verdedigers die weinig speeltijd krijgen. ,,We hebben ze nodig'', zei hij.

1 Sparta 2 VVV 3 NAC 4 Eindhoven 5 Volendam 6 Go Ahead Eagles 7 Emmen 8 MVV 9 FC Dordrecht 10 Helmond Sport 11 FC Den Bosch 12 Telstar 13 Jong Ajax 14 FC Oss 15 Jong PSV 16 Fortuna Sittard 17 Achilles ’29 18 Almere City FC 19 RKC

18 18 18 18 17 18 18 18 17 18 18 18 17 18 18 18 17 18 18

13 11 10 10 9 10 7 7 7 6 6 5 4 4 4 5 4 3 3

3 4 3 3 4 1 4 4 3 6 6 5 6 6 6 3 5 5 5

2 3 5 5 4 7 7 7 7 6 6 8 7 8 8 10 8 10 10

42 37 33 33 31 31 25 25 24 24 24 20 18 18 18 18 17 14 14

46 40 39 29 33 32 33 31 25 28 25 26 25 21 23 21 18 28 17 -

19 15 18 22 16 22 31 34 28 27 26 33 31 32 40 45 27 41 33

Volendam en Sparta periodekampioen. Programma morgen: Achilles ’29 - FC Dordrecht; maandag: Jong Ajax - Volendam. Duitsland. Bundesliga. Schalke 04 - Hoffenheim 1-0. België. Eerste Klasse. Lokeren - Waregem 1-1. Frankrijk. Ligue 1. Olympique Nice - Montpellier 1-0.

Handbal Herning. WK vrouwen. Halve finale: Nederland - Polen 30-25 (15-8). Doelpunten Nederland: Polman 6, Broch en Groot 5, Abbingh en Goos 3, Van der Heijden, Knippenborg 2, Bont, Snelder, Dulfer en Hoekstra 1. Noorwegen - Roemenië 35-33 (na verlenging).

Ski

Ajax-trainer Frank de Boer: ,,Cruijff is altijd welkom, de deur staat altijd open.’’

De kans bestaat dat Ajax morgenmiddag tegen De Graafschap opnieuw met slechts drie verdedigers gaat spelen. ,,Want het mag allemaal

iets opportunistischer'', zei De Boer die alleen Daley Sinkgraven moet missen. Vleugelaanvaller Amin Younes is ook fit voor het duel met de

FOTO ANP

hekkensluiter van de eredivisie. Hij viel afgelopen zondag geblesseerd uit in de wedstrijd tegen FC Utrecht.

Val Gardena. Wereldbeker mannen. Super-G: 1. Svindal (Noo) 1.28,12, 2. Jansrud (Noo) 1.28,48, 3. Kilde (Noo) 1.28,56. Stand WB super-G: 1. Svindal 210, 2. Mayer (Oos) 130, 3. Kilde 122. Stand WB algemeen: 1. Hirscher (Oos) 440, 2. Svindal 417, 3. Jansrud 247. Val d'Isere. Wereldbeker vrouwen. Supercombinatie: 1. Gut (Zwi) 2.38,30, 2. Vonn (VSt) 2.38,31, 3. Kirchgasser (Oos) 2.39,21. Stand WB supercombinatie: 1. Gut 100, 2. Vonn 80, 3. Kirchgasser 60. Stand WB algemeen: 1. Vonn 480, 2. Gut 378, 3. Hansdotter (Zwe) 315.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Regionaal

Leiden en omgeving

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

’Hier doe je het allemaal voor’

Meneer van de Velden

In de week waarin de leden unaniem instemden met zijn herbenoeming als voorzitter, beleefde John Spaan een nieuw hoogtepunt in de historie van de Katwijkse basketbalclub Solar-systemen Grasshoppers. Het mannenteam zorgde donderdagavond voor een enorme bekerstunt door eredivisionist Rotterdam uit te schakelen (99-93). Hoe heb jij het vanaf de tribune beleefd? ,,Hier doe je het voor. Sporthal Cleijn Duin trilde op z’n grondvesten. Wat een wedstrijd, geweldig! Het begin was lastig: opboksen tegen de grote mannen. Langzaam maar zeker zag je het geloof bij onze spelers ontstaan, en ging het toch al flink aanwezige publiek er massaal achter staan. Echt fantastisch.’’

What’s wrong with Wright? Twee seizoenen geleden trok Zorg en Zekerheid Leiden tijdens het seizoen de Amerikaanse basketballer DeJuan Wright aan. Binnen de kortste keren brak hij zijn hand. De nieuwe aanwinst Cashmere Wright, geen familie van, heeft nog geen wedstrijd gespeeld en nu al een pees in zijn linkerpink gescheurd. Een ’mallet finger’, een echte basketbalkwaal. Gisteren kon de ambitieuze Amerikaan vanuit hij ziekenhuis direct door naar het loket om z’n werkvergunning op te halen. Pijnlijke pink of niet: zondag kan hij debuteren in de topper in en tegen Den Bosch. ARCHIEFFOTO

Boze vrouwen: ’Geel trekken!’ Bij voetbal kijkt niemand er van op of om. Het is bijna een vertrouwd gezicht, als spelers bij een dubieuze beslissing richting de scheidsrechter sprinten en even vertellen wat ze van hem vinden. Sommigen doen dat van heel dichtbij, bijna met de hoofden tegen elkaar. Bij korfbal hoef je dat niet te proberen, zo ondervond KZ Danaiden-speelster Deborah Kraay. Tijdens de streekderby zondag tegen Fiks, die afgetekend werd verloren, wierp Kraay een ’boze blik’ richting de scheidsrechter. Daar kreeg zij geel voor, zo is terug te lezen in het verslag in deze krant van Michel van Gent. Kraay moet daar nog wel iets aan toevoegen: ,,Hij zei dat ik te intimiderend op hem af kwam.’’ Erg boos kijken, dat kan ze wel, geeft Kraay zelf ook toe. ,,Dat had natuurlijk ook met de wedstrijd te maken, maar om me daar een kaart voor te geven...’’ Heel bang kan de leidsman ook niet geworden zijn. ,,Ik ben een vrouw van 1.70’’, zegt Kraay lachend. Dan blijft er maar één mogelijkheid over: de scheids hield niet van boze vrouwen. En geef hem eens ongelijk. (MS)

Vlaggen is ook een vak, blijkt wel Robbert de Ruiter liet er na afloop van de met 1-3 verloren thuiswedstrijd tegen GVVV, een concurrent in de strijd tegen degradatie, geen misverstanden over bestaan: zijn ploeg was bestolen. De woede van de FC Lisse-trainer richtte zich vooral tot de assistent-scheidsrechter die voor rust op de Lissese helft vlagde. Of eigenlijk: die dat in de ogen van de Woerdenaar verzuimde te doen bij de 0-2 van Olivier Pilon. ,,Het was tweehonderd procent zeker buitenspel. Het gebeurde recht voor onze dug-out, ik zat precies op één lijn. Geen twijfel mogelijk. Niels (Buijs, red.) stapte precies op het juiste moment. Frustrerend.’’ Hoe overtuigd De Ruiter ook van zijn eigen waarneming was, bij het zien van de samenvatting van Omroep West ’s avonds moest hij toch bekennen er faliekant naast te zitten. Van buitenspel was absoluut geen sprake, zo wezen de beelden uit. ,,Ik ga steeds meer aan mezelf twijfelen, joh. Ik zag mezelf op tv nog zwaaien naar de overkant, zo van: doet je vlag het wel? Achteraf denk je wel: heb ik me dan laten leiden door emotie? Het was natuurlijk een beladen pot. Je speelt tegen een concurrent en als dan de 0-2 valt, die achteraf ook doorslagge-

Wat betekent dit voor de vereniging als geheel? ,,Het is een enorme stimulans en de bevestiging dat we goed bezig zijn. Het maakt veel los. Er wordt over gesproken op de werkvloer. Basketbal leeft gigantisch in de gemeente. Dat is ontzettend mooi voor een voetbalminnende plaats als Katwijk. Er komen nu ook mensen van buitenaf op Grasshoppers af. Het levert ons nieuwe leden en sponsors op.’’

Shorttracktalent Koen Slootweg kijkt

Balletje met met bijdragen van Hielke Biemond, Robert Toret en Mart Spierdijk Mysterie What’s wrong with Wright?

De definitieve doorbraak van jullie mannenteam? ,,Wat mij betreft is dit van dezelfde orde van grootte als de gewonnen finale om promotie, vorig seizoen in Zwolle. Als je met heel aantrekkelijk basketbal een eredivisieclub verslaat, met spanning tot in de laatste seconde, is dat zo geweldig om mee te maken.’’

Olympische Spelen zijn ver weg voor roeister Marie-Anne Frenken Coen Eggenkamp

Leiden ✱ Bij de onlangs gehouden meetmomenten van de roeibond heeft lichtgewicht roeister MarieAnne Frenken weinig indruk gemaakt. De kans is daardoor bijzonder klein dat de wereldkampioene uit 2013 met de lichte dubbelvier alsnog wordt uitgenodigd om mee te selecteren voor een plek in de olympische lichte vrouwen dubbeltwee.

Zowel bij een trial die twee weken terug op de Bosbaan werd gehouden als bij de nationale kampioenschappen indoorroeien van afgelopen zaterdag stelde Frenken teleur. De roeister van Njord kwam niet verder dan een respectievelijk vijfde en zevende plek, terwijl juist dit de momenten waren waarop de 29-jarige Leidse zich diende te onderscheiden. ,,Dat is duidelijk niet goed gelukt”, aldus een teleurgestelde Fren-

ken. Ze wijt de mindere prestaties aan een gebrek aan vorm, mede door persoonlijke omstandigheden. ,,Ik ben gewoon niet echt fit. Niet lang geleden is mijn relatie stukgelopen en dat heeft veel impact gehad. Ik heb daardoor ook minder kunnen trainen en dat telt blijkbaar toch flink”, zo vat de roeister, die bij afgelopen wereldkampioenschappen nog brons pakte in de niet-olympische dubbelvier, de situatie nuchter

terug op een prachtige eerste seizoenshelft

Van doener naar meer denken

vend bleek, is de teleurstelling groot.’’ Niettemin stond de docent lichamelijke opvoeding niet alleen in zijn overtuiging. Een groot deel van het publiek op Ter Specke – uit beide kampen - dacht ook aan buitenspel. ,,Het is ook moeilijk te beoordelen’’, vindt de trainer. ,,Het gaat om een split second. Niels doet twee stappen naar voren, die Pilon twee de andere kant op. Dan heb je het over vijf meter verschil in een fractie van een seconde. Je moet een arendsoog hebben om dat goed te kunnen zien. Ik denk dat er heel wat grensrechters deze situatie afge-

SCREENSHOT OMROEP WEST

vlagd zouden hebben. Onterecht dus. Maar deze vlagde erg scherp. Chapeau.’’ Overigens blijf De Ruiter van mening dat de arbitrage zijn ploeg niet gunstig gezind was. ,,Ik denk, ook na het zien van de beelden, nog altijd dat hun keeper er na een minuut van af had gekund en dat de bal na de overtreding op Rik Vermeulen op de stip had gemoeten. Maar over discutabele beslissingen moet je het na afloop eigenlijk niet meer hebben. Je doet er toch niks meer aan. De volgende keer zal ik wat genuanceerder reageren. Een leermomentje.’’ (RT)

Regionaal

Leiden en omgeving

Croon was even op andere planeet Mart Spierdijk

Mart Spierdijk

Leiderdorp ✱ Het leek een rustige maandagmiddag te worden voor hockeytalent Jorrit Croon, toen hij thuis ontspannen op de bank lag. Een telefoontje van Max Caldas, bondscoach van het Nederlands hockeyteam, deed de hartslag van de tiener in één keer verdrievoudigen. ,,Hij vroeg eerst: ’Heb je wel een paspoort?’ Ik kon het echt niet geloven en rende naar boven.’’ De oefenmeester van de nationale selectie doelde met zijn vraag op een uitnodiging voor Croon voor het trainingskamp in Zuid-Amerika. Natuurlijk heeft de zeventienjarige HGC’er een paspoort en zodoende vertrekt hij op 12 januari als international naar Brazilië en Argentinië. ,,Dat is zo ontzettend gaaf. Ik had dit nog totaal niet verwacht. Dus ik zat echt op een andere planeet toen ik het hoorde’’, vertelt hij. Ook de bondscoach begreep dat de jongeling nog even van het nieuws moest bijkomen. ,,Na de korte mededeling belde hij tien minuten later terug om me alles uit te leggen.’’ Ondanks dat Croon niet zijn debuut maakt in de selectie van Caldas, was de verbazing dus groot. Na zijn eerste stappen in het ’grote Oranje’ afgelopen zomer in de thuiswedstrijd tegen Maleisië had hij zich juist voorgenomen geduldig te zijn. Als aanstormend talent vertelde hij toen wijs nog te moeten groeien in het coachen van medespelers. Dat kon hij bij Jong Oranje het best ontwikkelen, klonk het stellig. Caldas denkt daar blijkbaar anders over en gunt de jonge spelmaker een kans. ,,Waarom hij me precies heeft geselecteerd, weet ik ook nog niet. We hebben het alleen nog over het trainingskamp zelf gehad’’, zegt Croon. ,,Ik ben natuurlijk wel reuze benieuwd’’, gaat hij verder. Wie Croon dit seizoen volgt bij zijn club HGC zal zeggen dat die reden niet lastig te herleiden is. De Haagse club doet het in de hoofdklasse meer

Heerenveen ✱ Drie jaar geleden pas koos Koen Slootweg definitief voor het shorttrack. Zijn toenmalige trainer Toine van der Valk zag het al: ,,Koen kan veel meer dan hij zelf denkt.’’ Na zijn eerste World Cup-avontuur in Sjanghai kan het achttienjarig shorttrack talent maar één ding concluderen: ,,Toine heeft gelijk gekregen.’’ Het is tegen het eind van de middag als Slootweg uit Thialf wandelt richting de bejaardenflat waar hij sinds dit jaar woont. ,,Het was wel een lekkere training. We hebben geijshockeyd. Even lekker uitrazen’’, vertelt de Wassenaarder. Uit zijn woorden kan al een belangrijke ontwikkeling worden afgeleid, die Slootweg dit jaar doormaakte. Van iemand die nooit stil zat, altijd ’volle bak’ ging en ’het allemaal wel zag’, is hij nu vaak rustiger bezig. Vaak denkt hij na over zijn techniek en is hij bewust bezig met zijn trainingen. ,,Dat is dit jaar eigenlijk gekomen tijdens een blessure. Ik dacht: ik train nu om het trainen en doe alleen wat er op de schema’s staat. Dat wilde ik veranderen’’, vertelt Slootweg. Sindsdien is het aanstormend shorttracktalent dus gerichter aan het trainen. Tijdens een oefensessie laat hij zich ook minder snel meeslepen of gek maken door teamgenoten. ,,Soms liet ik me nog wel eens een beetje gek maken. Dan ging ik veel harder dan nodig was tijdens een training. Dat soort dingen probeer ik nu niet meer te doen.’’

Ontspanning

De beelden liegen niet: geen buitenspel.

samen. Ook brachten de meetmomenten een behoorlijke druk met zich mee. ,,Ik zag het echt als laatste kans om nog de Spelen te halen. Pas rond de indoorkampioenschappen kreeg ik de berusting dat ik er niet meer uit kon halen dan er nu in zit”, vertelt Frenken. Komende dagen staan de laatste testen op het programma, waarna de roeisters definitief horen hoe het selectietraject er verder uit zal zien.

Zijn nieuwe manier van trainen vergt veel discipline. Slootweg traint minimaal zes dagen in de week en voor of na het trainen is het gespreksonderwerp voor de hand liggend: shorttrack. Zondag is daarom voor hem een soort van heilig geworden. Dan doet hij helemaal niets, of het gaat in ieder geval geen moment over shorttrack. ,,Ik probeer me dan echt heel rustig te houden’’, zegt Slootweg lachend. ,,Soms ga ik nog wel eens langs mijn oma ofzo, maar alles gebeurt in ieder geval rustig’’, gaat hij verder. De zondag gebruikt Slootweg dus als medicijn tegen schaatsmoeheid, iets dat bij veel jonge schaatsers in het begin van hun carrière nog wel voorkomt. ,,Dat wil ik echt voorkomen. Als ik niet een dag vrij heb genomen dan merk ik dat de volgende week. Dan gaan het gewoon een stuk minder.’’ Zolang Slootweg bewust traint en voldoende rust neemt, gaat hij met sprongen vooruit. Dat wees de afgelopen periode ook wel uit. ,,Dit jaar is voor mij echt fantastisch geweest. Ver boven verwachting.’’

Shorttracktalent Koen Slootweg heeft

Zijn erelijst van 2015 is lang en begint met een vierde plek in het junioren A-klassement op het Nederlands kampioenschap. Ook bij de senioren reed Slootweg toen mee en daar eindigde hij knap als dertiende. ,,Dat was een lekker begin van dit jaar. En het werd nog alleen maar beter.’’ Een zilveren plak bij de junioren A in Nottingham tijdens de Star Cup, tweede in het algemeen klassement van de KNSB-cup, derde in het Duitse Oberstdorf op de 1500 meter en een goud in Italië bij de Alta Valtellina Trophy. ,,Ja het is echt heel goed gegaan’’, vertelt de geboren Wassenaarder tevreden.

Avontuur Zijn mooie jaar kreeg ook een passende afsluiting. Tijdens de Invitation Cup, waar tickets voor

zijn eerste World Cup-avontuur achter de rug.

’Soms liet ik me wel gek maken, nu niet meer’ de World Cup te verdienen waren, reed Slootweg zich naar Sjanghai. ,,Ik kreeg een mailtje dat ik me had gekwalificeerd, tenzij iemand zijn plek zou behouden doordat hij een World Cup eerder top acht zou rijden. Dat was dus wel even spannend.’’ Het geluk bleek aan zijn zijde, waardoor hij zich in China mocht gaan meten met de groten der aarde. Tijdens zijn avontuur merkte Slootweg vooral een enorm

verschil in professionaliteit en sportbeleving. Ook was het hotel net even anders dan zijn kamer in de bejaardenflat. ,,Je hoeft je ineens alleen maar te focussen op het shorttracken. Dat is in Nederland natuurlijk anders. Daar was echt alles voor je geregeld’’, zegt Slootweg trots. ,,Ik wist eigenlijk niet zo goed wat ik meemaakte’’, gaat hij verder. Een week voor het startschot van de eerste wedstrijd vertrokken Slootweg en zijn ploeg al richting China om zich voor te bereiden. Gek genoeg gingen de eerste twee wedstrijddagen niet lekker. ,,Geen idee hoe dat kwam. Het was wel even wennen, natuurlijk. Je staat ineens aan de start met de olympisch kampioen van afgelopen Spelen.’’ Zoals hij het de afgelopen drie jaar

’Hij vroeg eerst: Heb je wel een paspoort?’ dan goed. De formatie van de Leiderdorpse trainer Jan Jorn van ’t Land staat momenteel tweede, met een punt achterstand op koploper Amsterdam. Croon heeft in die soepel functionerende ploeg zijn plek bemachtigd. ,,Vorig jaar was ik vooral nog voorin te vinden, maar ik ben eigenlijk middenvelder. Jan Jorn geeft me veel vertrouwen en nu gaat het goed op het middenveld.’’ Vier doelpunten maakte de beweeglijke middenvelder tot nu toe. ,,En nog wat assists en gehaalde corners natuurlijk’’, voegt de voormalig speler van Alecto daar aan toe. De kracht van Croon is bovendien dat hij zich zelf nooit heeft bezig gehouden met hoe bijzonder zijn prestaties soms zijn. Onbevangen en zonder zichzelf al te veel druk op te leggen, speelt hij met en tegen grote namen in de hockeywereld. ,,Dat zal ik ook altijd blijven doen. Als ik daarover na ga denken, gaat het fout. En ik wil daar straks natuurlijk wel gewoon wat laten zien’’, klinkt het zelfverzekerd. Om de kans op een geslaagd trainingskamp te vergroten, bereidt Croon zich zowel fysiek als technisch voor. ,,Ik was al begonnen in de zaal, maar dat is zo’n andere manier van spelen dat ik me nu weer op het veld aan het voorbereiden ben. En dan doe ik ook een paar loopoefeningen om fit te blijven.’’ Door de Zuid-Amerika-trip moet Croon wel verstek laten gaan bij het Nederlands zaalhockeyteam. Heel rouwig is hij daar niet om. ,,Het is jammer dat je ergens aan begint en het niet afmaakt. Maar ik weet natuurlijk wel waar ik dat voor doe.’’

ARCHIEFFOTO ORANGE PICTURES

al vaak snel oppikte, keek de jeugdige Slootweg na twee dagen al niet meer op tegen rijders van wereldklasse. Tijdens het onderdeel relay (aflossing), waarbij ploeggenoten elkaar steeds afwisselen, toonde Slootweg alsnog wat hij in huis had. ,,Jammer genoeg kwamen we net tekort voor de A-finale. Maar in de B-finale ben ik wel gestart. Dat was een prachtige ervaring en heel erg leerzaam.’’ In de toekomst hoopt Slootweg natuurlijk op nog meer World Cup-optredens, om uiteindelijk door te groeien naar het ultieme droomtoernooi voor menig sporter: de Olymspische Spelen. Mocht hem dat niet lukken, dan maakt hij de overschakeling terug van denker naar doener: ,,Dan zou ik heel graag meubelmaker worden. Dat lijkt me een prachtig vak.’’

Jorrit Croon (rechts) in actie als jeugdinternational.

FOTO ORANGE PICTURES

OPGERICHT 1 MAART 1860

Zestig jaar toneelervaring

PLUS

Nantes uit eerste hand

PLUSReizen

Concentratie beter dan multitasken

PLUSWerken

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

â&#x17E;&#x153; Plus 2/3: Nederland moet Brexit voorkomen Foto Hollandse Hoogte

LRV

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Actueel

Actueel Vanaf 1 januari is Nederland een half jaar voorzitter van de Europese Unie. Veiligheid, financiën en vluchtelingen staan op de agenda, maar ook een dreigende Brexit.

Amsterdam even het centrum van Europa

Tekst: Frans van den Berg Foto: ANP

Amsterdam is het komend half jaar ook een beetje de hoofdstad van de Europese Unie. Ministers, ambtenaren en journalisten uit de 28 landen van de Unie komen af op de vergaderingen die onder het Nederlands voorzitterschap worden gehouden. Ieder half jaar is een ander land voorzitter van de Europese Unie. Nederland is nu voor de twaalfde keer aan de beurt. De laatste keer was in 2004. Dit keer staat soberheid voorop en worden alle ministersbijeenkomsten op één centrale plaats gehouden: de hal van het Scheepvaartmuseum. Op het ernaast gelegen terrein van de marine is een tijdelijk Europahuis gebouwd. Dat is de werkplek van ambtenaren en de pers, waar 135 vergaderingen worden gehouden en persconferenties. Het is ook de plek waar Amsterdam, het bedrijfsleven en kunstenaars zich presenteren aan de andere landen. Het voordeel van het marineterrein is dat er al bewaking is en er staat een dikke muur

omheen. Wel komen er extra zwaar bewapende agenten en marechaussees te staan. De Nederlandse ministers en ambtenaren moeten het eerste half jaar van 2016 de kar trekken en vergaderingen voorzitten. Dat geldt ook voor de vergaderingen van de ministers die in Brussel worden gehouden. Als voorzitter heeft Nederland een hele serie eigen agendapunten opgevoerd, maar de actualiteit zal de meeste aandacht vragen. Veiligheid, Brexit, vluchtelingen en de euro blijven de echte agenda bepalen. Daarnaast is het voorzitterschap van de EU de laatste jaren sterk uitgehold. De vergaderingen van de regeringsleiders vinden immers in Brussel plaats, zodat die niet naar Amsterdam komen. Deze club heeft tegenwoordig een vaste voorzitter. De vergaderingen van de ministers van buitenlandse zaken en de Eurogroep hebben ook vaste voorzitters gekregen. Alleen voor de andere tien ministersgroepen is Nederland een half jaar de voorzitter.

