Ik vertrek nog niet by VanDorp Uitgevers

Jaarlijks vertrekken veel Nederlanders naar het buitenland om daar hun geluk te zoeken. Maar hoe zit het met al die mensen die eigenlijk wel zouden willen vertrekken maar om de een of andere reden niet kunnen? Ik vertrek nog niet gaat over mensen die wachten op vertrek naar hun droomland. De processen die ze tijdens het wachten doormaken. Hun hoop, hun fantasieĂŤn, hun teleurstelling en vragen.

Auteur Josie Kneepkens zit zelf al enkele jaren in de wachtstand voor vertrek naar haar droomland. Tijdens het wachten raakte ze geintrigeerd door de vele processen die plaatsvinden binnen in zichzelf. Kneepkens werkte jarenlang als freelance journalist en tekstschrijver. Zanger/tekstschrijver Stef Bos (zelf een emigrant) schreef het pakkende voorwoord voor dit boeiende boek.

IK VERTREK NOG NIET

Persoonlijke inkijkjes in de levens, dromen en gedachten van veertien emigranten in spe. Ontroerend, ontwapenend en soms erg geestig. Als aanvulling zijn na ieder interview tips opgenomen en is er een hoofdstuk met adviezen van emigratiecoach Saskia Zimmermann.

Josie Kneepkens

IK VERTREK NOG NIET

Josie Kneepkens

IK VERTREK NOG NIET Emigranten in spe in de wachtkamer

978 94 61850 478 uitgeverij GRENZENLOOS

Met voorwoord van zanger Stef Bos

Ik vertrek nog niet

Ik vertrek nog niet Josie Kneepkens isbn 9789461850492 paperback isbn 9789461850508 ebook 1e druk juni 2013 Vormgeving: Eric Jan van Dorp en Moirena Schoonbergen Redactie: Marleen Rikkengaa Cover foto: Brandilyn Photography VanDorp Uitgevers/Uitgeverij Grenzenloos Postbus 42 3956 ZR LEERSUM Tel. 0343 469972 / 469970 info@vandorp.net / www.vandorp.net Kijk voor meer emigratieboeken op www.emigratieboek.nl CopyrightÂŠ2013 VanDorp Uitgevers (deze uitgave) CopyrightÂŠ2013 Josie Kneepkens Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd in welke vorm dan ook zonder uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van de uitgever

Josie Kneepkens

IK VERTREK NOG NIET Emigranten in spe in de wachtkamer

UITGEVERIJ GRENZENLOOS

Foto: Deon DeBruyn

IK VERTREK NOG NIET

VOORWOORD

Ik ben geen Don Quichot, Ik ben meer een Sancho Panza. Zijn reisgezel en dienaar die hem volgt in zijn absurde avonturen. Die de kat uit de boom kijkt. Voorzichtiger van aard dan de dwaze ridder. Maar wel zoekend naar een wereld die ontstaat uit de verbeelding. Mijn eerste plannen om te vertrekken ontstonden in het begin van de jaren negentig in de vorige eeuw. Nadat het liedje ‘Papa’ mij zichtbaar had gemaakt op straat in Antwerpen, zocht ik terug naar de onzichtbaarheid die ik daarvoor kende en vertrok op een dag naar Senegal. Ik huurde een wrak van een auto en trok richting Mali. Onderweg werd ik verliefd op het continent met al zijn chaos, gastvrijheid en authentieke muziek. Ik zag mezelf al wonen daar in een compound, een veredelde hut. Meer had ik niet nodig. Mijn romantische geest werd echter in toom gehouden door de ratio die besloot dat ik eerst nog maar eens gewoon terug moest

gaan om de werkelijkheid beter te leren kennen. Dat was een goede beslissing want mijn liefde voor Afrika is er alleen maar door gegroeid omdat ik besloot, voor ik ergens neer zou strijken, wat meer van het continent te zien. Ik ben geen Don Quichot, Ik ben meer een Sancho Panza. Het feit dat ik nu in Kaapstad woon met vrouw en kinderen is een verhaal van lange adem. Het is een verhaal met verschillende stappen en het langzaam inzinken in de cultuur van een ander land voor ik er zou wortel schieten. Het gevaar van zo’n traag proces is dat je nooit besluit om te gaan maar dat hangt af van je karakter. Als je een Don Quichot bent moet je springen in het diepe. Ben je een Sancho Panza dan test je beter de temperatuur van het water met je tenen voor je springt. Vertrekken naar een wezenlijk ander land is een machtig mooie stap die ik nooit had willen missen want het zet jezelf in een ander perspectief; je gaat een ruimte in die je niet kent en je wordt je sterk bewust van de plek waar je vandaan komt. Maar de manier waarop je vertrekt, bepaalt voor een groot deel het succes van de verplaatsing. Mijn manier was die van Sancho Panza. Stef Bos (Zuid-Afrika)

IK VERTREK NOG NIET

INHOUDSOPGAVE

Soms lijkt het alsof je leven stilstaat

Ik vond het heel erg om terug naar huis te gaan!

