Preview - Emigreren naar Caribisch Nederland by VanDorp Uitgevers

Auteur Sylvia de Boer weet als geen ander hoe het is om de stap te zetten en daadwerkelijk te emigreren naar Caribisch Nederland. Zij woont nu al 12 jaar met haar gezin op Bonaire.

E M I G R E R E N

Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR applicatie een foto van de code neemt, wordt u direct naar de desbetreffende video of webpagina geleid. www.emigreren-naar-caribisch-nederland.info

CARIBISCH NEDERLAND

IA D E M VE S S GA O R UIT

Naast een uitgebreide lijst met adressen en websites is er ook een hoofdstuk gewijd aan de emotionele kant van emigreren. Hierin wordt beschreven welke fasen veel potentiĂŤle emigranten doormaken. Afwisseling van enthousiasme en twijfel en hoe daar mee om te gaan.

Sylvia de Boer e.a.

EMIGREREN NAAR

Praktische informatie over een verblijfsvergunning krijgen, werk vinden, een woning kopen en een school kiezen voor uw kinderen. Over het afhandelen van zaken met de belastingdienst, opgebouwd pensioen veilig stellen en u op de juiste manier verzekeren.

Sylvia de Boer e.a.

Emigreren is populair. Veel mensen lopen met de gedachte rond om hun dromen elders waar te maken. Een emigratie organiseer je echter niet even snel op een zondagmiddag. Er zijn duizend en een dingen waar u aan moet denken. Bovendien is er de laatste tijd veel veranderd op de (voormalige) Nederlandse Antillen. Dit boek geeft u een duidelijk inzicht in alles wat er om de hoek komt kijken bij een emigratie naar Caribisch Nederland.

N A A R

CARIBISCH NEDERLAND VANDORP EDUCATIEF VANDORP EDUCATIEF

Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, een YouTube playlist, een iPhone App en Twitter. Om het u gemakkelijk te maken vindt u in dit boek op diverse plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR app een foto van de code neemt, wordt u naar de video of webpagina geleid.

Emigreren naar Caribisch Nederland

Emigreren naar Caribisch Nederland Handleiding voor potentiele emigranten Sylvia de Boer, Marleen Rikkengaa e.a. Redactie: Marleen Rikkengaa en Eric Jan van Dorp Vormgeving: Eva Singer, Marleen Rikkengaa, Eric Jan van Dorp Afbeeldingen: Sylvia de Boer, Annemieke Kusters, Morgue File, Cees Timmers Photographer (www.tvc-advertising.com) ISBN 978 90 77698 78 5 1e druk augustus 2011 Uitgeverij VanDorp Educatief Postbus 42 3956 ZR LEERSUM info@vandorp.net www.vandorp.net

Bij dit boek hoort een ondersteunende website: www.emigreren-naar-caribisch-nederland.info Kijk voor meer emigratieboeken op www.emigratieboek.nl

Copyright ÂŠ2011 Uitgeverij VanDorp Educatief Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd in welke vorm dan ook zonder uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van de uitgever. De informatie in dit boek is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. De auteur en uitgever zijn niet aansprakelijk voor onjuiste informatie in het boek en eventuele daardoor ontstane schade.

Sylvia de Boer e.a.

E M I G R E R E N

N A A R

CARIBISCH

NEDERLAND

Over dit boek Dit boek is een cross-mediale uitgave. De inhoud wordt actueel gehouden door middel van diverse internet mediabronnen, te weten: een website, een Facebookpagina, <RX7XEH Ă&#x20AC;OPSMHV HHQ L3KRQH $SS HQ 7ZLWWHU Op de website vindt u niet alleen het laatste nieuws met betrekking tot emigreren naar Caribisch Nederland, maar ook ondersteunende fotoâ&#x20AC;&#x2122;s, diverse videoâ&#x20AC;&#x2122;s en links naar andere informatiebronnen die voor u van belang kunnen zijn. www.emigreren-naar-caribisch-nederland.info Op de Facebook pagina van dit boek kunt u ook de laatste nieuwtjes volgen en bovendien discussiĂŤren met anderen die dezefde belangstelling hebben als u. Uw input wordt zeer op prijs gesteld. www.facebook.com/CaribischNed Ook via Twitter kunt u geĂŻnformeerd worden over Caribisch Nederland. http://twitter.com/CaribischNed Op de afspeellijst Caribisch Nederland op het YouTube kanaal van de uitgever vindt u vele videoâ&#x20AC;&#x2122;s over Caribisch Nederland, waarnaar ook verwezen wordt in dit boek. www.youtube.com/user/VanDorpEducatief Om het u nog makkelijker te maken vindt u in dit boek op verschillende plaatsen QR-codes. Wanneer u met uw smartphone met QR programma een foto van de QRcode neemt, wordt u direct naar de desbetreffende video of webpagina geleid.

Website bij dit boek

Facebook pagina

YouTube playlist

Twitter account

Als u in het bezit bent van een iPhone of iPad, kunt u ook de speciale Caribisch Nederland App downloaden via iTunes. Hiermee blijft u altijd real-time op de hoogte van wat er gebeurt in Caribisch Nederland.

In de Apple Appstore zoekt u op de term â&#x20AC;&#x153;Caribisch Nederlandâ&#x20AC;? om de App te vinden en te downloaden.

Bron: Change Magazine, special BES eilanden, oktober 2010 (www.changemagazine.nl)

Inhoudsopgave ALGEMENE INFORMATIE CARIBISCH NEDERLAND: BONAIRE, SABA EN SINT-EUSTATIUS *HRJUDĂ&#x20AC;H Klimaat Tijdverschil Taal Bevolking Economie en handel Toerisme Infrastructuur Grondstoffen en energie Landbouw, visserij en veeteelt Munteenheid Godsdienst Feestdagen Maten en gewichten

19 20 20 21 22 23 25 26 27 27 27 28 30

GESCHIEDENIS Kolonisten Slavernij Tweede Wereldoorlog Zelfbestuur

30 30 31 31

POLITIEK Status van de eilanden Uitslag referendum Gemeenteraden Politieke partijen

34 35 36 37

REIZEN NAAR CARIBISCH NEDERLAND Met het vliegtuig Huisdieren in het vliegtuig

38 40

VESTIGEN IN CARIBISCH NEDERLAND HOE EMIGREERT U NAAR CARIBISCH NEDERLAND? Verblijfsvergunning Zelf de emigratie regelen

43 43

AANKOMST IN CARIBISCH NEDERLAND Algemeen Meenemen bezittingen Motorvoertuigen Huisdieren Hulp vinden

43 44 46 46 46

HUISVESTING Algemeen Huren Kopen Zelf bouwen Hypotheek Verhuizing inboedel Levensonderhoud Energie

47 48 48 50 50 51 52 52

WERKEN IN CARIBISCH NEDERLAND WERK ZOEKEN Solliciteren Stappenplan Arbeidsmarkt Diploma-erkenning Solliciteren CV Sollicitatiegesprek Tijdelijk werk Parttime werk Werkcultuur

55 56 56 57 57 58 58 58 59 59

ARBEIDSVOORWAARDEN Arbeidsovereenkomst Ontslag en opzegtermijn Cessantiauitkering Salaris Minimumloon en werkweek Pensioenleeftijd Vakantiedagen Ziekteverzuim Ongevallengeld Zwangerschapsverlof Vakbonden

59 59 59 60 60 60 61 61 61 61 61

ZELFSTANDIG ONDERNEMERSCHAP Algemeen Een bedrijf starten of overnemen Bedrijfsvorm Vestigingsvergunning Tewerkstellingsvergunning