Eerder dit jaar bezocht de Britse premier David Cameron al Mark Rutte op het Catshuis. Nu moet Rutte hem overhalen in de EU te blijven.

Nederland moet Brexit voorkomen N

ederland moet als voorzitter van de Europese Unie een Brexit voorkomen. „Want wanneer de Britten toch uit de EU stappen, dan zullen meer landen overwegen om op te stappen. Dan valt de hele unie uit elkaar”, vreest Hans van Baalen, delegatieleider van de VVD in het Europees Parlement. Wanneer de inwoners van het Verenigd Koninkrijk zich in een referendum mogen uitspreken over het uittreden uit de Europese Unie, is nog onduidelijk. Uiterlijk eind 2017, maar de Britse premier David Cameron wil zo snel mogelijk van dit onderwerp zijn verlost en stuurde lange tijd aan op een referendum komend voorjaar.

Britten liever kwijt dan rijk of behouden?

Mogelijk lukt het nog voor de zomervakantie, maar dan moeten de onderhandelingen in Brussel wel vlotten. De Britten willen namelijk eerst onderhandelen over vier belangrijke veranderingen in de Europese

Unie. Zo mogen migranten uit de EU zelf niet meteen toegang krijgen tot het sociale stelsel in een land, ofwel pas na vier jaar zouden mensen uit Oost-Europa een uitkering mogen krijgen. Ten tweede wil Cameron dat de nationale parlementen meer invloed krijgen ten koste van Brussel. Een derde pijnpunt is de vermeende discriminatie van niet-eurolanden op de interne markt, ofwel de Europese Unie moet zich inzetten voor alle 28 lidstaten. Als niet-euroland voelen de Britten zich buitengesloten op economisch gebied. Tot slot wil Cameron dat de Unie zich meer richt op groei en vergroting van het concurrentievermogen. Die laatste eis zal geen probleem zijn, maar de andere wel. Donder-

dag werd voor het eerst door de regeringsleiders over de eisen van Cameron gesproken. Dat eindresultaat wordt dan aan de kiezers voorgelegd in de hoop dat een meerderheid kiest om binnen de EU te blijven. Maar volgens de laatste peilingen is een meerderheid juist voor uittreding (Brexit). Cameron speelt hoog spel met zijn eisen en dreigt zelfs het Brexitkamp aan te voeren nu Brussel de eisen niet serieus neemt. Hoewel die gesprekken vooral in Brussel worden gevoerd met de Europese Commissie, wordt van Nederland als voorzitter een rol voorzien als oliemannetje. Tot nu laat het kabinet zich daar niet echt over uit, al wordt het van ’strategisch belang gezien dat het Ver-

enigd Koninkrijk lid blijft van de EU’. Maar Van Baalen vindt die houding te passief. „Zonder de Britten komen we in moeilijk vaarwater. We kunnen ze niet missen vanwege hun kritische opstelling. Nederland moet Cameron en het Engelse volk overhalen om te blijven. Want anders zullen meer landen overwegen uit te treden. Is er dan nog wel een toekomst voor de EU?”

Afzijdig Omdat veel van de wensen van Cameron overeenkomen met vernieuwingswensen van Nederland, zouden ze elkaar juist moeten helpen. Ook Nederland wil dat nationale parlementen meer macht krijgen en dat de afspraken die in

Europa worden gemaakt, ook worden nagekomen. Nederland zou de Britten ook kunnen overhalen zich actiever op te stellen binnen de EU. Nu ligt het initiatief veelal bij Duitsland en Frankrijk en houdt de voormalige grootmacht zich vaak afzijdig. Dat laatste komt ook al omdat het Verenigd Koninkrijk geen onderdeel is van het Schengengebied en ook buiten de eurozone ligt. Daardoor blijven de Britten buiten veel (economische) discussies. Maar Nederland heeft als voorzitter ook te maken met landen die niet willen toegeven aan Cameron. Die zoiets hebben van ’dan hoepel je maar op’. Dan zijn we van die lastpak af. Misschien verruilen financiële instellingen dan Londen

Vluchtelingen en terrorisme vragen samenwerking

voor Frankfurt of een andere stad. Voor het eerst houdt Eurocommissaris Frans Timmermans serieus rekening met de mogelijkheid dat de Europese Unie uit elkaar kan vallen. En juist op dat moment mag Nederland vanaf 1 januari de

kar trekken als voorzitter. Het krijgt dan zeker ook de vluchtelingencrisis en het terrorisme op het bordje.

Onderlinge spanningen Beide onderwerpen vragen juist om een sterke samenwerking, maar in de praktijk willen landen toch zeggenschap houden. Landen willen zelf hun grenzen blijven bewaken, geheime diensten worden ook niet verplicht samen te werken. Om over het herverdelen van de vele vluchtelingen die in Italië en Griekenland zitten nog maar te zwijgen. De onderlinge spanningen lopen wat dat betreft alleen maar op. Het einde van de interne markt binnen Schengen is nog steeds mogelijk. ■

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Bijna vierhonderd jaar geleden schreef Vondel de ’Gysbreght van Aemstel’. Tot 1968 werd het met grote regelmaat opgevoerd, daarna verdween het lange tijd van het toneel. Totdat Het Toneel Speelt het stuk enkele jaren geleden weer van stal haalde. Ook in de begindagen van januari is het weer enkele dagen te zien in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Jules Croiset is er opnieuw bij.

Interview

Gijsbrecht

’Gijsbrecht van Amstel’ door Het Toneel Speelt. Te zien op 1, 2 en 3 januari, Stadsschouwburg, Amsterdam.

Tekst: Hanneke van den Berg Foto’s: Leo van Velzen en Anko Stoffels

Interview

Eén brok levende theatergeschiedenis E

n dan zit er opeens zestig jaar toneelervaring tegenover je. Jules Croiset (1937), telg uit een beroemde theaterfamilie. Zijn vader, Max Croiset, gaf hem als jongen al toneelles, zijn moeder is actrice Jeanne Verstraete, zijn broer Hans is regisseur en acteur en ook zijn eigen zoons Niels en Vincent konden de roep naar het theater niet weerstaan. Jules Croiset begon aan het toneel toen de gedragen voordracht, het haast bombastische spel, nog populair was. Vindt hij het jammer dat die manier van toneelspelen is verdwenen? ,,Nee, helemaal niet. Ik heb er zelf nooit zo van gehouden. Natuurlijk ben ik zelf een heel nadrukkelijke acteur geweest, heb altijd veel te veel gegeven, tegen het advies van mijn vader in. Hij zei als kind al tegen me: ’Je moet zeventig procent geven en dertig procent overlaten aan de verbeelding van het publiek’. Ik ging er dan toch altijd weer overheen.’’ ,,Maar dat echt bombastische vond ik nooit prettig. Zoals Mark Rietman nu de rol van Gijsbrecht speelt, daar geef ik zonder meer de voorkeur aan. Hij speelt hem als een krachtige man, maar zonder al dat zware gedoe er omheen.’’

Jules Croiset in het kort Jules Croiset werd in 1937 geboren als zoon van Jeanne Verstraete en Max Croiset. In 1955 debuteerde hij als acteur. In 1979 kreeg hij de Louis d’Or voor zijn rol als Platonov in het gelijknamige toneelstuk van Tjechov. Hij was weliswaar ook actief als filmacteur en tv-acteur, maar de meeste roem oogstte hij toch met zijn toneelrollen in onder meer ’Antigone’, ’De Kersentuin’, ’De zangen van Maldoror’ van Comte de Lautréamont, ’King Lear’, ’Richard de Derde’ en ’Dood van een handelsreiziger’.

Liefde voor taal

Films Op filmgebied speelde hij onder meer in ’Michiel de Ruyter’ en ’Help!, de dokter verzuipt’. Verder was hij te zien in tv-series als ’Moordvrouw’, ’Doris’ en ’Flikken Maastricht’. In 1987 kwam hij in het nieuws omdat hij in België zou zijn ontvoerd. Later bleek dat hij het in overspannen toestand zelf in scène had gezet uit protest tegen de opvoering van het toneelstuk ’Het vuil, de stad en de dood’ van Reiner Werner Fassbinder. Jules Croiset met zijn vrouw Puck.

,,Als kind speelde Vondel al een grote rol in mijn leven. Mijn vader begon me les te geven toen ik nog heel jong was en vaak ging het dan over Vondel. Hij bracht me de liefde voor de taal van Vondel bij en als je het dan eindelijk zelf ook mag spelen, geeft dat toch heel veel vreugde. De Gijsbrecht is natuurlijk een vrij statisch stuk, hoeveel elan je er ook aan geeft, maar ik vind het toch ook verrekte mooi. Vondel schreef met zijn verzen een soort muziek en als je dat goed voordraagt, blijft het prachtig. Naar de Gijsbrecht moet je toegaan alsof je naar een schitterend concert gaat.’’ ,,Ik heb altijd graag geacteerd in dit stuk. Nu speel ik de rollen van abt Willebrord en van de geestelijke Gozewijn, een oom van Gijsbrecht. De vorige keer dat ik Gozewijn speelde, ontdekte ik hoe ijdel hij eigenlijk is. Maar dat liet ik toen niet genoeg naar voren komen. Nu ik hem weer ga spelen, wil ik dat veel meer benadrukken.

Jules Croiset en Fockeline Ouwerkerk in ’Gijsbrecht van Amstel’.

Als toneelspeler moet je altijd blijven leren. Dan blijf je ook als oude man nog bruikbaar voor het moderne toneel.’’ Eventjes komen er midden in het gesprek spontaan wat versregels bij hem boven. En inderdaad, als het mooi wordt voorgedragen, wordt het een prachtig stukje muziek. ,,Ik vind het fijn dat de Gijsbrecht nu weer regelmatig wordt opgevoerd, want ik houd van tradities. We hebben er nog maar zo weinig. Traditie in een cultuur geeft een land iets typerends. Sinterklaas, de Elfstedentocht en ook de Gijsbrecht horen daar bij.’’ Zelfs wie nog nooit een toneelvoorstelling heeft gezien, kent Jules Croiset. ,,Ik zeg altijd, ik hoef mijn mond maar open te doen en je ziet mensen denken: ’Die man ken ik’. Ik heb ook veel tekenfilms nagesynchroniseerd en mijn stem herkennen ze uit duizenden. Dus zolang ik mijn mond maar dicht houd, kan ik vrij anoniem op straat lopen’’, lacht hij.

Vooruitzichten ,,Een jaar of tien geleden heb ik er wel mee geworsteld dat ik opeens een tijdlang minder werk had. Ik viel toen echt in een gat, maar dat heeft zich hersteld en tegenwoordig speel ik weer aan één stuk door. Nu eerst de Gijsbrecht en volgend jaar ga ik zo’n vijfentachtig keer ’Bint’ van Bordewijk doen in het land. Dat zijn toch mooie vooruitzichten.’’ Als kleine jongen wist Jules Croiset

acteurs met wie ik bij de Haagsche Comedie zat: Paul Steenbergen, Cees Laseur. Dat waren echt de Pierre Bokma’s en Gijs Scholten van Aschats van die tijd. Alleen al door naar ze te kijken, kon je zoveel van ze leren. Ida Wasserman vond ik ook zo fantastisch. Die vrouw hoefde alleen maar te lópen over het toneel en dan bleef je al naar haar staren.’’ Jules Croiset vertelt vol vuur over zijn vele jaren aan het toneel. Praten over zijn privéleven vindt hij moeilijker. Zijn jeugd was verre van eenvoudig. Toen hij jong was, gingen zijn ouders uit elkaar. Zijn moeder, Jeanne Verstraete, verdween uiteindelijk voor langere tijd uit het leven van haar zoons. ,,Mijn vader sprak er niet veel over, maar toen ik later zijn gedichten las, realiseerde ik me hoeveel pijn hem dat heeft gedaan.’’

Onderduiken

’Als toneelspeler moet je altijd blijven leren’

al dat hij ooit acteur wilde worden. ,,Daar heb ik echt nooit aan getwijfeld. Ik had ook niet geweten wat ik anders had moeten doen. Mijn vader was een betere leraar dan een vader. Dat durf ik rustig zo te zeggen. Hij heeft dat zelf ook toegegeven, hij was gewoon niet in de wieg gelegd voor het vaderschap.”” ,,De oorlog drukte een zware stempel op zijn eigen leven en dat van zijn twee zoons. Hij zat vol schuldgevoel dat hij de oorlog had overleefd en zoveel andere joodse mensen niet. Daardoor was hij zwaar getekend en dus was het hem ook niet kwalijk te nemen hoe hij was. Hij gaf me echt op briljante wijze les. Ik zou nooit zo’n goede acteur zijn geworden zonder hem. Hoe vaak ik niet heb gedacht: ’Oh ja, dat heb ik van Max geleerd’.’’ ,,Behalve van mijn vader heb ik ook heel veel opgestoken van de

Toen het oorlog werd, moest vader Max onderduiken en werden Jules en Hans opgevoed door Fietje, hun gouvernante. Met haar kwamen ze uiteindelijk terecht op een boerderij in Friesland. ,,Fietje was meer een moeder voor mij dan mijn eigen moeder ooit geweest is. Nadat mijn moeder bij ons was weggegaan, heb ik haar bijna dertien jaar niet meer gezien. Uiteindelijk kregen we wel weer contact en kwam ze ook naar mijn voorstellingen kijken, in Baarn, waar ze toen woonde. Maar een hechte band hebben we nooit meer gekregen. Het beste wat ik kan zeggen is dat ze uiteindelijk een vriendelijke vriendin is geworden.’’ Moeten we het nog hebben over De Affaire? Dat moment in zijn leven waarop hij opeens prominent in het Acht Uur Journaal kwam omdat hij was ontvoerd? Ja, dat moet even. Jules Croiset begrijpt het wel. ,,Puck, mijn vrouw, zei eens tegen mij: ’Als je ooit doodgaat, kun je ervan uitgaan dat die affaire op televisie eerder wordt genoemd dan al jouw jaren aan het toneel.’ Daar heb ik nu ook wel vrede mee. Al die jaren van spanningen, de rol die de oorlog maar bleef spelen, eisten uiteindelijk hun tol en het werd me toen allemaal te veel. Maar toch hoop ik dat ik later ook nog zal worden herinnerd door de mooie theaterrollen die ik heb ■ gespeeld.’’

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Na Dieselgate is de roep van veel kanten dat de auto-industrie toe is aan een revolutie. Diesel zou versneld met pensioen moeten en de ontwikkeling van elektrisch auto’s worden versneld. Rijden we over tien jaar massaal op elektriciteit? Het wordt voor een belangrijk deel de komende maanden bepaald.

Achtergrond

Tekst: Olof van Joolen Illustratie: Lars de Boer

Stekkerauto blijft nog nicheproduct E

en pompstation binnenrijden, je auto volgooien en weer vertrekken zonder maar een spoor van benzine of diesel te hebben geroken. Een koude start maken zonder het minste rookpluimpje. Of tweehonderd kilometer per uur over de Autobahn suizen terwijl het meeste lawaai niet van de motor maar van de banden komt. Het zou bij een snelle overgang van benzine en diesel naar elektra allemaal gemeengoed kunnen worden. Of het gebeurt en zo ja, hoe snel, ligt voor een belangrijk deel in handen van de Europese Unie (EU). Die is op dit moment bezig te bepalen hoe veel schoner auto’s moeten worden. De huidige normen voor de uitstoot van koolstofdioxide (CO2) en stikstofoxiden (NOx) lopen tot en met 2021. Fabrikanten moeten dan auto’s leveren die gemiddeld 95 gram CO2 per kilometer uitstoten. Vriend en vijand zijn het erover eens: dat gaat lukken. Maar hoe het na 2021 verder moet, ligt een stuk gevoeliger. Helemaal na Dieselgate, dat draait om sjoemelsoftware die VW toepaste om dieselmotoren tijdens testen minder NOx te laten uitstoten. Daarnaast fraudeerde het concern om CO2-prestaties van benzinemotoren op papier beter te laten lijken dan ze daadwerkelijk zijn. Politici buitelden over elkaar om keiharde maatregelen te eisen. VW en daarmee de hele auto-industrie moest in het gareel worden gebracht. De elektrische revolutie kon niet vroeg genoeg beginnen.

Bodemwaarde Met de normen voor 2022 en daarna heeft de EU volgens Richard Smokers van TNO daadwerkelijk de sleutel tot de toekomst in handen. Grofweg geldt volgens de deskundige op het gebied van duurzame mobiliteit, dat er een bodemwaarde is die nog kan worden gehaald met voertuigen die gebruik maken van diesel, benzine of autogas. Die ligt rond de 60 tot 70 gram CO2 per kilometer. Daaronder zijn substantiele aantallen elektrische auto’s nodig om binnen de normen te blijven. „Of de EU dus voor gemiddeld 70 gram gaat of 50 in het jaar 2030 kan een groot verschil betekenen wat betreft de keuzes die fabrikanten moeten maken bij de ontwikkeling van

motoren”, concludeert de wetenschapper. Maar Brussel lijkt ondanks flinke politieke druk vanuit veel lidstaten - waaronder Nederland - de industrie niet direct het mes op de keel te zetten. Bij de eerste beslissing die de EU moest nemen met potentiele gevolgen voor autofabrikanten, koos eurocommissaris Elzbieta Bienkowska (Industriebeleid) de kant van de sector. Ze deed dit door fabrikanten tot 2020 toe te staan auto’s te verkopen die ruim twee keer zoveel stikstofoxiden (NOx) uitstoten als nu wettelijk is toegestaan. In een eerder voorstel was die marge nog 60 procent en zou de overgangsfase tot 2019 duren. Na kritiek vanuit autoland Duitsland verruimde Bienkowska de marges.

Emissietest Reden: in 2017 zal er na jarenlang vooral Duits dralen een nieuwe emissietest in Europa komen die nieuwe auto’s moeten doorlopen voor ze de typegoedkeuring krijgen die nodig is om de weg op te mogen. Die nieuwe test voeren onderzoekers uit op de weg onder praktijkomstandigheden. En niet meer zoals nu in de ideale situatie van een laboratorium. De nieuwe proef wordt representatiever, maar ook een stuk zwaarder en voor producenten lastiger te halen. Eurocommissaris Bienkowska vindt het daarom redelijk fabrikanten een paar jaar respijt te geven bij wijze van overgangsfase. Volgens universitair hoofddocent chemie Michiel Makkee van de Technische Universiteit Delft was het onvermijdelijk dat Brussel kiest voor een pragmatische aanpak, in plaats van een afgedwongen revolutie. Gebeurt dat niet, dan komen fabrikanten in onoverkomelijke problemen wanneer de nieuwe emissietest wordt ingevoerd.

Onhaalbaar Uit proeven uitgevoerd door onder andere TNO bij vergelijkbare omstandigheden, blijkt namelijk dat de huidige generatie diesels de normen voor NOx-uitstoot met 400 tot 500 procent overschrijden. Vanuit dat perspectief hebben de autofabrikanten volgens de Delftse scheikundige, die een expert is op het gebied van dieselkatalysatoren, zelfs met de laissez-passers nog een probleem. De snelheid van techni-

sche ontwikkelingen is volgens hem veel te laag om binnen een jaar een oplossing voor dit euvel te hebben. Makkee zet bovendien grote vraagtekens bij de levensvatbaarheid van elektrische alternatieven op korte termijn. Richard Smokers deelt die zorg. „Ondanks snelle vooruitgang biedt geen enkel wetenschappelijk onderzoek zekerheid over de vraag of batterijen binnen een paar jaar goed en goedkoop genoeg worden om voor de massa acceptabele auto’s mee te bouwen. Met acceptabel bedoel ik meer dan de huidige gebruikelijke actieradius van 200 kilometer, want die is niet interessant voor de meeste mensen. Een Tesla ook niet, want die is duur en heeft bovendien een zwaar accupakket”, stelt de TNO-deskundige. De marktontwikkelingen bevestigen zijn punt. De afgelopen maanden kondigde zowel Volvo als Audi een volledig elektrische auto aan. De auto’s zouden in 2018 op de markt komen en directe concurrenten worden van de Tesla Model S. Met een vergelijkbare actieradius van minimaal 400 kilometer, maar ook een hoge prijs. Denk aan minimaal 65.000 euro. Van de elektrische VW Golf of Opel Insignia met bruikbaar bereik is vooralsnog taal noch teken.

Nicheproduct Tesla zou de eerste kunnen zijn met de Model 3 die voor eind 2017 staat gepland. Ook deze auto gaat minimaal 40.000 euro kosten en is dus alles behalve een auto voor de massa. De hype rond het Amerikaanse merk mag groot zijn, vooralsnog hebben ze in drie jaar tijd wereldwijd 90.000 auto’s verkocht. Volkswagen, Peugeot en Renault samen brachten er afgelopen jaar in ons land meer aan de man. Vooralsnog lijkt de compleet elektrische auto de komende jaren een nicheproduct te blijven. Dat geldt in nog sterkere mate voor auto’s die op waterstof rijden. Het is een oplossing die afgelopen maanden weer prominent in beeld komt. Vooral omdat de grootste autobouwer ter wereld Toyota er heilig in gelooft. De Japanners zien op hun beurt niks in wagens met honderden kilo’s wegende accupakketten. Om hun gelijk aan te tonen namen ze met de Mirai een waterstofmodel in productie. Groot voordeel van een auto met zo’n zogeheten brandstofcel is, dat

Technische ontwikkelingen te langzaam voor omwenteling

ze net zo snel als nu zijn vol te tanken en een vergelijkbare actieradius bieden. Audi werkt aan een productierijpe auto en vertelt hier na alle negatieve publiciteit die het eveneens bij Dieselgate betrokken merk over zich heen kreeg, maar al te graag over. Tegelijkertijd is de baas van het Audi- en VW-waterstofprogramma Rene van Doorn de eerste om kanttekeningen te zetten bij de levensvatbaarheid van zijn creatie. „Productie heeft pas zin wanneer je bij minimaal een op de tien pompstations waterstof kan tanken. En zover is het nog lang niet”, aldus de technicus. In Duitsland zouden over vijf jaar zo’n vierhonderd stations waterstof moeten hebben. Van de in totaal 14.500. Bijkomend nadeel van waterstof is volgens Richard Smokers dat het een relatief inefficiente brandstof is. Van wat er aan energie in wordt gestopt, blijft uiteindelijk maximaal 35 procent over. Te weinig, oordeelt de wetenschapper. De meest waarschijnlijke marsroute voor de komende jaren is ondanks alle maatschappelijke ophef en politieke druk na Dieselgate, dat benzine- en dieselauto’s nog decennia lang deel zullen uitmaken van het straatbeeld. Wel in steeds grotere mate als hybrides, waarbij de verbrandingsmotor wordt gecombineerd met elektrische aandrijving. Hierdoor kunnen auto’s tot de helft zuiniger en dus grofweg in gelijke mate schoner worden. Om te voorkomen dat autobouwers na Dieselgate terug in slaap sukkelen, zijn strakke emissie-eisen volgens TNO-deskundige Smokers keihard nodig. „Brussel moet niet afwachtend zijn, want we hebben de overgang op duurzame energie nodig om de klimaat■ doelen voor 2050 te halen.”

Schonere en helft zuinigere hybrides laten niet lang op zich wachten

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

De fotografen die de watersnood van 1916 vastlegden zijn door Jacques Laureys bij elkaar gebracht in het boek ’Vergeten Water’. Dat bevat ook nog niet eerder gepubliceerde ooggetuigenverslagen. Gisteren werd het gepresenteerd in het Enkhuizer Zuiderzeemuseum.

Achtergrond

Maak je eigen watersnoodselfie Grote delen van Nederland komen onder water te staan als de dijken breken. En wat doen we tegenwoordig in geval van rampen? Dan maken we een selfie. Ten tijde van de watersnood van 1916 (bijna een eeuw geleden) poseerden mensen voor de fotograaf. Plompverloren in het

water. Hoe zou zo’n watersnoodselfie er nu uit kunnen zien? Daar schrijven we deze wedstrijd voor uit. Maak je eigen watersnoodselfie. Hoe hoog komt het water bij jou thuis? (kijk daarvoor op overstroomik.nl). Wat zou je doen om te evacueren en hoe wapen je je tegen het water? Of wat je maar invalt voor een

watersnoodselfie. Als er maar een relatie met water en watersnood is te maken. En je moet zelf ook in beeld staan natuurlijk. Met de watersnoodselfie maak je kans op vier kaartjes voor het Zuiderzeemuseum en het boek ’Vergeten Water’. Inzenden via de website van de krant.