Ik leef nu in twee werelden

Ik pendel tussen Zaandam en Faja d’Agua

Wachten op ‘vrije voeten’

Wachten op komst kleinkinderen en visum

Al bij het verlaten van de luchthaven voelden wij het

We willen nog steeds naar Canada ondanks de reacties

Op een dag besef je dat er niets anders overblijft dan emigreren... 91 In Nederland zit je bijna altijd tussen de mensen

101

Tandarts in indianenreservaat

111

Euforie slaat om in een kater

119

Psychologe naar Australië

129

Eerst mijn eigen huis in Nederland verkopen

139

Wachten tot het zover is, hoe doe je dat?

148

IK VERTREK NOG NIET

r aula Regte

en P Naam: John issen nplaats: Hu Huidige woo rwegen n naar: Noo re re ig m e n 8 Wille

John en Paula Regter

‘Soms lijkt het alsof je leven stilstaat’ De 43-jarige John Regter en 39-jarige Paula Regter wonen samen met hond Lars in Huissen vlak bij Arnhem. Op de voordeur heet een gietijzeren bordje in de vorm van een eland hun visite Vilkommen. Bijna tien jaar zijn ze inmiddels bezig met hun emigratie naar Noorwegen. Als eindelijk alle voorbereidingen getroffen zijn en het besluit definitief gevallen, breekt de crisis uit en stort de huizenmarkt in. Het bordje ‘Te Koop’ in de voortuin van de dijkwoning kijkt elke voorbijganger hoopvol aan, maar in de ruim drie jaar dat het huis te koop staat zijn er slechts drie mensen komen kijken. De dozen zijn inmiddels weer uitgepakt. Niet de Noorse bergen maar de uiterwaarden van de Rijn domineren het uitzicht vanuit de woonkamer terwijl de goedlachse John en Paula hun verhaal vertellen. John die al vijftien jaar als adviseur bij een Nederlandse bank werkt, gaat de laatste jaren met steeds meer tegenzin naar zijn werk. “Het gaat in Nederland vaak om carrière maken en een dure auto hebben. Je werk lijkt te bepalen wie je bent. In het bankwezen gaat het daarbij vooral om verkooptargets halen en niet meer om de echte

IK VERTREK NOG NIET

wens van de klant. Dat staat me steeds meer tegen.” Paula vult aan: “Veel Nederlanders zijn bezig met Kijk-eens-wat-ik-heb. In Noorwegen werken mensen alleen maar om leuke dingen te kunnen doen en hebben geen zin om zich om meer druk te maken. De Noren zijn veel meer bezig met samen dingen ondernemen. Ieder weekend trekken ze er wel op uit om met familie of vrienden naar een boshut te gaan of te wandelen. Samen koffie drinken op de veranda ook al is het min drie graden. Op vrijdag stoppen ze bijvoorbeeld al om één uur met werken. Winkels zijn nog wel open, maar de mensen in kantoren zijn hun boeltje aan het pakken. Tijd om weekend te vieren.” Verliefd op Noorwegen Paula: “In 2000 werd ik langdurig ziek. Van de ene op de andere dag kreeg ik paniekaanvallen. Acht maanden lang ben ik opgenomen geweest. Dat was een heftige tijd. Achteraf bleek ik gewoon te veel hooi op mijn vork te hebben genomen.” John: “Ik zat al die maanden alleen thuis en langzaam groeide bij mij het besef dat er meer moet zijn dan leven om te werken. Ik ben van huis uit altijd erg op zekerheden gesteld geweest. Je weet wel, vaste baan, een goed huis, pensioentje voor later, maar nu besefte ik dat ik meer uit het leven wilde halen en samen met Paula op avontuur wilde. Vlak nadat ze weer thuis kwam, hoorde ik toevallig via via dat er veel belangstelling was voor emigratie

naar Noorwegen. Na een beetje zoeken over dit onderwerp kwam ik voor het eerst op de website van Placement. Deze site biedt heel veel informatie over de mogelijkheden en moeilijkheden van het emigreren naar Noorwegen. Mijn interesse was gewekt en hoe meer ik las over het land en de mensen die al geëmigreerd waren, hoe nieuwsgieriger ik werd,” blikt John terug.