62 62 62 62 63

LEVEN IN CARIBISCH NEDERLAND LEVENSMOTTO Begroeten Beledigingen Op bezoek gaan Roken Drinken Kleding Politie en Kustwacht Rechtspraak

65 65 65 65 66 66 67 68

ONDERWIJS Algemeen Leerplicht Basisschool Voortgezet onderwijs Schooluniform Taalonderwijs

68 71 72 72 74 74

Schooljaar Internationale scholen

74 75

GEZONDHEIDSZORG Algemeen Huisarts Apotheek Medicijnen Tandarts Ziekenhuizen Specialisten Zwangerschap en bevalling

75 76 76 76 77 77 77 78

SOCIALE VOORZIENINGEN EN VERZEKERINGEN Algemeen Onderstand (WW/Bijstand/WAO) Bijzondere bijstand AWW Kinderbijslag Nederlandse AOW Pensioenen in Caribisch Nederland Ziektekostenverzekering

79 79 80 80 81 81 81 82

OVERIGE VERZEKERINGEN Aansprakelijkheidsverzekering Autoverzekering Inboedelverzekering Woonhuisverzekering

84 85 85 85

BELASTINGEN Algemeen Particulieren Inkomstenbelasting Vastgoedbelasting Overige belastingen Ondernemers

85 86 86 88 88 88

GELDZAKEN Munt Bankrekening

91 92

Geld pinnen Geld overmaken uit het buitenland Creditcard Cheques Internetbankieren

92 92 92 92 92

VERVOER Algemeen

AUTORIJDEN Wegenbelasting Autokeuring Rijbewijs Autoverzekering Verkeersregels Toegestane snelheden Tanken

94 94 94 97 97 97 97

OPENBAAR VERVOER Algemeen Taxi Watertaxi Vliegtuig

98 98 98 98

ETEN EN DRINKEN Algemeen Drinkwater Restaurants en uitgaan Fooien Boodschappen doen en winkelen Alcoholische dranken

98 100 101 102 102 104

RECREATIE, NATUUR EN CULTUUR Sport Amusementsparken Kamperen Nationale parken Stranden Overige natuur Exclusieve Economische Zone

104 105 105 106 108 109 110

Architectuur Kunst en cultuur Literatuur

110 110 112

MEDIA EN TELEFONIE Algemeen Telefoon vast en mobiel Internet Televisie Radio Kranten Bibliotheek

112 113 115 115 115 115 116

BEGRAVEN

116

CRIMINALITEIT

116

ZAKEN DIE U IN NEDERLAND MOET REGELEN BELASTING M-biljet Waar belasting betalen Conserverende aanslag 'XEEHOH EHODVWLQJKHIÀQJ

119 119 119

SOCIALE ZEKERHEID AOW Pensioen Anw AWBZ ZVW Levensverzekering Verzekeringen tijdens emigratie

121 122 123 123 123 123 123

FINANCIËLE ZAKEN Bankzaken Wat u op moet zeggen

124 125

BURGERZAKEN Nederlanderschap Nationaliteit van uw kinderen Stemmen vanuit het buitenland Burgerlijke staat Erfrecht

125 125 126 126 126

EMIGREREN MET KINDEREN Het de kinderen vertellen Onderwijs Nederlands taalonderwijs

127 128 128

VOORBEREIDING OP DE EMIGRATIE Engels of Papiaments leren Uw huis in Nederland verkopen Uw huis in Nederland aanhouden De verhuizing Uitschrijven in Nederland

129 129 130 130 131

BEWUST EMIGREREN FASE 1 - DE DROOM Emigreren

133

FASE 2 - HET BESLUIT: GA IK WEL OF GA IK NIET? Afwegen

133

FASE 3 - IK GA! De voorbereiding Concreet maken Het afscheid Aankomen op het eiland

134 135 135 135

FASE 4 - BLIJF IK OF BLIJF IK NIET? Moeilijke momenten en tijden van crisis Nieuwe wegen vinden

136 137

FASE 5 - IK BLIJF Het leven dat bij u past

138

HANDIGE ADRESSEN EN WEBSITES

140

AANBEVOLEN LITERATUUR

150

BRONNEN

150

Voorwoord op video

Auteur Sylvia de Boer woont zelf al 12 jaar op Bonaire. Naast haar geschreven voorwoord dat u op de pagina hiernaast kunt lezen, kunt u ook een kort voorwoord van Sylvia op video bekijken op de bijbehorende website van dit boek: www.emigreren-naar-caribisch-nederland.info

Bekijk ook eens de twee websites die Sylvia beheert: www.mijnhuisopbonaire.nl

www.mijnbedrijfopbonaire.nl

Voorwoord Gefeliciteerd, u emigreert misschien naar Caribisch Nederland. Of naar een BES-eiland. Of de voormalige Nederlandse Antillen. Hoe kunt u het noemen? Bonaire, Sint-Eustatius en Saba zijn totaal verschillende eilanden, die als enig gemeenschappelijks hebben dat zij bij Nederland horen en in het Caribisch gebied liggen. Maar als zij eigenlijk gewoon een stuk Nederlands grondgebied zijn, emigreert u dan eigenlijk wel? Verhuist u niet gewoon naar een andere gemeente? Ze spreken daar nota bene gewoon Nederlands. Dit boek, Emigreren naar Caribisch Nederland, geeft u antwoord op heel veel van uw vragen over verhuizen naar een van de drie warmste en zonnigste gemeenten van Nederland. Het zal u duidelijk worden dat uw verhuisplan zeker een emigratie genoemd mag noemen. Niet alleen omdat er veel regelwerk bij komt kijken en de regels op de eilanden toch blijken te verschillen van die in Nederland, maar ook omdat de cultuur heel anders is en u zich daaraan zal moeten aanpassen. Ik heb mijn best gedaan om samen met co-auteur/redacteur Marleen Rikkengaa zoveel mogelijk informatie voor u te verzamelen om u op weg te helpen. De drie eilanden zijn sinds 10 oktober 2010 deel van Nederland en in de loop van de komende jaren zullen de eilanden wat betreft regelgeving naar Nederland toegroeien. Dit betekent dat wetten en regels continu aan verandering onderhevig zijn. In dit boek zijn de wijzigingen tot 1 april 2011 nog meegenomen. Dit boek wordt echter ondersteund door diverse media tools om u op de hoogte te houden van de meest recente ontwikkelingen. Zelf woon ik nu twaalf jaar op Bonaire. Inderdaad, het vergt aanpassingen, maar die heb ik met plezier en zonder moeite gedaan. Ik kan me het leven in Nederland al bijna niet meer voorstellen. Voor mij is het nog steeds als in een droom: elke dag zon, zee en frisse lucht en rondlopen in een korte broek. Maar vooral in het begin kan het ook wel eens tegenvallen: tientallen muggensteken op je benen en de hele dag zweten tot je de warmte meer dan zat bent. Hard werken, weinig verdienen, dure boodschappen en dure aircoâ&#x20AC;&#x2122;s. Maar gelooft u mij: het is de moeite waard ĂŠn het went. En mocht u later weer eens vertrekken van de eilanden, dan heeft u een schitterende ervaring opgedaan! Ik wens u veel leesplezier en succes met al uw voorbereidingen.