Poseren tijdens watersnood.

Tekst: Rien Floris

Achtergrond

Vergeten fotografen van de watersnood D e watersnood van 1916 zette duizenden hectares onder water. Dijken braken, mensen verdronken. Duizenden mensen op de vlucht voor het water. Noord-Holland in nood. Het water bleef op sommige plekken wel vier maanden staan. Dat alles werd vastgelegd door een keur aan ’vergeten fotografen’. Het was de tijd dat mensen nog graag poseerden voor een foto. Ook al staan ze tot de oksels in een woeste stroom die hun bezit heeft weggevaagd, ze blijven keurig in de lens kijken. Het lijken wel selfies avant la lettre.

Vergeten De fotografen die deze watersnood hebben vastgelegd, zijn vergeten en nog onbekender dan de watersnood zelf, denkt filmregisseur en cameraman Jacques Laureys (o.a. ’De Poolse Bruid) die het boek samenstelde en een documentairefilm maakte. Hij woonde zelf veertien jaar in ’watersnoodland’: Durgerdam. Inmiddels is hij verhuisd naar Twisk waar hij meer ruimte en rust vond met zijn kippen, schapen en geiten. In 2004 begon Jacques Laureys Burgemeester Ter Laan en zijn neef inspecteren de Oostzijde in Zaandam.

Cafe Neuvel in Anna Paulowna staat blank.

Filmer Jacques Laureys gegrepen door ramp uit 1916

foto’s van Durgerdam te verzamelen en stuitte op een kiekje met een boerderij in het water en de tekst ’uitzicht op de watersnood van 1916’. „Wat is dit? Dat was het eerste wat ik dacht. Ik had nog nooit van die watersnood gehoord.” Hij begon zich in te lezen en te verzamelen. In 2010 kwam er een korte fotodocumentaire uit, geïnspireerd op foto’s bij Andijk met een verhaal van Tommy Wieringa over Jan Klik. Dit jaar maakte Laureys een 64 minuten durende film; te zien tijdens de expositie. Zijn boek is ook een hommage aan de vergeten fotografen. „Niet alleen die watersnood is door half Nederland vergeten, ook die fotografen. De reden dat zij in vergetelheid zijn geraakt, heeft te maken

met hoe men deze periode in de fotografie aanduidt: namelijk als de periode van ’verval’. Maar in mijn ogen is het juist een tijd van vernieuwing in de fotografie. In die periode van 1900 tot 1920 ontstonden documentairefotografie en de persfotografie.”

Lachen De rol van de fotograaf lees je af aan de gezichten van de mensen die hij fotografeerde. „Die mensen lachen. Ook al staan ze in het grauwe water. Het water bleef op sommige plekken wel vier maanden staan. De mensen waren namelijk blij dat er een fotograaf langskwam. Die zagen ze anders maar een keer per jaar op de kermis.” Vergeten water. Auteur Jacques Laureys. Uitgave Stichting Uitgeverij Noord-Holland. Omvang 208 pagina’s gebonden in papierenband; ISBN 978-90-78381-80-8, Prijs 29,95 euro. www.uitgeverijnoordholland.nl Het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen heeft in de kerstvakantie een fototentoonstelling over het boek. Op sommige plekken, zoals de Marker haven hangen grote foto’s. In het filmhuis is de bijhorende documentaire te zien. www.zuiderzeemuseum.nl

■

FOTO NIEUWSTAD

FOTO P. JONKER

Het Roomeinde in Broek in Waterland staat onder water.

FOTOGRAAF ONBEKEND

Dijkwerk in Andijk.

FOTO P. VISSER

Plaats in herberg Hoorn

PLUS

Lesje leven in de bergen

Big Apple uit de hoogte

16/17

Reizen ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

De imposante olifant van Les Machines.

Nantes uit eerste hand

Nantes is de stad van die wereldberoemde LU-koekjes. Maar ook de toegangspoort tot de Loire-vallei. Hier vind je het beste van Frankrijk: middeleeuwse gebouwen, 18e eeuwse pleinen, moderne kunsten, lekker eten en meer modewinkels dan je vakantiebeurs lief is. En De Machines, een speeltuin voor kinderen en volwassenen. Foto’s: HH en Robert van Weperen

en vriendelijk ogende man met een sikje maakt een buiging terwijl we een zilverkleurige raket binnenstappen. ,,Welkom aan boord, gaat u lekker zitten. Neem gerust een plekje aan het raam’’, zegt hij. ,,Maar, een raket? U doet mij tekort, dit is mijn tijdreismachien. Graag laat ik u de stad zien waar ik, Jules Verne, in 1828 ben geboren.” ,,In 80 minuten reizen we de stad rond, van de middeleeuwen tot uw tijd, 2015. Zet u schrap.’’ Het is

even wennen, temeer daar het gevaarte door een stoommachine wordt aangedreven, maar een tel later landen we op de binnenplaats van het Kasteel van de Hertogen van Bretagne. ,,We zijn nu in de 15e eeuw, Nantes is de hoofdstad van Bretagne. Laten we eerst een rondje maken over de kasteelmuur, die in uw tijd ook voor rolstoelers toegankelijk zal zijn.’’ Voor ons stroomt traag de Loire, tot vlak langs het kasteel. „Nu nog wel, want na 1920 wordt de rivier gedempt en zal het autoverkeer alle ruimte opeisen.’’

➜ Reizen 16/17 : Stad rond in 80 minuten

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Foto’s rechts: recreëren bij het Kasteel van de Hertogen en draaimolen in Les Machines.

Reizen

Stad rond in 80 minuten

Wat & Waar

Frankrijk

Nantes ligt op 851 km Nantes van Utrecht. KLM vliegt rechtstreeks vanuit Amsterdam naar Nantes. Een snelle treinverbinding naar Nantes bieden Thalys en TGV. Vanaf 55 euro p.p. per enkele reis via www.voyages-sncf.com. Meer info: www.nantes-tourisme.com en www.levoyageanantes.fr Doen: De Machines, topattractie op de plek waar eens de scheepsbouw van Nantes was gevestigd. Een industrieel sprookje à la Jules Vernes, met een draaimolen met drie etages waar reusachtige vissen, schelpdieren en zeeslangen elkaar najagen. De 12 meter hoge mechanische olifant die er trompetterend rondloopt, is niet te missen. Nantes staat in de Top-10 van meest fietsvriendelijke steden. Je kunt stadsfietsen huren via https://abonantes.cyclocity.fr met een credit card. Een fietstocht langs de Loire is de moeite waard, zie www.loireavelo.fr en www.estuaire.info. Slapen: Een greep uit de mogelijkheden: Oceania hôtel de France (www.oceaniahotels.com), Park&Suites Nantes Centre (www.appartcity.com) of B&B Chez Anny (www.chezannydetrentemoult.fr). Voor een camping in de stad zie www.nantes-camping.fr. Eten: De beste crêpes komen uit de keuken van www.heb-ken.fr. Restaurant www.leschantsdavril.fr, waar de tafels ingeklemd staan tussen dozen vol wijn, is Franser dan Frankrijk. Pak de Busboot naar het vissersdorpje Trentemoult en ervaar de weidsheid van de Loire in een restaurantje direct aan het water. Bar in de Tour de Bretagne op 140 meter hoogte: Le Nid.

➜ Vervolg

voorpagina Reizen

Kwaliteit van leven is speerpunt

,,Gelukkig krijgen inmiddels wandelaars weer vrij baan, net als de fiets die in mijn tijd nog van hout was. Met een Pass Nantes kun je op de tram springen wanneer je maar wilt, om de rest van de stad te bekijken. Of zonder te betalen alle musea binnenlopen. Zoals het Historisch Museum, hier achter de dikke kasteelmuren.’’ De schrijver die wereldberoemd werd met zijn sciencefictionverhalen, racet door de tentoonstelling heen. We zien een maquette van de oude stad en de LU-koekjesfabriek met haar twee karakteristieke torens. ,,Helaas wordt alles na 1980 afgebroken. Op een markante toren na. In uw tijd zouden de fabriekshallen vast verbouwd worden tot luxe appartementen en ateliers voor hippe internetbedrij-

ven .’’ Monsieur Verne gidst ons naar de wijk Bouffay. Met smalle straatjes waar het tegenwoordig stikt van de restaurantjes en terrasjes. ,,Zie je de dunne, groene lijn op de straat? Die verbindt alle highlights van Nantes: zowel historische gebouwen als moderne kunstwerken, die in de stad alle ruimte krijgen. Wij zijn een dynamische stad zoals dat in de moderne tijd zal heten. Met veel jonge mensen dankzij de universiteit.’’

Mascarons Een seconde later - het blijft wennen zo’n tijdmachine - staan we in de wijk Feydeau, waar het geboortehuis van onze flits-gids zich bevindt. ,,Interessanter dan dat geboortehuis vind ik de façade van huizen en hun zogenoemde masca-

rons: gezichten uit steen gehakt met elk een eigen thema.’’ ,,Let ook op de huizen in het midden die flink verzakten omdat men pas later de ’Amsterdamse methode’ toepaste en de gebouwen met houten palen ging onderheien.’’ Er is nog een link met Amsterdam: in Feydeau woonden de reders die goud geld verdienden met de slavenhandel. ,,Aan de kade is een herdenkingsplaats gewijd aan deze gruwelijke handel.’’ Per tijdscapsule gaat het verder via de winkelpassage Pommeraye die gebouwd werd toen Verne 15 jaar oud was. ,,In uw tijd is hij weer piekfijn opgeknapt en de chique winkelstraten eromheen zijn autovrij gemaakt. Onze nieuwe burgemeester gaf de stad terug aan de wandelaars en fietsers. Kwaliteit

van leven is een van de speerpunten van de stad in 2015. De rust is weergekeerd en daarom zie je nu zo veel mensen op straat.’’ We doen een koffietje bij La Cigale, een restaurant uit 1895 - Verne was toen 67 - dat bol staat van de art nouveau. Vanaf het terras hebben we zicht op het Graslin Theater en de Nantaises die niet zelden op hakken het plein oversteken. Helaas is het plezier van korte duur en voor we het weten zijn we op 140 meter hoogte, op de Tour de Bretagne.

Uitzichtpunt ,,Dit is het lelijkste flatgebouw van de stad, maar biedt tegelijkertijd het mooiste uitzichtpunt. Daar is de Jardin des Plantes met haar magnoliabomen. Aan de Loire-

kade ligt een torpedojager die je kunt bekijken; leuk voor kinderen ook. Verderop de Talensac-markt met de smakelijkste vis-, vlees- en kaasdelicatessen. ’’ Hoe zit het met de prijzen? ,,Zelf reken ik in Franse Francs natuurlijk, maar je krijgt in Nantes veel meer voor je euro’s omdat hier weinig toeristen komen. De service is ook veel beter.’’ Dan schudt meneer Verne ons de hand. ,,Excusez, maar de 80 minuten zitten erop. Vergeet alsjeblieft niet uw landgenoten uit te nodigen naar Nantes te komen. Nederlanders kennen wel de prachtige kust bij Pornic, maar weten niet dat de stoomtrein, eh intercity, je met gezwinde spoed naar ons mooie Nantes brengt. Weest ge■ groet - au revoir.’’

Plaatje Ook zo’n favoriete, goed gelukte vakantiefoto? Stuur hem digitaal en in hoge resolutie naar m.van.twisk@hollandmediacombinatie.nl.

Jules Vernesmuseum in Nantes.

De recent gerenoveerde Pommeraye Passage uit 1843.

Het Place Royal geeft voetgangers en fietsers de ruimte.

Het is even wennen: lig je lekker te relaxen op het strand en dan dendert er letterlijk ’out of the blue’ een vliegtuig pal over je badlaken. Om een hartverzakking van te krijgen. Maar als je eenmaal weet dat

dit de dagelijkse gang van zaken is op Donkey Beach, Bonaire, dan kun je er de schoonheid van inzien. Althans, zo verging het Liesbeth Vogelzang die deze foto instuurde als haar favoriete vakantiefoto. Zij

schrijft: ,,Na een middagje relaxen is het de moeite waard even te wachten op de gracieuze landing van de Airbus A330-200 van KLM, die bijna dagelijks landt op de naastgelegen luchthaven, Flamingo Airport.’’

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Je zal maar ergens moeten aankloppen met je zwangere vriendin en je ezeltje. Waar vind je onderdak? In Hoorn moet het lukken. Het havenstadje noemt zich de komende weken Herberg Hoorn. Daarom hier een wandeling langs Hoornse historie van gastvrijheid.

Wandeling

Het Oostereiland.

Tekst: Jan Vriend Foto’s: HMC en PR

Plaats in herberg Hoorn STATION

S-

HAVEN

GO UW

N ME RA

STE RD I

GEDEMPTE TURF

OO EN UW

ER HT AC OM

G RO

O TE O

ST Karperkuil

Binnenhaven

Hoornsche Hop

Vluchthaven Markermeer

ACHTER O P 'T ZAN

Julianapark

Grashaven

Buitenhaven

oudsher was het een klooster. Pelgrims en reizigers mochten er aankloppen voor onderdak. Maar gedreven door naastenliefde openden de kloosterlingen de deur vooral voor zieken, zwakken en anderen die zorg nodig hadden. Dus grote kans dat Maria en Jozef hier waren beland, als hun ezel bij Bethlehem een afslag had gemist, een tijdsprong had gemaakt en ze per ongeluk in Hoorn verzeild waren geraakt.

Vader Abraham

Het Pietershof in Hoorn.

NI E

D BREE

We lopen verder naar de Boterhal aan het Kerkplein. Nu doet het pand dienst als tentoonstellingsruimte voor kunstenaars, maar van

R. NST BAA

KT AR

Ezel

Hoorn

Noorderplantsoen

Vrijsters Dan naar het Munnickenveld (in de middeleeuwen: het veld van de monniken). Ook hier deed Hoorn aan opvang: in het Claes Stapelhofje konden ’weduwen en vrijsters’ terecht, zo meldt de stichtingsakte uit 1682. Dus: huisjes gebouwd uit naastenliefde om de zwakke zusters uit die tijd een dak boven het hoofd te geven. En jawel: de huisjes worden nog altijd verhuurd, maar je hoeft geen weduwe of oude vrijster meer te zijn om er te wonen. Via het Nieuwland naar de Nieuwstraat, naar het Statenlogement. Hier vergaderden de afgevaardigden van de West-Friese steden. En dat waren geen kinderachtige besprekingen, dus logeerden de bestuurders hier ook. Vandaar die naam Statenlogement en de vijf slaapkamers bovenin, waar Hoorn de regenten gastvrijheid bood . De grote vergaderzaal is nu in gebruik als trouwzaal: een plechtige ruimte voor een plechtig jawoord. Maar daarna graag thuis de huwelijksnacht doorbrengen, want logeren is er hier niet meer bij.

n in e Beg nde ei

M EE

Wandelen langs plekken van gastvrijheid

aan senioren, maar ook aan bedelaars, zwervers, dronken lieden en anderen die onderweg naar ergens of nergens waren vastgelopen. Nu zijn er veertig woningen voor senioren, die daar hebben aangeklopt.

WEG

e kloppen aan bij de Herberg Hoorn, de stad die zich deze week etaleert als centrum van sfeer en gastvrijheid. Met muziek, straatoptredens en een theaterroute door het centrum wil de stad een etalage van goede doelen en barmhartigheid zijn. Kijk naar de monumenten in Hoorn en je ziet dat ze daar hiermee een rijk verleden hebben. Bij de Herberg Hoorn kun je aankloppen! Wandel maar mee. Vanaf het station lopen we eerst over de Veemarkt naar het Dal, naar het Sint-Pietershof. Oorspronkelijk was dit een klooster (anno 1457). Let op de imposante poort, die al eeuwenlang vertrouwd is met aankloppende vreemdelingen. Het Pietershof bood gastvrijheid

Via het Grote Oost naar de haven. Tegenover de Hoofdtoren vond Vader Abraham in 1975 een plek in de herberg die Het Schippershuis heet. Wachtend bij het eerste tafeltje bij het raam, schreef hij hier het liedje ’Het kleine café aan de haven’ dat later door 181 artiesten wereldwijd in vijftig talen op de plaat is gezet. Van Nana Mouskouri tot The Dubliners. Want Hoornse gastvrijheid kan grote gevolgen hebben! Even verder over de brug naar het Oostereiland; een plek met een oude traditie voor gastvrijheid: de gebouwen hier boden rond 1820 jaren onderdak aan bedelaars en zwervers. Later werd het pand een gevangenis en eind vorige eeuw was het in gebruik als opvangadres voor asielzoekers. Ook nu is er plaats voor buitenpoorters, want na een ingrijpende restauratie kun je er nu naar de bioscoop en het Museum van de Twintigste Eeuw.

Wat & Waar Route: Kerstwandeling Hoorn, lengte circa 6 km Begin en eindpunt: NS-station Hoorn Parkeren: Voor en achter het station (betaald) Horeca: Overal langs de route Meer info: www.herberghoorn.nl

Honger of dorst? In het restaurant kan de vreemdeling aanschuiven. Ook logeren is geen probleem: je bed wordt opgemaakt in één van de voormalige cellen van het oude gevangeniscomplex. Voor Jozef en Maria de ideale eindbestemming. Hun ezeltje wacht wel even op de dijk. Gras genoeg.

Kribbe Wij lopen nog even door naar het hart van de binnenstad. In winkelstraat het Grote Noord staat deze zondag een eigentijdse kerststal met muziek, theater en verhalen. Acteurs en muzikanten brengen voorbijgangers een kerstboodschap rond de kribbe: ze wijzen op de zeven werken van barmhartigheid. Voor wie ze vergeten was: je hoort de hongerigen te spijzen, de dorstigen te laven, de naakten te kleden, de vreemdelingen te herbergen, de zieken te verzorgen, de gevangenen te bezoeken en de doden te begraven. Waarmee Hoorn sfeer in het stadshart koppelt aan de kerstboodschap van gastvrijheid. De stad heeft een traditie hoog te ■ houden.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

We zijn er gek op: de jaarlijkse wintersportvakantie. Maar als je skiën lekker onder de knie hebt, ga je je afvragen of die besneeuwde bergtoppen nog meer uitdaging kunnen bieden. Op die vraag hebben ze in Noorwegen het antwoord gevonden; het Myrkleik Fjell-festival.

Reizen

Foto’s: Sverre Hjørnevik

Wat & Waar Myrkdalen ligt op 1724 km van Utrecht. De KLM heeft rechtstreekse vluchten vanaf Schiphol en Rotterdam naar Bergen. Vanaf Bergen is het 1.45 uur rijden naar Myrkdalen. De trein en bus pakken kan ook. Myrkleik Fjellfestival vindt in 2016 plaats van 21 tot en met 24 april.

Noorwegen

Myrkdalen

Leren (over)leven in de bergen leer je op het Myrkleik Festival in Noorwegen.

Lesje leven in de bergen T erwijl de meeste skiliften in de Alpen al boven groene berghellingen bungelen, is het Noorse skigebied Myrkdalen in het voorjaar nog volop in bedrijf. En hoe! Vanuit verschillende landen arriveren daar sneeuwliefhebbers om deel te nemen aan het gloednieuwe Myrkleik Fjell-festival. Festival-medewerkster Pernille Olafsen Mustad praat ons bij: ,,Het idee achter dit evenement is om mensen bewust te maken van de bergen. Iedereen gaat vandaag de dag off-piste skiën en boarden, maar dan moet je wel weten wat je doet. Tijdens dit vierdaagse festival geven we korte cursussen, een lesje ’leven in de bergen’ zeg maar. We hebben er wel een feestje van gemaakt natuurlijk.’’

Sportief Dat is het zeker. Hotel Myrkdalen zit vol sportieve mensen. Tourskiërs met de mooiste materialen, snowboarders, freestylers, langlaufers en telemarkers lopen rond. Elke cursus duurt tweeënhalf uur en er is genoeg plek bij elke les om je in schrijven. Er zijn cursussen alpine-skiën, kaartlezen en GPSgebruik in de bergen, introductielessen ski touring, speedriding (combinatie van paragliden en skiën). Er is zelfs een cursus ’What

Beste uitrusting tegen gevaar van lawines zit tussen de oren

to cook and how to get the best sleep outdoor’. Voor een lesje off piste-skiën gaan we op pad met leraar Lars Haukom. Met hem zoeven we tussen de bomen door, skiën een voor een over riviertjes, krabbelen overeind in metersdiepe (er ligt hier vier meter) sneeuw en leren zo de fijne kneepjes van het off piste skiën. Met lawinepieper, schep en sonde laat Lars zien waar we veilig zijn en waar niet.

Gevaar ,,Het is niet de bedoeling dat een dagje pret hebben buiten de piste je dood wordt. Weet dus wat je doet, check de lawineberichten en kijk om je heen. In de bergen werkt iedereen met dezelfde lawineschaal; van één tot vijf, waarbij

één staat voor gering. Bij vijf sluiten de liften. Bij nummer drie ben je als wintersporter al in gevaar. En bij die melding gebeuren dan ook de meeste ongelukken. Wist je dat een zogenoemde plaklawine, waarbij de sneeuw als een groot brok afscheurt, in 95 procent van de gevallen wordt veroorzaakt door de wintersporter zelf? Weet dus wanneer je waar moet zijn en vooral, waar niet!’’ Is het dan niet veiliger met een (peperdure) ABS-airbag-rugzak? Lars: ,,Je kunt een ABS kopen voor 600 euro, zeker, maar de beste uitrusting zit toch gewoon tussen je oren. Er zijn simpele regels: verzeker je ervan dat de piste honderd procent veilig is. Is er veel sneeuw gevallen, is er veel wind of is het erg warm, dan is het lawinegevaar groter. Blijf dan weg van pistes steiler dan 40 graden. Een afdaling maken op een helling van 25 tot 30 graden is net zo mooi.’’ Die middag doen we het wat rustiger aan en boeken een lesje ’overleven in de natuur’. Een vak dat in Noorwegen op school wordt gegeven. Onze gids is Geir Arne, een stoere gebruinde Noor die aan komt skiën met een zogenoemde fjellpulken achter zich aan, een slee die achter mens en husky gehangen kan worden. Op de slee liggen tenten, kleding en kookgerei. Arne leidt expedities in Spitsbergen en

voor hem kunnen de omstandigheden niet extreem genoeg zijn. In een mum van tijd laat hij zien hoe je een koepeltentje opzet in de sneeuw. Appeltje, eitje op een groen grasveld, maar een hele klus in metersdikke sneeuw merken we. ,,Neem de tijd en zorg dat je met zo weinig mogelijk energie, zoveel mogelijk doet. Zet je de tent niet goed op, dan krijg je fout op fout en dat kan je je leven kosten. Ben je te moe om te koken, dan put je jezelf uit en ben je snel in gevaar.’’ Naar dat koken zijn we benieuwd. Hoe zal dat hier in de sneeuw gaan? ,,Niet zo ingewikkeld’’, lacht onze leraar. ,,Op gedroogd vlees en vacuüm verpakte chili con carne kun je prima leven. Kook sneeuw in een pannetje, eten erin, klaar!’’

Toilet En hoe zit het met... het toiletbezoek. Arne: ,,Maak een gat in de sneeuw, graag achter de tent zodat je wat privacy hebt. Een tip voor de dames: schaf een plastuit aan. Je broek hoeft dan niet voor die kleine boodschap op de knieën. En bij een temperatuur van min 20 vinden je billen dat vast wel fijn! En oh ja, bij de grote boodschap is er één belangrijke regel: steek na gebruik het wc-papier in de fik. Jarenlange ervaring leert dat je niet wilt dat de gebruikte papiertjes in ■ iemands gezicht waaien...’’