‘DE NOORSE MENTALITEIT VIND IK GEWELDIG’ “Na het herstel van Paula besloten we in de zomer van 2005 er eerst maar eens op vakantie te gaan. Compleet verliefd kwamen we terug. Wat een prachtig mooi land!” Moeiteloos sommen Paula en John op wat hen zo aanspreekt aan Noorwegen. “De immense afstanden, de rust, elanden die de weg oversteken, de prachtige bergen en blauwe fjorden, watervallen, de stilte: schitterend!” vullen ze elkaar enthousiast aan. “Ik voelde me gelijk thuis,” benadrukt Paula. “In Nederland blijken mensen vaak een verkeerd beeld van het Noorse leven te hebben,” vervolgt ze. “Veel Nederlanders denken dat het er maanden donker is. Dat er in Noorwegen alleen maar sombere mensen wonen die hele dagen aan zelfmoord denken en aan de drank zitten.” Ze lacht. “Maar de sneeuw geeft een heel helder licht en zowel in de stad als in het dorp is de bevolking heel sociaal en actief met elkaar. Deze mentaliteit vind ik geweldig.”

IK VERTREK NOG NIET

Toch heeft de sociaal ingestelde Paula het ook in Nederland prima naar haar zin. “Ik ben een echt mensen-mens en zal mijn familie en vrienden dan ook heel erg gaan missen. Ook mijn werk als ziekenverzorgende in de gehandicaptenzorg past me. Mijn liefde voor Noorwegen kwam door de aanstekelijke verhalen van John. En inderdaad nadat ik er eenmaal geweest was, leek het me geweldig er te gaan wonen en werken. Werken in de zorg is daar gelukkig geen enkel probleem.” Paula: “Toen we eenmaal het besluit genomen hadden om te

emigreren en het bord in de tuin stond, ben ik direct verhuisdozen gaan halen bij de bouwmarkt. In deze straat stonden huizen namelijk nooit langer dan drie maanden te koop. Ik pakte boeken in die ik al gelezen had, cd’s die we toch niet draaiden, snuisterijen, noem maar op! Ruim drie jaar later heb ik ze maar weer uitgepakt,” lacht ze. “Dat ging heel geleidelijk. Soms was ik dingen kwijt en keek in de dozen. Dan vond ik van alles dat ik weer een plekje in huis gaf. En zo komt het dat de meeste dozen weer leeg en ingeklapt in de kelder staan.”

IK VERTREK NOG NIET

Wachtstand “We hebben in die drie jaar drie kijkers gehad,” vertelt John. “Steeds ruim je het huis op en ga je hopen dat dit hem is! Bij de laatste kijker zei ik tegen Paula dat ik het zo graag wilde, dat ik wel kon janken.” Paula zelf zegt daar wat minder last van te hebben: “Ik zet me er iets sneller overheen. Ik denk ook dat het komt omdat ik daadwerkelijk vertrekken wel spannend vind. Ik wil het wel graag, maar eng vind ik het ook. Ik kan niet goed overzien wat er allemaal op ons afkomt. Wat moet er allemaal nog gebeuren? Wat moeten we allemaal regelen?” Ze vervolgt openlijk: “In 2009 werd ik weer ziek, een depressie. Daarom vindt mijn familie het maar niks dat ik naar dat donkere noorden ga. ‘Zou je dat wel doen? Is dat wel verstandig voor jou?’ En omdat de deuren naar Noorwegen gesloten bleven, begon ik er zelf ook aan te twijfelen. Die twijfel heb ik niet meer. Ik weet dat de manier van leven daar me juist meer rust gaat geven. Mensen zijn ondanks de kou veel buiten. Zodra het donker wordt gaat alles op een lager pitje. Dan moet je uitkijken dat je niet om vier uur ’s middags naar bed gaat.” John: “In die wachtstand ga je zitten denken. Is het alleen de instortende huizenmarkt die ervoor zorgt dat we nog in Nederland zitten? Of moeten wij nog iets hier? Ik ben op zich behoorlijk nuchter, maar op den duur ga je jezelf van alles afvragen.” Paula: “Ik denk wel eens dat ik misschien voor mezelf eerst hier