Sylvia de Boer

Algemene informatie

xxx

Algemene informatie Caribisch Nederland: Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

eilanden Bonaire (Divers Paradise), Saba (The Unspoiled Queen) en Sint-Eustatius (The Quill) staan voor zon, warmte, ruimte en vooral een aantrekkelijke Caribische levensstijl. Eilandmensen hebben iets bijzonders. Er zijn verhalen, er is volop cultuur, kunst en vrolijke muziek. Daarnaast is er de zee vol kleurrijke vissen en koralen. Maar vergis u niet, het lijkt er soms op of het om drie uitwisselbare eilanden gaat. Niets is echter minder waar, de culturele verschillen op de drie eilanden zijn enorm.

CARIBISCH NEDERLAND: BONAIRE, SABA EN SINT-EUSTATIUS

kunnen maken of wonen en/of werken op Bonaire, Saba of Sint-Eustatius voor u en uw familieleden ideaal is.

Op Bonaire kunt u zich prima met de Nederlandse taal redden. Op Saba en Sint-Eustatius is het van belang dat u de Engelse taal goed beheerst. De eilanden zijn Hollands genoeg om u er thuis te voelen maar exotisch genoeg voor een heel andere levensstijl. De drie eilanden samen worden tegenwoordig Caribisch Nederland genoemd. De werktitel voor de eilanden tijdens het recente bestuurlijke vernieuwingsproces was ‘BES-eilanden’ (eilanden met een Bijzondere Eilandelijke Status).

*HRJUDÀH Caribisch Nederland is onderdeel van de eilandengroepen in het Caribisch gebied die de Benedenwindse- en de Bovenwindse Eilanden worden genoemd. ‘Beneden’ liggen (onder andere) Aruba, Curaçao en Bonaire. ‘Boven’ liggen (onder andere) Saba, Sint-Eustatius en Sint-Maarten. Tussen de Benedenwindse- en de Bovenwindse Eilanden is een afstand van 900 kilometer. De benaming ‘benedenwinds’ en ‘bovenwinds’ is afgeleid uit de zeilvaart. Curaçao en Sint-Maarten zijn sinds kort zelfstandige landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden, net zoals Aruba dat al sinds 1985 was. Bonaire, Saba en Sint-Eustatius zijn sinds 10 oktober 2010 bijzondere gemeenten van Nederland.

Omdat de drie eilanden sinds 10 oktober 2010 bijzondere gemeenten van Nederland vormen, zal voor velen de stap om te emigreren naar deze delen van het Caribisch gebied een stuk makkelijker en aantrekkelijker zijn. Maar toch blijven er voorlopig nog veel verschillen. In dit boek krijgt u alle informatie om een goede keuze te

Bonaire is, na Curaçao, het eiland met de grootste oppervlakte van de

7RXULVWLF 2IÀFH %RQDLUH KHHIW HHQ KHOH IUDDLH YLGHR ODWHQ maken over het eiland Bonaire. Daarnaast zijn er ook leuke video’s over St. Eustatius en Saba. Bekijk alle video’s op emigreren-naar-caribisch-nederland.info

voormalige Nederlandse Antillen. Het eiland is 38 kilometer lang en 5 tot 11 kilometer breed. De hoofdplaats Kralendijk en het dorp Rincon zijn de enige twee dorpen op het eiland. Kralendijk is het politieke, culturele en zakelijk centrum van Bonaire, ontstaan in de negentiende eeuw rondom de natuurlijke haven. Voorheen waren er meer dorpen op het eiland, maar

echter Playa (Papiaments voor strand). Ongeveer negentig procent van het eiland, dat de vorm heeft van een boemerang, is onbebouwd. Het bestaat uit twee Nationale Parken en veel beschermde natuurgebieden. Voor de kust van Bonaire bij Kralendijk ligt het eilandje Klein Bonaire. Een 700 hectare groot vlak eiland, begroeid met struiken en cactussen.

door de groei van Kralendijk zijn deze dorpen opgeslokt door de hoofdplaats. De naam Kralendijk is een verbastering van ‘koralendijk’ verwijzend naar de koraalbodem waarop het gebouwd is. De Bonairiaanse bevolking noemt het oude Kralendijk zonder de buitenwijken

Bonaire heeft zoutpannen en mangrovebossen, daarnaast zijn er veel droge gebieden waar verschillende cactussoorten voorkomen. De cactussoorten worden verspreid door de vleermuizen die in de grotten leven. De roze ÁDPLQJR LV HHQ EHODQJULMN V\PERRO

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

van het eiland, naast de vele parkieten en papegaaien die op het eiland voorkomen. Zeeschildpadden gebruiken sommige stranden om eieren te leggen. Daarnaast heeft het eiland onder water prachtige gekleurde koraalriffen. De andere twee eilanden van Caribisch Nederland zijn Saba en Sint-Eustatius. Deze twee eilanden horen bij de Bovenwindse Eilanden. Saba is het kleinste eiland van Caribisch Nederland. Het heeft een oppervlakte van 13 vierkante kilometer en een doorsnede van 4,5 kilometer. Het ligt 30 kilometer ten zuidwesten van Sint-Maarten. De hoofdplaats van Saba is The Bottom. St. John’s Flat, Windwardside en Hell’s Gate zijn de andere drie woonwijken op het eiland. Saba is een vulkanisch eiland, met de 887 meter hoge uitgedoofde vulkaan Mount Scenery, met vier lavakoepels. Het vormt hiermee het hoogste punt van ons Koninkrijk. De hellingen van de vulkaan lopen steil af naar zee, het eiland heeft een rotsachtige kust. De hellingen zijn begroeid met varens, citroen- en bananenbomen, bergpalmen en orchideeën. De top van Mount Scenery is bedekt met tropisch UHJHQZRXG GDW RQGHUDDQ GH ÁDQNHQ eindigt in savannegebied. Het eiland heeft dertig duiklocaties met diverse koraalsoorten, sponzen en ‘pinnacles’. Er zijn warmwaterbronnen, lavatunnels en lavarotsen onder water te vinden en er leven onder andere zeeschildpadden, verpleegsterhaaien en pijlstaartroggen. Ten noorden van Saba ligt het kleine onbewoonde eilandje Green Island.

Sint-Eustatius wordt door de plaatselijke bevolking Statia genoemd. Het heeft een oppervlakte van 21 vierkante kilometer. De hoofdplaats van SintEustatius is Oranjestad. In de lower town zijn strandjes, hotels, restaurants en de haven van het eiland. Sint-Eustatius is een vulkanisch eiland. In het zuidoosten domineert een 600 meter hoge uitgedoofde vulkaan. In het noorden van het eiland zijn veel heuvels. Het eiland heeft een kust met veel steile kliffen, afgewisseld met een aantal baaien met kleine zanden puinstrandjes. Het eiland heeft zowel onder als boven water een rijke YHUVFKHLGHQKHLG DDQ ÁRUD HQ IDXQD Zeeschildpadden en de bedreigde reuzenschelp Queen Conch leven er onder water. De bijna uitgestorven plant Statia Morning Glory is te vinden op het eiland. Ook komen er bedreigde diersoorten als de Red Bellied Racer slang en de Lesser Antillean leguaan voor. Klimaat Op Bonaire schommelt de temperatuur het hele jaar door tussen 27 en 31 graden Celsius. Ook de nachten zijn warm; het koelt slechts een paar graden af. De temperatuur op Saba en SintEustatius ligt iets lager en er valt meer neerslag. Op Bonaire valt ongeveer 55 centimeter neerslag per jaar, op Saba en Sint-Eustatius is dat 108 centimeter. Het regenseizoen is van oktober tot februari. De gemiddelde temperatuur van het zeewater rondom de drie eilanden is 27 graden Celsius. Het