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Vanaf het Empire State Building is het uitzicht over New York geweldig. Maar ook schreeuwend duur en eigenlijk veel te hoog voor het detail. Pak liever de gondelbaan naar Roosevelt Island. Of wandel over de Brooklyn Heights Promenade, voor een andere kijk op Manhattan.

Reizen

Foto’s: Harri Theirlynck en Hollandse Hoogte

Big Apple uit de hoogte Roosevelt Island Tram De Roosevelt Island Tram is een van de best bewaarde geheimen van New York. Op de kruising 2nd Avenue/60th Street weet je eerst niet wat je ziet. Bungelt daar nou een vuurrode Oostenrijkse jodelskicabine aan een kabel? Stap met je MetroCard de gondel binnen en maak een 4-minutenritje over de East River, over een afstand van 940 meter. De gondelbaan zweeft hoog boven de rivier, van Manhattan naar Roosevelt Island. Het hoogtepunt is het passeren van de tegemoet komende gondel, vlak bij de middelste mast op 77 meter hoogte. De katrollen boven de gondels rollen met een klik-klikklik geluid over de top. Je wrijft in je ogen en denkt: ’Zit ik in New York of ben ik op skivakantie?’ Vanuit de gondel zie je liefst vier machtige bruggen: de Queensboro-, de Williams-, de Manhattanen de Brooklyn Bridge. Vuurrode jodelskicabine aan een kabel.

Roosevelt Island ligt in de East River tussen Manhattan en Queens. Er is niets te zien op het stille eiland. Neem een lunchpakket mee en maak een wandeling naar het FDR Four Freedoms Park op South Point, opgedragen aan oud-president Franklin D. Roosevelt. Eet tussen de wilde bloemen je sandwich en geniet van het bijzondere uitzicht op Manhattan. Dan als een haas terug naar de gondelbaan. De terugtocht is nog verrassender. Eerst gaat het steil omhoog. Daarna daal je langzaam af naar het drukke Manhattan, zwevend boven de auto’s op de Ed Koch Queensboro Bridge, en landt tussen de peperdure appartementen van de Upper East Side. Op naar de après-ski in Manhattan! Roosevelt Island Tram Station, 2nd Ave & E 60th St., Manhattan. Gratis met (dag- of meerdaagse) MetroCard. Per losse rit $ 2,75. ■

Wat & Waar

Amerika New York

Best bewaarde geheim van New York: Roosevelt Island Tram.

Brooklyn Heights Promenade

Een van de mooiste buurten: Brooklyn Heights.

Brooklyn Bridge, koningin van de wandeltrajecten.

De jongens van freetoursbyfoot.com zijn handige bliksems. Ze bieden gratis wandeltochten aan. Maar elke fatsoenlijke deelnemer propt aan het einde van de wandeling 10 of 20 dollar in de knuist van de ’free guide’. Dat heet een slim verdienmodel. Gids Onel Alfaro wacht ons op bij de fontein in het City Hall Park voor de Brooklyn-wandeltour. Hij is: ,,Vergeet Manhattan. Brooklyn is het enige echte New York.’’ Brooklyn, een verbastering van het Nederlandse Breuckelen, is een van de vijf Boroughs (stadsdelen) van New York. Ons doel is het historische Brooklyn Heights, de wijk met bruin stenen huizen aan schaduwrijke straten, een van de mooiste buurten van New York. We moeten eerst over de Brooklyn Bridge, de koningin van de New Yorkse wandeltrajecten.

Ones loopt snel. Hij praat snel. Vuurt met gemak honderdtachtig woorden per minuut op ons af, vol slimme weetjes. ,,De East River is eigenlijk een stukje oceaan, geen rivier. Let op het penthouse van het Clock Tower Building: daar woont Jim Carrey.’’ Aan het einde van de brug wacht DUMBO (Down Under Manhattan Bridge Overpass), het wijkje tussen Brooklyn en Manhattan Bridge. Wij slaan rechtsaf en belanden in een dorp met romantische huizen van roodbruine zandsteen en chique wijnbars met antieke straatlantaarns. Advocaten, bankiers en kunstenaars bevolken deze peperdure woonbuurt. De straten met donkerbruine naamborden, heten Pierrepont-, Clinton- of Henry Street. Jacqueline Bouvier (Kennedy) woonde hier. Schrijver Norman Mailer (aan de Columbia Heights)

en Arthur Miller (Grace Court). Truman Capote schreef aan Willow Street zijn beroemde novelle Breakfast at Tiffany’s. De Brooklyn Heights Promenade ligt aan de westkant. De lange promenade met gietijzeren banken en fluisterend bladerdak torent uit boven de Brooklyn Queens Express Way en East River. Aan het einde van de dag heb je hier een fabelachtig uitzicht over het Vrijheidsbeeld, de Brooklyn Bridge en de Manhattan Skyline. Zet je camera op een muurtje. Wacht tot het moment ’dat door gloeiende wolken de zon als Superman uit zijn overhemd breekt’. Druk af en deel de foto. Eet tot slot van de wandeling een ijsje bij de beroemde Brooklyn Ice Cream Factory. En vergeet de ’gratis’ gids niet. Info: www.freetoursbyfoot.com/newyork-tours

High Line Park

High Line Park in wintertooi bij het nieuwe Whitney Museum.

Publiekstrekker High Line Park.

Het derde verrassende uitkijkpunt is een ambitieus stedelijk project uit 2009. Eerst een waarschuwing. De High Line, het 2,3 kilometer lange park op een oud vrachttreinspoor, dreigt aan populariteit ten onder te gaan. Kom je hier na lunchtijd, dan loop je in een massa toeristen voetje voor voetje over het tien meter boven de grond zwevende parkparcours. Alsof je in juli de Efteling bezoekt. Kom dus vroeg, dan profiteer je volop van de terrasjes en (lig)stoelen, die her en der tussen de bloembakken en oude stukken rails zijn verstopt. De High Line, origineel beplant door onder meer de Nederlandse tuinarchitect Piet Oudolf, loopt slalommend dwars door en over de hippe shops, restaurants en herboren pakhuizen van Chelsea en het Meat Packing District. Je tuimelt van het ene in het andere waanzin-

nige uitzicht. Begin rustig, bijvoorbeeld met een ontbijtje in de Chelsea Market, die met de Rotterdamse Markthal tot de mooiste foodhalls ter wereld behoort. Beklim daarna de entreetrap bij Gansevoort St. en loop in alle vroegte de 2,3 kilometer noordwaarts naar het eindpunt bij West 30th St. in Chelsea. Onderweg word je getrakteerd op kunstinstallaties tussen de woeste beplanting van Oudolf. De floradesigner liet zich inspireren door de overwoekering van de oude treinsporen in het Wilde Westen. Je slingert over een lange, smalle prairie langs graslanden en velden met wilde bloemen. Het mooiste zijn de fenomenale stadspanorama’s die je onderweg passeert. Hoogtepunt is de uitkijktribune op de kruising van 17th St. en 10th Avenue. Door een enorm raam zie je uit over de volle lengte

van de Tenth Avenue. Beneden staren verbaasde automobilisten je met holle ogen aan, als konijnen voor een lichtbak. ’s Avonds is het hier verrukkelijk chillen met een fles wijn onder de sterrenhemel. Ja, dan is het erg druk. Maar ook erg gezellig. Het mooiste uitzicht heb je vanaf de High Line over de Hudson River en de oude pakhuizen van Hoboken, de stad waar Frank Sinatra opgroeide. Dit jaar is daar nog een uitzonderlijk uitzicht bij gekomen: het nieuwe Whitney Museum of American Art aan 99 Gansevoort Street. Het spierwitte gebouw van architect Renzo Piano ligt pal aan het begin van de High Line. Info: www.whitney.org en www.thehighline.org

De comeback van het gildesysteem

PLUS

Brill: groot in het klein zijn

Jamai wilde wel buschauffeur zijn

Werken ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Concentratie is beter dan E multitasken

Tegelijkertijd vergaderen, een mailtje beantwoorden, een blik op het laatste nieuws op ons mobieltje en even gauw een sms-je of whatsappje dat spoed heeft. We denken met multitasken onze productiviteit te verhogen, maar het tegendeel is waar. Foto: Hollandse Hoogte

r komt misschien wel meer tegelijkertijd uit onze handen, maar de kwaliteit gaat door die versnipperde aandacht achteruit en de foutkans neemt behoorlijk toe. Werkomgevingsspecialist Steelcase deed er met bekende neurowetenschappers onderzoek naar en ontdekte dat mensen veelvuldig verkeerde keuzes maken. Waar we denken slim bezig te zijn, neemt in elk geval de kwaliteit van onze productiviteit heel duidelijk af. De onderzoekers observeerden uitgebreid de manier waarop mensen werken en kwamen tot een lijstje met valkuilen en misvattingen die leiden tot werkstress, het arbeidsrisico van de 21ste eeuw. Lang achter elkaar zitten beinvloedt door verminderde aanmaak van het proteine BDNF (dat zenuwcellen stimuleert) het denkvermogen negatief. Daarom: beweeg tussendoor regelmatig. Bij multi-

tasken zijn onze hersens steeds aan het schakelen tussen taken wat de kans op fouten met 50 procent vergroot. Ons brein is niet geschikt om zich continue op meer dingen tegelijk te richten. Beter is het om je te concentreren op een ding tegelijk, het liefst op een plek met weinig prikkels. Voor een betere focus helpt het ook om informatie te visualiseren en niet uitsluitend met letters en getalen te denken. Lang achter elkaar doorwerken is niet goed. Ook hersens hebben rust nodig, je focus verslapt na zoâ&#x20AC;&#x2122;n 45 minuten. Voldoende nachtrust is belangrijk om overdag op je werk scherp te blijven en trouwens ook om je gemoedstoestand onder controle te houden. Denkvermogen verbetert ook door ontspanningsmomenten in te lassen en voor wie er voor open staat: mindfulness. Bewustwording van de beperkingen van ons brein is het begin van geconcentreerder en dus beter werken. â&#x2013;

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Het ouderwetse gildesysteem is aan een comeback bezig in Nederland. De laatste jaren duiken steeds meer nieuwe broederschappen op.

Werken

Foto: Aldo Allessie

Na 2,5 jaar werkloosheid weer baan

De oprichters van het Gilde van Ondernemers, vlnr. Onno Kokmeijer, Bernard de Groot en Jan Huijgen.

Comeback gilde V

an het Gilde van Nederlandse Meesterkoks tot die van goudsmeden of vrijwillige molenaars. De jongste loot aan de stam is het Gilde van Ondernemers, dat streeft naar meesterschap in ondernemen. Initiatiefnemer is Bernard de Groot, die na een loopbaan als manager bij PwC, IBM en Sanoma, directeur werd bij Frisse Bronnen en nu ondernemers begeleidt bij hun persoonlijke ontwikkeling. Volgens De Groot zijn de middeleeuwse begrippen 'meesterschap' en 'gilden' beslist terug van weggeweest. ,,Hoewel ondernemen misschien in de enge zin van het woord geen ambacht is, kan het klassieke systeem van leerling, gezel en meester wel degelijk uitkomst bieden voor ambitieuze ondernemers", denkt De Groot. ,,Want ondernemen is een eenzaam vak." Anders dan bij grote corporates waar management developmentprogramma's voor talentvolle medewerkers zijn, moet de ondernemer alles uit zichzelf halen en zijn eigen sparringpartners zoeken. Dat valt niet altijd mee. ,,Een gildesysteem kan dan helpen, doordat je hierin in een veilige omgeving kennis en kunde kunt delen en overdragen aan anderen", legt hij uit. Bovendien is de groei van een onderneming gekoppeld

Niet stoer doen tegen elkaar en streven naar meesterschap

aan de groei van de ondernemer, stelt De Groot. ,,Ons motto is daarom persoonlijke groei is zakelijke groei." Dat erkent ook Martin Schuurman, oprichter van MKB Brandstof: ,,In de praktijk zie ik dat de groei van mijn onderneming niet zo zeer door mij wordt bepaald, als wel wordt beperkt. Ik ben een soort flessenhals. Door te investeren in mijn persoonlijke ontwikkeling, hoop ik die hals te verbreden en groei op alle fronten te stimuleren."

Pitch-vrije zone Om de ondernemers te stimuleren vrijuit met elkaar te werken aan hun meesterschap, gelden er binnen het gilde enkele heldere regels. ,,Elke bijeenkomst is een pitch-

vrije zone. Verkoopverhalen houden en visitekaartjes uitdelen is niet gewenst. We komen hier niet om stoer te doen tegen elkaar", benadrukt De Groot. ,,Het gaat erom te leren van elkaar." De Groot, die voor de eerste bijeenkomst van zijn pas opgerichte Gilde voor Ondernemers sprekers als Onno Kokmeijer, chef-kok van twee sterren restaurant Ciel Blue in het Amsterdamse Okura Hotel en boer en filosoof Jan Huijgen van de Eemlandhoeve in BunschotenSpakenburg wist te strikken, is vooral gecharmeerd van het begrip reisgezel. ,,Dit aspect van het middeleeuwse gildesysteem is in Nederland – waar in 1798 een totaalverbod op de gilden van kracht werd en deze vervangen werden door landelijke, neutrale vakopleidingen en vakverenigingen - minder bekend, maar in Duitsland is deze traditie nog springlevend. Daar gaan jonge gezellen na hun opleiding nog echt op reis.” ,,Zij moeten de vertrouwde grond verlaten en op tenminste 50 kilometer afstand van hun meester bij een andere ervaren vakbroeder nieuwe inspiratie opdoen." Kokmeijer vindt dat een interessante traditie die in sommige gevallen beslist navolging verdient. ,,Het koksvak bijvoorbeeld, leer je niet op school, maar in de praktijk", ■ zegt hij.

Net toen hij concludeerde dat zijn carrière in de ict kennelijk echt voorbij was en hij zich ging oriënteren op een zelfstandig bestaan als rondvaartbootkapitein rond de Beemster en het Alkmaardermeer, werd hem toch nog een vaste baan aangeboden. Na 2,5 jaar werkloosheid vond Peter Buijs uit Middenbeemster toch weer werk. Zijn geluk mag andere langdurig werklozen moed geven. Groot was zijn vreugde toen hij na het sollicitatiegesprek bij DSE Services in Beverwijk te horen kreeg dat ze hem graag wilden hebben. Directeur Frank Beentjes legt met alle liefde uit waarom hij de voorkeur genoot boven aanstormend jong talent. ,,Zijn komst is belangrijk voor een goede mix van leeftijden en eigenschappen. Hij brengt qua kennis en ervaring maar ook qua bezonnenheid, meedenken over valkuilen en oplossingen, precies mee wat onze klanten vragen. Een voordeel was dat we door de UWV-proefplaatsing net iets langer konden kijken of het klikt. Maar Peter past heel goed in ons team, ook de jongeren vinden het leuk om met hem te werken”, aldus Beentjes. 2,5 jaar geleden stond Peter Buijs ook al met zijn portret in deze bijlage, toen in de rubriek Baan Gezocht. Werkloos geworden na 33 jaar bij dezelfde baas, heeft Buijs veel gesolliciteerd - en nooit plichtmatig - maar het leidde tot bitter weinig uitnodigingen. Buijs heeft zich er manmoedig doorheen geslagen en bleef zichzelf onder de aandacht brengen. Ook bij de ict-banensite Bonque die hem uiteindelijk in contact bracht met DSE. Hij vindt het heerlijk, weer de dagelijkse routine, jonge mensen om hem heen, klantcontacten. Het ritme was al snel weer opgepakt.

Peter Buijs.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Brill, uit Leiden, is de oudste nog bestaande uitgeverij van boeken in Nederland. Afgezet tegen (Reed) Elsevier (jaaromzet: 2,5 miljard) is het bedrijf (30 miljoen) een kleintje. Toch hebben ze samen iets. Ze delen een geschiedenis. En een markt.

Werken

Tekst: Robbert Minkhorst Foto’s: Taco van der Eb

Groot in het klein zijn Brill is uitgever van wetenschappelijk (naslag)werk.

’We zijn een 332 jaar oud besje, maar helemaal bij de tijd’

n 1683 moest de auto nog uitgevonden worden; dat duurde nog 200 jaar. In Leiden werd toen een kleine boekenuitgeverij opgericht. Anno 2015 komt Kon. Brill N.V., in een informatiewereld waar internet de toon zet, prima mee op de digitale snelweg. In een eeuw waarin de boekdrukkunst misschien wel zal eindigen in een museum, gaat Brill met de tijd mee. ,,We zullen altijd boeken blijven uitgeven’’, begint Herman Pabbruwe, ceo bij Brill. Om dat te onderstrepen pakt hij het woordenboek klassiek Grieks - Engels erbij. Een stoeptegel van ruim 2400 pagina’s. De behoefte aan zulk naslagwerk zal nooit verdwijnen, wil Pabbruwe maar zeggen. De markt vraagt erom. Bovendien moet zo’n pil ook nog (mooi) gedrukt worden - en ingebonden, zodat het praktisch, duurzaam én bruikbaar is. Dat vereist vakmanschap. Er komt een tweede boek op tafel. Het is het studentenwoordenboek van klassiek en middeleeuws Chinees. Opnieuw in het Engels vertaald. Ook die uitgave voorziet in een behoefte. ,,En natuurlijk kunnen ze deze boeken ook online krijgen’’, meldt Pabbruwe. De app van het Chinese woordenboek kost overigens vijftig euro, net zoveel als het eigenlijke boek. Bij Brill bepaalt de waarde van de informatie de prijs en niet per se de verschijningsvorm. ,,Er zal heel lang een klassiek product blijven bestaan’’, gaat de directeur verder. ,,De technologie daaronder zal blijven veranderen. Die is vandaag toch vooral digitaal.’’ ,,We zullen eerst en vooral tot een bestand moeten komen - en van daaruit allerlei verdere stappen nemen. Een e-book, print, losse

Directeur Herman Pabbruwe.

hoofdstukken, een website, database, video: multimediaal is het uitgangspunt. Er zullen straks wetenschappelijke modellen zijn die je niet eens meer als boek kunt uitgeven. We zijn een 332 jaar oud besje, maar onder de motorkap zijn we helemaal bij de tijd.’’

Wieg De vaderlandse wieg van het boek stond in Leiden, zou je kunnen zeggen. De stamvader van de beroemde uitgeversfamilie Elsevier, Lodewijk, vluchtte als Hugenoot van Leuven naar Leiden, zoals veel Vlaamse en Franse protestanten dat in de 16e eeuw deden. Leiden dankte er onder meer zijn rijke Lakenindustrie aan. De stad had al sinds 1575 een universiteit - de oudste van Nederland. In 1580 opende Lodewijk Elsevier naast de universiteit op het Rapenburg een boekwinkel. Drie jaar later gaf hij zijn eerste boek uit. Het uitgeversbedrijf begon in 1592 en bleef tot 1791

lijke werk. We zijn van oudsher gespecialiseerd in kleine, vreemde, bedreigde talen en culturen. Die fascinatie is nooit verdwenen. We konden in de gekste talen mooi drukwerk leveren.’’ Rond 1700 gaf oprichter Luchtmans al een bijbel in het Aramees uit. In 1855 verscheen ’Het Gebed des Heeren in veertien talen’, dat wel wordt gezien als een beginselverklaring van Brill. Het Onze Vader is niet afgedrukt in het Engels en Frans, maar in alle exotische fonts die de zetterij tot haar beschikking had: Chaldeeuws, Sanskriet, Tartaars, Koptisch en Maleis. De directeur illustreert: ,,Hoe zet je spijkerschrift om in Latijn? Een computer moet het kunnen lezen. Deze letter stelt ons in staat om de meest wonderlijke tekens neer te zetten. Die zetterij hebben we dus niet meer, maar nu hebben we eigen software, waarmee we hetzelfde kunnen.’’

De eigen Brill-letter.

bestaan. (Het huidige Reed Elsevier werd in 1880 trouwens opgericht als Elseviers Uitgeversmaatschappij. De vier firmanten vernoemden hun bedrijf naar het beroemde uitgeversgeslacht.) Ook Brill begon in Leiden aan het Rapenburg. Jordaan Luchtmans stichtte in 1683 zijn uitgeverij. Toen er in 1848 geen Luchtmans meer was om het familiebedrijf voort te zetten, nam Evert Jan Brill (1812-1871) de onderneming over en gaf er zijn eigen naam aan. Zijn opvolgers brachten Brill in 1896 naar de beurs. Honderd jaar later kreeg het bedrijf het predikaat Koninklijk. Hoe vastgeklonken het bedrijf ook aan Leiden is, de wereld is het werkterrein. Amerika is de grootste afzetmarkt, en om straks Azië te veroveren, heeft Brill inmiddels een voorpost in Singapore. De website is er alleen in het Engels en Chinees. Pabbruwe, van huis uit kunsthistoricus en afgestudeerd in Leiden, werkte eerder bij andere

uitgeverijen, voor hij in 2004 directeur bij Brill werd. Eeuwenlang beheerste de uitgeverij het volledige productieproces, de hele ’bedrijfskolom’ - van idee tot verkooppunt. In Leiden was een eigen winkel, en zelfs een antiquariaat. Brill is uitgever van wetenschappelijk (naslag)werk, in het bijzonder in de vreemde talen en culturen, sociale wetenschappen en (internationaal) recht. Het huidige kantoor staat op het terrein waar ooit ook de drukkerij, het magazijn, de boekbinderij en de zetterij zaten. ,,Maar die kregen het verschrikkelijk moeilijk. Ze zijn gewoon failliet gegaan. Om niet de hele onderneming onder water te laten gaan, zijn ze gesloten. En dat is ook prima. Laat ons dan maar vooral uitgever zijn. Zo zijn we ooit ook begonnen.’’ Het hoofdkantoor is eigenlijk een eregalerij van de historie van Brill. De gangen hangen vol met foto’s in lijstjes, posters, afbeeldingen of ander drukwerk.

Indrukwekkend is het 18e eeuwse schilderij van Nicolaas Reijers dat Samuel Luchtmans liet maken, voor thuis, boven de schouw. Het stelt de Griekse Goden Hermes en Pallas (Athena) voor, of eigenlijk Luchtmans en zijn vrouw. Pallas is de Godin van de Wijsheid. Het hing jaren in de zetterij, waar zetters voor hun vermaak hun loden letters mikten op de blote billen van de drie jongetjes. Het moest eerst gerestaureerd worden voor het een plek in het kantoor kon krijgen. ,,We koketteren wel met ons verleden’’, zegt Pabbruwe, met een kwinkslag en een verontschuldiging tegelijk.

Bedreigingen

Parallellen Typisch is trouwens dat Brill en Elsevier behalve in hun oorsprong meer parallellen vertonen. Beide hebben een klassiek-wetenschappelijk logo. Op dat van Brill staat Tuta sub aegide Pallas (Pallas is veilig achter haar schild).

’Laat ons vooral weer uitgever zijn. Zo zijn we ook ooit begonnen’

Nicolaas Reijers (rond 1750): Pallas en Hermes.

Ze kregen ieder hun eigen font, de elzevier (of mediaeval; Engels: Old Style, Duits: Antiqua) en de Brill Text. Het lettertype van Brill is geen teken van ijdelheid, maar

ontstaan uit pure (praktische) noodzaak. Het is digitaal steno, met zesduizend verschillende symbolen. Pabbruwe: ,,Waar we altijd goed in waren, was het moei-

Bedreigingen blijven er genoeg in het digitale tijdperk. ,,Door internet zijn compleet andere businessmodellen ontstaan. Dat gooit de boel overhoop. Maar ons devies is: als het er echt griezelig uitziet, moet je er snel mee gaan werken.’’ Het voeden van de wetenschap, onafhankelijk en betrouwbaar, blijft een eerste levensbehoefte van de wetenschap - en dus van Brill. ,,Een wetenschapper moet leren, bijblijven en publiceren en heeft dus toegang tot literatuur nodig. Daar rust ons verdienmodel op. Of het nou in een fysiek gebouw is, met planken voor boeken, of een wolk ergens op internet met gegevens, dat is niet zo van belang.’’ Hulpbronnen: wikipedia.nl, brill.com, boekblad.nl.