nog wat uit te zoeken heb. Ik ga snel over mijn eigen grenzen heen, zeg altijd ja, in plaats van nee. Misschien is het de bedoeling dat ik daar eerst mee leer omgaan voordat ik vertrek. En in mijn eigen taal en omgeving is dat toch een stuk makkelijker.” “Soms lijkt het alsof je leven stilstaat,” zegt John. “Nemen we wel of niet een nieuwe hond? Gaat Paula in Nederland nog aan een nieuwe opleiding beginnen en ik op zoek naar een nieuwe baan of toch maar even uitzitten tot we weggaan? Maar hoe lang duurt dat nog? Ik heb zelfs mijn groot rijbewijs gehaald omdat ik in Noorwegen graag de transport in wil.

‘HET GEVOEL DAT JE IN BEIDE LANDEN NIET ECHT LEEFT’

Dat is altijd al een jongensdroom van me geweest. Mijn vader werkte bij Van Gent en Loos. Maar net nadat ik het papiertje gehaald had, stortte ook die markt in Nederland in. Ik heb dus nog geen meter ervaring opgedaan en om nu gelijk in Noorwegen met een tientonner op ijzel de bergen af te glijden, lijkt me niet zo’n goed idee.” Paula: “Ik heb het gevoel dat ik in beide landen niet echt leef. Het is alsof je in allebei de werelden stilstaat, want ook in Noorwegen kunnen we nog niks. Eerst moet het huis verkocht zijn.”

IK VERTREK NOG NIET

Het lot kietelen John en Paula lachen om de vraag ‘wat ze al gedaan hebben om het lot te kietelen?’ “We hebben al een Noors telefoonnummer! Om zowel het universum als onze toekomstige bazen daar te laten zien dat we echt serieus zijn, hebben we dat aangevraagd,” vertelt Paula. “Als we solliciteren hoeven de Noorse werkgevers niet naar Nederland te bellen.” John: “Ik heb de website www.wijgaanemigreren.nl opgezet om ons verhaal te vertellen, maar ook om anderen uit te nodigen dit te doen en we gaan om de twee weken naar Noorse les.” John vertelt verder hoe ze jarenlang een abonnement gehad hebben op het plaatselijke suffertje: “Dat leek ons goed voor de taal, maar ook om het nieuws bij te houden en de advertenties. We liepen de redactie binnen en vroegen een medewerker of hij het krantje naar Nederland wilde sturen. Die man vond dat zo bijzonder. Voor we er erg in hadden stonden we buiten met een fotograaf en een dag later stonden we in de krant,” lacht hij. “Eenmaal thuis hebben we een tijdslijn gemaakt met onder meer een vertrekdatum. Die is inmiddels vier jaar geleden afgelopen.” Even is het stil. Dan zegt John: “Stel dat het helemaal niet door gaat. Dat ik als gepensioneerd baasje achterom kijk en weet dat het niet gelukt is? Dat zou ik dan toch wel zuur vinden. Niet dat het leven dan ophoudt, maar wel zuur.” Paula: “Emoties schommelen wat dat betreft. Soms zijn we verdrietig en soms

gaat het leven gewoon door en zijn we er zelfs even niet mee bezig. En regelmatig vragen we ons af of er iets is dat we niet goed doen, maar de conclusie is dat het is zoals het is,” zegt Paula. “Het zijn krachten die je zelf niet in de hand hebt.” Toch weet het stel iedere teleurstelling weer om te zetten in iets positiefs. “We gaan nu al onze energie stoppen in het nog mooier maken van onze woning. Je weet wel, puntjes op de i, andere indeling, nieuwe foto’s,” licht Paula kort en bondig toe. Op de vraag of ze nog vertrouwen hebben dat de emigratie doorgaat zeggen John en Paula in koor volmondig: “Ja!” “Wanneer weten we niet,” vult Paula aan, “maar dat we gaan is zeker!”

ADVIES • Gaan dingen niet zoals jij ze wilt? Bekijk eens of er een les in verborgen ligt. Moet je in Nederland eerst nog iets praktisch afhandelen of is de les van persoonlijke aard? Werk dat eerst uit. Dat gaat in je eigen omgeving en taal toch beter. • Neem een abonnement op het plaatselijke suffertje van de streek waarin je wilt wonen. Goed om de taal en het nieuws bij te houden, en advertenties lezen. • Maak het feit dat je wilt emigreren niet te belangrijk en besef dat het leven is wat het is. Dat voorkomt een groot gevoel van teleurstelling.