hele jaar door waait er de aangename noordoost passaat. Deze wind zorgt voor de nodige verkoeling. Bonaire ligt buiten het Caribische orkaangebied, maar Saba en Sint-Eustatius liggen wel aan de rand van het orkaangebied. Jaarlijks moeten de inwoners zich tijdens het orkaanseizoen voorbereiden op de mogelijkheid door een orkaan getroffen te worden. Het Caribische orkaanseizoen loopt van juli tot november. De luchtvochtigheid op de eilanden is met 76 procent relatief laag. Dit maakt dat de eilanden een aangenaam tropisch klimaat hebben. De maanden mei tot en met juli zijn de droogste maanden van het jaar. De maanden augustus en september zijn de warmste maanden van het jaar. De klimaatverandering gaat ook aan de eilanden niet voorbij. Zo zijn er op Bonaire en Sint-Eustatius delen die de verwachte stijging van de zeespiegel niet zonder beschermende maatregelen aan kunnen. Als er geen maatregelen genomen worden dreigt er op Bonaire

en Sint-Eustatius verzilting van het grondwater en onderwaterbronnen. Ook zullen er meer extremen in het weer gaan voorkomen, zoals meer en heftiger orkanen op Sint-Eustatius en Saba. Tijdverschil Bonaire, Saba en Sint-Eustatius liggen in de Atlantic Standard tijdzone. Op alle drie de eilanden is het in de winter vijf uur vroeger, en in de zomer zes uur vroeger dan in Nederland. In Caribisch Nederland is geen zomeren wintertijd. Het hele jaar door wordt het tussen 19.00 en 20.00 uur na een korte schemering donker. Taal +HW 3DSLDPHQWV LV HHQ RIÀFLsOH WDDO op de drie eilanden. Deze taal heeft invloeden uit het Nederlands, Engels, Spaans en uit Afrikaanse talen. De taal is ontstaan door de communicatie tussen de slaven uit Afrika en Zuid-Amerika onderling, en met de slavenhouders. Naast het Papiaments zijn Nederlands HQ (QJHOV RRN RIÀFLsOH WDOHQ :DQQHHU X wilt gaan emigreren naar Bonaire is het

Enkele woordjes Papiaments:

Papiaments dagen

Bon bini - Welkom Kon ta bai? - Hoe gaat het met u? Mi ta bon - Met mij gaat het goed Mi dushi - Mijn liefje Bon día - Goedemorgen Bon tardi - Goedemiddag Bon nochi - Goedenavond Mi ta bai kas - Ik ga naar huis

maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag -

dia luna dia mars dia rason diaweps diabièrne dia sabra dia domingu

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

Papiaments tellen 0 - zero, nul, nada 1 - unu 2 - dos 3 - tres 4 - kwater, cuater 5 - sinku, cincu 6 - seis 7 - shete, siete 8 - ocho 9 - nuebe 10 - dies 11 - diesun 12 - diesdos

13 - diestres 14 - diescuater 15 - diescincu, 20 - bínti 30 - trínta 40 - cuarínta 50 - cincuínta 60 - sesínta 70 - setínta 80 - ochínta 90 - nobínta 100 - cién 1000 - mil

slechts voor 2% het Nederlands. Het Papiaments wordt door minder dan 5% van de bevolking gesproken; met name door mensen die afkomstig zijn van de Benedenwindse Eilanden. Omdat het onderwijs tot enkele jaren geleden Nederlandstalig was en het nog altijd een verplicht vak op school is, beheersen de meeste inwoners het Nederlands echter wel.

verstandig om Papiaments te leren. Dit kan in Nederland of op Bonaire zelf. De inwoners waarderen het als u de moeite neemt om in het Papiaments met hen te praten.

Bevolking De bevolking van Bonaire bestaat uit een mix van verschillende culturen. Er wonen ongeveer 16.250 mensen op het eiland (mei 2011), bestaande uit 69 verschillende nationaliteiten. Van de bevolking zijn ongeveer 10.000 mensen van (voormalig) Antilliaanse afkomst en de overige 6.250 immigranten. Dit betekent dat ruim 36% van de inwoners immigrant is.

Op Saba en Sint-Eustatius is Engels de voertaal. Hier is voor 88% van de bevolking het Engels de belangrijkste huistaal, voor 5% het Spaans en

De bevolking laat de laatste jaren een gestage groei zien. Het zijn vooral immigranten die hiervoor verantwoordelijk zijn.

De immigrantensamenstelling van Bonaire. De ruim 6.000 immigranten komen uit...

Er wordt op dit moment rekening gehouden met een groei van de bevolking van Bonaire tot circa 25.000 inwoners. Van de bevolking van Bonaire is circa: t 16% tussen de 18 en 30 jaar t 25% tussen de 31 en 45 jaar, t 22% tussen 46 en 60 jaar t 13% ouder dan 61 jaar

De bevolking van Saba en SintEustatius bestaat net als de bevolking van Bonaire uit een mix van culturen en nationaliteiten. Veel inwoners komen van de omliggende eilanden en van de Benedenwindse Eilanden. Daarnaast is er een groep die op de eilanden zelf geboren is en een kleine groep Europeanen en Amerikanen. Deze groep bestaat vooral uit tweede huizen bezitters, mensen die een duikbedrijf opgezet hebben of op andere

Aantal inwoners van Caribisch Nederland

16.250

3.300 1.550

Saba

St-Eustasius

Bonaire

wijze werkzaam zijn in de toeristische sector en mensen die in het onderwijs werkzaam zijn. Saba heeft circa 1.550 inwoners en Sint-Eustatius heeft er 3.300. De eilanden laten de laatste jaren een gestage groei van de bevolking zien. Het zijn vooral studenten en immigranten die daarvoor verantwoordelijk zijn.

Economie en handel De economie op Bonaire is voor een zeer groot deel afhankelijk van het toerisme, de zoutindustrie en de overslag van olie. Van deze drie vormt het toerisme de belangrijkste inkomstenbron. Meer dan 75% van de werkende bevolking is werkzaam in de dienstverlenende sector. Echter niet het toerisme, maar de overheid is de voornaamste werkgever op Bonaire. Daarnaast zijn Cargill Salt Company en BOPEC belangrijke werkgevers op het eiland. Bonaire heeft twee medische faculteiten, de Saint James School of Medicine en de Xavier University School of Medicine. Deze universiteiten trekken vooral veel studenten uit de Verenigde Staten. Vrijwel alle producten en levensbehoeften moeten worden ingevoerd. Ook Saba leeft van het toerisme, het eiland staat op de vierde plaats van beste locaties ter wereld om te duiken. Het heeft daarnaast sinds 1988 ook een medische faculteit: de SABA University School of Medicine, waar vooral Amerikaanse studenten hun opleiding volgen. In het verleden kwamen er veel rijbewijstoeristen naar het eiland. Het eiland stond erom bekend dat je er

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

binnen een week je rijbewijs kon halen, om dat vervolgens in Nederland om te wisselen voor een Nederlands rijbewijs. Maar Nederland riep deze voor het eiland lucratieve business een halt toe in 1993. De economie op het eiland kreeg hierdoor een behoorlijke klap. De toeristen die Saba bezoeken komen vaak slechts voor een dag over vanuit Sint-Maarten. Zij komen om de vulkaan te beklimmen en vertrekken daarna weer. Verder zijn er enkele duikscholen op het eiland. Op Saba zijn circa 220 ambtenaren werkzaam, de overheid is daarmee de grootste werkgever. Alle levensbehoeften worden ingevoerd. Ook op Sint-Eustatius is de overheid de belangrijkste werkgever. Daarnaast voorziet de olie-overslag in een groot deel van de banen op het eiland.