Paspoort Naam: Koninklijke Brill N.V. Aantal werknemers: 130 Opgericht in: 1683 Jaaromzet: 30 miljoen euro Vestigingen: Leiden, Boston en Singapore (agentschap) Website: www.brill.com

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Talenten en centen volgens Jamai Een voornaam is genoeg. Zeg Jamai en het publiek weet dat het gaat om de zanger die in 2003 de tv-talentenjacht ’Idols’ won. Een winnaar die zich ontwikkelde tot all round artiest. Want hij bracht albums uit, speelde in musicals, danste in ’Dancing with the stars’ en presenteerde tv-programma’s. Met kerstmis zingt hij in ’The Christmas Show’ in de Ziggo Dome.

Werken

Tekst: Jan Vriend Foto: ANP

De bus als trefpunt Wat wilde je later worden? „Buschauffeur. Ik woonde in IJsselstein, waar de bus in mijn kinderjaren héél belangrijk was. Zonder bus kwam je nergens. Dus de bus was gezellig. Daar ontmoette je mensen die wat te vertellen hadden. De één moet naar school, de ander naar het ziekenhuis en nummer drie naar oma. Ik had het geluk dat mijn oom buschauffeur was. Af en toe mocht ik een dagje met hem mee. Onderweg drukte ik dan op de knop om de deur open en dicht te doen. Een feest.” Wat was je eerste baan? „Mijn moeder komt uit een horecafamilie. Via-via kreeg ik daarom als scholier een vakantiebaantje in een restaurant. Dat vond ik ontzettend gezellig. Ik waste af, ik maakte toetjes, ik stond achter de bar en ik werkte in de bediening. Heel leerzaam, want in de horeca ontdek je pas hoe je met mensen moet omgaan. Het leuke vond ik ook dat ik vrij was als andere mensen moesten werken. Het geld dat ik verdiende, gaf ik ook weer uit in de horeca. Taartjes eten, patat halen. Dat heb ik nooit meer afgeleerd.” Wat was het leukste werk dat je ooit deed? „Die tijd in het restaurant vond ik echt geweldig. Natuurlijk geniet ik

Op het podium Jamai zingt op 26 en 27 december in de ’Christmas Show’,een winters sprookjesspektakel in de Ziggo Dome waarin ook Ron Brandsteder, Nicolette van Dam, Edsilia Rombley en anderen optreden. www.christmasshow.nl

nu ook van mijn optredens en van mijn tv-werk, maar die horecaervaring heeft me als scholier heel goed gedaan. Dat ik daar lekker mezelf kon zijn tussen collega’s en gasten vond ik geweldig. Maar misschien is het in mijn hoofd wel veel leuker dan het in werkelijkheid was, omdat ik weet dat die tijd nooit meer terugkomt.” Heb je wel eens werk gedaan voor het geld? „Ja, natuurlijk. Wie niet? Ik heb wel eens opgetreden bij een bedrijfsfeest of bij de opening van een zaak. Dat zijn van die klussen die artistiek niet altijd even hoogstaand zijn, maar vaak wél een klap geld opleveren. Als ik twijfel of ik zo’n opdracht aanneem, vraag ik altijd aan mijn ouders om raad. Meestal stimuleren die me dan om het met beide handen aan te pakken, want zij weten dat anderen weken moeten werken om zo’n bedrag bij elkaar te verdienen. Dan zou het toch arrogant zijn om nee te zeggen?” Wat zou je doen als je een miljoenenprijs wint? „Het lijkt me fijn om financieel helemaal onafhankelijk te zijn, maar ik denk niet dat het mijn leven ingrijpend zal veranderen. Ik zou gewoon mijn werk blijven doen, want dat is veel te leuk om los te laten.” ,,Maar het lijkt me heerlijk om te verhuizen naar de Prinsengracht. Ieder keer als ik daar fiets, droom ik ervan om daar te kunnen wonen. Nu is dat voor mij onbetaalbaar. Maar met zo’n prijs op zak, koop ik daar een grachtenpand met een eigen verdieping voor ■ mijn vleugel.”

Jamai Loman :,,In de horeca ontdek je pas hoe je met mensen moet omgaan.’’

ANP KIPPA

Werkgever moet uitkijken met kerstpakket

Eveline Bakker van Stegman Kerstpakketten. FOTO: MARTIN MOOIJ

Leuk om als dank van waardering aan het eind van het jaar van je baas een kerstpakket te krijgen. Maar door de gewijzigde fiscale regels is het voor bedrijven nog een heel gepuzzel om dat financieel te verantwoorden. Voor de leveranciers van kerstpakketten zit het er bijna op. De laatste bestellingen gaan de deur uit en het grote uitdelen is al voorzichtig begonnen. Tegen de vijf miljoen pakketten worden weggegeven. Bij Stegman Kerstpakketten in Schagen, met zo’n 350.000 pakketten een van de vijf grootste leveranciers van ons land, is de plank vol delicatessen een ’hardloper’. Hogere bestedingen signaleert

eigenaresse Eveline Bakker niet echt: „Gemiddeld nog steeds tussen de 30 en 35 euro. Bij ons is ’Happen van de Plank’ erg populair, net als ’Fit & Gezond’, met een eenpersoonsblender erbij voor verantwoorde shakes.”

Internetvariant Volgens Lidushka Ruegebrink van Makro Kerstpakketten in Duiven, met zo’n anderhalf miljoen pakketten onbetwist marktleider, is het kerstpakket onverminderd populair. Bij haar wordt gemiddeld €41 uitgegeven, een lichte stijging. Het traditionele kerstpakket blijft het meest in trek. De internetvariant, waarbij de ontvanger met een

persoonlijke code online zijn geschenk naar wens mag uitkiezen, is met inmiddels 30% van de totale omzet bij Makro Kerstpakketten sterk in opmars. „Ons proeverijpakket en de plank vol lekkers doen het erg goed, net als de pakketten in bijzondere verpakkingen, zoals een mooie houten kist die ook goed in het interieur past.” Fiscaal gepuzzel bemoeilijkte de pakketkeuze nog eens extra. Sinds begin dit jaar mag een werknemer volgens de nieuwe Werkkostenregeling (WKR) maximaal 1,2% van zijn fiscale loonsom belastingvrij aan vergoedingen en verstrekkingen van zijn werkgever ontvangen. „Wie al een fietsenplan, personeels-

feestje of -uitje had georganiseerd, moest echt even oppassen”, zegt loonbelastingspecialist Marcel Kawka van advies- en accountancyorganisatie BDO. „Anders volgt er een eindheffing van 80%.” Bedrijven die volgend jaar fiscaal gezeur willen voorkomen, adviseert Kawka een ruil te maken met de personeelsvereniging. „Laat die het kerstpakket geven. Onder bepaalde voorwaarden kan dat belastingvrij, de werkgever mag daarvan de helft inleggen. Het jaarlijkse pv-feestje doet de werkgever dan voortaan, als dat op de werkplek plaatsvindt kan dat sowieso ook belastingvrij”, aldus Kawka.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Succes met solliciteren! Solliciteren is een vak apart! Neem maar eens een kijkje op internet. Zo veel blogs, tips over de brief, het CV, jouw loopbaan. De tijd dat je vanaf school tot aan je pensioen bij dezelfde werkgever zit is voorbij. Anno 2015 hebben we nog steeds te maken met een ruime arbeidsmarkt, wat inhoudt dat er meer werkzoekenden zijn dan dat er behoefte is aan werknemers.

Tekst: Laura Berns-van Unen, bedrijfskundig adviseur van Commendatio.

Werken

Illustratie: Lars de Boer

Tips voor gerichte sollicitatie

n mijn vorige column heb ik uitgelegd waarom een krachtige sollicitatiebrief belangrijk is en welke onderdelen belangrijk zijn bij een open sollicitatie. Deze week geef ik je tips voor de opbouw van de sollicitatiebrief die je stuurt naar aanleiding van een vacature. De meeste sollicitaties gaan tegenwoordig digitaal. In de vacature staat meestal vermeld hoe men de sollicitatie wil ontvangen. Houd je hier aan en denk niet ’ik stuur een handgeschreven brief per post want dan val ik op’. Als ze de sollicitatie per e-mail willen, stuur hem dan ook per e-mail. Elk bedrijf heeft bepaalde procedures en het is belangrijk dat je binnen deze procedure past om het bedrijf zo min mogelijk extra werk te geven. Als je per e-mail solliciteert, dan kun je er voor kiezen om de sollicitatiebrief als bijlage mee te sturen of om de tekst in de e-mail zelf te plakken. Indien je er voor kiest om de brief als bijlage toe te voegen, houd dan de lay-out aan van een normale brief en begin met je eigen adresgegevens en de adresgegevens van het bedrijf. Sla de brief op als PDF-document zodat er niets aan de lay-out verandert en het bedrijf niets kan veranderen in jouw brief. Geef het document een duidelijke bestandsnaam zodat de potentiële werkgever direct ziet dat de toegevoegde bijlage de motivatiebrief is.

Opbouw brief In de eerste alinea geef je aan waarom je schrijft. Je vertelt dus dat je wilt solliciteren naar een bepaalde functie. Geef duidelijk de naam van de functie en vermeld ook waar je de vacature gevonden hebt. Daarna schrijf je waarom je zo graag bij dit bedrijf wil werken. Waarom past dit bedrijf zo goed bij jou? En wat is jouw bijdrage aan deze werkgever? Tip: zoek op internet naar het bedrijf, bekijk bijvoorbeeld de website en de social media-pagina’s. Lees de missie en

visie, bekijk de nieuwsberichten, bekijk de producten. Leg zo duidelijk mogelijk uit waarom jij ’fan’ bent van deze werkgever. Ook als het een verplichte sollicitatie is, probeer er dan iets positief uit te pikken waar jij achter staat. Het bedrijf moet denken dat jij alleen een brief naar hen schrijft en dat dit geen standaard brief is die naar elk bedrijf gestuurd kan worden. In de volgende alinea’s ga je in op je kennis en ervaring. Je legt uit waarom jij de juiste persoon voor de functie bent. Leg ook uit waar-

om je solliciteert, wat jou aantrekt in de functie. Leg drie sterke punten uit aan de hand van de STARmethode: situatie, taak, actie, resultaat. Zo geef je meteen bewijzen dat jij echt die competenties hebt. In de laatste alinea laat je merken dat je uitgenodigd wilt worden voor een gesprek of schrijf hierin dat je binnenkort (terug)belt met de vraag of er mogelijkheden voor jou zijn binnen het bedrijf.

Extra inspiratie Op internet kun je nog meer tips

en inspiratie vinden. Zoek bijvoorbeeld eens op ’originele openingszinnen motivatiebrief’ of ’format sollicitatiebrief’. Vermijd te veel clichéwoorden en -zinnen en wees vooral jezelf. Dit was de laatste column van Laura Berns in de serie ’Succes met solliciteren!’

■

Reageren? Mail naar: bijlageredactie@hollandmediacombinatie.nl

Stagiairs hebben vaak recht op vergoeding Op basis van afspraken in de cao hebben in veel branches stagiairs recht op een vergoeding. Maar heel vaak krijgen ze die vergoeding niet. CNV Vakmensen hield een peiling onder 2500 leerlingen van het roc en daaruit bleek dat 70 procent niks krijgt. Dat zou wel moeten. In bij voorbeeld de cao’s voor de bouw, kappersbranche, kinderopvang en zorg en welzijn is afgesproken dat stagelopers een vergoeding krijgen. ,,We schrikken van deze cijfers”, zegt Souleiman Amallah. ,,We hebben leerlingen gericht gevraagd naar hun ervaringen met stages en

stagevergoedingen. Ons beeld op basis van zo’n 2.500 reacties is dat meer dan 70 procent geen stagevergoeding ontvangt. Terwijl daar in een aantal cao’s een keiharde afspraak over is gemaakt. Stagiairs werken vaak voor nop. En ze durven er geen punt van te maken, want ze zijn vaak al blij dat ze een stageplek hebben.”

Richtlijnen Er zijn geen wettelijke afspraken, maar wel richtlijnen en in sommige cao’s dus afspraken. Scholen durven de kwestie vaak niet aan te kaarten uit angst een stagebedrijf

kwijt te raken. ,,We begrijpen die angst wel. Maar tegelijkertijd moeten scholen ook hun verantwoordelijkheid nemen en voor hun leerlingen opkomen. Als roc’s daarin vastlopen, kunnen wij hen helpen. We vertegenwoordigen tenslotte ruim 25.000 jonge leden. Wat scholen bijvoorbeeld zouden kunnen doen, is een standaardovereenkomst met een stagebedrijf afsluiten, met daarin een verwijzing naar de cao-afspraken. Dan voorkom je dat een stagiair zelf de kastanjes uit het vuur moet halen.” De richtlijnen gaan uit van de volgende bruto bedragen per

maand: Voor het mbo bij vier dagen 180 euro, bij vijf dagen in de week 227 euro; voor het hbo tussen de 136 en 227 euro. Bij afstuderen tussen de 227 en 454 euro; voor universiteit tussen de 227 en 454 euro per maand. De vakbond heeft speciaal voor jongeren een website geopend, waarop ze vragen kunnen stellen over stagevergoedingen en dergelijke: www.stagelijn.nl. Op deze website valt ook te lezen dat je tot vijf jaar terug een stagevergoeding op kunt vragen, als daarover in de cao afspraken zijn gemaakt.

FOTO: TECHNIEKBEELDBANK

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Puzzel mee en win een boekenbon!

Kruiswoord oplossing week 50 A C C O P O S I G L O P I A N O E L B O H E I T M O S V E R T R O T E E C R I M E H O E D R T R O S C A

Onder de goede inzenders worden één boekenbon ter waarde van €25,- en vijf van €10,- verloot. Zo doet u mee! Los een van de twee puzzels op (beide mag ook). Geef uw oplossing door vóór a.s. donderdag via telefoonnummer 0909-5050311 (50 ct. per gesprek). Toets ook het weeknummer in. Prijswinnaars ontvangen binnen vier weken schriftelijk bericht.

R D E O T O R M L U I A W C A A B S A I T R A J E K O M U R P A U I T T U L E B R R

N A P IJ L A R D S M E E E C O N T E C T H E L F R E U K V R A P I K E N E I N A

Cryptogram oplossing week 50 P P R M I A L N H A A L F T T I S G N E A L

A S T R A K

K F O T O P V M E B E J A A R D R S T W I S T V R E U E K O P E R B S E L E T E R O N E C O T R O U W P L P

S T O E L

N D E U M O E N D

Oplossingswoord: walnoot

VERTICAAL 1 hoeveelheid 2 griezelig mens 3 paardenslee 4 grote inspanning 5 ijzeren pen 6 zojuist 7 plus 8 zeevogel 9 voorzetsel 10 fraaie kleding 11 vocht verwijderen 12 uiterst 13 strelen 14 geestvervoering 15 blauwwit metaal 18 vloerbedekking 20 maand 22 schuif 23 pratende vogel 24 energiezuinige verlichting 27 ruiterkleding 28 water tussen Arabië en Afrika 30 lijm 33 De Nederlandsche Bank 34 rivier in Egypte 36 spruit 39 intussen 40 stommerik 41 opzicht 42 raar 44 zet 45 deel van een breuk 46 plaats in China 47 nauwe doorgang 49 houtsoort 52 politieafdeling 55 insect 56 knellende greep 58 toer 60 zangnoot 62 plaats in Gelderland 64 meer dan wenselijk 65 lidwoord 66 ezelsgeluid 5

P L O E G E N T IJ D R I T

T N R IJ

Puzzel 8

43 49

57 63

35 39

34 38

17 21

VERTICAAL 1 Het rommelde dit jaar weer in Italië. (4) 2 Achterban om voor te leven. (13) 3 Dat is met recht een kamerfractie. (13) 5 Theaterdier. (3) 6 Daar is een drinkende dominee. (5) 7 Vaartuig dat we op sleeptouw nemen. (7) 9 Hij krijgt de schuld. (5) 10 Zoet stuk vlees. (4) 12 Hiermee wordt een proefschrift geschreven. (7) 14 Goed abakenen wat en hoe u wilt afvallen. (7) 15 Leidt een dubbelleven. (8) 17 Handigheidje bij judo. (5) 18 Balspel. (5) 19 Voor de belasting (on)betaald verlof. (6) 21 Jaloezie leidt tot vijandschap. (3)

Cryptogram week 51 HORIZONTAAL 4 Die vliegt uit bij rukwinden. (9) 8 Dokter die zijn recepten schrijft op een tablet. (3) 11 Mis in de open lucht. (17) 13 Katholieke ilosoof die breekbaar overkomt. (7) 16 Hij is voor hor.8 in de leer. (9) 17 Sportvrouw die linkshandig is. (13) 19 Advies: geef een fooi. (3) 20 Zorgen dat die krent onderuitgaat, maar de koploper zien wegrijden. (3,3,5,6) 22 Zij is huisvrouw voor de kost. (15)

T O E R

N A D G I N A E E E N F N T E H U I Z I A L A G L I E V E I K N O O D R N W A P E N E N C X C C H T I G H E T T T

Oplossing: 10x de letter R

Kruiswoordraadsel week 51 HORIZONTAAL 1 sportploeg 5 gauw 8 manier 13 om hulp smeken 15 zanger 16 wier 17 uitgang 18 aanwijzend voornaamwoord 19 smaakmaker 21 kleine bevoorrechte groep 23 begrip 25 opening 26 drukfoutenlijst 28 mannelijk dier 29 om 31 jaloezie 32 boom 35 Amerikaanse lekkernij 37 stuk 38 teek 40 neiging 43 begrenzen 46 voorkeur 48 windstreek 50 malloot 51 Italiaan 53 tik 54 kind 56 teelt 57 kleur 59 gesloten 60 speeksel 61 een weinig 63 snaarinstrument 65 bestemming 67 in ontbinding verkeren 68 hoofddeksel 69 modegril

H A T E M A I L

10 11

Tel hoe vaak de letter L in het diagram voorkomt. Dat aantal kunt u doorbellen.

Sudoku killer

Futoshiki

Vul het diagram zo in, dat in elke rij, in elke kolom én in elk blok van 3 x 3 vakjes de cijfers 1 t/m 9 slechts één keer voorkomen. De cijfers in elke regio vormen opgeteld het getal dat linksboven in deze regio staat. 9

Plaats de cijfers 1 t/m 5 op elke rij en in iedere kolom. Op enkele plaatsen staat aangegeven of een in te vullen cijfer groter (>) of kleiner (<) dan het naastgelegen cijfer is.

Breinbreker

Oplossing week 50

Vervang de letters door cijfers zodat correcte berekeningen ontstaan. Gelijke letters zijn gelijke cijfers.

ZEESLAG

DEK 7

ACD

2 EDJ

GBJF + JE

GAHC

GCFH HG

TENTJE-BOOMPJE

GDKD

BREINBREKER 14

4 9

5928 : 2964 = 11

2 +

1181 + 300 = 1481 11

Prijswinnaars week 49

4747 - 3264 = 1483

Een boekenbon van €25,- gaat naar: T. Slijkerman, Hoogwoud. Bonnen van €10,-: P. Venneker, Hoofddorp; W. Stein-Snoek, Purmerend; A. Heblij-Santen, Bloemendaal; S. Butter, Wormerveer; C. Rebel, Huizen. Winnaars krijgen binnen vier weken bericht.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Kerst Swingen onder de kerstboom

Mens De grote wijnkenner Harold Hamersma

Weekendmagazine

Stralende dagen

Column Richard Kemper moet zóóóvééé’l

LRV

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Vrij geeft weg

Stralende dagen keer twee kaarten voor de voorstelling van 8 januari in de schouwburg in IJmuiden. Iedere abonnee loot automatisch mee. Winnaars krijgen thuis bericht.

Kerstpuzzel

Musical ’Willem Ruis’ In de musical ’Willem Ruis; de show van zijn leven’, komt de kleurrijke showmaster van weleer tot leven. Als een wervelstorm veroverde hij met zijn brutaliteit en bravoure het stijve Hilversum van de jaren zeventig. Gedreven door ambitie maakte hij zijn shows steeds groter, duurder en gekker, wat ten koste ging van zijn privéleven en zijn gezondheid.. De musical is nu overal in het land te zien. www.willemruis.nl. Vrij verloot vijf

Gedicht

Vrij mag van speelgoedfabrikant Goliath zes kerstpuzzels weggeven van That's life. Deze puzzel telt duizend stukjes en toont een vrolijk wintertafereel. Boven een kerstmarkt vliegt de Kerstman en hij ziet onder hem kinderen vrolijk in de sneeuw spelen. Een puzzel waar je uren zoet mee bent! nee Vrij verloot zes exemplaren van deze puzzel onder lezers. Iedere abonloot automatisch mee. Namen van winnaars staan volgende week op de website van de krant. Zij krijgen hun prijs thuisgestuurd.

Op deze plek komt wekelijks een gedicht van een lezer. Meedoen? Schrijf een gedicht over de winter van acht regels (± 50 woorden) en mail dit naar bijlageredactie@hollandmediacombinatie.nl.

en witte kerst kunnen we dit jaar wel vergeten. Is dat heel erg? Nee, want dat scheelt een hoop geblibber op de wegen onderweg naar alle familie en vrienden om de feestdagen samen door te brengen. Want gezelligheid en elkaar heel veel liefde geven, daar gaat Vrij dit jaar voor. En voor stralende dagen. In deze Vrij nemen alvast een voorproefje op de kerst met nog even de laatste decoratietrends en cadeau-ideetjes. Ook in deze Vrij een gesprek met Harold Hamersma: de grootste wijnkenner - en proever - van ons land. En volgende week in Vrij. Dat houden we nog even stil. Wel verklappen we dat wel al eerder op de mat zullen liggen. In een ander formaat dan je van ons gewend bent. Maar dat het een feestelijk nummer is, waar je de hele kerst mee zoet kunt zijn, dat staat vast. Tot straks! Tot Vrij!