De olie-overslag is de belangrijkste economische activiteit op het eiland, het levert economisch gezien meer op dan het toerisme. De grootste private werkgever is Statia Terminals, onderdeel van het Amerikaanse NuStar. Het toerisme is echter net als op de andere eilanden op Sint-Eustatius belangrijk voor de economie. Sint-Eustatius heeft net als Saba en Bonaire een medische faculteit: The University of Sint-Eustatius School of Medicine. Ook Sint-Eustatius moet praktisch alle levensbehoeften invoeren. Toerisme Zoals gezegd is het toerisme voor alle drie de eilanden een zeer belangrijke bron van inkomsten. Daarom wordt hier Ă LQN LQ JHwQYHVWHHUG 0DDU GH HLODQGHQ zijn zich ervan bewust dat dit niet ten

koste van de natuur mag gaan, omdat juist de natuur veel toeristen naar deze eilanden brengt. Ecotoerisme is dan ook de toekomst voor de eilanden in plaats van massatoerisme. 7RHULVWHQ RS %RQDLUH EHWDOHQ ÁLQN mee aan de belastingen op dit eiland. Elke bezoeker betaalt 32 dollar luchthavenbelasting, dit bedrag zit in de prijs van uw ticket. Alleen deze ‘vertrekbelasting’ brengt per jaar al 2.240.000 dollar in de schatkist. De ruim 30.000 duikers die jaarlijks naar het eiland komen, betalen 25 dollar om in het onderwaterpark van Bonaire te mogen duiken. Alle circa 13.000 andere watersporters en bezoekers van het Washington Slagbaai Nationaal Park betalen 10 dollar. Het geld dat zo binnenkomt wordt gebruikt om de natuur boven en onder water in stand te houden.

Milieuorganisatie STINAPA is beheerder en uitvoerder hiervan. Bonaire: 70.000 toeristen per jaar zijn afkomstig uit...

Ook bezoekers van Saba en SintEustatius betalen mee aan het beheer van de natuur op en rond de eilanden. Wanneer u een wandelkaart of duikpas koopt betaald u mee aan het behoud van de parken en bijzondere onderwaterwereld.

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

Infrastructuur Bonaire, Saba en Sint-Eustatius hebben alle drie een eigen luchthaven, haven en wegennet. Omdat Bonaire een grote starten landingsbaan heeft vliegt de KLM rechtstreeks op het eiland. Veel KLM-vluchten tanken op Bonaire, om daarna door te vliegen naar Ecuador. Saba heeft het kleinste internationale vliegveld ter wereld. Het heeft een spectaculaire landingsbaan. Het lijkt of u recht op de vulkaan afvliegt om op het laatste moment een draai te maken en te landen (volop in de remmen) op de korte landingsbaan. Omdat het hier lastig is om te landen wordt er nogal eens een doorstart gemaakt. Dit vliegveld is alleen geschikt voor kleine vliegtuigen, alleen Winair vliegt op het eiland. Van Saba kunt u veelal met dezelfde maatschappij doorvliegen

naar Sint-Eustatius, waar door de korte landingsbaan ook alleen kleine vliegtuigen kunnen landen. Van SintEustatius vliegt Winair dan terug naar Sint-Maarten. Op de vliegvelden op de eilanden is een kleine douanepost. Op alle drie de eilanden is een kleine haven waar bevoorradingsschepen (uit Curaรงao voor Bonaire en uit SintMaarten voor Saba en Sint-Eustatius) containers lossen en laden. De containers die aankomen op Bonaire worden verder getransporteerd naar het bedrijf Rocargo of Don Andres. Daar worden de formaliteiten afgehandeld (belasting, douane en afhandelingskosten) en vervolgens kan er afgeleverd worden op locatie. Op Saba en Sint-Eustatius vindt de afhandeling plaats in de haven. Op Bonaire leggen tevens cruiseschepen aan en er zijn twee jachthavens.

De havens op Sint-Eustatius en Saba worden de komende tijd hersteld en verbeterd. Op Bonaire zal de vrachthaven verplaatst worden. Op Bonaire zijn voornamelijk rond de hoofdstad Kralendijk geasfalteerde wegen die in een redelijke staat verkeren. Ook het noorden richting het nationale park, de kustroute in het westen en het zuiden bij de zoutpannen zijn via een geasfalteerde weg te bereiken. Vanuit Kralendijk loopt een weg naar het oosten die stopt in Lagoen. Bonaire heeft in en rond Kralendijk en Rincon ook een uitgebreid onverhard wegennet, dat wisselend begaanbaar is. In het noorden en noordoosten van het eiland zijn geen geasfalteerde wegen, deze gebieden zijn moeilijk bereikbaar.

Op Saba is slechts een geasfalteerde weg die heel toepasselijk The Road genoemd wordt. The Road heeft wel een paar doodlopende afslagen of zijwegen die uiteindelijk weer uitkomen op The Road. Sint-Eustatius heeft een wat groter wegennet, maar de wegen zijn hier gevoelig voor beschadigingen in het regenseizoen. Slechts enkele wegen zijn geasfalteerd, de overige wegen zijn onverhard. Maar de onverharde wegen zijn meestal goed begaanbaar. Grondstoffen en energie Bonaire heeft een zoutindustrie. Alle drie de eilanden hebben dieselgeneratoren die voor elektriciteit zorgen. Op Bonaire zijn recentelijk twaalf windmolens aan

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

de oostzijde van het eiland geplaatst. Deze zullen minimaal dertig procent van de totale energie moeten gaan leveren. Landbouw, visserij en veeteelt Op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba is enige landbouw en veeteelt aanwezig, maar praktisch alle producten moeten de eilanden invoeren. Bonaire verbouwt op kleine schaal maĂŻs en er worden geiten gehouden voor de consumptie. Een lekkere lokale specialiteit is Kabrito Stoba: een geitenstoofpot. Bonaire kent tevens een geitenbedrijf waar geitenkaas wordt gemaakt. Dit product is terug te vinden in enkele lokale supermarkten. De eilanden kennen ook visserij op kleine schaal, vooral bedoeld voor plaatselijk consumptie. Veel vissers leveren aan de plaatselijke restaurants. Munteenheid De lokale munt op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius is de Amerikaanse dollar. De eilanden hebben sinds 1 januari 2011 hun Antilliaanse gulden omgeruild voor de dollar. Ondanks de toetreding van Bonaire tot Nederland is hier dus niet voor de euro gekozen. Dat heeft te maken met de gevolgen van de keuze voor het toerisme en de handel. Het grootste deel van de in- en uitvoer op de drie eilanden komt uit of gaat naar landen die de dollar of een aan de dollar gekoppelde munt voeren. Ook komt het merendeel van de toeristen uit het dollargebied. De meeste landen en overzeese gebiedsdelen in het Caribische gebied hebben de dollar of een aan de dollar gekoppelde munt als betaalmiddel. Een keuze voor de euro zou Bonaire, Sint-Eustatius

en Saba blootstellen aan een groot wisselkoersrisico. Een waardestijging van de euro zou het in dat geval lastiger maken om te exporteren en toeristen aan te trekken. Godsdienst Op Bonaire brachten de Spaanse kolonisten het rooms-katholieke geloof naar het eiland. De Nederlanders brachten het protestantse geloof mee, maar legden hun geloof, in tegenstelling tot de Spanjaarden, niet op aan de bevolking. Hierdoor is het rooms-katholieke geloof nog steeds het belangrijkste op Bonaire. Maar ook andere geloofsvormen, zoals de islam, het boeddhisme en Jehovaâ&#x20AC;&#x2122;s getuigen komen voor op het eiland.

De inwoners zijn over het algemeen erg gelovig en trouwe bezoekers van de kerkdiensten op zondag. De inwoners vieren de rooms-katholieke feesten en tradities groots. Ook op Saba zijn de meeste inwoners rooms-katholiek (circa 90%). Verder wonen er op het eiland protestanten en Jehovaâ&#x20AC;&#x2122;s getuigen. Op Sint-Eustatius wonen vooral zevende dags adventisten, maar ook aanhangers van het rooms-katholieke geloof, methodisten en anglicanen zijn op het eiland te vinden. Feestdagen Op Bonaire viert de bevolking, naast GH RIĂ&#x20AC;FLsOH IHHVWGDJHQ FDUQDYDO LQ februari. Het is het belangrijkste feest op Bonaire. Een enorm festijn, met talloze parades en festiviteiten als kindercarnaval, scholencarnaval en een lichtjesparade.

Daarnaast zijn er ook feesten en evenementen die puur Bonairiaans zijn, zols Maskarada (op nieuwjaarsdag). Op

2IĂ&#x20AC;FLsOH IHHVWGDJHQ RS %RQDLUH 6DED HQ 6LQW (XVWDWLXV ]LMQ Nieuwjaarsdag Goede vrijdag Pasen Koninginnedag/Dia de Rincon Dag van de Arbeid Hemelvaartsdag Pinksteren Bonaire dag (Dag van de vlag) Koninkrijksdag Statiaday (Dag van de vlag) Sabaday (Dag van de vlag) Kerstmis

1 januari wisselende datum wisselende data 30 april 1 mei wisselende datum wisselende data 6 september 15 december 16 november eerste vrijdag van december 25 en 26 december

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

deze dag dragen de bewoners maskers en gaan verder ook verkleed. Ook vieren de bewoners in maart/ april het nog uit de tijd van de slavernij stammende oogstfeest, waarop de oogst van de mais op het platteland gevierd werd, de Simadan. Op Dia de Rincon (30 april) komen alle inwoners naar Rincon om de cultuur en tradities van dit dorp te vieren. St. Juan (feest van de zaaitijd) vieren de bewoners op 24 juni. Op deze dag gaan de bewoners langs de huizen van mensen die Juan of Jan heten en vragen om een traktatie. Op 29 juni beginnen vervolgens de feesten ter ere van St. Pedro en St. Pablo (feest waarin de bevolking de afzwakking van de wind en de veilige

terugkeer van vissers viert). Op deze dag zijn de mensen met de naam Pedro, Peter enz. aan de beurt om een traktatie te geven aan mensen die bij hen aan de deur komen. Naast deze traditionele en nationale feestdagen is het ook vijf dagen feest tijdens de jaarlijkse Sailing Regatta in oktober. Zeilers uit alle windstreken nemen deel aan deze zeilrace. Op Sint-Eustatius en Saba zijn respectievelijk Statiaday en Sabaday de belangrijkste feestdagen. In juli vieren de inwoners van deze eilanden carnaval. Op Sint-Eustatius wordt Pasen gevierd met een paar dagen kamperen in lower town.

Maten en gewichten De drie eilanden hanteren hetzelfde metrieke stelsel en dezelfde gewichtseenheden als Nederland. Op Saba en Sint-Eustatius gebruikt de lokale bevolking onderling echter het Britse maten- en gewichtenstelsel.

GESCHIEDENIS Kolonisten De Caiquetio-indianen waren de eerste bewoners van Bonaire. Deze indianen bewoonden het eiland rond 1000 na Christus. In de buurt van Onima aan de oostkust zijn rotstekeningen van deze eerste bewoners gevonden. De eerste Spaanse kolonisten onder leiding van Amerigo Vespucci bereikten het eiland in 1499. Ze hoopten op het eiland zoet water en delfstoffen te vinden, maar bleken zich daarin vergist te hebben. Ook voor andere doeleinden, zoals landbouw, vonden ze het eiland

niet geschikt. De Spanjaarden verloren al snel hun interesse in het eiland. Maar in 1566 kwamen ze terug. Ze namen heel veel vee mee. Nazaten van dit vee (geiten en ezels) leven nog altijd in het wild op het eiland. Nederlanders (de Verenigde West Indische Compagnie) dreven in die tijd veel handel met gebieden in ZuidAmerika en zochten een rustplaats op hun reis hierheen. De eilanden van de Nederlandse Antillen vormden prima locaties waar de Nederlanders een tussenstop konden inlassen. Omstreeks 1635 namen de Nederlanders Bonaire in. Slavernij Met de Nederlandse verovering kwam ook de slavenhandel op gang. De slaven moesten op Bonaire werken op de zoutplantages. De slavenhuisjes aan de zuidwestkust bij de zoutpannen herinneren aan deze tijd. Pas in

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

1863 werd de slavernij op de Antillen afgeschaft. Sommige slaven kregen vanaf dat moment betaald voor hun arbeid op de zoutplantages, anderen trokken het binnenland in om een bestaan op te bouwen. Het plaatsje Rincon werd een gemeenschap van deze mensen. Het lag veilig tegen piraten in een vallei tussen de heuvels. 'RRU GH DIVFKDIĂ&#x20AC;QJ YDQ GH VODYHUQLM waren de zoutplantages niet langer winstgevend en verviel het eiland in armoede. In die tijd werd olie gevonden in Venezuela en ontstond er behoefte DDQ RSVODJ RYHUVODJ HQ UDIĂ&#x20AC;QDJH YDQ olie buiten Venezuela. Bonaire en CuraĂ§ao, die beide dicht bij Venezuela liggen, waren hiervoor ideale locaties. Dit bracht de nodige welvaart en werk op het eiland. Tot op de dag van vandaag wordt olie uit Venezuela overgeslagen op Bonaire. Tweede Wereldoorlog 'H ROLHRSVODJ HQ UDIĂ&#x20AC;QDJH RS %RQDLUH en CuraĂ§ao waren in de Tweede Wereldoorlog van groot belang voor de geallieerden, die veel olie nodig hadden. Regelmatig werden tankers getorpedeerd door Duitse onderzeeĂŤrs. Dit kostte menig Antilliaan die op de schepen werkte het leven. Op Bonaire werden in deze oorlog ook vijanden van de geallieerden vastgehouden, zoals Duitsers en NSBâ&#x20AC;&#x2122;ers. Na de oorlog werd dit kamp - cynisch genoeg - omgebouwd tot het eerste hotel van het eiland en dit was het begin van het toerisme. Ook nu staat er nog steeds een hotel op deze plaats (het Divi Flamingo Beach Resort).

Zelfbestuur In 1954 kregen de Nederlandse Antillen zelfbestuur. De eilanden en Suriname werden een autonoom gebied binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Het democratisch gekozen bestuur van de Nederlandse Antillen zetelde op CuraĂ§ao. Behalve op het gebied van defensie en buitenlandse zaken waren de eilanden vanaf dat moment min of meer zelfstandig.