Van de redactie

Koning winter Hij kleurt de schepping met geduld in fraaie wintertonen. En als de wind tot zwijgen is gebracht en verkeerslawaai uiteindelijk is verwaaid dan mag er stilte wonen. Wil Cordes

Colofon Vrij is een uitgave van Holland Media Combinatie, uitgever van Noordhollands Dagblad, Haarlems Dagblad/IJmuider Courant, De Gooi- en Eemlander en Leidsch Dagblad. Redactie: Nanska van de Laar (chef), Marja van Spaandonk, Jan Vriend, Hanneke van den Berg. Vormgeving Peter van den Elshout, Mirthe Steenmeijer en Eduard Lemmers. Foto cover: iStock Vrij, postbus 2, 1800 AA Alkmaar, 072-5196275, vrij@hollandmediacombinatie.nl. Adverteren: 072-5196398 of advertenties@hollandmediacombinatie.nl.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Zóóóvééél!!

e wereld wordt steeds gekker, zei ik. Als je ziet hoe Donald Trump het in de Amerikaanse voorverkiezingen doet, is het niet ondenkbaar dat Johan Vlemminx onze volgende premier wordt. Verwachtingsvol keek ik om me heen wie van mijn gezinsleden als eerste een compliment zou geven voor deze scherpe analyse van de toestand in de wereld. Maar ze hadden het druk met opruimen. ’Ik vind het ongezellig’, zeikte m’n zoontje over z’n leeggehaalde kamer. ’OMG, waarom moet ik per se nú alles uitzoeken?’, peeuwde m’n puberdochter. We gaan verhuizen. In dit soort situaties is er gelukkig altijd mijn vrouw die de kinderen wat rede bij kan brengen. Maar die liet zich op de bank vallen en kreunde: ’We moeten nog zóóóóóvéééééééél!!’ Oké, schreeuwde ik. Wie heeft er in godsnaam bedacht dat we per se in de laatste week voor kerst verkassen?! De kinderen keken me verbaasd aan. Ja, wat?, riep ik in de overtuiging dat hun moeder dit slechte plan had bedacht. ’Jij!!!!!’, snauwden ze terug. Ik keek naar mijn vrouw. Ben ik nou gek of… ’Ja’, onderbrak ze me en ging door met wijnglazen in vloeipapier wikkelen. Ze had gelijk. Een half jaar geleden verkochten we ons huis en nu is het tijd om plaats te maken voor de nieuwe bewoners. We kunnen nog niet terecht in ons nieuwe huis, dus we gaan eerst een tijdje overbruggen op een andere plek. Twee keer verhuizen in een korte tijd dus. Toen mijn vrouw suggereerde om die eerste keer liefst zo snel mogelijk te doen (we hadden toen immers de tijd en dat zou rust geven aan het eind van het jaar) vond ik dat ’een heel slecht idee’ en gebruikte m’n veto. Tot mijn schrik werkte die. Met als resultaat dat wij nu, in de aller-drukste periode van het jaar, moeten verhuizen. U weet wel, precies in de kerstperiode die sowieso al rechtstreeks aangesloten lijkt op je traanbuisjes, nemen wij afscheid van de plek waar we verliefd waren, ruzie maakten en het weer goed vochten, onze jongste zoon kregen, waar we ziek werden en gelukkig ook weer beter, waar we afscheid namen van dierbaren en nieuwe vriendschappen ontstonden. Slim? Ehhh... Niet echt. Totale chaos heeft zich van ons huis meester gemaakt. Want het is ook de week dat de jongste op school het kerstdiner heeft waarvoor alle andere ouders uiteraard pijlsnel op de makkelijke Jip & Janneke champagne of de papieren bordjes hadden ingetekend. Alleen de zelfgemaakte vegapizza’s bleven over. En zo nog 1000 van die dingen. Een half jaar geleden riep ik nog: ’Zoveel werk is dat ook weer niet!’ En nu heb ik haast. De rest van het gezin is namelijk al klaar en ik sta pas met de eerste liefdesbrief uit 1992 in m’n handen te twijfelen in welke doos ie moet en of daar een sticker ’Opslag’ of ’Huurhuis’ op moet. Ik krijg een rangschikaanval. Ik wil oude videobanden van onze vakanties digitaliseren en mijn 463 cd’s moeten per se dit jaar nog in de muziekbibliotheek op mijn computer worden geïmporteerd. Na een paar dagen komt mijn vrouw maar eens een kijkje nemen op zolder. Daar ben ik ’twee dozen verder. Ze wrijft troostend over m’n voorhoofd, zegt dat ze me maar even met rust laat en even wat leuks gaat doen met de kinderen. Dat kunnen jullie niet maken, ik moet nog zóóóóóvéééééééél!!!!, huil ik. ’Ja pap, de wereld wordt steeds gekker hé!’, roept mijn zoontje van beneden. Ze lachen. Te hard. De deur slaat dicht. Er plakt iets op mijn voorhoofd. Het is een sticker: ’Opslag’.

Tot in het theater! Richard Kemper

Veldhuis & Kemper

Hoe Kerstmis generaties verbindt Kerst is het familiefeest bij uitstek. Ook al woon je ver bij elkaar vandaan, met kerstmis komen de generaties bij elkaar. Hier vertelt Marco Borsato over de wonderlijke kerstdiners van zijn moeder. Tjeerd Oosterhuis belicht een kerstproject met zijn vader Huub en zijn zus Trijntje.

een jarige in huize Borsato voor wie het huis zó uitbundig wordt versierd als voor papa Marco. Dat is het voordeel als je op 21 december geboren bent. ,,Kerst staat bij ons heel nadrukkelijk in het teken van de familie’’, zegt de zanger. ,,Onze kinderen springen een gat in de lucht als de oma’s komen.’’ Hij houdt van deze tijd van het jaar, zegt hij. ,,Kerst is de tijd van een knapperend haardvuur, koud weer, beslagen ramen, rode wijn en lekker eten. Voor mij is kerst ook vooral een feest waarbij je tijd vrijmaakt voor de familie. Er wordt al genoeg getornd aan tradities, dus laten we de kersttraditie maar stevig omarmen.’’ Als Marco Borsato terugdenkt aan de kerstfeesten van vroeger, ziet hij zichzelf om de tafel zitten met zijn moeder, zijn broer en zijn zus. ,,Mijn vader was er niet of nauwelijks. Die zat in Italië. Mijn moeder moest het maar zien te redden, want alimentatie was er niet bij. Het knappe van mijn moeder is dat ze toch nooit iets negatiefs over hem zei. Hooguit iets van ’je vader is je vader’. Om ons contact met hem te bevorderen, regelde ze altijd dat we in de zomer bij hem waren. We zijn daar ook eens geweest om kerst te vieren, maar we misten de beslagen ramen en de kou. Dus dat was eenmalig.’’

Spelletje ,,Mijn moeder was er goed in om van niets iets te maken. Ook al was er weinig in huis, ze redde het met creativiteit. Zelfs een schaal pannenkoeken wist ze met een mooi verhaal en veel decoraties als een groot kerstdiner te presenteren. Cadeautjes waren er niet. Dat zat er niet in, bij ons thuis. Maar altijd had ze wel een spelletje achter de hand om de sfeer een impuls te geven.’’

Marco Borsato’s kerstdiner met pannenkoeken ,,Ik kijk nog altijd met bewondering naar mijn moeder. Ze was het hoofd van ons gezin, ze had haar winkel en ze was er altijd voor ons als we haar nodig hadden. Hoe ze dat in vredesnaam allemaal heeft kunnen combineren is mij een raadsel. Het moet iets te maken hebben met de enorme levensenergie die ze heeft. Daarom voel ik me gezegend met haar. Als ik mijn rol als ouder maar half zo goed kan invullen als zij, ben ik al gelukkig.’’

Pubers De kerstdagen viert hij het liefst thuis. Een bewuste keuze, zegt hij. ,,Met drie pubers in huis is het door het jaar heen vrijwel altijd druk. Niet alleen voor Leontine en mij, maar ook voor de kinderen.’’ Hij is vader van zoon Luca (17), zoon Senna (14) dochter Jada (13). ,,Luca zit in zijn examenjaar. De afgelopen maanden heb ik hem geholpen met zijn profielwerkstuk voor economie. We doen veel samen. Ik ga met hem mee naar het voetbalveld, naar de sportschool en het zwembad. De andere kinderen spelen in films, ze zingen en proberen het beste van alles te proeven. Dan is de kersttijd een mooie periode om af te remmen en tijd voor elkaar te nemen.’’ Als het even kan, schuiven zijn moeder en schoonmoeder aan, met kerst. ,,Samen zijn met de familie met de feestdagen is een goede manier om te uiten dat we veel aan onze moeders te danken hebben. Onze kinderen vinden het trouwens ook geweldig als de oma’s komen, omdat ze dan verhalen kunnen delen. Daar komt bij dat mijn moeder altijd wat geks verzint. Kamperen in de tuin of een spontane bingo met een tas vol prijzen voor een prikkie. Daar zijn ze dol op.’’ Marco Borsato zingt bij het concert ’Helden van de Top 2000’. Te zien op Oudejaarsavond NPO 3.

ader Huub Oosterhuis is bekend als dichter, zoon Tjeerd maakt muziek. ,,Ik ken zijn gedichten lang niet allemaal. En voor hem is mijn muziek vaak vreemd terrein.’’ Dit jaar werkten ze voor het eerst samen aan een album. De teksten zijn van vader, de muziek van zoon. De titel: ’Uit Liefde’. Met kerstmis is het resultaat op tv te zien. ,,Kerst is het symbool van verbondenheid. Dat is precies wat we met deze liedjes willen bereiken.’’ Voor kerkgangers die hun liedbundels ter hand nemen, zijn de teksten van Huub Oosterhuis vertrouwde kost. De theoloog en dichter gaf Bijbelteksten een nieuw leven in honderden gedichten en liedjes. Ook is hij bekend van zijn indrukwekkende toespraak bij de begrafenis van Prins Claus. Huub Oosterhuis is ook de vader van Trijntje en Tjeerd. Broer en zus hadden succes met de band Total Touch. Nu is Tjeerd componist en producent van onder meer ’The Ladies of Soul’ waar zijn vrouw Edsilia Rombley, zijn zus Trijntje en haar schoonzus Berget Lewis deel van uitmaken.

Koren Bij het project ’Uit Liefde’ komen de spirituele woorden van senior en de popsound van junior bij elkaar. Voor het album selecteerden vader en zoon twaalf teksten uit het repertoire van Huub die door Tjeerd op muziek werden gezet. ,,Eigenlijk werken we in totaal andere hoeken’’, zegt Tjeerd. ,,Voor dit project zijn we elkaar tegemoet gekomen en in elkaars wereld gestapt. Mijn vader heeft zijn teksten hier en daar wat aangepast, zodat de zinnen beter bij mijn muziek passen en zodat de woorden meer geschikt zijn voor mijn generatie. Aan de andere kant heb ik de muziek weer aangepast zodat zijn woorden beter tot hun recht komen. Zo heb ik hier meer met koren en met pianomuziek gewerkt om de stemmen de ruimte te geven.’’

Familie Dan is het natuurlijk handig om zangeressen in de familie - en zangers in de kennissenkring - te hebben die de liedjes kunnen vertolken. Op het album worden ze gezongen door Trijntje, Edsilia, Berget, Tania Kross en zangers als Huub van der Lubbe, Jan Dulles (van de 3JS) , Paul de Leeuw en Youp van ’t Hek. ,,Het was leuk om mijn vader voor te stellen aan zangers die hij nog niet kende. Tegelijk vonden de popzangers het boeiend om repertoire te brengen dat een diepere of een heel andere laag aanboort dan ze gewend zijn.’’ Hoe kozen ze wie welk liedje zou doen? ,,Dat ging op gevoel. Tania komt uit de klassieke hoek, dus het lag voor de hand om haar een nummer te laten doen uit dat genre. Berget is opgegroeid met gospel, dus deed zij een nummer dat in die hoek ligt.’’ Bij de opnamen maakten zoon Tjeerd en de zangers (opnieuw) kennis met de precisie van vader Huub. ,,Sommige stukken moesten over omdat hij vond dat een lettergreep niet goed tot zijn recht kwam. Of omdat er een klemtoon anders moest worden gelegd. Daarin herkende ik zijn kritische houding die hem zo ver heeft gebracht. Daar leerde ik ook weer van.’’ Het moest goed worden, maar zonder commerciële opsmuk. ,,Dit project is niet bedoeld om te scoren. Ik denk ook niet dat je deze muziek veel op de radio zult horen, maar dat maakt niet uit, want het ging ons er in de eerste plaats om iets moois te maken.’’

Kippenvel Voor de tv-registratie trokken de zangers zich met het Metropole Orkest terug in De Rode Hoed in Amsterdam. ,,Hun muzikale kracht verrijkt de liedjes. Ze voegen er kippenvelmomenten aan toe. En die plek is goud waard omdat daar alles mooi kon worden uitgelicht.’’ De opnamen zijn gemaakt vóór zus Trijntje in het

Tjeerd en Huub Oosterhuis stappen in elkaars wereld kraambed terechtkwam. Youp van ’t Hek en Paul de Leeuw konden er niet bij zijn: bij de tv-registratie neemt Paul de Munnik hun aandeel voor zijn rekening. Het repertoire past bij de kerstsfeer, vindt Tjeerd Oosterhuis. ,,In deze tijd van het jaar ga je met de familie bij elkaar zitten. Net zoals we voor dit project hebben gedaan. Met kerst maak je de balans op en kijk je wat het jaar je heeft gebracht. Je denkt na over wie er niet meer is en wie er zijn bijgekomen. Deze liedjes passen bij die sfeer, want de teksten bieden hoop en troost. Want bij onze familie is het glas nooit half leeg, maar altijd half vol.’’ Uitzending: zaterdag 26 december 19.00 uur IKON NPO2. Herhaling zondag 3 januari, 11:30, NPO 2.

Teksten: Jan Vriend Foto’s: ANP

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

comfy Een

kerst

Natuurlijk is er niets leukers om je tijdens de feestdagen op te doffen en op je aller-allermooist voor de dag te komen.

aar de kerstdagen zijn er ook om te ontspannen, om lekker bij elkaar te kruipen en op de bank te hangen. Dan is een comfy outfit alles wat je nodig hebt. Comfortabel kan ook heel chique zijn als je kiest voor bijvoorbeeld een mooie kimono met wijdvallende broek van H&M. Knuffelend de kerst door? Marks & Spencer heeft pyjama’s die uitnodigen tot knuffelen. Of draag een lekker wollig vest van Vila. En dan hup, onder een warm plaid op de bank en wegdromen maar....en je bent ’gewaarschuwd’ - zoals ook in deze Vrij te lezen is - tussen kerst en nieuwjaar worden de meeste kinderen verwekt... Zin in gek doen? Kies dan eens niet voor zo’n kersttrui - die iedereen tegenwoordig wel heeft - maar een kerstelfjesjurk van Primark en huppel daarin vrolijk door de kamer luidkeels kersliedjes zingend. Kies je toch voor die kersttrui....hul jezelf dan compleet - van top tot teen in een kerstige outfit, inclusief onderbroek met kerstprint.

Verrassing!

f ik dan en dan wat heb? Eh nee, hoezo? ’Dan heb je nu wel wat’. Wat heb ik dan? ’Verrassing!’ Maar ben dan toch niet jarig? ’Vieren we gewoon eerder, wat maakt dat nou uit.’ Klinkt het heel ondankbaar als ik zeg dat ik niet van verrassingen hou? Herstel: ben er dol op, maar dan om voor anderen te bereiden. Laatst nog bij Beste Vriendin. Enige wat ze vooraf te horen krijgt is dat ze zwemkleding, laarzen en nagellak moet meenemen. Ze loopt dagenlang te vissen wat we nou gaan doen. Je wordt opgehaald en thuis gebracht, is enige wat ik prijs geef. Vriendin houdt niet van zo verrassingen. Ze heeft regie liever in eigen hand. Net als ik. Dag zelf is ze overigens oprecht verrast. Alleen rusteloze nachten van tevoren, slaat ze volgende keer liever over. Koekje van eigen deeg. Wanneer ik Dochter vraag hoe of wat, appt ze: ’Nagellak, laarzen en zwemkleding mee’. Word nog net niet thuis gebracht. We vertrekken vanuit mijn huis, met mijn auto. En oh ja, Zoon is er ook bij. Die komt later. Snap er helemaal niets van. Laat mij ook niet meer los, wordt obsessie. Googel vingers blauw om erachter te komen wat er op specifieke datum ergens in Nederland te doen is. Om mezelf weer ernstig toe te spreken. Verrassingen zijn leuk. Zeker als ze van je eigen kinderen komen. Nou ja, da’s niet helemaal waar. Laatste verrassing lang geleden gaat door mijn schuld niet door. Dagje Texel. Heel vroeg de boot. Daar kerstmarktje bezoeken. Lichte lunch. En op tijd weer terug. Delen ze om zes uur ’s ochtends stralend mee, terwijl ze vervaarlijk wiebelend dienblad met kopje thee, uitgeperste sinaasappels en versierd verjaardagsbroodje op bed zetten. Hoor ze al vanaf vijf uur rommelen met citruspers en broodrooster in keuken. Maak mij ernstig ongerust wat ze uitspoken, maar blijf in bed. Nog wel. Buiten woedt een sneeuwstorm, gevoelstemperatuur min tien. Ja, dat waren nog eens winters! En ja, kinderen waren ook nog klein. Des te leuker toch dat ze zoiets leuks bedenken? Nee dus. Kaartjes voor middagvoorstelling in bioscoop liggen namelijk al klaar. Daarna uit eten met grote groep genodigden. Dat is namelijk mijn verrassing. En dan eerst naar Texel? Logistiek niet haalbaar om een en ander te combineren. Maar om ze nou weer zo kortaf terug naar bed te sturen? We gaan dus niet naar Texel. En daar heb ik tot op heden spijt van. Beeld van beteuterde koppies, waar diepe schaduwen vallen over verwachtingsvolle blikken, vergeet ik van ze lang-zal-ze-leven niet meer. Zeker rond mijn verjaardag achtervolgt misselijke misser in opvoeding mij tot diep onder dekens. Traumatische ervaring. Helemaal voor bloedjes van kinderen die zo jong als ze zijn, geheel zelfstandig zoiets onverwachts bedenken. Verjaardag komt niet meer goed. Doen ze ook nooit meer: hun moeder overrompelen. Tot nu dan. Nee, ben er niet trots op dat ik er vlak voor vertrek al achter ben wat we gaan doen. Is ook niet leuk van mezelf. Wat ze bedenken des te meer. Om onze nare Texel-ervaring goed te maken, regel ik er vakantiehuisje. Vertel ik wel van tevoren. Voor het geval ze me jaren na dato terug willen pakken. En ik eenzaam en alleen kerst vier in leuk huisje op Texel.

Spaanders Marja van Spaandonk spaanders@hollandmediacombinatie.nl

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Vilten sloffen Esgii (spreekt uit: eskie) is het Mongoolse woord voor vilt. De heerlijk zittende vilten sloffen van Esgii komen daar vandaan. Ze zijn handgemaakt en heel duurzaam. Ze hebben een Fair Trade label en houden je voeten de hele winter fantastisch warm. Er zijn sloffen voor dames, heren en kinderen. De op de foto getoonde sloffen zijn damessloffen en kosten 46,95 euro. www.esgii.nl

Mooi voor kerst

cadeau

Nog een paar dagen en dan liggen er weer mooie cadeautjes onder de boom. Voor wie nog iets zoekt, hebben we een paar mooie ideeën verzameld. Tekst: Hanneke van den Berg

SjaalMania Een heel ander soort sjaal, maar niet minder fraai om te zien is er eentje van SjaalMania. Deze zijn zo breed, dat ze als omslagdoek kunnen dienen. Heel fijn voor koude winteravonden, waarin je over je feestjurkje geen dik, lelijk vest wil dragen, maar zo’n fijne omslagdoek. De cosy sjaals van SjaalMania zijn er in 20 kleuren. Ze zijn fijn gebreid en lekker comfortabel door de toevoeging van een beetje cashmere en merinowol. De sjaals worden gemaakt in een breifabriek in Nederland. De sjaals kosten 89,95. www.sjaalmania.nl

Bufandy sjaal Er is geen zachtere, fijnere sjaal voor onder je winterjas dan zo’n heerlijke sjaal van Bufandy. Ze zijn er in meerdere kleuren en ook als tweekleurige sjaal en ze zijn meer dan prachtig. Daar komt nog bij dat er een heel mooi verhaal achter zit. Ze zijn allemaal gemaakt door familiebedrijven in Ecuador. De sjaals bevatten een mix van luxe alpaca wol (80 procent) en acryl (20 procent). Dorien Straathof is de drijvende kracht achter Bufandy. Zij ontdekte tijdens één van haar reizen alpaca wol en was meteen verkocht. Ze kwam Fabian tegen: een ambachtelijk wever in Ecuador. Het idee voor Bufandy werd geboren en Fabian werd hoofdleverancier. Inmiddels zijn er meer dan 20 ambachtslieden betrokken bij de productie van de collecties van Bufandy. www.bufandy.com

Prachtig haar Vaak beloven producten van alles, maar maken ze het lang niet altijd waar. De verschillende shampoo-producten van L’anza doen dat wel. Ze zijn alleen in de betere haarsalons verkrijgbaar, maar het is een kleine zoektocht waard, want je haar wordt niet alleen heerlijk zacht, maar ruikt ook lekker en ziet er echt minder futloos en ook sterker uit. Er is een reeks producten die meer volume geeft, maar ook is er nu de Healing Strength-lijn. Je wast je haar met de sulfaatvrije White Tea Shampoo. Daarna verzorg je het met Manuka Honey Conditioner. Als je haar nog een extra zetje nodig heeft, kun je af en toe het Neem Plant Serum gebruiken. Info via L’anza Benelux (tel. 055 - 543 11 11) of via www.lanza.eu

Alles van Taggart Taggart is een Schotse televisieserie die van 1983 tot 2010 gemaakt werd. Nog steeds worden er wel eens afleveringen uitgezonden in vrij willekeurige volgorde. Nu is er voor de ware fans een geweldige box op de markt verschenen waarin werkelijk alle afleveringen op zestig (!) dvd’s bijeen zijn gebracht. Ooit begon de serie met als hoofdpersoon inspecteur Taggart, gespeeld door Mark McManus. Hij overleed in 1994, waarna hij in de serie werd opgevolgd door Mike Jardine, gespeeld door James MacPherson. De serie bleef echter Taggart heten. In 2002 werd MacPherson (omdat hij in de serie overleed) vervangen door de acteur Alex Norton als inspecteur Matt Burke. Met hem eindigde de serie ook. Het is ontzettend leuk om te zien hoe de serie begon met vrij rustige huis-tuin en keukenmoorden en, naarmate ook de werkelijke maatschappij harder werd, later steeds heftiger werd. Grappig is ook dat zowel Matt Burke als ook Colin McCredie (DC Stuart Fraser) in eerdere afleveringen te zien zijn als misdadigers, dan wel een andere bijrol spelen en later dus opduiken als leden van het politieteam. Dit is een cadeau dat de ontvanger nog jaren zal koesteren. Taggart Complete Collection. Just Entertainment, 99,99 euro.

Lekker slapen Wie kent het niet? Je werkt hard, hebt allerlei persoonlijke sores en moet toch minimaal een aantal uren slaap hebben om nog een beetje te kunnen functioneren. Wie de stress nog maar moeizaam de baas is en wel wat hulp kan gebruiken, zou de Essential Sleep Kit van Neom, gebaseerd op 19 essentiële oliën, eens moeten proberen. De set bestaat uit Night Repair Body Oil (5ml), Intensive Deep Sleep Treatment (5ml) en Perfect Night’s Sleep Pillow Mist (5ml). De inhoud van het eerste flesje doe je in bad of je masseert het in op je huid, het tweede flesje heeft een rolballetje, waarmee je wat van de olie aanbrengt achter je oren en op je polsen. Het derde flesje heeft een verstuiver, waarmee je wat op je kussen spuit. Probeer daarna nog maar eens wakker te blijven. De Sleep Kit kost 28 euro. www.heavenlypure.com

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Hoe overleven we de kerst? Een derde van de kerstuitgaven gaat op aan eten en drinken. Maar wat doen we verder in de kerstperiode? We winkelen, gaan op familiebezoek en doen verder lekker niets.

e trekken ons in huiselijke kring terug. Open haard aan, lekker lui op de bank, een inhaalrace films en series kijken en boekjes lezen. Overigens worden in de periode tussen kerst en nieuwjaar ook de meeste kinderen verwekt. Dat blijkt tenminste uit onderzoek van de Universiteit van Texas. Vaak wordt de indruk gegeven dat Nederland met kerst massaal uit eten gaat. Dat is een misverstand. In 2014 ging 12,2 procent in een restaurant uit eten en at 14,2 procent bij familie of vrienden. Liefst 77,2 procent at gewoon thuis. Voor de fijnproever is het misschien ontnuchterend, maar de populairste kerstmaaltijd is gewoon gourmetten.

Geen kalkoenland Joop Holla, directeur food van marktonderzoeker GFK, „Albert Heijn heeft het ooit met kalkoen geprobeerd, maar wij zijn helemaal geen kalkoenland. Er zijn heus wel veel mensen die een prachtig kerstdiner voorschotelen op een wit linnen tafelkleed met kaarsen. En jongeren experimenteren meer dan ouderen, maar over het algemeen zijn we heel gewoon en kiezen we voor gemakskoken. De mensen hebben gewoon geen zin om urenlang in de keuken te staan.” Wat eet de ’foodprofessor’ zelf met de feestdagen? „We gaan met kerst altijd een dag uit eten. Dit jaar eten we bij biefstukkenrestaurant Loetje in Overveen. Ja, heel gewoon.” Het online winkelen is de afgelopen vijftien jaar explosief gestegen. De omzet bedraagt tegen-

woordig 16 miljard euro per jaar. 2200 webwinkels zijn bij thuiswinkel.org aangesloten, goed voor 75% van de omzet. Wijnand Jongen, oprichter van thuiswinkel.org: „Dit jaar neemt de omzet met 17 procent toe. Zowel producten als diensten. De gewone winkels zijn nog altijd goed voor 90 procent van de omzet, maar wij blijven groeien. Ook al omdat steeds meer fysieke winkels een website hebben.” Dit heeft op den duur grote gevolgen voor de uitstraling van de winkelgebieden. Jongen: „De winkels op mooie locaties en in historische stadscentra zullen wel blijven bestaan, maar in kleinere en middelgrote steden moeten steeds meer winkels hun deuren sluiten. Dat geldt minder voor winkels met een bijzonder assortiment en ambachtelijke zaken. Bakkers zullen heus wel blijven bestaan, maar dan moeten ze wel op zondagochtend open zijn, want juist dan heeft de consument zin in kakelvers brood.”