De eilanden kregen vanaf 1983 zelfbeschikkingsrecht (Suriname was toen al onafhankelijk). Ze wilden het liefst volledig zelfbestuur, maar de bevolking was verdeeld. Tevens bleken de eilanden erg afhankelijk van NederODQG YRRUDO LQ Ă&#x20AC;QDQFLsOH ]LQ $OOHHQ Aruba kreeg een status aparte in 1986 en viel daarmee niet meer onder het bestuur op CuraĂ§ao. De huidige economie van Bonaire werd vanaf de jaren vijftig en zestig

opgebouwd. Toerisme, olieoverslag en UDIÀQDJH HQ ]RXWSURGXFWLH ]LMQ GH pijlers waarop de economie rust. Met behulp van Nederlands geld is een pier voor cruiseschepen en een vliegveld aangelegd en is de olieoverslag uitgebreid. De eerste inwoners van Saba zijn de Carib-indianen die er rond 800 voor Christus leefden. Toen Columbus het eiland ontdekte in 1493 was het echter onbewoond. In 1640 kwamen de eerste Nederlanders vanaf Sint-Eustatius naar Saba. Het bewind op Saba wisselde nogal eens tussen de Spanjaarden, Nederlanders, Engelsen en Fransen, maar in 1816 werden de Nederlanders HU GHÀQLWLHI GH EDDV In 1940 hakten de bewoners van het eiland negenhonderd treden uit de bergwand om van The Bottom naar

Fortbay te komen. De ‘trap’ met ruwe stenen treden was de enige manier om goederen te vervoeren op het eiland. Inwoner Josephus Lambert Hassell begreep dat er een betere manier moest komen om goederen te vervoeren op het eiland en wilde een weg bouwen. De autoriteiten in Nederland zeiden dat het onmogelijk was, maar Hassell bewees het tegendeel. Na vijfentwintig jaar zwoegen was de weg klaar. Op Saba leven nog steeds mensen die meegeholpen hebben bij de bouw van de weg. In de jaren tachtig kwam het toerisme op het eiland op gang. Onder leiding van bioloog Tom van ’t Hof werden het Saba Marine Park en de Saba Conservation Foundation opgericht. Toeristen komen af op de unieke natuur en prachtige duikwateren.

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

Columbus ontdekte naast Saba ook Sint-Eustatius in 1493. De Nederlanders veroverden het eiland op de Fransen in 1636. Het door de Fransen gebouwde fort werd door de Nederlanders uitgebreid en omgedoopt in Fort Oranje. De West-Indische Compagnie gebruikte Sint-Eustatius als doorvoerhaven. Eind achttiende eeuw woonden er ongeveer 30.000 inwoners op het bedrijvige eiland.

eerste land dat de Verenigde Staten erkenden. De Engelsen verklaarden vervolgens Nederland de oorlog en veroverderden Sint-Eustatius op de Nederlanders. In 1816 kwam het eiland weer in Nederlandse handen. De Engelsen hadden echter het Engels ingevoerd als voertaal op het eiland en dat bleef het ook nadat de Nederlanders er weer de macht kregen.

Sint-Eustatius, en daarmee Nederland, leverde wapens aan de Amerikanen tijdens de vrijheidsstrijd tegen de Engelsen. De Amerikaanse schepen kregen 1776 een saluutschot van Fort Oranje. Nederland werd hierdoor het

Op Sint-Eustatius zijn veel archeologische vindplekken. De Sint-Eustatius Historical Foundation heeft een museum gesticht en er worden nog steeds opgravingen gedaan door het Sint-Eustatius Center for Archeological Research.

POLITIEK Status van de eilanden Bonaire, Saba en Sint-Eustatius zijn sinds 10 oktober 2010 bijzondere gemeenten van Nederland. De Nederlandse Antillen, voorheen een land binnen het Koninkrijk der Nederlanden, bestaat niet meer. ‘Antillianen’ formeel dus ook niet. Bonaire, Saba en SintEustatius zijn nu een stukje Nederland, terwijl Curaçao en Sint-Maarten, net als Aruba, zelfstandige landen binnen het Koninkrijk zijn geworden. Als bijzondere gemeenten hebben de eilanden nu de Nederlandse Gemeentewet als basis. Het is de bedoeling dat op de eilanden het grootste deel van de Nederlandse wetgeving zal gaan gelden. Deze wordt in fasen ingevoerd. Toch zullen er waar nodig afwijkende regelingen worden getroffen, omdat de eilanden nu eenmaal ver weg liggen van Nederland en hun eigenheden hebben die zich niet verdragen met Nederlandse regelgeving. Bijvoorbeeld op het vlak van de sociale zekerheid. Wat verdere

uitzonderingen zullen zijn, zal in de toekomst moeten blijken. Er zijn nog veel onzekerheden omdat de staatkundige en bestuurlijke veranderingen nog pril zijn en de vraagstukken die zich voordoen ingewikkeld. Wel is zeker dat de inwoners van de eilanden kiesrecht voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement krijgen. Maar omdat de drie eilanden formeel geen gemeenten maar ‘openbare lichamen’ zijn, vallen zij rechtstreeks onder het Rijk en niet onder een provincie. De eilandbewoners kunnen daarom niet stemmen voor de Provinciale Staten en hebben daarmee ook geen invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer. Uitslag referendum Het zijn grote veranderingen voor de eilanden, waarvoor zij zelf gekozen hebben, al wilde Sint-Eustatius aanvankelijk het liefst de Nederlandse Antillen als land behouden. In 2004 werd een referendum gehouden over de bestuurlijke toekomst van de eilanden.

Koninkrijk der Nederlanden voor 10-10-2010

Koninkrijk der Nederlanden na 10-10-2010

t Nederland

t Nederlandse Antillen

(incl. Curaçao, Bonaire, Sint-Maarten, Sint-Eustatius, Saba.)

t Aruba

(incl. Bonaire, Sint-Eustatius, Saba.)

t Curaçao t Aruba t Sint-Maarten

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

Op Bonaire stemde bijna 60 procent van de bevolking voor een rechtstreekse band met Nederland. Slechts 16 procent wilde onderdeel van de Nederlandse Antillen blijven. Op Saba stemde 86 procent voor een rechtstreekse band met Nederland en op Sint-Eustius koos 75 procent van de Statianen voor behoud van de Nederlandse Antillen. De grootste bezwaren kwamen (en komen nog steeds) van de overwegend katholieke bevolking die vreesde voor de vrije Nederlandse zede-lijkheidswetgeving zoals op gebied van euthanasie en het homohuwelijk. Hoe dan ook, de uitslag van het referendum had tot gevolg dat er gewerkt ging worden aan een andere status voor de eilanden. Samen met Saba en SintEustatius bereikte Bonaire in 2006 een

akkoord met de Nederlandse regering om een bijzondere gemeente van Nederland te worden. De Nederlandse Antillen werd, zowel door de eilanden als door Nederland, vaak meer als lastige extra bestuurslaag gezien dan als goed functionerend land. Immers: er vielen vijf eilanden onder (voorheen zes, met Aruba erbij) die ver van elkaar lagen en feitelijk niet zoveel met elkaar te maken hadden. Voor de bewoners van de eilanden heeft de nieuwe status van de eilanden behoorlijke gevolgen. Sommige van deze gevolgen zijn gunstig, zoals de zorgverzekering, de verbeteringen in de gezondheidszorg en de investeringen in het onderwijs. Maar er zijn ook gevolgen die bij de eilandbewoners gevoeliger liggen. Zo komen er meer regels op het terrein

van milieu en bouwen. De bewoners van de drie eilanden zien de komst van Nederlanders in bestuurskamers en als ondernemers soms met de nodige scepsis aan. Maar de natuurbeschermers op de eilanden hopen juist op meer ondersteuning en middelen uit Nederland, waardoor zij hun werk beter kunnen doen. Belangrijk is in ieder geval dat de Nederlanders die naar de eilanden komen de eilandbewoners en hun cultuur respecteren. Gemeenteraden Binnen de Nederlandse Antillen hadden Bonaire, Saba en Sint-Eustatius sinds 1954 zelfbestuur.

Alle drie de eilanden hadden een eigen eilandbestuur dat bestond uit de Eilandraad, het Bestuurscollege en een gezaghebber, een beetje vergelijkbaar met de gemeenteraden en de colleges van B&W in Nederland. Binnen het vernieuwde Nederland gelden de eilandbesturen nu als vergelijkbaar met gemeenten en functioneren zij voorlopig ook zo. De Eilandraad van Bonaire heeft negen leden, de Eilandraad van Saba en SintEustatius hebben beide vijf leden. Zij vertegenwoordigen de bevolking van de eilanden via een politieke partij. Zij zijn vergelijkbaar met de gemeente-

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

raadsleden in Nederland. De leden zijn voor vier jaar gekozen. Het Bestuurscollege vormt het dagelijks bestuur van de eilanden en voert besluiten uit die genomen zijn door de Eilandraad. Vooral binnen het bestuur van Bonaire rommelt het van tijd tot tijd. Het huidige bestuurscollege op Bonaire (mei 2011) bestaat uit vijf bestuurders: de gezaghebber, drie gedeputeerden en de eilandsecretaris. De eilandsecretaris is het hoofd van de ambtelijke organisatie op het betreffende eiland. De gezaghebber is te vergelijken met de burgemeester in Nederland en de gedeputeerden met wethouders in Nederland. De gezaghebber wordt voor een periode van zes jaar benoemd en is voorzitter van de eilandraad, voorzitter van het bestuurscollege, plaatselijk hoofd van de politie, vertegenwoordiger van het openbaar lichaam Bonaire, SintEustatius of Saba. Ook kondigt de gezaghebber de eilandbesluiten en eilandverordeningen af. Hij krijgt bij zijn taken ondersteuning van het Kabinet van de Gezaghebber. Politieke partijen Op de drie eilanden in Caribisch Nederland zijn op dit moment behoorlijk veel verschillende politieke partijen actief. Hiernaast ziet u een compleet overzicht van alle partijen.

Politieke partijen op Bonaire Aliansa Demokratiko Boneriano (ADP) Democratische Partij Bonaire (DPB) Movimientu Boneiru Liber (MBL) Partido Alerta Boneiriano (PABON) Partido Boneiriano Sosial (PABOSO) Partido Pro Desaroyo (PRO) Partido Pro Hustitia & Union (PHU) Union Partriótiko Boneiriano (UPB) De UPB, PD, PHU en MBL hebben één of meerdere zetels in de eilandraad na de verkiezingen van maart 2011.

Politieke partijen op Saba Windwards Islands People’s Movement (WIPM) Saba Labour Party (SLP) Beide partijen hebben één of meerdere zetels in de eilandraad na de verkiezingen van maart 2011.

Politieke partijen op Sint Eustasius Democratic Party (DP) Progressive Labour Party (PLP) United People’s Coalition (UPC) St. Eustatius Empowerment Party (STEP) Alle vier de partijen hebben één of meerdere zetels in de eilandraad na de verkiezingen van maart 2011.

REIZEN NAAR CARIBISCH NEDERLAND Met het vliegtuig De enige manier om Bonaire, Saba en Sint-Eustatius te bereiken is per vliegtuig. KLM vliegt dagelijks op Bonaire. Ook is er een rechtstreekse vlucht van KLM op Sint-Maarten, van waaruit u door kunt vliegen met Winair naar Saba en Sint-Eustatius. In het vakantieseizoen vliegen ook chartermaatschappijen op %RQDLUH ]RDOV $UNHĂ \ 'H YOLHJWLMG WXVVHQ Nederland en Caribisch Nederland bedraagt circa negen uur. Vliegen van Bonaire naar Saba en SintEustatius is mogelijk met een tussenstop op CuraĂ§ao en Sint-Maarten.

Vliegen van Bonaire naar CuraĂ§ao duurt ongeveer een kwartier, van CuraĂ§ao naar Sint-Maarten anderhalf uur en de vlucht van Sint-Maarten naar Saba of Sint-Eustatius is dan nog een half uur. Met de Zuid-Amerikaanse landen Colombia en Venezuela zijn dagelijks luchtverbindingen vanaf Bonaire. Wilt u naar BraziliĂŤ vliegen, dan kan dat alleen op zaterdag en zondag direct vanaf Bonaire. Bonaire onderhoudt een luchtbrug met de Verenigde Staten. Het is mogelijk om vanaf New York, Houston en Atlanta op Bonaire te vliegen. Dit is niet zo verwonderlijk, omdat het grootste deel van de toeristen die Bonaire bezoeken uit Noord-Amerika komt.

Caribisch Algemene Nederland: informatie Bonaire, Saba en Sint-Eustatius

Flamingo Airport, het vliegveld van Bonaire, ligt direct aan de kustlijn. Meerdere malen per dag kunt u vanaf het strand in de buurt vliegtuigen heel laag over zien komen om te landen op het eiland. Ook landingen en take-offs vanaf het vliegveld van Saba zijn spectaculair, niet alleen door het prachtige uitzicht rondom, maar vooral door de hele korte landingsbaan ter plekke. Opstijgen en landen op St. Eustatius is eveneens een geweldige ervaring door het fraaie Caribische landschap. 2S <RX7XEH ]LMQ HU KLHURYHU YHUVFKLOOHQGH Ă&#x20AC;OPSMHV WH EHNLMNHQ Bekijk eens de playlist Caribisch Nederland op: www.youtube.com/user/VanDorpEducatief voor enkele van de mooiste voorbeelden.

Huisdieren in het vliegtuig Honden en katten mogen per vliegtuig reizen. Voor sommige dieren is een vliegreis af te raden, bijvoorbeeld vanwege ziekte, stressgevoeligheid of ouderdom. Vogels en knaagdieren kunnen niet altijd mee. Veel luchtvaartmaatschappijen accepteren ze niet. Deze dieren hebben een hoger risico dat er iets mis gaat tijdens het transport. Heeft u besloten dat de hond en/of kat meegaat, dan moet u nog wel het ĂŠĂŠn en ander regelen. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met een bedrijf gespecialiseerd in het luchttransport van dieren, zoals ZooLogistics of uw luchtvaartmaatschappij.

Op de voormalige Nederlandse Antillen is het verboden pitbull-achtige honden in te voeren. Voor honden en katten zijn bij invoer de volgende verplichtingen: t HHQ LGHQWLĂ&#x20AC;FDWLHFKLS t een inenting tegen rabiĂŤs (tussen 30 dagen en 12 maanden voor invoer ) t HHQ JH]RQGKHLGVFHUWLĂ&#x20AC;FDDW PD[ dagen oud bij aankomst) t aantoonbare behandeling tegen teken met een in Nederland geregistreerd tekenmiddel. Er zijn speciale regels voor puppies en kittens. Voor meer veterinaire importeisen kunt u contact opnemen met de Pet Travel Clinic.