Vakantie dichtbij Rond de feestdagen verschijnen er steevast verhalen in de media dat ons land massaal op vakantie gaat. Dat is een misvatting. Volgens het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen zijn er in deze periode gemiddeld 1,8 miljoen Nederlanders echt op vakantie. Dat is veel, maar ook slechts 11 procent van de totale bevolking. En van deze 1,8 miljoen komt de helft niet verder dan een bungalowtje in eigen land of hotel. De rest gaat naar het buitenland en dan vooral dichtbij zoals Duitsland en Oostenrijk. We gaan in deze periode helemaal niet massaal op wintersport. Al was het alleen maar omdat de prijzen extreem hoog kunnen zijn. Het film- theaterbezoek is ook populair. ’Star Wars, The force awakens’ die deze week in première ging, zal volle zalen trekken. In tal van theaters staat het familiegenre centraal en met kerst wordt er vaak gewoon doorgespeeld. In Carré het Wereldkerstcircus, in Nieuwe Luxor in Rotterdam ’Notenkraker on ice’.

We winkelen, gaan op familiebezoek en doen verder lekker niets Er is ook een run op kaartjes voor Freeks Wilde Wereld Live. Een anderhalf uur durende voorstelling van bioloog Freek Vonk in de Heineken Music Hall in Amsterdam (dit weekend). „Het is helemaal te gek. Ik geeft deze zondag drie voorstellingen. Er komen in totaal circa 24.000 bezoekers. Heel veel ouders met kinderen, want dieren en natuur zijn in.” Freek Vonk was dit jaar zeven maanden van huis en trotseerde oerwouden, verlaten eilanden, woestijnen en wilde dieren. Hij is blij dat hij met de feestdagen lekker thuis is in Scheveningen. „Op eerste kerstdag eet ik bij mijn ouders. Ik hoop op een stamppotje, want dat gewone eten mis ik op al mijn verre reizen.”

Bezinning en zingeving Arend Hardorff is directeur van de NHTV, de Academy for Leisure (vrije tijd) in Breda. „De kersttijd is ook een periode van bezinning. Ik zal echt niet beweren dat iedereen zich daarmee bezighoudt, maar drie thema’s springen er wel uit. Dat is het familiegevoel en elkaar opzoeken. Dat is de zingeving. We blikken terug op de dingen die het afgelopen jaar zijn gebeurd en we maken plannen voor het nieuwe jaar. Het is ook een periode van liefdadigheid. Dat zie je aan het succes van Serious Request waar geld wordt opgehaald voor een goed doel, maar er zijn ook tal van andere evenementen. Het zou best kunnen dat er in de laatste week van december opvallend veel vluchtelingen bij gezinnen worden uitgenodigd.”

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Mobiel Bij het openen van de deur zie ik een bos bloemen waar een kleine vrouw achter schuilt. In haar andere hand heeft ze een mobiele telefoon. Ze is niet voor zichzelf gekomen, want ze heeft vragen over haar dochter. Nu we het toch over haar hebben, zal ze even foto’s zoeken in haar mobiel. In de tussentijd schenk ik een kopje koffie in. In de keuken hoor ik haar mompelen. Ze kan de juiste afbeelding niet vinden. Als ik weer tegenover haar zit, zeg ik dat foto’s niet noodzakelijk zijn. We kunnen ook de tarotkaarten hiervoor gebruiken. Haar vinger blijft heen en weer zwiepen over het toestel. In tussen vertelt ze hoe trots ze is op dit oudste kind. Zij is bezig met een studie rechten en is nu onderweg naar een sollicitatie voor een stageplek.

Gisteren heeft ze al ergens anders gesolliciteerd. Zij en haar dochter hebben uiteraard zo hun voorkeur, maar ik mag zeggen welke het gaat worden. Als ik tenminste de kans krijg, want ze ratelt en zwiept maar door. Ik vraag me af of ze die mobiel nog weg gaat leggen, want ik wil graag aan de slag. Ze lijkt geen afstand te kunnen nemen van de telefoon, maar ik wijs haar op de tijd die door tikt. Dus kiest ze eerst kaarten op de sollicitatie van gisteren. Ik noem de stad waar dochterlief is geweest en beschrijf het kantoor. De mensen die daar werken willen haar graag een stageplek bieden, maar één heerschap is opvallend. Voor deze man is ze de koffiejuffrouw. Ondanks dat minpuntje zal ze op dit kantoor veel leren. Dus is mijn advies

hiervoor te gaan. Mijn cliënte schatert het uit, dat is precies wat zij ook tegen haar dochter heeft gezegd. Nu begint ze te wiebelen op haar stoel en zegt dat het bijna elf uur is. Het tijdstip waarop het tweede gesprek plaats vindt. Dus schud ik opnieuw de kaarten en laat haar kiezen op deze gebeurtenis. Plotseling sta ik in de energie van het gesprek, die haar dochter op dit moment voert. Ik zeg hardop dat deze plek het helemaal niet gaat worden. We praten verder over het hoe en wat als opeens haar mobiel piept. Ze ontvangt een sms’je van haar dochter die ze mij laat lezen. Daar staat letterlijk: ’dit gaat hem helemaal niet worden’. Toch wel handig zo’n mobiel. www.karinzent.nl

Boom

Medium

als monument

Zie het als etalage van gevoel. In het programma ’Joris’ Kerstboom’ hangen passanten de foto van een geliefde in de takken. Aan Joris Linssen vertellen ze hun verhaal. Prikkende naalden, prikkende ogen. „Het gaat vooral over houden van.”

arm je bij de vuurkorf en laat je betoveren door de romantische sfeer in het hart van Den Bosch. Daar staat de kerstboom nu voor het zesde jaar achtereen. Een paar aankondigingen zijn genoeg om volop bezoekers te trekken: ouders die een portret brengen van een overleden kind, een vrouw die een geliefde van vroeger wil eren, een meisje met het verhaal over haar verongelukte vader en kinderen die een lieve buurvrouw in het zonnetje willen zetten. En elk jaar zijn er ook weer passanten die hun herinnering aan een held of een hond met presentator Joris willen delen. „Mensen grijpen het programma aan om iemand die veel voor hen betekent te bedanken en openlijk uit te spreken hoe belangrijk die ander voor hen is”, zegt hij. „Dit jaar maakte het verhaal van ouders die hun zoon verloren hadden veel indruk op me. De jongen was als militair uitgezonden naar Afghanistan en werd daar getroffen door een bermbom. Voor hij wegging had hij zijn beste vriend gevraagd om voor zijn ouders te zorgen als hij er niet meer zou zijn. Die jongen komt nu iedere week bij ze eten.”

Trouwfoto Ook hangt er dit jaar een trouwfoto in de boom van een homostel. „De één komt uit Irak, de ander groeide op in een zwaar gelovig gezin. Vanwege hun achtergrond hebben ze allebei enorm geworsteld met hun geaardheid. Nu zijn ze los van beknelling en stonden ze stralend bij de boom om die foto op te hangen.” Bij elkaar loopt hij vijf dagen met zijn cameraman rond de boom om de verhalen te verzamelen. Aan het einde van de uitzending komt Jeroen van der Boom zingen en gaan de lichtjes aan. Zo worden niet alleen de boom maar vooral de dierbaren in het licht gezet. Het draait om gevoelige verhalen, maar als Joris Linssen ernaar vraagt, wordt het niet ongemakkelijk. Met zijn ’Hello Goodbye’-ervaring weet hij precies de passende benadering van oprechte belangstelling te kiezen. Zo voert hij bijna terloopse gesprekken rond de boom en stipt hij

Joris Linssen bij de verhalenkerstboom in Den Bosch.

precies aan waar het om gaat, zonder dat er emoties worden uitgevent of dat er aan tranen wordt getrokken. Toch is deze aanpak anders dan bij ’Hello Goodbye’, zegt hij. „De mensen die ik op Schiphol spreek, weten van tevoren niet dat ze mij tegen het lijf lopen. Mijn gasten rond de kerstboom komen bewust om hun verhaal voor de camera te vertellen. Met de foto in hun hand willen ze iemand letterlijk in het licht zetten.”

Kerstritueel Het programma met de foto’s en de verhalen is de ’tv-vertaling’ van het kerstritueel, meent hij. „De kou nodigt uit om warmte bij elkaar te zoeken en de duisternis trekt mensen naar het licht. Daar komt bij dat we aan het einde van het jaar behoefte hebben om terug te blikken en om de balans op te maken. Met dit programma proberen we die ontroerende verhalen een podium te geven.”

Als het gaat om het delen van emoties signaleert hij een omslag. „Voorheen waren Nederlanders calvinisten die nooit over hun gevoel praatten. Zeker mannen niet. Het was vooral: ’doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg’. Maar de laatste jaren zie je dat we in ons land veel makkelijker op tafel gooien wat er in ons omgaat. Ik denk dat dat de invloed van de televisie is geweest.” Is dat een verbetering? „Soms zie je dat het bijna is doorgeslagen, maar over het algemeen merk ik dat mensen zich beter voelen als ze van hun hart geen moordkuil meer hoeven te maken. Het is toch een vooruitgang als mensen elkaar durven te vertellen dat ze van elkaar houden?” Tekst: Jan Vriend Foto: NCRV Te zien: 22 december KRO/NCRV NPO2 21.15 uur.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Verwen jezelf met een goed glas

wijn Harold Hamersma. Er zullen in Nederland maar weinig mensen zijn die zoveel van wijn weten als hij. En hij kan er nog uitstekend over schrijven ook. „Ik begon ook met een pak Pinard hoor.”

ls je bij de supermarkt langs de rekken vol rode en witte wijn en bubbels loopt, zinkt de moed je wel eens in de schoenen. Keuzestress! Wat moet je in hemelsnaam bij het kerstdiner schenken om niet helemaal door de mand te vallen? Geen nood, want hier is een heel eenvoudige oplossing voor. Of eigenlijk zijn er twee oplossingen: ’De Grote Hamersma’ en ’De Kleine Hamersma’, twee gidsen vol wijnen, geordend op alfabet. Niet van de namen van de wijnen, maar van de supermarkten en slijterijen waar ze te koop zijn. In ’De Kleine’ staan 750 wijnen tot 7,50 euro en in ’De Grote’ staan de lekkerste wijnen in alle prijsklassen. De samensteller van deze fijne gidsen is Harold Hamersma. Enkele maanden per jaar proeft hij talloze wijnen, waarbij de allerslechtste rechtstreeks de gootsteen ingaan, de op zich prima wijnen na het proeven naar mensen in de buurt gaan (’Het maakt met buitengewoon populair in de wijk en het scheelt ook talloze loopjes naar de glasbak’) en alleen de allerbeste wijnen ook daadwerkelijk opgedronken worden in huize Hamersma. „Maar ooit ben ik ook begonnen met een pak Pinard van de Albert Heijn, hoor.” „Tot een jaar of acht geleden hadden we een heel wonderlijk drinkgedrag in Nederland”, zegt Hamersma. „We dronken wijn vóór het eten en ná het eten. Vaak klonk de kreet in huis: ’Schat, drink even je glas leeg, dan kunnen we aan tafel’. Inmiddels is de wijn op het lijstje van noodzakelijke boodschappen terecht gekomen en hebben we ontdekt dat een glas wijn tijdens het eten eigenlijk heel lekker smaakt. Wij Nederlanders zijn een arbeidzaam volk en letten wel vaak op dat we overdags niet te veel drinken. Spanje is er bijna aan failliet gegaan dat werknemers tussen de middag een lange siësta hielden, zogenaamd om even tot rust te komen, maar feitelijk natuurlijk gewoon omdat er te veel wijn vloeide tijdens de lunch.” Volgens Hamersma zijn we niet méér gaan drinken, maar béter. „Er is een soort kwaliteitsbesef gekomen. We zijn bereid om wat meer uit te geven voor een fles en kiezen ook vaak een wijnarrangement in een restaurant. Dat laatste is natuurlijk een beetje een zwaktebod. We doen dat omdat we het nog wat eng vinden om zelf wijn uit te kiezen bij ons eten, dus laten we die beslissing over aan een sommelier.” Hamersma ziet ook dat naarmate er meer interesse is voor wijn, er ook meer dorst komt naar informatie. „De wijnproefclubjes schieten als paddenstoelen uit de grond, mensen gaan erover lezen, willen verhalen horen over de geschiedenis.”

Nederlandse wijn De Nederlandse wijnen worden eveneens drinkbaarder, merkt Hamersma. „Steeds meer mensen willen alles het liefst zoveel mogelijk lokaal geproduceerd zien. De vraag naar lokale wijn neemt dus ook toe. Een druif doet het in principe overal als je hem koestert. Maar het gaat natuurlijk in ons land om hele kleine perceeltjes, dus leveren ze ook niet zoveel wijn op.” In het voorwoord van ’De Grote Hamersma’ schrijft Harold dat hij zich er nog steeds op verheugt om tijdens het eten een goede fles wijn open te trekken. Maar heeft hij dan na al dat proeven nog wel zin in een glas wijn? „Enorm”, klinkt het gedecideerd. „Kijk,

als ik voor de gidsen moet proeven, trek ik per dag zo’n 80 tot 140 wijnen open. Maar die proef je alleen en daarna spuug je het weer uit. En dat doet het volgende met je: je geest denkt: ik krijg wat te drinken en je lijf zegt: hé, ik krijg helemaal niks. Dus na zo’n proefdag heb ik enorme dorst.” Waar let hij het meeste op als hij proeft? „Smaakt het naar fruit? Smaakt het naar druiven? Smaakt het schoon? Vind ik dit prettig om in mijn mond te hebben? En je moet niet vergeten dat ik inmiddels veertig jaar ervaring heb in wijn proeven. Dan weet je al vrij snel of je wat goeds in je mond hebt of niet. Je ziet het eigenlijk al tijdens het inschenken. Kijk, als jij pips bent en wallen onder je ogen hebt, dan denk ik ook: het gaat niet goed met haar. Als een wijn vermoeid oogt, er slap uitziet, dan weet je eigenlijk al genoeg. ”

’Proefwijnen deel ik uit aan mensen in de buurt’

Onzin Veel mensen denken dat ze geen verstand hebben van wijn en dat ze het vermoedelijk nooit zullen leren. „Onzin. Als je met aandacht iets proeft, er de tijd voor neemt, kun je echt wel beoordelen of het een goede wijn is of niet. Je kunt er misschien niet zoveel over vertellen als iemand die zich er echt in verdiept heeft, maar of hij goed voelt of niet, weet je heus wel. Je mond neemt je niet in de maling.” Maar er bestaan nog steeds wel veel misverstanden over wijn, merkt Hamersma. „Weet je, vaak denken mensen: chardonnay, dat is een goed merk, dus dat is altijd goed. Maar nee, chardonnay is geen merk, dat is een druif en daar kun je echt ook heel slechte wijnen mee maken.” Zijn grote leermeester was Hubrecht Duijker. „Ik spaarde vroeger echt voor zijn boeken. Die nam ik dan mee op mijn wijnreizen. Terwijl andere mensen op vakantie gingen naar zonovergoten stranden, lag ik in een tentje op een camping waar niets te beleven viel en sliep ik lepeltje lepeltje met Hubrecht Duijker, nou ja, met zijn boeken dan.” Ooit was Harold Hamersma directeur en oprichter van een groot reclamebureau. In 2003 stopte hij daarmee. In zijn vrije tijd schreef hij al een tijdje over wijn en Hubrecht Duijker kende hem dus al. „Toen kwam er op een dag een mailtje van hem, waarin hij me vroeg de wijnalmanak van hem over te nemen. Hij zei nog: ’Weet wel waar je aan begint, want het is een enorme klus. Daarmee heeft hij niets te weinig gezegd. Maar het blijft ontzettend leuk om te doen.”

Missie Over slechte wijnen zal hij nooit iets schrijven. „Daar hebben mensen niets aan. Ze kopen mijn gidsen omdat ze willen weten wat ze wél moeten kopen, niet wat ze moeten laten staan. Mijn missie is om mensen zoveel mogelijk lekkere wijnen te laten drinken en dat kan ik bereiken door hun gids te zijn in die enorme wijnwoestijn.” Dan volgt, zo vlak voor de feestdagen, natuurlijk de hamvraag: Wat moeten we drinken met kerst? „Ik zou mensen willen aanraden: Geef nou met de feestdagen voor de wijn net die twee, drie euro meer uit dan je gewoonlijk zou doen, om die cuvée of die reserve te kopen, die special edition die geen vijf, maar zeven of acht euro kost. Dan proef je echt verschil. Verwen jezelf. Doe bij vis een goede chardonnay of sauvignon blanc, wit dus. Zware rode wijn gaat een lelijk verbond aan met de eiwitten in de vis. Niet doen dus. Eet je vlees, neem dan bijvoorbeeld een shiraz of merlot. Voor vegetarisch geldt: is het een lichte maaltijd, neem dan ook een lichte wijn. Maar weet je, eigenlijk moet je gewoon vergeten wat ik net heb gezegd. Drink gewoon de wijn waar je op dat moment echt zin in hebt.” Tekst: Hanneke van den Berg Foto: Kees Rijken

Harold Hamersma Harold Hamersma is Nederlands bekendste wijnjournalist. Hij is regelmatig te gast bij radio en tv en schrijft voor onder meer NRC Handelsblad, Het Parool en Plus Magazine. Ook is hij de oprichter van Foodtube.nl, een Nederlandstalige website met talloze smakelijke video’s over eten en drinken. Van zijn hand verschenen diverse boeken, waaronder zijn jaarlijkse wijngidsen ’De Grote Hamersma’en ’De Kleine Hamersma’, en de bestseller ’Wijnreis door mijn lichaam’. In 2012 werd Harold Hamersma uitgeroepen tot meest invloedrijke Nederlander in de wijn en ontving hij een oeuvre-award van The Wine and Food Association. Begin 2015 werd hem de Wijnrank overhandigd, de onderscheiding van de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Wijnhandelaren die geldt als blijk van waardering voor het positioneren van wijn als cultuurgoed van de samenleving. De Grote Hamersma: 24,99 euro. De Kleine Hamersma: 13,99 euro. Uitg. Nw. Amsterdam.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Keukenhulpje Veel kinderen helpen graag in de keuken. Captain Cook heeft daarom speciale kindermessen ontworpen voor messenfabrikant Chroma. De messen zijn voorzien van een kleiner heft speciaal ontworpen op maat van de kinderhand. Bovendien hebben ze een afgeronde punt wat het extra veilig maakt.

Tulband Een tulband hoort bij het kerstontbijt. Zelf een kerstcake bakken? Nordic Ware heeft verschillende kerstige bakvormen, van traditionele tulband bakvormen tot bakvormen met sneeuwpoppen, kerststerren en een heel kerstbomenbos. De vormen zijn van aluminium gemaakt. Dit zorgt voor een gelijkmatige warmteverdeling door de vorm. www.nordicware.com

Het kleine officemes (8,5 cm) is ideaal voor het snijden van groenten en fruit. Het universele chef-mes (14,5 cm) kan zowel voor vlees, vis als groenten gebruikt worden. Het trancheermes (18 cm) dient dan weer voor het versnijden van grotere stukken vlees zoals een gebraad. Prijs vanaf 15 euro.

Iittala’s kerst

Cocotte

Iittala’s kerst staat dit jaar in het teken van het kerstpatroon van ontwerper Klaus Haapaniemi. Het is grappig en mysterieus, typerend voor de visuele wereld van deze getalenteerde kunstenaar. Speciaal voor de feestdagen is de ’Tanssi’collectie van Haapaniemi uitgebreid met een extra karakter op het patroon, nieuwe delen in de serie, en zijn zijn klassiekers ook in de kleur rood verkrijgbaar. De vijf aardewerken Tanssi borden voor aan de muur met een vrolijk en uniek decor zijn leuk om cadeau te doen.

Een echte blikvanger op tafel is deze cocotte van Staub in de vorm van een tomaat. Een kunstwerkje op zich, in geëmailleerd gietijzer. Dit materiaal – een legering van koolstofrijk ijzer dat bedekt wordt met een glazuur dat hoofdzakelijk uit glas bestaat – houdt de hitte optimaal vast en verdeelt de warmte langzaam en gelijkmatig. Het resultaat? Lekker mals vlees, sappige groentjes en verrukkelijke stoofpotjes. Laat alles maar lekker zachtjes sudderen. De cocotte leent zich bij uitstek voor bakken, braden en stoven. Adviesprijs 199 euro.

www.iittala.com

Smaakvol Blokje eekhoorntjesbrood

Wouter Klootwijk

lsnog gewonnen? Niet echt. Knorr lag er al een tijdje. Op het bouillonblokkenschap in de supermarkt. Met het bouillonblok waar we vijftien jaar geleden niet om hoefden komen. Knorr en de winkelier weigerden samen om ons er mee van dienst te zijn. We hadden genoeg aan kippenbouillon en rund, was de mening van de kooplui. Vijftien jaar geleden stookte ik krantenlezers op om chefs in hun supermarkten de kop gek te zeuren om het bouillonblok met paddenstoelengeur. Een doodgewoon artikel in Italiaanse winkels, iedere Italiaan is er mee groot geworden. Ook in menig ander Europees land is zo een blokje paddenstoel te koop. Polen bijvoorbeeld, Rusland. Maar niet in Nederland. Waarom niet? Omdat er geen vraag naar is, zei Knorr indertijd aan de telefoon. O nee, zei ik, dat zullen we dan eens zien. Ik vraag lezers er naar te vragen. Gewoon om uit te vissen of wij, burgers, invloed hebben op wat er in de winkel ligt. Klanten gingen lastig doen in de supermarkt en Knorr werd overspoeld met e-mails. Kom op met dat blok. Maar niks hoor. Het is een fabel dat in de winkel alleen spullen te koop liggen die klanten blieven. Unilever en de Heijnen maken de dienst uit, niet wij. Mensen lieten zelf paddenstoelbouillonblokken uit Italië overkomen.

Mee in de achterbak met vakantiegangers terug naar huis. Of zendingen in een doos. Zo was er een groenteboer in Veendam die zelf ging importeren en toen dat in Groningen bekend werd gingen lui de stad uit om zo een blokje en zagen voor het eerst van hun leven hoe het is in Veendam. Maar de groten. De machthebbers op de winkelvloeren, bleven arrogant weigeren om ons te dienen. Hoog culinairen deden ook niet mee aan een paddenstoelenbouillonblokken hype in de lage landen. Want culinairen van stand halen het neusje op voor blokjes. Komt het uit de fabriek, dan deugt het niet. Men gebruikt zulks niet in de verfijnde keuken. Of alleen stiekem, om er verder over te

zwijgen. Ook in keukens van sterreneethuizen moet Unilever soms komen helpen met halffabricaten. Maar hou het stil, ober. Het is een vreemde houding. De hele wereld kookt met bouillonblokken, ooit ook uitgevonden met de beste bedoelingen. Ze zouden het eten smakelijker moeten maken en mogelijk zelfs een tikje gezonder, met vleesextract. Justus von Liebig dacht er zo over, honderdvijftig jaar geleden. Hij was de grondlegger van wat een wereldindustrie zou worden. Instant vleesbouillon. En hij was niet de enige. De heren Maggi en Knorr verzonnen hetzelfde met kruiden. Maar Von Liebig was de eerste. Trok bouillon van vlees en kookte het in tot een sterk extract. Je bent mal, culi, als je je afwendt van het blokje en niets van de geschiedenis wil weten. Beter vecht je voor topkwaliteit en neem je daar dan je gemak van. Toen ik al dacht dat Nederland in een isolement verkeerde, het enige land ter wereld waar geen paddenstoelbouillon te koop is, kwamen toch hier en daar doosjes eekhoorntjesbrood van Knorr tevoorschijn. Maar pas nu, na vijftien jaar, ontdek ik de beste. Bij SuperCoop. Van het merk Star, rechtstreeks uit Italië, want er staat geen woord Nederlands op de verpakking. Eekhoorntjesbrood. En iets ervan zit er ook echt in. Gewonnen?

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Over de Tong Restaurant: Gaspare in Leiden

Pasta uit een parmezaan Onze culinair verslaggevers bezoeken elke week een restaurant in de regio. De criteria? Een lekkere maaltijd, een goede sfeer en een redelijke prijs.

f we al bij Gaspare geweest waren? Gaspare? Aan de Nieuwe Rijn. Hebben we niet opgelet? De vraag stellen is ’m beantwoorden. En sinds we er geweest zijn, schamen we ons best een beetje voor onze onoplettendheid.

Want oh wat kun je lekker eten bij deze Siciliaan. We hebben onze ’achterstand’ intussen ruimschoots ingehaald. Want in de weken die er tussen het eten voor deze recensie en de publicatie ervan zaten, zijn we al weer een paar keer terug geweest. Het fijne aan Gaspare is namelijk dat het een prima plek voor een pizza met de kinderen is, en net zo goed een restaurant voor de liefhebber van de betere Italiaanse gerechten. Hun ’signature dish’ pasta parmezaan wint rap aan bekendheid, en ook de wisselende vleesgerechten buiten de kaart om worden al door menigeen aangeraden. Waarom het restaurant ons het afgelopen jaar dan niet was opgevallen? Waarschijnlijk zit ’m dat in het kleine, niet al te opvallende geveltje aan de Nieuwe Rijn. De zaak is een pijpenla die zich naar achter toe verbreedt met aan het einde een open keuken. Een keuken waarin de van origine Siciliaanse eigenaar met zijn keukenbrigade dus die heerlijke gerechten bereidt. Het interieur is aangenaam functioneel. Gewone houten tafeltjes, met gewone stoelen. Bloemetje op tafel. Sfeerverlichting. Italiaanse muziek op de achtergrond. Veel gekker maken ze het niet met de inrichting en de sfeer. Een ’echte’ Italiaan vinden wij: een zaak waar ze hun energie vooral in het eten stoppen. Niet in een hip interieur. De charmante gastheer brengt ons al snel nadat we aan tafel zitten een crostino met aubergine. Hij raadt ons een lekker aperitief aan: witte wijn met vlierbes siroop en munt. Nippend aan zo’n fijn drankje nemen we de kaart door. Die is vrij klassiek en erg uitgebreid. Mochten je ogen langzaam richting een leesbril gaan, in Gaspare heb je hem nodig. De letters op de menukaart zijn vrij klein. Even de ogen scherp stellen dus. Totdat onze gastheer komt vertellen wat er allemaal nog buiten de kaart om gegeten kan worden. Als we dat horen, zijn we er snel uit en slaan we de kaart dicht.

Bavet en bottarga Vooraf nemen we allebei antipasto misto (14 euro), een mix van voorgerechten. Als het geheel op tafel wordt gezet, overzien we een aangenaam en goed gevuld palet aan Italiaans vleeswaren, gegrilde groenten, carpaccio en vitello tonato. De groente had misschien ietsje eerder van de grill af gekund, maar dat is dan ook het enige wat er op aan te merken valt. Het is allemaal heerlijk, met als uitschieters de mortadella en de vitello tonato. Als hoofdgerecht kiezen we voor bavet (23 euro), een in Nederland nogal onderschat stuk vlees uit de vang, de onderkant, van een rund. Op Sicilië weten ze wel raad met een stuk vlees als

daarop een gigantische, deels uitgeholde Parmezaanse kaas erop. Nadat hij de roltafel geparkeerd heeft voor onze tafel giet hij een flinke scheut vieux in een pollepel. Met een brander steekt hij de alcohol aan en verhit hij de pollepel. Een grote steekvlam schiet uit de pollepel. Als het goed heet is giet hij het restant van de drank in de deels uitgeholde Parmezaanse kaas zodat de kaas begint te smelten. Daarna giet hij een kom gegaarde tagliatelle met paddenstoelen in de parmezaan en roert het een paar keer flink door de stevig geurende kaas voordat hij het op een bord uitserveert.

Menu • Antipasto misto • Bottarga • Pasta parmezaan • Bavet • Cannoli • Tartufo amaretto

dit met een ’lekker vetje’. En wij ook. Of beter, mijn tafelgenoot. Want ik kies voor een andere aanrader van onze gastheer, pasta bottarga (16 euro). Bottarga bestaat uit geperste viseitjes die naar goed Siciliaans en Sardijns gebruik in de zak waarin ze in de vis zitten worden gezout, geperst en vervolgens gedroogd. Deze plakken worden vervolgens fijn geraspt en met knoflook en olie aan de spaghetti toegevoegd. Het geheel is zacht en ziltig van smaak. De bavet (of bavette) overtreft de verwachtingen. Een mooi, heerlijk mals stuk vlees. Smaakvoller en steviger dan ossenhaas. Op verzoek goed rood geserveerd. Mijn tafelgenoot die een groot liefhebber is van de Italiaanse keuken en wel vaker bavet eet, is verkocht. Een week later zal hij er weer zitten. Weer aan de bavet. De bavet wordt geserveerd met een andere klassieker, spaghetti con aglio e olio. Eigenlijk is deze pikante en stevig geknoflookte spaghetti ruimschoots voldoende, maar omdat Gaspare bekend is vanwege zijn pasta parmezaan (16 euro) besluiten we ook dit pastagerecht te bestellen. Een hele goede beslissing, blijkt. Want ze maken er geweldig werk van in Gaspare. De kok komt aanzetten met een roltafel met

Gaspare, ristorante pizzeria, Nieuwe Rijn 42a, Leiden, tel. 071-5130155. www.gaspare.webs.com

Kaasexplosie Het gerecht smaakt net zo spectaculair als de bereiding oogde. Enige nadeel is dat de stevige smaak van de parmezaan en de knoflook nogal overheersend is. Mijn zachte ziltige spaghetti bottarga houdt nauwelijks staande naast deze kaasexplosie. Maar dat is een luxeprobleem. De smaakvolle bavet daarentegen is een prima partner voor deze pasta parmezaan. Als toetje nemen we cannoli, dat is tenslotte een Siciliaanse specialiteit, en tartufo amaretto (beiden 5,50). De twee opgerolde koekjes (cannoli) zijn lekker knapperig en de romige vulling heerlijk zacht. De prima tartufo is een ijsbonbon in vieren gesneden en overladen met slagroom en chocolade saus. Ook dit zijn weer stevige porties. Maar o wat is het moeilijk om tijdig te stoppen met eten. Dat doen we dus ook niet. We lossen het op met een forse avondwandeling. Dat doet na een heerlijk en copieus diner wonderen. Tekst: Eline van Veen Foto: Hielco Kuipers

Sfeer: 7 Personeel: 8. Prijs - kwaliteit 8.5

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Kleur

in de winter

bloemen. In het hart zit een prachtige Pioniersplant Als de meeste tuinplanten in winterslaap zijn, witte kroon van meeldraden. Sneeuw of vorst doen de In het wild groeit de kerstroos in bergachtige nauwelijks wat. De tuinplant gaat zorgt de kerstroos met haar diepgroene blad kerstroos gebieden van Centraal en Zuid-Europa en weliswaar wat hangen, maar zodra de temperaKlein-Azië. De eerste bekende vermelding van turen omhoog gaan, richt de kerstroos zich en stralende bloemen voor kleur in de de plant stamt uit 1400 voor Christus, toen de weer op. arts Melampus erover schreef. De plant reisde wintertuin. mee naar Amerika, waar de winterbloeier inOosters middels symbool staat voor pionieren en overle-

aars, wit, roze, zachtgeel, zwart of gespikkeld… kerstrozen zijn de musthaves van deze winter. Geef ze daarom een plek in de border of vul een paar manden. Het blijft spectaculair, een plant die bloeit in de winter. De kerstroos (Helleborus niger) trakteert je van november tot en met maart op grote

Het ’zusje’ van de witte kerstroos is de Oosterse kerstroos (Helleborus orientalis). Deze tuinplant heeft bloemen in geel, roze en donkerpaars en er zijn ook soorten met gespikkelde bloemen. De Oosterse kerstroos is verkrijgbaar in verschillende formaten, van klein genoeg om in een hangmand te worden verwerkt tot een hoge struik die een flinke pot nodig heeft of een plek in de border.

Verzorgingstips • Zet de kerstroos op een beschut en zonnig plekje. Hoe meer de plant in de schaduw staat, hoe minder bloemen de kerstroos produceert. • Hangen de bladeren er wat slapjes bij? Tijd om water te geven. Na een paar uur staat de kerstroos weer te stralen. Als het vriest geen water geven. • Verwen de kerstroos ook eens per twee weken met wat plantenvoeding. Je wordt beloond met een extra lange en rijke bloei.

ven. www.mooiwatplantendoen.nl

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Swingend de kerst door

Er is aan veel gebrek op deze wereld, maar niet aan kerstmuziek. Toch blijven massa’s artiesten jaar in jaar uit hun best doen zich bij de gevestigde orde te scharen. Ook 2015 levert weer een bonte stoet op aan seizoensplaten.

m zomaar ergens te beginnen: Amerikaanse country is zo’n genre dat maar zelden de oceaan oversteekt. Kenny Rogers is met zijn 77 jaar een levende legende aan de overkant, maar zou hier op straat nauwelijks herkend worden. Zijn ’Once again it’s Christmas’ verdient beter, want wat de veteraan mist aan kracht compenseert hij hier grandioos met karakter. Het coun-

trygehalte is laag voor zijn doen, maar die paar melancholische lapsteelgitaren passen perfect. Bovendien is deze rustige, wat belegen aanpak tien keer fijner voor de oren dan de blije, wat schreeuwerige nieuwe kerstalbums van countrysterren als LeAnn Rimes (’Today is Christmas’) en Jesse James Decker (’This Christmas’).

Zonnig Nog zo’n vreemd genre waar menigeen nooit aan toekomt is de relipop en –rock, maar ook hier zijn Kerstalbums waanzinnig populair. Chris Tomlin levert met ’Adore’ een (live-)album af dat grote gebaren bevat waar Coldplay zich niet voor zou schamen. Dat geldt nog meer voor ’MercyMe’s MercyMe’s, it’s Christmas!’ Vol dynamiek en niet te nederig zijn dit leuke verrassingen voor onder een beetje vlotte bomen. Voor wie eens wat anders zoekt dan Wham! of Mariah Carey is 2015 qua breedte sowieso een goed jaar. Voor een Iers klinkende Kerst is er ’Celtic woman’s Christmas’, voor een Duits Helene Fischers ’Weihnachten’. Soulliefhebbers

worden reeds op Sharon Jones & The Dap-Kings ’It’s a holiday soulparty’ getrakteerd. Popfanaten op Kylie Minogues ’Kylie Christmas’ en Trains ’Christmas in Tahoe’. Aardig, maar wat vergezochter is dan ’A sunshine Christmas’ van KC & The Sunshine Band. Zonniger hoorden wij ze zelden, maar wat verwacht je van een discogroep uit Florida? Dit doet denken aan een cocktailtje, een terrasje en een oranje ondergaand zonnetje en is voor wie deze donkere dagen ergens de dertig graden opzoekt. De meeste zullen de behaaglijkheid dichterbij en binnen opzoeken. Eén van de mooiere kerstalbums daarvoor is ’Christmas with friends’ van zangeres India. Arie en Joe Sample. Het is één van de laatste platen waar de vorig jaar overleden jazzpianist aan meewerkte. Met ’veilige’ songkeuzes als ’Let it snow’, ’Silent night’ en ’Have yourself a merry little Christmas’ die niet té letterlijk zijn gekopieerd bevat dit alle behaaglijke gezelligheid die je zoekt. En het swingt nog af en toe ook.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Huisje...

Uitvouwen

Klein behuisd, geen nood. Creëer een kerstlandschapje onder een stolp. Je koopt een stolp al voor een paar euro bij de verschillende huishoudwinkels. Eronder zet je bijvoorbeeld een vaasje met een kersttak of een minikerstboompje. Een leuk kersthuisje met een beestje erbij, wat lichtjes en nepsneeuw en je bent klaar.

Je kent ze vast nog van vroeger; de grote kerstklokken van papier die je kunt uitvouwen. Het principe van de honeycombdecoraties is deze kerst weer hartstikke populair. In de vorm van kerststerren, kerstbomen, kerstklokken, maar ook gewoon papieren bollen. In traditionele kerstkleuren, maar ook in alle andere kleuren van de regenboog.

Vogels

Eetbaar

Vorig jaar waren het vooral uilen die de kerstbomen sierden, dit jaar is het aanbod diverser en ook kleurrijker. Alle mogelijke soorten vogeltjes mogen dit jaar de boom in. „Ik heb op diverse kerstshows en kerstafdelingen prachtige exemplaren gespot. Vogels die op echte vogels lijken uit de natuur, maar ook genoeg puur decoratieve vogeltjes met lekker veel glitter erop. Gouden vogels met kraaltjes en een grote verenstaart doen het ook super in een klassieke kerstboom met veel goud”, vertelt Saskia de Laat van Christmaholic.nl. Geen fan van vogels? Alleen veren mogen ook! „Dat mogen echte veren zijn, maar er zijn ook diverse verendecoraties van glas of keramiek te koop.”

Zoet, knuffelig en lief. Maak van kerst een waar kinderfeest en kies voor ’eetbare’ kerstversiering: donuts, lolly’s, snoepjes en alles wat er lekker uitziet. Ook echte kerstkoekjes en kerstchocolaatjes passen natuurlijk perfect!

Warm en

sfeervol

Als we dan toch binnen moeten zitten, dan wel graag knus en gezellig. Ook voor wie niet van kerst houdt, is een vleugje decoratie hier en daar een must. Het maakt je interieur in deze donkere dagen zoveel warmer en sfeervoller. We zetten de trends op een rijtje.

Industriële luxe Het is misschien even wennen, maar koel denimblauw is toch echt vernieuwend. Het blauw komt niet alleen terug in de kerstballen en andere decoraties, maar zelfs in de kleur van de kerstlampjes. „Als je van de Scandinavische ’nordic’-woonstijl houdt, dan is deze kersttrend echt jouw ding”, aldus Saskia. „De stijl is rustig en ingetogen, geen overdreven gedoe en geen ’typische kerst’. Maar door wit, grijs, zilver en blauw te combineren haal je wel de winter naar binnen.” Wil je toch een beetje meer sfeer, voeg dan kerstdecoraties in donkerbruin, brons of koper toe. „Die combinatie is echt prachtig op een boom met dik besneeuwde takken. Dit kun je uiteraard zelf creëren met een spuitbus kunstsneeuw. Dan heb je in plaats van een industriële look meteen een vleugje luxe te plakken.”

Huiselijk Geen openhaard of gaskachel? Breng wat warmte in die koude winterwereld door een kunstmatig vuurtje aan te leggen. Leg simpelweg wat houtblokken neer met rode en oranje lampjes eronder die rustig flikkeren. Dat is de truc! Je kunt natuurlijk ook gewoon een dvd van een haardvuurtje opzetten. Wedden dat je het ’gevoel’ hebt dat het warmer wordt in de kamer. Bij vuur horen natuurlijk wel de nodige kleden, kussens, throws en faux furs. Die geven net dat tikkie huiselijke warmte aan je winterse kerstinterieur. Heel sfeervol…

Roze met rood Ben je niet zo van al die opvallende, nieuwe stijlen die steeds weer komen en gaan, maar wil je toch eens wat anders? Voeg dan een beetje roze toe aan de drie-eenheid rood-groenwit. Het resultaat is een traditionele kerst in de welbekende kerstkleuren, maar dan in een nieuw jasje. Saskia: „Jazeker, dat is precies waar deze kersttrend over gaat. Roze en rood gaan echt zó mooi samen, vind ik. Het is dan ook niet verrassend dat de kerstversiering in deze stijl zo prachtig oogt. Je kunt alle tinten roze toevoegen natuurlijk, maar coral pink, flamingo of sushi maken het wel heel bijzonder.” Bij deze trend horen verder de bekende natuurlijke materialen, zoals houten decoraties en stoffen versieringen.

ZATERDAG 19 DECEMBER 2015

Hoe vergaat het onze Nederlandse sterren? Wat zijn de hot items in showbizzland en wie doet het met wie en wie niet meer? In Ondertussen belicht Vrij de bladen.

Ondertussen...

Moeder Joling mag mee naar de zon

ndertussen heeft Privé een primeur van jewelste te pakken: GORDON stopt helemaal niet met zingen! Hoewel de zanger pas nog met zijn kenmerkende bravoure verkondigde dat hij de microfoon aan de wilgen gaat hangen, weet Privé dat GOOR een theatertournee voorbereidt waarin hij tóch zijn oude hits weer gaat vertolken. De voorstelling heeft al een naam ook: ’Show geen zin in’. In het verhaal mijmert de zanger openlijk over zijn dood: ’Wie zou me de laatste eer komen bewijzen?’ Het huwelijk van XANDER DE BUISONJÉ hangt aan een zijden draadje, weet Story. Vier pagina’s lang rept het blad over relatietherapie, grove fouten in het verleden, spanningen en een tijdelijke breuk. Hoog tijd om de schade in de publiciteit te beperken, moet de zanger hebben gedacht. Want die probeerde het vuurtje uit te trappen met een sussende persverklaring. Daarin staat een verrassende zin: ’Net als ieder ander hebben ook wij onze moeilijkheden’. Dan weet Story genoeg voor een vette kop: ’Huwelijk Xander wankelt!’ Privé wroet maar weer eens in de broze verhouding tussen DANNY DE MUNK en zijn ouders. Na een periode van afstand zijn de zanger en zijn vader en moeder weer verzoend. Nu de kerst er aankomt, is dat voor Privé reden om eens bij DANNY te informeren of pa en ma ook aanschuiven voor de kalkoen. Nee dus. Het blad ruikt onraad en pakt uit met de kop ’zanger verkiest vrienden boven ouders’. Maar zelf doet Danny er luchtig over: ’Ach, zij vinden de muziek die dan opstaat toch niet echt prettig’. Dan doet GERARD JOLING het toch stukken beter, volgens de bladenmoraal. GEER neemt zijn 86-jarige moeder tijdens de feestdagen mee naar zonnig Curaçao. Sterker nog: hij wil haar niet kwijt, onthult hij in Privé. ’Ik brand elke dag een kaarsje, zodat ik haar zo lang mogelijk bij me mag houden.’ Verder zijn de bladen bij wat weduwen in artiestenland op bezoek geweest. Party ging op de koffie bij LENIE, de weduwe van komiek PIET

Gerard Joling met zijn moeder.

BAMBERGEN. Dat leverde belangwekkend nieuws op: wisten we al dat de kleren van PIET twintig jaar na zijn overlijden nog altijd in de kast liggen? In Privé mag RIA VALK haar 35 jaar geleden overleden man eren. ’Herman is het mooiste wat me ooit is overkomen in de liefde’, lezen we. Maar jawel: de zangeres staat weer open voor een nieuwe relatie, adverteert ze openlijk. Ze voelt wel wat voor Voice-zanger SJORS VAN DER PANNE. ’Wat een lekkere vent is dat.’ Helaas wil het niet erg vlotten met

FOTO ALBERT DEN ISEGER.

de mannenjacht van Ria. ’De leukste zijn getrouwd of van de herenliefde.’ Aan Ria zelf ligt het natuurlijk niet... De weduwe van ALBERT WEST keuvelt gezellig met Weekend. Zo leer je dat Albert en zij in hun 48 jaar samen nog nooit ruzie hebben gehad. En dat ze nog elke dag nog met hem praat. Het idee dat haar ALBERT op zijn wolk weer zingt, troost haar. ’Ik weet bijna zeker dat hij dat daar boven weer volop doet.’ Kijk, zo’n gedachte biedt GORDON weer perspectief.

Mijn schoonmoeder maakt van kerst een cadeautjescompetitie Heidi (43): „Kerst moet gezellig zijn, maar ik krijg steeds meer een hekel aan de feestdagen. Want alle verplichtingen rond deze tijd van het jaar komen me de neus uit. Het begint al met de kerstborrels op mijn werk en mijn sportclub. Ook bij de school van onze kinderen waar ik af en toe vrijwilliger ben, werd ik verwacht voor een koffierondje met tulband. Goed bedoeld natuurlijk. Maar omdat ik al zo veel te doen heb, zit ik daar echt niet op te wachten. Toch ben ik maar gegaan, omdat andere voorleesmoeders en knutselmama’s óók gingen. Nu we al die drukte achter de rug hebben, begint het getouwtrek van onze families. Want zoals ieder jaar verwachten mijn moeder en mijn schoonmoeder weer dat we met onze kinderen bij ze komen eten met kerst. Met wat passen en meten lukt het altijd wel om bij beiden langs te gaan op één van de feestdagen. Maar omdat ze nogal uit de buurt wonen, is het voor ons altijd flink kilometers rijden en haast maken. Terwijl ik eigenlijk verlang naar een paar rustige dagen met ons eigen gezin thuis. Om samen te koken en samen te eten, bijvoorbeeld. Maar ik weet nu al dat we onze ouders enorm zouden teleurstellen als we onze kerstvisite overslaan. Want mijn schoon-

gewoon een boek of een dvd, maar mijn schoonmoeder pakt uit met dure computerspelletjes en bioscoopbonnen. Zo lijkt het alsof ze er een cadeautjescompetitie van maakt, alleen maar om er zeker van te zijn dat de kleinkinderen graag bij haar blijven komen. Of om de populariteitsverkiezing te winnen, voor het geval we volgend jaar maar naar één oma op kerstbezoek gaan. Eigenlijk zou ik haar willen vertellen dat ze moet stoppen met die overdreven dure cadeautjes, maar mijn man zegt dat dit haar manier is om haar liefde tot uitdrukking te brengen. Hij denkt dat zijn moeder boos wordt als ik kritiek op haar lever. Hij vreest zelfs dat het ten koste zal gaan van de kerstsfeer. Maar ik mag toch wel zeggen hoe ik erover denk?” Tekst: Jan Vriend Illustratie: Lars de Boer

moeder zet altijd alles op alles om de kleinkinderen aan zich te binden. Het begon met kleine cadeautjes en een flinke zak snoep, maar de laatste jaren weet ze van gekkigheid bijna niet wat ze in huis moet halen om de kinderen te verwennen. Bij mijn moeder krijgen ze

Vrij verteld In ’Vrij Verteld’ praten lezers over twijfels en dilemma’s. De afgedrukte reacties kwamen binnen via de website van de krant, waar dit verhaal al te lezen was. Wil je zelf een dilemma kwijt? Mail vrij@hollandmediacombinatie.nl.

Reacties Sacha (28): „Misschien kunnen jullie beter afspreken om elkaar helemaal geen cadeaus meer te geven. Dan zijn er ook geen verwachtingen of teleurstellingen. En blijf volgend jaar lekker thuis met je kinderen. Jammer voor de moeders, maar dat hoort bij deze levensfase. ”

Tineke (45): „Ach, laat je schoonmoeder haar kleinkinderen toch lekker verwennen. Het gaat toch om het familiegevoel? Dat betekent geven en nemen. Als zij gelukkig wordt van geven en je kinderen worden blij van haar cadeaus, dan moet jij daar niet tussen gaan zitten met je principes.”

Francien (59): „Het lijkt erop dat je veel te veel hooi op je vork neemt. Goed dat je actief bent, maar je moet je natuurlijk niet verplicht voelen om ook naar al die kerstborrels te gaan. Iedereen begrijpt dat je daar geen tijd voor hebt. Als je wat meer lucht in de agenda hebt, zul ook meer van je schoonmoeder verdragen.”